FİZİK DEFTERİNE YAZILACAK. KENDİM KONTROL EDECEĞİM.

SORULARDAN SONRA BOŞLUK BIRAKMAYI UNUTMAYIN

AKIŞKANLARIN BASINCI:
Sıvı ve gazlar katılardan farklı olarak akışkan olan maddelerdir.
Akışkanlar (sıvılar ve gazlar) basınç farkı nedeniyle
akarlar, akma yüksek basıncın olduğu yerden düşük
basıncın olduğu yere doğrudur.
Bernoulli İlkesi “Bir boruda ya da kanalda akmakta
olan akışkanın basıncı, durgun hâldeki basıncından
küçüktür.”
Akışkanın hızı arttıkça içinde bulunduğu kabın duvarlarına
uyguladığı basınç azalır.

SORU: Bileşik kap içerisinde akan sıvının aynı kesitli borulardaki yükselme miktarı h 1, h2 ve h3’tür.
Buna göre h1, h2 ve h3 arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?

SORU: Sıvı dolu kaba daldırılmış bileşik borunun K ucundan üflendiğinde 1, 2 ve 3 numaralı borulardaki
sıvı yükselme miktarı h1, h2 ve h3’tür.
Buna göre h1, h2 ve h3 arasındaki büyüklük ilişkisi nedir?
PASCAL PRENSİBİ:
Sıvılara akışkan maddelerdir ve sıkıştırılamaz kabul edilir.
“Kapalı bir kaptaki sıvının herhangi bir noktasında oluşturulan basınç, sıvının her yerine aynen iletilir.” Blaise
Pascal (Bileyz Paskal)

PK = P L

SORU: İçi suyla dolu şekildeki damacananın ağzı S, tabanı 100S yüzey alanına sahiptir.
Damacananın ağzındaki tıpa F büyüklüğünde bir kuvvet uygulanarak kapatılıyor.
Bu kuvvetten dolayı meydana gelen basıncın tabana iletilmesi sonucunda
tabanda etkili olan basınç kuvvetinin büyüklüğü kaç F olur?

Bileşik Kaplar: Bileşik kaba su konulduğunda bileşik kabın tamamındaki her noktada sıvı basıncı ve
kollardaki sıvı yükseklikleri eşit olur.
Bir sıvının aynı derinliğindeki basınç aynıdır.

P1 = P2 = P3
U Boruları: Pascal prensibine göre çalışır. U boruları yardımı ile özkütlesi bilinmeyen sıvıların özkütlesi
bulunur.
Sıvılar yüksek basınçtan düşük basınca doğru hareket eder.

PK = P L Psol > Psağ

h.d.g = h.d.g Musluk açılırsa sıvı sol koldan sağ kola doğru
akar
Sıvı basınçları eşit sıvı akışı olmaz

PK = P L
P1 = P 2
h1.d1.g = h2.d2.g + h3.d3.g
h1.d1.g = h2.d2.g

SORU: Düşey kesiti verilen U borusunda birbirine karışmayan X ve Y sıvıları dengededir.

X sıvısının özkütlesi d ise Y sıvısının özkütlesi kaç d’dir?
SORU: Bir U borusunda birbirine karışmayan X, Y ve Z sıvıları şekildeki gibi dengededir.
X ve Z sıvısının özkütleleri sırasıyla 4d ve 3d ise Y sıvısının özkütlesi kaç d’dir?

SORU: Bileşik bir kapta bulunan, birbiri ile karışmayan, özkütleleri dX, dY ve dZ olan sıvılar, hZ> hY> hX olacak
şekilde dengededir.
Buna göre dX, dY ve dZ arasındaki ilişki nedir?

SORU: Düşey kesiti verilen eşit hacim bölmeli bileşik kabın kollarında aynı cins sıvı vardır.
Musluk açılıp sıvı akışı durduğunda sıvının üst yüzeyi hangi seviyede dengeye gelir?

SORU: Düşey kesiti yanda verilen bileşik kabın kolları arasındaki M musluğu
kapalıdır. Kollarda eşit sıcaklıkta aynı cins sıvı bulunmaktadır.
Bu durumda 3S kesitli kabın tabanındaki sıvı basıncı P olduğuna göre, musluk
açılıp denge sağlandığında 2S kesitli kabın tabanındaki sıvı basıncı kaç P olur?
Su Cenderesi: Birleştirilmiş borular, sıvı ve hareketli pistonlarla oluşturulan düzeneğe su cenderesi denir.
Su cenderelerinde kuvvet uygulanarak büyük yükler dengelenebilir.

P1 P2

P1 P2

P1 = P2
P1 = P2 F G
F G
= + h.d.g
S1 S2
=
S1 S2

SORU: Ağırlıkları önemsiz, kesit alanları sırasıyla S,3S,2S olan pistonlar X, Y, Z cisimleri ile şekildeki gibi
dengededir.
X cisminin ağırlığı 4N olduğuna göre, Y ve Z cisimlerinin ağırlıkları kaç
N’ dur?

SORU: Yarıçapları r, 2r olan K, L pistonları üzerine konulan X, Y cisimleri le şekildeki gibi dengededir.
X’ in ağırlığu 1 N olduğuna göre, Y’ nin ağırlığı kaç N’ dir?
(Pistonları ağırlıkları ve sürtünmeler önemsizdir)
SORU: Ağırlığı ihmal edilen pistonların kullanıldığı cendereler dengededir. X cisminin ve Y cisminin
ağırlıkları sırasıyla GX ve GY’ dir.
Buna göre GX / GY oranı kaçtır?

SORU: Ağırlığı ihmal edilen pistona uygulanan F kuvvetiyle d özkütleli sıvı ile dengelenmiştir.
Piston K düzeyinden L düzeyine itilirse pistonu dengelen kuvvet kaç F
olur?

SORU:
AÇIK HAVA BASINCI:
Dünya’nın çevresinde bulunan gaz kütlesinin ağırlığından ve gaz moleküllerinin sahip olduğu kinetik enerji
nedeniyle oluşan basınca açık hava basıncı denir.

Po ile gösterilir, Barometre ile ölçülür.

Yer yüzeyinden yukarı çıkıldıkça hava basıncı azalır.
Hava sıcaklığı artarsa açık hava basıncı azalır, hava soğursa açık hava basıncı
artar.
Hava akımı, nem açık hava basıncını etkileyen faktörlerdendir.

Açık hava basıncını ölçen İtalyan bilim insanı Evangelista Torricelli’dir

P0 hc.dc.g = 76 cm-Hg

Açık hava basıncı ölçülürken kullanılan cam borunun şekli ve duruşu, cam borunun kalınlığı önemli
değildir.

Cıva sütunlarındaki yükselme olayının kılcallıkla ilgisi

yoktur.

SORU: Torricelli meşhur deneyinde su kullansaydı h yüksekliği kaç cm olurdu?

(dCıva = 13,6 g/cm3, dSu = 1 g/cm3)
SORU: Şekildeki üç barometrenin açık hava basıncındaki değişimlere karşı duyarlıkları için ne
söylenebilir?

SORU: K tüpü ve L, M kılcal boruları X, Y ve Z sıvılarına daldırıldığında sıvılar şekildeki gibi dengede
kalmaktadır.
Sıvıların dengeye gelmesinde açık hava basıncı,
adezyon ve kohezyon kuvveti niceliklerinden hangileri
etkili olmuştur.

SORU: Açık hava basıncının 76 cm-Hg olduğu bir ortamdaki barometre kabında gaz ve cıva şekildeki gibi
dengededir.
Buna göre, gaz basıncı kaç cm-Hg’dir?

SORU: Açık hava basıncının 76 cm-Hg olduğu bir ortamdaki barometrede bulunan cıvaların ve X ile Y
gazlarının durumu şekildeki gibidir.
Bu durumda, X ve Y gazlarının basınçları oranı PX / PY oranı kaçtır?
KAPALI KAPLARDAKİ GAZLARIN BASINCI:
Gazların belirli bir hacmi ve şekli yoktur.

Gazın hacmi ve şekli, kabın hacmi ve şekliyle aynıdır.

Gazlar sıkıştırılabilirler.
Gaz basıncı kabın her noktasında eşittir.

Kapalı bir kaptaki gazın basıncı;

Kabın hacmine,
Kaptaki gazın sıcaklığına
Kaptaki gazın miktarına bağlıdır.
Gazın basıncı, gaz miktarı ve sıcaklık ile doğru, hacimle ters orantılıdır.
➢ Balon, İnce esnek zar, sürtünmesiz piston, ideal piston ifadelerinde iç basınç dış basınca her zaman
eşittir.
SORU: Açık basıncının 76 cm -Hg olduğu bir ortamda X, Y, Z gazlarının basınçlarını sıralayınız.

Manometre: Kapalı bir kaptaki gazın basıncını ölçen alete manometre denir. Cıvalı manometreler, açık uçlu
manometre ve kapalı uçlu manometre olmak üzere ikiye ayrılır.

PGaz = h.d.g + P0 PGaz = P0 PGaz = h.d.g P0 = h.d.g + PGaz

PX = h.d.g + PY PX = P Y
SORU: Açık hava basıncının 76 cm-Hg olduğu bir ortamda, şekildeki manometre düzeneği kurularak X
gazının basıncı ölçülmek isteniyor.
Denge sağlandığında cıva seviyesi arasında 16 cm’lik fark oluştuğuna
göre X gazının basıncı kaç cm-Hg’dir?

SORU: Açık hava basıncının 75 cm-Hg olduğu ortamda yapılan deneylerde X ve Y gazlarının bulunduğu
kaplardaki gaz basınçları PX ve PY’ dir.
Buna göre, PX ve PY gaz basınçlarının cm-Hg cinsinden
değerleri nedir?

SORU: Şekildeki düzenekte K ve L kollarındaki cıva dengededir. X balonundaki gazın basıncı PX, kapalı L
kolundaki gazın basıncı PL açık hava basıncı da Ph dir.

Buna göre, PX, PL, Ph arasındaki ilişki nedir?

SORU: Düşey kesiti şeklideki gibi olan bileşik kabın Z ucu kapalıdır. M musluğu kapalı iken X, Y, Z
kollarındaki su yükseklikleri hX, hY, hZ’ dir.
M musluğu açılıp denge sağlandığında hX, hY, hZ için ne
söylenebilir?
SORU: Açık hava basıncının P0 olduğu bir yerde, düşey kesiti şekildeki gibi olan kaba cıva konuluyor.
Denge sağlandığında basınç PT, kapalı koldaki gazın basıncı da Pg oluyor.
Buna göre, P0, PT, Pg arasındaki ilişki nedir?

SORU: Deniz seviyesinde bulunan bir K noktasındaki basınç normal koşullar altında 1 Atm’ dir.
Suya girilip her 10 metre derinliğe inildiğinde basınç 1 Atm artmaktadır.
Buna göre, bir dalgıç deniz seviyesinden 30 metre derinlikteki L
noktasına inerse dalgıca etki eden basınç kaç Atm olur?

SORU: Yeterince ince ve esnek bir balon şişirildikten sonra ağzı bağlanıyor.

Balon Şekil-I’deki soğuk su üzerine konulduğunda hacminin

küçüldüğü, Şekil-II’deki sıcak su üzerine konulduğunda ise hacminin
tekrar büyüdüğü görülüyor.
Bu iki olayın nedeni nedir?

BASINÇ ÖLÇEN ARAÇLAR

Barometre: Açık hava basıncını ölçer
Manometre: Kapalı kaplardaki gazların basıncını ölçer
Altimetre: Deniz seviyesine göre yüksekliği gösteren aletlerdir.
Batimetre: Denizaltıların bulundukları derinlik batimetre ile belirlenir.

BASINCIN HAL DEĞİŞİMİNE ETKİSİ

Sıvının ısı alıp gaz hâline geçmesine buharlaşma denir.
• Basınç ile buharlaşma hızı ters orantılıdır.
• Basınç azaldıkça buharlaşma hızı artar.
• Rüzgârlı havalarda elbiselerin çabuk kuruması

Sıvının buhar basıncı ile atmosfer basıncının eşit olduğu sıcaklığa kaynama noktası (sıcaklığı) denir.
• Sıvının kaynama noktası sıvı yüzeyine etki eden basınca bağlıdır.
• Düdüklü tencerede yüzeydeki basınç artırılarak sıvının daha yüksek sıcaklıklarda kaynaması
sağlanır.