‫فهرست مطالب‬

‫بخش اول‪:‬‬
‫معافیت کتلوی و امراض مورد هدف آن ‪5.........................................................................................................‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪ -I‬معافیت کتلوی )‪: ( EPI‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪ :II‬امراض مورد هدف برنامه معافیت کتلوی‪:‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪ - 2.1‬توبرکلوز یا سل‪:‬‬
‫‪ - 2 .2‬د یفتری )خروسک( ‪6 :‬‬
‫‪ - 3 .2‬پولیو )فلج اطفال(‪6 :‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪ -2. 4‬سرخکان ‪:‬‬
‫‪ - 5 .2‬سیاه سرفه ‪7 :‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪ - 6 .2‬تیتانوس‬
‫‪Hep-B ...........................................................................................................................8 -2.7‬‬
‫بخش دوم‪:‬‬
‫واکسین های معافیت کتلوی در افغانستان‪10............................................................................ ........................‬‬
‫‪1:‬واکسین توبر کلوز یا ‪10 BCG : ...‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪ BCG - 1 .1‬چیست؟‬
‫‪10‬‬ ‫‪ - 2 .1‬چگونه نگهداری میشود؟‬
‫‪ - 3 .1‬چی وقت تطبیق میشود؟ ‪10‬‬
‫‪ - 4 .1‬مقدار یا دوز‪10:‬‬
‫‪ - 5 .1‬واکسین ‪ BCG‬را چگونه تطبیق باید کرد‪10 :‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪ - 6 .1‬عوارض جانبی ‪:‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪ : 2‬واکسین خوراکی پولیو )‪: (OPV‬‬
‫‪ - 1 .2‬واکسین خوراکی پولیو چیست؟ ‪12‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪ - 2 .2‬این واکسین چگونه نگهداری میشود؟‬
‫‪ - 3 .2‬چه وقت تطبیق شود؟ ‪13‬‬
‫‪ - 4 .2‬دوز یا مقدار واکسین‪13 :‬‬
‫‪13‬‬ ‫‪ - 5 .2‬واکسین خوراکی فلج را چگونه تطبیق نما ییم ؟‬
‫‪14‬‬ ‫‪ - 6 .2‬عوارض جانبی‪:‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪ : 3‬واکسین دیفتری ‪ ،‬سیاه سرفه و تیتانوس )‪:(DPT‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪ DPT - 1 .3‬چیست؟‬
‫‪14‬‬ ‫‪ - 2 .3‬چگونه این واکسین نگهداری میشود؟‬
‫‪14‬‬ ‫‪ - 3 .3‬چی وقت باید تطبیق شود؟‬
‫‪ – 4 .3‬مقداریا دوز ‪14‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪ - 5 .3‬واکسین ‪ DPT‬را چگو نه تطبیق نما یم‬
‫‪16‬‬ ‫‪ - 3.6‬عوارض جانبی‬
‫‪ .4‬وا کسین ‪Hep-B ........................................................................................................... .16‬‬
‫‪4.1‬واکسین ‪ Hep-B‬چه است؟…………………………………………………………………‪16‬‬
‫‪ 4.2‬چگونه این واکسین نگهداری میگردد؟‪17......................................................................................‬‬
‫‪ 4.3‬چه وقت با ید تطبیق گردد؟‪17...................................................................................................‬‬
‫‪ 4.4‬مقدار یا دوز‪17......................................................................................................................‬‬
‫‪ 4.5‬طریق تطبیق‪17.....................................................................................................................‬‬
‫‪ 4.6‬عوارض جا نبی‪17.................................................................................................................‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪ :5‬واکسین سرخکان ‪:‬‬
‫…………………………………‪17……………………………………...‬‬ ‫‪ – 5.1‬وا کسین سرخکان چیست‬
‫‪17‬‬ ‫‪ - 2 .5‬چگونه نگهداری میشود؟‬
‫‪ - 3 .5‬چی وقت تطبیق میشود؟‪17‬‬
‫‪ - 4 .5‬مقدار یا دوز ‪17‬‬
‫‪ - 5 .5‬واکسین سرخکان را چگونه تطبیق نما یم؟ ‪18‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪ - 6 .5‬عوارض جانبی‬
‫‪19‬‬ ‫‪ : 6‬واکسین ‪) TT‬تیتانوس(‬
‫‪ - 1 .6‬واکسین ‪ TT‬چیسیت‪19 :‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪ - 2 .6‬این واکسین چگونه نگهداری میشود؟‬
‫‪ - 3 .6‬چی وقت تطبیق گردد؟ ‪20‬‬
‫‪1‬‬
 ‫‪20‬‬ ‫‪ - 4 .6‬مقدار‬
‫‪ - 5 .6‬تطبیق واکسین ‪20 TT :‬‬
‫‪20‬‬ ‫‪ - 6 .6‬عوارض جانبی ‪:‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪ : 7‬معلومات اضافی در مورد تطبیق واکسین‬
‫‪ - 1 .7‬تقسیم اوقات تطبیق واکسین در نزد اطفال ‪21‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪ - 2 .7‬تقسیم اوقات تطبیق واکسین تیتانوس‬
‫‪ - 3 .7‬حل نمودن واکسین ها‪21 :‬‬
‫‪ - 4 .7‬استفاده از ویال های چندین دوزه واکسین در جلسات بعدی واکسیناسیون ‪21‬‬
‫‪ - 5 .7‬مضاد استطبابات واکسیناسیون ‪22‬‬
‫‪ - 6 .7‬واقعات غیر مترقبه به تعقیب واکسیناسیون ‪23‬‬
‫بخش سوم‪:‬‬
‫کولد چین یا زنجیر سرد)‪25.......................................................................................................(Cold Chain‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪ :1‬سیستم زنجیر سرد چیست؟‬
‫‪25‬‬ ‫‪ - 2‬کدام سامان و لوازم زنجیر سرد در مراکز صحی استفاده میشود‬
‫‪ - 1 .2‬یخچال ها‪24 :‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪ - 2 .2‬کولد بکس ها ‪:‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪ - 3 .2‬واکسین کریر یا انتقال دهنده واکسین ها‬
‫‪29‬‬ ‫‪ - 4 .2‬آیس پک‬
‫‪29‬‬ ‫‪ :3‬تجهیزات کنترولی سیستم زنجیر سرد که در مراکز صحی استعمال میشود‬
‫‪ - 1 .3‬ترمامیتر یا گرما سنج ‪29‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪ - 2 .3‬کنترولر زنجیر سرد واکسین ))‪Vaccine Cold chain monitor‬‬
‫‪ -3.3‬شاهد یخ زدن واکسین ها ‪31‬‬
‫‪31‬‬ ‫‪ - 3. 4‬شاهد ویال واکسین یا ‪Vaccine Vial Monitor‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪ :4‬بکاربردن وسایل زنجیر سرد‬
‫‪ - 1 .4‬یخچال ها‪33 :‬‬
‫‪ - 2 .4‬کولد بکس ها و واکسین کریرها ‪33‬‬
‫‪34‬‬ ‫‪ :5‬تهیه آیس پک ها‬
‫‪ -.6‬درجه حرارت را چگونه تنظیم و کنترول نماییم ‪34‬‬
‫‪ - 1 .6‬کنترول درجه حرارت در یخچال واکسین ها ‪34‬‬
‫‪ - 2 .6‬درجه حرارت یخچال را چگونه تنظیم نماییم ‪35‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪ - 3 .6‬محافظت درجه حرارت مناسب در کولد بکس ها و واکسین کریرها‬
‫‪36‬‬ ‫‪ :7‬وسایل زنجیر سرد را چگونه محافظت کنیم‬
‫‪36‬‬ ‫‪ 7.1‬محافظت یخچال ها‬
‫‪36‬‬ ‫‪ - 2 .7‬در صورتی که یخچال کار نکند چی باید کرد؟‬
‫‪36‬‬ ‫‪ - 3 .7‬محافظت نمودن کولد بکس ها و و اکسین کریر ها‬
‫‪ : 8.3‬تست تکان دادن به منظور ارزیابی واکسین ها بخاطر یخ زده گی ‪37‬‬
‫بخش چهارم زرقیات مصئون‪38..................................................................................................... ................................‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪ - .1‬وسایل تزریق‬
‫‪ - 1 .1‬اندازه سرینج و سوزن ‪38‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪ - 2 .1‬کار برد مصئون سرینج ها و سوزن ها‬
‫‪39‬‬ ‫‪ : 2‬از بین بردن سرینج ها و سوزن های استفاده شده‬
‫‪ - 1 .2‬تدابیر به خاطر از بین بردن وسایل تزریق ‪39‬‬
‫‪39‬‬ ‫‪ : .3‬جلو گیری از جروحات و انتانات‬
‫بخش پنجم ‪40. ...........................................................................................................................................‬‬
‫پلنگذاری وسازمان دهی‪.‬جلسات واکسینا سیون‪40..............................................................................................................‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪ :1‬آماده گی برای یک جلسه واکسیناسیون در مرکز ثابت‬
‫‪ - 1 .1‬تقسیم اوقات ‪40‬‬
‫‪ - 2 .1‬مواد و وسایل مورد ضرورت ‪41‬‬
‫‪42‬‬ ‫‪ - 3 .1‬تنظیم محل واکسیناسیون‬
‫‪42‬‬ ‫‪ - 4 .1‬تنظیم لوازم در محل تطبیق واکسین‬
‫‪ : .2‬سازمان دهی جلسه واکسینا سیون در ساحه دور رس )‪39 ( Outreach‬‬
‫‪ - 1 .2‬تعین روز و وقت )تقسیم اوقات( برای جلسات واکسین در ساحه ‪39‬‬
‫‪39‬‬ ‫‪ - 2 .2‬مواد و لوازم مورد ضرورت‬
‫‪40‬‬ ‫‪ - 3 .2‬ایجاد محل واکسیناسیون‬

‫‪2‬‬
 ‫‪ - 3.3‬آ گا ه نمودن جا معه درمورد تطبیق واکسین )‪40.............................................( Vaccine Promotion day‬‬
‫بخش ششم ‪45...... ....................................................................................................................................‬‬
‫مفاهمه و تعلی ما ت صحی‪45......... ...............................................................................................................‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪ -.1‬مفاهمه چی معنی دارد؟‬
‫‪45‬‬ ‫‪ -.2‬اولتر از همه به نگرانی های مراجعین توجه شود‬
‫‪45‬‬ ‫‪ -.3‬پنج پیام اساسی در مورد واکسین‬
‫‪ - 3.1‬واکسین بخاطر چیست و وقت و زمان مراجعه بعدی ‪45‬‬
‫‪45‬‬ ‫‪ - :3.2‬محل واکسیناسیون بعدی‬
‫واکسین هایشان تکمیل‬ ‫‪ - :3.3‬تعداد واکسین های را که یک طفل ضرورت دارد یا تعداد دوز های واکسین ‪ TT‬را که یک خانم ضرورت دارد تا‬
‫‪45‬‬ ‫گردد‬
‫‪ - 3.4‬کدام عوارض جانبی معمول امکان دارد که به میان آید ‪46‬‬
‫‪46‬‬ ‫‪ - 3.5‬عوارض جانبی چطور تداوی میشود‬
‫‪46‬‬ ‫‪ :.4‬مفاهمه با یک گروپ‬
‫‪ - 4.1‬تخنیک های جرو بحث گروپی ‪46‬‬
‫‪ : 5‬دخیل ساختن جامعه در ترتیب پلن برای براه انداختن یک جلسه واکسیناسیون ‪47‬‬
‫بخش هفتم ‪48.............................................................................................................................................‬‬
‫ثبت و راپورهی ) را جستریشن(‪48................................................................. ...............................................‬‬
‫‪48‬‬ ‫‪ -.1‬ثبت وقایع روزانه واکسیناسیون‬
‫‪48‬‬ ‫‪ - 1.1‬ثبت‪:‬‬
‫‪48‬‬ ‫‪ - 1.2‬کارت واکسین‪:‬‬
‫‪ - 1.3‬تالی شیت ‪48‬‬
‫‪49‬‬ ‫‪ : 2‬ثبت وقایع ماهوار واکسیناسیون‬
‫بخش هشتم‪46........................................................................................................ ...................................‬‬
‫ارزیابی ‪50...............................................................................................................................................‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪ - 1‬تهیه گراف‬
‫‪51‬‬ ‫‪ - 2‬خانه پری گراف ارزیابی واکسیناسیون‬
‫‪51‬‬ ‫‪ - 2.1‬گراف ارزیابی واکسین اطفال‬
‫‪51‬‬ ‫‪ - 2.2‬گراف ارزیابی واکسین ‪TT‬‬
‫‪ :3‬تفسیر ارقام پوشش ‪48.............................................................................................................................‬‬
‫‪ - 4‬دریافت مشکلت و اسباب آن ‪48................................................................................................................‬‬
‫‪ - 5‬عملکرد برای ازدیاد سطح پوشش ‪49..........................................................................................................‬‬
‫بخش نهم‪54................................................................................ ...............................................................‬‬
‫کنترول اسهالت ‪ ،‬امراض طرق تنفسی حاد و تهیه ویتامین ‪A.............................................................................54‬‬
‫‪ - 1‬کنترول اسهالت‪54..…………………………………………….……….……………………………………:‬‬
‫……………………………‪55………………………………….…….‬‬ ‫‪ - 2‬کنترول انتانات حاد طرق تنفسی‬
‫‪……………………………….….………………………………... 55‬‬ ‫‪ - 3‬ویتامین ‪A..............................‬‬

‫‪3‬‬
 ‫مقدمه‬
‫این رهنمود برای کارکنان صحی که در بخش معافیت کتلوی مصروف عرضه خدمات واکسیناسیون برای زنان و اطفال هستند ترتیب شده‬
‫است‪ .‬با در نظر داشت مسایل که در این رهنما آمده است ‪ ،‬این کارکنان صحی مستقیما در تلشا های که بخاطر برآورده شدن اهداف ذ یل‬
‫‪:‬روی دست است مصروف خواهند بود‬
‫‪ ‬ریشه کنی مرض فلج اطفال‪.‬‬

‫‪ ‬تنقیص واقعات سرخکان تا ‪. 90 %‬‬

‫‪ ‬کاهش دادن واقعات تیتانوس نوزادان ‪.‬‬
‫‪ ‬رسیدن وحفظ نمود ن سطح پوشش واکسین های دوره طفولیت بالتر از ‪.90%‬‬
‫‪ ‬متیقن بودن به کیفیت واکسین درهنگام تطبیق آن‪.‬‬

‫‪ ‬متیقن شدن از ‪ %100‬زرقیات مصئون ‪.‬‬

‫این رهنما یک وسیله تریننگ بوده وهم میتواند منحیث یک مرجع رهنما استفاده شود‪ .‬تمام دانش ‪ ،‬مهارت ها و سلوک هاییکه کارکنان‬
‫‪:‬صحی بخش معافیت کتلوی به آن ضرورت دارند در این رساله گنجانیده شده است و شامل بخش های ذیل میباشد‬
‫‪ .1‬امراض مورد هدف پروگرام معا فیت کتلوی‪.‬‬
‫‪ .2‬واکسین های شا مل پروگرام معافیت کتلوی در افغانستان‪.‬‬
‫‪ .3‬کولد چین )سیستم زنجیر سرد( چگونه از واکسین ها با ید مواظبت شود‪.‬‬
‫‪ .4‬زرقیات مصئون‪.‬‬

‫‪ .5‬پلن گذاری و سازماندهی جلسات واکسیناسیون‬

‫‪ .6‬تعلیمات مفاهموی‪.‬‬
‫‪ .7‬ثبت و راپور دادن فعالیت های مربوط به واکسیناسیون‪.‬‬
‫‪ .8‬مانیتورینگ ) مراقبت(‪.‬‬
‫‪ .9‬کنترول اسهالت ‪ ،‬ا نتانات حاد طرق تنفسی و توزیع ویتامین ‪. A‬‬

‫بسیاری از پروسه های متذ کره در این رساله از اهمیت زیادی برخوردار است‪ .‬برای تهیه این رساله تمام انتشارات گذشته در این زمینه‬
‫مرور و نظر به شرایط فعلی ‪ ،‬ضرورت و نیاز تجد ید نظر گردیده است و مقصد از این همه زحمات این بوده است که در آن بهبود حاصل‬
‫‪.‬شود‬

‫شما این رساله را مفید خواهید یافت‪ ،‬درحا لیکه میدانید چگونه واکسین تطبیق میگردد زیرا از مدت زیادی بد ینسو مصروف تطبیق‬
‫‪.‬واکسین هستید‬

‫‪4‬‬
 ‫بخش اول‬
‫معافیت کتلوی و امراض مورد هدف‬
‫‪ .1‬پروگرام معافیت کتلوی ٍ( ‪: ( EPI‬‬
‫پروگرام معافیت کتلوی در سال ‪ 1974‬توسط سازمان صحی جهان به این هدف که واکسین در مقابل ا مراض کشنده اطفالدوره طفولیت در‬
‫تمام جهان و به خصوص در ممالک رو به انکشا ف تو سعه یا بد به میان آمد‪ .‬هد ف این پروگرام کاهش دادن مرگ و میر و مصابیت ها‬
‫دراطفال کمتر از پنجسال با در نظر داشت اینکه امراضشش مرض قا بل وقا یه با وا کسین که دلیل عمده مرگ میر ومصا بیت ها را نزد‬
‫‪.‬اطفا ل تشکیل میدهد است میبا شد‬
‫‪:‬اهداف معافیت کتلوی قرار ذیل است‬
‫‪ .1‬ریشه کنی مرض فلج ا طفا ل ‪ :‬بدین معنی که‪:‬‬
‫در تمام جهان هیچ واقعه کلینیکی پولیو دیده نشود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫با وجود معاینات و جستجوی وسیع و دقیق هیچ کدام ویروس وحشی پولیو در جهان دریافت نگردد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ .2‬محدود محو نمودن واقعات تیتانوس در نزد مادران و نوزادان ‪ .‬این موضوع بد ین معنی است که واقعات تیتانوس مادران و نوزادان‬
‫به کمتر از یک واقعه در هر هزار )‪ ( 1000/1‬ول دت زنده در هر ولسوالی کشور ما و در تمام ممالک جهان برسد‪.‬‬
‫‪ .3‬کنترول سرخکان ‪ .‬این موضوع بد ین معنی است که از تمام شیوعات همگانی مرض جلوگیری شده و مصابیت و مرگ و میر ناشی‬
‫از سرخکان به یک اندازه قابل قبول کاهش داده شود‪.‬‬
‫‪ .4‬بلند بردن سطح پوشش واکسیناسیون در اطفال کمتر ازیک سال به بالتر از ‪ 90 %‬و حفظ آن در همان سطح‪. .‬‬
‫‪ .5‬مطمئن بودن از تطبیق ‪ %100‬زرقیات مصئون‬

‫بخاطر رسیدن به اهداف فوق سترا تیژی ها ی ذ یل اتخاذ گردیده است‪:‬‬

‫‪-1‬‬
‫‪-2‬‬
‫بلند بردن سطح پوشش واکسیناسیون بواسطه شیوه های ذیل صورت میگیرد‪ .‬بواسطه ‪:‬‬ ‫‪-3‬‬
‫‪ ‬تقویت عرضه خدمات معافیت کتلوی روزمره‪) .‬فکس ‪ ،‬اوتریچ و موبایل(‬
‫‪ ‬برگذاری فعالیت های تقویتی مانند کمپاین ها ی ملی واکسینا سیون برای محو پولیو)‪ ، (NIDs‬کمپاین فرعی‬
‫واکسیناسیون پولیو در مناطق مختلف کشور ))‪ ، Sub NIDs‬فعالیت پاکسازی پولیو در مناطق مختلف )‪Mopping-‬‬
‫‪ ، (Up‬کمپا ین ملی و اکسینا سیون برای کا هش وا قعات سرخکان )‪ ، (MMRC‬کمپاین وسیع کا هش تیتانوس مادران‬
‫و نوزادان )‪ ( MNTE‬درافغا نستا ن ‪.‬‬

‫‪ .2‬سرویلنس امراض مورد هدف معافیت کتلوی مانند‪:‬‬

‫‪ -‬سرویلنس فلج نرم حاد‪.‬‬
‫‪ -‬سرویلنس واقعات سرخکان وعوارض ناگوار بعد از تطبیق واکسین‪.‬‬
‫‪ -‬سرویلنس واقعات تیتانوس نوزادان در سطح کشور‪.‬‬

‫‪5‬‬
 ‫‪ .2‬ا مراض مورد هدف پروگرام معافیت کتلوی‪:‬‬
‫اکنون هشت امراض قا بل وقا یه با وا کسین شامل برنامه معافیت کتلوی است) پولیو یا فلج اطفال ‪ ،‬سل یا توبرکلوز ‪ ،‬د یفتری ‪ ،‬تیتانوس ‪،‬‬
‫سیاه سرفه ‪ ،‬سرخکان و‪ ،‬هیپاتیتس بی و هیموفیلوز انفلونزا( که عوا مل اصلی مصا بیت ها و مرگ ومیر دوره طفولیت تشکیل میدهد است‬
‫مورد هدف برنا مه معا فیت کتلوی درافغا نستا ن میبا شد‪.‬‬

‫‪ 2.1‬توبرکلوز یا سل‪:‬‬
‫تعریف ‪ :‬سل یا توبرکلوز)‪ (TB‬توسط یک میکروب )باکتری( بوجود میآید‪ .‬ا ین با کتری معمول شش ها را مورد هدف قرار میدهد اما‬
‫باعث مصابیت سایر حصص بدن مانند استخوان ‪ ،‬مغز‪ ،‬مفاصل ‪ ،‬دماغ و غیره نیزمیگردد‪.‬‬

‫سرایت مرض‪:‬‬
‫شخص مبتل به مرض میتواند که میکروب عامل مرض را به دیگران توسط سرفه و عطسه انتقال دهد‪ .‬ازدحام ‪ ،‬شرایط زندگی خراب ‪،‬‬
‫تغذی خراب ‪ ،‬عدم دسترسی به خدمات صحی ‪ ،‬وتطبیق نکردن واکسین توبرکلوز )‪ (BCG‬عوامل عمده برا ی انتشا راین مرض میبا شد‪.‬‬
‫اعراض وعلیم‪:‬‬
‫‪ -1‬سرفه دوامدارکه بیشتر از ‪ 4‬هفته دوام کند‪ ،‬باختن وزن ‪ ،‬بی اشتهایی و عدم علقه به با زی )خصوصآ دراطفال( ‪ ،‬تب خفیف‬
‫وعرق شبانه‪.‬‬
‫تدا وی ‪:‬‬
‫اشخاص مبتل به مرض باید یک کورس تداوی را تکمیل کنند که اکثرأ اخذ دو یا سه ادویه ضد مرض برای مدت حد اقل شش ماه میباشششد‪.‬‬
‫تداوی دوامدار و منظم از اهمیت زیادی برخوردار است در غیر آن میکروب های مقاوم به مقابل ادویه بوجود آمده که این یک مشکل جششدی‬
‫برای مریض و همچنان به جامعه میباشد‪.‬‬
‫وقایه‪:‬‬
‫بهترین طریقه وقایه درمقا بل مرض توبرکلوزمعا فیت با وا کسین )‪ (BCG‬میباشد‪.‬‬
‫‪ .2 .2‬د یفتری ‪:‬‬
‫تعریف ‪ :‬یک مرض بکتریایئ است که سبب افراز توکسین )زهر(میشود ‪.‬دیفتری میتواند که همه افراد را درهرسن وسا ل مبتل کند مگر‬
‫اطفال کمتر از ‪ 15‬سال زیاد تر به مرض مصاب میشوند‬
‫سرایت ‪ :‬میکروب دیفتری توسط قطرات لعاب دهن ‪ ،‬ترشحا ت گلووچشم وافرازات بینی با تما س نزدیک از شخص مصاب به شخص‬
‫سالم سرایت میکند‪ .‬ا نتشا رمرض در ازدحام و شرایط زندگی خراب بسیا ربه آ سا نی صورت میگیرد‪.‬‬
‫ا عرا ض وعل یم ‪:‬‬
‫گلودردی ‪ ،‬تب ‪ ،‬پند ید ه گی عقدا ت لمفا وی درگردن ‪ ،‬مشکل ت دربلعیدن غذا ومشکل ت تنفسی وصدا پیدا کردن تنفس وبا لخره‬
‫بوجود آ مدن یک پرده یا غشا ی خا کستری رنگ دربا ل ی تا نسل ها ازا عراض وعلیم عمده مرض میبا شد‪.‬‬
‫تدا وی ‪ :‬مرض قا بل تدا وی بوده وهر چه زود تر با ید به نزد یکترین مرکزصحی رجعت داده شود‪.‬‬
‫وقایه‪ :‬موثرترین طریقه جلوگیری ازمرض دیفتری تطبیق سه دور وا کسین ) ‪ DPT-Hep B-Hib ( Penta‬دردوره طفولیت میبا شد‪.‬‬

‫‪ 2 3 .23‬پولیو )فلج اطفال(‪:‬‬

‫تعریف‪ :‬این مرض توسط یک نوع ویروس بوجود آ مده که سبب فلج ا طفال میگردد‪ .‬فلج ا طفا ل عبا رت ازمرض معلول کننده است که‬
‫درهر سن و سال بوجود آمده میتواند‪.‬‬
‫سرایت‪ :‬ویروس عامل مرض از طریق دهن توسط غذا ‪ ،‬آب و میوه جات ملوث شده داخل بدن میشود‪ .‬درنتیجه ا ین مرض در ساحاتی‬
‫که حفظ الصحه خوب ندارد زیاد تر انتشار میکند‪.‬‬
‫اعراض وعلیم‪:‬‬
‫دراکثریت وافقعات طفل مریض بدون عرض بوده و در حدود ‪ 5%‬اطفال مریض ممکن اعراض سرماخوردگی) تب‪ ،‬گلودردی‪،‬دلبدی‪،‬‬
‫استفراغ ‪ ،‬اسهال ‪،‬سردردی ودرد عضلی( داشته باشند‪.‬‬
‫تدا وی ‪ :‬کدا م تدا وی باا لخا صه برا ی ا ین مرض وجود ندارد‪.‬‬
‫وقایه‪ :‬بهترین طریقه وقایه درمقا بل این مرض تطبیق واکسین خوراکی پولیو میباشد‪.‬‬

‫وزارت صحت عامه افغانستان تصمیم دارد که این مرض را کامل از کشور محو نماید ‪.‬‬

‫‪6‬‬
 ‫‪ 2 4 .24‬سرخکان‪:‬‬
‫تعریف‪ :‬سرخکان بیشتر سبب مرگ و میر اطفال نسبت به دیگر امراض مورد هدف برنا مه معافیت کتلوی میگردد‪.‬این مرض از اثر یک‬
‫نوع ویروس بوجود آمده که بسیارزیا د ساری بوده و به آسانی ا نتشا رمیکند‪ .‬درحالتیکه تعداد زیادی از مردم ‪ ،‬واکسین نکرده با شند و‬
‫درازدحام و فقربه سر میبرند امکان دارد شیوع همگانی )اپید یمیک( مرض به وقوع بپیوندد‪.‬‬
‫سرایت مرض‪:‬‬
‫عامل مرض ویروس بوده که توسط تماس با افرازات گلووبینی شخص مریض ویا توسط سرفه و عطسه شخص مریض به اشخاص سالم‬
‫سرایت مینماید‪.‬‬
‫اعراض وعلیم‪:‬‬
‫موجودیت تب‪ ،‬زکامریزشا‪ ،‬سرفه‪ ،‬التهاب منضمه چشم‪ ،‬ریزشا آب بینی واشک‪ ،‬لکه های سفید درغشای مخاطی دهن واندفاعات جلدی از‬
‫اعراض عمده مرض میباشند‪.‬‬
‫اختلطات‪:‬‬
‫اختلطات معمول مرض عبارت از سینه بغل‪ ،‬التهاب د ماغ ‪ ،‬سئو تغذی ‪ ،‬و اسهالت ‪ ،‬که میتواند کشنده باشند‪.‬‬

‫تداوی مرض‪:‬‬
‫مریضان مصاب به سرخکان را باید غذای قوی ومتوازن ‪ ،‬مایعات گرم توصیه نمود تا از ازضیاع وزن و کم شدن مایعات یبدن جلوگیری‬
‫شود‪ .‬در صورت ا یکه اختلط داده باشند باید مریضان با تطبیق انتی بیوتیک تداوی شوند که باعث نجات آنها شده میتواند‪ .‬تطبیق ویتامین‬
‫‪ A‬از اختلطات مرض درتخریب چشم و کوری جلو گیری نموده و ویتامین ‪ A‬هم چنان صحت یابی را سریعترمیسا زد‪ .‬تمام اطفال مصاب‬
‫به سرخکان زمانیکه به کارکنان صحی مراجعه مینماید یک دوز ویتامین ‪ A‬را اخذ نموده و در روز بعدی دوز دوم را بگیرند‪.‬‬
‫وقایه‪:‬‬
‫یگانه طریقه جلوگیری از مرض تطبیق واکسین سرخکان است که میتواند سبب نجات طفل گردد ‪ .‬لهذا اطفا ل باید یک دوزرا پیش‬
‫ازرسیدن به سن یکساله گی)‪ 9‬ماهگی( ودوزدوم را درسن ‪ 18‬ماهگی اخذ نما یند‪.‬‬
‫‪.‬هدف کلی وعمومی وزارت صحت عامه عبا رت ازکا هش مرگ ومیرناشی ازسرخکان تا‪ 90%‬فیصدازسطح فعلی میبا شد‬

‫‪ :‬سیاه سرفه ‪25. 5 2‬‬

‫‪ :‬تعریف‬
‫سیاه سرفه یک مریض طرق تنفسی است که از سبب یک نوع میکروب بوجود میآید‪ .‬این مرض در نزد اطفال کمتر از یکسال خیلی خطر‬
‫‪.‬ناک است‬
‫‪:‬سرایت مرض‬
‫‪.‬سیاه سرفه به بسیار آسانی از یک شخص به شخص دیگر توسط افرازات طرق تنفسی در اثنای سرفه نمودن و عطسه زدن سرایت میکند‬
‫‪:‬اعراض وعلیم‬
‫ریزشا توام با افرازات بینی ‪.‬چشم‪،‬تب‪،‬عطسه وسرفه خفیف از اعراض ابتدایی مرض بوده اماسرفه بتدریج تشدید یافته‪ ،‬طفل دویا سه سرفه‬
‫متواترمیکندو دراخیر سرفه صدای وصفی )هوپ( شنیده میشود‪.‬درفاصله بین سرفه ها طفل کبود رنگ معلوم میشودو در اخیر سرفه طفل‬
‫‪.‬ممکن استفراغ کند‬
‫‪:‬تداوی مرض‬
‫تمام مریضان سیاه سرفه باید مراقبت صحی گردند‪ ,‬به مریض باید مایعات گرم و زیاد توصیه گردد‪ ،‬تا از ضیاع مایعات بدن جلوگیری‬
‫‪.‬گردد‪ .‬تغذی مناسب به طفل مریض از اهمیت زیاد برخوردار میباشد‪.‬جهت تداوی اساسی مریضان باید به مراکزصحی رجعت داده شوند‬
‫وقایه‪:‬‬
‫یگانه طریقه جلوگیری از مرض تطبیق سه دوره واکسین سیاه سرفه یعنی ) ‪ DPT-Hep B-Hib ( Penta ) (DPT‬میباشد‬

‫‪ :‬تیتانوس ‪26. 6 2‬‬

‫تعریف ‪:‬تیتانوس توسط یک میکروب بنام کولسترید یوم تیتانی )‪(Clostridium Tetani‬که در انساج مرده رشد ونمو میکند بوجود میاید‪ .‬به‬
‫طور مثال در یک زخم و یا در ناف )سره( طفل‪ ،‬عامل مرض در محیط بطور فراوان موجود است‪.‬‬
‫سرایت مرض‪:‬‬
‫ازطریق زخم ویا قطع شده گی بدن صورت میگیرد‪ .‬یک شخص در صورتی به مریضی دوچششار میگششردد کششه خششاک یششا مششد فششوع حیوانششات‪،‬‬
‫داخل زخم ویا جای قطع شده گی بدن گردد‪ .‬به طور مثال این حالت زمانی رخ میدهد که یک زخم توسط یک آلششه جشارحه منتششن بوجششود آمششده‬
‫باشد‪.‬‬
‫تیتانوس از یک شخص به شخص دیگر سرایت نمیکند‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫یک طفل نوزاد و یا مادر میتواند زمانی به مریضی دوچار شود که ناف طفل توسط چاقو‪ ،‬یا پل ریش کثیف و منتن قطع گردد‪ .‬همچنان‬
‫مرض زمانی رخ میدهدرخ داده میتواند که به طور مثال سرگین حیوانات یا خاکستر در بالی ناف طفل گذاشته شود و یا خاک منتن داخل‬
‫‪ .‬ناف ) محل زخم( شود‪ .‬ولدت های ناپاک یکی از عوامل دیگر مساعد کننده مرض است که میتواند باعث تیتانوس نوزاد و مادر گردد‬
‫‪:‬اعراض و علیم‬
‫در مرض تیتانوس عضلت طفل مریض تقلص نموده و بدن مریض را شخ میسازد‪ .‬معالجه مرض بسیار مشکل است اکثر اوقات‬
‫مخصوصأ تیتانوس نوزادان کشنده است ‪.‬نوزادن مصاب به مرض تیتانوس پستان مادربعد از روز سوم ولدت پستان مادر را مکیده نمی‬
‫‪.‬توانند ل زم است اقدامات وقا یوی را روی دست گرفت‬
‫‪:‬تداوی مرض‬
‫‪.‬تداوی مرض بسیارمشکل بوده حتی در کشورهای پیشرفته‪ 80 %-70 %‬مریضان مصاب به تیتانوس از بین میروند‬
‫وقایه‪:‬‬
‫برای وقایه از مرض تیتا نوس‪ ،‬تمام مادران با ید در سن باروری پنج دوره وا کسین تیتانوس را تطبیق نمایند‪ .‬که منتج به معاف شدن‬
‫مادران گردیده وهم چنان انتی بادی های ضد مرض تیتانوس از مادر به نوزاد انتقال نموده و باعث معاف شدن نوزاد در اثنای تولد نیز‬
‫میگردد‪ .‬تمام اطفال باید قبل از سن یکساله گی حد اقل سه دوز واکسین ‪ DPT-Hep B-Hib‬را که دارای واکسین تیتانوس )‪ (TT‬نیز است‬
‫بگیرند‪.‬‬
‫‪.‬مراقبت های صحی و پاک درزمان ول دت از ناف نوزاد و سایر زخم ها از جمله دیگر راه های جلوگیری از مرض میباشد‬

‫‪ .72.27‬زردی سیاه یا هیپا تیتس بی ‪:Hepatitis B‬‬

‫‪:‬تعریف‬
‫هیپاتیتس بی مرض ویروسی است که سبب منتن شدن جگرمیگردد‪.‬تمام سنین را مصاب ساخته ‪،‬کاهلن مصاب اکثرآ شفایاب گردیده‪ ،‬اما‬
‫‪.‬اطفالیکه در زمان تولد مصاب میگردند به انتان مزمن تبدیل میشوند اینها ویروس را سالها به دیگران انتقا ل داده می توانند‬
‫‪:‬سرایت مرض‬
‫‪:.‬سرایت مرض به طریقه های ذیل صورت میگیرد‬
‫‪-1‬ازمادر به طفل‪ :‬از طریق خون ویا مایعات بدن مادر در هنگام ولدت در صورتیکه مادر مصاب به هیپاتیتس بی باشد‪.‬‬
‫‪-2‬ازطفل به طفل‪ :‬از طریق زخم با تماس مستقیم ‪،‬استفاده ازلوازم مشترک مانند)دستمال‪،‬روی پاک ‪،‬برس دندان غیره(‪ .‬که منتن یاشد‬
‫‪ -3‬زرقیات غیرمصئون‪ :‬استفاده از سرنج وسوزن های ملوث بخاطر واکسینشن ‪،‬زرقیات ویا انتقال خون‪.‬‬
‫‪ -4‬مقاربت های جنسی‪ :‬ازطریق مقاربت های جنسی ازیک شخص به شخص دیگر انتقال مینماید‪.‬‬
‫‪ :‬اعراض و علیم‬
‫دوره تفریح مرض بصورت اوسط شش هفته محاسبه شده ومیتواند الی شش ماه دوام نمائید مرض نزد اطفال جوان بدون اعراض بوده‬
‫ممکن است نزد اشخاص مصاب ضعیفی‪،‬بی اشتهای‪،‬دلبدی‪،‬استفراغ‪،‬درد بطن‪،‬زردی) زرد شدن رنگ جلد و زرد شدن سفیدی چشم(‬
‫بوجود آید ومصابین دارای ادرار تاریک و مواد غایطه خاسف)سفید رنگ( میباشند ‪.‬اعراض ممکن برای هفته ها و حتی چندین ماه دوام‬
‫نماید برای تشخیص مرض معاینات لبراتواری ضروری است ‪.‬‬
‫اکثرآ کاهلن مصاب به انتانات حاد بهبودی حاصل میکنند در حالیکه اکثر اطفال به نا قل مزمن تبدیل میشوند‪ .‬کسانیکه انتانات حاد‬
‫راسپری نموده و به شکل مزمن تبدیل نشده اند در تمام عمر در برابر این نوع مرض)تایپ بی( معاف میگردند‬

‫اختلطات مرض ‪:‬‬

‫ندرتآ شکل حاد مرض سیر شدید کرده که منجر به عدم کفایه جگرو مرگ میگردد ‪.‬‬
‫سیروزجگر‪،‬عدم کفایه جگر و سرطان جگر از اختلطات غمده مرض در نزد اشخاص که به شکل مزمن منتن میباشد‬
‫تداوی مرض‪:‬‬
‫تا کنون کدام تداوی خاصی برای این مرص وجود ندارد‪.‬مراقبت صحی و تداوی تقویتی از اهمیت زیاد برخورداراست‪.‬‬
‫وقایه از مرض‪:‬‬
‫یگانه طریقه جلوگیری از مرض تطبیق سه دوز واکسین هیپاتیتس بی در سال اول حیات طفل میباشد‪.‬‬
‫اصول سه دوز هیپاتیتس بی را همزمان با دی پی تی تطبیق می نمایند که شیوه آسان است‪.‬‬
‫در کشورهایکه هیپاتیتس بی به شکل انددیمک وجود داشته باشد در صورت امکان یک دوز هیپا تیت بی را در زمان تولد به اطفا ل تطبیق‬
‫میکنند تا هیپاتیت بی هنگام ولدت را وقایه نماید‪.‬‬
‫همچنان در بعضی کشورها برای نوجوانان‪ ،‬کارمندان صحی و دیگر گروپیکه معروض به خطراند واکسین هیپا تیت بی تطبیق میگردد‪.‬‬
‫غالبآ اکثر اشخاصیکه ناقل مزمن اند به مرضی شدید و مزمن جگر مبتل گردیده که بعدآ به کانسر جگر تحول میکند‬
‫‪.‬‬
‫‪: Hib2.8.‬یا هیموفیلوس انفلونزا تا یپ بی‬

‫‪8‬‬
 ‫تعریف ‪ :‬عبا رت ازکلمه ا ختصا ریه ‪ Haemophilus Influenzae Type b‬بوده وعا مل مرضی یک نوع‬
‫بکتریا بوده که سبب بوجود آ مدن انتا نا ت شد ید درعضویت میگردد‪.‬‬

‫طریق سرا یت مرض‪:‬‬

‫بکتریا ی ‪ Hib‬ازطفل مریض به طفل سالم توسط قطرا ت کوچک لعا ب دها ن در هنگام سرفه ویا عطسه انتقا ل مینما ید‪.‬‬
‫همچنا ن ا ین مرض دربین اطفا ل درزما ن استفا ده از وسا یل با زی مشترک زما نیکه وسا یل مذکور را در دها ن خویش میگذ ا رند‬
‫انتقا ل مینما ید‪.‬‬

‫اعراض وعل یم مرض‪:‬‬

‫بکتریا ی هیموفیلوس انفلونزا تا یپ بی عمدتآ سبب امرا ض سینه وبغل ومنینجیت میشود ودرکشورها ی روبه انکشا ف واقعا ت سینه بغل‬
‫نا شی ازعا مل مذکورنسبت به منینجیت زیا دترمعمول است‪.‬‬
‫مرض ‪ Hib‬درتما م اطفا لیکه دارا ی اعرا ض وعل یم سینه بغل ومنینجیت با شد منحیث یک واقعه ‪ Hib‬گما ن پند اشته میشود‪.‬‬

‫اختل طا ت مرض ‪: Hib‬‬

‫مرض منینجیت نزد اطفا ل که عا مل آ ن ‪ Hib‬وپشترفت نموده با شد سبب تشوشا ت دایمی روا نی ) تخریب دما غ ‪ ،‬ازدست دادن قوه‬
‫شنوائی وتآ خرعقلی( شده میتواند‪.‬‬

‫طریق وقا یه ازمرض ‪:Hib‬‬

‫چگونه میتوان ازمرض ‪ Hib‬جلوگیری نمود؟‬
‫طریق وقا یه ازاین مرض تطبیق واکسین ‪ Hib‬بوده ‪ ،‬ویک تعداد کمی ازوا قعا ت مرض را میتوان با دادن انتی بیوتیک ها به دیگر‬
‫اعضای خانواده طفل مصاب پیشگیری نمود‪ ،‬مگراین انتی بیوتیک ها میتواند در ‪ – 1‬ا لی – ‪ % 2‬از وا قعات موثرواقع شود‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫بخش دوم‬
‫واکسین های معافیت کتلوی در افغانستان‬
‫تعریف ‪ :‬واکسین عبارت از میکروب های زنده ضعیف شده ‪،‬کشته شده ویا توکسین های بی ضرر ساخته شده اند که قابلیت تولید‬
‫‪ .‬مرض را نداشته اما سبب تنبه سیستم دفاعی بدن میگردند‬

‫واکسین ها‬
‫زنده ضعیف‬
‫غیر فعال‪/‬کشته‬
‫شده‬
‫‪Surf‬‬
‫‪ace‬‬
‫توکسوید‬ ‫باکتریا‬ ‫‪Ag‬‬ ‫ویروس‬ ‫با کتریا‬

‫‪Hib‬‬

‫‪Tetanus‬‬ ‫‪Diphtheria‬‬ ‫‪Pertussis‬‬ ‫‪Hep.B‬‬ ‫‪Measles‬‬ ‫‪OPV‬‬ ‫‪BCG‬‬

‫‪ .1‬واکسین توبر کلوز یا ) ‪: BCG(Bacille Calmette-Guérin‬‬

‫‪ BCG 1 .1‬چیست؟‬
‫واکسین ‪ BCG‬درمقا بل مرض توبر کلوز وقایه میکند‪ .‬این واکسین به شکل پودر همراه با محلل آن مو جود است‪.‬‬

‫چگونه نگهداری میشود؟ ‪12. 2 1‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬
‫واکسین ‪ BCG‬و محلل آن باید دردرجه حرارت بین )‪ C 2 +‬الی ‪ ( + C 8‬نگهداری شود‪.‬‬

‫‪:‬سن تطبیق ‪13. 3 1‬‬

‫واکسین ‪ BCG‬در زمان تولد و یا هر چه زود تر بعد از تولد باید تطبیق شود‪.‬‬

‫‪10‬‬
 ‫‪:‬مقدار یا دوز ‪14. 4 1‬‬
‫برای اطفال کمتر از سن یکسال یک دوز ‪ ml 0.05‬ملی لیتر‬
‫برای اطفال بزرگتر از سن یکسال یک دوز ‪ ml0.1‬ملی لیتر‪.‬‬

‫‪ 5 51.1‬محل زرق‪ :‬در قسمت بالئی بازوی چپ درداخل جلد )بزاویه ‪ 5‬الی ‪ 10‬داخل جلد ودرچه که بعدآ به زاویه صفر تطبیق میشود(‬

‫‪ 6 .1‬واکسین ‪ BCG‬چگونه باید تطبیق گردد‪:‬‬

‫الف ‪ :‬واکسین با محلل حل گردد ‪).‬ذیل تشریح گردیده است(‬
‫‪.‬ب‪ :‬طفل را وضیعت بدهید‬
‫واکسین ‪ BCG‬معمول در داخل جلد) ‪ ( Intra dermal‬در قسمت با لی بیرونی بازوی چپ طفل تطبیق میشود‪ .‬واکسین ‪ BCG‬را در هر‬
‫طفل در یک محل معین تطبیق کنید تا ند به واکسین به آسانی در نزد اطفال دریا فت شود‪.‬‬
‫‪ .‬از والدین بخواهید که بازوی طفل را برهنه نماید طفل را بالی زانوی خویش وضیعت داده و طفل را محکم بگیرد‬
‫ج‪ :‬تطبیق واکسین ‪: BCG‬‬
‫مقدار )دوز( واکسین ‪ BCG‬بسیار کم میباشد‪ .‬بخاطر اینکه شما این مقدار کم را به درستی اندازه نموده و از سرنج مخصوص ‪ml) BCG‬‬
‫‪0.1‬ملی لیتر( و سوزن مخصوص آن )‪ mm 10‬ملی متر‪ ،‬و ‪ 26‬گیج( استفاده نمایید‪.‬‬
‫سرنج را از واکسین ‪ BCG‬پرنموده‪ ،‬امپول واکسین ‪ BCG‬را تکان ندهید زیرا تکان دادن سبب تخریب‬ ‫‪(1‬‬
‫واکسین میگردد‪.‬‬
‫بازوی طفل را با دست چپ خود بگیرید تا‪:‬‬ ‫‪(2‬‬
‫دست چپ تان را در زیر بازوی چپ طفل قراردهید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫انگشت شهادت و شصت تان را به دور بازوی طفل طوری بگیرید که جلد به صورت محکم کش شود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سرنج را در دست راست تان طوری محکم گیرید که قطع شده گی سوزن به طرف بال و روبروی‬ ‫‪(3‬‬
‫خودتان باشد‪.‬‬
‫سرنج و سوزن را تقریبا هموار )بزاویه ‪ 5‬الی ‪ 10‬درجه داخل که بعدآ زاویه صفر میشود( روی بازوی‬ ‫‪(4‬‬
‫طفل قراردهید‪.‬‬
‫نوک سوزن را فقط در بین جلد داخل کنید که قسمت بریده گی) نوک سوزن( و یک کمی بیشتر از آ نرا‬ ‫‪(5‬‬
‫داخل جلد نموده و سوزن را هموار بال ی جلد قرار دهید تا سوزن دربین طبقه بالئی و وسطی جلد داخل‬
‫شود )داخل جلدی(‪ .‬روی سوزن را به طرف بال بگیرید وسوزن را زیاد عمیق و به طرف پایین فشار‬
‫ندهید که سوزن در تحت جلد داخل میرود‪ .‬اگر ‪ BCG‬در تحت جلد زرق شد سبب آبسی یا‬
‫بزرگی) عقدات لمفاوی خواهد شد(‪ .‬جهت نگهداری سوزن دروضیعت درست‪ ،‬انگشت شصت چپ تان‬
‫را در بالی سرنج بگیرید تا تکان نخورد‪ .‬اما متوجه باشید که دست تان به سوزن تماس نکند‪.‬‬
‫پستون سرنج را در بین انگشت شهادت و انگشت متوسط دست راست تان گرفته و پستون را با انگشت‬ ‫‪(6‬‬
‫شصت راست تان فشارد هید‪.‬‬
‫واکسین را زرق نموده و سوزن را دو باره خارج نمایید ‪.‬‬ ‫‪(7‬‬
‫هرگز در محل زرق ‪ BCG‬پنبه ویا کدام چیز دیگری نگذارید‪.‬‬ ‫‪(8‬‬
‫شکل ‪ : 1‬تطبیق واکسین ‪:BCG‬‬

‫‪11‬‬
 ‫اگر شما واکسین ‪ BCG‬را به طور درست زرق نمایید یک برجسته گی پاک آبله را که سطح بالیی آن هموار است مشاهده خواهید کرد ‪.‬‬
‫جلد پند یده خاسف با فرو رفته گی های کوچک معلوم خواهد شد ‪ .‬درصورت زرق داخل جلدی پستون به سختی پیش میرود‪ .‬اگر واکسین به‬
‫آسانی تزریق شد شاید که شما سوزن را بسیارعمیق داخل کرده با شید در این حالت طور ذیل عمل کنید‪:‬‬
‫‪ ‬عاجل زرق را توقف داده و وضیعت سوزن را درست نموده و متباقی مقدار واکسین را زرق نمایید مگر مقدار اضافی زرق‬
‫نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬اگر تمام مقدار واکسین در تحت جلد زرق شده بود طفل را واکسین شده حساب کنید‪ .‬دوز را تکرار نکنید‪ .‬تا ملقات بعدی منتظر‬
‫باشید که نتیجه آن معلوم شود و آنگاه تصمیم بگیرید‪.‬‬
‫‪ ‬از والدین طفل بخواهید که طفل را در صورت وقوع عوارض جانبی مانند ابسی و یا ضخامه عقد ا ت لمفاوی‪ ،‬دو باره به کلینیک‬
‫بیاورد ‪.‬‬

‫همیشه محل زرق واکسین را در ملقات بعدی تفتیش کنید ‪ .‬اگر ‪ 6‬هفته بعد از زرق ‪ BCG‬کدام ند به در محل زرق مشاهده نشود ‪ ،‬طفل‬
‫را دو باره واکسین نمایید ‪.‬‬

‫شکل ‪ :2‬وضیعت سوزن در اثنای تزریق واکسین ‪BCG‬‬

‫جلد‬ ‫)‪Dermis (skin‬‬

‫طبقه نحت‬
‫الجلد‬ ‫‪Subcutaneous‬‬
‫‪layer‬‬
‫عضلت‬ ‫‪Muscle‬‬

‫‪ :‬عوارض جانبی ‪1. 6‬‬

‫‪:‬عکس العمل طبیعی )نارمل(‬
‫زمانی که واکسین ‪ BCG‬تطبیق شد یک پندیده گی کوچک آبله در محل زرق بوجود میاید که در طی مد ت ‪ 30‬دقیقه از بین میرود ‪.‬‬
‫تقریبأ بعد از دو هفته یک زخم سرخ رنگ بوجود میاید که ‪ mm10‬ملی متر قطر داشته و )به اندازه نوک یک پنسل قبل از تراشا کردن(‬
‫میبا شد‪.‬‬
‫این زخم برای دو هفته دیگر باقی میماند و بعدأ دوباره از بین میرود ‪ .‬یک ند به کو چک به اندازه ‪ mm5‬ملی متر باقی میماند‪ .‬این علمه‬
‫نشان میدهد که طفل به صورت مؤثر معافیت تولید نموده است ‪.‬‬
‫‪:‬عکس العمل های غیر طبیعی )غیر نارمل(‬
‫‪:‬ضخامه عقدات لمفاوی و یا ابسی از باعث عوامل ذیل بوجود آمده میتواند‬
‫‪ ‬استفاده از سوزن ویا سرنج غیر معقم‪.‬‬
‫‪ ‬تطبیق مقدار زیاد واکسین‪.‬‬
‫‪ ‬تطبیق واکسین در تحت جلد) زرق عمیق(‪.‬‬

‫‪ .2‬واکسین خوراکی ) فمی( پولیو) ) ‪:OPV‬‬

‫واکسین فمی پولیو چیست؟ ‪2. 1‬‬
‫‪.‬واکسین فمی پولیو در مقابل سه نوع ویروس که سبب فلج میگردند معافیت تولید مینما ید‬

‫این واکسین چگونه نگهداری میشود؟ ‪2. 2‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬
‫واکسین فمی پولیو باید دردرجه حرارت بین)‪ C 2 +‬الی ‪ ( + C 8‬نگهداری شود‪.‬‬
‫‪12‬‬
 ‫‪ :‬سن تطبیق ‪2. 3‬‬
‫‪:‬واکسین فمی فلج اطفال طبق تقسیم اوقات ذیل تطبیق میگردد‬
‫‪ ‬به زودی بعد از تولد )دردوهفته اول حیات( ‪OPV 0‬‬
‫‪ ‬در سن ‪ 6‬هفته گی )‪(OPV 1‬‬
‫‪ ‬در سن ‪ 10‬هفته گی )‪(OPV 2‬‬
‫‪ ‬در سن ‪ 14‬هفته گی )‪(OPV 3‬‬
‫‪ ‬در سن ‪ 9‬ماهگی یکجا با واکسین سرخکان )‪(OPV 4‬‬
‫فاصله بین هر دوز واکسین باید حد اقل چهار هفته باشد‪ .‬اگر مادر طفل خود را ناوقت تر به شما بیآورد باز هم دوز مورد ضرورت را‬
‫تطبیق کنید اما هیچگاه دوز قبلی را تکرار نکنید‪.‬‬

‫‪ 4 .2‬دوز یا مقدار واکسین‪:‬‬

‫واکسمین ‪ OPV‬پنج دوره تطبیق میگردد ودوزآن درهردوردوقطره است ‪.‬‬
‫اگر یک طفل اسهال داشته باشد ‪ ،‬واکسین فلج را به طور نارمل تطبیق کنید اما یک دوز اضافی برایش ‪ ،‬حد اقل چهار هفته بعد از اینکه‬
‫دوز آخری را طبق تقسیم اوقات فوق گرفت ‪ ،‬تطبیق کنید‪.‬‬

‫به خاطر امحای مرض فلج اطفال ضرور است تا روز های ملی واکسیناسیون را دایر کنیم ‪ .‬تمام اطفال کمتر از پنج سال بدون در نظر داشت دوزهای‬
‫قبلی ‪ ،‬در روز های ملی واکسینا سیون باید یک دوز واکسین پولیو را بگیرند‪.‬‬

‫‪ 5 .2‬تطبیق واکسین خوراکی )فمی( ‪:OPV‬‬

‫‪.‬الف‪ :‬ویال واکسین را باز نمایید‬
‫‪.‬ب‪ :‬طفل را وضیعت بدهید‬
‫‪.‬از والدین بخواهید که طفل را باقراردادن وی به پشت محکم بگیرد‬
‫‪:‬ج‪ :‬واکسین را تطبیق کنید‬
‫‪.‬دهن طفل را به شکلی که با دو انگشت تان رخسار های طفل را به ملیمت فشارداده ‪ ،‬باز کنید‪ .‬به این طریقه لب های طفل بازمیشود‬
‫قطره چکان را به زاویه ‪ 45‬درجه در بالی دهن طفل قرارداده ودو قطره واکسین را در دهن طفل بچکانید‪.‬‬
‫شکل ‪ 3‬تطبیق واکسین خوراکی فلج اطفال‬

‫‪.‬متیقن شوید که طفل قطرات واکسین را بلع نماید‬

‫‪:‬عوارض جانبی ‪2. 6‬‬

‫‪.‬وا کسین خوراکی فلج اطفال کدام عارضه جانبی ندارد‬

‫‪13‬‬
 ‫‪ .3‬واکسین دیفتری ‪ ،‬سیاه سرفه و تیتانوس ) ‪:(DPT‬‬
‫‪ DPT 1 .3‬چیست؟‬

‫واکسین ‪ DPT‬مرکب ازاجزای ذیل است‪:‬‬

‫واکسین مرض د یفتری‬

‫واکسین مرض سیا ه سرفه‬

‫واکسین مرض تیتانوس‬

‫‪ 2 .3‬چگونه این واکسین نگهداری میشود؟‬

‫وا کسین ‪ DPT‬باید دردرجه حرارت ) ‪ C O 2 +‬الی ‪ (+ C O8‬نگهداری شود‪.‬‬

‫‪ 3 .3‬سن تطبیق‪:‬‬

‫در سن ‪ 6‬هفته گی ) ) ‪DPT1‬‬

‫در سن ‪ 10‬هفته گی ) ‪(DPT2‬‬

‫در سن ‪ 14‬هفته گی ) ‪(DPT3‬‬

‫فاصله بین دوز های اول و دوم حد اقل باید چهار هفته باشد‪ .‬واکسین ‪ DPT‬باید به اطفال بال تر از سن پنج‬
‫سالگی و آنعده اطفالی که در مقابل دوز قبلی عکس العمل شدید نشان داده اند باید تطبیق نشود در عوض واکسین‬
‫‪) DT‬دیفتری‪ ،‬تیتانوس( باید تطبیق شود‪.‬‬
‫‪ 4 .3‬مقدار‪:‬‬

‫سه دوز باید تطبیق شود که هر کدام ‪ ml 0.5‬ملی لیتر است‪.‬‬

‫‪ 5.3‬محل زرق‪ :‬در قسمت وجه قدامي وسطی ران کمی بطرف بیرون بزاویه ‪ 90‬درجه )عمود( داخل عضله‪.‬‬
‫‪ 5 .3‬واکسین ‪ DPT‬را چگو نه تطبیق کنیم‬

‫الف ‪ :‬واکسین را آماده بسازید‪:‬‬

‫‪ (1‬ویال واکسین را خوب شور بدهید تا رسوبات تحت ویال در مایع آن حل شود‪.‬اگر واکسین خوب حل نشود مقدار‬
‫کافی تطبیق شده نمی تواند‪.‬‬

‫اگر شما به یخ زده گی واکسین مشکوک هستید بخاطر اینکه مطمئن شوید که واکسین تخریب شده یا خیر؟ تست تکان‬
‫دادن ) ‪ (Shake test‬را انجام بدهید‪ .‬سر پوش فلزی که در با لی ویال قرار دارد توسط یک سوهانک فلزی‬
‫دور ساخته شود‪.‬‬

‫ب‪ :‬طفل را وضیعت بدهید‪:‬‬

‫‪14‬‬
‫از والدین بخواهید که تنبان را از پای راست ویا پای چپ طفل بیرون کنند ‪ .‬طفل باید در آغوش مادر طوری که در ذیل‬
‫نشان داده شده است قرار داده شود‪:‬‬

‫دست چپ مادر)والدین( باید به دور طفل باشد‪ ،‬تا سر طفل را تکیه داده و هم بازوی بیرونی طفل را محکم بگیرد‪.‬‬

‫مادر باید طفل را در بین دست خود گرفته و خوب به بدن خود بچسپاند‪.‬‬

‫دست راست مادر باید پای طفل را خو ب محکم بگیرد‪.‬‬

‫واکسین ‪ DPT‬را در ران طفل زرق نمایید ‪ ،‬هیچگاه در سرین طفل زرق نکنید‪.‬‬

‫شکل ‪ :4‬تطبیق واکسین ‪ DPT‬در یک طفل‬

‫‪15‬‬
 ‫ج‪ :‬واکسین ‪ DPT‬را زرق نمایید ‪:‬‬
‫شما به یک سرنج معقم یک بار استفاده )‪ (Auto-Disable‬ضرورت دارید‪.‬‬
‫انگشت شصت و شهادت تانرا در قسمت های بیرونی وسطی ران طفل قراردهید‪.‬‬ ‫‪(1‬‬
‫جلد طفل را در بین انگشتان خود کش گرفته ‪ ،‬سوزن را به سرعت در ران طفل در قسمت بین انگشتان خود به شکل مستقیم یا‬ ‫‪(2‬‬
‫زاویه ‪ 90o‬درجه داخل نموده که دو حصه سوزن درعضله داخل گردد‪.‬‬
‫پستون سرنج را با انگشت شصت دست تان فشار دهید تا واکسین زرق شود ‪ .‬سوزن را بکشید و محل زرق را با یک توته پنبه‬ ‫‪(3‬‬
‫فشار بدهید‪.‬‬

‫شکل ‪ :5‬وضیعت سوزن در اثنای زرق واکسین ‪ ) DPT‬زرق داخل عضلی(‬

‫‪-3‬‬
‫عوارض جانبی‪:‬‬ ‫‪.a‬‬
‫عکس العمل به مقابل واکسین ‪ DPT‬خفیف است و آن عبارت اند از ‪:‬‬
‫تب ‪ :‬طفل در شام همان روز که واکسین اخذ نموده است ممکن تب داشته باشد ‪ .‬این تب باید درظرف یک روز از بین برود‪ .‬تب که ‪24‬‬
‫‪.‬ساعت)یک شب و روز( بعد از زرق واکسین شروع میشود عکس العمل ناشی از واکسین نخواهد بود‬
‫‪ .‬درد موضعی ‪ :‬بعضی اطفال ممکن است که در محل زرق درد ‪ ،‬سرخی و پندیده گی پیدا کنند‬
‫آ بسی‪ :‬آ بسی ممکن است که یک هفته یا بعد تر از تطبیق واکسین ‪ DPT‬بوجود آید‪ .‬این حالت از اثر عوامل ذیل ممکن بوجود آید‪:‬‬
‫طریقه زرق غیر معقم بوده است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫واکسین در داخل عضله تزریق نشده است ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شکل ‪ :6‬ابسی که از اثر زرق غیر معقم و یا تطبیق غلط واکسین بوجود آمده است‬

‫‪16‬‬
 ‫دی پی تی هیپاتیتس بی هیب یا پنتا ) )‪:DPT-Hep.-B-Hib‬‬ ‫واکسین‬
‫به دو شکل است‪.‬‬
‫‪ -1‬واکسین دودوزه ‪ DTP-HepB+Hib‬که درین ترکیب واکسین ‪ Hib‬به شکل پودر بود ه وبا واکسین ما یع ‪ DTP-HepB‬با‬
‫سرینج ‪ 2‬ملی مخلوط میگردد‪.‬‬
‫‪ -2‬واکسین یک دوزه ‪ DTP-HepB+Hib‬به شکل ما یع بود ه که ضرورت به سرینج مخلوط کنند ه ندارد‪.‬‬
‫ترکیب‬
‫شده‬
‫‪ (1‬غیر ترکیب شده )بشکل تنهای(‬
‫‪(2‬‬
‫‪ (3‬واکسین ترکیب شده ) دی پی تی هیپاتیتس بی و هیب یا ‪ ( DPT Hep-p B-Hib‬پنتا یا پنج گانه‪:‬‬
‫واکسین دی پی تی هیپاتیتس بی چه است؟‬
‫واکسین ‪ DPT-Hep-Hib‬مرکب ازاجزای ذیل است‪:‬‬
‫واکسین مرض د یفتری‬ ‫‪‬‬
‫واکسین مرض سیا ه سرفه‬ ‫‪‬‬
‫واکسین مرض تیتانوس‬ ‫‪‬‬
‫واکسین مرض هیپاتیس بی‬ ‫‪‬‬
‫واکسین مرض هیموفیلوز انفلونزا)سینه وبغل و مننجیت(‬ ‫‪‬‬

‫واکسین هیپاتیتس بی هیب با واکسین دی پی تی هیپاتیتس بی ترکیب شده که بنام دی پی تی هیپاتیت بی هیب یاد میشود‪ .‬یک واکسین مرکب‬
‫است که اطفال را در مقابل چهار پنج مرض‪،‬دیفتری‪،‬تیتانوس‪،‬سیاسرفه و ‪،‬هیپاتیتس بی و هیموفیلوس انفلونزا محافظت میکند‬
‫ویال های یک دوز واکسین پنتا به شکل مایع بوده که دارای ویال های یک دوزه و یا چندین دوزه مي فعل در افغانستان مورد استفاده‬
‫قرار داردباشد‪..‬اگر ویال واکسین هیپاتیتس بیپنتا بمدت زیاد وقت گذاشته شده باشد‪.‬باید قبل از استفاده تکان داده شود تا خوب مخلوط گردد‬
‫‪.‬ویال های مذکور را نباید یخ یب زند ‪ ،‬در صورت مشکوک شدن به یخ زده گی از تست تکان استفاده شود‪ .‬اگر واکسین بواسطه تست تکان‬
‫رد گردید واکسین قا بل استفا ده نبوده عاجل به سوپروایزر خبر دهید تا آنرا تخریب نمائید‪.‬‬
‫چون واکسین دی پی تی قبل از سن شش هفتگی به اطفال داده نمی شود بنآ واکسین دی پی تی هیپاتیتس بی هیب نیزهر گز برای اطفال‬
‫قبل از سن شش هفتگی و بعد از سن دو سا لگی تطبیق نگردد‪.‬‬

‫چگونه این واکسین نگهداری میشود؟‬

‫وا کسین ‪ Penta )DPT-Hep B-Hib‬پنتا( باید دردرجه حرارت ) ‪ C O 2 +‬الی ‪ (+ C O8‬نگهداری شود‪.‬‬

‫‪:‬سن قابل تطبیق ‪3. 3‬‬

‫‪ ‬در سن ‪ 6‬هفته گی ) )‪Penta 1‬‬
‫‪ ‬در سن ‪ 10‬هفته گی )‪(Penta 2‬‬
‫‪ ‬در سن ‪ 14‬هفته گی )‪(Penta 3‬‬
‫فاصله بین دوز های اول و دوم حد اقل باید چهار هفته باشد‪ .‬واکسین پنتا باید به اطفال بال تر از سن دو سالگی و آنعده اطفالی که در مقابل‬
‫دوز قبلی عکس العمل شدید نشان داده اند باید تطبیق نشود در عوض واکسین ‪) DT‬دیفتری‪ ،‬تیتانوس( باید تطبیق شود‪.‬‬

‫دورهای تطبیق ‪ :‬سه دوره‬

‫مقدار دوز هر ویال‪ :‬یک ده دوزه )بشکل مایع ‪ 10.‬دوزه (‬
‫‪17‬‬
 ‫مقدار دوز تطبیق‪ :‬نیم سی سی ) ‪..(ml0.5‬‬

‫طریق رزق ومحل تطبیق‪ :‬ما نند دی پی تی در قسمت وجهه وسطی ران کمی بطرف بیرون‪ .‬ما نند دی پی تی بزاویه ‪ 90‬درجه داخل‬
‫عضله‬
‫سن تطبیق‪ :‬ما نند دی پی تی) در سن ‪ 6‬هفتگی‪ 10،‬هفتگی‪ 14،‬هفتگی(‬

‫دوره‪ :‬سه دوره به شکل واکسین دی پی تی‬

‫‪ 5 .‬طرز تطبیق واکسین پنتا )‪:(DPT-Hep B-Hib‬‬

‫‪:‬الف ‪ :‬واکسین را آماده بسازید‬
‫‪ (1‬واکسین پنتا به شکل مایع را قبل از تطبیق خوب تکان بدهید تا رسوبات تحت ویال در مایع آن حل شود‪.‬اگر واکسین خوب حل نشود‬
‫مقدار کافی تطبیق شده نمی تواند‪.‬‬
‫اگر شما به یخ زده گی واکسین مشکوک هستید بخاطر اینکه مطمئن شوید که واکسین تخریب شده یا خیر؟ تست تکان دادن )‬ ‫‪(2‬‬
‫‪ ( Shake test‬را انجام بدهید‪ .‬سر پوشا فلزی که در با لی ویال قرار دارد توسط یک سوهانک فلزی دور ساخته شود‪.‬‬
‫ب‪ :‬طفل را وضیعت بدهید‪:‬‬
‫از والدین بخواهید که تنبان را از پای راست ویا پای چپ طفل بیرون کنند ‪ .‬طفل باید در آغوشا مادر طوری که در‬ ‫‪‬‬
‫شکل ذیل نشان داده شده است قرار داده شود‪:‬‬
‫دست چپ مادر)والدین( باید به دور طفل باشد‪ ،‬تا سر طفل را تکیه داده و هم بازوی بیرونی طفل را محکم بگیرد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫مادر باید طفل را در بین دست خود گرفته و خوب به بدن خود بچسپاند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫مادر باید با دست خود پای طفل را خو ب محکم بگیرد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫واکسین ‪ Penta‬را در ران طفل زرق نمایید ‪ ،‬هیچگاه در سرین طفل زرق نکنید‪.‬‬

‫شکل ‪ :4‬تطبیق واکسین ‪ DPT-Hep B-Hib‬در یک طفل‬

‫‪18‬‬
 ‫ج‪ :‬واکسین ‪ Penta‬را زرق نمایید ‪:‬‬
‫شما به یک سرنج معقم یک بار استفاده )‪ (Auto-Disable‬ضرورت دارید‪.‬‬
‫انگشت شصت و شهادت تانرا در قسمت های بیرونی وسطی ران طفل قراردهید‪.‬‬ ‫‪(4‬‬
‫جلد طفل را در بین انگشتان خود کش گرفته ‪ ،‬سوزن را به سرعت در ران طفل در قسمت بین انگشتان خود به شکل مستقیم یا‬ ‫‪(5‬‬
‫زاویه ‪ 90o‬درجه داخل نموده که دو حصه سوزن درعضله داخل گردد وتست نماید که سوزن داخل رگ های خون نباشد‪.‬‬
‫پستون سرنج را با انگشت شصت دست تان فشار دهید تا واکسین زرق شود ‪ .‬سوزن را بکشید و محل زرق را با یک توته پنبه‬ ‫‪(6‬‬
‫فشار بدهید‪.‬‬

‫شکل ‪ :5‬وضیعت سوزن در اثنای زرق واکسین پنتا ) زرق داخل عضلی(‬

‫عوارض جانبی‪:‬‬ ‫‪.b‬‬

‫عکس العمل به مقابل واکسین ‪ DPT‬خفیف است و آن عبارت اند از ‪:‬‬
‫تب ‪ :‬طفل در شام همان روز که واکسین را اخذ نموده است ممکن تب داشته و ‪ 24‬ساعت )یک شب و روز( دوام نماید‪ .‬اطفالیکه تب آنها‬
‫‪.‬از ‪ 24‬ساعت بیشتر دوام نماید ناشی ازتاثیرات واکسین نخواهد بود‬
‫‪ .‬درد موضعی ‪ :‬بعضی اطفال ممکن است که در محل زرق درد ‪ ،‬سرخی و پندیده گی پیدا کنند‬
‫آ بسی‪ :‬آ بسی ممکن است که یک هفته یا بعد تر از تطبیق واکسین پنتا بوجود آید‪ .‬این حالت از اثر عوامل ذیل ممکن بوجود آید‪:‬‬
‫طریقه زرق غیر معقم بوده است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫واکسین در داخل عضله تزریق نشده است ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شکل ‪ :6‬ابسی که از اثر زرق غیر معقم و یا تطبیق غلط واکسین بوجود آمده است‬

‫حفظ ونگهداری‪ :‬ما نند دی پی تی در درجه حرارت) ‪ 2+‬و ‪ )8+‬نگهداری شود و نباید منجمد شود )یخ نزند(‪.‬‬
‫عوارض جانبی‪:‬‬
‫واکسین هیپاتیتس بی دارای حساسیت خفیف میبا شد‪.‬‬
‫نزد بعضی اطفال درد در محل زرق بوجود آمده بعضآ این درد پیشرفت نموده به سرخی و یا پندیدهگی در محل زرق تبدیل میشود مگر‬
‫این حالت معمول در ظرف یک الی سه روز خوب میشود‪.‬‬
‫تب‪ :‬ما نند واکسین دی پی تی بوده نزد بعضی اطفال شیرخوار تب خفیف بو جود می آید‪.‬‬

‫اگر واکسین پنتا بشکل پورد )دو دوزه( را در اختیار دارید بعد از مخلوط کردن مانند واکسین های بی سی جی وسرخکان بعداز شش ساعت‬
‫‪19‬‬
 ‫ویا در اخیر جلسه واکسیناسیون هدر نمائید‪.‬‬

‫‪ .4‬واکسین سرخکان ) ‪: (Measles‬‬

‫واکسین سرخکان چیست؟ ‪4. 1‬‬
‫‪.‬واکسین سرخکان به شکل پودربوده و با محلل آن یکجا میبا شد‬

‫‪:‬چگونه نگهداری میشود ‪4. 2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪O‬‬
‫واکسین سرخکان همرا ه با محلل آن باید دردرجه حرارت بین ) ‪ 2 C +‬الی ‪ (+ C 8‬درجه سانتی گرید نگهداری شود ‪.‬‬

‫‪:‬سن تطبیق ‪4. 3‬‬

‫واکسین سرخکان معمول به زودی بعد از سن ‪ 9‬ماهگی تطبیق میشود ‪ .‬نظربه پالیسی ملی معافیت کتلوی در افغانستان یک دوز دوم‬
‫‪.‬واکسین سرخکان باید به تمام اطفال در سن ‪ 18‬ماهگی تطبیق شود‬

‫‪:‬مقدار یا دوز ‪4. 4‬‬

‫یک دوز به اندازه ‪ ml 0.5‬ملی لیتر داده میشود ‪.‬‬
‫‪ 5.4‬محل زرق‪ :‬در قسمت وجهه وسطی بیرونی بازوی راست بزاویه ‪ 45‬درجه زیر جلد)تحت جلد(‬

‫‪:‬تطبیق وا کسین سرخکا ن ‪4. 5‬‬

‫الف‪ :‬واکسین را حل کنید‬
‫‪ :‬ب‪ :‬طفل را وضیعت بدهید‬
‫آ ستین دست راست تا قسمت با ل یی بازو کشیده شود تا واکسین سرخکان در آن محل زرق شود‪ .‬اگر قرار باشد که واکسین سرخکان در‬
‫‪:‬بازوی راست طفل تطبیق شود طفل باید قرار ذیل وضیعت داده شود‬
‫‪ ‬دست راست مادر )والدین( باید به دور طفل بخا طرمحکم گرفتن سرو شانه چپ وی حلقه گردد‪.‬‬
‫‪ ‬بازوی چپ طفل باید به دور بدن مادر دور داده شود‪.‬‬
‫‪ ‬بازوی چپ مادر باید پاهای طفل را محکم گرفته و مادر بادست چپ خود دست چپ طفل را محکم گیرد‪.‬‬

‫شکل ‪ :7‬وضیعت‬ ‫دادن طفل در‬

‫اثنای‬ ‫تطبیق واکسین‬
‫سرخکان‬

‫‪20‬‬
 ‫‪:‬ج‪ :‬واکسین را زرق کنید‬
‫شما به یک سرینج ‪ ml 5.0‬ملی لیتر یک بار قابل استفاده )‪ (Auto-Disable‬ضرورت دارید‪.‬‬
‫بازوی طفل را برهنه بسازید ‪ .‬انگشتان دست چپ تان باید بازوی طفل را‬ ‫‪(1‬‬
‫حلقه کند و توسط انگشتان تان جلد بازوی طفل رافشاردهید تا جلد به طرف بیرون تیله شود‪.‬‬
‫‪ (2‬سوزن را در قسمت برآمده گی که بوجود آمده است بزاویه ‪ 45‬درجه داخل کنید)تحت جلد(‪ 3/1 .‬حصه سوزن باید به شکل مایل‬
‫داخل جلد شود‪ .‬سوزن را بسیار زیاد عمیق داخل نکنید ‪ .‬بخاطریکه سوزن را خوب اداره کرده بتوانید با انگشت شصت و شهادت‬
‫تان نهایت سرنج را در اثنای که زرق میکنید محکم بگیرید ‪ ،‬ولی متوجه باشید که دست تان هیچگاه به سوزن تماس نکند‪.‬‬
‫‪ (3‬پستون سرنج را فشار دهید تا واکسین زرق شود ‪ .‬سوزن را بیرون بکشید ودرمحل زرق یک توته پنبه بگذا رید‪.‬‬

‫شکل ‪ :8‬وضیعت سوزن در اثنای زرق واکسین سرخکان )زرق تحت الجلدی(‬

‫‪21‬‬
 ‫‪ 6 .4‬عوارض جانبی‪:‬‬
‫عکس العمل طبیعی )نارمل(‪:‬‬
‫یک هفته بعد از تطبیق واکسین تب و اندفاعات جلدی خفیف که یک الی سه روز دوام خواهد کرد ظا هرمیشود‪.‬‬
‫عکس العمل های غیر طبیعی ) غیر نارمل(‪:‬‬
‫درصورتی که واکسین حل شده بعد از ‪ 6‬ساعت )از زمان حل شدن( باز هم استفاده گردد یا واکسین منتن شده باشد‪ .‬شاک سپتیک مکن‬
‫است بوجود آید‪.‬‬

‫‪ .5‬واکسین ‪)TT‬تیتانوس(‪:‬‬
‫‪ 1 .5‬واکسین ‪ TT‬چیسیت‪:‬‬
‫واکسین تیتا نوس توکسا ید ) ‪ (Tetanus Toxoid‬به خانم های در سن باروری بخا طرجلوگیری ازتیتا نوس مادرونوزاد تطبیق میشود‪ .‬این‬
‫همان واکسین ‪ TT‬است که به اطفال به همرای واکسین ‪ DPT‬تطبیق میشود‪.‬‬
‫شکل ‪ :9‬وضیعت سوزن در اثنای زرق واکسین ‪TT‬‬

‫‪ 2 .5‬این واکسین چگونه نگهداری میشود؟‬

‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬
‫واکسین تیتانوس باید دردرجه حرارت بین ) ‪ C 2 +‬الی ‪ (+ C 8‬درجه سانتی گرید نگهداری شود‪.‬‬

‫‪ 3 .5‬سن تطبیق‪:‬‬
‫بخاطر کاهش واقعات تیتانوس مادران ونوزادان واکسین تیتانوس به تمام خانم های سن باروری ) ‪ 15‬الی ‪ ( 45‬ساله باید تطبیق گردد‪.‬‬

‫‪ 4 .5‬مقداریا دوز‪:‬‬
‫پنج بار باید تطبیق گردد که هر دوز آن ‪ ml 0.5‬ملی لیتر میباشد‪.‬‬
‫‪ 5.5‬محل رزق‪ :‬در قسمت بالئی بیرونی بازوی چپ بزاویه ‪ 90‬درجه عمیق داخل عضله)دلتوئید(‬

‫‪22‬‬
 ‫‪ 5 .5‬تطبیق واکسین ‪ ) TT‬تیتانوس(‪:‬‬
‫الف‪ :‬آماده کردن واکسین تیتانوس‪:‬‬
‫‪ (1‬ویال را خوب تکان دهید تا رسوبات ما یع زیرویال کا مل مخلوط گردد‪ .‬اگر واکسین خوب مخلوط نگردد دوز معین واکسین‬
‫تطبیق شده نمیتواند‪.‬‬
‫‪ (2‬اگر به یخ زده گی واکسین مشکوک باشید ‪ ،‬از تست تکان کار بگیرید تا معلوم شود که آیا واکسین تخریب شده است یا خیر‪.‬‬
‫‪ (3‬سرپوشا فلزی سر ویال را دور کنید‪.‬‬
‫‪ (4‬سرنج را با مقدار مناسب واکسین پرکنید )‪ ml 0.5‬ملی لیتر(‪.‬‬
‫ب‪ :‬واکسین را زرق کنید‪:‬‬
‫شما به سرنج ‪ .ml 50‬ملی لیتریک باراستفاده )‪ (Auto-Disable‬ضرورت دارید‪.‬‬
‫‪ (1‬انگشت شصت و شهادت تانرا بالی قسمت بیرونی بازوی خانم ) عضله دلتویید( بگذارید‪.‬‬
‫‪ (2‬با دست چپ تان فشاردهید تا عضله به طرف بیرون برآ مده گی پیدا کند‪.‬‬
‫‪ (3‬سوزن را مستقیما به صورت عمودی به زا ویه ‪ 90O‬به سرعت داخل کنید و خوب عمیق ببرید تا داخل عضله شود‪.‬‬
‫‪ (4‬پستون سرنج را فشاردهید تا واکسین تزریق گردد‪ .‬سوزن را بیرون بکشید و محل زرق را با یک توته پنبه فشار بدهید‪.‬‬

‫‪ 6 .5‬عوارض جانبی ‪:‬‬

‫بعد از زرق واکسین ‪ ،‬ممکن است که سرخی ‪ ،‬درد ‪ ،‬گرمی و پندیده گی در محل زرق بوجودآ ید که برای یک الی سه روز دوام خواهد‬
‫کرد‪.‬‬
‫شکل ‪ : 10‬تطبیق واکسین ‪TT‬‬

‫‪ .6‬معلومات اضافی در مورد زمان تطبیق واکسین ‪:‬‬

‫‪ 1 .6‬تقسیم اوقات تطبیق واکسین در نزد اطفال‪:‬‬

‫واکسین ها‪:‬‬ ‫سن‪:‬‬
‫‪ BCG‬و واکسین خوراکی فلج )‪(OPV 0‬‬ ‫در زمان تولد‬
‫)‪ DPT1-Hep B-Hib1(Penta‬و ‪OPV1‬‬ ‫‪ 6‬هفته گی‬
‫)‪ DPT2-Hep B-Hib2(Penta‬و ‪OPV2‬‬ ‫‪ 10‬هفته گی‬

‫‪23‬‬
 ‫)‪ DPT3-Hep B-Hib3(Penta‬و ‪OPV3‬‬ ‫‪ 14‬هفته گی‬
‫‪ Measles-1‬و ‪OPV4‬‬ ‫‪ 9‬ماهگی‬
‫‪Measles-2‬‬ ‫‪ 18‬ماهگی‬

‫‪ 2 .6‬تقسیم اوقات تطبیق واکسین تیتانوس‪:‬‬

‫مد ت معافیت دادن‪:‬‬
‫معافیت ندارد‪.‬‬
‫سه سال معا فیت تولید میکند‪.‬‬
‫پنج سال معا فیت تولید میکند‪.‬‬
‫ده سال معا فیت تولید میکند‪.‬‬
‫معافیت در تمام سن باروری‪.‬‬
‫چی وقت باید تطبیق شود‪:‬‬ ‫دوره ها‪:‬‬
‫دراولین تماس با یک خانم در سن باروری ویا به‬ ‫‪TT1‬‬
‫زودی ممکنه در دوران حامله گی‪.‬‬
‫حد اقل ‪ 4‬هفته بعد از ‪TT1‬‬ ‫‪TT2‬‬
‫حد اقل ‪ 6‬ماه بعد از ‪TT2‬‬ ‫‪TT3‬‬
‫حد اقل یک سال بعد از ‪TT3‬‬ ‫‪TT4‬‬
‫حد اقل یک سال بعد از ‪TT4‬‬ ‫‪TT5‬‬

‫‪ 3 .6‬حل نمودن واکسین ها‪:‬‬

‫حل نمودن واکسین ها عبارت ازعملیه ایست که در آن واکسین به شکل پودری بوده و با مایعی که به نام محلل است مخلوط شده تا اینکه‬
‫واکسین قابل تزریق گردد‪ .‬واکسین های ‪ BCG‬و سرخکان باید قبل از استفاده حل کرده شوند ‪.‬‬
‫‪ .1‬یک ویال ‪ 10‬دوزه واکسین سرخکان را با ‪ ml 5‬ملی لیتر محلل حل نماید ) از سرنج یکبار مصرف ‪ ml5‬ملی لیتر استفاده شود( ‪.‬‬
‫‪ .2‬یک ویال ‪ 20‬دوزه واکسین ‪ BCG‬را با ‪ ml1‬ملی لیتر محلل حل نمایید ‪.‬‬
‫‪ .3‬این عملیه را زمانی انجام دهید که مراجعین حاضرشوند و شما برای تطبیق واکسین آماده خواهید بود‪.‬‬
‫‪ .4‬لیبل امپول را بخوانید تا‪:‬‬
‫‪ a‬آ یا محلل از عین فابریکه که با واکسین یکجا فرستاده شده است‪.‬‬
‫‪ b‬آیا تاریخ انقظا آن نگذشته است‪.‬‬
‫‪ .5‬امپول را بخاطر موجودیت درز ویا شکسته گی تفتیش کنید‪.‬‬
‫‪ .6‬اگر لیبل آن کنده ویا گم شده باشد از واکسین استفاده نکنید‪.‬‬
‫واکسین حل شده صرف برای ‪ 6‬ساعت قابل استفاده است ‪ ،‬بعد از ‪ 6‬ساعت آنرا هدر کنید‪.‬‬

‫‪ 4 .6‬پالیسی ویال های استفاده از ویال هایبازشده چندین دوزه واکسین در جلسات بعدی واکسیناسیون‪:‬‬

‫پا لیسی ویا ل ها ی با زشده چند ین دوزه واکسین ها ی ما یع ترکیبی ‪ ((OPV,DPT+HepB+Hib,TT‬که ازآ ن یک‬
‫دوزویا اضا فه تر از آ ن اخذ شده با شد با درنظر دا شت شرا یط ذ یل میتوا ن وا کسین را الی ‪ 4‬هفته درجسلسا ت متعدد‬
‫بعدی استفاده نمود‪:‬‬
‫‪ ‬تا ریخ انقضا ء واکسین نگذا شته با شد‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین در درجه حرا رت ) ‪ 2+‬ا لی ‪ ( +‬درجه سا نتی گرید نگهداری شده با شد‪.‬‬
‫‪ ‬شا هد ویا ل واکسین ‪ VVM‬درست با شد‪.‬‬
‫‪ ‬لیبل ویا ل وا کسین تخریب نشد ه با شد‪.‬‬
‫‪ ‬ویا ل دربین آ ب مغطوس نشده باشد‪.‬‬
‫‪ ‬سرپوشا ویال واکسین منتن نشد ه با شد‪.‬‬
‫شرا یط فوق برا ی جلسا ت ‪ Fix ، Outreach‬و ‪ Mobile‬قا بل تطبیق میبا شد‪.‬‬

‫پالیسی متذکره در مورد واکسین پودری که با محلل معین حل شوند )‪ ( Reconstituted‬بدون تغیر باقی مانده است بناء‬
‫واکسین ‪ BCG‬و ‪ Measles‬حل شد ه بعد از ‪ 6‬سا عت باید هد رگردد‪.‬‬
‫این مقرره درمورد واکسین های ‪ ، OPV ، DPT‬و ‪ TT‬با درنظرداشت شرایط ذیل قابل تطبیق است‪:‬‬
‫‪ ‬تاریخ انقظأ واکسین نگذشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین به صورت دوامدار دردرجه حرارت بین ) ‪ C O 2 +‬الی ‪ (+ C O8‬نگهداری شده باشد‪.‬‬
‫‪24‬‬
 ‫طریقه های معقم مدنظر گرفته شده باشد )واکسین منتن نشده باشد(‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫در رنگ ظاهری واکسین کدام تغیری وارد نشده باشد )موجودیت کتلت شناوردر بین واکسین(‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫شاهد جدار ویال نمایانگر این باشد که واکسین به حرارت بلند مواجه نشده و در مورد واکسین های ‪ TT‬و ‪ DPT‬شواهد یخ زده‬ ‫‪‬‬
‫گی موجود نباشد‪.‬‬
‫قسمت بالیی ویال به آب مغطوس نشده باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫هر ویال باز شده واکسین های ‪ ،OPV ، DPT‬و ‪ TT‬که به تمام معیارات فوق تطابق نکند به طور عاجل آنرا باطل‬ ‫‪-‬‬
‫نمایید‪.‬‬
‫واکیسنهای حل شده)بی سی جی و سرخکان( درختم هرجلسه باید ازبین برده شوند زیرا بیشتراز ‪ 6‬ساعت نگهداری شده نمیتوا ند‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫هر ویال بازواکسین که شما میخواهید از آن در جلسات بعدی استفاده نمایید باید در یخچال ویا بکس که بال ی آن نوشته شده باشد "‬ ‫‪-‬‬
‫برگشته است" و قبل از دیگرویال های واکسین باید استفاده شود‪.‬‬
‫‪6.5‬‬
‫‪ 6.5‬چطور از ضایعات واکسین جلوگیری نمائیم‪:‬‬
‫مطالعات جدید نشان میدهد که ضایعات واکسین در افغانستان بلند بوده و کم کردن ضایعات یک موضوع عمده پروگرام واکسیناسیون میباشد‪ .‬دفتر ملی‬
‫معافیت نظر به تائید گروپ کاری تخنیکی معافیت کتلوی ملی از تمام کارمندان معافیت کتلوی اعم از ناظمین ‪، NGO ،PEMT‬تقاضا بعمل می آورده‬
‫تاه و از ابتکارات محلی کار گرفته تا ازضایعات بلند جلوگری گردد‪ .‬در ضمن مواد پیشنهاد شده ذیل را بطور جداگانه مطالعه نموده وابراز نظرنماید‪.‬‬
‫‪ – I‬معلومات عمومیفیصدی ضایعات واکسین ها‪:‬‬
‫‪ -1 -1‬ضایعات قبول شده واکسین برای سرخکان و ‪ BCG‬بحد اعظمی ‪ %50‬میباشد‪.‬برای تنقیص ضایعات بلند واکسین ‪ ،‬تمام مسئولین از‬
‫ابتکارات محلی استفاده نمایند‪.‬‬
‫‪ -2‬ضایعات واکسین ‪ TT‬و ‪ OPV 25%‬تخمین شده است اما بادرنظر داشت پالیسی جدید و عملی کردن پالیسی ضایعات این واکسین ها بمراتب‬
‫پائین خواهد آمد‪.‬‬
‫‪ -3‬ضایعات واکسین یک دوزه پنتا)‪ 5% ( DPT-HepB-Hib‬تخمین شده است‪..‬‬
‫‪-4‬‬
‫‪ -2 -5‬تمام مسئولین زنجیر سرد باید واکسین را مطابق مصرف ‪،‬پوشش و ذخیره توزیع نمایند‪.‬‬
‫‪-6‬‬
‫‪-3 -7‬به تمام واکسیناتوران توصیه شود تا واکسین ‪ BCG‬را فقط برای اطفال کمتر ازدوسال ازیکسال )‪ 11-0‬ماه( تطبیق نما یند‪.‬‬
‫‪ -II‬کم کردن ضایعات در جلسات اوت ریچ یا دورس و موبایل‪:‬‬
‫به تمام تیم ها هدایت داده شود که‪:‬‬
‫‪ -1‬پلن های کاری سالنه را در سطح ولسوالی و منطقه خود ترتیب نموده و تمام جلسات کاری ثابت و اوت ریچ درآن منعکس گردد‪.‬‬
‫‪ -2‬برای اینکه به حد اعظمی اطفال در جلسات اوتریچ رسیده گی شود نقاط ذیل با ید مراعا ت گردد‪.‬‬
‫‪ -‬جلسات در قریجات بزرگ گرفته شود‬
‫‪ -‬فاصله مناسب به اساس نفوس در جلسات در نظر گرفته شود‬
‫‪ -‬پلن قبلای برای جلسات اوتریچ ساخته شده و به مردم محل مربوطه ابلغ گردد‪.‬‬
‫‪ -‬جلسات اوتریچ منظم اچرا شود‬
‫‪ -‬جلسات اوتریچ به جامعه و کارمندان صحی جامعه هم آهنگ گردد و درصورت امکان جلسات با جلسات صحی دیگر هم زمان‬
‫تطبیق گردد‪.‬‬
‫‪ -‬روز های پیشرفت واکسین در پلن ها گنجانیده شود تا در این روز ها با مردم صحبت و مشوره صورت گیرد و به تعداد‬
‫مراجعین در چلسات پلن شده افرودگردد‪.‬‬
‫‪ – III‬در مورد کم کردن ضایعات واکسین در جلسات مراکز ثابت به مسئولین معافیت ولسوالی هدایت داده شود‪.‬‬
‫‪ -1‬برای واکسین های سرخکان و ‪ BCG‬مطا بق پا لیسی ملی معافیت کتلوی عمل گردد‪.‬‬
‫‪ - 2‬واکسیناتوران و سوپروایزران کارکنان صحی جامعه از قریجات فکس دیدن نموده واز مردم تقاظا نمائید تا‪:‬‬
‫‪ -‬اطفال و خانم ها ی وا جد شرا یط را در مرا گکزواکسینا سیون اعزا م دارند‪.‬‬
‫‪ -‬غیر حاضران را دریافت نمایند و برای واکسین کردن به مرکز ثابت معرفی نمایند‬
‫‪ -‬معلومات راجع به تاثیرات نا مناسب واکسین وشایعات علیه واکسین را جمع آوری و به مسئولین راپوردهند‬
‫‪ -‬روزهای ملقات را در پلن خود درج نمایند‪.‬‬

‫‪ 5 .7‬مضاد استطبابات واکسیناسیون‪:‬‬

‫در واکسین های معافیت کتلوی کدام مضاد استطباب وجودندارد‪ .‬برای اطفال و یا خانم های مریض هم واکسین تطبیق شده میتواند‪.‬‬
‫شما میتوانید خانم ها و اطفال را که مصاب به حالت ذیل باشد واکسین نمایید‪:‬‬
‫‪ ‬امراض خفیف‪ :‬به شمول اسهالت ‪ ،‬ریزشا ‪ ،‬و تب‪.‬‬
‫‪25‬‬
 ‫حساسیت و استما )نفس تنگی(‬ ‫‪‬‬
‫سوء تغذی‬ ‫‪‬‬
‫شما میتوانید که خانم های حامله ‪ ،‬اطفال قبل ازموقع تولد شده و اطفال شیرخوار را واکسین نمایید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫واکسین ‪ Hep B-DPT‬را به طفلی که در مقابل دوز قبلی عکس العمل شدید نشان داده باشد تطبیق نکنید‪ .‬عکس العمل شدید شامل شاک و‬
‫اختلجات است که در حدود سه روز بعد از تطبیق واکسین به میان میاید‪ .‬به عوض ‪ DPT‬شما میتوانید واکسین ‪ DT ، TT‬را تطبیق کنید‪.‬‬

‫اگر شما دانستید که طفلی برای اخذ چندین واکسین در عین زمان واجد شرایط است‪ ،‬درهمان زمان واکسین برا یش تطبیق نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین هارا در قسمت های مختلف بدن زرق نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬بیشتر از یک دوزاز عین واکسین را به یک شخص در یک جلسه واکسیناسیون تطبیق نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬فاصله بین دو دوز واکسین حد اقل باید ‪ 4‬هفته باشد )نظر به تقسیم اوقات ستندرد(‪.‬‬

‫‪ 6 .6‬واقعات غیر مترقبه به تعقیب واکسیناسیون یا ) ‪.Adverse Event fallowing immunization (AEFI‬‬
‫هدف واکسیناسیون وقایه کردن فرد و جامعه در مقابل امراض قابل وقایه توسط واکسین ها میباشد‪ .‬اگرچه واکسین های عصر حاضر کامل‬
‫مصئون هستند ولی هیچ واکسین کامل مبری از خطر) از خطرات خفیف گرفته تا خطرات تهدید کننده حیات( نیستند‪.‬‬
‫و باعث نگرانی میشوند و‬ ‫واقعات غیر مترقبه به تعقیب واکسین عبارت از حادثات طبی هستند که بعد از تطبیق واکسین به میان آ مده‬
‫چنین تصور میشود که از سبب واکسین به میان آمده باشند‪.‬‬
‫واقعات غیر مترقبه به تعقیب واکسین میتواند ناشی از عوامل ذیل باشد‪:‬‬
‫‪ ‬خود واکسین )زاده واکسین( ‪ :‬این حالت در اشخاص به خصوص و از اثر واکسین های به خصوص به میان آمده که شامل‬
‫اختلجات خفیف‪ ،‬اندفاعات جلدی‪ ،‬تب‪ ،‬و عکس العمل های موضعی میباشد ‪ .‬اکثر اوقات این عکس العمل ها خفیف بوده و دوام‬
‫کوتاه دارند‪.‬‬
‫‪ ‬واقعات غیرمترقبه ناشی از پروگرام واکسیناسیون‪ :‬این حالت از سبب اشتباهات در هنگام تطبیق واکسین و اداره نمودن واکسینها‬
‫به میان میایند مانند‪:‬‬
‫تطبیق بیشترواکسین ازدوزمعینه‪ ،‬تزریق در محل غلط‪ ،‬تخنیک های غیر معقم‪ ،‬واکسین حل شده با محلل نادرست‪ ،‬مقدارغلط‬
‫محلل‪ ،‬در نظر نگرفتن مضاد استطباب واکسیناسیون ‪ ،‬واکسین منتن شده ‪ ،‬استفاده از واکسین های حل شده ‪ BCG‬و سرخکان در‬
‫جلسات بعدی‪.‬‬
‫واقعات تصادفی‪ :‬بعضی اوقات واقعه هیچ ارتباطی به واکسین ندارد ولی مردم و حتی کارکنان صحی فکر میکنند که واقعه از‬ ‫‪‬‬
‫سبب واکسین به وجود آمده است‪.‬‬
‫واقعات غیر مترقبه به تعقیب واکسین میتواند که سبب امتناع و روگردانی مردم از واکسین شود ‪ .‬از همین سبب این موضوع از اهمیت‬
‫زیادی برخوردار است که باید سرویلنس واقعات بعد از واکسین جدا در نظر گرفته شده و از این واقعات جلو گیری شود تا اعتماد مردم‬
‫نسبت به واکسین زیاد شود ‪.‬‬
‫بعضی از واقعات غیر مترقبه به تعقیب واکسین قرار ذیل میباشد‪:‬‬
‫‪ .1‬آ بسی های محل زرق‪ :‬موجودیت یک اندفاع متموج و یا جاری شدن مایع ازآن ‪ ،‬در محل زرق واکسین ‪ ،‬با یا بدون تب‪.‬‬
‫‪ .2‬التهاب عقدات لمفاوی‪ :‬کلن شدن حد اقل یک عقده لمفاوی به اندازه سر انگشت یک شخص کاهل ویا جاری شدن مایع از یک‬
‫مجرا از عقده لمفاوی‪.‬‬
‫‪ .3‬عکس العمل های موضعی شدید‪ :‬سرخی ویا پندیدگی در محل زرق همرا با یکی یا چند از علمات ذیل‪:‬‬
‫‪ -‬پندیده گی درعقب نزدیک ترین مفصل‪.‬‬
‫‪ -‬درد‪ ،‬سرخی و پندیده گی برای مدت بیشتر از سه روز‪.‬‬
‫‪ -‬قابل بستری شدن در شفاخانه‪.‬‬
‫‪ .4‬عوارض غیر مترقبه سیستم عصبی مرکزی ‪:‬‬
‫‪ 4.1‬فلج حاد‬
‫‪ 4.2‬مرض دماغی )‪ (Encephalopathy‬در ظرف ‪ 72‬ساعت بعد از واکسین‪.‬‬
‫‪ -‬اختلجات‬
‫‪ -‬اختلل شعور که برای یک روز یا زیادتر دوام میکند‪.‬‬
‫‪ -‬تغیرات سلوکی که برای یک روز یا زیادتر دوام میکند‪.‬‬
‫‪ .5‬سایر‪:‬‬
‫‪ 5.1‬عکس العمل های حساسیتی )در جلد‪ ،‬تنفس صداداریا ویزینگ ‪ ،‬یا اذیمای عمومی(‬
‫‪ 5.2‬عکس العمل های حساسیتی شدید )‪ : (Anaphlactoid reactions‬این حالت میتواند که در ظرف ‪ 2‬ساعت بعد از واکسیناسیون‬
‫به وقوع پیوسته و شامل یکی یا چند از علمات ذیل میباشد‪:‬‬
‫‪ -‬تنفس صدادار و نفس کوتاهی‪.‬‬
‫‪26‬‬
 ‫‪ -‬اذیمای حنجره ‪ /‬سپزم حنجره‪.‬‬
‫‪ -‬یک یا چند از علمات جلدی‪.‬‬
‫شاک حساسیتی ‪ :‬عدم کفایه سیستم دورانی ‪ ،‬با یا بدون سپزم حنجره ‪ ،‬عسرت تنفس فورا بعد از تطبیق واکسین‪.‬‬ ‫‪5.3‬‬
‫‪ 5.4‬التهاب و درد های مفصلی عموما در مفاصل محیطی‪.‬‬
‫‪ 5.5‬سیندروم شاک توکسیک‪ :‬حمله ناگهانی تب‪ ،‬استفراغ ‪ ،‬و اسهال در ظرف چند ساعت بعد از واکسین که در ظرف ‪ 24‬تا ‪48‬‬
‫ساعت منجر به مرگ میگردد‪.‬‬

‫تمام واقعات متذ کره و سایر واقعات ناگوار به تعقب واکسین باید راپور داده شود‪ ،‬تحقیق شود‪ ،‬و تدابیرمناسب گرفته شود ‪ ،‬و به مردم‬
‫مفاهمه صورت گیرد‪.‬‬
‫به حیث یک واکسیناتور یا کارمند معافیت کتلوی شما مسئولیت دارید که ‪:‬‬
‫با استفاده از تعریف واقعات ستندرد واقعه عوارض ناگوار را تشخیص نمایید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫زمانی که واقعه ناگوار به تعقیب واکسینا سیون بروزکرد دراسرع وقت آنرا راپوردهید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫با والدین و جامعه کار کنید تا واقعات را شنا خته و راپوردهند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫فورأ به نماینده ‪ AFP sentinel site‬درنزدیک ترین مرکز صحی ‪ ،‬سوپروایزر ‪ ، EPI‬تیم اداری ولیتی)‪ (PEMT‬و تیم اداری‬ ‫‪‬‬
‫حوزوی معافیت کتلوی)‪ ،(REMT‬سازمان صحی جهان)‪ (WHO‬و یونسف)‪ ( UNICEF‬راپوردهید‪.‬‬

‫بخش سوم‬
‫کولد چین یا زنجیر سرد‬
‫‪ .1‬سیستم زنجیر سرد چیست؟‬
‫زنجیر سرد عبارت ازسیستمی است مرکب ازافرادووسا یل که نگهداری واکسین موثر را ‪ ،‬اززما ن تولید آن درفابریکه الی تطبیق آ ن به‬
‫یک طفل ویا خا نم تضمین میکند‪ .‬سیستم زنجیر سرد شامل تدا بیری است که نگهداری واکسین را درذخا یروجریا ن انتقال به شکلی تنظیم‬
‫مینما ید که واکسین هارا تا زما نیکه به استفاده کننده میرسند باید در یک درجه حرارت مناسب نگهداری شوند‪.‬‬
‫سیستم زنجیر سرد از دو عنصرعمده ذیل تشکیل شده است‪:‬‬
‫‪ ‬افرادی که مواد و لوازم طبی را نگهداری و به کار میبرند‪.‬‬
‫‪ ‬تجهیزا ت ووسایلی که برای نگهداری و انتقال مصؤن واکسین ها بکار میروند‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫شکل ‪ :11‬سیستم زنجیرسرد‬

‫‪ .2‬سامان و لوازم زنجیر سرد که در مراکز صحی استفاده میشوند‪:‬‬

‫سامان ولوازم زنجیر سرد که در مراکز صحی بکاربرده میشوند قرارذیل اند‪:‬‬

‫‪ 1 .2‬یخچال ها‪:‬‬
‫یخچال های مراکز صحی میتواند که توسط برق ‪ ،‬تیل خاک‪ ،‬گاز و یا منابع انرژی دیگر)آفتابی( فعالیت کنند‪.‬‬

‫شکل ‪ : 12‬یخچال های جذبی و فریزر تیپ ‪PIS 3/28-M‬‬

‫شکل ‪ :13‬یخچال فشاری و آیس پک ساز تیپ ‪PIS E3/30‬‬

‫‪28‬‬
 ‫یخجال ها ي مورد استفاده معافیت کتلوی در افغانستان قرار ذیل است‪.‬‬
‫بصورت عموم بدو نوع است‬
‫‪-1‬یخچال های قشاری ‪ ،‬فعل در پروگرام معافیت در مراکز حوزوی و ولبیتی از آنها استفاده میشود‬
‫‪ -2‬یخچال های جذبی)‪ Sibir, RCW50‬گازی‪ RCW50،‬تیلی و ‪ RCW42‬گازی(‬
‫یخچال ها بشکل تصویر نشان داده شود مع نام ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫‪7‬‬

‫‪8‬‬

‫‪5‬‬
‫‪9‬‬

‫‪1‬‬
‫‪0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪29‬‬
 ‫‪6‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪0‬‬

‫‪1‬‬
‫‪3‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪4‬‬

‫‪ .1‬کند نسر یا آ له تراکم‬

‫‪ .2‬پوشا یا کورمحا فظوی دودکش ونل گا زما یع‪.‬‬
‫‪ .3‬نل های مار پیچ‬
‫‪ .4‬ذخیره گا زما یع ‪.‬‬
‫‪ .5‬جیت و برنر‬
‫‪ .6‬ترموستا ت‬
‫‪ .7‬وال امنیت‬
‫‪.8‬ل یتر‬
‫‪ .9‬سیم خبررسان‬
‫‪ . 10‬پیت ا نتقا ل گا زازوال ا منیت به چت برنر‪.‬‬
‫‪.11‬میله فا صله سنج دیوار‪.‬‬
‫‪ .12‬لین برق‬
‫‪ .13‬چراغ آلدین‬
‫‪ .14‬تانکی تیل‬

‫‪ 2 .2‬کولد بکس ها) بکس های سرد( ‪:‬‬

‫کولد بکس عبارت از یک ظرف عایقی است که در آن آیس پک های منجمد شده گذاشته میشود تا واکسین ها و محلل ها را سرد نگهداری‬
‫کند‪.‬‬
‫کولد بکس ها بخاطر انتقال واکسین ها از سرد خانه) کولد روم( ها به مراکز صحی و نگهداری واکسین ها در مراکز صحی در حالتیکه‬
‫یخچال خراب شده و از کار افتیده باشد استفاده میشود‪.‬‬
‫شکل ‪ : 14‬کولد بکس خورد )با ظرفیت ‪ 12‬آیس پک(‬

‫‪30‬‬
 ‫‪ 3 .‬واکسین کریر یا انتقال دهنده واکسین‪:‬‬
‫واکسین کریر ها نیز مانند کولد بکس ها یک ظرف عایقی است که در آن آیس پک های منجمد شده گذاشته میشود تا واکسین ها و محلل ها‬
‫را سرد نگهداری کند‪ .‬واکسین کریر ها نسبت به کولد بکس ها کوچک تر بوده و انتقال آن در حالتی که شما پیاده سفر میکنید آسان تر است‬
‫اما نمی تواند که مانند کولد بکس به مدت زیادی واکسین هارا سرد نگه بدارد )عموما ‪ 24‬تا ‪ 72‬ساعت(‪.‬‬
‫واکسین کریر ها برای انتقال واکسین ها و محلل های آن در فعالیت ساحات دور رس و هم به خاطر سرد نگهداشتن واکسین ها و محلل های‬
‫آن در جریان یک جلسه واکسیناسیون در مرکز صحی استفاده میشود‪.‬‬
‫شکل ‪ :15‬واکسین کریر سایز بزرگ ) با ظرفیت ‪ 4‬آیس پک(‬

‫آیس پک ها در واکسین کریر‬ ‫یک پارچه اسفنجی)‪ (Foam Pad‬در بالی‬

‫نشده واکسین هارا از مواجه‬ ‫گذاشته میشود تا زمانی که واکسین کریر باز‬
‫شدن به هوای بیرونی محافظت کرده و همچنان در جلسات واکسیناسیون واکسین ها و محلل ها در بالی آن گذاشته میشود‪.‬‬

‫شکل ‪ :16‬پارچه اسفنجی )‪ (Foam Pad‬در حالت استفاده‬

‫‪ 4 .2‬آیس پک‬
‫آیس پک ها بوتل های پلستیکی ‪ ،‬هموار و چهار ضلعی هستند که از آب پر شده و منجمد میگردند‪ .‬آیس پک ها به اندازه های مختلف‬
‫موجود هستند‪:‬‬
‫آیس پک های ‪ 0.6‬لیتره برای کولد بکس‪.‬‬
‫آیس پک های ‪ 0.4‬لیتره برای واکسین کریر ها‪.‬‬
‫هر مرکز صحی باید دو نوع از آیس پک داشته باشد‪ .‬یک نوع یخ زده و در عین حال یک نوع دیگر در حالت استفاده‪.‬‬

‫‪31‬‬
 ‫شکل ‪ :17‬آیس پک ها ‪ 0.6‬لیتره‬

‫‪ .2‬مانیتور های زنجیر سرد‪:‬‬

‫منظور از مانیتورهای زنجیر سردعبارت از وسایلی است که توسط آن ما میتوانیم متیقن شویم که واکسین ها و محلل های آن در جریان‬
‫انتقال و یا نگهداری در حرارت مناسب قرار داشته اندیا خیر؟‬
‫وبه بصورت عموم بدو نوع اند‪.‬‬
‫‪ -1‬ترمامیترها‬
‫‪ -2‬شاهد ها‬

‫‪ 1 .3‬ترمامیتر) یا حرارت سنج ها(‪:‬‬

‫ترمامیتر ها عبارت از وسایلی اند که درچه حرارت موجوده یا فعلی را نشان میدهند‬
‫کارمندان مراکز صحی از انواع مختلف ترمامیتر ها استفاده مینمایند تا درجه حرارت یخچال ها‪ ،‬کولد بکس ها و واکسین کریر هارا‬
‫کنترول نمایند‪.‬‬
‫ترمامیتر های شیشه یی مملو از مایع‪ ،‬باید به تنهایی در یخچال ها استفاده نشوند زیرا اینها در حرارت پایین تر از نقطه انجماد نمی توانند‬
‫کار کنند‪.‬‬

‫شکل ‪ : 18‬ترمامیتر یا گرما سنج‬

‫‪32‬‬
 ‫ترمامیتر ساعتی یاعقربی‬ ‫ترمامیتر الکولی ویا سیمابی‬

‫‪ 2 .3‬مانیتورهای زنجیر سرد واکسین )‪:(Vaccine Cold chain monitors‬‬

‫مانیتورها یا کنترولرهای زنجیر سرد واکسین‪ ،‬عبارت از کارت های مراقبتی ای اند که رنگ آن در صورت معروض شدن به حرارت‬
‫بلند تغییر میکند‪ .‬کارکن صحی با استفاد ه از آن میتواند بفهمد که واکسین ها برای چه مدتی به حرارت بلند معروض گردیده اند‪ .‬با استفاده‬
‫از این کارت همچنان میتوانیم بفهمیم که واکسین ها در کجا به حرارت بلند معروض گردیده اند‪.‬‬
‫شکل ‪ :19‬کارت کنترولر زنجیر سرد واکسین)‪( VMC‬‬

‫‪ 3.3‬فریز‬
‫واچ‪/‬ف‬
‫ریزت‬
‫گ‬

‫)شاهد یخ زدگی واکسین ها (‪:‬‬

‫فریزواچ متشکل از یک ویال کوچک مملو از مایع سرخ رنگ و یک کارت سفید بوده که در یک پوشا پلستیکی قرار دارند‪ .‬در صورتی‬
‫که درجه حرارت محلی که این شاهد در آن قرار دارد برای مدت یکساعت از صفر درجه سانتی گرید پایین تر باشد ویال مذکور میشکند‪.‬‬
‫تولید کننده گان واکسین این شاهد ها را همراه با واکسین های ‪ DPT-Hep,DPT ، DT‬و ‪ TT‬میگذارند تا فریزواچ ها در جریان انتقال‬
‫و نگهداری واکسین ها با آنها باشند‪.‬‬

‫شکل ‪ ):20‬فریز واچ( شاهد یخ زدن واکسین ها‬

‫‪33‬‬
 ‫فریزواچ سالم‬ ‫فریزواچ تخریب شده‬

‫فریز تگ سالم‬ ‫فریزتگ تخریب شده‬

‫‪ - 5 .3‬شاهد ویال واکسین ) ‪:(Vaccine Vial Monitors‬‬

‫شاهد ویال واکسین)‪( VVM‬عبارت از لیبل های است که در ویال واکسین ها نصب بوده و رنگ آن در اثر معروض شدن دوامدار به‬
‫حرارت بلند تغییر میکند‪ .‬کارکن صحی قبل از اینکه یک ویال واکسین را باز نماید شاهد ویال واکسین را چک نماید تا متیقن شود که‬
‫واکسین به درجه حرارت بلند معروض و تخریب نشده است‪.‬‬

‫شکل ‪ VVM‬علوه شود‬

‫‪34‬‬
 ‫‪ .2‬جابجانمودن واکسین ها در یخچال و کولدبکس ها ‪:‬‬
‫وسایل زنجیر سرد شامل یخچال‪ ،‬کولد بکس ‪ ،‬و واکسین کریرها باید به طریقه درست پر شوند تا درجه حرارت مناسب برای واکسین ها و‬
‫‪.‬محلل های آن در نظر باشد‬
‫‪:‬یکی از واکسیناتوران باید مسؤل کنترول و اداره زنجیر سرد باشد ‪ .‬مسؤلیت های وی قرار ذیل میباشد‬
‫‪ ‬نگهداری واکسین ها ‪ ،‬محلل ها و آیس پک ها‪.‬‬
‫‪ ‬ارزیابی و ثبت درجه حرارت روزمره‪.‬‬
‫‪ ‬حفظ ومراقبت از وسایل زنجیر سرد در مرکز صحی‪.‬‬
‫شکل ‪ :21‬پر کردن یخچال توسط واکسین ها‬

‫‪:‬یخچال های واکسین دو قسمت دارند ‪4. 1‬‬

‫‪O‬‬ ‫‪O‬‬
‫قسمت اساسی برای نگهداری واکسین ها و محلل ها که در آن درجه حرارت باید بین ) ‪ C 2 +‬الی ‪ (+ C 8‬باشد‪ .‬ترموستات یا کنترولر‬
‫درجه حرارت بخاطر تنظیم نمودن حرارت این قسمت کار میکند‪.‬‬
‫فریزر یا یخدان ‪ :‬به خاطر منجمد ساختن آیس پک ها است و درجه حرارت در این قسمت از ‪ 0O‬درجه پایین تر میباشد‪.‬‬
‫‪:‬یخچال های واکسین را به ترتیب ذیل پر کنید‬
‫‪ ‬آیس پک ها را درفریزرمنجمد ونگهداری نمایید ‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین ها و محلل ها را در قسمت اساسی یخچال بگذارید‪:‬‬
‫واکسین های فلج )‪ (OPV‬و سرخکان را در قفسچه بالیی نزدیک فریزر بگذارید‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫واکسین های ‪ BCG، DPT‬و ‪ TT‬را در قفسچه وسطی بگذارید‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫محلل هر واکسین را در نزدیک همان واکسین مربوطه بگذارید‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ ‬قطعی های واکسین را به شکلی دسته بندی کنید که از بین هر کدام هوا عبور کرده بتواند‪.‬‬
‫‪ ‬ویال های باز شده و برگشته را در یک قطعی علیحده در قسمت اساسی یخچال گذاشته و روی آن لیبل "برگشته است" را بنویسید‬
‫تا در اولین فرصت از این واکسین ها استفاده شود‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین ها را در قفسچه های دروازه یخچال نگذارید زیرا درجه حرارت مناسب نمیداشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین های تاریخ تیر شده را در یخچال نگذارید ‪ .‬آنها را به ذخیره گاه ولیتی بفرستید‪.‬‬
‫‪ ‬هیچ نوع غذا‪ ،‬نوشیدنی و یا دوا را در یخچالی که واکسین در آنها نگهداری میشود نگذارید‪.‬‬
‫‪ ‬باز نمودن دروازه یخچال درجه حرارت را بلند میبرد‪ ،‬قبل از اینکه دروازه یخچال را باز کنید خوب فکرکنید که چه کاری را‬
‫میخواهید انجام دهید‪.‬‬
‫‪ ‬کوشش کنید که دروازه یخچال را بیشتر از سه مرتبه در روز باز نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬یک کارت ذخیره را تهیه نموده و آنرا هر زمانی که واکسین ها را در یخچال میگذارید یا از آن خارج میکنید درآن کارت ثبت‬
‫نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین ها را برویت چک لست از یخچال ویا کولد بکس اخذ نمائید تا از باز شدن اضافی یخچال و کولد بکس جلوگری بعمل آید‪.‬‬

‫‪ :‬کولد بکس ها و واکسین کریرها ‪4. 2‬‬

‫‪:‬واکسین ها را در بین کولد بکس و واکسین کریر قرار ذیل جابجاکنید‬
‫‪ ‬آیس پک های منجمد مورد ضرورت را از فریزرعاجل گرفته و دروازه را دوباره بسته کنید‪.‬‬
‫‪35‬‬
 ‫آیس پک ها را در چهار طرف داخل کولد بکس و واکسین کریر بگذارید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫به سرعت تمام واکسین ها و محلل های را که ضرورت دارید از قسمت اساسی یخچال گرفته و دروازه را بسته کنید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫برای فعالیت های دور رس ) ‪ (Outreach‬تنها ویال های سر بسته را بگیرید‪ .‬واکسین ها و محلل های آنرا در قسمت وسطی کولد‬ ‫‪‬‬
‫بکس ویا واکسین کریر بگذارید ‪ .‬ویال ها میتواند با قطعی آن یکجا یا بدون قطعی گذاشته شوند ‪ ،‬مربوط به این است که چی مقدار‬
‫واکسین ضرورت است‪ .‬ویال واکسین های ‪ TT،DPT‬و ‪ DPT-Hep B‬را در تماس آیس پک ها نگذارید‪ .‬آنها را با یک صفحه‬
‫از اخبار یا کارتن بپیچانید تا از یخ زدن آنها جلو گیری شده بتواند‪.‬‬
‫یک ترمامیتر را دربین واکسین ها بگذارید با وجودی که شاهد ویال واکسین در ویال ها نصب است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ایس پک های دیگر را در بالی واکسین ها بگذارید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫پارچه اسفنجی را در بالی آ یس پک ها بگذارید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سرپوشا واکسین کریر را محکم ببندید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ .5‬تهیه آیس پک ها )) ‪:ICE Packs‬‬

‫آیس پک ها را قرار ذیل تهیه نمایید‪:‬‬
‫‪ ‬آیس پک را از آب پاک و سرد مملو نموده و سرپوشا آنرا محکم ببندید‪.‬‬
‫‪ ‬هر ایس پک را سر چپه و سر راسته کنید تا متیقن شوید که کدام سوراخ ندارند‪.‬‬
‫‪ ‬ایس پک ها را سر راسته یا به پهلو در یخدان گذاشته و دروازه آنرا بسته نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬آنها را به مدت حد اقل ‪ 48‬ساعت در یخدان بگذارید تا کامل منجمد شوند‪.‬‬
‫آ یس پک های اضافی را در قفسچه پایینی قسمت اساسی یخچال جابجا کنید تا این قسمت یخچال را سرد نگهدارند‪ .‬وقتیکه این ایس پک‬
‫هارا در یخدان بگذارید نسبتا زودتر منجمد خواهد شد زیرا آب داخل آن از قبل به اندازه کافی سرد شده است‪.‬‬

‫‪ :‬کنترول و تنظیم درجه حرارت ‪6.‬‬

‫‪:‬کنترول درجه حرارت در یخچال های واکسین ‪6. 1‬‬
‫‪:‬به خاطر اینکه شما بتوانید درجه حرارت را در قسمت اساسی یخچال کنترول نمایید به وسایل ذیل ضرورت است‬
‫‪ ‬ترمامیتر‬
‫‪ ‬گراف یا جدول ثبت درجه حرارت‪ ،‬که در قسمت بیرونی یخچال نصب باید کرد‪.‬‬
‫ترمامیتر را در قسمت اساسی یخچال گذاشته و آنرا هر صبح و بعداز ظهر بخوانید ‪ ،‬روزهای رسمی و رخصتی‪ .‬درجه حرارت موجوده را‬
‫‪.‬در جدول ثبت درجه حرارت که ذیل نشان داده شده است درج نمایید‬
‫شکل ‪ :23‬چارت درجه حرارت یخچال‬

‫در صورتی که درجه حرارت پایین تر یا بال تر از ساحه مصؤن باشد آنرا تنظیم کنید‪ .‬وقتی که یک چارت کامل پر شد با یک چارت جدید‬
‫‪.‬آنرا تعویض کنید‪ .‬چارت خانه پری شده را در یک فا یل برای مراجعه های بعدی نگهداری کنید‬
‫‪36‬‬
 ‫حد ا اقل دو‬ ‫درجه حرارت یخچال و یا کولدبکسی که در آن واکسین ها را نگهداری مینمایید هر روز بشمول روز های رخصتی‬
‫مرتبه)صبح وبعد از ظهر( ثبت نماید‬

‫‪:‬تنظیم درجه حرارت یخچال ها ‪6. 2‬‬

‫‪:‬درصورتی که درجه حرارت زیاد بلند باشد )بلند تر از ‪ 8+‬درجه( قرار ذیل عمل کنید‬
‫‪ ‬متیقن شوید که یخچال کار میکند‪ ،‬تیل یا منبع انرژی را ارزیابی کنید‪.‬‬
‫‪ ‬در صورتی که یخچال کار میکند ‪ ،‬ترموستات یا کنترولر حرارت را تنظیم کنید‪ .‬دکمه کنترول ترموستات را به نمره بلند تر تنظیم‬
‫کنید‪ .‬این کار باعث سرد شدن یخچال میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬ببینید که دروازه یخدان درست بسته شده است یا خیر‪ ،‬ممکن رابردروازه تخریب شده باشد‪.‬‬
‫‪ ‬در صورتی که یخچال کار نکند تمام واکسین هارا در یک کولد بکس جابه جا کنید‪ ،‬تا زمانی که یخچال ترمیم شود‪.‬‬

‫‪:‬در صورتی که درجه حرارت زیاد پایین باشد )پایین تر از‪ 2+‬درجه( قرار ذیل عمل کنید‬
‫‪ ‬ترموستات را به یک درجه پایین تر عیار کنید )تیر آنرا در مقابل یک نمره پایین تر بیاورید(‪ .‬این کار یخچال را گرم تر میسازد‪.‬‬
‫‪ ‬واکسین های ‪ TT ، DPT‬و ‪ DPT-Hep B‬را چک کنید‪ .‬تست تکان دادن بخاطر ارزیابی یخ زده گی را اجرا کنید‪.‬‬

‫‪:‬محافظت درجه حرارت مناسب در کولد بکس ها و واکسین کریرها ‪6. 3‬‬
‫درجه حرارت در بین کولد بکس ها و واکسین کریر ها تنظیم شده نمیتواند ولی شما میتوانید که درجه حرارت را زیر ‪ 8+‬درجه نگهداری‬
‫‪.‬کنید در صورتی که قرار ذیل عمل نمایید‬
‫‪.‬سرپوشا واکسین کریر را در اثنای انتقال خوب محکم ببندید‬
‫در اثنای جلسه واکسیناسیون ویال های باز شده را در بالی پارچه اسفنجی بگذارید‪ .‬پارچه اسفنجی واکسین های داخل را سرد نگه داشته و‬
‫‪.‬در عین حال برای گذاشتن واکسین ها یک جای مناسب میباشد‬
‫ویال های استعمال شده را دوباره در داخل واکسین کریر نگذارید ‪ ،‬اگر پارچه اسفنجی را هر بار بعد از استعمال بال کنید فضای داخل‬
‫‪.‬واکسین کریر گرم میشود‬
‫واکسین کریر ها و کولد بکس ها را در سایه بگذارید‪ .‬واکسین کریر یا کولد بکس را در داخل موتری که در آفتاب استاده است نگذارید‪ .‬آنها‬
‫را از موتر پایین نموده و در یک سایه بگذارید‪ .‬شما میتوانید که واکسین ها و آیس پک ها را ارزیابی کنید که قابل استفاده است یا نی ‪ .‬ایس‬
‫پک را از واکسین کریر یا کولد بکس بیرون نموده شور بدهید ببینید که آیا صدای شور خوردن آب در گوشا تان میرسد یا نه ‪ .‬اگر صدای‬
‫آب بگوشا نیامد آیس پک ذوب نشده است و واکسین ها خراب نشده است‪ .‬در صورتی که صدای آب به گوشا تان آمد آیس پک آب شده است‬
‫و این نشان میدهد که واکسین ها به حرارت بلند معروض شده اند و باید باطل گردند‪.‬‬

‫‪:‬مواظبت از وسایل زنجیر سرد ‪7.‬‬

‫‪ :‬مواظبت یخچال ها و واکسین ها ‪7. 1‬‬
‫‪.‬یک یخچال در صورتی خوب کار میکند که منظما پاک شده وبرفک آن آب شود‬
‫یخ ضخیم یخچال را سرد نمی سازد بلکه باعث آن میشود که یخچال به مشکل کار کند و زیادتر انرژی مصرف کند‪ .‬به این اساس شما باید‬
‫یخ های یخچال را در صورتی که از نیم سانتی متر ضخیم تر شد و یا ماه یکبار دورنمایید‪ .‬بخاطر پاک کردن ویا دورنمودن برفک از‬
‫‪:‬یخچال قرار ذیل عمل کنید‬
‫‪ ‬تمام واکسین ها ‪ ،‬محلل ها و آیس پک های یخ زده را از یخچال بیرون نموده و آنها را در یک کولد بکس مملو از ایس پک های‬
‫یخ‪ ،‬جابه جا کنید‪.‬‬
‫‪ ‬منبع انرژی یخچال را خاموشا کنید‪.‬‬
‫‪ ‬دروازه یخچال را باز نگه داشته و منتظر باشید تا یخ آن آب شوند‪ .‬کوشش نکنید که برفک را با کارد یا کدام چیز برنده تراشا‬
‫نمایید این عمل میتواند که یخچال را کامل تخریب کند‪.‬‬
‫‪ ‬داخل یخچال را با یک تکه پاک کنید‪.‬‬
‫‪ ‬یخچال را دوباره روشن کنید‪.‬‬
‫‪ ‬زمانی که درجه حرارت یخچال به ‪ 8+‬درجه یا پایین تر عیار شد دوباره واکسین ها ‪ ،‬محلل ها و ایس پک ها را بگذارید‪.‬‬

‫در صورتی که یخچال کار نکند چی باید کرد؟ ‪7. 2‬‬

‫‪.‬در صورتی که یخچال کار نکند اولتر از همه واکسین ها را محافظت کنید بعدآ به یخچال مصروف شوید‬

‫‪37‬‬
 ‫‪:‬مواظبت واکسین ها ‪7. 2. 1‬‬
‫واکسین ها را تا زمانی که یخچال ترمیم میشود به یک جای دیگر انتفال بدهید‪ .‬در صورتی که شما متیقن باشید که یخچال در مدت کم دو‬
‫باره ترمیم میشود ‪ ،‬واکسین هارا در بین یک کولد بکس یا واکسین کریر که مملو از آیس پک های منجمد شده باشد بگذارید ‪ .‬در صورتی‬
‫‪.‬که ترمیم یخچال وقت زیاد تری را بگیرد باید واکسین هارا در بین یک یخچال دیگر بگذارید‬
‫‪:‬دوباره به کار انداختن یخچال ها ‪7. 2. 2‬‬
‫‪ ‬منبع انرژی ‪ ،‬گاز یا برق یا تیل را چک کیند‪ .‬در صورتی که انرژی نباشد تا اینکه انرژی دوباره احیا میگردد از تدابیر دیگری‬
‫استفاده نمایید‪.‬در صورت خلص شدن تیل یا گاز به زودی تیل یا گاز تهیه نمایید‪.‬‬
‫‪ ‬در صورتی که نبودن انرژی پرابلم نباشد‪ ،‬یخچال را ترمیم کنید و یا به سوپروایزر ویا تکنیشن موضوع را راپور بدهید‪.‬‬

‫‪ 3.7‬مراقبت نمودن کولد بکس ها و و اکسین کریر ها‪:‬‬

‫ضربه و شعاع آفتاب میتواند که باعث ترکیدن جدار ها و سرپوشا کولد بکس و واکسین کریر گردد‪ .‬در صورت وقوع چنین حادثه واکسین‬
‫های که در داخل آن قرار دارند به حرارت معروض میگردند‪ .‬در صورتی که جدار های یک کولد بکس یا واکسین کریر درز یا ترکیده گی‬
‫‪.‬جزئی داشته باشد میتوانید که آنرا توسط یک رابر تیپ ترمیم کنید‬

‫‪:‬تست تکان دادن به منظور ارزیابی انجماد واکسین ها ‪8.‬‬

‫هر گاه بالی واکسین های دی پی تی یا دی پی هیپاتیتس بی هیب یا پنتا و تی تی)‪ DPT ،DPT-HepB-Hib‬یا ‪ ( Penta،TT‬مشکوک‬
‫هستید که شاید آنها را یخ زده باشد‪ ،‬میتوانید که این موضوع را با استفاده از تست تکان دادن ارزیابی کنید که آیا واکسین ها منجمد شده اند‬
‫ویا خیر! زیرا یخ زدن سبب تخریب آنها میگردد‪.‬‬
‫‪:‬پروسیجر تست تکان را قرار ذیل اجرا میگردد‬
‫‪ ‬یک ویال واکسین را از عین لت نمبر و از عین کمپنی ایکه می خواهید آنرا تست نمایید بگیرید‪.‬‬
‫‪ ‬این ویال را در فریزریخپال تان )در درجه حرارت ‪ – c 20‬درجه( بگذارید تا کامل" منجمد شود‪.‬‬
‫‪ ‬ویال مذکوررا بعدآ از یخچال کشیده بگذارید تا خود بخود ذوب شود ) هیچگاه آنرا حرارت ندهید( این ویال‪،‬ویال شاهد میباشدو در‬
‫بالی آن علمه " منجمد شده را بنویسید(‬
‫‪ ‬اکنون ویال مشکوک را که شما فکر میکنید منجمد شده وویال شاهد را در یک دست گرفته و آنها را برای ‪ 15-10‬ثانیه تکان دهید‪.‬‬
‫‪ ‬هر دو ویال )ویال های شاهد ومشکوک( را در یک سطح هموار پهلوی هم بگذارید و آنها را تحت مشاهده قرار دهید‪).‬هر گاه لیبل‬
‫ویال پهن باشد ومانع دیدن رسوبات زیر ویال گردد ویال ها را سر چپه بگذارید‪ (.‬این پروسه ‪ 30-15‬دقیقه را در برمیگیرد‪.‬‬
‫نتیجه این تست به ترتیب ذیل ارزیابی میشود‪:‬‬
‫الف ‪ :‬هرگاه سرعت ترسب در هر دوویال یکسان ویا اینکه درویال مشکوک نسبت به ویال شاهد )که شما آنرا منجمد ساخته اید( سریع‬
‫تر باشد درین صورت ویال مشکوک منجمد شده وقابل استفاده نمی باشد‪ .‬بنا" ازویال های مشکوک استفاده نکرده به سوپروایزر اطلع‬
‫دهید‪) .‬فراموشا نکنید همه ویال های مشکوک را در درجه حرارت ‪+2‬و ‪ +8‬نگهداری نمایید‪.‬‬
‫ب‪ :‬هرگاه سرعت ترسب در ویال مشکوک) ویال ایکه شما فکر میکنید منجمد شده( بطی تر وآهسته تراز ویا ل شاهد باشد درینصورت‬
‫ویال های مشکوک قابل استفاده هست‪.‬‬
‫شکل ‪ :24‬تست تکان دادن برای واکسین های ‪ TT‬و ‪DPT‬‬

‫‪38‬‬
‫) ‪ 2O C +‬الی‬ ‫تمام واکسین های معافیت کتلوی در مراکز صحی و فعالیت دور رس )‪ ،(Outreach‬باید در بین درجه حرارت‬
‫‪ (+ O C8‬درجه سانتی گرید نگهداری شوند‪.‬‬

‫بخش چهارم‬
‫‪:‬زرقیات مصئون‬
‫تعریف ‪:‬زرقیاتیکه عاری از خطر برای زرق کننده ‪ ،‬زرق شونده ‪،‬جامعه و محیط باشد رزقیات مصئون گفته میشود‬

‫‪ :‬وسایل زرق ‪1.‬‬

‫دو نوع سرنج و سوزن یکبار مصرف موجود است ‪ .‬یکبار مصرف ستندرد و اوتو دیسبل ‪) AD‬که به طور اتومات از کار می افتد( ‪.‬‬
‫سرنج های اتودیسبل طوری عیار شده اند که ناممکن است که آنهارا بیشتراز یک مرتبه استفاده کنیم ‪ .‬در نتیجه خطر انتقال امراض را از‬
‫‪.‬طریق خون از یک شخص به شخص دیگر به حد اقل کاهش میآبد‬

‫‪:‬اندازه سرینج و سوزن ‪1. 1‬‬

‫مورد استفاده‬
‫‪) BCG‬به منظور زرق داخل جلدی(‬
‫تمام واکسین های دیگر معافیت کتلوی به منظور‬
‫زرق های داخل عضلی و تحت الجلدی‬
‫حل نمودن واکسین ها‬
‫‪.‬اندازه های مختلف سرینج و سوزن به مقاصد مختلف به کار میروند‬
‫اندازه سرینج‬ ‫اندازه سوزن‬
‫‪ ml 0.1‬ملی لیتر‬ ‫ملی متر ‪ 26 ،‬گیج ‪10‬‬
‫‪ ml‬ملی لیتر ‪0.5‬‬ ‫ملی متر ‪ 23 ،‬گیج ‪25‬‬
‫‪ ml‬ملی لیتر ‪5‬‬ ‫ملی متر‪ 18 ،‬گیج ‪76‬‬

‫‪:‬استعمال مصئون سرینج ها و سوزن ها ‪1. 2‬‬

‫‪:‬در هر قسمت از سرنج که دست شما تماس نماید ملوث میگردد‪ .‬دست تان نباید به قسمت های ذیل تماس کند‬
‫‪ ‬در تنه سوزن‬
‫‪ ‬در سوراخ )نوک ( سوزن‬
‫‪ ‬در قسمت قاعده سوزن‬
‫‪ ‬درقسمت نوک سرنج‬
‫‪39‬‬
 ‫‪ ‬در جدارتنه پلنجر سرنج‬
‫در صورتیکه در یکی از قسمت های متذکره دست تان تصادفآ تماس نماید سوزن وسرنج را باطل نموده وازسرنج وسوزن جدید استفاده‬
‫کنید‪.‬‬
‫شکل ‪ :25‬قسمت های سرنج و سوزن که نباید دست تماس نماید‬

‫‪ .2‬از بین بردن سرنج ها و سوزن های استفاده شده ‪:‬‬

‫تمام سرنج ها و سوزن ها به شکل مصئون باید بعد از استفاده از بین برده شوند‪.‬‬
‫سرنج ها وسوزن های استفاده شده باید قبل از اینکه از بین برده شوند در بین یک بکس مصئون )‪ (Safety box‬جابجا گردند‪ .‬بکس های‬
‫مصئون در مقابل آب و اشیای تیز مقاوم بوده و سوزن ها نمی توانند که آنهارا سوراخ کنند‪.‬‬
‫در عوض آن شما میتوانید که از ظروف پلستیکی سخت و یا قطعی های فلزی به خاطر جا بجا سازی و انتقال آن تا به کوره آتش یا جای‬
‫که در آن مواد فوق سوختانده میشود ‪ ،‬استفاده کنید‪.‬‬
‫شکل ‪ :26‬جا بجا سازی سرنج و سوزن در بکس مصئون‬

‫‪:‬تدابیر از بین بردن وسایل زرق ‪2. 1‬‬

‫‪:‬بخاطر از بین بردن وسایل زرق به شکل مصئون باید تدابیر ذیل را عملی نمود‬
‫‪ ‬سرنج ها و سوزن ها را باید در بکس مصئون جابجا کرد‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫‪ ‬بخاطر جلوگیری از جرحه بواسطه سوزن کوشش نکنید که سرپوشا سوزن را دوباره در بالی آن جا بجا کنید ویا سوزن و سرنج‬
‫را از همدیگر جدا سازید‪.‬‬
‫‪ ‬وقتی که بکس کامل پر شد آنرا توسط سوختاندن از بین ببرید ‪ ،‬هیچگاه آنرا دوباره استفاده نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬بعد از اینکه بکس پر شد آنرا بزود ترین فرصت ممکنه در نزدیک ترین محل ممکنه در یک کوره آتش بسوزانید‪ .‬محلی که‬
‫بکس درآنجا سوختانده میشود باید مصئون باشد‪.‬‬
‫‪ ‬بقایای آنرا بعد از سوختن در یک محل امن که به اندازه کافی عمیق باشد )‪ 75‬سانتی متر وسعت و ‪ 75‬تا ‪ 100‬سانتی متر عمق‬
‫داشته باشد( دفن نمایید‪ .‬این محل برای مردم باید قابل دسترس نباشد‪ .‬باید از مزارع زراعتی ‪ ،‬میدان بازی اطفال و منابع آبی باید‬
‫دور باشد‪.‬‬
‫‪ .3‬جلو گیری از جروحات و انتانات‪:‬‬
‫‪:‬با اتخاذ تدابیر ذیل شما میتوانید که خطرات ناشی از استفاده از وسایل زرق را کاهش دهید‬
‫‪:‬مواظب باشید که در حالت ذیل از جروحات جلو گیری کنید )‪1‬‬
‫‪ ‬در هنکام گرفتن واکسین از ویا ل ‪.‬‬
‫‪ ‬دست زدن به سوزن درهنکام تطبیق واکسین بعد از تطبیق واکسین‪.‬‬
‫‪ ‬در هنکام ازبین بردن سوزن های استفاده شده ‪.‬‬
‫‪ ( 2‬سوزن را بعد از استعمال دوباره در پوشا آن نگذارید‪ ،‬سوزن استعمال شده را با دست از سرنج جدا نکنید‪.‬‬
‫‪ ( 3‬سوزن ها و سرنج های استعمال شده را در یک ظرفی که به مقابل سوراخ شدن مقاوم باشد برای از بین بردن جابجا کنید‪ .‬ظرف مذکور‬
‫را در نزدیک محلی که عمل زرق اجرا میگردد بگذارید‪.‬‬
‫‪ (4‬دست و سایر حصص جلد تان را که با خون و یا دیگر مایعات بدن ملوث شده باشد به زودی بشویید‪.‬‬

‫بخش پنجم‬
‫پل ن گذا ری و سازمان دهی جلسات واکسیناسیون‬
‫‪ .1‬آماده گی برایشیما یا منظره یک جلسه واکسیناسیون در مرکز ثابت‪:‬‬
‫جلسات واکسیناسیون باید به شکلی سازمان دهی شود تا مراجعین که برای مرتبه اول حاضر میشوند باید بتوانند که بخاطردوز های بعدی‬
‫نیز مراجعه کنند‪ .‬آماده گی شامل اجزای ذیل است‪:‬‬
‫‪ ‬برای دایر نمودن جلسات واکسین های ‪ BCG‬و سرخکان باید تقسیم اوقات که در آن پالیسی ملی معافیت کتلوی در نظر گرفته‬
‫شده باشد ترتیب گردد‪.‬‬
‫‪ ‬متیقن شوید که واکسین ‪ ،‬وسایل و سایر لوازم مورد ضرورت آماده است‪.‬‬
‫‪ ‬تنظیم نمودن محل واکسیناسیون که هم برای کارکن صحی و هم برای مراجعین راحت و مناسب باشد‪.‬‬

‫قطی سرنج‬ ‫پنبه‬

‫ها‬
‫واکسین کریر‬
‫بکس مصئون‬ ‫تا لی شیت و قلم‬

‫آبدان‬

‫چوکی به مراجعین‬

‫صابون‬

‫چوکی به واکسیناتور‬
‫آبگیر یا تشت کوچک‬

‫‪41‬‬
‫باطله دانی‬
 ‫‪ 1 .1‬تقسیم اوقات‪:‬‬
‫خدمات واکسیناسیون باید طوری ترتیب گردد تا مراجعین بتوانند از آن استفاده کافی کنند‪ .‬درصورتی که مردم حاضر شده نتوانند و یا تعداد‬
‫زیادی از مراجعین در عین وقت مراجعه نمایند که باعث ازدحام گردد‪ ،‬در اینصورت شما مجبور هستید که وقت و روز واکسیناسیون را‬
‫تغیر بدهید‪.‬‬
‫تعداد جلسات واکسیناسیون را که در هفته و ماه ضرورت است محاسبه نمایید ‪،‬برای این هدف به معلومات ذیل ضرورت است‪.‬‬
‫شناسائی ساحه مربوطه )ترتیب نقشه(‬ ‫‪‬‬
‫لست قریه جات ساحه مربوطه‬ ‫‪‬‬
‫تعین ساحات فکس و اوتریچ‬ ‫‪‬‬
‫تعداد فامیل ها در هر قریه‬ ‫‪‬‬
‫محاسبه نفوس مجموعی ساحه)تعداد فامیل ‪ = X 7‬نفوس مجموعی(‬ ‫‪‬‬
‫تعین نفوس مورد هدف‬ ‫‪‬‬
‫طوریکه در ذیل نشان داده شده است‪.‬‬
‫چه تعداد جلسات را باید دایر نمایید؟‬
‫نفوس مورد هدف سالنه را محاسبه نمایید‪.‬‬ ‫‪(1‬‬
‫مثل‪ :‬در یک منطقه ایکه نفوس مجموعی آن ‪ 7200‬نفر است ‪ 4 %،‬فیصد آنرا در یابید )‪ 7200‬ضرب ‪4‬‬
‫‪X 7200 4 / 100 = 288‬‬ ‫تقسیم ‪ 100‬مساوی است به ‪ 288‬طفل(‪.‬‬

‫نفوس مورد هدف ماهانه را محاسبه نمایید‪.‬‬ ‫‪(2‬‬

‫مثل در مثال بال نفوس مورد هدف سالنه )‪ (288‬را بر ‪) 12‬ماه( تقسیم کنید )‪ 24‬طفل هدف هر ماه است(‪.‬‬

‫تعداد اوسط تماس)زرق( های سالنه را دریافت کنید‪ .‬هر مرتبه که یک طفل غرض تطبیق واکسین‬ ‫‪(3‬‬
‫مراجعه میکند یک تماس گفته میشود‪ .‬پنج تماس لزم است تا یک طفل واکسین های خود را تکمیل کند‪.‬‬
‫بخاطر اینکه تعداد مجموعی تماس های سالنه را دریافت نمایید نفوس مورد هدف سالنه را ضرب ‪ 5‬کنید ‪.‬‬
‫در مثال بال‪ 288 :‬را ضرب در ‪ 5‬میکنیم و تعداد تماس های سالنه ‪ 1440‬تماس میشود‪ .‬برای دریافت تماس‬
‫های ماهوار ‪ 1440‬را تقسیم ‪ 12‬نموده وتعداد تماس های ماهوار ‪ 120‬میشود‪.‬‬
‫تماس در سال ) ‪)12/‬ماه( =‪)120‬تماس دریک ماه ((‪288 X5=1440‬‬
‫تعداد جلسات مورد ضرورت ماهوار را محاسبه کنید‪ .‬به این منظور تعداد تماس های ماهانه را بر تعداد‬ ‫‪(4‬‬
‫اطفالی که در یک جلسه واکسیناسیون میتوانند واکسین شوند تقسیم کنید )‪ 50‬زرق در فکس و ‪ 30‬زرق‬
‫در ساحه یا اوتریچ اعدد مناسب است(‪.‬‬
‫‪-5‬در مثال بال‪ :‬تعداد تماس های ماهانه )‪ (120‬را تقسیم تعداد اطفالی که در یک جلسه واکسین زرق‬
‫میشوند)فکس و یا ساحه(‬
‫‪ 120‬تقسیم ‪) 3 = 50‬سه جلسه)روز( در ماه و یا یک جلسه در هفته (‪.‬‬

‫‪ 2‬پل ن گذا ری درسطح مرا کز صحی‪:‬‬

‫پل ن گذا ر ی عا مل اساسی جهت بهبود عرضه خدما ت واکسینا سیون در سطح مرکز صحی میبا شد‪.‬‬
‫که هدف آ ن عرضه برگذا ری جلسا ت منظم واکسینا سیون غرض معا فیت دهی به هرطفل وخا نم وا جد شرا یط سطح مرکز صحی‬
‫میبا شد‪ ،‬وپل ن گذا ری نیازبه همکا ری متقا بل یک تیم کا ری که شا مل پرسونل مرکز صحی با همکاری نزدیک جامعه میبا شد‪.‬‬
‫مرا حلیکه به یک پل ن با کیفیت به سطح مرکز صحی ترتیب شود ذ یل تشریح میگردد‪.‬‬

‫مرحله ‪ 1:2.1‬پل ن ا بتدائی ولسوا لی‪:‬‬

‫درقد م اول پرسونل مرکز صحی نقشه کا ر ی تما م مراکز صحی را در سطح ولسوا لی با مشخص نمودن سرحدات ساحات‬
‫تحت پوشش مرکز صحی که شا مل تما م جلسا ت واکسینا سیون میگردد ترتیب مینما یند‪.‬‬
‫مرحله ‪ 2:2.2‬پل ن مشترک درسطح ولسوا لی توسط پرسونل مرا کزصحی‪:‬‬
‫‪42‬‬
 ‫درحقیقت ا ین مرحله میتوا ند درجریا ن میتینگ وجلسا ت میا ن پرسونل ولسوا لی وپرسونل تما م مرا کزصحی درجریا ن ‪:‬‬
‫‪ ‬پرسونل ولسوا لی ومرا کزصحی مشترکآ برا ی هرمرکز صحی نقشه وپل ن جلسا ت واکسینا سیون را برا ی سا حا ت تحت‬
‫پوشش هرمرکز صحی به صورت جدا گا نه ترتیب مینما یند‪.‬‬
‫‪ ‬پرسونل ولسوا لی ومرکزصحی تمام معلوما ت جمع آ وری شده را منسجم نموده وپل ن جلسا ت واکسینا سیون درسطح‬
‫ولسوا لی را ترتیب وآ ما ده میسا زند‪.‬‬
‫‪ ‬هرمرکزصحی پل ن کا ری خودرا برا سا س پل ن جلسا ت واکسینا سیون ترتیب دهد‪.‬‬
‫‪ ‬با ا لخره پلن تمام مرا کز صحی منسجم گردیده ویک پل ن کا ر ی واحد را درسطح ولسوا لی یا مرکزصحی که نشا ن دهنده‬
‫زما ن ومکا ن برگذا ری جلسا ت واکسینا سیون میبا شد آ ما ده میگردد‪.‬‬

‫‪ .A‬نقشه باید به اساس معلومات ذیل ترسیم شود‪.‬‬

‫‪ .‬تما م قریه ها ‪ ،‬شهرک ومرا کزصحی‬
‫‪ ‬نفوس مجموعی و نفوس مورد هدف هرقریه وشهرک‪.‬‬
‫‪ ‬سا حا ت معروض به خطر یا سا حا ت که به آ ن حق الویت داده شده است‪.‬‬
‫‪ ‬را ه های مواصلتی‪ ،‬کوچه ها‬
‫‪ ‬وضیعت جغرا فیا ئی ) دریا ها ‪ ،‬کوه ها وآ بروها (‬
‫‪ ‬تعین استراتیژی معافیت کتلوی )‪.( F,O,M‬‬
‫‪ .B‬با ا ستفاده ازنقشه مرکزصحی درمورد جلسا ت ) مرکزثا بت ‪ ،‬دوررس وموبا یل( برا ی هرقریه یا شهرک تصمیم ا تخا ذ نما ئید‪.‬‬
‫نوعیت جلسا ت واکسینا سیون برا ی د سترسی به هرقریه وشهرک با حروف ‪ F‬برا ی مرکز ثا بت ‪ O‬برا ی دوررس و ‪M‬‬
‫برا ی تیم موبایل یا سیار درروی نقشه نشا نی کنید‪ .‬برا ی جلسا ت سا حا ت دوررس وتیم ها ی موبا یل از ویکتور) → (‬
‫درروی نقشه ا ستفا ده گردد‪ ،‬عمل به یک نقشه که نشا ن دهنده تما م معلوما ت ا زقبیل نفوس ‪ ،‬وضیعت جغرا فیا ئی ونوعیت‬
‫جلسا ت واکسینا سیون با شد ضروت است که در نقشه ذیل نشا ن داده شده است‪.‬‬

‫‪ 2.3 –3‬ترتیب پل ن جلسا ت واکسینا سیون درسطح مرکز صحی‬

‫‪ -A‬درجدول شما ره ‪ ، 5.1‬ستون ها ی ‪ 3،4، 2 ،1‬و ‪ 5‬را با ارقا میکه درروی نقشه داده شده تکمیل نما ئید‪.‬‬
‫‪.‬یک جدول را رسم نما ئید که درآ ن لست قریجات ‪ ،‬شهرک ها ‪ ،‬نفوس مجموعی ونفوس مورد هدف شا مل با شد‬
‫درمقا بل هرقریه یا شهرک نوعیت جلسا ت مورد ضرورت واکسینا سیون که ازطریق آ ن عرضه خدما ت واکسیناسیون صورت‬
‫میگیرد درروی نقشه وجدول بنوسید‪ .‬جدول ‪ 1‬کمک میکند تا نوعیت جلسا ت مورد ضرورت را تعین نما ئید‪ ،‬وعمل تما م معلوما ت با ید‬
‫‪.‬درروی یک نقشه نشا ن داده شود‬

‫‪ B-‬تعداد زرقیا ت مورد ضرور ت دریک سا ل را محا سبه نما ئید ) ستون ‪( 6‬‬
‫درین رهنمود تعداد زرقیا ت به حیث معیا ر حجم کا ر درجریا ن یک جلسه واکسینا سیون محا سبه میشود‪ ،‬سنجش گردد که چه تعداد‬
‫)‬ ‫زرقیا ت غرض معا فیت مکمل یک نوزا د در یک سال ضرورت است‪ .‬حد ا قل یک نوزا د به ‪ 5‬زرق‬
‫‪43‬‬
‫‪ ( BCG,DPT,Hep-B-Hib,Measles‬ضرورت دارد تا واکسین هایشان تکمیل گردد‪ ،‬برعلوه یک خا نم درسن با روری به ‪ 3‬دوز‬
‫زرق تی تی دریک سا ل ضرورت دارد ‪ ،‬که مجموع زرقیا ت به شمول یک طفل وما درحد ا قل به ‪ 8‬میرسد‪.‬‬
‫جهت تعین نفوس مجموعی تعداد فامیل ها را ضرب ‪ 7‬مینما ئیم و بعدآ جهت در یافت نفوس مورد هدف اطفال کمتر از یک سال نفوس‬
‫عمومی را ضرب ‪ %4‬مینمایم و برای خانم های حامله نیز عین محاسبه صورت میگرید اما برای خانم های سن باروری )‪20% (CBA‬‬
‫نفوس مجموعی محاسبه میگردد‪.‬‬

‫‪ – C‬محا سبه تعداد زرقیا ت مورد ضرورت دریکماه ) ستون ‪( 7‬‬

‫بخا طر معلوم نمودن تعداد مجموعی زرقیا ت ما ها نه ‪ ،‬مجموع تعداد زرقیا ت سا ل را تقسیم ‪ (12‬ماه( مینما ئیم‪.‬‬

‫‪ – D‬تعداد جلسا ت مورد ضرورت ما ها نه را برا ی مر ا کز ثا بت ودوررس محا سبه مینما ئیم ) ستون ‪(8‬‬
‫حا ل ضرورت است که درمورد تعداد زرقیا ت جلسه واکسینا سیون مرکز ثا بت و جلسه مرکز دوررس یا موبایل تصمیم ا تخا ذ نما ئید‪.‬‬
‫درین رهنما فرض میکنیم که تعداد زرقیات دریک جلسه مرکز ثا بت حد اقل ‪ 70‬زرق)اما اگر یک مراجعین هم باشد باید که مرکز ثابت‬
‫بازباشد( و دریک جلسه دوررس یا موبایل حد ا قل ‪ 35‬زرق صورت بیگیرد‪ ،‬اما تعداد زرقیا ت مربوط به شرا یط ازقبیل تعداد پرسونل ‪،‬‬
‫موجودیت واکسین ود یگر ضروریا ت میبا شد‪ ،‬به صورت عموم برا ی سا حا ت تیم ها ی سیا ریا موبایل حد ا قل ‪ 4‬جلسه واکسین دریک‬
‫سا ل بخا طر تکمیل دوره های واکسیناسیون اطفال ضرورت است‪.‬‬
‫تعداد زرقیا ت درما ه ÷ عدد ‪ ) 70‬برا ی مرکز ثا بت( = تعداد جلسا ت دریکما ه‬
‫تعداد زرقیا ت درما ه ÷ عدد ‪ ) 35‬برا ی سا حات درورس وتیم ها ی موبایل یا سیار( = محا سبه تعداد جلسا ت دریکماه‬

‫‪44‬‬
45
 ‫درصورتیکه نتیجه ا ین محا سبه عمل قا بل نطبیق نبا شد ‪ ،‬نظربه حجم کا رشما میتوا نید که آ نرا تغیر دهید‪ .‬طورمثا ل ‪ 4‬جلسه دریک ما ه‬
‫‪ ).‬یک جلسه دریک هفته ( میتوا نید تا به عوض ‪ 5‬آ نرا تنظیم نما ئید‬
‫‪ :‬سا ختن پل ن جلسا ت واکسینا سیون برا ی هر مرکز صحی به اسا س پل ن جلسا ت ولسوا لی ‪1.1.32.4‬‬
‫زما نیکه پل ن ا بتدا ئی ولسوا لی آ ما ده گردید‪ ،‬تما م مرا کز صحی درسطح ولسوا لی با ید پل ن جلسا ت واکسینا سسیون سا حه تحت پوشش‬
‫‪.‬خویش را آ ما ده نما یند‪ .‬جدول شما ره ‪ 2.5‬نشا ندهنده مثا لی ازپل ن جلسا ت واکسینا سیون را دریک تسهیل صحی میبا شد‬
‫تعین نفوس مورد هدف‬ ‫‪‬‬
‫طوریکه در ذیل نشان داده شده است‪.‬‬
‫محاسبه تعداد جلسات واکسیناسیون‪:‬‬
‫نفوس مورد هدف سالنه را محاسبه نمایید‪.‬‬ ‫‪(5‬‬
‫مثل‪ :‬در یک منطقه ایکه نفوس مجموعی آن ‪ 7200‬نفر است ‪ 4 %،‬فیصد آنرا در یابید )‪ 7200‬ضرب ‪ 4‬تقسیم ‪100‬‬
‫‪X 7200 4 / 100 = 288‬‬ ‫مساوی است به ‪ 288‬طفل زیر یکسال(‪.‬‬
‫نفوس مورد هدف ماهانه را محاسبه نمایید‪.‬‬ ‫‪(6‬‬
‫مثل در مثال فوق نفوس مورد هدف سالنه )‪ (288‬را بر ‪) 12‬ماه( تقسیم کنید )هدف ماهوار ‪ 24‬طفل است(‪.‬‬
‫تعداد اوسط زرفیات سالنه را دریافت کنید‪ .‬هر مرتبه که یک طفل غرض تطبیق واکسین مراجعه میکند یک‬ ‫‪(7‬‬
‫زرق گفته میشود‪ .‬پنج زر ق یا تماس لزم است تا یک طفل واکسین های خود را تکمیل کند‪.‬‬
‫بخاطر اینکه تعداد مجموعی زرقیات یا تماس های سالنه را دریافت نمایید نفوس مورد هدف سالنه را ضرب ‪ 5‬کنید‬
‫در مثال فوق‪ 288 :‬را ضرب در ‪ 5‬میکنیم و تعداد تماس های سالنه ‪ 1440‬زرق میشود‪ .‬برای دریافت زرقیات‬
‫ماهوار ‪ 1440‬را تقسیم ‪ 12‬ماه نموده تعداد زرفیات ماهوار ‪ 120‬میشود‪.‬‬
‫تماس در سال )زرقیات یا ‪)12/‬ماه( =‪)120‬زرقیات دریک ماه ((‪288 X5=1440‬‬
‫تعداد جلسات مورد ضرورت ماهوار را محاسبه کنید‪ .‬به این منظور تعداد تماس های ماهانه را بر تعداد تعداد‬ ‫‪(8‬‬
‫اطفالی را که دریک جلسه واکسینا سیون میتوانند واکسین شوند تقسیم )‪ 70‬زرق در فکس و ‪ 35‬زرق در ساحه‬
‫اوتریچ یا موبایل نما ئید(‪.‬‬
‫‪-5‬در مثال فوق‪ :‬تعداد زرقیات ماهانه )‪ (120‬را تقسیم تعداد اطفالی که در یک جلسه واکسین میشوند نما ئید )فکس و‬
‫یا ساحه درورس یا موبا یل(‬
‫‪ 120‬تقسیم ‪ 2) 2 = 70‬جلسه درما ه(‪.‬‬

‫‪ ‬به مردم در مورد روز و وقت دایر شدن جلسه واکسیناسیون معلومات بدهید‪.‬‬
‫‪ ‬تقسیم اوقات مفاهموی مناسب درزما ن معین برا ی مراجعین از اهمیت زیادی برخورداراست و این فعا لیت شما را قا درمیسا زد تا جلسات‬
‫واکسیناسیون را در مرکز ثابت و هم در ساحات دور رس به شکل بهترآن تطبیق نما ئید‪.‬‬
‫‪.‬جدول پل ن جلسا ت وا کسینا سیون درسطح یک مرکز صحی ‪2.5‬‬
‫ترا نسپورت‬ ‫درماه‬ ‫ت‬ ‫جلسا‬ ‫تعداد‬ ‫ت‬ ‫زرقیا‬ ‫درسال‬ ‫تعدادزرقیات‬ ‫نوع جلسه‬ ‫نفوس مورد هدف‬ ‫نفوس‬ ‫قریه یا‬
‫شخص‬ ‫برا ی‬ ‫مجموعه(‬ ‫)‬ ‫درماه‬ ‫هدف‬ ‫مورد‬ ‫نفوس‬ ‫واكسینا‬ ‫مجمو‬ ‫شهر‬
‫‪Outreach‬‬ ‫مرکزثا بث <=‪70‬‬ ‫تعدادزرقیا‬ ‫سیون )‬
‫مسئول‬ ‫دریک جلسه‬ ‫ت سال‬ ‫خا نم های ‪(M,O,F‬‬ ‫ا طفا ل‬ ‫عی‬
‫ویا موبا یل‬ ‫کمتراز‬
‫دوررس < = ‪ 35‬زرق‬ ‫تقسیم ‪12‬‬ ‫‪×3CBA‬‬ ‫‪>1 × 5‬‬ ‫‪CBA‬‬ ‫یکسال‬
‫دریک جلسه‬ ‫‪20%‬‬ ‫‪4%‬‬

‫نی‬ ‫‪2‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪1125‬‬ ‫‪375‬‬ ‫‪HC‬‬ ‫‪375‬‬ ‫‪75 1875‬‬ ‫‪M‬‬
‫موتورسا‬ ‫‪1‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪100 Outreach‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪K‬‬
‫یکل‬ ‫‪from M‬‬
‫بایسکل‬ ‫‪1‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪375‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪Outreach‬‬ ‫‪125‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪625‬‬ ‫‪L‬‬
‫‪from M‬‬
‫موتورسا‬ ‫‪1‬‬ ‫‪25 +13‬‬ ‫‪300‬‬ ‫‪50 +200 Outreach‬‬ ‫‪200+50‬‬ ‫‪10+40‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪ P‬و *‪N‬‬
‫یکل‬ ‫‪+150‬‬ ‫‪form M‬‬ ‫‪+250‬‬

‫* تظر به نقشه ‪ ،‬قریه ‪ N‬با قریه ‪ P‬دریک جلسه باید واکسین شوند‪.‬‬

‫‪46‬‬
 ‫‪ - 2.6‬تجد ید وا صل ح پل ن جلسا ت مرا کز صحی‪:‬‬
‫هر مرکز صحی با ید پل ن کا ر ی خودرا که شا مل تما م قریه جا ت تحت پوشش هما ن مرکز صحی غرض عرضه خدما ت‬
‫واکسینا سیون درجریا ن سا ل میبا شد ترتیب نما ید‪ .‬پل ن کا ر ی واکسینا سیون با ید با فعا لیت های صحی هما ن مرکز‬
‫صحی مدغم گردد‪ ،‬پل ن کا ری که درشروع سا ل سا خته شده است ثا بت نبوده وبرا سا س ارقا م که درنتیجه نظا رت‬
‫وبررسی بدست میآ ید با ید نظر به ضرورت تجدید شود‪.‬‬

‫پرسونل صحی با ا فرا د جا معه به صورت ا نفرا دی با ید درقسمت پل ن ها ی خا ص جلسا ت واکسینا سیون صحبت نما یند‪.‬‬
‫پرسونل مرا کز صحی به اسا س دانش ‪ ،‬معلوما ت و همکا ر ی ا فرا د جا معه ممکن قا د ر با شند تا تغیرا تی عمده را در‬
‫پل ن جلسا ت وا رد نما یند ) بطورمثا ل یک مرکز صحی قا در به عرضه خدما ت منظم درسا حا ت دورس نظر به مشکل ت‬
‫فا صله نمیبا شد‪ (.‬بنآ پرسونل مرکزصحی میتواند پل ن جلسه وا کسینا سیون را ا صل ح نما یند‪ ،‬بعدا زنها ئی سا ختن پل ن‬
‫جلسا ت ‪ ،‬پل ن کا ر ی خودرا که نشا ن دهند ه تدویر جلسا ت واکسینا سیون میبا شد ترتیب نما یند‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫ما رچ‬
‫تا ریخ پلن ششششششششششششششششششششش‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬
‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬موتورسا یکل‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬
‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬با یسکل‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬
‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬موتورسا یکل‬
‫میتینگ ربع وار به تا ریخ ‪1. 28‬‬
‫‪.‬ما رچ‬
‫ترینینگ درمورد ا ستفاده از ‪2.‬‬
‫‪VVM‬‬
‫‪ .1‬پل ن ‪ Outreach‬برا ی مها‬
‫جرین‪.‬‬
‫‪ .2‬تعبیب غیرحا ضرا ن درقریه‬
‫‪M‬‬
‫تعداد جلسا ت دایرشده درما ه ما‬
‫__________ رچ‬
‫تعداد جلسا ت پل ن شده درماه‬
‫_________ ما رچ‬
‫جدول ‪ : 3.5‬پل ن کا ری ربع وا ر مرکز صحی‬
‫تا ریخ جلسه نظر به ما ه‬
‫پل ن جلسا ت‬ ‫قریه‬
‫فبروري‬ ‫جنوري‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫جلسه مرکزثا بت چها رشنبه هفته اول‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬ ‫‪M‬‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫‪Outreach‬درهرچها رشنبه هفته دوم‬ ‫‪K‬‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ اجراء ششششششششششششششششششش‬
‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬موتورسا یکل‬ ‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬موتورسا یکل‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫‪Outreach‬درهرچها رشنبه هفته سوم‬ ‫‪L‬‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬
‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬با یسکل‬ ‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬با یسکل‬
‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ پلن شششششششششششششششششششششش‬ ‫‪ Outreach‬درهرچها رشنبه هفته چها رم‬ ‫‪P‬و ‪N‬‬
‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬ ‫تا ریخ اجراء شششششششششششششششششششش‬
‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬موتورسا یکل‬ ‫وسیله ترا نسپورت ‪ :‬موتورسا یکل‬
‫‪ .1‬ترینینگ درمورد استفا ده ازسورنج تهیه بکس محا فظوی برا ی هرجلسه ‪1.‬‬ ‫‪.‬فعا لیت ها یکه درین ربع پل ن شده است‬
‫واکسینا سیون‬ ‫یکبا رمصرف ‪AD‬‬
‫‪ .2‬ا طمینا ن حا صل کردن ازتطبیق‬ ‫‪ .2‬مل قا ت ما هوا ربزرکا ن قریه‬
‫واکسین ‪ TT‬درجلسا ت دوررس‪.‬‬
‫را پوردهی درمورد کمبود پرسونل ‪ .1 1. ،‬تعدیل پل ن جلسا ت دوررس برا ی‬ ‫فعا لیت ها ی جدید جهت حل پروبلم ها ) براساس تحلیل وارزیا بی‬
‫قریه ‪K‬‬ ‫‪ .‬وتقا ضا ی کمک ازمرکزولسوا لی‬ ‫ارقا م ‪ ،‬نظا رت وبررسی‬
‫‪ .2‬تقا ضا ی منا بع ا ضا فی درسا حا ت‬ ‫‪.‬با زدید از سا حا ت مها جرین ‪2.‬‬
‫مها جرین‪.‬‬
‫تعداد جلسا ت دایرشده درما ه‬ ‫تعداد جلسا ت دایرشده درما ه‬ ‫نظار ت وبررسی ازتطبیق جلسا ت‬
‫__________فبروری‬ ‫__________جنوری‬
‫تعداد جلسا ت پل ن شده درماه فبروری‬ ‫تعداد جلسا ت پل ن شده درماه جنوری‬
‫_________‬ ‫__________‬
‫‪48‬‬
 ‫‪ :‬مرا حل تهیه پل ن کا ری برا ی یک مرکز صحی ‪2.7‬‬
‫‪.‬درستون اول نا م قریه جا ت تحت پوشش مرکز صحی را بنویسید ‪1.‬‬
‫‪ .2‬درستون دوم هرقریه را که چه گونه وچه وقت پل ن نموده اید وتوسط کدام سترا بیژی آ نرا ‪Cover‬‬
‫مینما ئید بنویسید‪ ،‬وا ین به اسا س پل ن تعدیل شده جلسا ت وا کسینا سیون دریک مرکزصحی ویا ولسوا لی‬
‫) جدول ‪ ( 1.5‬وپل ن جلسا ت کا ری خود شما ) جدول ‪ (2.5‬و تعداد جلسات واکسین را درهرما ه که‬
‫توسط کدا م سترا تیژی و درکجا دائر میگردد نشا ن میدهد‪.‬‬

‫‪ .3‬درستون "ماه "تا ریخ پلن وبرگزا ری جلسه واکسینا سیون ونوعیت ترا نسپورت که برا ی یک جلسه‬
‫ویا موبا یل ضرورت است نشا ن میدهد‪.‬‬ ‫‪Outreach‬‬
‫‪ . 4‬درزیرهرماه فعا لیت ها ی دیگری را که جریا ن هرماه شما درنظر دارید ا نجا م بدهید بنوسید‪ .‬طورمثا ل‬
‫دایرنمودن میتینگ ها با جا معه ‪ ،‬جلسا ت تربیوی ‪ ،‬میتینگ ها ی ما ها نه وبرا ه ا ندا ختن کمپا ین ها ی‬
‫واکسینا سیون‪.‬‬
‫‪ .5‬درهرماه ارقا م ومعلوما ت جمع آ وری شده را تحلیل وتجزیه نما ئید‪ ،‬وپل ن کا ر ی خودرا با‬
‫ا ضا فه نمودن فعا لیت ها ی ضروری که حل کننده مشکل ت میبا شد تعد یل نما ئید‬
‫وفعا لیت ها ی جدید تا نرا درپل ن کا ری ربع آ ینده شا مل نما ئید‪.‬‬
‫‪ .6‬درردیف آ خری جلسا ت تا نرا که دراول ماه پلن نموده اید نظا رت نما ئید‪ ،‬که به چه ا ندازه فعا لیت‬
‫ها ی تا نرا مطا بق پل ن ا جرا ء نموده اید‪.‬‬

‫کیفیت پل ن کا ری تانر ا مرا قبت وچک نما ئید‪:‬‬

‫آ یا تمام قریه جا ت ولسوا لی تا ن را با دا ئرنمودن حد ا قل ‪ 4‬جلسه واکسینا سیون درهرسا ل تحت پوشش‬ ‫‪‬‬
‫قرارداده اید؟‬
‫آ یا تما م سا کین ‪ ،‬بیجا شده گا ن ‪ ،‬همه ا قلیت ها وگروپ ها ی مورد نظر حد ا قل با دائر نمودن ‪ 4‬جلسه واکسینا‬ ‫‪‬‬
‫سیون درهرسا ل تحت پوشش قرار گرفته اند؟‬
‫آ یا دو کا پی از جدول یا پلن ترتیب شده برا ی تیم ها ی سا حوی موبا یل درعین زمان درهردومحل وجود دارد؟‬ ‫‪‬‬
‫آ یا وقت وپرسونل کا فی برا ی تطبیق جلسا ت پل ن شده وجود دارد؟ درصورت نی درکجا وچگونه میتوان این‬ ‫‪‬‬
‫جلسا ت را دائرنمود؟‬
‫آ یا کدام شخص مسئول تعین گردیده است تا درقسمت دائر شدن محل وجلسه بعدی با افرا د جا معه صحبت‬ ‫‪‬‬
‫نما ید؟‬

‫به مردم در مورد روز و وقت دایر شدن جلسه واکسیناسیون معلومات بدهید‪.‬‬
‫تقسیم اوقات و مفاهمه مناسب با مراجعین زمانی از اهمیت زیاد برخوردار است که شما واکسیناسیون را در مرکز‬
‫ثابت و هم در ساحات دور رس انجام میدهید‪.‬‬
‫نظر به پالیسی‪ ،‬ویال های واکسین سرخکان و ‪ BCG‬باید حتی به یک طف ل ه م ب از ش ود‪ ،‬ه ر روز واکس ین ش وند و‬
‫باقیمانده آن بعد از)‪ (6‬شش ساعت باطل شود‪.‬‬

‫‪ 3 2 .1‬مواد و وسایل مورد ضرورت ‪:‬‬

‫عموما به عین مواد ووسایل در مرکز ثابت و ‪ Outreach‬ضرورت دارید‪ .‬در یک جلسه ثابت به مواد و وسایل ذیل‬
‫ضرورت است‪:‬‬

‫‪49‬‬
 ‫واکسین ‪:‬‬
‫از جدول ذیل استفاده کنید تخمین نمایید که در هر جلسه واکسیناسیون به چه تعداد ویال های ‪ 10‬دوزه ویا ‪ 20‬دوزه ضرورت‬
‫دارید‪.‬‬
‫تعداد ویال مورد ضرورت‪:‬‬ ‫تعداد مراجعین‪:‬‬
‫یک ویال از هر واکسین با محلل آن‬ ‫کمتر از ‪10‬‬
‫دو یا سه ویال از هر واکسین با محلل های آن ‪ ،‬ارتباط‬ ‫از ‪ 10‬تا ‪30‬‬
‫دارد به تعداد دوز در هر ویال ‪.‬‬
‫سه یا زیادتر ویال از هر واکسین با محلل های آن نظر‬ ‫بیشتر از ‪30‬‬
‫به تعداد دوز در هر ویال‪ .‬در صورت ضرورت از‬
‫یخچال تعداد اضافی اخذ کنید‪.‬‬

‫واکسین هارا به ترتیب ذیل انتخاب و استفاده کنید‪:‬‬

‫‪ :1‬ویال های واکسین های ‪DPT,OPV‬و ‪TT‬که درجلسه ثابت قبلی باز شده اند‪.‬‬
‫‪ :2‬ویال های سر بسته ایرا که برای مدت ‪ 3‬ساعت در خارج از یخچال قرار داشته اند‪.‬‬
‫‪ :3‬کهنه ترین واکسین را که تاریخ انقظا آن نگذشته است ‪ .‬ویال هایرا که تاریخ آن گذشته است باید باطل نمایید‪.‬‬
‫وسایل زرق‪:‬‬
‫‪ ‬سرنج و سوزن‪ :‬در هر زرق از یک سوزن و یک سرنج استفاده شود‪ .‬باید تعداد کافی سرنج های اوتو دیسبل و‬
‫سرینج ‪ BCG‬داشته باشید ) برای هرطفل که مراجعه مینماید باید یک سرنج اوتو دیسبل و یک سرنج ‪BCG‬‬
‫داشته باشید(‪ .‬و تعداد کافی سرنج های ‪ml 2‬باسوزن معقم برای حل نمودن واکسین ‪ BCG‬و سرنج های ‪ml 5‬با‬
‫سوزن معقم برای حل نمودن واکسین سرخکان داشته باشید‪ .‬هر ویال را با یک سرنج و سوزن حل نموده و سرنج‬
‫و سوزن را در بکس مصئون بیاندازید ‪ .‬هیچگاه از آن دوباره استفاده نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬سایر‪:‬‬
‫‪ o‬پنبه‬
‫اره فلزی برای باز نمودن امپول ها‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫واکسین کریر تا واکسین ها و محلل هارا در ا ثنای جلسه واکسیناسیون سرد نگهداری کند‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫آیس پک برای واکسین کریر‪ .‬آیس پک ها باید قبل از اینکه در واکسین کریر گذاشته شوند باید در یخچال‬ ‫‪o‬‬
‫ویا آیس پک ساز )‪ (Ice pack maker‬منجمد شده باشند‪.‬‬
‫مواد ثبت و راجستر‪:‬‬
‫‪ ‬کارت های واکسین برای زنان و اطفال‬
‫‪ ‬کتاب تالی شیت‬
‫‪ ‬کتاب راجستر‬
‫‪ ‬کاغذ‪ ،‬قلم ‪ ،‬و پنسل‬
‫لوازم حفظ الصحوی‪:‬‬
‫‪ ‬لوازم دست شویی‪ :‬آب ‪ ،‬صابون در یک صابون دانی‪ ،‬و دست پاک‬
‫‪ ‬باطله دانی و بکس مصئون‬

‫‪ 3 .1‬تنظیم محل واکسیناسیون‪:‬‬

‫محلی را که برای واکسین انتخاب میکنید باید‪:‬‬
‫‪ ‬در یک محل پاک دوراز شعاع مستقیم آفتاب و یا باران باشد‪.‬‬
‫‪ ‬برای واکسیناتور که مشغول تهیه و تطبیق واکسین ها است مناسب باشد‪.‬‬
‫‪ ‬برای مراجعین قابل دسترس باشد اما نه به طوریکه تمام مراجعین در ساحه تطبیق واکسین ازدحام را براه اندازند‪.‬‬
‫‪ ‬به اندازه کافی آرام باشد تا واکسیناتور به والدین تشریح کرده بتوانند که چه میکنند و معلومات لزم را مفاهمه کرده‬
‫بتوانند‪.‬‬
‫مرکز صحی باید‪:‬‬
‫‪ ‬اتاق یا محل انتظار برای مراجعین داشته باشد‪.‬‬
‫‪ ‬جای و لوازم کافی برای سکریننگ) ‪ ) Screening‬ثبت و راجستر و واکسیناسیون داشته باشد‪.‬‬

‫‪50‬‬
 ‫میز برای واکسین ها و لوازم زرق داشته باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫چوکی برای والدین طفل موجود باشد که در آن نشسته و طفل را برای تطبیق واکسین وضیعت مناسب بدهد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫چوکی برای کار کن صحی موجود باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ 4 .1‬تنظیم لوازم در محل تطبیق واکسین ‪:‬‬

‫به یک میز که در یک جای سرد گذاشته شده باشد ضرورت دارید تا سامان و لوازم در آن جا به جا کنید‪ .‬در بالی این میز‬
‫شما اشیای ذیل را بگذارید‪:‬‬
‫‪ ‬واکسین کریر به خاطر سرد نگهداشتن واکسین ها‪.‬‬
‫‪ ‬بکس مصئون بخاطر انداختن سرنج ها و سوزن های استعمال شده ‪.‬‬
‫‪ ‬تالی شیت و پنسل‬
‫‪ ‬مقدار پنبه‬
‫در نزدیک میز باید یک باطله دانی ‪ ،‬یک آبدان ‪ ،‬صابون و صابوندانی ‪ ،‬و دست پاک موجود باشند‪.‬‬

‫‪ .2‬سازمان دهی جلسه واکسین در ساحه دور رس )) ‪:Outreach‬‬

‫جلسه واکسیناسیون در فعالیت ساحه دور رس‪ ،‬طوریکه از نام آن پیداست ‪ ،‬در یک محل غیر از مرکز صحی دایر‬
‫میگردد‪ .‬جایی که کار کن صحی در عین روز به آنجا رفته و دوباره برگشت نماید )صبح برود و عصربتواندبرگشت نماید(‪.‬‬
‫این جلسات به شکل دوره یی به فواصل یک ‪ ، 2 ،‬یا ‪ 3‬ماه )حد اقل سه دوره در یکسال( دایر میگردد‪ .‬جلسات پی هم‬
‫واکسیناسیون باید درعین محل )مثل یک مکتب( ‪ ،‬عین روز هفته ‪ ،‬وعین وقت دایر گردد تا مردم به آسانی به خاطر داشته‬
‫‪.‬باشند که برای واکسین کردن مراجعه نمایند‬

‫‪:‬تعین روز و وقت )تقسیم اوقات( برای جلسات واکسین در ساحه ‪2. 1‬‬
‫تدابیر قبل ذکر شده را در نظر گرفته ومعین نمایید که چند جلسه واکسنا سیون را باید دایر کنید‪ .‬تعداد نفوس مجموعی‬
‫منطقه‪ ،‬و تعداد اطفال و خانم های را که شما قادرهستید تا در یک جلسه واکسین کنید باید بدانید )حد اقل ‪ 30‬زرق در یک‬
‫‪.‬روز(‬
‫جلسات واکسیناسیون را به فواصل حد اقل یکماه تعین نمایید‪ :‬فاصله بین هر مرتبه از واکسین های که چندین مراتبه باید‬
‫تطبیق شوند )‪ (DPT-Hep B، OPV,TT‬باید حد اقل یکماه باشد‪.‬‬
‫بخاطر بدست آوردن نتیجه بهتر با بزرگان منطقه و مراجعین در مورد وقت و روز واکسیناسیون مشوره نمایید‪ .‬آنها میتوانند‬
‫‪.‬که با سایرین ارتباط گرفته و روز و وقت تدویر جلسه واکسیناسیون را به آگاهی مردم برسانند‬
‫واکسیناتوران مسئولیت دارند تا ساحه مربوط خویش به اساس تقسیم اوقات ترتیب شده قبلی)‪( Rescheduling‬در جلسات‬
‫فکس و دور رس واکسین کنند‪.‬‬

‫‪:‬مواد ووسا یلی مورد ضرورت ‪2. 2‬‬

‫‪.‬شما به عین مواد و وسا یلی که در مرکز ثابت از آن استفاده میکردیددرساحه دور رس نیز ضرورت دارید‬

‫‪ 3 .2‬تعین محل واکسیناسیون در ساحه ‪: Outreach‬‬

‫محلی را که برای تدویر جلسه واکسیناسیون در فعالیت ساحوی در نظر میگیرید ممکن است که دریک تعمیر باشد ویا در‬
‫هوای آزاد‪ .‬در صورتی که در داخل اتاق یک تعمیر باشد باید خوب روشن و هوادار باشد‪ .‬و درصورتیکه درهوای آزاد با‬
‫‪ :‬شد باید که در یک سایه باشد‪ .‬در تعیین محل واکسیناسیون متیقن شوید که‬
‫‪ ‬محل انتظار پاک ‪ ،‬راحت و درفصل گرما دور از شعاع مستقیم آفتاب باشد‪.‬‬
‫‪ ‬مراجعین به صورت درست برای استفاده از راه دخولی ‪ ،‬محل واکسین و راه خروجی رهنمایی شوند ‪ .‬به این‬
‫منظور میتوان از میزها‪ ،‬چوکی ها ‪ ،‬طناب ویا ریسمان استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ ‬با همکاری مردم محل ازدحام مراجعین را کنترول کرده میتوانید‪.‬‬
‫‪ ‬وسایلی را که ضرورت دارید برایتان قابل دسترس و در نزدیک میز یا محل کارتان قرار داشته باشد‪.‬‬
‫اهالی میتوانند که به شما درحصه آوردن میز‪ ،‬چوکی ‪ ،‬ویا وسایل دیگری که در منطقه پیدا میشود کمک کنند‪.‬و به شما‬
‫‪.‬همکاری کنند تا محل واکسین را تنظیم کنید‬

‫‪51‬‬
‫شما ممکن در پهلوی واکسین کردن خدمات دیگری وقایوی و بهبود صحت را عرضه کنید‪ .‬این موضوع باید قبل از ایجاد‬
‫محل واکسیناسیون در وقت پلن کردن باید هماهنگ گردیده باشد‪ .‬در این صورت متوجه باشید که محل واکسیناسیون را‬
‫‪.‬طوری تنظیم کنید که برای عرضه خدمات دیگر نیز مناسب باشد‬

‫شکل ‪ :27‬جلسه واکسیناسیون درهوای آزاد‬

‫محل واکسیناسیون را یکجا با نماینده گان و یا اهالی منطقه انتخاب کنید‪ .‬محل باید برای خانم ها به ساده گی قابل دسترس‬
‫‪.‬باشد‬

‫‪52‬‬
 ‫بخاطر داشتن فعالیت ساحوی موفق در هر منطقه مورد نظر‪ ،‬یک نفر ارتباطی باید داشته باشید و پلن دایر نمودن فعالیت‬
‫ساحوی را با وی مشوره کنید‪ .‬از شخص ارتباطی بخواهید که مردم را از قبل باخبر بسازد‪ .‬شما میتوانید که تغیرات وارده‬
‫‪.‬بر تقسیم اوقات فعالیت ساحوی تانرا از طریق همین شخص ارتباطی به سایر اهالی خبر بدهید‬

‫‪ :‬ترک کردن محل تدویر فعالیت ساحوی ‪2. 4‬‬

‫‪.‬تمام مواد باطله تان را جمع آوری نموده و دوباره به مرکز صحی بیاورید‬
‫‪..‬ویال های خالی ویا باز شده واکسین را در ساحه نمانید‪ .‬کدام سرنج یا سوزن در ساحه نماند محل را پاک کنید‬
‫‪.‬وسایلی را که از مردم طلب کرده بودید به صاحبان آن تسلیم کنید‬
‫از کسانی که شما را در تنظیم نمودن فعالیت ساحوی تان همکاری نموده بودند تشکری کرده و خاطر نشان بسازید که مرتبه‬
‫‪.‬بعدی چی وقت خواهید آمد‬

‫بخش ششم‬
‫مفاهمه و تعلیمات‬
‫مفاهمه چه معنی دارد؟ ‪1.‬‬
‫مفاهمه به معنی انتقال پیام هاست که به شنونده گان قابل فهم باشد‪ .‬کارکن صحی نه تنها پیام های صحی را به والدین انتقال‬
‫میدهد بلکه از والدین نیز پیام هارا اخذ میکند‪ .‬در هر دو حالت مفاهمه صرف زمانی صورت گرفته میتواند که پیام ها فهمیده‬
‫‪.‬شده بتواند‬
‫‪:‬بخاطر اینکه مطمئن شوید که مفاهمه تان مؤثر است باید‬
‫‪ ‬در یافت کنید که شنونده تان در مورد موضوع از قبل چه اندازه معلومات دارد و اصطلحاتی را استفاده کنید که‬
‫برای آنها قابل درک و فهم باشد‪.‬‬
‫‪ ‬عجله نکنید‪.‬‬
‫‪ ‬آنچه را طرف مقابل میگوید تصدیق کنید‪.‬‬
‫‪ ‬با مطرح نمودن سوالت باز که جواب شان تنها بلی یا نخیر نباشد‪ ،‬خود را مطمئن سازید که طرف مقابل موضوع‬
‫را فهمیده است‪.‬‬

‫‪:‬اولتر از همه به نگرانی های مراجعین توجه شود ‪2.‬‬

‫مردم به مرکز صحی یا مرکز واکسین ساحوی بخاطر سایر مشکلت شان غیر از واکسین مراجعه می نمایند‪ .‬بطور مثال‬
‫یک خانم از صحت طفلش ویا از داشتن حمل خود نگران است ‪ .‬اولتر از همه به نگرانی مراجعین جواب گفته و مشکل‬
‫شانرا حل نمایید ) تداوی یا دادن هدایات لزمه ( بعدا به ارزیابی سایر حالت و در صورت که واجد شرایط باشد واکسین‬
‫‪.‬کنید‬
‫دریافت کنید که آیا مردم در مورد واکسین کردن کدام تشویش دارند که در اینصورت باید به سوالت شان جواب قناعت‬
‫بخش بدهید‪ .‬بطور مثال اگر یک خانم این آوازه دروغ را شنیده است که واکسین تیتانوس باعث عقامت میگردد‪ ،‬در‬
‫اینصورت خانم مذکور به سایر مسایلی که شما برایش بگویید چندان اهمیت نمیدهد‪ .‬اولتر از همه باید با وی در این مورد‬
‫‪.‬صحبت کنید‬
‫‪:‬پنج پیام اساسی در مورد معافیت ‪3.‬‬
‫بخاطر اینکه اطفال کامل در مقابل امراض مورد هدف معافیت کتلوی‪ ،‬معافیت حاصل کنند باید تمام والدین و خانم های که‬
‫‪.‬در سن باروری قرار دارند ‪ ،‬حتی اگر طفل هم نداشته باشند‪ ،‬باید پنج پیام اساسی را بفهمند‬

‫‪53‬‬
 ‫‪:‬واکسین برای چیست ‪ ،‬وقت و زمان مراجعه بعدی آن ‪3.1:‬‬
‫به والدین بفهمانید که واکسین ها بخاطر چیست ‪ .‬در مورد وقت و زمان مشخص آن صحبت کنید‪ .‬نام روزمثل دوشنبه ویا‬
‫تاریخ مثل سوم جوزا را یاد آوری کنید‪ .‬بگویید که این تاریخ و زمان چند هفته بعد است " چهار هفته بعد از امروز" و‬
‫‪.‬مطمئن شوید که مراجعین آنرا خوب فهمیده ا ند‬
‫‪:‬محل واکسیناسیون بعدی ‪3.2:‬‬
‫به مراجعین بفهمانید که در مرتبه بعدی به کجا مراجعه نمایند‪ .‬این موضوع خصوصا در فعالیت های ساحوی از اهمیت‬
‫‪.‬زیادی بر خوردار است‬

‫‪ :3.3‬تعداد واکسین های را که یک طفل ضرورت دارد یا تعداد دوز های واکسین ‪ TT‬را که یک خانم ضرورت دارد تا‬
‫واکسین هایشان تکمیل گردد‪:‬‬
‫به والدین بگویید که طفل شان چند مرتبه دیگر باید واکسین شوند تا اینکه کامل معا فیت حاصل کنند‪ .‬به خانم های سن‬
‫باروری بگویید که چند مرتبه دیگر باید مراجعه نمایند تا از معافیت کامل برخوردار گردند‪ .‬مطمئن شوید که مراجعین این‬
‫‪.‬موضوع را به خوبی فهمیده اند‬
‫در صورتی که مراجعین برای مرتبه های بعدی واکسین میآیند شما باید آنهارا با تشویق در باره واکسین های که تا حال‬
‫‪.‬دریافت نموده اند همکاری کنید تا واکسینهای خود را تکمیل کنند‬

‫‪:‬عوارض جانبی معمولی که ممکن به میان آید ‪3.4‬‬

‫به والدین بگویید که کدام عکس العمل های طبیعی به تعقیب واکسین به میان خواهد آمد‪ .‬در صورت که شما چندین واکسین‬
‫را در یک زمان تطبیق می کنید باید عوارض جانبی هر کدام آنرا تشریح کنید‪ .‬مطمئن شوید که مراجعین آنرا خوب صیح‬
‫‪.‬فهمیده ا ند‬
‫‪:‬عوارض جانبی چطور تداوی میشود ‪3.5‬‬
‫به والدین هدایت بدهید که در صورت وقوع عوارض جانبی چه بکنند و چه وقت به جستجوی کمک طبی شوند‪ .‬مطمئن‬
‫‪.‬شوید که مراجعین آنرا خوب صحیح فهمیده ا ند‬

‫‪:‬مفاهمه با یک گروپ ‪4.‬‬

‫وقتی که مردم در یک گروپ گرد هم جمع میشوند به طور مثال در هنگام انتظار در مرکز صحی یا در یک جلسه محلی ‪،‬‬
‫‪.‬یک فرصت مناسب برای مفاهمه گروپی است‬
‫به خاطر مؤثر بودن مفاهمه گروپی باید به موضوعاتی بپردازید که مورد علقه مشترک تمام اعضای گروپ است‪ .‬مانند‬
‫‪.‬مفاهمه با افراد‪ ،‬در مفاهمه گروپی نیز باید شما اولتر از همه به نگرانی ها و تشویش های گروپ جواب گو باشید‬
‫‪:‬تخنیک های مباحثه گروپی ‪4.1‬‬
‫مباحثه یک راه مؤثر برای اخذ و انتقال نظریات و معلومات است‪ .‬بعضی از راه های که شما بواسطه آن مباحثه را به راه‬
‫‪:‬بیاندازید قرار ذیل است‬

‫‪54‬‬
 ‫شکل ‪ :28‬کار کن صحی یک نمایش را اجرا میکند‬

‫از مردم بخواهید که تجربه خود را درمورد حل یک مشکل یا دانش خود را در مورد یک موضوع به‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫شما بگویند‪ .‬به هر حال باید متوجه باشید که شما از آنها امتحان نمیگیرید‪.‬‬
‫از آنها بخواهید که از شما سوال کنند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شما مجبور نیستید که همه مسایل را بدانید‪ .‬تنها مسایلی را که میفهمید با آنها در میان بگذارید و اگر موضوعی را‬ ‫‪‬‬
‫نمیدانید به آنها بگویید که نمی فهمم و آنرا از یک کتاب دریافته ویا با کسی دیگری مشوره نموده و جواب درست‬
‫را در جلسه بعدی خواهیم گفت‪.‬‬

‫‪55‬‬
 ‫یک قصه را بگویید و از مردم بخواهید که بگویند که چه چیز واقع شد و چرا‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نمایش کوتاهی را در مورد معافیت بسازید و از مردم بخواهید که آنها نیز یک نمایش از خود بسازند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫از بعضی ممد های بصری مانند عکس ها استفاده کنید تا مردم بدانند و ببینند که شما در مورد چه چیز صحبت‬ ‫‪‬‬
‫میکنید‪.‬‬

‫پیام های اساسی‬

‫واکسین برای چیست)اهمیت واکسین(‬ ‫‪-1‬‬

‫دوز و دوره های بعدی‬ ‫‪-2‬‬
‫عوارض جانبی نورمل‬ ‫‪-3‬‬
‫وقت و زمان مراجعه بعدی آن‬ ‫‪-4‬‬
‫حفظ و نگهداری کارت‬ ‫‪-5‬‬

‫‪:‬مشارکت جامعه در ترتیب پلن برای جلساتواکسیناسیون‪5.‬‬

‫بخاطر معافیت کامل جامعه درمقابل امراض قابل وقایه با واکسین باید همکاری وحمایت مردم را داشته باشید‪ .‬شما به تنهایی‬
‫‪.‬نمی توانید که به همه چیز رسیده گی کنید‬
‫با حکومت محلی و بزرگان قوم وقت گرفته وبا آنها صحبت کنید ‪ ،‬آنها میتوانند که به شما کمک کنند که در موارد ذیل ‪1.5-‬‬
‫‪:‬تصمیم بگیرید‬
‫‪ ‬چه وقت جلسه واکسین دایرگردد‪.‬‬
‫‪ ‬جلسات واکسین ساحوی در کجا دایر گردند‪.‬‬
‫چه کسی را به حیث شخص ارتباطی‬ ‫‪‬‬
‫در محل انتخاب باید کرد تا بتواند که شما را در حصه تحریک جامعه و در جریان جلسه واکسین کمک کند‪.‬‬
‫‪ - 2.5‬با شخص ارتباطی در محل‪ ،‬درارتباط باشید‪ .‬او میتواند به شما کمک کند که والدین را بفهماند که چه وقت طفل‬
‫شانرا غرض واکسین کردن بیاورند‪ ،‬خانم هارا تشویق کنند که واکسین ‪TT‬خود را تکمیل کنند‪ .‬ا و میتواند که به‬
‫والدین در هنگام جلسه واکسین تشریح کند که چه میگذرد‪ .‬همچنان شخص ارتباطی به شما کمک کرده میتواند که‬
‫جلسات واکسین ساحوی را تنظیم نمایید‪ .‬اشخاص محلی را تربیه کنید تا بعضی از کار ها مانند تنظیم ازدحام ‪ ،‬خانه‬
‫پری کارت ها ی واکسین‪ ،‬تطبیق واکسین پولیو‪ ،‬ارا ئه تعلیمات صحی و غیره کار ها را به شما انجام بدهند‪.‬‬
‫‪ - 3.5‬به جامعه در مورد تعداد اطفالی که واکسین هایشانرا تکمیل نموده اند و یا فیصدی پوشش واکسین را در محل‬
‫معلومات بدهید‪ .‬همچنان در مورد وقوعات امراض درمحل معلومات بدهید‪ .‬این معلومات مردم را تشویق میکند که‬
‫مشکلت را مشخص ساخته و راه های حل را پیدا نمایند‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫بخش هفتم‬
‫ثبت و راپورهی‬
‫تیم های واکسین برای ثبت وقایع روزانه واکسیناسیون اسناد ذیل را استفاده میکنند‪:‬‬
‫‪ .1‬کتاب راجستر )ثبت( اطفال و خانم ها‪.‬‬
‫‪ .2‬کارت های واکسین اطفال و خانم ها‪.‬‬
‫‪ .3‬تالی شیت‬
‫اسناد ذیل به شکل ماهوار استفاده میشود‪:‬‬
‫‪ .1‬فورمه های راپور ماهوار‬
‫‪ .2‬چارت مانیتورینگ )گراف ارزیابی(‬

‫‪ .1‬ثبت وقایع روزانه واکسیناسیون‪:‬‬

‫‪ 1.1‬ثبت )راجستریشن( ‪:‬‬
‫در صورتی که طفل یا خانم برای مرتبه اول مراجعه مینماید نام وی را در کتاب راجستر مخصوص آن ثبت کنید‪ .‬ستون‬
‫های سفید کتاب را جستر را به ترتیب توسط معلومات خواسته شده خانه پری کنید‪.‬‬
‫در صورتی که مراجعه بعدی باشد نام موصوف را در کتاب راجستر پیدا نموده و واکسین های را که در این مرتبه باید اخذ‬
‫کند در خانه مربوطه آن درج کنید‪.‬‬

‫‪ 1.2‬کارت واکسین‪:‬‬
‫برای تمام مراجعین جدید کارت واکسین توزیع کنید‪ .‬برای زنان و اطفال کارت های جدا گانه موجود است‪ .‬کارت را بعد از‬
‫ثبت توزیع کنید‪ .‬اولتر از همه تمام معلومات های ضروری را در کارت درج نمایید‪ .‬تاریخ را در محل تعین شده آن در‬
‫مقابل واکسین های که خانم یا طفل به آن واجد شرایط میباشد‪ ،‬بنویسید‪ .‬تنها روز و ماه را بنویسید )سال را ننویسید(‪.‬‬
‫واکسیناتور مسئولیت دارد تا بعد از تطبیق واکسین تاریخ تطبیق واکسین را در کارت درج وتکمیل نماید‪.‬‬
‫کارت را به والدین تسلیم داده و برایش تاریخ مراجعه بعدی را یادآوری نمایید‪ .‬و در حالی که از والدین میخواهید که به‬
‫مرتبه بعدی مراجعه نماید برایش مسا یل ذیل را تفهیم نما یید‪:‬‬
‫‪ ‬تاریخ و زمان مرتبه بعدی واکسین‪.‬‬
‫‪ ‬به کجا جهت تطبیق دوره بعدی واکسین مراجعه نماید‪.‬‬
‫‪ ‬تعداد مل قات های بعدی واکسین‪.‬‬
‫‪ ‬عوارض جانبی که ممکن بوجود آید‪.‬‬
‫‪ ‬در صورت عوارض جانبی چه باید کرد‪.‬‬
‫‪ ‬نگهداری کارت‪.‬‬

‫‪ 1.3‬تالی شیت‪:‬‬
‫شما به تالی شیت ضرورت دارید تا دوز های تطبیق شده واکسین برای اطفال و خانم ها را درج نمایید‪ .‬تالی شیت به‬
‫واکسیناتور کمک میکند تا تعداد دوز های هر واکسین را که تطبیق نموده است محاسبه نماید‪ .‬برای هر روز یک تالی شیت‬
‫جدا گانه باید اختصاص داده شود‪ .‬قسمت معلوماتی یا عناوین تالی شیت را در ابتدای روز خانه پری نمایید‪ .‬هر دوز واکسین‬
‫را که تطبیق نمودید باید همان وقت درخانه مربوطه اطفال و خانم ها در تالی شیت درج نمایید‪ .‬دوز )مرتبه( واکسین‪ ،‬جنس‬
‫و سن طفل را در اثنای تالی کردن مد نظر بگیرید‪ .‬در صورت تطبیق واکسین ‪ TT‬معلوم نمایید که خانم حامله یا غیر حامله‬
‫است‪ ،‬بعدأ در خانه مربوطه تالی نمایید‪ ,‬در اخیر روز تمام دوز های تطبیق شده هر واکسین را که برای پسران‪ ,‬دختران‪,‬‬
‫خانمهای حامله و غیر حامله تطبیق نموده اید محاسبه نموده وآنرا در خانه مربوطه آن بنویسید‪ .‬خانه پری نمودن جدول عقب‬
‫تالی شیت باید فراموشا نگردد‪,‬ومعلومات های متوقعه در آن درج گردد‪ ,‬و جدول مذکور شما را در قسمت ضایعات واکسین‬
‫و واکسین با قیمانده درذخیره گاه کمک خواهد کرد‪ ,‬و همچنان شما از معلومات جدول متذ کره در قسمت تهیه نمودن راپورماهوارا‬
‫ستفاده خواهید کرد‪.‬‬
‫تمام اطفالیکه برای واکسین مراجعه می نمایند بشمول اطفال ‪ 12‬الی ‪ 23‬ماهه باید ثبت راجستر وتالی شیت شود‬

‫‪57‬‬
 ‫ضایعات واکسین روزمره در عقب تالشیت درج گردد‪.‬جهت محاسبه ضایعات از فورمول ذیل استفاده نماید‪.‬‬
‫فیصدی ضایعات = دوز های مصرف شده منفی دوز های تطبیق شده ضرب ‪ 100‬تقسیم دوز های مصرف شده‬
‫مثال‪ :‬شما در یک جلسه واکسیناسیون ‪ 2‬ویال ‪ BCG‬بیست دوزه )‪ ( 20‬را مصرف نموده و در همین جلسه به ‪ 25‬طفل‬
‫واکسین راتطبیق نموده اید قرار ذیل محاسبه میگردد‪.‬‬
‫‪X100/40= 37,5% 25 – 40‬‬ ‫دوز های مصرف شده = ‪40‬‬
‫دوز های تطبیق شده = ‪25‬‬

‫‪ :2‬تهیه راپورماهوار‪:‬‬
‫در ختم هر ماه ‪ ،‬هر مرکز صحی باید یک راپور از پوشش واکسیناسیون را به سوپر وایزر ولسوالی تسلیم نماید‪.‬‬
‫راپور ماهانه را قرار ذیل ترتیب دهید‪:‬‬
‫‪ (1‬تمام تالی شیت های خانه پری شده ماه را جمع کنید‪.‬‬
‫‪ (2‬تمام واکسین های تطبیق شده را با در نظر داشت واکسین و دوز آن جمع نموده و هر کدام را در کتگوری های ذیل‬
‫بنویسید‪:‬‬
‫اطفال کمتر از یکسال‬ ‫‪‬‬
‫اطفال بین ‪ 23-12‬ماهه‬ ‫‪‬‬
‫خانم های حامله‬ ‫‪‬‬
‫خانمهای در سن باروری غیر حامله‬ ‫‪‬‬
‫‪ (3‬فورمه راپوردهی ماهانه را خانه پری نمایید‪.‬‬
‫‪ (4‬ازارقام دریافت شده استفاده نموده و گراف مراقبت را خانه پری کنید )بخش هشتم را ببینید(‪.‬‬
‫‪ (5‬یک کاپی راپورماهانه را به سوپر وایزر تان در تاریخ معین تسلیم کنید‪.‬‬
‫‪ (6‬هیچگاه خانه پری کردن قسمت معلوماتی فورمه راپوردهی را فراموشا نکنید‪ .‬شما و سوپروایزر مافوق شما )آمر‬
‫مرکز صحی( باید فورمه را امضا نمایید‪.‬‬
‫‪ :3‬محاسبه فیصدی پوشش واکسین‪ :‬به اساس فورمل ذیل محاسبه میگردد‪.‬‬
‫تعداد واکسین شده گان ضرب ‪ 100‬تقسیم نفوس مورد هدف )ماه ویا سال(‬
‫مثال‪ :‬نفوس مورد هدف ماهانه کلینک شما ‪ 120‬طفل کمتر از یک سال است که در ماه حمل برای ‪ 90‬طفل واکسین‬
‫‪% X100/ 120 =75 90‬‬ ‫‪ DPT3‬تطبیق نموده اید قرار ذیل محاسبه میگردد‪.‬‬

‫‪:‬نکات عمده در پروسه راجستریشن‬

‫‪ ‬اول راجستر نماید‬
‫‪ ‬دوم کارت را خانه پری نماید‬
‫‪ ‬سوم طفل را وضعیت دهید‬
‫‪ ‬چهارم واکسین را تطبیق نماید‬
‫‪ ‬پنجم تالشیت را خانه پری نماید‬
‫‪ ‬ششم رساندن پیام های اساسی‬

‫درخواست واکسین برای ماه بعدی قرارذیل صورت میگرید‪:‬‬

‫برای محا سبه واکسین مودر ضرورت خویش ازفورمول ذ یل ا ستفا ده نما یید‪.‬‬

‫تعدا د دوزها ی واکسین = ) نفوس مورد هدف(× ) تعداد دوزه برطفل ( × ) فیصدی پوشش( × )ضریب ضا یعات( ‪ +‬ذ خیره ا حتیا طی‬

‫ذ خیره ا حتیا طی نظربه پا لیسی ملی معا فیت کتلوی ‪ % 25‬یا چها رم حصه وا کسین مورد ضرورت محا سبه میگردد ‪.‬‬

‫‪58‬‬
 ‫بخش هشتم‬
‫ارزیابیمراقبت سطح پوشش‬
‫یک گراف ارزیابی مراقبت واکسیناسیون )چارت مانیتورینگ( به شما کمک میکند تا پیشرفت کار تان را در قسمت بلند‬
‫بردن سطح پوشش واکسین در ساحه تحت پوشش مرکز صحی تان نشان بدهد‪ .‬این گراف معلومات ارائه شده در راپور‬
‫ماهانه را خلصه میکند‪ .‬این گراف شما را قادر میسازد تا تعداد افرادی را که واکسین کرده اید با تعداد نفوس مورد هدف‬
‫‪.‬تان مقایسه کنید‬
‫‪.‬گراف های ارزیابی قبل تهیه شده به دسترس شما قرار خواهد گرفت و یا اینکه شما خودتان باید آنرا تهیه کنید‬
‫‪:‬رهنمایی استفاده از گراف ارزیابی واکسیناسیون قرار ذیل میباشد‬

‫‪:‬ترتیب گرا ف ‪1.‬‬

‫‪:‬در شروع سال شما به یک گراف ارزیابی خالی برای هر کدام از واکسین های ذیل ضرورت دارید‬
‫‪ BCG ‬و ‪Measles‬‬
‫‪ DPT-Hep B-Hib1 ‬و ‪ DPT-Hep B-Hib3‬یا ‪ OPV1‬و ‪OPV3‬‬
‫‪TT ‬‬
‫هر کدام از گرافها را قرار ذیل ترتیب نمایید‪:‬‬
‫‪ (1‬نفوس مورد هدف سالنه و ماهانه تانرا تعیین کنید‪ .‬نفوس مورد هدف اطفال کمتر از یکسال )‪ 11-0‬ماهه( ‪%4‬‬
‫نفوس مجموعی را تشکیل میدهد ‪ ،‬برای تعین واکسین ‪ ، TT‬خانم های در سن باروری ‪ 20‬فیصد نفوس مجموعی‬
‫را تشکیل میدهد‪.‬‬
‫‪ (2‬در قسمت بالیی گراف معلومات ذیل را درج کنید‪:‬‬
‫نام مرکز صحی‬ ‫‪‬‬
‫سال‬ ‫‪‬‬
‫چه چیز را در گراف ارزیابی )مانیتور( میکنید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫ارقام مربوط نفوس )نفوس مجموعی و نفوس مورد هدف سالنه ولسوالی ‪ /‬ولیت(‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫نفوس مورد هدف سالنه و ماهانه را در اطفال کمتر از یکسال و خانمهای در سن باروری تعیین کنید‪:‬‬
‫نفوس مجموعی ساحه تحت پوشش مرکز صحی تانرا تعیین کنید‪.‬‬
‫‪ ‬تعداد اطفال کمتر از یکسال را) تعداد مجموعی نفوس ضرب ‪ 4‬تقسیم ‪( 100‬که مساوی به دریافت کنید‪.‬‬
‫نفوس مجموعی × ‪ = 4/100‬نفوس اطفال مورد هدف در یکسال‬
‫‪ ‬بخا طر دریا فت نفوس مورد هدف ماهانه‪ ،‬نفوس مورد هدف سالنه را بر دوازده تقسیم نما یید‪:‬‬
‫نفوس اطفال مورد هدف سالنه ÷ ‪ = 12‬نفوس اطفال مورد هدف ماهانه‬
‫مثال‪:‬‬
‫نفوس مجموعی ساحه تحت پوشش ‪ 12000‬است‪.‬‬
‫نفوس مورد هدف سالنه ‪12000 ×100/4=480 :‬‬
‫نفوس مورد هدف ماهانه‪480 ÷12 =40 :‬‬
‫‪ ‬تعداد خانم های حامله در یک ساحه مساوی است به تعداد اطفال کمتر از یکسال ) ‪.( 4%‬‬
‫‪ ‬برای دریافت نفوس مورد هدف خانمهای در سن باروری از فورمول فوق استفاده کنید مگر بعوض ‪%4‬‬
‫نفوس مجموعی را ضرب نمایید )‪ 20%‬نفوس مجموعی(‪.‬‬

‫‪ (3‬در هر گراف حد اقل پوشش سالنه را درج کنید‪.‬‬

‫‪ ‬سطح پوشش در اطفال برای یک مرتبه مشخص واکسین تعیین میگردد به طورمثال برای واکسین ‪DPT-‬‬
‫‪ Hep B‬و یا ‪ OPV‬سطح پوشش در ‪ DPT-Hep B3‬و ‪OPV3‬تعین میگردد‪.‬‬
‫‪ ‬سطح پوشش واکسین ‪ TT‬مطا بق به تعداد واکسین های ‪ TT2‬و بیشتر )‪ (+TT2‬در خانمهای حامله و غیر‬
‫حامله در سن باروری تعیین میگردد‪ +TT2 .‬در حقیقت مجموعه تمام واکسین های ‪ TT‬به استثننای ‪TT1‬‬
‫میباشد یعنی واکسین های )‪ TT2, TT3, TT4 , TT5 (TT2+‬باهم جمع میشوند‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫‪ (4‬در ستون چپ گراف ارقام مربوط به نفوس مورد هدف ماهانه را درج کنید‪.‬‬
‫‪ (5‬تعداد مجموعی نفوس مورد هدف را در ستون چپ گراف بنویسید‪.‬‬

‫برای تهیه گراف ارزیابی واکسیناسیون قرارهدایا ت ذیل عمل کنید ‪:‬‬
‫گراف ارزیابی اطفال‪:‬‬
‫برای تکمیل گراف‪:‬‬
‫‪ (1‬یک خط رسم کنید که حد اقل سطح پوشش را نشان بدهد‪ .‬کنار راست گراف سطح پوشش را به فیصدی نشان‬
‫میدهد )‪. (100% ،75% ،50% ،25%‬‬
‫‪ (2‬نقطه ایرا که نماینده گی از پوشش هدف در ساحه تحت پوشش تان میکند دریافته و یک نقطه بگذارید‪.‬‬
‫‪ (3‬یک خط مستقیم از صفر )ازکنج پایینی چپ( شروع نموده و به این نقطه وصل کرده و لیبل گذاری کنید‪.‬‬
‫‪ (4‬خانه های را که در قسمت پایینی گراف است با نام واکسین ها و دوز های آن علمه گذاری کنید‪.‬‬

‫گراف ارزیابی واکسین ‪:TT‬‬

‫برای تکمیل گراف قرار ذیل عمل کنید‪:‬‬
‫‪ (1‬یک خط رسم نمایید که سطح پوشش را نشان بدهد‪.‬‬
‫‪ (2‬در طرف راست گراف نقطه ایرا دریابید که نماینده گی از پوشش ‪ +TT2‬در ساحه تحت پوشش شما میکند‪ .‬یک‬
‫نقطه در آنجا رسم کنید‪.‬‬
‫‪ (3‬یک خط مستقیم از صفر )ازکنج پایینی چپ( تا به این نقطه رسم نموده و آنرا طبق که نشان داده شده است علمه‬
‫بگذارید‪.‬‬
‫اکنون گراف حاضر است تا ارقام ماهانه را درآن درج کنید‪.‬‬

‫‪ .2‬خانه پری گراف ارزیابی واکسیناسیون‪:‬‬

‫‪ 2.1‬ترسیم گراف مراقبتی واکسیناسیون اطفال‪:‬‬
‫برای اینکه گراف مراقبتی پیشرفت کار تانرا در قسمت واکسین اطفال نشان دهد ارقام را از راپور ماهانه قرار ذیل اخذ‬
‫کنید‪.‬‬
‫‪ (1‬در خانه های قسمت پایینی گراف ‪ ،‬خانه مربوط واکسین ‪ ،‬دوز و ماهی را که شما میخواهید ثبت نمایید دریافت‬
‫کنید‪ .‬تعداد اطفال کمتر از یکسال را که در این ماه واکسین مورد نظر را اخذ کرده اند در آن درج کنید‪.‬‬
‫‪ (2‬تعداد اطقال واکسین شده ماه فعلی را با مجموعه ماهای قبلی )‪ ( Cumulative‬جمع نمایید تا مجموعه فعلی را‬
‫دریابید‪.‬متوجه باشید که گراف به اساس مجموعه واکسین شدهگان)‪ ( Cumulative‬با مقایسه تعداد اطفال مورد‬
‫هد ف در ما های قبلی ترسیم میگردد‪.‬‬
‫‪ (3‬تعداد مجموعی واکسین شده گان را با تعداد اطفال مورد هدف مقایسه نموده در هر نقطه ایکه مطابقت نما ید در‬
‫همان جا یک نقطه یگذارید )درقسمت با لیی خط گراف در ماه متوقع بالی رقم مجموعی یک نقطه بگذارید‪(.‬‬
‫‪ (4‬نقطه فعلی را توسط یک خط مستقیم با نقطه ماه قبلی وصل نمایید‪.‬‬

‫‪ 2.2‬گراف ارزیابی واکسین ‪: TT‬‬

‫برای ثبت ارقام در گراف ‪ TT‬قرار ذیل عمل کنید‪:‬‬
‫‪ (1‬در خانه های پایینی گراف در خانه ماه مورد نظر تعداد خانم های در سن باروری را که واکسین های ‪ TT2‬یا‬
‫بیشتر را گرفته اند درج کنید البته این رقم را از راپور ماهوار بگیرید‪.‬‬
‫‪ (2‬رقم این ماه را با تعداد مجموعی ماههای گذشته جمع نمایید‪.‬‬
‫‪ (3‬در گراف یک نقطه در قسمتی که نشان دهنده تعداد مجموعی باشد بگذارید‪.‬‬
‫‪ (4‬نقطه مذکور را با نقطه نشان دهنده مجموعه ماههای قبلی توسط یک خط مستقیم وصل نمایید‪.‬‬

‫‪60‬‬
 ‫‪ .3‬تفسیر ارقام پوشش‪:‬‬
‫بعد از چندین ماه گراف ارزیابی برایتان فیصدی اطفال و خانمهای را که شما واکسین نموده اید نشان میدهد که آیا پوشش‬
‫واکسیناسیون بلند رفته است یا پایین آمده است‪ .‬همچنان نشان میدهد که چگونه ارقام بدست آمده را با نفوس مورد هدف‬
‫مقایسه کنیم‪ .‬و اگر شما متوجه شدید که به هدف تان نرسیده اید کوشش کنید تا دلیل آنرا پیدا نموده و تصمیم بگیرید تا‬
‫مشکلت رادریافت و حل نماییم‪.‬‬

‫بعد از اینکه شما گراف ارزیابی را برای واکسین های یاد شده تکمیل نمودید آنرا تحلیل نمایید‪.‬‬
‫‪ (1‬خط بدست آمده از مجموعه واکسین شده گان را با خط مورد هدف مقایسه نمایید‪.‬‬
‫اگر خط مجموعه بالتر از خط هدف قرار داشت ‪ ،‬شما پیشرفت بسیار خوبی نموده اید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫اگر خط مجموعه پایینتر از خط هدف قرار داشت‪ ،‬شما پیشرفت نسبتا خوبی نموده اید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫اگر خط مجموعه بسیار پایین تر از خط هدف قرار داشت‪ ،‬شما در کار تان پیشرفت نکرده اید‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ (2‬ارقام بدست آمده در ماه جاری را با ماه های قبلی مقایسه کنید‪.‬‬
‫در خانه های قسمت پایینی گراف رقم ماه جاری را با ارقام که در ماه های گذشته بدست آمده است مقایسه‬ ‫‪‬‬
‫کنید‪.‬‬
‫آیا ارقام بلند رفته است یا پایین آمده است؟‬ ‫‪‬‬
‫‪ (3‬ارقام بدست آمده در مورد واکسین های مختلف و یا دوز های مختلف عین واکسین را مقایسه کنید‪.‬‬
‫خط مجموعه دوز های ‪ OPV1‬و ‪ OPV3 ، DPT-Hep.B-Hib1‬و ‪ DPT-Hep.B-Hib3، BCG‬و‬ ‫‪‬‬
‫‪ Measles ، TT1‬و ‪ ، +TT2‬را مقایسه کنید‪ .‬در صورتی که فاصله بین دو خط مجموعه از واکسین‬
‫های فوق زیاد شده برود ‪ ،‬نشان میدهد که درپروگرام کدام مشکلی موجود است‪.‬‬
‫ناغگی به اساس فورمول های ذیل محاسبه میگردد‬ ‫‪‬‬

‫فیصدی ناغگی‪DPT-Hep B-Hib1-DPT-Hep B-Hib3 X100/DPT-Hep B-Hib1 =%‬‬

‫فیصدی ناغگی ‪BCG- Measles X100/BCG = %‬‬

‫فیصدی ناغگی ‪TT1 –TT2 X100/TT1 = %‬‬

‫‪ .4‬دریافت مشکلت و اسباب آن‪:‬‬

‫در صورتی که گراف نشان بدهد که در کارتان پیشرفت موجود است باید برای نگهداشت این پیشرفت ویا بلند بردن سطح‬
‫پوشش پلن طرح ریزی کنید‪.‬‬
‫در صورتی که گراف نشان بدهد که به هدف نرسیده اید و یا اینکه ارقام واکسین ماه به ماه کم شده میرود در اینصورت‬
‫مشکل را با طرح نمودن سوالت ذیل پیدا کنید‪:‬‬
‫‪ ‬آیا کدام گروپی از مردم موجود اند که به مرکز صحی و یا به پروگرام ساحوی واکسیناسیون دسترسی‬
‫ندارند؟‬
‫‪ ‬آیا کدام گروپی از مردم موجود اند که باوجود دسترسی به پروگرام ‪ ،‬از خدمات واکسیناسیون استفاده‬
‫نمیکنند؟ چرا؟ آیا آنها بیجا شده گان هستند؟ آیا کدام موانع مذهبی ‪ ،‬قومی ‪ ،‬لسانی و کدام دلیل دیگر‬
‫موجود است؟‬
‫‪ ‬آیا مردم راجع به واکسین معلومات دارند و آنرا به اطفال شان میخواهند؟ آیا خانمها میدانند که واکسین‬
‫‪ TT‬برای صحت نوزادان شان وخودشان مفید است؟ آیا مردم میدانند که بعضی ازواکسین ها بیشتر از‬
‫یک مرتبه تطبیق میگردند؟‬
‫‪ ‬دآیا خدمات واکسیناسیون در محل و زمان مناسب عرضه شده است یا خیر؟ دآیا اطفال و خانمها به زودی‬
‫واکسین میشوند یا اینکه باید در صف های طولنی به مدت زیادی انتظار بکشند؟‬
‫‪ ‬آیا واکسیناتور مؤا د ب است؟‬
‫‪ ‬آیا ابسی ها یا کدام عوارض جانبی دیگری به وقوع پیوسته است که مردم آنرا ازاثر واکسین بدانند ؟ به‬
‫خاطر پیدا کردن جواب به سوالت فوق باید شما از چندین مراجع معلومات اخذ کنید‪.‬‬

‫‪61‬‬
 ‫رهبران سیاسی‪,‬مذهبی جامعه و دیگر رهبران برای شما گفته میتوانند‪:‬‬
‫‪ ‬گروپ های مردم که خدمات برایشان رسیده است در کجا زندگی میکنند‪.‬‬
‫‪ ‬چرا مردم از خدمات استفاده نمیکنند – این موضوع بسیار بااهمیت است‪.‬‬
‫والدین و خانمهای در سن باروری برای شما گفته میتوانند‪:‬‬
‫‪ ‬آیا آنها از ضرورت واکسین آگاهی دارند‪.‬‬
‫‪ ‬چرا آنها )و یا همسایه های شان( از خدمات موجوده واکسینا سیون استفاده نمیکنند – این موضوع بسیار با اهمیت‬
‫است‪.‬‬
‫سایر کارکنان صحی در مرکزصحی به شما گفته میتوانند که‪:‬‬
‫‪ ‬به نظر آنها چرا والدین و خانمها از خدمات موجوده واکسین استفاده میکنند یا نمی کنند‪.‬‬
‫‪ ‬چرا پروسه ارزیابی حالت معافیت اطفال و خانمها و راجع ساختن به شعبه واکسین ضعیف است‪ .‬دآیا سایر کارکنان‬
‫مرکز صحی در مورد تقسیم اوقات واکسین میدانند ‪ .‬آیابه آنها این وظیفه سپرده شده است؟‬
‫جلسه واکسیناسیون‪:‬‬
‫آگر شما چک کنید که در یک جلسه واکسیناسیون چی کارها را انجام میدهید ‪ ،‬میتوانید دریافت کنید که‪:‬‬
‫‪ ‬آیا شما همیشه از تخنیک زرقیات مصئون استفاده میکنید؟‬
‫‪ ‬آیا شما همیشه توضیح میدهید که‪:‬‬
‫چی وقت برای مرتبه بعدی مراجعه نمایند‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫به کجا به خاطر مرتبه بعدی مراجعه نمایند‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫تعداد مل قا ت های که ضرورت است تا کورس معافیت تکمیل گردد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫کدام عوارض ناگوارممکن به وقوع خواهد پیوست‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫در صورت وقوع عوارض ناگوار چی باید کرد‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫‪ ‬آیا شما به وقت مراجعین احترام قایل هستید و به گفته ها ی آ نها گوشا میدهید؟‬
‫وقتی که شما مشکل را دریافت نمودید ‪ ،‬میتوانید که برای حل آن پلن های عملی طرح کنید‪.‬‬
‫‪ .5‬عملکرد برای ازدیاد سطح پوشش‪:‬‬
‫قدم بعدی‬ ‫بعد از تحلیل ارقام پوشش شما میدانید که آیا پیشرفت میکنید‪ ،‬چی مشکلت دارید و سبب آن چه بوده است‪.‬‬
‫حل مشکل و جلوگیری از وقوع آن در آینده است‪ .‬درهمکاری با سوپروایزر تان ‪ ،‬کوشش کنید راه های حل را پیدا کنید که‬
‫خود شما میتوانید آنرا انجام بدهید‪ .‬در صورت امکان کوشش کنید را ه های را پیدا کنید که به منابع اضافی از ولسوالی یا‬
‫‪.‬مقامات عالی تر ضرورت نباشد‬
‫در صورت که مردم به خدمات واکسین دسترسی نداشته باشد شما ناچار تعداد جلسات ساحوی تان را زیاد کنید‪ .‬این موضوع‬
‫شاید تعداد بیشتر واکسین‪ ،‬و وسایل ترانسپورتی و زنجیر سرد را ایجاب نماید‪ ،‬و از این سبب شما باید پلن را یکجا با سوپر‬
‫‪.‬وایزر تان طرح ریزی نمایید‬
‫‪:‬اگر مردم به خدمات واکسین دسترسی داشته ولی از آن استفاده نمی کنند یکی از استراتیژی های ذیل را در نظر بگیرید‬
‫‪ ‬ازدیاد دانش مردم در مورد واکسین‪.‬‬
‫‪ ‬تغییر دادن وقت و زمان جلسات واکسیناسیون تا اینکه برای مردم قابل قبول و عملی باشد‪.‬‬
‫‪ ‬دخیل ساختن اهالی در رفع مشکل ترانسپورتی‪.‬‬
‫‪ ‬تربیه و تریننگ کارمندان صحی در مورد مهارت های افهام و تفهیم ‪ ،‬زرقیات مصئون ‪ ،‬سازماندهی جلسا ت ثابت‬
‫و ساحوی ‪ ،‬یا مهارت های دیگری که بالی مراجعین اثر کند تا از خدمات واکسین استفاده کنند‪.‬‬
‫‪ ‬بخاطر جلوگیری از فرصت های ازدست رفته‪ ،‬باید تمام اطفال وخانم ها به شعبه واکسین رجعت داده شوند تا‬
‫تمام اطفال وخانم های واجد شرایط واکسین شوند که این موضوع باید با تفهام مسئول کلینک صورت بگیرد‪.‬‬
‫ارزیابی پوشش واکسیناسیون را ادامه بدهید و به اساس آنچه میاموزید عمل کنید‪ .‬به این ترتیب شما میتوانید که‬
‫‪.‬مردم را درمقابل تمام امراض مورد هدف معافیت کتلوی محافظت نمایید‬
‫‪:‬دریافت غیرحاضران ‪6:‬‬
‫در مراکز ثابت لست غیرحاضران)اسم و ولد( را به اساس قریجات تحریر نماید و از مراجعین ‪1- ،‬‬
‫موسفیدان‪،‬آمرین کلینک و کارمندان صحی طالب همکاری شوید و یا لست را به واکسیناتوران اوتریچ تسلیم‬
‫نماید تا اطفال و مادرانیکه واکسین های خود را تکمیل نکرده اند جهت واکسین کردن به مرکز واکسیناسیون‬
‫‪.‬اعزام نمایند‬

‫‪62‬‬
 ‫درجلسات اوتریچ‪ :‬در ختم کار لست اطفال و مادرانیکه در جلسه قبلی واکسین شده چک نماید ‪ .‬لست ‪2-‬‬
‫‪ .‬غیرحاضران را ترتیب و از اهالی و موسفیدان طالب کمک شوید تا آنها را جهت واکسین کردن حاضرنمایند‬

‫بخش نهم‬
‫کنترول اسهالت ‪ ،‬امراض طرق تنفسی حاد و تهیه ویتامین ‪A‬‬
‫‪ .1‬کنترول اسهالت‪:‬‬
‫‪:‬کارکنان صحی معافیت کتلوی مسئولیت دارند تا‬
‫‪ ‬توصیه نمودن اهتمامات خا نگی اسهال آبی بدون ضایعات آب بدن‪.‬‬
‫‪ ‬راجع نمودن واقعات اسها ل با ضایعات آب بدن به نزدیک ترین مرکز صحی‪.‬‬
‫‪ ‬انجام دادن تعلیمات صحی به منظور وقایه از اسهالت‪.‬‬
‫اسهال عبارت از دفع مواد غایطه آبگین بیشتر از ‪ 3‬مرتبه در روزمیباشد‪ .‬در صورتی که خون در مواد غایطه دیده نشود ‪،‬‬
‫به آن اسهال آبی گفته میشود‪.‬‬
‫اگر اسهال برای مدت بیشتر از ‪ 14‬روز دوام کند به آن اسهال دوامدار یا مقاوم میگویند‪.‬‬
‫اسهال یکی از اسباب عمده مصابیت و وفیات در نزد اطفال پایینتر از ‪ 5‬سال در کشور های روبه انکشاف میباشد‪.‬‬
‫اسهال از باعث عوامل ذیل خطر ناک است‪:‬‬
‫‪ ‬ضایعات آب ونمک بدن )دیهایدریشن(‬
‫‪ ‬سؤتغذی‬
‫اگر یک طفل مصاب به اسهال علیم ذیل را داشته باشد‪:‬‬
‫تخریشیت یا ضیاع شعور )خواب آلوده گی و گنسیت (‪ ،‬تشنه گی ‪ ،‬دهن خشک ‪ ،‬فقدان اشک درهنگام گریه‪،‬‬
‫ازسبب دیها یدریشن بوده و طفل هرچه عاجل به مرکز صحی روان شود‪ .‬در صورتی که طفل نوشیده بتواند از‬
‫مادر طفل بخواهید که به طفل مقدار زیاد آب و مایعات را که دراختیاردارد بدهد ‪.‬‬
‫در صورتی که طفل مصاب به اسهال‪ ،‬یکی از علیم ذیل را داشته باشد به طور عاجل به مرکز صحی راجع شود‪:‬‬
‫‪ ‬اسهال مقاوم‬
‫‪ ‬استفراغات دوامدار‪.‬‬
‫‪ ‬موجودیت خون در مواد غایطه )اسهال خونی(‬
‫‪ ‬سؤتغذی‬
‫‪ ‬تب‬
‫در صورتی که طفل مصاب به اسهال آبی حاد بدون ضایعات آب و نمک بدن باشد‪ ،‬ویا علیم که در فوق ذکر گردید در‬
‫نزدشا دیده نشود ‪ ،‬از مادر طفل بخواهید که طفل را در خانه تداوی نماید‪.‬‬
‫تداوی اسهال در خانه شامل اجزای ذیل است‪:‬‬
‫‪ ‬تغذی طفل در خانه با مایعات خا نگی )‪ ، O.R.S‬محلول بوره و نمک‪ ،‬محلول آرد ونمک ‪WSS‬وغیره( هر قدر‬
‫که طفل بخواهد بنوشد‪.‬‬
‫‪ ‬تغذی بهتر و بیشتر طفل نه تنها در دوران مریضی بلکه بعد از شفا یابی تا اینکه وزن ضایع شده مریضی را دوباره‬
‫جبران کند )غذا ها و میوه جات معمول مانند برنج‪ ،‬ماست‪ ،‬روغن ‪ ،‬سیب و کیله میتواند استفاده شود(‪.‬‬
‫در صورتی که طفل شیر خوار باشد از مادر بخواهید که دفعات شیر دادن را ازدیاد بخشد ‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫به مادر بفهمانید در صورت مشاهده علیم فوق الذکر که درجه های از ضایعات آب و نمک بدن و یا‬ ‫‪‬‬
‫بروزمشکلت اضافی دیگری که درفوق ذکرشد‪ ،‬طفل را هرچه زودتر به مرکز صحی انتقال دهند‪.‬‬
‫به مادر بفهمانید که در یک حمله ساده اسهال آبی به استعمال دوا به خصوص انتی بیوتیک ضرورت نیست‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫استعمال ادویه ممکن است که باعث بروز مشکلت دیگر شود‪.‬‬
‫به مادر بفهمانید که با استفاده از نکات ذیل چگونه از وقوع اسهالت در خانواده جلوگیری کند‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫شستن دست با آب و صابون بعد از رفع حاجت ‪ ،‬بعد از پاک کردن طفل‪ ،‬قبل از تهیه و صرف غذا‪ ،‬وقبل‬ ‫‪o‬‬
‫از غذا دادن طفل‪.‬‬
‫استفاده درست از تشناب )کناراب(‪.‬‬ ‫‪o‬‬

‫‪63‬‬
 ‫مواظبت ازمنا بع آ ب وغذا‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫تغذ یه وافر با شیر مادر‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫جلو گیری از غذاهای صنعتی‪.‬‬ ‫‪o‬‬
‫تطبیق واکسینها‪.‬‬ ‫‪o‬‬

‫‪ .2‬کنترول انتانات حاد طرق تنفسی‪:‬‬

‫انتانات حاد طرق تنفسی یکی از اسباب عمده مصابیت ها و وفیات را در نزد اطفال کمتر از ‪ 5‬سال در ممالک روبه‬
‫انکشاف تشکیل میدهد‪.‬‬
‫گرچه مشکل است که وقوعات مرض را کاهش دهیم ‪ ،‬اما با انکشاف و رشد تدابیر معین برای مواظبت مصابین مرض در‬
‫بین کارمندان صحی و والدین میتوان درجه وفیات )مرگ ومیر( ناشی از مرض و شدت مرض را کاهش داد‪.‬‬
‫هر طفلی که سرفه میکند یا مشکلت تنفسی دارد باید ارزیابی شود‪ .‬در صورتی که طفل تنفس سریع یا کشش قفس‬
‫صدری داشته باشد باید فورأ به مرکز صحی راجع ساخته شود )سینه و بغل(‪.‬‬
‫اطفالی که دارای علیم ذیل اند‪:‬‬
‫عدم توانایی درچوشیدن و نوشیدن ‪ ،‬گنسیت ‪ ،‬سؤتغذی شدید‪ ،‬کاهش درجه حرارت یا‬
‫ازدیاد درجه حرارت بدن )در نزد اطفال کمتر از دوماهه( ‪ ،‬سترایدور‪ ،‬اختلجات و سیانوز‬
‫باید عاجل به مرکز صحی روان شوند‪.‬‬
‫اطفالی که سرفه و مشکل تنفسی دارند و علیم فوق الذکر در آنها دیده نمیشود به مرض شدید تنفسی یا سینه و بغل مصاب‬
‫نبوده و میتواند که در خانه تداوی شوند‪.‬‬
‫به مادر بگویید که‪:‬‬
‫‪ ‬طفل را گرم نگه دارد اما نه بسیار داغ با پوشانیدن لباس زیاد‪.‬‬
‫‪ ‬طفل را بیشتر و بهتر تغذی کند و اطفال شیر خوار با شیرمادرباید تغذی شوند‪.‬‬
‫‪ ‬به طفل مایعات بیشتر بدهید‪ .‬تدا بیرخانگی از اهمیت زیاد برخوردار است‪.‬‬
‫‪ ‬بینی طفل را منظما پاک کنید )تا باز باشد(‪.‬‬
‫از مادران بخواهید تا اطفال شانرا واکسین کنند‪ .‬این یکی از مهمترین تدابیر وقایوی به شمار میرود‪.‬‬

‫‪ .3‬ویتامین ‪A :‬‬
‫ویتامین ‪ A‬برای رویت )دید( ‪ ،‬مقاومت علیه میکروب ها و نشو نما بدن ضروری است‪ .‬فقدان ویتامین ‪ A‬به احتمال قوی که‬
‫در اکثر مرگ و میر های اطفال رول ضمیموی دارد‪.‬‬
‫شیر و لبنیات ‪ ،‬تخم‪ ،‬جگر‪ ،‬ماهی و بعضی ترکاری ها مانند زردک ‪ ،‬بادنجان رومی‪،‬آآ لووغیره غنی از ویتامین ‪ A‬میباشد‪.‬‬
‫فقدان ویتامین ‪ A‬در اثر کمبود آن در مواد غذایی و هم چنان در بعضی مریضی ها مانند سؤ تغذی و سرخکان بوجود میاید‪.‬‬
‫که باعث شبکوری و حتی کوری دایمی ‪ ،‬مقاومت ضعیف علیه انتانات‪ ،‬و توقف نشو نمای اطفال میگردد‪.‬‬

‫توزیع کپسول های ویتامین ‪ A‬یکی از طرق وقایه از کمبود آن میباشد‪ .‬در ممالکی که فقدان ویتامین ‪ A‬معمول است توزیع‬
‫ویتامین ‪ A‬بواسطه معافیت کتلوی صورت میگیرد‪ .‬نفوس مورد هدف را اطفال بالتر از ‪ 6‬ماهه تشکیل میدهد‪ .‬در افغانستان‬
‫ویتامین ‪ A‬برای اطفال ‪ 6‬تا ‪ 59‬ماهه سال دو مراتبه )هر ‪ 6‬ماه بعد( در جریان روز های ملی واکسیناسیون توزیع میگردد‪.‬‬
‫مقدار آن قرار ذیل است‪:‬‬

‫‪ 100,000‬واحد بین المللی‬ ‫برای ا طفا ل ‪ 6‬تا ‪ 11‬ما هه‬

‫‪ 200,000‬واحد بین المللی‬ ‫برای ا طفال ‪ 12‬تا ‪ 59‬ما هه‬

‫‪64‬‬
 :‫عل یم اختصاریه درین کتا ب درسی پروگرام معا فیت کتلوی‬

1. AFP (Acute Flaccid Paralysis

2. AD (Auto Disable)
3. BCG (Bacillus Calmette Guerin)
4. EPI (Expanded Program on Immunization)
5. MoPH (Ministry of Public Health)
6. NIDs (National Immunization Days)
7. MNTE (Maternal Neonatal Tetanus Elimination)
8. MMRC (Measles Mortality Reduction Campaign)
9. Sub – NIDs (sub-National Immunization Days)
10. TT (Tetanus Toxoid)
11. DPT (Diphtheria Pertussis Tetanus)
12. DPT-HepB-Hib(Diphtheria, Pertussis, Tetanus, Hepatitis B,Hemopheluse influenza)
or Penta.
13. Penta (DPT-HepB-Hib)
14. M1 or M2 (first dose or second dose of Measles vaccine)
15. OPV (Oral Polio Vaccine)
16. TT2+ (more than one dose, TT2, TT3, TT4, or TT5)
17. Hep. B (Hepatitis B )
18. GAVI (Global Alliance for Vaccine and Immunization)
19. TB (Tuberculosis)
20. DPT-Hep B(Diphtheria, Pertussis, Tetanus, Hepatitis B )
21. ORS (Oral Rehydration Solution)
22. WSS (Wheat Salt Solution)
23. WHO (World Health Organization)
24. UNICEF (United Nations Children Fund)
25. REMT (Regional EPI Management Team)
26. PEMT (Provincial EPI Management Team)

65