T.C.

MLL ETM BAKANLII

GRAFK VE FOTORAF

MEKNDA (STDYO DIINDA)

FOTORAF EKM

Ankara, 2014
 Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve -
retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak renci-
lere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.
 NDEKLER
AIKLAMALAR ......................................................................................................................iii
GR .............................................................................................................................................. 1
RENME FAALYET1 ........................................................................................................... 3
1. MEKNDA FOTORAF EKM ...................................................................................... 3
1.1. Tanm ve nemi ................................................................................................................. 3
1.2. zellikleri ............................................................................................................................ 4
1.3. ekim ncesi Yaplmas Gereken Hazrlklar .................................................................... 4
1.3.1. Meknn Dzenlenmesi ................................................................................................ 4
1.3.2. Meknn Hazrlanmas ................................................................................................. 5
1.3.3. Fonun Hazrlanmas ..................................................................................................... 5
1.3.4. Malzemelerin Dzenlenmesi ........................................................................................ 6
1.3.5. Aydnlatmalarn Yaplmas .......................................................................................... 7
1.3.6. Makinenin ve ekim Alarnn Ayarlanmas .............................................................. 7
1.3.7. Konu ile lgili Hazrlk ve Dzenlemeler ..................................................................... 8
1.4. ekim Aralarnn Ayarlanmas ........................................................................................ 13
1.5. ekim in Gerekli Ara Gerelerin ekim Ortamna Nakledilmesinde Dikkat Edilmesi
Gereken Noktalar ...................................................................................................................... 13
LME VE DEERLENDRME ........................................................................................... 15
RENME FAALYET2 ......................................................................................................... 16
2. MEKNDA FOTORAF EKERKEN DKKAT EDLMES GEREKEN NOKTALAR16
2.1. Mekn ekiminde Objektif i Yansmalarda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ....... 16
2.1.1. Parasoleyler ................................................................................................................ 16
2.1.2. Ik Kesiciler .............................................................................................................. 17
2.2. Ters Ik ekiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar .................................................. 17
2.3. Farkl Mekn ekim rneklerinin ncelenmesi ............................................................ 19
2.3.1. Hatal ekim rnekleri .............................................................................................. 19
2.3.2. Doru ekim rnekleri .............................................................................................. 20
2.3.3. Farkl Ik Uygulamalar rnekleri ............................................................................ 21
2.3.4. Farkl A Uygulamalar rnekleri ............................................................................ 22
UYGULAMA FAALYET ..................................................................................................... 24
LME VE DEERLENDRME ........................................................................................... 25
RENME FAALYET3 ......................................................................................................... 26
3. EKM SONRASI LEMLERDE DKKAT EDLMES GEREKEN NOKTALAR ............ 26
3.1. Manuel Fotoraf Makinelerinde ........................................................................................ 26
3.1.1. Filmin kartlarak Baskya Verilmesi....................................................................... 26
3.1.2. Bask Sonras Fotoraflarn Kontrol ........................................................................ 26
3.2. Dijital Fotoraf Makinelerinde .......................................................................................... 27
3.2.1. Bellek Kartndaki Grntlerin Bilgisayara Aktarlmas ........................................... 27
3.2.2. Grntlerin Kontrol Edilmesi................................................................................... 27
3.3. Stdyonun Temizlenmesi .................................................................................................. 27
UYGULAMA FAALYET ..................................................................................................... 28
LME VE DEERLENDRME ........................................................................................... 29
MODL DEERLENDRME ..................................................................................................... 30
CEVAP ANAHTARLARI ............................................................................................................ 31
KAYNAKA ................................................................................................................................ 32

i
ii
 AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
ALAN Fotoraf ve Grafik
DAL/MESLEK Fotoraf ekim Eleman
MODLN ADI Meknda (Stdyo D) Fotoraf ekimi
Stdyo d i meknda tekniine uygun olarak fotoraf
MODLN TANIMI ekimi ile ilgili bilgilerin kazandrld bir renme
materyalidir.
SRE 40/24
N KOUL Meknda Yapay Ik modln baarm olmak
YETERLK Stdyo d i meknda fotoraf ekimi yapmak
Genel Ama
Bu modl ile uygun ortam salandnda stdyo d i
meknda tekniine uygun fotoraf ekebileceksiniz.
Amalar
1. Stdyo d i meknda fotoraf ekimi ncesi mekn
ve konu iin gerekli hazrlklar eksiksiz
MODLN AMACI yapabileceksiniz.
2. Stdyo d i meknda ekilmi farkl ekim
rneklerini inceleyerek doru analiz edebileceksiniz.
3. ekim sonrasnda yaplmas gereken ilemleri hatasz
uygulayabileceksiniz.
ETMRETM Ortam: ekim yaplacak tm ortamlar
ORTAMLARIVE Donanm: Ik kaynaklar, aksesuarlar, fon ekipmanlar,
DONANIMLARI elektrik uzatma kablolar, fotoraf makinesi, pozometre
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
LME VE retmen modl sonunda lme arac(oktan semeli test,
DEERLENDRME doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

iii
 GR
GR
Sevgili renci,

Ik, fotorafn en nemli konusudur. ster amatr ister profesyonel olsun her foto-
raf, ncelikle a hakim olmak ve ektii fotoraf ile bu hakimiyetini ortaya koymak
durumundadr.

Konuya uygun k seimi fotorafn etki ve gcn arttrr. Bu nedenle iyi bir foto-
raf iin n yn ve iddeti doru kullanlmaldr. Neyin fotorafn ektiimiz kadar nasl
bir k kullandmz da nemlidir. Doru k kullanldnda fotorafn etkisi ve anlam
glenirken yanl k seimi ile etki de anlam da g kaybeder, zayflar. meknda n
doru kullanld ekimler, fotorafnn birikimlerini en iyi ifade edebildii fotoraflardr.

Bu modlle birlikte siz de nl fotoraflarn hayran olduunuz i mekn fotoraflar

gibi fotoraflar ekmeyi deneyebileceksiniz.

1
2
 RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda stdyo d i meknda fotoraf ekimi
ncesi mekn ve konu iin gerekli hazrlklar eksiksiz yapabileceksiniz.

ARATIRMA

nl fotoraf sanatlarnn i mekn fotoraflarndaki kullandklar k yn

ve iddetinin fotorafa olan katksn inceleyiniz.

1. MEKNDA FOTORAF EKM

1.1. Tanm ve nemi
mekn fotoraf ekimi, tamamen kapal ya da yar kapal alanlarda ekilen fotoraf-
lardr. meknda fotoraf ekmek, ilk balarda hi kolay deildir.

mekn fotoraf ekiminde almaya uygun makine, lens seimi ve makinenin dur-
duu a dahi ok nemlidir. Ortama dair k deerlerinin fotorafn amacna uygun olarak
yaplmas gereklidir. Ik, konuyu ne gereinden fazla ne de daha az aydnlatmaldr.

Fotoraf 1.1: Kapal meknda yapay k

3
1.2. zellikleri
mekn fotoraf ekimlerinde denetleyebilmek ve amaca uygun olarak kullana-
bilmek zellikle amatrler iin her zaman d mekn ekimlerinden daha zordur. meknda
ortam na her zaman mdahale edilemeyebilir. Bazen yetersiz k alan kk meknlar-
da yapay ek k kaynaklarna ihtiya duyulabilir. Ortamn yetersiz gibi grnen doal
altnda ekilen fotoraflarla da gl etkiler yaratlabilir. mekn fotoraf ekimlerinde
doru kullanabilmek iin baz teknik bilgiler gereklidir.

mekn fotoraf ekiminde uygun lens seimi de ok nemlidir. zellikle kk i

mekn ekimlerinde nerilen geni a objektif kullanlmasdr.

Fotoraf 1.2: meknlarda kullanlan doal k

1.3. ekim ncesi Yaplmas Gereken Hazrlklar

Fotoraf ekimi yaplacak meknlar mmknse ekim ncesinde grlmeli ve ince-
lenmelidir. Ortamn sahip olduu k kaynaklar ve olanaklar tannmaldr. ekilen foto-
rafta fotorafnn varln hissettirebilmesi iin nce a hakim olmas gerekir. Bu neden-
le manuel fotoraf makinesi kullanmaldr. ekim yaplacak ortamda kullanlacak lens ve
ekipmanlar ona gre hazrlanmaldr. Yetersiz k alan ortamlarda tripod kullanmak gerekir-
ken dar i meknlarda geni a, yakn fotoraflarn ekilemeyecei ortamlarda ise teleobjek-
tif ya da zom objektif kullanmak gerekebilir.

1.3.1. Meknn Dzenlenmesi

ncelikle fotorafn ekilecei ortam, fotorafta yaratlmak istenen etki ve amaca uy-
gun olarak dzenlenmelidir. An fotoraf deilse mekn ierisinde nerede fotoraf ekile-
cei nceden belirlenmelidir. Mmknse mekna ait k kaynaklarnn dzenlemesi yapl-
maldr.

4
1.3.2. Meknn Hazrlanmas

Sanat, bilinle yaplan bir eylemdir. Bu nedenle fotorafta gsterilmek istenenler d-

nda grntde hibir fazlalk olmamaldr. Fotoraf ile sunduumuz grntdeki her deta-
yn sorumlusu fotoraf ekendir.

Meknn hazrlanmasndaki ilk kural, mekna ait n doru kullanlmasdr. Ortam

yeterli deilse ek k kaynaklar kullanlabilir. Meknn hazrlanmas her zaman foto-
rafnn elinde olmayabilir. Bu durumda yaplacak tek ey; doru kadraj seimi, farkl bak
alar ve bak yksekliklerinden ekim yaplmasdr.

Fotoraf 1.3: Doru k ve gereksiz detaylardan arndrlm fotoraf

1.3.3. Fonun Hazrlanmas

Her fotorafta olduu gibi i mekn fotoraf ekimlerinde de arka plan-fon seimi ok
nemlidir. Fotoraf ile ne gsterilmek, anlatlmak istiyorsa fon da ona gre seilmelidir.
Bazen sade bir fon fotoraf n plana karrken bazen de karmak bir fon fotoraftaki an-
lam ve etkiyi glendirebilir. Her koulda fon seimi, n plann seimi kadar nemlidir. Bu
karar verebilmek iin ok fotoraf grmek ve deneme ekimler yapmak gerekir.

Aadaki ilk obje fotorafnda hazr bulunan fon nnde ekim yaplm. Fona m-
dahale edilmediinden fotorafnn amatr olduunu dnyoruz. kinci fotorafta ise fon
kontrol altna alnmtr. Arka plann kontrol altna alnmasyla fotoraf bize varln his-
settiriyor. Sonular tesadflere brakmadn, detaylara ve teknik bilgilere sahip olduunu
gsteriyor.

5
 Fotoraf 1.4: Hatal fon uygulamas Fotoraf 1.5: Doru hazrlanm fon

Fotoraf 1.6: Fotorafn etki ve anlamn glendiren karmak fon

Bu fotorafta ise karmak gibi grnen ancak grnty destekleyen, glendiren fon
ile bilinli bir seim yapld grlyor. Gsterilen fon ile figrn bulunduu mekna dair
bilgi verilmi oluyor.

1.3.4. Malzemelerin Dzenlenmesi

mekn fotoraf ekiminde farkl amalarla kullanlacak objektifler, tripod (ayak),

kler (pozometre), deklanr kolu, filmler, eitli filtreler, flalar, makinelerin temizlii
iin gereken eitli malzemeler, yapay k kaynaklar vb. birok fotorafnn ihtiya duya-
ca malzemelerdir. Fotoraf ekimi ncesinde gerekli olduu dnlen tm malzemeler
hazrlandktan sonra mutlaka kontrol edilmelidir. Malzemelerin eksiklii durumunda ekim
uzar. Fotorafta kullanlmas dnlen, gerekli olan doal k karlr.

6
1.3.5. Aydnlatmalarn Yaplmas

Fotorafta yaratlmak istenen amaca uygun olarak doal k (gn -daylight) ya da

yapay k (floresan, fla ya da sar k-tungsten) kullanlabilir. In yetersiz olduu ortam-
larda uzun sre pozlandrma yaplmas gereklidir. Mekndaki k kaynaklar az, n da
iddeti dk ise yksek ISO deerleri kullanlmaldr. Fotorafta kontrast etki yaratlmak
istendiinde ise dk ISO deerleri kullanlmaldr. Ayn obje zerine farkl ynlerden ge-
lecek (ters k, st k, alt k ya da yanal) k ile amaca uygun farkl etkiler ve sonular
elde edilir.

Fotoraf 1.7: Farkl ISO deerleri ile ekilen fotoraflar

Dijital fotoraf makinelerinde mekna ait n iddetine gre, ISO trne gre white
balans-ayarlar yaplmaldr. Ayn koullarda manuel fotoraf makineleriyle ekim yapla-
caksa ortam nn trne gre seilen filmin ISO, diyafram ve obtratr deerlerine dikkat
edilerek doru seimler yaplmaldr. Doru k deerleri iin pozometre kullanlmas daha
doru olur.

1.3.6. Makinenin ve ekim Alarnn Ayarlanmas

ncelikle fotoraf ekilecek alan ve konu seilmelidir. Daha sonra konuya uygun -
n yn, bak as ve makinenin konumu belirlenmelidir. Deneme ekimlerle konuyu en
iyi yanstacak ekim alar aratrlmaldr. Kk ve dar i meknlarda geni a objektif
kullanmak, fotorafya makinenin ve ekim alarnn belirlenmesinde hareket olana sa-
lar.

7
 Fotoraf 1.8: Deneme ekim as (a) Fotoraf 1.9: Deneme ekim as (b)

Fotoraf 1.10: Deneme ekim as(c)

yi ve etkili fotoraf bazen sadece doru seilmi ekim yksekliiyle elde edilebilir.
Ortalama insan boyu ile grmeye alkn olduumuz konular, allmadk ekim alar ve
ekim ykseklikleri fotorafta beklenmedik etkilere neden olabilir.

1.3.7. Konu ile lgili Hazrlk ve Dzenlemeler

Hazrlk yaplmakszn fotoraf ekebilmek iin deneyim, iyi bir gz eitimi ve bilgi
birikimi gereklidir. Bu nedenle amatr ekimlerde mutlaka n hazrlk yaplmaldr.

8
1.3.7.1. Konunun Hazrlanmas

ekimi yaplacak konu belirlendikten sonra gsterilmek istenen amaca gre hazrlk
yaplmaldr. Konuyu en iyi yanstacak k, alan paras ve detaylar belirlenmelidir. Konuyu
en gl ifade edecek n yn, iddeti ve tr belirlenmelidir nk fotorafn gc n-
celikle n doru seilmesi ve doru kullanlmasyla salanr. yi aydnlatlmayan konu ne
kadar gzel olursa olsun iyi fotoraf elde edilemeyebilir.

Konuya uygun aydnlatma koullar hazrlanrken pencereden gelen n yetersiz

kald durumlarda fla, ek k kaynaklar ya da ak diyafram deerleri kullanlarak yeterli
aydnlatma salanabilir. meknda fotoraf ekerken k kaynandan uzaklatka ortaya
kan koyu ve byk glgelere dikkat edilmelidir. Konuya uygun olarak bazen geni al
objektif kullanlarak meknn olabildii kadar geni bir paras kadraja sdrlabilir bazen de
yaratlmak istenen etkiye gre iyi aydnlatlm detaylara odaklanarak ekim yaplabilir.
Ancak geni alanlarda aydnlatma her zaman bu kadar kolay olmayabilir.

Konu hazrl yaplrken varsa figrlerin konumuna, arka planda grlmesi istenen ve
istenmeyen objelere, kullanlacak n ynne ve eidine ekim ncesinde karar verilme-
lidir.

Fotoraf 1.11: meknda portre ekimi

Yukarda grdnz rnekte olduu gibi baz i mekn fotoraflarnda sadece or-
tamda var olan doal k kullanlarak dramatik etkiler yaratlabilir. Bunun iin dk ISO ile
uygun diyafram ve enstantane deerleri kullanlmaldr. Bu kadar gl kontrast etki isten-
miyorsa yksek ISO deerleri ve fla kullanlarak homojen k etkisi salanabilir.

1.3.7.2. Konunun Yerletirilmesi

mekn fotoraf ekiminde konunun yerletirilmesi ou zaman d meknda al-

maktan daha kolaydr. Kompozisyon olutururken konunun geleri, deneme ekimlerle iste-
nilen yere tanabilir. Konu mekn iine yerletirilirken n kayna ve iddeti mmkn
olduu kadar deitirilerek konu zerindeki etkisi kontrol edilebilir.

9
 Amacna gre konunun yerletirilmesi konusunda karar verecek kii fotorafdr.
Mekn ierisinde konunun nereye yerletirildii fotorafn etkisini arttrabilir de azaltabilir
de. Bu, pratik bilgi birikimi ve deneyim ile sre ierisinde kazanlr.

Aada kz ocuunun olduu fotorafta, kontrast tonlar olmasa da konu ve figr, fo-
toraf alannn sa orta blmne yerletirilerek fotoraf ile verilmek istenen duygu glen-
dirilmitir. Ayn figr alann orta yerinde olsayd ayn eyleri sylemek mmkn olamazd.

Fotoraf 1.12: D ve i meknda konu yerleimi

Yukarda iki yal figrn olduu fotorafta, doal k ve fon olarak detaylardan arn-
drlm yaln bir mekn paras kullanlmtr. Ayn fotoraf, figrlerin yalnzln ve yal-
ln vurgulayacak bo bir mekn parasnda ekilmeseydi ya da daha fazla klandrlsayd
ayn etki salanamazd.

1.3.7.3. Konunun Aydnlatlmas

Fotoraf ekilecek konunun aydnlatlmasnda gn ya da yapay k kullanlabi-

lir. meknda konu kap ve pencerelerden gelen doal ya da yapay klarla aydnlatlr.
meknlarda ekilecek fotoraflarn k deerlerini fotoraf manuel olarak belirlemelidir.
Aksi durumda fotoraf makinesinin otomatik olarak belirleyecei fotoraf, fotorafnn
deil makinenin fotoraf olacaktr. Ayn konu farkl ynlerden gelen farkl k iddetleriyle
aydnlatlarak birbirinden farkl yzlerce fotoraf elde edilebilir. nemli olan konuya uygun
aydnlatmann seilmesidir. Doru k seimi deneme ekimlerden sonra elde edilebilir.

10
 Fotoraf ekilen konuda yaratlmak istenen amaca gre fla kullanlarak kont-
rastlk drlebilir ancak flan yakn olduu objelerin gereinden fazla aydnlanaca, fla
nn uzak olduu objelerin ise yeteri kadar aydnlanmayaca unutulmamaldr.

Fotoraf 1.13: meknda konunun aydnlatlmas

Yukardaki rnek fotorafta olduu gibi k, mekn tek ynden ama yeterince aydn-
latamyorsa yksek asa filmler seilebilir. Ancak her konu iin homojen k gerekli deildir.
Bazen tek ynden gelen ve ortam homojen olarak aydnlatmayan k, fotorafn etkisini ve
anlatm gcn artrr.

mekn ekimlerinde sert k ve glgelerin olumasn engellemek iin tl perdeler

diffzer, glgeli alanlarn aydnlanmas iin n geldii ynn aksine konulan beyaz bir
kuma reflektr olarak kullanlabilir. Doru ve baarl aydnlatma izleyicinin ilgisini ve
dikkatini konuya ynlendirir. yi bir aydnlatma ile grntye derinlik etkisi kazandrlr.

Yapay k altnda tungsten, doal k altnda daylight film kullanlmas gerektii

unutulmamaldr. Dijital makinelerde ayn ilevi white balance ayar grmektedir. Ortam
nn rengi ve trne gre ayar yaplmadnda fotorafn btnne istenilmeyen rengin
hakim olaca unutulmamaldr.

11
Fotoraf 1.14: White balance ve ISO ayar yaplmadnda

Fotoraf 1.15: White balance ve ISO ayar yapldnda

12
 Resim 1.16: In gcnn doru kullanm
Fotorafta olduu gibi resim sanatnda da kullanlan n iddeti, yn ve trnn
yaratlmak istenen etkiyi arttrd grlr.

1.4. ekim Aralarnn Ayarlanmas

ekim ncesinde yaplacak mekn incelemesinde konuyu en iyi yanstacak lens
seimine karar verilmelidir.
Fotoraf makinesi konuyu en iyi yanstacak konuma yerletirilmelidir.
Kk meknlarda geni al objektif, byk meknlarda konuya istenildii
kadar yaklalamayacaksa zoom ya da teleobjektif kullanlmaldr.
In az olduu durumlarda tripod ve fla kolu kullanlabilir.
Fotorafta yaratlmak istenen etkiye gre farkl filtreler bulundurulmaldr.
Meknda bulunan k az, dardan gelen k fazla ise aradaki kontrastl yu-
muatabilmek iin fla kullanlabilir.
mekn yeterli deilse yardmc k kaynaklar kullanlabilir.

1.5. ekim in Gerekli Ara Gerelerin ekim Ortamna Nakle-

dilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
Fotoraf ara ve gereleri arpma ve sarslmalardan korunmaldr.
Malzemeleri scak, souk ve nemden uzak tutmaya zen gsterilmelidir.
Makine ve objektifler, tozlardan korunmas iin antalar iinde tanmaldr.
Kullanlan spotlar soumadan bir yerden baka bir yere tanmamaldr.
Objektiflerin her biri kendi kutularnda tanmal ve saklanmaldr.

13
 UYGULAMA FAALYET

UY UYGULAMA FAALYETA
Aadaki ilemleri tamamladnzda ekim iin n hazrlk yapmay renmi ola-
caksnz.

lem Basamaklar neriler

ekim yaplacak meknn ekim nce-
Mutlaka siz kontrol ediniz.
si artlarn kontrol ediniz.
Dzenleme sonras ekim artlarna
Mutlaka kendiniz kontrol ediniz.
uygunluunu kontrol ediniz.
Ik, makine, fon ekipmanlarn belir- Yerletirme dzenini, malzemelerin birbir-
leyerek koruma anta ve klflarna lerini sktrarak zarar vermemesine dikkat
yerletirerek toplaynz. ederek yapnz.
Yardmc alet ve ekipmanlarn antala-
rn ve elektrik uzatma kablolarn, ye- Mmknse yaplacak ileri, malzeme adla-
dek sigortalar hazrlayp saylarn not rn ve saylarn yazarak not ediniz.
ediniz.
Gvenli nakliyat aralar ve sigorta
Tanma srasnda arpma ve krlma olma-
ilemleri ile stdyo d i mekna ta-
mas iin zen gsteriniz.
ynz.
Mekna nakledilen anta ve ekipman-
Yaplacaklar, yazdnz not zerinden
larn adetlerini ve durumlarn kontrol
kontrol ediniz.
ediniz.
rnn/ konunun ekiminin yaplaca-
Konuya uygun birden fazla alternatif fon
en uygun yeri belirleyerek fon sis-
sistemleri seiniz.
temini kurunuz
Ik sistemini aydnlatma dzenine
gre yerletiriniz.
rn/ konuyu fon nne veya stne
Deneme ekimlerden sonra konuyu en iyi
yerletirdikten sonra makine ve tripod
yanstacak ekim noktasn belirleyiniz.
dzenini ekim noktasna yerletiriniz.

14
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc ya-
znz.

1. Kk ve dar i mekn ekimlerinde nerilen objektif kullanlmasdr.

2. , fotorafta gsterilmek istenen konudan daha fazla dikkat ekmemelidir.

3. Dijital fotoraf makinelerinde, mekna ait n iddetine gre ,n trne

gre ....ayarlar yaplmaldr.

4. Ortalama ... ile grmeye alkn olduumuz konular

ekim alar ve ekim ykseklikleri fotorafta
beklenmedik etkilere neden olabilir.

5. Konu hazrl yaplrken, grlmesi istenen ve istenmeyen

objelere ekim ncesinde karar verilmelidir.

Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bil-

giler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

6. ( ) Mekn ierisinde konunun nereye yerletirildii fotorafn etkisini arttrabilir de

azaltabilir de. Bu, pratik bilgi birikimi ve deneyim ile sre ierisinde kazanlr.

7. ( ) Fotoraf ekilen konuda yaratlmak istenen amaca gre fla kullanlarak

kontrastlk drlemez.

8. ( )Yapay k altnda tungsten, doal k altnda daylight film kullanlmas gereklidir.

9. ( ) Dijital makinelerde ayn ilevi white balance ayar grmektedir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Ce-
vaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

15
 RENME FAALYET2
RENME FAALYET2
AMA

Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda stdyo d i meknda ekilmi farkl

ekim rneklerini inceleyerek doru analiz edebileceksiniz.

ARATIRMA
nl sanatlarn i mekn fotoraflarn inceleyerek k deerlerinin hakknda
tahminlerde bulununuz.

2. MEKNDA FOTORAF EKERKEN

DKKAT EDLMES GEREKEN NOKTA-
LAR
2.1. Mekn ekiminde Objektif i Yansmalarda Dikkat Edilme-
si Gereken Noktalar
2.1.1. Parasoleyler

Parasoleyler objektifin u ksmna taklarak kullanlr. Kullanm amalarndan biri ob-

jektifi fiziksel d etkilerden korumak dieri ise k kaynandan gelen n objektife gire-
rek ieride yansmasn engellemektir. Kolayca taklp kartlabilir. Maliyetleri fazla deil-
dir.

Parasoleylerin formu, objektiflerin gr alarna gre deiir. Bir yandan istenmeyen

klar maksimum oranda engellerken dier yandan objektifin gr as dnda kalmaldr.
Aksi takdirde kararma etkisi oluabilir. rnein, geni a objektiflerde geni adan daha
ksa tutulmaldr.

Fotoraf 2.1: Yaprak parasoley Fotoraf 2.2: Objektife takl parasoley

16
2.1.2. Ik Kesiciler
eitli malzemelerin kullanld k kesiciler adndan anlalaca zere kontrol
etmek amacyla retilmitir. Doal ya da yapay k kaynaklarndan gelen kesmek, yu-
muatmak, yaymak, datmak, rengini deitirmek ya da yanstmak iin retilir ve kullanlr.

Delikli kesiciler, reflektr kesiciler, tl kesiciler, ipek kesiciler olmak zere eitleri
vardr. Ik kaynann nnde engel oluturmak ve kontrol etmek amacyla tripod ze-
rine monte edilerek kullanlr. Ik kesicinin formuna gre hem efekt elde edilir hem de k
yumuatlr, kontrastlk drlr.

Fotoraf 2.3: Nokta kesiciler (dots) Fotoraf 2.4: Reflektr (mattflector) kesiciler

2.2. Ters Ik ekiminde Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Ik, makinenin karsnda konunun arkasnda yer almaldr. Ik, bilinli kullanld-
nda fotorafta en deerli unsurdur. Grafiksel bir alma yaplacaksa formlar siyah lekeler
olarak ifade edilir. Aksi durumda hem konu doru aydnlatlarak istenilen yerler istenildii
kadar klandrlabilir hem de ters n kontur izgisi zerindeki etkisi doru ifade edilebi-
lir.

Fotoraf 2.5: Ters k fotoraf

17
 Fotorafta her zaman yaplmas istenen, n makinenin arkasnda kalarak konuyu
aydnlatmasdr. Ancak bu k trnde yaplmas gereken adndan da anlalaca zere -
n ters konumda bulunmasdr yani k, makinenin karsnda ancak konunun arkasnda yer
almaldr.

Aadaki fotoraf, karanlk ortamda aydnlk olan alana kar konumlanarak ekil-
mitir. Grnt zerindeki formlar koyu siyah lekeler olarak ifade edilmek istendii iin
pozlama deerleri kl ortama gre alnmtr.

Fotoraf 2.6: Ters k fotoraf

Fotoraf 2.7: Ters k fotoraf

Bazen ters a ramen formdan detay alnmak istenebilir. Bu durumda kl alan ile
karanlkta kalan alanlarn ortalamas olan deerler esas alnmaldr. Deneme ekimlerle iste-
nilen sonular elde edilebilir.

18
2.3. Farkl Mekn ekim rneklerinin ncelenmesi
2.3.1. Hatal ekim rnekleri

In fotoraf iin en gerekli ge olduu bilinmektedir. Ik kadar nemli olan dier

konu ekilen fotorafn makinenin teknik olanaklaryla deil fotorafnn bilgisi ve dene-
yimleriyle ekilmi olmasdr.

Aada yer alan fotoraflarn hem k deerleri doru kullanlmam hem de kompo-
zisyon kurallar hataldr. Obje fotoraflarnda kadraj hatal kullanlm, arka plana zen
gsterilmemi, k deerleri hatal kullanlmtr.

Fotoraf 2.8: Hatal ekim rnekleri

Fotoraf 2.9: Hatal ekim rnekleri

Yukarda yer alan fotoraflarn k deerleri doru kullanlmad gibi konunun ne ol-
duu da belli deildir. Konu mekn ise gerektii kadar gsterilmemitir. Konu kitap okuyan
kadn figr ise figr mekn iinde kaybolmutur. Fotorafnn ne gsterdii belli deildir.
Her ge yzey zerinde neredeyse dieri kadar alan kaplamtr. Grnt gereksiz detaylar-
dan arndrlmamtr.

19
2.3.2. Doru ekim rnekleri

Fotoraf 2.10: Doru ekim rnekleri

Yukarda yer alan fotoraflar doru ekim rnekleridir. Kitap okuyan kadn figrn
kompozisyon iindeki konumu, ekim as ve fon doru kullanlrken mekna dair bilgi de
verilmitir. Obje fotorafnda ise ekim as, k, doru kullanlmtr. Hatal fotoraf r-
neklerindekinin aksine fon arka plana mdahale edilmitir. Her iki fotorafta da kadraj bi-
linle seilmi, fotoraf izleyenlere varln hissettirmitir.

Fotoraf 2.11: Doru ekim rnekleri

Her iki fotorafta figrlerin konumu, arka plan seimi, gereksiz detaylarn aykland
grlr. Kedi figrlerinin olduu fotorafta yer dzlemine ait izginin eimi, renkli fotoraf-
ta yer alan yansmalar zerindeki obje (ay bardaklar) grntleri ile fotorafnn bilinle
setii detaylar fotoraflara dinamik etki katan ilgi merkezleri olmutur.

20
2.3.3. Farkl Ik Uygulamalar rnekleri

Aada grlen fotoraflar farkl k uygulamalar iin iyi birer rnektir. Dikey
formda yer alan fotorafta st sa yandan gelen doal k kullanlrken yannda yer alan
yatay konumdaki fotorafta k konu zerine kardan gelmektedir.

Fotoraf 2.12: Farkl k rnekleri

Fotoraf 2.13: Doru ekim rnekleri

Yukarda yer alan fotorafta yaygn homojen k kullanlmtr. Grld gibi her
k kayna ve yn trnn konu zerindeki etkisi farkldr.

21
2.3.4. Farkl A Uygulamalar rnekleri

Fotoraf 2.14: Farkl a rnei

Fotoraf 2.15: Farkl a rnei

Fotoraf 2.16: Farkl a rnei

22
Fotoraf 2.17: Farkl a rnekleri

Fotoraf 2.18: Farkl a rnekleri

23
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilemleri tamamladnzda stdyo d i meknda fotoraf ekmeyi -
renmi olacaksnz.

lem Basamaklar neriler

ekilecek konuya/rne uygun gr Uygulama srasnda ilem basamaklarn
as ve perspektifi veren objektifi be- aynen uygulamaya zen gsteriniz.
lirleyiniz ve makineye taknz.
Konuya uygun gr as ve perspek-
lem basamaklarn her ekimde kendi
tifi vizrden kontrol ederek konuya
kendinize otomatik olarak tekrarlayacak ka-
olan uzakla, aya ve ykseklie tam
dar deneme ekimler yapnz.
olarak karar veriniz.
Makinenin film/bellek kart ve ISO Bellek kart taklrken makinenizi kapatma-
ayarn kontrol ediniz. y unutmaynz. Film kullanlacaksa filmi
Makinenin menu, mode ve fonksiyon taktktan sonra gerekirse bir iki kare bo e-
ayarlarn konunun gerektirdii ayarla- kim yaparak film sarma kolunun hareketle-
ra getiriniz. rini izleyerek filmin takldndan emin olu-
Pozometrenin verdii k deerine nuz.
gre enstantane ve diyafram ayarlarn Mode, fonksiyon, diyafram ve enstantane
yapnz. ayarlarn her fotoraf ekiminde tekrarlaya-
Parafla k sisteminde makinenin rak el ve gz koordinasyonunu
enstantane deerini fla senkron hzla- salamaya alnz. Makinenizi hibir za-
rna ayarlaynz. man otomatik modunda kullanmaynz.
Parafla k sisteminde makine ile k
Sadece gerekli ve zorunlu durumlarda kont-
sistemini senkron edecek sistemi ba-
rast etkiyi datmak zere kullanacanz
laynz (senkron kablosu, IR kumanda
unutmaynz.
vb.).
Vizrden konuyu netleyerek kadraj
kontrol ederek deklanre basarak ko-
Bir konu iin yaplacak ekimi mutlaka
nunun fotorafn ekiniz.
birden fazla poz deerlerinde, farkl ekim
Farkl a, ykseklik, odak uzakl ve
alar ve yksekliklerinde tekrarlaynz.
k deerlerinde (art/ eksi pozlama)
ekimi tekrarlaynz.

24
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmlelerin banda bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bil-
giler doru ise D, yanl ise Y yaznz.

1. ( ) Parasoleylerin kullanm amalarndan biri objektifi fiziksel d etkilerden

korumak dieri ise k kaynandan gelen n objektife girerek ieride yansmasn
engellemektir.

2. ( ) Ik kesiciler, datmak amacyla retilmitir.

3. ( ) Ik, ters kta makinenin arkasnda konunun karsnda yer almaldr.

4. ( ) Ters a ramen formdan detay alnmak istenirse kl alan ile karanlkta kalan
alanlarn ortalamas olan deerler esas alnmaldr.

5. ( ) mekn fotoraf ekiminde ama, fotorafn makinenin teknik olanaklaryla

deil fotorafnn bilgisi ve deneyimleriyle ekmi olmasdr.

6. ( ) Fotoraf doru ve bilinle seilmi kadraj ile izleyenlere varln hissettirir.

7. ( ) Parasoleyler objektifin u ksmna taklarak kullanlr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Ce-
vaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25
 RENME FAALYET3
RENME FAALYET3
AMA

Bu faaliyette verilecek bilgiler dorultusunda ekim sonrasnda yaplmas gereken i-

lemleri hatasz uygulayabileceksiniz.

ARATIRMA
Farkl rn ekimleri iin farkl stdyo ortamlarnda hangi hazrlklarn yapld-
n aratrnz.

3. EKM SONRASI LEMLERDE DKKAT

EDLMES GEREKEN NOKTALAR
3.1. Manuel Fotoraf Makinelerinde
Fotoraf ekiminin hazrl ve fotorafn ekimi kadar nemli bir dier konu, ekim
sonrasnda yaplmas gereken ilemlerdir. Fotoraf ekimi bittikten sonra manuel fotoraf
makineleri ve dijital makinelerle yaplmas gereken ilemler mantk olarak benzerlik gsterse
de aslnda birbirinden farkldr.

3.1.1. Filmin kartlarak Baskya Verilmesi

Fotoraf ekimi bittikten sonra makine ierisindeki film, film sarma kolu yukar eki-
lerek geri sarlmaldr. Bu ilem yaplrken filmin makaradan kurtularak ieri kamamasna
dikkat edilmelidir. Filmin son karesinin makaradan kurtulma sesi geldikten sonra kapak
almal ve film zenle fotoraf makinesinin kasasndan karlmaldr.

Roll film kullanldnda filmin u ksmndaki yapkanl blmn slatlarak alma-

mas iin film rulosu zerine yaptrldktan sonra baskya verilmelidir. Kontrast sonular
istenirse ona gre banyo yaplmas istenmelidir.

3.1.2. Bask Sonras Fotoraflarn Kontrol

Fotoraflarn ncelikle kontak basks yaptrlmaldr. Kontak bask sonularna gre

orijinal bask yaplmasna karar verilir. Gereken fotoraflar iin karanlk oda mdahalesi
istenebilir.

26
3.2. Dijital Fotoraf Makinelerinde
ekim sonrasnda dijital ve manuel makinelerde yaplmas gerekenler birbirinden
farkldr.

3.2.1. Bellek Kartndaki Grntlerin Bilgisayara Aktarlmas

Her makinede ayr bir bellek deposu vardr. Bu bellek kartlarnn saklama gc birikti-
rilmek istenen fotoraflarn says ve znrlne gre deiir. Fotoraflar makineden
bilgisayara aktarrken balant kablosu ya da kart okuyucular kullanlabilir.

3.2.2. Grntlerin Kontrol Edilmesi

Bellekte bulunan grntler bilgisayar ortamna aktarldnda nce teknik zellikleri

kontrol edilir. Daha sonra kompozisyon ve k deerleri asndan incelenir. Gerekirse g-
rnt dzenleme programlaryla mdahale edilir.

3.3. Stdyonun Temizlenmesi

Stdyo kullanldktan sonra her malzeme kendisine ait olan ortama yerletirilir. Foto-
raf makineleri, flalar, tripod, k kaynaklar (souduktan sonra), k kesiciler zenle kendi-
lerine ait uygun ortamlara kaldrlr. Bask yapldktan sonra film sarma ve banyo tanklar
kullanm sonrasnda ykanp kurutularak yerlerine kaldrlmaldr. Aksi takdirde banyo so-
lsyonlarnn tortular bir sonraki almay olumsuz etkileyecektir.

Bir sonraki almann dzenli ve temiz bir ortamda yaplabilmesi iin kullanlan her
alanla birlikte stdyonun yerleri de silinerek fotoraf malzemeleri ve ekipmanlar iin en
byk tehlike olan tozlardan arndrlmaldr. Btn bu temizlik ve dzenleme almalar
yaplrken stdyo havalandrlmaldr.

27
 UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aadaki ilemleri tamamladnzda ekim sonrasnda yapmanz gereken ilemleri
renmi olacaksnz.

lem Basamaklar neriler

Konunun son pozunu ektikten sonra k
Filmi makineden kartrken ieri ka-
dzenini kapatnz.
mamasna dikkat ediniz.
Filmi/bellek kartn makineden kartnz
Bellek kartn makineden karrken ma-
(Bellek kart makine kapatldktan sonra
kineyi kapatmay unutmaynz.
kartlmaldr.).
Filmi banyo servisine bilgilendirici ak- ekim yaparken filmin k deerlerini
lama ile gnderiniz (film tipi, ekim ISO zorladysanz ya da kontrast fotoraflar
deeri, istenen banyo ilemi vb.). istiyorsanz mutlaka bildirmeniz gerekir.
Bellek kartn bilgisayar ya da depolama
aygtlarna aktarnz.
Grsellerin kontroln yapnz.
ekim dzeneini kaba temizliini yapa- ekim bittikten sonra zellikle banyo
rak toparlaynz. tanklarn temizlemeden brakmaynz.
Gvenli nakliyat aralar ve sigorta i-
lemleri ile stdyoya geri taynz.
Stdyoya nakledilen anta ve ekipmanla- ekim sonrasnda kullanlan tm malze-
rn adetlerini ve durumlarn kontrol edi- meleri ait olduklar ortamlara kaldrmay
niz. unutmaynz.
Ekipman temizleyerek stdyo dzenine
getiriniz.

28
 LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aadaki cmleleri dikkatlice okuyarak bo braklan yerlere doru szc ya-
znz.

1. Fotoraf ekimi bittikten sonra manuel fotoraf makineleri ve dijital makinelerle

yaplmas gereken ilemler .

2. Film sarma kolu geri sarlmaldr.

3. .. .. kullanldnda filmin u ksmndaki yapkanl blmn slatlarak

almamas iin film rulosu zerine yaptrldktan sonra baskya verilmelidir.

4. Fotoraflarn ... sonularna gre orijinal bask

yaplmasna karar verilmelidir.

5. Fotoraflar makineden bilgisayara aktarrken .

..ya da .. kullanlabilir.

6. Bellekte bulunan grntler bilgisayar ortamna aktarldktan sonra kompozisyon ve

k deerleri asndan incelenir.

7. Bask yapldktan sonra . ve .

kullanm sonrasnda ykanmazsa banyo solsyonlarnn tortula-
r bir sonraki almay olumsuz etkileyecektir.
8. Stdyonun yerleri de silinerek fotoraf malzemeleri ve ekipmanlar iin en byk
tehlike olan.. arndrlmaldr.
9. Btn bu temizlik ve dzenleme almalar yaplrken stdyonun
salanmaldr.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap

verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Ce-
vaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

29
 MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME
Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deer-
lendiriniz.

Stdyo d i meknda farkl objelerle kompozisyon oluturarak fotoraf ekiniz.

Yaptnz ekimi aadaki deerlendirme leine gre deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1. Fotorafn ekeceiniz objeleri setiniz mi?
2. Objelerle kompozisyon oluturdunuz mu?
3. Objeler iin uygun fonu oluturdunuz mu?
4. Objeleri farkl ynlerden gelen yapay kla aydnlattnz m?
5. Makinenizin ISO ayarn yapay n trne gre ayarladnz m?
6. Makinenizin white balance ayarn n trne gre yaptnz m?
7. Ortam nn iddetine gre diyafram ve enstantane ayarn
yaptnz m?
8. Objelerin farkl alardan fotoraflarn ektiniz mi?
9. ektiiniz fotoraflar bilgisayar ortamna tadnz m?
10. Bilgisayar ortamna tadnz fotoraflar kompozisyon, k
deerleri ve teknik olarak incelediniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.

Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

30
 CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET1N CEVAP ANAHTARI

1 Geni a
2 Fon
3 ISO / white balance
4 nsan boyu / allmadk
5 Fonda
6 Doru
7 Yanl
8 Doru
9 Doru

RENME FAALYET2NN CEVAP ANAHTARI

1 Doru
2 Yanl
3 Yanl
4 Doru
5 Doru
6 Doru
7 Doru

RENME FAALYET3N CEVAP ANAHTARI

1 Farkldr
2 Yukar ekilerek
3 Roll Film
4 Kontak Bask
Balant Kablosu / Kart
5
Okuyucular
Kompozisyon / Ik
6
Deerleri
Film Sarma ve Banyo
7
Tanklar
8 Tozlardan
9 Havalandrlmas

31
 KAYNAKA
KAYNAKA
AKBA Faruk, Emre KZLER, Fotoraf Teknik Okumalar, OM Yaynclk,
stanbul, 2003.
DEMREL brahim, Fotoraf, G. Basn Yayn Yksekokulu Matbaas, Anka-
ra,1992.
DUYGUN M. Ufuk, Temel Fotoraf Semineri Ders Notlar, fsak, at Gra-
fik Ltd. ti, Yayn, stanbul, 2010.

32