Grondige studie materieel en formeel internationaal strafrecht:

samenvatting teksten!

MATERIEEL

I. Extra-territoriale rechtsmacht

Strafrecht, strafprocesrecht.

misdrijven op Belgisch grondgebied gepleegd

Art. 3 Sw. Misdrijf dat op het grondgebied van het Rijk door Belgen of door
vreemdelingen is gepleegd, wordt bestraft overeenkomstig de bepalingen van de
Belgische wetten.

Geen voorwaarden: nationaliteit dader/slachtoffer speelt geen rol, voorwaarde

van dubbele incriminatie wordt niet gesteld, buitenlandse veroordelingen wegens
hetzelfde feit spelen geen rol (Ne bis in idem enkel op buitenlandse vonnissen
mbt misdrijven die in het buitenland worden gepleegd.)

Grondgebied van België:

- Land + buitenlandse ambassades en consulaten op het Belgisch

grondgebied :Belgische strafwet is toepasselijk, maar de
onschendbaarheid van het ambassadegebouw is een praktische hinderpaal
bij de opsporing, vaststelling en vervolging van misdrijven, binnen het
gebouw gepleegd. Oplossing: toestemming tot betreding en opheffing
diplomatieke onschendbaarheid.

- Territoriale zee = gedeelte van de zee dat aan de kuststaat grenst en

waarop deze laatste zijn soevereiniteitsrechten uitoefent.

- Belgische schepen:

• Volle zee: Schip is territoir: misdrijven aan boord van een schip worden
geacht gepleegd te zijn op het grondgebied van de staat onder wiens
vlag zij varen.

• Territoriale zee, de binnenwateren of een haven: conflict havenstaat en

vlaggenstaat

°oorlogsschepen: onschendbaarheid, recht van havenstaat is wel

van toepassing, maar de immuniteit van het schip en haar
bemanning zorgt ervoor dat opsporing, vervolging en bestraffing
niet kunnen plaatsvinden

°koopvaardijschepen: geen onschendbaarheid

In praktijk wordt meestal afgezien van vervolging wegens misdrijven

gepleegd aan boord van een buitenlands koopvaardijschip: nl. wanneer het
misdrijf de rust in de haven niet versoord en de kapitein niet om hulp
verzocht heeft.
1
 - Het luchtruim= boven het nationaal territorium en de aangrenzende
territoriale zee

Wet van 27 juni 1937 betreffende de regeling van het luchtverkeer:

!inbreuken op navigatieregels!

!misdrijven aan boord van een buitenlands vliegtuig, ookal in Belgisch

luchtruim, NIET!, tenzij het achteraf landt op Belgisch grondgebied.

- Belgische vliegtuigen: misdrijf aan boord

• Particuliere vliegtuigen: onschendbaarheid ‘ wordt geacht op Belgisch

grondgebied te zijn gepleegd’

• Staatsvliegtuigen, militaire vliegtuigen, vliegtuigen gebruikt voor

staatsdiensten als politie en douane: onschendbaar ALS ZE
TOESTEMMING HEBBEN GEKREGEN BOVEN EEN ANDER LUCHTRUIM TE
VLIEGEN.

De bepaling van de plaats van het misdrijf:

Leer van de lichamelijke gedraging= beginpunt van de strafbare gedraging

Leer van het instrument= alle tussenschakels van de gedraging in aanmerking
voor de bepaling van de plaats van het misdrijf
Leer van het gevolg= einde
Bv. A (in België) schiet aan de grens B ( In Nederland) neer, die overgebracht
wordt naar ziekenhuis in Duitsland

- Ubiquiteitsleer= het misdrijf situeert zich op al die plaatsen waar zich een
gedraging voordoet die een constitutief element van het misdrijf vormt.

- Effectenleer= niet enkel de constitutieve elementen, maar ook de verder

verwijderde als lokaliseringscriterium bv mislukte pogingen

- Leer van de ondeelbaarheid: Belgische rechter mag kennis nemen van alle
elementen van het misdrijf die een ondeelbaar geheel vormen met het
misdrijf dat op Belgisch grondgebied werd gepleegd.

• Een voortdurend misdrijf bv. familieverlating in buitenland begonnen

en in België voltooid !Oplichting en witwassen: van met 1
constitutief element in België!

• Een voortgezet misdrijf bv. witwassen

• Deelneming bv personen die in het buitenland deelnemen aan een

misdrijf dat in België werd gepleegd kunnen in België voor deze feiten
worden vervolgd, daar zij een ondeelbaar geheel vormen met het
misdrijf dat in België begaan werd.

‘Onzelfstandige deelneming’= daden van deelnemers worden

gelokaliseerd op de plaats waar het hoofdfeit zich heeft voortgedaan.

2
Over lokalisering van misdrijven wordt door elk land in wetgeving of rechtspraak,
op unilaterale wijze beslist. Internationale afspraken hierover bestaan niet:
dringende behoefte aan internationale coördinatie! :

-Het gevolg van de verschillende leerstukken is een meervoudige locus delicti=

meerdere staten kunnen een jurisdictieaanspraak maken op hetzelfde feit.
- gebrek aan een internationale ne bis in idem- regel voor buitenlandse
vonnissen, meeste worden niet erkend
- voorwaarden van dubbele incriminatie en vereiste van een officieel bericht
enkel voor buitenlandse misdrijven.

 misdrijven in het buitenland gepleegd

Art. 4 S.w.: het misdrijf, buiten het grondgebied van het Rijk door Belgen of door
vreemdelingen gepleegd, wordt in België niet gestraft dan in de gevallen bij de
wet bepaald.

Extra-territoriale toepassing van de Belgische strafwet= hineinregieren

(=inmenging).

Voorwaarden: dubbele incriminatie, officieel bericht, ne bis in idem!

Vroeger n.a.v. Lotus-zaak: er wordt geen afbreuk gedaan aan het beginsel van
de internationale soevereiniteit van vreemde staten wanneer zij hun
bevoegdheid uitbreiden tot feiten die in het buitenland zijn gepleegd (jurisdiction
to prescribe) zolang zij maar geen daden van tenuitvoerlegging stellen op het
grondgebied van vreemde staten (jurisdiction to enforce).
Jurisdiction to prescribe is mogelijk zolang er geen verbodsbepaling in het
internationaal recht is, juridisdiction to enforce vereist een uitdrukkelijke
toelating in internationaal recht.
Op volle zee Frans schip tegen Turks schip! Turkije arresteert franse kapitein wegens
onopzettelijke slagen en verwondingen met dood tot gevolg. Frankrijk voert turkije voor
permanente hof wegens schending volkenrecht: geen toelating, wel internationaal
gewoonterechtelijk verbod om rechtsmacht toe te passen op feiten gepleegd buiten Turks
grondgebied. Turkije: geen enkel bepaling waaruit verbod voortvloeide!

Nu: aanknopingspunten:
- Beschermingsbeginsel: strafbaar stellen en vervolgen van in het buitenland
gepleegde aantastingen van Belgische staatsveiligheid.
- Actief personaliteitsbeginsel: strafbaar stellen en vervolgen van gedragingen
gepleegd door Belgische onderdanen in het buitenland. ‘nationaliteit dader’
Conceptuele koppeling met:
• Niet-uitlevering van eigen onderdanen of niet-wenselijke uitlevering.
Om straffeloosheid te vermijden is er mogelijkheid deze personen voor
nationale rechtscolleges te vervolgen (ookal was het misdrijf volgens dat
land niet strafbaar!)
• Vertegenwoordigheidsbeginsel: aut dedere aut judicare: ofwel
uitleveren ofwel vervolgen ( ruimer: niet enkel voor eigen onderdanen!)
Meestal omwille van wantrouwen.
Aan voorwaarden onderworpen: subsidiair universele jurisdictie.
Niet aan voorwaarden onderwopren: absolute universele jurisdictie.
-Passief personaliteitsbeginsel: ‘nationaliteit slachtoffer’
-Universaliteitsbeginsel: alle staten hebben het recht, zelfs de verplichting, om
bepaalde internationale misdrijven te bestraffen, ongeacht de plaats waar zij

3
werden gepleegd en ongeacht de nationaliteit van dader of slachtoffer= beginsel
van internationaal strafwaardig karakter van feit.
Probleem: hineinregieren groot! : je mag eens voor een ander zijn deurtje vegen,
maar niet te veel bv bij genocide: iemand veroordelen in België indien die in
België genocide heeft gepleegd en Belg veroordelen indien die in het buitenland
genocide pleegt.

Dubbele incriminatie:
Het feit dat in België wordt vervolgd, moet bovendien strafbaar zijn naar het
recht van de plaats waar het werd gepleegd(lex loci delicti) ‘afzetterij is een
typisch Belgisch misdrijf’

Kwalificatie moet niet noodzakelijkerwijze

overeenstemmen!
Belgische strafbepalingen die geen uitdrukkelijke
equivalent hebben
In de buitenlandse wetgeving gelden, op vw dat de
gedraging ogv de
Locus delicti onder een andere strafbaarstelling valt!

TOEPASSINGSGEVALLEN art. 6-12bis VTS.v.

- M en W tegen staatsveiligheid, ongeacht of dader Belg is : art. 6, 1°
Vreemdeling : art. 10, 1°
Beschermingsbeginsel!, geen dubbele incriminatie, geen verplichting van
aanwezigheid op grondgebied! Prob:
uitleveringsexceptie voor politieke misdrijven
- M en W tegen de openbare trouw, ongeacht nationaliteit dader art. 6, 2°
en 3° en art. 10, 2° en 3°
- M en W door een Belg in het buitenland gepleegd
Algemeen:art. 7
Deelneming aan misdaden door vreemdeling met Belg in buitenland: art.
11
!!!verschilt van een vreemdeling in het buitenland die deelneemt aan een
misdrijf op Belgisch grondgebied: toepassing art. 3 Sw: ‘geacht op Belgisch
grondgebied gepleegd te zijn’!!!
- Bijzondere categoriën bv militairen art. 10 bis
- M met een Belgisch slachtoffer art. 10, 5°
Domiciliecriterium hier niet uitgebreid: dus een niet-Belgisch slachtoffer
die hoofdverblijfplaats in België heeft komt niet in aanmerking!
- Internationale misdrijven
• Genocide, misdaden tegen de mensheid en oorlogsmisdaden=
internationale kernmisdrijven
° Genocidewet 1993: beperkt tot oorlogsmisdaden, in 1999 ook
genocide en misdaden tegen de mensheid.
In Genocidewet geen enkele filter + België zegt in genocidewet dat ze
éénzijdig functionele immuniteit (via verdrag van Wenen) niet erkent=
nationale kopie van een internationale regel uit charter van Nürenberg.
Probleem: veel mensen kwamen in België via burgerlijke partijstelling
klacht indienen, de onderzoeksrechter moest onderzoek starten bij elke
klacht, maar het bleef klachten regenen.

Zaak Congo -België inzake Yerodia: België arresteert ogv art.7

Genocidewet min BUZ Congo wegens oorlogsmisdaden en misdaden

4
 tegen de mensheid. Congo stapt naar IGH Den Haag en vraagt het
aanhoudingsbevel in te trekken omwille van:
Schending verdrag van Wenen ( niet-erkenning van functionele
immuniteit)
Schending van internationaal recht ovv jurisdictie( genocidewet
verleent universele
Jurisdictie in absentia)
Zaak sharon: Israël roept hun ambassadeur in België terug
Zaak Bush: VS dreigt NAVO uit Brussel weg te halen
° 2003: clausule van niet-erkenning van immuniteit werd eruit gehaald
en vervangen door respect voor het verdrag van wenen. Het bleef
echter klachten regenen en in augustus 2003 werd de Genocidewet
ingetrokken. De strafbaarstellingen werden overgeheveld naar de VTSv.
° 1 bis!--> art. 6,1°bis en art. 10, 1°bis
Art. 10,1°bis veel ruimer + filter! Toch nog eens aangepast in 2005 met
reparatiewet wegens strijdigheid met de grondwet , want je kon geen
beroep instellen.
• Bepaalde terreurdaden art. 10,6°
Veel terreurdaden kunnen al vervolgd worden via art. 12bis dat verwijst
naar verdragen mbt terrorisme waardoor België gebonden is en waaruit
voor België een plicht tot vervolging voortvloeit.

Zaak Erdal: Turkse studente die verdacht wordt van een terroristische
moordaanslag op Turken. Ze wordt echter in België gevonden. Turkije
vraag uitlevering ogv art. 1,e Eur Verdrag inzake bestrijding toerisme=
moord met automatisch vuurwapen. Belgische minister van Justitie
weigert uitlevering om discriminatoire redenen, na advies van KI( In
Turkije namelijk doodstraf). MAAR: bij terrorisme verbod politieke
exceptie in te roepen + verplichting aut dedere aut judicare voor feiten
gepleegd in art. 1 Eur verdrag inzake bestrijding terrorisme!
Vraag: gaat het wel om feiten van art. 1? België zegt neen: moord met
HALFautomatisch vuurwapen en weigert te vertegenwoordigen.
De regering wilde toch iets doen omdat niets doen diplomatisch
moeilijk lag: ° Erdalwet! Die wet heeft art. 10,6° ingevoerd dat verwijst
naar art.2 van het antiterrorismeverdrag. Alles wat niet onder 1 valt
(vervolgingsplicht), valt onder 2!

Advocaten van Erdal dienden klacht in tegen art. 10,6° bij het Arbh-hof.
Het is een uitbreiding van een extra-territoriale bevoegdheid en mag
geen terugwerkende kracht hebben wanneer ze strengs is. Dit mag
echter wel indienz e van procedurele aard is. De Belgische regering
zegt dat het procedureel is terwijl Arb-hof zegt dat het materieel recht
is.
• Sekstoerisme en mensenhandel art. 10 ter
Vroeger discussie: namelijk dit sloeg enkel op Belg of ‘vreemdeling’ die
in België gevonden wordt, dus Belg moest niet in België gevonden
worden.
Later: Belg of vreemdeling vervangen door ‘eenieder’ en ‘ die in België
gevonden wordt’ werd weggelaten, DUS: België kan zich dus zomaar
extra-territoriaal bevoegd verklaren! MAAR!!!!!: parlementaire fout: art.
10 ter staat niet ingeschreven als uitzondering op art. 12, waardoor
eenieder dus toch in België moet gevonden worden om te kunnen
worden vervolgd.
• Corruptie art. 10 quater
5
 Bv omkoping van een openbare ambtenaar. Niet enkel nationale
ambtenaren, maar ook voor andere probleem 27 landen kunnen
bevoegd zijn: veel jurisdictieconflicten.
• Catch-all bepaling voor andere internationale misdrijven: art. 12bis +
filter!
Crime against the peace! Agressieoorlog mag niet, je mag je wel
verdedigen
- Belangrijke rem: art. 12 ‘ verdachte moet hier gevonden worden’
Bv. Uitlevering pas als je bevoegd bent voor de feiten in kwestie. Als
betrokkene niet kan gevonden worden op het grondgebied, dan ben je niet
meer bevoegd en kan er dus geen uitlevering plaatsvinden.

Voorontwerp van wet mbt wijziging van de voorafgaande titel van het Wetboek
van strafvordering.

Art. 12 uitbreiden:

- Art. 6, 1° ter: omtrent terroristisch misdrijf gedefinieerd in Kaderbesluit

inzake terrorisme:
• Terroristisch opzet
• Door terroristische organisatie
• Andere
Dit moest echter nog omgezet worden in nationaal recht: art. 6,1° ter
definitie + actief personaliteitsbeginsel= België kan zich extra-territoriaal
bevoegd verklaren wanneer een terroristisch misdrijf wordt gepleegd door
zijn onderdanen.

- Art. 10 ter, 4°: passief personaliteitsbeginsel op terroristische

misdrijven :voorstel tot uitbreiding van de bevoegdheid van de federale
procureur want momenteel kan hij wat info verzamelen, documenteren en
in een mapje stoppen. Hij kan dus niet zomaar onderzoek starten, hij moet
de onderzoeksrechter vorderen. RAAR: in nieuwe artikel vraagt hij
uitbreiding bevoegdheid voor art. 137 Sw., maar gaat hij toch filteren.

- Art. 10, 5°: passief personaliteitsbeginsel op misdrijven in buitenland:

voorstel tot uitbreiding van de bevoegdheid van de federale procureur:
In principe kan het parket praten met parket buitenland bv ahv rogatoire
commissies= justitiële samenwerking, MAAR om dit te kunnen moet je
bevoegd zijn: probleem federale procureur is niet bevoegd dus kan niet op
formele of officiële wijze iemand naar buitenland sturen om te
onderzoeken.

Kinderhandel, seksuele uitbuiting van kinderen, kinderporno en

kindersekstoerisme. Naar een verdere internationalisering van strafbepalingen en
jurisdictierecht?

Vroeger bestraft ahv art. 7 VTSv.:’ iedere Belg die zich buiten het Belgisch
grondgebied schuldig maakt aan een misdaad of wanbedrijf naar Belgisch recht,
kan in België worden vervolgd indien aan de voorwaarde van dubbele
incriminatie is voldaan.

Sinds de wet van 13 april 1995: art. 10 ter VTSv.

6
Initiatief tot wettelijke regeling waarbij georganiseerde uitbuiting van kinderen
moo seksueel misbruik erkend wordt als een misdaad tegen de mensheid en de
berechting ervan overgedragen wordt aan het internationaal strafgerechtshof:

-het impliceert immers dat dit gedrag ook bestraft zal kunnen worden
niettegenstaande het eventueel ontbreken van strafbaarheid voor dit
gedrag in het land waar het is gesteld en dat, tenminste voor zover de
georganiseerde uitbuiting aan een Belg toe te rekenen valt, van dit land of
van de familie van het slachtoffer zelfs geen officiële vraag tot vervolging
of klacht meer wordt verwacht.

-brengt onverjaarbaarheid mee

-vereiste dat verdachte in België gevonden moet worden vervalt!

Uitlevering is dus mogelijk!

Waarom? Een efficiënter optreden tegen deze misdrijven zal mogelijk gemaakt
worden en verhinderen dat een daadwerkelijke sanctionering uitblijft ingevolgde
de onwil of onmacht van de plaatselijke autoriteiten. Deze gedachte is echter
naïef! Het is namelijk verregaand om, hoe zwaarwichtig de gepleegde feiten ook
zijn, tegen de wil in van het land waar ze zijn gepleegd tot vervolging over te
gaan, zeker nu een voldoende brede internationale consensus omtrent
strafwaardigheid en de noodzaak tot het invoeren van universele jurisdictie
ontbreekt!

Statuut van Rome van IGH biedt staten immers helemaal niet de mogelijkheid om
er op eigen initiatief de berechting aan over te dragen van misdrijven waarvoor
het Statuut zelf geen jurisdictie van het Hof voorziet!

Exit Genocidewet… Over de moeizame keuze voor de weg van het gezond
verstand.

Zie voordien evolutie genocide!

Forumkeuze in het internationaal strafrecht.

Extra-territoriale rechtsmacht= de op soevereiniteit gebaseerde bevoegdheid

van elke staat om gedragingen of de gevolgen van gebeurtenissen te regelen.

Aanknopingspunt= een omstandigheid bij het plegen van een misdrijf die vragen
oproept over de mogelijke toepasselijkheid van een nationaal strafrecht.

mogelijke aanknopingspunten
- Ruimtelijke, persoonlijke en zakelijke
Ruimte: territorium, territorialiteitsbeginsel of vlagbeginsel
Persoonlijk: hoedanigheden van de personen die bij het delict zijn
betrokken, nationaliteit (of vast verblijf) = actief/ passief
personaliteitsbeginsel
Zakelijk: wanneer een concreet belang in concreto gekrenkt of in gevaar
wordt gebracht: beschermingsbeginsel, universaliteitsbeginsel
voordeel: hanteerbaarheid
- Originaire en afgeleide rechtsmacht

7
 Originair = ruimtelijk,persoonlijk,zakelijk want directe basis voor
rechtsmacht
Afgeleide= staat, die zelf geen rechtsmacht heeft over een bepaald
misdrijf, toch vervolging kan instellen doordat rechtsmacht wordt ontleend
aan een andere (wel originair) bevoegde staat. 2 varianten!:
• Overname van strafvervolging: afgeleide rechtsmacht op het expliciet
verzoek van een andere staat. Vervolging in de ‘beste’ staat moo een
goede rechtsbedeling wat geen absolute wettelijke regeling vereist.
• Plaatsvervanging = aut dedere aut judicare: staten die niet tot
uitlevering overgaan kunnen om die reden zelf vervolging instellen,
zelfs al hebben zij in dat geval geen originaire rechtsmacht gevestigd.
Vervolging in de staat waar verdachte wordt gevonden.
- Aanknopingspunt en beleid
Gaat het om de drie traditionele, dan kan je makkelijk overzicht geven.
Gaat het echter om afgeleide rechtsmacht: complex! Rechtsmacht is
minstens evenveel een kwestie van beleid dan recht.

SAMENVATTING:
Extra-territoriale rechtsmacht= beleidskwestie

Vestigen: ‘ Ik stel mij bevoegd’

Kompetenz-Kompetenz= de bevoegdheid om je bevoegd te verklaren: 3
stellingen
- Onbeperkte bevoegdheid
- Beperkte bevoegdheid door internationaal recht:
• Lotus-zaak: ‘alles wat niet verboden is door internationaal recht is
toegelaten’ (1e limitering)
• Verdrag van wenen: diplomatieke immuniteit(2e limitering)
• Kernwapenadvies: in dit arrest werd aan stelling van lotuszaak geraakt!
‘ het is niet omdat het niet verboden is, dat het is toegelaten’
• COBE inzake Yerodia
- Enkel bevoegd indien het voorzien is in het internationaal recht
Uitoefenen: link met overdracht van strafvervolging.

II. Internationale straftribunalen

Europese en internationale instellingen en organisaties, relevant voor

criminologie en strafrechtsbedeling.

internationaal gewoonterecht:
°1948 Nüremberg-charter:oorlogsmisdaden, genocide, misdaden tegen de
mensheid, irrelevantie immuniteit en hoger bevel brengt geen rechtvaardiging.
!Retroactieve toepassing!
°oorlogstribunalen: Tribunalen Nüremburg en Tokio met taak om
verantwoordelijke daders van bedreiging van internationale vrede en veiligheid
door een gewapend conflict te bestraffen.

internationaal (verdrags)recht:
° 1949 Rode Kruisverdragen Genève en 1977 protocollen: verbetering lot
gewonden en zieken, behandeling krijgsgevangen, bescherming van burgers in
oorlogstijd, bescherming slachtoffers van internationale gewapende conflicten en
niet-internationale gewapende conflicten

8
° Ad hoc-tribunalen Ex-Joegoslavië en Rwanda om ernstige schenden van het
internationaal humanitair recht, gepleegd tijdens regionale gewapende
conflicten slechts rechtsmacht tav natuurlijke personen die zich schuldig
maakten aan genocide, misdaden tegen de mensheid, oorlogsmisdaden of
schendingen van de conventies van Genève.

° Permanent Internationaal Strafhof in Den Haag: zie tekst!

° gemengde tribunalen: sierra Leone, Kosovo, Oost-Timor… Rechtscolleges die

vergelijkbaar zijn naar vorm, inhoud en internationale legitimiteit met ad-hoc
tribunalen, maar die tevens de plaatselijke visie op gerechtigheid en de
gedeeltelijke beheersing van het proces door de lokale rechterlijke macht
eerbiedigt.
Een internationaal strafhof: kan Sisyphus eindelijk rusten?
Sisyphus is koning van Korinthe en krijgt opdracht van Zeus om grote brok
marmer de heuvel op te rollen en telkens als hij de top bereikt valt de brok terug
naar beneden en moet hij opnieuw beginnen.

Statuut van Rome 17 juli 1998:

Samenstelling:
- voorzitterschap: Voorzitter en twee ondervoorzitters, Full time 3 jaar
- appeals division(beroep), trial division(eerste aanleg), pretrial
division(vooronderzoek): achttien rechters die part-time aanwezig zijn= on call
systeemnadelen:
Het uitoefenen van een ander beroep naast hun functie is nadelig voor de
onafhankelijkheid
Strikte eisen leiden tot veel niet-verenigbare activiteiten en jobs, waardoor veel
bekwame kandidaat-rechters voor een part-time functie verstek laten. Niet
hernieuwbaar: 9 jaar!
- het openbaar ministerie: procureur en één of meerdere substituten, full-time 9
jaar
-de griffie: olv griffier en zijn helper. Full-time, 5 jaar, éénmaal hernieuwbaar ( in
de schoot van de griffie: Victims and Witnesses Unit)
- voogdijraad

Bevoegdheid:
- Inherente rechtsmacht: van zodra een staat partij wordt bij het Statuut,
erkent het daarmee automatisch de bevoegdheid van het Hof voor alle in
het statuut opgesomde misdaden.
Elke toekomstige aanpassing aan de opsomming van die misdaden zal
slechts bindend zijn voor die staten die deze aanpassing ook expliciet
hebben aanvaard. (opting- in en opting-out)
- Geen universele rechtsmacht: behalve wanneer de zaak is aangebracht
door de Veiligheidsraad, mag het ICC enkel de zaak verder onderzoeken en
evt. berechten, als één van de volgende staten partij zijn bij het Statuut
of de rechtsmacht van het Hof expliciet hebben erkend:
• Staat op het grondgebied waarvan de feiten zijn gepleegd, of, indien
deze zich voordeden aan boord van een schip of vliegtuig, de staat
waar dit schip of vliegtuig is ingeschreven (territorialiteitsbeginsel)
• Staat waarvan de verdachte de nationaliteit heeft (actief
personaliteitsbeginsel)

Alternatieve erkenningsvereisten! Niet wanneer Veiligheidsraad

een zaak brengt= ICC als permanent ad hoc tribunaal
9
 - Geen dwingende rechtsmacht- complementariteit van het ICC: Het hof zal
tot onontvankelijkheid van de zaak moeten beslissen als:

• De zaak reeds onderzocht of vervolgd wordt door een daartoe bevoegde

staat
• De zaak reeds onderzocht werd en er besloten is om niet te vervolgen
door een daartoe bevoegde staat
• De betrokkene reeds veroordeeld of vrijgesproken werd door een
daartoe bevoegde staat.
Het hof beslist zelf of een staat onwillig/onmachtig is om een zaak te
berechten of dat een nationale procedure een schijnproces was. Gezien
haar subsidiaire rol heeft het hof Kompetenz-Kompetenz om zichzelf
bevoegd te verklaren.
- Bevoegdheid ratione materiae:
• Genocide
• Misdaden tegen de mensheid: de feiten moesten wijdverspreid of
systematisch gepleegd zijn, maar niet gepleegd zijn in een gewapend
conflict.(Nüremburgcharter)
• Oorlogsmisdaden, ook interne conflicten! Jammergenoeg werd een
suggestieve bevoegdheidsdrempel ingevoerd dat heel wat interpretatie
krijgt…
• Agressie: gebrek aan definitie in 1999, hof pas bevoegd bij definitie
• Andere?uitbreiding kan door indienen van amendementen aan
voogdijraad of via een algehele herziening. 2/3 meerderheid vereist!
- Bevoegdheid ratione personae en ratione temporis
• Natuurlijke meerderjarige personen
• Inwerking vanaf eerste dag van de maand na 60ste ratificatie
- Rol van de Veiligheidsraad: negatief injunctierecht= ze kan een lopend
onderzoek voor het ICC gedurende een hernieuwbare periode van 12
maanden schorsen

Algemene beginselen van strafrecht:

-nullum crimin, nulla poena sine lege: legaliteitsbeginsel!
- non-retroactief: cfr. Ratione temporis! Nationale rechtbanken kunnen wel
retroactief bestraffen en dat ogv internationaal recht
-individuele strafrechtelijke verantwoordelijkheid: ook deelneming aan en de
poging van misdaden zin strafbaar!
-irrelevantie van officiële hoedanigheid: immuniteiten kunnen niet worden
tegengeworpen aan het hof
-de misdrijven zijn principieel onverjaarbaar: staten mogen weigeren mee te
werken ogv een existing fundamental Legal principle of general application:
erkenning van nationale onverjaarbaarheid!
-rechtvaardigings-en schulduitsluitingsgronden en verzachtende
omstandigheden:
• Rechtvaardiging:Nav een hoger bevel of wettelijk voorschrift: wanneer
men wettelijk verplicht was het te gehoorzamen, men niet wist dat het
bevel ontwettig was en het bevel niet manifest onwettig was.
• Rechtvaardiging:Wettige verdediging
• Verzachtend: goeder trouw
• Schulduitsluiting: dwang,dwaling
geen limitatieve lijst!
-ne bis in idem:

10
 • Wanneer de betrokkene voor dezelfde feiten reeds door het ICC werd
veroordeeld of vrijgesproken
• Wanneer de betrokkene voor dezelfde feiten reeds door een nationale
rechtbank werd veroordeeld of vrijgesproke n !!! dit geldt echter niet
als hof vermoedt dat het om schijnproces ging!!!
• Rechtvaardiging:Nav een hoger bevel of wettelijk voorschrift: wanneer
men wettelijk verplicht was het te gehoorzamen, men niet wist dat het
bevel ontwettig was en het bevel niet manifest onwettig was.

Procedure:
- Enkel procureur kan rechtstreeks adiëren: op eigen initiatief of na klacht
van een verdragsstaat of Veiligheidsraad.
- Vooronderzoek: de informatie evalueren
- Onderzoek ter terechtzitting: geen
verstekprocedures(Nürembergprocessen), alle rechten van
verdediging
- Rechtsmiddelen: hoger beroep en herziening
- Strafuitvoering: gevangenisstraf in nationale strafinrichting, hof kiest één
uit een lijst. Is er geen lijst, dan in Nederland! Ze blijven onder toezicht
van hof zoals bv voor voorlopige invrijheidstelling ( pas na 2/3)

Internationale rechtshulpverplichtingen:
Het hof beschikt niet over eigen politie-en uitvoeringsdiensten, dus
samenwerking met zowel verdragsstaten als niet-verdragsstaten. Het gaat om
een sui-generis vorm van samenwerking, er werd bewust niet gekozen voor de
klassieke wederzijdse internationale rechtshulp.

Besluit:
Hoewel men de bedoeling had om een efficiënt, permanent en onafhankelijk
internationaal rechtscollege te creëren, blijven de staten meester van het spel:
• Ze kunnen afzonderlijk in vrijheid kiezen of zij het hof erkennen
• Ze kunnen bij ratificatie gebruik maken van de regel dat zij de
rechtsmacht van het hof betreffende oorlogsmisdaden, voor een
periode van zeven jaar na de inwerkingtreding van het statuut niet
erkent.
• In hoofdstuk negen ook geen enkel verplichting tot samenwerking met
het hof
• Vraag is of een staat die het verwijt krijgt een schijnproces te hebben
opgevoerd om vermeende misdadigers te beschermen, wel geneigd zal
zijn de betrokkene aan het hof over te dragen.
• Slechts complementair, geen dwingende en universele rechtsmacht

FORMEEL

I. Justitiële samenwerking in strafzaken.

a) Uitlevering!

Internationale samenwerking in strafzaken en rechtsbescherming(uitlevering)+

Het Europees aanhoudingsmandaat.

11
=vorm van interstatelijke rechtshulp waarbij het betrokken individu, de opgeëiste
persoon, wordt overgeleverd aan de justitie van het land dat hem zoekt.
! hybride karakter: beslissing van de UM, waarbij het enkel de regering (mvj)
toekomt de uitlevering te weigeren of toe te staan.

KEIJZER: uitleveringsprocedure= procedure sui generis, gezien ze niet gericht is

op onderzoek naar gegrondheid van strafvervolging en geen internationale
procedure.

Basisbegrippen:

Gewone procedure:
Ene land vraagt aan de andere uitlevering van een persoon. Meestal is een
verdrag vereist. Er zijn tussenstatelijke afspraken nodig: bilaterale of
multilaterale.

Verkorte en vereenvoudigde procedure:

= Snel, zonder formaliteiten en afstand specialiteit. Het vreemde hieraan is dat
er toch ook verdragsrechtelijke regeltjes zijn overgemaakt:
-Verkorte= art. 19 BUV : als betrokkene akkoord gaat, regelen we het op het
niveau van de magistraat (niet interstatelijk!)= zeer avant-garde!
-vereenvoudigde= art. 66 SUO: (ook enkel als betrokkene akkoord gaat) is later
overgenomen door het EU-verdrag van 1995 wat interstatelijk is. De regels van
SUO zijn letterlijk overgenomen in het EAB, Maar: niet meer interstatelijk, nu :
tussen justitiële autoriteiten ( geen politiek tussenstation meer)

Afstand specialiteit= specialiteitsbeginsel

= vervolging enkel beperkt tot datgene dat werd geëxpliciteerd in het
uitleveringsverzoek. Je moet dus goed geïnformeerd worden waarvoor de
uitlevering gevraagd wordt. Je zal anders dubbele incriminatie niet kunnen
controleren en ook geen politieke exceptie inroepen.
Dit was niet om de betrokkene te beschermen, maar wel om de staten te
beschermen! Als de aangezochte staat zei dat er geen specialiteit was, dan was
er ook geen= recht van het rechtsobject en niet van het rechtssubject.

Uitlevering stap voor stap:

1)Seining en verzoek: Je verdenkt iemand, maar je vindt hem/haar niet op je
grondgebied.

OM beslist en heeft dubbele opdracht:

-beoordeling van de ontvankelijkheid van de strafvordering of strafuitvoering en
van het uitleveringsverzoek
-beoordeling van de opportuniteit van het uitleveringsonderzoek
• bv. Belg misdrijf in België en dan naar Luxemburg, ook een misdrijf en
dan naar Frankrijk: art. 12 VTSv.: kan niet in België gevonden worden
en ook niet in Luxemburg: 2 verzoeken. Ervoor zorgen dat dit samen
kan berecht worden!
• Rekening houden met strafverwachting ipv wettelijk voorziene straf

- KLASSIEK:

12
 • Internationaal aanhoudingsmandaat: wordt klassiek verstuurd via
Interpol met NCB’s= rodehoekseiningen = red notice ( is niet op een
verdrag gesteund)
Dit is geen titel voor vrijheidsberoving, gewoon een internationale
seining om te zoeken waar betrokkene is en dat gebruikt wordt op
politioneel niveau.
Vraag: als een land waarmee we geen uitleveringsverdrag ons een red
notice heeft verstuurd, moeten we dan uitleveren? NEEN!
• Verzoek tot voorlopige aanhouding: art. 16 EUV (p918) en art. 15 BUV
en de meeste bilaterale verdragen( niet allemaal) voorzien in zo’n
verzoek via telex( rechtstreeks aan de gerechtelijke autoriteiten) of via
Interpol. Je zal de betrokkene effectief van zijn vrijheid kunnen beroven
gedurende 40 dagen. Dit omdat je tijd genoeg zou hebben om een echt
uitleveringsverzoek te versturen.
• Verzoek tot uitlevering:
°art. 12 EUV: schriftelijk en langs diplomatieke weg, vervangen door
art.5 2e aanvullend protocol EUV: schriftelijk tussen M’svj ( ook art. 11
BUV)
°EG-telefaxovereenkomst
- SCHENGEN:
• Art. 95 SUO: signalering in het SIS heeft dezelfde kracht als een verzoek
tot voorlopige aanhouding!
• Internationaal aanhoudingsmandaat en verzoek tot voorlopige
aanhouding gecombineerd in Schengenruimte
- EAB: ‘u vraagt, wij draaien’
• De seining uit art. 95 SUO krijgt waarde van een europees
aanhoudingsbevel
• Alledrie gecombineerd in Schengen/EU-ruimte

2) Klassieke formele procedure ( In België): art. 3 Uitleveringswet 1874

-voorlopige aanhouding (en betekening)
-betrokkene ter beschikking van de regering
-beslissing over de uitlevering:
• Advies KI aan Mvj, die dit praktisch altijd gaat volgen (uitz. Zaak
Moreno-Garcia)
• Mvj beslist namens de regering: beslissing tot uitlevering of weigering
met motivering!
Beslissing tot uitlevering
-afspraken voor overlevering
-uitstel bv eerst sanctie uitzitten en dan pas overlevering
-voorwaarden :
• Je krijgt een bepaalde persoon direct, maar je eist 3 jaar extra sanctie
( nl. de sanctie die men moest uitzitten)
• Uitlevering toegestaan voor de berechting en erna terug naar land om
er zijn/haar sanctie te gaan uitzitten, daarna terug overlevering
maar 2 voorwaarden, bitter weinig: geen bilaterale verdragen over overdracht
strafvervolging en de europese verdragen zijn zeer zwak geratificeerd!
klassieke voorwaarden:
• Dubbele incriminatie: EAB heeft ervan afgestapt voor 32 misdrijven
• Voor uitlevering/overlevering vatbare misdrijven
° enumeratie/opsomming= lijstje, nadeel: niet meer fris, verouderd: de
oude multilaterale en bilaterale verdragen werken nog steeds zo.

13
 °strafdrempel: link met vervolgings-en executiedrempels (art. 2 EUV p
912)
Verschuivingen BUV-EUV naar EU 1996:
BUV= minstens 6 maanden, vervangen door EAB: nu minstens 1 jaar
EU= verzoekend staat minstens 12m (stem van verzoekende staat gaat
meer doorwegen), aangezochte staat minstens 6m
°enumeratie en strafdrempel 3 jaar: EAB: geen dubbele incriminatie
voor 32 misdrijven (volgens recht van de verzoekende LS)
Waarom? Filosofie van de blinde wederzijdse erkenning= EAB geldt ook
voor misdrijven buiten lijstje en voor misdrijven in lijstje met minder
dan 3 jaar. Regeltje: dubbele incriminatie mogelijk, LS kan overlevering
weigeren. Wat kan LS eisen? Terug minstens 6 maanden strafbaarheid!
• Specialiteit en aanvullende uitlevering:
° specialiteit=enkel voor feiten voorafgaand aan de overlevering: je kan
na overlevering opnieuw veroordeeld/ uitgeleverd worden voor ‘
nieuwe’ feiten.
°aanvullende uitlevering= moet je in alle beleefdheid vragen aan de
staat (niet aan de betrokkene=object), maar toch soms afhankelijk van
het fiat van de betrokkene!

Klassieke weigeringsgronden.
-relatieve en absolute
-Niet in verdragen bv wet, humanitair of wel in verdragen maar wordt niet
toegepast omwille van opportuniteitsbeoordeling (= hardheidsclausule in
Nederland.):
• Te oud, te ziek
• Te jong:16(uithandengeving)-18 wel in EAB geregeld ( niet kijken naar
Wet EAB, maar naar KB EAB art. 3 p 619)
Zaak Adam G.= 17 j op ogenblik van de feiten: kan niet strafrechtelijk
verantwoordelijk gesteld worden, tenzij de jeugdrechtbank anders
beweert.
Wat met polen? Voor moord geldt volwassen strafrecht al van 15j! In
polen dus geen probleem, voor België wel, want we wisten niet zeker of
we hem gingen veroordelen, dan wel een maatregel van
bewaking,behoeding of opvoeding opleggen. Probleem: zo’n maatregel
wordt meestal uitgevoerd in ouderlijke situatie= wonen in Polen.
Uitlevering dan wel nuttig? Polen heeft uitgeleverd onder de bindende
voorwaarde dat Adam G. zijn straf zou uitzitten in Polen= interstatelijk
• Strijdigheid met de mensenrechten:
Zaak Seuring: Duits die moord pleegt in Vs en vlucht naar GB. VS en D
vragen uitlevering. GB zou uitleveren, maar klacht bij commissie ogv.
Art. 3 EVRM: folteringen en onmenselijke en onterende behandelingen
of straffen zijn verboden zoals Death Row= autonoom
uitleveringsbeletsel!
( art. 6 nt: opgeëiste persoon is geen terechtstaande verdachte!)
25 mei 2003: 2 bilaterale ovk tussen EU en VS, geen clausule over
doodstraf, jammer want EU kan politiek verstorend bijna niet anders
dan uitlevering toelaten.
- Wel in vedragen:
• Aard van de feiten: politieke, fiscale en militaire misdrijven
• Nationaliteit: vroeger leverde men eigen onderdanen niet uit (uitz.
Londen)
° art. 5 BUV: absoluut, je moet weigeren

14
 Zaak Vanbesselt en Vanengeland: twee kopstukken van de bende
van de Milliardair. Voorbij jaren ‘ 90, nieuwe wg inzake mensenhandel.
Koning voelt zich zeer betrokken bij die problematiek: rb van ent
spreekt 5j effectief uit voor die 2, maar tijdens proces krijgen ze
Nederlandse nationaliteit ( worden dus onuitleverbaar= eigen
onderdanen)
Be-NDl= BUV: weigeringsgrond voor eigen onderdanen van absolute
aard. Oplossing? Overdracht tenuitvoerlegging sancties of zelf proces
° art. 6 EUV: relatief, je mag weigeren
° EU 1996 en EAB: regeltje niet meer van toepassing!
Vervolgingsuitlevering: niet meer weigeren, maar je kan een
terugleveringsgarantie
Eisen nl. bij veroordeling, maar probleem: indien de sanctie er niet
bestaat bv in
België geen levenslange opsluiting meer. In 1996 aparte clausule
voor levenslange
Opsluiting in Portugal (ook voor huisarrest en speciaal voor Italië)
Executie-uitlevering: aut dedere aut exequi = ofwel uitleveren
ofwel straf uitvoeren in land.
Aut dedere aut judicare: als land eigen onderdaan niet kan/wil
uitleveren, moet ze zelf vervolgen.
Aut dedere aut exequi: als land eigen onderdaan niet kan/wil
uitleveren, moet ze straf van verzoekend land uitvoeren.
• Procedurele redenen: ne bis in idem, verjaring…
• Wegens minimumnormen in verzoekende staat: non-
discriminatiebeginsel (infra) en doodstraf: Art. 11 EUV: in België pas in
1996 afgeschaft.

Zeer veel discussie: straffen verschillen in aard,maat,tijd: memorie van

toelichting! Commissie zegt dat regeltjes omtrent overlevering van
gevonniste personen hier niet van toepassing zijn(er kan nl. conversie
zijn in de maat van de straf)! Bv overbrenging van gedetineerden naar
eigen land.
Stel: 30 j in land van veroordeling en 20 jaar in eigen land. Bij
overbrenging neemt men de meest gunstige regeling= lex mitior! Lex
mitior is dus niet van toepassing bij het regeltje aut exequi: je hebt
vertrouwen en je voert de sanctie uit conform je eigen
strafuitvoeringsrecht ( bv wet Lejeune)
Aard: het EAB geeft geen oplossing, commissie heeft zich enkel
uitgesproken over de tijd.
Vanaf 1 april 2010 onderzoek iov commissie over verschillen in
materiële detentie!
EUROPEES SURVEILLANCEBEVEL: vaak zit een persoon lang in
uitleveringsdetentie, daarom regeling dat dit moet afgehandeld worden
binnen de 60 dagen.
Aangezochte/
Verzoekende/uitvaardi tenuitvoerleggende
gen- de staat: staat Detentie
overlevering
voorlopige hechtenis of gebeurt hier, vaak
vrij onder voorwaarde beroofd van zijn
vrijheid, rechteloos!

15
 • vervolgingsuitlevering= kans is groot dat er niet enkel
uitleveringsdetentie is, maar ook detentie in verzoekende staat
is toch nog slechter dan
gewone detentie want
bij uitleveringsdetentie
ben je ook nog eens
gedelokaliseerd
afwachten op proces/ straf ( = voorlopige hechtenis, W 20 juni
1990)
voorlopige hechtenis is vrijheidsberovend, maar het kan ook onder
voorwaarden. Men grijpt nog sneller naar EAB als vroeger en dit leidt
ertoe dat detentie voor niet-onderdanen nog verergert. Oplossing=
Europees surveillancebevel: KB 29 augustus 2006 om rechtspositie van
persoon die onderwerp is van EAB te verbeteren: De bedoeling ervan is
dat de verdachte in afwachting van zijn proces in aanmerking kan
komen voor een surveillance daar waar hij woonachtig is, hetwelk een
wederzijdse erkenning van deze surveillancemaatregelen
vooronderstelt.
• Executie-uitlevering: er is al een sanctie, maar de veroordeelden zijn
spoorloos/ betrokkenen zijn afwezig ( ze hebben zich onttrokken aan
het recht of zijn gevlucht) bv. Probleem want in België vereist Assissen
persoonlijke verschijning en bij andere rechtbanken leidt dit tot
verstekvonnissen.

1) Sommigen: indien men uitgeleverd wordt

ogv verstekvonnis, moet men recht
hebben om een nieuw proces te
verkrijgen
2) EAB gaat aan het probleem van
verstekvonnis voorbij: wederzijdse
erkenning, blindelings vertrouwen! Later
Eu: KB die criteria geeft aan
verstekvonnis om het als waardig en
rechtsgeldig vonnis te aanvaarden: EAB
wordt dus aangepast
KB geldelijke sancties( p 738), KB
vrijheidsbenemende sancties(p845), KB
Europees Confiscatiebevel(p 755), KB
EAB( p 617) wordt geremedieerd door KB
Verstekvonnissen(2009) (syllabus p 412)

- In EAB:
• Immuniteit

van uitlevering naar overlevering:

Enkel de symboliek is anders nl. geen grenzen meer, europees territorium (heeft
met interpretatiedrang te maken)

Verdachte, land 1 | land 2

Land 2 vraagt de uitlevering en land 1 gaat uitleveren. Gewoon overleveren

( niet meer UIT een land, geen grens meer)
16
Er zijn twee clubs op het niveau van uitlevering: RV en EU. Op VN-niveau bestaat
geen werelduitleveringsverdrag:
-RVE: Europees Uitleveringsverdrag van 1957
-EU: heeft verdrag van RVE gereviseerd en haar eigen regeling gemaakt: 1995 en
1996 Telefaxverdrag ( mvj naar buza naar buza naar mvj, daarom FAX!) en later
wederzijds erkenningsplan, wat uiteindelijk geleidt heeft tot EAB
- Schengen: stukje over uitlevering
nieuwe wetgeving zorgt er niet voor dat de andere verdwijnt! EUV blijft basis
voor de wetgeving van EU en Schengen= een soort patch, MAAR: Art. 31 EAB p
637: alle laagjes verdwijnen tussen de staten, maar niet in het algemeen
We hebben twee vormen van uitlevering: alles
omzetten
-vervolgingsuitlevering
-executie-uitlevering

Link tussen asiel- en uitleveringsrecht:

Asiel: verdrag van Genève inzake vluchtelingen en staatloze personen
Vluchteling= persoon
-die zich buiten herkomstland herkomst bevindt
-een gegronde vrees voor vervolging heeft
-wegens zijn ras, godsdienst, nationaliteit, behoren tot bepaalde sociale groep of
politieke overtuiging
-bescherming herkomstland niet kan/wil inroepen.
Uitlevering:
-bescherming tegen discriminatoire gevolgen= Non-discriminatie- beginsel,
zuivere link met asiel
-exceptie wegens politiek misdrijf = politieke exceptie ( in int/eur/Belg
uitleveringsrecht)

Indirect erkend in asielrecht

EUV ° 1957, art. 3: Als de aangezochte partij vindt dat het gaat om een
politiek misdrijf, dan mag er niet worden uitgeleverd.= verplichte
weigering (p 913)

Interpretatie berust bij de aangezochte staat:

België: als er geen sprake is van een tussenfactor en het
invloed heeft op
Onze politieke instellingen (=enge interpretatie van hvc)
Internationaal: ruime interpretatie (effect enorm, verdachte
bijna nooit voor
De rechtbank, maar voor Assissen)
Politieke exceptie is er gekomen omdat non-discriminatie-beginsel zware stok
was. Politieke exceptie is een paraplu en zorgt ervoor dat de LS gemakkelijk de
uitlevering kan weigeren. MAAR: complicaties:

TERRORISME: ira, rode brigace,ccc (midden jaren 70) p 1027

-Terrorismeverdrag °1977: De politieke exceptie werkt niet meer: de
internationale strijd tegen nationaal terrorisme kan niet goed worden
uitgevoerd: er is geen sympathie meer voor de onbestrafbaarheid van
dergelijke personen ( geen volkshelden meer, maar terroristen)
Art. 1 a tot f= geen politieke misdrijven, dus uitlevering voor mogelijk,
MAAR: achterpoortje: Feitelijk zal je het wel nog als een politiek misdrijf
17
 kunnen beschouwen: ‘ Ieder behoudt het recht iets anders te redeneren=
Ik commit mij, maar heb ’t recht mij niet te comitten.
Is massaal gebruikt geweest!
- Akkoord van Dublin ° 1979 tussen 9 EG-LS: Giscard d’ Estaing: toen
president van Frankrijk ( espace judiciaire européen). LS spreken af dat
voor terrorisme de delicten van a tot f niet meer als politiek misdrijf zullen
beschouwd worden: ze dichten het achterpoortje, MAAR: onvoldoende
geratificeerd, nooit in werking getreden.
- Aanhoudend ETA/IRA-terrorisme:
• Belgisch-Spaanse zaak Moreno Garcia: Baskisch koppel dat in
België woonde. Ze werden in Spanje verdacht van medewerking ETA nl.
verlenen van onderdak. KI verleent een negatief advies ogv politiek
misdrijf. Toch gaat Mvj beslissen in 1996 om ze uit te leveren nav een
beslissing van de adviseur-generaal voor asiel (ze hadden nl geen asiel
verkregen in België).
Mvj kan pas uitleveren als er geen asiel is verleend! Asiel en uitlevering
hangen nauw samen! Indien hij toch uitlevert na erkenning van
asiel= discriminatie!
MVJ zag geen politiek gevaar: Ik pas terrorismeverdrag (art. 1:
medeplichtig(f) aan feiten in c) toe en mag dus uitleveren!
De verdediging van het koppel stapt naar RvST., die de beslissing van
Mvj schorst: In ons Sw. Ben je pas medeplichtig voor verlening van
onderdak als er een gewoonte is. (het was in casu slechts eenmalig)
België kreeg heel veel kritiek en werd zelfs terrorismebeschermer
genoemd. Daarom:
• Nieuwe Eu-uitleveringsovereenkomst ° 1996: achterpoortje werd
volledig gedicht. Het kan nu ook niet meer worden gebruikt voor
samenzwering!
België behoorde nog niet tot EG(1997), dus bilateraal verdrag tussen
Spanje en België bleef bestaan.
Doel van nieuw Eu-uitleveringsovereenkomst:
a) Uitlevering zal je doen voor terroristische feiten: alles valt
eronder, geen politieke exceptie meer
b) Geen dubbele incriminatie meer voor terrorisme of samenzwering
ogv terrorisme
In België in werking vanaf 23 oktober 2001 (9/11 reeds gebeurd):
toen al EAB!!!

Non-discriminatie-beginsel
=art. 3 EUV: verplichte weigering uitlevering i.g.v. ernstige redenen om
aan te nemen dat de bedoeling verzoekende staat is om opgeëiste
persoon te vervolgen of te bestraffen ogv ras, godsdienst,nationaliteit
of politieke gezondheid, dan wel dat positie opgeëiste persoon om een
van die redenen ongunstig dreigt te worden beïnvloed.

Itt politieke exceptie: wel nog erkend in ETV EU-uitleveringsovk!

Toch aanhoudend ETA/IRA-Terrorisme:
- Sterke invloed Spanje op Eu-besluitvormingsprocessen: Bij Spanje blijft die
zaak Moreno-garcia op de maag liggen.
- Protocol bij A’dam inzake asiel Eu-onderdanen °1997: ‘ veilige
herkomstlanden’= verzoeken asiel in een ander land ogv veiligheid is dus
niet nodig! Verzoeken van eu-onderdanen zijn manifest ongegrond.Maar
België met zijn eenzijdige tegenverklaring: België wil elke aanvraag
onderzoeken, ook die van de EU-onderdanen.
18
 - Mijlpalen/ richtpunten Europese Raad van Tampère °1997: 1e juridische top
inzake internationale strafzaken(JBZ-raad): promotie van wederzijdse
erkenning nl. van gerechtelijke beslissingen in strafzaken als hoeksteen
van de justitiële samenwerking in strafzaken binnen de EU.= BLIND
VERTROUWEN. Ze hebben gezorgd voor :
- Wederzijds erkenningsplan ° 30 nov 2000: men wilde één enkele
rechtsruimte voor uitlevering, gebaseerd op wederzijdse erkenning van
aanhoudingsmandaten en vrijheidsbenemende sancties, meer bepaald een
eenvoudige overdracht ipv uitlevering. (was enkel voor EU-kernmisdrijven,
art. 29 VEU)
- Spaanse bilaterale intitiatieven:
• Verdrag met Italië 28 nov 2000: niet in werking getreden, wel
ondertekend. Bedoeling: overdracht ipv uitlevering voor Eu-
kernmisdrijven met vereisten:
a) Dubbele incriminatie
b) Dubbele zwaarwichtigheidsdrempel: maximale straf van 4 jaar
vrijheidsstraf
Dus geen politieke exceptie en geen non-discriminatie meer!
• Protocolakkoord met Vk begin 2000 ( geen verdrag, want CL-land, geen
verdrag nodig)
• Nav voorzitterschap Eu (België tot 2001, spanje in 2002) komen
Spanjaarden in België onderhandelen (april 2001): ze willen Italië, Vk,
Frankrijk en België als ondersteuning (nauwe samenwerking): art. 43
-45 VEU, 8 LS voldoende
- Aanslag WTC 11 september 2001: antiterrorismeklimaat perfecte
katalysator ° 19 september 2001: Bijzonder JBZ-raad en
commissievoorstel EAB
- Europees aanhoudingsmandaat 2001-2002: Politiek akkoord tussen 15 LS (
14 akkoord, Italië deed moeilijk, maar ok na Top van Laken)
=uitlevering binnen de EU vervangen door een concept van vrijwel
veralgemeende eenvoudige overlevering van verdachten en
veroordeelden obv de wederzijdse erkenning door de Ls van elkaars
aanhoudingsmandaten:

• Dubbele incriminatie zo goed als afgeschaft: je mag geen toetsing meer

doen voor 32 misdaadtypes! Maar wel nog facultatieve voorwaarde
voor overdracht:
a) Wel dubbele incriminatie voor misdrijven buiten initiële lijst van 32
b) Wel dubbele incriminatie indien zwaarwichtigheidscriterium van
3jaar vrijheidsstraf niet voldaan is in de verzoekende staat!
• Politieke exceptie voor alle misdrijven afgeschaft
• Non-discriminatieregel blijft in de preambule, maar is niet echt van
belang

Het mag geïnterpreteerd worden als een niet-verplichte

weigeringsgrond en moet omgezet worden naar nationaal recht en
hangt dus af van de staten! Het is geen autonoom en absoluut beletsel
meer : weigering wordt niet verhinderd door Europees
aanhoudingsmandaat.

Belgisch Uitleveringsrecht:
-De wet internationale rechtshulp in strafzaken van 1874?

19
Nadruk op bescherming, voorrang aan asiel boven de uitlevering!:
-uitgebreid non-discriminatiebeginsel
-politieke exceptie behouden, behalve voor oorlogsmisdaden, genocide en
misdaden tegen menselijkheid, noch voor deelneming aan criminele organisaties
moo terrorisme, noch voor samenspanning moo terrorisme.
- erkende politieke vluchtelingen mogen niet worden uitgeleverd
-samenloop asielprocedure: asielverzoek ontvankelijkheid: invrijheidsstelling tot
beslissing over gegrondheid!
-schorsing uitleveringsprocedure igv asielverzoek
-uitleveringsdetentie sterk aangepast: Probleem: Detentie kan lang duren (bv 6
jaar), betrokkene blijft 6 jaar in detentie= hij blijft ter beschikking van de
regering= hij blijft dus opgesloten (ook al is hij niet strafbaar)rechteloos, grof,
dit moet dringend worden aangepast
Oplossing:regels van voorlopige hechtenis toepassen, zodat die personen ook de
kans krijgen om vrij te komen. Quasi geen excepties meer, op een paar
uitzonderingen na.

-Wet Europees aanhoudingsmandaat: ontwerp IRC, nooit aangenomen!

-Wet EAB 19 december 2003:

De wet maakt een onderscheid tussen 32 misdrijven en dit zou strijdig zijn met
gelijkheidsbeginsel dus beroep tot vernietiging bij arb-hof: deze stelt prej vraag
aan hvj die zegt dat er niets aan de hand is: wet mag (iov kaderbesluit)
verdragsrecht aan de kant schuiven!

Relatie wet-verdrag/ KB EAB:

- In verdragen (bilaterale) primair: uitlevering en vleugje wederzijdse
rechtshulp, in multilaterale: RVE-verdrag,protocollen, BUV, Schengen + EG
opgeslorpt in EAB
Geen VN-uitleveringsverdrag
- Uitleveringswet 1874: In België kan uitlevering enkel ter uitvoering van
verdrag, want de beste inhoudelijke keuzes in vedrag (nadeel: zeer
belegen) art. 1 p 17
- Wetsontwerp IRCP: geen verdragseis + ad hoc wederkerigheid! Alle
inhoudelijke keuzes in de wet zelf, tenzij verdrag anders bepaalt.
- EAB-wet: er is geen verdrag meer, wel een KB die zegt dat er omzetting
vereist is. KB enkel puur gebruiken voor interpretatie, we moeten ons
steunen op de wet( uitz. Weigeringsgrond, leeftijd) EAB is selfstanding!

b) wederzijdse rechtshulp!

Nieuwe ontwikkelingen inzake internationale justitiële samenwerking in

strafzaken in Europa.

overzicht van de verschillende wetgeving inzake wederzijdse erkenning in

strafzaken:
Oorspronkelijk:
- RVE: Europees Rechtshulpverdrag (ERV) ° 1959 + protocol 1978 (fiscaal),
later protocol 2007
- BUV: hoofdstuk II
- Schengen die 2 overkoepelt met SUO
- EU: ° overeenkomst 29 mei 2000 + protocol van 16 oktober 2001

20
 Instake: Twee rode teksten waren ter vergemakkelijking van het forum,
maar op het einde was dat geen vergemakkelijking meer, door de
verschillende lagen.
- 2 KB’s die stukjes van het forum hebben geschrapt: KB inzake
bevriezingsbevel (= dat je een document, goed niet wil verliezen, het is
gesecuriseerd: bewijs immobiliseren en ervoor zorgen dat het niet verloren
gaat in het buitenland) + KB inzake Europees Bewijsverkrijgingsbevel(=
overdracht van bewijsmiddel, reeds bestaand bewijs nl. verhoren van
verdachten, je kan niet bevelen om een nieuw verhoor op te stellen
(zeer stramien met uitleveringsrecht, maar bij bewijs geen catch- all)
- Belgisch recht
Art. 1 van 1959 p 935: ‘in zo ruim mogelijke mate RH verlenen’: landen
moeten zich zo goed mogelijk inspannen, zich zo flexibel mogelijk opstellen en
niet zinloos tot limieten gaan ( dus niet enkel dat doen dat hen expresis verbis is
opgelegd!)= je kon dus al een undercover vragen, een line- up… Alles kon dus in
principe, maar het was alleen niet geregeld…

UITLEVERING VS WEDERZIJDSE RECHTSHULP: uitlevering weegt veel zwaarder,

maar in de praktijk zeer kleine kans dat de uitlevering wordt gevraagd. Praktisch
is de wederzijdse rechtshulp dus zeer belangrijk, maar wel klein 

Secundair Uitlevering
Kleine rechtshulp
Primair Overdracht strafvervolging
Overdracht strafuitvoering

WAT ER WAS…..
We hadden geen rechtshulpwetgeving( itt uitleveringswetgeving), enkel een
aantal artikels:
-nationale wetgeving:
• 11 en 873 Ger.W. (p 29): ‘ ambtelijke opdrachten’= ‘ rogatoire
commissie’. Een ambtelijke opdracht van een vreemde rechterlijke
overheid mag enkel worden uitgevoerd na machtiging van Mvj, TENZIJ
DE INTERNATIONALE VERDRAGEN ANDERS BEPALENnationaal
recht moet samen gelezen worden met internationaal recht!!!

interstatelijke rechtshulp!!! (verschil met EAB: tussen magistraten)

Art. 11 Uitleveringswet ( 1874, p 20): Wanneer vanuit het buitenland

dwangmaatregelen (huiszoeking of inbeslagneming van het voorwerp van het
misdrijf of van overtuigingsstukken) worden opgelegd, kan dit enkel worden
toegelaten bij uitleveringsdelicten!=exequaturprocedure! In de meeste bilaterale
uitleveringsverdragen zal dit componentje gevonden worden, NU: geregeld in
ERV van 1959!
-BUV: hoofdstuk II
- RVE: ERV 1959+ protocol 1978 + witwasovereenkomst 1990 , EU=
overeenkomst 29 mei 2000+ protocol 2001 (protocol volledig hetzelfde als
overeenkomst met uitzondering van de regels inzake interceptie-
telecommunicatie!
-bilaterale samenwerking: verdragen ter aanvulling van het ERV

WAT ER KWAM…
- SUO:
21
 • Bedoeld ter aanvulling en vergemakkelijking van de toepassing van het
ERV en hoofdstuk II van BUV
• Toepassingsgebied wordt uitgebreid: art. 49 SUO p 234 bv e)
betekening van gerechtelijke mededelingen inzake de
tenuitvoerlegging van straf of maatregel, de inning van een geldboete
of de betaling van proceskosten kon vroeger niet!
• Accijnzen, btw en douane: art. 50 p 234-235, dus ook rechtshulp voor
fiscale misdrijven: het gaat over alles wat indirecte belastingen betreft.
Men heft een deel van de exceptie op: personenbelasting valt hier niet
onder! Dit ligt te gevoelig!
• Rogatoire commissies strekkende tot huiszoeking of inbeslagneming:
art. 51 p 235-236 Cfr. Art. 11 uitleveringswet en cfr. Art. 5 ERV, maar
de basisvoorwaarden werden door Schengen versoepeld: art. 5 ERV
vereist dubbele incriminatie, uitleveringsdelict( de politieke exceptie als
imperatieve weigeringsgrond werkt dus door, maar in ERV facultatieve
weigeringsgrond) en verenigbaarheid met eigen recht! Bij Schengen
geen vereiste van uitleveringsdelict!
• Rechtstreeks verzending van de gerechtelijke stukken: art. 52 p 236
art. 873 Ger.W.
Rechtstreeks= geen Mvj, maar: tekst is niet duidelijk, want ze zegt niet
dat er geen toestemming moet zijn van de Mvj. Antwoord: art. 873
Ger.W. blijft intern recht, je moet het toepassen en als paraplu
opsteken tgo Schengen ( het achterpoortje verliest dus veel van zijn
waarde)
• Rechtstreekse transmissie rechtshulpverzoeken: art. 53 p 237
- EU: (GO= gemeenschappelijk optreden)
• GO 29 juni 1998 inzake Europees justitieel netwerk= ° nationaal
contactpunt wat van belang is om te weten wie van je buitenlandse
collega’s territoriaal bevoegd is ( ter faciliterend van!)
• GO 29 juni 1998 inzake goede praktijken bij wederzijdse rechtshulp: we
moeten sympathieker worden voor elkaar ( ovk van 29 mei 2000
bestond toen nog niet)= als je verzoek krijgt en je kan niet meteen
antwoorden en het is dringend, toch een ontvangstbevestiging sturen
(evt. zich ter beschikking stellen om een bepaalde zaak over te nemen
van een ander land)
• Besluit tot oprichting van Eurojust: Eurojust ondersteunt de
samenwerking tussen de gerechtelijke autoriteiten in de hele EU in de
strijd tegen grensoverschrijdende zware criminaliteit, onder meer
computercriminaliteit, fraude, corruptie, witwassen van geld en
milieucriminaliteit. Dankzij Eurojust kunnen de nationale autoriteiten
bijvoorbeeld gemakkelijker informatie uitwisselen, wederzijdse
rechtshulp bieden en personen die verhoord moeten worden,
uitleveren.

…EN WAT ER NOG VERDER GEKOMEN IS

- Ontwerp nieuwe Belgische Rechtshulpwetgeving ( wet 2004)
- RVE:
• Ovk inzake cyber-criminaliteit 2001+ protocol
• Tweede aanvullend protocol 2001 bij ERV (PC-OC)= overname van ovk
29 mei 2000 van de EU, met uitzondering van de kwesties die te maken
hebben met interceptie van de telecommunicatie.

22
 - VN: verdrag 2000 inzake transnationale georganiseerde misdaad= verdrag
van Palermo
- EU:
• Napels II- Overeenkomst:verdrag inzake wederzijdse rechtshulp tussen
douaneautoriteiten. Art .3.2: keuze van rechtsbasis, ook BUV, ERV, SUO
…
• Overeenkomst 29 mei 2000 en protocol 16 oktober 2001 (infra)
• KB gemeenschappelijke onderzoeksteams, bevriezing bewijs/
vermogensbestanddelen, europees bewijsverkrijgingsbevel
• Bilateraal verdrag EU-VS mei 2003 ( voorbeeldje van death-row, zaak
seuring, jammer genoeg daarover niets in dit verdrag geregeld)

overeenkomst van 29 mei 2000 p 501

- Inachtneming formaliteiten, procedures en uitvoeringstermijnen
aangegeven dor verzoekende LS: (nieuwe gedachte in de wederzijdse
rechtshulp)
• NIET:
A) Indien het verzoek niet in overeenstemming met de procedurele
vereisten aangegeven door de verzoekende LS kan worden uitgevoerd!
Aangezochte Ls voert rogatoire commissie aan en neemt stukje
buitenlands recht over, Voor zover dit niet botst met eigen recht (bv
Vn-sluikhandelverdrag, witwasovereenkomst)
B) Indien te voorzien valt dat de aangegeven uitvoeringstermijn niet zal
kunnen gehaald worden!
• Informatieverplichting tav verzoekende LS: je zal deze LS moeten laten
weten als je er geen gevolg zal aan geven
• Formaliteiten: van locus naar forum:
Locus regit actum (plaats bepaalt de wetgeving) art. 3 ERV en art. 24
BUV + verplichting om tegemoet te komen aan de in het verzoek
gespecifieerde procedures, voor zover deze niet in strijd zijn met het
interne recht van de aangezochte staat
a) VN –Sluikhandelverdrag 1988: art. 7.12 en Art. 5.4.d=
verzoek( RH of bevriezing/inbeslagneming) dient uitgevoerd te
worden conform nationale wetgeving van de aangezochte staat
en indien mogelijk conform met de in het verzoek vermelde
procedures
b) Witwasovereenkomst 1990: art. 9 en art. 12 = RH of bevriezing/
inbeslagneming wordt uigevoerd ogv en conform nationale
wetgeving van de aangezochte staat en conform de in het
verzoek omschreven procedures, voor zover deze niet
onverenigbaar zijn met genoemde nationale wetgeving
c) EU-ovk: Forum regit actum: Verplichting om de formaliteiten en
procedures in acht te nemen die uitdrukkelijk door de
verzoekende Ls zijn aangegeven, voor zover deze niet in
strijd zijn met de fundamentele rechtsbeginselen van de
aangezochte LS
Het mag dus botsen met het interne recht, maar niet met een
groot principe uit het intern recht.
Bv. van bijzonder belang wanneer om de aanwezigheid van een
raadsman van de verdediging bij de uitvoering van verzoeken is
verzocht. Stel Nederlands verdachte in België. Belgisch recht
zegt dat geheim van onderzoek geldt en dat noch verdachte,
noch zijn raadsman aanwezig mogen zijn bij verhoor van een

23
 getuige ten laste. Nederlands recht zegt dat het wel mag, tenzij
het om bijzondere redenen kan geweigerd worden. Indien
Belgisch recht wordt opgelegd dan is de Nederlander beperkt in
zijn rechten door internationalisering van zijn zaak. Daarom gaat
men vaak ook een aantal regeltjes van Nederlands recht
toepassen om te vermijden dat bewijs onontvankelijk zou
bevonden worden.
NU: geen probleem meer door forumrecht: In België de rechten
van Nederland toepassen! Deze rechten botsen wel met Belgisch
recht, maar niet met een groot principe= geen ‘fundamentele’
regel want geen sanctie van absolute nietigheid!

Aangezocht staat bepaalt het karakter! Vermeulen:

alles dat
Niet gesanctioneerd wordt met absolute nietigheid
is niet fun-
Damenteel!

Dit kan niet voor gecontroleerde aflevering,

infiltratie,gemeenschappelijke onderzoeksteams(infra)
• Formaliteiten: Uitvoeringstermijnen.
° verzoeken zo snel mogelijk uitvoeren
°zo veel mogelijk rekening houden met de aangegeven termijnen
°motivering door verzoekende staat voor aangegeven
uitvoeringstermijn
°GO inzake goede praktijken
- Teruggave:
• Klassiek: art. 6.2 ERV- art. 29.2 BUV bekommerde zich enkel om
interstatelijke dimensies ( eigendom overgedragen in uitvoering van
rogatoire commissies zal zo snel mogelijk door de verzoekende LS
worden teruggegeven, tenzij de aangezochte staat afstand doet van
zijn recht op teruggave
• EU-ovk:
°mogelijkheid afstand teruggave indien dit de teruggave van die
voorwerpen aan de rechtmatige eigenaar kan ten goede komen ( de
rechten van derden te goeder trouw mogen niet worden
aangetast)bv diefstal van een wagen in het buitenland: teruggave
voor vingerafdrukken
°mogelijkheid verzoeken tot overdracht voorwerpen die uit een
misdrijf voortkomen moo teruggave ervan aan de rechtmatige
eigenaar (= inbeslagneming en aansluitende overdracht van
primaire illegale vermogensvoordelen moo teruggave) Los van het
bewijsaspect!
- Interceptie van telecommunicatie:
• Geen expliciete, adequate rechtsbasis in ERV, BUV of SUO, enkel
aanbeveling N°R (85)10
• Waarom? Schengen:° rogatoire commissie moo op huiszoeking en
inbeslagname onder voorwaarden van dubbele incriminatie,
zwaarwichtigheid (later soepeler door enkel dubbele incriminatie en
termijnen) men kon dus dezelfde voorwaarden eisen als bij de
uitlevering! Strikt genomen zou je interceptie van telecommunicatie
hebben kunnen vragen aan het buitenland en kon deze dit toelaten=

24
 toetsing was er enkel voor uitlevering en bij rogatoire commissies
strekkende huiszoeking en inbeslagname

Toch zeer veel problemen in de praktijk ( privéleven)

• Nieuwe, mobiele telecommunicatiesystemen zoals:
°GSM= via zendmasten ( In sahara geen ontvangst, is ook
economisch niet interessant om daar masten te plaatsen. Satellieten
zijn voordeliger). SIM= enige aanknopingspunt identificatie abonnee
°Satellieten= hoe hoger zendmast, hoe meer bereik satelliet
(geostationaire= GEO’s) in een hoge baan buiten bereik van
individuele beller zorgt dus voor een optimaal bereik
• ° S-PCS (satellite Personal C ommunications Service) = netwerken van
LEO of MEO satellieten die zich in een lage baan (Low Earth Orbit) of
een middelverre baan (Medium Earth Orbit) om de Aarde bevinden bv.
Iridium :
Zo’n netwerk van LEO’s of MEO’s bestaat uit verschillende
grondstations (= gateways/ poortgebouwen)= geschikte punt voor
interceptie! (1 in Eu: in Italië)  bij het opbellen wordt het signaal
rechtstreeks naar één van de dichtstbijzijnde satellieten gestuurd en
van daaruit naar een ondergelegen grondstation, van waaruit het
signaal opnieuw overgaat in de normale aardinfrastructuur voor vaste
of mobiele telecommunicatie: interceptie is ten vroegste mogelijk ter
hoogte van het genoemde grondstation!
Momenteel is medewerking vereist (moet gevraagd worden) van het
land waar het grondstation van de systeemexploitant in kwestie is
gelegen, zelfs al gaat het om telecommunicatie gevoerd tussen twee
personen binnen hetzelfde land. ( Dit is een situatie waarin tot op
heden uiteraard nooit om rechtshulp diende gevraag…)
• 4 hypotheses + complicaties!!!:
a) Persoon wiens telecommunicatie men wil onderscheppen bevindt
zich in eigen land, maar communicatie kan slechts in een andere
LS(grondstationstaat= Italië voor EU) worden onderschept
interceptie vragen aan Italië ( bv In België bellen, interceptie in
Italië)
b) Doelsubject bevindt zich in een andere LS, alwaar of van waar de
communicatie kan worden onderschept ( bv door de klassieke
weg van gsm of satellietcommunicatie)  rechtshulp vragen aan
die LS
c) Doelsubject bevindt zich in een andere LS en de communicatie
kan slechts in een 3e LS(waar grondstation is=Italië) worden
onderschept RH vragen aan Italië en toestemming vragen aan
LS waar doelsubject zich bevindt. ( bv Belg belt in Frankrijk,
interceptie in Italië)
d) Doelsubject bevindt zich in ander LS, maar communicatie kan in
eigen land worden onderschept (waar grondstation is =
Italië)toestemming vragen aan Italië, ook al dient Italië eigenlijk
geen actie te ondernemen.
Complicatie: Wanneer, in de loop van een interceptie, het
doelsubject zich naar een ander LS begeeft, die och de verzoekende,
noch de intercepterende LS isachteraf toestemming vragen van de
LS waarnaar de beller zich heeft begeven. Bij weigering van
toestemming zou deel van communicatie dat betrekking heeft op de
periode dat doelsubject zich al op het grondgebied van een andere
25
 LS bevond, evt. moeten worden vernietigd of niet in rechte mogen
worden gebruik.
Discussie over die vereiste van toestemming en de voorwaarden die
aan het gebruik van geïntercepteerde informatie kunnen worden
opgelegd, daarom:
• Andere: Dienstenverstrekkersbenadering ( dienstenverstrekkers via
private connecties met commerciële verstrekkers bv Iridium-België,
Iridium-Ndl, Iridium-Frankrijk…): interceptie via privaatrechtelijke weg,
dus niet meer interstatelijk door strafrechtelijke weg (remood acces to
the ground stations?)
• Interceptie in de reële tijd= nieuw, handig idee. Als het technisch
mogelijk is, aan het Buitenland de toestemming vragen om signaal door
te switchen naar ons land. Telecommunicatie niet enkel voor
interceptie, opname en transcriptie, maar ook om interceptie met
directe doorschakeling, waarbij de aangezochte staat enkel technisch
de interceptie zou uitvoeren en de gesprekken in reële tijd zou
doorsturen naar een bewakingspost van wetshandhavingsdienst in de
verzoekende staat, zodat opname, beluistering en evt. transcriptie daar
kan gebeuren, in overeenstemming met het daar geldende recht(is
beter voor de rechtsbescherming, want het wordt meteen forumrecht)
= geprefereerde wijze in het verdrag (=forum regit actum in ERV en
BUV), maar wordt niet verplicht! Wat de toekomst brengt,
jammergenoeg is dit voor sommige landen nog wat teveel de toekomst.
• Administratieve taps voor later gebruik in strafzaken uitgezonderd:
taps door geheime diensten. Vermeulen is voorstander, maar het moet
geregeld worden! Het mag bv voor de staatsveiligheid(intelligence
taps), maar mag later niet worden gebruikt voor strafzaken. Vk heeft
verklaring afgelegd bij OVK van 29 mei 2000 over Mvj die
administratieve taps beveelt in strafzaken ( bij ons kan dat niet)
primair intelligence tap, maar secundair strafrechtelijk ( dan geldt de
regeling van strafrecht niet= groot gat in onze rechtsbescherming).
Probleem, er was unanimiteit vereist en LS zijn er niet mee akkoord
gegaan.
- Gecontroleerde aflevering ( op kaart gezet in 1988 met
sluikhandelverdrag!): LOCUS REGIT ACTUM!!!
• Verplichting voor de LS om ervoor te zorgen dat, op verzoek van een
andere LS, gecontroleerde leveringen op hun grondgebied mogelijk zijn
bv transport/ levering/ zending van drugs die gecontroleerd is bv
illegale drugstrafiek waarvan men op de hoogte is. Men grijpt niet
direct in om zo het volledige netwerk te leren kennen. Bedoeling is dat
men discreet het transport gaat volgen
• Ruimer dan Sluikhandelverdrag(art. 11) en SUO(art. 73)
• Beslissing om gecontroleerde levering toe te staan en bevoegdheid om
op te treden en de operaties te leiden komt toe aan de bevoegde
autoriteiten van de aangezochte lidstaat (ook wetgeving/ procedures
van aangezochte LS!) cfr. Art. 22 Napels-II-ovk
• Probleem:’ AF’-levering en ‘DOOR’-levering= verschil zit hem in het
eindpunt van de transactie. Aflevering= aangezochte staat is
eindbestemming, indien er bedoeling is om de goederen in beslag te
nemen, doorlevering= moo doorkruising van transport naar een ander
land met eindbestemming, indien er bewust risico is dat de goederen
zullen verdwijnen uit het zicht van de opsporingsinstanties en niet in

26
 beslag kunnen worden genomen. Daarom Gecontroleerde LEVERING
gebruiken als dekkende term!
- Infiltratie: LOCUS REGIT ACTUM!!!
=undercoveroperaties
• Tot op heden:
° Samenwerking op politieel niveau, in een juridisch vacuum
°gefaciliteerd door IWG= International Working Group on
Undercover Policing, een informele groep waarin undercover-
diensten van 13 Eu-landen participeren.
a)verderzetting van undercover-operaties op het grondgebied
van een
andere LS
b)wederzijdse terbeschikkingstelling van undercoveragenten:
internationaal
bestand met de bijzondere bekwaamheden(special skills) van
de undercover-
agenten van de diensten die er deel van uitmaken om de
meest geschikte
(vaak dus ook buitenlandse) undercoveragenten te kunnen
selecteren!
• EU-ovk:
° De LS mogen elkaar bijstand verlenen moo op strafrec htelijk
onderzoek dat wordt gedaan door functionarissen die onder een
valse of fictieve identiteit opereren
° 3 mogelijke scenario’s:
a) Infiltranten van verzoekende LS bij aangezochte LS
b) Infiltranten van aangezochte LS bij aangezochte LS
c) Infiltranten van aangezochte LS bij verzoekende Ls
° beslissing over het verzoek wordt genomen door de bevoegde
autoriteiten van de aangezochte LS, met inachtneming van diens
nationale wetgeving en procedures.
° wetgeving/ procedures toepasselijk van de LS waar de operaties
plaatsvinden ( geen forum regit actum!!!)
° afspraken omtrent duur, nadere voorwaarden, voorbereiding,
toezicht, veiligheid tussen de betrokken LS
- Gemeenschappelijke onderzoeksteams: nieuw figuur! LOCUS REGIT
ACTUM
• Samengesteld uit justitiële, politiële en/ of douaneautoriteiten of zelfs
uit ambtenaren van internationale organisaties (europol) ( voordeel:
flexibel)
• Mogen opgezet worden voor specifiek doel/ beperkte periode
(subsidiair: enkel wanneer de zaak het vereist!)
°indien moeilijke en veeleisende onderzoeken die internationale linken
hebben, vereist zijn
°indien gecoördineerde actie tussen staten nodig is
• Geleid door de ambtenaar van de staat waar het team opereert.
• Gedetacheerde teamleden op vreemd grondgebied:
°kunnen ook zelf toegelaten worden autonoom bepaalde
onderzoekshandelingen te verrichten
°kunnen eigen autoriteiten vragen om in eigen land nodige
onderzoekshandelingen te stellen, als in ‘interne zaak’( ookal zit
speurder in buitenland!) vroeger: rogatoire commissies, speurders
van eigen land moesten passief blijven.

27
 °rechtmatig bekomen informatie mag worden gebruikt
- Spontane informatie-uitwisseling: Dit bestond echter al:
• Voor douane: art. 8-9EG-douaneverdrag (Napels I)
• Voor politie: art. 46 SUO ( informatie van belang ter verlening van
bijstand bij de bestrijding van (toekomstige) strafbare feiten of ter
afwending van gevaar voor de openbare orde en veiligheid)
• Nu: art. 15-18 Napels II en EU-ovk:
°de bevoegde autoriteiten van de LS kunnen binnen de perken van het
nationale recht ook zonder een daartoe strekkend verzoek inlichtingen
uitwisselen mbt strafbare feiten of administratief beteugelde inbreuken,
waarvan de bestraffing of behandeling op het tijdstip waarop de info
wordt verstrekt tot de bevoegdheid behoort van de autoriteit die de
inlichten ontvangt.
°de verstrekkende autoriteit mag bindende voorwaarden verbinden aan
het gebruik van die inlichtingen door de ontvangende autoriteit
°o.m. bedoeld om de uitwisseling te vergemakkelijken van info die aan
het licht is gekomen in de loop van een onderzoek, en dit zelfs
vooraleer het onderzoek is gesloten, tenzij dit in strijd is met het
interne recht!
- Verzending van gerechtelijke stukken: versterking/ verfijning van art.
52 SUO
• Stukken= vonissen, oproepingen…
• Princiepsverplichting (ipv mogelijkheid) om gerechtelijke stukken
bestemd voor personen( niet enkel getuigen en verdachte, ook
privépersonen) die op het grondgebied van een andere LS verblijven,
rechtstreeks per post te sturen.
• Beperkt het aantal gevallen waarin stukken nog via de traditionele
kanalen mogen worden gestuurd ( nl. tussen de justitiële autoriteiten,
art. 7 ERV)
• Schengen-waarborgen inzake vertaling verruimd tot de stukken die via
de traditionele kanalen worden verstuurd
• Alle gerechtelijke stukken (ongeacht of ze rechtstreeks dan wel via de
traditionele kanalen werden verstuurd) moeten vergezeld gaan van een
nota met de mededeling dat de geadresseerde bij de autoriteit waarvan
het stuk uitgaat of bij andere autoriteiten in die LS inlichtingen kan
inwinnen over zijn of haar rechten en plichten met betrekking tot het
stuk (bv wat betreft het bestaan van een verplichting tot verschijning)
• Cfr art. 8,9,12 ERV en art. 32,34,35 BUV
- Horen via video-/telefoonconferentie:
• Geen verschijningsplicht in bestaande multilaterale RH)verdragen
(behalve BUV)
• Grote besparing: geen verplaatsingskosten meer, geen dagen meer
weg van huis
• Van belang ter bescherming van kroongetuigen of medewerkers van
het gerecht
• Combinatie van het gewoon rechtshulpverzoek en een directe
uitoefening van rechtsmacht:
° aangezochte LS: oproeping, technische realisatie, procedure
garanties, controle
°verzoekende LS: verhoor rechtstreeks afgenomen door of olv justitiële
autoriteit verzoekende LS
• Dit kan voor getuigen en deskundigen in onderzoeks-en vonnisfase:

28
 ° bij video: hun toestemming niet vereist, omdat belang van
waarheidsvinding…
°bij telefoon: wel hun toestemming vereist
• Voor verdachten/beklaagden niet mogelijk: optioneel (enkel voor video
kunnen LS overeenkomen dat het toegelaten is) + opting out
mogelijkheid + toestemming vereist!
• De nodige technische middelen mogen door de verzoekende LS ter
beschikking worden gesteld
• Beschermingsmaatregelen zijn mogelijk bv om de identiteit geheim te
houden heb je stem- en beeldvervorming
• Verschoningsgronden ( bv het recht om te zwijgen nav je
beroepsgeheim) gelden naar echt van aangezochte of verzoekende LS
• Meineed/onrechtmatige weigering te getuigen zal kunnen bestraft
worden krachtens recht aangezochte LS bv België vraagt
videoconferentie van Fin in Finland, pleegt fin meineed, dan bestraffing
volgens fins recht!
- Tijdelijke overbrenging gedetineerden:
• Wat bestond er? Art. 11 ERV en art. 33 BUV = naar de verzoekende LS
en tijdelijke overbrenging naar de aangezochte LS reeds voorzien in
aantal bilaterale verdragen gesloten ter aanvulling van het ERV en art.
25 bis BUV
• Nu ook in EU-ovk: in het kader van een onderzoek waarvoor de
aanwezigheid van een op het grondgebied van de verzoekende LS
gedetineerde persoon vereist is (zoals igv confrontatie,reconstructie,
plaatsherkenning…) + LS hebben de mogelijkheid om toestemming te
vragen, maar is niet vereist, behalve als gedetineerde wordt gevraagd
als getuige (protocol 2001: altijd toestemming vereist!)

Zaak Vannoppen: Karel De Schutter wordt tijdelijk uitgeleend door

Frankrijk aan België ten behoeve van het onderzoek om dan terug naar
Frankrijk gebracht te worden om de rest van zijn sanctie uit te zitten
- Rechtstreeks verzending van verzoeken:
• Versterking van art. 53 SUO: het ging eigenlijk niet om de
uitvoeringsautonomie, maar om de transmissie!
• Slaat niet alleen op verzoeken maar ook op spontane informatie-
uitwisseling!!!
• Verplichting (ipv mogelijkheid) om verzoeken om rechtshulp en
spontane mededelingen rechtstreeks tussen de lokaal bevoegde
justitiële autoriteiten te doen en te beantwoorden
• Uitbreiding: ook rechtstreekse verzending voor denonciaties ivm eender
welke misdrijven: Mvj heeft een positief injunctierecht (kan beslissen
dat een zaak in België blijft) als magistraat via denonciatie de zaak
wegbrengt en een andere staat laat vervolgen, is dit dan inbreuk op
injunctierecht?
• Rechtstreekse verzending ook mogelijk wanneer de bevoegde autoriteit
een justitiële of centrale autoriteit is in de ene LS en een politie-of
douaneautoriteit of een bestuurlijke autoriteit is in andere LS ( bv in Vk
heb je geen OM, enkel douane en politie!)
• LS mogen verklaren dat hun justitiële autoriteiten niet bevoegd zijn om
verzoeken die zij rechtstreeks hebben ontvangen, uit te voeren!!! Bij
afwezigheid van zo’n verklaring is er wel een vermoeden van
uitvoeringsautonomie voor de lokaal bevoegde justitiële
autoriteiten!!!
29
 • Onverminderd de mogelijkheid in bijzondere gevallen van
verzending/terugzending tussen centrale autoriteiten of tussen een
centrale autoriteit in de ene LS en een lokaal bevoegde rechterlijke
autoriteit in de andere

Bv in beperkt aantal gevallen moet het verzoek komen

van een centrale
Autoriteit : ° verzoeken tot tijdelijke overbrenging
gedetineerden
° bij periodieke uitwisseling van gegeven uit de
justitiële
Documentatie: 1X/jaar, maar verouderd, nu:
ECRIS =
European criminal regist information system

Kijken in de toekomst om ‘onverminderd in bijzondere gevallen’ te

verwijderen
Wegens te ‘catch-all’, dus niet meer de oude weg, enkel nog
rechtstreekse verzending

Protocol van 16 oktober 2001 p 527

= dominant fiscaal protocol!

- Verzoeken om gegevens over bankrekeningen: transacties kon men

al opvragen indien met weet dat iemand rekening heeft. Nieuw aan het
protocol: opvragen of iemand een rekening heeft, tenzij de banken de info
niet kunnen naleveren ( bv omdat ze gedeorganiseerd zijn)
! het verdrag (ovk+prot) houdt geen verplichting in tov de bank, het is dus
afwachten voor de bancaire wereld een regeling opmaakt! Voorwaarden:
• Iemand= Natuurlijke en rechtspersonen
• Rekening= rekeningen in Bezit, onder controle en in
volmachthouderschap
• Voor zover die rekeningen in bezit zijn bij die bank
• Zwaarwichtigheidscriteria! dit is het grote verschil met de
transacties!
• Facultatief: hetzelfde regime als huiszoeking/inbeslagneming
( waarom? Omdat het ook een inbreuk is op het privéleven)
- Verzoeken om bijzonderheden over rekeningen en transacties:
• Voor zover in bezit van de bank
• Facultatief: idem huiszoeking en inbeslagneming
- Toezicht op bankverrichtingen (=tap) NIEUW! Maatregel voor de
toekomst= meekijken in real time ( gaat verder dan retro-actief kijken)
- Vertrouwelijkheid
- Informatieplicht
- Aanvullende verzoeken: kan gewoon mondeling, zonder verder
formaliteiten ( bv wapen in beek in buitenland, vragen om de beek te
dreggen)
Maar: Geen herhaling-ter plekke: aanwezigheid belangrijk: speurder
meesturen naar buitenland, maar speurder sowieso in buitenland, dus men
kan het ter plekke mondeling vragen om beek te dreggen!

30
 - Geen bankgeheimexceptie: in ERV stond geen bankgeheimexceptie dus
het opheffen ervan is dan ook volledig pointless ( Vermeulen heeft
hierover een ambihuul gevoel!) In België is er zelfs geen bankgeheim,
enkel een discretieplicht!
- Fiscale delicten: accijzen,btw, douane
Dit brengt Versterking SUO en protocol ERV 1978: fiscaal protocol met
dubbele incriminatie als er inbeslagneming was van bankrekeningen in een
btw-zaak. Fiscaal delict mag niet meer, wel toetsing aan dubbele
strafbaarheid, maar verschil bij interpretatie sancties (interpretatie:
destijds dubbele fiscale kwalificatie vereist), sinds fiscaal protocol mag dit
niet meer: je mag niet weigeren omdat je niet dezelfde kwalificatie geeft…
- Politieke delicten:
• SUO: Normaal politieke exceptie= geen uitlevering mogelijk voor
politieke delicten. Eu heeft in 1996 in haar uitleveringsovereenkomst
verwezen naar: Terrorismeverdrag: art. 1: al die misdrijven mogen niet
gekwalificeerd worden als politiek misdrijf en WEL UITLEVERING, je zal
zelfs moeten!
• In wederzijds erkenningsrecht is politieke exceptie blijven bestaan maar
dan wel als facultatieve weigeringsgrond.Protocol ( want in ovk hadden
ze dat vergeten te regelen): je mag wel uitlevering weigeren, maar je
moet niet!
==>contradictie die vijf jaar is blijven bestaan, nu aangepast is dus het
eerste instrument van de wederzijdse erkenning die nu ook die politieke
exceptie heeft ingeperkt zoals uitleveringsovereenkomst van 1996

Bevriezing van bewijs en vermogen in de Europese strafrechtelijke ruimte.

KB Bevriezing voorwerpen/ bewijs p 665

- Aangenomen JBZ-raad 22 juli 2003
- Ook relevant in setting van confiscatie van goederen waarvan men denkt
dat ze een vermogensvoordeel is (illegaal nl. gekocht met
vermogensvoordelen of door opbrengst van misdaad). Regeling voor een
buitgerichte aanpak nl bevriezing van die goederen zodat ze niet
vervreemd of verstopt worden.
- Implementatie uiterlijk 2 augustus 2005: goed gebeurd in België via de
Wet van de wederzijdse erkenning van 5 augustus 2006 p 111:
• Erkenning en onmiddellijke tenuitvoerlegging: snelst mogelijke
verzending (schriftelijk), standaardcertificaat, tenuitvoerlegging binnen
24u, geen exequatur en geen dubbele incriminatie voor 32-lijst,
wetgeving van de beslissingsstaat,
Bevriezing in principe gehandhaafd tot overdracht, maar via apart
verzoek ofwel EBB ( maar nog niet in werking)
• Weigerings-en uitstelmogelijkheden erg beperkt

KB Europees bewijsverkrijgingsbevel p 886

- Al geruime tijd politiek akkoord bereikt
- Formeel aangenomen in dec 2008 maar ze dient nog omgezet worden
- Tenuitvoerlegging binnen strikte termijn van verzoeken tot
• Toezenden overtuigingsstukken, dossiers en documenten
• Inbeslagneming, overlegging, huiszoeking
- Via een uniform Europees bewijsverkrijgingsbevel  geen certificaat! Het
is 1 document zoals EAB

31
 - Geen omzettings- of exequaturprocedure
- Geen toetsing dubbele incriminatie indien
• Geen huiszoeking vereist is
• Of misdrijf voorkomt in 32-lijst
• Opt-out voor Duitsland: Duitsland was niet echt aan het verbod van
dubbele incriminatie voor 32-lijst. Raar: waarom doet die nu lastig
terwijl dit verbod al jaren in andere instrumenten bestaat?-->tijdsvak:
ze vinden de verplichting om elkaar blindelings te vertrouwen te ver
gezocht! Ze gaat niet akkoord met 6 van de 32 types o.a. terrorisme.
Opt-out= ofwel geeft Duitsland zelf een definitie aan terrorisme of wel
checkt Duitsland de definitie groot wantrouwen ( vertrouwen van
2001 en paar jaren later is weg, mss wel gezond, we moeten meer
nadenken over de dingen, crisis is goed!)
- Snel/ doeltreffend verkrijgingsmechanisme voor bestaand bewijs
• art. 1 en 2 prot 2001 sneuvel na EBB

niet op nieuw te garen bewijs

niet op bewijs in reële tijd:
interceptie van
telecommunicatie en banktap

Implementatiewetgeving inzake wederzijdse RH.

Internationale samenwerking in strafzaken en rechtsbescherming( kleine

rechtshulp) + Wederzijdse rechtshulp in de nieuwe wet inzake internationale
rechtshulp in strafzaken.

- Ontwerp dr IRCP – implementatiewetgeving :

• Geen verdragseis: met de meeste landen hebben we geen verdrag
buiten met RVE en EU ( er zijn 150 landen waar we niet mee kunnen
doen), daarom geen verdragseis, wel voorrang van het verdrag als er
één is! Facultatieve wederkerigheid: ze beloven elkaar dezelfde
inspanningen te leveren zoals bij sterkmaking
• Forum regit actum
• Specifieke weigeringsgronden
• …
- Wet 9 december 2004 p 102 = Midiwet
• Forum regit actum art. 6 en nt beperkt tot EU
• Ook gebruik van in het buitenland verzameld bewijsmateriaal:
wettelijke regeling die gelijkaardig is, maar gelukkig qua logica
omgekeerd in vergelijking met antigoon-rs van het hvc: hoe
onregelmatig het ook verzameld is, je mag het altijd gebruiken, TENZIJ:
art. 13 inversieinterpretatie: er zijn nog uitsluitingen, maar dan
volledige!

II. Politiële samenwerking in strafzaken

operationele politiële samenwerking:

- Op terrein veel politiemensen, maar het raamwerk (bv soort
kadertoestemming) is nog altijd justitieel!

32
 - BUV: Observatie, achtervolging( vooraf RH-verzoek indienen als je weet
dat je over de grens zal gaan), gecontroleerde levering, undercover en
infiltratie, gemeenschappelijke onderzoeksteams, gemeenschappelijke
patrouilles, gemeenschappelijke commissariaten, air marshalls(=v
luchtbegeleider bij gemeenschappelijke terugvluchten van illegalen),
liasionofficieren ( = verbindingsofficier, het zijn politiemensen die in het
buitenland de Belgische politiebelangen vertegenwoordigen, je hebt
verschillende varianten bv liaison bij europol, eu-liaisons), uitlenen van
materiaal ( bv spuitkanon, vaak ook bestuurder erbij vragen, maar vraag is
dan mag dit wel, straal niet te hard, mag Nederlandse flik dit besturen,
mag ik bespoten worden door Nederlandse flik…)

informatieve politiële samenwerking:

- Types:
• For police use only!!! Not as evidence before court!!!!
• Informatie-uitwisseling in grensgebieden
• Spontane informatie-uitwisseling= Politie kan spontaan info uitwisselen,
zonder verzoek!!! Rechtbasis= art. 39,1 SUO p 223: Wederzijdse
bijstand zonder verzoek (of met?) niet wanneer er prerogatieven zijn
van justitiële autoriteit en wanneer er dwangmaatregelen nodig zijn
- Instrumenten:
• Nationale wetgeving en omzendbrieven. Omzendbrieven hebben geen
wettelijke basis en kunnen 3 mogelijke classificaties hebben:
° Geen politiële autonomie ( verzoek nodig)
° wel politiële autonomie, maar de justitiële autoriteit moet haar
toestemming verlenen
° wel politiële autonomie
• Schengen- art. 92= SIS
• Indirect ook : DIS= document informatie systeem, VIS= Visum
informatie systeem
• Europol: er is al een mogelijkheid om politiediensten van verschillende
landen horizontaal hun werk te laten doen, dus verplichting om europol
te informeren ( of dit gebeurt, is wat anders) : EIS= europol informatie
systeem, WBA’s=werkbestanden voor analyse, ELO’s= europol liasion
officieren
• Interpol
• Zweeds kaderbesluit 2006: verplichting om informatie te geven (itt
schengen: mogelijkheid):
° art. 1 sluit aan bij Schengen, maar is sterker, maar slaat niet op
bewijs die voor de rechtbank kan gebruikt worden ( je zal het justitieel
moeten regulariseren)
• Beschikbaarheidsbeginsel = info die in ene LS ter beschikking wordt
gesteld aan politie, moet ook in andere LS ter beschikking worden
gesteld! ( op den top van den haag, voorloper van programma van
Stockholm)
• Prüm:
° aanvankelijk een intergouvernementele ovk 27 mei 2005 tussen 7
Ls ( benelux, fr, dtsl, sp, au?) betreffende intensivering
grensoverschrijdende samenwerking, inzonderheid inzake
terrorisme, grensoverschrijdende criminaliteit en illegale migratie.
°parallel in KB EU en uitvoeringsbesluit p 790 en 812: wat te maken
heeft met beschikbaarheid van info in Prüm: die landen kunnen

33
 rechtstreeks in databanken kijken! DNA, vingerafdrukken en
kentekenregisters!
Je moet dus niet
Meer naar een

gemeenschappelijk
Secretariaat!!!

Je krijgt enkel rechtstreekse toegang tot indexvelden, je krijgt

enkel de hit en dus niet direct de naam (voor de naam moet je
dus een verzoek doen)

Europol
Toekomst? Europol heeft status verworven, maar moet in de toekomst beter
aansluiten op de politienoden, en politiediensten moeten Europol intensiever
benutten, mede door een bredere bekendmaking van haar activiteiten en
mogelijkheden. Europol zou zich in toenemende mate moeten profileren als het
platform voor informatie en expertise in Europa! Wat kan er gedaan worden?
- Zoeken naar samenwerking en integratie van systemen en structuren die
binnen Eu bestaan of worden gecreërd
- Dubbel gebruik en bemoeilijken van politiesamenwerking saneren
- Relatie eurojust en europol en europol en olaf moet verbeteren
- Creëren betere parlementaire/justitiële controle
- Verdere operationalisering door bijvoegen van executieve bevoegdheden
zoals de deelname van Europol aan gemeenschappelijke
onderzoeksteams, maar heel veel discussie: een bittere pil die snel moest
worden doorgeslikt. Europol kon enkel een gemeenschappelijk team
helpen, bijstaan of ondersteunen ( ogv Europolovereenkomst), nu eindelijk
Besluit van de Raad tot oprichting van de Europese Politiedienst van 6 april
2009: deelname mag en personeelsleden van Europol genieten geen
immuniteit tijdens hun deelname, dit om de deelname aan te
moedigen!!!!!

Internationale samenwerking in strafzaken( Politiële gegevensuitwisseling) zie

tekst dieter

Internationale samenwerking in strafzaken en rechtbescherming(Observatie,

achtervolging en gecontroleerde levering)

A) Grensoverschrijdende observatie
In de BENELUX vormt het BUV wellicht een juridische basis voor de
grensoverschrijdende observatie. Hierbij wordt verwezen naar art. 26 & 27
van het BUV.
Behoudens het Beneluxverband, is er in wezen geen juridische basis voor
het opereren van politiediensten, buiten het eigen territorium, ook niet
voor observatieopdrachten.
 Bij het ontbreken van een uniforme regeling m.b.t. politieobservatie is
er een modus Vivendi gegroeid: ofwel wordt de observatie gestaakt aan
de grens en overgenomen door buitenlandse collega’s, ofwel krijgt het
observatieteam toestemming door te rijden. Bij deze laatste wordt er
juridisch gesteund op een internationaal rechtshulpverzoek in het kader
van het ERV (rogatoire opdracht). Deze regelingen worden niet steeds
34
 als ab initio gedekt door de thans geldende verdragen. Vanwege de
grote verwarring die hierdoor heerst, wordt o.m. de ministeriële
omzendbrief betreffende de bijzondere opsporingstechnieken van 24
april 1990 als juridische grondslag genoemd. Deze bevat richtlijnen
m.b.t. nationale observatie. Ook het Schengenuitvoeringsovereenkomst
wordt reeds als rechtsgrond vermeld, hoewel deze nog niet in werking
is. ( Art. 40* )
 GEVOLG: Grensoverschrijdende observaties vinden soms plaats zonder
enige toestemming en als zodanig zonder de vereiste controle.

*Art. 40 regelt op uitvoerige wijze de modaliteiten en voorwaarden

waaronder grensoverschrijdende observatie zal kunnen plaats vinden.
1ste principe: er moet een redelijk vermoeden bestaan dat de
persoon betrokken is bij het plegen van een strafbaar feit.
2de principe: de voorafgaande toestemming van de betrokken staat
is vereist.

Noch in de rechtsleer, noch onder de regeringen van de

Schengenlanden blijk er eensgezindheid te zijn rond het “betrokken
zijn bij het plegen van een strafbaar feit”.
Hierbij staat het Belgisch standpunt diametraal tegenover het
Nederlandse.
• Volgens België: zie art. 40 van het
Schengenuitvoeringsovereenkomst.
• Volgens de Nederlandse regering volstaat een redelijk vermoeden
van betrokkenheid bij het plegen van een delict.

De vraag over de toelating van technische hulpmiddelen laat het SUO

onbeantwoord (art. 40, lid 3a). Met andere woorden de lokale wettelijke
voorzieningen gaan de toelating ervan bepalen.

Observatie zal slechts zeer uitzonderlijk onder de vorm van een

rogatoire opdracht uitgevoerd worden. Veelal zullen de resultaten van
observaties ( observatieverslagen) niet worden neergeld in processen-
verbaal. Aan het niet neerleggen in processen-verbaal van
observatieverslagen zou kunnen verholpen worden door een
uitputtende regeling inzake (openbaar) verplichte verslaglegging van
de bronnen van informatie en de wijze van verkrijging van de
overgelegde informatie.

B) Grensoverschrijdende achtervolging
Het achtervolgingsrecht maakt het voorwerp ui van art. 27 BUV. Art. 41
van het SUO regelt nauwkeurig de grensoverschrijdende achtervolging
van een persoon die op heterdaad betrapt is. De overeenkomst laat deze
vorm van achtervolging enkel toe wanneer de andere partij niet tijdig kan
overnemen. Deze overeenkomst is dus strenger dan het BUV. Deze
strengheid is ter bescherming van de soevereiniteit van het nationale
grondgebied. Krachtens art. 41, lid 9 Schengenuitvoeringsovereenkomst
dient elke partij een verklaring af te leggen hoe aan de uitoefening van het
achtervolgingsrecht op haar grondgebied door elk der aangrenzende
Schengenstaten toepassing dient te worden gegeven. Aangezien geen
gemeenschappelijke regeling kon worden bereikt, is het aan de partijen
zelf overgelaten een regeling uit te werken. Lid 9 van artikel 41 bepaalt
dat bij het afleggen van de specificerende verklaringen inzake
35
 grensoverschrijdende achtervolging gestreefd moet worden naar
gelijkwaardigheid van de regimes die gelden aan beide zijden van
eenzelfde binnengrens.

C) Gecontroleerde levering
Als vorm van internationale samenwerking wordt de gecontroleerde
aflevering geregeld in het Verdrag van de Verenigde Naties van 19
december 1988 tegen het onwettelijk vervoer van verdovende middelen
en van psychopharmaceutische stoffen.
 Verwijzingen naar artikels 1 & 3 van het Verdrag van de VN.

Art. 73 van het Schengenuitvoeringsovereenkomst bouwt voort op het

bepaalde in art. 11 VN-Verdrag. Beide verdragen bevatten verbintenissen
van de verdragsluitende staten om gecontroleerde leveringen toe te staan.
De regeling van het SUO behelst niet meer dan de verklaring dat de
partijen zich ertoe verbinden deze vorm van samenwerking bij de
bestrijding van de illegale handel in verdovende middelen mogelijk te
maken.

In België is de gecontroleerde levering niet wettelijk geregeld, doch maakt

naast andere bijzondere politietechnieken het voorwerp uit van de
circulaire van 24 april 1990 betreffende bijzondere opsporingstechnieken
om de zware of georganiseerde criminaliteit te bestrijden.

D) Besluit
Op het multilateraal niveau geeft de SUO een belangrijke aanzet om de
grensoverschrijdende operationele politiesamenwerking te structureren en
te legimenteren. M.b.t. observatie en achtervolging bied t de
Overeenkomst een duidelijk kader, dat de modaliteiten en voorwaarden
waaronder de samenwerking dient te geschieden, in grote mate vastlegt.
Voor de gecontroleerde levering schuift de SUO geen specifieke regeling
naar voor, doch wordt de partijen de verplichting opgelegd deze vorm van
samenwerking mogelijk te maken in het kader van de bestrijden van de
illegale drughandel. Voor de Benelux blijft het BUV echter de basis voor de
samenwerking, zodat de regeling van de SUO vooral de verdienste heeft
de nodige duidelijkheid en structuur te brengen in de relatie met staten
buiten de Benelux.

36