4 Apabila haba dibekalkan, keadaan jirim

Uji Minda 4.2 akan berubah daripada pepejal kepada

cecair, dan akhirya kepada gas.
Hubungkaitkan daya tarikan antara zarah pepejal dengan 5 Perubahan keadaan jirim yang berlaku
pergerakannya.
2 Mengapakah zarah-zarah gas dapat bergerak secara
apabila haba dibekalkan ialah
rawak7 (a) peleburan
(b) pendidihan
(c) pemejalwapan
Perubahan keadaan jirim 6 Apabila haba terbebas, keadaan jirim
akan berubah daripada gas kepada
1 Halm ialah tenaga yang menggerakkan cecair, dan akhirnya kepada pepejal.
zarah-zarah di dalam jirim. 7 Perubahan keadaan jirim yang berlaku
2 jika suhu jirim semakin tinggi, zarah- apabila haba terbebas ialah
zarah akan memperoleh tenaga kinetik (a) pembekuan
yang lebih tinggi don bergerak dengan (b) kondensasi
lebih cepat. (c) pemejulwapon
3 ❑leh itu, perubahan keadaan jirim S Pemejalwapan berlaku apabila
berlaku melalui proses pemanasan atau keadaan jirim berubah daripada pepejal
penyejukan, iaitu apabila tenaga haba kepada gas atau sebaliknya tanpa
diserap atau terbebas daripada jirim. melalui peringkat cecair.

Proses Perubahart keaciaan jir n; Penerangan eingkas

Peleburan • Apabila pepejal dipanaskan, tenaga haba diserap oleh zarah-

zarahnya.

Mt* • Zarah-zarah memperoleh tenaga kinetik yang lebih banyak dan

bergetar dengan lebih cepat.
Pepejal Cecair • Pada takat Iebur, zarah-zarah pepejal memperoleh tenaga yang
mencukupi untuk mengatasi daya tarikan antara zarah dan
seterusnya bergerak secara bebas.
• Pepejal melebur dan bertukar kepada cecair.

Pendidihan • Apabila cecair dipanaskan, tenaga haba diserap oleh zarah-

zarahnya.
• Zarah-zarah cecair memperoleh tenaga kinetik yang lebih banyak
dan bergerak dengan lebih pantas.
Cecair Gas • Pada takat didih, tenaga yang diperoleh membolehkan zarah-
zarah mengatasi daya tarikan antara zarah dan terbebas sebagai
gas.

Pemejalwapan • Apabila pepejal dipanaskan, zarah-zarahnya memperoleh tenaga

yang lebih banyak dan bergerak dengan lebih cepat.
0 • Zarah-zarah pepejal terpisah daripada kekisi pepejal dan
terbebas sebagai gas ke udara.

Pembekuan • Apabila cecair disejukkan, zarah-zarahnya akan kehiiangan tenaga

dan ditarik bersama oleh daya tarikan yang kuat anima zarah.
• Hal ini menyebabkan zarah-zarah cecair tidak bebas bergerak dan
bergetar setempat sahaja.
Cecair 'epejal • Cecair membeku untuk menjadi pepejal.
 Proses Perubahan keadaan jirim Nnerangan ringkas
Kondensasi • Apabila gas disejukkan, zarah-zarahnya kehilangan tenaga dan
ditarik bersama ()Leh daya tarikan antara zarah yang kuat.
0 • Hal ini menyebabkan zarah-zarah bergerak dengan perlahan.
• Jarak di antara zarah-zarah gas menjadi iebih rapat. Gas bertukar
Gas Cecair kepada cecair.

Pemejalwapan • Apabila gas disejukkan, zarah-zarahnya kehilangan tenaga dan

ditarik bersama oleh daya tarikan yang kuat antara zarah.
• Hal ini menyebabkan zarah-zarah bergerak dengan sangat
perlahan.
Gas Pepejal • Jarak di antara zarah-zarah gas menjadi lebih rapat. Gas bertukar
kepada pepejal.

A Jadual 4.2 Perubahan keadaan jirim yang rnefibatkan penyerapan atau pembebasan haba

Pepejal Peleburan
(haba diserap)

Pembekuan
(haba terbebas)
Kondensasi
(haba terbebas)
Gas Cecair
Pen idihan
(haba diserap)

■ Rajah 4.1 Perubahan keadaan jirim yang mehbatkan perubahan baba

apabila dipanaskan. Suhu bahan

Uji Minders 4.3 meningkat clan tenaga kinetiknya
bertambah.
1 Apakah perubahan haba semasa proses penyejatan?
Peringkat BC
2 Berikan tiga contoh jirim yang mengalami proses
Pemejalwapan. (c) Di B, bahan masih dalam keadaan
3 Mengapakah saiz ubat gegat mengecil setelah dibiarkan pepejal. Tenaga yang diserap oleh
beberapa lama di dalam almari? zarah-zarah adalah cukup untuk
mengatasi daya tarikan antara
9 Perubahan keadaan jirim dapat dijelas- zarah. Pepejal mula melebur.
kan melalui graf. (d) Di BC, bahan berada dalam keadaan
suhu (°C)
pepejal dan cecair. Suhunya tidak
meningkat walaupun pemanasan
diteruskan. Tenaga hobo yang dibekal-
takat
kan digunakan untuk mengatasi
didih daya tarikan antara zarah. Hal ini
takat 13 menyebabkan perubahan keadaan
lebur daripada pepejal kepada cecair. Suhu
) masa (minit) yang malar ini disebut takat lebur.
Peringkat CD
A Rajah 4.2 Graf tentang pemanasan suatu bahan (e) Di C, bahan dalam keadaan cecair.
Peringkat AB (I) Di CD, pemanasan diteruskan. Suhunya
(a) Di A, bahan berada dalam keadaan meningkat dan menyebabkan zarah-zarah
pepejal. bergerak dengan semakin pantos kerana
(b) Di AB, tenaga diserap oleh zarah-zarah tenaga kinetiknya telah bertambah.
4 Atom sebarang unsur adalah neutral elektron
Dalam satu atom
kerana bilangan proton dan bilangan neutral, bilangan
elektron di dalam atom adalah soma. nukleus
—proton
proton adalah
sama dengan
5 Bagi suatu atom neutral, jumlah cas positif orbit neutron bilangan elektron
dalam nukleus adalah sama dengan
jumlah cas negatif daripada elektron yang
mengorbit di sekeliling nukleus • s , rijoit 1.5 Zarah-zarah subatom dalam suatu atom

Bilangan proton = bilangan elektron

atau
Bilangan cas positif = bilangan cas negatif

6 Bilangan zarah subatom berbeza dalam atom-atom yang berlainan. (jadual 4.4)
Bilangan proton Bilangan neutron

Hidrogen 1
Helium 2 2 2
Karbon 6 6 6
Natrium 11 11 12

• jadual 4.4 Bilangan subatom dalam atom-atom yang berlainan

7 Ion ialah atom-atom atau zarah-zarah 9 Ion positif terhasil apabila bilangan
yang bercas. Ion terhasil apabila ter- proton melebihi bilangan elektron.
dapat bilangan proton (cas positif) dan 10 Ion negatif ialah zarah-zarah yang
bilangan elektron (cas negatif) yang tidak bercas negatif.
seimbang. 11 Ion negatif terhasil apabila bilangan
8 Ion positif ialah zarah-zarah yang elektron melebihi bilangan proton.
bercas positif.
Bilangan Bilangan Bilangan
Utah Penerangan
proton elektron neutron
K 9 10 11 9 proton = 9 cas positif = + Zarah K merupakan ion
10 elektron = 10 cas negatif = 10 — negatif kerana
mempunyai 1 cas
negatif yang berlebihan.

L 11 10 12 11 proton = 11 cas positif = 1 1 + Zarah L merupakan ion

10 elektron = 10 cas negatif = 10 — positif kerana
1 mempunyai 1 cas
positif yang berlebihan.

13 13 14 13 proton = 13 cas positif = 13+ Zarah M merupakan

13 elektron = 13 cas negatif = 13 — atom neutral kerana
0 • j bilangan cas positif
sama dengan bilangan
■ Jadual 4.5 Cara penentuan cas pada zarah cas negatifnya.

Koridor Sains
Proton dan neutron adalah kira-kira 100 000 kali lebih kecil daripada atom.
 Norribbrnukleon = proton bilangan
neutron
nombor bilangan
1 Nyatakan tiger jenis zarah subatom dalam proton neutron
atom. 5 Bilangan neutron dalam suatu atom
2 Apakah kandungan nukleus atom?
3 Apakah cos yang terdaput dalam proton,
dapat dihitung jika nombor proton don
elektron, dan neutron? nombor nukleonnya diketahui.
4 Bilangan neutron = nombor nukleon — nombor proton
Zortth - = nombor nukleon — bilangan proton
proton proton proton
6 Bagi atom yang neutral:
11 1 10 12 (a) Nombor nukleon = bilangan bilangan

Mi.._ 13 i 13 14
elektron neutron
(b) Bilangan neutron = nombor — Mangan
nukleon .elektron
Kenai pastikan atom neutral, ion positif, dan
ion negatif daripada jadual di atas. 7 fadual 4.6 menunjuldcan bahawa atom-
atom unsur yang berlainon mempunyai
4 Nombor Proton dan Nombor bilangan proton dan elektron yang berbeza.
Nukleon Dalam Atom Unsur 8 Atom-atom bagi unsur tertentu dapat
diwakili oleh simbol yang berikut.
Nombor proton dan nornboe ► okleon nombor
nukleon 14
1 Nombor proton ialah bilangan proton
dalam atom suatu unsur.
nombor
proton —7
N simbol
uncut

2 Unsur-unsur dapat dibezakan dengan !Mangan proton = 7

merujuk kepada nombor protonnyo. Bilangan elektron = 7
3 Bagi suatu atom yang neutral, nombor Bilangan neutron ---- 14 7 = 7
proton juga merujuk kepada bilangan
elektron dalam atom itu. 4.6
Nombor proton --,- bilangan proton
1 Suatu unsur didapati mengandungi 6 proton dalam
= bilangan .elektron dalam atom neutral
nukleus atomnya. Apakah unsur itu?
2 Suatu atom mempunyai nombor proton 12 dan nombor
4 Nombor nukleon ialah jumlah nukleon 23. Berapakah Mangan proton, neutron dan
bilangan proton clan neutron dalarn elektron yang dimiliki oleh atom itu?
atom suatu unsur.

Hidrogen
Helium 2 2 2 2 4
Litium 3 3 4 3 7
BerlHum 4 4 5 4 9
Boron 5 5 6 5 11
Karbon 6 i 6 6 6 12
Nitrogen 7 7 7 7 14
❑ ksigen 8 8 8 8 16
Fluorin 9 9 10 9 19
Neon 10 10 10 10 20
■ jadual 4.6 Hubungan anrara bilangan zarah subatom, nombor proton, dan nombor nukleon
Isotop 4 Sifat fizik isotop adalah berbeza.
Sebagai contohnya, isotop karbon-14
1 Isotop ialah atom-atom bagi unsur yang mempunyai takat lebur, takat didih dan
sama yang mempunyai bilangan proton keturnpatan yang lebih tinggi daripada
yang sama tetapi bilangan neutron yang isotop karbon - 12 dan karbon-13.
berbeza.
2 Isotop juga dapat ditakrifkan sebagai Koridor Sajns
atom-atom bagi unsur yang mempunyai
nombor proton yang sumo tetapi nombor Saintis menarnakan suatu isotop dengan meletakkan
nombor di belakang nama unsur. Sebagai contoh,
nukleon yang berbeza.
karbon 12 dan klorin 35. Dalam hal ini, jurnlah bilangan
- -
3 Isotop-isotop bagi unsur yang soma proton dan neutron dalam nukleus bagi kedt,a-dua atom
mempunyai sifat kimia yang sama. tersebut masing-rnasing ialah 12 dan 35.

Nonibor Nornbor Bilangan Bilangan Bilangan

Unsur lsotop Simbol elektron
nukleon proton . proton neutron 3

Hidrogen Hidrogen-1 (protium) 1 H 1 1 1 0

pt Hidrogen-2 (deuterium) 2 1 1 1 1
Hidrogen-3 (tritium) 3 H 3 1 2
16r, 8 8
—0
—ksigen 16 8 8
7,-,
0 ks igen-17 17 8 8 9 8
180
Oksigen-18 8 18 8 8 10 8

Kar bon Karbon-12 lr,2c 12 6 6 6

Ka r bon-13 Iat c 13 6 6 7 6
d r.
Ka rbon-14 14 6 8
A Contob-contoh isatop

DO!
1 Takrifkan nombor proton dan nombor nukleon,
2 (a) Lengkapkan jadual yang berikut.
Atonn 8i 441AL, a4gius'ne utron
V 7 7

X 10

Y 7 8

10 11

(b) Apakah nombor proton dan nombor nukleon bagi unsur Z?

(c) (i) Kenal pasti sepasang isotop duripoda jadual di atas.
(ii) Berikan inferens kepada jawapan anda di 2(c)(i).
3 Lengkapkan bilangan zarah subatom bagi isotop-isotop klorin.
thiviur hettop Biionigan prfitt) tiilaugaa tlektron Biltatgon neutron

Klorin-35
35 C1
17
Klorin Klorin-37
37 C1
17 '' •
Pengelasan unsur raikan secara berasingan sebagai ski
Lantanida.
1 Dalam Jadual Berkala, unsur-unsur disusun 13 Dalam Kala 7, unsur-unsur yang dinom-
mengikut tertib nombor proton yang borkan dari 90 hingga 103 disenaraikan
semakin menaik. Nombor proton meningkat secara berasingan sebagai ski Aktinida.
dari kid ke kanan clan dari atas ke bawah
dalam Jadual Berkala. Kedudukan logam, bukan logam, dan
2 Setiap turus menegak disebut kumpulan.
separuh logam
3 Unsur-unsur dalam kumpulan yang sama
mempunyai sifat kimia yang serupa. 1 Kebanyakan unsur dalam Jadual Berkala
4 Setiap bads mendatar disebut kala. ialah logam, iaitu unsur-unsur dalam
5 Sifat kimia dan sifat fizik unsur-unsur Kumpulan 1, 2, 13, dan unsur-unsur
berubah secara beransur-ansur apabila peralihan.
merentas kola. 2 Kebanyakan unsur bukan logam terletak
6 Dalam J adual Berkala, terdapat 18 dalam Kumpulan 16, 17, dan 18.
kumpulan yang dinomborkan dari 1 3 Tujuh unsur di antara logam dengan bukan
hingga 18 dan 7 kala yang dinomborkan logam adalah separuh logam. Separuh
dari 1 hingga 7. logam mempunyai sesetengah sifat logam
7 Kumpulan 1 (logam alkali) dan Kumpulan 2 dan bukan logam.
(logam alkali bumf) terdiri daripada logam- 4 Contoh unsur separuh logam ialah boron,
logam yang reaktif. silikon, dan antimoni.
8 Unsur-unsur Kumpulan 17 adalah bukan 5 Apabila merentas suatu kala dari kid ke
logam yang disebut halogen. kanan, sifat logam berubah secara beransur-
9 Kumpulan 18 terdiri daripada gas adi yang ansur kepada separuh logam dan alchimya
stabil secara kimia dan tidak reaktif. kepada bukan logam.
10 Unsur-unsur yang terletak di antara
Kumpulan 2 dengan 13 ialah unsur-unsur !Candor Sains
peralihan.
11 Kebanyakan unsur peralihan adalah keras • Pada tahun 1869, ahli kimia Rusia, Dmitri Mendeleev,
telah berjaya mengelaskan unsur-unsur untuk
dan berkilau. Semua unsur peralihan ialah menghasilkan Jadual Berkala yang dijadikan sebagai
konduktor elektrik yang baik (menunjukkan asas untuk Jadual Berkala moden.
sifat logam). • Pada tahun 1914, ahli fizik British, H.J.G. Moseley,
12 Dalam Kala 6, unsur-unsur yang telah rnemperbaiki Jadual Berkala Mendeleev dan
dinomborkan dari 58 hingga 71 disena- membentuk Jadual Berkala moden yang digunakan
pada hari ini.

Ringkasan makiumat yang dapat diperoleh daripada Jadual Berkala

Kumpulan 13
1 Kumpulan 2
mengandungi
1H mengandungi 13 14 15 16 17 He
unsur-unsur I
2 unsur-unsur 5 6 7 B 9 1 11
logam BONO F No
Nombor ini mewakili
Be logam
nombor proton yang
3

4
12

Nal Mg 3 4
20 21 22 23
5 6
24 ;99
7 8
70
9
27
10 11 12 AI
28 311
13

Si
PI 3 34
17 'la
menyusun unsur-unsur
dalam Jadual Berkala
K_ Ca Sc Ti V Cr iMn Fe Co Ni Cu Zn Ga As Se
18 411 42 '43 44 45 47 48 a 50 51 52 53 64 •

RI) V Zr Nb Mo Tc Hu Rh Pd A Cd In Sn Sb , Te I )(Ail
58 56 71 72 73 74 76 76 77 7P 79 80 82 83 1 04 s5 55
6
Cs Ba 1.1.1 Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg TI Ph Si Pa AE Rn
0e 114 105 126 107 toe Too 110 111
7
FE Ha 1,1 Rf Db sg j Bh Hs Mt Ds
Kumpulan 17
Kumpulan 18 mengandungi
mengandungi unsur-
Kumpulan 1 mengandungi Kumpulan unsur atau unsur-unsur gas asli yang
unsur halogen
unsur-unsur logam yang logam peralihan paling tidak reaktif
(bukan logam)
paling reaktif
■ Rajah 4.7 Maklumat yang dapat diperoleh daripada Jadual Berkala
Bahan atom
0-0
1 Bahan atom ialah bahan yang terdiri
daya Van der Waals antara
daripada atom sahala. ikatan kovalen antara
dua molekul (lemah)
dua atom (kuat)
2 Semua logam ialah bahan atom. Sebagai
contohnya, besi, plumbum, don natrium. ■ Rajah 4.10 Ikatan kovalen dan daya Van der Waals
3 Atom-atom dalam bahan atom tersusun dalam bahan molekul
rapat, padat dan teratur dalam kedu-dukan
tetap. !'.1rd ,11 4.7
4 Atom-atom datum bahan atom diikat
bersama melalui ikatan kimia yang Berikan satu contoh bahan molekul lain yang terdiri
kuat. daripada
(a) unsur yang sama jenis
atom (b) unsur yang berlainan jenis

Bahan ion

A Rajah 4.8 Susunan atom dalam logam
Bahan molekul
1 Molekul ialah zarah paling ringkas yang
terdapat dalam bahan molekul.
2 Nitrogen, sulfur dioksida, dan iodin ialah
contoh-contoh bahan molekul.
3 Bahan molekul terbina daripada molekul
yang mempunyai dua atau lebih atom
dengan jenis yang sama.
4 Sebagai contohnya, dua atom oksigen
berpadu untuk membentuk satu molekul
oksigen.
5 Bahan molekul juga boleh terbina daripada
duct atau lebih atom dengan jenis yang
been inan.
6 Sebagai contohnya, satu atom nitrogen
berpadu dengan tiga atom hidrogen untuk
membentuk satu molekul ammonia.
1 Bahan ion terbentuk apabila atom-atom
logam berpadu dengan atom-atom bukan
logam melalui ikatan kimia untuk
membentuk sebatian.
2 Natrium klorida, plumbum (II) bromida clan
magnesium oksida merupakan contoh-
contoh sebatian ion.
3 Sebagai contohnya, apabila natrium
(logam) bertindak balers dengan klorin (gas)
untuk membentuk sebatian, atom natrium
akankehilangan elektronuntukmembentuk
ion positif,
Atom natrium —4 ion natrium + elektron
4 Atom klorin akan menerima elektron untuk
membentuk ion negatif, Cl -.
Atom klorin + elektron klorida
5 Ion positif dan ion negatif tertarik antara
satu soma lain. Daya tarikan antara ion
yang berlawanan cas disebut daya tarikan
elektrostatik.

iticApo
■ Rajah 4.9 molekul ammonia terdiri daripada
satu atom nitrogen dan tiga atom hidrogen igeo
7 Molekul terdiri daripada atom-atom unsur
0 ion natrium ion klorida

bukan logam yang diikat melalui ikatan ■ Rajah 4.11 Susunan dalam sebatian
kovalen yang kuat.
Sifat fizik bahan atom, bahan molekul, dan
8 Namun demikian, daya tarikan antara
bahan ion
molekul dalam bahan molekul adalah
lemah secara relatif. Daya tarikan antara Sifat-sifat fizik bahan bergantung pada
molekul yang lemah dalam bahan molekul susunan zarah-zarah dan kekuatan daya
ini disebut daya Van der Waals. tarikan antara zarah.
 Sifitt fizik
Keadaan fizik pada suhu bilik , Pepejal kecuali rnerkuri (cecair
Susunan zarah
Daya tarikan antara zarah
Takat lebur dan takat didih
Kekonduksian elektrik
Keterlarutan
A H '
Keadaan fizik (pepejal,
cecair atau gas) pada
suhu bilik
Takat lebur dan takat
didih
Kekonduksian elektrik
• Hubungan antara
antara zarah
Bahan molekul
Pepejal: lodin
Cecair: Air
Gas: Oksigen
Disusun dengan sangat rapat Pepejal: Disusun dengan sangat Disusun dengan sangat rapat
rapat
Cecair: Disusun dengan kurang
rapat
Gas: Berjauhan antara satu
sama lain
Sangat kuat Lemah Sangat kuat
I Tinggi Rendah Tinggi
..„„„
Semua logam dan karbon (grafit) Tidak mengkonduksikan arus Mengkonduksikan arus elektrik
mengkonduksikan arus elektrik elektrik dalam keadaan leburan atau
larutan akueus
- •
Tidak larut dalam air atau Kehanyakannya tidak larut dalam Kebanyakannya larut dalam air
pelarut organik air tetapi larut dalam pelarut tetapi tidak larut dalam pelarut
I organik (alkohol larut dalam air) organik
•
Perbandingan antara bahan atom, bahan molekul, don bahan ion berdasarkan sifat fiziknya
keadaan Penerangarl iingkas
Bahan atom, bahan ion dan sesetengah bahan • Zarah-zarah ditarik bersama oleh daya tarikan yang
molekul wujud dalam keadaan pepejal pada suhu kuat antara zarah.
bilik,
- y • - --* , ^ -Y. • - , y Pe • - - • -
Bahan molekul wujud dalam keadaan cecair atau Zarah-zarah ditarik bersama oleh daya tarikan yang
gas pada suhu bilik. I lemah antara zarah.
Adalah tinggi untuk bahan atom :• Oleh sebab daya tarikan yang kuat antara zarah, banyak
haba diperlukan untuk mengatasi daya tarikan
Adalah rendah untuk bahan molekul • Oleh sebab daya tarikan yang lemah antara zarah,
sedikit haba diperlukan untuk mengatasi daya tarikan
itu.
Adalah tinggi untuk bahan ion • lon-ion positif dan negatif ditarik bersama oleh daya
tarikan yang kuat, banyak haba diperlukan untuk
mengatasi daya tarikan
Bahan atom mengkonduksikan arus elektrik • Elektron-elektron yang membawa cas bergerak
dalam keadaan pepejal dan leburan. bebas.
Bahan molekul tidak mengkonduksikan arus • Bahan molekul terdiri daripada molekul-molekul
elektrik. yang neutral sahaja. Ion-ion yang membawa cas-cas
elektrik tidak hadir.
Bahan on mengkonduksikan arus elektrik dalam • Dalam keadaan pepejal, ion-ion yang membawa cas
keadaan larutan akueus atau leburan. elektrik tidak bebas bergerak.
• Dalam keadaan larutan akueus atau leburan, ion-
ion bebas bergerak untuk membawa cas elektrik.
fizik bahan atom. bahan molekul. dan bahan ion terhadap susunan zarah dan daya tarikan
 4.6 Sifat Dan Kegunaan Logam Koridor Sains
Dan Bukan Logam
Sejumlah lebih daripada 70 unsur yang ditemui di bumi
Logam dan bukan logam adalah logam, seperti ferum (besi), aluminium, zink, dan
kuprum. Kira-kira 20 adalah unsur bukan logam
1 Unsur dapat dikelaskan kepada logam manakala selebihnya mempunyai sifat antara logam
dengan bukan !warn.
dan bukan logam.
2 Besi, aluminium, zink, kuprum, plumbum,
timah, dan emas ialah contoh logam.
3 Karbon, iodin, bromin, sulfur, fosforus, fv't ri(:;to. 4.9
clan klorin ialah contoh bukan logam.
4 Semua logam wujud dalam keadaan 1 Berikan dua contoh logam yang wujud secara semula
pepejal pada suhu bilik kecuali merkuri jadi.
2 Berikan satu contoh bukan logam yang wujud dalam
(cecair). (a) keadaan pepejal
5 Bukan logam wujud dal= keadaan (b) keadaan cecair
pepejal, cecair atau gas pada suhu bilik. (c) keadaan gas

Sifat fizik logam dan bukan logam

Bukan logam

Mempunyai permukaan yang Sifat permukaan Mempunyai permukaan yang

berkilat pudar

Mulur Kemuluran Tidak mulur (rapuhlmudah pecah)

Boleh ditempa (Mudah digelek atau Ketertempaan Tidak dapat ditempa

diketuk untuk menjadi kerajang atau
kepingan yang nipis)
al
Tinggi Kekuatan regangan Rendah

Konduktor elektrik yang balk Kekonduksian elektrik Tidak mengkonduksikan arus

elektrik kecuali karbon
H
Konduktor haba yang balk

Tinggi

Tinggi
I Kekonduksian haba

Takat lebur dan takat didih

Ketumpatan
Konduktor haba yang temah (penebat
ha*

Rendah

Rendah
Pepejal (kecuali merkuri dalam Keadaan jirim path suhu bilik
keadaan cecair) Pepejal, cecair atau gas

• Jadual I. i 0 Perbandingan antara sifat fizik 'warn dengan bukan logam

 kan takat didih atriu merendahkan
4.7 Kaedah Penulenan Bahan takat beku (atau takat lebur) bahan itu.
5 Sebagai contohnya, air yang ditambahkan
Ciri-ciri garam akan mendidih pada suhu yang
lebih tinggi daripada 100°C dan membeku
1 Bahan tulen tidak mengandungi pada suhu yang lebih rendah daripada
sebarang bendasing. 0 °C.
2 Bahan tulen selalunya rnempunyai
takat lebur (takat beku) dan takat us Konsep
didih yang khusus.
3 Sebagai contoh, air tulen mendidih pada Nada dua bahan di dunia yang mempunyai takat lebur
-

suhu 100 °C clan ais melebur atau dan takat didih yang sama.
membeku pada suhu °C pada tekanan
atmosfera yang normal. Besi tulen
melebur pada suhu 1 540 °C dan mendidih
pada suhu 2 800 °C pada tekanan atmo- ji !Ando 4.11
sfera yang normal.
Adakah air pill yang bersih rnerupakan bahan tulen?
4 Sebarang bendasing yang ditambahkan Berikan alasan.
pada suatu bahan tulen akan menailc-

Penemuan

5 Suhu campuran mendidih dicatat.

ii
Mengkaji kesan bendasing terhadap takat didih
'—termorneter
cecair tulen

Pernyataan masalah biker

5 Adakah kehadiran garam mempengaruhi takat didih air
air ailing? suling

Hipotesis
Bendasing meningkatkan takat didih air suling.

Pemboleh ubah
(a) yang dimalarkan: [Si padu air suling A Rajah 4.14 Susunan radar untuk mengkaji
kesan bendasing terhadap takat didih air sang
(b) yang dimanipulasikan: Kehadiran bendasing
(c) yang bergerak Takat didih air suling

Bahan Keputusan
Air suling, garam

Radas
Bikar 100 cm 3 , kasa dawai, tungku kaki tiga, penunu
Bunsen, termometer
Ada 102
Prosedur
1 50 cm 3 air suling diisikan ke dalam bikar
sehingga separuh penuh. Analisis
2 Air dipanaskan sehingga mendidih, Bendasing meningkatkan takat didih air suling.
3 Suhu air mendidih (takat didih) dicatat.
Kesimpulan
4 Dua spatula garam ditambahkan ke dalam air
soling tadi dan campuran itu dipanaskan 1 Hipotesis yang dibuat dapat diterima.
semula. 2 Bendasing meningkatkan takat didih air suling.
 2 Beberapa ketulan serpihan porselin ditarnbah-
kan ke dalam larutan garam.
3 Air pill dialirkan melalui kondenser Liebig.
4 Larutan garam dididihkan di dalam kelalang
berdasar bulat.
5 Cecair yang mengalir keluar dari kondenser
Liebig dikumpulkan dengan menggunakan
bikar.
6 Suhu dicatat ketika cecair mengalir keluar dari
kondenser.
Sedikit cecair yang dikumpulkan itu dirasa.
8 Cecair itu dididihkan dan takat didihnya
ditentukan.
9 Pemanasan diteruskan sehingga semua air dalam
ketalang berdasar bulat hampir kering.
10 Sedikit pepejal putih yang tertinggal dalam
kelalang dirasa.
Pemerhatian
1 Suhu ketika cecair mengalir keluar = 100 °C
2 Takat didih hasil sulingan = 100 °C
3 Rasa hasil sulingan adalah tawar.
4 Rasa pepejal putih adalah rnasin.
Analisis
1 Hasil sulingan itu ialah air tulen atau air suling.
2 Pepejal putih yang tertinggal dalam kelalang
ialah garam (natrium klorida).
4 ■47.• ^.4044441'4'4%.4...N...4••• 4-- .4. .4:4-.44-/4"4%.
4 1ii Mind° 4.14
Semasa memasak nasi, titisan-titisan cecair tidak berwarna terbentuk pada dinding dalam penutup periuk. Adakah titisan-titisan
cecair ini mengandungi sebarang bendasing? Berikan sebab.
Penghabluran
1 Penghabluran ialah kaedah penulenan yang dijalankan untuk memperoleh hablur tulen
daripada suatu larutan tepu bahan tersebut. Sebagal contohnya, penulenan garam daripada
larutan tepu garam.
2 Larutan tepu ialah larutan yang mengandungi kuantiti bahan terlarut yang maksimum.
OrMgraMsisitt.0. 0-0 ,„„e-----
Injuan
Mengkaji kaedah penulenan melalui proses peng-
habluran
Bahian
Serbuk garam (tidak tulen), air suling
3 ❑ ua proses beriaku dalarn eksperimen ini. Proses
pendidihan berlaku di dalam kelalang berdasar
bulat manakala proses kondensasi berlaku di
dalam kondenser
4 Air pili dialirkan dari bahagian bawah kondenser ke
bahagian atas untuk memastikan:
(a) kondenser penuh diisi air
(b) haba tidak terperangkap di dalarn kondenser
5 Air pili dialirkan melalui kondenser untuk
menyejukkan wap dan mengkondensasikannya
kepada cecair.
6 serpihan porselin dinnasukkan untuk mengelakkan
campuran cecair dalam keialang daripada terlonjak
naik ke atas dan masuk ke dalam cabang
kondenser.
7 Selain itu, serpihan porselin juga dapat meme-
cahkan gelembung-gelernbung udara semasa
campuran cecair dididihkan di dalam kelalang.
Kesimpulan
Kaedah penyulingan digunakan untuk menulenkan
suatu campuran cecair.
Perbincangan
Alkohol dan air juga boleh dipisahkan melalui
kaedah penyulingan.
4/44 ti : /.1..41.. 0 4' r .
•
..kr
0.
Inkuiri
Penemuan
Radas
Mangkuk penyejat, tungku kaki tiga, kasa dawai, rod
kaca, spatula, bikar 100 cm 3 , penunu Bunsen,
corong turas, kertas turas, kepingan asbestos
 - corong turas
kertas turas

mangkuk
IMM*- penyejat
air suling
panaskan
p
(b)
(c)

(a) et--5- - air suling

sejuk

(I) (d)
lel
■ Prosedur untuk menulenkan suatu bahan melaiu; proses penghab l uran

Prosedur
1 50 cm 3 air suling dipanaskan di dalam bikar.
2 Serbuk garam ditambahkan sedikit demi sedikit ke
dalam air suling dengan menggunakan spatula
dan dikacau dengan menggunakan rod kaca
sehingga tidak ada garam yang dapat larut.
3 Larutan dituras semasa campuran itu masih
panas.
4 Larutan tepu yang panas itu dituang ke dalam
sebuah mangkuk penyejat.
5 Larutan tepu itu dipanaskan semula untuk
memekatkannya sehingga 3atau ?-4 daripada isi
padu asal.
6 Larutan itu disejukkan pada suhu bilik.
7 Campuran dituraskan untuk mengasingkan
hablur-hablur garam.
8 Hablur-hablur garam dibilas dengan sedikit air
suling yang sejuk.
9 Hablur-hablur garam dikeringkan dengan kertas
turas.
Pernevhatian
liablur•hablur garam putih diperoieh pada akhir
eksperimen.
Analisis
Jika serbuk garam tidak melarut lagi dalam air,
hal ini bermakna larutan garam sudah tepu.
2 Larutan tepu dituras ketika masih panas untuk
mengelakkan penghabluran awal garam.
3 Larutan tepu garam disejukkan untuk
membolehkan penghabluran semula berlaku
kepada larutan tepu garam.
4 Hablur-hablur garam dibilas dengan sedikit air
suling yang sejuk untuk menyingkirkan sebarang
bendasing daripadanya.
Kesimpulan
Kaedah penghabluran digunakan untuk menulenkan
garam daripada larutan tepu garam yang tidak tulen.
Pe rbinc ngan
Kaedah penghabluran digunakan untuk
menyingkirkan bendasing yang tidak larut daripada
suatu larutan. Sebagai contohnya, pengasingan pasir
dan bendasing lain daripada air laut.

Aplikasi kaedah penulenar 3 Contoh aplikasi proses penyulingan:

(a) Pemecahan petroleum mentah
1 Proses penyulingan clan penghabluran
kepada pecahannya dalam menara
sexing digunakan untuk memperoleh
penyulingan berperingkat petroleum
bahan-bahan tulen.
untuk kegunaan sebagai bahan api
2 Kaedah-kaedah penulenan tersebut dapat
kenderaan dan membuat pelbagai
menghasilkan banyak bahan keperluan
bahan plastik.
harian.