Professional Documents
Culture Documents
Apat ang kinikilalang epiko ng mga Bisaya: Haraya, Lagda, Maragtas at Hinilawod. Sa apat Hinilawod lang
ang pinakamalapit sa epiko.
LAGDA – ay isa lamang kalipunan ng mga tuntunin ukol sa mabuting pagtupad sa tungkulin sa
pamahalaan na napapaloob samga salaysayin at pangyayari. Ang Kodigo ni Kalantiao ay isa sa
matatagpuan sa Lagda. Ang Kodigo ni Kalantiao ay naglalaman ng mga batas na dapat sundin ng mga
mamamamayan at namumuno. May 18 batas ang kodigong ito.
1. Bawal pumatay, bawal magnakaw, bawal manakit ng matatanda. Ang hindi makasusunod ay
itatali sa bato ay lulunurin sa ilog o sa kumukulong tubig
2. Kailangan magbayad ng utang sa tamang oras. Ang hindi makasusunod sa unang pagkakataon ay
lalatiguhin ng isang daang beses. At kung ang pagkakautang ay malaki, ilulublob ang kanyang
kamay sa kumukulong tubig ng tatlong beses. At kung hindi talaga makababayad ay bubugbugin
hanggang sa mamatay.
3. Walang sinuman ang maaaring magkaroon ng asawang napakabata. Hindi rin dapat mag-asawa
ng higit sa kayang tustusan. Ang lalabag sa unang pagkakataon ay kailangan lumangoy ng tatlong
oras at sa ikalawa, lalatiguhin ng may tinik hanggang mamatay.
4. Bawal gambalain ang katahimikan ng mga namatay. Dapat silang igalang habang dumadaan sa
kuweba o puno kung nasaan sila. Ang hindi makakasusunod ay ipapakagat sa langgam o
lalatiguhin ng may tinik hanggang mamatay.
5. Ang pagpapalitan ng pagkain dapat ay patas at matapat. Ang hindi tumupad ay lalatiguhin ng
isang oras. Ang umulit sa di pagtupad ay ipapakagat sa langgam sa loob ng isang araw.
6. Dapat sambahin ang kagalang-galang na lugar at ang mga puno. Ang hindi makasusunod sa
unang pagkakataon ay magbabayad ng ginto katumbas ng isang buwang pagtatrabaho at sa
ikalawa ay ituturing na siyang alipin.
7. Ang puputol sa puno na dapat igalang, ang papatay sa matatanda, ang papasok sa bahay ng
pinuno ng walang permiso, at ang papatay sa isda, pating at STRIPED crocodile ay dapat
mamatay.
8. Ang may-ari ng aso na kakagat sa pinuno, ang susunog sa araruhan ng iba, at ang magnanakaw
sa babae ng pinuno ay magiging alipin sa loob ng ilang panahon.
9. Ang mga kumakanta habang nagtratrabaho sa gabi, ang pumatay sa ibong manaul, ang pumunit
ng dokumento ng pinuno, mga sinungaling at ang mga naglalaro ng patay ay dapat mamatay.
10. Obligasyon ng mga ina na lihim na ipakita sa mga anak na babae ang mga bagay na mahalay at
ihanda sila sa pagkababae. Ang mga lalake ay hindi dapat nagmamalupit sa kanilang mga asawa
at hindi rin nila dapat parusahan kung mahuli itong nagtataksil. Ang hindi sumunod ay
pipirapirasuhin at itatapon sa mga cayman. [ito ba yung island?]
11. Ang sinumang mangutya o tumakas sa isang parusa, ang pumatay sa dalawang batang lalaki at
ang magnakaw ng babae ng matatanda (agurang) ay susunugin.
12. Ang mga alipin na magtangkang labanan ang nakatataas sa kanila, ang mga umaabuso sa
kayamanan, ang magtapon o magbasag ng mga anito ay dapat lunurin.
13. Ang papatay ng itim na pusa sa kabilugan ng buwan o ang magnanakaw ng kagamitan ng
kanyang pinuno ay ipapakagat sa langgam sa kalahating araw.
14. Ang mga magtatago at hindi magbigay ng kanilang magagandang anak sa pinuno ay magiging
alipin habambuhay.
15. Ang sinumang kumain ng karne ng ginagalang na insekto o halaman at ang manakit o pumatay
ng putting unggoy at ibong manaul ay hahagupitin hanggang mamatay.
16. Ang makababasag ng mga kahoy na anito sa mga respetadong lugar, ng punyal ni Tagalan na
ginagamit sa pagpatay ng baboy, o ng mga iniinumang plorera ay puputulan ng mga daliri.
17. Ang mga lumapastangan sa mga lugar na kinalalagyan ng mga simbolo ng mga diwata o ng mga
labi ng mga pinuno sa pamamamagitan ng pag-ihi dito ay papatayin.
18. Ang mga pinuno na hindi magpapatupad sa mga batas na ito at babatuhin at lulupigin hanggang
mamatay. Kung sila ay matatandang lalake ay itatapon sa ilog para kainin ng mga buwaya.
MARAGTAS
Sumakwel – Kapinangan
Bangkaya –Katorong [kapatid ni sumakwel]
Paiburong – Pabulanan
Dumangsol – Kabiling
Padihinong –Ribongsapaw
Puti –Pinapampangan
Domingsel
Balensuela
Dumalagdog
Lubay
1. Pagrespeto sa kababaihan
2. Pagkakaisa
3. Pag-iwas sa karahasan at pagdanak ng dugo
4. Mabuting pakikitungo at pakikipagkasunduan
5. Pagiging magiliw sa panauhin
6. Handang magsakripisyo para sa ikabubuti ng nakararami
7. Pagiging makabayan
HINILAWOD