T.

C
ERCİYES ÜNİVERSİTESİ HAVACILIK VE UZAY BİLİMLERİ
FAKÜLTESİ
UÇAK GÖVDE-MOTOR BAKIM BÖLÜMÜ

PİSTON MOTORLARDA BUZLANMA

Hazırlayan
1140420075 AYŞE TAŞ

PİSTON MOTORLAR II ÖDEVİ

Mayıs 2020
KAYSERİ

0
İÇİNDEKİLER

1. MOTOR BUZLANMASI

2. KARBÜRATÖR BUZLANMASI

3. MOTOR BUZLANMASINDAN SÜPHELENİLDİĞİNDE ALINMASI GEREKEN

ÖNLEMLER

4. MOTORDA GÖZ ÖNÜNDE TUTULUCAK KONULAR

5. YAKIT ENJEKSİYONLU MOTORLAR

6. ÇALIŞTIRMA PROSEDÜRLERİ

1
1.MOTOR BUZLANMASI

Motor buzlanma problemleri özellikle karbüratörlü motorlarda yıllardan beri bilinmektedir

fakat modern yakıt ölçücü aletlere rağmen, emme sisteminde buzlanma sebebiyle hala
kazalar meydana gelmektedir.
Atmosferik şartlar, özellikle yüksek nem (%50 nispî nem den daha fazla) ve ısı seviyesi -7C 0
(20 0 F) den 33C 0 (90 0 F) kadar, tüm pistonlu motor tiplerinin emme sisteminde buzlanmaya
neden olabilir.
Isı seviyesi ve nem, İngiltere ve Avrupa da yıl boyunca vardır, bundan dolayı pilotlar daima
buzlanma ihtimaline karşı dikkatli olmalı ve geri dönüşü olmayan durumlarla karşılaşmadan
önce gereken düzeltici işlemleri yapmalıdır.
Emme sisteminin buzlanmasında dolayı motor durduğunda, bir kazayı önlemek için motorun
zamanında tekrar çalıştırılabilmesi hemen hemen mümkün değildir. Bundan dolayı dikkat ve
düzeltici işlemlerin yapılması hayati öneme haizdir.
Pistonlu motor kullanan tüm pilotlar, her tip ile bağlantılı problemi anlamak ve emme sistemi
buzlanmasının önlenmesi için sıcak hava verildiği zaman motorun göstereceği reaksiyonu
bilmek zorundadırlar.

Temel olarak üç tip buzlanma şekli vardır;

a) Çarpma buzlanması (impact ice) Hava filtresinde oluşurlar ve emme sistemine yönelirler.

b) Soğutma buzu (refrigeration ice) Karbüratör buzlanması. Şamandıralı tip karbüratörlerde

meydana gelir, Yakıt buharlarının neden olduğu düşük ısı ve atmosferdeki neme düşük
basıncın etkisi sonucu meydana gelir.

c) Yakıt buzlanması (fuel icing) Yakıt içindeki su (moisture) düşük ısıdan dolayı
karbüratörde buzlanır. Bu buzlar emme manifoldu köşeleri çevresine yapışır ve motora giden
hava / yakıt akışını azaltır.

2.KARBÜRATÖR BUZLANMASI
Karbüratörlü bir motorla uçan uçağın pilotu buzlanmanın farkına varmazsa, RPM de aşamalı
bir şekilde devir düşmesi, motor kaba çalışması ve sarsıntı buzlanma belirtileridir. Sabit
süratli pervane takılı uçaklarda buzlanma belirtileri, manifold basıncında düşme veya düz
uçuşta hava hızının azalması şeklinde olur.
Problem, kısmen karbüratör boğazındaki havanın, yakıt buharlaşması esnasında ısıyı
emmesinden ve venturi borusu bölgesinde basınç düşmesinden kaynaklanır.

Şekil:
9.1 emme sistemindeki buzlanma yapısını gösteri

2
Netice olarak, bu bölgedeki ısı, gelen havanın ısısından 22C° ( 700 F) daha aşağı düşer. Bu
esnada havada yeteri kadar nem bulunursa, gaz kolu kelebeği bölgesinde buzlanma
oluşturur.

Burada, buzlanma yapısı emme giriş alanını azaltacaktır ve gaz kolu kelebeği yüzeyinin
çalışmasını engeller, güç kaybıyla sonuçlanır. Eğer düzeltilmezse, buzlanma girişi tamamıyla
kapatmak için yeteri katar birikir ve motor durur. –10 0 C (14 0 F) daki ısılarda veya altında,
havadaki herhangi bir nem çoktan donmuş ve karbüratörden geçmiş olacaktır bundan dolayı
ısı kullanılmamalıdır.

3.MOTOR BUZLANMASINDAN SÜPHELENİLDİĞİNDE ALINMASI GEREKEN

ÖNLEMLER

Buzlanmadan şüphelenildiğinde karbüratör ısıtma kontrolü tam sıcak pozisyona seçilmeli ve

ve buzu temizlemeye yetecek kadar zaman süresince bu pozisyonda tutulmalı. Bu süre
buzlanmanın ciddiyetine bağlı olarak 1 dakika veya daha uzun olabilir.
Karbüratör hava hararet saati olmadıkça kısmı sıcaklık kullanılmamalıdır. Karbüratör sıcaklık
kontrol sistemi, egzoz borusu çevresindeki sıcak havayı emme sistemine göndererek buzu
eritir ve motor dan su olarak geçer. Su silindirlerden geçerken, kaba çalışma veya güç kaybı
meydana gelir ve pilot, sıcaklığı tatbik ettikçe durum kötüleşecek düşüncesiyle, sıcaklık
kontrol butonunu OFF (COLD) durumuna almamalıdır
Buzlanma genellikle süzülerek dalış ve inişe yaklaşımlar gibi uzun süreli düşük güçle
uçuşlarda meydana gelir. Uzun dalışlar esnasında motor ısısı gittikçe azalacak, motordan
emilen hava ısısı düşecek ve sıcak hava etkisi azalacaktır. Buzlanma şartları olacak yerlerde
gücü azaltmadan önce tam sıcak durumunu seç ve ısı düşmeye başlamadan önce motorun
sıcaklığından istifade et. Herhangi bir buzlanmayı eritmek için yeterli sıcak havayı elde
edebilmek, dalış esnasında motor ısısını korumak için 500 ve 1000 feet’ler arasında motor
düz uçuş gücünde çalıştırılmalıdır. Bu hareket bujilerin kurşun kirliliğinin de önüne geçer.
Düşük gaz kolu ayarı ile yapılan taxi lerde veya motor idle’da iken karbüratör buzlanması
olabilir. Böyle durumlarda buzu eritmek için sıcak hava kullan, fakat kalkış için gaz kolunu
tam ileri vermeden soğuk hava durumunu seç ve doğru RPM ve manifold basıncının
alınabildiğinden emin ol. Kalkış esnasında hiçbir şekilde sıcak hava kullanılmamalı.

4.MOTORDA GÖZ ÖNÜNDE TUTULUCAK KONULAR

Karbüratör ısısını kullanırken anlaşılması gereken birkaç faktör var.

Sıcak hava tatbiki motor çıkış gücünü %15 oranında düşürür ve zengin karışıma neden
olduğundan kaba çalışmaya neden olur.
%80 güç çalışmalarının üzerinde sıcak hava kullanılmamalıdır, aksi halde detenasyon
tehlikesi vardır ve motorun hasarlanmasına neden olur. Gaz kolu kelebeğinin geniş bir
şekilde açık olduğu durumlarda emiş hattı buzlanması olmaz.
Devamlı olarak karbüratör ısısı kullanılmamalıdır, karışım değişmelerinden dolayı motor ısısı
artar. Isı sadece motor gücünü yeterli seviyeye getirmeye yetecek zaman süresi içinde
kullanılmalıdır. Bu da RPM in veya manifold basıncının soğuk hava seçildikten sonra orijinal
ayarın üstünde yükselmesi ile anlaşılır. Buzlanma durumunun temizlenmesinden sonra
karbüratör ısısını kullanma, fakat periyodik olarak buzlanma olup olmadığını kontrol et.

3
5.YAKIT ENJEKSİYONLU MOTORLAR
Enjeksiyonlu motorlarda, venturide buzlanma problemi yoktur, fakat sistemin diğer
parçalarında buz oluşabilir ve aynı güç kaybına neden olabilir.
Sistemin bükülen yerlerinde yakıt buzlanması olabilir, çarpma hissedici boruda, hava
filitresinde özellikle düşük ısılarda bulut içindeki uçuşlarda buzlanma olabilir. Bu motorlarda
alternatif hava sistemi kullanılarak buz eritme yapılabilmektedir.

ÇALIŞTIRMA PROSEDÜRLERİ
Takip eden noktalar, karbüratör ısıtma havası kullanımı esnasında bilinmesi gereken
konulardır.

a)YER ÇALIŞTIRMASI
Yer çalıştırmalarında ısı kontrol sistemi, hava filtre edilmediğinden, piston ve silindirlerde
hasara neden olacağından minimumda tutulmalıdır. Kalkış devrinden önce fonksiyon
kontrolü yapılmalı. Seçilen ayarda ısı ON yapılıp tekrar soğuk duruma alındığında 100 RPM
düşüş olmalıdır.
b)KALKIŞ
Kalkıştan önce yerde buzlanma varsa, ısıtıcıyı devreye sok ve kalkış takatını tatbik etmeden
önce tekrar soğuk duruma al. Kalkış için gerekli gücün olduğundan emin ol.

c)TIRMANIŞ
Karbüratör ısıtıcısını kalkış esnasında ve gaz kolu %80 güç üzerinde iken (2500RPM)
karbüratör ısıtıcısını devreye sokma.

d) UÇUŞ ESNASINDA
Buhar, bulut, sis, yağış ve puslu durumlar ile yağışlara yakın uçuşlarda buzlanmaya karşı
dikkatli ol. Hesapta olmayan bir devir / manifold basıncı düşmesi konusuna dikkat et. RPM e
dikkat ederek 15- 30 saniye süresince sık sık ısı tatbik ederek buzlanma kontrolü yap ve
RPM düşüşünü tekrar kontrol et.
Motor sesini dinle harici ısıyı kontrol et. Isı tatbik edildiğinde RPM yükselmeli veya tekrar
soğuk pozisyona alındığında, buzlama olan eski durumundan daha yüksek olmalı. Buzlanma
ortamında uçuş devam ettiği süre içinde ısı sistemini kullanmaya devam et.

e) SÜZÜLÜŞ
Süzülme dalışları veya 1800 RPM altındaki uzun süreli uçuşlarda karbüratör ısıtma sistemini,
her 500- 1000 feet lik periyotları unutmadan motoru ısıt / temizle şeklinde kullan.

f)YAKLAŞMA VE İNİŞ
Yaklaşma ve iniş uçuşlarında, karbüratör ısıtma sistemi soğuk durumda kalmalı. Süzülme
dalışları hariç, fakat buzlanma durumu bilindiğinde veya şüphelenildiğinde tam ısı tatbik
edilmelidir. Buna rağmen, ısı sistemi, pas geçmelerden ve roller landing geçmeden önce
soğuk duruma alınmalıdır

g)DİKKAT
Sıcak / kuru havalarda sıcak hava tatbiki, motorda zengin kesmeye (karışıma) neden
Olur. Bu nedenle karbüratör ısı sistemini mantıklı bir şekilde kullan, bir alışkanlık gereği
olarak değil. Ne yaptığını düşün ve geçerli durumları kontrol et.

4
5