Besin çözeltisi hazırlanırken birinci aşamada Çizelge 4.

15'te görülen besin çözeltisi reçetesi (Sonneveld ve Straver, 1994) ve k

anyon, katyon ve miktarları (mmol L-1) kaydedilir. İkinci satıra sulama suyu içerisinde bulunan bitki besin elementi ve miktar
çözeltisinden çıkartılarak eklenmesi gereken miktarlar hesaplanır.
Çözeltinin pH'sı üzerine suyun bikarbonat (HCO 3-) içeriği etkilidir. Bu yüzden suyun HCO 3- miktarına göre asit eklenir. Ancak p
eklenir.

Su kalitesine göre düzeltilmiş besin çözeltisi dikkate alınarak hangi gübreden ne kadar kullanılması gerektiği hesaplanır. Önc
sütuna eklenir. Bu hesaplamada 1.0 mmol kalsiyum nitrat gübresinin 1.0 mmol Ca 2+ ve 2 mmol NO3- içerdiği dikkate alınmal
sütununa kaydedilir.

Daha sonra fosfor (H2PO4-) kaynağı olarak kullanılan MKP'nin karşısına çözeltide istenen 1.5 mmol değeri yazılır. Bu gübrenin
mmol K+ değeri de K+ sütununa kaydedilir.
Daha sonra kullanılacak asit miktarı hesaplanır.
Hazırlanan örnekte sırasıyla amonyum, magnezyum, sülfat, potasyum ve nitrat içeren gübrelerin miktarı (mmol L -1), amonyu
belirlenir.

Çizelge 4.15'te görüldüğü gibi mmol L-1 cinsinden hesaplanan gübre miktarları, molekül ağırlığı ile çarpılarak verilmesi gerek
236.1=873.6 mg L-1" eşitliği kullanılarak hesaplanır. Bitki kök bölgesine verilen besin çözeltisi 873.6 mg L -1 kalsiyum nitrat içe
aynı oranda seyreltilerek uygulanır. Bu durumda stok çözeltinin 1.0 litresinde, "873.6 mg L -1 x 100=87360 mg L-1=87.6 g L-1"
hazırlanır. Böyle hazırlanacak 1.0 ton stok çözeltide ise "87.36 g L -1 x 1000 L=87.36 kg" kalsiyum nitrat bulunmalıdır. Diğer gü

Ancak nitrik asit miktarı hesaplanırken kullanılan asidin % derişimi dikkate alınmalıdır. Hesaplamada %100 HNO 3 içeren asit
göre düzeltme yapılmalıdır. Kullanılacak asidin miktarı; %100 HNO 3 için elde edilen değerin, kullanılacak asidin % içeriğine b
HNO3 içeren asit miktarının 27.72 g L-1 olduğu bildirilmiştir. Yukarıda belirtilen eşitlik kullanılarak; "27.72/0.67 = 41.37 g L -1"

Sıvı formda bulunmasının yol açtığı uygulama zorlukları nedeniyle gerekli asit miktarı, ağırlık yerine hacmi ölçülerek belirlen
yoğunluğu 1.41 g mL-1 olan % 67 HNO3 kullanılmıştır. Bu duruma göre "41.37/1.41 = 29.34 mL L -1" eşitliği sonucu 1.0 L stok ç
tonluk çözeltiye "29.34 mL L-1 x 1000 L = 29340 ml = 29.34 L" %67 HNO 3 içeren asit eklenmelidir.

Mikro element gübrelerinin hesaplanmasında yukarıda makro elementler için kullanılan yöntem uygulanır (Çizelge 4.17). Çi
kullanılacak gübreler eklenir. Örneğin, hesaplamaya Fe için başlanırsa, önerilen 15 µmol L-1 Fe için gereken Fe-EDDHA gübre
önerilmiştir. Borlu gübre olarak kullanılan 1.0 mol borax 4.0 mol B içerir. Bu nedenle borax miktarı, çözeltide istenen bor içe

Stok çözeltide bulunacak mikro element gübresi miktarının hesaplanması için, Çizelge 4.17'de µmol L-1 olarak belirlenmiş de
belirlenmiştir. Bu değer molekül ağırlığı ile çarpılarak "1118 x 15 = 16770 µg L-1 = 16.77 mg L-1" olarak hesaplanır. Stoklar 1/1
1677 mg L-1 = 1.68 g L-1) 1.68 g L-1 elde edilir. Eğer kullanılan stok tankları 1000 L ,se bu değer 1000 ile çarpılır (1.68 g L -1 x 10
hesaplanır.

Stok çözeltide bulunması gerekli makro ve mikro element içeren gübrelerin miktarları hesaplandıktan sonra gübrelerin birb
gübrelerle sülfat ve fosfat içeren gübrelerin karıştırılmamasına özen gösterilmelidir. Yukarıda, domates yetiştiriciliği için örne
ton olarak hazırlanan stoklar 1/100 oranında yoğunlaştırılmıştır. Bitkilere verilecek 100 L sulama suyuna 1.0 L Stok A, 1.0 L S
Çizelge 4.15

Çizelge 4.16

Çizelge 4.17

Çizelge 4.18

Çizelge 4.19
Çizelge 4.15 Makro element içeren besin çözeltisinin hazırlanması
Anyon ve Katyonlar NO3- H2PO4- SO42- H+
Standart Besin Çözeltisi (mmol L-1) 16 1.5 4.4 -0.5
Su kalitesine Göre Düzeltme (mmol L-1) -0.8 4.9
Düzeltilmiş Besin Çözeltisi (mmol L-1) 16 1.5 3.6 4.4
Gübre Miktarı
Gübre Adı Gübre Formulü
(mmol L-1)

Potasyum Nitrat KNO3 3.0 3.0

Kalsiyum Nitrat Ca(NO3)2 3.7 7.4
Amonyum Nitrat NH4NO3 1.2 1.2
Mono Potasyum Fostat (MKP) KH2PO4 1.5 1.5
Potasyum Sülfat K2SO4 2.5 2.5
Magnezyum Sülfat MgSO47H2O 1.1 1.1
Nitrik Asit (%100) HNO3 4.4 4.4 4.4
NH4+ K+ Ca2+ Mg2+
1.2 9.5 5.4 2.4
-1.7 -1.3
1.2 9.5 3.7 1.1

3.0
3.7
1.2
1.5
5.0
1.1
Çizelge 4.16 Besin Çözeltisi hazırlanmasında kullanılan makro element içeren gübre miktarının hesaplanması

Gübre Molekül Alınması Gerekli Alınması Gerekli

Gübre Adı Gübre Formulü Ağırlığı Gübre Miktarı Gübre Miktarı
(mg mmol L-1) (mmol L-1) (mg L-1=ppm)*

Potasyum Nitrat KNO3 101.1 3.0 101.1 x 3.0 = 303.3

Kalsiyum Nitrat Ca(NO3)2 236.1 3.7 236.1 x 3.7 = 873.6
Amonyum Nitrat NH4NO3 80.0 1.2 80 x 1.2 = 96.0
Mono Potasyum Fostat (MKP) KH2PO4 136.1 1.5 136.1 x 1.5 = 204.2
Potasyum Sülfat K2SO4 174.3 2.5 174.3 x 2.5 = 435.8
Magnezyum Sülfat MgSO47H2O 246.4 1.1 246.4 x 1.1 = 274.0
Nitrik Asit (%100) HNO3 63.0 4.4 63 x 4.4 = 277.2

*Gübre Molekül Ağırlığı (mg mmol L-1) x Gübre Miktarı (mmol L-1)
aplanması

Stok
1/100
(g L-1)

30.3
87.36
9.6
20.42
43.58
27.4
27.72
Çizelge 4.17 Mikro element içeren besin çözeltisinin hazırlanması
Gübre Miktarı
Gübre Adı Gübre Formülü Fe B Mn Zn Cu Mo
(µmol L-1)
Fe-EDDHA Fe-EDDHA 15 15
Boraks Na2B4O7.10H2O 7.5 30
Mangan Sülfat MnSO4.H2O 10 10
Çinko Sülfat ZnSO4.7H2O 5 5
Bakır Sülfat CuSO4.5H2O 0.75 0.75
Amonyum Molibdat (NH4)6Mo7O24.4H2O 0.072 0.5
Çizelge 4.18 Besin çözeltisi hazırlanmasında mikro element içeren gübre miktarlarının hesaplanması

Alınması Gerekli
Gübre Molekül Ağırlığı
Gübre Adı Gübre Formülü Gübre Miktarı Gübre Miktarı (µg
(µg µmol-1) L -1
)*
(µmol L-1)

Fe-EDDHA Fe-EDDHA 1118 15 1118 x 15 = 16770

Boraks Na2B4O7.10H2O 381.2 7.5 381.2 x 7.5 = 2859
Mangan Sülfat MnSO4.H2O 169 10 169 x 10 = 1690
Çinko Sülfat ZnSO4.7H2O 287.5 5 287.5 x 5 = 1438
Bakır Sülfat CuSO4.5H2O 249.7 0.75 249.7 x 0.75 = 188
Amonyum Molibdat (NH4)6Mo7O24.4H2O 1236 0.072 1236 x 0.072 = 89

*Gübre Molekül Ağırlığı (µg µmol-1) x Alınması Gerekli Gübre Miktarı (µmol L-1)
ı

Stok
1/100
(g L-1)

1.68
0.29
0.17
0.15
0.019
0.0089
 Çizelge 4.19 Besin çözeltisini uygulamada kullanılan stok çözeltiler
Stok A Stok B Stok Asit
87.36 kg Kalsiyum Nitrat 43.58 kg Potasyum Sülfat 29.34 K %67 HNO3
9.60 kg Amonyum Nitrat 15.17 kg Potasyum Nitrat
15.17 kg Potasyum Nitrat 20.42 kg Mono Potasyum Fosfat (MKP)
1.68 kg Fe-EDDHA 27.40 kg Magnezyum Sülfat
290 g Boraks
170 g Mangan Sülfat
150 g Çinko Sülfat
19 g Bakır Sülfat
9 g Sodyum Molibdat