Professional Documents
Culture Documents
SuttantapiÔake KhuddakanikÈye
KHUDDAKAPΨHA DHAMMAPADA
UDŒNA ITIVUTTAKA
SUTTANIPŒTAPŒ£I
_____
© BuddhasÈsana Society
PÈÄi Series 18
Sa~ketaviÒÒÈpanaÑ
SÊ = SÊhaÄapotthake dissamÈnapÈÔho.
Ka-SÊ = Katthaci SÊhaÄapotthake ...
SyÈ = SyÈmapotthake ...
KaÑ = Kambojapotthake ...
I = I~galisapotthake ...
Ka = Katthaci Marammapotthake ...
®Ôha = AÔÔhakathÈ.
? = “SiyÈ nukho porÈÓapÈÔho”ti takkitapÈÔho.
KhuddakapÈÔhapÈÄi
_____
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
KhuddakapÈÔhapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.
_____
DhammapadapÈÄi
1. Yamakavagga ... ... 13
2. AppamÈdavagga ... ... 16
3. Cittavagga ... ... 18
4. Pupphavagga ... ... 19
5. BÈlavagga ... ... 22
6. PaÓÉitavagga ... ... 24
7. Arahantavagga ... ... 26
8. Sahassavagga ... ... 28
9. PÈpavagga ... ... 30
10. DaÓÉavagga ... ... 32
xii UdÈnapÈÄi
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
DhammapadapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.
_____
UdÈnapÈÄi
1. Bodhivagga
1. PaÔhamabodhisutta ... ... 77
2. Dutiyabodhisutta ... ... 78
3. Tatiyabodhisutta ... ... 78
4. HuÑhu~kasutta ... ... 80
5. BrÈhmaÓasutta ... ... 80
UdÈnapÈÄi xiii
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
2. Mucalindavagga
1. Mucalindasutta ... ... 87
2. RÈjasutta ... ... 88
3. DaÓÉasutta ... ... 89
4. SakkÈrasutta ... ... 89
5. UpÈsakasutta ... ... 90
6. GabbhinÊsutta ... ... 91
7. Ekaputtakasutta ... ... 92
8. SuppavÈsÈsutta ... ... 93
9. VisÈkhÈsutta ... ... 97
10. Bhaddiyasutta ... ... 98
3. Nandavagga
1. KammavipÈkajasutta ... ... 100
2. Nandasutta ... ... 101
3. Yasojasutta ... ... 104
4. SÈriputtasutta ... ... 108
5. MahÈmoggalÈnasutta ... ... 108
6. Pilindavacchasutta ... ... 109
7. SakkudÈnasutta ... ... 110
8. PiÓÉapÈtikasutta ... ... 111
9. Sippasutta ... ... 113
10. Lokasutta ... ... 114
xiv UdÈnapÈÄi
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
4. Meghiyavagga
1. Meghiyasutta ... ... 116
2. Uddhatasutta ... ... 121
3. GopÈlakasutta ... ... 122
4. YakkhapahÈrasutta ... ... 123
5. NÈgasutta ... ... 125
6. PiÓÉolasutta ... ... 127
7. SÈriputtasutta ... ... 127
8. SundarÊsutta ... ... 128
9. Upasenasutta ... ... 131
10. SÈriputta-upasamasutta ... ... 132
5. SoÓavagga
1. Piyatarasutta ... ... 133
2. AppÈyukasutta ... ... 134
3. SuppabuddhakuÔÔhisutta ... ... 134
4. KumÈrakasutta ... ... 137
5. Uposathasutta ... ... 138
6. SoÓasutta ... ... 144
7. Ka~khÈrevatasutta ... ... 148
8. SaÑghabhedasutta ... ... 149
9. SadhÈyamÈnasutta ... ... 150
10. C|Äapanthakasutta ... ... 150
6. Jaccandhavagga
1. Œyusa~khÈrossajjanasutta ... ... 151
2. SattajaÔilasutta ... ... 155
3. PaccavekkhaÓasutta ... ... 157
4. PaÔhamanÈnÈtitthiyasutta ... ... 158
5. DutiyanÈnÈtitthiyasutta ... ... 161
UdÈnapÈÄi xv
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
7. C|Äavagga
1. PaÔhamalakuÓÉakabhaddiyasutta ... ... 170
2. DutiyalakuÓÉakabhaddiyasutta ... ... 170
3. PaÔhamasattasutta ... ... 171
4. Dutiyasattasutta ... ... 172
5. AparalakuÓÉakabhaddiyasutta ... ... 172
6. TaÓhÈsa~khayasutta ... ... 173
7. PapaÒcakhayasutta ... ... 173
8. KaccÈnasutta ... ... 174
9. UdapÈnasutta ... ... 174
10. Utenasutta ... ... 176
8. PÈÔaligÈmiyavagga
1. PaÔhamanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ... ... 177
2. DutiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ... ... 177
3. TatiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ... ... 178
4. CatutthanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta ... ... 178
5. Cundasutta ... ... 179
6. PÈÔaligÈmiyasutta ... ... 183
7. DvidhÈpathasutta ... ... 189
8. VisÈkhÈsutta ... ... 190
9. PaÔhamadabbasutta ... ... 191
10. Dutiyadabbasutta ... ... 192
UdÈnapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.
ItivuttakapÈÄi
_____
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
1. EkakanipÈta
1. PaÔhamavagga
1-6. LobhasuttÈdi ... ... 195-7
7-10. SabbapariÒÒÈsuttÈdi ... ... 197-9
2. Dutiyavagga
1-3. MohapariÒÒÈsuttÈdi ... ... 199
4-5. AvijjÈnÊvaraÓasuttÈdi ... ... 200
6-7. SekhasuttÈdi ... ... 201
8-9. SaÑghabhedasuttÈdi ... ... 202
10. PaduÔÔhacittasutta ... ... 203
3. Tatiyavagga
1. Pasannacittasutta ... ... 204
2. Mettasutta ... ... 205
3. Ubhayatthasutta ... ... 206
4. AÔÔhipuÒjasutta ... ... 206
5. MusÈvÈdasutta ... ... 207
6. DÈnasutta ... ... 207
7. MettÈbhÈvanÈsutta ... ... 208
2. DukanipÈta
1. PaÔhamavagga
1-2. DukkhavihÈrasuttÈdi ... ... 211
3-4. TapanÊyasuttÈdi ... ... 212
5-6. SÊlasuttÈni ... ... 213
7. ŒtÈpÊsutta ... ... 214
8-9. NakuhanasuttÈdi ... ... 214
10. Somanassasutta ... ... 215
ItivuttakapÈÄi xvii
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
2. Dutiyavagga
1. Vitakkasutta ... ... 216
2. DesanÈsutta ... ... 218
3. VijjÈsutta ... ... 218
4. PaÒÒÈparihÊnasutta ... ... 219
5. Sukkadhammasutta ... ... 219
6. AjÈtasutta ... ... 220
7. NibbÈnadhÈtusutta ... ... 220
8. PaÔisallÈnasutta ... ... 221
9. SikkhÈnisaÑsasutta ... ... 222
10. JÈgariyasutta ... ... 223
11. ŒpÈyikasutta ... ... 223
12. DiÔÔhigatasutta ... ... 224
3. TikanipÈta
1. PaÔhamavagga
1. M|lasutta ... ... 226
2. DhÈtusutta ... ... 226
3-4. VedanÈsuttÈdi ... ... 227
5-6. EsanÈsuttÈdi ... ... 228
7-8. ŒsavasuttÈdi ... ... 228
9. TaÓhÈsutta ... ... 229
10. MÈradheyyasutta ... ... 230
2. Dutiyavagga
1. PuÒÒakiriyavatthusutta ... ... 230
2. Cakkhusutta ... ... 231
3. Indriyasutta ... ... 231
4. AddhÈsutta ... ... 232
xviii ItivuttakapÈÄi
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
3. Tatiyavagga
1. MicchÈdiÔÔhikasutta ... ... 235
2. SammÈdiÔÔhikasutta ... ... 236
3. NissaraÓiyasutta ... ... 237
4. Santatarasutta ... ... 238
5. Puttasutta ... ... 238
6. AvuÔÔhikasutta ... ... 239
7. SukhapatthanÈsutta ... ... 241
8. Bhidurasutta ... ... 242
9. DhÈtusosaÑsandanasutta ... ... 242
10. ParihÈnasutta ... ... 243
4. Catutthavagga
1. Vitakkasutta ... ... 244
2. SakkÈrasutta ... ... 245
3. Devasaddasutta ... ... 246
4. PaÒcapubbanimittasutta ... ... 247
5. Bahujanahitasutta ... ... 248
6. AsubhÈnupassÊsutta ... ... 250
7. DhammÈnudhammapaÔipannasutta ... ... 250
8. AndhakaraÓasutta ... ... 251
9. AntarÈmalasutta ... ... 252
10. Devadattasutta ... ... 253
ItivuttakapÈÄi xix
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
5. PaÒcamavagga
4. CatukkanipÈta
ItivuttakapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.
SuttanipÈtapÈÄi
_____
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
1. Uragavagga
1. Uragasutta ... ... 279
2. Dhaniyasutta ... ... 282
3. KhaggavisÈÓasutta ... ... 284
4. KasibhÈradvÈjasutta ... ... 291
5. Cundasutta ... ... 293
6. ParÈbhavasutta ... ... 295
7. Vasalasutta ... ... 297
8. Mettasutta ... ... 300
9. Hemavatasutta ... ... 302
10. ΀avakasutta ... ... 305
11. Vijayasutta ... ... 307
12. Munisutta ... ... 309
2. C|Äavagga
1. Ratanasutta ... ... 312
2. Œmagandhasutta ... ... 315
3. Hirisutta ... ... 318
4. Ma~galasutta ... ... 318
5. S|cilomasutta ... ... 320
6. Kapilasutta (Dhammacariyasutta) ... ... 321
7. BrahmaÓadhammikasutta ... ... 322
8. Dhamma (nÈvÈ) sutta ... ... 325
9. KiÑsÊlasutta ... ... 327
10. UÔÔhÈnasutta ... ... 328
11. RÈhulasutta ... ... 328
SuttanipÈtapÈÄi xxi
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
3. MahÈvagga
1. PabbajjÈsutta ... ... 340
2. PadhÈnasutta ... ... 341
3. SubhÈsitasutta ... ... 344
4. SundarikabhÈradvÈjasutta ... ... 345
5. MÈghasutta ... ... 350
6. Sabhiyasutta ... ... 355
7. Selasutta ... ... 363
8. Sallasutta ... ... 371
9. VÈseÔÔhasutta ... ... 372
10. KokÈlikasutta ... ... 379
11. NÈlakasutta ... ... 385
12. DvayatÈnupassanÈsutta ... ... 390
4. AÔÔhakavagga
1. KÈmasutta ... ... 399
2. GuhaÔÔhakasutta ... ... 399
3. DuÔÔhaÔÔhakasutta ... ... 401
4. SuddhaÔÔhakasutta ... ... 402
5. ParamaÔÔhakasutta ... ... 403
6. JarÈsutta ... ... 405
7. Tissametteyyasutta ... ... 406
8. Pas|rasutta ... ... 407
9. MÈgaÓÉiyasutta ... ... 409
10. PurÈbhedasutta ... ... 411
xxii SuttanipÈtapÈÄi
MÈtikÈ PiÔÔha~ka
5. PÈrÈyanavagga
1. VatthugÈthÈ ... ... 429
1. AjitamÈÓavapucchÈ ... ... 434
2. TissametteyyamÈÓavapucchÈ ... ... 435
3. PuÓÓakamÈÓavapucchÈ ... ... 435
4. Mettag|mÈÓavapucchÈ ... ... 436
5. DhotakamÈÓavapucchÈ ... ... 438
6. UpasÊvamÈÓavapucchÈ ... ... 439
7. NandamÈÓavapucchÈ ... ... 441
8. HemakamÈÓavapucchÈ ... ... 443
9. TodeyyamÈÓavapucchÈ ... ... 443
10. KappamÈÓavapucchÈ ... ... 444
11. JatukaÓÓimÈÓavapucchÈ ... ... 444
12. BhadrÈvudhamÈÓavapucchÈ ... ... 445
13. UdayamÈÓavapucchÈ ... ... 446
14. PosÈlamÈÓavapucchÈ ... ... 447
15. MogharÈjamÈÓavapucchÈ ... ... 447
16. Pi~giyamÈÓavapucchÈ ... ... 448
PÈrÈyanatthutigÈthÈ ... ... 449
PÈrÈyanÈnugÊtigÈthÈ ... ... 449
SuttanipÈtapÈÄimÈtikÈ niÔÔhitÈ.
KhuddakanikÈya
KhuddakapÈÔhapÈÄi
_____
1. SaraÓattaya
BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
DhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
SaÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
Dutiyampi BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
Dutiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
Dutiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
Tatiyampi BuddhaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
Tatiyampi dhammaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
Tatiyampi saÑghaÑ saraÓaÑ gacchÈmi.
SaraÓattayaÑ1.
_____
2. DasasikkhÈpada
1. PÈÓÈtipÈtÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ2 samÈdiyÈmi.
2. AdinnÈdÈnÈ veramaÓisikkhÈpadaÑ samÈdiyÈmi.
______________________________________________________________
1. SaraÓagamanaÑ niÔÔhitaÑ. (SyÈ) 2. VeramaÓÊsikkhÈpadaÑ. (SÊ, SyÈ)
2 KhuddakapÈÔhapÈÄi
DasasikkhÈpadaÑ1.
_____
3. DvattiÑsÈkÈra
4. KumÈrapaÒhÈ
1. EkaÑ nÈma kiÑ? Sabbe sattÈ ÈhÈraÔÔhitikÈ.
2. Dve nÈma kiÑ? NÈmaÒca r|paÒca.
3. TÊÓi nÈma kiÑ? Tisso vedanÈ.
4. CattÈri nÈma kiÑ? CattÈri ariyasaccÈni.
5. PaÒca nÈma kiÑ? PaÒcupÈdÈnakkhandhÈ.
6. Cha nÈma kiÑ? Cha ajjhattikÈni ÈyatanÈni.
7. Satta nÈma kiÑ? Satta bojjha~gÈ.
8. AÔÔha nÈma kiÑ? Ariyo aÔÔha~giko maggo.
9. Nava nÈma kiÑ? Nava sattÈvÈsÈ.
10. Dasa nÈma kiÑ? Dasaha~gehi samannÈgato “arahÈ”ti vuccatÊti.
KumÈrapaÒhÈ.
_____
5. Ma~galasutta
1. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya
rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
2. Bah| devÈ manussÈ ca, ma~galÈni acintayuÑ.
Œka~khamÈnÈ sotthÈnaÑ, br|hi ma~galamuttamaÑ.
3. AsevanÈ ca bÈlÈnaÑ, paÓÉitÈnaÒca sevanÈ.
P|jÈ ca p|janeyyÈnaÑ1, etaÑ ma~galamuttamaÑ.
______________________________________________________________
* Upari 318 piÔÔhepi. 1. P|janÊyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
4 KhuddakapÈÔhapÈÄi
6. Ratanasutta
1. * YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni,
BhummÈni3 vÈ yÈni va antalikkhe.
Sabbeva bh|tÈ sumanÈ bhavantu,
Athopi sakkacca suÓantu bhÈsitaÑ.
______________________________________________________________
1. AttasammÈpaÓÊdhÊ (katthaci) * Upari 312 piÔÔhepi.
2. DhammassavaÓaÑ (Ka, SÊ), dhammasavanaÑ (Ka, SÊ) 3. Bh|mÈni (Ka)
6. Ratanasutta 5
7. TirokuÔÔasutta
1. * TirokuÔÔesu tiÔÔhanti, sandhisi~ghÈÔakesu ca.
DvÈrabÈhÈsu tiÔÔhanti, ÈgantvÈna sakaÑ gharaÑ.
8.
YathÈ vÈrivahÈ p|rÈ, parip|renti sÈgaraÑ.
EvamevaÑ ito dinnaÑ, petÈnaÑ upakappati.
______________________________________________________________
* Khu 2. 129 piÔÔhe Petavatthumhipi. 1. Kasi (Ka)
2. KayÈkkayaÑ (SÊ), kayÈ kayaÑ (SyÈ) 3. KÈlakatÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ), kÈla~katÈ (Ka)
8. NidhikaÓÉasutta 9
8. NidhikaÓÉasutta
1. NidhiÑ nidheti puriso, gambhÊre odakantike.
Atthe kicce samuppanne, atthÈya me bhavissati.
9. Mettasutta
1. * KaraÓÊyamatthakusalena, yantasantaÑ padaÑ abhisamecca.
Sakko uj| ca suhuj|4 ca, s|vaco cassa mudu anatimÈnÊ.
______________________________________________________________
1. VÈpi (SyÈ, KaÑ)
2. SusaÓÔhÈnasur|patÈ (SÊ), susaÓÔhÈnaÑ sur|patÈ (SyÈ, KaÑ)
3. Yoniso ve (SÊ), yoniso ce (SyÈ), yoniso ca (?) * Upari 300 piÔÔhepi.
4. S|j| (SÊ)
9. Mettasutta 11
KhuddakapÈÔhapÈÄi niÔÔhitÈ.
______________________________________________________________
1. Sabbe sattÈ (SÊ, SyÈ) 2. Mahanta (?) 3. AdiÔÔha (?)
4. Ye ca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. VÈ (SyÈ, KaÑ, I, Ka) 6. VÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
7. NaÑ kaÒci (SÊ, I), naÑ kiÒci (SyÈ), na kiÒci (Ka) 8. Vigatamiddho (bah|su)
9. Vineyya (SÊ)
KhuddakanikÈya
DhammapadapÈÄi
_____
1. Yamakavagga
1. CakkhupÈlattheravatthu
1. Manopubba~gamÈ dhammÈ, manoseÔÔhÈ manomayÈ.
ManasÈ ce paduÔÔhena, bhÈsati vÈ karoti vÈ.
Tato naÑ dukkhamanveti, cakkaÑva vahato padaÑ.
2. MaÔÔhakuÓÉalÊvatthu
2. * Manopubba~gamÈ dhammÈ, manoseÔÔhÈ manomayÈ.
ManasÈ ce pasannena, bhÈsati vÈ karoti vÈ.
Tato naÑ sukhamanveti, chÈyÈva anapÈyinÊ1.
3. Tissattheravatthu
3. Akkocchi maÑ avadhi maÑ, ajini2 maÑ ahÈsi me.
Ye ca taÑ upanayhanti, veraÑ tesaÑ na sammati.
4. KÈÄayakkhinÊvatthu
5. Na hi verena verÈni, sammantÊdha kudÈcanaÑ.
Averena ca sammanti, esa dhammo sanantano.
5. Kosambakavatthu
6. * Pare ca na vijÈnanti, mayamettha yamÈmase.
Ye ca tattha vijÈnanti, tato sammanti medhagÈ.
6. MahÈkÈÄattheravatthu
7. SubhÈnupassiÑ viharantaÑ, indriyesu asaÑvutaÑ.
Bhojanamhi cÈmattaÒÒuÑ, kusÊtaÑ hÊnavÊriyaÑ.
TaÑ ve pasahati mÈro, vÈto rukkhaÑva dubbalaÑ.
7. Devadattavatthu
9. + AnikkasÈvo kÈsÈvaÑ, yo vatthaÑ paridahissati.
Apeto damasaccena, na so kÈsÈvamarahati.
8. SÈriputtattheravatthu
11. AsÈre sÈramatino, sÈre cÈsÈradassino.
Te sÈraÑ nÈdhigacchanti, micchÈsa~kappagocarÈ.
9. Nandattheravatthu
13. ++ YathÈ agÈraÑ ducchannaÑ, vuÔÔhÊ samativijjhati.
EvaÑ abhÈvitaÑ cittaÑ, rÈgo samativijjhati.
______________________________________________________________
* Khu 2. 269 piÔÔhepi. + Khu 2. 342; Khu 5. 60, 374 piÔÔhesupi.
++ Khu 2. 248 piÔÔhepi
1. Yamakavagga 15
10. Cundas|karikavatthu
15. * Idha socati pecca socati.
PÈpakÈrÊ ubhayattha socati.
So socati so vihaÒÒati,
DisvÈ kammakiliÔÔhamattano.
11. Dhammika-upÈsakavatthu
16. Idha modati pecca modati,
KatapuÒÒo ubhayattha modati.
So modati so pamodati,
DisvÈ kammavisuddhimattano.
12. Devadattavatthu
17. Idha tappati pecca tappati,
PÈpakÈrÊ1 ubhayattha tappati.
“PÈpaÑ me katan”ti tappati,
Bhiyyo2 tappati duggatiÑ gato.
13. SumanadevÊvatthu
18. Idha nandati pecca nandati,
KatapuÒÒo ubhayattha nandati.
“PuÒÒaÑ me katan”ti nandati,
Bhiyyo nandati suggatiÑ gato.
14. DvesahÈyakabhikkhuvatthu
19. Bahumpi ce saÑhita3 bhÈsamÈno,
Na takkaro hoti naro pamatto.
______________________________________________________________
1. PÈpakÈri (?) 2. BhÊyo (SÊ)
3. SahitaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) * Khu 10. 172 piÔÔhepi.
16 DhammapadapÈÄi
2. AppamÈdavagga
1. SÈmÈvatÊvatthu
21. * AppamÈdo amatapadaÑ2, pamÈdo maccuno padaÑ.
AppamattÈ na mÊyanti, ye pamattÈ yathÈ matÈ.
2. KumbhaghosakaseÔÔhivatthu
UÔÔhÈnavato satÊmato4,
24.
Sucikammassa nisammakÈrino.
SaÒÒatassa dhammajÊvino,
Appamattassa5 yasobhivaÉÉhati.
______________________________________________________________
1. HotÊ (SÊ, I) * Khu 10. 30 piÔÔhe Nettiyampi.
2. AmataÑ padaÑ (Ka) 3. EtaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
4. Satimato (SÊ, SyÈ, Ka) 5. Apamattassa (?)
2. AppamÈdavagga 17
3. C|Äapanthakavatthu
25. UÔÔhÈnena’ppamÈdena, saÑyamena damena ca.
DÊpaÑ kayirÈtha medhÈvÊ, yaÑ ogho nÈbhikÊrati.
4. BÈlanakkhattasa~ghuÔÔhavatthu
26. PamÈdamanuyuÒjanti, bÈlÈ dummedhino janÈ.
AppamÈdaÒca medhÈvÊ, dhanaÑ seÔÔhaÑva rakkhati.
5. MahÈkassapattheravatthu
28. PamÈdaÑ appamÈdena, yadÈ nudati paÓÉito.
PaÒÒÈpÈsÈdamÈruyha, asoko sokiniÑ pajaÑ.
PabbataÔÔhova bh|maÔÔhe2, dhÊro bÈle avekkhati.
6. PamattÈpamattadvesahÈyakabhikkhuvatthu
29. Appamatto pamattesu, sattesu bahujÈgaro.
AbalassaÑva sÊghasso, hitvÈ yÈti sumedhaso.
7. Maghavatthu
30. AppamÈdena MaghavÈ, devÈnaÑ seÔÔhataÑ gato.
AppamÈdaÑ pasaÑsanti, pamÈdo garahito sadÈ.
8. AÒÒatarabhikkhuvatthu
31. AppamÈdarato bhikkhu, pamÈde bhayadassi vÈ.
SaÑyojanaÑ aÓuÑ th|laÑ, ÉahaÑ aggÊva gacchati.
9. NigamavÈsitissattheravatthu
32. AppamÈdarato bhikkhu, pamÈde bhayadassi vÈ.
Abhabbo parihÈnÈya, nibbÈnasseva santike.
AppamÈdavaggo dutiyo.
______________________________________________________________
1. SandhavaÑ (Ka) 2. BhummaÔÔhe (SÊ, SyÈ)
18 DhammapadapÈÄi
3. Cittavagga
1. Meghiyattheravatthu
33. PhandanaÑ capalaÑ cittaÑ, d|rakkhaÑ1 dunnivÈrayaÑ.
UjuÑ karoti medhÈvÊ, usukÈrova tejanaÑ.
2. AÒÒatarabhikkhuvatthu
35. Dunniggahassa lahuno, yatthakÈmanipÈtino.
Cittassa damatho sÈdhu, cittaÑ dantaÑ sukhÈvahaÑ.
3. AÒÒatara-ukkaÓÔhitabhikkhuvatthu
36. SududdasaÑ sunipuÓaÑ, yatthakÈmanipÈtinaÑ.
CittaÑ rakkhetha medhÈvÊ, cittaÑ guttaÑ sukhÈvahaÑ.
4. SaÑgharakkhitabhÈgineyyattheravatthu
37. D|ra~gamaÑ ekacaraÑ2, asarÊraÑ guhÈsayaÑ.
Ye cittaÑ saÑyamissanti, mokkhanti mÈrabandhanÈ.
5. Citthahatthattheravatthu
38. AnavaÔÔhitacittassa, saddhammaÑ avijÈnato.
PariplavapasÈdassa, paÒÒÈ na parip|rati.
6. PaÒcasatabhikkhuvatthu
40. * Kumbh|pamaÑ kÈyamimaÑ viditvÈ,
Nagar|pamaÑ cittamidaÑ ÔhapetvÈ.
Yodhetha mÈraÑ paÒÒÈvudhena,
JitaÒca rakkhe anivesano siyÈ.
______________________________________________________________
1. DurakkhaÑ (sabbattha) 2. EkacÈraÑ (Ka) * Khu 10. 177 piÔÔhepi.
4. Pupphavagga 19
7. P|tigattatissattheravatthu
41. AciraÑ vata’yaÑ kÈyo, pathaviÑ adhisessati.
Chuddho apetaviÒÒÈÓo, niratthaÑva kali~garaÑ.
8. NandagopÈlakavatthu
42. Diso disaÑ yaÑ taÑ kayirÈ, verÊ vÈ pana verinaÑ.
MicchÈpaÓihitaÑ cittaÑ, pÈpiyo1 naÑ tato kare.
9. Soreyyavatthu
43. Na taÑ mÈtÈ pitÈ kayirÈ, aÒÒe vÈpi ca ÒÈtakÈ.
SammÈpaÓihitaÑ cittaÑ, seyyaso naÑ tato kare.
Cittavaggo tatiyo.
_____
4. Pupphavagga
1. PathavikathÈpasutapaÒcasatabhikkhuvatthu
2. MarÊcikammaÔÔhÈnikabhikkhuvatthu
46. PheÓ|pamaÑ kÈyamimaÑ viditvÈ,
MarÊcidhammaÑ abhisambudhÈno.
ChetvÈna mÈrassa papupphakÈni1,
AdassanaÑ maccurÈjassa gacche.
3. ViÔaÔ|bhavatthu
47. PupphÈni heva pacinantaÑ, byÈsattamanasaÑ2 naraÑ.
SuttaÑ gÈmaÑ mahoghova, maccu ÈdÈya gacchati.
4. Patip|jikakumÈrivatthu
48. PupphÈni heva pacinantaÑ, byÈsattamanasaÑ naraÑ.
AtittaÒÒeva kÈmesu, antako kurute vasaÑ.
5. MacchariyakosiyaseÔÔhivatthu
6. PÈveyya-ÈjÊvakavatthu
50. Na paresaÑ vilomÈni, na paresaÑ katÈkataÑ.
Attanova avekkheyya, katÈni akatÈni ca.
7. ChattapÈÓi-upÈsakavatthu
51. * YathÈpi ruciraÑ pupphaÑ, vaÓÓavantaÑ agandhakaÑ.
EvaÑ subhÈsitÈ vÈcÈ, aphalÈ hoti akubbato.
8. VisÈkhÈvatthu
53. YathÈpi puppharÈsimhÈ, kayirÈ mÈlÈguÓe bah|.
EvaÑ jÈtena maccena, kattabbaÑ kusalaÑ bahuÑ.
9. ŒnandattherapaÒhÈvatthu
54. * Na pupphagandho paÔivÈtameti,
Na candanaÑ tagaramallikÈ1 vÈ.
SataÒca gandho paÔivÈtameti,
SabbÈ disÈ sappuriso pavÈyati.
10. MahÈkassapattherapiÓÉapÈtadinnavatthu
56. Appamatto ayaÑ gandho, yÈyaÑ tagaracandanÊ2.
Yo ca sÊlavataÑ gandho, vÈti devesu uttamo.
11. GodhikattheraparinibbÈnavatthu
57. TesaÑ sampannasÊlÈnaÑ, appamÈdavihÈrinaÑ.
SammadaÒÒÈ vimuttÈnaÑ, mÈro maggaÑ na vindati.
12. Garahadinnavatthu
58. YathÈ sa~kÈradhÈnasmiÑ3, ujjhitasmiÑ mahÈpathe.
PadumaÑ tattha jÈyetha, sucigandhaÑ manoramaÑ.
5. BÈlavagga
1. AÒÒatarapurisavatthu
60. DÊghÈ jÈgarato ratti, dÊghaÑ santassa yojanaÑ.
DÊgho bÈlÈna saÑsÈro, saddhammaÑ avijÈnataÑ.
2. MahÈkassapasaddhivihÈrikavatthu
61. CaraÒce nÈdhigaccheyya, seyyaÑ sadisamattano.
EkacariyaÑ1 daÄhaÑ kayirÈ, natthi bÈle sahÈyatÈ.
3. ŒnandaseÔÔhivatthu
62. PuttÈ ma’tthi dhanaÑ ma’tthi2, iti bÈlo vihaÒÒati.
AttÈ hi3 attano natthi, kuto puttÈ kuto dhanaÑ.
4. GaÓÔhibhedakacoravatthu
63. Yo bÈlo maÒÒati bÈlyaÑ, paÓÉito vÈpi tena so.
BÈlo ca paÓÉitamÈnÊ, sa ve “bÈlo”ti vuccati.
5. UdÈyittheravatthu
64. YÈvajÊvampi ce bÈlo, paÓÉitaÑ payirupÈsati.
Na so dhammaÑ vijÈnÈti, dabbÊ s|parasaÑ yathÈ.
6. TiÑsapÈveyyakabhikkhuvatthu
65. Muhuttamapi ce viÒÒ|, paÓÉitaÑ payirupÈsati.
KhippaÑ dhammaÑ vijÈnÈti, jivhÈ s|parasaÑ yathÈ.
7. SuppabuddhakuÔÔhivatthu
66. * Caranti bÈlÈ dummedhÈ, amitteneva attanÈ.
KarontÈ pÈpakaÑ kammaÑ, yaÑ hoti kaÔukapphalaÑ.
______________________________________________________________
1. EkaccariyaÑ (Ka) 2. Puttamatthi dhanamatthi (Ka)
3. AttÈpi (?) * Khu 10. 110 piÔÔhepi.
5. BÈlavagga 23
8. Kassakavatthu
67. Na taÑ kammaÑ kataÑ sÈdhu, yaÑ katvÈ anutappati.
Yassa assumukho rodaÑ, vipÈkaÑ paÔisevati.
9. SumanamÈlÈkÈravatthu
68. TaÒca kammaÑ kataÑ sÈdhu, yaÑ katvÈ nÈnutappati.
Yassa patÊto sumano, vipÈkaÑ paÔisevati.
10. UppalavaÓÓattherÊvatthu
69. MadhuÑvÈ1 maÒÒati bÈlo, yÈva pÈpaÑ na paccati.
YadÈ ca paccati pÈpaÑ, atha2 dukkhaÑ nigacchati.
11. Jambukattheravatthu
70. MÈse mÈse kusaggena, bÈlo bhuÒjeyya bhojanaÑ.
Na so sa~khÈtadhammÈnaÑ3, kalaÑ agghati soÄasiÑ.
12. Ahipetavatthu
71. * Na hi pÈpaÑ kataÑ kammaÑ, sajjukhÊraÑva muccati.
ahantaÑ bÈlamanveti, bhasmacchannova4 pÈvako.
13. SaÔÔhik|Ôapetavatthu
72. YÈvadeva anatthÈya, ÒattaÑ5 bÈlassa jÈyati.
Hanti bÈlassa sukkaÑsaÑ, muddhamassa vipÈtayaÑ.
14. Cittagahapativatthu
73. AsantaÑ bhÈvanamiccheyya6, purekkhÈraÒca bhikkhusu.
ŒvÈsesu ca issariyaÑ, p|jaÑ parakulesu ca.
______________________________________________________________
1. MadhuvÈ (sabbattha) madhuÑ vÈ (DÊ 1 ®ÊkÈ passitabbÈ)
2. Atha bÈlo (SÊ, SyÈ), bÈlo (Ka) 3. Sa~khatadhammÈnaÑ (SÊ, I, Ka)
* Khu 10. 140 piÔÔhepi. 4. BhasmÈchannova (SyÈ, I, Ka) 5. ©ÈttaÑ (?)
6. AsantaÑ bhÈvamiccheyya (SyÈ), asantabhÈvanamiccheyya (Ka)
24 DhammapadapÈÄi
15. VanavÈsitissasÈmaÓeravatthu
75. AÒÒÈ hi lÈbh|panisÈ, aÒÒÈ nibbÈnagÈminÊ.
EvametaÑ abhiÒÒÈya, bhikkhu Buddhassa sÈvako.
SakkÈraÑ nÈbhinandeyya, vivekamanubr|haye.
BÈlavaggo paÒcamo.
_____
6. PaÓÉitavagga
1. RÈdhattheravatthu
76. NidhÊnaÑva pavattÈraÑ, yaÑ passe vajjadassinaÑ.
NiggayhavÈdiÑ medhÈviÑ, tÈdisaÑ paÓÉitaÑ bhaje.
TÈdisaÑ bhajamÈnassa, seyyo hoti na pÈpiyo.
2. Assajipunabbasukavatthu
77. OvadeyyÈ’nusÈseyya, asabbhÈ ca nivÈraye.
SataÑ hi so piyo hoti, asataÑ hoti appiyo.
3. Channattheravatthu
78. Na bhaje pÈpake mitte, na bhaje purisÈdhame.
Bhajetha mitte kalyÈÓe, bhajetha purisuttame.
4. MahÈkappinattheravatthu
79. DhammapÊti sukhaÑ seti, vippasannena cetasÈ.
Ariyappavedite dhamme, sadÈ ramati paÓÉito.
6. PaÓÉitavagga 25
5. PaÓÉitasÈmaÓeravatthu
80. * UdakaÑ hi nayanti nettikÈ, usukÈrÈ namayanti1 tejanaÑ.
DÈruÑ namayanti1 tacchakÈ, attÈnaÑ damayanti paÓÉitÈ.
6. LakuÓÉakabhaddiyattheravatthu
81. Selo yathÈ ekaghano2, vÈtena na samÊrati.
EvaÑ nindÈpasaÑsÈsu, na samiÒjanti paÓÉitÈ.
7. KÈÓamÈtÈvatthu
82. YathÈpi rahado gambhÊro, vippasanno anÈvilo.
EvaÑ dhammÈni sutvÈna, vippasÊdanti paÓÉitÈ.
8. PaÒcasatabhikkhuvatthu
83. Sabbattha ve sappurisÈ cajanti,
Na kÈmakÈmÈ lapayanti santo.
Sukhena phuÔÔhÈ atha vÈ dukhena,
Na uccÈvacaÑ3 paÓÉitÈ dassayanti.
9. Dhammikattheravatthu
84. Na attahetu na parassa hetu,
Na puttamicche na dhanaÑ na raÔÔhaÑ.
Na iccheyya4 adhammena samiddhimattano,
Sa sÊlavÈ paÒÒavÈ dhammiko siyÈ.
10. Dhammassavanattheravatthu
85. AppakÈ te manussesu, ye janÈ pÈragÈmino.
AthÈyaÑ itarÈ pajÈ, tÊramevÈnudhÈvati.
11. PaÒcasata-Ègantukabhikkhuvatthu
87. * KaÓhaÑ dhammaÑ vippahÈya, sukkaÑ bhÈvetha paÓÉito.
OkÈ anokamÈgamma, viveke yattha d|ramaÑ.
7. Arahantavagga
1. JÊvakapaÒhavatthu
90. Gataddhino visokassa, vippamuttassa sabbadhi.
SabbaganthappahÊnassa, pariÄÈho na vijjati.
2. MahÈkassapattheravatthu
91. UyyuÒjanti satÊmanto, na nikete ramanti te.
HaÑsÈva pallalaÑ hitvÈ, okamokaÑ jahanti te.
3. BelaÔÔhasÊsattheravatthu
92. YesaÑ sannicayo natthi, ye pariÒÒÈtabhojanÈ.
SuÒÒato animitto ca, vimokkho yesaÑ gocaro.
ŒkÈseva sakuntÈnaÑ2, gati tesaÑ durannayÈ.
______________________________________________________________
* AÑ 3. 446, 463-4 piÔÔhesupi. 1. PariyodÈpeyya (?) 2. SakuÓÈnaÑ (Ka)
7. Arahantavagga 27
4. Anuruddhattheravatthu
93. YassÈsavÈ parikkhÊÓÈ, ÈhÈre ca anissito.
SuÒÒato animitto ca, vimokkho yassa gocaro.
ŒkÈseva sakuntÈnaÑ, padaÑ tassa durannayaÑ.
5. MahÈkaccÈyanattheravatthu
94. * YassindriyÈni samatha~gatÈni1,
AssÈ yathÈ sÈrathinÈ sudantÈ.
PahÊnamÈnassa anÈsavassa,
DevÈpi tassa pihayanti tÈdino.
6. SÈriputtattheravatthu
95. Pathavisamo no virujjhati,
Indakhilupamo2 tÈdi subbato.
Rahadova apetakaddamo,
SaÑsÈrÈ na bhavanti tÈdino.
7. KosambivÈsitissattherasÈmaÓeravatthu
96. SantaÑ tassa manaÑ hoti, santÈ vÈcÈ ca kamma ca.
SammadaÒÒÈ vimuttassa, upasantassa tÈdino.
8. SÈriputtattheravatthu
97. Assaddho akataÒÒ| ca, sandhicchedo ca yo naro.
HatÈvakÈso vantÈso, sa ve uttamaporiso.
9. Khadiravaniyarevatattheravatthu
10. AÒÒatara-itthivatthu
99. RamaÓÊyÈni araÒÒÈni, yattha na ramatÊ jano.
VÊtarÈgÈ ramissanti, na te kÈmagavesino.
Arahantavaggo sattamo.
_____
8. Sahassavagga
1. TambadÈÔhikacoraghÈtakavatthu
100. Sahassamapi ce vÈcÈ, anatthapadasaÑhitÈ.
EkaÑ atthapadaÑ seyyo, yaÑ sutvÈ upasammati.
2. BÈhiyadÈrucÊriyattheravatthu
101. Sahassamapi ce gÈthÈ, anatthapadasaÑhitÈ.
EkaÑ gÈthÈpadaÑ seyyo, yaÑ sutvÈ upasammati.
3. KuÓÉalakesitherÊvatthu
102. Yo ca gÈthÈ sataÑ bhÈse, anatthapadasaÑhitÈ1.
EkaÑ dhammapadaÑ seyyo, yaÑ sutvÈ upasammati.
4. AnatthapucchakabrÈhmaÓavatthu
104. AttÈ have jitaÑ seyyo, yÈ cÈyaÑ itarÈ pajÈ.
Attadantassa posassa, niccaÑ saÒÒatacÈrino.
5. SÈriputtattherassa mÈtulabrÈhmaÓavatthu
106. MÈse mÈse sahassena, yo yajetha sataÑ samaÑ.
EkaÒca bhÈvitattÈnaÑ, muhuttamapi p|jaye.
SÈyeva p|janÈ seyyo, yaÒce vassasataÑ hutaÑ.
6. SÈriputtattherassa bhÈgineyyavatthu
107. Yo ca vassasataÑ jantu, aggiÑ paricare vane.
EkaÒca bhÈvitattÈnaÑ, muhuttamapi p|jaye.
SÈyeva p|janÈ seyyo, yaÒce vassasataÑ hutaÑ.
7. SÈriputtattherassa sahÈyakabrÈhmaÓavatthu
108. YaÑkiÒci yiÔÔhaÑ va hutaÑ va1 loke,
SaÑvaccharaÑ yajetha puÒÒapekkho.
Sabbampi taÑ na catubhÈgameti,
AbhivÈdanÈ ujjugatesu seyyo.
8. ŒyuvaÉÉhanakumÈravatthu
109. AbhivÈdanasÊlissa, niccaÑ vuÉÉhÈpacÈyino2.
CattÈro dhammÈ vaÉÉhanti, Èyu vaÓÓo sukhaÑ balaÑ.
9. SaÑkiccasÈmaÓeravatthu
110. Yo ca vassasataÑ jÊve, dussÊlo asamÈhito.
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, sÊlavantassa jhÈyino.
10. KhÈÓukoÓÉaÒÒattheravatthu
111. Yo ca vassasataÑ jÊve, duppaÒÒo asamÈhito.
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, paÒÒavantassa jhÈyino.
11. SabbadÈsattheravatthu
112. Yo ca vassasataÑ jÊve, kusÊto hÊnavÊriyo.
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, vÊriyamÈrabhato daÄhaÑ.
______________________________________________________________
1. YiÔÔhaÒca hutaÒca (Ka) 2. VaddhÈpacÈyino (SÊ, I)
30 DhammapadapÈÄi
12. PaÔÈcÈrÈtherÊvatthu
113. Yo ca vassasataÑ jÊve, apassaÑ udayabbayaÑ.
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, passato udayabbayaÑ.
13. KisÈgotamÊvatthu
114. Yo ca vassasataÑ jÊve, apassaÑ amataÑ padaÑ.
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, passato amataÑ padaÑ.
14. BahuputtikattherÊvatthu
115. Yo ca vassasataÑ jÊve, apassaÑ dhammamuttamaÑ.
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo, passato dhammamuttamaÑ.
Sahassavaggo aÔÔhamo.
_____
9. PÈpavagga
1. C|ÄekasÈÔakabrÈhmaÓavatthu
116. Abhittharetha kalyÈÓe, pÈpÈ cittaÑ nivÈraye.
DandhaÑ hi karoto puÒÒaÑ, pÈpasmiÑ ramatÊ mano.
2. Seyyasakattheravatthu
3. LÈjadevadhÊtÈvatthu
4. AnÈthapiÓÉikaseÔÔhivatthu
5. AsaÒÒataparikkhÈravatthu
6. BiÄÈlapÈdakaseÔÔhivatthu
7. MahÈdhanavÈÓijavatthu
8. KukkuÔamittanesÈdavatthu
9. Kokasunakhaluddakavatthu
125. * Yo appaduÔÔhassa narassa dussati,
Suddhassa posassa ana~gaÓassa.
Tameva bÈlaÑ pacceti pÈpaÑ,
Sukhumo rajo paÔivÈtaÑva khitto.
10. MaÓikÈrakul|pakatissattheravatthu
126. Gabbhameke uppajjanti, nirayaÑ pÈpakammino.
SaggaÑ sugatino yanti, parinibbanti anÈsavÈ.
11. Tayojanavatthu
127. Na antalikkhe na samuddamajjhe,
Na pabbatÈnaÑ vivaraÑ pavissa1.
Na vijjatÊ2 so jagatippadeso,
YatthaÔÔhito3 mucceyya pÈpakammÈ.
12. Suppabuddhasakyavatthu
128. Na antalikkhe na samuddamajjhe,
Na pabbatÈnaÑ vivaraÑ pavissa.
Na vijjatÊ so jagatippadeso,
YatthaÔÔhitaÑ4 nappasaheyya maccu.
PÈpavaggo navamo.
_____
10. DaÓÉavagga
1. Chabbaggiyabhikkhuvatthu
129. Sabbe tasanti daÓÉassa, sabbe bhÈyanti maccuno.
AttÈnaÑ upamaÑ katvÈ, na haneyya na ghÈtaye.
______________________________________________________________
* Upari 382 piÔÔhepi. 1. PavisaÑ (SyÈ) 2. Na vijjati (Ka-SÊ, I, Ka)
3. YatraÔÔhito (SyÈ) 4. YatraÔÔhitaÑ (SyÈ)
10. DaÓÉavagga 33
2. Chabbaggiyavatthu
130. Sabbe tasanti daÓÉassa, sabbesaÑ jÊvitaÑ piyaÑ.
AttÈnaÑ upamaÑ katvÈ, na haneyya na ghÈtaye.
3. SambahulakumÈrakavatthu
131. * SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena vihiÑsati.
Attano sukhamesÈno, pecca so na labhate sukhaÑ.
4. KoÓÉadhÈnattheravatthu
133. MÈvoca pharusaÑ kaÒci, vuttÈ paÔivadeyyu taÑ1.
DukkhÈ hi sÈrambhakathÈ, paÔidaÓÉÈ phuseyyu taÑ2.
5. Uposathika-itthÊnaÑvatthu
135. YathÈ daÓÉena gopÈlo, gÈvo pÈjeti gocaraÑ.
EvaÑ jarÈ ca maccu ca, ÈyuÑ pÈjenti pÈÓinaÑ.
6. Ajagarapetavatthu
136. Atha pÈpÈni kammÈni, karaÑ bÈlo na bujjhati.
Sehi kammehi dummedho, aggiÉaÉÉhova tappati.
7. MahÈmoggallÈnattheravatthu
137. Yo daÓÉena adaÓÉesu, appaduÔÔhesu dussati.
DasannamaÒÒataraÑ ÔhÈnaÑ, khippameva nigacchati.
______________________________________________________________
* Upari 89 piÔÔhe; Khu 10. 29, 108 Nettiyampi. 1. PaÔivadeyyuÑ taÑ (Ka)
2. PhuseyyuÑ taÑ (Ka)
34 DhammapadapÈÄi
8. BahubhaÓÉikabhikkhuvatthu
141. Na naggacariyÈ na jaÔÈ na pa~kÈ,
NÈnÈsakÈ thaÓÉilasÈyikÈ vÈ.
RajojallaÑ ukkuÔikappadhÈnaÑ,
Sodhenti maccaÑ avitiÓÓaka~khaÑ.
9. SantatimahÈmattavatthu
142. Ala~kato cepi samaÑ careyya,
Santo danto niyato brahmacÈrÊ.
Sabbesu bh|tesu nidhÈya daÓÉaÑ,
So brÈhmaÓo so samaÓo sa bhikkhu.
10. Pilotikatissattheravatthu
143. HirÊnisedho puriso, koci lokasmi vijjati.
Yo niddaÑ10 apabodheti11, asso bhadro kasÈmiva.
______________________________________________________________
1. SarÊrassa pabhedanaÑ (SyÈ) 2. CittakkhepaÒca (Ka) 3. UpassaggaÑ (SÊ, I)
4. AbbhakkhÈnaÒca (Ka) 5. ParikkhayaÒca (Ka) 6. BhogÈnaÒca (Ka)
7. Pabha~gunaÑ (Ka) 8. ayhati (Ka)
9. So upapajjati (SÊ, yÈ) 10. NindaÑ (SÊ, I) saÑ 1. 8 piÔÔhepi.
11. Apabodhati (SÊ, SyÈ, I)
11. JarÈvagga 35
11. SukhasÈmaÓeravatthu
145. * UdakaÑ hi nayanti nettikÈ, usukÈrÈ namayanti tejanaÑ.
DÈruÑ namayanti tacchakÈ, attÈnaÑ damayanti subbatÈ.
DaÓÉavaggo dasamo.
_____
11. JarÈvagga
2. SirimÈvatthu
147. Passa cittakataÑ bimbaÑ, arukÈyaÑ samussitaÑ.
ŒturaÑ bahusa~kappaÑ, yassa natthi dhuvaÑ Ôhiti.
3. UttarÈtherÊvatthu
4. Sambahula-adhimÈnikabhikkhuvatthu
149. YÈnimÈni apatthÈni1, alÈb|neva2 sÈrade.
KÈpotakÈni aÔÔhÊni, tÈni disvÈna kÈ rati.
5. JanapadakalyÈÓÊr|panandÈtherÊvatthu
150. AÔÔhÊnaÑ nagaraÑ kataÑ, maÑsalohitalepanaÑ.
Yattha jarÈ ca maccu ca, mÈno makkho ca ohito.
6. MallikÈdevÊvatthu
151. JÊranti ve rÈjarathÈ sucittÈ,
Atho sarÊrampi jaraÑ upeti.
SataÒca dhammo na jaraÑ upeti,
Santo have sabbhi pavedayanti.
7. LÈÄudÈyÊtheravatthu
152. AppassutÈyaÑ puriso, balÊbaddova3 jÊrati.
MaÑsÈni tassa vaÉÉhanti, paÒÒÈ tassa na vaÉÉhati.
8. UdÈnavatthu
153. AnekajÈtisaÑsÈraÑ, sandhÈvissaÑ anibbisaÑ.
GahakÈraÑ4 gavesanto, dukkhÈ jÈti punappunaÑ.
9. MahÈdhanaseÔÔhiputtavatthu
155. * AcaritvÈ brahmacariyaÑ, aladdhÈ yobbane dhanaÑ.
JiÓÓakoÒcÈva jhÈyanti, khÊÓamaccheva pallale.
______________________________________________________________
1. ApattÈni (Ka), yÈnimÈni’paviddhÈni (?) 2. AlÈp|neva (SÊ, SyÈ, I)
3. Balivaddova (SÊ, SyÈ, I) balibaddhova (Ka) 4. GahakÈrakaÑ (SÊ, SyÈ, I)
* Khu 10. 171 piÔÔhepi.
12. Attavagga 37
12. Attavagga
1. BodhirÈjakumÈravatthu
157. AttÈnaÒce piyaÑ jaÒÒÈ, rakkheyya naÑ surakkhitaÑ.
TiÓÓaÑ aÒÒataraÑ yÈmaÑ, paÔijaggeyya paÓÉito.
2. Upanandasakyaputtattheravatthu
158. AttÈnameva paÔhamaÑ, patir|pe nivesaye.
AthaÒÒamanusÈseyya, na kilisseyya paÓÉito.
3. PadhÈnikatissattheravatthu
159. AttÈnaÒce tathÈ kayirÈ, yathÈÒÒamanusÈsati.
Sudanto vata dametha, attÈ hi kira duddamo.
4. KumÈrakassapamÈtuttherivatthu
160. AttÈ hi attano nÈtho, ko hi nÈtho paro siyÈ.
AttanÈ hi sudantena, nÈthaÑ labhati dullabhaÑ.
5. MahÈkÈla-upÈsakavatthu
161. AttanÈ hi kataÑ pÈpaÑ, attajaÑ attasambhavaÑ.
Abhimatthati1 dummedhaÑ, vajiraÑva’smamayaÑ2 maÓiÑ.
6. Devadattavatthu
162. Yassa accantadussilyaÑ, mÈluvÈ sÈlamivotthataÑ.
Karoti so tatha’ttÈnaÑ, yathÈ naÑ icchatÊ diso.
______________________________________________________________
1. Abhimanthati (SÊ, I) Khu 10. 158 piÔÔhepi. 2. VajiraÑva’mha mayaÑ (SyÈ, Ka)
38 DhammapadapÈÄi
7. SaÑghabhedaparisakkanavatthu
163. SukarÈni asÈdh|ni, attano ahitÈni ca.
YaÑ ve hitaÒca sÈdhuÒca, taÑ ve paramadukkaraÑ.
8. KÈlattheravatthu
164. Yo sÈsanaÑ arahataÑ, ariyÈnaÑ dhammajÊvinaÑ.
PaÔikkosati dummedho, diÔÔhiÑ nissÈya pÈpikaÑ.
PhalÈni kaÔÔhakasseva, attaghÈtÈya1 phallati.
9. C|ÄakÈla-upÈsakavatthu
165. AttanÈ hi2 kataÑ pÈpaÑ, attanÈ saÑkilissati.
AttanÈ akataÑ pÈpaÑ, attanÈva visujjhati.
SuddhÊ asuddhi paccattaÑ, nÈÒÒo aÒÒaÑ3 visodhaye.
10. Attadatthattheravatthu
166. AttadatthaÑ paratthena, bahunÈpi na hÈpaye.
AttadatthamabhiÒÒÈya, sadatthapasuto siyÈ.
Attavaggo dvÈdasamo.
_____
13. Lokavagga
1. Daharabhikkhuvatthu
167. HÊnaÑ dhammaÑ na seveyya, pamÈdena na saÑvase.
MicchÈdiÔÔhiÑ na seveyya, na siyÈ lokavaÉÉhano.
2. Suddhodanavatthu
168. UttiÔÔhe nappamajjeyya, dhammaÑ sucaritaÑ care.
DhammacÈrÊ sukhaÑ seti, asmiÑ loke paramhi ca.
______________________________________________________________
1. AttaghaÒÒÈya (SÊ, SyÈ, I) 2. AttanÈva (SÊ, SyÈ, I) Khu 8. 95 piÔÔhepi.
3. NÈÒÒamaÒÒo (SÊ)
13. Lokavagga 39
3. PaÒcasatavipassakabhikkhuvatthu
170. YathÈ pubbuÄakaÑ1 passe, yathÈ passe marÊcikaÑ.
EvaÑ lokaÑ avekkhantaÑ, maccurÈjÈ na passati.
4. AbhayarÈjakumÈravatthu
171. Etha passathimaÑ lokaÑ, cittaÑ rÈjarath|pamaÑ.
Yattha bÈlÈ visÊdanti, natthi sa~go vijÈnataÑ.
5. Sammajjanattheravatthu
172. Yo ca pubbe pamajjitvÈ, pacchÈ so nappamajjati.
So’maÑ lokaÑ pabhÈseti, abbhÈ muttova candimÈ.
6. A~gulimÈlattheravatthu
173. Yassa pÈpaÑ kataÑ kammaÑ, kusalena pidhÊyati2.
So’maÑ lokaÑ pabhÈseti, abbhÈ muttova candimÈ.
7. PesakÈradhÊtÈvatthu
174. Andhabh|to3 ayaÑ loko, tanuke’ttha vipassati.
SakuÓo jÈlamuttova, appo saggÈya gacchati.
8. TiÑsabhikkhuvatthu
175. HaÑsÈ’diccapathe yanti, ÈkÈse yanti iddhiyÈ.
NÊyanti dhÊrÈ lokamhÈ, jetvÈ mÈraÑ savÈhiniÑ4.
9. CiÒcamÈÓavikÈvatthu
176. EkaÑ dhammaÑ atÊtassa, musÈvÈdissa jantuno.
VitiÓÓaparalokassa, natthi pÈpaÑ akÈriyaÑ.
______________________________________________________________
1. BubbuÄakaÑ (SÊ, I) 2. PithÊyati (SÊ, SyÈ, I)
3. AndhÊbh|to (Ka) 4. SavÈhanaÑ (SyÈ, Ka)
40 DhammapadapÈÄi
10. AsadisadÈnavatthu
177. Na ve kadariyÈ devalokaÑ vajanti,
BÈlÈ have nappasaÑsanti dÈnaÑ.
DhÊro ca dÈnaÑ anumodamÈno,
Teneva so hoti sukhÊ parattha.
11. AnÈthapiÓÉikaputtakÈlavatthu
178. PathabyÈ ekarajjena, saggassa gamanena vÈ.
SabbalokÈdhipaccena, sotÈpattiphalaÑ varaÑ.
Lokavaggo terasamo.
_____
14. Buddhavagga
1. MÈradhÊtaravatthu
179. Yassa jitaÑ nÈvajÊyati,
JitaÑ yassa1 no’yÈti koci loke.
TaÑ BuddhamanantagocaraÑ,
ApadaÑ kena padena nessatha.
2. DevorohaÓavatthu
181. Ye jhÈnapasutÈ dhÊrÈ, nekkhamm|pasame ratÈ.
DevÈpi tesaÑ pihayanti, sambuddhÈnaÑ satÊmataÑ.
______________________________________________________________
1. Jitamassa (SÊ, SyÈ, I), jitaÑ massa (Ka)
14. Buddhavagga 41
3. ErakapattanÈgarÈjavatthu
182. Kiccho manussapaÔilÈbho, kicchaÑ maccÈna jÊvitaÑ.
KicchaÑ saddhammassavanaÑ, kiccho BuddhÈnamuppÈdo.
4. ŒnandattherapaÒhavatthu
183. * SabbapÈpassa akaraÓaÑ, kusalassa upasampadÈ1.
SacittapariyodapanaÑ2, etaÑ BuddhÈna sÈsanaÑ.
5. Anabhiratabhikkhuvatthu
186. Na kahÈpaÓavassena, titti kÈmesu vijjati.
AppassÈdÈ dukhÈ kÈmÈ, iti viÒÒÈya paÓÉito.
6. AggidattabrÈhmaÓavatthu
188. BahuÑ ve saraÓaÑ yanti, pabbatÈni vanÈni ca.
ŒrÈmarukkhacetyÈni, manussÈ bhayatajjitÈ.
7. ŒnandattherapaÒhavatthu
193. Dullabho purisÈjaÒÒo, na so sabbattha jÈyati.
Yattha so jÈyati dhÊro, taÑ kulaÑ sukhamedhati.
8. Sambahulabhikkhuvatthu
194. Sukho BuddhÈnamuppÈdo, sukhÈ saddhammadesanÈ.
SukhÈ saÑghassa sÈmaggÊ, samaggÈnaÑ tapo sukho.
9. Kassapadasabalassa suvaÓÓacetiyavatthu
195. P|jÈrahe p|jayato, Buddhe yadi va sÈvake.
PapaÒcasamatikkante, tiÓÓasokapariddave.
15. Sukhavagga
1. ©Ètikalahav|pasamanavatthu
197. SusukhaÑ vata jÊvÈma, verinesu averino.
Verinesu manussesu, viharÈma averino.
15. Sukhavagga 43
2. MÈravatthu
200. SusukhaÑ vata jÊvÈma, yesaÑ no natthi kiÒcanaÑ.
PÊtibhakkhÈ bhavissÈma, devÈ ŒbhassarÈ yathÈ.
3. KosalaraÒÒo parÈjayavatthu
201. JayaÑ veraÑ pasavati, dukkhaÑ seti parÈjito.
Upasanto sukhaÑ seti, hitvÈ jayaparÈjayaÑ.
4. AÒÒatarakuladÈrikÈvatthu
202. Natthi rÈgasamo aggi, natthi dosasamo kali.
Natthi khandhasamÈ1 dukkhÈ, natthi santiparaÑ sukhaÑ.
5. Eka-upÈsakavatthu
203. JighacchÈparamÈ rogÈ, sa~khÈraparamÈ2 dukhÈ.
EtaÑ ÒatvÈ yathÈbh|taÑ, nibbÈnaÑ paramaÑ sukhaÑ.
6. PasenadiKosalavatthu
204. ŒrogyaparamÈ lÈbhÈ, santuÔÔhiparamaÑ dhanaÑ.
VissÈsaparamÈ ÒÈti3, nibbÈnaÑ paramaÑ4 sukhaÑ.
7. Tissattheravatthu
205. PavivekarasaÑ pitvÈ5, rasaÑ upasamassa ca.
Niddaro hoti nippÈpo, dhammapÊtirasaÑ pivaÑ.
______________________________________________________________
1. KhandhÈdisÈ (SÊ, SyÈ, I, R|pasiddhiyÈ sameti) 2. Sa~khÈrÈ paramÈ (bah|su)
3. VissÈsaparamo ÒÈti (Ka-SÊ), vissÈsaparamÈ ÒÈtÊ (SÊ-®Ôha), vissÈsÈ paramÈ ÒÈti (Ka)
4. NibbÈÓaparamaÑ (Ka-SÊ) 5. PÊtvÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
44 DhammapadapÈÄi
8. Sakkavatthu
206. SÈhu dassanamariyÈnaÑ, sannivÈso sadÈ sukho.
Adassanena bÈlÈnaÑ, niccameva sukhÊ siyÈ.
16. Piyavagga
1. Tayojanapabbajitavatthu
209. Ayoge yuÒja’mattÈnaÑ, yogasmiÒca ayojayaÑ.
AtthaÑ hitvÈ piyaggÈhÊ, piheta’ttÈnuyoginaÑ.
2. AÒÒatarakuÔumbikavatthu
212. Piyato jÈyatÊ soko, piyato jÈyatÊ3 bhayaÑ.
Piyato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.
______________________________________________________________
1. BÈlasa~gaticÈrÊ (Ka)
2. TasmÈ hi dhÊraÑ paÒÒaÒca, bahussutaÒca dhorayhaÑ. SÊlaÑ dhutavatamariyaÑ,
taÑ tÈdisaÑ sappurisaÑ. SumedhaÑ bhajetha nakkhattapathaÑva candimÈ. (Ka)
3. JÈyate (Ka)
16. Piyavagga 45
3. VisÈkhÈvatthu
213. Pemato jÈyatÊ soko, pemato jÈyatÊ bhayaÑ.
Pemato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.
4. LicchavÊvatthu
214. RatiyÈ jÈyatÊ soko, ratiyÈ jÈyatÊ bhayaÑ.
RatiyÈ vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.
5. AnitthigandhakumÈravatthu
215. KÈmato jÈyatÊ soko, kÈmato jÈyatÊ bhayaÑ.
KÈmato vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.
6. AÒÒatarabrÈhmaÓavatthu
216. TaÓhÈya jÈyatÊ1 soko, taÓhÈya jÈyatÊ1 bhayaÑ.
TaÓhÈya vippamuttassa, natthi soko kuto bhayaÑ.
7. PaÒcasatadÈrakavatthu
217. SÊladassanasampannaÑ, dhammaÔÔhaÑ saccavedinaÑ.
Attano kamma kubbÈnaÑ, taÑ jano kurute piyaÑ.
8. Eka-anÈgÈmittheravatthu
218. ChandajÈto anakkhÈte, manasÈ ca phuÔo siyÈ.
KÈmesu ca appaÔibaddhacitto2, “uddhaÑsoto”ti vuccati.
9. Nandiyavatthu
219. * CirappavÈsiÑ purisaÑ, d|rato sotthimÈgataÑ.
©ÈtimittÈ suhajjÈ ca, abhinandanti ÈgataÑ.
17. Kodhavagga
1. RohinÊkhattiyakaÒÒÈvatthu
221. KodhaÑ jahe vippajaheyya mÈnaÑ,
SaÑyojanaÑ sabbamatikkameyya.
TaÑ nÈmar|pasmimasajjamÈnaÑ,
AkiÒcanaÑ nÈnupatanti dukkhÈ.
2. AÒÒatarabhikkhuvatthu
222. Yo ve uppatitaÑ kodhaÑ, rathaÑ bhantaÑva vÈraye1.
TamahaÑ sÈrathiÑ br|mi, rasmiggÈho itaro jano.
3. UttarÈ-upÈsikavatthu
223. Akkodhena jine kodhaÑ, asÈdhuÑ sÈdhunÈ jine.
Jine kadariyaÑ dÈnena, saccenÈ’likavÈdinaÑ.
4. MahÈmoggallÈnapaÒhavatthu
224. SaccaÑ bhaÓe na kujjheyya, dajjÈ appampi2 yÈcito.
Etehi tÊhi ÔhÈnehi, gacche devÈna santike.
5. BuddhapitubrÈhmaÓavatthu
225. AhiÑsakÈ ye munayo3, niccaÑ kÈyena saÑvutÈ.
Te yanti accutaÑ ÔhÈnaÑ, yattha gantvÈ na socare.
6. PuÓÓadÈsÊvatthu
226. SadÈ jÈgaramÈnÈnaÑ, ahorattÈnusikkhinaÑ.
NibbÈnaÑ adhimuttÈnaÑ, atthaÑ gacchanti ÈsavÈ.
______________________________________________________________
1. DhÈraye (SÊ, SyÈ, I) 2. DajjÈ’ppasmimpi (SÊ, I), dajjÈ appasmi (SyÈ, Ka)
3. AhiÑsakÈyÈ munayo (Ka)
18. Malavagga 47
7. Atula-upÈsakavatthu
227. PorÈÓametaÑ atula, netaÑ ajjatanÈmiva.
Nindanti tuÓhimÈsÊnaÑ, nindanti bahubhÈÓinaÑ.
MitabhÈÓimpi nindanti, natthi loke anindito.
8. Chabbaggiyavatthu
231. KÈyappakopaÑ rakkheyya, kÈyena saÑvuto siyÈ.
KÈyaduccaritaÑ hitvÈ, kÈyena sucaritaÑ care.
18. Malavagga
1. GoghÈtakaputtavatthu
235. PaÓÉupalÈsova dÈnisi, yamapurisÈpi ca te3 upaÔÔhitÈ.
Uyyogamukhe ca tiÔÔhasi, pÈtheyyampi ca te na vijjati.
______________________________________________________________
1. AcchinnavuttiÑ (Ka) 2. NekkhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 3. TaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
48 DhammapadapÈÄi
2. AÒÒatarabrÈhmaÓavatthu
239. Anupubbena medhÈvÊ, thokaÑ thokaÑ khaÓe khaÓe.
KammÈro rajatasseva, niddhame malamattano.
3. Tissattheravatthu
240. * AyasÈva malaÑ samuÔÔhitaÑ4, tatuÔÔhÈya5 tameva khÈdati.
EvaÑ atidhonacÈrinaÑ, sÈni kammÈni6 nayanti duggatiÑ.
4. LÈÄudÈyÊvatthu
241. AsajjhÈyamalÈ mantÈ, anuÔÔhÈnamalÈ gharÈ.
MalaÑ vaÓÓassa kosajjaÑ, pamÈdo rakkhato malaÑ.
5. AÒÒatarakulaputtavatthu
242. MalitthiyÈ duccaritaÑ, maccheraÑ dadato malaÑ.
MalÈ ve pÈpakÈ dhammÈ, asmiÑ loke paramhi ca.
6. C|ÄasÈribhikkhuvatthu
244. SujÊvaÑ ahirikena, kÈkas|rena dhaÑsinÈ.
PakkhandinÈ pagabbhena, saÑkiliÔÔhena jÊvitaÑ.
______________________________________________________________
1. DibbaÑ ariyabh|mimehisi (SÊ, SyÈ, I), dibbamariyabh|miÑ upehisi (?)
2. VÈsopi ca (bah|su)
3. Na puna jÈtijaraÑ (SÊ, SyÈ), na puna jÈtijjaraÑ (Ka)
* Khu 10. 108, 173 piÔÔhesupi. 4. SamuÔÔhÈya (Ka)
5. TaduÔÔhÈya (SÊ, SyÈ, I) 6. SakakammÈni (SÊ, I)
18. Malavagga 49
7. PaÒca-upÈsakavatthu
246. Yo pÈÓamatipÈteti, musÈvÈdaÒca bhÈsati.
Loke adinnamÈdiyati, paradÈraÒca gacchati.
8. Tissadaharavatthu
249. DadÈti ve yathÈsaddhaÑ, yathÈpasÈdanaÑ1 jano.
Tattha yo ca ma~ku bhavati2, paresaÑ pÈnabhojane.
Na so divÈ vÈ rattiÑ vÈ, samÈdhimadhigacchati.
9. PaÒca-upÈsakavatthu
251. Natthi rÈgasamo aggi, natthi dosasamo gaho.
Natthi mohasamaÑ jÈlaÑ, natthi taÓhÈsamÈ nadÊ.
10. MeÓÉakaseÔÔhivatthu
252. SudassaÑ vajjamaÒÒesaÑ, attano pana duddasaÑ.
ParesaÑ hi so vajjÈni, opunÈti4 yathÈ bhusaÑ.
Attano pana chÈdeti, kaliÑva kitavÈ saÔho.
______________________________________________________________
1. Yattha pasÈdanaÑ (katthaci)
2. Tattha ce maÑku yo hoti (SÊ), tattha yo ma~kuto hoti (SyÈ)
3. M|laghacchaÑ (Ka) 4. OphunÈti (Ka)
50 DhammapadapÈÄi
11. UjjhÈnasaÒÒittheravatthu
253. ParavajjÈnupassissa, niccaÑ ujjhÈnasaÒÒino.
ŒsavÈ tassa vaÉÉhanti, ÈrÈ so ÈsavakkhayÈ.
12. SubhaddaparibbÈjakavatthu
254. ŒkÈseva padaÑ natthi, samaÓo natthi bÈhire.
PapaÒcÈbhiratÈ pajÈ, nippapaÒcÈ TathÈgatÈ.
19. DhammaÔÔhavagga
1. VinicchayamahÈmattavatthu
256. Na tena hoti dhammaÔÔho, yenatthaÑ sÈhasÈ1 naye.
Yo ca atthaÑ anatthaÒca, ubho niccheyya paÓÉito.
2. Chabbaggiyavatthu
258. Na tena paÓÉito hoti, yÈvatÈ bahu bhÈsati.
KhemÊ averÊ abhayo, “paÓÉito”ti pavuccati.
3. EkudÈnakhÊÓÈsavavatthu
259. Na tÈvatÈ dhammadharo, yÈvatÈ bahu bhÈsati.
Yo ca appampi sutvÈna, dhammaÑ kÈyena passati.
Sa ve dhammadharo hoti, yo dhammaÑ nappamajjati.
______________________________________________________________
1. SahasÈ (SÊ, SyÈ, I)
19. DhammaÔÔhavagga 51
4. LakuÓÉakabhaddiyattheravatthu
260. Na tena thero so hoti1, yenassa palitaÑ siro.
Paripakko vayo tassa, “moghajiÓÓo”ti vuccati.
5. Sambahulabhikkhuvatthu
262. Na vÈkkaraÓamattena, vaÓÓapokkharatÈya vÈ.
SÈdhur|po naro hoti, issukÊ maccharÊ saÔho.
6. Hatthakavatthu
264. Na muÓÉakena samaÓo, abbato alikaÑ bhaÓaÑ.
IcchÈlobhasamÈpanno, samaÓo kiÑ bhavissati.
7. AÒÒatarabrÈhmaÓavatthu
266. Na tena bhikkhu so hoti, yÈvatÈ bhikkhate pare.
VissaÑ dhammaÑ samÈdÈya, bhikkhu hoti na tÈvatÈ.
8. Titthiyavatthu
268. * Na monena munÊ hoti, m|Ähar|po aviddasu.
Yo ca tulaÑva paggayha, varamÈdÈya paÓÉito.
______________________________________________________________
1. Thero hoti (SÊ, SyÈ) 2. So theroti (SyÈ, Ka) 3. BrahmacariyaÑ (Ka)
* Khu 8. 74 piÔÔhepi.
52 DhammapadapÈÄi
9. BÈlisikavatthu
270. Na tena ariyo hoti, yena pÈÓÈni hiÑsati.
AhiÑsÈ sabbapÈÓÈnaÑ, “ariyo”ti pavuccati.
10. SambahulasÊlÈdisampannabhikkhuvatthu
271. Na sÊlabbatamattena, bÈhusaccena vÈ pana.
Atha vÈ samÈdhilÈbhena, vivittasayanena vÈ.
20. Maggavagga
1. PaÒcasatabhikkhuvatthu
273. * MaggÈnaÔÔha~giko seÔÔho, saccÈnaÑ caturo padÈ.
VirÈgo seÔÔho dhammÈnaÑ, dvipadÈnaÒca cakkhumÈ.
1. AniccalakkhaÓavatthu
277. * “Sabbe sa~khÈrÈ aniccÈ”ti, yadÈ paÒÒÈya passati.
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyÈ.
2. DukkhalakkhaÓavatthu
278. * “Sabbe sa~khÈrÈ dukkhÈ”ti, yadÈ paÒÒÈya passati.
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyÈ.
3. AnattalakkhaÓavatthu
279. * “Sabbe dhammÈ anattÈ”ti, yadÈ paÒÒÈya passati.
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyÈ.
5. PadhÈnakammikatissattheravatthu
280. UÔÔhÈnakÈlamhi anuÔÔhahÈno,
YuvÈ balÊ ÈlasiyaÑ upeto.
SaÑsannasa~kappamano1 kusÊto,
PaÒÒÈya maggaÑ alaso na vindati.
6. S|karapetavatthu
7. PoÔÔhilattheravatthu
282. YogÈ ve jÈyatÊ3 bh|ri, ayogÈ bh|risa~khayo.
EtaÑ dvedhÈpathaÑ ÒatvÈ, bhavÈya vibhavÈya ca.
TathÈ’ttÈnaÑ niveseyya, yathÈ bh|ri pavaÉÉhati.
______________________________________________________________
* Khu 2. 317; Khu 10. 7, 53 piÔÔhesupi. 1. Asampannasa~kappamano (Ka)
+ Khu 10. 158 piÔÔhepi. 2. AkusalaÑ na kayirÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
3. JÈyate (katthaci)
54 DhammapadapÈÄi
8. PaÒcamahallakabhikkhuvatthu
283. VanaÑ chindatha mÈ rukkhaÑ, vanato jÈyate bhayaÑ.
ChetvÈ vanaÒca vanathaÒca, nibbanÈ hotha bhikkhavo.
9. SuvaÓÓakÈrattheravatthu
285. * Ucchinda sinehamattano, kumudaÑ sÈradikaÑva pÈÓinÈ.
Santimaggameva br|haya, nibbÈnaÑ Sugatena desitaÑ.
10. MahÈdhanavÈÓijavatthu
286. Idha vassaÑ vasissÈmi, idha hemantagimhisu.
Iti bÈlo vicinteti, antarÈyaÑ na bujjhati.
11. KisÈgotamÊvatthu
287. TaÑ puttapasusammattaÑ, byÈsattamanasaÑ naraÑ.
SuttaÑ gÈmaÑ mahoghova, maccu ÈdÈya gacchati.
12. PaÔÈcÈrÈvatthu
288. Na santi puttÈ tÈÓÈya, na pitÈ nÈpi bandhavÈ.
AntakenÈ’dhipannassa, natthi ÒÈtÊsu tÈÓatÈ.
21. PakiÓÓakavagga
1. Attano pubbakammavatthu
290. MattÈsukhapariccÈgÈ, passe ce vipulaÑ sukhaÑ.
Caje mattÈsukhaÑ dhÊro, sampassaÑ vipulaÑ sukhaÑ.
2. KukkuÔaÓÉakhÈdikÈvatthu
291. Paradukkh|padhÈnena, attano1 sukhamicchati.
VerasaÑsaggasaÑsaÔÔho, verÈ so na parimuccati.
4. LakuÓÉakabhaddiyavatthu
294. MÈtaraÑ pitaraÑ hantvÈ, rÈjÈno dve ca khattiye.
RaÔÔhaÑ sÈnucaraÑ hantvÈ, anÊgho yÈti brÈhmaÓo.
5. DÈrusÈkaÔikaputtavatthu
296. SuppabuddhaÑ pabujjhanti, sadÈ GotamasÈvakÈ.
YesaÑ divÈ ca ratto ca, niccaÑ BuddhagatÈ sati.
6. Vajjiputtakabhikkhuvatthu
302. DuppabbajjaÑ durabhiramaÑ, durÈvÈsÈ gharÈ dukhÈ.
Dukkho’samÈnasaÑvÈso, dukkhÈnupatitaddhag|.
TasmÈ na caddhag| siyÈ, na ca1 dukkhÈnupatito siyÈ2.
7. Cittagahapativatthu
303. Saddho sÊlena sampanno, yasobhogasamappito.
YaÑ yaÑ padesaÑ bhajati, tattha tattheva p|jito.
8. C|ÄasubhaddÈvatthu
304. * D|re santo pakÈsenti, Himavantova pabbato.
Asantettha na dissanti, rattiÑ khittÈ yathÈ sarÈ.
9. EkavihÈrittheravatthu
305. EkÈsanaÑ ekaseyyaÑ, eko caramatandito.
Eko damayamattÈnaÑ, vanante ramito siyÈ.
PakiÓÓakavaggo ekavÊsatimo.
______________________________________________________________
1. TasmÈ na caddhag| na ca, (Ka) 2. DukkhÈnupÈtito (?)
* Khu 10. 12 piÔÔhe Nettiyampi.
22. Nirayavagga 57
22. Nirayavagga
1. SundarÊ paribbÈjikÈvatthu
2. DuccaritaphalapÊÄitavatthu
307. * KÈsÈvakaÓÔhÈ bahavo, pÈpadhammÈ asaÒÒatÈ.
PÈpÈ pÈpehi kammehi, nirayaÑ te upapajjare.
3. VaggumudÈtÊriyabhikkhuvatthu
308. * Seyyo ayoguÄo bhutto, tatto aggisikh|pamo.
YaÒce bhuÒjeyya dussÊlo, raÔÔhapiÓÉamasaÒÒato.
4. KhemakaseÔÔhiputtavatthu
309. CattÈri ÔhÈnÈni naro pamatto,
Œpajjati paradÈr|pasevÊ.
ApuÒÒalÈbhaÑ na nikÈmaseyyaÑ,
NindaÑ tatÊyaÑ nirayaÑ catutthaÑ.
5. Dubbacabhikkhuvatthu
311. Kuso yathÈ duggahito, hatthamevÈ’nukantati.
SÈmaÒÒaÑ dupparÈmaÔÔhaÑ, nirayÈyu’pakaÉÉhati.
______________________________________________________________
+ Upari 130, 224, 382 piÔÔhesupi. 1. Yo cÈpi (SÊ, Ika)
2. Na karomÊti cÈha (SyÈ) * Vi 1. 116 piÔÔhepi.
58 DhammapadapÈÄi
6. IssÈpakata-itthivatthu
314. AkataÑ dukkaÔaÑ seyyo, pacchÈ tappati dukkaÔaÑ.
KataÒca sukataÑ seyyo, yaÑ katvÈ nÈnutappati.
7. Sambahulabhikkhuvatthu
315. NagaraÑ yathÈ paccantaÑ, guttaÑ santarabÈhiraÑ.
EvaÑ gopetha attÈnaÑ, khaÓo vo2 mÈ upaccagÈ.
KhaÓÈtÊtÈ hi socanti, nirayamhi samappitÈ.
8. NigaÓÔhavatthu
316. AlajjitÈye lajjanti, lajjitÈye na lajjare.
MicchÈdiÔÔhisamÈdÈnÈ, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
9. TitthiyasÈvakavatthu
318. Avajje vajjamatino, vajje cÈvajjadassino.
MicchÈdiÔÔhisamÈdÈnÈ, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
23. NÈgavagga
1. Attadantavatthu
320. AhaÑ nÈgova sa~gÈme, cÈpato patitaÑ saraÑ.
AtivÈkyaÑ titikkhissaÑ, dussÊlo hi bahujjano.
2. HatthÈcariyapubbakabhikkhuvatthu
323. * Na hi etehi yÈnehi, gaccheyya agataÑ disaÑ.
YathÈ’ttanÈ sudantena, danto dantena gacchati.
3. ParijiÓÓabrÈhmaÓaputtavatthu
324. DhanapÈlo3 nÈma kuÒjaro,
KaÔukabhedano4 dunnivÈrayo.
Baddho kabaÄaÑ na bhuÒjati,
Sumarati5 nÈgavanassa kuÒjaro.
4. Pasenadikosalavatthu
5. SÈnusÈmaÓeravatthu
326. IdaÑ pure cittamacÈri cÈrikaÑ,
YenicchakaÑ yatthakÈmaÑ yathÈsukhaÑ.
TadajjahaÑ niggahessÈmi yoniso,
HatthippabhinnaÑ viya a~kusaggaho.
6. PÈveyyakahatthivatthu
327. AppamÈdaratÈ hotha, sacittamanurakkhatha.
DuggÈ uddharatha’ttÈnaÑ, pa~ke sannova1 kuÒjaro.
7. Sambahulabhikkhuvatthu
328. * Sace labhetha nipakaÑ sahÈyaÑ,
SaddhiÑcaraÑ sÈdhuvihÈridhÊraÑ.
Abhibhuyya sabbÈni parissayÈni,
Careyya tena’ttamano satÊmÈ.
8. MÈravatthu
331. Atthamhi jÈtamhi sukhÈ sahÈyÈ,
TuÔÔhÊ sukhÈ yÈ itarÊtarena.
PuÒÒaÑ sukhaÑ jÊvitasa~khayamhi,
Sabbassa dukkhassa sukhaÑ pahÈnaÑ.
______________________________________________________________
1. Sattova (SÊ, I) * Vi 3. 496; Ma 3. 192; upari 286 piÔÔhesupi.
24. TaÓhÈvagga 61
24. TaÓhÈvagga
1. Kapilamacchavatthu
334. Manujassa pamattacÈrino,
TaÓhÈ vaÉÉhati mÈluvÈ viya.
So plavatÊ1 hurÈ huraÑ,
PhalamicchaÑva vanasmi vÈnaro.
2. S|karapotikÈvatthu
338. * YathÈpi m|le anupaddave daÄhe,
Chinnopi rukkho punareva r|hati.
Evampi taÓhÈnusaye an|hate,
NibbattatÊ dukkhamidaÑ punappunaÑ.
3. Vibbhantabhikkhuvatthu
344. Yo nibbanatho vanÈdhimutto,
Vanamutto vanameva dhÈvati.
TaÑ puggalametha passatha,
Mutto bandhanameva dhÈvati.
______________________________________________________________
* Khu 10. 37 piÔÔhepi. 1. VÈhÈ (SÊ, SyÈ, I) 2. Ubbhijja (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
3. BÈdhito (bah|su) 4. Bhikkhu Èka~khÊ (SÊ), bhikkhu Èka~khaÑ (SyÈ)
24. TaÓhÈvagga 63
4. BandhanÈgÈravatthu
345. * Na taÑ daÄhaÑ bandhanamÈhu dhÊrÈ,
YadÈyasaÑ dÈrujapabbajaÒca1.
SÈrattarattÈ maÓikuÓÉalesu,
Puttesu dÈresu ca yÈ apekkhÈ.
5. KhemÈtherÊvatthu
347. Ye rÈgarattÈ’nupatanti sotaÑ,
SayaÑkataÑ makkaÔakova jÈlaÑ.
Etampi chetvÈna vajanti dhÊrÈ,
Anapekkhino sabbadukkhaÑ pahÈya.
6. Uggasenavatthu
348. MuÒca pure muÒca pacchato,
Majjhe muÒca bhavassa pÈrag|.
Sabbattha vimuttamÈnaso,
Na punaÑ jÈtijaraÑ upehisi.
7. C|ÄadhanuggahapaÓÉitavatthu
349. Vitakkamathitassa jantuno,
TibbarÈgassa subhÈnupassino.
Bhiyyo taÓhÈ pavaÉÉhati,
Esa kho daÄhaÑ2 karoti bandhanaÑ.
______________________________________________________________
* Khu 10. 31, 185 piÔÔhesupi. 1. DÈrujaÑ babbajaÒca (SÊ, I) 2. Esa gÈÄaÑ (Ka)
64 DhammapadapÈÄi
8. MÈravatthu
351. NiÔÔha~gato asantÈsÊ, vÊtataÓho ana~gaÓo.
Acchindi bhavasallÈni, antimoyaÑ samussayo.
9. UpakÈjÊvakavatthu
353. * SabbÈbhibh| sabbavid|hamasmi,
Sabbesu dhammesu an|palitto.
SabbaÒjaho taÓhakkhaye vimutto,
SayaÑ abhiÒÒÈya kamuddiseyaÑ.
10. SakkapaÒhavatthu
354. SabbadÈnaÑ dhammadÈnaÑ jinÈti, sabbarasaÑ dhammaraso jinÈti.
SabbaratiÑ dhammarati jinÈti, taÓhakkhayo sabbadukkhaÑ jinÈti.
11. AputtakaseÔÔhivatthu
355. Hananti bhogÈ dummedhaÑ, no ca pÈragavesino.
BhogataÓhÈya dummedho, hanti aÒÒeva attanaÑ.
12. A~kuravatthu
356. TiÓadosÈni khettÈni, rÈgadosÈ ayaÑ pajÈ.
TasmÈ hi vÊtarÈgesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ.
______________________________________________________________
1. Vitakk|pasameva (Ka) 2. Eso (?) * Vi 3. 12; Abhi 4. 218 piÔÔhesupi.
25. Bhikkhuvagga 65
25. Bhikkhuvagga
1. PaÒcabhikkhuvatthu
360. CakkhunÈ saÑvaro sÈdhu, sÈdhu sotena saÑvaro.
GhÈnena saÑvaro sÈdhu, sÈdhu jivhÈya saÑvaro.
2. HaÑsaghÈtakabhikkhuvatthu
362. HatthasaÑyato pÈdasaÑyato,
VÈcÈsaÑyato saÑyatuttamo.
Ajjhattarato samÈhito,
Eko santusito tamÈhu bhikkhuÑ.
3. KokÈlikavatthu
363. Yo mukhasaÑyato bhikkhu, mantabhÈÓÊ anuddhato.
AtthaÑ dhammaÒca dÊpeti, madhuraÑ tassa bhÈsitaÑ.
______________________________________________________________
1. (TiÓadosÈni khettÈni, taÓhÈdosÈ ayaÑ pajÈ.
TasmÈ hi vÊtataÓhesu, dinnaÑ hoti mahapphalaÑ.) Katthaci potthake dissati.
66 DhammapadapÈÄi
4. DhammÈrÈmattheravatthu
364. DhammÈrÈmo dhammarato, dhammaÑ anuvicintayaÑ.
DhammaÑ anussaraÑ bhikkhu, saddhammÈ na parihÈyati.
5. Vipakkhasevakabhikkhuvatthu
365. SalÈbhaÑ nÈtimaÒÒeyya, nÈ’ÒÒesaÑ pihayaÑ care.
AÒÒesaÑ pihayaÑ bhikkhu, samÈdhiÑ nÈdhigacchati.
6. PaÒcaggadÈyakabrÈhmaÓavatthu
367. Sabbaso nÈmar|pasmiÑ, yassa natthi mamÈyitaÑ.
AsatÈ ca na socati, sa ve “bhikkh|”ti vuccati.
7. Sambahulabhikkhuvatthu
368. MettÈvihÈrÊ yo bhikkhu, pasanno BuddhasÈsane.
Adhigacche padaÑ santaÑ, sa~khÈr|pasamaÑ sukhaÑ.
8. PaÒcasatabhikkhuvatthu
377. VassikÈ viya pupphÈni, maddavÈni3 pamuÒcati.
EvaÑ rÈgaÒca dosaÒca, vippamuÒcetha bhikkhavo.
9. SantakÈyattheravatthu
378. SantakÈyo santavÈco, santavÈ susamÈhito4.
VantalokÈmiso bhikkhu, “upasanto”ti vuccati.
10. Na~galakulattheravatthu
379. AttanÈ codayattÈnaÑ, paÔimaÑsetha attanÈ5.
So attagutto satimÈ, sukhaÑ bhikkhu vihÈhisi.
11. Vakkalittheravatthu
381. PÈmojjabahulo bhikkhu, pasanno BuddhasÈsane.
Adhigacche padaÑ santaÑ, sa~khÈr|pasamaÑ sukhaÑ.
12. SumanasÈmaÓeravatthu
382. Yo have daharo bhikkhu, yuÒjati BuddhasÈsane.
So’maÑ1 lokaÑ pabhÈseti, abbhÈ muttova candimÈ.
Bhikkhuvaggo paÒcavÊsatimo.
_____
26. BrÈhmaÓavagga
1. PasÈdabahulabrÈhmaÓavatthu
383. Chinda sotaÑ parakkamma, kÈme panuda brÈhmaÓa.
Sa~khÈrÈnaÑ khayaÑ ÒatvÈ, akataÒÒ|si brÈhmaÓa.
2. Sambahulabhikkhuvatthu
384. YadÈ dvayesu dhammesu, pÈrag| hoti brÈhmaÓo.
Athassa sabbe saÑyogÈ, atthaÑ gacchanti jÈnato.
3. MÈravatthu
385. Yassa pÈraÑ apÈraÑ vÈ, pÈrÈpÈraÑ na vijjati.
VÊtaddaraÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
4. AÒÒatara brÈhmaÓavatthu
386. JhÈyiÑ viraja’mÈsÊnaÑ, katakicca’manÈsavaÑ.
Uttamattha’manuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
______________________________________________________________
1. So imaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
26. BrÈhmaÓavagga 69
5. Œnandattheravatthu
387. DivÈ tapati Èdicco, ratti’mÈbhÈti candimÈ.
Sannaddho khattiyo tapati, jhÈyÊ tapati brÈhmaÓo.
Atha sabbamahorattiÑ1, Buddho tapati tejasÈ.
6. AÒÒatarabrÈhmaÓapabbajitavatthu
388. BÈhitapÈpoti brÈhmaÓo,
SamacariyÈ “samaÓo”ti vuccati.
PabbÈjayamattano malaÑ,
TasmÈ “pabbajito”ti vuccati.
7. SÈriputtattheravatthu
389. Na brÈhmaÓassa pahareyya, nÈssa muÒcetha brÈhmaÓo.
DhÊ2 brÈhmaÓassa hantÈraÑ, tato dhÊ yassa3 muÒcati.
8. MahÈpajÈpatigotamÊvatthu
391. Yassa kÈyena vÈcÈya, manasÈ natthi dukkaÔaÑ.
SaÑvutaÑ tÊhi ÔhÈnehi, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
9. SÈriputtattheravatthu
392. YamhÈ dhammaÑ vijÈneyya, SammÈsambuddhadesitaÑ.
SakkaccaÑ taÑ namasseyya, aggihuttaÑva brÈhmaÓo.
10. JaÔilabrÈhmaÓavatthu
393. Na jaÔÈhi na gottena, na jaccÈ hoti brÈhmaÓo.
Yamhi saccaÒca dhammo ca, so sucÊ so ca brÈhmaÓo.
______________________________________________________________
1. SabbamahorattaÑ (?) 2. Dhi (SyÈ, byÈkaraÓesu) 3. Yo + assa = yassa
70 DhammapadapÈÄi
11. KuhakabrÈhmaÓavatthu
394. KiÑ te jaÔÈhi dummedha, kiÑ te ajinasÈÔiyÈ.
AbbhantaraÑ te gahanaÑ, bÈhiraÑ parimajjasi.
12. KisÈgotamÊvatthu
395. PaÑsuk|ladharaÑ jantuÑ, kisaÑ dhamanisantha taÑ.
EkaÑ vanasmiÑ jhÈyantaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
13. EkabrÈhmaÓavatthu
396. * Na cÈhaÑ brÈhmaÓaÑ br|mi, yonijaÑ mattisambhavaÑ.
BhovÈdi nÈma so hoti, sace hoti sakiÒcano.
AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
14. UggasenaseÔÔhiputtavatthu
397. * SabbasaÑyojanaÑ chetvÈ, yo ve na paritassati.
Sa~gÈtigaÑ visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
15. DvebrÈhmaÓavatthu
398. * ChetvÈ naddhiÑ1 varattaÒca, sandÈnaÑ2 sahanukkamaÑ.
UkkhittapalighaÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
16. AkkosakaBhÈradvÈjavatthu
399. * AkkosaÑ vadhabandhaÒca, aduÔÔho yo titikkhati.
KhantÊbalaÑ balÈnÊkaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
17. SÈriputtattheravatthu
400. * AkkodhanaÑ vatavantaÑ, sÊlavantaÑ anussadaÑ.
DantaÑ antimasÈrÊraÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
______________________________________________________________
* Upari 376; Ma 2. 410 piÔÔhesupi. 1. NandhiÑ (Ka-SÊ), nandiÑ (I)
2. SandÈmaÑ (SÊ)
26. BrÈhmaÓavagga 71
18. UppalavaÓÓÈttherÊvatthu
401. * VÈri pokkharapatteva, Èraggeriva sÈsapo.
Yo na limpati1 kÈmesu, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
20. KhemÈbhikkhunÊvatthu
403. * GambhÊrapaÒÒaÑ medhÈviÑ, maggÈmaggassa kovidaÑ.
Uttamattha’manuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
21. PabbhÈravÈsitissattheravatthu
404. * AsaÑsaÔÔhaÑ gahaÔÔhehi, anÈgÈrehi c|bhayaÑ.
AnokasÈri’mappicchaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
22. AÒÒatarabhikkhuvatthu
405. * NidhÈya daÓÉaÑ bh|tesu, tasesu thÈvaresu ca.
Yo na hanti na ghÈteti, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
24. MahÈpanthakattheravatthu
407. * Yassa rÈgo ca doso ca, mÈno makkho ca pÈtito.
SÈsaporiva ÈraggÈ2, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
______________________________________________________________
* Upari 376; Ma 2. 410 piÔÔhesupi. 1. Lippati (SÊ, I) 2. Œragge (Ka)
72 DhammapadapÈÄi
25. Pilindavacchattheravatthu
408. * AkakkasaÑ viÒÒÈpaniÑ, giraÑ sacca’mudÊraye.
YÈya nÈbhisaje kaÒci1, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
26. AÒÒatarattheravatthu
409. * Yo’dha dÊghaÑ va rassaÑ vÈ, aÓuÑ th|laÑ subhÈsubhaÑ.
Loke adinnaÑ nÈdiyati2, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
27. SÈriputtattheravatthu
410. * ŒsÈ yassa na vijjanti, asmiÑ loke paramhi ca.
NirÈsÈsaÑ3 visaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
28. MahÈmoggallÈnattheravatthu
411. * YassÈlayÈ na vijjanti, aÒÒÈya akathaÑkathÊ.
Amatogadha’manuppattaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
29. Revatattheravatthu
412. * Yo’dha puÒÒaÒca pÈpaÒca, ubho sa~ga’mupaccagÈ.
AsokaÑ virajaÑ suddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
30. CandÈbhattheravatthu
413. * CandaÑva vimalaÑ suddhaÑ, vippasannamanÈvilaÑ.
NandÊbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
31. SÊvalittheravatthu
414. * Yo’maÑ4 palipathaÑ duggaÑ, saÑsÈraÑ mohamaccagÈ.
TiÓÓo pÈra~gato5 jhÈyÊ, anejo akathaÑkathÊ.
AnupÈdÈya nibbuto, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
______________________________________________________________
* Upari 377; Ma 2. 411 piÔÔhapi. 1. KiÒci (Ka)
2. NÈdeti (Ma 2. 411) 3. NirÈsayaÑ (SÊ, SyÈ, I), nirÈsakaÑ (?)
4. Yo imaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 5. PÈragato (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
26. BrÈhmaÓavagga 73
32. Sundarasamuddattheravatthu
33. JaÔilattheravatthu
416. * Yo’dha taÓhaÑ pahantvÈna, anÈgÈro paribbaje.
TaÓhÈbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ2.
34. Jotikattheravatthu
416. * Yo’dha taÓhaÑ pahantvÈna, anÈgÈro paribbaje.
TaÓhÈbhavaparikkhÊÓaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ2.
35. NaÔaputtakattheravatthu
417. * HitvÈ mÈnusakaÑ yogaÑ, dibbaÑ yogaÑ upaccagÈ.
SabbayogavisaÑyuttaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
36. NaÔaputtakattheravatthu
418. * HitvÈ ratiÑ ca aratiÑ ca, sÊtibh|taÑ nir|padhiÑ.
SabbalokÈbhibhuÑ vÊraÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
37. Va~gÊsattheravatthu
419. * CutiÑ yo vedi sattÈnaÑ, upapattiÒca sabbaso.
AsattaÑ SugataÑ BuddhaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
38. DhammadinnÈttherÊvatthu
421. Yassa pure ca pacchÈ ca, majjhe ca natthi kiÒcanaÑ.
AkiÒcanaÑ anÈdÈnaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓaÑ.
39. A~gulimÈlattheravatthu
40. DevahitabrÈhmaÓavatthu
BrÈhmaÓavaggo chabbÊsatimo.
SatevÊsacatussatÈ, catusaccavibhÈvinÈ.
SatattayaÒca vatth|naÑ, paÒcÈdhikaÑ samuÔÔhitÈti)3.
______________________________________________________________
1. NahÈtakaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. AÔÔha (Ka)
3. ( ) Etthantare pÈÔho videsapotthakesu natthi, AÔÔhakathÈsuyeva dissati.
UddÈnagÈthÈyo 75
1 Dhammapade vaggÈnamuddÈnaÑ
GÈthÈnamuddÈnaÑ
Yamake vÊsati gÈthÈ, AppamÈdamhi dvÈdasa.
EkÈdasa Cittavagge, Pupphavaggamhi soÄasa.
BÈle ca soÄasa gÈthÈ, PaÓÉitamhi catuddasa.
Arahante dasa gÈthÈ, Sahasse honti soÄasa.
Terasa PÈpavaggamhi, DaÓÉamhi dasa satta ca.
EkÈdasa JarÈ vagge, Attavaggamhi tÈ dasa.
______________________________________________________________
1. Dhammapadassa vaggassuddÈnaÑ
YamakaÑ PamÈdaÑ CittaÑ, PupphaÑ BÈlaÒca PaÓÉitaÑ.
RahantaÑ SahassaÑ PÈpaÑ, DaÓÉaÑ JarÈ AttalokaÑ.
BuddhaÑ SukhaÑ PiyaÑ KodhaÑ, MalaÑ DhammaÔÔhamaggaÒca.
PakiÓÓakaÑ NirayaÑ NÈgaÑ, TaÓhÈ Bhikkhu ca BrÈhmaÓo.
GÈthÈyuddÈnaÑ
Yamake vÊsagÈthÈyo, AppamÈdalokamhi ca.
Piye dvÈdasa gÈthÈyo, Citte JarattekÈdasa.
PupphabÈlasahassamhi, Buddha Magga PakiÓÓake.
SoÄasa PaÓÉite Kodhe, Niraye NÈge catuddasa.
Arahante dasaggÈthÈ, PÈpasukhamhi terasa.
Sattarasa DaÓÉadhammaÔÔhe, Malamhi ekavÊsati.
TaÓhÈvagge sattabbÊsa, tevÊsa Bhikkhuvaggamhi.
BrÈhmaÓe ekatÈlÊsa, catussatÈ satevÊsa. (Ka)
76 DhammapadapÈÄi
DhammapadapÈÄi samattÈ.
______________________________________________________________
1. SoÄasa (sabbattha)
KhuddakanikÈya
UdÈnapÈÄi
_____
1. Bodhivagga
1. PaÔhamabodhisutta
1. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati
najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho
pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ1. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena
tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ rattiyÈ paÔhamaÑ yÈmaÑ
paÔiccasamuppÈdaÑ anulomaÑ sÈdhukaÑ manasÈkÈsi–
Iti imasmiÑ sati idaÑ hoti, imassuppÈdÈ idaÑ uppajjati, yadidaÑ
avijjÈpaccayÈ sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ
nÈmar|paÑ, nÈmar|papaccayÈ saÄÈyatanaÑ, saÄÈyatanapaccayÈ phasso,
phassapaccayÈ vedanÈ, vedanÈpaccayÈ taÓhÈ, taÓhÈpaccayÈ upÈdÈnaÑ,
upÈdÈnapaccayÈ bhavo, bhavapaccayÈ jÈti, jÈtipaccayÈ jarÈmaraÓaÑ
sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ sambhavanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hotÊti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
______________________________________________________________
* Vi 3. 1 piÔÔhepi. 1. VimuttisukhaÑ paÔisaÑvedÊ (SyÈ, I, Ka)
78 UdÈnapÈÄi
2. Dutiyabodhisutta
2. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati
najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho
pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena
tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhahitvÈ rattiyÈ majjhimaÑ yÈmaÑ
paÔiccasamuppÈdaÑ paÔilomaÑ sÈdhukaÑ manasÈkÈsi–
Iti imasmiÑ asati idaÑ na hoti, imassa nirodhÈ idaÑ nirujjhati, yadidaÑ
avijjÈnirodhÈ sa~khÈranirodho, sa~khÈranirodhÈ viÒÒÈÓanirodho,
viÒÒÈÓanirodhÈ nÈmar|panirodho, nÈmar|panirodhÈ saÄÈyatananirodho,
saÄÈyatananirodhÈ phassanirodho, phassanirodhÈ vedanÈnirodho,
vedanÈnirodhÈ taÓhÈnirodho, taÓhÈnirodhÈ upÈdÈnanirodho, upÈdÈnanirodhÈ
bhavanirodho, bhavanirodhÈ jÈtinirodho, jÈtinirodhÈ jarÈmaraÓaÑ
sokaparidevadukkhadomanussupÈyÈsÈ nirujjhanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa nirodho hotÊti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“YadÈ have pÈtubhavanti dhammÈ,
ŒtÈpino jhÈyato brÈhmaÓassa.
Athassa ka~khÈ vapayanti sabbÈ,
Yato khayaÑ paccayÈnaÑ avedÊ”ti. . DutiyaÑ.
3. Tatiyabodhisutta
3. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati
najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho
pana
______________________________________________________________
* Vi 3. 2 piÔÔhepi.
1. Bodhivagga 79
Iti imasmiÑ sati idaÑ hoti, imassuppÈdÈ idaÑ uppajjati, imasmiÑ asati
idaÑ na hoti, imassa nirodhÈ idaÑ nirujjhati, yadidaÑ avijjÈpaccayÈ
sa~khÈrÈ, sa~khÈrapaccayÈ viÒÒÈÓaÑ, viÒÒÈÓapaccayÈ nÈmar|paÑ,
nÈmar|papaccayÈ saÄÈyatanaÑ, saÄÈyatanapaccayÈ phasso, phassapaccayÈ
vedanÈ, vedanÈpaccayÈ taÓhÈ, taÓhÈpaccayÈ upÈdÈnaÑ, upÈdÈnapaccayÈ
bhavo, bhavapaccayÈ jÈti, jÈtipaccayÈ jarÈmaraÓaÑ
sokaparidevadukkhadomanassupÈyÈsÈ sambhavanti, evametassa kevalassa
dukkhakkhandhassa samudayo hoti.
4. HuÑhu~kasutta
4. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati
najjÈ NeraÒjarÈya tÊre AjapÈlanigrodhe paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho
pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ. Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena
tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhÈsi.
Atha kho aÒÒataro huÑhu~kajÈtiko1 brÈhmaÓo yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ sammodi,
sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi,
ekamantaÑ Ôhito kho so brÈhmaÓo BhagavantaÑ etadavoca “kittÈvatÈ nu
kho bho Gotama brÈhmaÓo hoti, katame ca pana brÈhmaÓakaraÓÈ2
dhammȔti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
+ “Yo brÈhmaÓo bÈhitapÈpadhammo,
NihuÑhu~ko3 nikkasÈvo yatatto.
Vedantag| v|sitabrahmacariyo,
Dhammena so brahmavÈdaÑ vadeyya.
Yassu’ssadÈ natthi kuhiÒci loke”ti. . CatutthaÑ.
5. BrÈhmaÓasutta
5. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ ca
SÈriputto ÈyasmÈ ca MahÈmoggallÈno ÈyasmÈ ca MahÈkassapo ÈyasmÈ ca
MahÈkaccÈno4 ÈyasmÈ ca MahÈkoÔÔhiko ÈyasmÈ ca MahÈkappino ÈyasmÈ ca
MahÈcundo ÈyasmÈ ca Anuruddho ÈyasmÈ ca Revato ÈyasmÈ ca Nando5
yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu.
______________________________________________________________
* Vi 3. 3 piÔÔhepi. 1. Huhu~kajÈtiko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
2. BrÈhmaÓakÈrakÈ (Ka) + Khu 10. 129 piÔÔhepi.
3. Nihuhu~ko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. MahÈkaccÈyano (SÊ, I, Ka) 5. Œnando (SÊ, I)
1. Bodhivagga 81
6. MahÈkassapasutta
6. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkassapo
PippaliguhÈyaÑ2 viharati ÈbÈdhiko3 dukkhito bÈÄhagilÈno. Atha kho ÈyasmÈ
MahÈkassapo aparena samayena tamhÈ ÈbÈdhÈ vuÔÔhÈsi, atha kho Èyasmato
MahÈkassapassa tamhÈ ÈbÈdhÈ vuÔÔhitassa etadahosi “yaÑn|nÈhaÑ
RÈjagahaÑ piÓÉÈya paviseyyan”ti.
Tena kho pana samayena paÒcamattÈni devatÈsatÈni ussukkaÑ ÈpannÈni
honti Èyasmato MahÈkassapassa piÓÉapÈtapaÔilÈbhÈya. Atha kho ÈyasmÈ
MahÈkassapo tÈni paÒcamattÈni devatÈsatÈni paÔikkhipitvÈ
pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi
yena daliddavisikhÈ kapaÓavisikhÈ pesakÈravisikhÈ, addasÈ kho BhagavÈ
ÈyasmantaÑ MahÈkassapaÑ RÈjagahe piÓÉÈya carantaÑ yena
daliddavisikhÈ kapaÓavisikhÈ pesakÈravisikhÈ.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“AnaÒÒaposi’maÒÒÈtaÑ, dantaÑ sÈre patiÔÔhitaÑ.
KhÊÓÈsavaÑ vantadosaÑ, tamahaÑ br|mi brÈhmaÓan”ti. . ChaÔÔhaÑ.
______________________________________________________________
* Khu 10. 129 piÔÔhepi. 1. Teva (SÊ)
2. VipphaliguhÈyaÑ (SyÈ), SimbaliguhÈyaÑ (Ka)
3. ŒbÈdhiko hoti (SyÈ, I) SaÑ 3. 71 piÔÔhepi passitabbaÑ.
82 UdÈnapÈÄi
7. AjakalÈpakasutta
8. Sa~gÈmajisutta
8. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
Sa~gÈmaji SÈvatthiÑ anuppatto hoti BhagavantaÑ dassanÈya. Assosi kho
Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ “ayyo kira Sa~gÈmaji SÈvatthiÑ
anuppatto”ti, sÈ dÈrakaÑ ÈdÈya JetavanaÑ agamÈsi.
Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Sa~gÈmaji aÒÒatarasmiÑ rukkham|le
divÈvihÈraÑ nisinno hoti. Atha kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ
yenÈyasmÈ Sa~gÈmaji tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ
Sa~gÈmajiÑ etadavoca “khuddaputtaÑ hi2 samaÓa posa man”ti. EvaÑ vutte
ÈyasmÈ Sa~gÈmaji tuÓhÊ ahosi.
Dutiyampi kho Èyasmato Sa~gÈmajissa purÈÓadutiyikÈ ÈyasmantaÑ
Sa~gÈmajiÑ etadavoca “khuddaputtaÑ hi samaÓa posa man”ti. Dutiyampi
kho ÈyasmÈ Sa~gÈmaji tuÓhÊ ahosi.
______________________________________________________________
1. PÈÔaliyaÑ (I) 2. KhuddaputtÈmhi (SÊ)
1. Bodhivagga 83
9. JaÔilasutta
9. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ GayÈyaÑ viharati
GayÈsÊse. Tena kho pana samayena sambahulÈ jaÔilÈ sÊtÈsu hemantikÈsu
rattÊsu antaraÔÔhake himapÈtasamaye GayÈyaÑ ummujjantipi nimujjantipi,
ummujjanimujjampi karonti osiÒcantipi, aggimpi juhanti “iminÈ suddhÊ”ti.
AddasÈ kho BhagavÈ te sambahule jaÔile sÊtÈsu hemantikÈsu rattÊsu
antaraÔÔhake himapÈtasamaye GayÈyaÑ ummujjantepi nimujjantepi
ummujjanimujjampi karonte4 osiÒcantepi aggimpi juhante “iminÈ suddhÊ”ti.
______________________________________________________________
1. Pakkami (Ka) evamuparipi. 2. Esa (SÊ, Ka) 3. Avid|re (SyÈ, I)
* Khu 10. 130 piÔÔhepi. 4. UmmujjanimujjaÑ karontepi (SÊ, I, Ka)
84 UdÈnapÈÄi
10. BÈhiyasutta
10. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BÈhiyo
dÈrucÊriyo SuppÈrake paÔivasati samuddatÊre sakkato garukato mÈnito p|jito
apacito lÈbhÊ cÊvara piÓÉapÈtasenÈsana gilÈnapaccaya bhesajja
parikkhÈrÈnaÑ. Atha kho BÈhiyassa dÈrucÊriyassa rahogatassa paÔisallÊnassa
evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “ye kho keci loke arahanto vÈ
arahattamaggaÑ vÈ samÈpannÈ, ahaÑ tesaÑ aÒÒataro”ti.
Atha kho BÈhiyassa dÈrucÊriyassa purÈÓasÈlohitÈ devatÈ anukampikÈ
atthakÈmÈ BÈhiyassa dÈrucÊriyassa cetasÈ cetoparivitakkamaÒÒÈya yena
BÈhiyo dÈrucÊriyo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ
etadavoca “neva kho tvaÑ BÈhiya arahÈ nÈpi arahattamaggaÑ vÈ
samÈpanno, sÈpi te paÔipadÈ natthi, yÈya tvaÑ arahÈ vÈ assa2
arahattamaggaÑ vÈ samÈpanno”ti.
Atha ke carahi devate loke arahanto vÈ arahattamaggaÑ vÈ
samÈpannÈti. Atthi BÈhiya uttaresu janapadesu3 SÈvatthÊ nÈma nagaraÑ,
tattha so BhagavÈ etarahi viharati ArahaÑ SammÈsambuddho, so hi BÈhiya
BhagavÈ arahÈ ceva arahattÈya ca dhammaÑ desetÊti.
Atha kho BÈhiyo dÈrucÊriyo tÈya devatÈya saÑvejito tÈvadeva
SuppÈrakamhÈ pakkÈmi sabbattha ekarattiparivÈsena yena SavatthÊ
JetavanaÑ AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈmo tenupasa~kami. Tena kho pana
______________________________________________________________
* Khu 10-130-piÔÔhepi. 1. NahÈyatÊ (SÊ) 2. Assasi (SyÈ, Ka) 3. Janapade (SÊ)
1. Bodhivagga 85
tattha. Yato tvaÑ BÈhiya na tattha, tato tvaÑ BÈhiya nevidha na huraÑ na
ubhayamantarena. Esevanto dukkhassÈti.
Atha kho BÈhiyassa dÈrucÊriyassa Bhagavato imÈya saÑkhittÈya
dhammadesanÈya tÈvadeva anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ vimucci.
Atha kho BhagavÈ BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ iminÈ saÑkhittena ovÈdena
ovaditvÈ pakkÈmi. Atha kho acirapakkantassa Bhagavato BÈhiyaÑ
dÈrucÊriyaÑ gÈvÊ taruÓavacchÈ adhipatitvÈ1 jÊvitÈ voropesi.
Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ
piÓÉapÈtapaÔikkanto sambahulehi bhikkh|hi saddhiÑ nagaramhÈ
nikkhamitvÈ addasa BÈhiyaÑ dÈrucÊriyaÑ kÈla~kataÑ2, disvÈna bhikkh|
Èmantesi “gaÓhatha bhikkhave BÈhiyassa dÈrucÊriyassa sarÊrakaÑ,
maÒcakaÑ ÈropetvÈ nÊharitvÈ jhÈpetha, th|paÒcassa karotha, sabrahmacÈrÊ
vo bhikkhave kÈla~kato”ti.
“EvaÑ bhante”ti kho te bhikkh| Bhagavato paÔissutvÈ BÈhiyassa
dÈrucÊriyassa sarÊrakaÑ maÒcakaÑ ÈropetvÈ nÊharitvÈ jhÈpetvÈ th|paÒcassa
katvÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh|
BhagavantaÑ etadavocuÑ “daÉÉhaÑ bhante BÈhiyassa dÈrucÊriyassa
sarÊraÑ, th|po cassa kato, tassa kÈ gati, ko abhisamparÈyo”ti. PaÓÉito
bhikkhave BÈhiyo dÈrucÊriyo paccapÈdi dhammassÈnudhammaÑ, na ca
maÑ dhammÈdhikaraÓaÑ vihesesi, parinibbuto bhikkhave BÈhiyo
dÈrucÊriyoti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “Yattha Èpo ca pathavÊ, tejo vÈyo na gÈdhati.
Na tattha sukkÈ jotanti, Èdicco nappakÈsati.
Na tattha candimÈ bhÈti, tamo tattha na vijjati.
______________________________________________________________
1. AdhipÈtetvÈ (SÊ, SyÈ, I), adhipÈtitvÈ (Ka) 2. KÈlakata (SÊ, SyÈ, KaÑ)
* Khu 10. 129 piÔÔhepi.
2. Mucalindavagga 87
TassuddÈnaÑ
Tayo BodhÊ ca HuÑhu~ko3 BrÈhmaÓÈ4 Kassapena ca.
Aja5 Sa~gÈma JaÔilÈ, BÈhiyenÈti te dasÈti.
_____
2. Mucalindavagga
1. Mucalindasutta
11. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati
najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Mucalindam|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho
pana samayena BhagavÈ sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti
vimuttisukhapaÔisaÑvedÊ.
Tena kho pana samayena mahÈ akÈlamegho udapÈdi sattÈhavaddalikÈ
sÊtavÈtaduddinÊ. Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ sakabhavanÈ nikkhamitvÈ
Bhagavato kÈyaÑ sattakkhattuÑ bhogehi parikkhipitvÈ uparimuddhani
mahantaÑ phaÓaÑ vihacca aÔÔhÈsi “mÈ BhagavantaÑ sÊtaÑ, mÈ
BhagavantaÑ uÓhaÑ, mÈ BhagavantaÑ ÉaÑsa makasa vÈtÈtapa sarÊsapa6
samphasso”ti.
Atha kho BhagavÈ tassa sattÈhassa accayena tamhÈ samÈdhimhÈ
vuÔÔhÈsi. Atha kho Mucalindo nÈgarÈjÈ viddhaÑ vigatavalÈhakaÑ devaÑ
viditvÈ Bhagavato kÈyÈ bhoge viniveÔhetvÈ sakavaÓÓaÑ paÔisaÑharitvÈ
mÈÓavakavaÓÓaÑ abhinimminitvÈ Bhagavato purato aÔÔhÈsi paÒjaliko
BhagavantaÑ namassamÈno.
______________________________________________________________
1. VemÊ (Ka) Khu 10. 129 piÔÔhepi. 2. ( ) SyÈmapotthake natti.
3. Tayo ca bodhi nigrodho (sabbattha) 4. Te therÈ (SÊ, SyÈ, I), thero (Ka)
5. PÈvÈya (SÊ, SyÈ), PÈÔaliyaÑ (I), PÈvÈ (Ka) * Vi 3. 3 piÔÔhepi.
6. SiriÑsapa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
88 UdÈnapÈÄi
2. RÈjasutta
12. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ
bhikkh|naÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ upaÔÔhÈnasÈlÈyaÑ
sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi “ko nu kho Èvuso
imesaÑ dvinnaÑ rÈj|naÑ mahaddhanataro vÈ mahÈbhogataro vÈ
mahÈkosataro vÈ mahÈvijitataro vÈ mahÈvÈhanataro vÈ mahabbalataro vÈ
mahiddhikataro vÈ mahÈnubhÈvataro vÈ rÈjÈ vÈ MÈgadho seniyo BimbisÈro,
rÈjÈ vÈ Pasenadi Kosalo”ti. AyaÒcarahi tesaÑ bhikkh|naÑ antarÈkathÈ hoti
vippakatÈ.
Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito
yenupaÔÔhÈnasÈlÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi,
nisajja kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi “kÈya nuttha bhikkhave etarahi
kathÈya sannisinnÈ sannipatitÈ, kÈ ca pana vo antarÈkathÈ vippakatÈ”ti.
Idha bhante amhÈkaÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ
upaÔÔhÈnasÈlÈyaÑ sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi
“ko nu kho Èvuso imesaÑ dvinnaÑ rÈj|naÑ mahaddhanataro vÈ
mahÈbhogataro vÈ mahÈkosataro vÈ mahÈvijitataro vÈ mahÈvÈhanataro vÈ
mahabbalataro vÈ mahiddhikataro vÈ mahÈnubhÈvataro vÈ rÈjÈ vÈ MÈgadho
seniyo BimbisÈro, rÈjÈ vÈ Pasenadi Kosalo”ti. AyaÑ kho no bhante
antarÈkathÈ vippakatÈ, atha BhagavÈ anuppattoti.
______________________________________________________________
* Vi 3. 4; Abhi 4. 163 piÔÔhesupi.
2. Mucalindavagga 89
3. DaÓÉasutta
13. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ
kumÈrakÈ antarÈ ca SÈvatthiÑ antarÈ ca JetavanaÑ ahiÑ daÓÉena hananti.
Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya
SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi, addasÈ kho BhagavÈ sambahule kumÈrake antarÈ
ca SÈvatthiÑ antarÈ ca JetavanaÑ ahiÑ daÓÉena hanante.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena vihiÑsati.
Attano sukhamesÈno, pecca so na labhate sukhaÑ.
SukhakÈmÈni bh|tÈni, yo daÓÉena na hiÑsati.
Attano sukhamesÈno, pecca so labhate sukhan”ti.
TatiyaÑ.
4. SakkÈrasutta
5. UpÈsakasutta
15. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒataro
______________________________________________________________
1. Na apacitÈ (SyÈ, I)
2. Mucalindavagga 91
6. GabbhinÊsutta
16. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa
paribbÈjakassa daharamÈÓavikÈ pajÈpati hoti gabbhinÊ upavijaÒÒÈ. Atha kho
sÈ paribbÈjikÈ taÑ paribbÈjakaÑ etadavoca “gaccha tvaÑ brÈhmaÓa telaÑ
Èhara, yaÑ me vijÈtÈya bhavissatÊ”ti.
EvaÑ vutte so paribbÈjako taÑ paribbÈjikaÑ etadavoca “kuto panÈhaÑ
bhoti1 telaÑ ÈharÈmÊ”ti. Dutiyampi kho sÈ paribbÈjikÈ taÑ paribbÈjakaÑ
etadavoca “gaccha tvaÑ brÈhmaÓa telaÑ Èhara, yaÑ me vijÈtÈya
bhavissatÊ”ti. Dutiyampi kho so paribbÈjako taÑ paribbÈjikaÑ etadavoca
“kuto panÈhaÑ bhoti telaÑ ÈharÈmÊ”ti. Tatiyampi kho sÈ paribbÈjikÈ taÑ
paribbÈjakaÑ etadavoca “gaccha tvaÑ brÈhmaÓa telaÑ Èhara, yaÑ me
vijÈtÈya bhavissatÊ”ti.
______________________________________________________________
1. BhotiyÈ (SyÈ, I, Ka)
92 UdÈnapÈÄi
7. Ekaputtakasutta
17. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒatarassa
upÈsakassa ekaputtako piyo manÈpo kÈla~kato hoti.
______________________________________________________________
1. Diyyati (SÊ, Ka)
2. UggiritvÈna (SÊ, SyÈ, I), ucchaditvÈ (SÊ-SyÈ-®Ôha), ucchaÉÉitvÈna (Ka)
3. TippÈhi (SyÈ) 4. PaÔibaddhacitto (SyÈ), paÔibandhar|po (?)
2. Mucalindavagga 93
8. SuppavÈsÈsutta
18. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KuÓÉikÈyaÑ2 viharati
KuÓÉadhÈnavane3. Tena kho pana samayena SuppavÈsÈ KoliyadhÊtÈ satta
vassÈni gabbhaÑ dhareti sattÈhaÑ m|ÄhagabbhÈ, sÈ dukkhÈhi tibbÈhi
kharÈhi kaÔukÈhi vedanÈhi phuÔÔhÈ tÊhi vitakkehi adhivÈseti–
“SammÈsambuddho vata so BhagavÈ, yo imassa evar|passa dukkhassa
pahÈnÈya dhammaÑ deseti. SuppaÔipanno vata tassa Bhagavato
sÈvakasaÑgho, yo imassa evar|passa dukkhassa pahÈnÈya paÔipanno.
SusukhaÑ vata taÑ nibbÈnaÑ, yatthidaÑ evar|paÑ dukkhaÑ na
saÑvijjatÊ”ti.
______________________________________________________________
1. Piyar|passÈtagadhitÈse (SÊ, I) 2. KuÓÉiyÈyaÑ (SÊ, SyÈ, I)
3. KuÓÉiÔÔhÈnavane (Sya, I)
94 UdÈnapÈÄi
9. VisÈkhÈsutta
19. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena VisÈkhÈya
MigÈramÈtuyÈ kocideva attho raÒÒe Pasenadimhi Kosale paÔibaddho3 hoti.
TaÑ rÈjÈ Pasenadi Kosalo na yathÈdhippÈyaÑ tÊreti.
10. Bhaddiyasutta
TassuddÈnaÑ
Mucalindo RÈjÈ DaÓÉena, SakkÈro UpÈsakena ca.
GabbhinÊ Ekaputto ca, SuppavÈsÈ VisÈkhÈ ca.
KÈÄÊgodhÈya Bhaddiyoti.
______
3. Nandavagga
1. KammavipÈkajasutta
21. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena aÒÒataro
bhikkhu Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ
paÓidhÈya purÈÓakammavipÈkajaÑ dukkhaÑ tibbaÑ kharaÑ kaÔukaÑ
vedanaÑ adhivÈsento sato sampajÈno avihaÒÒamÈno.
AddasÈ kho BhagavÈ taÑ bhikkhuÑ avid|re nisinnaÑ palla~kaÑ
ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya purÈÓakammavipÈkajaÑ dukkhaÑ tibbaÑ
kharaÑ kaÔukaÑ vedanaÑ adhivÈsentaÑ sataÑ sampajÈnaÑ
avihaÒÒamÈnaÑ.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“Sabbakammajahassa bhikkhuno,
DhunamÈnassa pure kataÑ rajaÑ.
Amamassa Ôhitassa tÈdino,
Attho natthi janaÑ lapetave”ti. . PaÔhamaÑ.
3. Nandavagga 101
2. Nandasutta
22. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Nando
Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ evamÈroceti
“anabhirato ahaÑ Èvuso brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ
sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊ”ti.
Atha kho aÒÒataro bhikkhu yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ
nisinno kho so bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “ÈyasmÈ bhante Nando
Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ evamÈroceti
‘anabhirato ahaÑ Èvuso brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ
sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊ’ti”.
Atha kho BhagavÈ aÒÒataraÑ bhikkhuÑ Èmante si “ehi tvaÑ bhikkhu
mama vacanena NandaÑ bhikkhuÑ Èmantehi ‘SatthÈ taÑ Èvuso Nanda
ÈmantetÊ’ti”. “EvaÑ bhante”ti kho so bhikkhu Bhagavato paÔissutvÈ
yenÈyasmÈ Nando tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ ÈyasmantaÑ NandaÑ
etadavoca “SatthÈ taÑ Èvuso Nanda ÈmantetÊ”ti.
“EvamÈvuso”ti kho ÈyasmÈ Nando tassa bhikkhuno paÔissutvÈ yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ NandaÑ BhagavÈ
etadavoca–
SaccaÑ kira tvaÑ Nanda sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ evamÈrocesi
“anabhirato ahaÑ Èvuso brahmacariyaÑ carÈmi, na sakkomi brahmacariyaÑ
sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissÈmÊ”ti. EvaÑ bhanteti.
Kissa pana tvaÑ Nanda anabhirato brahmacariyaÑ carasi, na sakkosi
brahmacariyaÑ sandhÈretuÑ, sikkhaÑ paccakkhÈya hÊnÈyÈvattissasÊti.
SÈkiyÈnÊ maÑ1 bhante JanapadakalyÈÓÊ gharÈ nikkhamantassa2
upaÉÉhullikhitehi kesehi apaloketvÈ maÑ etadavoca “tuvaÔaÑ kho ayyaputta
ÈgaccheyyÈsÊ”ti.
______________________________________________________________
1. Mama (SyÈ, AÔÔhakathÈ oloketabbÈ)
2. NikkhamantaÑ (AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ)
102 UdÈnapÈÄi
kho tvaÑ Nanda1 cetasÈ ceto paricca vidito “Nando ÈsavÈnaÑ khayÈ
anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ
sacchikatvÈ upasampajja viharatÊ”ti. DevatÈpi me etamatthaÑ Èrocesi
“ÈyasmÈ bhante Nando Bhagavato bhÈtÈ mÈtucchÈputto ÈsavÈnaÑ khayÈ
anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ
sacchikatvÈ upasampajja viharatÊ”ti. Yadeva kho te Nanda anupÈdÈya
Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ, athÈhaÑ mutto etasmÈ paÔissavÈti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“Yassa nittiÓÓo pa~ko,
Maddito kÈmakaÓÉako.
MohakkhayaÑ anuppatto,
Sukhadukkhesu na vedhatÊ sa bhikkh|”ti. . DutiyaÑ.
3. Yasojasutta
23. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena
YasojappamukhÈni paÒcamattÈni bhikkhusatÈni SÈvatthiÑ anuppattÈni honti
BhagavantaÑ dassanÈya, te’dha kho ÈgantukÈ bhikkh| nevÈsikehi bhikkh|hi
saddhiÑ paÔisammodamÈnÈ senÈsanÈni paÒÒÈpayamÈnÈ pattacÊvarÈni
paÔisÈmayamÈnÈ uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ2 ahesuÑ.
Atha kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi “ke panete Œnanda
uccÈsaddÈ mahÈsaddÈ kevaÔÔÈ maÒÒe macchavilope”ti. EtÈni bhante
YasojappamukhÈni paÒcamattÈni bhikkhusatÈni SÈvatthiÑ anuppattÈni
BhagavantaÑ dassanÈya, te’te ÈgantukÈ bhikkh| nevÈsikehi bhikkh|hi
saddhiÑ paÔisammodamÈnÈ senÈsanÈni paÒÒÈpayamÈnÈ pattacÊvarÈni
paÔisÈmayamÈnÈ uccÈsaddÈ mahÈsaddÈti. TenahÈnanda mama vacanena te
bhikkh| Èmantehi “SatthÈ Èyasmante ÈmantetÊ”ti.
______________________________________________________________
1. Kho te Nanda (SÊ, SyÈ, I), kho Nanda (Ka) 2. UccÈsaddamahÈsaddÈ (Ka)
3. Nandavagga 105
4. SÈriputtasutta
5. MahÈmoggallÈnasutta
6. Pilindavacchasutta
26. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
Pilindavaccho1 bhikkh| vasalavÈdena samudÈcarati. Atha kho sambahulÈ
bhikkh| yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh|
BhagavantaÑ etadavocuÑ “ÈyasmÈ bhante Pilindavaccho bhikkh|
vasalavÈdena samudÈcaratÊ”ti.
Atha kho BhagavÈ aÒÒataraÑ bhikkhuÑ Èmantesi “ehi tvaÑ bhikkhu
mama vacanena PilindavacchaÑ bhikkhuÑ Èmantehi ‘SatthÈ taÑ Èvuso
Pilindavaccha2 ÈmantetÊ’ti”. “EvaÑ bhante”ti kho so bhikkhu Bhagavato
paÔissutvÈ yenÈyasmÈ Pilindavaccho tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ etadavoca “SatthÈ taÑ Èvuso Pilindavaccha
ÈmantetÊ”ti.
“EvamÈvuso”ti kho ÈyasmÈ Pilindavaccho tassa bhikkhuno paÔissutvÈ
yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho ÈyasmantaÑ PilindavacchaÑ
BhagavÈ etadavoca “saccaÑ kira tvaÑ Vaccha bhikkh| vasalavÈdena
samudÈcarasÊ”ti. EvaÑ bhanteti.
Atha kho BhagavÈ Èyasmato Pilindavacchassa pubbenivÈsaÑ manasi
karitvÈ bhikkh| Èmantesi–mÈ kho tumhe bhikkhave Vacchassa bhikkhuno
ujjhÈyittha, na bhikkhave Vaccho dosantaro bhikkh| vasalavÈdena
samudÈcarati, Vacchassa bhikkhave bhikkhuno paÒca jÈtisatÈni abbokiÓÓÈni
brÈhmaÓakule paccÈjÈtÈni, so tassa vasalavÈdo dÊgharattaÑ samudÈciÓÓo3,
tenÈyaÑ Vaccho bhikkh| vasalavÈdena samudÈcaratÊti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
______________________________________________________________
1. Pilindivaccho (SÊ) 2. Vaccha (SyÈ)
3. AjjhÈciÓÓo (SyÈ, I, Ka, AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ)
110 UdÈnapÈÄi
7. SakkudÈnasutta
27. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ MahÈkassapo
PippaliguhÈyaÑ viharati, sattÈhaÑ ekapalla~kena nisinno hoti aÒÒataraÑ2
samÈdhiÑ samÈpajjitvÈ. Atha kho ÈyasmÈ MahÈkassapo tassa sattÈhassa
accayena tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhÈsi. Atha kho Èyasmato MahÈkassapassa
tamhÈ samÈdhimhÈ vuÔÔhitassa etadahosi “yaÑn|nÈhaÑ RÈjagahaÑ piÓÉÈya
paviseyyan”ti.
Tena kho pana samayena paÒcamattÈni devatÈsatÈni ussukkaÑ ÈpannÈni
honti Èyasmato MahÈkassapassa piÓÉapÈtapaÔilÈbhÈya. Atha kho ÈyasmÈ
MahÈkassapo tÈni paÒcamattÈni devatÈsatÈni paÔikkhipitvÈ
pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisi.
Tena kho pana samayena Sakko DevÈnamindo Èyasmato
MahÈkassapassa piÓÉapÈtaÑ dÈtukÈmo hoti. PesakÈravaÓÓaÑ
abhinimminitvÈ tantaÑ vinÈti SujÈ3 asurakaÒÒÈ tasaraÑ p|reti. Atha kho
ÈyasmÈ MahÈkassapo RÈjagahe sapadÈnaÑ piÓÉÈya caramÈno yena
Sakkassa DevÈnamindassa nivesanaÑ tenupasa~kami. AddasÈ kho Sakko
DevÈnamindo ÈyasmantaÑ MahÈkassapaÑ d|ratova ÈgacchantaÑ, disvÈna
gharÈ nikkhamitvÈ paccuggantvÈ hatthato pattaÑ gahetvÈ gharaÑ pavisitvÈ4
ghaÔiyÈ odanaÑ uddharitvÈ pattaÑ p|retvÈ Èyasmato MahÈkassapassa adÈsi.
So ahosi piÓÉapÈto anekas|po anekabyaÒjano anekarasabyaÒjano5. Atha kho
Èyasmato MahÈkassapassa etadahosi “ko nu kho ayaÑ satto, yassÈyaÑ
evar|po
______________________________________________________________
1. PanuÓÓakodho (Ka) Khu 10. 175 piÔÔhepi. 2. Nisinno aÒÒataraÑ (SyÈ, Ka)
3. SujÈtÈ (SyÈ, I, Ka) 4. PavisetvÈ (Ka) 5. Anekas|parasabyaÒjano (SÊ, I)
3. Nandavagga 111
8. PiÓÉapÈtikasutta
28. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ
bhikkh|naÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ KarerimaÓÉalamÈÄe
sannisinnÈnaÑ sannipatitÈnaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi–
PiÓÉapÈtiko Èvuso bhikkhu piÓÉÈya caranto labhati kÈlena kÈlaÑ
manÈpike cakkhunÈ r|pe passituÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike sotena
sadde sotuÑ, labhati kÈlena kÈlaÑ manÈpike
______________________________________________________________
1. MÈssu (SÊ, SyÈ) 2. ParamaÑ dÈnaÑ (I, Ka)
112 UdÈnapÈÄi
9. Sippasutta
29. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈnaÑ
bhikkh|naÑ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈnaÑ maÓÉalamÈÄe
sannisinnÈnaÑ sannipatitanaÑ ayamantarÈkathÈ udapÈdi “ko nu kho Èvuso
sippaÑ jÈnÈti, ko kiÑ sippaÑ sikkhi, kataraÑ sippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti.
Tatthekacce evamÈhaÑsu “hatthisippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce
evamÈhaÑsu “assasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu
“rathasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “dhanusippaÑ
sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “tharusippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti,
ekacce evamÈhaÑsu “muddÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu
“gaÓanÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “sa~khÈnasippaÑ
sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu “lekhÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti,
ekacce evamÈhaÑsu “kÈveyyasippaÑ1 sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce
evamÈhaÑsu “lokÈyatasippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti, ekacce evamÈhaÑsu
“khattavijjÈsippaÑ sippÈnaÑ aggan”ti. AyaÒcarahi tesaÑ bhikkh|naÑ
antarÈkathÈ hoti vippakatÈ.
Atha kho BhagavÈ sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ vuÔÔhito yena
maÓÉalamÈÄo tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi,
______________________________________________________________
1. KÈbyasippaÑ (SyÈ)
114 UdÈnapÈÄi
10. Lokasutta
30. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ UruvelÈyaÑ viharati
najjÈ NeraÒjarÈya tÊre Bodhirukkham|le paÔhamÈbhisambuddho. Tena kho
pana
3. Nandavagga 115
TassuddÈnaÑ
KammaÑ Nando Yasojo ca, SÈriputto ca Kolito.
Pilindo2 Kassapo PiÓÉo, SippaÑ Lokena te dasÈti.
_____
4. Meghiyavagga
1. Meghiyasutta
31. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ CÈlikÈyaÑ viharati
CÈlike pabbate. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Meghiyo Bhagavato
upaÔÔhÈko hoti. Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi, ekamantaÑ
Ôhito kho ÈyasmÈ Meghiyo BhagavantaÑ etadavoca “icchÈmahaÑ bhante
JantugÈmaÑ piÓÉÈya pavisitun”ti. YassadÈni tvaÑ Meghiya kÈlaÑ
maÒÒasÊti.
Atha kho ÈyasmÈ Meghiyo pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya JantugÈmaÑ piÓÉÈya pÈvisi, jantugÈme piÓÉÈya caritvÈ
pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto yena KimikÈÄÈya nadiyÈ tÊraÑ
tenupasa~kami,
______________________________________________________________
1. AnupÈdÈnÈ (SÊ) 2. Pilindi (SÊ)
4. Meghiyavagga 117
2. Uddhatasutta
32. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KusinÈrÈyaÑ viharati
upavattane MallÈnaÑ sÈlavane. Tena kho pana samayena sambahulÈ
bhikkh| Bhagavato avid|re araÒÒakuÔikÈyaÑ viharanti uddhatÈ unnaÄÈ
capalÈ mukharÈ vikiÓÓavÈcÈ muÔÔhassatino asampajÈnÈ asamÈhitÈ
vibbhantacittÈ pÈkatindriyÈ.
AddasÈ kho BhagavÈ te sambahule bhikkh| avid|re araÒÒakuÔikÈyaÑ
viharante uddhate unnaÄe capale mukhare vikiÓÓavÈce muÔÔhassatino
asampajÈne asamÈhite vibbhantacitte pÈkatindriye.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
+ “Arakkhitena kÈyena3, micchÈdiÔÔhihatena4 ca.
ThinamiddhÈ5 bhibh|tena, vasaÑ mÈrassa gacchati.
* TasmÈ rakkhitacitta’ssa, sammÈsa~kappagocaro.
SammÈdiÔÔhipurekkhÈro, ÒatvÈna udayabbayaÑ.
ThinamiddhÈbhibh| bhikkhu, sabbÈ duggatiyo jahe”ti. . DutiyaÑ.
______________________________________________________________
1. AnuggatÈ (SÊ, Ka, AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ.) 2. UbbilÈpÈ (SÊ, SyÈ, I)
+ Khu 10. 71 piÔÔhepi. 3. Cittena (NettiyaÑ) 4. MicchÈdiÔÔhigatena (Bahusu)
5. ThÊnamiddhÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) * Khu 10. 41 piÔÔhepi.
122 UdÈnapÈÄi
3. GopÈlakasutta
33. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu cÈrikaÑ carati
mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ. Atha kho BhagavÈ maggÈ okkamma
yena aÒÒataraÑ rukkham|laÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte
Èsane nisÊdi.
Atha kho aÒÒataro gopÈlako yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ
nisinnaÑ kho taÑ gopÈlakaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi
samÈdapesi1 samuttejesi sampahaÑsesi.
Atha kho so gopÈlako BhagavatÈ dhammiyÈ kathÈya sandassito
samÈdapito2 samuttejito sampahaÑsito BhagavantaÑ etadavoca “adhivÈsetu
me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ bhikkhusaÑghenÈ”ti.
AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena. Atha kho so gopÈlako Bhagavato
adhivÈsanaÑ viditvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ
katvÈ pakkÈmi.
Atha kho so gopÈlako tassÈ rattiyÈ accayena sake nivesane pah|taÑ
appodakapÈyÈsaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ navaÒca sappiÑ Bhagavato kÈlaÑ Èrocesi
“kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya saddhiÑ bhikkhusaÑghena yena tassa
gopÈlakassa nivesanaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane
nisÊdi. Atha kho so gopÈlako BuddhappamukhaÑ bhikkhusaÑghaÑ
appodakapÈyÈsena3 navena ca sappinÈ sahatthÈ santappesi sampavÈresi.
Atha kho so gopÈlako BhagavantaÑ bhuttÈviÑ onÊtapattapÈÓiÑ aÒÒataraÑ
nÊcaÑ ÈsanaÑ gahetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho taÑ
gopÈlakaÑ BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassetvÈ samÈdapetvÈ
samuttejetvÈ sampahaÑsetvÈ uÔÔhÈyÈsanÈ pakkÈmi. Atha kho
acirapakkantassa Bhagavato taÑ gopÈlakaÑ aÒÒataro puriso sÊmantarikÈya
jÊvitÈ voropesi.
______________________________________________________________
1. SamÈdÈpesi (?) 2. SamÈdÈpito (?) 3. AppodakapÈyasena ca (Ka)
4. Meghiyavagga 123
4. YakkhapahÈrasutta
34. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ ca SÈriputto,
ÈyasmÈ ca MahÈmoggallÈno KapotakandarÈyaÑ viharanti. Tena kho pana
samayena ÈyasmÈ SÈriputto juÓhÈya rattiyÈ navoropitehi kesehi abbhokÈse
nisinno hoti aÒÒataraÑ samÈdhiÑ samepajjitvÈ.
Tena kho pana samayena dve yakkhÈ sahÈyakÈ uttarÈya disÈya
dakkhiÓaÑ disaÑ gacchanti kenacideva karaÓÊyena. AddasaÑsu kho te
yakkhÈ ÈyasmantaÑ SÈriputtaÑ juÓhÈya rattiyÈ navoropitehi kesehi
abbhokÈse nisinnaÑ, disvÈna eko yakkho dutiyaÑ yakkhaÑ etadavoca
“paÔibhÈti maÑ samma imassa samaÓassa sÊse pahÈraÑ dÈtun”ti. EvaÑ vutte
so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “alaÑ samma mÈ samaÓaÑ ÈsÈdesi,
uÄÈro so samma samaÓo mahiddhiko mahÈnubhÈvo”ti.
Dutiyampi kho so yakkho taÑ yakkhaÑ etadavoca “paÔibhÈti maÑ
samma imassa samaÓassa sÊse pahÈraÑ dÈtun”ti. Dutiyampi kho so yakkho
taÑ yakkhaÑ etadavoca “alaÑ samma mÈ samaÓaÑ ÈsÈdesi, uÄÈro so
samaÓo mahiddhiko mahÈnubhÈvo”ti. Tatiyampi kho so yakkho taÑ
yakkhaÑ etadavoca “paÔibhÈti maÑ samma imassa samaÓassa sÊse
124 UdÈnapÈÄi
5. NÈgasutta
35. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KosambiyaÑ viharati
GhositÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ ÈkiÓÓo viharati bhikkh|hi
bhikkhunÊhi upÈsakehi upÈsikÈhi rÈj|hi rÈjamahÈmattehi titthiyehi
titthiyasÈvakehi, ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharati. Atha kho Bhagavato
etadahosi “ahaÑ kho etarahi ÈkiÓÓo viharÈmi bhikkh|hi bhikkhunÊhi
upÈsakehi upÈsikÈhi rÈj|hi rÈjamahÈmattehi titthiyehi titthiyasÈvakehi,
ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharÈmi, yaÑn|nÈhaÑ eko gaÓasmÈ v|pakaÔÔho
vihareyyan”ti.
Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya
KosambiÑ piÓÉÈya pÈvisi, KosambiyaÑ piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ
piÓÉapÈtapaÔikkanto sÈmaÑ senÈsanaÑ saÑsÈmetvÈ pattacÊvaramÈdÈya
anÈmantetvÈ upaÔÔhÈkaÑ anapaloketvÈ bhikkhusaÑghaÑ eko adutiyo yena
PÈlileyyakaÑ tena cÈrikaÑ pakkÈmi. Anupubbena cÈrikaÑ caramÈno yena
PÈlileyyakaÑ tadavasari, tatra sudaÑ BhagavÈ PÈlileyyake viharati
rakkhitavanasaÓÉe bhaddasÈlam|le.
AÒÒataropi kho hatthinÈgo ÈkiÓÓo viharati hatthÊhi hatthinÊhi
hatthikalabhehi hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdati,
obhaggobhaggaÒcassa sÈkhÈbha~gaÑ khÈdanti, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivati,
ogÈhÈ cassa uttiÓÓassa hatthiniyo kÈyaÑ upanighaÑsantiyo gacchanti,
ÈkiÓÓo dukkhaÑ na phÈsu viharati. Atha kho tassa hatthinÈgassa etadahosi
“ahaÑ kho etarahi ÈkiÓÓo viharÈmi hatthÊhi hatthinÊhi hatthikalabhehi
hatthicchÈpehi, chinnaggÈni ceva tiÓÈni khÈdÈmi, obhaggobhaggaÒca me
sÈkhÈbha~gaÑ khÈdanti, ÈvilÈni ca pÈnÊyÈni pivÈmi, ogÈhÈ ca me
______________________________________________________________
* Khu 2. 257; Khu 10. 129 piÔÔhesupi.
126 UdÈnapÈÄi
6. PiÓÉolasutta
36. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
PiÓÉolabhÈradvÈjo Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ
ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya ÈraÒÒiko, piÓÉapÈtiko, paÑsuk|liko, tecÊvariko
appiccho santuÔÔho pavivitto asaÑsaÔÔho ÈraddhavÊriyo 2 dhutavÈdo
adhicittamanuyutto.
AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ PiÓÉolabhÈradvÈjaÑ avid|re
nisinnaÑ palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya ÈraÒÒikaÑ,
piÓÉapÈtikaÑ, paÑsuk|likaÑ, tecÊvarikaÑ appicchaÑ santuÔÔhaÑ pavivittaÑ
asaÑsaÔÔhaÑ ÈraddhavÊriyaÑ dhutavÈdaÑ adhicittamanuyuttaÑ.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
7. SÈriputtasutta
37. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
SÈriputto Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ
paÓidhÈya appiccho santuÔÔho pavivitto asaÑsaÔÔho ÈraddhavÊriyo
adhicittamanuyutto.
______________________________________________________________
1. EvaÑ (Ka) Vi 3. 500 piÔÔhepi. 2. Œraddhaviriyo (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
* DÊ 2. 42; heÔÔhÈ 41. 3 AnupavÈdo anupaghÈto (SyÈ, I, Ka)
128 UdÈnapÈÄi
8. SundarÊ sutta
9. Upasenasutta
39. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Atha kho Èyasmato Upasenassa
Va~gantaputtassa rahogatassa paÔisallÊnassa evaÑ cetaso parivitakko
udapÈdi “lÈbhÈ vata me, suladdhaÑ vata me, SatthÈ ca me BhagavÈ ArahaÑ
SammÈsambuddho, svÈkkhÈte camhi dhammavinaye agÈrasmÈ anagÈriyaÑ
pabbajito, sabrahmacÈrino ca me sÊlavanto kalyÈÓadhammÈ, sÊlesu camhi
parip|rakÈrÊ, susamÈhito camhi ekaggacitto, arahÈ camhi khÊÓÈsavo,
mahiddhiko camhi mahÈnubhÈvo, bhaddakaÑ me jÊvitaÑ bhaddakaÑ
maraÓan”ti.
Atha kho BhagavÈ Èyasmato Upasenassa Va~gantaputtassa cetasÈ
cetoparivitakkamaÒÒÈya tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ udÈnesi–
132 UdÈnapÈÄi
10. SÈriputta-upasamasutta
DasamaÑ.
Meghiyavaggo catuttho.
TassuddÈnaÑ
5. SoÓavagga1
1. Piyatarasutta
2. AppÈyukasutta
42. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho ÈyasmÈ Œnando
sÈyanhasamayaÑ paÔisallÈnÈ1 vuÔÔhito yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ
nisinno kho ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca “acchariyaÑ bhante
abbhutaÑ bhante, yÈva appÈyukÈ hi bhante Bhagavato mÈtÈ ahosi,
sattÈhajÈte Bhagavati Bhagavato mÈtÈ kÈlamakÈsi, TusitaÑ kÈyaÑ
upapajjʔti.
EvametaÑ Œnanda2, appÈyukÈ hi Œnanda bodhisattamÈtaro honti,
sattÈhajÈtesu bodhisattesu bodhisattamÈtaro kÈlaÑ karonti, TusitaÑ kÈyaÑ
upapajjantÊti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “Ye keci bh|tÈ bhavissanti ye vÈpi,
Sabbe gamissanti pahÈya dehaÑ.
TaÑ sabbajÈniÑ kusalo viditvÈ,
ŒtÈpiyo brahmacariyaÑ careyyÈ”ti. . DutiyaÑ.
3. SuppabuddhakuÔÔhisutta
43. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena RÈjagahe
Suppabuddho nÈma kuÔÔhÊ ahosi manussadaliddo manussakapaÓo
manussavarÈko. Tena kho pana samayena BhagavÈ mahatiyÈ parisÈya
parivuto dhammaÑ desento nisinno hoti.
AddasÈ kho Suppabuddho kuÔÔhÊ taÑ mahÈjanakÈyaÑ d|ratova
sannipatitaÑ, disvÈnassa etadahosi “nissaÑsayaÑ kho ettha kiÒci
khÈdanÊyaÑ vÈ bhojanÊyaÑ vÈ bhÈjÊyati3, yaÑn|nÈhaÑ yena so
mahÈjanakÈyo tenupasa~kameyyaÑ, appeva nÈmettha kiÒci khÈdanÊyaÑ vÈ
bhojanÊyaÑ vÈ labheyyan”ti.
______________________________________________________________
1. PaÔisallÈÓÈ (SÊ) 2. EvametaÑ Œnanda evametaÑ Œnanda (SyÈ)
* Khu 10. 142 piÔÔhepi. 3. BhÈjÊyissati (SÊ)
5. SoÓavagga 135
4. KumÈrakasutta
5. Uposathasutta
45. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena BhagavÈ
tadahuposathe bhikkhusaÑghaparivuto nisinno hoti.
Atha kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante paÔhame yÈme
uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ1 karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ
paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto
paÔhamo yÈmo, ciranisinno bhikkhusaÑgho, uddisatu bhante BhagavÈ
bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. EvaÑ vutte BhagavÈ tuÓhÊ ahosi.
Dutiyampi kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante
majjhime yÈme uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ
tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti,
nikkhanto majjhimo yÈmo, ciranisinno bhikkhusaÑgho, uddisatu bhante
BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. Dutiyampi kho BhagavÈ tuÓhÊ ahosi.
Tatiyampi kho ÈyasmÈ Œnando abhikkantÈya rattiyÈ nikkhante
pacchime yÈme uddhaste aruÓe nandimukhiyÈ rattiyÈ uÔÔhÈyÈsanÈ ekaÑsaÑ
uttarÈsa~gaÑ karitvÈ yena BhagavÈ tenaÒjaliÑ paÓÈmetvÈ BhagavantaÑ
etadavoca “abhikkantÈ bhante ratti, nikkhanto pacchimo yÈmo, uddhasto
aruÓo, nandimukhÊ ratti, ciranisinno bhikkhusaÑgho, uddisatu bhante
BhagavÈ bhikkh|naÑ pÈtimokkhan”ti. AparisuddhÈ Œnanda parisÈti.
Atha kho Èyasmato MahÈmoggallÈnassa etadahosi “kaÑ nu kho
BhagavÈ puggalaÑ sandhÈya evamÈha ‘aparisuddhÈ Œnanda parisÈ’ti”. Atha
kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno sabbÈvantaÑ bhikkhusaÑghaÑ cetasÈ ceto
paricca manasÈkÈsi, addasÈ kho ÈyasmÈ MahÈmoggallÈno taÑ puggalaÑ
dussÊlaÑ pÈpadhammaÑ asuciÑ sa~kassarasamÈcÈraÑ
paÔicchannakammantaÑ assamaÓaÑ samaÓapaÔiÒÒaÑ abrahmacÈriÑ
brahmacÈripaÔiÒÒaÑ antop|tiÑ avassutaÑ kasambujÈtaÑ majjhe
bhikkhusaÑghassa nisinnaÑ, disvÈna uÔÔhÈyÈsanÈ yena so puggalo
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ taÑ puggalaÑ
______________________________________________________________
1. CÊvaraÑ (sabbattha)
5. SoÓavagga 139
6. SoÓasutta
46. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
MahÈkaccÈno AvantÊsu viharati Kuraraghare2 Pavatte pabbate. Tena kho
pana samayena SoÓo upÈsako kuÔikaÓÓo Èyasmato MahÈkaccÈnassa
upaÔÔhÈko hoti.
Atha kho SoÓassa upÈsakassa kuÔikaÓÓassa rahogatassa paÔisallÊnassa
evaÑ cetaso parivitakko udapÈdi “yathÈ yathÈ kho ayyo MahÈkaccÈno
dhammaÑ deseti, nayidaÑ sukaraÑ agÈraÑ ajjhÈvasatÈ ekantaparipuÓÓaÑ
ekantaparisuddhaÑ sa~khalikhitaÑ brahmacariyaÑ carituÑ,
______________________________________________________________
1. ArahattaphalasacchikiriyÈya (SÊ)
* Khu 2. 289; Vi 4. 424; Vi 5. 263; Khu 10. 132, 144 piÔÔhesupi.
2. Kururaghare (SyÈ, Vi 3. 283), Kulaghare (Ka)
5. SoÓavagga 145
7. Ka~khÈrevatasutta
47. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
Ka~khÈrevato Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ
kÈyaÑ paÓidhÈya attano ka~khÈvitaraÓavisuddhiÑ paccavekkhamÈno.
______________________________________________________________
* Upari 399 piÔÔhÈdÊsu. 1. KalyÈÓiyÈ ca (Ka), kalyÈÓiyÈ cÈsi (?)
2. CiradiÔÔho (SÊ)
5. SoÓavagga 149
8. SaÑghabhedasutta
48. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ Œnando
tadahuposathe pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya RÈjagahaÑ
piÓÉÈya pÈvisi.
AddasÈ kho Devadatto ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ RÈjagahe piÓÉÈya
carantaÑ, disvÈna yenÈyasmÈ Œnando tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ etadavoca “ajjatagge dÈnÈhaÑ Èvuso Œnanda
aÒÒatreva BhagavatÈ, aÒÒatra bhikkhusaÑghÈ uposathaÑ karissÈmi
saÑghakammÈni cÈ”ti.
Atha kho ÈyasmÈ Œnando RÈjagahe piÓÉÈya caritvÈ pacchÈbhattaÑ
piÓÉapÈtapaÔikkanto yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho
ÈyasmÈ Œnando BhagavantaÑ etadavoca–
“IdhÈhaÑ bhante pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya
RÈjagahaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑ, addasÈ kho maÑ bhante Devadatto RÈjagahe
piÓÉÈya carantaÑ, disvÈna yenÈhaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ maÑ
etadavoca “ajjatagge dÈnÈhaÑ Èvuso Œnanda aÒÒatreva BhagavatÈ, aÒÒatra
bhikkhusaÑghÈ uposathaÑ karissÈmi saÑghakammÈni cÈ”ti. Ajja bhante
Devadatto saÑghaÑ bhindissati, uposathaÒca karissati saÑghakammÈni cÈti.
150 UdÈnapÈÄi
9. SadhÈyamÈnasutta
49. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu cÈrikaÑ carati
mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ. Tena kho pana samayena sambahulÈ
mÈÓavakÈ Bhagavato avid|re sadhÈyamÈnar|pÈ2 atikkamanti. AddasÈ kho
BhagavÈ sambahule mÈÓavake avid|re sadhÈyamÈnar|pe atikkante.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“ParimuÔÔhÈ paÓÉitÈbhÈsÈ, vÈcÈgocarabhÈÓino.
YÈvicchanti mukhÈyÈmaÑ, yena nÊtÈ na taÑ vid|”ti. . NavamaÑ.
10. C|Äapanthakasutta
50. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
C|Äapanthako3 Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ
kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ satiÑ upaÔÔhapetvÈ.
AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ C|ÄapanthakaÑ avid|re nisinnaÑ
palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya parimukhaÑ satiÑ
upaÔÔhapetvÈ.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnaÑ udÈnesi–
______________________________________________________________
1. SukaraÑ sÈdhunÈ sÈdhuÑ, sÈdhuÑ pÈpena dukkaraÑ (Ka) Vi 4. 361 piÔÔhepi
passitabbaÑ.
2. SaddÈyamÈnar|pÈ (SyÈ, I, AÔÔhakathÈyaÑ pÈÔhantaraÑ.), pathÈyamÈnar|pÈ (Ka),
vadhÈyamÈnar|pÈ (Ka-SÊ, Ka-®Ôha), saddhÈyamÈnar|pÈ (?), saddhudhÈtuyÈ
sadhudhÈtuyÈ vÈ siddhamidanti veditabbaÑ.
3. Cullapanthako (SÊ), C|lapanthako (I)
6. Jaccandhavagga 151
TassuddÈnaÑ
Piyo AppÈyukÈ KuÔÔhÊ, KumÈrakÈ Uposatho.
SoÓo ca Revato Bhedo, SadhÈya Panthakena cÈti.
_____
6. Jaccandhavagga
1. Œyusa~khÈrossajjanasutta
51. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ VesÈliyaÑ viharati
MahÈvane K|ÔÈgÈrasÈlÈyaÑ. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya VesÈliÑ piÓÉÈya pÈvisi, VesÈliyaÑ piÓÉÈya
caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkanto ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi
“gaÓhÈhi Œnanda nisÊdanaÑ, yena CÈpÈlaÑ3 cetiyaÑ tenupasa~kamissÈma
divÈvihÈrÈyÈ”ti.
“EvaÑ bhante”ti kho ÈyasmÈ Œnando Bhagavato paÔissutvÈ nisÊdanaÑ
ÈdÈya BhagavantaÑ piÔÔhito piÔÔhito anubandhi. Atha kho BhagavÈ yena
CÈpÈlaÑ cetiyaÑ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi,
nisajja kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ ŒnandaÑ Èmantesi–
RamaÓÊyÈ Œnanda VesÈlÊ, ramaÓÊyaÑ UdenaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ
GotamakaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ SattambaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ
BahuputtaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ SÈrandadaÑ cetiyaÑ, ramaÓÊyaÑ CÈpÈlaÑ
cetiyaÑ. Yassa kassaci
______________________________________________________________
1. EvaÑ (Ka)
2. SoÓattheravaggo (SyÈ, KaÑ, Ka) MahÈvaggo (AÔÔhakathÈya sameti)
* DÊ 2. 90; SaÑ 3. 230; AÑ 3. 129 piÔÔhesu. 3. PÈvÈlaÑ (SyÈ)
152 UdÈnapÈÄi
“TulamatulaÒca sambhavaÑ,
Bhavasa~khÈramavassaji Muni.
Ajjhattarato samÈhito,
Abhindi kavacamivattasambhavan”ti. . PaÔhamaÑ.
2. SattajaÔilasutta
3. PaccavekkhaÓasutta
53. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ attano
______________________________________________________________
1. SubhÈsitamidaÑ (SaÑ 1. 78) 2. CarÈ (SaÑ 1. 79)
3. OtarissÈmi (SÊ, SyÈ, I), oyÈyissÈmi (SÊ-SyÈ-®Ôha), osÈpayissÈmi (SaÑ 1. 79)
4. CÈriyanti (SyÈ) 5. VÈÓiÑ (SÊ), vaÓÊ (SyÈ, I), vÈÓijaÑ (Ka)
158 UdÈnapÈÄi
4. PaÔhamanÈnÈtitthiyasutta
54. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ
nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti
nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ–
Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato loko,
idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ
evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassato loko, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“antavÈ loko, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke
samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “anantavÈ loko, idameva
saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino
evaÑdiÔÔhino “taÑ jÊvaÑ taÑ sarÊraÑ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti.
Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “aÒÒaÑ jÊvaÑ
aÒÒaÑ sarÊraÑ, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke
samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ,
idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ
evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “na hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ, idameva
saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino
evaÑdiÔÔhino “hoti ca na ca hoti TathÈgato paraÑ maraÓÈ, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santi
______________________________________________________________
1-1. EtamatthaÑ viditvÈ (SÊ, Ka)
6. Jaccandhavagga 159
5. DutiyanÈnÈtitthiyasutta
55. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ
nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti
nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ–
______________________________________________________________
1. PiÔÔhi diÔÔhÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I), satthi diÔÔhÈ (Ka-SÊ)
2. SaÑyujjhiÑsu (Ka-SÊ, SyÈ, I)
162 UdÈnapÈÄi
6. TatiyanÈnÈtitthiyasutta
56. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena sambahulÈ
nÈnÈtitthiyasamaÓabrÈhmaÓaparibbÈjakÈ SÈvatthiyaÑ paÔivasanti
nÈnÈdiÔÔhikÈ nÈnÈkhantikÈ nÈnÈrucikÈ nÈnÈdiÔÔhinissayanissitÈ–
Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sassato attÈ ca
loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ
evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “asassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“sassato ca asassato ca attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti.
Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “neva sassato
nÈsassato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke
samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “sayaÑkato attÈ ca loko ca,
idameva saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ
evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino “paraÑkato attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“sayaÑkato ca paraÑkato ca attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“asayaÑkÈro aparaÑkÈro adhiccasamuppanno attÈ ca loko ca, idameva
saccaÑ moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino
evaÑdiÔÔhino “sassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“asassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“sassataÒca asassataÒca sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“neva sassataÑ nÈsassataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santeke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“sayaÑkataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
moghamaÒÒan”ti. Santi paneke samaÓabrÈhmaÓÈ evaÑvÈdino evaÑdiÔÔhino
“paraÑkataÑ sukhadukkhaÑ attÈ ca loko ca, idameva saccaÑ
6. Jaccandhavagga 165
8. GaÓikÈsutta
58. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena RÈjagahe dve p|gÈ
aÒÒatarissÈ gaÓikÈya sÈrattÈ honti paÔibaddhacittÈ bhaÓÉanajÈtÈ kalahajÈtÈ
vivÈdÈpannÈ aÒÒamaÒÒaÑ pÈÓÊhipi upakkamanti, leÉÉ|hipi
______________________________________________________________
1. PaÔigacca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 2. MÈnavinibandhÈ (SÊ)
3. Na jÈtimetÊti (SyÈ, I, ®Ôha-pÈÔhantaraÑ)
6. Jaccandhavagga 167
9. UpÈtidhÈvantisutta
59. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ
rattandhakÈratimisÈyaÑ abbhokÈse nisinno hoti telappadÊpesu jhÈyamÈnesu.
“UpÈtidhÈvanti na sÈramenti,
NavaÑ navaÑ bandhanaÑ br|hayanti.
Patanti pajjotamivÈdhipÈtakÈ2,
DiÔÔhe sute itiheke niviÔÔhÈ”ti. . NavamaÑ.
10. Uppajjantisutta
TassuddÈnaÑ
Jaccandhavaggo chaÔÔho.
______________________________________________________________
1. TathÈgato ceva (SyÈ) 2. Uggamati (SÊ), unnamati (SyÈ)
3. ( ) Natthi SÊ-SyÈ-potthakesu. 4. TitthiyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, I)
170 UdÈnapÈÄi
7. C|Äavagga
1. PaÔhamalakuÓÉakabhaddiyasutta
61. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
SÈriputto ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ anekapariyÈyena dhammiyÈ
kathÈya sandasseti samÈdapeti1 samuttejeti sampahaÑseti.
Atha kho Èyasmato LakuÓÉakabhaddiyassa ÈyasmatÈ SÈriputtena
anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandassiyamÈnassa samÈdapiyamÈnassa
samuttejiyamÈnassa sampahaÑsiyamÈnassa anupÈdÈya Èsavehi cittaÑ
vimucci.
AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ ÈyasmatÈ
SÈriputtena anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandassiyamÈnaÑ
samÈdapiyamÈnaÑ samuttejiyamÈnaÑ sampahaÑsiyamÈnaÑ anupÈdÈya
Èsavehi cittaÑ vimuttaÑ2.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “UddhaÑ adho sabbadhi vippamutto, ayaÑhamasmÊti3 anÈnupassÊ.
EvaÑ vimutto udatÈri oghaÑ, atiÓÓapubbaÑ apunabbhavÈyÈ”ti.
PaÔhamaÑ.
2. DutiyalakuÓÉakabhaddiyasutta
62. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
SÈriputto ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ sekhaÑ4 maÒÒamÈno bhiyyoso
mattÈya anekapariyÈyena dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti
samuttejeti sampahaÑseti.
______________________________________________________________
1. SamÈdÈpeti (?) 2. VimuttacittaÑ (?) * Khu 10. 54, 123, 184 piÔÔhesupi.
3. AyamahamasmÊti (SÊ, SyÈ, I) 4. Sekkhoti (SyÈ), sekhoti (I)
7. C|Äavagga 171
3. PaÔhamasattasutta
63. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena SÈvatthiyÈ
manussÈ yebhuyyena kÈmesu ativelaÑ sattÈ ( )2 rattÈ giddhÈ gathitÈ3
mucchitÈ ajjhosannÈ4 sammattakajÈtÈ kÈmesu viharanti.
Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, SÈvatthiyaÑ piÓÉÈya
caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ
“idha bhante SÈvatthiyÈ manussÈ yebhuyyena kÈmesu ativelaÑ sattÈ rattÈ
giddhÈ gathitÈ mucchitÈ ajjhosannÈ sammattakajÈtÈ kÈmesu viharantÊ”ti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “KÈmesu sattÈ kÈmasa~gasattÈ,
SaÑyojane vajjamapassamÈnÈ.
Na hi jÈtu saÑyojanasa~gasattÈ,
OghaÑ tareyyuÑ vipulaÑ mahantan”ti. . TatiyaÑ.
______________________________________________________________
1. Acchejji (Ka-SÊ), acchijji (Ka, SÊ, SyÈ), achijji (Ka)
2. (Honti) (bah|su) AÔÔhakathÈya saÑsandetabbaÑ. 3. GadhitÈ (Ka)
4. AjjhopannÈ (Ka) * Khu 10. 174 piÔÔhepi.
172 UdÈnapÈÄi
4. Dutiyasattasutta
64. EvaÑ me subhaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena SÈvatthiyÈ
manussÈ yebhuyyena kÈmesu sattÈ ( )1 rattÈ giddhÈ gathitÈ mucchitÈ
ajjhosannÈ andhÊkatÈ sammattakajÈtÈ kÈmesu viharanti.
Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya
SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi. AddasÈ kho BhagavÈ SÈvatthiyÈ te manusse
yebhuyyena kÈmesu satte ratte giddhe gathite mucchite ajjhosanne andhÊkate
sammattakajÈte kÈmesu viharante.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “KÈmandhÈ jÈlasaÒchannÈ, taÓhÈchadanachÈditÈ.
PamattabandhunÈ baddhÈ, macchÈva kuminÈmukhe.
JarÈmaraÓamanventi2, vaccho khÊrapakova mÈtaran”ti. . CatutthaÑ.
5. AparalakuÓÉakabhaddiyasutta
65. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
LakuÓÉakabhaddiyo sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ piÔÔhito piÔÔhito yena
BhagavÈ tenupasa~kami.
AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ LakuÓÉakabhaddiyaÑ d|ratova
sambahulÈnaÑ bhikkh|naÑ piÔÔhito piÔÔhito ÈgacchantaÑ dubbaÓÓaÑ
duddasikaÑ okoÔimakaÑ yebhuyyena bhikkh|naÑ paribh|tar|paÑ, disvÈna
bhikkh| Èmantesi–
Passatha no tumhe bhikkhave etaÑ bhikkhuÑ d|ratova sambahulÈnaÑ
bhikkh|naÑ piÔÔhito piÔÔhito ÈgacchantaÑ dubbaÓÓaÑ duddasikaÑ
okoÔimakaÑ yebhuyyena bhikkh|naÑ paribh|tar|panti. EvaÑ bhanteti.
______________________________________________________________
1. (Honti) (bah|su) AÔÔhakathÈya saÑsandetabbaÑ.
* Khu 10. 32, 107, 184 piÔÔhesupi. 2. JarÈmaraÓaÑ gacchanti (SÊ, SyÈ)
7. C|Äavagga 173
6. TaÓhÈsa~khayasutta
66. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo2 Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ
kÈyaÑ paÓidhÈya taÓhÈsa~khayavimuttiÑ paccavekkhamÈno.
AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ AÒÒÈsikoÓÉaÒÒaÑ avid|re nisinnaÑ
palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya taÓhÈsa~khayavimuttiÑ
paccavekkhamÈnaÑ.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“Yassa m|laÑ chamÈ natthi, paÓÓÈ natthi kuto latÈ.
TaÑ dhÊraÑ bandhanÈ muttaÑ, ko taÑ ninditumarahati.
DevÈpi naÑ pasaÑsanti, brahmunÈpi pasaÑsito”ti. . ChaÔÔhaÑ.
7. PapaÒcakkhayasutta
67. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ attano
papaÒcasaÒÒÈsa~khÈpahÈnaÑ paccavekkhamÈno nisinno hoti.
______________________________________________________________
1. YassatthÈya (SÊ, Ka) 2. AÒÒÈtakoÓÉaÒÒo (sabbattha)
174 UdÈnapÈÄi
8. KaccÈnasutta
68. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena ÈyasmÈ
MahÈkaccÈno Bhagavato avid|re nisinno hoti palla~kaÑ ÈbhujitvÈ ujuÑ
kÈyaÑ paÓidhÈya kÈyagatÈya satiyÈ ajjhattaÑ parimukhaÑ s|paÔÔhitÈya.
AddasÈ kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ MahÈkaccÈnaÑ avid|re nisinnaÑ
palla~kaÑ
ÈbhujitvÈ ujuÑ kÈyaÑ paÓidhÈya kÈyagatÈya satiyÈ ajjhattaÑ parimukhaÑ
s|paÔÔhitÈya.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“Yassa siyÈ sabbadÈ sati,
SatataÑ kÈyagatÈ upaÔÔhitÈ.
No cassa no ca me siyÈ,
Na bhavissati na ca me bhavissati.
AnupubbavihÈri tattha so,
KÈleneva tare visattikan”ti. . AÔÔhamaÑ.
9. UdapÈnasutta
69. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Mallesu cÈrikaÑ
caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena Th|ÓaÑ1 nÈma
MallÈnaÑ brÈhmaÓagÈmo tadavasari. AssosuÑ kho Th|ÓeyyakÈ
brÈhmaÓagahapatikÈ “samaÓo khalu bho Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ
pabbajito Mallesu cÈrikaÑ
______________________________________________________________
* Khu 10. 32 piÔÔhepi. 1. Th|naÑ (SÊ, SyÈ, I)
7. C|Äavagga 175
10. Utenasutta
70. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ KosambiyaÑ viharati
GhositÈrÈme. Tena kho pana samayena raÒÒo Utenassa1 uyyÈnagatassa
antepuraÑ daÉÉhaÑ hoti, paÒca ca itthisatÈni2 kÈla~katÈni honti
SÈmÈvatÊpamukhÈni.
Atha kho sambahulÈ bhikkh| pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya KosambiÑ piÓÉÈya pÈvisiÑsu, KosambiyaÑ piÓÉÈya
caritvÈ pacchÈbhattaÑ piÓÉapÈtapaÔikkantÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te bhikkh| BhagavantaÑ etadavocuÑ
“idha bhante raÒÒo Utenassa uyyÈnagatassa antepuraÑ daÉÉhaÑ, paÒca ca
itthisatÈni kÈla~katÈni SÈmÈvatÊpamukhÈni, tÈsaÑ bhante upÈsikÈnaÑ kÈ
gati, ko abhisamparÈyo”ti.
Santettha bhikkhave upÈsikÈyo sotÈpannÈ, santi sakadÈgÈminiyo, santi
anÈgÈminiyo, sabbÈ tÈ bhikkhave upÈsikÈyo anipphalÈ kÈla~katÈti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “Mohasambandhano loko, bhabbar|pova dissati.
Upadhibandhano3 bÈlo, tamasÈ parivÈrito.
Sassatoriva4 khÈyati, passato natthi kiÒcanan”ti. . DasamaÑ.
______________________________________________________________
1. Udenassa (SÊ, SyÈ, I) 2. PaÒca itthisatÈni (SÊ, SyÈ, I)
* Khu 10. 53 piÔÔhepi. 3. Upadhisambandhano (Ka-SÊ) 4. Sassati viya (Ka-SÊ)
8. PÈÔaligÈmiyavagga 177
TassuddÈnaÑ
Dve BhaddiyÈ dve ca SattÈ, LakuÓÉako TaÓhÈkkhayo.
PapaÒcakkhayo ca KaccÈno, UdapÈnaÒca Utenoti.
C|Äavaggo1 sattamo.
_____
8. PÈÔaligÈmiyavagga
1. PaÔhamanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta
71. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ
bhikkh| nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti
samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh|2 aÔÔhiÑ katvÈ3 manasi katvÈ
sabbaÑ cetaso4 samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“Atthi bhikkhave tadÈyatanaÑ, yattha neva pathavÊ na Èpo na tejo
na vÈyo, na ÈkÈsÈnaÒcÈyatanaÑ na viÒÒÈÓaÒcÈyatanaÑ na
ÈkiÒcaÒÒÈyatanaÑ na nevasaÒÒÈnÈsaÒÒÈyatanaÑ, nÈyaÑ loko na
paraloko, na ubho candimas|riyÈ. TatrÈpÈhaÑ bhikkhave neva ÈgatiÑ
vadÈmi na gatiÑ na ÔhitiÑ na cutiÑ na upapattiÑ, appatiÔÔhaÑ
appavattaÑ anÈrammaÓamevetaÑ. Esevanto dukkhassÈ”ti. . PaÔhamaÑ.
2. DutiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta
72. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ
bhikkh|
______________________________________________________________
1. Cullavaggo (SÊ), C|lavaggo (I)
2. Te ca bhikkh| (SÊ, SyÈ, I, tadaÔÔhakathÈpi oloketabbÈ.)
3. AÔÔhÊkatvÈ (SÊ, SyÈ), aÔÔhikatvÈ (I) 4. SabbaÑ cetasÈ (Itipi aÒÒasuttesu)
178 UdÈnapÈÄi
3. TatiyanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta
73. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ
bhikkh| nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti
samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh| aÔÔhiÑ katvÈ manasi katvÈ
sabbaÑ cetaso samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“Atthi bhikkhave ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, no
cetaÑ bhikkhave abhavissa ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ,
nayidha jÈtassa bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyetha.
YasmÈ ca kho bhikkhave atthi ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ.
TasmÈ jÈtassa bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyatÊ”ti.
. TatiyaÑ.
4. CatutthanibbÈnapaÔisaÑyuttasutta
74. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tena kho pana samayena BhagavÈ
bhikkh| nibbÈnapaÔisaÑyuttÈya dhammiyÈ kathÈya sandasseti samÈdapeti
samuttejeti sampahaÑseti. Te’dha bhikkh| aÔÔhiÑ katvÈ manasi katvÈ
sabbaÑ cetaso samannÈharitvÈ ohitasotÈ dhammaÑ suÓanti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
8. PÈÔaligÈmiyavagga 179
5. Cundasutta
75. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Mallesu cÈrikaÑ
caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena PÈvÈ tadavasari. Tatra
sudaÑ BhagavÈ PÈvÈyaÑ viharati Cundassa kammÈraputtassa ambavane.
Assosi kho Cundo kammÈraputto “BhagavÈ kira Mallesu cÈrikaÑ
caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ pÈvaÑ anuppatto PÈvÈyaÑ
viharati mayhaÑ ambavane”ti. Atha kho Cundo kammÈraputto yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinnaÑ kho CundaÑ kammÈraputtaÑ
BhagavÈ dhammiyÈ kathÈya sandassesi samÈdapesi samuttejesi
sampahaÑsesi. Atha kho Cundo kammÈraputto BhagavatÈ dhammiyÈ
kathÈya sandassito samÈdapito samuttejito sampahaÑsito BhagavantaÑ
etadavoca “adhivÈsetu me bhante BhagavÈ svÈtanÈya bhattaÑ saddhiÑ
bhikkhusaÑghenÈ”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ tuÓhÊbhÈvena.
Atha kho Cundo kammÈraputto Bhagavato adhivÈsanaÑ viditvÈ
uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ pakkÈmi. Atha
kho Cundo kammÈraputto tassÈ rattiyÈ accayena sake nivesane paÓÊtaÑ
khÈdanÊyaÑ bhojanÊyaÑ paÔiyÈdÈpetvÈ pah|taÒca s|karamaddavaÑ,
Bhagavato kÈlaÑ ÈrocÈpesi “kÈlo bhante niÔÔhitaÑ bhattan”ti.
Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya
saddhiÑ bhikkhusaÑghena yena Cundassa kammÈraputtassa nivesanaÑ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ paÒÒatte Èsane nisÊdi, nisajja kho BhagavÈ
CundaÑ kammÈraputtaÑ Èmantesi “yaÑ te Cunda s|karamaddavaÑ
paÔiyattaÑ tena maÑ parivisa, yaÑ panaÒÒaÑ
______________________________________________________________
+ Khu 10. 55, 180 piÔÔhesupi.
1. Na ubhayamantare (sabbattha) Ma 3. 310 piÔÔhe; SaÑ 2. 284 piÔÔhe ca passitabbaÑ.
* DÊ 2. 105 piÔÔhepi.
180 UdÈnapÈÄi
6. PÈÔaligÈmiyasutta
76. * EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Magadhesu cÈrikaÑ
caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ yena PÈÔaligÈmo tadavasari.
AssosuÑ kho PÈÔaligÈmiyÈ2 upÈsakÈ “BhagavÈ kira Magadhesu cÈrikaÑ
caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ PÈÔaligÈmaÑ anuppatto”ti.
Atha kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ yena BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdiÑsu.
EkamantaÑ nisinnÈ kho PÈÔaligÈmiyÈ upÈsakÈ BhagavantaÑ etadavocuÑ
“adhivÈsetu no bhante BhagavÈ ÈvasathÈgÈran”ti. AdhivÈsesi BhagavÈ
tuÓhÊbhÈvena.
______________________________________________________________
+ DÊ 2. 113; Khu 10. 187 piÔÔhesupi. 1. Parinibbutoti (SÊ, SyÈ, I)
* Vi 3. 321; Ma 2. 16; SaÑ 2. 389 piÔÔhesupi. 2. PÈÔaligÈmikÈ (DÊ 2. 71)
184 UdÈnapÈÄi
7. DvidhÈpathasutta
77. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Kosalesu
addhÈnamaggapaÔipanno hoti ÈyasmatÈ NÈgasamÈlena pacchÈsamaÓena.
AddasÈ kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo antarÈmagge dvidhÈpathaÑ1, disvÈna
BhagavantaÑ etadavoca “ayaÑ bhante BhagavÈ pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti.
EvaÑ vutte BhagavÈ ÈyasmantaÑ NÈgasamÈlaÑ etadavoca “ayaÑ
NÈgasamÈla pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti.
Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo BhagavantaÑ
etadavoca “ayaÑ bhante BhagavÈ pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti. Tatiyampi
kho BhagavÈ ÈyasmantaÑ NÈgasamÈlaÑ etadavoca “ayaÑ NÈgasamÈla
pantho, iminÈ gacchÈmÈ”ti. Atha kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo Bhagavato
pattacÊvaraÑ tattheva chamÈyaÑ nikkhipitvÈ pakkÈmi “idaÑ bhante
Bhagavato pattacÊvaran”ti.
Atha kho Èyasmato NÈgasamÈlassa tena panthena gacchantassa
antarÈmagge corÈ nikkhamitvÈ hatthehi ca pÈdehi ca ÈkoÔesuÑ, pattaÒca
bhindiÑsu, sa~ghÈÔiÒca vipphÈlesuÑ. Atha kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo
bhinnena pattena vipphÈlitÈya sa~ghÈÔiyÈ yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ
nisinno kho ÈyasmÈ NÈgasamÈlo BhagavantaÑ etadavoca “idha mayhaÑ
bhante tena panthena gacchantassa antarÈmagge corÈ nikkhamitvÈ hatthehi
ca pÈdehi ca ÈkoÔesuÑ, pattaÒca bhindiÑsu, sa~ghÈÔiÒca vipphÈlesun”ti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
“SaddhiÑ caramekato vasaÑ,
Misso aÒÒajanena vedag|.
VidvÈ pajahÈti pÈpakaÑ,
KoÒco khÊrapakova ninnagan”ti. . SattamaÑ.
______________________________________________________________
1. DvedhÈpathaÑ (SÊ)
190 UdÈnapÈÄi
8. VisÈkhÈsutta
78. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena VisÈkhÈya
MigÈramÈtuyÈ nattÈ kÈla~katÈ hoti piyÈ manÈpÈ. Atha kho VisÈkhÈ
MigÈramÈtÈ allavatthÈ allakesÈ divÈ divassa yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ
nisinnaÑ kho VisÈkhaÑ MigÈramÈtaraÑ BhagavÈ etadavoca–
Handa kuto nu tvaÑ VisÈkhe Ègacchasi allavatthÈ allakesÈ
idh|pasa~kantÈ divÈ divassÈti. NattÈ me bhante piyÈ manÈpÈ kÈla~katÈ,
tenÈhaÑ allavatthÈ allakesÈ idh|pasa~kantÈ divÈ divassÈti. Icche yyÈsi tvaÑ
VisÈkhe yÈvatikÈ1 SÈvatthiyÈ manussÈ, tÈvatike2 putte ca nattÈro cÈti.
IccheyyÈhaÑ BhagavÈ3 yÈvatikÈ SÈvatthiyÈ manussÈ, tÈvatike putte ca
nattÈro cÈti.
KÊvabahukÈ pana VisÈkhe SÈvatthiyÈ manussÈ devasikaÑ kÈlaÑ
karontÊti. Dasapi bhante SÈvatthiyÈ manussÈ devasikaÑ kÈlaÑ karonti,
navapi bhante. AÔÔhapi bhante. Sattapi bhante. Chapi bhante. PaÒcapi bhante.
CattÈropi bhante. TÊÓipi bhante. Dvepi bhante SÈvatthiyÈ manussÈ
devasikaÑ kÈlaÑ karonti, ekopi bhante SÈvatthiyÈ manusso devasikaÑ
kÈlaÑ karoti, avivittÈ bhante SÈvatthi manussehi kÈlaÑ karontehÊti.
TaÑ kiÑ maÒÒasi VisÈkhe, api nu tvaÑ kadÈci karahaci anallavatthÈ vÈ
bhaveyyÈsi anallakesÈ vÈti. No hetaÑ bhante, alaÑ me bhante tÈva bahukehi
puttehi ca nattÈrehi cÈti.
YesaÑ kho VisÈkhe sataÑ piyÈni, sataÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ navuti
piyÈni, navuti tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ asÊti piyÈni, asÊti tesaÑ dukkhÈni,
yesaÑ sattati piyÈni, sattati tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ saÔÔhi piyÈni, saÔÔhitesaÑ
dukkhÈni, yesaÑ paÒÒÈsaÑ piyÈni, paÒÒÈsaÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ
cattÈrÊsaÑ piyÈni, cattÈrÊsaÑ tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ tiÑsaÑ piyÈni, tiÑsaÑ
tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ vÊsati piyÈni, vÊsati tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ
______________________________________________________________
1. YÈvatakÈ (?) 2. TÈvatake (?) 3. IccheyyÈhaÑ bhante BhagavÈ (SyÈ)
8. PÈÔaligÈmiyavagga 191
dasa piyÈni, dasa tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ nava piyÈni, nava tesaÑ dukkhÈni,
yesaÑ aÔÔha piyÈni, aÔÔha tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ satta piyÈni, satta tesaÑ
dukkhÈni, yesaÑ cha piyÈni, cha tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ paÒca piyÈni,
paÒca tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ cattÈri piyÈni, cattÈri tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ
tÊÓi piyÈni, tÊÓi tesaÑ dukkhÈni, yesaÑ dve piyÈni, dve tesaÑ dukkhÈni,
yesaÑ ekaÑ piyaÑ, ekaÑ tesaÑ dukkhaÑ, yesaÑ natthi piyaÑ, natthi tesaÑ
dukkhaÑ, “asokÈ te virajÈ anupÈyÈsÈ”ti vadÈmÊti.
Atha kho BhagavÈ etamatthaÑ viditvÈ tÈyaÑ velÈyaÑ imaÑ udÈnaÑ
udÈnesi–
* “Ye keci sokÈ paridevitÈ vÈ,
DukkhÈ va1 lokasmimanekar|pÈ.
PiyaÑ paÔiccappabhavanti ete,
Piye asante na bhavanti ete.
TasmÈ hi te sukhino vÊtasokÈ,
YesaÑ piyaÑ natthi kuhiÒci loke.
TasmÈ asokaÑ virajaÑ patthayÈno,
PiyaÑ na kayirÈtha kuhiÒci loke”ti. . AÔÔhamaÑ.
9. PaÔhamadabbasutta
79. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
VeÄuvane kalandakanivÈpe. Atha kho ÈyasmÈ Dabbo Mallaputto yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho ÈyasmÈ Dabbo Mallaputto
BhagavantaÑ etadavoca “parinibbÈna kÈlo me dÈni SugatÈ”ti. YassadÈni
tvaÑ Dabba kÈlaÑ maÒÒasÊti.
Atha kho ÈyasmÈ Dabbo Mallaputto uÔÔhÈyÈsanÈ BhagavantaÑ
abhivÈdetvÈ padakkhiÓaÑ katvÈ vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe
palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbÈyi.
______________________________________________________________
* Khu 10. 57, 178 piÔÔhesupi. 1. DukkhÈ ca (sabbattha)
192 UdÈnapÈÄi
10. Dutiyadabbasutta
80. EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tatra kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi
“bhikkhavo”ti. “Bhadante”ti te bhikkh| Bhagavato paccassosuÑ. BhagavÈ
etadavoca–
Dabbassa bhikkhave Mallaputtassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse
antalikkhe palla~kena nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ
parinibbutassa sarÊrassa jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ
paÒÒÈyittha na masi. SeyyathÈpi nÈma sappissa vÈ telassa vÈ jhÈyamÈnassa
ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyati na masi, evamevaÑ kho bhikkhave
Dabbassa Mallaputtassa vehÈsaÑ abbhuggantvÈ ÈkÈse antalikkhe palla~kena
nisÊditvÈ tejodhÈtuÑ samÈpajjitvÈ vuÔÔhahitvÈ parinibbutassa sarÊrassa
jhÈyamÈnassa ÉayhamÈnassa neva chÈrikÈ paÒÒÈyittha na masÊti.
______________________________________________________________
1. PÊtidahaÑsu (SyÈ, I), sÊtidahiÑsu (Ka)
8. PÈÔaligÈmiyavagga 193
PÈÔaligÈmiyavaggo2 aÔÔhamo.
TassuddÈnaÑ
UdÈne vaggÈnamuddÈnaÑ
UdÈnapÈÄi niÔÔhitÈ.
______________________________________________________________
1. JÈtavedassa (SyÈ) 2. PÈÔaligÈmavaggo (Ka)
3. ChaÔÔhamavaggavaraÑ tu tamandho (SÊ, Ka)
4. PÈÔaligÈmiyavaraÔÔhamavaggo (SyÈ, KaÑ, I), PÈÔaligÈmavaraÔÔhamavaggo (SÊ, Ka)
5. AtthÈyetaÑ udÈnamitimÈhu (Ka), saddhÈ hi taÑ udÈnantidamÈhu (SyÈ, KaÑ, I)
KhuddakanikÈya
ItivuttakapÈÄi
_____
1. EkakanipÈta
1. PaÔhamavagga
1. Lobhasutta
1. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya.
KatamaÑ ekadhammaÑ? LobhaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ
vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“Yena lobhena luddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ lobhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.
2. Dosasutta
2. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya.
KatamaÑ ekadhammaÑ? DosaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ
vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
196 ItivuttakapÈÄi
3. Mohasutta
4. Kodhasutta
5. Makkhasutta
5. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya.
KatamaÑ ekadhammaÑ? MakkhaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha,
ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“Yena makkhena makkhÈse1, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ makkhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.
6. MÈnasutta
6. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
EkadhammaÑ bhikkhave pajahatha, ahaÑ vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈya.
KatamaÑ ekadhammaÑ? MÈnaÑ bhikkhave ekadhammaÑ pajahatha, ahaÑ
vo pÈÔibhogo anÈgÈmitÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“Yena mÈnena mattÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ mÈnaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.
7. SabbapariÒÒÈsutta
7. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
SabbaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. SabbaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
______________________________________________________________
1. MakkhitÈse (SyÈ)
198 ItivuttakapÈÄi
8. MÈnapariÒÒÈsutta
8. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
MÈnaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. MÈnaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“MÈnupetÈ ayaÑ pajÈ, mÈnaganthÈ bhave ratÈ.
MÈnaÑ aparijÈnantÈ, ÈgantÈro punabbhavaÑ.
Ye ca mÈnaÑ pahantvÈna, vimuttÈ mÈnasa~khaye.
Te mÈnaganthÈbhibhuno, sabbadukkhamupaccagun”ti3.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.
9. LobhapariÒÒÈsutta
9. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
LobhaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. LobhaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yena lobhena luddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ lobhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
______________________________________________________________
1. SabbaÑ pariÒÒÈ (SyÈ, I)
2. SabbaÑ dukkhaÑ upaccagÈti (SyÈ), sabbadukkhaÑ upaccagÈti (I-®Ôha)
3. SabbadukkhaÑ upaccagunti (I)
1. EkakapipÈta 199
10. DosapariÒÒÈsutta
10. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DosaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. DosaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yena dosena duÔÔhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ dosaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ.
PÈÔibhogavaggo paÔhamo.
TassuddÈnaÑ
RÈgadosÈ atha Moho, KodhamakkhÈ MÈnaÑ SabbaÑ.
MÈnato RÈgadosÈ puna dve, pakÈsitÈ vaggamÈhu paÔhamanti.
_____
2. Dutiyavagga
1. MohapariÒÒÈsutta
11. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
MohaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. MohaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yena mohena m|ÄhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ mohaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.
200 ItivuttakapÈÄi
2. KodhapariÒÒÈsutta
12. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
KodhaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. KodhaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yena kodhena kuddhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ kodhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.
3. MakkhapariÒÒÈsutta
13. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
MakkhaÑ bhikkhave anabhijÈnaÑ aparijÈnaÑ tattha cittaÑ avirÈjayaÑ
appajahaÑ abhabbo dukkhakkhayÈya. MakkhaÒca kho bhikkhave abhijÈnaÑ
parijÈnaÑ tattha cittaÑ virÈjayaÑ pajahaÑ bhabbo dukkhakkhayÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yena Makkhena makkhÈse, sattÈ gacchanti duggatiÑ.
TaÑ makkhaÑ sammadaÒÒÈya, pajahanti vipassino.
PahÈya na punÈyanti, imaÑ lokaÑ kudÈcanan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.
4. AvijjÈnÊvaraÓasutta
14. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
NÈhaÑ bhikkhave aÒÒaÑ ekanÊvaraÓampi samanupassÈmi, yena1
nÊvaraÓena nivutÈ pajÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsaranti, yathayidaÑ
bhikkhave avijjÈnÊvaraÓaÑ2. AvijjÈnÊvaraÓena hi bhikkhave nivutÈ pajÈ
dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsarantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ
iti vuccati–
______________________________________________________________
1. YenevaÑ (?) 2. AvijjÈnÊvaraÓena (?)
1. EkakapipÈta 201
5. TaÓhÈsaÑyojanasutta
15. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
NÈhaÑ bhikkhave aÒÒaÑ ekasaÑyojanampi samanupassÈmi, yena3
saÑyojanena saÑyuttÈ sattÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsaranti,
yathayidaÑ bhikkhave taÓhÈsaÑyojanaÑ4. TaÓhÈsaÑyojanena hi bhikkhave
saÑyuttÈ sattÈ dÊgharattaÑ sandhÈvanti saÑsarantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
* “TaÓhÈdutiyo puriso, dÊghamaddhÈna saÑsaraÑ.
ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ5, saÑsÈraÑ nÈtivattati.
EtamÈdÊnavaÑ6 ÒatvÈ, taÓhaÑ7 dukkhassa sambhavaÑ.
VÊtataÓho anÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.
6. PaÔhamasekhasutta
16. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Sekhassa bhikkhave bhikkhuno appattamÈnasassa anuttaraÑ
yogakkhemaÑ patthayamÈnassa viharato “ajjhattikaÑ a~gan”ti karitvÈ
nÈÒÒaÑ eka~gampi samanupassÈmi, yaÑ evaÑ bah|pakÈraÑ, yathayidaÑ
bhikkhave yonisomanasikÈro. Yoniso bhikkhave bhikkhu manasi karonto
akusalaÑ
______________________________________________________________
1. Yeneva (SÊ, I, Ka) 2. TamokkhandhaÑ (SÊ, syÈ, I)
3. YenevaÑ (SyÈ) 4. TaÓhÈsaÑyojanena (?)
* Upari 268; Khu 7. 362; Khu 8. 211 piÔÔhesupi.
5. ItthambhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ (SyÈ) 6. EvamÈdÊnavaÑ (SÊ, I, Ka)
7. TaÓhÈ (SÊ, Ka)
202 ItivuttakapÈÄi
7. Dutiyasekhasutta
17. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Sekhassa bhikkhave bhikkhuno appattamÈnasassa anuttaraÑ
yogakkhemaÑ patthayamÈnassa viharato “bÈhiraÑ a~gan”ti karitvÈ nÈÒÒaÑ
eka~gampi samanupassÈmi, yaÑ evaÑ bah|pakÈraÑ, yathayidaÑ bhikkhave
kalyÈÓamittatÈ. KalyÈÓamitto bhikkhave bhikkhu akusalaÑ pajahati,
kusalaÑ bhÈvetÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KalyÈÓamitto yo bhikkhu, sappatisso sagÈravo.
KaraÑ mittÈnaÑ vacanaÑ, sampajÈno patissato.
PÈpuÓe anupubbena, sabbasaÑyojanakkhayan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.
8. SaÑghabhedasutta
18. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ekadhammo bhikkhave loke uppajjamÈno uppajjati bahujanÈhitÈya
bahujanÈsukhÈya bahuno janassa anatthÈya ahitÈya dukkhÈya
devamanussÈnaÑ. Katamo ekadhammo? SaÑghabhedo. SaÑghe kho pana
bhikkhave bhinne aÒÒamaÒÒaÑ bhaÓÉanÈni ceva honti, aÒÒamaÒÒaÑ
paribhÈsÈ ca honti, aÒÒamaÒÒaÑ parikkhepÈ ca honti, aÒÒamaÒÒaÑ
pariccajanÈ ca honti. Tattha appasannÈ ceva nappasÊdanti, pasannÈnaÒca
ekaccÈnaÑ aÒÒathattaÑ hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
1. EkakapipÈta 203
9. SaÑghasÈmaggÊsutta
19. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ekadhammo bhikkhave loke uppajjamÈno uppajjati bahujanahitÈya
bahujanasukhÈya bahuno janassa atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ.
Katamo ekadhammo? SaÑghasÈmaggÊ. SaÑghe kho pana bhikkhave
samagge na ceva aÒÒamaÒÒaÑ bhaÓÉanÈni honti, na ca aÒÒamaÒÒaÑ
paribhÈsÈ honti, na ca aÒÒamaÒÒaÑ parikkhepÈ honti, na ca aÒÒamaÒÒaÑ
pariccajanÈ honti. Tattha appasannÈ ceva pasÊdanti, pasannÈnaÒca
bhiyyobhÈvo hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
* “SukhÈ saÑghassa sÈmaggÊ, samaggÈnaÒcanuggaho.
Samaggarato dhammaÔÔho, yogakkhemÈ na dhaÑsati.
SaÑghaÑ samaggaÑ katvÈna, kappaÑ saggamhi modatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
10. PaduÔÔhacittasutta
20. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* IdhÈhaÑ bhikkhave ekaccaÑ puggalaÑ paduÔÔhacittaÑ evaÑ cetasÈ
ceto paricca pajÈnÈmi “imamhi cÈyaÑ samaye puggalo kÈlaÑ kareyya,
yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ niraye”. TaÑ kissa hetu? CittaÑ hissa
bhikkhave paduÔÔhaÑ. Cetopadosahetu kho pana bhikkhave evamidhekacce
sattÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ
upapajjantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
______________________________________________________________
1. Yogakkhemato dhaÑsati (SyÈ, I), yogakkhemÈ vidhaÑsati (SÊ, Ka)
2. BhitvÈna (SÊ, Ka), bhinditvÈ (Vi 4. 369; AÑ 3. 315)
* AÑ 1. 8; Khu 10.109 piÔÔhesupi.
204 ItivuttakapÈÄi
3. Tatiyavagga
1. Pasannacittasutta
21. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* IdhÈhaÑ bhikkhave ekaccaÑ puggalaÑ pasannacittaÑ evaÑ cetasÈ
ceto paricca pajÈnÈmi “imamhi cÈyaÑ samaye puggalo kÈlaÑ kareyya,
yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ sagge”. TaÑ kissa hetu? CittaÑ hissa
bhikkhave pasannaÑ, cetopasÈdahetu kho pana bhikkhave evamidhekacce
sattÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapajjantÊti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“PasannacittaÑ ÒatvÈna, ekaccaÑ idhapuggalaÑ.
EtamatthaÒca byÈkÈsi, Buddho bhikkh|na santike.
______________________________________________________________
1. Mohakodha atha makkhÈgato, m|hÈ kÈmasekkhaduve. BhedasÈmaggapuggalo ca
(SÊ, Ka) mohakodhÈ atha makkho, mohakÈmÈ sekkhÈ duve. BhedamodÈ puggaloca
(SyÈ, I)
* AÑ 1. 8; Khu 10. 118 piÔÔhesupi.
1. EkakapipÈta 205
2. Mettasutta
22. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
MÈ bhikkhave puÒÒÈnaÑ bhÈyittha, sukhassetaÑ bhikkhave
adhivacanaÑ iÔÔhassa kantassa piyassa manÈpassa yadidaÑ puÒÒÈni1.
AbhijÈnÈmi kho panÈhaÑ bhikkhave dÊgharattaÑ katÈnaÑ puÒÒÈnaÑ iÔÔhaÑ
kantaÑ piyaÑ manÈpaÑ vipÈkaÑ paccanubh|taÑ, satta vassÈni mettacittaÑ
bhÈvetvÈ satta saÑvaÔÔavivaÔÔakappe nayimaÑ lokaÑ punarÈgamÈsiÑ.
SaÑvaÔÔamÈne sudaÑ bhikkhave kappe Œbhassar|pago homi, vivaÔÔamÈne
kappe suÒÒaÑ brahmavimÈnaÑ upapajjÈmi.
Tatra sudaÑ bhikkhave brahmÈ homi mahÈbrahmÈ abhibh|
anabhibh|to aÒÒadatthudaso vasavattÊ. ChattiÑsakkhattuÑ kho panÈhaÑ
bhikkhave Sakko ahosiÑ DevÈnamindo, anekasatakkhattuÑ rÈjÈ ahosiÑ
cakkavattÊ dhammiko dhammarÈjÈ cÈturanto vijitÈvÊ
janapadatthÈvariyappatto sattaratanasamannÈgato, ko pana vÈdo
padesarajjassa.
Tassa mayhÑ bhikkhave etadahosi “kissa nu kho me idaÑ kammassa
phalaÑ kissa kammassa vipÈko, yenÈhaÑ etarahi evaÑmahiddhiko
evaÑmahÈnubhÈvo”ti. Tassa mayhÑ bhikkhave etadahosi “tiÓÓaÑ kho me
idaÑ kammÈnaÑ phalaÑ tiÓÓaÑ kammÈnaÑ vipÈko, yenÈhaÑ etarahi
evaÑmahiddhiko evaÑmahÈnubhÈvoti. SeyyathidaÑ2, dÈnassa damassa
saÑyamassÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“PuÒÒameva so sikkheyya, ÈyataggaÑ sukhudrayaÑ.
DÈnaÒca samacariyaÒca, mettacittaÒca bhÈvaye.
______________________________________________________________
1. PuÒÒÈnanti, (AÑ 2. 465) 2. SeyyathÊdaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
206 ItivuttakapÈÄi
3. Ubhayatthasutta
23. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ekadhammo bhikkhave bhÈvito bahulÊkato ubho atthe samadhigayha
tiÔÔhati diÔÔhadhammikaÒceva atthaÑ samparÈyikaÒca. Katamo ekadhammo?
AppamÈdo kusalesu dhammesu. AyaÑ kho bhikkhave ekadhammo bhÈvito
bahulÊkato ubho atthe samadhigayha tiÔÔhati diÔÔhadhammikaÒceva atthaÑ
samparÈyikaÒcÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
* “AppamÈdaÑ pasaÑsanti, puÒÒakiriyÈsu paÓÉitÈ.
Appamatto ubho atthe, adhigaÓhÈti paÓÉito.
* DiÔÔhe dhamme ca yo attho, yo cattho samparÈyiko.
AtthÈbhisamayÈ dhÊro, ‘paÓÉito’ti pavuccatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. TatiyaÑ.
4. AÔÔhipuÒjasutta
24. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ekapuggalassa bhikkhave kappaÑ sandhÈvato saÑsarato siyÈ evaÑ
mahÈ aÔÔhika~kalo aÔÔhipuÒjo aÔÔhirÈsi, yathÈyaÑ vepullo pabbato, sace
saÑhÈrako assa, sambhataÒca na vinasseyyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca
tatthetaÑ iti vuccati–
“Ekassekena kappena, puggalasaÔÔhisaÒjayo.
SiyÈ sabbatasamo rÈsi, iti vuttaÑ MahesinÈ.
So kho panÈyaÑ akkhÈto, vepullo pabbato mahÈ.
Uttaro Gijjhak|Ôassa, MagadhÈnaÑ giribbaje.
______________________________________________________________
1. Sukhasamudraye (SÊ-®Ôha)
2. AbyÈpajjhaÑ (Ka), abyÈbajjhaÑ (?) heÔÔhÈ 88 piÔÔhepi.
* SaÑ 1. 87, 90; AÑ 2. 42 piÔÔhesupi.
1. EkakapipÈta 207
5. MusÈvÈdasutta
25. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
EkadhammaÑ atÊtassa bhikkhave purisapuggalassa nÈhaÑ tassa kiÒci
pÈpakammaÑ akaraÓÊyanti vadÈmi. KatamaÑ ekadhammaÑ? YadidaÑ1
bhikkhave sampajÈnamusÈvÈdoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“EkadhammaÑ atÊtassa, musÈvÈdissa jantuno.
VitiÓÓaparalokassa, natthi pÈpaÑ akÈriyan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.
6. DÈnasutta
26. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
EvaÒce bhikkhave sattÈ jÈneyyuÑ dÈnasaÑvibhÈgassa vipÈkaÑ,
yathÈhaÑ jÈnÈmi, na adatvÈ bhuÒjeyyuÑ, na ca nesaÑ maccheramalaÑ
cittaÑ pariyÈdÈya tiÔÔheyya. Yopi nesaÑ assa carimo Èlopo carimaÑ
kabaÄaÑ, tatopi na asaÑvibhajitvÈ bhuÒjeyyuÑ, sace nesaÑ paÔiggÈhakÈ
assu. YasmÈ ca kho bhikkhave sattÈ na evaÑ jÈnanti dÈnasaÑvibhÈgassa
vipÈkaÑ yathÈhaÑ jÈnÈmi, tasmÈ adatvÈ bhuÒjanti, maccheramalaÒca nesaÑ
cittaÑ pariyÈdÈya tiÔÔhatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“EvaÒce sattÈ jÈneyyuÑ, yathÈvuttaÑ MahesinÈ.
VipÈkaÑ saÑvibhÈgassa, yathÈ hoti mahapphalaÑ.
______________________________________________________________
1. YathayidaÑ (SÊ, SyÈ, Ka), yathÈyidaÑ (I)
208 ItivuttakapÈÄi
7. MettÈbhÈvanÈsutta
27. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
YÈni kÈnici bhikkhave opadhikÈni puÒÒakiriyavatth|ni, sabbÈni tÈni
mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni cetovimutti
adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca.
SeyyathÈpi bhikkhave yÈ kÈci tÈrakar|pÈnaÑ pabhÈ, sabbÈ tÈ candiyÈ
pabhÈya kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, candapabhÈyeva tÈ adhiggahetvÈ bhÈsate
ca tapate ca virocati ca. EvamevaÑ kho bhikkhave yÈni kÈnici opadhikÈni
puÒÒakiriyavatth|ni, sabbÈni tÈni mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti
soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni cetovimutti adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca
virocati ca.
SeyyathÈpi bhikkhave vassÈnaÑ pacchime mÈse saradasamaye viddhe
vigatavalÈhake deve3 Èdicco nabhaÑ abbhussakkamÈno4 sabbaÑ
ÈkÈsagataÑ5 tamagataÑ abhivihacca6 bhÈsate ca tapate ca virocati ca.
EvamevaÑ kho bhikkhave yÈni kÈnici opadhikÈni puÒÒakiriyavatth|ni,
sabbÈni tÈni mettÈya cetovimuttiyÈ kalaÑ nÈgghanti soÄasiÑ, mettÈyeva tÈni
cetovimutti adhiggahetvÈ bhÈsate ca tapate ca virocati ca.
______________________________________________________________
1. DatvÈna (SyÈ) 2. SaggaÑ gatÈ (SÊ, I, Ka) 3. Nabhe (SÊ)
4. AbbhuggamamÈno (Ka-®Ôha) 5. ŒkÈsaÑ (SyÈ) 6. Abhihacca (SyÈ)
1. EkakapipÈta 209
Ekampi ce pÈÓamaduÔÔhacitto,
MettÈyati kusalo tena hoti.
Sabbe ca pÈÓe manasÈnukampaÑ,
Pah|tamariyo pakaroti puÒÒaÑ.
Tatiyo vaggo.
______________________________________________________________
1. Tanu (SÊ) 2. Yo (SÊ) 3. RÈjÊsayo (SÊ)
210 ItivuttakapÈÄi
TassuddÈnaÑ
CittaÑ MettaÑ1 Ubho atthe, PuÒjaÑ VepullapabbataÑ.
SampajÈnamusÈvÈdo, DÈnaÒca MettabhÈvanÈ2.
SattimÈni ca3 suttÈni, purimÈni ca vÊsati.
Ekadhammesu suttantÈ, sattavÊsatisa~gahÈti.
EkakanipÈto niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. JhÈyÊ (SÊ, SyÈ), jhÈyi (I, Ka) 2. MettabhÈvaÒca (SÊ, SyÈ, I), mettavÈcaÒca (Ka)
3. SattimÈnidha (SÊ, Ka)
2. DukanipÈta
1. PaÔhamavagga
1. DukkhavihÈrasutta
28. ( )1 VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme
dukkhaÑ viharati savighÈtaÑ sa-upÈyÈsaÑ sapariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ
paraÑ maraÓÈ duggati pÈÔika~khÈ. Katamehi dvÊhi? Indriyesu
aguttadvÈratÈya2 ca, bhojane amattaÒÒutÈya3 ca. Imehi kho bhikkhave dvÊhi
dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme dukkhaÑ viharati
savighÈtaÑ sa-upÈyÈsaÑ sapariÄÈhaÑ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ duggati
pÈÔika~khÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Cakkhu sotaÒca ghÈnaÒca, jivhÈ kÈyo tathÈ mano.
EtÈni yassa dvÈrÈni, aguttÈni ca4 bhikkhuno.
Bhojanamhi amattaÒÒ|, indriyesu asaÑvuto.
KÈyadukkhaÑ cetodukkhaÑ, dukkhaÑ so adhigacchati.
ayhamÈnena kÈyena, ÉayhamÈnena cetasÈ.
DivÈ vÈ yadi vÈ rattiÑ, dukkhaÑ viharati tÈdiso”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.
2. SukhavihÈrasutta
29. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme
sukhaÑ viharati avighÈtaÑ anupÈyÈsaÑ apariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ
maraÓÈ Sugati
______________________________________________________________
1. (Dve dhamme anukkaÔi) katthaci. 2. AguttadvÈro (®Ôha)
3. AmattaÒÒ| (®Ôha) 4. AguttÈnidha (Ka)
212 ItivuttakapÈÄi
3. TapanÊyasutta
30. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Dveme bhikkhave dhammÈ tapanÊyÈ. Katame dve? Idha bhikkhave
ekacco akatakalyÈÓo hoti akatakusalo akatabhÊruttÈÓo katapÈpo kataluddo
katakibbiso, so “akataÑ me kalyÈÓan”tipi tappati, “kataÑ me pÈpan”tipi
tappati. Ime kho bhikkhave dve dhammÈ tapanÊyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KÈyaduccaritaÑ katvÈ, vacÊduccaritÈni ca.
ManoduccaritaÑ katvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÒhitaÑ.
AkatvÈ kusalaÑ kammaÑ, katvÈnÈ’kusalaÑ bahuÑ.
KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjatÊ”ti2.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.
______________________________________________________________
1. Atho (SÊ, SyÈ, Ka) 2. NirayaÑ so upapajjatÊti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
2. DukanipÈta 213
4. AtapanÊyasutta
31. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Dveme bhikkhave dhammÈ atapanÊyÈ. Katame dve? Idha bhikkhave
ekacco katakalyÈÓo hoti katakusalo katabhÊruttÈÓo akatapÈpo akataluddo
akatakibbiso, so “kataÑ me kalyÈÓan”tipi na tappati, “akataÑ me pÈpan”tipi
na tappati. Ime kho bhikkhave dve dhammÈ atapanÊyÈti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KÈyaduccaritaÑ hitvÈ, vacÊduccaritÈni ca.
ManoduccaritaÑ hitvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÒhitaÑ.
AkatvÈ’kusalaÑ kammaÑ, katvÈna kusalaÑ bahuÑ.
KÈyassa bhedÈ sappaÒÒo, saggaÑ so upapajjatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.
5. PaÔhamasÊlasutta
32. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato puggalo yathÈbhataÑ
nikkhitto evaÑ niraye. Katamehi dvÊhi? PÈpakena ca sÊlena, pÈpikÈya ca
diÔÔhiyÈ. Imehi kho bhikkhave dvÊhi dhammehi samannÈgato puggalo
yathÈbhataÑ nikkhitto evaÑ nirayeti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ
iti vuccati–
“PÈpakena ca sÊlena, pÈpikÈya ca diÔÔhiyÈ.
Etehi dvÊhi dhammehi, yo samannÈgato naro.
KÈyassa bhedÈ duppaÒÒo, nirayaÑ sopapajjatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.
6. DutiyasÊlasutta
33. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato puggalo yathÈbhataÑ
nikkhitto evaÑ sagge. Katamehi dvÊhi? Bhaddakena ca sÊlena, bhaddikÈya
ca diÔÔhiyÈ.
214 ItivuttakapÈÄi
7. ŒtÈpÊsutta
34. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
AnÈtÈpÊ bhikkhave bhikkhu anottÈpÊ1 abhabbo sambodhÈya, abhabbo
nibbÈnÈya, abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamÈya. ŒtÈpÊ ca kho
bhikkhave bhikkhu ottÈpÊ2 bhabbo sambodhÈya, bhabbo nibbÈnÈya, bhabbo
anuttarassa yogakkhemassa adhigamÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
“AnÈtÈpÊ anottÈpÊ, kusÊto hÊnavÊriyo.
Yo thÊnamiddhabahulo, ahirÊko anÈdaro.
Abhabbo tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttamaÑ.
Yo ca satimÈ nipako jhÈyÊ,
ŒtÈpÊ ottÈpÊ ca appamatto.
SaÑyojanaÑ jÈtijarÈya chetvÈ,
Idheva sambodhimanuttaraÑ phuse”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.
8. PaÔhamanakuhanasutta
35. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
NayidaÑ bhikkhave brahmacariyaÑ vussati janakuhanatthaÑ, na
janalapanatthaÑ, na lÈbhasakkÈrasilokÈnisaÑsatthaÑ, na “iti maÑ jano
jÈnÈt|”ti, atha kho idaÑ
______________________________________________________________
1. AnottappÊ (bah|su) AÔÔhakathÈ passitabbÈ. 2. OttappÊ (bah|su)
2. DukanipÈta 215
9. Dutiyanakuhanasutta
36. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
NayidaÑ bhikkhave brahmacariyaÑ vussati janakuhanatthaÑ, na
janalapanatthaÑ, na lÈbhasakkÈrasilokÈnisaÑsatthaÑ, na “iti maÑ jano
jÈnÈt|”ti, atha kho idaÑ bhikkhave brahmacariyaÑ vussati abhiÒÒatthaÒceva
pariÒÒatthaÒcÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“AbhiÒÒatthaÑ pariÒÒatthaÑ, brahmacariyaÑ anÊtihaÑ.
Adesayi so BhagavÈ, nibbÈnogadhagÈminaÑ.
Esa maggo mahattehi, anuyÈto Mahesibhi.
Ye ye taÑ paÔipajjanti, yathÈ Buddhena desitaÑ.
DukkhassantaÑ karissanti, SatthusÈsanakÈrino”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
10. Somanassasutta
37. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu diÔÔheva dhamme
sukhasomanassabahulo viharati, yoni cassa3 ÈraddhÈ hoti ÈsavÈnaÑ
khayÈya.
______________________________________________________________
* AÑ 1. 334 piÔÔhepi. 1. Mahantehi (SÊ, Ka), mahatthehi (SyÈ)
2. Mahesino (SÊ, Ka) 3. Yoniso (SÊ, SyÈ, I), yonissa (Ka)
216 ItivuttakapÈÄi
TassuddÈnaÑ
Dve ca bhikkh| TapanÊyÈ, TapanÊyÈ paratthehi.
ŒtÈpÊ2 NakuhanÈ dve3, Somanassena te dasÈti.
_____
2. Dutiyavagga
1. Vitakkasutta
38. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TathÈgataÑ bhikkhave ArahantaÑ SammÈsambuddhaÑ dve vitakkÈ
bahulaÑ samudÈcaranti, khemo ca vitakko, paviveko ca4. AbyÈpajjÈrÈmo5
bhikkhave TathÈgato abyÈpajjarato, tamenaÑ bhikkhave TathÈgataÑ
abyÈpajjÈrÈmaÑ abyÈpajjarataÑ eseva vitakko bahulaÑ samudÈcarati
“imÈyÈhaÑ iriyÈya na kaÒci byÈbÈdhemi tasaÑ vÈ thÈvaraÑ vÈ”ti.
______________________________________________________________
1. SaÑvejanÊyesu ÔhÈnesu (SyÈ, I) 2. Dve pÈdÈ (Ka), dve ÈtÈpÊ (SÊ)
3. Na kuhanÈ ca (sabbattha) 4. Viveko ca (SyÈ)
5. AbyÈpajjhÈrÈmo (Ka), abyÈbajjhÈrÈmo (?)
2. DukanipÈta 217
2. DesanÈsutta
39. vuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TathÈgatassa bhikkhave Arahato SammÈsambuddhassa dve
dhammadesanÈ pariyÈyena bhavanti. KatamÈ dve? PÈpaÑ pÈpakato
passathÈti ayaÑ paÔhamÈ dhammadesanÈ, pÈpaÑ pÈpakato disvÈ tattha
nibbindatha virajjatha vimuccathÈti ayaÑ dutiyÈ dhammadesanÈ.
TathÈgatassa bhikkhave Arahato SammÈsambuddhassa imÈ dve
dhammadesanÈ pariyÈyena bhavantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
“TathÈgatassa Buddhassa, sabbabh|tÈnukampino,
PariyÈyavacanaÑ passa, dve ca dhammÈ pakÈsitÈ.
PÈpakaÑ passatha cetaÑ1, tattha cÈpi virajjatha.
Tato virattacittÈse, dukkhassantaÑ karissathÈ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.
3. VijjÈsutta
40. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
AvijjÈ bhikkhave pubba~gamÈ akusalÈnaÑ dhammÈnaÑ samÈpattiyÈ,
anvadeva ahirikaÑ anottappaÑ, vijjÈ ca kho bhikkhave pubba~gamÈ
kusalÈnaÑ dhammÈnaÑ samÈpattiyÈ, anvadeva hirottappanti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“YÈ kÈcimÈ duggatiyo, asmiÑ loke paramhi ca.
AvijjÈm|likÈ sabbÈ, icchÈlobhasamussayÈ.
Yato ca hoti pÈpiccho, ahirÊko anÈdaro.
Tato pÈpaÑ pasavati, apÈyaÑ tena gacchati.
TasmÈ chandaÒca lobhaÒca, avijjaÒca virÈjayaÑ.
VijjaÑ uppÈdayaÑ bhikkhu, sabbÈ duggatiyo jahe”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . tatiyaÑ.
PaÔhamabhÈÓavÈro.
______________________________________________________________
1. CekaÑ (SÊ, I), chekÈ (SyÈ)
2. DukanipÈta 219
4. PaÒÒÈparihÊnasutta
41. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Te bhikkhave sattÈ suparihÊnÈ, ye ariyÈya paÒÒÈya parihÊnÈ, te diÔÔheva
dhamme dukkhaÑ viharanti savighÈtaÑ sa-upÈyÈsaÑ sapariÄÈhaÑ, kÈyassa
bhedÈ paraÑ maraÓÈ duggati pÈÔika~khÈ. Te1 bhikkhave sattÈ aparihÊnÈ ye
ariyÈya paÒÒÈya aparihÊnÈ, te diÔÔheva dhamme sukhaÑ viharanti avighÈtaÑ
anupÈyÈsaÑ apariÄÈhaÑ, kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ Sugati pÈÔika~khÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“PaÒÒÈya parihÈnena, passa lokaÑ sadevakaÑ.
NiviÔÔhaÑ nÈmar|pasmiÑ, idaÑ saccanti maÒÒati.
+ PaÒÒÈ hi seÔÔhÈ lokasmiÑ, yÈyaÑ nibbedhagÈminÊ.
YÈya sammÈ pajÈnÈti, jÈtibhavaparikkhayaÑ.
TesaÑ devÈ manussÈ ca, SambuddhÈnaÑ satÊmataÑ.
Pihayanti hÈsapaÒÒÈnaÑ2, sarÊrantimadhÈrinan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.
5. Sukkadhammasutta
42. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* Dveme bhikkhave sukkÈ dhammÈ lokaÑ pÈlenti. Katame dve? HirÊ3
ca ottappaÒca. Ime ce bhikkhave dve sukkÈ dhammÈ lokaÑ na pÈleyyuÑ,
nayidha paÒÒÈyetha “mÈtÈ”ti vÈ “mÈtucchÈ”ti vÈ “mÈtulÈnÊ”ti vÈ
“ÈcariyabhariyÈ”ti vÈ “gar|naÑ dÈrÈ”ti vÈ, sambhedaÑ loko agamissa,
yathÈ ajeÄakÈ kukkuÔas|karÈ soÓasi~gÈlÈ4. YasmÈ ca kho bhikkhave ime dve
sukkÈ dhammÈ lokaÑ pÈlenti, tasmÈ paÒÒÈyati “mÈtÈ”ti vÈ “mÈtucchÈ”ti vÈ
“mÈtulÈnÊ”ti vÈ “ÈcariyabhariyÈ”ti vÈ “gar|naÑ dÈrÈ”ti vÈti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
______________________________________________________________
1. Te ca kho (?) + Khu 10. 143 piÔÔhepi. 2. HÈsupaÒÒÈnaÑ (SÊ-®Ôha)
* AÑ 1. 53 piÔÔhepi. 3. Hiri (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 4. SoÓasigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
220 ItivuttakapÈÄi
6. AjÈtasutta
43. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Atthi bhikkhave ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, no cetaÑ
bhikkhave abhavissa ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, nayidha jÈtassa
bh|tassa katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyetha. YasmÈ ca kho
bhikkhave atthi ajÈtaÑ abh|taÑ akataÑ asa~khataÑ, tasmÈ jÈtassa bh|tassa
katassa sa~khatassa nissaraÓaÑ paÒÒÈyatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
“JÈtaÑ bh|taÑ samuppannaÑ, kataÑ sa~khatamaddhuvaÑ.
JarÈmaraÓasa~ghÈÔaÑ, roganÊÄaÑ1 pabha~guraÑ2.
ŒhÈranettippabhavaÑ, nÈlaÑ tadabhinandituÑ.
Tassa nissaraÓaÑ santaÑ, atakkÈvacaraÑ dhuvaÑ.
AjÈtaÑ asamuppannaÑ, asokaÑ virajaÑ padaÑ.
Nirodho dukkhadhammÈnaÑ, sa~khÈr|pasamo sukho”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.
7. NibbÈnadhÈtusutta
44. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvemÈ bhikkhave nibbÈnadhÈtuyo. KatamÈ dve? Sa-upÈdisesÈ ca
nibbÈnadhÈtu, anupÈdisesÈ ca nibbÈnadhÈtu.
______________________________________________________________
1. RoganiÉÉhaÑ (SÊ) 2. Pabha~gunaÑ (Ka-SÊ, Ka), pabha~guÓaÑ (SyÈ)
2. DukanipÈta 221
8. PaÔisallÈnasutta
45. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
PaÔisallÈnÈrÈmÈ3 bhikkhave viharatha paÔisallÈnaratÈ ajjhattaÑ
cetosamathamanuyuttÈ anirÈkatajjhÈnÈ vipassanÈya samannÈgatÈ br|hetÈro
______________________________________________________________
1. AvigatattÈ (SÊ-®Ôha) 2. SÊtÊbhavissanti (?) 3. PaÔisallÈÓÈrÈmÈ (Ka)
222 ItivuttakapÈÄi
9. SikkhÈnisaÑsasutta
46. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
SikkhÈnisaÑsÈ bhikkhave viharatha paÒÒuttarÈ vimuttisÈrÈ
satÈdhipateyyÈ, sikkhÈnisaÑsÈnaÑ bhikkhave viharataÑ paÒÒuttarÈnaÑ
vimuttisÈrÈnaÑ satÈdhipateyyÈnaÑ dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ
pÈÔika~khaÑ diÔÔheva dhamme aÒÒÈ, sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“ParipuÓÓasikkhaÑ2 apahÈnadhammaÑ,
PaÒÒuttaraÑ jÈtikhayantadassiÑ.
TaÑ ve MuniÑ antimadehadhÈriÑ,
MÈraÒjahaÑ br|mi jarÈya pÈraguÑ.
TasmÈ sadÈ jhÈnaratÈ samÈhitÈ,
ŒtÈpino jÈtikhayantadassino.
MÈraÑ sasenaÑ abhibhuyya bhikkhavo,
Bhavatha jÈtimaraÓassa pÈragÈ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
______________________________________________________________
1. Satimantova (SÊ, Ka) 2. ParipuÓÓasekhaÑ (SÊ), paripuÓÓasekkhaÑ (SyÈ)
2. DukanipÈta 223
10. JÈgariyasutta
47. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
JÈgaro cassa bhikkhave bhikkhu vihareyya sato sampajÈno samÈhito
pamudito vippasanno ca, tattha kÈlavipassÊ ca kusalesu dhammesu.
JÈgarassa bhikkhave bhikkhuno viharato satassa sampajÈnassa samÈhitassa
pamuditassa vippasannassa tattha kÈlavipassino kusalesu dhammesu
dvinnaÑ phalÈnaÑ aÒÒataraÑ phalaÑ pÈÔika~khaÑ diÔÔheva dhamme aÒÒÈ,
sati vÈ upÈdisese anÈgÈmitÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“JÈgarantÈ suÓÈthetaÑ, ye suttÈ te pabujjhatha.
SuttÈ jÈgaritaÑ seyyo, natthi jÈgarato bhayaÑ.
Yo jÈgaro ca satimÈ sampajÈno,
SamÈhito mudito vippasanno ca.
KÈlena so sammÈ dhammaÑ parivÊmaÑsamÈno,
Ekodibh|to vihane tamaÑ so.
TasmÈ have jÈgariyaÑ bhajetha,
ŒtÈpÊ bhikkhu nipako jhÈnalÈbhÊ.
SaÑyojanaÑ jÈtijarÈya chetvÈ,
Idheva sambodhimanuttaraÑ phuse”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ.
11. ŒpÈyikasutta
48. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Dveme bhikkhave ÈpÈyikÈ nerayikÈ idamappahÈya. Katame dve? Yo ca
abrahmacÈrÊ brahmacÈripaÔiÒÒo, yo ca paripuÓÓaÑ parisuddhaÑ
brahmacariyaÑ carantaÑ am|lakena abrahmacariyena anuddhaÑseti. Ime
kho bhikkhave dve ÈpÈyikÈ nerayikÈ idamappahÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
224 ItivuttakapÈÄi
12. DiÔÔhigatasutta
49. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvÊhi bhikkhave diÔÔhigatehi pariyuÔÔhitÈ devamanussÈ olÊyanti eke,
atidhÈvanti eke, cakkhumanto ca passanti.
KathaÒca bhikkhave olÊyanti eke? BhavÈrÈmÈ bhikkhave devamanussÈ
bhavaratÈ bhavasammuditÈ, tesaÑ bhavanirodhÈya dhamme desiyamÈne
cittaÑ na pakkhandati na pasÊdati na santiÔÔhati nÈdhimuccati. EvaÑ kho
bhikkhave olÊyanti eke.
KathaÒca bhikkhave atidhÈvanti eke? Bhaveneva kho paneke
aÔÔÊyamÈnÈ harÈyamÈnÈ jigucchamÈnÈ vibhavaÑ abhinandanti, yato kira bho
ayaÑ attÈ1 kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ ucchijjati vinassati na hoti paraÑ
maraÓÈ, etaÑ santaÑ etaÑ paÓÊtaÑ etaÑ yÈthÈvanti. EvaÑ kho bhikkhave
atidhÈvanti eke.
KathaÒca bhikkhave cakkhumanto passanti? Idha bhikkhu bh|taÑ
bh|tato passati, bh|taÑ bh|tato disvÈ bh|tassa nibbidÈya virÈgÈya
nirodhÈya paÔipanno hoti. EvaÑ kho bhikkhave cakkhumanto passantÊti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
______________________________________________________________
+ HeÔÔhÈ 57 piÔÔhepi. * HeÔÔhÈ 57, upari 256; Vi 1. 116 piÔÔhesupi.
1. Satto (SÊ, Ka)
2. DukanipÈta 225
TassuddÈnaÑ
Dve IndriyÈ dve TapanÊyÈ, SÊlena apare duve.
AnottÈpÊ KuhanÈ dve ca, SaÑvejanÊyena te dasa.
VitakkÈ DesanÈ VijjÈ, PaÒÒÈ Dhammena paÒcamaÑ.
AjÈtaÑ DhÈtusallÈnaÑ, SikkhÈ JÈgariyena ca.
ApÈyadiÔÔhiyÈ ceva3, bÈvÊsati pakÈsitÈti.
DukanipÈto niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. Yo (SyÈ, Ka) 2. Sace (Ka-SÊ, SyÈ, I) 3. Yeva (SÊ, SyÈ)
3. TikanipÈta
1. PaÔhamavagga
1. M|lasutta
50. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊÓimÈni bhikkhave akusalam|lÈni. KatamÈni tÊÓi? Lobho
akusalam|laÑ, doso akusalam|laÑ, moho akusalam|laÑ. ImÈni kho
bhikkhave tÊÓi akusalam|lÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
* “Lobho doso ca moho ca, purisaÑ pÈpacetasaÑ.
HiÑsanti attasambh|tÈ, tacasÈraÑva samphalan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.
2. DhÈtusutta
51. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave dhÈtuyo. KatamÈ tisso? R|padhÈtu, ar|padhÈtu,
nirodhadhÈtu. ImÈ kho bhikkhave tisso dhÈtuyoti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
3. PaÔhamavedanÈsutta
52. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave vedanÈ. KatamÈ tisso? SukhÈ vedanÈ, dukkhÈ
vedanÈ, adukkhamasukhÈ vedanÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso vedanÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“SamÈhito sampajÈno, sato Buddhassa sÈvako.
VedanÈ ca pajÈnÈti, vedanÈnaÒca sambhavaÑ.
Yattha cetÈ nirujjhanti, maggaÒca khayagÈminaÑ.
VedanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . TatiyaÑ.
4. DutiyavedanÈsutta
53. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave vedanÈ. KatamÈ tisso? SukhÈ vedanÈ, dukkhÈ
vedanÈ, adukkhamasukhÈ vedanÈ. SukhÈ bhikkhave vedanÈ dukkhato
daÔÔhabbÈ, dukkhÈ vedanÈ sallato daÔÔhabbÈ, adukkhamasukhÈ vedanÈ
aniccato daÔÔhabbÈ. Yato kho bhikkhave bhikkhuno sukhÈ vedanÈ dukkhato
diÔÔhÈ hoti, dukkhÈ vedanÈ sallato diÔÔhÈ hoti, adukkhamasukhÈ vedanÈ
aniccato diÔÔhÈ hoti. AyaÑ vuccati bhikkhave bhikkhu ariyo sammaddaso
acchecchi1 taÓhaÑ, vivattayi2 saÑyojanaÑ, sammÈ mÈnÈbhisamayÈ
antamakÈsi dukkhassÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
* “Yo sukhaÑ dukkhato adda3, dukkhamaddakkhi sallato.
AdukkhamasukhaÑ santaÑ, addakkhi naÑ aniccato.
Sa ve sammaddaso bhikkhu, yato tattha vimuccati.
AbhiÒÒÈvosito santo, sa ve yogÈtigo munÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.
______________________________________________________________
1. Acchejji (SÊ, I), acchijji (Ka) 2. VÈvattayi (SÊ-®Ôha)
* SaÑ 2. 409; Khu 2. 344 piÔÔhesupi. 3. Dakkhi (SÊ, I, Ka), adakkhi (SyÈ)
228 ItivuttakapÈÄi
5. PaÔhama-esanÈsutta
54. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave esanÈ. KatamÈ tisso? KÈmesanÈ, bhavesanÈ,
brahmacariyesanÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso esanÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“SamÈhito sampajÈno, sato Buddhassa sÈvako.
EsanÈ ca pajÈnÈti, esanÈnaÒca sambhavaÑ.
Yattha cetÈ nirujjhanti, maggaÒca khayagÈminaÑ.
EsanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nicchÈto parinibbuto”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.
6. Dutiya-esanÈsutta
55. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave esanÈ. KatamÈ tisso? KÈmesanÈ, bhavesanÈ,
brahmacariyesanÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso esanÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KÈmesanÈ bhavesanÈ, brahmacariyesanÈ saha.
Iti saccaparÈmÈso, diÔÔhiÔÔhÈnÈ samussayÈ.
SabbarÈgavirattassa, taÓhakkhayavimuttino.
EsanÈ paÔinissaÔÔhÈ, diÔÔhiÔÔhÈnÈ sam|hatÈ.
EsanÈnaÑ khayÈ bhikkhu, nirÈso akathaÑkathÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.
7. PaÔhama-Èsavasutta
56. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave ÈsavÈ. Katame tayo? KÈmÈsavo, bhavÈsavo,
avijjÈsavo. Ime kho bhikkhave tayo ÈsavÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
3. TikanipÈta 229
8. Dutiya-Èsavasutta
57. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave ÈsavÈ. Katame tayo? KÈmÈsavo, bhavÈsavo,
avijjÈsavo. Ime kho bhikkhave tayo ÈsavÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
“Yassa kÈmÈsavo khÊÓo, avijjÈ ca virÈjitÈ.
BhavÈsavo parikkhÊÓo, vippamutto nir|padhi.
DhÈreti antimaÑ dehaÑ, jetvÈ mÈraÑ savÈhinin”ti1.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.
9. TaÓhÈsutta
58. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave taÓhÈ. KatamÈ tisso? KÈmakaÓhÈ, bhavataÓhÈ,
vibhavataÓhÈ. ImÈ kho bhikkhave tisso taÓhÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
“TaÓhÈyogena saÑyuttÈ, rattacittÈ bhavÈbhave.
Te yogayuttÈ mÈrassa, ayogakkhemino janÈ.
SattÈ gacchanti saÑsÈraÑ, jÈtÊmaraÓagÈmino.
Ye ca taÓhaÑ pahantvÈna, vÊtataÓhÈ2 bhavÈbhave.
Te ve3 pÈra~gatÈ4 loke, ye pattÈ Èsavakkhayan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
______________________________________________________________
1. SavÈhananti (bah|su) 2. NittaÓhÈ ca (SÊ, Ka)
3. Te ca (SÊ, I, Ka) 4. PÈragatÈ (Ka-SÊ, SyÈ)
230 ItivuttakapÈÄi
10. MÈradheyyasutta
59. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊhi bhikkhave dhammehi samannÈgato bhikkhu atikkamma
mÈradheyyaÑ Èdiccova virocati. Katamehi tÊhi? Idha bhikkhave bhikkhu
asekhena sÊlakkhandhena samannÈgato hoti, asekhena samÈdhikkhandhena
samannÈgato hoti, asekhena paÒÒÈkkhandhena samannÈgato hoti. Imehi kho
bhikkhave tÊhi dhammehi samannÈgato bhikkhu atikkamma mÈradheyyaÑ
Èdiccova virocatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“SÊlaÑ samÈdhi paÒÒÈ ca, yassa ete subhÈvitÈ.
Atikkamma mÈradheyyaÑ, Èdiccova virocatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DasamaÑ.
PaÔhamo vaggo.
TassuddÈnaÑ
M|ladhÈtu atha VedanÈ duve,
EsanÈ ca duve ŒsavÈ duve.
TaÓhÈto ca atha1 MÈradheyyato,
VaggamÈhu paÔhamanti muttamanti.
_____
2. Dutiyavagga
1. PuÒÒakiriyavatthusutta
60. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* TÊÓimÈni bhikkhave puÒÒakiriyavatth|ni. KatamÈni tÊÓi? DÈnamayaÑ
puÒÒakiriyavatthu, sÊlamayaÑ puÒÒakiriyavatthu, bhÈvanÈmayaÑ
puÒÒakiriyavatthu.
______________________________________________________________
1. TaÓhÈto atha (SyÈ) * AÑ 3. 72 piÔÔhepi.
3. TikanipÈta 231
2. Cakkhusutta
61. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊÓimÈni bhikkhave cakkh|ni. KatamÈni tÊÓi? MaÑsacakkhu
dibbacakkhu, paÒÒÈcakkhu. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi cakkh|nÊti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“MaÑsacakkhu dibbacakkhu, paÒÒÈcakkhu anuttaraÑ.
EtÈni tÊÓi cakkh|ni, akkhÈsi purisuttamo.
MaÑsacakkhussa uppÈdo, maggo dibbassa cakkhuno.
Yato ÒÈÓaÑ udapÈdi, paÒÒÈcakkhu anuttaraÑ.
Yassa cakkhussa paÔilÈbhÈ, sabbadukkhÈ pamuccatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . DutiyaÑ.
3. Indriyasutta
62. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊÓimÈni bhikkhave indriyÈni. KatamÈni tÊÓi?
AnaÒÒÈtaÒÒassÈmÊtindriyaÑ, aÒÒindriyaÑ, aÒÒÈtÈvindriyaÑ. ImÈni kho
bhikkhave tÊÓi indriyÈnÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“Sekhassa sikkhamÈnassa, ujumaggÈnusÈrino.
KhayasmiÑ paÔhamaÑ ÒÈÓaÑ, tato aÒÒÈ anantarÈ.
______________________________________________________________
1. AÑ 1. 353; AÑ 2. 296 piÔÔhesupi.
232 ItivuttakapÈÄi
4. AddhÈsutta
63. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave addhÈ. Katame tayo? AtÊto addhÈ, anÈgato addhÈ,
paccuppanno addhÈ. Ime kho bhikkhave tayo addhÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“AkkheyyasaÒÒino sattÈ, akkheyyasmiÑ patiÔÔhitÈ.
AkkheyyaÑ apariÒÒÈya, yogamÈyanti maccuno.
AkkheyyaÒca pariÒÒÈya, akkhÈtÈraÑ na maÒÒati.
PhuÔÔho vimokkho manasÈ, santipadamanuttaraÑ.
5. Duccaritasutta
64. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊÓimÈni bhikkhave duccaritÈni, katamÈni tÊÓi? KÈyaduccaritaÑ,
vacÊduccaritaÑ, manoduccaritaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi duccaritÈnÊti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KÈyaduccaritaÑ katvÈ, vacÊduccaritÈni ca.
ManoduccaritaÑ katvÈ, yaÒcaÒÒaÑ dosasaÑhitaÑ.
______________________________________________________________
* AÑ 1. 232 piÔÔhepi. 1. Sace (SÊ, SyÈ) 2. Sace (Ka)
3. TikanipÈta 233
6. Sucaritasutta
7. Soceyyasutta
8. Moneyyasutta
67. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊÓimÈni bhikkhave moneyyÈni. KatamÈni tÊÓi? KÈyamoneyyaÑ,
vacÊmoneyyaÑ, manomoneyyaÑ. ImÈni kho bhikkhave tÊÓi moneyyÈnÊti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KÈyamuniÑ vacÊmuniÑ, manomunimanÈsavaÑ.
MuniÑ moneyyasampannaÑ, Èhu ninhÈtapÈpakan”ti1.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.
9. PaÔhamarÈgasutta
68. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Yassa kassaci bhikkhave rÈgo appahÊno doso appahÊno moho appahÊno,
ayaÑ vuccati bhikkhave baddho2 mÈrassa, paÔimukka’ssa mÈrapÈso
yathÈkÈmakaraÓÊyo3 pÈpimato. Yassa kassaci bhikkhave rÈgo pahÊno doso
pahÊno moho pahÊno, ayaÑ vuccati bhikkhave abaddho mÈrassa,
omukka’ssa mÈrapÈso na yathÈ kÈmakaraÓÊyo4 pÈpimatoti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yassa rÈgo ca doso ca, avijjÈ ca virÈjitÈ.
TaÑ bhÈvitattaÒÒataraÑ, brahmabh|taÑ TathÈgataÑ.
BuddhaÑ verabhayÈtÊtaÑ, Èhu sabbappahÈyinan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
10. DutiyarÈgasutta
69. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa vÈ bhikkhuniyÈ vÈ rÈgo appahÊno
doso appahÊno moho appahÊno, ayaÑ vuccati bhikkhave
______________________________________________________________
1. Œhu sabbappahÈyinanti (AÑ 1. 277; Khu 8. 73) 2. Bandho (bah|su)
3. YathÈ kÈmakaraÓÊyo ca (SÊ, SyÈ, I, Ka)
4. Na yathÈkÈmakaraÓÊyo ca (SyÈ)
3. TikanipÈta 235
TassuddÈnaÑ
PuÒÒaÑ Cakkhu atha IndriyÈni3, AddhÈ ca CaritaÑ duve Soci4.
Muno5 atha RÈgaduve, puna vaggamÈhu dutiyamuttaman”ti.
_____
3. Tatiyavagga
1. MicchÈdiÔÔhikasutta
70. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyaduccaritena samannÈgatÈ
vacÊduccaritena samannÈgatÈ manoduccaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ
upavÈdakÈ micchÈdiÔÔhikÈ micchÈdiÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ
paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ.
______________________________________________________________
1. Atari (Ka) 2. PÈragato (SÊ-®Ôha, SyÈ)
3. AtthindriyÈ (SyÈ) 4. Suci (SyÈ) 5. Mune (SyÈ)
236 ItivuttakapÈÄi
2. SammÈdiÔÔhikasutta
71. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyasucaritena samannÈgatÈ vacÊsucaritena
samannÈgatÈ manosucaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ anupavÈdakÈ
sammÈdiÔÔhikÈ samediÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ
sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapannÈ.
TaÑ kho panÈhaÑ bhikkhave nÈÒÒassa samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ
sutvÈ vadÈmi. DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ kÈyasucaritena samannÈgatÈ
vacÊsucaritena samannÈgatÈ manosucaritena samannÈgatÈ ariyÈnaÑ
anupavÈdakÈ sammÈdiÔÔhikÈ samediÔÔhikammasamÈdÈnÈ, te kÈyassa bhedÈ
______________________________________________________________
1. MicchÈ vÈcaÑ abhÈsiya (sabbattha)
2. AppassutopuÒÒakaro (SÊ), appassuto apuÒÒakaro (SyÈ, I)
3. TikanipÈta 237
3. NissaraÓiyasutta
72. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
4. Santatarasutta
73. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
R|pehi bhikkhave ar|pÈ1 santatarÈ, ar|pehi nirodho santataroti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Ye ca r|p|pagÈ sattÈ, ye ca ar|paÔÔhÈyino2.
NirodhaÑ appajÈnantÈ, ÈgantÈro punabbhavaÑ.
Ye ca r|pe pariÒÒÈya, ar|pesu asaÓÔhitÈ.
Nirodhe ye vimuccanti, te janÈ maccuhÈyino.
KÈyena amatadhÈtuÑ, phusayitvÈ nir|padhiÑ.
UpadhippaÔinissaggaÑ, sacchikatvÈ anÈsavo.
Deseti SammÈsambuddho, asokaÑ virajaÑ padan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.
5. Puttasutta
74. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave puttÈ santo saÑvijjamÈnÈ lokasmiÑ. Katame tayo?
AtijÈto anujÈto avajÈtoti.
KathaÒca bhikkhave putto atijÈto hoti? Idha bhikkhave puttassa
mÈtÈpitaro honti–na BuddhaÑ saraÓaÑ gatÈ, na dhammaÑ saraÓaÑ gatÈ,
na saÑghaÑ saraÓaÑ gatÈ, pÈÓÈtipÈtÈ appaÔiviratÈ, adinnÈdÈnÈ appaÔiviratÈ,
kÈmesumicchÈcÈrÈ appaÔiviratÈ, musÈvÈdÈ appaÔiviratÈ,
surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ appaÔiviratÈ, dussÊlÈ pÈpadhammÈ. Putto ca
nesaÑ hoti–BuddhaÑ saraÓaÑ gato, dhammaÑ saraÓaÑ gato, saÑghaÑ
saraÓaÑ gato, pÈÓÈtipÈtÈ paÔivirato, adinnÈdÈnÈ paÔivirato,
kÈmesumicchÈcÈrÈ paÔivirato, musÈvÈdÈ paÔivirato,
surÈmerayamajjapamÈdaÔÔhÈnÈ paÔivirato, sÊlavÈ kalyÈÓadhammo. EvaÑ kho
bhikkhave putto atijÈto hoti.
______________________________________________________________
1. ŒruppÈ (SÊ) 2. ŒruppaÔÔhÈyino (SÊ)
3. TikanipÈta 239
6. AvuÔÔhikasutta
75. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave puggalÈ santo saÑvijjamÈnÈ lokasmiÑ. Katame
tayo? AvuÔÔhikasamo, padesavassÊ, sabbatthÈbhivassÊ.
240 ItivuttakapÈÄi
7. SukhapatthanÈsutta
76. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TÊÓimÈni bhikkhave sukhÈni patthayamÈno sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito.
KatamÈni tÊÓi? “PasaÑsÈ me Ègacchat|”ti1 sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito, “bhogÈ
me uppajjant|”ti sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito, “kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ
sugatiÑ saggaÑ lokaÑ upapajjissÈmÊ”ti sÊlaÑ rakkheyya paÓÉito. ImÈni kho
bhikkhave tÊÓi sukhÈni patthayamÈno sÊlaÑ rakkheyya paÓÉitoti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“SÊlaÑ rakkheyya medhÈvÊ, patthayÈno tayo sukhe.
PasaÑsaÑ vittalÈbhaÒca, pecca sagge pamodanaÑ.
Akarontopi ce pÈpaÑ, karontamupasevati.
Sa~kiyo hoti pÈpasmiÑ, avaÓÓo cassa r|hati.
* YÈdisaÑ kurute mittaÑ, yÈdisaÑ c|pasevati.
Sa ve tÈdisako hoti, sahavÈso hi2 tÈdiso.
* SevamÈno sevamÈnaÑ, samphuÔÔho samphusaÑ paraÑ.
Saro diddho kalÈpaÑva, alittamupalimpati.
UpalepabhayÈ3 dhÊro, neva pÈpasakhÈ siyÈ.
* P|timacchaÑ kusaggena, yo naro upanayhati.
KusÈpi p|ti vÈyanti, evaÑ bÈl|pasevanÈ.
* TagaraÒca palÈsena, yo naro upanayhati.
PattÈpi surabhi vÈyanti, evaÑ dhÊr|pasevanÈ.
______________________________________________________________
1. Œgacchant|ti (SyÈ) * Khu 5. 329 JÈtakepi.
2. SahavÈsopi (SÊ, Ka) 3. UpalimpabhayÈ (Ka)
242 ItivuttakapÈÄi
8. Bhidurasutta
77. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
9. DhÈtusosaÑsandanasutta
78. Vutta hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* DhÈtuso bhikkhave sattÈ sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti,
hÊnÈdhimuttikÈ sattÈ hÊnÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandanti samenti,
kalyÈÓÈdhimuttikÈ sattÈ kalyÈÓÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandanti
samenti.
AtÊtampi bhikkhave addhÈnaÑ dhÈtusova sattÈ sattehi saddhiÑ
saÑsandiÑsu samiÑsu, hÊnÈdhimuttikÈ sattÈ hÊnÈdhimuttikehi sattehi
saddhiÑ saÑsandiÑsu samiÑsu, kalyÈÓÈdhimuttikÈ sattÈ
kalyÈÓÈdhimuttikehi sattehi saddhiÑ saÑsandiÑsu samiÑsu.
______________________________________________________________
1. PalÈsapuÔasseva (I, Ka) 2. BhindantÈyaÑ (SyÈ, I, Ka)
3. BhindantaÑ (SyÈ, I, Ka) 4. VirÈgikaÑ (Ka-SÊ), pabha~guÓaÑ (SyÈ)
* SaÑ 1. 369 PiÔÔhe.
3. TikanipÈta 243
10. ParihÈnasutta
79. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave dhammÈ sekhassa bhikkhuno parihÈnÈya
saÑvattanti. Katame tayo? Idha bhikkhave sekho bhikkhu kammÈrÈmo hoti
kammarato kammÈrÈmatamanuyutto, bhassÈrÈmo hoti bhassarato
bhassÈrÈmatamanuyutto, niddÈrÈmo hoti niddÈrato niddÈrÈmatamanuyutto.
Ime kho bhikkhave tayo dhammÈ sekhassa bhikkhuno parihÈnÈya
saÑvattanti.
Tayome bhikkhave dhammÈ sekhassa bhikkhuno aparihÈnÈya
saÑvattanti. Katame tayo? Idha bhikkhave sekho bhikkhu na kammÈrÈmo
hoti na kammarato na kammÈrÈmatamanuyutto, na bhassÈrÈmo hoti na
bhassarato na bhassÈrÈmatamanuyutto, na niddÈrÈmo hoti na
244 ItivuttakapÈÄi
TassuddÈnaÑ
Dve DiÔÔhÊ NissaraÓaÑ r|paÑ, Putto AvuÔÔhikena ca.
SukhÈ ca Bhiduro2 DhÈtu, ParihÈnena te dasÈti.
_____
4. Catutthavagga
1. Vitakkasutta
80. Vutta hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave akusalavitakkÈ. Katame tayo?
AnavaÒÒattipaÔisaÑyutto vitakko, lÈbhasakkÈrasilokapaÔisaÑyutto vitakko,
parÈnuddayatÈpaÔisaÑyutto vitakko. Ime kho bhikkhave tayo
akusalavitakkÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“AnavaÒÒattisaÑyutto, lÈbhasakkÈragÈravo.
SahanandÊ amaccehi, ÈrÈ saÑyojanakkhayÈ.
Yo ca puttapasuÑ hitvÈ, vivÈhe saÑharÈni3 ca.
Bhabbo so tÈdiso bhikkhu, phuÔÔhuÑ sambodhimuttaman”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.
______________________________________________________________
1. Bhassarato (sabbattha) 2. BhindanÈ (sabbattha) 3. Sa~gahÈni (Ka-SÊ, SyÈ, I)
3. TikanipÈta 245
2. SakkÈrasutta
81. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ
kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ
upapannÈ.
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ asakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ
kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ
upapannÈ.
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena ca asakkÈrena ca tadubhayena
abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ
vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ.
TaÑ kho panÈhaÑ bhikkhave nÈÒÒassa samaÓassa vÈ brÈhmaÓassa vÈ
sutvÈ vadÈmi. ( )1 Api ca bhikkhave yadeva me sÈmaÑ ÒÈtaÑ sÈmaÑ
diÔÔhaÑ sÈmaÑ viditaÑ, tamevÈhaÑ vadÈmi.
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ
kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ
upapannÈ.
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ asakkÈrena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ
kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ
upapannÈ.
DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena ca asakkÈrena ca tadubhayena
abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ
vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“Yassa sakkariyamÈnassa, asakkÈrena c|bhayaÑ.
SamÈdhi na vikampati, appamÈdavihÈrino2.
______________________________________________________________
1. (DiÔÔhÈ mayÈ bhikkhave sattÈ sakkÈrena abhibh|tÈ -pa- asakkÈrena abhibh|tÈ -pa-
sakkÈrena ca asakkÈrena ca tadubhayena abhibh|tÈ pariyÈdinnacittÈ kÈyassa bhedÈ
paraÑ maraÓÈ apÈyaÑ duggatiÑ vinipÈtaÑ nirayaÑ upapannÈ.) (SyÈ) Purimavagge
(235 piÔÔhe) MicchÈdiÔÔhikasammÈdiÔÔhikasuttehi pana sameti,
anvayabyatirekavÈkyÈnaÑ pana anantaritatÈ pÈsaÑsatarÈ.
2. AppamÈÓavihÈrino (SÊ-®Ôha)
246 ItivuttakapÈÄi
3. Devasaddasutta
82. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave devesu devasaddÈ niccharanti samayÈ samayaÑ
upÈdÈya. Katame tayo? YasmiÑ bhikkhave samaye ariyasÈvako
kesamassuÑ ohÈretvÈ kÈsÈyÈni vatthÈni acchÈdetvÈ agÈrasmÈ anagÈriyaÑ
pabbajjÈya ceteti, tasmiÑ samaye1 devesu devasaddo niccharati “eso
ariyasÈvako mÈrena saddhiÑ sa~gÈmÈya cetetÊ”ti. AyaÑ bhikkhave paÔhamo
devesu devasaddo niccharati samayÈ samayaÑ upÈdÈya.
Puna caparaÑ bhikkhave yasmiÑ samaye ariyasÈvako sattannaÑ
bodhipakkhiyÈnaÑ dhammÈnaÑ bhÈvanÈnuyogamanuyutto viharati, tasmiÑ
samaye devesu devasaddo niccharati “eso ariyasÈvako mÈrena saddhiÑ
sa~gÈmetÊ”ti. AyaÑ bhikkhave dutiyo devesu devasaddo niccharati samayÈ
samayaÑ upÈdÈya.
Puna caparaÑ bhikkhave yasmiÑ samaye ariyasÈvako ÈsavÈnaÑ khayÈ
anÈsavaÑ cetovimuttiÑ paÒÒÈvimuttiÑ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ
sacchikatvÈ upasampajja viharati, tasmiÑ samaye devesu devasaddo
niccharati “eso ariyasÈvako vijitasa~gÈmo tameva sa~gÈmasÊsaÑ abhivijiya
ajjhÈvasatÊ”ti. AyaÑ bhikkhave tatiyo devesu devasaddo niccharati samayÈ
samayaÑ upÈdÈya. Ime kho bhikkhave tayo devesu devasaddÈ niccharanti
samayÈ samayaÑ upÈdÈyÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“DisvÈ vijitasa~gÈmaÑ, SammÈsambuddhasÈvakaÑ.
DevatÈpi namassanti, mahantaÑ vÊtasÈradaÑ.
______________________________________________________________
1. TasmiÑ bhikkhave samaye (I, Ka)
3. TikanipÈta 247
4. PaÒcapubbanimittasutta
83. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
YadÈ bhikkhave devo devakÈyÈ cavanadhammo hoti, paÒcassa
pubbanimittÈni pÈtubhavanti “mÈlÈ milÈyanti, vatthÈni kilissanti, kacchehi
sedÈ muccanti, kÈye dubbaÓÓiyaÑ okkamati, sake devo devÈsane
nÈbhiramatÊ”ti. TamenaÑ bhikkhave devÈ “cavanadhammo ayaÑ
devaputto”ti iti viditvÈ tÊhi vÈcÈhi anumodenti1 “ito bho sugatiÑ gaccha,
sugatiÑ gantvÈ suladdhalÈbhaÑ labha, suladdhalÈbhaÑ labhitvÈ
suppatiÔÔhito bhavÈhÊ”ti.
EvaÑ vutte aÒÒataro bhikkhu BhagavantaÑ etadavoca “kinnu kho
bhante devÈnaÑ sugatigamanasa~khÈtaÑ, kiÒca bhante devÈnaÑ
suladdhalÈbhasa~khÈtaÑ, kiÑ pana bhante devÈnaÑ
suppatiÔÔhitasa~khÈtan”ti.
ManussattaÑ kho bhikkhu2 devÈnaÑ sugatigamanasa~khÈtaÑ. YaÑ
manussabh|to samÈno TathÈgatappavedite dhammavinaye saddhaÑ
paÔilabhati, idaÑ kho bhikkhu2 devÈnaÑ suladdhalÈbhasa~khÈtaÑ. SÈ kho
panassa saddhÈ niviÔÔhÈ hoti m|lajÈtÈ patiÔÔhitÈ daÄhÈ asaÑhÈriyÈ samaÓena
vÈ brÈhmaÓena vÈ devena vÈ mÈrena vÈ brahmunÈ vÈ kenaci vÈ lokasmiÑ.
IdaÑ kho bhikkhu2 devÈnaÑ suppatiÔÔhitasa~khÈtanti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“YadÈ devo devakÈyÈ, cavati Èyusa~khayÈ.
Tayo saddÈ niccharanti, devÈnaÑ anumodataÑ.
______________________________________________________________
1. Anumodanti (SÊ, SyÈ, I) 2. Bhikkhave (SyÈ, I)
248 ItivuttakapÈÄi
5. Bahujanahitasutta
84. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome puggalÈ loke uppajjamÈnÈ uppajjanti bahujanahitÈya
bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya devamanussÈnaÑ.
Katame tayo? Idha bhikkhave TathÈgato loke uppajjati ArahaÑ
SammÈsambuddho VijjÈcaraÓasampanno Sugato Lokavid| Anuttaro
purisadammasÈrathi SatthÈ devamanussÈnaÑ Buddho BhagavÈ, so
dhammaÑ deseti ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ sÈtthaÑ
sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ pakÈseti.
AyaÑ bhikkhave paÔhamo puggalo loke uppajjamÈno uppajjati
bahujanahitÈya bahujanasukhÈya lokÈnukampÈya atthÈya hitÈya sukhÈya
devamanussÈnaÑ.
Puna caparaÑ bhikkhave tasseva Satthu2 sÈvako ArahaÑ hoti khÊÓÈsavo
vusitavÈ katakaraÓÊyo ohitabhÈro anuppattasadattho
______________________________________________________________
1. Nipesaye (SÊ, SyÈ) 2. Satthuno (SyÈ)
3. TikanipÈta 249
6. AsubhÈnupassÊsutta
85. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
AsubhÈnupassÊ bhikkhave kÈyasmiÑ viharatha, ÈnÈpÈnassati ca vo
ajjhattaÑ parimukhaÑ s|paÔÔhitÈ hotu, sabbasa~khÈresu aniccÈnupassino
viharatha. AsubhÈnupassÊnaÑ bhikkhave kÈyasmiÑ viharataÑ yo subhÈya
dhÈtuyÈ rÈgÈnusayo, so pahÊyati1, ÈnÈpÈnassatiyÈ ajjhattaÑ parimukhaÑ
s|paÔÔhititÈya ye bÈhirÈ vitakkÈsayÈ vighÈtapakkhikÈ, te na honti.
Sabbasa~khÈresu aniccÈnupassÊnaÑ viharataÑ yÈ avijjÈ, sÈ pahÊyati. YÈ
vijjÈ, sÈ uppajjatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“AsubhÈnupassÊ kÈyasmiÑ, ÈnÈpÈne paÔissato.
Sabbasa~khÈrasamathaÑ, passaÑ ÈtÈpi sabbadÈ.
Sa ve sammaddaso bhikkhu, yato tattha vimuccati.
AbhiÒÒÈvosito santo, sa ve yogÈtigo munÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.
7. DhammÈnudhammapaÔipannasutta
86. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DhammÈnudhammapaÔipannassa bhikkhuno ayamanudhammo hoti
veyyÈkaraÓÈya dhammÈnudhammapaÔipannoyanti, bhÈsamÈno
dhammaÒÒeva bhÈsati no adhammaÑ, vitakkayamÈno vÈ
dhammavitakkaÒÒeva vitakketi no adhammavitakkaÑ, tadubhayaÑ vÈ pana
abhinivejjetvÈ upekkhako viharati sato sampajÈnoti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“DhammÈrÈmo dhammarato, dhammaÑ anuvicintayaÑ.
DhammaÑ anussaraÑ bhikkhu, saddhammÈ na parihÈyati.
CaraÑ vÈ yadi vÈ tiÔÔhaÑ, nisinno uda vÈ sayaÑ.
AjjhattaÑ samayaÑ cittaÑ, santimevÈdhigacchatÊ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . SattamaÑ.
______________________________________________________________
1. Pahiyyati (Ka)
3. TikanipÈta 251
8. AndhakaraÓasutta
87. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave akusalavitakkÈ andhakaraÓÈ acakkhukaraÓÈ
aÒÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈnirodhikÈ vighÈtapakkhikÈ anibbÈnasaÑvattanikÈ.
Katame tayo? KÈmavitakko bhikkhave andhakaraÓo acakkhukaraÓo
aÒÒÈÓakaraÓo paÒÒÈnirodhiko vighÈtapakkhiko anibbÈnasaÑvattaniko,
byÈpÈdavitakko bhikkhave andhakaraÓo acakkhukaraÓo aÒÒÈÓakaraÓo
paÒÒÈnirodhiko vighÈtapakkhiko anibbÈnasaÑvattaniko, vihiÑsÈvitakko
bhikkhave andhakaraÓo acakkhukaraÓo aÒÒÈÓakaraÓo paÒÒÈnirodhiko
vighÈtapakkhiko anibbÈnasaÑvattaniko. Ime kho bhikkhave tayo
akusalavitakkÈ andhakaraÓÈ acakkhukaraÓÈ aÒÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈnirodhikÈ
vighÈtapakkhikÈ anibbÈnasaÑvattanikÈ.
Tayome bhikkhave kusalavitakkÈ anandhakaraÓÈ cakkhukaraÓÈ
ÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈvuddhikÈ avighÈtapakkhikÈ nibbÈnasaÑvattanikÈ. Katame
tayo? Nekkhammavitakko bhikkhave anandhakaraÓo cakkhukaraÓo
ÒÈÓakaraÓo paÒÒÈvuddhiko avighÈtapakkhiko nibbÈnasaÑvattaniko,
abyÈpÈdavitakko bhikkhave anandhakaraÓo cakkhukaraÓo ÒÈÓakaraÓo
paÒÒÈvuddhiko avighÈtapakkhiko nibbÈnasaÑvattaniko, avihiÑsÈvitakko
bhikkhave anandhakaraÓo cakkhukaraÓo ÒÈÓakaraÓo paÒÒÈvuddhiko
avighÈtapakkhiko nibbÈnasaÑvattaniko. Ime kho bhikkhave tayo
kusalavitakkÈ anandhakaraÓÈ cakkhukaraÓÈ ÒÈÓakaraÓÈ paÒÒÈvuddhikÈ
avighÈtapakkhikÈ nibbÈnasaÑvattanikÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
“Tayo vitakke kusale vitakkaye
Tayo pana akusale nirÈkare.
Sa ve vitakkÈni vicÈritÈni,
Sameti vuÔÔhÊva rajaÑ sam|hataÑ.
Sa ve vitakk|pasamena cetasÈ,
Idheva so santipadaÑ samajjhagÈ”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . AÔÔhamaÑ.
252 ItivuttakapÈÄi
9. AntarÈmalasutta
88. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave antarÈmalÈ antarÈ-amittÈ antarÈsapattÈ
antarÈvadhakÈ antarÈpaccatthikÈ. Katame tayo? Lobho bhikkhave
antarÈmalo antarÈ-amitto antarÈsapatto antarÈvadhako antarÈpaccatthiko,
doso bhikkhave antarÈmalo antarÈ-amitto antarÈsapatto antarÈvadhako
antarÈpaccatthiko, moho bhikkhave antarÈmalo antarÈ-amitto antarÈsapatto
antarÈvadhako antarÈpaccatthiko. Ime kho bhikkhave tayo antarÈmalÈ
antarÈ-amittÈ antarÈsapattÈ antarÈvadhakÈ antarÈpaccatthikÈti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
* “Anatthajanano lobho, lobho cittappakopano.
Bhayamantarato jÈtaÑ, taÑ jano nÈvabujjhati.
Luddho atthaÑ na jÈnÈti, luddho dhammaÑ na passati.
AndhatamaÑ1 tadÈ hoti, yaÑ lobho sahate naraÑ.
Yo ca lobhaÑ pahantvÈna, lobhaneyye na lubbhati.
Lobho pahÊyate tamhÈ, udabind|va pokkharÈ.
Anatthajanano doso, doso cittappakopano.
Bhayamantarato jÈtaÑ, taÑ jano nÈvabujjhati.
DuÔÔho atthaÑ na jÈnÈti, duÔÔho dhammaÑ na passati.
AndhatamaÑ tadÈ hoti, yaÑ doso sahate naraÑ.
Yo ca dosaÑ pahantvÈna, dosaneyye na dussati.
Doso pahÊyate tamhÈ, tÈlapakkaÑva bandhanÈ.
Anatthajanano moho, moho cittappakopano.
Bhayamantarato jÈtaÑ, taÑ jano nÈvabujjhati.
M|Äho atthaÑ na jÈnÈti, m|Äho dhammaÑ na passati.
AndhatamaÑ tadÈ hoti, yaÑ moho sahate naraÑ.
______________________________________________________________
* AÑ 2. 471 piÔÔhepi. 1. AndhaÑ tamaÑ (SÊ)
3. TikanipÈta 253
10. Devadattasutta
89. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* TÊhi bhikkhave asaddhammehi abhibh|to pariyÈdinnacitto Devadatto
ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekiccho. Katamehi tÊhi? PÈpicchatÈya
bhikkhave abhibh|to pariyÈdinnacitto Devadatto ÈpÈyiko nerayiko
kappaÔÔho atekiccho, pÈpamittatÈya bhikkhave abhibh|to pariyÈdinnacitto
Devadatto ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekiccho, sati kho pana
uttarikaraÓÊye1 oramattakena visesÈdhigamena2 antarÈ vosÈnaÑ ÈpÈdi.
Imehi kho bhikkhave tÊhi asaddhammehi abhibh|to pariyÈdinnacitto
Devadatto ÈpÈyiko nerayiko kappaÔÔho atekicchoti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“MÈ jÈtu koci lokasmiÑ, pÈpiccho udapajjatha.
TadaminÈpi jÈnÈtha, pÈpicchÈnaÑ yathÈ gati.
“PaÓÉito”ti samaÒÒÈto, “bhÈvitatto”ti sammato.
JalaÑva yasasÈ aÔÔhÈ, “Devadatto”ti vissuto3.
So samÈnamanuciÓÓo4, Èsajja naÑ TathÈgataÑ.
AvÊcinirayaÑ patto, catudvÈraÑ bhayÈnakaÑ.
AduÔÔhassa hi yo dubbhe, pÈpakammaÑ akubbato.
Tameva pÈpaÑ phusati5, duÔÔhacittaÑ anÈdaraÑ.
SamuddaÑ visakumbhena, yo maÒÒeyya pad|situÑ.
Na so tena pad|seyya, bhesmÈ hi udadhi mahÈ.
______________________________________________________________
* Vi 4. 366 piÔÔhepi. 1. UttariÑ karaÓÊye (SyÈ)
2. VisesÈdhigamena ca (SyÈ, I) 3. Me sutaÑ (PÈÄiyaÑ)
4. PamÈdamanuciÓÓo (Ka-SÊ, SyÈ, I), pamÈÓamanuciÓÓo (Ka)
5. Phusseti (SyÈ)
254 ItivuttakapÈÄi
TassuddÈnaÑ
VitakkÈsakkÈrasadda, cavanaloke AsubhaÑ.
Dhamma-andhakÈramalaÑ, Devadattena te dasÈti.
_____
5. PaÒcamavagga
1. AggappasÈdasutta
90. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
* Tayome bhikkhave aggappasÈdÈ. Katame tayo? YÈvatÈ bhikkhave
sattÈ apadÈ vÈ dvipadÈ vÈ catuppadÈ vÈ bahuppadÈ3 vÈ r|pino vÈ ar|pino vÈ
saÒÒino vÈ asaÒÒino vÈ nevasaÒÒinÈsaÒÒino vÈ, TathÈgato tesaÑ
aggamakkhÈyati ArahaÑ SammÈsambuddho. Ye bhikkhave Buddhe
pasannÈ, agge te pasannÈ. Agge kho pana pasannÈnaÑ aggo vipÈko hoti.
YÈvatÈ bhikkhave dhammÈ sa~khatÈ vÈ asa~khatÈ vÈ, virÈgo tesaÑ
agamakkhÈyati yadidaÑ madanimmadano pipÈsavinayo ÈlayasamugghÈto
vaÔÔupacchedo taÓhakkhayo virÈgo nirodho nibbÈnaÑ. Ye bhikkhave virÈge
dhamme pasannÈ, agge te pasannÈ. Agge kho pana pasannÈnaÑ aggo vipÈko
hoti.
YÈvatÈ bhikkhave saÑghÈ vÈ gaÓÈ vÈ, TathÈgatasÈvakasaÑgho tesaÑ
aggamakkhÈyati yadidaÑ cattÈri purisayugÈni aÔÔha purisapuggalÈ,
______________________________________________________________
1. EvametaÑ (SyÈ) 2. SamaggataÑ (SÊ, Ka)
* AÑ 1. 343; Khu 10. 162 piÔÔhesupi. 3. BahupadÈ (Ka)
3. TikanipÈta 255
2. JÊvikasutta
91. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
AntamidaÑ bhikkhave jÊvikÈnaÑ yadidaÑ piÓÉolyaÑ, abhisÈpoyaÑ1
bhikkhave lokasmiÑ “piÓÉolo vicarasi pattapÈÓÊ”ti. TaÒca kho etaÑ
bhikkhave kulaputtÈ upenti atthavasikÈ atthavasaÑ paÔicca, neva rÈjÈbhinÊtÈ
na corÈbhinÊtÈ na iÓaÔÔÈ na bhayaÔÔÈ na ÈjÊvikÈpakatÈ, api ca kho “otiÓÓamhÈ
jÈtiyÈ jarÈya maraÓena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÈyÈsehi
dukkhotiÓÓÈ dukkhaparetÈ, appeva nÈma imassa kevalassa
dukkhakkhandhassa antakiriyÈ paÒÒÈyethÈ”ti. EvaÑ pabbajito cÈyaÑ
bhikkhave kulaputto. So ca hoti abhijjhÈlu kÈmesu tibbasÈrÈgo
byÈpannacitto paduÔÔhamanasa~kappo muÔÔhassati asampajÈno asamÈhito
vibbhantacitto pÈkatindriyo. SeyyathÈpi bhikkhave chavÈlÈtaÑ
ubhatopadittaÑ majjhe g|thagataÑ neva gÈme kaÔÔhatthaÑ
______________________________________________________________
1. AbhisÈpÈyaÑ (SÊ), abhilÈpÈyaÑ (SyÈ, I), abhisapÈyaÑ (Ka)
256 ItivuttakapÈÄi
3. Sa~ghÈÔikaÓÓasutta
92. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Sa~ghÈÔikaÓÓe cepi bhikkhave bhikkhu gahetvÈ piÔÔhito piÔÔhito
anubandho assa pÈde pÈdaÑ nikkhipanto, so ca hoti abhijjhÈlu kÈmesu
tibbasÈrÈgo byÈpannacitto paduÔÔhamanasa~kappo muÔÔhassati asampajÈno
asamÈhito vibbhantacitto pÈkatindriyo, atha kho so ÈrakÈva mayhaÑ, ahaÒca
tassa. TaÑ kissa hetu? DhammaÑ hi so bhikkhave bhikkhu na passati,
dhammaÑ apassanto na maÑ passati1.
Yojanasate cepi so bhikkhave bhikkhu vihareyya, so ca hoti
anabhijjhÈlu kÈmesu na tibbasÈrogÈ abyÈpannacitto apaduÔÔhamanasa~kappo
upaÔÔhitassati sampajÈno samÈhito ekaggacitto saÑvutindriyo, atha kho so
santikeva mayhaÑ, ahaÒca tassa. TaÑ kissa hetu? DhammaÑ hi so
bhikkhave bhikkhu passati, dhammaÑ passanto maÑ passatÊti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Anubandhopi ce assa, mahiccho ca vighÈtavÈ.
EjÈnugo anejassa, nibbutassa anibbuto.
Giddho so vÊtagedhassa, passa yÈvaÒca ÈrakÈ.
______________________________________________________________
* Vi 1. 116; heÔÔhÈ 224 piÔÔhesupi. 1. MaÑ na passati (SyÈ)
3. TikanipÈta 257
4. Aggisutta
93. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tayome bhikkhave aggÊ. Katame tayo? RÈgaggi, dosaggi, mohaggi. Ime
kho bhikkhave tayo aggÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“RÈgaggi dahati macce, ratte kÈmesu mucchite.
Dosaggi pana byÈpanne, nare pÈÓÈtipÈtino.
Mohaggi pana samm|Ähe, ariyadhamme akovide.
Ete aggÊ ajÈnantÈ, sakkÈyÈbhiratÈ pajÈ.
Te vuÉÉhayanti nirayaÑ, tiracchÈnaÒca yoniyo.
AsuraÑ pettivisayaÑ, amuttÈ mÈrabandhanÈ.
Ye ca rattindivÈ yuttÈ, SammÈsambuddhasÈsane.
Te nibbÈpenti rÈgaggiÑ, niccaÑ asubhasaÒÒino.
DosaggiÑ pana mettÈya, nibbÈpenti naruttamÈ.
MohaggiÑ pana paÒÒÈya, yÈyaÑ nibbedhagÈminÊ.
Te nibbÈpetvÈ nipakÈ, rattindivamatanditÈ,
AsesaÑ parinibbanti, asesaÑ dukkhamaccaguÑ.
AriyaddasÈ vedaguno, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ.
JÈtikkhayamabhiÒÒÈya, nÈgacchanti punabbhavan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . CatutthaÑ.
258 ItivuttakapÈÄi
5. Upaparikkhasutta
94. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
TathÈ tathÈ bhikkhave bhikkhu upaparikkheyya, yathÈ yathÈ’ssa1
upaparikkhato bahiddhÈ cassa viÒÒÈÓaÑ avikkhittaÑ avisaÔaÑ, ajjhattaÑ
asaÓÔhitaÑ, anupÈdÈya na paritasseyya. BahiddhÈ bhikkhave viÒÒÈÓe
avikkhitte avisaÔe sati, ajjhattaÑ asaÓÔhite, anupÈdÈya aparitassato ÈyatiÑ
jÈtijarÈmaraÓadukkhasamudayasambhavo na hotÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ
avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Sattasa~gappahÊnassa, netticchinnassa bhikkhuno.
VikkhÊÓo jÈtisaÑsÈro, natthi tassa punabbhavo”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÒcamaÑ.
6. KÈm|papattisutta
95. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Tisso imÈ bhikkhave kÈm|papattiyo2. KatamÈ tisso?
PaccupaÔÔhitakÈmÈ, NimmÈnaratino, Paranimmitavasavattino. ImÈ kho
bhikkhave tisso kÈm|papattiyoti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
“PaccupaÔÔhitakÈmÈ ca, ye devÈ vasavattino.
NimmÈnaratino devÈ, ye caÒÒe kÈmabhogino.
ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, saÑsÈraÑ nÈtivattare.
EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, kÈmabhogesu paÓÉito.
Sabbe pariccaje kÈme, ye dibbÈ ye ca mÈnusÈ.
Piyar|pasÈtagadhitaÑ, chetvÈ sotaÑ duraccayaÑ.
AsesaÑ parinibbanti, asesaÑ dukkhamaccaguÑ.
AriyaddasÈ vedaguno, sammadaÒÒÈya paÓÉitÈ.
JÈtikkhayamabhiÒÒÈya, nÈgacchanti punabbhavan”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.
______________________________________________________________
1. YathÈ yathÈ (bah|su) 2. KÈmuppattiyo (SÊ)
3. TikanipÈta 259
7. KÈmayogasutta
TatiyabhÈÓavÈraÑ.
8. KalyÈÓasÊlasutta
9. DÈnasutta
98. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DvemÈni bhikkhave dÈnÈni–ÈmisadÈnaÒca, dhammadÈnaÒca,
etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ dÈnÈnaÑ yadidaÑ dhammadÈnaÑ.
Dveme bhikkhave saÑvibhÈgÈ–ÈmisasaÑvibhÈgo ca,
dhammasaÑvibhÈgo ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ
saÑvibhÈgÈnaÑ yadidaÑ dhammasaÑvibhÈgo.
______________________________________________________________
1. HirÊmataÑ (SyÈ, I) 2. Patta (sabbattha)
3. TikanipÈta 261
10. Tevijjasutta
99. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
DhammenÈhaÑ bhikkhave tevijjaÑ brÈhmaÓaÑ paÒÒÈpemi, nÈÒÒaÑ
lapitalÈpanamattena.
KathaÒcÈhaÑ bhikkhave dhammena tevijjaÑ brÈhmaÓaÑ paÒÒÈpemi,
nÈÒÒaÑ lapitalÈpanamattena? Idha bhikkhave bhikkhu anekavihitaÑ
pubbenivÈsaÑ anussarati. SeyyathidaÑ, ekampi jÈtiÑ dvepi jÈtiyo tissopi
jÈtiyo catassopi jÈtiyo paÒcapi jÈtiyo dasapi jÈtiyo vÊsampi jÈtiyo tiÑsampi
jÈtiyo cattÈlÊsampi jÈtiyo paÒÒÈsampi jÈtiyo jÈtisatampi jÈtisahassampi
jÈtisatasahassampi anekepi saÑvaÔÔakappe anekepi vivaÔÔakappe anekepi
saÑvaÔÔavivaÔÔakappe “amutrÈsiÑ evaÑnÈmo evaÑgotto evaÑvaÓÓo
evamÈhÈro evaÑsukhadukkhappaÔisaÑvedÊ evamÈyupariyanto, so tato cuto
amutra udapÈdiÑ, tatrÈpÈsiÑ evaÑnÈmo evaÑgotto evaÑvaÓÓo evamÈhÈro
evaÑsukhadukkhappaÔisaÑvedÊ evamÈyupariyanto, so tato cuto
______________________________________________________________
1. AvaÓÓayÊ (SÊ)
262 ItivuttakapÈÄi
TassuddÈnaÑ
PasÈda JÊvita Sa~ghÈÔi, Aggi UpaparikkhayÈ.
Upapatti1 KÈma KalyÈÓaÑ, DÈnaÑ dhammena te dasÈti.
TikanipÈto niÔÔhito.
______________________________________________________________
1. Uppatti (SÊ)
4. CatukkanipÈta
1. BrÈhmaÓadhammayÈgasutta
100. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ahamasmi bhikkhave brÈhmaÓo yÈcayogo sadÈ payatapÈÓi1
antimadehadharo anuttaro bhisakko sallakatto, tassa me tumhe puttÈ orasÈ
mukhato jÈtÈ dhammajÈ dhammanimmitÈ dhammadÈyÈdÈ no ÈmisadÈyÈdÈ.
DvemÈni bhikkhave dÈnÈni–ÈmisadÈnaÒca, dhammadÈnaÒca,
etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ dÈnÈnaÑ yadidaÑ dhammadÈnaÑ.
Dveme bhikkhave saÑvibhÈgÈ–ÈmisasaÑvibhÈgo ca,
dhammasaÑvibhÈgo ca, etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ
saÑvibhÈgÈnaÑ yadidaÑ dhammasaÑvibhÈgo
Dveme bhikkhave anuggahÈ–ÈmisÈnuggaho ca, dhammÈnuggaho ca,
etadaggaÑ bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ anuggahÈnaÑ yadidaÑ
dhammÈnuggaho.
Dveme bhikkhave yÈgÈ–ÈmisayÈgo ca, dhammayÈgo ca, etadaggaÑ
bhikkhave imesaÑ dvinnaÑ yÈgÈnaÑ yadidaÑ dhammayÈgoti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Yo dhammayÈgaÑ ayajÊ amaccharÊ,
TathÈgato sabbabh|tÈnukampÊ2.
TaÑ tÈdisaÑ devamanussaseÔÔhaÑ,
SattÈ namassanti bhavassa pÈragun”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . PaÔhamaÑ.
2. Sulabhasutta
101. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
CattÈrimÈni bhikkhave appÈni ceva sulabhÈni ca tÈni ca anavajjÈni.
KakamÈni cattÈri? PaÑsuk|laÑ bhikkhave cÊvarÈnaÑ appaÒca sulabhaÒca
taÒca anavajjaÑ,
______________________________________________________________
1. PayatapÈÓÊ (SÊ, SyÈ) 2. SabbasattÈnukampÊ (SyÈ) AÔÔhakathÈyampi.
4. CatukkanipÈta 265
3. Œsavakkhayasutta
102. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
+ JÈnatohaÑ bhikkhave passato ÈsavÈnaÑ khayaÑ vadÈmi, no ajÈnato
no apassato. KiÒca bhikkhave jÈnato kiÑ passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti?
“IdaÑ dukkhan”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti, “ayaÑ
dukkhasamudayo”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti, “ayaÑ
dukkhanirodho”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo hoti, “ayaÑ
dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ”ti bhikkhave jÈnato passato ÈsavÈnaÑ khayo
hoti. EvaÑ kho bhikkhave jÈnato evaÑ passato ÈsavÈnaÑ khayo hotÊti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
* “Sekhassa sikkhamÈnassa, ujumaggÈnusÈrino.
KhayasmiÑ paÔhamaÑ ÒÈÓaÑ, tato aÒÒÈ anantarÈ.
______________________________________________________________
1. (...) Natthi SÊ-I-Ka-potthakesu ca AÑ 1. 335 piÔÔhe ca.
2. Yepassa (SyÈ) 3. Sikkhatoti (SÊ, Ka)
+ Ma 1. 9; SaÑ 1. 267; SaÑ 2. 124; SaÑ 3. 380 piÔÔhesupi. * AÑ 1. 232 piÔÔhepi
266 ItivuttakapÈÄi
4. SamaÓabrÈhmaÓasutta
103. vuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ye hi keci bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ “idaÑ dukkhan”ti
yathÈbh|taÑ nappajÈnanti, “ayaÑ dukkhasamudayo”ti yathÈbh|taÑ
nappajÈnanti, “ayaÑ dukkhanirodho”ti yathÈbh|taÑ nappajÈnanti, “ayaÑ
dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ”ti yathÈbh|taÑ nappajÈnanti. Na me te
bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ samaÓesu vÈ samaÓasammatÈ,
brÈhmaÓesu vÈ brÈhmaÓasammatÈ, na ca panete Èyasmanto sÈmaÒÒatthaÑ
vÈ brahmaÒÒatthaÑ vÈ diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ
upasampajja viharanti.
Ye ca kho keci bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ “idaÑ dukkhan”ti
yathÈbh|taÑ pajÈnanti, “ayaÑ dukkhasamudayo”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti,
“ayaÑ dukkhanirodho”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti, “ayaÑ
dukkhanirodhagÈminÊ paÔipadÈ”ti yathÈbh|taÑ pajÈnanti. Te kho me
bhikkhave samaÓÈ vÈ brÈhmaÓÈ vÈ samaÓesu ceva samaÓasammatÈ,
brÈhmaÓesu ca brÈhmaÓasammatÈ, te ca panÈyasmanto sÈmaÒÒatthaÒca
brahmaÒÒatthaÒca diÔÔheva dhamme sayaÑ abhiÒÒÈ sacchikatvÈ upasampajja
viharantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“Ye dukkhaÑ nappajÈnanti, atho dukkhassa sambhavaÑ.
Yattha ca sabbaso dukkhaÑ, asesaÑ uparujjhati.
TaÒca maggaÑ na jÈnanti, dukkh|pasamagÈminaÑ.
CetovimuttihÊnÈ te, atho paÒÒÈvimuttiyÈ.
AbhabbÈ te antakiriyÈya, te ve jÈtijar|pagÈ.
4. CatukkanipÈta 267
5. SÊlasampannasutta
104. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ye te bhikkhave bhikkh| sÊlasampannÈ samÈdhisampannÈ
paÒÒÈsampannÈ vimuttisampannÈ vimuttiÒÈÓadassanasampannÈ ovÈdakÈ
viÒÒÈpakÈ sandassakÈ samÈdapakÈ samuttejakÈ sampahaÑsakÈ
alaÑsamakkhÈtÈro saddhammassa. DassanampahaÑ bhikkhave tesaÑ
bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, savanampahaÑ bhikkhave tesaÑ
bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, upasa~kamanampahaÑ bhikkhave tesaÑ
bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, payirupÈsanampahaÑ bhikkhave tesaÑ
bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, anussaraÓampahaÑ1 bhikkhave tesaÑ
bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi, anupabbajjampahaÑ bhikkhave tesaÑ
bhikkh|naÑ bah|pakÈraÑ vadÈmi. TaÑ kissa hetu? TathÈr|pe bhikkhave
bhikkh| sevato bhajato payirupÈsato aparip|ropi sÊlakkhandho
bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati, aparip|ropi samÈdhikkhandho
bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati, aparip|ropi paÒÒÈkkhandho bhÈvanÈpÈrip|riÑ
gacchati, aparip|ropi vimuttikkhandho bhÈvÈnÈpÈrip|riÑ gacchati,
aparip|ropi vimuttiÒÈÓadassanakkhandho bhÈvanÈpÈrip|riÑ gacchati.
Evar|pÈ ca te bhikkhave bhikkh| “satthÈro”tipi vuccanti, “satthavÈhÈ”tipi
vuccanti, “raÓaÒjahÈ”tipi vuccanti, “tamonudÈ”tipi vuccanti, “ÈlokakarÈ”tipi
vuccanti, ‘obhÈsakarÈ”tipi vuccanti, “pajjotakarÈ”tipi vuccanti,
“ukkÈdhÈrÈ”tipi vuccanti, “pabha~karÈ”tipi vuccanti, “ariyÈ”tipi vuccanti,
“cakkhumanto”tipi vuccantÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti
vuccati–
______________________________________________________________
1. AnussatimpahaÑ (SyÈ)
268 ItivuttakapÈÄi
6. TaÓhuppÈdasutta
105. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
CattÈrome bhikkhave taÓhuppÈdÈ, yattha bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ
uppajjati. Katame cattÈro? CÊvarahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ
uppajjamÈnÈ uppajjati, piÓÉapÈtahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ
uppajjamÈnÈ uppajjati, senÈsanahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ
uppajjamÈnÈ uppajjati, itibhavÈbhavahetu vÈ bhikkhave bhikkhuno taÓhÈ
uppajjamÈnÈ uppajjati. Ime kho bhikkhave cattÈro taÓhuppÈdÈ, yattha
bhikkhuno taÓhÈ uppajjamÈnÈ uppajjatÊti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
* “TaÓhÈdutiyo puriso, dÊghamaddhÈna saÑsaraÑ.
ItthabhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ, saÑsaraÑ nÈtivattati.
EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ, taÓhaÑ dukkhassa sambhavaÑ.
VÊtataÓho anÈdÈno, sato bhikkhu paribbaje”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . ChaÔÔhaÑ.
7. Sabrahmakasutta
106. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
+ SabrahmakÈni bhikkhave tÈni kulÈni, yesaÑ puttÈnaÑ mÈtÈpitaro
ajjhÈgÈre p|jitÈ honti. SapubbadevatÈni bhikkhave tÈni kulÈni,
______________________________________________________________
1. ...karaÓaÔhÈnaÑ (SÊ, SyÈ) * HeÔÔhÈ 201 piÔÔhepi. + AÑ 1. 130, 382 piÔÔhesupi.
4. CatukkanipÈta 269
8. BahukÈrasutta
107. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
BahukÈrÈ2 bhikkhave brÈhmaÓagahapatikÈ tumhÈkaÑ, ye vo3
paccupaÔÔhitÈ cÊvarapiÓÉapÈtasenÈsanagilÈnapaccayabhesajjaparikkhÈrehi.
Tumhepi bhikkhave bahukÈrÈ brÈhmaÓagahapatikÈnaÑ, yaÑ4 nesaÑ
dhammaÑ desetha ÈdikalyÈÓaÑ majjhekalyÈÓaÑ pariyosÈnakalyÈÓaÑ
sÈtthaÑ sabyaÒjanaÑ kevalaparipuÓÓaÑ parisuddhaÑ brahmacariyaÑ
pakÈsetha. EvamidaÑ bhikkhave aÒÒamaÒÒaÑ nissÈya brahmacariyaÑ
vussati oghassa nittharaÓatthÈya sammÈ dukkhassa antakiriyÈyÈti.
EtamatthaÑ BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
______________________________________________________________
1. NahÈpanena (SÊ) 2. Bah|pakÈrÈ (SÊ, I) 3. Ye te (sabbattha) 4. Ye (?)
270 ItivuttakapÈÄi
9. Kuhasutta
108. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Ye keci bhikkhave bhikkh| kuhÈ thaddhÈ lapÈ si~gÊ unnaÄÈ asamÈhitÈ,
na me te bhikkhave bhikkh| mÈmakÈ, apagatÈ ca te bhikkhave bhikkh|
imasmÈ dhammavinayÈ, na ca te2 imasmiÑ dhammavinaye vuddhiÑ
vir|ÄhiÑ vepullaÑ Èpajjanti. Ye ca kho bhikkhave bhikkh| nikkuhÈ nillapÈ
dhÊrÈ atthaddhÈ susamÈhitÈ, te kho me bhikkhave bhikkh| mÈmakÈ,
anapagatÈ ca te bhikkhave bhikkh| imasmÈ dhammavinayÈ, te ca imasmiÑ
dhammavinaye3 vuddhiÑ vir|ÄhiÑ vepullaÑ ÈpajjantÊti. EtamatthaÑ
BhagavÈ avoca, tatthetaÑ iti vuccati–
“KuhÈ thaddhÈ lapÈ si~gÊ, unnaÄÈ asamÈhitÈ.
Na te dhamme vir|hanti, SammÈsambuddhadesite.
NikkuhÈ nillapÈ dhÊrÈ, atthaddhÈ susamÈhitÈ.
Te ve dhamme vir|hanti, SammÈsambuddhadesite”ti.
Ayampi attho vutto BhagavatÈ iti me sutanti. . NavamaÑ.
______________________________________________________________
1. PuggalaÑ (SÊ, Ka) 2. Na ca te bhikkhave bhikkh| (SÊ, I, Ka)
3. ImasmiÑ ca te dhammavinaye (SyÈ), te bhikkhave bhikkh| imasmiÑ dhammavinaye
(Ka)
4. CatukkanipÈta 271
10. NadÊsotasutta
109. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
SeyyathÈpi bhikkhave puriso nadiyÈ sotena ovuyheyya
piyar|pasÈtar|pena, tamenaÑ cakkhumÈ puriso tÊre Ôhito disvÈ evaÑ
vadeyya “kiÒcÈpi kho tvaÑ ambho purisa nadiyÈ sotena ovuyhasi
piyar|pasÈtar|pena, atthi cettha heÔÔhÈ rahado sa-|mi sÈvaÔÔo sagaho
sarakkhaso, yaÑ tvaÑ ambho purisa rahadaÑ pÈpuÓitvÈ maraÓaÑ vÈ
nigacchasi maraÓamattaÑ vÈ dukkhan”ti. Atha kho so bhikkhave puriso
tassa purisassa saddaÑ sutvÈ hatthehi ca pÈdehi ca paÔisotaÑ vÈyameyya.
UpamÈ kho me ayaÑ bhikkhave katÈ atthassa viÒÒÈpanÈya. AyaÑ
cettha1 attho–“nadiyÈ soto”ti kho bhikkhave taÓhÈyetaÑ adhivacanaÑ.
“Piyar|paÑ sÈtar|pan”ti kho bhikkhave channetaÑ ajjhattikÈnaÑ
ÈyatanÈnaÑ adhivacanaÑ.
“HeÔÔhÈ rahado”ti kho bhikkhave paÒcannaÑ orambhÈgiyÈnaÑ
saÑyojanÈnaÑ adhivacanaÑ.
“mibhayan”ti kho2 bhikkhave kodhupÈyÈsassetaÑ adhivacanaÑ.
“ŒvaÔÔan”ti kho3 bhikkhave paÒcannetaÑ kÈmaguÓÈnaÑ
adhivacanaÑ.
“Gaharakkhaso”ti kho4 bhikkhave mÈtugÈmassetaÑ adhivacanaÑ.
“PaÔisoto”ti kho bhikkhave nekkhammassetaÑ adhivacanaÑ.
“Hatthehi ca pÈdehi ca vÈyÈmo”ti kho bhikkhave vÊriyÈrambhassetaÑ
adhivacanaÑ.
“CakkhumÈ puriso tÊre Ôhito”ti kho bhikkhave TathÈgatassetaÑ
adhivacanaÑ Arahato SammÈsambuddhassÈti. EtamatthaÑ BhagavÈ avoca,
tatthetaÑ iti vuccati–
______________________________________________________________
1. AyaÑ cevettha (SyÈ) 2. Sa-|mÊti kho (bah|su)
3. SÈvaÔÔoti kho (bah|su) 4. Sagaho sarakkhasoti kho (bah|su)
272 ItivuttakapÈÄi
11. Carasutta
110. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Carato cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ
byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu adhivÈseti
nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti1 na anabhÈvaÑ gameti. Carampi
bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ2 satataÑ samitaÑ kusÊto
hÊnavÊriyoti vuccati.
®hitassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ
byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu adhivÈseti
nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti na anabhÈvaÑ gameti. ®hitopi
bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ satataÑ samitaÑ kusÊto
hÊnavÊriyoti vuccati.
Nisinnassa cepi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÈmavitakko vÈ
byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu adhivÈseti
nappajahati na vinodeti na byantÊkaroti na anabhÈvaÑ gameti. Nisinnopi
bhikkhave bhikkhu evaÑbh|to anÈtÈpÊ anottÈpÊ satataÑ samitaÑ kusÊto
hÊnavÊriyoti vuccati.
SayÈnassa cepi bhikkhave bhikkhuno jÈgarassa uppajjati kÈmavitakko
vÈ byÈpÈdavitakko vÈ vihiÑsÈvitakko vÈ, taÒce bhikkhave bhikkhu
______________________________________________________________
1. Byantikaroti (SÊ, I), byantiÑ karoti (Ka)
2. AnottappÊ (sabbattha) DukanipÈte 214 piÔÔhe ca; A~guttare 1. 319 piÔÔhe ca
passitabbaÑ.
4. CatukkanipÈta 273
12. SampannasÊlasutta
111. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
13. Lokasutta
112. VuttaÑ hetaÑ BhagavatÈ vuttamarahatÈti me sutaÑ–
Loko bhikkhave TathÈgatena abhisambuddho, lokasmÈ TathÈgato
visaÑyutto. Lokasamudayo bhikkhave TathÈgatena
______________________________________________________________
1. SammiÒjaye (SÊ, SyÈ)
276 ItivuttakapÈÄi
CatukkanipÈto niÔÔhito.
TassuddÈnaÑ
Suttasa~gaho
ItivuttakapÈÄi niÔÔhitÈ.
______________________________________________________________
1. BrÈhmaÓacattÈri (sabbattha) 2. KuhanÈ (SyÈ)
KhuddakanikÈya
SuttanipÈtapÈÄi
_____
1. Uragavagga
1. Uragasutta
2. Yo rÈgamudacchidÈ asesaÑ,
BhisapupphaÑva saroruhaÑ4 vigayha.
So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ,
Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.
3. Yo taÓhamudacchidÈ asesaÑ,
SaritaÑ sÊghasaraÑ visosayitvÈ.
So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ,
Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.
______________________________________________________________
1. Yo ve (SyÈ) 2. Osadhebhi (Ka)
3. JiÓÓamiva tacaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I), jiÓÓamivÈ tacaÑ (?) 4. SareruhaÑ (Ka)
280 SuttanipÈtapÈÄi
4. Yo mÈnamudabbadhÊ asesaÑ,
NaÄasetuÑva sudubbalaÑ mahogho.
So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ,
Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.
8. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ,
SabbaÑ accagamÈ imaÑ papaÒcaÑ.
So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ,
Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.
9. Yo nÈccasÈrÊ na paccasÈrÊ,
SabbaÑ vitathamidanti Òatva3 loke.
So bhikkhu jahÈti orapÈraÑ,
Urago jiÓÓamivattacaÑ purÈÓaÑ.
2. Dhaniyasutta
18. Pakkodano duddhakhÊrohamasmi, (Iti Dhaniyo gopo,)
AnutÊre MahiyÈ samÈnavÈso.
ChannÈ kuÔi Èhito gini,
Atha ce patthayasÊ pavassa deva. (1)
3. KhaggavisÈÓasutta
35. * Sabbesu bh|tesu nidhÈya daÓÉaÑ,
AviheÔhayaÑ aÒÒatarampi tesaÑ.
Na puttamiccheyya kuto sahÈyaÑ,
Eko care khaggavisÈÓakappo. (1)
______________________________________________________________
1. Brahmacariya (Ka) 2. PÈragÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
3. Gomiko (SÊ, I), gopiko (SyÈ, KaÑ), gopiyo (Ka)
* Khu 3. 9; Khu 8. 229 piÔÔhÈdÊsupi.
1. Uragavagga 285
SandÈlayitvÈna4 saÑyojanÈni,
62.
JÈlaÑva bhetvÈ salilambucÈrÊ.
AggÊva daÉÉhaÑ anivattamÈno,
Eko care khaggavisÈÓakappo. (28)
______________________________________________________________
1. NirÈsÈso (Ka) 2. BandhavÈni ca (I)
3. MutÊmÈ (Ka) Khu 8. 282 piÔÔhepi. 4. PadÈlayitvÈna (Ka)
1. Uragavagga 289
4. KasibhÈradvÈjasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ Magadhesu viharati
DakkhiÓÈgirismiÑ1 EkanÈÄÈyaÑ brÈhmaÓagÈme. Tena kho pana samayena
KasibhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa paÒcamattÈni na~galasatÈni payuttÈni honti
vappakÈle. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ nivÈsetvÈ
pattacÊvaramÈdÈya yena KasibhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa kammanto
tenupasa~kami. Tena kho pana samayena KasibhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa
parivesanÈ vattati. Atha kho BhagavÈ yena parivesanÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ ekamantaÑ aÔÔhÈsi.
AddasÈ kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ piÓÉÈya ÔhitaÑ,
disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “ahaÑ kho samaÓa kasÈmi ca vapÈmi ca,
kasitvÈ ca vapitvÈ ca bhuÒjÈmi. Tvampi samaÓa kasassu ca vapassu ca,
kasitvÈ ca vapitvÈ ca bhuÒjass|”ti.
Ahampi kho brÈhmaÓa kasÈmi ca vapÈmi ca, kasitvÈ ca vapitvÈ ca
bhuÒjÈmÊti. Na kho pana mayaÑ2 passÈma bhoto Gotamassa yugaÑ vÈ
na~galaÑ vÈ phÈlaÑ vÈ pÈcanaÑ vÈ balÊbadde3 vÈ, atha ca pana bhavaÑ
Gotamo evamÈha “ahampi kho brÈhmaÓa kasÈmi ca vapÈmi ca, kasitvÈ ca
vapitvÈ ca bhuÒjÈmÊ”ti.
Atha kho KasibhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
5. Cundasutta
83. PucchÈmi muniÑ pah|tapaÒÒaÑ, (Iti Cundo kammÈraputto,)
BuddhaÑ DhammassÈmiÑ vÊtataÓhaÑ.
DvipaduttamaÑ3 sÈrathÊnaÑ pavaraÑ,
Kati loke samaÓÈ tadi~gha br|hi. (1)
6. ParÈbhavasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya
rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
7. Vasalasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho BhagavÈ pubbaÓhasamayaÑ
nivÈsetvÈ pattacÊvaramÈdÈya SÈvatthiÑ piÓÉÈya pÈvisi. Tena kho pana
samayena AggikabhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa nivesane aggi pajjalito hoti,
Èhuti paggahitÈ. Atha kho BhagavÈ SÈvatthiyaÑ sapadÈnaÑ piÓÉÈya
caramÈno yena AggikabhÈradvÈjassa brÈhmaÓassa nivesanaÑ
tenupasa~kami.
AddasÈ kho AggikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo BhagavantaÑ d|ratova
ÈgacchantaÑ, disvÈna BhagavantaÑ etadavoca “tatreva1 muÓÉaka, tatreva
samaÓaka, tatreva vasalaka tiÔÔhÈhÊ”ti.
EvaÑ vutte BhagavÈ AggikabhÈradvÈjaÑ brÈhmaÓaÑ etadavoca “jÈnÈsi
pana tvaÑ brÈhmaÓa vasalaÑ vÈ vasalakaraÓe vÈ dhamme”ti. Na khvÈhaÑ
bho Gotama jÈnÈmi vasalaÑ vÈ vasalakaraÓe vÈ dhamme, sÈdhu me bhavaÑ
Gotamo tathÈ dhammaÑ desetu, yathÈhaÑ jÈneyyaÑ vasalaÑ vÈ
vasalakaraÓe vÈ dhammeti. Tena hi brÈhmaÓa suÓÈhi sÈdhukaÑ manasi
karohi, bhÈsissÈmÊti. “EvaÑ bho”ti kho AggikabhÈradvÈjo brÈhmaÓo
Bhagavato paccassosi. BhagavÈ etadavoca–
______________________________________________________________
1. Atreva (SyÈ, Ka)
298 SuttanipÈtapÈÄi
8. Mettasutta
143. * KaraÓÊyamatthakusalena,
Yanta santaÑ padaÑ abhisamecca.
Sakko uj| ca suhuj|3 ca,
S|vaco cassa mudu anatimÈnÊ. (1)
144.
Santussako ca subharo ca,
Appakicco ca sallahukavutti.
Santindriyo ca nipako ca,
Appagabbho kulesvananugiddho. (2)
______________________________________________________________
1. So yasapparamappatto (SyÈ, Ka) 2. DuggaccÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
* HeÔÔhÈ 10 piÔÔhepi. 3. S|j| (SÊ)
1. Uragavagga 301
9. Hemavatasutta
153. Ajja pannaraso uposatho, (Iti SÈtÈgiro yakkho,)
DibbÈ4 ratti upaÔÔhitÈ.
AnomanÈmaÑ SatthÈraÑ,
Handa passÈma GotamaÑ. (1)
10. ΀avakasutta
* EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ ŒÄaviyaÑ viharati
ŒÄavakassa yakkhassa bhavane. Atha kho ŒÄavako yakkho yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ etadavoca “nikkhama
samaÓÈ”ti.
______________________________________________________________
1. AjjhattasaÒÒÊ (SyÈ, KaÑ, Ka) * SaÑ 1. 216 piÔÔhepi.
306 SuttanipÈtapÈÄi
11. Vijayasutta
195. CaraÑ vÈ yadi vÈ tiÔÔhaÑ, nisinno uda vÈ sayaÑ.
SamiÒjeti pasÈreti, esÈ kÈyassa iÒjanÈ. (1)
12. Munisutta
209. SanthavÈto1 bhayaÑ jÈtaÑ,
NiketÈ jÈyate rajo.
AniketamasanthavaÑ,
EtaÑ ve MunidassanaÑ. (1)
Uragavaggo paÔhamo.
TassuddÈnaÑ
Urago Dhaniyo ceva, VisÈÓaÑ ca tathÈ Kasi.
Cundo ParÈbhavo ceva, Vasalo MettabhÈvanÈ.
SÈtÈgiro ŒÄavako, Vijayo ca tathÈ Muni.
DvÈdasetÈni suttÈni, Uragavaggoti vuccatÊti.
______________________________________________________________
1. Gihi (Ka) 2. PÈÓino (SÊ) 3. NÊlagivo (SyÈ)
2. C|Äavagga
1. Ratanasutta
224. * YÈnÊdha bh|tÈni samÈgatÈni,
BhummÈni1 vÈ yÈni va antalikkhe.
Sabbeva bh|tÈ sumanÈ bhavantu,
Athopi sakkacca suÓantu bhÈsitaÑ. (1)
RatanasuttaÑ paÔhamaÑ.
_____
2. Œmagandhasutta
252. Na macchamaÑsÈna’manÈsakattaÑ1,
Na naggiyaÑ na muÓÉiyaÑ jaÔÈjallaÑ.
KharÈjinÈni nÈggihuttassupasevanÈ,
Ye vÈpi loke amarÈ bah| tapÈ.
MantÈhutÊ yaÒÒamut|pasevanÈ,
Sodhenti maccaÑ avitiÓÓaka~khaÑ. (11)
3. Hirisutta
256. HiriÑ tarantaÑ vijigucchamÈnaÑ,
TavÈhamasmi1 iti bhÈsamÈnaÑ.
SayhÈni kammÈni anÈdiyantaÑ,
Neso mamanti iti naÑ vijaÒÒÈ. (1)
4. Ma~galasutta
* EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho aÒÒatarÈ devatÈ abhikkantÈya
rattiyÈ abhikkantavaÓÓÈ kevalakappaÑ JetavanaÑ obhÈsetvÈ yena BhagavÈ
tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ
aÔÔhÈsi, ekamantaÑ ÔhitÈ kho sÈ devatÈ BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
5. S|cilomasutta
+ EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ GayÈyaÑ viharati
Ôa~kitamaÒce S|cilomassa yakkhassa bhavane. Tena kho pana samayena
Kharo ca yakkho, S|cilomo ca yakkho Bhagavato avid|re atikkamanti. Atha
kho Kharo yakkho S|cilomaÑ yakkhaÑ etadavoca “eso samaÓo”ti. Neso
samaÓo, samaÓako eso, yÈvÈhaÑ jÈnÈmi1 “yadi vÈ so samaÓo2, yadi vÈ so
samaÓako”ti3.
Atha kho S|cilomo yakkho yena BhagavÈ tenupasa~kami,
upasa~kamitvÈ Bhagavato kÈyaÑ upanÈmesi. Atha kho BhagavÈ kÈyaÑ
apanÈmesi. Atha kho S|cilomo yakkho BhagavantaÑ etadavoca “bhÈyasi
maÑ samaÓÈ”ti. Na khvÈhaÑ taÑ Èvuso bhÈyÈmi, api ca te samphasso
pÈpakoti.
PaÒhaÑ taÑ samaÓa pucchissÈmi, sace me na byÈkarissasi, cittaÑ vÈ te
khipissÈmi, hadayaÑ vÈ te phÈlessÈmi, pÈdesu vÈ gahetvÈ pÈraga~gÈya
khipissÈmÊti.
Na khvÈhaÑ taÑ Èvuso passÈmi sadevake loke samÈrake sabrahmake
sassamaÓabrÈhmaÓiyÈ pajÈya sadevamanussÈya yo me cittaÑ vÈ khipeyya,
hadayaÑ vÈ phÈleyya, pÈdesu vÈ gahetvÈ pÈraga~gÈya khipeyya, api ca
tvaÑ Èvuso puccha yadÈka~khasÊti. Atha kho S|cilomo yakkho
BhagavantaÑ gÈthÈya ajjhabhÈsi–
274.
RÈgo ca doso ca itonidÈnÈ,
AratÊ ratÊ lomahaÑso itojÈ.
Ito samuÔÔhÈya manovitakkÈ,
KumÈrakÈ dha~kamivossajanti. (2)
______________________________________________________________
+ SaÑ 1. 208 piÔÔhepi. 1. YÈva jÈnÈmi (SÊ, I) 2. Yadi vÈ samaÓo (SyÈ)
3. Yadi vÈ samaÓakoti (SÊ, SyÈ, I)
* Khu 8. 252; khu 10.126 piÔÔhesupi
2. C|Äavagga 321
6. Kapilasutta (Dhammacariyasutta)
276. DhammacariyaÑ brahmacariyaÑ, etadÈhu vasuttamaÑ.
Pabbajitopi ce hoti, agÈrÈ anagÈriyaÑ. (1)
7. BrÈhmaÓadhammikasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho sambahulÈ KosalakÈ
brÈhmaÓamahÈsÈlÈ jiÓÓÈ vuÉÉhÈ mahallakÈ addhagatÈ vayo-anuppattÈ yena
BhagavÈ tenupasa~kamiÑsu, upasa~kamitvÈ BhagavatÈ saddhiÑ
sammodiÑsu, sammodanÊyaÑ kathaÑ sÈraÓÊyaÑ vÊtisÈretvÈ ekamantaÑ
nisÊdiÑsu, ekamantaÑ nisinnÈ kho te brÈhmaÓamahÈsÈlÈ BhagavantaÑ
etadavocuÑ “sandissanti nu kho bho Gotama etarahi brÈhmaÓÈ porÈÓÈnaÑ
brÈhmaÓÈnaÑ brÈhmaÓadhamme”ti. Na kho brÈhmaÓÈ sandissanti etarahi
brÈhmaÓÈ porÈÓÈnaÑ brÈhmaÓÈnaÑ brÈhmaÓadhammeti. SÈdhu no bhavaÑ
Gotamo porÈÓÈnaÑ brÈhmaÓÈnaÑ brÈhmaÓadhammaÑ bhÈsatu, sace bhoto
Gotamassa agar|ti. Tena hi brÈhmaÓÈ suÓÈtha sÈdhukaÑ manasi karotha,
bhÈsissÈmÊti. “EvaÑ bho”ti kho te brÈhmaÓamahÈsÈlÈ Bhagavato
paccassosuÑ. BhagavÈ etadavoca–
9. KiÑsÊlasutta
326. KiÑsÊlo kiÑsamÈcÈro, kÈni kammÈni br|hayaÑ.
Naro sammÈ niviÔÔhassa, uttamatthaÒca pÈpuÓe. (1)
10. UÔÔhÈnasutta
333. UÔÔhahatha nisÊdatha, ko attho supitena vo.
ŒturÈnaÒhi kÈ niddÈ, sallaviddhÈna ruppataÑ. (1)
11. RÈhulasutta
337. Kacci abhiÓhasaÑvÈsÈ, nÈvajÈnÈsi paÓÉitaÑ.
UkkÈdhÈro3 manussÈnaÑ, kacci apacito tayÈ4. (1)
13. SammÈparibbÈjanÊyasutta
361. PucchÈmi MuniÑ pah|tapaÒÒaÑ,
TiÓÓaÑ pÈra~gataÑ parinibbutaÑ ÔhitattaÑ.
Nikkhamma gharÈ panujja kÈme,
KathaÑ bhikkhu sammÈ so loke paribbajeyya. (1)
14. Dhammikasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho Dhammiko upÈsako paÒcahi
upÈsakasatehi saddhiÑ yena BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ
BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ ekamantaÑ nisÊdi, ekamantaÑ nisinno kho
Dhammiko upÈsako BhagavantaÑ gÈthÈhi ajjhabhÈsi–
C|Äavaggo dutiyo.
TassuddÈnaÑ
RatanÈmagandho Hiri ca, Ma~galaÑ S|cilomena.
DhammacariyaÒca BrÈhmaÓo1, NÈvÈ KiÑsÊlamuÔÔhÈnaÑ.
RÈhulo puna Kappo ca, ParibbÈjaniyaÑ tathÈ.
DhammikaÒca viduno Èhu, C|Äavagganti cuddasÈti.
______________________________________________________________
1. Kapilo brÈhmaÓopi ca (SyÈ, Ka)
3. MahÈvagga
1. PabbajjÈsutta
407. PabbajjaÑ kittayissÈmi, yathÈ pabbaji cakkhumÈ.
YathÈ vÊmaÑsamÈno so, pabbajjaÑ samarocayi. (1)
2. PadhÈnasutta
427. TaÑ maÑ padhÈnapahitattaÑ, nadiÑ NeraÒjaraÑ pati.
Viparakkamma jhÈyantaÑ, yogakkhemassa pattiyÈ. (1)
440.
LÈbho siloko sakkÈro,
MicchÈladdho ca yo yaso.
Yo cattÈnaÑ samukkaÑse, pare ca avajÈnati. (14)
______________________________________________________________
1. Senatthena (?), attano atthena (®Ôha - saÑvaÓÓanÈ) 2. AÓumattenapi (SÊ, SyÈ)
3. Tato (SÊ, I), tapo (SyÈ, Ka) 4. KÈme (SÊ, SyÈ) 5. PaÒcamÊ (SÊ, I)
* Khu 7. 73; Khu 8. 114 piÔÔhesupi.
3. MahÈvagga 343
3. SubhÈsitasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Tatra kho BhagavÈ bhikkh| Èmantesi
“bhikkhavo”ti. “Bhadante”ti te bhikkh| Bhagavato paccassosuÑ. BhagavÈ
etadavoca–
Cat|hi bhikkhave a~gehi samannÈgatÈ vÈcÈ subhÈsitÈ hoti na
dubbhÈsitÈ anavajjÈ ca ananuvajjÈ ca viÒÒ|naÑ. Katamehi cat|hi? Idha
bhikkhave bhikkhu subhÈsitaÑyeva bhÈsati no dubbhÈsitaÑ, dhammaÑyeva
bhÈsati no adhammaÑ, piyaÑyeva bhÈsati no appiyaÑ, saccaÑyeva bhÈsati
no alikaÑ. Imehi kho bhikkhave cat|hi a~gehi samannÈgatÈ vÈcÈ subhÈsitÈ
hoti no dubbhÈsitÈ anavajjÈ ca ananuvajjÈ ca viÒÒ|nanti. Idamavoca
BhagavÈ, idaÑ vatvÈna Sugato, athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–
480. SaÑyojanaÑjÈtikhayantadassÊ,
Yo’pÈnudi rÈgapathaÑ asesaÑ.
Suddho nidoso vimalo akÈco1,
TathÈgato arahati p|raÄÈsaÑ. (24)
5. MÈghasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati
Gijjhak|Ôe pabbate. Atha kho MÈgho mÈÓavo yena BhagavÈ tenupasa~kami,
______________________________________________________________
1. Bh|kuÔiÑ (Ka-SÊ), bhÈkuÔiÑ (Ka-SÊ, Ma 1. 176)
3. MahÈvagga 351
495. Ye sabbasaÑyojanabandhanacchidÈ,
DantÈ vimuttÈ anÊghÈ nirÈsÈ.
KÈlena tesu habyaÑ pavecche,
Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (5)
496. Ye sabbasaÑyojanavippamuttÈ,
DantÈ vimuttÈ anÊghÈ nirÈsÈ.
KÈlena tesu habyaÑ pavecche,
Yo brÈhmaÓo puÒÒapekkho yajetha. (6)
6. Sabhiyasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ RÈjagahe viharati VeÄuvane
kalandakanivÈpe. Tena kho pana samayena Sabhiyassa paribbÈjakassa
purÈÓasÈlohitÈya devatÈya paÒhÈ uddiÔÔhÈ honti “yo te Sabhiya samaÓo vÈ
brÈhmaÓo vÈ ime paÒhe puÔÔho byÈkaroti, tassa santike brahmacariyaÑ
careyyÈsÊ”ti.
Atha kho Sabhiyo paribbÈjako tassÈ devatÈya santike te paÒhe
uggahetvÈ ye te samaÓabrÈhmaÓÈ sa~ghino gaÓino gaÓÈcariyÈ ÒÈtÈ
yasassino titthakarÈ sÈdhusammatÈ bahujanassa. SeyyathidaÑ, * P|raÓo
Kassapo, MakkhaligosÈlo, Ajito Kesakambalo, Pakudho2 KaccÈno,
SaÒcayo3 BelaÔÔhaputto4, NigaÓÔho NÈÔaputto5, te upasa~kamitvÈ te paÒhe
pucchati. Te
______________________________________________________________
1. KenatthenÈ gacchati (Ka) * DÊ 1. 48 piÔÔhÈdÊsu vitthÈro.
2. Kakudho (SÊ), pakuddho (SyÈ, KaÑ) 3. SaÒjayo (SÊ, SyÈ, KaÑ, I)
4. BellaÔÔhiputto (SÊ, I), VeÄaÔÔhaputto (SyÈ) 5. NÈtaputto (SÊ, I)
356 SuttanipÈtapÈÄi
525.
SamitÈvi pahÈya puÒÒapÈpaÑ,
Virajo ÒatvÈ imaÑ paraÒca lokaÑ.
JÈtimaraÓaÑ upÈtivatto,
SamaÓo tÈdi pavuccate tathattÈ. (11)
______________________________________________________________
+ Khu 10. 147 piÔÔhepi. 1. Uttari (Ka) * Khu 8. 84 piÔÔhepi.
3. MahÈvagga 359
537.
Yassassu lunÈni bandhanÈni,
AjjhattaÑ bahiddhÈ ca sa~gam|laÑ.
Sabbasa~gam|labandhanÈ pamutto,
ŒjÈniyo tÈdi pavuccate tathattÈti. (23)
______________________________________________________________
* Khu 8. 74 piÔÔhepi. + Khu 8. 64 piÔÔhepi.
1. YÈnipatthi (SÊ, SyÈ, I) + Khu 8. 254 piÔÔhepi.
3. MahÈvagga 361
7. Selasutta
* EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ A~guttarÈpesu cÈrikaÑ
caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ aÉÉhateÄasehi bhikkhusatehi
yena ŒpaÓaÑ nÈma A~guttarÈpÈnaÑ nigamo tadavasari. Assosi kho KeÓiyo
jaÔilo “samaÓo khalu bho Gotamo Sakyaputto SakyakulÈ pabbajito
A~guttarÈpesu cÈrikaÑ caramÈno mahatÈ bhikkhusaÑghena saddhiÑ
aÉÉhateÄasehi bhikkhusatehi ÈpaÓaÑ anuppatto, taÑ kho pana bhavantaÑ
______________________________________________________________
1. Toyena na upalippati (SÊ), toye na upalippati (I), toyena na upalimpati (Ka)
* Ma 2. 347 piÔÔhepi.
364 SuttanipÈtapÈÄi
______________________________________________________________
1. KeÓiyassamiye jaÔile (SÊ, I) Ma 2. 349 piÔÔhepi.
366 SuttanipÈtapÈÄi
8. Sallasutta
579. AnimittamanaÒÒÈtaÑ, maccÈnaÑ idha jÊvitaÑ.
KasiraÒca parittaÒca, taÒca dukkhena saÑyutaÑ. (1)
9. VÈseÔÔhasutta
* EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ IcchÈna~gale viharati
IcchÈna~galavanasaÓÉe. Tena kho pana samayena sambahulÈ abhiÒÒÈtÈ
abhiÒÒÈtÈ brÈhmaÓamahÈsÈlÈ IcchÈna~gale paÔivasanti. SeyyathidaÑ, Ca~kÊ
brÈhmaÓo, TÈrukkho brÈhmaÓo, PokkharasÈti brÈhmaÓo, JÈÓussoÓi3
brÈhmaÓo, Todeyyo brÈhmaÓo, aÒÒe ca abhiÒÒÈtÈ abhiÒÒÈtÈ
brÈhmaÓamahÈsÈlÈ. Atha kho VÈseÔÔhabhÈradvÈjÈnaÑ
______________________________________________________________
1. KÈlakataÑ (SÊ, SyÈ) 2. Parinibbuto (SÊ, Ka)
3. JÈÓusoÓi (Ka) * Ma 2. 406 piÔÔhepi.
3. MahÈvagga 373
657.
Coropi kammunÈ hoti, yodhÈjÊvopi kammunÈ.
YÈjako kammunÈ hoti, rÈjÈpi hoti kammunÈ. (59)
______________________________________________________________
1. Yo’veti (?) Itivuttake 262 piÔÔhe AÔÔhakathÈsaÑvaÓÓanÈ passitabbÈ.
2. AjÈnantÈ te (®Ôha), Ma 2. 412 piÔÔhepi passitabbaÑ. * HeÔÔhÈ 73 piÔÔhepi.
3. MahÈvagga 379
10. KokÈlikasutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
Jetavane AnÈthapiÓÉikassa ÈrÈme. Atha kho KokÈliko bhikkhu yena
BhagavÈ tenupasa~kami, upasa~kamitvÈ BhagavantaÑ abhivÈdetvÈ
ekamantaÑ nisÊdi. EkamantaÑ nisinno kho KokÈliko bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “pÈpicchÈ bhante SÈriputtamoggallÈnÈ pÈpikÈnaÑ icchÈnaÑ
vasaÑ gatÈ”ti.
EvaÑ vutte BhagavÈ KokÈlikaÑ bhikkhuÑ etadavoca “mÈ hevaÑ
KokÈlika, mÈ hevaÑ KokÈlika. PasÈdehi KokÈlika SÈriputtamoggallÈnesu
cittaÑ, pesalÈ SÈriputtamoggallÈnÈ”ti.
Dutiyampi kho -pa-. Tatiyampi kho KokÈliko bhikkhu BhagavantaÑ
etadavoca “kiÒcÈpi me bhante BhagavÈ saddhÈyiko paccayiko. Atha kho
pÈpicchÈva SÈriputtamoggallÈnÈ pÈpikÈnaÑ icchÈnaÑ vasaÑ gatÈ”ti.
Tatiyampi kho BhagavÈ KokÈlikaÑ bhikkhuÑ etadavoca “mÈ hevaÑ
______________________________________________________________
1. PÈÓupetaÑ (Ka)
380 SuttanipÈtapÈÄi
669.
Mukhadugga vibh|ta anariya,
Bh|nahu4 pÈpaka dukkaÔakÈri.
Purisanta kalÊ avajÈta,
MÈ bahubhÈÓidha nerayikosi. (8)
______________________________________________________________
1. Mahantataro (SÊ) * HeÔÔhÈ 57 piÔÔhepi. 2. AbbudÈnaÑ (Ka)
3. PesuÓiyasmiÑ (bah|su) + HeÔÔhÈ 32 piÔÔhepi.
4. Bhunahata (SyÈ, Ka) + Khu 10. 111piÔÔhepi.
3. MahÈvagga 383
672. Ayosa~kusamÈhataÔÔhÈnaÑ,
TiÓhadhÈramayas|lamupeti.
Atha tatta-ayoguÄasannibhaÑ,
Bhojanamatthi tathÈ patir|paÑ. (11)
11. NÈlakasutta
684. ŒnandajÈte tidasagaÓe patÊte,
SakkaÒca indaÑ sucivasane ca deve.
DussaÑ gahetvÈ atiriva thomayante,
Asito isi addasa divÈvihÈre. (1)
12. DvayatÈnupassanÈsutta
EvaÑ me sutaÑ–ekaÑ samayaÑ BhagavÈ SÈvatthiyaÑ viharati
PubbÈrÈme MigÈramÈtupÈsÈde. Tena kho pana samayena BhagavÈ
tadahuposathe
______________________________________________________________
* Abhi 4. 77 piÔÔhepi. 1. BhÈsihi (SÊ, SyÈ, I) 2. KussubbhÈ (SÊ)
3. MahÈvagga 391
(5) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti,
sabbaÑ viÒÒÈÓapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. ViÒÒÈÓassa tveva
asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ.
EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–
(8) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti,
sabbaÑ taÓhÈpaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. TaÓhÈya tveva
asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ.
EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–
(11) SiyÈ aÒÒenapi -pa-. KathaÒca siyÈ? YaÑ kiÒci dukkhaÑ sambhoti,
sabbaÑ ÈhÈrapaccayÈti ayamekÈnupassanÈ. ŒhÈrÈnaÑ tveva
asesavirÈganirodhÈ natthi dukkhassa sambhavoti ayaÑ dutiyÈnupassanÈ.
EvaÑ sammÈ -pa- athÈparaÑ etadavoca SatthÈ–
TassuddÈnaÑ
SaccaÑ Upadhi AvijjÈ ca, Sa~khÈre ViÒÒÈÓapaÒcamaÑ.
PhassavedaniyÈ TaÓhÈ, UpÈdÈnÈrambha-ÈhÈrÈ.
IÒjitaÑ CalitaÑ R|paÑ, SaccaÑ Dukkhena soÄasÈti.
MahÈvaggo tatiyo.
TassuddÈnaÑ
PabbajjÈ ca PadhÈnaÒca, SubhÈsitaÒca Sundari.
MÈghasuttaÑ Sabhiyo ca, Selo SallaÒca vuccati.
VÈseÔÔho cÈpi KokÈli, NÈlako DvayatÈnupassanÈ.
DvÈdasetÈni suttÈni, MahÈvaggoti vuccatÊti.
4. AÔÔhakavagga
1. KÈmasutta
772. * KÈmaÑ kÈmayamÈnassa, tassa ce taÑ samijjhati.
AddhÈ pÊtimano hoti, laddhÈ macco yadicchati. (1)
2. GuhaÔÔhakasutta
778. Satto guhÈyaÑ bahunÈbhichanno,
TiÔÔhaÑ naro mohanasmiÑ pagÈÄho.
D|re vivekÈ hi tathÈvidho so,
KÈmÈ hi loke na hi suppahÈyÈ. (1)
______________________________________________________________
* Khu 7. 1; Khu 10. 6, 59 piÔÔhesupi. 1. KÈmayamÈnassa (Ka)
2. So imaÑ (SÊ, I) 3. GavÈssaÑ (SÊ, SyÈ, I) 4. SiÒcitvÈ (SÊ)
400 SuttanipÈtapÈÄi
3. DuÔÔhaÔÔhakasutta
786. Vadanti ve duÔÔhamanÈpi eke,
Athopi ve saccamanÈ vadanti.
VÈdaÒca jÈtaÑ Muni no upeti,
TasmÈ munÊ natthi khilo kuhiÒci. (1)
4. SuddhaÔÔhakasutta
794. * PassÈmi suddhaÑ paramaÑ arogaÑ,
DiÔÔhena saÑsuddhi narassa hoti.
EvÈbhijÈnaÑ2 “paraman”ti ÒatvÈ,
SuddhÈnupassÊti pacceti ÒÈÓaÑ. (1)
797.
PurimaÑ pahÈya aparaÑ sitÈse,
EjÈnugÈ te na taranti sa~gaÑ.
Te uggahÈyanti nirassajanti,
KapÊva sÈkhaÑ pamuÒcaÑ gahÈyaÑ3. (4)
______________________________________________________________
1. AttaÑ nirattaÑ (bah|su) * Khu 7. 64 piÔÔhepi.
2. EtÈbhijÈnaÑ (SÊ, I) 3. PamukhaÑ gahÈya (SyÈ), pamuÒca gahÈya (Ka)
4. AÔÔhakavagga 403
5. ParamaÔÔhakasutta
802. Paramanti diÔÔhÊsu paribbasÈno,
Yaduttari kurute jantu loke.
HÊnÈti aÒÒe tato sabbamÈha,
TasmÈ vivÈdÈni avÊtivatto. (1)
6. JarÈsutta
810. * AppaÑ vata jÊvitaÑ idaÑ,
OraÑ vassasatÈpi miyyati1.
Yo cepi aticca jÊvati,
Atha kho so jarasÈpi miyyati. (1)
815. SokapparidevamaccharaÑ7,
Na jahanti giddhÈ mamÈyite.
TasmÈ munayo pariggahaÑ,
HitvÈ acariÑsu khemadassino. (6)
______________________________________________________________
* Khu 7. 90 piÔÔhepi. 1. MÊyati (SÊ-®Ôha)
2. Na hi santÈ (SÊ), na hÊ santi (katthaci)
3. Pahiyyati (SÊ, SyÈ, Ka) 4. Mamayidanti (SÊ, SyÈ, I), mamÈyanti (Ka)
5. EtaÑ disvÈna (Niddese 95 piÔÔhe), etampi viditva (?)
+ Khu 10. 173 piÔÔhepi. 6. NÈmamevÈ vasissati (SÊ, SyÈ, I)
7. SokaparidevamaccharaÑ (SÊ, SyÈ, I), sokaÑ paridevamaccharaÑ (?)
406 SuttanipÈtapÈÄi
7. Tissametteyyasutta
820. * Methunamanuyuttassa, (IccÈyasmÈ Tisso Metteyyo,)
VighÈtaÑ br|hi mÈrisa.
SutvÈna tava sÈsanaÑ,
Viveke sikkhissÈmase. (1)
821.
Methunamanuyuttassa, (MetteyyÈti BhagavÈ,)
Mussate’vÈpi sÈsanaÑ.
MicchÈ ca paÔipajjati,
EtaÑ tasmiÑ anÈriyaÑ. (2)
______________________________________________________________
1. Lippati (SÊ, I) * Khu 7. 107 piÔÔhepi.
4. AÔÔhakavagga 407
8. Pas|rasutta
830. * Idheva suddhÊ iti vÈdayanti4,
NÈÒÒesu dhammesu visuddhimÈhu.
YaÑ nissitÈ tattha subhaÑ vadÈnÈ,
Paccekasaccesu puth| niviÔÔhÈ. (1)
______________________________________________________________
+ Khu 10. 173 piÔÔhepi. 1. Sa cÈpi (Niddese 119 piÔÔhe)
2. Parikilissati (SÊ) 3. GathitÈ (SÊ)
* Khu 7. 124 piÔÔhepi. 4. VÈdiyanti (SÊ, I)
408 SuttanipÈtapÈÄi
9. MÈgaÓÉiyasutta
841. * DisvÈna TaÓhaÑ AratiÑ RagaÒca2,
NÈhosi chando api methunasmiÑ.
KimevidaÑ muttakarÊsapuÓÓaÑ,
PÈdÈpi naÑ samphusituÑ na icche. (1)
10. PurÈbhedasutta
11. KalahavivÈdasutta
868. * Kutopah|tÈ kalahÈ vivÈdÈ,
ParidevasokÈ sahamaccharÈ ca.
MÈnÈtimÈnÈ sahapesuÓÈ ca,
Kutopah|tÈ te tadi~gha br|hi. (1)
12. C|Äaby|hasutta2
884. * SakaÑsakaÑdiÔÔhiparibbasÈnÈ,
Viggayha nÈnÈ kusalÈ vadanti.
Yo evaÑ jÈnÈti sa vedi dhammaÑ,
IdaÑ paÔikkosa’makevalÊ so. (1)
13. MahÈby|hasutta
901. * Ye kecime diÔÔhiparibbasÈnÈ,
Idameva saccanti vivÈdayanti2.
Sabbeva te nindamanvÈnayanti,
Atho pasaÑsampi labhanti tattha. (1)
905.
Sace cuto sÊlavatato hoti,
PavedhatÊ3 kamma virÈdhayitvÈ.
PajappatÊ patthayatÊ ca suddhiÑ,
SatthÈva hÊno pavasaÑ gharamhÈ. (5)
______________________________________________________________
1. UddhaÑ so (SÊ, SyÈ, I) * Khu 7. 236 piÔÔhepi.
2. VivÈdiyanti (SÊ) 3. Savedhati (SÊ, I)
4. AÔÔhakavagga 419
14. TuvaÔakasutta
921. * PucchÈmi taÑ Œdiccabandhu1,
VivekaÑ santipadaÒca Mahesi.
KathaÑ disvÈ nibbÈti bhikkhu,
AnupÈdiyÈno lokasmiÑ kiÒci. (1)
925. Ajjhattamevu’pasame,
Na aÒÒato bhikkhu santimeseyya.
AjjhattaÑ upasantassa,
Natthi attÈ kuto nirattÈ vÈ. (5)
______________________________________________________________
* Khu 7. 263 piÔÔhepi. 1. ŒdiccabandhuÑ (SÊ, SyÈ)
2. Sabbamuparuddhe (SyÈ, I, Ka) 3. VinayÈya (?)
4. MÈnaÑ (SÊ, Ka) 5. PuÔÔho (SÊ, SyÈ, Ka)
422 SuttanipÈtapÈÄi
15. AttadaÓÉasutta
941. * AttadaÓÉÈ bhayaÑ jÈtaÑ, janaÑ passatha medhagaÑ.
SaÑvegaÑ kittayissÈmi, yathÈ saÑvijitaÑ mayÈ. (1)
948.
NiddaÑ tandiÑ sahe thÊnaÑ, pamÈdena na saÑvase.
AtimÈne na tiÔÔheyya, nibbÈnamanaso naro. (8)
______________________________________________________________
* Khu 7. 315 piÔÔhe. 1. SikkhÈnukiriyanti (Ka)
4. AÔÔhakavagga 425
16. SÈriputtasutta
961. * Na me diÔÔho ito pubbe, (IccÈyasmÈ SÈriputto,)
Na suto uda kassaci.
EvaÑ vagguvado SatthÈ,
TusitÈ gaÓimÈgato. (1)
970.
PaÒcanaÑ dhÊro bhayÈnaÑ na bhÈye,
Bhikkhu sato sapariyantacÈrÊ.
aÑsÈdhipÈtÈnaÑ sarÊsapÈnaÑ,
ManussaphassÈnaÑ catuppadÈnaÑ. (10)
______________________________________________________________
* Khu 7. 352 piÔÔhepi.
4. AÔÔhakavagga 427
AÔÔhakavaggo catuttho.
TassuddÈnaÑ
KÈmaÑ GuhaÒca DuÔÔhÈ ca, SuddhaÒca ParamÈ JarÈ.
Metteyyo ca Pas|ro ca, MÈgaÓÉi PurÈbhedanaÑ.
KalahaÑ dve ca By|hÈni1, punadeva TuvaÔÔakaÑ.
AttadaÓÉavaraÑ suttaÑ, therapuÔÔhena2 soÄasa.
Iti etÈni suttÈni, sabbÈnaÔÔhakavaggikÈti.
______________________________________________________________
1. Vy|hÈni (SÊ) 2. TherapaÒhena (SÊ), SÈriputtena (SyÈ)
5. PÈrÈyanavagga
1. VatthugÈthÈ
982. * KosalÈnaÑ purÈ rammÈ, agamÈ DakkhiÓÈpathaÑ.
ŒkiÒcaÒÒaÑ patthayÈno, brÈhmaÓo mantapÈrag|. (1)
1. AjitamÈÓavapucchÈ
1038. * Kenassu nivuto loko, (IccÈyasmÈ Ajito,)
Kenassu nappakÈsati.
KissÈbhilepanaÑ br|si, kiÑsu tassa mahabbhayaÑ. (1)
2. TissametteyyamÈÓavapucchÈ
1046. * Kodha santusito loke, (IccÈyasmÈ Tissametteyyo,)
Kassa no santi iÒjitÈ.
Ko ubhantamabhiÒÒÈya, majjhe mantÈ na lippati1.
KaÑ br|si mahÈpurisoti, ko idha sibbinimaccagÈ. (1)
3. PuÓÓakamÈÓavapucchÈ
4. Mettag|mÈÓavapucchÈ
1055. * PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ, (IccÈyasmÈ Mettag|,)
MaÒÒÈmi taÑ vedaguÑ bhÈpitattaÑ.
Kuto nu dukkhÈ samudÈgatÈ ime,
Ye keci lokasmi’manekar|pÈ. (1)
______________________________________________________________
1. ParovarÈni (SÊ, SyÈ) * Khu 8. 8, 62 piÔÔhesupi.
5. PÈrÈyanavagga 437
5. DhotakamÈÓavapucchÈ
1067. * PucchÈmi taÑ BhagavÈ br|hi me’taÑ, (IccÈyasmÈ Dhotako,)
VÈcÈ’bhika~khÈmi Mahesi tuyhaÑ.
Tava sutvÈna nigghosaÑ, sikkhe nibbÈnamattano. (1)
6. UpasÊvamÈÓavapucchÈ
1075. + Eko ahaÑ sakka mahantamoghaÑ, (IccÈyasmÈ UpasÊvo,)
Anissito no visahÈmi tÈrituÑ.
ŒrammaÓaÑ br|hi Samantacakkhu,
YaÑ nissito oghamimaÑ tareyyaÑ. (1)
______________________________________________________________
1. SamissÈmi (SyÈ), gamissÈmi (SÊ), samÊhÈmi (I) 2. ŒjÈnamÈno (SÊ, SyÈ, I)
* Khu 10. 143 piÔÔhepi. + Khu 8. 11, 101 piÔÔhesupi.
440 SuttanipÈtapÈÄi
UpasÊvamÈÓavapucchÈ chaÔÔhÊ.
_____
7. NandamÈÓavapucchÈ
8. HemakamÈÓavapucchÈ
1090. * Ye me pubbe viyÈkaÑsu, (IccÈyasmÈ Hemako,)
HuraÑ GotamasÈsanÈ.
“IccÈsi iti bhavissati”, sabbaÑ taÑ itihÊtihaÑ.
SabbaÑ taÑ takkavaÉÉhanaÑ, nÈhaÑ tattha abhiramiÑ. (1)
9. TodeyyamÈÓavapucchÈ
10. KappamÈÓavapucchÈ
1098. * Majjhe sarasmiÑ tiÔÔhataÑ, (IccÈyasmÈ Kappo,)
Oghe jÈte mahabbhaye.
JarÈmaccuparetÈnaÑ, dÊpaÑ pabr|hi mÈrisa.
TvaÒca me dÊpamakkhÈhi, yathÈyidaÑ nÈparaÑ siyÈ. (1)
11. JatukaÓÓimÈÓavapucchÈ
12. BhadrÈvudhamÈÓavapucchÈ
1107. * OkaÒjahaÑ taÓhacchidaÑ anejaÑ, (IccÈyasmÈ BhadrÈvudho,)
NandiÒjahaÑ oghatiÓÓaÑ vimuttaÑ.
KappaÒjahaÑ abhiyÈce sumedhaÑ,
SutvÈna nÈgassa apanamissanti ito. (1)
13. UdayamÈÓavapucchÈ
1111. * JhÈyiÑ virajamÈsÊnaÑ, (IccÈyasmÈ Udayo,)
KatakiccaÑ anÈsavaÑ.
PÈraguÑ sabbadhammÈnaÑ, atthi paÒhena ÈgamaÑ.
AÒÒÈvimokkhaÑ pabr|hi, avijjÈya pabhedanaÑ. (1)
14. PosÈlamÈÓavapucchÈ
1118. * Yo atÊtaÑ Èdisati, (IccÈyasmÈ PosÈlo,)
Anejo chinnasaÑsayo.
PÈraguÑ sabbadhammÈnaÑ, atthi paÒhena ÈgamaÑ. (1)
15. MogharÈjamÈÓavapucchÈ
16. Pi~giyamÈÓavapucchÈ
1126. + JiÓÓohamasmi abalo vÊtavaÓÓo, (IccÈyasmÈ Pi~giyo,)
NettÈ na suddhÈ savanaÑ na phÈsu.
MÈ’haÑ nassaÑ momuho antarÈva,
Œcikkha dhammaÑ yamahaÑ vijaÒÒaÑ.
JÈtijarÈya idha vippahÈnaÑ. (1)
PÈrÈyanatthutigÈthÈ
* Idamavoca BhagavÈ Magadhesu viharanto PÈsÈÓake cetiye,
paricÈrakasoÄasÈnaÑ1 brÈhmaÓÈnaÑ ajjhiÔÔho puÔÔho puÔÔho paÒhaÑ2
byÈkÈsi. Ekamekassa cepi paÒhassa atthamaÒÒÈya dhammamaÒÒÈya
dhammÈnudhammaÑ paÔipajjeyya, gaccheyyeva jarÈmaraÓassa pÈraÑ,
pÈra~gamanÊyÈ ime dhammÈti, tasmÈ imassa dhammapariyÈyassa
pÈrÈyananteva3 adhivacanaÑ.
PÈrÈyanÈnugÊtigÈthÈ
1137. + PÈrÈyanamanugÈyissaÑ, (IccÈyasmÈ Pi~giyo,)
YathÈ’ddakkhi tathÈ’kkhÈsi, vimalo bh|rimedhaso.
NikkÈmo nibbano4 nÈgo, kissa hetu musÈ bhaÓe. (1)
______________________________________________________________
* Khu 8. 21, 195 piÔÔhesupi. 1. ParicÈrakasoÄasannaÑ (SyÈ, Ka)
2. PaÒhe (SÊ, I) 3. PÈrÈyaÓaÑtveva (SÊ-®Ôha)
4. Nibbuto (SyÈ) + Khu 8. 202 piÔÔhepi.
450 SuttanipÈtapÈÄi
PÈrÈyanavaggo paÒcamo.
______________________________________________________________
1. SaÑkappayattÈya (SÊ) 2. UpallaviÑ (SyÈ, Niddesa 23. 220 piÔÔhesu.)
3. MaccudheyyapÈraÑ (SÊ) 4. Paro varaÑ (SÊ, SyÈ), paro paraÑ (Niddesa)
452 SuttanipÈtapÈÄi
SuttuddÈnaÑ
1. 1 Urago Dhaniyopi ca, KhaggavisÈÓo Kasi ca.
Cundo bhavo punadeva, Vasalo ca KaraÓÊyaÒca.
Hemavato atha yakkho, VijayasuttaÑ Munisuttavaranti.
3. RatanÈmagandho Hirima~galanÈmo,
Sucilomakapilo ca BrÈhmaÓadhammo.
NÈvÈ2 KiÑsÊla-uÔÔhahano ca,
RÈhulo ca punapi Va~gÊso.
4. SammÈparibbÈjanÊyopi cettha,
Dhammikasuttavaro suvibhatto.
Cuddasasuttadharo dutiyamhi,
C|Äakavaggavaroti tamÈhu.
5. PabbajjapadhÈnasubhÈsitanÈmo,
P|raÄÈso punadeva MÈgho ca.
SabhiyaÑ KeÓiyameva SallanÈmo,
VÈseÔÔhavaro KÈlikopi ca.
6. NÈlakasuttavaro suvibhatto,
TaÑ anupassÊ tathÈ punadeva.
DvÈdasasuttadharo tatiyamhi,
Suyyati vaggavaro mahÈnÈmo.
7. KÈmaguhaÔÔhakaduÔÔhakanÈmÈ,
Suddhavaro ParamaÔÔhakanÈmo.
JarÈ Mettiyavaro suvibhatto,
Pas|ramÈgaÓÉiyÈ PurÈbhedo.
______________________________________________________________
1. ImÈ uddÈnagÈthÈyo SÊ-I-potthakesu na santi. 2. NÈtha (Ka)
SuttuddÈnagÈthÈ 453
10. UbhayavÈsamÈgatiyamhi1,
DvÈdasayojaniyÈ parisÈya.
SoÄasabrÈhmaÓÈnaÑ kira puÔÔho,
PucchÈya soÄasapaÒhakammiyÈ.
NippakÈsayi dhammamadÈsi.
11. AtthapakÈsakabyaÒjanapuÓÓaÑ,
Dhammamadesesi parakhemajaniyaÑ2.
LokahitÈya jino dvipadaggo,
SuttavaraÑ bahudhammavicitraÑ.
SabbakilesapamocanahetuÑ,
Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.
15. ŒsavabandhanayogÈkilesaÑ,
NÊvaraÓÈni ca tÊÓi malÈni.
Tassa kilesapamocanahetuÑ,
Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.
16. Nimmalasabbakilesapan|daÑ,
RÈgavirÈgamanejamasokaÑ.
SantapaÓÊtasududdasadhammaÑ,
Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.
18. GambhÊraduddasasaÓhanipuÓaÑ,
PaÓÉitavedaniyaÑ nipuÓatthaÑ.
LokavicÈraÓaÒÈÓapabhaggaÑ,
Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.
19. Nava~gakusumamÈlagÊveyyaÑ,
IndriyajhÈnavimokkhavibhattaÑ.
AÔÔha~gamaggadharaÑ varayÈnaÑ,
Desayi suttavaraÑ dvipadaggo.
______________________________________________________________
1. DosaÒca bhaÒjitasantaÑ (SyÈ) 2. TaÓhÈtalaratacchedanatÈÓapamokkhaÑ (SyÈ)
SuttuddÈnagÈthÈ 455
SuttanipÈtapÈÄi samattÈ.
KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
LakkhitabbapadÈnaÑ anukkamaÓikÈ
PadÈnukkamo PiÔÔha~ko PadÈnukkamo PiÔÔha~ko
[A] [A]
AkkocchimaÑ 13 Andhabh|to ayaÑ loko 39
Akkodhena jine kodhaÑ 46 AdhipÈtakÈ 167
Akkhadhutto 296 AnavajjÈni kammÈni 4
AkkhimhÈ akkhig|tho 308 AnÈkulÈ ca kammantÈ 4
AggikabhÈradvÈjo 297 AnÈgÈmÊti vuccare 259
AggiÉaÉÉhova tappati 33 AnuyÈto mahesibhi 215
Aggisikh|pamo 256 AnekajÈtisaÑsÈraÑ 36
AccagamÈ imaÑ papaÒcaÑ 280 AneÄam|go 290
AjakalÈpako 82 AppamÈdo amatapadaÑ 16
Ajito Kesakambalo 355 AppamÈdo ca dhammesu 4
AjjhattaÑ suvikappitÈ 280 AppamÈdaÑ pasaÑsanti 206
AÔÔha acchariyÈ 141 AppassutÈyaÑ puriso 36
AÔÔha~gikamÈhuposathaÑ 339 AbbuÄhasallo 372
AÔÔhipuÒjo 206 AbhijjhÈlu 256
AntarÈva visÊdanti 163 AbhiÓhaÑ ovadati 329
AttadaÓÉÈ 424 AbhivÈdanasÊlissa 29
AttasammÈpaÓidhi 4 Abbudo nirayo 381
AttÈnaÒce piyaÑ jaÒÒÈ 37 Abh|tavÈdÊ 382
AttÈnameva paÔhamaÑ 37 Abh|tavÈdÊ nirayaÑ
AttÈnaÑ damayanti subbatÈ 35 upeti 57, 224
AttÈ hi attano nÈtho 67 AbbhokÈsova pabbajja 340
AtidhÈvanti eke 224 AyamantarÈkathÈ 373
Atthi imasmiÑ kÈye 2 Arahati p|raÄÈsaÑ 347
AtthaÑ gacchanti Èsavo 55 ArahÈ camhi khÊÓÈsavo 131
AdinnÈdÈnÈ veramaÓi 1 AriyasaccÈna dassanaÑ 4
AndhakaraÓo 251 AlajjitÈye lajjanti 58
458 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
[I] [U]
IddhÈbhisa~khÈraÑ 367 Upasantoti vuccati 67
Idh|pasa~kamantÈ 93 UpÈtidhÈvanti na sÈramenti 168
UpÈsakÈ allavatthÈ 93
Idheva khayamattano 260
UpÈsakaÑ maÑ BhagavÈ
ImÈ gÈthÈ 342
dhÈretu 135
ImÈyÈhaÑ iriyÈya 216
UpekkhaÑ karuÓaÑ 290
ImesaÑ dvinnaÑ dÈnÈnaÑ 260 Ubbiggo 99
ImaÑ lokaÑ kudÈcanaÑ 195 Ubho aÒÒoÒÒanissitÈ 270
Isayo 322 UmmÈdanantaÑ 338
Ummujjantipi nimujjantipi 83
[¢]
¢tÊ ca gaÓÉo ca 287 []
n|daro mitÈhÈro 389
[U]
mi no jÈyatÊ Ôhito 422
UkkÈdhÈrÈ 267
[E]
UkkÈdhÈro 328
EkaccÈnaÑ na dadÈti 240
UcchÈdanena nhÈpanena 269
EkajaÑ vÈ 298
UÔÔhahatha nisÊdatha 328 EkadhammaÑ bhikkhave
UÔÔhÈnakÈlamhi anuÔÔhahÈno 53 pajahatha 195
Uttamapuriso 259 EkanÊvaraÓampi
Udaggo BÈvarÊ ahu 430 samanupassÈmi 200
UddhumÈto 308 Ekampi ce pÈÓamaduÔÔhacitto 209
UddhaÑ adho ca 301 EkÈsanaÑ ekaseyyaÑ 56
UddhaÑ tiriyaÑ apÈcÊnaÑ 275 EkÈ hi dhÈtu 221
EkÈhaÑ jÊvitaÑ seyyo 29
UddhaÑsototi vuccati 45
Eko santusito 65
UnnaÄÈ asamÈhitÈ 270
EkaÑ atthapadaÑ seyyo 28
UnnaÄÈnaÑ pamattÈnaÑ 55 EkaÑ nÈma kiÑ 3
Upakkilese byapanujja 289 EjÈnugÈ 402
UpaÉÉhullikhitehi kesehi 101 EjÈnugo 256
Upasa~kamma pucchÈma 304 EtamÈdÊnavaÑ ÒatvÈ 258
460 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ
PaÔhamo m|lapÈÔho, SÊ = SÊhaÄapotthakaÑ, SyÈ = SyÈmapotthakaÑ,
KaÑ = KambojapotthakaÑ, I = I~galisapotthakaÑ, Ka = kesuci
Marammapotthakesu dissamÈnapÈÔho, Ka-SÊ = kesuci SÊhaÄapotthakesu
dissamÈnapÈÔho, ®Ôha = AÔÔhakathÈ.
KhuddakanikÈye
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[A]
AkÈco = AkÈmo (SÊ, SyÈ) 349
AkkhÈto vo = AkkhÈto ve (SÊ, I) 52
Agaho = Agiho (Ka-SÊ, I) Ageho (katthaci) 346
AgÈriyabh|tassa = AgÈrikabh|tassa (SyÈ) 98
Acchecchi = Acchejji (Ka-SÊ) Acchijji (Ka-SÊ, SyÈ) Achijji (Ka) 171
Acchecchi = Acchejji (SÊ, I) Acchijji (Ka) 227
Acchecchi = Achejji (Ka) 332
AjjhattacintÊ = AjjhattasaÒÒÊ (SyÈ, KaÑ, Ka) 305
AjjhenakuttaÑ = Ajjhena kujjaÑ (SÊ, I) 316
AjjhogÈhetvÈ = AjjhogahetvÈ (SÊ, SyÈ, I) 118
AjjhosannÈ = AjjhopannÈ (Ka) 171
AÒÒataro ca = AÒÒataro ca kho (SÊ, I) AÒÒataro kho (SyÈ, KaÑ, Ka) 293
AÒÒatra TathÈgatassÈ”ti = AÒÒatra TathÈgatenÈti (Ka-SÊ) 180
AÒÒÈyupasame = PaÒÒÈya upasame (SyÈ) 393
AÒÒÈsikoÓÉaÒÒo = AÒÒÈtakoÓÉaÒÒo (sabbattha) 173
AÔÔhi = AÔÔhÊ (SyÈ, KaÑ) 2
AÔÔhiÑ katvÈ = AÔÔhÊkatvÈ (SÊ, SyÈ) AÔÔhikatvÈ (I) 177
AÓumattopi = AÓumattenapi (SÊ, SyÈ) 342
474 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[A]
AttaghÈtÈya = AttaghaÒÒÈya (SÊ, SyÈ, I) 38
AttanÈ hi = AttanÈva (SÊ, SyÈ, I) 38
Attano attÈnaÑ = AttanÈttÈnaÑ (SÊ, SyÈ) 349
AttÈ = Satto (SÊ, Ka) 224
AttÈ nirattÈ = AttaÑ nirattaÑ (bah|su) 402
AttÈ vÈpi nirattÈ vÈ = AttaÑ vÈpi nirattaÑ vÈ (bah|su) 412
AtuÓhaÑ = AccuÓhaÑ (SÊ, SyÈ) 427
Adda = Dakkhi (SÊ, I, Ka) Adakkhi (SyÈ) 227
AdinnamÈdeti = AdinnaÑ Èdiyati (SÊ, I) 298
AndhatamaÑ = AndhaÑ tamaÑ (SÊ) 252
Andhabh|to = AndhÊbh|to (Ka) 39
AdhipatitvÈ = AdhipÈtetvÈ (SÊ, SyÈ, I)
AdhipÈtitvÈ (Ka) 86
AdhimÈnasÈ = AdhimanasÈ (SÊ, SyÈ) 387
AdhivÈsetu = AdhivÈsetveva (SÊ) 364
AnatthapadasaÑhitÈ = AnatthapadasaÒhitaÑ (Ka) 28
AnanvayaÑ = AtthanvayaÑ (Ka) 318
AnapÈyinÊ = AnupÈyinÊ (Ka) 13
AnarahaÑ = AnarahÈ (SÊ, I) 299
AnÈnuyÈyÊ = AnÈnuvÈyÊ (SyÈ, Ka) 440
AnÈsisÈno = AnÈsayÈno (SÊ, I) AnÈsasÈno (SyÈ) 334
Anuca~kamantÈnaÑ = Anuca~kamamÈnÈnaÑ (SÊ, I) 373
AnujÈnÈti = AnujÈneyya (AÑ 3. 167.) 117
AnupÈdÈ = AnupÈdÈnÈ (SÊ) 116
AnupubbiÑ kathaÑ = ŒnupubbikathaÑ (SÊ)
AnupubbikathaÑ (SyÈ, I, Ka) 135
Anumodenti = Anumodanti (SÊ, SyÈ, I) 247
AnuyantÈ = AnuyuttÈ (SÊ) 368
AnussaraÓampahaÑ = AnussatimpahaÑ (SyÈ) 267
NÈnÈpÈÔhÈ 475
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[A]
An|payo = Anusayo (SÊ) Anupayo (SyÈ) 276
An|pavÈdo an|paghÈto = AnupavÈdo
anupaghÈto (SyÈ, I, Ka) 41, 127
AnekarasabyaÒjano = Anekas|parasabyaÒjano (SÊ, I) 110
AneÄam|go = Anelam|go (SyÈ, I, Ka) 290
AnottÈpÊ = AnottappÊ (bah|su) 214
Apakassatha = Avakassatha (SÊ, SyÈ, Ka) 322
ApatÈsi = AvatthÈsi (Ka-SÊ) 124
ApattÈni = ApatthÈni (SÊ, SyÈ, I) PaviddhÈni (?) 36
Apabodheti = Apabodhati (SÊ, SyÈ, I) 34
Apasabyato = ApabyÈmato (SyÈ) (SaÑ 1. 228 piÔÔhepi.) 136
AppaÔibaddhacitto = AppaÔibandhacitto (Ka) 289
AppamÈdavihÈrino = AppamÈÓavihÈrino (SÊ-®Ôha) 245
AppaharitaÑ karoti, soÓÉÈya ca = AppaharitaÒca karoti,
soÓÉÈya (bah|su) 126
AppodakapÈyÈsena ca = AppodakapÈyasena ca (Ka) 122
Abaddho = Abandho (SyÈ, KaÑ) 285
Abbahe = Abb|Ähe (SyÈ, I) Abbuhe (Ka-®Ôha) 328
AbyÈpajjhÈrÈmo = AbyÈpajjÈrÈmo (Ka) AbyÈbajjhÈrÈmo (?) 216
AbyÈpajjaÑ = AbyÈpajjhaÑ (Ka) AbyÈbajjhaÑ (?) 206
Abhabba = Abhabbo (bah|su) 6
Abhabba kÈtuÑ = Abhabbo kÈtuÑ (SÊ) 6
AbhinibbajjiyÈtha = AbhinibbajjayÈtha (SÊ, I) AÑ 3. 18 piÔÔhe. 322
Abhimatthati = Abhimanthati (SÊ, I) 37
AbhivaÔÔhaÑva = AbhivaÉÉhaÑva (SyÈ) AbhivaÔÔaÑva (I)
AbhivuÉÉhaÑva (Ka) 61
Abhivihacca = Abhihacca (SyÈ) 208
Abhisa~khÈsi = Abhisa~khÈresi (SyÈ, Ka) 367
476 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[A]
AbhisÈpoyaÑ = AbhisÈpÈyaÑ (SÊ) AbhilÈpÈyaÑ (SyÈ, I)
AbhisapÈyaÑ (Ka) 255
AbbhussakkamÈno = AbbhuggamamÈno (Ka-®Ôha) 208
AmatapadaÑ = AmataÑ padaÑ (Ka) 16
AyaÑ cettha = AyaÑ cevettha (SyÈ) 271
AratiÑ ragaÒca = AratiÒca rÈgaÑ (SyÈ, Ka) 409
ArahattÈya = ArahattaphalasacchikiriyÈya (SÊ) 144
Ar|paÔÔhÈyino = ŒruppavÈsino (SÊ, I) 396
Ar|pÈ = ŒruppÈ (SÊ) 238
AlÈb|neva = AlÈp|neva (SÊ, SyÈ, I) 36
AlippamÈno = AlimpamÈno (SyÈ, I, Ka) 290
Avanti dakkhiÓÈpatho = Avanti dakkhiÓapatho (SÊ) 146
AvighÈtattÈ = AvigatattÈ (SÊ-®Ôha) 221
AsaÓÔhitÈ = SusaÓÔhitÈ (SÊ, SyÈ, I) 396
AsattÈ = AlaggÈ (SyÈ) 352
AsayaÑkÈro aparaÑkÈro = AsayaÑkaro ca
aparaÑkaro ca (SyÈ, I) 162
Assa = Asassi (SyÈ, Ka) 84
AsantaÑ bhÈvanamiccheyya = AsantaÑ bhÈvamiccheyya (SyÈ)
AsantabhÈvanamiccheyya (Ka) 23
AsammuÔÔhÈ = AppamuÔÔhÈ (SyÈ) 274
AsucibhÈvamassitÈ = AsucÊkamissitÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 316
AhiÑsakÈye munayo = AhiÑsakÈyÈ munayo (Ka) 46
AÄakassa = MuÄakassa (SyÈ) M|Ähakassa (Ka) MaÄakassa (Niddesa) 429
[Œ]
ŒkÈsagataÑ = ŒkÈsaÑ (SyÈ) 208
ŒgantÈ = ŒgantvÈ (SyÈ, Ka) 259
ŒvaÔÔan”ti kho = SÈvaÔÔoti kho (bah|su) 271
Œhu ninhÈtapÈpakan”ti = Œhu sabbappahÈyinanti (AÑ 1. 277) 234
Œhu sabbappahÈyinan”ti = Œhu ninhÈtapÈpakanti (AÑ 1. 276) 233
NÈnÈpÈÔhÈ 477
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[I]
ItthattaÑ = ItthabhÈvaÑ (SÊ, SyÈ) 435
ItthabhÈvaÒÒatthÈbhÈvaÑ = ItthambhÈvaÒÒathÈbhÈvaÑ (SyÈ) 201
Indakhilupamo = IndakhÊl|pamo (SÊ, SyÈ, I) 27
[U]
UkkÈdhÈro = OkkÈdhÈro (SyÈ, Ka) 328
UccÈsaddÈ mahÈsaddÈ = UccÈsaddamahÈsaddÈ (Ka) 104
UcchadditvÈna = UggiritvÈna (SÊ, SyÈ, I) UcchaditvÈ (SÊ, SyÈ-®Ôha)
UcchaÉÉitvÈna (Ka) 92
UÓÓamatÊ = UnnamatÊ (?) 408
UttarÈsa~gaÑ = CÊvaraÑ (sabbattha) 107, 138
Uttari = UttariÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 117
UttarikaraÓÊye = UttariÑ karaÓÊye (SyÈ) 253
UttariÑ = Uttari (Ka) 358
Utenassa = Udenassa (SÊ, SyÈ, I) 176
UdakamaÓiko patiÔÔhÈpito = UdakamaÓikaÑ patiÔÔhÈpitaÑ (SyÈ) 184
UpaÔÔhÈpeti = UpaÔÔhapeti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 126
Upadhibandhano = Upadhisambandhano (Ka-SÊ) 176
Upapatti = Uppatti (SÊ) 263
UpaplaviÑ = UpallaviÑ (SyÈ, Niddesa) 451
UpalepabhayÈ = UpalimpabhayÈ (Ka) 241
Upavisi = UpÈgami (SÊ, I) 386
UpasaggaÑ = UpassaggaÑ (SÊ, I) 34
UpasampadÈya = UppÈdÈya (SyÈ) 119
Uppajja = Ubbhijja (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 761 TheragÈthÈya sameti. 62
UppilÈvÈ = UbbilÈpÈ (SÊ, SyÈ, I) 121
Upeccapi = Upaccapi (Ka) Uppaccapi (?) 137
[]
mibhayan”ti kho = Sa-|mÊti kho (bah|su) 271
478 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[E]
EkacaraÑ = EkacÈraÑ (Ka) 18
EkacariyaÑ = EkaccariyaÑ (Ka) 22
Ekaghano = Ekagghano (Ka) 25
EtamÈdÊnavaÑ = EvamÈdÊnavaÑ (SÊ, I, Ka) 201
Etarahi kho pana bhante = Santi kho pana bhante etarahi (SÊ, I)
SaÑ 3. 229. 153
EvaÒce = EtaÒce (SÊ, I) 369
[O]
OkÈsakammamattampi = OkÈsamattampi (SÊ, I) 357
OpunÈti = OphunÈti (Ka) 49
OrimatÊre = OrimatÊrÈ (bah|su) 188
OsÈrissÈmi = OtarissÈmi (SÊ, SyÈ, I) OyÈyissÈmi (SÊ, SyÈ-®Ôha)
OsÈpayissÈmi (SaÑ 1. 79.) 157
[ Ka ]
Ka~khacchida = TaÓhacchida (bah|su) 433
KaÒci = KiÒci (Ka) 72
KaÔukabhedano = KaÔukappabhedano (SÊ, SyÈ, I) 59
Kamma = KammaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 6
KammunÈ = KammanÈ (SÊ, I) 299, 374
KayirÈ naÑ = KayirÈthetaÑ (SÊ, SyÈ) KayirÈthenaÑ (I) 30
KayokayaÑ = KayÈkkayaÑ (SÊ) KayÈ kayaÑ (SyÈ) 8
KasÊ = Kasi (Ka) 8
KamayÈnassa = KÈmayamÈnassa (Ka) 399
KÈm|papattiyo = KÈmuppattiyo (SÊ) 258
KÈmesu = KÈme (SÊ, SyÈ) KÈye (lalitavitthÈra) 342
KÈraÓÉavaÑ = KÈraÓÉaÑva (SyÈ, Ka) AÑ 3. 17, 18 piÔÔhesu. 322
KÈla~kataÑ = KÈlakataÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ) 86, 372
KÈla~katÈ = KÈlakatÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ) 8
NÈnÈpÈÔhÈ 479
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Ka ]
KÈveyyasippaÑ = KÈbyasippaÑ (SyÈ) 113
KiÒcana’matthi = KiÒci matthi (SyÈ) KiÒci natthi (I)
KiÒcinamatthi (Ka) 448
Kimassa uttari karaÓÊyaÑ = Kimassa bhikkhave uttari karaÓÊyaÑ
(sabbattha) 274
KiÑ mayÈ na sakkÈ = KiÑmayÈ sakkÈ (SyÈ, I) 128
KukuÔÔhÈ = KakutthÈ (SÊ) KukuÔÈ (SyÈ) KakudhÈ (DÊ 2. 107.) 181
KuÔhÈrÊ = KudhÈrÊ (Ka) 381
KuÓÉadhÈnavane = KuÓÉiÔÔhÈnavane (SyÈ, I) 93
KuÓÉikÈyaÑ = KuÓÉiyÈyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 93
Kubbato = Sukubbato (SyÈ, KaÑ) 20
KummaggaÑ paÔipanno = KummaggappaÔipanno (AÑ 1. 321.) 273
Kuraraghare = Kururaghare (SyÈ) (Vi 3. 283) Kulaghare (Ka) 144
KuvaÑ vÈ = Kudha vÈ (Ka) Kutha vÈ (Niddesa) 427
KusobbhÈ = KussubbhÈ (SÊ) 390
KeÓiyassa jaÔilassa assame = KeÓissamiye jaÔile (SÊ, I) 365
Ko nu hÈso = Kinnu hÈso (Ka) 35
[ Kha ]
KhaÓo vo = KhaÓo ve (I, Ka) 328
KhaÓo vo = KhaÓo ve (SÊ, I, Ka) 58
KhandhasamÈ = KhandhÈdisÈ (SÊ, SyÈ, I) R|pasiddhiyÈ sameti. 43
KhÈrivividhamÈdÈya = KhÈrÊvidhamÈdÈya (Ka) SaÑ 1. 77;
DÊ 1. 95 piÔÔhesupi. 156
Khippameva = KhippaÒÒeva (SÊ) KhippaÑyeva (Ka) 140
KhÊrapakova = KhÊrapÈnova (I) 54
KhuddaputtaÑ hi = KhuddaputtÈmhi (SÊ) 82
[ Ga ]
GathitÈ = GadhitÈ (Ka) 171, 407
GavassaÑ = GavÈssaÑ (SÊ, SyÈ, I) 399
480 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Ga ]
GahakÈraÑ = GahakÈrakaÑ (SÊ, SyÈ, I) 36
Gaharakkhaso”ti kho = Sagaho sarakkhasoti kho (bah|su) 271
GihibyaÒjanÈni = GihivyaÒjanÈni (SyÈ, KaÑ, I) 286
GomÈ = Gomiko (SÊ, I) Gopiyo (Ka) 284
[ Ca ]
CiraÑ diÔÔho = CiradiÔÔho (SÊ) 148
CujjamÈno = BhuÒjamÈno (SyÈ, Ka) 298
C|Äapanthako = Cullapanthako (SÊ) C|lapanthako (I) 150
CetaÑ = CekaÑ (SÊ, I) ChekÈ (SyÈ) 218
CorÈ = CarÈ (SaÑ 1. 79) 157
[ Cha ]
ChaccÈbhiÔhÈnÈni = Cha cÈbhiÔhÈnÈni (SÊ, SyÈ) 6
Chasu = Chassu (SÊ, I) 304
ChedanabandhanÈ ca = Chedanabandhanato (SÊ, SyÈ) 333
ChettuÑ = ChetuÑ (Ka) 283
[ Ja ]
Ja~ghÈvihÈraÑ = Ja~ghavihÈraÑ (Ka) 117
JambusaÓÉassa = JambumaÓÉassa (Ka) 368
JammanaÑ = JappanaÑ (Ka) 432
JalambujaÑ = ElambujaÑ (SÊ, SyÈ) 411
JÈÓussoÓi = JÈÓusoÓi (Ka) 372
JÈtavedaso = JÈtavedassa (SyÈ) 193
JÈnamupÈgamumhÈ = JÈtamupagamamhÈ (SÊ, SyÈ) 331
JÈniyÈmÈti = JÈnissÈmÈti (SÊ, Ka) 414
JigiÑsako = JigÊsato (Ka) 387
JiÓÓamivattacaÑ = JiÓÓamiva tacaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 279
[ ©a ]
©attaÑ = ©ÈttaÑ (?) 23
NÈnÈpÈÔhÈ 481
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ ®ha ]
®hapeti = ®hÈpeti (SÊ, I) Thapeti (Ka) 296
[ a ]
aÑsasarÊsape = aÑsasiriÑsape (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 287
[ Ta ]
TagaramallikÈ = TaggaramallikÈ (Ka) 21
TaÓhaÑ = TaÓhÈ (bah|su) 394
TaÓhaÑ = TaÓhÈ (SÊ, Ka) 201
TatuÔÔhÈya = TaduÔÔhÈya (SÊ, SyÈ, I) 48
Tatreva = Atreva (SyÈ, Ka) 297
TathiyÈ = Tathi vÈ (sabbattha) 419
Tathiyanti = Tathivanti (SyÈ, Ka) 416
Tamokhandha = TamokkhandhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 201
TavÈhamasmi = SakhÈhamasmi (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 318
TÈvassunihito = TÈva sunihito (SÊ) 9
TiÓÓÈ = NitiÓÓÈ (Ka) 188
TibbÈhi = TippÈhi (SyÈ) 92
Timitimi~galo = Timirapi~galo (SÊ, I) (AÑ 3. 40) 141
Tedha bhikkh| = Te ca bhikkh| (SÊ, SyÈ, I) 177
Te’bhirattÈ = TyÈbhirattÈ (SyÈ, Ka) 417
Toye na upalimpati = Toyena na upalippati (SÊ) 363
[ Tha ]
ThÈmaÑ = MÈnaÑ (SÊ, Ka) 421
ThinamiddhÈ = ThÊnamiddhÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 121
Th|ÓaÑ = Th|naÑ (SÊ, SyÈ, I) 174
ThokaÑ thokampi = Thoka thokampi (SÊ, I) 31
482 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Da ]
Dakkhati = Dakkhiti (SÊ) 420
DakkhiÓÈgirismiÑ = DakkhiÓagirismiÑ (Ka) 291
DajjÈ appampi = DajjÈ’ppasmimpi (SÊ, I) DajjÈ appasmi (SyÈ, Ka) 46
DaddallamÈnaÑ = DaddaÄhamÈnaÑ (Ka) 386
DibbÈ = DibyÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 302
DivasaÑsantatto = Divasasantatto (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 292
DivÈ divassa = DivÈdivasseva (SyÈ) DivÈdivasseyeva (I)
DivÈ divassayeva (Ka) 97
DÊyati = Diyyati (SÊ, Ka) 92
DukkhaÒcÈpi = DukhaÑ vÈpi (SÊ, SyÈ) 414
DukkhÈnupatito siyÈ = DukkhÈnupÈtito (?) 56
DuggatyÈ = DuggaccÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 300
DutÊyena = Dutiyena (sabbattha) 287
Dussati = Dissati (SÊ, I) 296
D|rakkhaÑ = DurakkhaÑ (sabbattha) 18
Deve = Nabhe (SÊ) 208
DvattiÑsÈni ca = DvattiÑsÈ ca (SÊ, SyÈ, I) DvattiÑsa tÈni (?) 431
DvijaÑ = DijaÑ (I) 298
DvidhÈpathaÑ = DvedhÈpathaÑ (SÊ) 189
DvipaduttamaÑ = DipaduttamaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 293, 430
DvipÈdakoyaÑ = DipÈdakoyaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 308
[ Dha ]
DhanapÈlo = DhanapÈlako (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 59
DhammassavanaÑ = DhammassavaÓaÑ (Ka-SÊ)
DhammasavanaÑ (Ka-SÊ) 4
Dhammo = Damo (?) 307
Dhariyanta = DhÈriyanta (SyÈ) DhÈrayantaÑ (SÊ, Ka) 387
DhÊ = Dhi (SyÈ) ByÈkaraÓesu. 69
DhonaÑ = DhotaÑ (SÊ) 331
DhaÑsanti = DhaÑsenti (SÊ, I) 325
NÈnÈpÈÔhÈ 483
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Na ]
Na atari = AtiÓÓo (Ka-SÊ, Ka) 235
Na ittaraÑ = Na ittarena (SyÈ, SÊ, SyÈ-®Ôha) 156
Na ubhayamantarena = Na ubhayamantare (sabbattha) 179
Na karomi’cÈha = Na karomÊti cÈha (SyÈ) 57
Na kaÒci = NaÑ kaÒci (SÊ, I) NaÑ kiÒci (SyÈ) Na kiÒci (Ka) 11
Na jÈtu metÊ”ti = Na jÈtimetÊti (SyÈ, I, ®Ôha, pÈÔhantaraÑ.) 166
NattamahÈ’bhipassa = RattamahÈbhipassa (SyÈ)
RattamahaÑ vipassa (Ka) 440
Na dÈnÈhaÑ bhikkhave ito paraÑ = Na dÈnÈhaÑ bhikkhave ajjatagge
(AÑ 3. 45 piÔÔhe.) 139
NaddhiÑ = NandhiÑ (Ka-SÊ) NandiÑ (I) 70
NappaÔibhÈseyya = NappaÔibheyya (?) 107
Na macchamaÑsÈna’manÈsakattaÑ = Na macchamaÑsaÑ na
anÈsakattaÑ (SÊ-®Ôha, m|lapÈÔho)
Na macchamaÑsÈ-
nÈnÈsakattaÑ (SyÈ, Ka) 317
Na mandaÑ = Na maÑ taÑ (SÊ, I) Na mattaÑ (SyÈ) 31
Namayanti = Damayanti (Ka) 25
Na maÑ passati = MaÑ na passati (SyÈ) 256
Na lippatÊ = Na limpatÊ (SyÈ, Ka) 400
Na limpati = Na lippati (SÊ, I) 420
Na vedag| diÔÔhiyÈyako = Na vedag| diÔÔhiyÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I) 411
Na sambÈdhe na methune = Na sambÈdhÈ na methunÈ (SyÈ, Ka) 375
Na hane = Na hÈne (SÊ) 338
NÈÒÒo aÒÒaÑ = NÈÒÒamaÒÒo (SÊ) 38
NÈÔaputto = NÈtaputto (SÊ, I) 355
NÈsÊsatÊ = NÈsiÑsatÊ (SÊ, SyÈ, I) 400
NikkhipitvÈ = NikhanitvÈ (SÊ, SyÈ, I) 129
NikkhaÑ = NekkhaÑ (SÊ, SyÈ, I) 47
NiggamÈ = NiragamÈ (SÊ, SyÈ) NigamÈ (Ka-SÊ) Niragama (I) 388
NijigÊsÈno = NijigiÑsÈno (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 299
NiddaÑ = NindaÑ (SÊ, I) SaÑ 1. 8 piÔÔhepi. 34
NinhÈya = NinahÈya (SyÈ) 359
484 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Na ]
NibbÈnaÑ = NibbÈÓaÑ (Ka-SÊ, I) 41
NibbÈnaÑ iti = NibbÈnamÊti (SÊ) 444
NibbÈnaÑ paramaÑ = NibbÈÓaparamaÑ (Ka-SÊ) 43
NirÈsayo = NirÈsÈso (Ka) 288
NirÈsÈsaÑ = NirÈsayaÑ (SÊ, SyÈ, I) NirÈsakaÑ (?) 72, 377
NirÈso = NirÈsayo (SÊ) NirÈsaso (SyÈ) 334
NiriyaÑ sopapajjatÊ”ti = NiriyaÑ so upapajjatÊti (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 212
NirÈkatvÈ = NiraÑkatvÈ (bah|su) YathÈ anirÈkatajjhÈnoti. 325
NissaraÓiyÈ = NissÈraÓÊyÈ (AÑ 2. 214) 237
NihuÑhu~ko = Nihuhu~ko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 80
NÊyati = Niyyati (bah|su) 371, 412
NuÓÓameyya = Nunnameyya (?) 333
NhÈtakaÑ = NahÈtakaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 74
NhÈpanena = NahÈpanena (SÊ) 269
NhÈyatÊ = NahÈyatÊ (SÊ) 84
NhÈru = NahÈru (SÊ, I) NahÈr| (SyÈ, KaÑ) 2
[ Pa ]
PakkÈmi = Pakkami (Ka) evamuparipi. 83
Pakudho = Kakudho (SÊ) Pakuddho (SyÈ, KaÑ) 355
PaccattaÒca sarÊresu = PaccattaÑ sasarÊresu (SÊ, I) 375
PaccupaÔÔhÈnÈ = PaccuÔÔhÈpanÈ ca (SÊ, SyÈ) PaccuÔÔhÈpanÈ (I) 316
PaÔikacca = PaÔigacca (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 166
PaÔigiddhÈ = PaÔigijjhÈ (SyÈ, I) 384
PaÔibandhacitto = PaÔibaddhacitto (SyÈ) PaÔibandhar|po (?) 92
PaÔibaddho = PaÔibandho (I, Ka) 97
PaÔisallÈnÈ = PaÔisallÈÓÈ (SÊ) 134
PaÔisallÈnÈrÈmÈ = PaÔisallÈÓÈrÈmÈ (Ka) 221
PaÔhamuppattiko = PaÔhamuppattiyÈ (SÊ) PaÔhamuppattito (SyÈ) 341
NÈnÈpÈÔhÈ 485
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Pa ]
PaÓÈmemi vo = Vo paÓÈmemi (sabbattha) 105
Patanato = Papatato (SÊ, I-®Ôha) 371
PattapuÔasseva = PalÈsapuÔasseva (I, Ka) 242
PatikkhaÑ = Pati + ikkhaÑ = PatikkhaÑ. 388
PaÔisanthÈravutyassa = PaÔisandhÈravutyassa (Ka) 67
PatvÈ = PattÈ (SyÈ, I, Ka) 140
PathaviyaÑ = PaÔhaviyaÑ (SÊ, SyÈ, I) 156
Pathavissito = PaÔhavissito (Ka-SÊ)
PathaviÑsito (Ka-SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 313, 316
Paddhag|ti = PaÔÔhag|ti (SyÈ, Ka) 444
PadmaÑva = PadumaÑva (SÊ, SyÈ, I) 310
Padussati = Padissati (SÊ) 296
PaÓunnakodho = PanuÓÓakodho (Ka) 110
PabbajitvÈ = PabbajitÈ (Ka-SÊ) 142
Pabha~guraÑ = Pabha~gunaÑ (Ka) 34
Pabha~guraÑ = Pabha~gunaÑ (Ka-SÊ, Ka) Pabha~guÓaÑ (SyÈ) 220
PamÈya = PahÈya (Ka-SÊ, Ka) SamÈya (Ka)
Pa + mÊ + tvÈ = pamÈya, yathÈ nissÈyÈtipadaÑ. 309
PamuÒcaÑ gahÈyaÑ = PamukhaÑ gahÈya (SyÈ) PamuÒca gahÈya (Ka) 402
PayatapÈÓi = PayatapÈÓÊ (SÊ, SyÈ) 264
Paradattavutto = Paradavutto (Ka-SÊ, SyÈ, I) 99
ParamadÈnaÑ = ParamaÑ dÈnaÑ (I, Ka) 111
Parikissati = Parikilissati (SÊ) 407
ParicÈrakasoÄasÈnaÑ = ParicÈrakasoÄasannaÑ (SyÈ, Ka) 449
ParicÈressantÊ = CÈriyanti (SyÈ) 157
ParipuÓÓasikkhaÑ = ParipuÓÓasekhaÑ (SÊ) ParipuÓÓasekkhaÑ (SyÈ) 222
ParibbÈjaÑ = ParibbajaÑ (Ka) ParibbÈjakaÑ (SyÈ, KaÑ) 299
Pariyodapeyya = PariyodÈpeyya (?) 26
486 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Pa ]
ParoparÈ = ParovarÈ (SÊ, I) 348
ParoparÈni = ParovarÈni (SÊ, SyÈ) 436
Paropare = Parovare (SÊ, I) VarÈvare (SyÈ) 389
ParovaraÑ = VarÈvaraÑ (katthaci) 331
PlavatÊ = Plavati (SÊ, I) PalavetÊ (Ka) UplavatÊ (?) 61
Paviveko ca = Viveko ca (SyÈ) 216
ParihÈrati = ParihÊrati (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 308
PahÊyati = Pahiyyati (Ka) (SÊ, SyÈ, Ka) 250, 405
PahantvÈna = PahatvÈna (SÊ, I) 73
PalokinaÑ = PalokitaÑ (SÊ) 393
PÈÓine = PÈÓino (SÊ) 311
PÈÓupete = PÈÓupetaÑ (Ka) 379
PÈpiyo = PÈpiyaÑ (?) 19
PÈyasaÑ = PÈyÈsaÑ (sabbattha) 292
PÈrag| = PÈragÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 284
PÈra~gato = PÈragato (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 72
PÈra~gatÈ = PÈragatÈ (Ka-SÊ, SyÈ) 229
PÈrÈyananteva = PÈrÈyaÓaÑtveva (SÊ-®Ôha) 449
PÈva = PÈvÈ (SÊ, SyÈ, I) 401
PitvÈ = PÊtvÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 43
Pidhiyyare = Pithiyyare (SÊ, SyÈ, I) PithÊyare (SÊ-®Ôha) PidhÊyare (?) 434
PidhÊyati = PithÊyati (SÊ, SyÈ, I) 39
PippaliguhÈyaÑ = PipphaliguhÈyaÑ (SyÈ) SimbaliguhÈyaÑ (Ka) 81
Piyar|passÈdagadhitÈse = Piyar|passÈtagadhitÈse (SÊ, I) 93
Pilindavaccho = Pilindivaccho (SÊ) 109
PuÒÒÈni = PuÒÒÈnanti (AÑ 2. 465) 205
PuttÈ matthi dhanammatthi = Puttamatthi dhanamatthi (Ka) 22
PubbuÄakaÑ = BubbuÄakaÑ (SÊ, I) 39
P|janeyyÈnaÑ = P|janÊyÈnaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 3, 319
Pessiko = Pessako (Ka) 375
NÈnÈpÈÔhÈ 487
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Pha ]
Phassaye = Phussaye (SyÈ) 287
Phiyena = Piyena (SÊ, SyÈ) 326
Phusati = Passati (SÊ, SyÈ, I) 384
Phusati = Phusseti (SyÈ) 253
PhusayitvÈ = PhussayitvÈ (SyÈ) PhassayitvÈ (I) 226
PhoÔenti = PoÔhenti (SÊ, I) Pothenti (Ka) 385
[ Ba ]
Bandhito = BÈdhito (bah|su) 62
Baddho = Bandho (bah|su) 234
BalÊbadde = Balivadde (SÊ, I) 291
BalÊbaddova = Balibaddhova (Ka) Balivaddova (SÊ, SyÈ, I) 36
BahukÈrÈ = Bah|pakÈrÈ (SÊ, I) 269
BahuppadÈ = BahupadÈ (Ka) 254
BÈlo’mako = BÈlo mago (SÊ, SyÈ, Ka) 416
BelaÔÔhaputto = BellaÔÔhiputto (SÊ, I) VeÄaÔÔhaputto (SyÈ) 355
ByantÊ karoti = Byantikaroti (SÊ, I) ByantiÑkaroti (Ka) 272
ByÈsattamanasaÑ = ByÈsattamÈnasaÑ (Ka) 20
BrahmacariyavÈ = BrahmacariyaÑ (Ka) 51
BrahmacÈrayo = BrahmacÈrino (SyÈ) Brahmacariye (I, Ka) 187
BrÈhmaÓakaraÓÈ = BrÈhmaÓakÈrakÈ (Ka) 80
[ Bha ]
BhakuÔiÑ = Bh|kuÔiÑ (Ka-SÊ) BhÈkuÔiÑ (Ka-SÊ) 350
Bhasmacchannova = BhasmÈchannova (SyÈ, I, Ka) 23
BhassÈrÈmo = Bhassarato (sabbattha) 244
BhÈjÊyati = BhÈjÊyissati (SÊ) 134
BhÈhisi = BhÈsihi (SÊ, SyÈ, I) 390
BhidurÈyaÑ = BhindantÈyaÑ (SyÈ, I, Ka) 242
Bhiyyo = BhÊyo (SÊ) 15
488 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Bha ]
BhummÈni = Bh|mÈni (Ka) 4
Bh|tÈ va = Bh|tÈ vÈ (SyÈ, KaÑ, I, Ka) 11
Bh|nahu = Bh|nahata (SyÈ, Ka) 382
Bh|maÔÔhe = BhummaÔÔhe (SÊ, SyÈ) 17
BhecchÈmi = GacchÈmi (SÊ) VecchÈmi (SyÈ) VajjhÈmi (Ka) 343
BhetvÈna = BhitvÈna (SÊ, Ka) BhinditvÈ (Vi 4. 369; AÑ 3. 315) 203
BhedanapariyantÈ = BhedapariyantÈ (SyÈ) 371
BhogirÈjÈno = BhojarÈjÈno (SÊ, SyÈ) 368
[ Ma ]
MakkhÈse = MakkhitÈse (SyÈ) 197
Maggamanukkamanti = Maggamanuggamanti (SÊ, Ka) 249
MantabhÈÓÊ = MantÈbhÈÓÊ (SyÈ, I) 412
MaddavÈni = MajjavÈni (Ka, ®ÊkÈ) PaccavÈni (Ka-®Ôha) 67
MadhuÑvÈ = MadhuvÈ (sabbattha) (DÊ 1. ®ÊkÈ passitabbÈ) 23
Mahattaro = Mahantataro (SÊ) 382
Mahattehi = Mahantehi (SÊ, Ka) Mahatthehi (SyÈ) 215
MahÈ = VÈhÈ (SÊ, SyÈ, I) TheragÈthÈyaÑ (760) GÈthÈya sameti. 62
MahÈkaccÈno = MahÈkaccÈyano (SÊ, I, Ka) 80
MahÈmoggallÈnassa = MahÈmoggalÈnassa (Ka) 95
MÈgaÓÉiyÈti = MÈgandiyÈti (SÊ, SyÈ, I) 409
MÈgamha = MÈgamma (SÊ, SyÈ, Ka) 370
MÈnavinibaddhÈ = MÈnavinibandhÈ (SÊ) 166
MÈraÒjahaÑ = MÈrajahaÑ (SyÈ) MÈnajahaÑ (SÊ, Ka)
MÈnaÑ jahaÑ (I) 217
MÈvamaÒÒetha = MÈppamaÒÒetha (SÊ, SyÈ, I) 31
MicchÈdiÔÔhihatena = MicchÈdiÔÔhigatena (bah|su) 121
MicchÈ vÈcaÒca bhÈsiya = MicchÈ vÈcaÑ abhÈsiya (sabbattha) 236
NÈnÈpÈÔhÈ 489
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Ma ]
Miyyati = MÊyati (SÊ-®Ôha) 405
MutÊmÈ = MatÊmÈ (SyÈ, Ka) 326
MuduÑ = Mudu (SÊ) 343
Muni = MuniÑ (SÊ, I) 309
M|laghaccaÑ = M|laghacchaÑ (Ka) 49
MedhagamÈvaheyya = MedhakaÑ Èvaheyya (SÊ, I) 417
[ Ya ]
YakanapeÄassa = YakapeÄassa (SÊ, SyÈ) 308
YatthaÔÔhito = YatraÔÔhito (SyÈ) 32
YatthaÔÔhitaÑ = YatraÔÔhitaÑ (SyÈ) 32
YathÈpasÈdanaÑ = Yattha pasÈdanaÑ (katthaci) 49
YathÈ’ssa = YathÈ yathÈ (bah|su) 258
YadatthikaÑ = YadatthiyaÑ (I) YadatthitaÑ (Ka) 331
Yadi vÈ so samaÓako”ti = Yadi vÈ samaÓakoti (SÊ, SyÈ, I) 320
YÈyaÑ tagaracandanÊ = YvÈyaÑ tagaracandanaÑ (Ka) 21
Ye kho = Ye ca kho (SÊ) Ye ca te (SyÈ) Ye nu keci kho (I)
Ye te (SaÑ 1. 78) Ye nu kho keci (?) 156
Ye cassa = Yepassa (SyÈ) 265
Yenatthena = Senatthena (?) 342
Ye vo = Ye te (sabbattha) 269
YesaÑ ve = YesaÑ vo (I) Yassa ve (SyÈ) 369
YogakkhemÈ padhaÑsati = Yogakkhemato dhaÑsati (SyÈ, I)
YogakkhemÈ vidhaÑsati (SÊ, Ka) 203
YogÈ pamocenti = YogÈ pamuccanti (SÊ)
YogÈ mocanti (SyÈ) 249
Yoni cassa = Yoniso (SÊ, SyÈ, I) Yonissa (Ka) 215
490 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Ya ]
Yo vÈpi = Yo cÈpi (SÊ, I, Ka) 57
Yo’veti = Yovedi (sabbattha) 262
Yo vedi = Yo’veti (?) 378
[ Ra ]
Ramessu = Bhamassu (SÊ, I) Bhavassu (SyÈ) Ramassu (Ka) 66
RÈjisayo = RÈjÊsayo (SÊ) 209
RoganÊÄaÑ = RoganiÉÉhaÑ (SÊ, I) RoganiddhaÑ (SyÈ) 35
RoganÊÄaÑ = RoganiÉÉhaÑ (SÊ) 220
[ La ]
Limpati = Lippati (SÊ, I) 71, 406
Lippati = Limpati (Ka) 435
Lohita~go = Lohita~ko (SÊ, I) Lohitako (?) 141
[ Va ]
VaÓiÑ = VÈÓiÑ (SÊ) VaÓÊ (SyÈ, I) VÈÓijaÑ (Ka) 157
VajiraÑva’smamayaÑ = VajiraÑva’mhamayaÑ (SyÈ, Ka) 37
VaÓÓagandhamaheÔhayaÑ = VaÓÓagandhamapoÔhayaÑ (Ka) 20
Vatasampanno = Vattasampanno (SÊ, SyÈ) Ma 2. 407. 373
VanibbakayÈcakÈnaÑ = VaÓibbakayÈcakÈnaÑ (SÊ) 240
VarovaraÑ = Paro varaÑ (SÊ, SyÈ) Paro paraÑ (Niddesa) 451
VasÊkaritvÈ = VasiÑ karitvÈ (bah|su) 343
VassaÑvuÔÔhassa = VassaÑvutthassa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 146
Vass|pagato = Vass|pagate (Ka) 105
VÈcÈ’pariyantaÑ = VÈcaÑ pariyantaÑ (Ka) 310
NÈnÈpÈÔhÈ 491
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Va ]
VÈdayanti = VÈdiyanti (SÊ, I) 407
VikkhÊÓo = VitiÓÓo (SÊ) 394
Vicessati = Vijessati (SÊ, SyÈ, I) 19
VijÈnati = Virajjati (Ka-SÊ) 393
Vitamiddho = Vigatamiddho (bah|su) 11
Vinaya = Vineyya (SÊ) 11
VimuttisukhapaÔisaÑvedÊ = VimuttisukhaÑ paÔisaÑvedÊ (SyÈ, I, Ka) 77
VirÈgunaÑ = VirÈgikaÑ (Ka-SÊ) Pabha~guÓaÑ (SyÈ) 242
ViriccamÈno = ViriÒcamÈno (?) VirecamÈno (DÊ 2. 106) 180
VivaÔÔacchado = Vivattacchaddo (SÊ) 431
Vivattayi = VÈvattayi (SÊ-®Ôha) 227
VivasÈne = Vivasane (SÊ, SyÈ, I) 389
VivÈdayanti = VivÈdiyanti (SÊ) 418
VisantaraÑ = VessantaraÑ (SÊ, Ka) VissantaraÑ (I) 217
VissÈsaparamÈ ÒÈti = VissÈsaparamo ÒÈti (Ka-SÊ) VissÈsa
paramÈ ÒÈtÊ (SÊ-®Ôha) VissÈsÈ paramÈ ÒÈti (Ka) 43
Vissuto = Me sutaÑ (PÈÄiyaÑ) 253
ViharataÑ = BhavataÑ (SyÈ) 274
Viharatha = Hotha (SyÈ) 274
VÊriyena = Viriyena (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 306
VuÉÉhÈpacÈyino = VaddhÈpacÈyino (SÊ, I) 29
Vedi = VedhÊ (Ka) 87
VeramaÓisikkhÈpadaÑ = VeramaÓÊsikkhÈpadaÑ (SÊ, SyÈ) 1
VaÑsakkaÄÊrova = VaÑsakaÄÊrova (SÊ) VaÑsÈkaÄÊrova (SyÈ, KaÑ, I)
VaÑsekaÄÊrova (Niddesa) 285
[ Sa ]
Sa~kÈradhÈnasmiÑ = Sa~kÈraÔhÈnasmiÑ (Ka) 21
Sa~khÈ = Sa~khaÑ (SÊ, SyÈ, I) 420
492 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Sa ]
Sa~khÈtadhammÈnaÑ = Sa~khatadhammÈnaÑ (SÊ, I, Ka) 23
Sa~khÈraparamÈ = Sa~khÈrÈ paramÈ (bah|su) 43
Sa~kheyyakÈro ca = Sa~kheyyakÈrova (Ka) 331
Sa~khyaÑ = Sa~khaÑ (SÊ, I) 395
Sa~khyampi = Sa~khampi (SÊ) 102
SagandhakaÑ = SugandhakaÑ (Ka) 20
SaÒcayo = SaÒjayo (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 355
SacittapariyodapanaÑ = SacittapariyodÈpanaÑ (?) 41
SaÒchannapatto = SaÒchinnapatto (SyÈ, I) Pacchinnapatto (Ka) 289
SaÒchinnapatto = SaÑsÊnapatto (SÊ, I) 286
SaÓikaÑ = SaÓiÑ (SyÈ, I) 331
SataraÑsiÑva = VÊtaraÑsiÑva (SyÈ) SataraÑsÊva (Ka)
PÊtaraÑsÊva (Niddesa) 432
Sati yaÒca = SatÊ ceva (SÊ) SatÊ ca (SyÈ) SatÊ cÈpi (I, Niddesa)
Sati cÈpi (Niddesa) 434
Santhara = Patthara (SÊ, I) 182
SanthavÈto = Sandhavato (Ka) 309
Santhave = Sandhave (Ka) 285
SanthavaÑ = SandhavaÑ (Ka) 17
Satthi diÔÔho = PiÔÔhi diÔÔhÈ (Ka-SÊ, SyÈ, I) Satthi diÔÔhÈ (Ka-SÊ) 161
SandÈlayitvÈna = PadÈlayitvÈna (Ka) 288
SandÈnaÑ = SandÈmaÑ (SÊ) 70
SadhÈyamÈnar|pÈ = SaddÈyamÈnar|pÈ (SyÈ, I) 150
Sanibbuto”ti = Parinibbutoti (SÊ, SyÈ, I) 183
Sannova = Sattova (SÊ, I) 60
SabbapariÒÒÈ = SabbaÑ pariÒÒÈ (SyÈ, I) 198
Sabbabh|tÈnukampÊ = SabbasattÈnukampÊ (SyÈ) AÔÔhakathÈyampi. 264
SabbamahorattiÑ = SabbamahorattaÑ (?) 69
SabbasattÈ = Sabbe sattÈ (SÊ, SyÈ) 11
SabbasantharisanthataÑ = SabbasanthariÑ santhataÑ (SÊ, SyÈ, I) 184
Sabbe ne’tÈdisÈti = Sabbe ne tÈdisÈti (SÊ, SyÈ, I) 294
NÈnÈpÈÔhÈ 493
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Sa ]
SabbaÑ cetaso = SabbaÑ cetasÈ (Itipi aÒÒasuttesu.) 177
Samannesi = Sammannesi (SÊ, SyÈ) 367
SamayaÑ paripucchamÈno = SayaÑ paripucchiyÈno (SÊ, SyÈ) 388
SammaggataÑ = SamaggataÑ (SÊ, Ka) 254
Sampadh|pÈyati = Sandh|mÈyati sampadh|mÈyati (SyÈ) 292
SamÈdapeti = SamÈdÈpeti (?) 170
SamÈdapito = SamÈdÈpito (?) 122
SamÈnamanuciÓÓo = PamÈÓamanuciÓÓo (Ka)
PamÈdamanuciÓÓo (Ka-SÊ, SyÈ, I) 253
SammÈsambuddhasÈsane = SammÈsambuddhasÈsanaÑ
(SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 369
SamiÒjeyya = SammiÒjeyya (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 102
SamiÒjaye = SammiÒjaye (SÊ, SyÈ) 275
SamuÔÔhitaÑ = SamuÔÔhÈya (Ka) 48
SamudÈciÓÓo = AjjhÈciÓÓo (SyÈ, I, Ka) 109
SamujjupaÒÒassa = SamujjapaÒÒassa (SyÈ, Ka) 331
Sammutiyo = Sammatiyo (SyÈ) 420
SayaÑkato ca paraÑkato ca = SayaÑkato paraÑkato (SÊ) 162
SarÊsapa = SiriÑsapa (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 87
SaroruhaÑ = SareruhaÑ (Ka) 279
SallakantanaÑ = SallasanthanaÑ (SÊ, I) SallasatthanaÑ (SyÈ) 52
SavÈhiniÑ = SavÈhanaÑ (SyÈ, Ka) 39
SavÈhinin”ti = SavÈhananti (bah|su) 229
Sa ve = Sabbe (sabbattha) AÑ 1. 322 piÔÔhe passitabbaÑ. 276
Sassatoriva = Sassati viya (Ka-SÊ) 176
Saha vacanÈ ca pana = Saha vacanÈ pana (I) Saha vacanÈ (?) 95
SahavÈso hi = SahavÈsopi (SÊ, Ka) 241
Sahassasahasseva = Sahasseva (SyÈ, Ka) Sahassasseva (I) 186
SahÈvassa dassanasampadÈya = SahÈvasaddassanasampadÈya (Ka) 6
SahissÈmi = SamissÈmi (SyÈ) GamissÈmi (SÊ) SamÊhÈmi (I) 439
SÈni kammÈni = SakakammÈni (SÊ, I) 48
494 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Sa ]
SÈraÓÊyaÑ = SÈrÈÓÊyaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 187
SÈhasÈ = SahasÈ (SÊ, SyÈ, I) 50, 298
SikkhÈnugÊyanti = SikkhÈnukiriyanti (Ka) 424
Si~gÈlÈ = SigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 308
SitvÈva = SiÒcitvÈ (SÊ) 399
SabbinimaccagÈ = SibbanimaccagÈ (SÊ, SyÈ, I, Niddesa) 435
SÊtÊkarissatÊ”ti = SÊtiÑ karissatÊti (SÊ) SÊtaÑ karissatÊti (SyÈ, I, Ka) 181
SÊtibhaviÑsu = PÊtidahaÑsu (SyÈ, I) SÊtidahiÑsu (Ka) 192
SÊti bhavissanti = SÊtÊbhavissanti (?) 221
SÊlavataÑ nu jÊvitaÑ = SÊlavatÈnujÊvitaÑ (SÊ, I, Ka) 409
Sukhasamuddaye = Sukhasamudraye (SÊ-®Ôha) 206
SugataÑ = PuggalaÑ (SÊ, Ka) 270
SukusalasampahaÔÔhaÑ = Sukusalena sampahaÔÔhaÑ (Ka) 386
SujÈ = SujÈtÈ (SyÈ, I, Ka) 110
SunidhavassakÈrÈ = SunÊdhavassakÈrÈ (SÊ, SyÈ, I) 186
SubhÈsitaÑ cidaÑ = SubhÈsitamidaÑ (SaÑ 1. 78) 157
Sumarati = Susarati (Ka) 59
SuvÈnÈ = SupÈÓÈ (I) 308
SuvijÈno = DuvijÈno (SyÈ, Ka) 295
SusaÓÔhÈnÈ sur|patÈ = SusaÓÔhÈnasur|patÈ (SÊ)
SusaÓÔhÈnaÑ sur|patÈ (SyÈ, KaÑ) 10
Suss|saÑ = Suss|sÈ (SÊ, I) 307
Suhuj| = S|j| (SÊ) 10
S|riyova = Suriyova (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 79
SekhaÑ = Sekkhoti (SyÈ) Sekhoti (I) 170
SeyyathidaÑ = SeyyathÊdaÑ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 205
SoÓasi~gÈlÈ = SoÓasigÈlÈ (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 219
SopÈko = SapÈko (?) 299
SomaÑ = So imaÑ (SÊ, I) 399
NÈnÈpÈÔhÈ 495
NÈnÈpÈÔhÈ PiÔÔha~kÈ
[ Sa ]
So yasaÑ paramaÑ patto = So yasapparamappatto (SyÈ, Ka) 300
SaÑyamamattÈnaÑ = SaÑyamaya’ttÈnaÑ (SÊ, I) 67
SaÑvejanÊyaÔÔhÈnesu = SaÑvejanÊyesu ÔhÈnesu (SyÈ, I) 216
SaÑsannasa~kappamano = Asampannasa~kappamano (Ka) 53
SaÑsÈmetvÈ = PaÔisaÑsÈmetvÈ (SyÈ) 105
SaÑsumbhiÑsu = SaÑyujjhiÑsu (Ka-SÊ, SyÈ, I) 161
SaÑharÈni = Sa~gahÈni (Ka-SÊ, SyÈ, I) 244
[ Ha ]
HÈsapaÒÒÈnaÑ = HÈsupaÒÒÈnaÑ (SÊ-®Ôha) 219
HitasukhatthÈya = HitasukhatÈya (SÊ, SyÈ, I) 386
HirÊ = Hiri (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 219
HirÊmanaÑ = HirÊmataÑ (SyÈ, I) 260
HutaÒca = HuttaÒca (SÊ, Ka) 349
HuÑhu~kajÈtiko = Huhu~kajÈtiko (SÊ, SyÈ, KaÑ, I) 80
KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
NÈmÈnaÑ anukkamaÓikÈ
NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko NÈmÈnukkamo PiÔÔha~ko
[A] [ Ka ]
AggÈÄava 329 Ka~khÈrevata 148
AggikabhÈradvÈja 297 Kapila 321
A~guttarÈpa 363 KapotakandarÈ 123
AciravatÊ 140 Kappa 444, 449
AÒÒÈsikoÓÉaÒÒa 173 KasibhÈradvÈja 291
AjakalÈpaka 82 KimikÈÄÈ 117
Ajita 434, 449 Kukudha 181
AnÈthapiÓÉika 80, 82, 295 KuÓÉadhÈnavana 93
Anuruddha 80 KuÓÉikÈ 93
AnupiyÈ 98 KusinÈrÈ 121
KeÓiya 363, 370
[Œ] KokÈlika 379
Œnanda 104, 134, 138, 147, KosambÊ 125, 176
149, 151, 168, 175, 180 Kosala 92, 122, 133, 150
ŒÄavÊ 305, 329 155, 189, 345
΀avaka 305
[ Ga - Gha ]
[I] Ga~gÈ 140, 180
IcchÈna~gala 372 GayÈ 83, 320
[U-E] Gijjhak|Ôa 350
Utena 176 Gotama 188, 351
Udaya 446, 449 Gotamaka 151
GhositÈrÈma 125, 176
UpasÊva 439, 449
Upasena 131 [ Ca ]
UruvelÈ 77, 80, 87, 114 Ca~kÊ 372
EkanÈÄÈ 291 CÈpÈla 151
498 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
GÈthÈs|ci
GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ GÈthÈyo PiÔÔha~kÈ
[A] [A]
AkakkasaÑ 72, 377 Ajito 432
AkataÑ dukkaÔaÑ 58 Ajja pannaraso 302
AkatvÈ kusalaÑ 212, 213, 233 AjjhattaÒca 446
Akarontopi 241 Ajjhattamevu’pasame 421
AkiÒcanaÑ 444 AjjhÈyakakule 300
AkittayÊ 422 AÒÒatra tamhÈ 323
Akkocchi maÑ 13 AÒÒaÑ ito 417
Akkodhano 282, 412 AÒÒÈtametaÑ 388
AkkodhanaÑ 70, 376 AÒÒÈya padaÑ 334
Akkodhena 46 AÒÒÈya lokaÑ 311
AkkosaÑ 70, 376 AÒÒÈya sabbÈni 309
AkkhÈtÈraÑ 304 AÒÒÈ hi lÈbh|panisÈ 24
AkkheyyasaÒÒino 232 AÒÒena ca 292, 349
AkkheyyaÒca 232 AÒÒepi passa 372
AgamÈ RÈjagahaÑ 340 AÔÔhacattÈlÊsaÑ 323
Aggato ve 255 AÔÔhÈna’taÑ sa~gaÓikÈ 287
AggasmiÑ dÈnaÑ 225 AÔÔhinahÈrusaÑyutto 307
Aggassa dÈtÈ 255 AÔÔhÊnaÑ nagaraÑ 36
AggihuttamukhÈ 370 AÉayhamÈnena 212
Agge dhamme 255 AÓumattopi 342
AcaritvÈ 36, 37 AtijÈtaÑ anujÈtaÑ 239
AciraÑ vata 19 AtisÈradiÔÔhiyÈva 417
AccÊ yathÈ 440 AtÊtayobbano 296
Acchecchi taÓhaÑ 332 AtÊtesu 334
Acchecchi vaÔÔaÑ 171 AttadaÓÉÈ bhayaÑ 424
AjÈtaÑ 220 AttadatthaÑ 38
502 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake
[U] [E]
Upasantasantacittassa 132 Eko tamanudÈsino 450
Eko ahaÑ 439
UpÈtidhÈvanti 168
Eko pubbe 407
UpÈdÈnapaccayÈ 394
EÓija~ghaÑ 304
UpÈyÈsÈ ca 362
EtaÒca dhammamaÒÒÈya 423
Upekkhako 412 EtaÒhi tumhe 52
UpekkhÈsatisaÑsuddhaÑ 446 EtadaÒÒÈya 443, 444
Ubhosu antesu 400 EtamatthavasaÑ 54
UyyuÒjanti 26 EtamÈdÊnavaÑ 201, 258, 268
UsabhaÑ pavaraÑ 74, 378 393, 395, 407
Usabhoriva 283 EtaÑ kho saraÓaÑ 42
EtaÑ dukkhanti 393
Ussussati 429
EtaÑ nÈgassa 127
[] EtaÑ daÄhaÑ 63
n|daro 389 EtaÑ lokassa 304
EtÈdisaÑ ce 409
[E]
EtÈdisÈni 4, 319
EkaccÈnaÑ na dadÈti 240 EtÈdisena 308
EkajaÑ vÈ 298 EtÈbhinandÈmi 438, 442
EkadhammaÑ atÊtassa 207 EtÈhi tÊhi 263
Ekamekassa 449 Ete kho puttÈ 239
Ekampi ce pÈÓa 209 Ete ca ÒatvÈ 415
Ekassa caritaÑ 60 Ete ca paÔivijjhi 294
Ete tayo 249
Ekassekena 206
Ete dhamme 206, 231
EkaÑ carantaÑ 310
Ete parÈbhave 297
EkaÑ dhammaÑ 39 Ete BuddhaÑ upÈgacchuÑ 449
EkaÑ hi sacca 416 Ete ca vidvÈ 121
EkÈsanassa 390 Ete vivÈdÈ 408
EkÈsanaÑ 56 Etesu giddhÈ 317
GÈthÈs|ci 507
[ Ja ] [ Ta ]
JiÓÓassa me 451 Tato kÊÔe 374
JiÓÓohamasmi 448 Tato kumÈraÑ 386
Tato ca pakkhassu 339
JÊranti ve 36
Tato ca pÈto 339
JayaÑ veraÑ 43
Tato ca rÈjÈ 324
[ Jha ] Tato devÈ 325
JhÈya bhikkhu 66 Tato pakkhÊpi 374
JhÈyiÑ viraja’mÈsÊnaÑ 68, 446 Tato palÈse 322
JhÈyÊ na pÈdalola’ssa 422 Tato macchepi 374
Tato malÈ 48
[ ®ha ] Tato ratyÈ 389
®hitena kÈyena 151 Tato vedena 433
[ a ] TatrÈbhirati 26
ayhamÈnena 211 TatrÈyamÈdi 67
TathÈgatassa 218
[ Ta ] TathÈgataÑ Buddha 217
TagaraÒca 241 Tatheva katapuÒÒampi 45
TaÒca kammaÑ 23 Tatheva dhammaÑ 326
TaÒcÈhaÑ abhinandÈmi 437, 439 Tattha sikkhÈnugÊyanti 424
TaÓÉulaÑ sayanaÑ 323 TadaÔÔhikatvÈna 326
TaÓhakkhayaÑ 290 TadaminÈpi 299
TaÓhÈdutiyo 201, 268 Tapena brahmacariyena 379
Tapo ca 4, 319
TaÓhÈdhipanne 448
TamaddasÈ bimbisÈro 340
TaÓhÈya jÈyatÊ 45
Tam|panissÈya 419
TaÓhÈyogena 229
TamenaÑ bÈvarÊ 429
Taho aÒÒÈ vimuttassa 266, 232 Tameva vÈcaÑ 344
Tato adinnaÑ 338 TamonudaÑ 217
Tato ÈmantayÊ 431 Tamonudo 450
Tato opadhikaÑ 248 Tayo rogÈ 325
512 KhuddakanikÈye paÔhamabhÈgapotthake