ANA MAKİNA OPERASYONLARI

BĠRĠNCĠ KISIM - EMNĠYET ( SAFETY)

Bu kitabın amacı; gerçek anlamdaki bakım tutumun ilk ana hareket noktası; makine dairesinde
emniyetli çalışmayı temin etmektir. (safety in engine room).

Yukarıda sözü edilen makine dairesi emniyeti, tüm makine personelinin, doğal olarak
benimseyecekleri bir tutum olacaktır.

Temizlik:
Makine dairesi panyol saçları (ızgaralar) altı (sintineler), ve üstü, makine dairesi üst
kaportasına kadar (sky light)- titizlik derecesinde temiz olmalıdır. Ancak, temiz ve boyalı olan makine
dairelerinde yağ/yakıt kaçaklarını kolaylıkla görebilirsiniz. Sintineleri beyaza boyalı çok gemi gördüm.
Türk Deniz Ticaretinde Koçtuğ ve Yabancı bayraklı gemilerde. Gemiler limanda yükleme esnasında -
demir, kömür, fosfat gibi dökme yüklerde havaya karışan bu yük tozları, emici havalandırma fanları ile
makine dairesine girer, son derece zararlı olan bu yük tozlarından korunmak için:

—Alıcı, verici fanlar stop edilir.

—Sky light (üst kaporta) ve diğer kapılar sıkıca kapatılır.
—Super charger türbinlerin, hava emici filitreleri naylon veya branda
örtülür.
—Elektrik kaynağı mümkün olduğunca, makine atölyesinde yapılmalıdır. Atölye dışında, makine
dairesinde kaynak yapılırken, etrafa yayılan kaynak çapaklarından, makine ve elektrik motorlarını
korumalıdır.

Yangın:
Ana makine ve yardımcı makinelerin stop edildikten hemen sonra (soğumada krank
keyslerinin açıldığında, açık alev, korumasız lamba veya elektrik kaynağından, karter infilakı olabilir.)
Mümkün olduğu kadar, çalışan makinelerin -bilhassa ana makine- stop edildikten en az yarım saat
sonra, karter kapakları açılmalıdır. -o da çok mecbur isek- Zira, karter içi soğumadan, makine dairesi
soğuk havanın, sıcak makine içi elemanları ve yağ buharları ile teması son derecede sakıncalıdır.

Parlama noktaları (sıcaklığı)-(flash point)-, düşük olan boyalar, boya inceltici tiner, gibi
maddelerle çalışmada, açık alev, korumasız lamba ve elektrik kaynağından uzak durmalıdır.

Tecrübelerimden:
Herhangi bir yerde elektrik kaynağı yapılırken, o yerin altında, üstünde ve yanlarında, yanıcı,
parlayıcı maddelerin bulunmadığına çok dikkat etmelidir. Bu tür dikkatsizlikler, birçok gemi
yangınlarına sebebiyet vermiştir. Ana makine ve yardımcıların, egzost boru izolasyonlarına,
akaryakıtın sızması, bir müddet sonra izolasyonların, parlamalarına sebebiyet verir. İzolasyon
yenilenmeli ve sızıntılar giderilmelidir.

Düzen – tertip:
 Bütün takımlar, kolayca ulaşılabilecek yerlerde muntazam bir biçimde bulundurulmalıdır. Ana
makine ve yardımcılarının, özel takımları vardır. Bunlar, büyük bir titizlikle, makine dairesi üst
alabandalarında, etraflarına şekli çizilerek nerede ve ne işe yarayacağı da belirtilerek paslanmaya
karşı yağlanıp, sıkıca yerlerine tespit edilmelidir. Ana makine ağır yedekleri: usulüne uygun, özel
yerlerinde, sıkıca bağlı olarak bulundurulmalıdır.
Makine dairesi yürüme yerlerini, kaymaya müsait yağlı ve yürümeye engel teşkil edecek durumda
bulundurulmamalıdır.

Yedekler:
Ana makine ve yardımcı dizellerin büyük yedek parçaları, kullanım yerlerinin yakınlarında ve
makine dairesi kreyninin ulaşabileceği yerlerde bulundurulmalıdır. Yedekler, paslanmaya ve
darbelerden dolayı hasarlanmalardan korunmalıdır. Kullanılan yedekler, listelerden düşülmeli ve yeni
siparişler yapılmalıdır. Dikkat edilecek diğer bir hususta; gerekli ve mümkün olduğu kadar az miktarda
yedek stoku sağlanıp, aşırı, ölü para yatırımına gidilmemelidir. Bugün, en ağır yedekler dahi -ana
makine laynerleri- uçak kargo ile istenilen yerlere ulaştırılabilmektedir.

IĢıklandırma:
Makine dairesi mümkün olduğu nispette ışıklandırılmalıdır. Yanmış veya bozuk lambalar
yenilenmelidir. Seyyar lambalar; korumalı, gözü almaması ve ışığın bir yere verilebilmesi açısından,
üzerine saçtan yarı bir muhafazanın da montesi ile her an kullanıma hazır durumda bulundurulması,
makine dairesi sorumlularının bir görevidir. Buna ilaveten skavenc içi layner portlarından piston ve
piston ringlerin muayenesine de kullanılmak üzere, uzunca bir tahta sopanın ucuna monte edilmiş
küçük kuvvetli bir ampullü ışık tertibi, gemilerde sıkça kullandığımız imkânlardır.

Don ve AĢırı Soğuktan Korunma:

Makine dairesinde, sıcaklık 20/25 derecenin altına düşmemelidir. Bu itibarla, makine
dairesinde kalorifer ısıtıcıları bulunur. Esasen, çalışan gemi seyirde iken, çalışan makineler, nispeten
makine dairesini sıcak tutar. Yukarıda söylediklerimiz gemi, soğuk ülkelerin limanlarında bulunduğu
sürece dikkat edilmesi gereken husustur. Deneyimlerimde, kışın, Kanada ve İskandinav ülkelerinde
bulunulduğu zaman dikkat edilecek husustur. Sitim ile çalışan güverte üstü makinelerin, dona karşı
hasarlanmaması için, boru ve sitimli makinelerin silindirlerinde bulunan su, tamamen dreyn (boşaltılır)
edilir veya devamlı çalıştırılarak, sitimin yoğuşup donmasına mani olunur. Buna dikkat edilmez ise,
sitim boruları, makine silindirleri patlar.

Özellikle Dikkat Edilmesi Gereken Tavsiyeler:

Ana makine ve yardımcı dizellerin stop ve çalışma durumlarında kaver üstü musluklarını
(cocks) açarken dikkatli olun, egzost gazı veya çiğ yakıt püskürmesinden korunun. Ana makine kaver
ve piston overollerinde yakıt valfını (enjektörü) sökerken, piston kafası üzerine yakıtın dökülmemesine
dikkat edin. Sıcak piston kafasına dökülen yakıt tutuşa bilir. Tazyik altında olabilecek olan yerlerde
çalışırken, iç basıncı atmosfere iştirak ettiren muslukları açın ve açık bırakın.

Dikkat Edilecek En Mühim Husus:

Ana makine ve yardımcı dizellerin enjektör ayarlarında, püskürme altında elinizi veya
2
vücudunuzun herhangi bir yerini püskürme sahasından uzak tutunuz. Yüksek tazyik (250/300kg/cm )
altında yapılan bu işlemde, yakıt (marine dizel- motorin) zerrelerinin deriyi delip kana karışması olasılık
dahilindedir. Çalıştığım bir gemide,(Kastamonu şilep/üçüncü makine zabitinin dikkatsizliği sonucu,
kanına motorin karıştı. Korkunç acılar içinde kıvranmaya başladı. Allah’tan limandaydık, ambulansla
hastaneye kaldırıldı.
Ana Makine Karterine ve Silindir Ġçine Girilmesi Hallerinde:
2
Ana makine çalıştırma havasının (30kg/cm ), stop valfının ve distribütör hava valflarının kapalı
olmasına dikkat edin. Bu arada, torna çark makinesinin de ana makine torna çark dişlisine angaje
(bağlantılı), olduğundan emin olun. Torna çark takılıdır kelepçesinin ilk hareket koluna (air starting
handle), geçirilmiş durumda olacaktır. BaĢımıza çok geldi, torna çark takılı olmadan,
gemi pervanesinin-rıhtım-bağlı durumlarda akıntılardan veya yakınından geçen gemilerin
çıkardığı dalgalardan rıhtıma bağlı ve torna çarka takılı olmayan makinelerin pervanelerinin
döndüğü çok olağandır. Bu sırada, makine içinde bulunan kiĢiler kazaya uğrayabilir.

Torna Çarkın Bağlanması:

Torna çark (turning gear), ana makine volan dişlisine bağlanmadan önce

—İlk hareket ana stop valfının (air starting valve) kapalı olması.
—Kaver endikeyter musluklarının tam açık olması.
—Torna çark angajelidir kelepçesinin ilk hareket koluna takılı olması.

Makine ÇalıĢmasında Emin Olmak:

Bakım tutum veya ana makinede bir parça değişiminden sonra, ilk anlardaki makine
çalışmasında çok araştırıcı ve dikkatli olunmalıdır. Bu araştırma bir sistem dahilinde yapılmalıdır.

—Yağ ve soğutma suyu basınçlarının, egzost hararetlerin normal olması.

—Karter içi havalandırmasından yağ buharlarının gelmemesi.
—Karter kapaklarından karter içinin, dinleme borusu ile ses farklılıklarının tespiti

Tamirden Sonra Ġlk ÇalıĢtırmada Takıp Edilecek AraĢtırma:

Ana makine tamirinden sonra, ilk 10/15 dakika çalışmada. Ana makinenin etrafında fırdolayı
dolaşarak, her şeyin yolunda gidip gitmediğine dikkat edin. Bir saat ve tam yükle çalışmada nelere
dikkat edileceğini; "checks during running", çalışırken dikkat edilecek yerler kısmına bakınız.

Ağır ÇalıĢtırma:
Ana makine ilk 30 dakika ağır devirle çalıştırılmalı ve gereken gözlem yapıldıktan sonra ağır
ağır yol verilmelidir.

Vardiyalarda Tutum ve Vardiya Sonu Makine Jurnalini Doldurma:

Vardiyalarda her saat başı bütün ölçüm aletleri- manometreler, termometreler, filtre giriş çıkış
kayıplarını gösteren su sütunu cinsinden değerler, mühim elektrik motorların amper çekişleri. Hasılı
tüm geyçler bilinci bir biçimde okunup, vardiya sonu makine jurnaline kaydedilmelidir.

ĠKĠNCĠ KISIM ANA MAKĠNE, LĠMANDA ĠKEN BAKIM TUTUM

 Bu kısımda anlatacaklarımız ana makine stop edildiği zaman yapılması gereken (check up),
kontroller, bakım tutumlardır. Bu işe başlamadan evvel, makine personelinin, yapacağı işler hakkında
tam bir bilgisi olmalıdır. Buna göre yapılan işler eksiksiz ve anlaşılır biçimde, makine jurnaline veya
bakım tutum cetveline kayıt edilir. Mesela; yapılan işler makine çalışma saatlerine göre muhtelif
aralıklarla olabilir. İleride belirteceğimiz "bakım tutum zaman aralıkları", her bakımdan iyi durumda olan
bir ana makinenin yapımcı firma tarafından verilmiş overol zamanlarıdır. Çıkan arızalar ve çalışma
aksaklıkları göz önüne alınarak, listede belirtilen zaman aralıkları daha da kısaltılabilir.

Aşağıda belirtilen check up'lar (kontroller),büyük bir tamirden çıktıktan sonra takip edilmesi gereken
sıradır.

Checks (kontroller) 1–7 tamirden evvel;

Checks 8 -12 tamir esnasında;
Checks 13–18 tamirden sonra;

Kontrol -1 Yağlama Yağın AkıĢı:

Yağlama yağı pompası çalışıyor ve yağ sıcak iken; krank keys kapaklarını açıp kroshed, krank
pin ve ana yataklardan yağın freely (rahat), bir biçimde aktığını gör. Kroshedlerın alt yatak
deliklerinden akan yağın aynı kalınlıkta ve dikey olarak aktığına bilhassa dikkat et. Çarpık akan yağın,
yatak metalinin eriyerek yağ kanallarını ve akıntı deliklerini tıkadığı anlamına gelir. Zincir
yağlamasında, dişli yatakların ve zincire yağ püskürme boru deliklerinden yağın, geldiğine dikkat edin.
Krank keysin en üst noktasında bulunan gözlem, şişesinden yağın aktığını görün. Piston kafası yağ
soğutma dönüş borularına, tek tek elde lamba, camın arkasına tutarak, yağın aynı süratte ve gerekli
miktarlarda geldiğini görün ve bu arada srast yataklarında yağ kontrollerini yapın. Piston ve yatak
overollarinden sonra bu, yağ muayenelerini makineyi çalıştırmadan evvel muhakkak yapın.

Kontrol-2 Krank Keys Yağ Toplanma Yerinin Kontrolü:

Yağ pompasını stop ettikten sonra, krank keys altını, yatak metal (white metal), parçalarının
bulunmadığını araştırın. Kopmuş yatak metalleri, yatak arızalarını belirtir. Hangi yataklardan geldiğini
muhakkak araştırın bulun ve arızayı giderin. Kopmuş metaller umumiyetle bulunduğu yerlerin
yataklarından gelmiş olabilir. Kroshet , kroshet gayt, krank, ana ve srast yatakların klerenslerine bakın.

Kontrol-3 Filtreler:

Bütün filtreleri (otomatik çalışan filtreler dahil), açıp temizleyin.

Kontrol-4 Portlardan Liner Piston Muayenesi:

Scavange ( supercharge havası ), manifoldları, piston altları süpürme havası mahalleri

(yerleri), sludge (yakıt/yağ karışımı çamur)'dan temizlenip içeriye girilebilecek duruma getirilir.
Yukarıda da belirttiğimiz gibi -bir sopanın ucunda küçük kuvvetli lamba- ile, ana makine, torna çarka
takılı döndürülerek, pistonlar, segmanlar, linerler, piston rotlar, aşağıda belirtilen gözlem
değerlendirmelerine göre kontrol edilir:

Çok Önemli: Bu kontroller süresince, sistem yağlama yağı, ceket ve piston kafası soğutma
suyu ve yakıt pompaları devrede tutulur. Silindir su, piston kafası yağ ve enjektör yakıt kaçakları varsa
görülür.
 -Silindir yağlamalarının yeterli olduğunu, piston yüzeylerinin hafif yağlı olması ile anlarız. Fazla
miktarda silindir yağı, kurumlaşarak segmanların yuvada tutmasına sebebiyet verir. Fazla bulunan
silindir yağı azar azar azaltılır. Burada dikkat edilecek husus; her miktar azaltmasından sonra ilk
limanda pistonun yüzeyi kontrol edilir.

Dikkat: Standart Silindir Yağı Harcamı- 0.80 Gr/Bhp/Saat

- Segmanlar, sert bir ağaç sapı ile portlardan itilerek yerlerinde serbest oldukları anlaşılır.
Tutmuş veya kırık görülen piston ringler, limandan sefere çıkmadan önce piston overolu ile yenilenir.
(Silindir, piston ve ringler kısmına bakınız).

Kontrol-5 Krank ġaft:

Gemi limanda - yüzer vaziyette. Kuru havuzda değil iken, krank şaft deflection ve ana
yatak "bridge gauge" ölçüleri alınır. (yataklar-ana yatakların layna alınması bahsine bakın).

Kontrol-6 Yağlama Yağı Numunesi:

Sistem yağı (ana makinede dolaşan yatak ve piston kafası soğutma yağı), numune alınıp her
üç ayda bir muayene ettirilir.

Kontrol-7 Superchargers Gaz Türbinleri:

Gaz türbinlerin kontrollerini hemen her fırsatta yapmalıdır. Bakılacak olan hususlar aşağıda
sıralandığı gibidir:

- Supercarcerin gaz tarafı (türbin), keysin büyük su mahalli ve gaz tarafı kapakları vardır, bunların
hepsinin açılarak su mahalli kışır kontrolleri yapılır. Kışırlar el raspası ile temizlenir. Korozyona karşı
tutyalar konmuşsa eriyenler yenilenir.
- Yağmurlu havalarda ve egzost gazı kazanının boru kaçırmalarında gaz türbini gaz çıkış keysinin
altına suların toplanıp korozyon yapmalarına mani olmak üzere gaz tarafı en alt keysin musluğu liman
duruşlarında açık bırakılır.
- Supercarcer türbinine egzost gazlarının girişinde ızgara bulunur. Bu ızgaraların (kafes), açık
olmasına dikkat edilir. Kırık piston segmanları buraya gelip takılır -türbin kanatlarını korumak amacı-
kafesler takılmış kırık piston segmanlarından ve kurumdan temizlenmelidir.
- Türbinin hava kompresör tarafı hava filtreleri, hava giriş, çıkış basınç düşümünü gösteren "U" borusu
su sütunun kitapta gösterilen değerden fazla ise hava filtresi temizlenir.
- Hava kulerinin deniz suyu tarafı, küçük kapakları açılarak boruların ağızlarındaki midye ve diğer
birikintiler temizlenir. İcap ederse (egzost hararetleri yüksek ise), her boru, bir çubuk ile tomar edilir.
- Hava kuleri, hava tarafı özel temizleme sistemi ile kimyevi olarak temizlenir.
- Çok önemli: Gaz türbini yatak yağlamaları rotora bağlı pompalar ile yapılıyorsa, ilk çalıştırmada
türbin ve blover tarafı pompaların yağ bastıklarını görmelisiniz. Hava yapıp kapış yapamaz. Bu
durumda el yağdanlığı ile priming (kapış) yaptırılır.

Graviti ile yağlamada (yukarıda yağ tankından) burada dikkat edilecek husus, soğuk ülkelerde,
graviti yağ tankının ısıtmasını açıp tank yağının en az 35/40 derece ısınmasını sağlamaktır. BaĢımıza
gelen bir hadise: Kanada Montreal’de, dıĢarıda -25 derecede kalkıĢımızda gaz türbinleri graviti
yağ tankının ısıtılmaması hatası, kalkıĢımızdan bir müddet sonra supercarcerin yatakları
sarmasına neden oldu. Tekrar kalktığımız yere gelip yatakları yeniledik. Allah’tan bir takım
yedek yataklarımız vardı. Yatakların yanıĢsebebi, makine dairesinin soğuk olması ve de yağın
ısıtılmaması. Soğuk yağın viskozitesinin yükselmesi ve dolayısı ile akıĢkanlığının azalarak,
yağlamayı iyiyapamaması yatakların sarmasına sebebiyet verdi.

Kontrol-8 Civata ve Somunlar:

Ana makine silindir bloklarını yukarıdan aşağıya bed plate 'e kadar (freymlerin oturduğu yer)
bağlayan uzun civatalara tayrods denir. Bunların zaman zaman hidrolik özel aparatı ile bos olup
olmadıkları kontrol edilir. Pratik olarak kontrolleri, seyir esnasında, ana makine çalışırken,
"0,02/0,01mm fileri yukarıda tayrod somunun oturduğu kursu ile tayrod somunu arasına gezdirerek;
filer giriyorsa somun boştur. İlk fırsatta, yeni baştan, hidrolik sıkılmaya ihtiyaç vardır. Faundeysının,
makine dairesi pleytine oturtulması ve layna alınması coklarla ve faundeysin cıvataları ile yapılır. En
altta ,ana makine etrafında ki (sancak/iskele) sintine panyol saçları alınır. Faundeysın civatalarının
bulunduğu gözler, iyice temizlenir. Cokların - çelik döküm Ortası faundeysın civatanın geçeceğinden
daha büyük delikli, alt ve üst tabanı pleytli -, boş olup olmadıkları ağır bir çekiçle yoklanır. Boşsa,
coklar alınlarına çekiçle vurularak, oturtulur ve cıvatası, altta kontra tutularak üstten sıkılır. Faundeysın
cıvatalarının eksiksiz fırdolayı sıkı durumda olması, çok önemlidir. Çoğunlukla bos olmaları halinde,
makinede çalışırken sarsıntılara ve ana makinenin layndan çıkmasına sebebiyet verir.

Kontrol-9 Ana Makine Zincir Donanımı:

Man - B&W makinelerde - instruction book'unu Türkçe’ye çevirdiğimiz makine tipi-, karter içi
dişlilerin çalışması zincir donanımı ile gerçekleşir. Sulzer makinelerde bu, dişli tertibatı ile yapılır. Zincir
donanımın baklaları tek tek gözden geçirilir. Bakla makaralarının aşınmaları, üzerlerindeki
parlaklıkların olmayışı ile anlaşılır. Yapılacak iş çok fazla aşınma varsa, dişlileri zedeleyebilir. Bu
durumda o bakla yenilenir. Zincirlerin boşluklarına, kitabın tarifi üzere bakılır. Fazla ise, kitabın anlattığı
şekilde boşluk alınır. Zincirlerin, çalışırken, makine keysine çarpıp hasarlanmamaları için, zincirin
geçtiği makine keysine monte edilmiş sert lastikten pabuçlar vardır. Hasarlananlar yenilenmeli.

Kontrol-10 Dreynler, Yağ, Su ve Yakıt Kaçakları:

Ana makine kapaklarında ve diğer yerlerde ki yağ ,su ve yakıt sızıntıları giderilmelidir. Ana
makinede dreyn ve karter içi havalandırma borularının açık olduğuna dikkat edin.

Kontrol-11 Pnömatik Valflar:

İlk hareket çalıştırma havası borularının dreyn valfları açılıp su dreyn edilmeli. Hava stop ve
master valflar ınstruction kitabının talimatı gibi yağlanmalıdır. Hava filtreleri temizlenmeli. Ana stop ve
master valfların yağlanmalarına dikkat etmeli. Manevradan çok evvel yağlanmalı. Zira
yağ tamamen valf cidarlarına iyice sıvanmamıĢsa ilk harekette, yağ buharları hava ile karıĢarak,
patlama yapabilir. Bunun için manevradan çok evvel yağlamayı yap.

Kontrol-12 Sump Tank Ana Makine Double Bottom Yağ Tankı:

Büyük dizellerde ana makine sistem yağı (yağlama yağı), double bottom tankta depolanır.
Buradan yağlama yağı pompası yağı muhtelif yataklara ve B&W dizellerde piston kafasını da
soğutarak, kartere dökülür ve buradan sump tanka iner. Bu tank, senede bir veya iki senede bir açılıp
temizlenmelidir.

Temizlik aşağıda belirtildiği gibi yapılır:

- Sump tankın yağı (büyük dizellerde (15 ila 30 ton), yukarı dinlendirme tankına basılır.
- Dinlendirme tankındaki yağ, yağ separatörü ile 75/80 dereceye kadar ısıtılarak aynı tankta, tanktan
tanka en az 2/3 gün separe edilir.
- Sump tank açılarak, içinde sludge (yağ çamurları), varsa temizlenir. Sump tank cidarları ve tavanı
paslı ise pastan arınır. İçerisi çok titizlikle kurutulur ve yüksek tanktaki yağ double bottum tankına
aktarılır. Genellikle, sump tanktaki yağ miktarı tankın %75 kapasitesi nispetinde yağ ile dolu
bulundurulur. Türk deniz ticaretinde bu tutuma pek itibar edilmez. Gemi sahibi, bu kadar parayı
niye yağa yatırayım der. Çok yanlıĢ bir tutumdur. Az yağ konarak, yağın çok sık devri daim
edilmesi ile hava ile teması artar ve oksidasyon olayı geliĢir. Birde çok sert havalarda, hele
gemi de boĢ ise seyirdim ve yalpalarda yağ pompası, hava yaparak ana makine yağlamasını
tehlikeye sokabiliriz.

Dikkat: Yedek double bottom yağ tankı bir değiĢimlik olarak, dolu bulundurulmalıdır.

Kontrol-13 Flushing ( Emercensi Temizlik):

Ana makine karterine her hangi bir şekilde toz , kum veya dökme yük tozları girebilir. Bu
durumda yapılacak iş, sump tankı yukarı tanka basmak ve karter içini tozlardan temizlemek.

Kontrol-14 Piston Rodlar:

Ana makine uzun bir sure çalışmadan duracaksa, piston rodlar yağlama yağı ile iyice sıvanır
ve ana makine haftada bir 5/10 dakika torna çark edilir.

Kontrol-15 Torna Çark:

Ana makine yağlama yağı pompasını devreye alıp, torna çark ile birkaç devir yaparak,
yağlama yağının, makinenin her tarafından normal olarak geldiğini gör.

Kontrol-16 Turbocarcerler:

Kontrol - 7'de anlatılanların (turbocarcer), tam olarak yapıldığından emin olunuz.

Kontrol-17 Silindir Yağlamaları:

Silindir yağlama ünitelerini el ile çalıştırarak, her silindirin yağlamasının yapıldığından emin
olunuz. Bu arada, silindir yağlaması, pompa çıkış ve silindire giriş borularının yağ kaçırmadığını
görünüz. Silindir yağlamasının, silindirlere yağın gittiğini, camların içindeki, küçük bilyelerin her basışta
yukarı aşağı oynamasından anlaşılır.

Kontrol- 18 Manevra Donanımı:

Tüm manevra kollarının bağlantılarını kontrol et ve yağla.

 Pompa gaz kollarının serbestçe hareket ettiğini el ile iterek kontrol et ana makine laynında,
ana yataklar ile bir işlem yapıldıysa; kontrol 1,2 ve 5 maddelerindeki işlemleri tekrarla.

Overhaul (Bakım Tutum) ÇalıĢma Saatleri Aralıkları:

Aşağıdaki liste ana makinenin belli başlı aksamının çalışma bakım tutum saatlerini belirler.
Çalışma saati aralıkları makinenin kullanılış ve mekanik durumlarına bağlıdır. Demek oluyor ki
overhaul saatleri, genellikle makinenin çalışma şartlarına ve geminin seyir şartlarına bağlıdır.

Saatler
Yeni makine normal çalışma
1 - Scavange mahallerini çamurdan temizle 1,000 1,000

2 - Enjektörlerin overolu ve ayarları. 1,000 2,000

- 3,000

3 - Piston ring ve laynerlerin scavange

Mahalli portlarından kontrolü. 500 2,000

4 - Egzost valfların overolu. 2,000 3,000 - 4,000

Klerens ayarları.

5 - Yağlama yağı çıkışların kontrolü.

Krank keys içi yataklar ve yağ püskürme
boruları. 1,000 2,000

6 - Krank şaftın deflection' ölçülerini al. 1,000 4,000

7 - Kem şaftın zincirlerini, dişlilerini 500

Ve lastik takoz yataklarını, Kontrol 500
et. Gerekirse zinciri ger. 500 4,000
Zincir gerdirme bahsine bakınız.

8 - Kroshed yatakları. Klerenslere bakınız. 1,000 4,000

9 - Krank keys içi cıvata ve somun laçka

Çekiç muayenesi yap. Ayni zamanda tayrodların
da kontrolünü yap. Gerekirse boşlukları al. 1,000 4,000

10-Bedpleyte çokları ve çokları tutan

Cıvataları kontrol et. Gerekiyorsa sık. 1,000 - 1,500 4,000-6,000

11-Manevra donanımının kontrolü. 1,000 4,000

12-Ceket tatlı su kulerlerinin deniz suyu

tarafını, kapaklan açıp boruları şişle. 4,000 4,000

13- Yağ kulerinin deniz suyu tarafını temizle. 4,000 4,000

14- Hava kuleri. Hava ve deniz suyu tarafı. 4,000 4,000 - 8,000 not;
tecrübelerime göre hava kulerin
Dnz.suyu tarafı her 1,000 saatte
Küçük kapakları açılıp kontrol edilmeli
hava tarafı her 2,000 saatte

15- Ana, krank ve srast yatak klerenslerine bak. 1,000 4,000

16-Tayrotları hidrolikle tekrar sıkın. 1,000 8,000

17- İlk hareket valflarını overol edin. 2,000 8,000

18- Pistonları, staffin boks ile birlikte

Overol ediniz, piston rot boğaz patentleri. 2,000 6.000 - 8,000

19- Turbocarcer yataklarını yenileyin. 4,000 8,000

20- İlk hareket donanımı. Master valf, distribütör,

Stop piston valf ve fren silindirin overolu. 8,000 8,000

21- Kaver safety valfları. Krank keys

Kapakları relief valfları overolu. 8,000 8,000

22- Kroshet yataklarını aç kontrol et. 8,000 16,000

23- Yağlama yağı sump tank. Aç temizle. 8,000 8,000

24- Ana, krank ve srast yatakları aç kontrol et.

Ana yataklardan, bridge geyç ölçüleri al. 32,000 32,000

25- Silindir yağlama ünitesini overol et. 16,000 16,000

26-Silindir kaveri içinin (su mahalli)

kışır temizliği. 32,000

27-Kemşaft kaplinin bağlama civatalarına bak. 4,000

28-Turbocarcer egzost giriş çelik kafesine bak. 4,000 - 8,000

29-Woodward gavernorun yağını değiştir. 4,000

 ÜÇÜNÇÜ KISIM ANA MAKĠNE ÇALIġIRKEN KONTROL

Bu kısım, ana makinenin hemen çalışmadan sonra, ana makineye yol vermede ve normal
çalışması hallerinde kontrolleri kapsayacaktır. Burada, makinenin bir müddet tamir için servis dışı
kaldığını ve tamirden sonra, kısım 2'de ki kontrollerin geçirilmiş olduğu kabul edilmelidir. ömcelikle,
gemi rıhtımda iken ana makine testi yapılmadır. Bunun için aşağıdaki şu üç şart yerine getirilmelidir:

- Liman otoritelerine, rıhtımda test yapılacağını bildirin.

- Gemiyi rıhtıma bağlayan halatları takviye edin.
- Test süresince köprü üstünde gözcü bulundurun. Aşağıda bildirilen kontroller sırasına göre
yapılmalıdır.

Kontrol 21/28 - Bu kontroller, rıhtımda yapılan tamirlerden sonra açık denize çıkmadan önce yapılan
kontrollerdir.
Kontrol 29/30 - Bu kontroller, açık denizde, ana makinede yapılmış olan tamirlere göre hareket edilir.
Kontrol 31/34 -Bu kontroller, ana makineye yol verdikten sonra zaman zaman yapılacak olan
kontrollerdir.

Rıhtımda Yapılan Makine Kontrolleri:

Kontrol 21. Köprü üzerinden makineye kumanda telgrafı ile pek ağır yol ileri/geri manevrası
yaptırılır.

Kontrol 22. Makinenin bu pek ağır (dead slow) ileri, geri çalışması esnasında turbo chargerlerin
çalışmasına; yatak yağlamalarına, genel çalışmasına (sarsıntı) bakınız.

Kontrol 23. Burmeister makinelerde, piston kafası yağ soğutmasının çıkışını camlardan gözetleyin.

Kontrol 24. Bütün silindirlerin ateşlediğinden emin olun.

Kontrol 25. Bütün enjektörlerin (fuel valve), çalıştığını görün.

Kontrol 26. İlk hareket valfların kaçırmadığından emin olun. Kaçıran valfın borusu, egzost
gazlarından ısınır. Böyle aşırı ısınan varsa; limandan çıkmadan evvel, yedeği ile değiştirin.

Kontrol 27. Makine çalışması için, her şeyin normal olduğundan emin ol. Enjektör soğutması -servis
/setling tanklarının dolu- yağ separatörünün en az 8 saat evvelinden çalıştırılmış olduğuna gavernor
yağı ve gavernor Amplifier’in kumanda ettiğini görün.

Kontrol 28. Silindir yağlamaları. Silindir yağlama ünitelerin, silindir yağı ile dolu olduğuna dikkat edin.
Silindir yağları, sistem yağından farklıdır. Alkali dereceleri daha yüksektir. Sistem yağın alkali değeri "
10 " ise, silindir yağın alkali değeri " 50 " dir.

Kontrol 29. Limandan çıktıktan sonra, sırası ile yapılacak işler: Yataklarda veya diğer karter içinde
tamirler yapılmışsa, 15/30 dakika ağır yolla (slow speed), seyredilir. Yapılan harici kontrollerden sonra
ağır ağır half speed (yarım yolla), bir saat gidilir. Bir saat sonra durdurulur. Karter kapakları açılır,
bütün yataklar, el ile kontrol edilir. Isınıp ısınmadıklarına bakılır. Service speed (verilebilecek tam yol -
full away), bu şekilde bir saat seyirden sonra tekrar stop edilir. Aynı kontroller yapılır. Dikkat! Arızalar,
ağır yol, yarım yol'da kendini belli etmeyebilir. Tam yolda ısınmalar veya vuruntular ortaya çıkabilir.
Bilhassa yağlama yağının her tarafa gittiğinden emin olun. Kroshed yataklarında yağın, yatağın alt
deliklerinden muntazaman dik bir şekilde döküldüğünü görün.

Kontrol 30. Yeni layner, konulmuşsa, "running in perod" (rodaj) için, tam yola geçmeden evvel 12
saat, tam yolun %75 verilerek makine çalıştırılmalı. Bu arada, yenilenen silindirin, silindir yağı oranı,
running in period için %150 arttırılmalıdır.

Kontrol 31. Cam shaft, ara shaft yatakları ve turbochargerlerin baş/kıç (türbin/blower), yatak
yağlanmalarına ve türbinin sarsıntısız çalıştığına dikkat et.

Kontrol 32. Thrust yataklarını kontrol et. Srast gezinti ölçülmesi geyci varsa oku.

Kontrol 33. Oil mist detector. Karter içi, yağ buharları alarmı. Makine karter içi bu cihazla
donanmışsa, cihazın her vardiyada kontrolü şarttır. Bu çok basit olup, cihazın üzerinde belirtildiği gibi
yapılmalıdır.

Kontrol 34. Ana makine her silindirinden endikeyter diyagramları alınarak standart diyagram şekilleri
ile kıyaslanıp, hata aranmalıdır. Güç hesaplanıp "specific consumption" beygir gücü saat başına
harcama. Silindirler arası güç bölüşümü (farklılık 25 bhp-brake horse power), geçmemeli ve pmax'lar
istenilen değerde olmalıdır.

DÖRDÜNCÜ KISIM. ÇALIġTIRMA (OPERATĠON)

NORMAL ġARTLAR ALTINDA ANA MAKĠNEYĠ ÇALIġTIRMAYA HAZIRLAMA.

1. Torna çarkı makineden ayır. Kontrol emniyet sisteminde torna çarkın "out" durumunda kilitlendiğini
gör.

2. İlk hareket hava sisteminde biriken suyu blöf et. İlk hareket valflarını haricen yağla. İlk hareket hava
valfına yağ çektirmeyi, daha önceden yap. Havanın yağ buharları ile karışıp patlamaya mani olmak
için.

3. Pnömatik sistemle (otomatik köprü üzerinden),ilk hareket sağlanıyorsa sistemdeki suyu blöf edin.

4. Yağlama yağı pompasını aşağıda ki sistemler için çalıştır.

4.1 Ana makine için

4.2 Turbochargerler için
4.3 Cam shaft için
4.4 Gavernor amplifier ( gavernor güçlendirici yağı) için yağ basıncını ve yağ akışını gözleme
camlarından gör.

5. Silindir yağlama ünitelerin ve silindir besleme yağı tankının doğru yağ (silindir yağı), ile dolu
olduğuna dikkat et. Silindir yağı ünitelerinin kolunu el ile çalıştırarak her silindirin bütün yağlama
nozullarına yağın gittiğine emin ol.

6. Ana makine soğutma suyu pompasını çalıştır. Pompa basıncına bak.

7. Manevra kollarını yağla.

8. Ana makine fuel oil booster pompasını ve fuel valve enjektör nozzle(atomayzer) soğutma pompasını
çalıştır.

9. Enjektörlerin havalarını çıkar.

10. Ana makineyi, seyire çıkmadan evvel, ileri ve geri olarak endikeyter muslukları açık, dead slow
çalıştır. Her hangi bir pistonun üzerinde birikmiş, yakıt(enjektor kaçırabilir) veya su/yakıt(nozzle
sogutması) bulunabilir, bu suretle biriken dışarı atılarak kaver çatlaması önlenir. Bir kiĢinin yukarıda
bulunarak, hangi silindirden yakıt/su geldiğinin bilinmesi ve ona göre tedbir alınması gerekir.
Sefere kalkmadan evvel, makineyi tecrübe etmek (yukarıda anlatıldığı gibi) Ģarttır. Bu
kalkmadan evvel yarım saat içinde olmalıdır.

11. Endikeyter musluklarını kapat. Köprü üstüne makine tamam telgrafı bildir.

12. Makine manevralarının köprü üstünden yapılması durumlarında; makine konsolu üzerinde ki
manevra kolu, istenilen gaz limitinde tutulur. Köprü üstü bu konumdan daha fazla yol veremez.

Limana Gelmeden Evvel Hazırlık:

Manevraya başlamadan en az bir saat evvel, ağır yakıttan ince yakıta (marine diesel),
geçmelidir. İlk hareket hava devresinin birikmiş sularını dreyn etmek olmalıdır. Manevra bitimi (finished
with engine) sonrası yapılacak işler:

1 - İlk hareket hava ana stop valfi kapat.

2 - Ana makine sistem yağı, enjektör soğutma ve ana makine soğutma suyu pompaları en az yarım
saat devrede kalmalıdır. (Piston kafası ve enjektör nozzle'larının kurum bağlamaması için.)
3 - Turbochargerlerin tabii draft ile ( egzost borusunun tabii çekimi), makine durduğu halde dönme
ihtimali vardır. Bunun için, mümkünse egzost çıkış damperi kapatılır. Veya graviti ile yağlamada
yağlama yağı pompası stop edilmez.

ANA MAKĠNEYĠ AĞIR YAKITLA ÇALIġTIRMA (RUNNING ON HEAVY FUEL)

Yakıtın Ana Makineye Verilmeden Evvel Separatörlerde Temizlenmesi:

Denizde ve karada diesel makinelerinin ağır yakıtla çalıştırılmasında dikkat edilecek en mühim
husus: ağır yakıtın servis tankına girişine kadar olan - pürifier/clarifier - operasyonlarının çok iyi ve
bilinçli olarak yapılmasıdır. Makinenin ömrünü arttıracak olan bu olayı aşağıda B&W diesel yapımcı
firma instruction book adlı kitaptan yararlanarak bu hususta tecrübelerimi de katarak anlatmaya
çalıştım.

3
Gemilerde kullanılan ağır yakıtın (0.93/0.98 gr/cm özgül ağırlık), rafinerilerden
temizlenmemiş olarak gelen bu yakıtın içinde, pas, kum, katalist artıkları, -ham petrolün son
kalıntılarını ayırmak için kullanılan maddeler.- deniz suyu vesaire… Bütün bunların yakıttan servis
tankına gitmeden önce temizlenmesi gerekir. Centrufuge metodu kullanarak separatörlerde bu katı ve
sıvı maddeler ayrılır. Gemilerde umumiyetle üç adet ağır yakıt seperatörleri bulunur.
Sentrifuj Esnasında Dikkat Edilecek Hususlar:

Gemilere verilen ağır yakıtın viskozitesi (akışkanlığı), genellikle 1500/3500 saniye redwood
NO.1'dir. Settling tankta 40/50°C ısıtılan yakıt, separatöre (purıfayr) gelmeden evvel 80/90 dereceye
kadar ısıtılır. Purıfayr olarak çalışan ilk separatörde su ve katı maddeler ayrışır. Separe esnasında,
separatör alıcı valfı mümkün olduğunca az miktarda ağır yakıt separesine ayarlanır. Bu surette iyi
separe yapılabilir. Makinenin harcama miktarı bu az yakıt separesine göre çok fazla ise, ikinci bir
separatör paralel çalıştırılarak devreye sokulur. Esas gaye separatörlerin 24 saat çalışarak(temizleme
zamanı dahil), servis tankını beslemesidir. Bazı hallerde, purifayr, klarifayr ile seri halinde çalıştırılır.
Purifayr suyu ve çamuru ayırır, klarifayr ise sadece katı maddeleri ayırır. İyi temizlenmemiş ağır yakıt,
yakıt pompa ve enjektör elemanlarında aşınma yapar. Bu da tam yanmayı etkileyerek, egzost valf
sitleri ve layner aşınmalarına ve turbocarcerlerin türbin kanatların karbon birikmesine sebep
olur.

Yakıt Pompalarına Gelmeden Evvel Yakıtı Isıtma (Preheating):

Ağır yakıtı iyi atomize edebilmek için ısıtmak gerekir. Yazıya ilave olarak göreceğiniz
preheating tablosunda, 1500 R1 saniyelik yakıtın iyi atomize olabilmesi için, 108/110°C ısıtmamız
gerekir, bu da 70/85 saniye R1 yapar. 3500 saniyelik bir ağır yakıtı, tabloda bildirilen ısıtma
derece120°C'dir. En fazla 135 C derecedir, bunun üstüne çıkılmaması tavsiye edilir. Zira bu derecenin
üzerinde, ağır yakıtın içindeki asfalt ayrışıp makinede tehlikeli sorunlar yaratır.

ÇalıĢırken Ağır Yakıta Çevirme:

Yöntem: Ana makine diesel oil ile çalışıyor ve biz ağır yakıta geçmek istiyoruz. Takip edilecek
usul şu şekilde olmalıdır:

- Dıesel oil (marine diesel- viskozitesi düşük 30/40 saniye) yani ısıtmadan ana makinede
kullanabiliyoruz. Bu durumda, servis tankında 75 °C'ye kadar ısıtılmış ağır yakıtı aniden, soğuk çalışan
ana makine pompa ve enjektörlerine gönderemeyiz. Gönderirsek, pompa elemanları - barrel/plancer
kazıklar-, bunun için yakıt hiterinden geçen motorini ağır ağır ısıtırız. Dakikada 2°Carttırarak. 60°C'ye
kadar motorini ısıtırız. Yakıt pompalarına elimizi değdirdiğimiz zaman bir müddet elimizi üzerinde
tutabilmeliyiz. Bundan sonra, servis tankında 75°’ye kadar ısıtılmış ağır yakıt, değiştirme (change
over) marka valfı vasıtası ile ana makineye verilmiş olur. Bu sırada ana makine gücü 3/4'e düşürülür
ve hem ağır yakıt, ağır ağır ısıtılarak ( 2°C'e dakikada), ağır yakıtın kaç dereceye kadar ısıtılmasını,
preheating chart (ısıtma cetveli) okuyarak gereken dereceye ısıtırız. Veya otomatik viskozimetre varsa,
istediğimiz viskozimetreye göre ayarlarız. Mesela, elimizdeki cetvele göre, 1500 saniye redwood N0.1
viskozitede yakıt varsa, 108 °C'ye kadar ısıtmamız gerekir. 3500 saniyelik yakıt olursa yine
cetvelden, 122°C bulunur. Ağır yakıtın viskozitesini, bunker aldığımız firma, gemiye teslim faturasında
bildirir.

ÇalıĢır Durumda Ağır Yakıttan Motorine Geçmek:

Ana makine ağır yakıtla çalışıyor ve ağır yakıtın, yakıt pompasına giriş sıcaklığı, mesela, 1500
saniyelik yakıtta, 108°C'ise yakıt hiterinin sitimi kapatılarak, ağır ağır yakıtın sıcaklığı 75°C'ye kadar
düşürülür. Bu arada, ana makine 3/4 güce indirilir ( yani 105 devir dakikada çalışıyorsa, 80 devire
düşürülür),ve değiştirme valfı motorine çevrilir.

BEġĠNCĠ KISIM ENDĠKEYTER DĠAGRAMI ALMA VE DEĞERLENDĠRME

Çok mühim. Ayda en az iki defa, ana makineden diyagram alınarak geminin ilk tesliminde,
seyir tecrübelerinde veya "shop trial" fabrika tecrübelerinde alınmış olan değerlerle karşılaştırma
yapma, makinenin ekonomik çalışmadaki durumunu belirler. Alınmış olan standart değerlerden
sapmalar varsa gidermek, elinizdeki makinenin ekonomik çalışmasını sağlamada yapacağınız başlıca
işlem olacaktır.

Indıcator'ın Bakımı (Endikatör Diyagramın Bakımı):

Ana makineden alınacak olan güç diyagramının sıhhatli ve doğruya yakın olabilmesi için,
endikeyter diyagramının iyi durumda olmasına bağlıdır.

1 - Endikeyter diyagram pistonunun, çalıştığı laynerin içinde boş olmaması. Laynerin altını
parmağınızla kapadığınız zaman, pistonun kendi ağırlığı ile aşağıya inmemesi, piston ve silindirin
aşınmamış olduğunu gösterir. Boşluk varsa yedekleri ile değiştirin.

2 - Diyagramı çizecek kalem mekanizmasının, bağlantılarının boş olmaması endikeyterin muhtelif

ölçülerde yayları vardır; 0.8mm - 0.7mm – 1.0mm -1.10mm. 0.8mm yayı genellikle gemi
makinelerinin dizellerinde diyagram yayı olarak kullanılır. Bunun kendi cetveli vardır. 0.8 mmcetveli.
0.8mm cetveli yoksa normal 10 mm = 1 cm cetveli kullanılıp, bulunan değerler 0.8 ile çarpılır.
Diyagram ölçümlerinde basınç (kompr./yanma) 0.8 mm =1kg olarak alınır. Strok 0.8
mm cetvel ile ölçülür veya normal cetvel ile ölçülüp 0.8 ile çarpılır,

Endikeyter diyagramını kullanmadan önce yapılacak işler:

- Piston ve silindirini, silindir yağı ile hafifçe yağla.

- Yayı vira edip, yayın üst civatasını yayı tutan bilyaya iyice vira edin
- Endikeyter aleti el sıcaklığında olmalıdır. Mesela, endikeyter kullanmadan önce ana makine
kaverinin üzerinde bir kaç dakika bekletin.
- Endikeyter kağıdını, Endikeyter tamburuna geçiriniz. Kâğıdı çizecek olan kalemi o şekilde
ayarlayınız ki bir bastırmada görünür biçimde çizecek olsun. Eliniz ile tambur sicimini tam çevirerek,
atmosfer hattını çizin.
- Her üç diyagram alınmasından sonra, diyagram sokulup piston ve silindir temiz bir bezle temizlenip
tekrar yağlanmalıdır,
- Eğer endikeyter kısa bir zamanda çok ısınıyorsa; piston ve silindir, egzost gazları ile siyahlanmışsa,
piston kaçırıyor demektir. Piston ve layner yenilenmelidir. Kalem ve mekanizması ince yağ ile
yağlanmalıdır.

Kaver Üzerinde Endikeyter Musluğu:

Ana makinede kaver üzerinde bulunan endikeyter musluğu iki maksat için kullanılır:

- İlk çalıştırmada piston kafası üzerinde birikmiş, yakıt, su gibi maddelerin dışarı atılmasında
- Endikeyter diyagramının, musluğun dişli kısmına vira edilerek, makine çalışırken, güç diyagramının
alınmasında
- Ana makine stoplarında ve limanda endikeyter muslukları açık tutularak ana makinenin torna çark ile
rahat dönmesinde

Ana makine çalışma esnasında, musluğun içinde ve musluğa giden yolda egzost gazlarından
kurum birikmesi olur. Bunun önüne geçmek için, makine çalışırken, musluk kısmen açılarak içindeki
birikmiş maddeler dışarı atılır. Musluğun açılması bir iki yanma strokunda kısmen olmalıdır,

Endikeyter Aletini Musluğa Bağlama:

- Endikeyter aleti musluğa o şekilde bağlanmalıdır ki endikeyter ipi, hareket eden endikeyter
çubuğuna kancalandığı zaman, paralel olarak aşağı, yukarı hareket etmelidir.
- Endikeyter ipi makaradan geçmede tam bir teğet teşkil etmelidir. Yani doksan derece.
- Endikeyter tamburunun tam bir dönüşü takıntısız olmalıdır. Aksi halde endikeyter diyagramı strok
sonlarında kesintili çıkar.
- Endikeyter ipinin kancası o şekilde ayarlanmalıdır ki çizilecek olan diyagram, kağıdın tam ortasına
gelsin. Bu şekilde ip her zaman gergin tutulmuş olur.

Endikeyter Aletini ÇalıĢtırma ve Diyagram Alma:

1. Endikeyter musluğa bağlı ve musluk kapalı. Atmosfer hattını, kaleme basılı olarak tamburun 2/3
dönmesinde çiz.
2. Endikeyter musluğunu aç. Kaleme hafif bastırarak tamburun 2/3 dönmesinde güç diyagramını çiz.
Endikeyter musluğunu kapa. Şekil 4.
3. Endikeyter ipinin kancasını çubuktan kurtar. Açık diyagram almada dikkat edilecek hususlar.

- Endikeyter musluğunu aç - kalemin hareketini takip et - kalem yukarı doğru çıkarken ipi elinizle çekip
aynı anda kaleme bas. Bu şekilde kompresyon ve yanma zamanlaması ve basınçların açık
diyagramını çizmiş olursunuz. Bu iş deneyim isteyen bir operasyondur. Zamanla makine zabitleri bu
işleme alışırlar. Şekil 4.

Endikeyter Kemlerin Ayarlanması: Endikatör aletine hareket veren endikator mekanizması, drama
bağlı olan ip vasıtası ile ana makine güç pistonunun alt ve üst stroklarını çizer. Bu hareketliliği, ana
kem safta monte edilmiş, her bir silindire ait endikatör kemi vasıtası ile görür. Endikatör diyagramına
hareket veren mekanizmanın ve dolayısı ile endikatör keminin, ait olduğu ana makine güç pistonunun
alt ve üst stroklarına tam uyum sağlayabilmesi şarttır. Aksi halde alınan diyagramlar yanlış ölçümler
verir. Endikatör kemlerinin tam ayarlarında olup olmadıkları, yalnızca kompresyon diyagramları
alınarak anlaşılır. Kompresyon diyagramı alınacak olan pistonun yakıt pompasının miktar ayar çubuğu
"0"a getirilir. Çıkacak olan diyagram, yalnızca havanın compresyon ve expansion çizgileridir. Bu
çizgilerin - eğer diyagram kemi ayarında ise - üst üste olması gerekir.
Şekil 1,2,3.

Şekil 2’de kompresyon diyagramı yanlıştır. Çünkü kompres ve expansion çizgileri üst üste gelmiyor.
Yapılacak ıs Şekil 1’de "z" kadar miktara göre endikatör keminin kaydırılmasıdır. Şekil (l)'de z = 1mm
kem ok istikametinde - geminin kıçından baktığımıza göre- " 2mm " kaydırılmalıdır. Şekil ( 3 ), tam
ayarlı endikatör diyagramı ile alınan kompres eğrilerini gösterir. Çizgiler üst üste.
Gemilerde Bizler, Daha Pratik Yöntemler Kullanırız:

Kem ayarlamaları ile istediğimiz; çizgilerin üst üste gelmesini yapamayacaksak çizgiler
arasındaki yüzeyi, bulunan yüzey alandan çıkarırız. Bu demektir ki, bulunan alan, tam ayarlı bir
endikatör kemi ile alınacak olan alandan çıkardığımız miktar kadar fazladır. Şekil(4). Ana makineden
alınan kapalı ve açık diyagramları gösteriyor.
Alınan Diyagramlarda Hataların Okunması:
Genellikle alınan diyagramlarda, normal diyagramlara göre tipik sapmalar: aşağıda Şekil 5 ten 10 'a
kadar olan diyagramlarda gösterilmiştir. Şekil (5).
Endikatör ipinde veya endikatör hareket mekanizmasında titreşim var. İp gergin değil hareket
mekanizmasının çubuğu gaydında tutuk çalışıyor. İpi ger. Mekanizmayı yağla. Burada açık diyagram
iyi alınmış.
Şekil (6) ve (7).

Şekil 6 ipin uzunluğu kısa. Üst ölü durum çizilmemiş. Şekil 7. İp, yanlış uzunlukta. Alt ölü nokta
çizilmemiş. Her iki diyagramda da, tambur tam dönmeyip, sonlarda vuruntu yapıyor. İp ya kısa veya
uzun tutulmuş.

Şekil (8). Endikatör pistonu silindir içinde tutuk çalışıyor. Bu durumda diyagram fazla alan gösterir.
Tutuk çalışma yanlız, expansion eğrisinde olsaydı ana makine yanma odasında gazların titreşimleri
veya endikatör diyagramı silindirinde boşluk olarak anlaşılırdı.

Şekil (9)
Yay çok yumuşak. Endikatör pistonu silindirin üstüne vuruyor. Daha güçlü yay ile değiştiriniz.
Yani: mesela 0.8mm'lik yay kullanmışsan 0.7mm’lik yay kullanacaksınız anlamına gelir, 0.8mm=1kg /
0.7mm=1kg
Şekil ( 10 )
Endikatör musluğu kaçırıyor. Atmosfer hattı doğru değil. Endikatör aletini sökmeden, yeni atmosfer
hattını musluk kapalı olduğu halde tekrar çiziniz.

Açık Diyagramlarda Hata Arama:

Diyagramlar da (açık/kapalı), kompresyon ve yanma basınçlarını ölçme kullanmış olduğunuz yayın

kendi ölçü cetveli ile ölçersiniz veya normal cetvelle ölçümlerde (10mm=1cm), bulunan değer
kullanmış olduğunuz yay sertlik faktörü ile çarpılır.

Mesela, 0.8mm = 1kg / 0.7mm= 1kg gibi.

Şekil 11- 13 alınan endikatör diyagramlarında, ana makinenin yanma; Düzensizlikleri belirtilmiştir.

Şekil (11) Yanma basıncı çok düşük. Buna mukabil kompresyon basıncı normal

Bu durumda yapılacak işler:

Enjektörün çalışmasını kontrol edin. İstenilen basınçta tam bir püskürtme elde edilemiyorsa; Enjektör
atomayzer ve needle valfı kendi üzerlerinde kaul ile alıştırın ve tam bir püskürme elde etmeye çalışın.
Enjektör püskürmesi normal. Yine, düşük yanma basıncı var ise GEÇ ateşleme var. Pompa yakıt
kemini dönüş yönünde İLERİ kaydırın. Diğer bir yöntem, pompa endeksini arttırın.
Şekil (12)
P compresion normal. P max yüksek. Çok erken ateşleme var.
-Pompa yakıt kemini, dönüş yönünde GERİYE kaydırın .
-Veya Pompa endeksini düşürün.

Şekil (13)

Hem kompresyon ve hem de yanma basınçları çok düşük.

Muhtemel sebepleri:
Piston ringler kaçırıyor. Yenileyin
- Egzost valf/valflar kaçırıyor. Değiştirin
- Piston kafası aşındığından kompresyon hacmi büyümüş. Pistonu yenileyin.
- Scavence havası (süpürme havası) az geliyor skavenc portları tıkalı. Temizleyin
- Gaz türbinleri overol (bakım) istiyor. Türbin kanat ve bloverlerin bakımı gerekli.
- Hava kulerlerin ve turbocharger hava filtrelerin temizlenmesi. Temizlik istiyor.

Dikkat!

Elde edilen normal kapalı diyagramlardan, IHP (İndicated Horse Power) endike gücün
hesaplanmasını, BÖLÜM 3 ―DEFLECTİON‖ sayfa 5-6 da bulabilirsiniz.