OBRADA I PRENOS SIGNALA

MODEMI
Modemi su uređejai koji se koriste za prenos digitalnih signala preko
standardnih telefonskih komunikacionih veza. Riječ MODEM predstavlja
skraćenicu od riječi modulator i demosulator. Modulator u sklopu modema
kreira analogni signal na osnovu digitalnog signala (binarnih podataka) koji
dolaze iz računara, a demodulator u sklopu modema izdvaja binarne podatke iz
analognog signala. Modem prima digitalne signaleiz računara, modulišući ih i na
taj način stvara analogni govorni signal. Najčešće modulacije koje se koriste u
ovom postupku su frekventna i fazna modulacija. Nakon što se u modemu izvrši
modulacija digitalnog signala iz računara dobija se analogni signal koji se šalje
prema telefonskoj centrali. U njoj se taj sgnal digitalizira uz pomoć impulsno-
kodne modulacije. Tako digitaliziran signal se prenosi prema krajnjem
korisniku.

MULTIPLEKSIRANJE
U elektronici, telekomunikacijama i računarskim mrežamamultipleksiranje
predstavlja proces u kome se veći broj nezavisnih signala (analognih ili
digitalnih) kombinuje u jedan signali prenosi nekim zajedničkim medijem do
primaoca. Razlog za uvođenje ovog koncepta prenosa je prije svega ekonomske
prirode. Postojeći medij za prenos modulisanih signala kao što su razne vrste
kablova i optičkih vlakana imaju propusni opseg znatno veće širine nego što je
širina frekventnog spektra jednog siganala koji se prenosi (govornoh ili
muzičkog signala). Prenos više signala u isto vrijeme putem jednog prenosnog
medija je ekonomski mnogo isplativije nego prenos samo jednog signala. Na
slici 1 svaki pošiljalac komunicira samo sa jednim primaocem formirajući tako
jedan komunikacioni par. Iako obavljaju nezavisne komunikacije, svi patrovi
dijele jedan prenosni medij. Uređaj pomoću kojeg se obavlja multipleksiranje
naziva se multiplekser (MUX). Multiplekser na osnovu nekoliko nezavisnih
ulaznih signala formira jedan složeni signal i prosljeđuje ga putem zajedničkog
medija. Multiplekser se najčešće koristi u svrhu povećanja ukupne količine
podatakakoji se mogu prenijeti na velike udaljenosti. Demultiplekser
(DEMUX) je elektronski uređaj pomoću kojeg se vrši demultipleksiranje. On na
ulazu prima jedan složeni signal na osnovu kojeg izdvaja pojedinačne signale i
prosljeđuje ih odgovarajućem primaocu
 - Telefonija-prenos više razgovora putem jednog medija (kabla);
- Televizija-prenos više pojedinačnih TV kanala pomoću jednog
koaksijalnog kabla;
- Radioprenos-istovremeni prenos više sadržaja na različitin frekvencijama.

OSNOVNE VRSTE MULTIPLEKSIRANJA

Postoje četiri osnovna pristupa multipleksiranju a to su:

1. Frekventno multipleksiranje (dijeljenje frekvencije);

2. Vremensko multipleksiranje (dijeljenje vremena);
3. Talasno multipleksiranje (dijeljenje talasne dužine);
4. Kodno multipleksiranje (dijeljenje koda).

Vremensko i frekventno multipleksiranjese jako često koriste. Talasno

multipleksiranje se koristi kod prenosa signala pomoću optičkih vodova . kodno
multipleksiranje se koristi kod mobilnih telefona.

FREKVENTNO MULTIPLEKSIRANJE
S
C=B*log2(1+ ) bit/s
N

C-kapacitet prenosnog kanala;

B-propusni opseg prenosnog kanala;

S-snaga signala;

N-snaga šuma.

FDM-Frequency Division Multiplexing

FDM prestavlja formiranje složenog signala za prenos tako što se svakom

ulaznom signalu uz pomoć multiplexera promijeni frekvencija i dodijeli mu se
nova koja pripada propusnom opsegu prenosnoga kanala.

Npr. Koaksijali kabal ima propusni opseg 1000MHz, a za prenos jednog TV

kanala je potrebno 6MHz. Ovo znači dase koaksijalnim kablom može prenijeti
preko 150TV kanala koisteći ptincip frekventnog multipleksiranja.
Ako su frekvencije dva kanala blizu može se pojaviti ometanje. Kao rješenje
ovog problema najčešće se koristi frekventni prostor između kanala koji se zove
zaštitni opseg.

Pr. Dodjela 6MHz svakom od četiri kanala uz zaštitni opseg od 200kHz.

KANAL DODJELJENE FREKVENCIJE

1 1-7 MHz
2 7,2-13,2MHz
3 13,4-19,4MHz
4 19,6-25,6MHz

FDM predstavlja osnovu za radio prenos gdje više radio stanica može da emituje
elektromagnetne signale te istovremeno bez ometanja pod uslovom da svaka
koristi poseban frekventni kanal. Također, sistemi prenosa podataka koriste isti
sistem istovremenog slanja većeg broja informacionih tokova kroz jednu
bakrenu žicu ili koaksijalni kabal pri čemu svaki tok zauzima poseban opseg
frekvencije (frekventni kanal).

Na prijemnoj strani DEMUX primjenjuje set filtera od kojeg svaki izdvaja mali
opseg frekvencije i šalje ga određenom primaocu. Svaki filter izdvaja
frekvencije samo jednog kanala a blokira ostale frekvencije.

ADSL TEHNOLOGIJA
Asymmetric Digital Subscrieber Line

Asimetrična Digitalna Preplatničkka Linija

S
C=B*log2(1+ ) bit/s
N

ADSL tehnologija omogućava pristup internetu preko postojeće telefonske nfra

strukture(bakarnih parica). Asimetričnost znači mogućnost bržeg prenosa
podataka od mreže ka korisniku (download) u odnosu na prenos podataka od
korisnika ka mreži (upload). Bakarna parica može da prenese mnogo više
podataka nego što je sadržano u telefonskom razgovoru, odnosno bakarna parica
može da radi sa mnogo većim opsegom ferkvencija od onog koji se zahtjeva za
telefonski saobraćaj. ADSL koristi višak kapaciteta bakarne parice za prenos
dodatnih podataka preko nje, ali bez ometanja telefonskog razgovora . čitav
mehanizam se zasniva na tome da se određene frekvencije bakarne parice vežu
za određene zadatke.
ADSL tehnologija dijeli raspoloživi frekventni opseg bakarne parice na tri
dijela:

Prvi (osnovni) je opseg predviđen za telefonski saobraćaj (prenos govora) i

odvojen je od ostalih opsega tzv. spliterom i to na način koji garantuje da će
telefonski razgovor odvijati i u slućčaju da ADSL zakaže.

Drugi opseg frekvencija prenosi signale koji predstavljaju slanje odataka od

korisnika prema mreži (upload), dok je treći frekventni pseg namjenjen za brzi
prenos podataka od mreže ka korisniku (download).

VREMENSKO MULTIPLEKSIRANJE
TDM –Time Devision Multiplexing

Vremensko multipleksiranje se najviše koristi pri digitalnom prenosu podataka

(telefonija i internet).

TDM u najjednostavnijem smislu znači prenos neke informacije od jednog

izvora, zatim prenos neke informacije od drugog izvora itd. U jednom
vremenskom intervalu šalje se „komadić“ jednog informacionog toka, zatim u
sljedećem vremenskom intervalu šalje se „komadić“ drugog informacionog toka
itd. Najčešći TDM je tzv. sinhroni TDM kod kojeg se informacioni tokovi šalju
jedan za drugim uvijek istim redosljedom. Koristi se pretežno u telefonskim
sistemima za prenos više telefonskih poziva kroz jedan medij.

Problem koji se javlja kod sinhronog TDM-a je u slučajevima kada pošiljaoci

generišu informacije nasumično u različitim vremenskim intervalima. Tada
sinhroni multiplekser ostavlja tzv. slot (prostor za informaciju) nepopunjen jer
odgovarajući izvor nije proizveo informacije za vrijeme kada taj slot mora biti
poslan(sl2).

Rješenje ovog problema je uporeba tzv. statističkog TDM-a. I u ovom slučaju se

koristi prenos na cikličan način, ali umjesto da se slot ostavi nepopunjen
preskoči se na svaki izvor koji nema spremne podatke. Eliminisanjem
neupotrebljenih slotova statistički TDM uzima manje vremena za slanje iste
količine podataka u odnosu na sinhroni TDM, to jeste veća mu je brzina prenosa
podataka.
 KOMPRESIJA PODATAKA
Svi podaci u računarima se pohranjuju i obrađuju u binarnom obliku (kao niz 0 i
1). Kompresija podataka predstavlja proces pretvaranja podataka u oblik koji će
zauzimati manje memorije. Podaci se na računarima zapisuju u formi datoteka
(fileova). Datoteke predstavljaju niz bitova određene dužine. Cilj kompresije je
napraviti novi niz bitova koji će imati manju dužinu, ali bez značajnog gubitka
informacija koju ti podaci predstavljaju.

Kompresija multimedijalnih podataka (kombinacije teksta, zvuka, slike

animacija i videa) je postala nužnost u današnjim sistemimakomunikacije iz dva
osnovna razloga:

1. Zbog smanjenja zauzetosti memorije uređaja koji obrađuju podatke

2. Zbog ograničenosti kapaciteta prenosnih telekomunikacionih kanala.

Metode kompresije podataka se generalno mogu podijeliti u dvije grupe:

1. Kompresije bez gubitaka i

2. Kompresije sa gubicima.

Kompresije bez gubitaka označava postupak u kome je dobijeni podatak nakon

dekompresije indentičan orginalnom podatku. Ovakvi načini kompresije su
neophodni u mnogim slučajevima.

Npr. U slučaju kompresije tekstualnih datoteka. Kod tekstualnih datoteka ne

smije se dozvoliti zamjena ili gubitak nti jednog bita jer postoji mogućnost da se
ta datoteka nećemoćo kasnije otvoriti.

Kompresija sa gubicima predstavlja postupak kod kojeg se dio podatka

bespovratno gubi. Ovaj metod se često koristi kod kompresije slike gdje se
gubljenjem orginalnog izgleda slike dobija datoteka koja zauzima manje
meorije. Što je veće pogoršanje slike to datoteka zauzima manje memorije.

Osnovna ideja kompresija se zasniva na kodiranju podataka iz neke datoteke

simbol po simbol pri čemu će dužina kodne riječi zavisiti od učestalosti (broja)
pojaviljivanja simbola.

Primjer:

Tekstualna datoteka se sastoji od slova A, B, C i D. Broj ponavljanja slova je

A=65, B=20, C=10 i D=5

Koduranje 1

A --- 00

B --- 01

C --- 10

D --- 11

100slova (simbola)

100* 2=200 bit

Koduranje 2

A --- 0

B ---10

C ---110

D --- 111

65*1 + 20*2 + 10*3 +5*13

=150 bit

Ušteda 50bit

HAFMANOV NAČIN KODIRANJA

Osnovna ideja Hafmanovog kodiranja je da se simboli koji se češće ponavljaju u
nekoj datoteci