SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ

MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 2011‐2012 AKADEMİK YILI GÜZ DÖNEMİ

MAKİNA TEORİSİ II DERSİ FİNAL SINAVI
Süre : 110 dakika

1. Bir içten yanmalı motora ait T‐θ diyagramı şekilde verilmiştir. Motorun ortalama hızı 2800 rpm dir.
a.(8 puan) Motorun hız düzgünsüzlüğü katsayısının Cs=0.005 olması için kullanılması gereken volan atalet
momentini hesaplayınız.
b.(4 puan) Kullanılacak volanın iç çapını hesaplayınız. Volan dış çapının en çok 600 mm, genişliğinin en çok 100
mm ve yoğunluğunun =7800 kg/m3 olduğu verilmektedir. (Volana ait göbeğin ve radyal doğrultudaki
bağlantıların kütlesini ihmal ediniz).
c.(3 puan) Şekil üzerinde motor hızının maksimum ve minimum olduğu noktaları gösteriniz.

T
A2 A4
A1 = -320 Nm
A2 = 180 Nm
Tmean
A3 = -100 Nm
A4 = 300 Nm
A5 = -60 Nm
A1 A3 A5

1 period 

Max. Hız
60

-140 ΔEk = 60 – (-320) = 380

-240
-320
Min. Hız

Wort = 2.π.2800 / 60 = 293,2 r/s

ΔEk = IV.Cs.wort2
380 = IV.0,005.293,22
IV = 0,884 kgm2

IV = (½).((π.Rd2.b.ρ).Rd2 - (π.Ri2.b.ρ).Ri2)
0,884 = (½).(π.0,62.0,1.7800).0,62 - (π.Ri2.0,1.7800).Ri2)
0,884 = (½).(317,57- 2450,44.Ri4)
Ri = 0,59 m = 599 mm
2. (45  puan)  Şekildeki  mekanizmanın  verilen  andaki  hareketini  sağlamak  için  2  nolu  kranka  uygulanması 
gereken tahrik torku T2‘yi hesaplayınız. Şekil Ölçeği: 1/20  

α2 = 0 D,G6
α3 = 10,4 r/s2 (SY) (CW) D
α4 = 81,25 r/s2 (SY) (CW)
G5
α5 = 141,6 r/s2 (SY) (CW) 6
C
5
a G3=2,92 m/s2 µ(351)
a G5=7,6 m/s2 µ(245) F=1200 N
a G6=7,85 m/s2 µ(270)

m3= 50 kg
m5= 8 kg
m6= 30 kg B
4
I3=2.2 kgm²
I4= I5 ≈ 0 G3

 
O4,G4

A
2
T2
 

O2,G2
 1.durum m3,I3 ≠ 0, mi,Ii,F = 0

h3 = I3.α3/m3.aG3
h3 = 2,2.10,4/50.2,92
h3 = 0,156 m
Ölçeklendirirsek
3
h3 = 0,156*1000/20 = 7,8 mm

f43 f34
I3α3
m3aG3
4

f14

Kf = 1/3

m3aG
3 = 146
N
f23

f43 f23

2
f23 = 22 mm ölçülür
T2 f23 = 22.3 = 66 N
f32 d2
 
f23 = f32 = 66 N

O2,G2

d2 = 16 mm ölçülür
d2 = 16.(20/1000) = 0,32 m
T2/I = f32.d2
T2/I = 66.0,32 = 21,12 Nm (SY)
 2.durum m5,I5 ≠ 0, mi,Ii,F = 0

Kf = 1/2
f65
5 f56 f16
f45 6
m5aG5 m5aG5 = 60,8 N
f45

f65

f45 = 39 mm ölçülür
f45 = 39.2 = 78 N
f54 f45 = f54 = 78 N

f34

Kf = 1/2
3 4

f43 f43
f14
f23
f54 = 78 N

f23 = 44 mm ölçülür
f23 = 44.2 = 88 N
f23 = f32 = 88 N

f23
2
f32
T2
d2 d2 = 20 mm ölçülür
 
d2 = 20.(20/1000) = 0,4 m
T2/II = f32.d2
T2/II = 88.0,4 = 35,2 Nm (SYT)
O2,G2
 3.durum m6,F ≠ 0, mi, Ii = 0

45o
f65
f56
f56.cos 45 = 1200 + m6aG6
5
f56.cos 45 = 1200 + 30.7,85
f16 6
f56 = 2030 N
f56 = f65 = f35 = f53 = 2030 N

f35 m6aG6 F=1200 N

f53

Kf = 1/50 f34

f43
3 4

f43 f23
f14

f53 =2030 N

f23 = 46 mm ölçülür
f23 = 46.50 = 2300 N
f23 = f32 = 2300 N

2
f32
T2
d2 d2 = 19 mm ölçülür
 
f23 d2 = 19.(20/1000) = 0,38 m
T2/III = f32.d2
T2/III = 2300.0,38 = 874 Nm (SYT)
O2,G2

T2 = T2/I + T2/II + T2/III

T2 = -21,12 + 35,2 + 874 = 888 Nm
3. (20 puan) Sönümsüz kabul edilen dört metal yay üzerine oturtulmuş bir makina 400 rpm’de rezonansa
girmektedir. Makinenin gidip gelen dengelenmemiş kütleler içerdiği bilinmektedir. Makinenin toplam kütlesi 50
kg, m0e dengesizliği ise 0,2 kgm’dir. Metal yaylar, bunlarla aynı yay sabitine sahip kauçuk yaylarla değiştiriliyor.
Bu durumda sistemin sönüm derecesinin =0.25 olarak değiştiği biliniyor.

Makinanın 1200 rpm hızda çalışması durumunda titreşim genliği ne olur? Yayların değiştirilmesi ile sistemin
rezonans frekansının değişmediğini kabul ediniz.

Wn = 2.π.n / 60 W = 2.π.n / 60
Wn = 2.π.400 / 60 W = 2.π.1200 / 60
Wn = 41,88 r/s W = 125,66 r/s

W/Wn = 125,66/41,88 = 3

m. X

w / wn 2
m0 .e 2 2
 w 2 
 
1     2 w 

 wn 2   wn 
50. X 32

0,2 (1  32 ) 2  ( 2.0,25.3) 2
X  0,0044m  4,4mm
4. (20 puan) Şekilde görülen rotor dengelenecektir. Dengeleme sol dengeleme düzleminden (L) dönme
ekseninden 150 mm uzaktan kütle çıkararak, sağ dengeleme düzleminde (R ) dönme ekseninden 150 mm uzağa
kütle asarak yapılacaktır. Dengeleme kütleleri mL ve mR ile asılmaları gereken açısal konumları hesaplayınız.
Dengesizlik kütlelerinin açısal konumları verilen şekilden ölçülecektir.

y y
  m3
m1 m3
m1
L R
x
z
m2 m4 m2 m4

80 60 180 180 45

m1= 4 kg m2= 12 kg m3= 3 kg m4= 5 kg

e1=0.2 mm e2=0.1 mm e3=0.4 mm e4= 0.3 mm

mi ei Ɵi mi.ei li mi.ei.li

1 4 0,2 50 0,8 -80 -64

2 12 0,1 220 1,2 60 72

3 3 0,4 125 1,2 420 504

4 5 0,3 330 1,5 465 697,5

L mL 150 ƟL 150.mL 0 0
R mR 150 ƟR 150.mR 240 36000.mR

Km = 1/10 Kf = 40

m4.e4
m4.e4.l4 m2.e2
m3.e3
mR.eR m1.e1
m3.e3.l3
mL.eL
m1.e1.l1
mR.eR.lR
m2.e2.l2

mL.eL = 30,8 mm ölçülür

mR.eR.lR = 23 mm ölçülür 150.mL = 30,8/40
36000.mR = 23.10 mL = 0,0051 kg
mR = 0,0063 kg ƟL = 343,2o ölçülür
ƟR = 170,2o ölçülür Kütle çıkarılacağı için;
ƟL = 343,2 - 180 = 163,2o