KAYARIAN AT ISTRUKTURA NG WIKANG FILIPINO

Kayarian ng Wikang Flipino: PAYAK, MAYLAPI, INUULIT, TAMBALAN

Bahagi ng Pananalita:

NOMINAL (Nominal): Pangngalan (Noun); Panghalip (Pronoun)

PANURING (Modifiers): Pang-uri (Adjective); Pang-abay (Adverb)
PANDIWA (Verb)
PANGKAYARIAN (Functional): Pang-ugnay (Connectives)
Pangatnig (Conjunction)
Pang-angkop (Ligature)
Pang-ukol (Preposition)
Pananda (Markers)
Pantukoy (Articles)
Pangawing (Linking or
Copulative)

1. PANGNGALAN (Noun)
Kaurian: PANTANGI (Proper); PAMBALANA (Common)
Kayarian: TAHAS (Concrete); BASAL (Abstract);
` LANSAK (Collective); MASS
Kasarian: PANLALAKI (Masculine); PAMBABAE (Femenine)
Di-TIYAK (Common); WALANG KASARIAN (Neuter)
Kailanan: ISAHAN (Singular); DALAWAHAN
MARAMIHAN (Plural)
Kaukulan: PALAGYO (Subjective); PALAYON (Objective)

2. PANGHALIP (Pronoun)
Kaurian: PANAO (Personal);
PAMATLIG (Demonstrative)
 PATULAD (Comparative)
PANAKLAW (Indefinite)
PANANONG (Interrogative)

Kailanan: ISAHAN (Singular); DALAWAHAN

MARAMIHAN (Plural)

Panauahn o Persona: UNANG PANAUHAN (First Person)

IKALAWANG PANAUHAN (Second Person)
IKATLONG PANAUHAN (Third Person)

Kaukulan: PALAGYO (Subjective); PALAYON (Objective)

PAARI (Possessive)

3. PANG-URI (Adjective)
Kaurian: PANLARAWAN; PAMILANG
Antas: LANTAY (Simple)
PAHAMBING (Comparative)
PASUKDOL (Superlative)

4. PANG-ABAY (Adverb)
Kaurian: PAMARAAN (Adverb of Manner)
PANLUNAN (Adverb of Place)
PAMANAHON (Adverb of Time)
PANG-AGAM
PANANG-AYON
PANANGGI
PANGGAANO/PAMPANUKAT

5. PANDIWA (Verb)
Kaukulan: PALIPAT (Transitive)
KATAWANIN (Intransitive)

Tinig: TUKUYAN (Active)

 BALINTIYAK (Passive)

Aspekto: PERPEKTIBO (Past Tense)

IMPERPEKTIBO (Present Tense)
KONTEMPLATIBO (Future Tense)

Pokus: Pokus sa TAGAGANAP

Pokus sa LAYON
Pokus sa GANAPAN O LOKATIBONG POKUS
Pokus sa TAGATANGGAP O BENEPAKTIBONG POKUS
Pokus sa GAMIT O INSTRUMENTONG POKUS
Pokus sa SANHI O KOSATIBONG POKUS
Pokus sa DIREKSYON

Kaganapan: Kaganapang TAGAGANAP

Kaganapang LAYON
Kaganapang TAGATANGGAP
Kaganapang GANAPAN
Kaganapang KAGAMITAN
Kaganapang DIREKSYUNAL
Kaganapang SANHI

6. PANGATNIG (Conjunction)
Kaurian: PAMUKOD
PANINSAY
PANUBALI
PANANHI
PANLINAW
PANULAD
PANAPOS
PAMANGGIT

7. PANG-UKOL (Preposition): SA / KAY

8. PANG-ANGKOP (Ligature): katagang nag-uugnay sa panuring at
salitang tinuturingan
 Kaanyuan: NA, -NG, -G
-na - ginagamit na pang-ugnay ng mgasalitang katinig
maliban sa n
-ng - ginagamit sa pag-ugnay sa salitangnagtatapos sa
patinig na a, e, i, o, u
-g - ginagamit sa pag-ugnay ng mga salitang
nagtatapos sa n

9. PANTUKOY (Article/Determiner) - mga salitang laging nangunguna

sa pangngalan o panghalip—ang, ang mga, si, sina

10. PANGAWING O PANGAWIL (linking o copulative) - salitang

nagkakawing ng paksa (o simuno) at panaguri

11. PANDAMDAM (Interjection) - Hindi na isinama ang Pandamdam

(interjection; mga salitang nagsasaad ng matinding damdamin) sapagkat
ayon sa mga may-akda ng Makabagong Balarila ay maaaring magamit
bilang pandamdam ang kahit anong salita kung bibigkasin nga ng may
matinding damdamin.

PARIRALA (Phrase) – lipon ng mga salita na di nagbibigay ng buong diwa

Halimbawa: ang mga bata
Magandang dalaga

SUGNAY (Clause)
Kaurian: SUGNAY NA MAKAPAG-IISA (Independent Clause) –
Isang payak na pangungusap
SUGNAY NA DI MAKAPAG-IISA (Dependent Clause) –
pinangungunahan ng pangatnig at di nagbibigay ng
buong diwa

PANGUNGUSAP: lipon ng mga salita na nagbibigay ng buong diwa

Pangkalahatang Bahagi ng Pangungusap:

SIMUNO/PAKSA (Subject)
PANAGURI (Predicate)

Kaurian ayon sa Kaayusan:

KARANIWAN o TUWID (Panaguri-Simuno; walang “ay”)
DI-KARANIWAN o BALGITAD (Simuno-Panaguri; may “ay”)

Kaurian ayon sa Gamit:

PATUROL o PASALAYSAY (Declarative)
PATANONG (Interrogative)
PAUTOS (Imperative)
PADAMDAM (Exclamatory)

Kaurian Ayon sa Kayarian:

PAYAK (Simple)
TAMBALAN (Compound)
HUGNAYAN (Complex)
LANGKAPAN (Compound-Complex)