You are on page 1of 34

NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 01

A CHHUNGA THU AWMTE


Editorial ....................................................................................................... - 2

Keimahni ..................................................................................................... - 3

Khawvel Tukverh ................................................................................... - 6

Nang Malsawmna Ni Ang Che


-Pro Pastor F. Lalhmangaihzuala.. - 19

Sakawlh Nambar 666


- Alex Z.L. Hualngo............................. - 22

Inenfiah ang
- L.H. Zuala............................................... - 25

Islam Sakhua Bihchianna


- Dr. Ramdinthara Sailo .................... - 26

Mizo Tawng Ziah Dan


- T. Zorampela ...................................... - 31
.
February thlaa piangte ....................................................................... - 32

NUNNA TUIKHUR CHHIAR NUAM VEK ULE!!


02 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
from the EDITOR’S desk
Khaw thengthaw nuam tak, Mizo khuaah chuan khaw nuam berte zinga
mi, N. Vanlaiphai-a thilthleng hi kan hre theuh awm e. An khaw thalai tleirawl
rualin thlarau khawihna mak tak mai an chang a, nausen angin hnute hnekna nen
bawnghnute an hne a, chumi hnuah ngawlvei anga awmna rau chantir an nih leh
thute pawh chanchinthar atangin kan lo hre ve zung zung zel a. Delhi tlangah
ngei pawh harhna kan chang mek a nih hi.
Tun hma atang tawhin harhna a lo thlen changin emaw, khawi khawiah
emaw revival a tlakin sawi tur ting chuan hetiang lam chi thil sawifiah thiam
si loh leh, aaa.. mihring mihrinna atanga hriatfiah thiam harsa tak tak te pawh
(i’n ti teh ang!) a lo thleng fo tawh thin a. Heng kan hriat lar tak- tawnghriatloh,
tihdam rawngbawlna, taksa chetna leh khawihthluk rawngbawlna te bakah, tam
tak chuan kan la hmuh loh a hming chauh kan ral hriat ve- khurbing, innausen,
ze khel etc. tih angrengte hi mi sawirik chu kan hre theuh tawh awm e.
Hengte hi mihring mihrinna atang chuan hriatfiah thiam hi a harsa ngiang
mai a. A dik a dik chuan mihring rilru in pai tdam harsa a tih fe fe pawh a awm
thei awm e. Ama’rawhchu ringtuten kan rin, Pathian thawkkhum, diklo thei lo
leh daw ngai lo Bible in Thlarau thianghlim meuh sawichhiate chu ngaihdam
an nih loh tur zia chiang takin min hrilh tlat mai a (Mathaia 12:31-32, Marka
3:29, Luka 12:10). “Thlarau hnathawh chu thlarau vekin a hre fiah thin”, an lo
ti mathlawn lovin, chu thlarau thianghlim hnathawh chu mi nazawng hriatthiam
phak rual a ni thin si lo. A hre lovina lo sawisel emaw, fiamthu thawhnana lo
hman mai chu thil tih chi loh leh kan tih loh tawp tur a ni ang a. Kan hre lo a nih
chuan ngawih mai kha a finthlak ber fo ang.
Chutih rual chuan, kan Bible vekin 1 John 4:1 ah Thlarau nazawng ring-
lo tur leh Pathian laka mi an ni nge ni lo fiah turin min chah ve leh tlat mai a.
Chuti a nih chuan, Thlarau thianghlim hnathawh karah Pathian atanga chhuak
ni lo thlarau dang hnathawh pawh a awm ve thei a ni tih chu phat rual lovin kan
hre thei awm e. A hring a hranin eng emaw ti deuh taka danglama hriattirna kan
dawnglo a nih pawhin, Bible in min hrilh angin an rah atang kan hre mai dawn
a ni. Krista atanga chhuak thlarau thianghlim changtu chuan Isua Krista duhza-
wng chauh a ti thin.
Kan Bible in thlarau rah a sawi te hi kan ngaihtuah fo a tha bawk ang.
“Thlarau rah erawh chu hmangaihna te, hlimna te, remna te, dawhtheihna te,
ngilneihna te, thatna te, rinawmna te, thuhnuairawlhna te, insumtheihna te a ni
zawk e; chutiang kalhzawngin dan thupek reng a awm lo ve.” (Galatia 5:22,23).
Chhiartu zawng zawng Lalpa’n malsawm rawh se, Amen.
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 03

KEIMAHNI

MUSIC COMMITTEE : Kan Jt. Editor : Alex Ch. Zanghakliana


Fellowship kan chaklohna leh kan News Editors : Jerome Lalhruaitluanga
inthlahdahna lai tak, mite hmuha kan Gin Lalthianghlima
mualpho tak zeuh zeuhna ‘Music and Graphic Design : Lalremruata
Sound’ lama hmala tak tak turin het-
iang hian Music Committee chu din a CRUSADE : Revival Heal-
ni ta. ing Ministry (Pu Khamchunga &
Pu Lalkunga) te hmangin Dt. 16-
Chairman : Pu Sikuldinthanga 22/2/2015 chhung hian Crusade ropui
Secretary : Pi Juliet Zamveli tak buatsaih a ni a, zan lam inkhaw-
Members : JL. Liana mah Pathian thuchah nung tak ngai-
Alex Ch. Zanghakliana hthlak thin a nih bakah, chhun lamah
C. Lalchharliana intawngtaitir duhte tan hun hman thin
Lalropara a ni bawk. Kan hlawkpui tak meuh
Lalfakawma meuh a ni.

Anni hian music & sound lama PRO PASTOR THAR: Dt.
hma kan sawnna turin theihtawp an 1/2/2015 Chawlhni inkhawm khan
chuah ang a. Music & Sound training nikum lama kan rawngbawltu (Facil-
bakah, solfa zirte thengin a tul dan a itator), Tv. F. Lalhmangaihzuala chu
zirin pawnlam atanga mithiam ruai kan Fellowship Pro Pastor atan lak-
te pawhin an huaihawt thin ang. Tin, luh a ni. He hun hi Delhi-a kan Mizo
Fellowship zaipawl pawh an kutah Pastor Sinior pahnih- Rev. Zakiauva
hian a awm dawn a ni. Member ten (The Truth) leh Rev. Rosiama (UPC)
thahnemngai takin kan tawiawm thin min hmanpuiin, anni hian lakluhna leh
dawn nia. tawngtaisakna hunt e pawh an hmang
a ni.
NUNNA TUIKHUR EDITO- Mamawh te kan awm takin
RIAL BOARD-2015: Fellowship Ex- Pro Pastor F. Lalhmangaihzuala Con-
ecutive Committee Conference in ku- tact-7042269112
mina ‘Nunna Tuikhur’ Monthly News
enkawl tura a thlanchhuah te chu het- CHOKIDAR-2015: Kumin
iang hian form fel an ni ta:- chhunga kan Biak In enkawl (Choki-
Editor : C. Lalchharliana dar) hna thawk turin Pu Lalthangkima
04 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
chu thlan a ni leh bawk. Contact- thih hma thla 2/1 velah SLIC Office ah
card renew turin appointment i la vat
MISSION RAWNGBAWL- dawn nia. Mahni kal kher ngai lovin
NA: Nikum lamah Pathian kaihhruai- a hnuaia office number ah hian phone
na in hmun hrang hrangah Missionary mai tur a ni-
6 kan chawm a nih kha. Kan thlen chin 011 6525 3867
atanga hmasawn zel tur kan nih angina 011 2437 4501
kumin 2015 ah hi chuan Pathian rinch- Appointment i lak hnuah in-
han chungin Missionary 7 kan chawm terview ni leh interview-na hmun tu-
dawn ta. Hetiangin:- rah chhungkua kim taka kal tur a ni a.
Varanasi : 2 FRRO card nei tan theihnghilh lova
Orissa : 2 ken ngei ngei tur a ni. Tin, Delhi a
Delhi Mssion Field : 2 nau piang kan nei a nih chuan Birth
Innlay, Shan State, Burma : 1 Certificate ken tel bawk tur a ni. Inter-
Member tinte Mission thilpek view-na hmun hi SLIC office, South
lamah tan i la sauh sauh zel ang u. Delhi ah a ni a, address kimchang chu
hei le-
PAWIMAWH: Delhi ah hian
chhan chi hrang hrang vangin kan SLIC/HRLN Office
awm hlawm a, mihring chu chhiat that 576, Masjid Road, Jangpura,
tawk thei kan nih angin, UNHCR a New Delhi-110014
in register te kan nih ve lem loh phei (Near D.A.V. School)
chuan Delhi Mizo Welfare Associa-
tion (DMWA) ah emaw, Delhi Mizo
Zirlai Pawl (DMZP) lamah emaw te RIP : Varanasi lama kan Mis-
hian membership fee pein i inziak lut sionary chawm thin, nikum hmasa
hram hram ang u. Mizo kan nihna an- lamah Field Director Rev. S. Lalkhu-
gin kan awmna hmun apianga Mizo ma ho va Delhi an lo zin tum pawha
Society belh tlat hi kan tih tur a nih Permeshwar Murmu-a (kan Mission-
bakah, kan himna tur pawh a ni e. ary tho) te nena hun rawn hmang
ve tawh, mi ngainatawm tak Tv.
UN Card Renew: Kum 2015
C.Lalnunmawia chuan Dt. 8/2/2015
hian Refugee Card (UN Card) a thi
dawn tlangpui a, mitinten kan UN khan he khawvel hi chhuahsanin chat-
Card expire hun kan enchian a tha uan ram min lo pansan ta. A ruang hi
hle mai. FRRO Card neih phei chuan Aizawlah vui niin,a chhungte kan biak
fimkhur lehzual a ngai tak meuh a ni. pawh hnuah kan Fellowship hmingin
I UN Card a thi dawn anih chuan, a ralnate pawh thawn a ni.
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 05
Dt. 10/2/2015 (Tuesday) khan laibute chu Tv. Rohlupuia’n Aizawl
Women Department E.C. te chuan a tangin Delhi ah tlawmngai takin a
Pro Pastor F. Lalhmangaihzuala chu rawn phur thla vethunga, a lawmawm
Pro Pastor a hlankai a nih lawmpuina takzet a ni. An thilphalna te leh an in-
chawhlui kilpuina an nei. pekzawhnate Lalpan a let tamtakin-
malsawm rawh se.
Dt. 11/2/2015 (Wedes- SHIMLA VIDEO : Kan hriat
day) khan Women Department ten theuh angin Dt. 13/2/2015 khan excur-
sumzawnnan sangha zawrh hnatlang sion in Shimla leh Kufri vur tlang fan-
an nei a. Rawngbawlna a ngaia leisak- gin kan kal a nih kha. Kha Shimla kal-
tu zawng zawngte chungah MCFW na video kha peih fel a ni țep tawh a,
Dept. ten lawmthu an sawi. darkar khat leh a chanve vela sei niin
a hmuhnawm thei tur ang ber a edit a
TAWNGTAI TLAIVAR : Dt. ni bawk a, a lei duh tur tan kan Țhalai
5/3/2015 (Ningani) hian MCFW Dept. hruaitute bulah in report tur a ni ang.
hminga tawngtai tlaivar neih tur a ni Write Protected (Write chhawn theih
a. Leader turte Pi Juliet Zamveli leh- loh) ang chi a siam a nih dawn avangin
Nl. TBC. Lamthangpuii te an ni. Fatu mi lei sa pendrive a lak chhawn mai
turin Pu Lalhriatchhunga, Pu Lalnun- ang chi kha a theih dawn lova chuvang
mawia leh Pu Lalthangkima te ruat an chuan Shimla kal ho tan phei kha ch-
ni. Refreshment hi a tul hun apianga uan lei ngei ngei tur a ni ang.
lam theih turin buatsaih a ni bawk ang. A man lamah a tlawm theih
nan disk khatah khung len vek a ni a, a
TAWNGTAIPUI NGAI: Kan man atan Rs. 50/- zel a ni ang. A siam
Fellowship Thalai Secretary pawh lo tu te fellowship dang mi an nih avan-
ni tawh thin Tv. Lallawmzuala (Val- gin a man bat a remchang lovang. Lei
tea) u, Laldinpari chuan chhul Cancer ve ngei ang che. Lei duh tur a zirin a
natna neiin Guwahati damdawi inah a copy siam a ni dawn a in report lo chu
chhul chhunglam hem turin an awm siam kep a remchang dawn lo bawk a
meka i tawngtaipui theuh ang u. ni.

NSS Dept. : Naupang Sunday NUI LAWK ANG:-} Nl. Saw-
School lam pawh 1st February, 2015 mi of Asalatpur pawh hian Bawngsa hi
atang khan inkhawmna neihchhoh a Nimbu (Limbu) tuia chiah hian a hnip-
ni leh ta. Kumin a tana NSS zirlaibu siah thina, a ngawt seta, ei a nuam duh
zawng zawngte hi Pi P.C. Lalbiakzua- lutuk an tih hi a lo hre ve a. Bawngsa ti
li te chhung in rawngbawlnan an tum chu Nimbu nen a lo chiah ve a, “a mur
sak vek a, a ropui hle. Tin, chung zir- sur sur e”, a tih tlat chu!!
06 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015

Tourism Bank hawn a ni dawn Approval secure a nih dawn thu a sawi
: Myanmar Tourism Federation chuan bawk a ni.
kumin 2015 chhung hian Myanmar Myanmar chuan 2013 chhung
khan $ 926 million lai mai Tourist te
hnen atangin a la luta, chutiang chuan
nikum 2014 khan 1.14 Billion lai mai
a lak luh leh thu Ministry of Hotels
and Tourism Statistic chuan a tarlang
a ni. 2014 khan 3.05 million Tourist-te
chu lo mikhualin, 2013 khan 2.04 mil-
lion a ni thunga 50 percent lai maiin a
than thu official figure chuan a tarlang
bawk a ni.(tuivar.com)

Valentines pualin thisen pe;


Tourism Development Bank chu Yan- Kum 6 chhungin unit 3217 : Aizawl;
gon, Mandalay leh Naypyitaw-ah a February 14, Hmangaihte Ni (Valen-
din dawn thu Deputy Chairperson of tines Day) pualin a thlawna thisen pek
the Myanmar Tourism Federation U runpui chu Govt. Mizo High School
Khin Maung Yin-a chuan Myanmar Hall leh Mizoram hmun dangah te
Business Today chanchin-ah a sawi a neih a ni a. Kum 6 kalta (2010 atanga
ni. 2015) inkar khan Valentines Day pual
Myanmar Tourist ten Money hian thisen unit 3217 pek a ni.
Transfer chungchangah harsatna an Aizawla thisen pek runpui
nei thina, chu harsatna chu he Myan- ‘Blood for your Valentine’ hmanna
mar Tourism Development Bank hian hi Dr. Lalmalsawmi Sailo, Project
tam takin a tanpui beisei a nih thu Cen- Director MSACS chuan a kaihruai a,
tral Bank of Myanmar (CBM) chuan a khuallian Parliamentary Secretary Jo-
sawi bawk a ni. seph Lalhimpuia chuan thalai mi eng
Mimal tabil a ni dawn lova, a emaw zat sual kawng zawha tlan an
neitu chan chang tur te chu Hotel own- awm laia mi tam tak midangte tana
er leh Tour Operator te an nih dawn thisen pe tura an pungkhawm thei chu
thu sawiin, mipui thil ang a nih dawn lawmawm a tih thu leh intihhmuh zel
bawk thu U Khin Maung Yin-a chuan chi nia a hriat thu a sawi. Khuallian
a sawi bawka. Tin, CBM hnen atangin chuan Mizoram chu India rama state
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 07
fai ber ni turin hmalak mek a ni tih duh thlantir a tiam a, hei hian provid-
sawiin sawrkar leh tute emaw tih tura er-te zingah service pe ṭha zawk nih
dah mai lova, mi tupawh tan la theuh tum leh, man tlawm zawka hmantir
turin an sawm tih a sawi bawk. tuma inelna ṭha a siam phah dawn tih
Association for Voluntary an sawi.
Blood Donation General Secretary, *Education, tourism, trade leh service
C.Lalnunnema report tarlan danin sector hmunpuia Delhi siam
kumin Valentines day pual hian Aiza- * Delhi chu solar city-a siam a, khaw-
wl, Lunglei, Saiha leh Serchhipah te pui chhunga vantlang puipunna hmu-
thisen pek runpui hi neih a ni a, a vaiin na a thlawna wi-fi pek.
unit 598 lak a ni. Thisen hi Aizawlah *Thla tin Delhi in tinah tui liter 20,000
unit 418, Lungleiah 116, Saihaah 48 a thlawna pek
leh Serchhipah 17 lak a ni. * Delhi-ah mirethei te chenna bialah
Valentines Day pual hian kum inthiarna ek-in nuai 1.5 siam a, vant-
2010-ah thisen unit 146, 2011-ah unit lang hmun turin public toilet 50,000
350, 2012-ah unit 425, 2013-ah unit siam. Inthiarna siam zinga nuai khat
757 leh 2014-ah unit 940 te pek a ni. chu hmeichhe pual bik atana tih a ni
(Zalen) ang.
*Hmeichhiate him nan CCTV nuai 25
Delhi mipuite tana AAP thu- vuah
tiamte : Delhi inthlana hneh taka th- *Secondary leh senior secondary tan
lantin leh sorkar thar siamtu tur, AAP- school thar 500 hawn a, Delhi admin-
in inthlan dawna Delhi mipuite hnena istration hnuiah college thar 20 din.
a thutiam zinga ṭhenkhat chu - * Private school fee lak danah kalp-
* Sorkar an siam veleh eiruk dona tur, hung siamsak a, capitation fee tihbo.
Jan Lokpal Bill siam. He bill hmang *Hna zawngtu ni loa hna petu atana
hian eiruknaa inhnamhnawiha puhte education kalphung her rem
chu chhuichian leh thubuai siamsak *Primary Health Centers (PHCs) thar
theih an ni ang. 900 hawnbelh, Delhi damdawi-in
* Mipuite hnena thuneihna pek a nih hrang hranga khum 30,000 dahbelh
theihna atan Swaraj Bill siam. *Delhi sorkar hnathawkte chawlh
* State puitlinga Delhi hlankai a nih kum 60-ah dah chhunzawm, housing
theihna atan AAP chuan theihtawpa a leh health scheme siamsak
beih tur thu a sawi. *Home guard 10,000 awmna Wom-
* Electric hman man a zahvea tihh- en’s Security Force din
niam. Hei bakah hian CAG chu audit *Delhi sorkar hnuaia hnaruak 55,000
tura ngen a tiam bawk. AAP hian con- hnawhkhah
sumer-te chu electricity provider an *Old age pension system rintlak tak
08 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
siam tih a sawi.
*Delhi chhehvela thing leh ram awlte US sipaite hian tualchhung
humhalh mite hnenah training-te pein a ṭul an-
*Ruihhlo tawlhruk danchah, gin an pui a, hei bakah hian treament
pawikhawihtu hremna na zawk siam- centre-te pawh an siamsak bawk a ni.
sak Mahse hri leng hian ziaawm lam a pan
*Yamuna luia industry bawlhhlawh nia ngaih a nih vangin US chuan ku-
leh thli paih khap min April thla tawp hian a sipaite hi
*Generic damdawi hman uar, doctor koh kir a tum a, hetihlai hian sipai a
te venhimna ngaihtuahsak thawn, 2,800 zinga 100 vel chu dah
*Man tlawm zawka loneitute hnenah chhunzawm a tum tho a ni.
thlai chi leh fertiliser pek UN Ebola hotu, David Nabarro
*Delhi-ah VAT (chhiah) tihtlem chuan Ebola hri veite enkawlna leh, a
*Mipuite duhdana hmasawnna sum vei tharte hriatchhuahna tura hmalak-
hman a nih theih nan Citizens’ Lad naah US, Britian, France leh ramdang
Funds siam. (Vanglaini) aṭanga civil mi inpe-te chu mamawh
chhunzawm zel an la ni, tih a sawi a,
Ebola beih letna atan civil “health service-te pawh din thar a la
mi 10,000 mamawh : United Nations ngai a ni”, a ti. (Vanglaini)

Gold medal 5 latu Dipa :


Tripura nula
gymnast Dipa
Karmakar ch-
uan National
Games, Ker-
ala a neihah
gold medal
panga a la
a. Kum 21-a upa Karma¬kar hi heti
khawpin che ṭha mahse an state sork-
ar aṭanga lawmpuina a dawn erawh
a beitham hle. Gold pakhat zelah Rs.
chuan US-in Ebola hri lenna, Africa 2,500/- zel chauh a dawng.
khawthlang lama hri leng do letna Karmakar chuan, “State tenau
kawnga pui tura sipai a dahluhte lak- Tripura te ang tan chuan sum leh pai
chhuah a tuma vangin thawktu civil tam taka lawmpuina inpek hi thil harsa
mi 10,000 chuang mamawh a ni dawn a ni a, ka vui hran lo. Ka duh awmch-
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 09
hun chu Tripura sorkar hian hmun leh changtu te chuan nausen anga awm
hma ṭha zawk infiammi te tan ngaih- bansanin tunlai hian ruihhlo ngai ang
tuah se, kan nau te ho in keini aia ṭha maiin an awm leh ta thung niin thu-
lehzualin an rawn tih theih phah dawn dawnna chuan a sawi.
a ni,” tiin a sawi. N. Vanlaiphai Damdawi Veng
Dipa Karmakar hian kum Presbyterian Kohhran-a thlarau lam
2014 Glasgow khawpuia Common- hnathawh thleng mekah hian mipa leh
wealth Games neihah khan India tan hmeichhia kum 14 atanga 16 inkar mi
bronze medal a lo la tawh a ni. India 22 te chuan nausen anga awmin, naute
hmeichhe gymnast zinga Common- hnute hnek burin bawnghnute an hne
wealth Games a medal la hmasa ber a a, an nunphung leh chetziaah nula
ni. (Vanglaini) tlangval ni siin nausen ang maiin biak
tlak lohin an awm a. Chutianga enge-
China chuan Communism leh mawchen an awm hnuah, hnute hnek
Atheism rinna zawm tura dan thar a bansanin zu leh ruihhlo dang rui angin
siam chu bawhzui leh turin ni 10 Feb, an awm leh mek a ni.
2015 khan a nemngheh nawn leh thu, Thu dawn danin zu leh ruihhlo
Christian Today News chuan a tar- dang rui anga awm mek te hi mi 17,
lang. Christian-te chuan an lungngaih mipa 11 leh hmeichhia 6 an ni a, Zu te,
thu sawiin, tawngtaina nen khawvel damdawi leh Dendrite rui ang tein an
Christian-te tanpuina an mamawh thu awma, an chetdan phung hi kohhrana
an sawi a ni. rawngbawltu leh upa te bakah Pastor
Mipui 800 million-te chuan ten uluk takin an vil zui reng niin an
Communism leh Atheism chu thlaw- sawi.
pin Christian-te chungah thu an nei Heng thlarau changtu te hian
lian em em a, Christian-te Pathian tunlai Zoram thalaite sualna chu ze
Biak In 300 dawn lai chu CPC thuh- khelin an rawn tarlang niah thenkhat
nuaiah hian an awm tawh a ni tiin, Li chuan an ngai a ni. Hetianga zu leh
Yunlong-a (Professor, CPC Central ruihhlo dang rui anga awm mekte hian
Committee Party School) chuan The tihdam rawngbawlna pawh an kalpui
Global Times-ah a sawi a ni. (Chris- a, khaw chhehvel hmun hrang hrang
tian Today) atangin pantu an awm thin a. N. Van-
laiphai Venglai a naupang thla 7 mi
NORTH VANLAIPHAI-AH lung natna nei pawhin damna a chang
HNUTE HNEK BANSANIN ZU niin an sawi a, khaw thenawm a mi
LEH RUIHHLO NGAI ANGIN AN zeng pakhat pawhin damna an chang
AWM LEH THUNG : North Van- a, zun leh ek thiar theilo te pawhin
laiphaia thlarau mak danglam tak damna an chang niin North Vanlaiphai
10 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
atanga thu dawnna chuan a sawi. lovin lungawi lohna lantir nan kawng
Rui anga an awm tlat avang an zawh a ni.
hian tihdam rawngbawlna lam hi chu Rohingya-te hi Myanmar-ah
an kalpui zui lutuk lo niin an sawi hian maktaduai khat chuang zet an
bawk. N. Vanlaiphai Damdawi Veng awm a, mahse sorkar chuan citizen
Presbyterian Kohhran hian nikum No- angin a pawm lo a, temporary resident
vember 21 atang khan Synod Revival anga chhiar an ni.
Team ‘Kross Hnehna Maicham Team’ Kum 2012 khan Muslim leh
ruaiin camping chhawng 3 an nei a, Buddist-te inkarah hian buaina nasa
Team Speaker Evan. Vanlalchhua- tak a chhuak a, mi 200 chuangin an
nawma Chhangte niin, a ni hi Cham- thihphah. He buaina hi Rakhine prov-
phai lam mi a ni a, Speaker leh a team ince-a inṭan a ni a, hmundangah kang-
member thenkhat te pawhin tun thleng kaiin ramchhung hmun hrang hrangah
hian N. Vanlaiphai hi an la awmchilh sakhaw thila inbeihna a thlen phah a
a ni. ni.
N. Vanlaiphai Damdawi Veng Myanmar rama Rohingya leh
Presbyterian kohhran hi member 789 hnam tlem zawkte chu sipai sorkar ch-
awmna niin, Dan zawhkim 560 an uan kum 2010 khan inthlanpuia vote
awm a, Rev. JC Lalramliana chu an an thlak ve theih nan ‘white paper’ a
pastor a ni. siamsak a ni.
Sipai sorkar a tawp hnuah
President Thein Sein chuan white-
paper neite chu vote an thlak phalsak
turin Parliament-ah a lo hmin tawh a,
mahse a hnuah a ngaihdan hi a thlak
leh a ni.

(Mizo Special Report)

Myanmar sorkarin Rohing-


ya-te vote a tihtawpsak :Kum 2010
khan Myanmar-a sipai sorkar chuan
an rama Rohingya Muslim, ‘white pa-
per’ neite vote thlak phalna dan a pass
a, he dan hi sorkar chuan a la hman zel
avangin Buddisht-te chuan hei hi duh (Vanglaini)
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 11
A pa kum 100 tlin lawmnaah A Natna Chungchang : Ni 19/2/2015
Suu Kyi in Mipui a tilawm : Burma khan India ah swine flu vangin mi 4
an boral leh a. Kumin chhungin India
ah swine flu avangin mi 703 an boral
tawh a ni. Ni 19/2/2015 thleng khan
India ram pumah swine flu vei hmuh-
chhuah tawh zat chu mi 11,071 an
tling tawh a. Tunah hian a darh zel a
India hmarchhak pawh thleng tawhin,
Mizoram leh Nagaland ah te pawh
hmuchhuah a ni tawh a ni.
Swine flu hi a natna vei te
atang chauh a kai chhawn theih a ni.
ram Opposition leader Aung San Suu Ka leh hnar a natna hrik (H1N1 virus)
Kyi - chu A pa General Aung San-a lut atanga kai a ni tlangpui a, chuvan-
Piancham kum 100 tlin lawmna Zir- gin mitin ten kut bal leh sillo a thil ei
tawpni a neihna-ah Mipui amah ngai- mai mai loh tur a ni a, hmai huam chin
sangtu tam takin an lo lawm. taksa peng engpawh khawih dawnin
Ram chhung hmun hrang kut sil hmasak zel hi inven theihna
hrang atangin Independence Hruaitu awlsam ber a ni. India ram hmun tam
hlui chu Zahna chibai buk tur leh a takah chuan dawrkai ten hmai khuhna/
fanu Suu Kyi-i hmu turin an rawn fuan tuamna (mask) an zuar a, hralh a kal
khawm a. Magwe Division a khaw te thei hle a ni.
reuh te Nat Mauk -ah hian an chhut Inven Theih Na Awlsam Te
danin mipui 10,000 chuang an pung- *Swine flu hi H1N1 virus taksa a luh
khawm a ni. vanga kai theih a ni a, midang kaich-
Mipui hmaah chuan inpum- hawn loh nan khuh leh hahchhiau laiin
khatna leh khua leh tuiten an mawh- hnar leh ka hup thin tur a ni.
phurhna a sawi a. Remna leh muanna *Mit, hnar leh ka te kut lawnga khawih
um a, a pa hnung zui turin mipuite chu loh a tha.
a sawm a ni. *Swine flu vei te hman hnu mobile
Aung San-a leh a cabinet te phone, laptop/computer te hman loh a
kha Rangoon-ah thah an nih kha. A tha ber.
thih lai khan Kum 32 a upa a ni. (Bur- *Hmun thianglimlo leh tawphnawk te
ma Special Report) pumpelh a tha.
*I awmna hmunah swine flu vei an
Swine Flu Darh Zel Chun- awm chuan pawn chhuah emaw mipui
chang A I Hriattur Te - Invenna Leh punkhawmna hmun a i awmin hmai
12 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
khuhna (mask) hman a tha. tuah hah vak vak pumpelh a tha.
*Swine flu vei nia in hriat chuan a khat *Mipui vangtlang hmun leh
tawkin tuilum chial in fo a tha. punkhawmna hmun pumpelh atha, i
*Swine flu vei nia in hriat chuan tu- kal anih pawhin i haw ve leh i kut leh
ilum chial emaw thil tuiril lam a lum a ke silfai la, i hmai phih fai thin ang
in a tha, hei hian pumpui atangin natna che. A theih phei chuan inbual ziah a
hrik a umbo ve thei a ni. tha.
Hriattur Pawimawh Te *Swine flu damdawi nazawng ring
*Mihrisel pangngai tak i nih chuan suh. Doctor leh damdawi lam thiam
swine flu kai a awlsam em em lo. ten a tha an tih chauh hmang ang che. I
*Swine flu hi a saptawng a ‘swine’ tih taksa a chak vak lo a natna i kai hma a
hi ‘vawk’ tihna anih avang ngawtin nih chuan swine flu vaccine lak a tha.
vawk atanga kaichhawn theih chu a ni *Swine flu natna hi mihring in a vei tih
chiah lo. A natna vei mihring leh mi- laboratory ah chauh finfiah theih a ni.
hring te inkaichhawn chi a ni. A test na pawh laboratory danglam bik
*Swine flu hi naupang, raipuar, zunth- a ngai a, swine flu natna test thei naza-
lum nei leh lung lam thalo ten an kai wng ring suh la, sorkar leh damdawi
awlsam bik. Natna/tlang hrileng kai/ lam thiam te pawmpui ah chauh i test
vei hma te tan swine flu kai a awlsam duh pawh in pan thin ang che.
bik. *Mahni chenna in leh hmunhma theuh
*Khawsik thut 100 F aia sang, taksa te vawn fai a tha a, mahni taksa theuh
chauh na, hritlang, luna, khuh, hahch- ei leh in ah fimkhur pui a, taksa en-
hiau, hrawkna/khuhhnawk, kawthalo, kawl fai hi swine flu vennan leh darh
chaw eituilo thut te hi swine flu natna zel tur ven nan a mitin tih theih awl-
lanchhuah na langsar te anni. sam ber a ni.
*Hetiang a chunga kan tarlan nei/vei
nih pawhin swine flu an vei tihna a
ni kher lo thei, achhan pawh swine
flu natna hi khawsik leh tlanghrileng
dang nen a inang em a, engamah hmaa
chiai mai lo in ni 2/3 khawsik reh thei
lo i neih chuan doctor rawn hmasak
phawt a tha ber.
*Khawsik i nei a nih chuan a dam hma
chu in a awm a tha ber.
*I hriselna vawng tha la, i taksa en-
kawl uluk rawh. Chaw hrisel chauh ei
la, kham khawp in mu rawh, inngaih- (Lamtluang)
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 13
Sony In Smartphone Sum- Myanmar U-20 team striker
dawnna Titawp Maithei : Japan com- Than Paing chuan draw result an puan

pany Sony chuan tunhnai ah smart-


phone an siamchhuah te an hralh that hnu hian an group-a Team dang awm
loh avangin smartphone sumdawnna te chu tha hlawm viau mahse Myan-
zawi zawiin an titawp dawn niin mi- mar chuan theih tawp a chhuah ang a
thiam ten an sawi. Sony CEO Kazuo ti.
Hirai chuan “smartphone hralh tam He World Cup atana inpuah-
lamah tan lak kan tum tawh lo” a ti a chahnan hian Myanmar U-20 team te
ni. Sony hi smartphone leh TV hral- chuan Fiji leh Uzbekistan te nen Man-
hchhuah lamah an tlachhe nasa hle a dalar Thiri Stadium, Mandalay-ah
ni. Hetiang anih avang hian Sony hian February 15 atanga 19 hian an inkhel-
PlayStation videogame network leh ho dawn a ni. (Burma Special Report)
camera image sensors lama sumdawn-
na an thlur bing rin a ni. (Lamtluang) India In Nuclear Missile
Hlawhtling Takin Enchhin : Ni
May 30 atanga June 20 chhun- 19/2/2015 zing dar 9:20 khan India
ga khelh tur Fifa Under-20 World Cup sorkar enkawl Defence Research and
football ah Myanmar chu tling vein Development Organization (DRDO)
Group-A ah an awm a, he Group ah te chuan Nuclear ralthuam pai thei
hian a thlengtu tur New Zealand bakah bomb mitnei Prithvi-II missile chu In-
USA leh Ukraine an awm bawk a ni. tegrated Test Range (ITR), Chandipur,
He draw ceremony hi New Zealand-ah Odhisa tuipui kam atangin hlawhtling
February 10 khan neih a ni a, Group takin enchhinna a nei. Prithvi-II mis-
6 ah inţhenin an vaiin team 24 an ni. sile hian 350 km a hla a kap thei a,
First-round matches ho hi Auckland, ralthuam 500-1000 kg a rit a thlawh-
Wellington, Hamilton, Dunedin, New chhuah pui thei a ni. Prithvi-II missile
Plymouth leh Christchurch -ah te hi a taksa dung 8.56 metre a sei a ni a,
khelh a ni ang. a vang zawngin 1.1 metre a lian a ni, a
14 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
rih zawng chu 4600 kg a ni. Hmelma inhrethiam tak a dan hnuai a leng turin
missile pawh a kap ral vek thei a ni. a ngen a ni.
(Lamtluang) Syro-Malabar Catholic church
te hian tunhnaia Pope in India mi
Chengkhat Lehkha Siam- Kuriakose Elias Chavara leh Euphre-
chhuak Leh Dawn : Reserve Bank sia te mithianghlim a a puan lawmna
inkhawm ah Prime Minister Naren-
dra Modi hi khuallian ah an sawm a
ni. Amah tawiawmtu Union Finance
Minister Arun Jaitley pawh in tunh-
nai a Delhi a Kristian biak in leh sikul
te beih a ni chu a dem thu a sawi a,
pawikhawihtu te chu sorkar in hremna
of India chuan India pawisa cheng- a pe ngei dawn niin a sawi.
khat lehkha note chu a siamchhuak Pix: Prime Ministe Narendra
leh dawn. RBI hian kum 1994 atang Modi leh Cardinal George Allenchery.
khan chengkhat note an siamchhuah
thin chu a chhutna man a to tak avan-
gin a lo chawlhsan tawh a ni. Kum 20
deuhthaw India mipui ten a thar an lo
neih tawh ngailoh Re.1 note chu reilo
te ah siam a ni leh dawn a ni. (Lamtlu-
ang)

India Pm In Sakhaw Hrang


Hrang Inkar A Inhuatna Awm
Phallo: Ni 17/2/2015 khan India (Lamtluang)
Prime Minister Narendra Modi ch-
uan Syro-Malabar Catholic church, ISIS mi firfiakten an mi thahte
Delhi ah thusawiin a kaihhruai sorkar taksa peng pawimawhte hlep thla-
chuan sakhua zawng zawng angkhat in an zuar thin nia sawi chu United
vekin a zah tih a sawi. A sawi zelna Nations-in a en zui mek niin CNN-in
ah Sakhaw dang betuten sakhaw dang a sawi. UN-a Iraq palai, Mohammed
lakah hleilenna leh tharum thawhna an Alhakim-a chuan, ISIS mi thahte ru-
lantir chuan an pawm theih loh tur thu ang hi a bung nual thin tih sawiin, a
leh chutiang thil thleng pawh na taka peng thenkhat chu a bo thin ni ngeia
a dem thu a sawi. India ram a sakhaw a lan thu a sawi. Iraq palai chuan, Is-
hrang hrang betute chu inzahtawn leh lamic State mi firfiakte hian mihring
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 15
nunna leh thisen zahna zawng zawng tur a ni.
an bosal vek a, an tan hian rawng lutuk UNICEF-in a tarlan dan ch-
engmah a awm lo a, lu tante chu engah uan kum kalta chhung khan khawvel
mah an ngai lo a, mihring zahawmna hmun hrang hranga tharum thawhna
hi an hre tawh lo hrim a, Shia, Sun- leh indona avangin naupang maktad-
ni, Kristian, Turk, Shabak leh Izadi uai 15 zette chuan an tuar a, khuarel
pawh timna chhete pawh nei lovin an chhiatna avangin an aia tam fein har-
that bawrh bawrh a, an thah hnuah an satna an tawk bawk. (Vanglaini)
hnungzang an zai kaw pawp a, an kal
leh taksa peng pawimawhte an la a, an Nigeria rama Boko Haram ho-
chet dan hi nunrawng tih hian a hril- in thla leh ni 28-a inthlanpui lo awm
hfiah zo lo a ni, a ti. Khawvel hmun tur chu tharum thawha tihbuai an tum
dangah pawh indona te, inthahna te, thu an puang. Boko Haram hruaitu,
mihring suatna thlengin thleng tawh Abubakr Shekau-a thusawi thlalak,
thin mahse, ISIS ho nunrawn dan hi tun hnaia tlangzarhah Shekau-a ch-
chu a uchuak chungchuang hle niin uan, President Goodluck Jonathan-a
a sawi. Iraq rama UN palai, Nikolay kaihhruai sawrkarin thla leh ni 28-a
Mladenov-a pawhin Iraq ramah hian inthlanpui buatsaih a tum chu tharum
January thla chhung khan mi 790 thah thawhin an tibuai ngei ngei dawn niin
an nih thu a sawi a, ISIS ho hian mi a sawi a, mihring leh mihring ro inrel
thah leh an taksa peng hralh hi sum- sak tura inthlan buatsaih chu an Al-
dawn nan an hman tlat tawh avangin lah duh dan a nih loh avangin, Allah
an rawng tawlh tawlh mai niin a sawi chauh roreltu a a awm zel theih nan
bawk. (Zonet) inthlan hi tihbuai an tum thu a sawi a
ni.
Naupangte tan Beckham Boko Haram hruaitu hian Ni-
: UNICEF-in palai atana an hman geria thenawm ram hruaitute pawh
mek Beckham chuan naupang dinh- vauin, anmahni bei tura sipai an tirhte
mun derthawnga ding mekte tan hna chu an hneh zel niin a sawi a, ram dang
a thawh belh mek a, naupang tam tak sipai an hneh theih zel chhan hi Allah-
ṭanpui nan ‘7’ a launch. in a puih vang nia sawiin, an pawl
‘7’ hi Manchester United-a a mi, sipai kuta awmte pawh chhanch-
khelha a lucky number a ni a, hei hi huah vek tumin beihpui an thlak dawn
Beckham hian hmang zuiin, UNICEF niin a sawi. Boko Haram mi firfiakte
tan sum a tuak ṭan a, a sumtuakna hian Nigeria ram bakah an thenawm
hming hi ‘7’ a ni. He a sum tuak aṭanga Chad, Cameroon leh Niger-ah te
a sum hmuh zawng zawng hi naupang pawh pawi an khawih tawh avangin,
dinhmun derthawnga awmte ṭanpuina tun hnai khan Nigeria thenawm ram
16 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
10 hruaitute chu Cameroon khawpui, (Amendment) hnuaiah Mizoram chu
Yaounde-ah inhmu khawmin, Boko India rama state 23-na a ni ta a ni.
Haram ho beih dan tur an rel a, mi fir- February 20, 1987 Zirtawpni-
fiakte beihna atana an sum mamawh ah India prime minister, Rajiv Gandhi
nia an sawi, dollar maktaduai 100 za- chu Mizoramah lo kalin, zing dar 9:30-
hve, dollar maktaduai 50 chu thawh ah Lammuala mipui tam tak kalkhaw-
khawm an remti a, US sipai hotute ch- mte hmaah Mizoram state nihna chu a
uan Boko Haram ho beitu, ram dang puang a; Rajiv Gandhi chuan, Mizora-
sipaite hi inbiak pawhna hmanrua an min remna leh muanna a neih avang
pek tur thu an sawi bawk. (Zonet) leh state a neih tak avanga a lawmpui
thu a sawi.
Mizoram State Day : Feb- February 20-ah hian Raj Ni-
was-ah Mizoram Lt. Governor ni lai
chu Gauhati High Court chief justice-
in Mizoram Governor atan rinawmna
thu tiamtirin a la lut a; chief minister
atan Laldenga bakah, minister atan
Zoramthanga, Rualchhina leh Tawn-
luia te rinawmna thu tiamtira lak luh
an ni. (Vanglaini)

Delhi Police Chungchan-


ruary 20 hi Mizoram State Day a ni. gah Eptu Pawl Dangte’n Aap An
State Day pual hian Mizoram sorkar
chuan a hranpaa hun hman an tum lo
nia thu dawn a ni.
June 30, 1986-a India sorkar
leh MNF-te’n inremna tluantling an
ziah hnuah Mizoram chu state puitlin-
ga hlangkai turin ruahmanna siam a ni
a; August 7, 1986-ah state puitlinga
Mizoram hlankaina tur bill chu Lok
Sabha ah pharh niin, an pass a, member
310 zinga 308-in an thlawp a ni. Ra- Thlawp : Karleha ṭan tur, Parliament
jya Sabha-ah pawh member 171 zinga budget session neih tur thlira Par-
160-in thlawpin an pass leh a; August liamentary Standing Committee on
14, 1986-a India President-in hming Home Affairs meeting neihah, eptu
a ziah hnan hnuah 53rd Constitution pawl hrang hrang- Congress, Trin-
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 17
amool Congress, Samajwadi leh Left Khuanu Samsuih2 Budget-ah
Party-te chuan Delhi-a rorellai, Aam cheng nuai 12 : Mizo film kan hlut tial
Aadmi Party (AAP)-in Delhi sorkar tial a, a siamtu leh buatsaihtute pawhin
kuta Delhi Police-te dah tura a phutna an uluk tawlh tawlh a, sum pawh an
chu an thlawp thu an sawi. seng huai tial tial. Khuanu Samsuih
Meeting-ah hian eptute chuan kha a hlawhtling a, original track pawh
tun hnaia chi leh sakhaw bil inbeihna a lar hle. Tunah hian Khuanu Samsuih
thleng ṭhinte an sawichhuak a, nikum 2 siam tura hma lak leh mek a ni.
December thlaa Dilshah Garden-a
Kristian-te biak-in hal chungchangah
tun thlengin Delhi Police-te chuan ac-
tion an la lo niin an sawi. Parliament
session-ah pawh chi/sakhua inbeihna
thleng chungchang hi eptu lam chuan
sawichhuah ngei an tum.
Arvind Kejriwal-a kaihhruai
AAP-in sorkarna a chan hnua state
puitlinga Delhi hlangkai tura sorkar
laipui a nawrna chu eptu pawl dangte
pawhin an thlawp bawk. (Vanglaini) Khuanu Samsuih kha
Hmingthangvunga hoa siam a ni a,
US-in IS firfiak bei tura in- Khuanu Samsuih 2 erawh zaithiam,
lungrual turin a ngen : US chuan Is- Khuanu Samsuih original track satu,
lamic State (IS) firfiakte bei tura inlun- Kyusho Waza hoa siam a ni tawh
grual turin ram hrang hrangte a ngen. thung dawn. Khuanu Samsuih 2 siam
White House Summit on Countering nan hian Rs. 1,200,000 budget-a dah
Violent Extremism neihah US Presi- chhin phawt a ni a, soundtrack pawh a
dent Barack Obama chuan Islam fir- hranpa hlaka siam leh a ni ang. A film
fiakte an do zel dawn tih a sawi. “Is- kalhmang tur hi tragedy, love story,
lam hi kan do lo a, a firfiakte hi kan do action a ni leh dawn.
a ni. Hetiang mite hi sakhaw hruaitu Khuanu Samsuih 2-a changtu
an ni lo, firfiak an ni zawk,” tiin, fir- tur hian audition neih a ni dawn a,
fiakte duhthusam chu thlen tir an tum chuta tlingte chu inremna mumal tak
lo tih a sawi. siampui an ni ang. He film-a chang
US Secretry of State John tur hian mipa leh hmeichhia ṭhahnem
Kerry pawhin IS firfiakte bei turin tak mamawh a ni dawn a, chan tum,
ṭawngkam mai ni lo, a thawha thawh- chang duhte chuan Skynet Computer
chhuah a ngai tawh a ni, a ti. (Vanglaini) Chanmari-ah leh, Israel Electrical
18 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
Store, Dawrpui Taxi Stand bulah form an sawi thung.
Rs. 50-in a lak theih. Kyusho Waza hi China news site pakhat chuan
zai lamah a kal a, film lamah hian eng Myanmar sipai leh helpawlte inbeihna
nge a nih i hre lo mai thei a, tunah hian vang hian kar kalta chhung khan Myan-
Mizoram Film Development Society- mar mi 30,000 chuangin ramri kanin Chi-
ah hian Joint Secretary a ni mek. Film na-a Yunna province an pan tih a sawi. A
lama training-in India ram khawpui hmaa lo lut tawhte nen inbeihna thleng
vang hian mi 50,000 chuang chu hmun
lian hrang hrangahte a kal tawh bawk
him lamah an tlanchhe tawh a ni.
a ni. Hetia an inbeih chhunzawm zel
He film siamtu tur Kyusho avang hian sorkar chuan sipai hnena
Waza hian film bakah hian music lam thuneihna sang pein, MARTIAL LAW a
pawh a buaipui chho mek bawk. A puang ta hial a ni. President Thein Sein
music video pakhat chu tunah hian a chuan Kokang biala thuneihna chu sipai
peihfel ṭep tawh hnuah duhthusam ang kutah a dah a, he dan hi thla thum chhung
a nih loh avangin a thar hlakin siam hman a ni ang.
ṭhat leh a ni dawn a, hemi atan hian Myanmar ram aṭanga tlanchhia,
Rs. 40,000 vel a ruahman bawk. (Van- Kokang helpawl hotu Phone Kya Shin
glaini) chu kum nga hnuah a let leh a, a kir hnu
hian an pawl Myanmar National Demo-
cratic Alliance Army (MNDAA) chu in-
Myanmar sipaite beihnaah
tuaithar lehin sipaite nen hian an inbei leh
helpawl dang 3 an tel : Myanmar
ta a ni. February 9 aṭang khan inbeihnaah
sorkar chuan an ram hmarchhak lam, hian sipai 50 chuang an thi tawh a, hel 29
Shan state-a sipai leh Kokang hel in- an thi tawh bawk.
beihnaah helpawl dang pathum an tel Kokang hi Han Chinese thlah an
belh niin a sawi. Inbeihnaah hian sipai ni a, MNDAA hi Kokang bial tana thunei-
eng emaw zat an thi tawh a, mi sing tel hna sang pek phutin sorkar lakah an hel a
chu himna zawngin China ramah an ni. Kum nga kalta khan MNDAA hotu,
tlanchhe tawh bawk. ruihhlo tawlhruknaa inhnamhnawih ṭhin
State television-a thuchhuah Phone Kya Shin hi China ramah a tlanch-
siamah, sorkar chuan Kokang helte hia a, mahse Kokang bialah hian nikum
hian Kokang special region khawpui, kumtawp lam khan a kir leh a, sorkar lak
aṭanga thuneihna chhuahsak tumin a bei
Laukkai bulah sipaite an la bei chhun-
leh a ni.
zawm zel tih a sawi. An inbeihnaah
Sorkar official-te chuan emegen-
hian helpawl dang, Kachin Indepen- cy puan anih chhan chu bial chhung
dence Army, Shan State Army (South) boruak siamṭhat a, ngai a awh leh theihna
leh Ta’ang National Liberation Army tur a ni tih sawiin, martial law chu boruak
pawh an tel tih a sawi a, mahse hei hi muanawm a awm leh theihna tura puan a
Kachin helpawlte chuan thu dik lo tiin ni, an ti. (Vanglaini)
NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015 19

NANG MALSAWMNA NI ANG CHE


(Genesis 12: 1-3)
- Pro Pastor F. Lalhmangaihzuala

MalsawmnanihchuPathianinAbrahama a kohchhanpawimawhtakchu a
ni. ChutiangdeuhinRingtute hi Pathianinmalsawmnaniturin min ko a ni. Mal-
sawmna hi engngeaawmzia? Judatengaihdanchuanmalsawmnahian ‘dam reina,
thlah tam takneih, hnianghnarna,hlawhtlinna, thiltihtheihna, hlimnalehhausak-
na, etc...” te a huamber a. Mihring dam chhungakhawvela a thil dawn tur lam a
kawkdeuhberniin a lang.
PathianinAbrahama a kohlaiaa dawn (Gen. 12: 2c). Vawiinthlenghi-
tawngkamatangchuanAbrahamadinh- ankhawvelsakhawlianpathum-Kris-
munluahturthilpasarih a hmuhtheiha- tian, Muslim lehJudatechuan, Abra-
chungtechu: hamahi mi ropuitakahkanngaivek a
I.1. Chi ropuitakah a siam ni. Judalehmuslimtepheichuanpaatan
dawn (Gen. 12: 2a). Chi ropuitaktih- an inchuh anideuhber a. Kristianteah-
chu ‘hnam pa’ a la ni dawn tihnaang pawhAbrahamathlahinchuhkanawm-
a ni. Pathianin a thutiamchu a ti- veanghian. A hunlaiahpawh Abraham
hlawhtlingchianghleniin a lang.Judat- chu mi ropuitak a ni, a unaupaLotach-
echuan an hnampa an la ti a. Chutiang hanchhuaka a lo hawn lam pawh khan-
deuhinkeiniChristiantepaw’nRinnaka Salem lalMelkisedeka’n a lo hmuaka,
wngakan ‘hnam pa’ a ni. mal a lo sawmbawk a nihkha.
2. A damlaiinmalsawmna a 4. Midang tan malsawmna
dawng (Gen. 12: 2b). Thuhmaas- a niang (Gen. 12: 2d). Hei hi kan-
awitawhangdeuhin, anhunlaihianthi- thupuiinnghahna a ni. Mihring hi a
hhnupiah lam thil (thihhnukhawvel)an huhovaawmturkanni a, mal tlattur-
ngaihtuahphachiah lo. Malsawmna- asiamkanni lo. Kaninnghengtawn a, a
chu an damchhungngeiahmuhturah an chhialeh a thapawhin min nghawngt-
ngaihmiah ani. A dam rualpuitezinga- langvek thin.ChuvangchuanAbraha-
hAbrahamachu mi ropuitak a tling. mamalsawmnachumidangpawhin a
Lotachhanchhuaktura a zar an zo dawn tihna a ni. Dinhmun
thawhchhuahlai khan sipai 380 lai a san pohlehmawhphurhna a lian a.
a neihmantawh a ni. Khawvelteh- AbrahamadinhmunpawhPathianin a
naatangchuan mi ropuilehmiliannih a chawisang a,a mawhphurhnapawh a
tlingtawh a ni. lian ta a ni. Chuchumidangtetanamal-
3. A hmingtihropui a ni sawmnaniturinPathianin a ruata ni.
20 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
5. Abrahamalawmtudinhmun- Lexicon of O.T).
tur (Gen. 12: 3a). Malsawmna hi mi- Khuplehthingthiina a
hringlehmihring, Pathianlehmihring, kawhtakchu ‘Pathiantih mi’ ti i la a
mihringlehPathian, upalehnaupang suallemawm lo ve.Malsawmnanitur-
etc..ainpektheih a ni. Chutiangchiah- chuanPathiantih mi nih a tul, Pathi-
chuan, Abrahamamalsawmtuchua- anhmaathingthiatawngtai tam mi niha
nAbrahama tul. AbrahamapawhPathian a tihavan-
kaltlanginmalsawmna an ginmalsawmna a nitheichauh a ni. Jo-
dawng dawn tihna a ni. Abrahamaz- sefapawh avahvaihnaramahPathian a
arahPathian lam anhawilehtheiangti- tihavangin amah itsiktute a unautengei
hna a ni. tan pawhmalsawmna a nihkha.
6. Abrahamalawmlo- Pathian mite chuanthilthaanti
tudinhmuntur (Gen. 12: 3b). thin. Paula’nthilthatiatan Krista Isuaa-
Abrahama’nlawmtu a neihrualrual- siam, kannihthu min hrilhkha (Ephesi
inlawmlotutepawh a neive a. Amah 2:10). Tihtaknakanneih a tulhle a ni.
lawmlotuchuPathian lama inhawn- Pathianropui nan thilthakantitur a ni,
gloteanni. Pathian lam hawi duh lo Pathianropui nana kantihchauhink-
nanachuanPathiananchhiabakhmabak anthilthatihchuthilthatiapawm a
an nei lo. AbrahamakaltlangaPathi- niang. Adang lehchu ‘thianghlim’ a
aninpuannadodaltudinhmunturchu a ni. Rilrutaksathianghlimkannih a tul
rapthlakhle a ni. a ni. A dang lehchu ‘milawmthiam’
7. Abrahamakaltlanginhnam- mi nih a tul. Mikhual, rinnaaunau-
tinmalsawmanniang (Gen. 12: 3c). teinchibai, fuihna, lawmpuinatawng-
Lehlin dang hrilhfiahnaahchuanAbra- kamkanhmanguartur a ni.
hamahmingin mal kasawm a che, tiin III. Khawiahngemalsawm-
a hmingchuinmalsawmnatawngkama- nakannihang?
han la hmangangtihnapawh a nithei. Mahniahmalsawmnanihtur a
Engpawhnise, Abrahamachumal- ni: Abrahamapawhkhamalsawmnani-
sawmnachahbi (key) puiber a ni dawn turakoh a ni a,amahah khan a intan a
tihna a ni. ni.
II. 1. Malsawmnachuengnge? Chhungkuaahmalsawmnani-
Malsawmnatobultak hi Hebraitawng tur: Abrahamakha a chhungkuate
‘barak’ atanga lo kal a ni a, a chhanchu tankhan malsawmna a vanitehlulem.
(1)khup (knee) lehthingthitihna a ni. Chhanchhuakturopuitak a nihkha. Ch-
(Brown, Driver & Briggs) (2) tawng- hungkawtanamalsawmnanilokanva
tai, inserhhrang,thilthatiturainpe, mi tam ta em, malsawmnanih a hnekinch-
lawmtihnate a ni. (L. Kohler & W. hungkuaruntu, tihmelhemtu, nuleh pa,
Baumgartner,TheHebrew &Aramic u lehnaute tan pawha mihnawksak-
21 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
kanpungzel, malsawmnanihhram i lo, a chetchhuahchiah khan malsawm-
tum ang u, a latlaichhe lo ve. na a nivechauh a nihkha. Keinipawh-
Kohhranahmalsawmnakanni- kanchetchhuah a tulve a ni, awmhmu-
tur a ni: Kohhranahmalsawmnanihtur: naawmrengtheikanni lo. Inkhawm,
Kohhranarinawm lo kan tam ta, Pathi- kohhranhnatlang,hlazir, meeting, etc...
anthuaiinnihnakanngaipawimawh tan, turpawhhianchetchhuah a tul a nia.
rorelzahthiamkantlemzel, nihnanei- Mutbuluahrengturkanni lo, kanchetch-
hlohchuan pawl kehtirpawitilokan tam huahlohchuanmalsawmnakannihthei-
ta, mite faklehlawmpeihsi lo sawich- hnaturahkannihtheihlohphahmaiang.
hepeihviaubawksikan tam tan, politic Malsawmnaniturchuanthu-
a lengnasahle, etc... malsawmnakan- awih a ngai: AbrahamahianPathianthu
vani lo tehlulem,hawh u i tanha lehang a awihavanginmalsawmnaa nithei a ni.
u, i dintharlehang u, nangPathianko- KeinipawhPathianthuawihturkanni,
hhran tan malsawmna i nitheitihkha- tuiluangchhuakangkannitur a ni.Koh-
theihnghilhlulsuh. Thilpeklamahtetran hranahtihlohturtiathupuantakngialp
i la tharlehangu.Akohhran tan i rinaw- awhkanawihtheihlohchuanengtinng
mang u,chuchumalsawmnadiktakchu ePathianthuchukanawihtheihang? A
a nisi a. teberkanawihtheihlohchuan a lianber-
Khawtlangahlehramahmal- chukanawihthei loang.Chuvangchuan
sawmnanihtur: Khawtlang,community a teberatangbul i tan tharang u, chuti-
tibuaituemnikannih le, mahni ram ti- chuanmalsawmnakannitheiang.
mawitungekannih a tihmingchhetu,mi Halralthilhlanaiinthuawih
pakhatchetdanlehthiltihtehian hi Pathianin a duh zawk a nitih-
ram lehkhawtlang (community) a khahrerenginthuawih i zirang u.
chawimawiin a tihmingchhethei. I Nang; mahni, chhungkua, kohhran,
mimal individual liberty khan khawt- khawtlang, hnam, ram tan malsawm-
lang, community leh ram a tihbuai- naniangche. Amen.
chuanchuchu empty liberty a niang.
Zalennadik lo i nei/hmangtihna a
ni. Zalennadikchuanram lehkhawt-
lang (community) a tibuaingai lo tih-
khakanhrenawnlehtheuh dawn nia.
IV. Malsawmnanihtheihnatur
Malsawmnaniturchuankalchhuah a
ngai: Abrahamapawhkhamalsawmna
a nihtheihnan a khualehlaichinteho
zing ata a kalchhuah a tul a nihkha. A
chetchhuahhmachumalsawmna a ni
22 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015

SAKAWLH NAMBAR 666


---Alex Z.L. Hualngo
Sakawlh (666) chanchin hi sawi a hlawh hle a, ringtu thenkhatte pawhin
an hlauh thu an sawi nasa hle thin. Thupuan bua Johana’n “Sakawlh” a tih hi
kan hre chiang lo vang tih a hlauhawm hlein ka hria. Thenkhat chuan sakawlh
hlauh avangin kohhranah hming ziak luh an ngam lo va, kum 2011-ah India ram
chhiarpui (census) lai khan hming ziak duh lote pawh an awm phah hial a ni.
Tun hnai maiah pawh ringtu zaah za awmna, Mizoram ngeiah pawh India mi dik
tak nih leh nih loh chhinchhiah nan thla lak niin finger print pawh tih nghal ani
a. Sakawlh nambar 666 lo chhuahnaah ngaia ti duh miah lo, hlau tlat ringtu tam
tak an awm bawk. He thil hi kan tunlai khawvel, mi firfiak (terrorist) te, mi bum
hmangte leh Paula’n “Tha duh hauh lote” a tih pun chhoh zelna ramah hian mi
dik tak leh dik lote hriatchhuah zung zung theih nan tih a ni. Thil hi a nihna dik
tak kan hriat loh avanga hlauh mai hi thil awm thei a nih avangin indem ngawt
chi pawh a ni hran lo. Shimla kan kal laia sakawr chungchuan hlauh vanga
ke a kal mai duh, Pu Thangkima leh zun hial cheha, a aw khur atang ringawt
pawha a hlauh zia hriat mai theih Pi Juliet-i te tan chuan sakawlh hi chu hlau
hle mahse thil awm tak/thil ni thei tak a nih zia min hriat chiantir hle. Chuvang
chuan sakawlh hi kan hriat chian loh chuan ringtu inti ve si hian zun cheh thawt
khawpa hlauva khurin kan awm palh ang tih hi a hlauhawm em avangin, eng nge
anih tih hi hailan ka tum ber chu a ni. Mahse U Sawmi chuan, “Bus chuan chu
ka rui zela a hrehawm ka ti, sakawr chungchuan kha chu ka hlau ve lo, a lima, a
insawh nasat poh leh a nuam ka ti zawk” a ti a. Hawlamah a sakawr chungchuan
lai ka lo thlir reng a, nui ri miah lo hian a khi teh sung zel si a, a hlauh hmel loh
hi ka tih rualin a nuam a tih hmel em avangin ka ngaih erawh a tha zan lo. Chu-
vangin ani hi chuan sakawlh chu a hlauh pawh ka ring phal ta lo hial a ni.
Kum 2000 vel kal tawhah bu hi Chanchin Tha aimaha tuipui
khan Rom lal ber Domitiana chuan zawk an awm nual a, sawi pawh nuam
Kristiante a tiduhdah chiam a, mi tam an ti. Hetiang lehkhabu hi Apocalyp-
takin an thih phah a ni. Apostol Johana tic an ti a, chu mi awmzia chu “Khuh
pawh Patmos thliarkarah tantir anih hawnna” tih a ni. Hei hi Judate thuziak
lai khan Thupuan hi alo ziak a ni. Chu- dan lar tak a ni. Thuthlung Hlui leh
tah chuan sakawlh chungchang a ziak Thuthlung Thar inkarah te, Thuthlung
a (Thup.13:18). Chu sakawlh chu mi Thar hunahte khan hetiang Apocalyp-
tam takin an hlauvin vawiin thlengin tical Form-a thuziak hi an ching hle.
buaipui berah an nei. Hetianga an chinna chhan hi tute tan
Ezekiela, Daniela leh Thupuan emaw hriat thiam theih loh, an ziak
23 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
chhante tan erawh chuan chiang hle si hian hawrawp 5 chu thumal tawp bera
a ni. Chuvangin hetiang thuziak hrilh- a awmin ziak dan danglam a awm a,
fiah tur hian fimkhur a ngai a, a ziaktu chutiang chu final forms an ti a, chu
hun lai boruak en chunga chik taka zir chu 500-900 chhiar nan an hmang
a ngai hle. bawk.
Kan hlauh leh buaipui ber chu Hetiang hian: Aleph = 1, Beth
nambar 666 hi a ni a. Sakawlh nambar = 2, Gimel = 3, Daleth = 4, He = 5,
ni turah kan ngai a, chuvangin Bibul Vau = 6, Zain = 7, Cheth = 8, Teth =
ram mite nambar hman dan hriat a tul 9, Jod = 10,Kaph = 20, Lamed = 30,
a ni. Bibul ramah hian A AW B hi nam- Mem = 40, Nun = 50, Samek = 60,
bar chhiar nan an hmang thin. Chu- Ain = 70, Pe = 80, Tzade = 90, Koph
tiang nambar atanga mihring hming = 100, Resh = 200, Shin = 300, Tau =
emaw thu awmze nei chhut chhuah 400 (Final Kaph = 500, Final Mem =
dan chu “Gemetria” an ti a, hei hi He- 600, Final Nun = 700, Final Pe = 800,
brai tawng chuan “Gimatripa” an tih Final Tzade = 900).
atanga lo chhuak a ni. Hetiang gema- Hebrai ang bawkin Greek
tria hmang hian mi tam takin sakawlh tawng pawh nambar chhiar nan hman
nambar 666 hi chhut chhuah an tum nghal a ni. Greek tawngah chuan al-
thin a, puh dan chi hrang hrang pawh phabet 24 a awm a. Mahse nambar
a tam tawh hle. Chung an puh zinga chhiar nan Hebrai tawng ang bawkin
langsar zualte chu: Martin Luther-a, 900 thleng an mamawh bawk si a,
John Knox, Nepolean, Hitler-a leh chuvangin an alphabet pangngai
Stalin-a te an ni. Kum eng emaw zat bakah hawrawp 3 an belh a. Chungte
kal ta atang khan Pope te, European chu nambar 6 atan Stigma, nambar 90
Economic Community (EEC) te leh atan Koppa, nambar 900 atan Sampsi
World Council of Churches (WCC) te an hmang. Hetiang hi Greek tawng
pawh sakawlhah an puh mek bawk. hlut dan chu a ni: Alpha = 1, Beta =
Sakawlh nambar chhutch- 2, Gamma = 3, Delta = 4, Epsilon =
huaka tu nge a nih hre tur hian eng 5, Stigma = 6, Zeta = 7, Eta = 8, Theta
tawng nge kan hman? Hebraiho ch- = 9, Iota = 10, Kappa = 20, Lambda
uan alphabet hi nambar chhiar nan an = 30, Mu = 40, Nu = 50, Xi (Ksi) =
hmang nghal a. Hebrai alphabet-ah 60, Omicron = 70, Pi = 80, Koppa =
chuan consonants 22 a awm a. A hma- 90, Rho = 100, Sigma = 200, Tau =
sa 10 chu nambar 1-10 chhiar nan an 300, Upsilon = 400, Phi = 500, Chi =
hmanga, a dawt 9 chu 20-100 chhiar 600, Psi = 700, Omega = 800, Sampsi
nan an hmang leh a, a bak 3 chu 200- = 900.
400 chhiar nan an hmang leh thung. Latin tawng chuan hmanlaiin
Chubakah chuan Hebrai alphabet-ah nambar chhiar nan hawrawp 5 chiah
24 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
an hmang. Chungte chu: C = 100, L = be turin an phut bawk. Rom lalte chu
50, X = 10, V = 5, I = 1. Hun eng nge KAISAR tih an ni thin. “KAISARA
maw ti atang khan M hi 1000 sawi nan pathian” tihna chu Greek tawng ch-
an hmang leh ta a ni. Hei hi Millen- uan KAISAR THEOS a ni. Hei pawh
nium tihna a ni. hi a chhunga alphabet kan tarlan leh
A chunga kan tarlan tak Al- an hlutna nambar nen chhut chuan
phabet bak hi Bibul ram velah nambar nambar 666 tho kha a lo chhuak leh a
chhiar nan an hman hmuh tur a awm ni.Heta tang hian sakawlh chuan Rom
lo. Chutiang a nih chuan sakawlh lal Kaisara hming pu kha a kawk hle a
nambar chhut chhuah nan English ni.
alphabet hman chi a ni lo. English al- Rom lal Nero kha lal sual tak
phabet hi nambar chhiar nan an hmang a ni a, a thih hnuah mi tam tak chuan
ve lo. Mizo alphabet lek phei chu mihringa lo chang leh turah an ngai.
hman chi hulhual a ni lo. Kan hman Domitiana a lo lal khan a nungchang
ber tur chu Johana tawng hriat Hebrai leh chet danah Nero thi tawh kha
leh Greek hman a ngai tihna a ni. Latin rawn tho lehah an ngai hmiah. Nero
tawng nambar an chhiarna lah chu 5 kha Kristian nasa taka tiduhdahtu a ni
chauh a nih avangin hman chi a ni lo a, chutiang bawkin Domitiana khan
bawk. Hmanlai chuan nambar hmanga Kristiante a tiduhdah nasa hle. Rom
hming ziak hi an ching hle thin a ni. hovin Nero a tho leh tura an ngai
Pompei khawpui kulh bangah chuan ang khan Kristiante pawhin anmahni
tlangval pakhat chuan “Ka nula hman- tiduhdahtu Nero leh Domitiana chu mi
gaih hming chu 545 a ni” tih a ziak. thuhmunah an ngai ve hial a ni. Judai
Latin tawng Roman Empire ram thlaler, tuipui thi kam, hmun pak-
sawina chu LATEINOS tih a ni a. Hei hat Murabba’at hmuna Aramik tawng
hi Greek hawrawp anga ziak chuan a an hmuhchhuahah chuan Rom lalber
nambar belhkhawm chu 666 chiah a ni Nero-a kha NRWN QSR tiin an ziak.
thei. A chhan chu: L = 30 + A = 1 + Aramik leh Hebrai hian kum AD 800
T = 300 + E = 5 + I = 10 + N = 50 + hma lam khan an hawrawpah vowels
O = 70 + S = 200. Heng namber te hi an nei ve lo. Hebrai thuziak danah ch-
belhkhawm ila namber 666 chiah a lo uan Yahweh tih hi YHWH tia ziak a ni
chhuak ang. Rom lal Vespasian, Titus thin. Chuvangin Nero Kaisar tih pawh
leh Domitian te kha Titus chhungkua NRWN QSR tia ziak a ni. NRWN
a mi vek an ni a. Titus hi Greek tawng QSR tih hi Hebrai nambar ziak dan
ziakah chuan TEITAN tia ziak a ni a, zuiin kan chhut chuan nambar 666
hei hi nambar 666 chiah a ni bawk. chiah a ni. N = 50 + R = 200 + W =
Rom lalte kha pathiana inch- 6 + N = 50 + Q = 100 + S = 60 + R =
hal an ni a. Mipuite anmahni pathiana 200, belhkawm ila nambar 666 chiah
25 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
a lo chhuak ang. Neron Kaisar tihah INENFIAH ANG
hian Neron tiha a tawpa N hi kan paih 1. Bawlhhlawh ngaithei tak chuan sual a
chuan 616 chiah a ni. Hmanlai kutzi- palzam chawk.
ak Baibul thenkhatah chuan Sakawlh 2. Faina hi ngaia neih pawi lo ber pawl a ni.
nambar hi 616 tiin an inziak ve bawk. 3. Mi changkang zingah zuk leh hmuam
a bo.
Johana hian tihduhdah a tuar
4. I inchhungah Lal anga awm i duh ch-
laiin thupuan bu hi a ziak a, chunglai uan i nupui chu Lalnu angin en la. Chaw
chuan Nero, hmana thi tawh tho leh chhumtu angchauha i en chuan nangpawh
tura rinna kha a lian si a, Domitiana chaw chhum hotupa (head cook) ang vel i
kha mi tam takin Nero-a chiah chiah ni ang.
niin an ngai a. Chuvangin Johana’n 5. In chu kuta sak a ni a, chhungkua erawh
sakawlh a sawi hi tu dang ni lovin thinlunga din a ni.
6. Rui buai fo mi neih aiin Kohhran, khawt-
Domitiana chiah kha niin a lang. Hei
langa inhmang mi nei an hlim zawk.
hi Baibul thiamte pawm dan tlanglawn 7. Lalpa tihna nena lehkha thiam chu rang-
ber a ni. kachak aiin a hlu.
Hetiang hi a nih avang hian 8. Inkhawm peih lo Kristian chu excer la
sakawlh puh tur kan zawn buai vak a peih lo infiammi ang a ni.
ngai lo vang. Hmana thil thleng tawh 9. Kohhran, Department-a rawngbawltu ni
kha a ni si a. Thupuan ziaktu hian a si, zu in ching chu mi nalh taka inchei, a
hnunglamena, “E-heu” tih, a hmalama “A-
hunlai mila a ziak a ni tih i hre thar
ha” tih ang vel a ni.
ang u. Tlai khaw hnua keinin kan duh 10. Puitling pakhat i chhandam chuan mi
duh puh tura ziaktuin a ziak a ni lo tih pakhat i chhandam a ni a, naupang pakhat i
hre bawk ila a tha ang. A thu hrimah chhandam erawh chuan mi tam tak i chhan-
Lal Isua ringtu dik tak tan chuan tu- dam a ni.
nah pawh rawn chhuak dawn teh- 11. Zirtirna eng pawh hi kan zirtirte
reng pawh nise hlau tur kan ni lo. Mi nungchang hriatchianna nen lo chuan a
hlawhtling thei lo.
dawihzepte hian hmuhsitna leh velh
12. Khawtlang (community) thilah a
an tawk duh bik. Chutiang chiah ch- theih anga inhman a tha, tlawmngaihna
uan a hlau apiang chu sakawlh hian a leh khawtlang(community) rawngbawlna
seh zawk dawn a nih hmel. Kan Lalpa hi midangte tiha khek mai bik tur a ni lo.
ber pawh, “Sakeibaknei, Juda hnam a Midang kan mamawhangin, midang pawhin
mi” tih a nih kha. Sakawlh chu a ni min mamawh tih hriat tur a ni.
ber zawk e. Sakawlh hlauva awm te u, 13. Tanpui ngaite tranpui la, Pathianin a
tanpui ang che.
thlamuang takin lo awm tawh rawh u.
14. Thenawm tha neih tum ngawt lovin,
Lehkhabu rawnte: Adolf Deissman, thenawm tha nih tum zawk rawh.
Light from the East 15. A thiltiha mi rinawm chuan Lalpa hnen
Rev. B. Lalrinawma, atangin lawmman a dang thin.
Tunlai huna ringtute tibuaitu (Source: Thalai Entu, March 2006.)
26 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015

ISLAM SAKHUA BIHCHIANNA


---Patrick Wyett
(Lettu: Dr. Ramdinthara Sailo)

(He article hi Sap tawng atangin Mizo tawnga ka lehlin a ni a, a tawng-


kam hriam deuh laite Mizoten kan pai nuam tih chin tur nia ka ngaihah ka rek
bung nual a, a thu thenkhat Mizote tana tul lem lo chu ka paih then nual bawk.
Islam sakhua hian khawvel kalphung a chawk danglam nasa em em a, a la chawk
danglam zel dawn bawk. Mizo Kristiante hian Islam hi eng ang chiah nge a nih
tih hi kan zir chian a tul ta hle mai.)
“Duh takte u, thlarau nazawng fithla hmak sakhua a ni. Mak ve tak
ring suh u, amaherawhchu thlaraute pakhat chu, Muslim ho hian Isua
chu Pathian laka mi an ni nge ni lo (Arab tawngin Isa an ti) hi a lo kal
fiah rawh u....thlarau engpawh Isua leh dawn tih hi chu an ring ve thlap!
Krista tisaah a lo chang tih tan chu A danglamna erawh chu Isua a lo kal
Pathian laka mi a ni; thlarau engpawh hunah chuan Muslim a nih thu leh an
Isua tan lo chu Pathian laka mi a ni pathian Allah tana zawlnei a nih thu a
lo ve; chu chu Krista dodaltu thlarau, rawn puang ang an ti! Isua khawvela
lo kal tur in hriata kha a ni e; tunah lo pianga, thia a thawhlehna kha Islam
pawh khawvelah a am tawh reng a sakhaw pian hma kum 600 vel dai-
ni”. (1 John. 4:1-3). hah a ni si a, chutianga Islam sakhaw
Heng Bible changte hi Islam zuitu a nih thu puang tura ngaih chu a
sakhaw sawihonan bul tanna rem- mak dangdai awm khawp mai. Chutia
chang tak an ni awm e. Chang dang a puan hnuah chuan Isua vek chuan
leh, “Bumtu tam tak - Krista chu tisain Muslim sipai rual hruaiin Kristian leh
a lo kal tih tan lotute kha - khawvelah Juda ho zawng zawng a rawt chimit
hian an lo chhuak ta si a. Chutiang vek dawn a ni an ti.
mi chu a ni, bumtu lei Krista dodaltu Ngaihdan dik lo tak pakhat
chu”. (2 John 1:7) chu Juda, Kristian leh Muslim ho-
Islam sakhua chu Krista dodal- ten pathian pakhat kan bia tih hi a ni.
tu thlarau lantirtu, Isua chu Pathian Thuthlung Hluia Judate Pathian, keini
Fapa a nih thu te, Kros-a thia a thisen Kristiante Bible-a chuang Pathian hi
thiltihtheihna hmanga mihringte min Pathian tak leh dik awmchhun a ni a.
chhandamna thu te, ni thum china mit- Islam sakhaw bu Quran-a lang hi chu
thi zing ata tho leha lalte Lal, hotute Setana, Allah hming rawn inchhal mai
Hotu nia a lo kal leh tur thu te hnial a ni zawk.
27 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
Kan sawi zel dawn em? Muslim ho hian lehkhabu thi-
Islam hi sakhaw kal sual ang anghlim pahnih an nei, Quran (Koran)
ngawta sawi hi a dik ziktluak lo, chu ai leh Hadith. Quran hi Allah in Moham-
daiha thuk chu a ni. Islam hi mihring med-a hnena a thupuan chhuahah an
nun pumpui controlna sakhaw nun- ngai a, Hadith erawh hi chu Moham-
rawng theihtawp a ni; i ngaihtuahna te, med-a thusawi lakkhawmna bu a ni.
i tawngkam te, i chet dan leh mi dan- A eng mah mah hi Mohammed-a ziak
gte i laichin dan te, i incheina thlen- a ni lo, ziak leh chhiar thiam lo a nih
gin. Communism leh Nazism te nen avangin.
hian an inang reng. He sakhua hian Islam-ah hian pawl hnih, Sunni
khawvela Islam lal lohna sawrkar reng leh Shiite te an awm. Engnge an dan-
reng tihchhiat hi a tum a ni. Chhiar glamna? Sunni ho chuan Mohammed-
nawn leh rawh, Islam chuan khawvel a kha Allah zawlnei hnuhnung ber a ni
sawrkar zawng zawng paih thlak a, a an tih laiin Shiite ho erawh chuan Mo-
tul ang ang hmanrua hmanga Sharia hammed-a cousin, a makpa ni bawk
dan (Islam sakhaw dan) hmanga thlak Ali-a chu Mohammed-a thlaktuah an
thleng vek hi a tum ber a ni. pawm thung. Danglamna chhete angin
Muslim ho nena kan rinna lang mahse kum tam tak chhung in-
inanna lai zawnga phe phete hian huatnan leh thisen inchhuah tawn nan
mahni thlan kan lai mai a ni zawk. Is- an lo hmang tawh a ni.
lam sakhua nena inrem taka chen ho Middle East rama ka awm lai-
dan hi a awm lo hrim hrim, an thu hnu- in Quran bu hi ka lei a, thu ril leh fing,
aia kan awm duh zel te a nih ngawt loh thiam taka thuziak hmuh ka beisei
chuan. laiin ka rin ang reng a lo ni awzawng
Setana dinchhuah sawrkar lo mai a. Ka uar ni miah lovin, Quran
emaw sakhua emaw hi awm ta se hi ka lehkhabu chhiar tawha zawnga
eng ang nge ni ang tih hi i ngaihtuah thu awmze man tur nei lo ber, ziak ve
ngai em? Ngaihtuah thui vak a ngai duah si-a a sawi awmzia nei lo, thu
lo ve; kum 1400 chuang zet chu Is- inkawkalh chingchivet kual vel chuat
lam sakhua hian anchhia ang maiin mai lakkhawmna a ni. A nuihzatthlak-
he khawvel mihringte hi min lo chen- na lam chu sawi loh (Mohammed-a
chilh ta. Muslim ho chuan Bible hi a chuan mahni thisen emaw zun emaw
dik loh avangin khawvel hnena thudik in chuan emaw, mahni ek eite chuan
zawk puang chhuak turin Allah path- hremhmun an pumpelh dawn niin a
ian chuan a zawlnei Mohammed-a a sawi), a lehkhabu pumpui mai hi su-
rawn tir a ni an ti. Mohammed-a thlan alna lam hawi hlir emaw tih mai tur zu
a nih chhan chu mi tha leh famkim a nia!
nih vang a ni an ti bawk. Islam hre tur chuan a lo
28 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
chhuahna hriat a ngai. Islam lo chhuah larna dang hmangin a sawifiah zel a,
hma chuan Arab ho khu anmahni puit- “Allah in a ti” tih thupuia neihin nuam
huna ang ang sakhua zawmtute an ni a tih zawng leh a duh dan danin a nung
a. An pathian chi hrang hrang 360 zet chho ta a ni.
zinga pakhat, thla pathian (moon god) A tir lamah chuan Moham-
chu Allah an ti. Heta chiang tak chu med-a chuan zuitu a nei tam lo va, a
Allah hi Pathian tak tak hming emaw, thuchah pawh a nemin Kristian leh
a hming dang pakhat emaw a ni lo, Is- Juda ho nena inremna lam a sawi tel
lam sakhaw pathian, puithuna sakhua thin. Chutah inlarna dang a dawng leh
atanga lo piang chhuak a ni zawk. a. Allah chuan Muslim ho tan chuan
Tun thleng hian Islam sakhaw khualzin ho suam te, eng khua emaw
chhinchhiahna chu thla de tir (crescent runa an ran, rangkachak leh silver te
moon) leh arsi inkawp a ni. Hei hian pawh laksak a pawi lo a ti niin a sawi
thil entir danglam tak a nei. Bibleah a. Chung khua an runa an man nau-
chuan Setana chu zinglam arsi (Isaia pangte chu salah an nei ang a, hmeich-
14:12) tih a ni a, a inhmeh thlap mai. he ho chu hmeiah an nei ang a, mipa
Thla chu Setana siamchawp pathian ho erawh chu thah vek tur an ni tih chu
lem chhinchhiahna niin, arsi chu amah a thu dawn a ni. Chutianga inlarna thar
Setana chhinchhiahna a ni. Hei hi Is- nena hma an han lak chuan mi tam ta-
lam sakhua chu a ni. kin an rawn zawm ta sup sup mai a, rei
Mohammed-a kha Arab ram lo teah Muslim ho chu sang tam tak an
Medina khuaah AD 570-ah a lo piang lo tling ta a ni.
a. Rilru lamah chiang chiah lo nia hriat Mohammed-a chu misual rual
a ni a, vawi engemaw zat mahnia fian- hotupa ber a lo ni ta a, a hnu lama a
rial hun hmangin pukah te a kal hrang “inlarna” hmuh atangin a hote hmanga
thin. Kum 40 a lo tlin chuan, ama sawi thiltihtheihnaa a lo thanlen dan chiang
danin chutianga a fianrialnaah chuan takin a lang thei a ni. Mohammed-a
tum khat chu Setanan a rawn tlawh a, chuan hmeichhe naupang kum 6 mi
a hnuah Jibril-a’n a rawn tlawh leh a. Aisha chu nupuiah a nei a, kum 9 a
(Jibril chu Arab hoin Gabriela an tihna tlinin nupui tak tak angin a mutpui ta
a ni). a ni. Hetih lai hian Mohammed-a chu
Jibril (Gabriela) hnen atang kum 50 chuang a ni tawh. Tum khat
chuan Mohammed-a chuan Allah chu Mohammed-a chuan Juda mi 900,
thuchah chu lo dawng chhawng leh Banu Qurayza khuaa mi te chu a man
niin a inchhal a. Chuta tang chuan a a, an thisen luan khawm nan lei a lai-
duh hun hunah inlarnaa Allah thuchah hkhuartir hmasa te te a, an vaiin an lu
dawnga inchhalin a duh apiang a ti a tansak ta vek a ni. An thisen luang
thei ta a. Dawt sawia an puh leh in- chu rapthlak thei ang bera lantir a duh
29 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
a, mahse thisen chu a duh aia hmain a Dar-Al Islam - Muanna in, Islam zuitu
khang thin a, tui a leih belhtir ta hial a zawng zawngte tan; Dar-Al Harb- In-
ni. dona in, Islam zuitu ni lo zawng za-
Tun thleng hian Muslim ho wng tan. Muslim i nih loh chuan ‘ring-
chuan Mohammed-a tih dan hi lain lotu’ (infidel) i ni a, Arab tawng chuan
an hmelmate tihhlum nana an hman ‘kuffar’ tiin an ko va, inhmuhsitna
lar ber chu an lu tansak hi a lo ni ta a tawngkam na tak a ni. Islam mithmu-
ni. Naupang te te pawh sex hmanpui hah chuan ringlotute chu mihring tling
pawi an tih lohna chhan chu Moham- lo, dikna leh chanvo pakhat mah nei lo
med-a’n hma a lo hruai tawh vang a kan ni tawp mai.
ni. Nupui tam tak pawh neih a thiang “Allah hmingin indona bei
bawk, entawn tur an neih that avangin. rawh u, Allah chuan a bengkhawn a,
AD 632 khan a nupuite zinga pakhatin a hre bawk”. (Surah 2:24)
Mohammed-a chu turin a hrai hlum ta Politician ho te, ram hruaitute
a ni. leh thuhriltute thlengin mipui dawtin
Ka sawi leh tur hi man thiam an bum a, “Islam sakhua chu sakhaw
turin ngun takin lo ngaithla rawh le. nunnem leh remna duh, mahse fir-
Muslim hoin Quran an hriatthiam dan fiak tlemtein an tihmingchhe mai mai
leh an zui dan chu “theory of abroga- a lawm”, tiin. Mahse thu dik hi han
tion” an ti a. Chumi awmzia chu Quran chhiar teh. Quran chuan Muslim hote
chang (verse) hmasa leh a hnulama mi chu zahngaihna tel miah lova Muslim
lo inkalh ta se, a chang hnuhnung api- ni ve lote that chimit tura Jihad (indo-
ang kha a dika ngaih tur a ni a, a chang na thianghlim) bei turin a phut a sin.
hnuhnung khan a hmasa kha a cancel “Chutichuan thla serhte (tun
nghal tihna a ni. Chumi awmzia chu a hmain thla 4 chhung indo phal loh
hmalama Mohammed-an Kristian leh hun an lo serh thin a, tunah chuan
Juda hote nena inthian thatna thu a lo an serh tawh lo) chu a lo ral chuan
sawina chang 124 te chu a hnu lama pathian ngah ho (Kristian ho sawina
tharum thawhna hmanga Muslim ni - Pa leh Fapa leh Thlarau Thiang-
lote bei tura a zirtirnate chuan a cancel hlim kan rin min sawi elna a ni) chu
ta vek tihna a nih chu! in hmuhna apiangah that ula, salah te
Setana hian miin Bible a hri- man ula, hual chep ula, a remchang
at tlemna hmangin buma tihchhiat a apiangah lo lambun ula, simna nena
tum thin. Chutiang bawkin Quran kan Islam sakhua zui duha tawngtaina
hriat tlemna hmangin Islam sakhaw (Shahadah) sawi thei leh thawhlawm
hlauhawmzia hre thiam thei lo turin pe theite chu chhuah rawh u. Allah za-
min bum mek bawk niin a lang. Islam wng mi ngaidam thei leh zahngai thei
sakhua hian in (house) pahnih a zirtir: a ni si a”. (Surah 9:5)
30 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015
Shahadah hi Islam sakhaw ban (Surah 8:15-16)
pawimawh pangate zinga a hmasa ber Muslim thenawm, mi fel leh
a ni a. Islam sakhaw pawm tharte ch- hawihhawm tak tak pawh i nei mai
uan an rinna puanchhuah nan vawi thei. Kei pawhin Muslim thian enge-
thum an sawi nawn a ngai. “Allah lo maw zat ka nei ve bawk. A hming
chu pathian dang an awm lo tih leh maia Kristian kan awm ang bawkin a
Mohammed-a hi a thupuangtu a ni hming maia Muslim pawh an awm ve
tih ka puang e”, tiin an chham thin. tho. Mahse, chung ho chu Quran ch-
Shahadah chu Isua Pathian Fapa a ni- uan engtinnge a sawi?
hzia phatsanna leh Bible-a Pathian hi “O nangni ringtute u, Juda ho
hnawlna a ni nghal a ni. emaw Kristian ho (Nasara) emaw thi-
“O ringtute u (Muslims), in anah siam suh u. Juda leh Kristiante
kiang vela ringlotute kha do ula, an chu an inthian si a. Tupawh anmahni
lakah sual takin lang rawh u, Allah thiana siamtu chu anmahni zinga
chu amah tihtute hnenah a awm thin miah chhiar a ni. Allah chuan mi dik
tih hre rawh u”. (Surah 9:123) lo a kaihruai ngai lo ve”. (Surah 5:51)
Kha kha i chan tur chu a ni e, Muslim chungchanga mi thi-
nang ringlotu kha. Muslim-ah inlet am, Robert Soencer-a sawi dan takin,
la, a nih loh leh salah awm la, a bak “Remna duh Muslim an awm a, remna
chu tihhlum a ni mai. Chu zawng chu! duh Islam erawh a awm ngai lo. Islam
Duhthlan tur dang a awm lo. A tam be- chakna hnar pakhat chu an hmelmate
rah chuan Muslim ho indona thiang- an hre chiang em em hi a ni. An hmel-
hlim (jihad) beitute chuan an mi mante mate chu Muslim ni lo zawng hi an ni
tan duhthlan tur pakhatna leh pahnih- tawp mai, kan zavai hian. Hei hian kan
na kal pelin pathumnaah an kal nghal chak lohna ber min man chiang khawp
mai thin. I hriat leh tur chu hei hi a ni: mai. Khawvel pumpuiah heti khawpin
Quran chuan Muslim tupawh indona min beiin an nun rawnzia kan hmu
thianghlim bei lo chu hremhmunah an reng chung hian tute nge a enga mah
kal ang a ti hmiah mai! hmaa an hmelmaa min chhaltute hi
“O nangni ringtute u, ring- kan hre fuh thei tlat lo”, a ti. (Source:
lote in lam pana lo kal in hmuhin, in SR)
hnunglam chhawn suh u. Tupawh chu (Thlaleh ah part-II tihchhuah leh a ni
mi nia hnung chhawntu chu, a hnuah ang..Ed)
sipai dangte punin hun remchangah a
lo let leh dawn a ni si loh chuan, Allah
thinurna chu a chungah a awm ang.
Hremhmun chu a awmna a ni ang a,
a tawpna chu rapthlak tak a ni ang”.
31 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015

MIZO ṬAWNG ZIAH DAN


---T. Zorampela

LO : ‘Lo’ tih hi negative tihte hi a ni. Hming aiawh (pron.)


form (adv.) anga hman a nih chuan a ang hman vanga ziah zawm chi a
hranga ziah zel tur a ni a. Noun ata- awm bawk a. Chungte chu, dam-
na hman a nih chuan a hma thumal lo (patient), rualbanlo (disable),
nen ziah zawm tur a ni thung. ‘Lo’ kawṭhalo tihte hi a ni.
a hranga ziah chite entirna lo siam ‘HE-’
ila. HE- tia inṭan thumal ziah sual kan
1. Hlimi hi nula dukdak lo tak a ni. nei fo bawk. Entirna lo siam leh ila.
2. Kan nula hi chu hawihhai lo tak 1. Hemi (this) ṭial dan hi a mawi ka
a ni. ti.
3. Ration buhfai hi kan khawpkham 2. He mi (this men/woman) hi ka la
lo lam hret chu a ni e. hre ngai hauh lo.
4. Kan tlangval ve hi kan chhaw- 3. He pa leh he nu hi an induh
rbawk lo khawp mai. (=inhmangaih) hle mai.
5. Tunlai chu kan khawlphetha hi a 4. Hetiang (like this) hian tih mai
chiangkuang lo khawp mai. tur a nia.
‘Lo’ a hma thumal nena ziah zawm 5. He lamah hian i ni maw i lo awm
chite chu entirna lo siam leh ila. daih ni?
1. Liana, i lo dam lo reng alo/elo? 6. Heti hian ti fo teh suh khai, a
2. Englo leiin ka va chhuak lawk mawi lo ve.
ang e. 7. He tlun hian bike hi i khalh ṭhin
3. In nula pawh a khawlo zo ta a a, a hahthlak hmel em mai.
nih hi. {MAL Mizo Language Board khan
4. Kawilo kal hian mi zui tum ziah heti ang, sawti ang, khiti ang, khuti
ṭhin teh suh. ang tia ziah hran tur an ti a. MLC a
5. An ramvahnaah a chesual a, ram- din hnu hian ziah zawm tur an ti leh
tuileilo-vin a awm ta a nih hi. ta. ‘Hetiang’ tihah hian ‘ang’ belhin
Heng bakah hian ṭawngkam ‘Hetiang ang’ tih loh tur a ni.}
pangngaia hman, ziah zawm chi a
awm nual a. Chungte chu, lawilo,
bengtlalo, engilo, lelo, ṭawmkailo
32 NUNNA TUIKHUR : FEBRUARY 2015

FEBRUARY THLA A PIANGTE


NAME PIAN NI
Tv. C. Lalremruata 14
Pi Lalremruati 25
Glory Lalnuntluanga 15
Khusi Lalsangliani 2
Elizabeth Vanlalruati 17
Tv. Jesse Chawngthangvunga 11
James Lalhruaitluanga 12
Tv. J. Laltluanga 28

Kan Fellowship BLOG hi ila tlawh ve


lo a nih chuan min han tlawh sak ve
ta che.. Kan thuziak leh kan chanchin-
thar pawimawh te tarlan thin a ni. Han
tlawh la, han Follow ve teh le :

http://mizochristianfellowshipdelhi.blogspot.in

You might also like