GAZ BASINCI KONU ÖZETİ

BÖLÜM-1 AÇIK HAVA BASINCI

Ağır küre, Ateş Küre,Yer küre,Su küre ve HAVA KÜRE
olmak üzere Dünyamız 5 katmandan oluşur.
HAVA KÜRE nin diğer adı ATMOSFERDİR.
Hava küre gazlardan oluşur.
Hava, yer küreye ve içindeki bütün cisimlere
MOLEKÜLLERİNİN AGIRLIĞI VE HAREKETİ NEDENİYLE
BİR KUVVET uygular.
Havanın birim yüzeye uyguladığı kuvvete AÇIK HAVA
(ATMOSFER) BASINCI denir.

Açık hava basıncı BAROMETRE adı verilen ölçüm

araçlarıyla ölçülür.
Açık hava basıncı DENİZ SEVİYESİNDEN YÜKSEKLERE
ÇIKILDIKÇA AZALIR.
Toriçellinin yaptığı bu deney civa dışında başka bir
sıvıyla yapılsaydı dahi sonuç yine değişmezdi. Fakat sıvı
yoğunluğuna bağlı olarak sıvı seviyesi değişirdi.

Civanın sudan 13,6 kat daha yoğun olduğunu göz önüne

Yukarıda ki deney düzeneklerinde pet şişenin içe doğru
alırsak Toricelli deneyinin su ile yapılması durumunda
çökmesi, su dolu bardağın kâğıtla ağzı kapatılıp ters
kullanacağımız borunun aşağıda ki şekilde görüldüğü
çevrildiğinde suyun dökülmemesi açık hava basıncının
gibi 10,5 metre olması gerekirdi.
varlığını kanıtlar.

Hava her cm2 ye yaklaşık 10 N’luk kuvvet uygular. İnsan

vücudunun ortalama yüzey alanı 1,5 m2=15 000 cm2
olarak kabul edilirse bir kişi üzerine, toplam 150 000
N’luk kuvvet etki eder. Yaklaşık 15 adet binek
arabasının ağırlığına eşit olan bu etkinin oluşturduğu
basınç vücut içi sıvı basıncı tarafından dengelenir ve bu
yüzden hissedilmez.

TORİÇELLİ DENEYİ VE AÇIK HAVA BASINCI

Torricelli (Toriçelli) adlı bilim insanı açık hava basınç

araştırırken deniz seviyesinde, 0 C’ta, yaklaşık 1 m
uzunluğunda ve bir ucu kapalı olan cam boruyu
tamamen cıva ile doldurur. Borunun açık ağzını parmağı
ile kapatarak cıva çanağına ters daldırır ve parmağını
çeker. Borudaki cıvanın bir kısmının çanağa boşaldığını
ve bir süre sonra cıva seviyesinin 76 cm’de dengede KAPALI KAPLARDA GAZ BASINCI
Kaldığını gözler. Bu çalışma sonucunda deniz
seviyesinde 0 C’taki açık hava basıncının 76 cm cıva
basıncı olduğunu ifade eder. Aynı deneyin değişik
kesitteki borularla veya bu boruların değişik açılarla
yerleştirilerek yapılması durumunda da borudaki cıva
seviyesinin yine 76 cm olduğu gözlenir
Kapalı kaplarda gaz basıncını etkileyen 3 önemli
değişken vardır.
Bunlar; GAZ MİKTARI(MOLEKÜL SAYISI),SICAKLIK VE
KABIN HACMİ DİR.
Kapalı bir kapta;
GAZ MİKTARI ARTARSA BASINÇ ARTAR.(Sıcaklık ve Kabın
hacmi sabit olmalı)
SICAKLIK ARTARSA BASINC ARTAR.(Gaz miktarı ve kabın
hacmi sabit olmalı)
KABIN HACMİ ARTARSA BASINÇ AZALIR.(Gaz miktarı ve
sıcaklık sabit olmalı)
Kapalı kaplarda ki gaz basıncı Manometre ile ölçülür.

GAZ BASINCININ GÜNLÜK HAYATTA Kİ KULLANIM

ALANLARI

Hastanelerde kullanılan oksijen tüpleri, evlerde ve

arabalarda kullanılan LPG, Yangın söndürme tüpleri
gazların yüksek basınç altında sıvılaştırılmasıyla elde
edilir.
Elektrik süpürgesi gaz basıncı etkisiyle çalışır.
Pipetle meyve suyu içmek açık hava basıncı etkisiyle
gerçekleşir.
Lavabo açma pompası ve fayansa yapışan vantuzlu
askılarda hava basıncından yararlanılır.
Evlerde kullanılan damacanalarda gaz basıncından
yararlanılır.
Damlalık ve enjektörlerin önce içindeki hava boşaltılır ve
sonra sivri ucu ilaca batırılır. Dış basınç sayesinde ilaç ve
ya sıvı damlalık ve ya enjektöre dolar.