Bác Sĩ Trư NG Khoa - Vũ Oanh PDF

Bác sĩ trưởng khoa Tác giả: Vũ Oanh
Bác sĩ trưởng khoa

Vũ Oanh
Share by: Y Học Tổng Hợp 1

Kỳ 1
Bác si ̃ Trầ n Tử Khang lững thững bước trên con đường trải nhựa rơ ̣p bóng xà cừ.
Vào lúc cuố i ngày như bây giờ, bên ngoài những khoa phòng điề u tri cu
̣ ̉ a quân y viê ̣n này, thường
vắ ng người qua la ̣i. Đi da ̣o mô ̣t mình sau bữa cơm chiề u là mô ̣t thói quen và cũng gầ n như mô ̣t
nhu cầ u của Khang. Đó là khi ông có thể suy nghi ̃ về chuyê ̣n đời, chuyê ̣n nghề rõ ràng và ma ̣ch
la ̣c nhấ t.
Trở về miề n Bắ c, từ vùng rừng núi Tây Nguyên, sau ngày toàn thắ ng 30 tháng tư, như mới đây
thôi, mà đã hơn chu ̣c năm trời. Khang đê ̣ đơn, xin đươ ̣c công tác ở Hà Nô ̣i. Đề cương khoa ho ̣c về
mô ̣t số bê ̣nh khó chữa, đã đươ ̣c Khang viế t ra chi tiế t. Có làm viê ̣c ở thủ đô, với những trí thức
hàng đầ u và phương tiê ̣n hiê ̣n đa ̣i, ông mới có điề u kiê ̣n nghiên cứu, ngõ hầ u thực hiê ̣n.
Nguyê ̣n vo ̣ng và tinh thầ n của đồ ng chí rấ t tố t, rấ t chiń h đáng. Lañ h đa ̣o chúng tôi hế t sức trân
tro ̣ng và hoan nghênh. Nhưng đáng tiế c, chỉ tiêu biên chế cán bô ̣ ở tuyế n trung ương không còn.
Khang trình bày thêm, rấ t tha thiế t và că ̣n ke,̃ những ý tưởng cũng như giá tri ̣ của các đề cương
khoa ho ̣c ấ y. Đồ ng chí cười, mời nước, rồ i ngồ i im lă ̣ng ngắ m nghía hai bàn tay của miǹ h. Bác si ̃
"R" cả chu ̣c năm trời, lý lich
̣ cũng đã thay đổ i cơ bản; lâ ̣p trường, quan điể m đã bấ p bênh, tư tưởng
la ̣i duy tâm, siêu hình và không tưởng hàng bồ ... Ngâm cứu ngâm kiế c gì nữa!
Khang vẫn nhớ, chiń h đồ ng chí đó đã đế n tâ ̣n nhà ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành để bàn thảo, cho ̣n
lựa nơi gửi miǹ h đế n ho ̣c chuyên khoa ngoa ̣i, và cũng là để sắ p xế p luôn đơn vi ̣công tác cho anh
ở chiế n trường. Cũng chính ông đã đưa Khang nhâ ̣p đoàn cán bô ̣ của Bô ̣ Tổ ng tham mưu vào B3,
giúp anh đỡ những khó khăn, gian khổ do ̣c đường. Ho ̣ đi nghiên cứu tiǹ h hiǹ h mă ̣t trâ ̣n, tổ ng kế t
giai đoa ̣n chố ng "chiế n tranh đă ̣c biê ̣t" của Mỹ và chiń h quyề n Sài Gòn.
Khi ấ y, chỉ huy ở Hà Nô ̣i hay những người cùng đi trên đường Trường Sơn đề u rấ t ưu ái Khang...
Đoàn của Khang đế n tra ̣m giao liên đầ u tiên của Đoàn 559 ở bản Ho, Tha ̣ch Bàn, Quảng Biǹ h lúc
mă ̣t trời sắ p lă ̣n. Cái đồ ng hồ Poljot của anh ngấ m nước cơn mưa bấ t chơ ̣t giữa trưa, không còn
cha ̣y nữa. Rời Hà Nô ̣i mới mấ y ngày đêm, mà sau lưng đã dằ ng dă ̣c những Ngã ba Đồ ng Lô ̣c, sông
Lam, Bế n Thuỷ... Và, hun hút Hà Nô ̣i với Hoàng Anh, Ly Ly cùng ông bà Thành... La ̣i càng xa

lăng lắ c ngôi nhà nhỏ ở làng Đông quê hương với người me ̣ già và bà con thân thuô ̣c trong xóm
ngoài làng...
Đêm Khe Tang trăng mờ. Nước lũ cũng đang dâng cao mờ mit.̣ Những Khe Ve, đèo Mu ̣ Gia ̣, đèo
O Ngà... Các trưởng binh tra ̣m do ̣c đường Trường Sơn, người nào mă ̣t mũi cũng xanh xao, hai mắ t
thâm quầ ng, hố c hác vì số t rét, đói ăn, thiế u ngủ. Những cái bế p Hoàng Cầ m, những baĩ khách,
con đường len lỏi trên núi, trong rừng sâu với những cái dố c dựng đứng, những ngầ m đá hô ̣c,
những đoa ̣n đường rấ t dài đươ ̣c lát bằ ng cây rừng ngả xuố ng...
Cái xe chở Khang nguy ̣trang như mô ̣t bu ̣i cây râ ̣m, leo lên đèo Tà Khố ng. Con đường đấ t đá ngoằ n
ngoèo, bên này vách núi cheo leo, bên kia khe vực sâu thẳ m. Âm vang tiế ng nước réo gầ m, hòa
cùng với ào ào gió ngàn. Không biế t bao nhiêu những hố bom, đấ t đá vu ̣n tơi như bô ̣t. Cây rừng
bi ̣ pha ̣t cu ̣t ngo ̣n, đứt cành, bâ ̣t gố c, gẫy đổ nghiêng ngả... Như đã cháy ru ̣i cả mô ̣t vùng rô ̣ng lớn
miề n Tây Quảng Tri.̣
Trăng phủ xuố ng rừng núi và con suố i rô ̣ng chừng hơn mô ̣t trăm mét, nước chảy ầ m ầ m, mô ̣t thứ
ánh sáng nhàn nha ̣t, la ̣nh leõ . Ban ngày trời nắ ng gắ t, thêm bom đa ̣n và lửa cháy; không khí lúc
nào cũng nóng rừng rực. Đêm về , không gian la ̣nh đi rấ t nhanh. Máy bay Mỹ thả pháo sáng liên
tu ̣c, mười phút mô ̣t đơ ̣t; tưởng nhiǹ rõ hế t cả những con sâu, cái kiế n ở trên mă ̣t đấ t. Vừa dứt đơ ̣t
bom giô ̣i và rố c két bắ n phá khá dài, xe Khang gài số mô ̣t, bám theo đoàn xe tải vào ngầ m. Nó
gầ m gừ, lắ c lư và nhảy chồ m chồ m giữa hai hàng co ̣c tiêu người đứng. Những thanh niên xung
phong, người quấ n kín dù trắ ng, ở đâu đó xuấ t hiê ̣n rấ t nhanh. Ho ̣ đứng thành hai hàng ngang dưới
lòng suố i, cách nhau khoảng hai mét, nước suố i ngâ ̣p quá đầ u gố i. Tiế ng thác chảy trong đêm
khuya, mỗi lúc mô ̣t thêm vang đô ̣ng. Rấ t khó phân biê ̣t nam nữ, những "co ̣c tiêu người" hướng
cho xe đi đúng đường đá hô ̣c xế p ngầ m ở dưới mă ̣t nước. Nhiǹ hai hàng "co ̣c tiêu", Khang kêu hế t
gio ̣ng: "Chỉ cầ n mô ̣t hàng tiêu thôi. Bố trí như thế này, mỗi đêm làm khổ thêm quá nhiề u người!"
Không ai nghe những tiế ng nói vu vơ, đơn đô ̣c, la ̣c lõng, lo ̣t thỏm vào dòng nước trong tiế ng gió
gào và tiế ng thác lồ ng lô ̣n. Có lúc Khang sơ ̣ thót tim, tưởng xe miǹ h đè chìm nghim
̉ mấ y "co ̣c tiêu"
rồ i! Khang cố , nhưng không thể nhiǹ tro ̣n đươ ̣c mô ̣t khuôn mă ̣t nào. Những cái dù trắ ng quấ n hầ u
kín thân ho ̣. Chỉ thấ y những đôi mắ t trẻ trung quầ ng to, trũng sâu dưới vành mũ tai bèo. Có mấ y
"cái co ̣c tiêu" lẩ y bẩ y, run rẩ y, chao đảo như sắ p gu ̣c nga.̃ Dòng suố i lớn chảy xiế t, bi ̣ngăn la ̣i dở

chừng, nó vươ ̣t lên và gầ m réo hung dữ hơn. Khang không biế t ba bố n "cái co ̣c tiêu" loa ̣ng choa ̣ng,
liêu xiêu, vì sức nước dồ n, vì la ̣nh, vì đói, hay vì ho ̣ đang lên cơn số t rét?
Trên trời, la ̣i máy bay giă ̣c gầ m rú. Tiế ng bom đinh tai, nhức óc; tiế ng rố c két chát chúa...
Xe nhảy chồ m chồ m giữa lòng suố i, lúc chúi xuố ng, lúc vo ̣t lên, rồ i cũng qua ngầ m. Khang xót xa
cho hơn mô ̣t trăm con người. Ho ̣ phải đứng ngâm chân trong dòng nước la ̣nh, nửa đêm về sáng
càng thêm tê tái, giá buố t! Xe Khang nă ̣ng nho ̣c bò tiế p, khi lên dố c, lúc xuố ng đèo. Trong xe có
người bảo, thi ̣trấ n Xê Pôn của nước ba ̣n Lào ở ngay phía trước, mà đi maĩ cũng chưa thấ y tới.
La ̣i co ̣c tiêu người. "Tiêu" đươc̣ rải trên những đoa ̣n đường đèo cua gấ p. Cũng như ở dưới lòng
suố i, ho ̣ đứng đố i mă ̣t, hàng ngoài chênh vênh ngay trên bờ vực. Hàng trong, "co ̣c tiêu" đứng lẫn
với những cây rừng cu ̣t, gãy, bâ ̣t gố c, cháy, đổ ngổ n ngang. Và đây đó, rấ t nhiề u xác ô tô đã bi ̣
thiêu đen, be ̣p rúm...
Đế n gầ n Ngã ba biên giới, điể m tâ ̣p kế t S9 - B3, mô ̣t miǹ h Khang đươ ̣c giao liên của binh đoàn
Trường Sơn đưa đế n bê ̣nh viê ̣n tuyế n cuố i của Quân Giải phóng...
Chiế n tranh đã qua mấ y mươi năm rồ i, mà Khang vẫn còn khắ c khoải, ngâ ̣m ngùi về dòng suố i
la ̣nh, về con đường ngầ m đá hô ̣c Tà Khố ng; về những chàng trai, những cô gái trẻ vô danh làm
co ̣c tiêu ngang con suố i rô ̣ng và ở những đoa ̣n đường đèo ngoắ t ngoéo phiá bên kia ngầ m, trên
đường đi tới Xê Pôn. Tới tâ ̣n bây giờ, trong trái tim Khang vẫn tràn đầ y mô ̣t tình cảm thương yêu,
xót xa, kính phu ̣c.
Tấ t cả, ho ̣ đề u là những anh hùng.
Không đế n tra ̣i điề u dưỡng, như hầ u hế t các si ̃ quan từ chiế n trường B C trở về , Khang găp la ̣i giáo
sư Tôn Thấ t Tùng, thực hiê ̣n ước vo ̣ng ho ̣c thêm, từ mười năm trước. Hế t thời gian, ông nhâ ̣n
quyế t đinh
̣ về làm viê ̣c ở đây, Viê ̣n Quân y 101, mô ̣t bê ̣nh viê ̣n ha ̣ng B. Nó đươ ̣c xây dựng dưới
chân mô ̣t dãy núi nhỏ, không tên, thấ p tè, đấ t đá hỗn ta ̣p, cỏ cây hoang da ̣i, lúp xúp, đìu hiu.
Nhiề u năm nay, nghi ̃ đế n me ̣ miǹ h, khi nào Khang cũng lo lắ ng bồ n chồ n. Mới đây cu ̣ đau ngực
và số t cao; may còn ra nhờ đươ ̣c nhà bên go ̣i giúp "Cấ p cứu 05"... Mắ c cái bê ̣nh nhiễm trùng phổ i
tắ c ngheñ và đông đă ̣c ấ y, người già thường rấ t dễ chế t. Người thầ y thuố c ở Hà Nô ̣i, ba ̣n cùng lớp

Khang, truyề n tiñ h ma ̣ch cho me ̣ Penixilin liề u cao kèm theo đủ nước, dinh dưỡng và thở oxy
nhiề u ngày... Khi Khang về , đã là ngày cu ̣ khỏi và đươ ̣c ra viê ̣n.
Mô ̣t ngày nào đó, sắ p tới, me ̣ ố m nă ̣ng hơn? Mô ̣t ngày nào đó... me ̣ không còn đủ sức mở cửa,
không đủ sức ra khỏi nhà, để nhờ người go ̣i giúp cho mô ̣t cái xe cấ p cứu? Mô ̣t ngày nào đó...
Như không thể chờ đơ ̣i thêm, Khang bước nhanh ra ngoài vo ̣ng gác. Anh tắ t qua con đường nhựa,
đi ngươ ̣c lên phía tay phải. Anh đế n nhà người chỉ huy của miǹ h.
Gia điǹ h đa ̣i tá viê ̣n trưởng Pha ̣m Quang Minh sum ho ̣p cuố i tuầ n. Hai người con trai theo đường
binh nghiê ̣p. Ho ̣ đã có vơ ̣ con, có nhà và công tác ở thủ đô. Hai gái sau, sinh viên năm đầ u và năm
thứ ba của Ho ̣c viê ̣n quân y, chưa chồ ng.
Khang đươ ̣c người nhà viê ̣n trưởng mời vào phòng khách.
Minh bắ t tay và đưa cho Khang tờ Quân đô ̣i nhân dân:
- Khang đo ̣c báo đi; và chờ miǹ h mô ̣t lát.
Biê ̣t thự rô ̣ng, hai tầ ng. Khang không rõ cấ u trúc của nó. Những âm thanh vui vẻ, mơ hồ trong bữa
cơm của gia điǹ h viê ̣n trưởng vo ̣ng ra qua cánh cửa lim dày, làm Khang thêm cha ̣nh lòng về tiǹ h
cảnh xẻ nghé tan đàn của gia đình miǹ h.
Chưa bao giờ như hôm nay, đủ thời gian, Khang đo ̣c không sót mô ̣t chữ trên tờ báo lớn.
Minh tươi cười bước ra. Lúc này đa ̣i tá mă ̣c thường phu ̣c, dép lê, đầ u trầ n, da dẻ hồ ng hào và vừa
rảo bước vừa cầ m tăm xỉa răng. Khi nào ông cũng như cầ n phải khẩ n trương; viê ̣c gì cũng làm như
mình phải tranh thủ. Thói quen ấ y hiǹ h thành từ ngày ông còn là mô ̣t thiế u niên, thời kỳ làm liên
la ̣c trong tiể u đoàn Thiên Đức những năm chố ng Pháp. Minh noi theo người chỉ huy trong mo ̣i tác
phong công tác và cả lề thói sinh hoa ̣t đời thường.
Hai má đa ̣i tá đã hơi xê ̣. Vầ ng trán thấ p đươ ̣c che phủ mô ̣t phầ n bởi mái tóc muố i tiêu cắ t ngắ n và
không rẽ ngôi. Trông người si ̃ quan cao cấ p này thâ ̣t biǹ h dân, hiề n hâ ̣u và trẻ ra khoảng dăm sáu
tuổ i so với những khi làm viê ̣c, phải thực hiê ̣n quân phong, quân kỷ.
Như thủ trưởng của miǹ h, đa ̣i úy cũng không mă ̣c quân phu ̣c.

Chủ nhà nhổ cái tăm tre xuố ng mă ̣t bàn gỗ vecni còn rấ t mới, không mô ̣t ha ̣t bu ̣i. Sau đó, ông vừa
pha trà vừa hỏi:
- Khang ra chơi thôi, phải không? Khoa câ ̣u không có cấ p cứu hay tai biế n mổ xẻ gì đấ y chứ?
- Dạ, vâng!
Khang không la ̣ về câu vào chuyê ̣n của chủ nhà, nhưng nga ̣c nhiên cho lời đáp của miǹ h.
Đây là lầ n thứ tư trong bố n năm qua, Khang đế n xin thủ trưởng Minh cho miǹ h ra khỏi quân đô ̣i.
Đươ ̣c vâ ̣y, ông mới có thể trở về chăm sóc me ̣ già. Viê ̣n trưởng từ chố i, quân đô ̣i đang cầ n. Và gầ n
đây nhấ t, năm trước, Minh thêm mô ̣t lý do mới: Chưa tim
̀ đươ ̣c người có trình đô ̣ tương đương
thay thế .
Minh rót nước mời khách. Cái ấ m sứ Nga đe ̣p, miê ̣ng to hơn đáy khá nhiề u. Nó khác hẳ n kiể u cách
của những cái ấ m Viê ̣t Nam và ấ m Tầ u, bầ u to, miê ̣ng nhỏ.
Mùi hương trà sen thơm ngát. Trà hảo ha ̣ng đắ t tiề n đây. Nhưng đáng tiế c, chắ c chắ n uố ng không
ngon. Cái ấ m khá to ngâ ̣p nước sôi, trà nhiề u, la ̣i ham
̃ quá lâu.
Khang nói, với mô ̣t gio ̣ng đàn em, thân tiǹ h:
- Báo cáo bác Minh! Thâ ̣t lòng, em cũng muố n làm viê ̣c trong quân đô ̣i, gắ n bó với bê ̣nh viê ̣n
mình...
- Miǹ h đã linh tiń h... Mấ y năm rồ i, câ ̣u đề u báo cáo... Hôm nay, câ ̣u vẫn đế n để xin chuyể n ngành?
- Minh ngắ t lời.
Khang châng hẩ ng.
- Câ ̣u la ̣i trình bày gia cảnh và đề đa ̣t nguyê ̣n vo ̣ng? Từ lâu, mình nắ m cả rồ i. Chỉ huy viê ̣n không
giải quyế t. Lý do thế nào, thì câ ̣u đã rõ. Mà bây giờ không còn chiế n tranh. Đây về Hà Nô ̣i chỉ có
mấ y chu ̣c cây số ; làm sao câ ̣u phải chuyể n ngành? Làm sao phải ra quân? Như hai thằ ng con mình,
công tác ở Hà Nô ̣i cả. Chúng nó đâu có cầ n chuyể n về gầ n nhà? Chắ c câ ̣u vẫn nhớ, những ngày ở
chiế n trường B3 gian khổ , số ng chế t khó lường, mà chỉ huy có coi câ ̣u ra gì! Vì sao chính ủy trong
đó tổ chức cho mấ y trăm cán bô ̣ chiế n si ̃ phê phán câ ̣u ghê gớm thế ? Câ ̣u có muố n xem la ̣i lý lich
̣

mình không? Ho ̣ ghi đầ y đủ cả đấ y; để các cấ p chỉ huy lưu ý, về cái tư tưởng phi vô sản của câ ̣u.
Nhưng bo ̣n miǹ h đã không đinh
̣ kiế n, mà còn rấ t quan tâm, thông cảm. Câ ̣u không thấ y miǹ h đươc̣
chỉ huy Viê ̣n 101 này quan tâm đă ̣c biê ̣t à?
Sau khi tuôn ra mô ̣t thôi mô ̣t hồ i, ông Minh càng bực bô ̣i.
Từ khi Khang mới về , ông đã đo ̣c kỹ lý lich,
̣ nhấ t là những nhâ ̣n xét của người chỉ huy ở chiế n
trường B3 Tây Nguyên. Ho ̣ lưu ý các cấ p chỉ huy, về tư tưởng lê ̣ch la ̣c, phi vô sản và lâ ̣p trường
bấ p bênh của viên trung úy bác si.̃ Trong đó ghi rõ, đã kiể m điể m với quy mô sâu rô ̣ng, cả về thời
gian cũng như số người tham gia phê phán. Cầ n phải theo dõi, giáo du ̣c lâu dài, vì bản chấ t giai
cấ p thì rấ t khó cải ta ̣o, thay đổ i. Tuy nắ m biế t thế , miǹ h không đinh
̣ kiế n. Đúng là miǹ h không
thành kiế n với nó. Trái la ̣i, miǹ h đề cao khả năng, tôn tro ̣ng triǹ h đô ̣ mổ xẻ của nó. Đã tuyên dương,
bằ ng khen, an dưỡng, tiề n thưởng, la ̣i thăng quân hàm trước niên ha ̣n... Vâ ̣y mà nó vẫn xin ra khỏi
quân đô ̣i?
Minh nghi ̃ đế n ca mổ da ̣ dày miǹ h làm thấ t ba ̣i thảm ha ̣i năm nào. Không có thằ ng này, những ca
khó khăn như thế , và những ca phẫu thuâ ̣t gan mâ ̣t, đa ̣i tràng, trực tràng, thực quản... Ai mổ ? Bác
si ̃ ngoa ̣i khoa đông, nhưng ho ̣ chưa làm đươ ̣c. Ta ̣i sao thằ ng này mổ giỏi nhiề u mă ̣t bê ̣nh, mà hơn
chu ̣c bác si ̃ kia chiụ chế t? Cả mô ̣t série bê ̣nh ngoa ̣i tiế t niê ̣u, tiêu hóa, chỉ có mô ̣t miǹ h nó xử lý an
toàn. Các trường hơ ̣p mổ khó của sản phu ̣, có hai bác si ̃ tiế ng là chuyên khoa, nhưng đã làm đươc̣
gì lớn đâu! Cũng la ̣i phải đế n tay nó. Hơn chu ̣c năm nay, cắ t đoa ̣n da ̣ dày, mô ̣t kỹ thuâ ̣t chuẩ n, kinh
điể n, đánh dấ u cái mố c triǹ h đô ̣ mô ̣t bác si ̃ ngoa ̣i khoa, cũng chỉ mỗi nó không có phố t kỹ thuâ ̣t...
Minh đã đưa chén trà tới miê ̣ng, la ̣i bỏ xuố ng mă ̣t bàn đánh chát mô ̣t tiế ng.
Cho nó chuyể n ngành, nhỡ khi la ̣i có sự như kiể u cuô ̣c chiế n tranh biên giới hồ i năm bảy chín?
Hơn nữa, những ca nă ̣ng, những ca "mổ ngoa ̣i giao" cho chỉ huy quân khu, cho tin̉ h ủy, cho ủy ban
tỉnh, cho lañ h đa ̣o các huyê ̣n, các xa,̃ cho người nhà các nhân vâ ̣t quan tro ̣ng... Nó câ ̣y tài năng hơn
người, muố n làm khó dễ với lañ h đa ̣o chắ c?
Nghi ̃ thế , Minh càng bực. Tài năng mấ y, thì thằ ng Khang mày vẫn chỉ là si ̃ quan cấ p dưới, là nhân
viên dưới quyề n. Cu ̣ Hải Thươ ̣ng cũng phải mo ̣p đầ u la ̣y thằ ng nhóc Trinh
̣ Cán kia mà. Còn mày,
là cái thá gi?̀ Phó khoa cũng còn chưa đươ ̣c.

Miǹ h cương quyế t không cho nó đi. Cũng không giao chức vu ̣ gì hế t. Chỉ cho nó làm phẫu thuâ ̣t
viên và bác si ̃ điề u tri.̣ Không cho danh hiê ̣u "thầ y thuố c ưu tú". "Thầ y thuố c nhân dân" la ̣i càng
không đươ ̣c! Mấ y năm nay, nó đòi ra quân liên tu ̣c. Đừng hòng! Đừng có tưởng bở! Tổ chức quân
đô ̣i nhân dân Viê ̣t Nam anh hùng, chứ đâu phải bo ̣n quân hồ i vô phèng!
Minh khó chiụ thêm, khi nghi ̃ về thằ ng cháu, bác si ̃ trưởng khoa ngoa ̣i chung Pha ̣m Quang Thoảng.
Thiế u tá, chuyên khoa cấ p hai, chứ có xoàng đâu. Vâ ̣y mà nó phu ̣ lòng tin câ ̣y của ông.
Miǹ h cho thằ ng Thoảng ho ̣c hành quá nhiề u. Trong nước, thì miǹ h đã cho nó về hẳ n bê ̣nh viê ̣n
trung ương quân đô ̣i; ngoài nước, thì đâu hơn Ho ̣c viê ̣n Kirố p của ông anh cả Liên bang Cô ̣ng hòa
xã hô ̣i chủ nghiã Xô Viế t? Ho ̣c mô ̣t ma ̣ch cả hai khóa, năm năm sau đa ̣i ho ̣c, mà nó không bén gót
cái thằ ng Khang nằ m be ̣p ở trong xó nhà! Mổ kế hoa ̣ch, mổ phiên hẳ n hoi, chuẩ n bi ̣ những hai
tuầ n lễ, mà làm sao nó vẫn cắ t rời cuố ng gan người bê ̣nh! Người liń h ấ y chỉ loét hành tá tràng,
chế t trong chớp mắ t! Bê ̣nh nhân Hơ ̣p, trưởng phòng hành chính nhà máy xay X, không biế t nó mổ
máy thế nào, mà về nhà ăn gì nôn ấ y. Anh ta nôn liên tu ̣c đế n chế t! Nhà ho ̣ đố i diê ̣n ngay cổ ng
bê ̣nh viê ̣n. Mỗi khi đi làm qua, nghe vơ ̣ con Hơ ̣p khóc, miǹ h không biế t giấ u mă ̣t vào đâu! Nhu ̣c
nhã không để đâu cho hế t. Bao nhiêu năm, cả khoa đế n chỗ anh ta mua cám về nuôi lơ ̣n, nuôi gà,
nuôi cá... Không lâu sau, nó la ̣i quên ga ̣c trong bu ̣ng mô ̣t người bê ̣nh khác. Rồ i nó đã không mổ
cấ p cứu, mà cho chườm nóng, theo dõi qua đêm mô ̣t nữ bê ̣nh nhân già thoát vi ̣ đùi. Làm thế đã
sai, nó còn để tâ ̣n sáng hôm sau mới mang bà cu ̣ đi mổ , mà la ̣i còn mổ không đúng kỹ thuâ ̣t nữa,
mới tê ̣! Không hiể u vì sao nó mê muô ̣i, lú lẫn đế n thế ? Thoát vi ̣ đùi ở phu ̣ nữ, thằ ng Thoảng mổ
như mổ thoát vi be
̣ ̣n đàn ông! Bà già chế t sau đó mô ̣t ngày. May mà thằ ng Khang không làm thầ y
dùi.... Nế u không phải là thằ ng cháu, nhấ t đinh
̣ miǹ h phải giáng chức nó ngay, chứ không tha
đươ ̣c!
Cũng là tô ̣i của cái thằ ng Khang này. Nó không chiụ truyề n nghề . Nó không chiụ phổ biế n kỹ thuâ ̣t
và san sẻ kinh nghiê ̣m cho đồ ng nghiê ̣p. Da ̣y mổ , cũng có khi phải làm như kiể u người lớn bắ t tay
trẻ con tâ ̣p viế t ấ y chứ! Thằ ng Khang không có tinh thầ n đồ ng đô ̣i. Nó không thấ m nhuầ n tư tưởng
Mác xít - Lênin nít. Nó thiế u đa ̣o đức xã hô ̣i chủ nghiã . Nó không có cái bản chấ t cách ma ̣ng của
giai cấ p công nhân. Nó không có kỷ luâ ̣t của những người lính, dàn hàng ngang cùng tiế n...
- Vâng! Em vẫn nhớ ơn bác đã ưu ái mình. Nhưng bây giờ, em không thể ở la ̣i đây lâu hơn. -
Khang nói, trong khi châ ̣m raĩ uố ng từng ngu ̣m nhỏ trà nóng, hương rấ t thơm, mà vi thi
̣ ̀ đắ ng chát.

- Tiê ̣n thể , tôi hỏi câ ̣u...
- Vâng! Em nghe.
- Trong khoa ngoa ̣i chung, có mấ y bác si ̃ cầ n phải kèm că ̣p. Tôi đã giao cho câ ̣u đào ta ̣o, bồ i dưỡng,
hoàn thiê ̣n tay nghề cho anh em. Ta ̣i sao nhiề u năm rồ i ho ̣ vẫn câ ̣m ca ̣ch, bí bét thế ? Câ ̣u giấ u nghề ,
phải không? Cũng là kẻ si ̃ với nhau cả, mà câ ̣u không thân ái giúp đỡ đồ ng nghiê ̣p? Dư luâ ̣n cả
viê ̣n ồ n lên, câ ̣u có nghe không? Rằ ng câ ̣u tư hữu kỹ thuâ ̣t. Câ ̣u câ ̣y miǹ h tài năng hơn người, tự
cao tự đa ̣i, tự phu ̣, tự mãn. Câ ̣u coi thường anh em. Câ ̣u dám coi khinh tấ t cả!
Khang không ngờ chỉ là viê ̣c hơ ̣p lý hóa gia đình của miǹ h, mà chuyê ̣n trở nên căng thẳ ng với nhà
lañ h đa ̣o!
Anh nhớ la ̣i ngày gă ̣p mă ̣t đầ u tiên, với vi ̣chỉ huy và các đồ ng nghiê ̣p khoa Ngoa ̣i; Khang mang
quân hàm trung úy. Thiế u tá, bác si ̃ viê ̣n phó, phó tiế n si ̃ Pha ̣m Quang Minh phu ̣ trách khố i ngoa ̣i
khoa ngồ i chủ trì cuô ̣c tiế p kiế n. Ông Minh giới thiê ̣u các si ̃ quan chỉ huy viê ̣n, chỉ huy các khoa
phòng, rồ i các bác si.̃ .. Nhiề u hơn, ông nói về những thành tích to lớn của mấ y chu ̣c năm và các
loa ̣i phẫu thuâ ̣t thường làm ở đây. Cuố i cùng ông chỉ thi:̣ “Bác si ̃ Khang không mổ chiń h vô ̣i.
Trưởng khoa Thoảng nhớ nhé, ta phân Khang aide cho các bác si ̃ cũ xem đa.̃ Chờ chừng sáu tháng,
mô ̣t năm...”
Mười lăm ngày sau.
Bác si ̃ Minh mổ cắ t đoa ̣n da ̣ dày. Bác si ̃ Thoảng phu ̣ mô ̣t... Gầ n trưa, Khang đươ ̣c go ̣i vào. Ông
Minh đang đứng chờ.
Ngước că ̣p kiń h viễn go ̣ng nhựa màu đen trễ rấ t thấ p trên số ng mũi, Minh nói qua khẩ u trang:
- Ca này, ổ bu ̣ng diń h đă ̣c như bí. Khang mổ đươ ̣c không? Khang vào làm giúp.”
Khang đã khám người bê ̣nh này. Đó là binh nhấ t Trầ n Thế Lâm, mô ̣t Chiế n si ̃ quyế t thắ ng trong
cuô ̣c chiế n tranh chố ng My.̃ Mấ y tháng trước, mô ̣t đô ̣i điề u tri ̣ tuyế n trước mổ nhầ m, với chẩ n
đoán thủng da ̣ dày, vì anh ta đau vùng thươ ̣ng vi ̣ dữ dô ̣i... Khang biế t, cuô ̣c mổ ông Minh đang
làm là cầ n thiế t, là không tránh khỏi. Ngày duyê ̣t mổ , Khang cũng có mă ̣t. Là liń h mới, hơn nữa,

nhớ ý kiế n của người chỉ huy, anh có ý chỉ ngồ i nghe. Nhưng Minh hỏi, như người thầ y kiể m tra
ho ̣c trò:
- Bác si ̃ Khang nhâ ̣n đinh

̣ thế nào, về bê ̣nh nhân này?
- Báo cáo chỉ huy, đây là mô ̣t ca bắ t buô ̣c phải mổ cắ t đoa ̣n da ̣ dày. Bởi người bê ̣nh ngày nào cũng
đau, nôn, toàn thân gầ y rô ̣c. Trên film X quang, có ổ loét ở hành tá tràng. Hơn nữa, tuyế n trước đã
mổ ...
Trả lời ngắ n go ̣n, dè dă ̣t, nhưng đầ y đủ, bởi Khang biế t hô ̣i đồ ng duyê ̣t mổ và ông Minh kiể m tra
triǹ h đô ̣ si ̃ quan mới về . Sau đó, theo yêu cầ u của hô ̣i đồ ng duyê ̣t mổ , Khang phải đế n trước đèn
đo ̣c film, để chỉ xem ổ loét chiń h xác ở vi ̣ trí nào! Chưa xong, trên danh nghiã phẫu thuâ ̣t viên
chính, la ̣i là viê ̣n phó phu ̣ trách toàn bô ̣ khố i ngoa ̣i khoa dao kéo, ông Minh bắ t Khang trình bày
chi tiế t các bước tiế n hành mô ̣t cuô ̣c cắ t đoa ̣n da ̣ dày...
Chính Khang cũng không nghi ngờ gì về khả năng của ông Minh và bác si ̃ trưởng khoa, khi thấ y
ho ̣ hồ hởi cùng nhau vào mổ cho người bê ̣nh này.
Bây giờ, ông Minh muố n "bán dao". Ông cho go ̣i Khang, lúc gầ n hế t giờ thế này là đã bí lắ m.
Khang nhìn đồ ng hồ : 10 giờ 30 phút trưa. Đường mổ ức - qua dưới rố n bê ̣nh nhân đươ ̣c banh rô ̣ng.
Sau ba giờ, không những ông Minh chưa tim
̀ và bô ̣c lô ̣ đươ ̣c cái da ̣ dày, mà còn làm rách nát hai
đoa ̣n ruô ̣t non. Máu me bê bế t, dich
̣ tiêu hoá và phân lỏng chảy ra nhầ y nhu ̣a. Đây là lầ n đầ u tiên,
Khang thấ y mô ̣t cuô ̣c mổ da ̣ dày đã luô ̣m thuô ̣m la ̣i cũng bẩ n và bê bố i đế n thế ! Xưa nay, những
ca mổ la ̣i vùng bu ̣ng, đề u làm các phẫu thuâ ̣t viên bi ̣đô ̣ng. Người mổ phải rấ t vững vàng. Khang
từ chố i, bê ̣nh nhân này sẽ chế t. Khang nhớ lúc sinh thời, không it́ lầ n ông nô ̣i miǹ h đã nhắ c đế n
câu: "di ̃ đức vi tiên". Con người phải lấ y chữ đức làm đầ u. Trường hơ ̣p này, tuy dở dang và có tai
biế n đáng sơ ̣, nhưng đô ̣ng cơ của người mổ không xấ u. Không làm đươc̣ , ông Minh không tự ái
mà cho go ̣i người khác thay mình. Như thế , ông Minh là người có đức.
Maĩ 13 giờ chiề u hôm ấ y Khang mới hoàn tấ t công viê ̣c. Cuô ̣c mổ .của tuyế n trước đã làm da ̣ dày
và toàn bô ̣ ruô ̣t non, ruô ̣t già diń h la ̣i với nhau thành mô ̣t khố i lô ̣n xô ̣n rố i bời. Không những phải
gỡ dính, cắ t bỏ hai đoa ̣n ruô ̣t ông Minh làm rách nát, xế p la ̣i ruô ̣t theo chiề u lưu thông mà Khang
còn mấ t nhiề u thời gian rửa sa ̣ch ổ bu ̣ng người bê ̣nh, trước khi cắ t đoa ̣n hai phầ n ba da ̣ dày...

Dù chiụ tài viên trung úy, liń h mới, Minh tỏ ra công bằ ng với người bác si ̃ trẻ; nhưng trong lòng
vẫn bơ ̣n lên mô ̣t chút gì ganh ghét, buồ n bực. Ông cũng nghi,̃ miǹ h là chỉ huy của nó, như cha me ̣
với con cái; không nên chấ p nhă ̣t, nhỏ nhen... Thế hê ̣ sau nó giỏi hơn mình; là tấ t nhiên. Con hơn
cha là nhà có phúc. Phải giữ chă ̣t những cán bô ̣ như thằ ng này. Có nó, nó sẽ cứu mình, trường hơ ̣p
nghiǹ cân treo đầ u sơ ̣i tóc, như hôm nay.
Nghe rõ nhà lañ h đa ̣o đổ lỗi "không truyề n nghề , không san sẻ kinh nghiê ̣m" và gán tính xấ u "tự
cao, tự đa ̣i, tự mañ , coi khinh tấ t cả" cho miǹ h, Khang thấ y quá vô lý và cũng xót xa. Bởi trong cơ
chế điề u hành, người nào đươ ̣c tâ ̣p thể và nhấ t là lañ h đa ̣o xác đinh
̣ có những tính cách ấ y, thì mo ̣i
công lao và ưu điể m khác, lớn mấ y, cũng bi xo
̣ ́ a sa ̣ch sành sanh, bằ ng không. Anh nghi,̃ vấ n đề tay
nghề của các bác si ̃ cố nhiên là cầ n có sự trơ ̣ giúp của đồ ng nghiê ̣p chuyên khoa, nhưng đầ u tiên
và quan tro ̣ng là do viê ̣c đào ta ̣o của nhà trường, của các thầ y, của các giáo sư; và do khả năng tiế p
thu cũng như thái đô ̣ ho ̣c tâ ̣p của từng người... Đó là cái vố n kiế n thức và kỹ thuâ ̣t đươ ̣c rèn luyê ̣n,
tích lũy, nhờ viê ̣c nỗ lực ho ̣c tâ ̣p hay lơ là, lười nhác hay siêng năng. Nó còn phu ̣ thuô ̣c tư chấ t mỗi
người, thông minh hay đầ n đô ̣n. Và khả năng mổ xẻ, ngoài viê ̣c ho ̣c hành công phu, còn phu ̣ thuô ̣c
it́ nhiề u vào năng khiế u, tài hoa cá nhân nữa. Ho ̣ có bê trễ hay tê ̣ hơn, bét ti,̃ là ta ̣i ho ̣ và trách
nhiê ̣m của các thầ y, của nhà trường, của các cấ p lañ h đa ̣o đấ y chứ. Nghi ̃ thế , nhưng anh chỉ nói:
- Kỹ thuâ ̣t ngoa ̣i khoa, có gi,̀ nó đề u phơi bày ra trước mắ t mo ̣i người hế t cả. Em tư hữu sao đươ ̣c!
Viên đa ̣i úy không quên nhiê ̣m vu ̣ mà người chỉ huy giao cho. Nhưng, chính người thân của đa ̣i tá
chố ng la ̣i ý kiế n đó. Người ấ y là Lê Thuyế t. Thuyế t về công tác ở đây sau anh những hai năm,
nhưng đã từ chố i chương triǹ h "nâng cao kỹ xảo ngoa ̣i khoa" của Khang đưa ra trong mô ̣t cuô ̣c
ho ̣p chi bô ̣. Ngày ấ y, Khang không báo cáo chuyê ̣n đó với ông Minh. Và bây giờ, anh cũng không
nhắ c la ̣i.
Thiế u tá Thuyế t kiêu hañ h về cái bằ ng bác si ̃ chuyên khoa cấ p hai của miǹ h, nhưng khi phu ̣ mổ
cho Khang, thuyế t lóng nga lóng ngóng, ngay trong các đô ̣ng tác cơ bản.
Tuy thế , trưởng khoa và chỉ huy viê ̣n vẫn để cho Thuyế t mổ chiń h. Mô ̣t loa ̣t tai biế n mổ xẻ đế n
với ông bác si ̃ nga ̣o ma ̣n, ngô ̣ nhâ ̣n và tự mañ ấ y. Không chỉ có lỗi cắ t đứt cuố ng gan người bê ̣nh
mổ da ̣ dày, mà trong mô ̣t phẫu thuâ ̣t nhỏ mở bàng quang lấ y sỏi, Thuyế t cũng ra ̣ch đứt cả ba quai
ruô ̣t người xấ u số . Hai bác cháu đa ̣i tá Minh đã ngu ̣y biê ̣n, bê ̣nh nhân di ̣da ̣ng giải phẫu, bao che

cho Thuyế t. Sự cứu giúp ấ y chỉ bằ ng quyề n lực, nên không khỏi tai tiế ng; và nó cũng không giúp
ić h gì cho Thuyế t rút kinh nghiê ̣m, để hiể u biế t thêm và nâng cao tay nghề . Làm thêm it́ ngày,
Thuyế t càng lô ̣ ra là người thiế u kiế n thức và không thể sử du ̣ng tố t đươ ̣c đôi bàn tay cho công
viê ̣c mổ xẻ.
Trước khi ho ̣c chuyên khoa cấ p hai Ngoa ̣i tiế t niê ̣u, Thuyế t là chủ nhiê ̣m quân y sư đoàn. Công
viê ̣c của anh là đôn đố c vê ̣ sinh, băng bó vế t thương, gửi đi tuyế n trên những bê ̣nh nhân nă ̣ng, chỉ
điề u tri như
̣ ̃ ng bê ̣nh đau đầ u, kiế t ly,̣ iả lỏng... Bây giờ, Thuyế t mới bắ t đầ u chính thức tiế p xúc với
công viê ̣c mổ xẻ ở trong bê ̣nh viê ̣n. Đa ̣i tá Minh đành phải chuyể n viên si ̃ quan thân câ ̣n về phòng
y vu ̣ làm công viê ̣c sổ sách, giấ y tờ.
- Thủ trưởng vừa nói, có dư luâ ̣n bác si ̃ Khang tự cao, tự đa ̣i, tự phu ̣, tự mãn?
Rồ i Khang nhìn thẳ ng vào nhà lañ h đa ̣o, nói tiế p:
- Em nghi.̃ .. - Anh cố tìm từ ngữ cho đa ̣i tá không bực mình thêm: - Không phải thế . Bởi mo ̣i người
vẫn thấ y, cho đế n nay em vẫn chăm chỉ ho ̣c hành.
- Thôi, câ ̣u về doanh tra ̣i đi! - Người chỉ huy đuổ i.
- Thủ trưởng chấ p nhâ ̣n nguyê ̣n vo ̣ng của em?
- Câ ̣u biế t kỷ luâ ̣t của quân đô ̣i nhân dân Viê ̣t Nam, là kỷ luâ ̣t sắ t, phải không? Đã có trường hơ ̣p,
chỉ huy buô ̣c lòng phải xử bắ n ta ̣i chỗ, khi cấ p dưới không tuân thươ ̣ng lê ̣nh!
Đa ̣i úy sững sờ.
Đa ̣i tá muố n bắ n miǹ h sao? Chỉ huy sẽ xử sự như thế với miǹ h? Đây là lầ n thứ tư miǹ h xin ra
quân. Và như thế , là không tuân thươ ̣ng lê ̣nh? Là đáng bi ̣ xử tô ̣i chế t? Khang chơ ̣t nhớ, giáo sư
Đă ̣ng Văn Chung cũng đã từng bi ̣ án tử hiǹ h vắ ng mă ̣t, vì tô ̣i đi theo Viê ̣t Minh mới vài năm đã
vô ̣i vã dinh tê... Đấ y là những năm đầ u của cuô ̣c kháng chiế n chố ng Pháp. Trong chiế n trường
đánh My,̃ lính ta bắ t đươ ̣c thằ ng chiêu hồ i là mang vào rừng bắ n ngay. Trong chiế n đấ u, không
tuân lê ̣nh có chiế n si ̃ đã bi ̣chỉ huy bắ n chế t... Cách ma ̣ng và cán bô ̣ cách ma ̣ng bây giờ phải khác
những thời kỳ ấ y chứ? Khang đề đa ̣t nguyê ̣n vo ̣ng có tổ chức, có kỷ luâ ̣t. Khang cũng không phải
là thằ ng phản bô ̣i chiêu hồ i hay không tuân lê ̣nh chỉ huy. Viê ̣c đó cũng không phải là anh bấ t tuân

thươ ̣ng cấ p. Vâ ̣y mà ông Minh nói đế n chuyê ̣n chỉ huy bắ n ta ̣i chỗ kẻ không tuân lê ̣nh miǹ h? Có
nghiã là đa ̣i tá cũng có thể xử bắ n miǹ h? Ông Minh nói với vẻ mă ̣t rấ t nghiêm đươ ̣m phầ n cáu
kỉnh, nhưng Khang vẫn nhâ ̣n ra trong đó có chút gì rấ t khôi hài, đùa giỡn. Mô ̣t chút gì thâ ̣t sự buồ n
cười! Trước mắ t Khang, ông Minh đích thi ̣ là mô ̣t vi ̣ chỉ huy võ biề n... Ngày xưa, giáo sư Đă ̣ng
Văn Chung cũng đã đươc̣ bí thư thành ủy Hà Nô ̣i Lê Thanh Nghi ̣ ký quyế t đinh
̣ xóa án tử hiǹ h,
trước khi ta tiế p quản thủ đô. Thâ ̣t buồ n, ông Minh là phó tiế n si ̃ y khoa! Ho ̣c vi ̣ấ y, tưởng ông có
trí tuê ̣ và kiế n văn sâu rô ̣ng? Hơn nữa, thầ y thuố c không ai giế t người. Không kể bác si ̃ tử thầ n
Aribert Heim của tên đô ̣c tài phát xit́ Hitler, hắ n ngày đêm say mê giế t tù nhân bằ ng dao mổ và
bằ ng thuố c đô ̣c!
- Em không thể ở la ̣i!
Khang xúc đô ̣ng ma ̣nh. Anh ứa nước mắ t nghi ̃ tới ngày cha mấ t, me ̣ chỉ mới ở tuổ i hai lăm... Chỉ
huy đã kế t tô ̣i anh không đúng. Khang biế t mình làm viê ̣c nghiêm túc, hiê ̣u quả... nên mô ̣t số người
đố ki,̣ không ưa... Nghi ̃ đi nghi ̃ la ̣i điề u đó, anh vẫn thấ y rấ t la ̣. Ở đâu sinh ra những người không
thiế u ăn ho ̣c mà chỉ biế t ganh ghét, kèn cựa nhiề u thế ! Đế n bây giờ thì chỉ huy cũng la ̣i gán cho
anh những khuyế t điể m và thiế u sót nă ̣ng nề ... hàm chứa cả tinh thầ n coi khinh lañ h đa ̣o?
Người ta phê biǹ h nhau maĩ , nhưng cũng maĩ không hiể u và cũng không biế t phê biǹ h sao cho
đúng. Không mấ y ai chú ý đế n mô ̣t nghê ̣ thuâ ̣t phê biǹ h, để đa ̣t tới mô ̣t giá tri gia
̣ ́ o du ̣c thâ ̣t sự. Và
hơn thế , để tránh những chuyê ̣n đau lòng.
Chiń h ở đây, đầ u những năm sơ tán chố ng chiế n tranh phá hoa ̣i của My,̃ đã xảy ra mô ̣t vu ̣ thảm
sát.
Mô ̣t tố i kia, y tá Huỳnh Châu xả súng giế t bí thư Bảo Yế n cùng năm đảng viên, ngay trong mô ̣t
cuô ̣c ho ̣p chi bô ̣, những người đã phê bình và bắ t hắ n nghỉ viê ̣c cả tháng trời, chỉ để ngồ i mô ̣t chỗ
viế t đi viế t la ̣i bản kiể m điể m, yêu thiế u lành ma ̣nh, yêu không nghiêm túc, yêu không trong sáng...
Cùng thời gian ở quân y viê ̣n khác, mô ̣t y tá nhà mổ cầ m dao chuyên dùng cắ t đoa ̣n chi đâm xuyên
lồ ng ngực bác si ̃ trưởng khoa gây mê hồ i sức, cũng sau mô ̣t cuô ̣c ho ̣p phê bình!
Nhiǹ vẻ mă ̣t, đôi mắ t và thái đô ̣ của viên si ̃ quan cấ p dưới, đa ̣i tá láng máng hiể u những gì đang
diễn ra trong con người anh ta. Ông vẫn lớn tiế ng:

- Người lính nào cũng phải tuyê ̣t đố i trung thành và tuân theo mê ̣nh lê ̣nh của các cấ p chỉ huy. Tôi
dứt khoát không cho câ ̣u chuyể n ngành. Tôi giữ, là giữ đôi bàn tay câ ̣u. Câ ̣u nghe rõ nhé, tôi giữ
là giữ hai bàn tay câ ̣u. Chỉ - giữ - hai - bàn - tay - câ ̣u, tôi - không - giữ - con - người - câ ̣u!
Đa ̣i tá dằ n từng tiế ng, gay gắ t. Dứt lời, ông đâ ̣p ma ̣nh bàn tay phải xuố ng mă ̣t bàn, làm cái dấ u
chấ m cuố i. Hai chén trà uố ng dở và cái ấ m sứ Nga cùng nảy bâ ̣t lên... Bực quá! Mô ̣t si ̃ quan cấ p
dưới không tuân thươ ̣ng lê ̣nh...
Khang kinh nga ̣c về thái đô ̣ khinh ba ̣c và hách dich

̣ không ngờ của người chỉ huy. Xưa nay, ông
Minh vẫn đươ ̣c người ta đánh giá là mô ̣t vi ̣chỉ huy rấ t công bằ ng, quầ n chúng, tiǹ h cảm. Nhưng
Khang vẫn đủ biǹ h tiñ h cầ m vô ̣i lấ y tờ báo, tránh cho nó khỏi bi ̣nước trà làm ướt. Anh đâu có sơ ̣
haĩ . Bao năm trên chiế n trường, nhiề u khi đứng mổ ngay dưới tầ m đa ̣i bác, dưới những vòng lươ ̣n
của máy bay giă ̣c. Cũng không thể nhớ bao lầ n, khi đi mổ ở tuyế n trước, vùng Cánh Trung, Cánh
Nam Tây Nguyên, ông cùng đồ ng đô ̣i đã nằ m go ̣n trong vòng vây của đich...
̣
Thực ra, Khang cũng đã nóng gáy. Ông là đa ̣i tá, là viê ̣n trưởng. Chúng tôi kính tro ̣ng và tuân lê ̣nh
ông. Ông cũng phải nghi ̃ đế n phẩ m giá, hoàn cảnh cấ p dưới và lưu ý đế n chính sách hâ ̣u phương
quân đô ̣i mới phải. Ông quá coi thường cấ p dưới. Và tự đắ c, nga ̣o ma ̣n, hách dich...
̣ đâu phải là
phẩ m chấ t đa ̣o đức tố t đe ̣p của người cán bô ̣ lañ h đa ̣o?
Khang ngồ i lă ̣ng đi mấ t mô ̣t lúc lâu. Bây giờ anh mới hiể u, chính ủy ở Tây Nguyên xưa và viê ̣n
trưởng Viê ̣n quân y 101 này, đề u chỉ coi Trầ n Tử Khang như mô ̣t thứ "công cu ̣ lao đô ̣ng", mô ̣t
"phương tiê ̣n kỹ thuâ ̣t" trong tay ho ̣.
Trong bữa liên hoan sum ho ̣p gia điǹ h, nhà lañ h đa ̣o có dùng bia rươ ̣u? Khang biế t rõ, ông Minh
không ưa và rấ t biế t kiề m chế tửu sắ c. Trong những bữa tiê ̣c liên hoan, không thấ y ông đi cha ̣m
cố c với cán bô ̣ chiế n si ̃ bao giờ. Thời chố ng My,̃ trên đường 559 Trường Sơn, vi la
̣ ñ h đa ̣o này tỉnh
táo tới mức, dửng dưng bỏ ra khỏi hầ m, khi cô y tá trẻ Phan Cẩ m Hồ ng đã cởi bỏ hế t...
Khang đau xót khi hiể u rõ lòng da ̣ của người lañ h đa ̣o với mình. Vâ ̣y mà các si ̃ quan, chiế n si ̃ trong
viê ̣n ca tu ̣ng ông Minh nhân đức và rấ t gầ n chiế n si.̃
Minh xuấ t thân bầ n nông. Là người đươ ̣c cấ p trên nâng đỡ và tin câ ̣y ngay từ khi tham gia cách
ma ̣ng. Làm liên la ̣c ở tiể u đoàn Thiên Đức vài năm, chỉ huy cho Minh ho ̣c cứu thương viên, vào

đảng lúc mười tám tuổ i, rồ i ho ̣c y tá. Sau chố ng Pháp ông ho ̣c y si,̃ rồ i tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c. Sau khi
nhâ ̣n danh hiê ̣u anh hùng trên đường Trường Sơn, ông đươ ̣c ra Bắ c ho ̣c chuyên khoa ngoa ̣i cấ p
hai. Và sau cùng, ông có bằ ng phó tiế n si ̃ y khoa ở Ho ̣c viê ̣n Ki-rố p, Liên Xô. Không kể ho ̣c văn
hóa, thời gian ngồ i trên ghế các trường y khoa của ông, tính ra, vừa đúng mười sáu năm ròng!
Minh từng là đô ̣i trưởng mô ̣t đô ̣i điề u tri.̣ Trong chiế n tranh chố ng My,̃ đô ̣i điề u tri ̣như mô ̣t khoa
Nô ̣i - Ngoa ̣i kế t hơ ̣p và người đô ̣i trưởng thực chấ t là mô ̣t trưởng khoa. Ông trực tiế p cầ m dao mổ
chiń h, là phẫu thuâ ̣t viên. Khi hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh, từ nước ngoài trở về , ông
giữ chức trưởng khoa ngoa ̣i chung Quân y viê ̣n 101. Sau đó, chức viê ̣n phó, rồ i viê ̣n trưởng. Con
đường phấ n đấ u của ông thâ ̣t nỗ lực và bề n bỉ. Đáng phu ̣c. Đáng nể .
Khang chỉ đươ ̣c ho ̣c thêm mấ y tháng. Thời gian ấ y bù vào viê ̣c ra trường sớm, cũng chỉ vừa đủ
sáu năm. Như mô ̣t đứa trẻ sơ sinh non yể u, đươ ̣c người ta nuôi thêm trong cái lồ ng ấ p.
Lañ h đa ̣o, hầ u hế t đoa ̣t ho ̣c vi ̣và ho ̣c hàm cao; nhưng trình đô ̣ tay nghề của ho ̣ la ̣i thấ p. Khang đã
lý giải, các đồ ng chí ấ y mấ t nhiề u thời gian, sức lực và trí tuê ̣ cho công tác tổ chức, đường lố i, sự
vu ̣... Là Khang quý tro ̣ng ông Minh, ông Thoảng mà ngu ̣y biê ̣n thế thôi. Lañ h đa ̣o càng cầ n phải
giỏi. Không giỏi hơn người, thì các ông lañ h đa ̣o cấ p dưới thế nào; và ho ̣ thực hiê ̣n viê ̣c giáo du ̣c,
dẫn dắ t quầ n chúng bằ ng cái gi?̀
Phó tiế n si ̃ Pha ̣m Quang Minh cùng bác si ̃ chuyên khoa hai Pha ̣m Quang Thoảng năm nào cũng
đế n báo cáo các công trình mổ xẻ và điề u tri ̣ của Viê ̣n 101 ở các hô ̣i nghi ̣ khoa ho ̣c toàn ngành
quân y và y tế quố c gia. Hai ông đươ ̣c đánh giá cao về ho ̣c thuâ ̣t và khả năng thực hành. Những
nghiên cứu ấ y, do bác si ̃ Khang chủ tri,̀ và cũng do anh viế t. Dưới mỗi đề tài khoa ho ̣c y ho ̣c,
thường ghi tên mô ̣t nhóm tác giả. Sau khi đươ ̣c lañ h đa ̣o duyê ̣t và cho đánh máy nhiề u bản, ho ̣ tên
anh không bi ̣bỏ đi, nhưng ba chữ "Trầ n Tử Khang" bao giờ cũng chỉ đươ ̣c xế p ở cuố i. Đấ y là vi ̣
trí của cô ̣ng sự.
Mô ̣t hôm, mấ y tờ báo đăng tin Nguyễn Truy, mô ̣t người quen biế t Khang, cắ t đô ̣ng ma ̣ch cổ tay tự
sát ở Hà Nô ̣i. Truy để la ̣i mô ̣t lá thư tuyê ̣t mê ̣nh, tố cáo giáo sư viê ̣n trưởng cướp trắ ng mấ y công
trình khoa ho ̣c của miǹ h!
Khang thương tiế c mô ̣t con người giàu nhiê ̣t huyế t với công viê ̣c nghiên cứu ký sinh trùng ở nước
ta. Những sinh vâ ̣t nhỏ bé, mà gây nhiề u nguy ha ̣i to lớn cho con người. Nhưng anh cũng thầ m

trách nhà khoa ho ̣c đã không nghi ̃ đế n bố me ̣ già, anh chi ̣em ruô ̣t thit,̣ cùng vơ ̣ con lúc nào cũng
hế t lòng yêu thương và trông câ ̣y miǹ h!
***
Khang đă ̣t la ̣i hai cái chén ông Minh vừa đâ ̣p bàn làm đổ . Ông nhìn đa ̣i tá thủ trưởng như thể là
người lầ n đầ u tiên miǹ h đươ ̣c gă ̣p mă ̣t. Cái đâ ̣p bàn của ông ở nhà riêng, với khách, khác với hành
đô ̣ng đó ta ̣i cơ quan nhiề u lắ m!
Nhà lañ h đa ̣o đã ngừng lời khá lâu, ông vẫn còn đỏ mă ̣t tiá tai. Khang cố kiề m chế gio ̣ng nói cho
đúng tinh thầ n và cương vi cu
̣ ̉ a mô ̣t si ̃ quan cấ p dưới:
- Thủ trưởng đã thâ ̣t lòng. Vâ ̣y em cũng xin đươ ̣c nói thẳ ng. Không bao giờ đa ̣i tá giữ bác si ̃ Trầ n
Tử Khang ở đây đươ ̣c nữa!
Khang nói châ ̣m, rõ ràng, điề m tiñ h và chính ông cũng không ngờ... là mình vẫn có thể mỉm cười.
Minh nga ̣c nhiên. Lời nói và thái đô ̣ của thằ ng này có cái gì khang khác, bấ t thường? Mă ̣t ông tái
đi rấ t nhanh. Nó thông minh, trình đô ̣ chuyên môn là nhấ t. Nhưng mình là chỉ huy, là lañ h đa ̣o.
Miǹ h quấ t chí ma ̣ng như thê, để nó thấ y rõ cái thân phâ ̣n... Vừa xong, nó dám tuyên bố là sẽ bỏ đi,
mà nó còn cười nữa chứ! Nó giễu miả , coi thường miǹ h chắ c?
Ông thoáng nghi ̃ tới cái vu ̣ thằ ng Huỳnh Châu gầ n ba chu ̣c năm về trước. Nhưng ông yên tâm
ngay. Chí ít, đa ̣i tá cũng đã hiể u rõ nhân cách của người đang đố i thoa ̣i với miǹ h.
Khang nói tiế p, gio ̣ng vẫn điề m đa ̣m:
- Thủ trưởng quân hàm đa ̣i tá, chức viê ̣n trưởng, thầ y thuố c nhân dân! Thủ trưởng số ng cùng phu
nhân và các công tử, tiể u thư trong biê ̣t thự to đe ̣p ngay quê hương mình. Điề u đó hoàn toàn xứng
đáng với những cố ng hiế n của bác cho cách ma ̣ng, cho quân đô ̣i và cho nhân dân.
Đa ̣i tá chưa kip̣ ứng đáp, Khang đã tiế p, với mô ̣t gio ̣ng nói bình thản, hoàn toàn như của người
khác:

- Bác si ̃ Trầ n Tử Khang... Me ̣ góa sớm, số ng mô ̣t miǹ h; nay cu ̣ đã già yế u và vừa qua mô ̣t trâ ̣n ố m
thâ ̣p tử nhấ t sinh. Vơ ̣ chồ ng Khang ly hôn, từ ngày đầ u chố ng My.̃ Con gái ở với bà nô ̣i, đi xa đã
lâu. Vì thế , gia đình anh ta có thể còn phải chiụ thêm những tai ho ̣a mới.
Bây giờ, như đa ̣i tá nói, rõ ràng...
Viên đa ̣i úy chào người chỉ huy và bước ra ngoài.
Trời tố i đã lâu. Ngo ̣n đèn ở cửa nhà ông Minh đỏ qua ̣ch, lù mù, phủ xuố ng cái sân lát ga ̣ch Giế ng
Đáy mô ̣t mầ u tố i xẫm. Khang thấ y xố n xang như mình sắ p đươ ̣c cởi bỏ binh phu ̣c. Viê ̣n trưởng
thừa biế t cái thằ ng Khang này đã quyế t viê ̣c gi,̀ bao giờ cũng thực hiê ̣n bằ ng đươ ̣c.
Đang rảo bước chơ ̣t Khang đi châ ̣m la ̣i. Bấ t giác anh thở dài và thấ y lòng buồ n vô ha ̣n. Mình sẽ đi
khỏi nơi đây. Thủ trưởng không chuẩ n y, mình cũng đã nă ̣ng tình nghiã với bê ̣nh viê ̣n và mảnh đấ t
này, nhưng không thể không gắ ng dứt ra để trở về nhà. Viê ̣c ấ y không hề vi pha ̣m kỷ luâ ̣t quân
đô ̣i... Mà dù có thế nào, đa ̣i tá cũng không thể nổ súng. Làm sao ông có thể nổ súng?

Kỳ 2
Những ai quen biế t đề u rấ t nga ̣c nhiên, Trầ n Tử Khang, mô ̣t si ̃ quan quân y có uy tiń , mà chuyể n
ngành dễ dàng. Nhiề u bác si ̃ ra quân, xin về tỉnh lẻ hoă ̣c vùng sâu vùng xa cũng còn vấ t vả, lăn lên
lô ̣n xuố ng, không xong. Đằ ng này, bác si ̃ Khang về hẳ n thủ đô; mô ̣t viê ̣c phức ta ̣p, khó khăn, tố n
kém... không chỉ với thời gian, công sức.
Đa ̣i tá Minh không chấ p nhâ ̣n viê ̣c hơ ̣p lý hóa gia đình của miǹ h, làm Khang tuy đã quyế t tâm, vẫn
phải dùng dằ ng, phân vân đế n cả tháng trời. Không có cách nào khác, bấ t đắ c di,̃ Khang phải lên
thẳ ng cấ p trên. Trưởng phòng tổ chức cán bô ̣ quân khu, đa ̣i tá Lê Hoành tiế p ân nhân của gia điǹ h
mình niề m nở, trân tro ̣ng, và ông đáp ứng nguyê ̣n vo ̣ng của Khang chỉ sau vài giờ.
Gầ n năm năm trước, ông Hoành đã đưa con gái miǹ h đế n Quân y viê ̣n 101, sau khi ông đo ̣c đươ ̣c
mô ̣t bài viế t ngắ n in trên trang bố n tờ Quân Đô ̣i Nhân Dân. Bài báo nói về công viê ̣c nghiên cứu
say mê, cầ n mẫn và những kế t quả tố t đe ̣p của bác si ̃ Trầ n Tử Khang trong nhiề u loa ̣i phẫu thuâ ̣t
lớn ở đây.
Vừa khép la ̣i hai cánh cửa, Khang dừng tay không bấ m khóa, vì thấ y có tiế ng người chào ở sau
lưng mình. Anh ngoảnh ra, khách đã ở ngay trước thề m. Mô ̣t người đàn ông tóc đã có nhiề u sơ ̣i
ba ̣c với bô ̣ quân phu ̣c không còn mới, và cũng không quân hàm, quân hiê ̣u. Bám vào cánh tay ông
là mô ̣t cô gái trẻ, mă ̣c thường phu ̣c; như đã ố m đau lâu ngày, xanh lướt và gầ y tong teo. Nhin
̀ qua,
biế t ngay là hai cha con. Mô ̣t mình, cô gái xiêu ve ̣o này chắ c khó đứng vững.
Khi đã vào trong phòng, người cha nói:
- Biế t bác si ̃ đã đế n giờ đi làm. Nhưng tôi xin anh mấ y phút.
Con gái tôi cắ t ruô ̣t thừa ở bê ̣nh viê ̣n tin̉ h. Vế t mổ bi ̣rò bu ̣c ngay sau khi cắ t chỉ it́ ngày. Mô ̣t năm
qua, ho ̣ đã mổ la ̣i cho cháu hai lầ n, nước phân vẫn chảy rề u rê ̣u. Bây giờ nó ngày mô ̣t gầ y mòn,
suy nhươ ̣c... - Ông chỉ vào cô gái, ánh mắ t xót thương: - Để khỏi mấ t thời giờ, tôi gă ̣p trực tiế p
anh, mà không đế n chỗ các đồ ng chí chỉ huy viê ̣n và cũng không qua phòng khám.
Khang nhìn thấ y ô tô của khách đỗ ngay đường vào khu doanh tra ̣i. Người cha sẽ đưa con đi Hà
Nô ̣i, nế u Khang không nhâ ̣n mổ giúp?
Nể cha con người bê ̣nh tin câ ̣y, Khang khám cho cô gái ngay trong phòng ở của mình. Băng ga ̣c
của cô thấ m ướt mô ̣t thứ nước mầ u vàng rấ t nă ̣ng mùi. Mô ̣t vùng da viêm trơ ̣t đỏ hỏn có cái se ̣o
to, trên đó có mô ̣t cái lỗ tròn nhỏ, ở bên bu ̣ng phải. Cô gái da bo ̣c xương. Không có gì khó chẩ n
đoán. Đây là mô ̣t trường hơ ̣p rò ruô ̣t sau mổ .
Đường rò bê ̣nh lý đó, cũng là lỗ rò kinh tế ; quan tro ̣ng hơn, nó là mô ̣t lỗ rò sức khoẻ. Tai biế n này
gây ra mô ̣t nỗi lo lắ ng ghê gớm cho cả gia điǹ h và tình tra ̣ng hoảng loa ̣n tinh thầ n cho chính cô
gái.
Tim ma ̣ch cô đâ ̣p loa ̣n xa ̣ và huyế t áp giảm thấ p. Cô sẽ chế t vì suy kiê ̣t nế u còn ở nhà lâu hơn.
Trên phim chu ̣p có bơm thuố c cản quang, Khang thấ y đường rò qua thành bu ̣ng tách ra làm hai,
mô ̣t vào manh tràng và mô ̣t vào ruô ̣t non. Lỗ rò thứ hai giải thić h sự suy kiê ̣t nă ̣ng nề của người
bê ̣nh. Anh biế t vì sao những cuô ̣c mổ của các đồ ng nghiê ̣p ở bê ̣nh viê ̣n tin̉ h thấ t ba ̣i.

Sau hơn hai tuầ n hồ i sức và chuẩ n bi,̣ mô ̣t nửa đa ̣i tràng của bê ̣nh nhân Lê Hoài Thu đươ ̣c Khang
cắ t bỏ. Bảy ngày sau cắ t chi,̉ vế t mổ liề n se ̣o. Bê ̣nh rò ruô ̣t không còn, nhưng cô gái vẫn còn rấ t
yế u..
***
Vố n quý tro ̣ng các nhà giáo, ngoài viê ̣c thăm bê ̣nh, Khang còn nói chuyê ̣n với Thu về viê ̣c da ̣y
ho ̣c, về văn chương và cuô ̣c số ng gia điǹ h... Khang cho mô ̣t y lê ̣nh khác thường, truyề n máu sau
mổ , truyề n đa ̣m, cùng các loa ̣i dich
̣ khác trong nhiề u ngày liên tu ̣c. Anh la ̣i cho cô chế đô ̣ hô ̣ lý
cấ p mô ̣t và ăn uố ng dinh dưỡng cao. Viê ̣c vâ ̣n đô ̣ng ta ̣i chỗ và tâ ̣p đi la ̣i sớm cũng giúp cô hồ i phu ̣c
khá nhanh. Hơn mô ̣t tháng sau, thể tra ̣ng nàng đã rấ t tố t. Các đường nét trên khuôn mă ̣t Thu đề u
thanh thoát, nhuầ n nhu ̣y. Tuy nước da còn xanh xao, nhưng nàng nói chuyê ̣n rấ t có duyên và tỏ ra
là người hiể u biế t.
Từ năm cuố i phổ thông đế n ngày trở thành cô giáo, nhiề u chàng trai ngấ p nghé, tán tỉnh, nàng
chưa nhâ ̣n lời yêu ai. Xinh đe ̣p, la ̣i là con gái đầ u của ông đa ̣i tá, nàng có quyề n cho ̣n lựa mô ̣t ý
trung nhân đúng với ý mình.
Thu tự biế t miǹ h xứng đáng với mô ̣t người đàn ông đức đô ̣ và tài năng. Bác si ̃ có bàn tay vàng,
tưởng chỉ biế t ra ̣ch mổ bu ̣ng người, không ngờ anh cũng yêu văn chương nhiề u thế ? Anh đo ̣c nhiề u
hơn cả những giáo viên da ̣y văn như miǹ h. Thu cũng chưa từng gă ̣p mô ̣t thầ y thuố c nào tâ ̣n tu ̣y
với bê ̣nh nhân như anh ta. Mô ̣t người đàn ông tố t, vì sao anh chiụ bấ t ha ̣nh? Phải chăng anh chưa
gă ̣p đươ ̣c mô ̣t phu ̣ nữ tử tế ? Anh Khang ơi, em sẽ rấ t vui lòng...
Mô ̣t sáng, nhân lúc Khang không để ý, nàng bỏ vào túi áo blouse của bác si ̃ mô ̣t bức thư dài.
Sau những cuô ̣c chuyê ̣n trò, Khang biế t Thu ngày mô ̣t thiê ̣n cảm với miǹ h. Lá thư của nàng giúp
Khang hiể u rõ ràng hơn. Nhưng, dù đang đơn đô ̣c, dù khát khao mô ̣t cuô ̣c số ng lứa đôi, Khang
vẫn phải dằ n lòng. Khang không quên đươ ̣c Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh, và cũng không quên câu thứ
sáu lời thề Hippocrates, tránh mo ̣i hành vi xấ u xa, cố ý và đồ i ba ̣i nhấ t, là cám dỗ phu ̣ nữ.
Khang trăn trở rấ t nhiề u. Nế u ta yêu Thu, hành vi ấ y là xấ u xa, đồ i ba ̣i? Nế u cả hai yêu thương
nhau chân thành, và ta sẽ cưới nàng làm vơ ̣, có phải là ta cám dỗ nàng không?
Không! Ta chưa từng và cũng không bao giờ có hành vi đê tiê ̣n ấ y.
Nhưng rồ i người đời hiể u lầ m và sẽ đàm tiế u, nế u ta làm theo ý nguyê ̣n của trái tim miǹ h; nế u ta
vươ ̣t qua gianh giới giữa thầ y thuố c và bê ̣nh nhân với cô gái này. Vì ác thay, chính ta là người đã
cầ m dao mổ , ra ̣ch, cắ t, khâu, nố i... mô ̣t trong những lu ̣c phủ ngũ ta ̣ng của nàng.
Nghe nói, trong khi mổ bác si ̃ Khang rấ t dễ nổ i nóng. Thâ ̣m chí anh quát mắ ng, nă ̣ng lời, với những
người phu ̣ giúp... Vâ ̣y mà tiế p xúc ở buồ ng bê ̣nh, ở bên ngoài, khi nào anh cũng mề m mỏng,
nhường nhin, ̣ nhu mi?̀ Với người bê ̣nh, với miǹ h, lúc nào anh cũng tỏ ra nghiêm túc, tâ ̣n tiǹ h, lich ̣
sự và thân ái. Thời gian đầ u mới quen không nói, bây giờ đã biế t mình rấ t thương mế n đấ y, mà
anh vẫn... như mô ̣t người rấ t chi là vô tư. Anh dừng la ̣i ở cái đỉnh cao khắ c kỷ!
Thu đau khổ , bởi lòng kiêu hañ h của nàng đã bi ̣sự im lă ̣ng của Khang làm cho tổ n thương. Cảm
giác bi ̣ coi thường, bi ̣ loa ̣i bỏ, bi ̣xúc pha ̣m... xâm chiế m tâm hồ n và dầ n dầ n trở nên nă ̣ng nề đố i
với nàng. Có lúc nàng giâ ̣n anh đế n mức nghe ̣t thở... bởi thấ y bác si ̃ như mô ̣t kẻ la ̣nh lùng, nghiê ̣t
̣
nga,̃ thiế u hiể u biế t và không chút vi tha. Anh ta chê miǹ h bê ̣nh tâ ̣t? Chê thân thể miǹ h không còn

nguyên lành? Thì cũng chỉ là những vế t se ̣o ngoài da do cái con dao mổ . Cái se ̣o ở bu ̣ng miǹ h to
và dài, thân thể kiê ̣t quê ̣ là nỗi đau khổ của mình. Có thế , là do đồ ng nghiê ̣p của anh và chiń h bàn
tay anh đấ y chứ? Nế u cuô ̣c mổ ruô ̣t thừa tố t đe ̣p, nế u ho ̣ mổ giỏi, cái se ̣o ấ y cũng rấ t nhỏ và cũng
ngắ n thôi. Miǹ h sẽ khỏi bê ̣nh và biǹ h phu ̣c nhanh chóng; miǹ h đã không phải đau đớn về thể xác
và khổ tâm maĩ như thế này! Anh ta không cảm nhâ ̣n đươ ̣c miǹ h đã có thiê ̣n cảm, cũng không biế t
tâm hồ n mình trong trắ ng, thể xác miǹ h trinh ba ̣ch! Mình đã tâm sự cả trong thư rồ i cơ mà? Có thể
nào thư đã rơi mấ t, khi anh chưa kip̣ đo ̣c nó? Hay anh ta chê miǹ h chỉ là mô ̣t cô giáo quèn? La ̣i là
cô giáo da ̣y văn! Mà da ̣y môn văn ở thời buổ i này, thì nước non gi?̀ Anh sơ ̣ trách nhiê ̣m? Da ̣i gì
lấ y mô ̣t cô gái ố m o la ̣i đã phải chiụ những bố n lầ n mổ nát bu ̣ng làm vơ ̣! Nhưng rồ i sau cuô ̣c mổ
này, miǹ h khỏe la ̣i chứ? Dù thế nào, thể xác và phẩ m giá miǹ h vẫn cứ nguyên lành. Anh là mô ̣t
con người tự do, tài năng nhưng kiêu nga ̣o và tinh thầ n không có cái mà người đời go ̣i là quân tử,
cao thươ ̣ng? Bác si ̃ nông ca ̣n hay vô cảm, vô tiǹ h? Nàng chán nản, buồ n rầ u vô ha ̣n. Em không có
ý nghi ̃ thiế u trong sáng gì về người vơ ̣ cũ của anh đâu. Em cũng không đả đô ̣ng, không hỏi gì anh
̣ cả. Em không hề làm gì để anh tổ n thương thêm. Những gì em biế t đươ ̣c là từ y bác si,̃ y
về chi ta
tá trong khoa của anh. Ho ̣ tự đế n nói với em đấ y chứ. Anh là mô ̣t người đàn ông kiêu hañ h và
ngấ m ngầ m nga ̣o ma ̣n? Hay anh đã sơ ̣ đàn bà? Và anh chấ p nhâ ̣n mô ̣t cuô ̣c số ng đơn đô ̣c suố t cả
quañ g đời còn la ̣i?
Không lâu nàng tự hiể u ra, Khang không phải ha ̣ng người như nàng đã nghi.̃ Khi đó, nàng mới
khóc thầ m và khóc rấ t nhiề u. Suy nghi ̃ ngày đêm, nàng không rõ vì sao mình phải thấ t vo ̣ng? Vì
sao cái điề u mong muố n tố t đe ̣p cho cả hai người của nàng không thành? Trái tim nàng phải chiụ
giày vò dữ dô ̣i. Nỗi khổ quá to lớn, vì nàng thấ y danh dự và phẩ m giá mình đã bi ̣ chà đa ̣p. Nàng
trinh ba ̣ch cả từ hai bàn tay và că ̣p môi, vầ ng trán... yêu mô ̣t người đàn ông đơn đô ̣c, mô ̣t con, vơ ̣
bỏ mà không toa ̣i nguyê ̣n! Nàng có lỗi không? Có sai lầ m không? Yêu thầ y thuố c của mình là
không đươ ̣c sao!
Khang it́ nhiề u hiể u tâm tư sâu kiń của cô gái trẻ. Nhưng Lời thề ràng buô ̣c anh. Khang rấ t muố n
cô hiể u, mà không thể giải thić h gì cho nàng, về nỗi khổ tâm của miǹ h. Viế t thư cho Thu, anh cũng
thấ y rấ t khó diễn đa ̣t nhờ các câu chữ. Anh đành làm ngơ, như miǹ h không hiể u, không biế t; như
không có bức thư của nàng. Cái giới ha ̣n giữa thầ y thuố c và bê ̣nh nhân là không thể xâm pha ̣m,
không thể xóa bỏ, không thể vươ ̣t qua. Ngoài lời thề Hippocrates, Khang còn nhớ lời thề của chính
mình, khi yêu Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh. Ta chỉ yêu mô ̣t nàng thôi. Khang cũng không hiể u vì sao
mình nhanh chóng thân thương Thu đế n thế ? Sức khỏe và cân nă ̣ng của Thu đang tăng dầ n lên, đã
gầ n đươ ̣c như khi nàng chưa mổ lầ n đầ u. Khang quý Thu, có lẽ vì nàng xinh đe ̣p, trong sáng và
mỗi ngày mô ̣t khỏe, la ̣i càng duyên dáng thêm; cũng vì anh sớm nhâ ̣n ra nàng đã yêu miǹ h.
Không chỉ vì mong muố n của người cha đa ̣i tá, sự lo lắ ng của bà me ̣ và những người thân, mà còn
vì thiê ̣n cảm của mình, Khang đã để Thu nằ m viê ̣n mô ̣t thời gian dài. Lãnh đa ̣o khoa và chỉ huy
viê ̣n cũng thấ y, đây là mô ̣t bê ̣nh cảnh nă ̣ng nề . Mổ cắ t nửa đa ̣i tràng ở bê ̣nh viê ̣n này không nhiề u.
Hơn nữa, Thu la ̣i là mô ̣t trường hơ ̣p đã phải chiụ những bố n lầ n mổ , cơ thể suy kiê ̣t. Nhưng cái
chiń h là ho ̣ nể sơ ̣ quyề n lực của ông trưởng phòng tổ chức cán bô ̣ cấ p trên. Đa ̣i tá Lê Hoành có
quyề n tham mưu, đề đa ̣t với chỉ huy viê ̣c cấ t nhắ c và điề u đô ̣ng... Không rõ có ai biế t mố i thiê ̣n
cảm giữa Khang và Thu không, nhưng ho ̣ mă ̣c cho Khang để bê ̣nh nhân của mình nằ m điề u tri nô ̣ ̣i
trú bao lâu cũng đươ ̣c.
Rồ i nàng cũng xin xuấ t viê ̣n. Đó là mố i tơ vương buồ n, nên Khang chỉ kiń đáo theo dõi sức khỏe
của nàng qua mô ̣t người số ng gầ n gia điǹ h ông Hoành mà không để mô ̣t ai khác cũng như nàng

hay biế t. Nàng lấ y chồ ng sau đó không lâu, và cũng không mô ̣t lầ n tim
̀ gă ̣p la ̣i Khang. Mô ̣t thời
gian dài đã qua, Khang vẫn thấ y lòng miǹ h sắ t la ̣i. Anh buồ n maĩ .
Trước và sau người con gái này, Khang đã khám xét, mổ xẻ và chữa tri ̣ cho rấ t nhiề u phu ̣ nữ trẻ
tuổ i. Không có ai để la ̣i trong anh mô ̣t tiǹ h cảm thân thương đă ̣c biê ̣t như nàng. Sự hiể u biế t máy
móc và cứng nhắ c về lời thề nghề nghiê ̣p cùng những dằ n vă ̣t, day dứt khôn nguôi về tình yêu và
ha ̣nh phúc đeo bám anh suố t đời.
Tuy có mố i ân nghiã , nhưng đa ̣i tá Hoành giải quyế t viê ̣c chuyể n ngành của Khang hoàn toàn đúng
với chiń h sách, mà trước đó vì công viê ̣c và lơ ̣i ić h cu ̣c bô ̣, ông viê ̣n trưởng Viê ̣n quân y 101 đã
không chấ p nhâ ̣n.
Khang đã tâm sự với Ngô Thi ̣Ngân Hà nhiề u chuyê ̣n. Riêng về Lê Hoài Thu, thì không.
***
Ngân Hà mời và đưa Khang đế n quán Cà phê đắ ng.
Hai người cho ̣n mô ̣t góc vắ ng. Sau it́ chuyê ̣n vẩ n vơ, tào lao, nàng nói:
- Mới về , nên anh chưa biế t. Trước kia, Sản và Ngoa ̣i của bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc là hai khoa riêng
biê ̣t, như tấ t cả các bê ̣nh viê ̣n cùng ha ̣ng ở ta đấ y chứ. Từ khi khoa em mắ c khuyế t điể m, giám đố c
mới quyế t đinh ̣ nhâ ̣p vào làm mô ̣t đấ y, anh a ̣. - Nàng giải thić h: - Để các bác si ̃ hai chuyên khoa
dao kéo hơ ̣p tác, hỗ trơ ̣ lẫn nhau. Và ông giám đố c có điề u kiê ̣n thâu tóm, tâ ̣p trung quyề n lực.
- Khoa Sản có lỗi gì mà to chuyê ̣n thế ?
- Lỗi mổ chế t người, anh a ̣.
- Cu ̣ thể ?
- Em kể . Nhưng anh phải hứa, không đươ ̣c nói la ̣i với bấ t kỳ ai trong bê ̣nh viê ̣n miǹ h đấ y nhé! Hứa
nhé?
- Nhấ t đinh
̣ rồ i.
- Anh hứa rồ i đấ y! Nhớ là đã hứa đấ y.
Câu chuyê ̣n Hà sắ p kể , trong bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc ai chẳ ng biế t, nhưng nàng nhắ c đi nhắ c la ̣i, bắ t
Khang phải hứa giữ bí mâ ̣t. Nhìn thẳ ng vào mắ t anh, như để xác đinh ̣ chính xác và chắ c chắ n lời
hứa đã đươ ̣c "đóng đinh" hay chưa, rồ i nàng mới nói tiế p:
- Cách đây đã năm năm, bác si ̃ Thủ mổ mô ̣t ca u xơ tử cung. Hơn mười ngày sau, bê ̣nh nhân lăn
đùng ra chế t. Mổ xác, phát hiê ̣n con người xấ u số ấ y bi ̣ông làm thủng bàng quang, nước tiể u tràn
đầ y ổ bu ̣ng. Thế là khoa Sản bi ghe
̣ ́ p vào với khoa Ngoa ̣i. Ông Thủ bi ha ̣ ̣ chức và chắ c là đau đớn,
về khoản lương phu ̣ cấ p trách nhiê ̣m cũng phải giảm đi.
Khang hỏi:
- Anh Thủ về đây lâu chưa?
- Để em nhớ la ̣i. Mười năm. Mười năm chẵn rồ i, anh a ̣.

- Tuổ i nghề ?
- Trên ba mươi năm. Anh ấ y vố n là phó giám đố c mô ̣t bê ̣nh viê ̣n Phu ̣ Sản của mô ̣t tin̉ h lẻ.
- Bác si ̃ Thủ không kèm că ̣p, hướng dẫn cho các em mổ à?
- Lañ h đa ̣o sơ ̣ bi ̣va ̣ lây! Hơn nữa, anh cũng biế t chứ còn la ̣ gi,̀ cái tinh thầ n "nhấ t nghê ̣ tinh, nhấ t
thân vinh" từ xa xưa vẫn còn truyề n la ̣i tới tâ ̣n bây giờ!
Khang im lă ̣ng vẻ nghi ̃ ngơ ̣i. Ngân Hà hỏi:
- Từ ngày về Hà Nô ̣i, anh có phải đi làm thêm không?
- Chỉ đôi khi, anh có xử trí mô ̣t vài ca đă ̣c biê ̣t ta ̣i nhà, chứ không làm thêm ở mô ̣t phòng khám
nào. Xưa nay, cấ p cứu ngoa ̣i khoa ở đâu cũng nhiề u.
Khang muố n nói, miǹ h làm gì còn thời gian rỗi raĩ . Rồ i anh hỏi la ̣i:
- Hà làm thêm ở đâu?
Chưa tiế p xúc nhiề u, nhưng Hà nhanh chóng nhâ ̣n ra bác si ̃ Khang chấ t phác và chân thâ ̣t hơn
người. Anh ta quan tâm đế n mình? Mà cho dù là người thế nào đi nữa, thì mới từ quân đô ̣i chuyể n
ra, la ̣ nước la ̣ cái, ai chẳ ng phải tim
̀ người để ta ̣o dựng phe cánh? Thời đa ̣i này, làm nghề nào cũng
phải tiń h chuyê ̣n móc ngoă ̣c, bè phái. Ngành nghề nào cũng phải liên kế t, ta ̣o dựng cánh hẩ u để có
những lơ ̣i ić h nhóm... Và như thế , mỗi cá nhân mới có thể an toàn, tồ n ta ̣i và phát triể n. Anh ta la ̣i
là bác si ̃ ngoa ̣i khoa. Phẫu thuâ ̣t sản phu ̣ it́ mă ̣t bê ̣nh. Vâ ̣y mà nhiề u bác si ̃ đã gă ̣p những phen điêu
đứng, khố n khổ , vì chuyê ̣n tai biế n mổ xẻ. Chuyên khoa ngoa ̣i có nhiề u loa ̣i phẫu thuâ ̣t hơn. Tính
chấ t đa da ̣ng, phức ta ̣p, nguy hiể m của nó cũng nhiề u hơn. Cái nghề ra ̣ch mổ bu ̣ng người, mấ y ai
không gă ̣p rủi ro? Giáo sư, tiế n si ̃ cũng không ít người đã ngã chổ ng vó! Thiế u vây cánh trơ ̣ giúp,
bênh vực, che chắ n; không phe phái, không ô dù, không biế t đường lố i, ngõ ngách, hang ổ mà cha ̣y
cho ̣t... thì chỉ có mort sớm. Người này chắ c không khó lôi kéo và biế t đâu, sau này có thể nhờ câ ̣y
đươ ̣c nhiề u cũng nên? Giám đố c bê ̣nh viê ̣n Bùi Cường đang kiêm chức trưởng khoa Ngoa ̣i Sản.
Công viê ̣c lañ h đa ̣o bao giờ chẳ ng nhiề u sự vu ̣. Khi bê ̣nh viê ̣n phát triể n hơn, Cường không thể ở
dưới khoa lâm sàng, không thể kiêm nhiê ̣m maĩ đươ ̣c. Triǹ h đô ̣ mổ xẻ của anh ta la ̣i quá ha ̣n chế .
Mổ nhỏ cũng chưa dám tự miǹ h làm đô ̣c lâ ̣p bao giờ. Lúc nào chẳ ng phải núp dưới cái bóng giáo
sư Nguyễn Đức Tấ n? Không biế t mổ xẻ, mà làm trưởng khoa lâu, thì cũng phải ngươ ̣ng chứ! Có
thể anh ấ y sẽ phải đề ba ̣t Trầ n Tử Khang thay miǹ h? Xem ra người này cũng xứng đáng trưởng
khoa. Hỏi về chuyên môn, thấ y cái gì cũng biế t că ̣n ke,̃ tỉ mỉ, sâu rô ̣ng và cu ̣ thể . Ông bà ngoa ̣i
chẳ ng đã nói nhiề u lầ n, người khôn dồ n ra mă ̣t hay người khôn thử tiế ng, người ngoan thử lời là
gì? Miǹ h cầ n có ý thức đầ u tư từ xa.
Nghi ̃ thế , Ngân Hà cũng đáp la ̣i, thành thâ ̣t:
- Cảm ơn anh quan tâm. Đồ ng lương tháng nuôi thân mình chưa đủ, em la ̣i còn đứa con gái nữa.
Nó càng lớn càng tố n. Nhiề u chuyê ̣n cầ n tiề n lắ m. Đi làm ngoài, thu nhâ ̣p khá hơn lương bê ̣nh
viê ̣n. Những năm vơ ̣ chồ ng chưa ly di,̣ ông bà nô ̣i cháu chưa mấ t, em rấ t nă ̣ng gánh. Bố me ̣ chồ ng
đề u già, la ̣i là dân thường không có lương hưu. Mà số ng ở thủ đô Hà Nô ̣i, cái gì cũng đắ t đỏ...
- Ngân Hà làm thêm ở phòng khám nào?

- Em không làm nghề miǹ h, anh a ̣. Hà Nô ̣i ta châ ̣m hơn Hồ Chí Minh. Chắ c anh chưa để ý, cả
thành phố này mới có mô ̣t số phòng khám nhỏ bé. Chưa thấ y mô ̣t bê ̣nh viê ̣n tư nhân nào. Đô ̣i ngũ
bác si ̃ nổ i tiế ng và giáo sư, tiế n si ̃ đã về hưu la ̣i hơi bi nhiề
̣ u.
Khang nga ̣c nhiên:
- Ngân Hà làm thêm mà không làm thầ y thuố c! Vâ ̣y Hà làm gì?
- Em làm phu ̣ thầ u xây dựng, và mấ y viê ̣c linh tinh.
Bác si ̃ chuyên khoa sản, tha ̣c si ̃ y khoa, mà đi làm phu ̣ viê ̣c cho cai thầ u xây dựng? Trời đấ t ơi!
Khang kêu thầ m và hế t sức nga ̣c nhiên:
- Hà phải ra công trường, phải mua bán ga ̣ch ngói, xi măng, sắ t thép... Phải câ ̣p nhâ ̣t giá cả vâ ̣t liê ̣u
xây dựng biế n đô ̣ng lên xuố ng, công xá đắ t rẻ... Nhiề u bài toán kinh tế , tài chính phức ta ̣p phải
quan tâm, trù liê ̣u, tiń h toán mỗi ngày?
Chỉ hỏi Ngân Hà ngắ n go ̣n, giản đơn như vâ ̣y, nhưng Khang băn khoăn và thấ y thương nàng rấ t
nhiề u. Công viê ̣c của thầ y thuố c là khám chữa bê ̣nh. Bác si ̃ Ngân Hà đã không để thời gian, sức
lực, trí tuê ̣ cho nghề nghiê ̣p. Nàng làm viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n, la ̣i dành tâm huyế t cho những bản hơ ̣p
đồ ng xây dựng nhà cửa? Phải quan tâm đế n những ngày khởi công, đào móng, đóng co ̣c... rồ i xúc
tiế n và hoàn thiê ̣n công trình... Phải tìm kiế m, cho ̣n lựa những toán thơ ̣ giỏi và trung thực. Phải
canh chừng những công nhân kiêm nghề trô ̣m đa ̣o, không đâu không có... Nàng phải lăn lô ̣n, vì
đồ ng tiề n, vì cuô ̣c số ng gia đình thiế u thố n, khó khăn!
Vâ ̣y, thời gian đâu cho Ngân Hà đo ̣c sách; sức lực đâu dành cho người bê ̣nh; đầ u óc đâu cho nghiên
cứu khoa ho ̣c? Không tâm huyế t với nghề , lấ y đâu ra kiế n thức, và nhấ t là chấ t lươ ̣ng khám xét,
chấ t lươ ̣ng mổ xẻ, chấ t lươ ̣ng điề u tri?̣ Tấ t cả những cái đó đề u liên quan, ảnh hưởng đế n tiǹ h tra ̣ng
tố t xấ u, và đó là sinh ma ̣ng bê ̣nh nhân. Những người đau ố m biế t bác si ̃ của mình đang ngày đêm
tấ t bâ ̣t trên các công trường xây dựng, chỉ với những cát sỏi, sắ t thép, xi măng... đâu còn tin câ ̣y,
đâu dám phó thác... Sự số ng và cái chế t, bình an và tai biế n cơ mà! Khang lo cho Ngân Hà. Anh
cũng buồ n và thấ y chuyê ̣n của nàng đươ ̣m mô ̣t nỗi chua cay, đắ ng chát, bêu riế u... đủ mo ̣i cung
bâ ̣c miả mai cho cái nghề nghiê ̣p thầ y thuố c của mình!
Ngân Hà không đủ số ng bằ ng lương! Nàng phải đi làm phu ̣ thầ u xây dựng. Người cựu binh thấ y
xấ u hổ và cũng thấ y nhu ̣c, như chính mình đã phải chiụ lăng ma ̣ nă ̣ng nề , phỉ báng ghê gớm.
Mỗi tuầ n Hà có mô ̣t hoă ̣c hai ngày trực. Người trực phải có mă ̣t hai bố n trên hai bố n giờ ở trong
bê ̣nh viê ̣n. Phiên trực nào Ngân Hà cũng gửi đồ ng nghiê ̣p. Nàng ra ngoài phố nhiề u giờ liề n. Nơi
này, chỗ kia... mấ y cái nhà đề u đang làm dở. Chủ thầ u thúc giu ̣c. Gia chủ bức xúc... Người có
nhiề u tiề n thì dễ cáu kin̉ h, nổ i nóng, bấ t biǹ h...
Khang ngồ i im lă ̣ng.
- Vâ ̣y mà em cũng chỉ đủ chi tiêu tằ n tiê ̣n thôi, anh a ̣.
Thấ y Khang vẫn lă ̣ng thinh như nghe ̣n lời; nàng cảm đô ̣ng tiế p:
- Không có khoản làm thêm ấ y thì em biế t xoay xở thế nào!
- Những công viê ̣c Hà vừa kể có mấ t nhiề u thời gian không?

- Tấ t cả các ngày thứ bảy, chủ nhâ ̣t. Ngày khác, thì ngoài giờ hành chiń h. Em hơi bi ̣vấ t vả anh a ̣;
ngày ngày trên từng cây số !
Khang nhấ p tách cà phê đã nguô ̣i la ̣nh, ánh mắ t xa xăm. Ngày xưa, ông nô ̣i Trầ n Tử Khiên làm
thầ y lang ở mô ̣t vùng quê nghèo. Nhiề u khi cũng bí bách về chuyê ̣n chi tiêu trong nhà, nhưng cu ̣
cũng không làm gì ngoài nghề xem ma ̣ch, bố c thuố c... cho đế n ngày đô ̣i cải cách ruô ̣ng đấ t và
nông dân cùm trói, đấ u tố , đố t phá, tich
̣ thu... Từ đó đế n khi mấ t, cu ̣ không còn gì để tiế p tu ̣c công
viê ̣c tâm huyế t của miǹ h. Nghi ̃ đế n ông bà nô ̣i mình, lúc nào Khang cũng xót xa.
Y nghiê ̣p mang mô ̣t tinh thầ n nhân văn sâu nă ̣ng, hơn chuyê ̣n tiề n ba ̣c, cơm áo nhiề u lắ m. Số tiề n
cô ấ y có đươ ̣c từ những viê ̣c làm thêm ngoài nghề vâ ̣y là không nhiề u. Cùng với những người da ̣y
ho ̣c, người làm nghề chữa bê ̣nh đươ ̣c nhân dân tôn vinh là “thầ y”. Các thầ y thuố c phải trân tro ̣ng,
yêu quý chỗ đứng của mình. Phải thấ y trách nhiê ̣m với sức khỏe và sinh ma ̣ng đồ ng loa ̣i. Công
viê ̣c ấ y nă ̣ng nề . Vì thế , ai cũng phải chuyên tâm, gắ n bó, tâ ̣n tu ̣y. Tấ t nhiên, người nào cũng cầ n
phải có tiề n để số ng. Nhưng mu ̣c đích của viê ̣c chữa bê ̣nh không phải là tiề n.
Những thầ y thuố c tố t thường không giầ u.
Mải nghi ̃ ngơ ̣i từ chuyê ̣n của Ngân Hà, cũng là tránh để nàng hiể u lầ m miǹ h lên gân lên cố t; anh
cũng không phải là nguời ưa trinh ̣ tro ̣ng hay thích lên lớp người khác, lâu sau anh mới nói:
- Sinh ra thầ y thuố c là để cho công viê ̣c khám chữa bê ̣nh. Chỉ mỗi mô ̣t viê ̣c đó thôi. Có đấ t nước
nào, dân tô ̣c nào để thầ y thuố c của ho ̣ phải chế t đói bao giờ đâu?
Sau câu nói không mấ y mề m ma ̣i và tế nhi ̣ ấ y, Khang cầ m cố c nước chanh muố i đưa cho Ngân
Hà. Vào quán cà phê, nhưng nàng không quen dùng nó.
- Cảm ơn anh! Thầ y thuố c ở ta, không ai vì đói mà chế t. Đúng là em chưa thấ y bác si ̃ nào chế t đói,
đúng với cái nghiã đen của hai từ "chế t đói". Nhưng số đông thiế u thố n. Ho ̣ âm thầ m chiụ đựng
mô ̣t cuô ̣c số ng xo ru ̣i, đói khát mañ tin
́ h! Vì si ̃ diê ̣n, vì lòng tự tro ̣ng của người có ho ̣c, hay vì tiń h
kiêu hãnh với cái nghiê ̣p "làm thầ y", mo ̣i người tự vă ̣n giây cót tinh thầ n miǹ h lên, để số ng. Ai
cũng cố làm ra vẻ đàng hoàng, sang tro ̣ng. Là thầ y mà ly!̣ Là "thầ y" thì phải cao sang hơn người,
chứ làm sao có thể úi sùi? Cái sang của trí thức mình, chỉ là cuô ̣c số ng giả hiê ̣u đấ y thôi. - Ngân
Hà xót xa, miả mai thế và ha ̣ thấ p gio ̣ng: - Trừ lãnh đa ̣o. Lãnh đa ̣o hầ u như ai cũng rấ t giầ u. Như
Bùi Cường chẳ ng ha ̣n. Anh không biế t chứ, giám đố c miǹ h giầ u lắ m.
Khang nói tiế p, cứ như không nghe thấ y Hà vừa nói những gi:̀
- Nói chung trên đấ t nước miǹ h, mo ̣i người đề u khó khăn cả. Vì thế , nhiề u cán bô ̣ công nhân viên
chức nhà nước chân ngoài dài hơn chân trong. Nhưng chúng ta mang cái nghiê ̣p thầ y thuố c và là
thầ y thuố c tử tế thì phải nghi ̃ khác, làm khác. Bác si ̃ nào cũng phải thực hành thành tha ̣o kỹ thuâ ̣t
chuyên khoa của mình. Muố n thế , cầ n để sức lực và tâm trí cho công viê ̣c. Khi đã làm tố t các phẫu
thuâ ̣t lớn...
Khang ngừng bă ̣t và ngồ i thừ ra, miǹ h cứ thâ ̣t thà... Nhưng chắ c chắ n khi Hà đã biế t mổ , thì các
thủ thuâ ̣t nhỏ khác trở nên dễ dàng; và cô ta có thể làm thêm bằ ng chiń h cái nghề của mình sẽ
thuâ ̣n lơ ̣i hơn. Hà nên bỏ hế t những công viê ̣c ngoài nghề , bởi nó có ha ̣i cho tư duy, hư hỏng bàn
tay và lê ̣ch la ̣c cả chức trách của người thầ y thuố c.
Miǹ h mới tới đây, la ̣ nước la ̣ cái, với ai cũng nên dè dă ̣t, thâ ̣n tro ̣ng thì hơn.

Từ lúc vào quán, cũng là từ xưa quen rồ i, Khang cứ thẳ ng băng, nghi ̃ gì nói thế .
Ngân Hà giấ u kiń cảm giác xấ u hổ . Miǹ h là tha ̣c si ̃ Sản khoa, mà mổ nhỏ cũng không làm đươ ̣c,
nói gì các phẫu thuâ ̣t lớn hơn! Anh ta chỉ là bác si ̃ ngoa ̣i khoa mà mổ các bê ̣nh sản phu ̣ cũng giỏi.
Nghi ̃ ky,̃ chiń h miǹ h cũng thấ y la ̣ và ngươ ̣ng cho miǹ h! Lớp chuyên khoa hay cao ho ̣c của Hà đề u
quá đông. Các thầ y không muố n và cũng không dám để cho ai mổ xẻ thực hành. Về đây, đã quá ít
bê ̣nh nhân, mà có ca nào ông Thủ cũng giành mổ cả, không kèm că ̣p hướng dẫn cho ai. Lý do, sơ ̣
người khác mổ thì xảy ra tai biế n. Cái chiń h là ông sơ ̣ người khác biế t làm, sẽ giành giâ ̣t mấ t phầ n
cơm áo của mình. Có thể từ nay miǹ h bám chă ̣t lấ y bác si ̃ Khang, quyế t tâm ho ̣c cho kỳ đươ ̣c kỹ
năng phẫu thuâ ̣t. Mô ̣t cơ hô ̣i không dễ gì có đươc̣ . Công viê ̣c phu ̣ thầ u xây dựng hiê ̣n nay không
ra sao cả. Lờ laĩ bao nhiêu, chủ thầ u ăn hế t. Mấ t quá nhiề u thời gian, sức lực, mà công mình ho ̣ trả
quá bèo. Nế u chuyên môn miǹ h giỏi... Ngoài ý nghiã to lớn với người bê ̣nh, với xã hô ̣i, nó còn là
danh dự cá nhân, danh dự nghề nghiê ̣p nữa. Và, có lẽ chuyê ̣n làm thêm đúng nghề sẽ tố t hơn
chăng?
Tuy đã tự trách miǹ h thâ ̣t thà, Khang vẫn không thể nói khác:
- Nhìn vào các thầ y thuố c xưa nay, và cũng biế t đươ ̣c từ chính gia đình mình, anh thấ y ở bấ t cứ
chế đô ̣ xã hô ̣i nào, người thầ y thuố c tố t đề u trân tro ̣ng, yêu quý, gắ n bó và say mê với nghề . Đấ t
nước ta đã bắ t đầ u đổ i mới. Kinh tế và văn hóa sẽ phát triể n. Dân trí và mức số ng cũng đươ ̣c nâng
lên dầ n. Rồ i nhà nước sẽ trả lương cho ta cao hơn.
- Từ khi lấ y chồ ng, em phải làm thêm nhiề u viê ̣c. Có thế mới bảo đảm cơm áo và các khoản sinh
hoa ̣t khác cho gia đình. Mà không làm thêm, sẽ bỏ phí tám giờ vàng ngo ̣c. Anh thấ y đấ y, bê ̣nh
nhân đế n bê ̣nh viê ̣n ta không nhiề u, mà cũng chỉ có các bê ̣nh nhe ̣. Rấ t nhiề u ngày, khoa phòng bỏ
trố ng quá nửa số giường. Nế u anh tới bê ̣nh viê ̣n Ba ̣ch Mai, Viê ̣t Đức hay Viê ̣n Sản Phu ̣ trung ương,
Viê ̣n Nhi, Viê ̣n K Quán Sứ... bê ̣nh nhân đông, chen chân không đươ ̣c. Các bê ̣nh viê ̣n đó đề u quá
tải. Có khoa, bê ̣nh nhân phải nằ m ghép bố n người mô ̣t giường. Còn bê ̣nh viê ̣n chúng ta đây, bác
si ̃ y tá mình vừa làm vừa chơi, nhênh nhang suố t ngày, cũng xong. Công với viê ̣c, thế mới chán
chứ!
- Nế u em bằ ng lòng, từ nay có mổ anh sẽ kèm cho?
- Vâng! Anh giúp em nhé!
Nàng bỏ thêm đường vào tách cà phê đen của Khang.
Anh chơ ̣t nhớ cách đây ít ngày, trong danh sách những người góp quỹ ủng hô ̣ na ̣n nhân chấ t đô ̣c
da cam có tên bác si ̃ Ngô Thi ̣Ngân Hà.
Và Khang đã cảm đô ̣ng khi nghe nói ngay sau ly hôn, Ngân Hà nằ m cùng giường với me ̣ chồ ng
tâm tình tro ̣n mô ̣t đêm ròng. Hai me ̣ con cùng khóc trong suố t cuô ̣c trò chuyê ̣n đó. Sau khi chia tài
sản với Thân, nàng biế u cu ̣ mô ̣t phầ n số tiề n mă ̣t của miǹ h.
***
Khang đang xem la ̣i mấ y bê ̣nh nhân ông đã mổ cắ t thùy gan trái, cắ t nửa đa ̣i tràng, cắ t thâ ̣n... Ho ̣
đang nằ m ở phòng điề u tri.̣ Tấ t cả đề u là người quê hương hoă ̣c người quen biế t cũ đế n nhờ. Ho ̣
phải tự tay viế t đơn đề nghi ̣với giám đố c xin đươ ̣c chính Khang mổ cho miǹ h. Diễn biế n sau mổ
của ho ̣ đề u tố t. Trường hơ ̣p cắ t đoa ̣n hai phầ n ba da ̣ dày, là người em con câ ̣u ruô ̣t. Cả khoa kinh

nga ̣c khi thấ y anh cho bê ̣nh nhân của miǹ h ăn cháo đă ̣c, mà ăn no ngay sau khi trung tiê ̣n, thay vì
uố ng sữa và nước cháo loañ g; la ̣i cho bê ̣nh nhân ra viê ̣n khi mới đươ ̣c 72 giờ sau mổ .
Những ngày mới làm công viê ̣c phẫu thuâ ̣t, Khang cũng ra y lê ̣nh cho người bê ̣nh mổ trên hê ̣ tiêu
hóa, chỉ đươ ̣c uố ng sữa và nước cháo như sách vở, như đồ ng nghiê ̣p miǹ h. Nhưng rồ i anh nhâ ̣n ra,
những bê ̣nh nhân ấ y đói. Những người bê ̣nh cắ t da ̣ dày ngày đêm khổ sở, vì đói. Từ khi đã cắ t chỉ
ra viê ̣n về nhà, không thiế u thố n mà ho ̣ vẫn phải chiụ đói triề n miên. Cái da ̣ dày đã bi ̣ cắ t bỏ hai
phầ n ba, ba phầ n tư..., ăn lỏng lâu ngày đã teo nhỏ la ̣i. Nó không còn đủ lớn, để chứa đươ ̣c mô ̣t
khố i lươ ̣ng thức ăn cầ n cho sự số ng của người bê ̣nh mỗi ngày. Đã thế , ho ̣ la ̣i ăn ít và chỉ là nước
cháo, cả năm!
Khang biế t các phẫu thuâ ̣t viên của ta đề u bắ t người bê ̣nh phải ăn lỏng và ăn quá it́ sau những cuô ̣c
mổ cắ t da ̣ dày... Đồ ng nghiê ̣p của anh đã làm theo sách vở của người Tây. Chúng ta không biế t
súp của ho ̣ giầ u dinh dưỡng hơn nước cháo ga ̣o của miǹ h? Ăn no, và ăn đă ̣c ngay sau khi trung
tiê ̣n như ông chỉ đinh,̣ người bê ̣nh cũng như các bác si ̃ ở đây đề u sơ ̣ bu ̣c chỉ!
Khang giải thić h, khi trung tiê ̣n đươ ̣c là chỗ nố i của da ̣ dày với ruô ̣t đã diń h liề n với nhau tố t rồ i.
Có sự phu ̣c hồ i sinh lý bởi giải phẫu đã đươ ̣c phu ̣c hồ i. Và ông bảo: "Các vi hạ ̃y ăn uố ng, khi nào
thấ y bu ̣ng miǹ h đói. Có thể cháo thit,̣ cháo cá... rau quả hầ m nhừ nữa. Và cứ ăn cho tới khi cảm
thấ y no thì dừng. Vài ba tuầ n sau có thể ăn cơm."
Khang đươ ̣c mời hô ̣i chẩ n khẩ n cấ p với mô ̣t kíp phẫu thuâ ̣t.
Tường đón ông từ ngoài hành lang nhà mổ :
̣
- Chào anh Khang! Bác si ̃ Thủ và chi Ngân Hà đang mổ cắ t tử cung.
- Vâ ̣y vì sao Tường cho go ̣i miǹ h?
- Kiṕ mổ làm rách toa ̣c mô ̣t đoa ̣n ruô ̣t non. Ho ̣ vừa xử trí rồ i. Nhưng em nghi,̃ viê ̣c đó thuô ̣c chuyên
khoa ngoa ̣i, nên mời anh xem thêm.
Chu Văn Thiên Tường, bác si ̃ chuyên khoa gây mê hồ i sức, phu ̣ trách nhà mổ . Anh mang tro ̣n ho ̣
tên của mô ̣t thi si ̃ đời Tố ng, bên Tầ u. Khang nghi,̃ người đă ̣t cái tên ấ y đã yêu thić h văn chương
cổ Trung Hoa nhiề u lắ m. Sau có dip̣ gă ̣p mă ̣t, mới hay cha Tường là giáo viên da ̣y văn phổ thông
trung ho ̣c. Tường làm viê ̣c ở đây đã đươ ̣c trên mười năm. Anh thấ y mấ y trường hơ ̣p bác si ̃ Khang
mổ trong tuầ n qua là những ca đa ̣i phẫu thuâ ̣t đầ u tiên nhân viên Hồ ng Phúc tự làm.
Tường đưa Khang vào phòng mổ A.
Tường lên tiế ng:
- Nhà mổ mời bác si ̃ Khang hô ̣i chẩ n với kiṕ phẫu thuâ ̣t. Xin bác Thủ cho anh Khang xem la ̣i đoa ̣n
ruô ̣t tai biế n.
Khang đế n nhiǹ vào trường mổ . Những cái champ thấ m máu lan rô ̣ng, loang lổ . Ông Thủ lôi ra
mô ̣t đoa ̣n ruô ̣t non. Nó đươ ̣c khâu cuô ̣n vào, nên nhỏ hơn những quai ruô ̣t bình thường khác rấ t
nhiề u. Đường chỉ khâu dày, dài hơn mười phân theo chiề u do ̣c ở cả hai bên. Nhiǹ qua cũng thấ y
đoa ̣n ruô ̣t ấ y đã tắ c, không còn lưu thông.
- Anh Thủ khâu hai lớp, phải không? - Khang hỏi.

- Vâng, tôi khâu hai lớp. Cho chắ c ăn, anh Khang a ̣. Khâu mô ̣t lớp, tôi sơ ̣ rò ruô ̣t, lôi thôi lắ m! -
Ông Thủ quay ra, trả lời.
- Cuô ̣c mổ đã xong? - Khang la ̣i hỏi, mà cũng như mô ̣t lời xác nhâ ̣n.
- Vâng, xong rồ i. Tôi lau sa ̣ch và đóng bu ̣ng la ̣i ngay bây giờ đây.
Khang kinh nga ̣c. Ngay giữa thủ đô Hà Nô ̣i, la ̣i có chuyê ̣n lỗi lầ m ghê gớm thế này! Nói theo cố
giáo sư Tôn Thấ t Tùng, thì đây là mô ̣t vu ̣ accident chirugical ! Mô ̣t faute technique trầ m tro ̣ng.
Hơn thế , nó là mô ̣t double accident ! Tai na ̣n đầ u, là do người mổ không nắ m chắ c giải phẫu và
bàn tay lóng ngóng, chưa thành thu ̣c các đô ̣ng tác kỹ thuâ ̣t cơ bản. Tai na ̣n sau, là ho ̣ không có
kiế n thức, không biế t cách khâu nố i ố ng tiêu hóa. Và đương nhiên, hâ ̣u quả là đoa ̣n ruô ̣t này bi tắ
̣ c.
Thâ ̣t la ̣! Ông Thủ là mô ̣t bác si ̃ lâu năm.
Vâ ̣y mà, chỉ trong mô ̣t cuô ̣c mổ , bê ̣nh nhân này phải chiụ đế n hai tai na ̣n liên tiế p, không kể viê ̣c
phải mổ la ̣i. Tấ t cả, đề u do thầ y thuố c gây ra!
Kéo Tường ra ngoài hành lang, Khang nói:
- Kíp mổ đã làm tổ n thương đoa ̣n cuố i hồ i tràng. Ho ̣ la ̣i xử trí sai.
- Tổ n thương, rách toang hoang ở ruô ̣t non thì rõ rồ i. Còn anh bảo xử trí sai, là sai ở chỗ nào?
- Khâu ruô ̣t theo chiề u do ̣c.
Để Tường rõ hơn, Khang nói thêm:
- Với các vế t thương ở ruô ̣t, nế u nhỏ, sa ̣ch, và mổ trước sáu giờ, thì có thể khâu la ̣i. Mà phải khâu
theo chiề u ngang của ruô ̣t. Điề u quan tro ̣ng là sau xử trí ruô ̣t phải lưu thông. Vế t rách này quá dài.
Không đươc̣ phép khâu. Không đươc̣ khâu, bấ t kể là khâu kiể u gì.
- Theo anh, phải làm thế nào?
- Cắ t đoa ̣n ruô ̣t.
- Nă ̣ng quá!
- Không có cách khác.
Khang biế t, trước kia trường hơ ̣p này là phải cắ t nửa đa ̣i tràng. Vì đoa ̣n ruô ̣t non rách nát ấ y sát
với nơi nó đổ vào ruô ̣t già. Nhưng bây giờ, với sự hiể u biế t và kỹ thuâ ̣t tiế n bô ̣ hơn, các bác si ̃
ngoa ̣i khoa không cầ n làm như vâ ̣y nữa.
Trở vào phòng mổ , Tường nói:
- Chắ c bác Thủ mổ lâu đã mê ̣t. Mời bác ra nghỉ, để anh Khang vào hoàn tấ t cuô ̣c mổ giúp cho.
Trưởng phòng mổ đã đươ ̣c giám đố c Bùi Cường ủy quyề n, nế u thấ y có tai biế n, trong bấ t cứ cuô ̣c
mổ nào, Tường mời các giáo sư, bác si ̃ chuyên khoa tuyế n trên về cứu giúp ngay. Bởi trước đó đã
có trường hơ ̣p diễn biế n xấ u, khi chờ đươ ̣c đầ y đủ các thành phầ n liên quan hô ̣i chẩ n.

Tử vong trên bàn mổ là chuyê ̣n kinh hoàng!

Như mo ̣i khi, Tường đã điê ̣n thoa ̣i mời giáo sư Nguyễn Đức Tấ n. Hôm nay, Tường mời ông Khang,
cho nhanh. Tường đã thấ y những ca đa ̣i phẫu trong vài ba tuầ n qua, bác si ̃ Khang làm quá tố t đe ̣p.
Thủ láng máng về sự nguy hiể m, mình đã gây ra; ông lẳ ng lă ̣ng rời khỏi vi tri
̣ ́ mổ chiń h. Rồ i đứng
ngay ca ̣nh cửa ra vào, ông vừa tháo găng mổ , vừa nói như phân bua mà không nhìn ai:
- Giám đố c mới có ý kiế n đào ta ̣o bác si ̃ Ngân Hà. Nên hôm nay tôi chỉ aide, cho cô ấ y mổ chính.
Thủ muố n nói cuô ̣c mổ có vi pha ̣m gì đề u không phải ta ̣i tôi!
Ông Thủ có quên, bác si ̃ mổ chiń h cho người phu ̣ làm gi,̀ để đào ta ̣o, anh phải bảo đảm chắ c chắ n
ho ̣ không làm phương ha ̣i người bê ̣nh. Và anh vẫn phải chiụ trách nhiê ̣m trước giám đố c và trước
pháp luâ ̣t?
Khang vào chữa cháy cho kiṕ mổ của ông Thủ.
Người bê ̣nh quá may mắ n. Chi co ̣ ́ ba đứa con còn nhỏ, mà người chồ ng vừa mới qua đời, sau nhiề u
năm ố m đau dă ̣t de ̣o, vì nhiễm chấ t đô ̣c da cam ở chiế n trường miề n Nam, từ thời đi lính đánh My.̃
Tuy lầ n mổ ấ y có kế t quả tố t đe ̣p, Cường cũng chỉ phân Khang vào làm cùng Ngân Hà khi không
có ông Thủ hay các giáo sư, bác si ̃ tuyế n trên. Với những cuô ̣c mổ hiế m hoi ấ y, Khang riế t róng
chỉ dẫn cho Hà tấ t cả các thao tác kỹ thuâ ̣t. Khi nào anh cũng nhấ n ma ̣nh về các đô ̣ng tác cơ bản.
Người nữ bác si ̃ đã nhiề u năm chân ngoài dài hơn chân trong này khiế n anh mê ̣t mỏi. Bàn tay nàng
vu ̣ng về , lóng ngóng, cứng quèo. Nhiề u khi bực về sự lầ m lẫn quá quắ t, sai sót đô ̣t ngô ̣t, mù quáng
và ngớ ngẩ n của nàng, anh đã quát mắ ng.
Cũng chỉ vì người bê ̣nh và thiế u kiề m chế mà Khang bấ t nhã với nàng. Ngay sau đó anh nhâ ̣n ra
mình không phải là nhà sư pha ̣m có nghề . Và nàng cũng biế t sửa lỗi. Khả năng phẫu thuâ ̣t của Hà
chắ c chắ n sẽ tố t trong tương lai gầ n. Những vu ̣ng da ̣i chỉ là ta ̣m thời. Rồ i ta phải giúp nàng đo ̣c
la ̣i, nhớ la ̣i... củng cố , nâng cao những kiế n thức cơ bản cầ n cho nghề nghiê ̣p, tuy đã nhiề u năm
nàng vẫn đi làm đấ y mà rơi vaĩ , mai mô ̣t quá nhiề u.
Viê ̣c kèm că ̣p, rèn tay nghề cho đồ ng nghiê ̣p của Khang là ông làm theo truyề n thố ng, làm theo
lời thề Hippocrates. Truyề n nghề là trách nhiê ̣m của người đi trước, của người tha ̣o viê ̣c hơn, giỏi
và nhiề u kinh nghiê ̣m hơn. Nó cũng là thiê ̣n cảm của ông với Ngân Hà. Bởi dù sao nàng cũng đã
tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c, có bằ ng tha ̣c si,̃ dung nhan la ̣i đầ y vẻ nhân hâ ̣u, ưa nhìn.
Khang nhớ, ông nô ̣i cũng da ̣y mình từ khi còn nhỏ, làm người phải biế t uố ng nước nhớ nguồ n, tôn
sư tro ̣ng đa ̣o, kiń h người trên, giúp kẻ dưới và những ai yế u kém hơn mình.

Kỳ 3
Bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc nằ m giữa mô ̣t khu dân cư đông đúc ở phiá tây thành phố . Nó ra đời trên mô ̣t
khu đấ t rô ̣ng tới năm hecta, sau ngày ta tiế p quản thủ đô từ tay thực dân Pháp và chính quyề n Quố c
gia Viê ̣t Nam.
Bây giờ, phầ n đấ t bên con ngõ đi vào đươ ̣c lañ h đa ̣o xén ra, chia cho cán bô ̣ công nhân viên bê ̣nh
viê ̣n và lañ h đa ̣o sở y tế . Thêm mấ y suấ t cho quâ ̣n và thành phố nữa. Mă ̣t bằ ng bê ̣nh viê ̣n thu he ̣p
la ̣i nhiề u và bi ̣đẩ y lùi vào sâu hơn. Mỗi suấ t đấ t ăn chia rô ̣ng he ̣p, vi ̣trí đe ̣p xấ u, tùy chức vu ̣ và
năm tháng cố ng hiế n nhiề u it́ của mỗi người. Đương nhiên người lañ h đa ̣o nhấ t nhì thì phải đươ ̣c
phầ n đấ t nhấ t nhì... Người bán đi, kẻ xây nhà để ở hoă ̣c cho thuê. Khang là cán bô ̣ mới, không có
tiêu chuẩ n.
Ai đươ ̣c phầ n đấ t mă ̣t đường cũng lấ n ra thêm. Dân phố đua nhau làm theo. Ngõ dài đã không có
̣ n chiế m, càng thêm nhỏ he ̣p. Những người đau ố m đế n cấ p cứu, kêu trời... Sao cái ngõ
vỉa hè, bi lấ
này ngoắ t ngoéo và sâu hun hút thế !
So với Quân y viê ̣n 101, Hồ ng Phúc nhỏ hơn nhiề u, tuy thứ ha ̣ng tương đương nhau. Nó chỉ có
bảy dãy nhà ba tầ ng nhỏ, đươ ̣c xây từ những năm bao cấ p, không thâ ̣t đúng quy cách và tiêu chuẩ n
của mô ̣t bê ̣nh viê ̣n. Có ba trăm giường bê ̣nh và gầ n ba trăm nhân viên. Cây cố i cũng ră ̣t mô ̣t loa ̣i
xà cừ. Chúng đươ ̣c trồ ng từ lầ n đầ u ngày Bác Hồ phát đô ̣ng "tế t trồ ng cây". Trước khi Khang về
đây không lâu, ho ̣ đã xây thêm mô ̣t nhà mổ mới. Trong đó, có ba phòng phẫu thuâ ̣t và ba phòng
bê ̣nh với mô ̣t chu ̣c giường hồ i sức. Trang thiế t bi ̣cũng không bằ ng nơi ông vừa bỏ đi. Tuy nhiên,
so với những năm tháng ở chiế n trường, Khang thấ y viê ̣c mổ xẻ với trang bi ̣ ở Quân y viê ̣n 101
hay Hồ ng Phúc cũng đề u quá tố t. Các phòng mổ cao rô ̣ng, khá hơ ̣p lý: sàn và tường ố p lát ga ̣ch
men trắ ng. Những cái bàn mổ hiê ̣n đa ̣i đa chức năng của Trung Quố c, Liên Xô, Hungari, Đức
Khang đề u rấ t thích. Ánh sáng để mổ từ cái đèn nhiề u pha đươ ̣c treo dưới trầ n, phiá trên bàn mổ .
Du ̣ng cu ̣ phẫu thuâ ̣t của Hồ ng Phúc không nhiề u như viê ̣n quân y 101, nhưng cũng ta ̣m đủ. Cũng
có dao điê ̣n, máy gây mê hiê ̣n đa ̣i và mô ̣t máy thở RO5 của Liên Xô.
Mỗi khi mổ ở Quân y viê ̣n 101 hay bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, Khang đề u nhớ tới bê ̣nh viê ̣n cũ của
mình ở Tây Nguyên, những năm tháng chố ng My.̃
Làm sao Khang có thể quên những cái phòng mổ vách nứa, mái lơ ̣p tre bương kiể u âm dương nằ m
trong rừng sâu, chính bàn tay miǹ h cùng đồ ng đô ̣i dựng lên, trên vùng đấ t mà gio ̣t nắ ng nhỏ cũng
không lo ̣t tới, với những cái bàn mổ cũng đươ ̣c làm bằ ng gỗ và tre rừng? Để có mô ̣t mă ̣t phẳ ng
cho thương binh nằ m, phải đă ̣t lên đó mô ̣t tấ m phên tre trải nilon. Cả bê ̣nh viê ̣n, chỉ có duy nhấ t
mô ̣t cái bàn mổ dã chiế n bằ ng kim loa ̣i sơn màu cứt ngựa, nhỏ nhe ̣, quá giản đơn, của người Trung
Quố c sản xuấ t. Trong các bê ̣nh viê ̣n ở miề n Bắ c, loa ̣i bàn ấ y chỉ đươ ̣c dùng làm bàn thay băng.
anh càng không quên những cuô ̣c mổ trong hang đá, những cái hầ m khoét sâu vào lòng núi hay
đào dưới lòng đấ t châ ̣t chô ̣i, thiế u cả không khí để thở. Cái gì cũng thiế u. Mổ gì cũng phải căng
mắ t ra, nhờ mô ̣t ngo ̣n đèn xe đa ̣p phâ ̣p phù, lúc sáng lúc tố i. Thi thoảng, cánh tay hay đầ u của
những người phu ̣ mổ che khuấ t, hoă ̣c người cầ m đèn mỏi tay soi chê ̣ch làm phẫu trường tố i mù,
trong khi máu ở vế t thương bê ̣nh nhân đang phun trào dữ dô ̣i...
Cái bóng tố i phủ kiń trường mổ ở mă ̣t trâ ̣n ấ y làm Khang xúc đô ̣ng. Anh nghi ̃ về những ngo ̣n đèn
không hắ t bóng trong các phòng mổ thông thường. Ai đã thiế t kế và chế ta ̣o nó theo nguyên lý
phản xa ̣ và triê ̣t tiêu của ánh sáng tuyê ̣t vời đế n thế ? Với bấ t kỳ tư thế , hay hoa ̣t đô ̣ng bấ t thường
của mo ̣i thành viên kíp mổ , những ngo ̣n đèn ấ y cũng không hắ t bóng. Lúc nào trường mổ cũng

sáng choang. Nó la ̣i không tỏa nhiê ̣t. Kiṕ mổ có đứng làm viê ̣c suố t ngày đêm cũng không phải
chiụ cái nóng tỏa ra, dù đèn có đươ ̣c kéo xuố ng thấ p gầ n sát đầ u mình.
Đã mổ dưới tán lá rừng già, mổ dưới hầ m sâu, mổ trong hang đá với ngo ̣n đèn xe đa ̣p, đèn pin,
đèn măng sông hay ánh sáng đỏ qua ̣ch của cây đèn baõ thời chiế n tranh, ta mới thấ y quý vô ha ̣n
những ngo ̣n đèn không đổ bóng ấ y; ta cũng mới thấ y mình phải chiụ ơn sâu nă ̣ng và hiể u rõ giá tri ̣
to lớn của trí tuê ̣ bác ho ̣c.
Là bê ̣nh viê ̣n tuyế n cuố i ở chiế n trường, nó có nhiề u phòng mổ . Để tránh thiê ̣t ha ̣i lớn khi bi ̣ tấ n
công, các bàn mổ phải đă ̣t xa nhau, cái trong lán giữa rừng, cái dưới hầ m sâu.
Các loa ̣i nhà ở, hầ m trú ẩ n, nhà điề u tri bê
̣ ̣nh nhân, nhà mổ , hầ m mổ ... bác si ̃ và y tá nhân viên đề u
phải tự đào lấ y, làm lấ y.
Trước khi vào Tây Nguyên, ai cũng nghi ̃ công binh sẽ đảm nhiê ̣m tấ t cả các công trình bê ̣nh viê ̣n.
Bác si ̃ chỉ phải lo công viê ̣c chuyên môn. Nhưng suố t thời gian chiế n tranh, mo ̣i người trong bê ̣nh
viê ̣n cũng như Khang không thấ y công binh ở đâu! Không thấ y đơn vi ̣công binh nào hế t. Anh có
gă ̣p, chỉ khi ho ̣ đã mang thương tić h, chỉ khi ho ̣ đã trở thành người bê ̣nh.
Cũng không thể ngờ nhân viên bê ̣nh viê ̣n còn phải sản xuấ t tự túc lương thực và thực phẩ m.
Thường ngày, chỉ huy cắ t quân số luân phiên đi phát nương, gieo lúa, tra ngô, đă ̣t hom sắ n. Phải
vào rừng săn thú, xuố ng sông suố i bắ t tôm cá... để nuôi số ng mình và nuôi dưỡng người bê ̣nh.
Lương thực và thực phẩ m hâ ̣u cầ n cung cấ p đã thiế u, la ̣i quá thấ t thường. Lo ăn ngày ba bữa cho
hơn bố n trăm cán bô ̣ chiế n si ̃ và bê ̣nh nhân, nhiề u khi tới hơn hai ngàn người, quả là không dễ. Và
̣ ̣c tâ ̣p kić h, y bác si,̃ y tá, hô ̣ si ̃ cũng phải chiế n đấ u như mo ̣i người liń h khác. Sau mỗi lầ n
khi bi giă
đo ̣ súng, là mô ̣t lầ n phải di rời bê ̣nh viê ̣n. La ̣i làm nhà. La ̣i đào hầ m. La ̣i đào công sự...
Có mấ y cán bô ̣ chiế n si ̃ trong bê ̣nh viê ̣n hoảng loa ̣n vì khó khăn, gian khổ ; ho ̣ quá sơ ̣ haĩ khi thấ y
ngoài thương binh đã lắ m, bô ̣ đô ̣i số t rét, suy tim, nhiễm đô ̣c hoá ho ̣c... vào viê ̣n ngày càng nhiề u.
Người vào rừng tự treo cổ lên cành cây, người nhảy xuố ng vực sâu, người khác bắ n vỡ so ̣ miǹ h...
Còn những cái chế t do tai na ̣n cây đổ , đá đè, đấ t lở, chế t đuố i, thú dữ tấ n công...
Mô ̣t buổ i tố i, Khang nghe đươ ̣c mấ y cô câ ̣u y si,̃ y tá và sinh viên ngồ i ở phòng trực khoa Ngoa ̣i
chuyê ̣n vañ , mà như thể ho ̣ đang tổ chức séminaire khoa ho ̣c. Mo ̣i người thảo luâ ̣n sôi nổ i về mô ̣t
chuyên đề thường xảy ra: Cái chế t. Khang không ngờ trên mă ̣t trâ ̣n B3 Tây Nguyên, theo ho ̣, có
tới mười mấ y kiể u chế t!
***
Ai cũng thấ y bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc cầ n đươ ̣c xây dựng la ̣i. Nhưng giám đố c Bùi Cường đã nhiề u
lầ n cắ p că ̣p đi xin kinh phí chưa đươ ̣c. Cấ p trên chỉ cho phép ông tiế n hành những sửa chữa nhỏ.
Cũng la ̣, Hồ ng Phúc đã bố n năm chu ̣c tuổ i, vẫn có những người dân số ng quanh tưởng nó chỉ là
mô ̣t cái bê ̣nh viê ̣n điề u dưỡng, phu ̣c hồ i chức năng cho công nhân và cán bô ̣ cấ p thấ p.
Nhân khi chỉ có hai người trong phòng làm viê ̣c của các bác si,̃ Ngân Hà cười hỏi:
- Anh mới chuyể n ngành về , chưa quen, nên có vẻ buồ n chán về ha ̣ tầ ng cơ sở và công viê ̣c ở đây?
- Ồ, không! - Khang lắ c đầ u.

Nàng cười và nhiǹ Khang như bảo, anh đã bi bắ
̣ t qủa tang những ý nghi ̃ tiêu cực mà vẫn còn chố i!
- Những năm ở quân y, chắ c anh mổ nhiề u? Các bác si ̃ khoa Ngoa ̣i Hồ ng Phúc, kể cả giám đố c,
chỉ làm đươ ̣c những ca tiể u phẫu lă ̣t vă ̣t: Khâu các vế t thương rách da, cắ t bao quy đầ u, mổ lô ̣n
màng tinh hoàn, chić h nho ̣t, thay băng vân vân. Ruô ̣t thừa ho ̣ mổ cũng còn không tha ̣o. Mà anh
biế t cả rồ i, phải không? Hầ u như có ca nào cầ n, đôi khi kể cả những ca tiể u phẫu, lañ h đa ̣o đề u
mời giáo sư hay bác si ̃ tuyế n trên về mổ ; không thì la ̣i kiń h chuyể n hế t cả. Ngay bê ̣nh tri,̃ bê ̣nh
polype ở hâ ̣u môn, các thầ y cũng đã cho bác si ̃ bê ̣nh viê ̣n miǹ h đươ ̣c cầ m dao đâu! Mổ lớn hay mổ
nhỏ, các anh ấ y chuyên tri đư ̣ ́ ng aide. Năm này qua năm khác, chỉ có aide, aide và... aide maĩ . Cứ
như các bác si ̃ ở đây ho ̣c mỗi "chuyên khoa aide" vâ ̣y! Khu Sản bên em cũng chỉ có bê ̣nh nhân đế n
đă ̣t vòng, hút điề u hoà kinh nguyê ̣t, chữa các bê ̣nh viêm nhiễm âm hô ̣, âm đa ̣o. Thi thoảng có mấ y
ca cắ t tử cung, cắ t u nang buồ ng trứng, thì là phầ n riêng của bác si ̃ Thủ. Chúng em cũng chỉ đươc̣
rửa tay vào aide, kéo van, thấ m máu...
Khang im lă ̣ng nghe. Mới hôm qua, anh đã chứng kiế n giám đố c kiêm trưởng khoa Bùi Cường
điê ̣n thoa ̣i mời go ̣i tuyế n trên về mổ giúp mô ̣t ca bí đái. Hế t giờ làm viê ̣c đã lâu mới thấ y có bác si ̃
nhân viên của giáo sư Nguyễn Đức Tấ n tới làm. Người bê ̣nh phải chờ, đau đớn, tưởng đã vỡ mấ t
bàng quang! Khang thấ y la ̣ quá. Trường hơ ̣p ấ y chỉ cầ n đă ̣t mô ̣t cái ố ng thông đái qua đường niê ̣u
đa ̣o. Nế u không đươ ̣c mới phải cho ̣c hay ra ̣ch mở nhỏ ở trên xương mu, đă ̣t mô ̣t cái sông (sonde)
bằ ng cao su hay bằ ng chấ t dẻo vào bàng quang, là xong. Nguyên nhân vì sao người bê ̣nh bí đái sẽ
xử lý sau. Ở đây, không ai làm đươ ̣c, hay ho ̣ không muố n làm những thủ thuâ ̣t nhỏ như thế ?
Cường tự quyế t mà không hô ̣i chẩ n, cũng không hỏi, không bàn với riêng mô ̣t ai. Mă ̣c dù các bác
si ̃ của khoa đề u đi làm đủ mă ̣t.
Đã it́ nhiề u thấ y hoa ̣t đô ̣ng chuyên môn của bê ̣nh viê ̣n này, Khang nghe Hà nói vẫn thấ y rấ t la ̣:
- Vì sao mổ xẻ la ̣i là phầ n riêng của bác si ̃ Thủ?
- Vì anh ấ y là lañ h đa ̣o. Và cũng chỉ có mô ̣t anh ấ y mổ đươ ̣c các phẫu thuâ ̣t sản phu ̣ thôi. - Hà giải
thích.
Giây lát, nàng la ̣i hỏi:
- Không đươ ̣c phân mổ , mà anh không ý kiế n ý cò gì à?
- Không sao! Tôi cũng cầ n nghỉ ngơi... Mà tấ t cả các bác si ̃ ở đây, cũng không ai đươc̣ mổ đấ y
thôi?
Khang cười ngươ ̣ng ngâ ̣p.
- Anh phủ nhâ ̣n sự thâ ̣t phải không? Các bác si ̃ ngoa ̣i ở đây thì nói làm gì! Nhưng anh phải khác
ho ̣ chứ? Em có đi báo cáo lañ h đa ̣o đâu, mà cứ chố i đây đẩ y thế ? Ho ̣p chi bô ̣ xưa nay, em cũng
không bao giờ moi móc phê phán ai hế t. Buồ n chán, thấ t vo ̣ng, cảm giác như mình bi ̣ kỷ luâ ̣t, bi ̣
thấ t nghiê ̣p, bi ̣ga ̣t ra rìa, bi ̣loa ̣i bỏ... là tâm tra ̣ng chung của mo ̣i bác si ̃ phẫu thuâ ̣t giỏi bỗng dưng
gă ̣p phải tiǹ h cảnh "treo dao" vô cớ như anh hiê ̣n nay.
Tuy miê ̣ng bác bỏ, nhưng trong thâm tâm Khang công nhâ ̣n Ngân Hà nói đúng. Anh thấ y miǹ h
đươ ̣c an ủi rấ t nhiề u và thầ m cảm ơn sự quan tâm của Hà. Mới chỉ quen nhau it́ ngày, anh không

thể bô ̣c ba ̣ch, không thể tâm sự, giaĩ bày... Dù thế , có mô ̣t người thiê ̣n cảm với mình ở nơi chân
ướt chân ráo mới đế n là rấ t đáng quý.
***
Hai người bê ̣nh cấ p cứu.
Ngân Hà khám, và nàng mời bác si ̃ Khang xem thêm. Mô ̣t bê ̣nh nhân tuổ i ba lăm, nám đen đầ y
hai gò má. Chi ta ̣ có nước da tái nhơ ̣t, bu ̣ng đau, mồ hôi vã ra ướt áo. Chỉ với phương pháp sờ nắ n,
cả hai đề u thấ y rấ t rõ khố i u của người bê ̣nh ở ngay bu ̣ng dưới. Nó liên quan với tử cung và hơi
lê ̣ch về bên phải. Khố i u bằ ng quả cam sành, di đô ̣ng ha ̣n chế . Không cầ n các máy móc hiê ̣n đa ̣i
và các phương pháp đă ̣c biê ̣t, cũng chẩ n đoán đươc̣ , đó là mô ̣t u nang buồ ng trứng đã biế n chứng
xoắ n. Tiên lươ ̣ng mổ dễ.
Người bê ̣nh thứ hai tuổ i bố n lăm, u xơ tử cung băng huyế t. Bà nằ m, hai đùi khép chă ̣t. Đôi mắ t lúc
nào cũng mòng mo ̣ng, rưng rưng. Đã mấ y mùa rồ i, ruô ̣ng đấ t của thôn xóm bà mấ t sa ̣ch cho các
dự án doanh nghiê ̣p trong nước, ngoài nước và khu du lich ̣ sinh thái. Đấ t làng của cái nhà chi ̣kia
cũng mấ t quá nhiề u, vì cái trò chơi đánh gôn của những kẻ thừa tiề n. Thêm mô ̣t cánh đồ ng rô ̣ng
lớn, ho ̣ lấ y, rồ i bỏ hóa, cỏ hoang lút đầ u đã nhiề u năm nay. Không còn ruô ̣ng đấ t cày cấ y, xới xáo,
trồ ng tro ̣t... người thôn quê biế t giở cái trò gì ra đươ ̣c? Làm đi,̃ thì chỉ là phầ n của lũ gái trẻ...
Những người già cố c đế như bà... và cái nhà chi ̣kia, tuy tuổ i đang còn it́ đấ y nhưng vấ t vả, bê ̣nh
tâ ̣t, trông cũng đã già cóc cáy; ma quỷ nó cũng chả thèm đu ̣ng vào, huố ng hồ là các đa ̣i gia, và
những ông cán bô ̣ phố p pháp ăn trắ ng mă ̣c trơn! Nông dân mà chân tay thừa thaĩ , đầ u óc phát
phiề n, thì chẳ ng bê ̣nh no ̣ cũng phải tâ ̣t kia. Người ta đề n bù cho it́ tiề n rẻ ma ̣t; cả nhà không biế t
kinh doanh; ông ấ y nướng vào mấ y canh đỏ đen nhẵn túi. Thằ ng con trai bà la ̣i theo chúng ba ̣n,
tiêm chích ma túy. Tài sản tuy không có gi,̀ nó cũng cào cuô ̣t mang đi... Đứa con gái bà ho ̣c làm y
tá; thi vào trường đã mấ t đứt hai trăm triê ̣u "tiề n chố ng trươ ̣t"; bây giờ chỉ dám xin làm ở bê ̣nh
viê ̣n huyê ̣n thôi, người ta cũng la ̣i rao mô ̣t cái giá không kém nửa xu! Bao nhiêu oan trái, uấ t ức
dồ n tu ̣ la ̣i, nó mới thành u, thành hòn, thành cu ̣c, thành tảng trong bu ̣ng... Chứ không dưng chưa
già laõ gì lắ m, mà đã gu ̣c quy,̣ như thể những con trâu già kiê ̣t sức, gă ̣p phải thời vu ̣ đói ăn và ngày
đông tháng giá thế này! Sao ông giời làm tình làm tô ̣i đàn bà nhà quê chúng tôi nhiề u đau đớn thế ?
Người nhà của cả hai bê ̣nh nhân kéo vào kín phòng. Ai cũng xin các bác si ̃ mổ giúp ngay cho!
Bỗng mo ̣i người ngơ ngác, rồ i ho ̣ len lét kéo nhau, bấ m nhau cùng da ̣t cả ra ngoài.
Giám đố c Bùi Cường bước vào, lẳ ng lă ̣ng và la ̣nh lùng. Thân nhân người bê ̣nh nhiǹ rõ chức vu ̣
của ông, ở cái biể n ông đeo trên ngực. La ̣i thêm dáng người to lớn, lừng lững. Và ông lừ lừ vào
giữa đám đông, mà không nhiǹ ai.
Hai bê ̣nh án vừa mới làm xong. Các xét nghiê ̣m máu cấ p cứu đã gửi đi, nhưng chưa có kế t quả trở
về . Ngân Hà nga ̣c nhiên. Không biế t nhân viên nào báo cáo lañ h đa ̣o nhanh thế ? Nàng đã cho ai
mời ông ấ y đâu!
Ông giám đố c ngồ i xuố ng ghế , vẻ đường bê ̣. Không thăm khám bê ̣nh nhân, ông châ ̣m raĩ nguê ̣ch
ngoa ̣c mấ y chữ: "Chuyể n viê ̣n tuyế n trên". Giám đố c ký. Chữ ký rấ t to. Nó choán gầ n hế t cả nửa
trang bê ̣nh án.
Bùi Cường vừa đứng dâ ̣y vừa nói với Ngân Hà, bô ̣ mă ̣t và gio ̣ng điê ̣u vẫn la ̣nh như băng:

- Anh Thủ đi vắ ng. Cô báo cáo bác si ̃ Trinh,

̣ xin xe và cho mô ̣t bác si ̃ đi hô ̣ tố ng bê ̣nh nhân cẩ n
thâ ̣n.
Ngân Hà thấ y rõ cảm giác la ̣ lẫm hiê ̣n lên trong đôi mắ t Khang. Anh nga ̣c nhiên nhưng không nói
gi.̀ Ở Hồ ng Phúc, chuyể n tuyế n trên những ca bê ̣nh này ư? Và bác si ̃ phải đi hô ̣ tố ng bê ̣nh nhân
chuyể n viê ̣n, trong khi các bê ̣nh viê ̣n khác viê ̣c đó chỉ cầ n y tá? Ở đây, không bác si ̃ nào mổ đươ ̣c
cái phẫu thuâ ̣t nhỏ như u nang buồ ng trứng?
Hà cũng không la ̣ về thái đô ̣ la ̣nh nha ̣t của Cường với mình. Bỗng dưng cô bi ̣bỏ rơi, sau khi ông
mañ khóa lý luâ ̣n chiń h tri cao
̣ cấ p, về nhâ ̣m chức giám đố c bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Đó cũng là lúc
ông đã thân thiế t với cô kế toán trưởng. Hôm nay, có mă ̣t bác si ̃ Khang, Cường càng la ̣nh lùng
hơn.
Nàng nói, khi trong phòng chỉ còn hai người:
- Em đã tưởng anh Thủ đi vắ ng thì giám đố c phân anh mổ hai người bê ̣nh ấ y cơ đấ y. Không ngờ
anh Cường bắ t chuyể n cả đi. Giám đố c chưa biế t khả năng của anh?
Khang cười:
- Khi mới về nhâ ̣n viê ̣c, theo yêu cầ u của giám đố c, anh đã viế t ra giấ y những phẫu thuâ ̣t miǹ h làm
thường ngày. Không thể nói là giám đố c chưa đo ̣c. Và đã đo ̣c, cách đây không lâu, làm sao anh ấ y
đã quên? Bởi trong cái bản kê khai ấ y, anh chỉ ga ̣ch đầ u dòng mấ y phẫu thuâ ̣t chiń h. Chắ c lañ h
đa ̣o chưa muố n anh mổ . Mới hôm qua, anh ấ y chờ bác si ̃ tuyế n trên mấ t cả mấ y giờ đồ ng hồ , chỉ
vì mô ̣t thủ thuâ ̣t nhỏ ở mô ̣t bê ̣nh nhân bí tiể u. Anh Cường không chỉ đinh ̣ anh, cũng không tổ chức
hô ̣i chẩ n.
- Chắ c anh Cường cho rằ ng anh chưa quen với nhân viên nhà mổ ? - Ngân Hà nói với ý để an ủi.
- Nơi nào lañ h đa ̣o cũng có thể đố i xử với cán bô ̣ mới về như thế cả. Bác si ̃ mới và nhân viên nhà
mổ quen biế t nhau hay không, cuô ̣c mổ vẫn đươ ̣c tiế n hành tố t đe ̣p, nế u anh ta thực sự là phẫu
thuâ ̣t viên.
Khang bỗng lă ̣ng thinh. Mo ̣i người trong kiṕ mổ , bấ t kỳ mô ̣t bê ̣nh viê ̣n nào, chẳ ng phải làm viê ̣c
theo sự chỉ huy của người mổ chiń h? Những năm trong quân đô ̣i, ngoài công viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n của
mình, ông đã đi mổ nhiề u ở tuyế n trước, ở các đô ̣i điề u tri,̣ các bê ̣nh viê ̣n dã chiế n, các đô ̣i phẫu
thuâ ̣t tiề n phương. Những cuô ̣c mổ ấ y, không chỉ ở các vùng Cánh Trung, Cánh Nam Tây Nguyên
thời chiế n tranh chố ng My;̃ và sau, là ở Cao Bằ ng, La ̣ng Sơn, Đồ ng Bành, Đồ ng Mỏ, Sơn Đô ̣ng,
Biể n Đô ̣ng, Lu ̣c Nga ̣n... Bê ̣nh viê ̣n dân sự đôi khi ho ̣ cũng mời. Những ca mổ đầ u tiên ở mỗi cơ
sở, bác si ̃ nào chẳ ng là người mới?
Lát sau, ông thở dài nói tiế p:
- Rồ i mai đây, giám đố c sẽ cho giữ la ̣i những trường hơ ̣p như hai ca Ngân Hà vừa nhâ ̣n lê ̣nh chuyể n
đi.
Khang đinh ̣ nói, chuyể n viê ̣n những ca cấ p cứu như thế là có ha ̣i cho người bê ̣nh nhiề u lắ m. Nhưng
ông đã kip̣ dừng la ̣i. Đã biế t người đố i thoa ̣i với miǹ h lòng da ̣ thế nào? Từ những câu nói chân
tình, người nghe có thể hiể u lầ m. Anh ta vừa mới chuyể n đế n mà đã tự cao tự đa ̣i, dám phê phán

cả người lañ h đa ̣o cao nhấ t? Anh ta dám chê bai giám đố c, người đứng đầ u bê ̣nh viê ̣n, thì mai đây
còn coi ai ra gì!
Khang biế t, cán bô ̣ ở đâu cũng không thiế u những kẻ xu ninh. ̣ Ho ̣ tim ̀ kiế m cảm tình, lơ ̣i lô ̣c ở bí
thư đảng uỷ và giám đố c bằ ng viê ̣c mách lẻo. Tư cách ấ y không thua những kẻ lưu manh. Nhưng
với lañ h đa ̣o, ho ̣ đươ ̣c coi là công dân có ý thức làm chủ tâ ̣p thể , thái đô ̣ đúng đắ n, lâ ̣p trường vững
vàng và tinh thầ n xây dựng cao! Lañ h đa ̣o nào cũng muố n nắ m nhanh thân thế , tư tưởng và khả
năng của cán bô ̣ mới. Quan tro ̣ng nhấ t là hắ n có thầ n phu ̣c và cúc cung với miǹ h hay không? Có
người tim ̀ hiể u, để báo cáo, là quá hay rồ i. Giám đố c nào chẳ ng quý, bí thư nào chẳ ng khen. Và
tấ t nhiên, ai làm thân đươ ̣c với lañ h đa ̣o, rồ i sẽ đươ ̣c nâng đỡ, ưu ái nhiề u mă ̣t. Gio ̣ng điê ̣u bơ ̣ đỡ
khi nào chẳ ng dễ lo ̣t tai. Gio ̣ng lưỡi ấ y ở mô ̣t người đàn bà, la ̣i càng tin tưởng... Và rồ i sẽ có nhiề u
chuyê ̣n không hay, khó lường, cho người mới tới.
Những thói tâ ̣t đã thâm căn cố đế !
Khang biǹ h thản nói tiế p:
- Người bê ̣nh rồ i sẽ đế n nhiề u. Khi ấ y, ngoài anh Thủ hay giáo sư tuyế n trên, các bác si ̃ của bê ̣nh
viê ̣n Hồ ng Phúc và chiń h Ngân Hà nữa, cũng phải mổ thôi.
- Anh da ̣y bo ̣n em mổ nhé! Anh nói đúng. Để bê ̣nh viê ̣n đứng vững và phát triể n, sớm muô ̣n lañ h
đa ̣o cũng phải nghi ̃ tới viê ̣c giữ người bê ̣nh la ̣i để bác si ̃ của mình tự mổ , tự điề u tri,̣ phải không?
Mời giáo sư maĩ , ho ̣ cũng sơ ̣ bi cấ
̣ p trên đánh tu ̣t ha ̣ng xuố ng chứ? Các ông bà giám đố c ở đây ăn
lương lañ h đa ̣o bê ̣nh viê ̣n ha ̣ng hai kia mà? Em biế t kế hoa ̣ch mô ̣t vài năm tới, ho ̣ xin lañ h đa ̣o cấ p
trên nâng cấ p Hồ ng Phúc lên bê ̣nh viê ̣n ha ̣ng nhấ t cơ đấ y.
Ngân Hà nhiǹ ra cửa, không thấ y có ai, nàng nói thêm:
- Chế đô ̣ lương bổ ng của lañ h đa ̣o cũng như viê ̣c rót kinh phí cho bê ̣nh viê ̣n ha ̣ng nhấ t cao hơn
ha ̣ng hai rấ t nhiề u, mà anh. Rồ i sắ p tới, ho ̣ phá bỏ mấ y cái nhà cũ kỹ la ̣c hâ ̣u này đi; và xây dựng
những ngôi nhà cao tầ ng. Sẽ có nhiề u lơ ̣i lô ̣c to lớn ở đó.
Như sơ ̣ mình nói hớ, nàng chuyể n hướng câu chuyê ̣n, nhưng không hoàn toàn đươ ̣c như ý muố n:
- Từ ngày hoà biǹ h, thố ng nhấ t đấ t nước, quá it́ bê ̣nh nhân vào nằ m điề u tri ̣ nô ̣i trú ở bê ̣nh viê ̣n
này, anh a ̣.
- Vâ ̣y mà người bê ̣nh đế n, giám đố c vô ̣i chuyể n đi ngay? Làm thế nào để các anh ấ y thực hiê ̣n chỉ
tiêu kế hoa ̣ch trong nhiề u năm qua?
- Giám đố c có sáng kiế n tổ chức nhiề u đoàn bác si ̃ tỏa đi, khám sức khoẻ đinh ̣ kỳ cho cán bô ̣ công
nhân viên ngay ta ̣i cơ quan, nhà máy của ho ̣. Các bác si ̃ đưa về bê ̣nh viê ̣n những người có bê ̣nh.
Cả những người chỉ ăn uố ng kém, mê ̣t mỏi hay gầ y yế u... Thâ ̣m chi,́ người thể lực tố t và không
bê ̣nh tâ ̣t, vẫn đươ ̣c lañ h đa ̣o cho làm bê ̣nh án điề u tri ̣ với chẩ n đoán "suy nhươ ̣c thầ n kinh" hay
"Mấ t ngủ chưa rõ nguyên nhân". Mô ̣t số người bia rươ ̣u, nhâ ̣u nhe ̣t vô đô ̣... Chỉ cầ n hướng dẫn ho ̣
thực hiê ̣n mô ̣t chế đô ̣ ẩ m thực hơ ̣p lý, nhưng ho ̣ cũng đươ ̣c điề u tri ̣với thuố c an thầ n và vitamin.
Phát ngay ta ̣i chỗ, anh a ̣. Với biê ̣n pháp tích cực và linh hoa ̣t ấ y, năm nào bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc
cũng vươ ̣t chỉ tiêu kế hoa ̣ch trên giao. Hồ sơ bê ̣nh án đe ̣p, sa ̣ch, không hề nhầ u nát. Thì vừa làm
xong, phát thuố c cho người bê ̣nh rồ i cấ t vào tủ ngay. Kiể m tra chéo, năm nào Hồ ng Phúc cũng
đươ ̣c xế p nhấ t bô ̣ cơ đấ y.

Phầ n cuố i câu chuyê ̣n của Ngân Hà, Khang như không nghe thấ y. Anh nghi ̃ bê ̣nh viê ̣n ha ̣ng hai ở
thủ đô, Hồ ng Phúc có chức năng ngang với bê ̣nh viê ̣n các tỉnh, mà không mổ đươ ̣c những ca trung
phẫu? Thâ ̣m chí mổ nhỏ cũng phải đi mời! Các bác si ̃ ở đây không biế t mổ gì, đúng như Hà nói,
hay ho ̣ giỏi đấ y mà không chiụ làm? Bây giờ, bê ̣nh viê ̣n tỉnh nào chẳ ng mổ đươ ̣c các đa ̣i phẫu
thông thường. Mô ̣t trong hai người bê ̣nh giám đố c Cường vừa ghi lê ̣nh bắ t Ngân Hà chuyể n đi, ca
u nang buồ ng trứng xoắ n và ca bí đái hôm trước nữa, theo phân tuyế n điề u tri ̣ của Bô ̣ Y tế , khoa
ngoa ̣i các bê ̣nh viê ̣n huyê ̣n, ha ̣ng ba, cũng đươ ̣c phép làm. Có bê ̣nh viê ̣n huyê ̣n còn làm đươ ̣c nhiề u
loa ̣i phẫu thuâ ̣t đă ̣c biê ̣t. Tiế c cho Hồ ng Phúc, Khang cũng buồ n cho miǹ h, mô ̣t phẫu thuâ ̣t viên
chính làm đa ̣i phẫu từ hơn hai chu ̣c năm nay, mà phải trơ mắ t đứng nhìn lañ h đa ̣o chuyể n bê ̣nh
nhân đi cho nơi khác mổ !
- Em bảo này! - Ngân Hà ngồ i xić h la ̣i gầ n Khang và gio ̣ng nhỏ hẳ n đi: - Về bê ̣nh viê ̣n này ngay
từ khi mới ra trường, nên em biế t rõ cả mấ y đời giám đố c. Các ông ấ y đề u giố ng nhau; ông nào
cũng cảnh giác với chuyê ̣n mổ xẻ. Lañ h đa ̣o sơ ̣ nhiề u thứ lắ m. Sơ ̣ thấ t ba ̣i. Sơ ̣ tai biế n. Sơ ̣ chảy
máu không cầ m. Sơ ̣ tử vong! Đă ̣c biê ̣t, Lañ h đa ̣o sơ ̣ cánh nhà báo. Các phóng viên thường trà trô ̣n,
đóng vai bê ̣nh nhân, giả vờ đi khám bê ̣nh, đi thăm người nhà, nghiêng ngó tim ̀ đề tài, ghi âm và
chu ̣p ảnh trô ̣m... Để viế t bài "đánh" các bác si!̃ Báo chí đánh các bác si ̃ nhân viên, di ̃ nhiên các ông
bà lañ h đa ̣o nhiề u it́ phải chiụ trách nhiê ̣m. Chính vì tâm lý sơ ̣ báo chí đăng tải, cho ̣c ngoáy... nên
sế p phải thâ ̣n tro ̣ng. Mổ gi,̀ sế p cũng sơ ̣ bi kiê
̣ ̣n cáo. Vì thế , cứ có bê ̣nh nhân phải mổ , sế p mời các
giáo sư hay bác si ̃ của các bê ̣nh viê ̣n tuyế n trên. Hoă ̣c bắ t chuyể n đi, như hai ca anh em miǹ h vừa
khám. Khi tuyế n trên mổ có tai biế n, sế p giải thić h: "Chúng tôi đã thâ ̣n tro ̣ng tố i đa rồ i. Rấ t thâ ̣n
tro ̣ng, nên đã mời giáo sư đế n mổ . Chuyê ̣n không may xảy ra là do bê ̣nh tình quá nă ̣ng, vươ ̣t khả
năng chữa tri ̣ của y ho ̣c hiê ̣n đa ̣i. Mà lỗi là ta ̣i gia điǹ h, các ông các bà đưa người nhà đế n đây
muô ̣n quá!"
Người đỡ đầ u, người cáng đáng mổ xẻ cho Cường, anh biế t ai không? Chính là giáo sư Tấ n đấ y.
Em còn nghe... Hiê ̣n nay, sế p đang đi la ̣i với các chiń h khách để tranh thủ mô ̣t ghế hô ̣i đồ ng nhân
dân thành phố , hoă ̣c mô ̣t ghế đa ̣i biể u quố c hô ̣i. Muố n đa ̣t mu ̣c đić h ấ y, sế p phải giữ bê ̣nh viê ̣n mà
mình lañ h đa ̣o không tai tiế ng gi.̀ Chỉ cầ n nhiề u năm hoa ̣t đô ̣ng vươ ̣t kế hoa ̣ch mô ̣t cách êm thấ m
và chờ khi có sự sắ p xế p, cơ cấ u là đươ ̣c. Sế p đã có cái bằ ng khen của thủ tướng, đã đươc̣ huân
chương lao đô ̣ng, la ̣i có mô ̣t số bài báo biể u dương thành tích. Sế p sơ ̣, nhỡ có phóng viên nào đó
moi móc...
Hiê ̣n nay, kế hoa ̣ch cá nhân của sế p lớn lắ m. Ngoài những gì đã có, anh ấ y còn phấ n đấ u mấ y cái
danh hiê ̣u nữa. Ấy là bác si ̃ hoă ̣c chuyên viên cao cấ p, thầ y thuố c nhân dân, anh hùng lao đô ̣ng
thời kỳ đổ i mới. Về kinh tế , thì sế p đang chờ phá mấ y dãy nhà cũ, xây nhà cao tầ ng... chờ tiề n dự
án nghiên cứu sức khỏe sinh sản ở phu ̣ nữ, dự án sinh sản vi ̣thành niên, dự án nghiên cứu hê ̣ tim
ma ̣ch và hô hấ p người già, dự án nghiên cứu sức thở của những người di ̣ tâ ̣t gù ve ̣o cô ̣t số ng và
bê ̣nh nghề nghiê ̣p. Đă ̣c biê ̣t là dự án nghiên cứu hô hấ p của thương binh có các vế t thương lồ ng
ngực, cả thời kỳ chố ng Pháp lẫn chố ng My.̃ Tiề n chi cho các dự án ấ y là rấ t lớn, khổ ng lồ đấ y anh
a ̣!
Nghe những thông tin của Ngân Hà, Khang nghi,̃ cái đáng quan tâm, điề u cầ n lo lắ ng của giám
đố c bê ̣nh viê ̣n, quan tro ̣ng nhấ t, ngoài tuân thủ mo ̣i quy chế chuyên môn, là phải không ngừng
nâng cao kiế n thức khoa ho ̣c, nâng cao triǹ h đô ̣ tay nghề cho các bác si,̃ y tá. Trang thiế t bi ̣ cầ n
đầy đủ và hiê ̣n đa ̣i. Viê ̣c phu ̣c vu ̣ người đau ố m phải chu đáo từ những viê ̣c chăm sóc hô ̣ lý nhỏ
nhấ t. Cũng phải nâng mức số ng cho tấ t cả nhân viên. Nhưng anh chỉ nói:

- Báo chí đăng tải nhiề u những bài viế t về vấ n đề tiêu cực của các bác si ̃ như hiê ̣n nay, nghi ̃ sâu xa
thấ y đau xót quá. Đấ y là nói về những bài phản ánh đúng sự thâ ̣t. Có không it́ bài, như mô ̣t sự hiể u
lầ m. Viế t đúng hay sai còn do triǹ h đô ̣, khả năng nghề nghiê ̣p cũng như lương tâm của người viế t
nữa. Có bài làm nhiề u đô ̣c giả day dứt, bức xúc... không đáng có.
Ho ̣ đua nhau săm soi y đức của các thầ y thuố c. Không phải vì là bác si ̃ mà anh ca tu ̣ng nghề nghiê ̣p
mình. Ho ̣ chưa hiể u, nghề y khó nhấ t trong các nghề . Khó ở công viê ̣c phải làm sao cho đúng và
an toàn với mỗi mô ̣t con người cu ̣ thể . Thầ y thuố c cũng là con người. Nên chúng ta còn phải vươ ̣t
qua cái thói ưa nhàn, thích khoa trương và lòng tham tiề n ba ̣c.
Các thầ y thuố c tố t đề u chán nản khi đo ̣c những bài báo bôi nho ̣ bản thân hoă ̣c đồ ng nghiê ̣p. Rồ i
Hà xem, không lâu đâu, những người làm báo sẽ tự dừng la ̣i. Nước ta không có báo tư nhân. Các
nhà lañ h đa ̣o cũng sẽ thấ u hiể u và chỉ đa ̣o viê ̣c đăng tải. Người bác si ̃ chưa tố t, bác si ̃ sai lầ m...
không phải không có. Nhưng các vu ̣ viê ̣c không hay, liên quan đế n cơ thể người bê ̣nh, đề u ngoài
ý muố n của ho ̣. Ho ̣ đề u ân hâ ̣n, đau xót, trước mo ̣i tổ n thấ t xảy ra. Chỉ cầ n lañ h đa ̣o bê ̣nh viê ̣n cùng
trưởng khoa làm viê ̣c riêng với những cá nhân bác si ̃ đó. Hơn mo ̣i ngành nghề , các bác si,̃ ngoài
lòng thương yêu con người, tiǹ h yêu cuô ̣c số ng... còn có tinh thầ n tự tro ̣ng. Chẳ ng thế , chỉ có giới
bác si ̃ mới có lời thề nghề nghiê ̣p, lời thề Hippocrates. Nó lưu truyề n đã hơn hai ngàn năm rồ i. Lời
thề ấ y đươ ̣c đo ̣c trang tro ̣ng trước khi thầ y thuố c ra trường, trước khi ho ̣ hành nghề , trước cả mô ̣t
đời tâ ̣n tu ̣y. Nó giúp thầ y thuố c chúng ta giǹ giữ lương tâm, trí tuê ̣ và hai bàn tay mình sao cho
trong sa ̣ch. Người có khuyế t điể m tự soi miǹ h vào đó để sửa chữa. Không kể những vu ̣ viê ̣c vi
pha ̣m pháp luâ ̣t, viê ̣c đưa chuyê ̣n tiêu cực của mô ̣t thầ y thuố c lên mă ̣t báo, lên truyề n hình, cả
nghiǹ bác si ̃ khác cha ̣nh lòng. Điề u đó làm giảm đi rấ t nhiề u tâm huyế t của ho ̣. Sự phê phán thái
quá, dù chỉ nhằ m vào mô ̣t vài người, cũng sẽ làm cho số đông bác si ̃ tìm đế n với cái mô ̣c, cái
khiên... Tâm lý đề phòng, chố ng đỡ... và sự giả dố i có khoảng cách rấ t gầ n. Thiê ̣t cho người bê ̣nh.
Và chiń h điề u đó, nó làm xấ u dầ n nghề thầ y thuố c vố n từ xưa trong sáng, cao quý, trong khi lương
tháng của các bác si ̃ quá thấ p!
Mỗi bài báo phê phán thầ y thuố c chắ c chắ n đươc̣ nhiề u người đo ̣c. Nó làm mấ t lòng tin và cũng
làm giảm đi tinh thầ n tôn sư tro ̣ng đa ̣o cầ n thiế t của ho ̣. Sự hơ ̣p tác của người bê ̣nh với bác si ̃ sẽ
kém đi...
Khang nhớ thời bô ̣ trưởng Pha ̣m Ngo ̣c Tha ̣ch, cơ sở y tế nào cũng có Hòm thư góp ý. Người bê ̣nh
và gia điǹ h ho ̣ có thể gửi vào đó những lời khen và cả những điề u mà ho ̣ bức xúc, cầ n phê phán
hay đề nghi ̣phải đươ ̣c người có trách nhiê ̣m xem xét... Hình thức đó, đủ cho bác si ̃ sửa chữa sai
lầ m.
Không biế t người ta đã vứt đi những cái Hòm thư góp ý ấ y từ những năm nào?
Rồ i không đơ ̣i Ngân Hà nói gi,̀ Khang tiế p:
- Ngân Hà vừa bảo, giám đố c rấ t thâ ̣n tro ̣ng với viê ̣c mổ xẻ? Tố t quá. Cầ n có tư tưởng và thái đô ̣
như vâ ̣y. Rấ t cầ n. Là lañ h đa ̣o, càng phải thâ ̣n tro ̣ng...
Nhưng thâ ̣n tro ̣ng khác với không hiể u biế t, khác với không có tay nghề , khác với vô trách nhiê ̣m.
Càng khác với sự lười biế ng, ić h kỷ, tư lơ ̣i và hèn nhát. Những vấ n đề ấ y có thể bi ̣người ta ỷ thế ,
câ ̣y quyề n mà ngu ̣y biê ̣n, viê ̣n dẫn với khẩ u hiê ̣u: "Tấ t cả vì người bê ̣nh ruô ̣t thit"̣ làm lẫn lô ̣n phải
trái, trắ ng đen.

Các thầ y thuố c giỏi, trong đó có bác si ̃ mổ xẻ, bao giờ cũng thâ ̣n tro ̣ng. Thâ ̣n tro ̣ng và dũng cảm.
Hai đức tính ấ y không khi nào thiế u trong những kẻ si ̃ chân chiń h của mo ̣i thời đa ̣i. Hà biế t nhiề u
tấ m gương thầ y thuố c mẫu mực của ta và thế giới thời nay, cũng biế t chuyê ̣n Biể n Thước, Hoa Đà,
Tuê ̣ Tiñ h, Lañ Ông rồ i đấ y.
Chơ ̣t Khang ngừng lời. Anh thấ y la ̣, sao bỗng dưng hôm nay miǹ h nói nhiề u quá thế !
Ngân Hà nghe hế t sức chăm chú. Thấ y quý anh, và cũng là để làm thân, nàng bảo:
- Cho qua những chuyê ̣n không vui đi anh a ̣. Hế t giờ, ra phố ăn cơm với em.

Kỳ 4
Ngô Thi ̣ Ngân Hà kém Trầ n Tử Khang đúng mô ̣t giáp. Tuy đã nhờ và đươ ̣c anh da ̣y mổ , tức là
tình nguyê ̣n làm ho ̣c trò, nàng vẫn ngầ m so sánh miǹ h có nhiề u cái hơn hẳ n anh ta. Trước hế t, là
cái tuổ i trẻ giàu sinh lực. Về phẩ m giá gia điǹ h, cha me ̣, anh em... người thành phố cái gì chẳ ng
hơn? Sinh trưởng ở nhà quê tấ t nhiên la ̣c hâ ̣u, thiế u thố n, đói khát... Là trẻ con nông thôn làm sao
Khang không lêu lổ ng, khăng đáo; làm sao thoát khỏi chăn trâu, đánh dâ ̣m, bắ t ố c, mò cua, tắ m
sông, tắ m ao và có lúc phải uố ng nước đồ ng? Chính anh ta nói hồ i nhỏ luôn phải tản cư cha ̣y giă ̣c.
Rồ i mồ côi sớm, thấ t ho ̣c, bơ vơ! Đă ̣c biê ̣t là Khang phải cắ p sách qua nhà trường của cả hai chế
đô ̣ cũ và mới, đứt đoa ̣n, bâ ̣p bõm, lôm côm...
̣
Còn miǹ h, bác si ̃ Ngô Thi Ngân Hà từ trong bu ̣ng me ̣ đã đươc̣ hit́ thở bầ u không khí thủ đô xã hô ̣i
chủ nghiã , tiên tiế n, văn minh. Và cũng may mắ n hơn, đươ ̣c ho ̣c tâ ̣p liên tu ̣c thuầ n trong mô ̣t hê ̣
thố ng giáo du ̣c ưu viê ̣t. Năm nào miǹ h chẳ ng đa ̣t danh hiê ̣u "Ho ̣c sinh giỏi toàn diê ̣n" và "Cháu
ngoan Bác Hồ ". Đă ̣c biê ̣t, miǹ h đươ ̣c cho ̣n lựa những hai lầ n, vào đoàn nhi đồ ng và đoàn thiế u
niên thủ đô đế n phủ Chủ tich ̣ đón tế t Trung thu. Trước Bác Hồ kiń h yêu, quan khách và các ba ̣n,
mình đo ̣c thuô ̣c lòng hế t sức lưu loát "5 điề u Bác Hồ da ̣y". Ai cũng bảo mình có cái gio ̣ng vàng
trong trẻo, thánh thót như tiế ng sơn ca. Đươ ̣c Bác tươi cười xoa đầ u và thơm má khen ngơ ̣i. Lầ n
thứ hai hơn thế , cực kỳ xúc đô ̣ng; miǹ h lớn rồ i, cứ như nữ đồ ng trinh đứng hát thánh ca. Là liên
đô ̣i trưởng thiế u niên tiề n phong đươ ̣c chuyể n thẳ ng đoàn viên. La ̣i cảm tình đảng từ khi còn đang
ho ̣c phổ thông...
Năm ho ̣c cuố i cấ p ba, lớp mười, miǹ h còn đươ ̣c dự kỳ thi ho ̣c sinh giỏi văn thành phố . Các thầ y
cô ai cũng khuyên vào Khoa Văn đa ̣i ho ̣c Tổ ng hơ ̣p, hoă ̣c đa ̣i ho ̣c Sư pha ̣m. Để phát triể n tài năng.
Ho ̣c sinh năng khiế u thời nào cũng hiế m.
Ngân Hà đã so sánh đúng. Tuổ i thơ Trầ n Tử Khang, ngay cả khi đã trưởng thành, và suố t cuô ̣c đời
ông, đầ y những biế n cố , không may, mấ t mát, thiê ̣t thòi...
Khi giă ̣c Pháp chưa chiế m đóng quê nhà, thầ y hương sư đã da ̣y nay bỏ mai, ho ̣c trò la ̣i đế n lớp
buổ i đực buổ i cái. Mo ̣i người thảy lo giă ̣c gia.̃ Nhiề u cuô ̣c vây ráp, càn quét, đố t phá, bắ n giế t của
quân xâm lươ ̣c người Pháp, rồ i liń h ngu ̣y quố c gia, hương dũng. Tuy thế năm nào thầ y cũng cho
Khang lên lớp, kiể u nhảy cóc khác hẳ n ba ̣n bè. Lúc mới tám tuổ i, Khang đã ho ̣c hế t lớp nhấ t. Từ
ngày đó, trường tan!
Rồ i mô ̣t hôm, mă ̣t trời đang đứng bóng. Mô ̣t chú bé chừng mười lăm, mười sáu tuổ i xuấ t hiê ̣n đô ̣t
ngô ̣t ngay trước cửa nhà. Chưa ai kip̣ thấ y, Khang đã reo to:
- A, anh Quý! Anh Quý! Lâu lắ m rồ i sao anh Quý không đế n?
Cả nhà sửng số t. Chú liên la ̣c từng tới nhà nhiề u lầ n, khi cha Khang còn số ng. Hôm nay bỗng
nhiên Quý tới, mà sao la ̣i vào giờ này? Số ng trong vùng đich ̣ chiế m đóng, mô ̣t tiế ng kêu to như
Khang vừa xong, cũng như mo ̣i chuyê ̣n ầ m ỹ đề u là cấ m ky.̣ Có người la ̣ đế n nhà, không may Viê ̣t
gian, mâ ̣t thám, chỉ điể m hay liń h đồ n Nổ biế t đươc̣ đề u rấ t dễ xảy ra những chuyê ̣n nguy hiể m.

Nhiǹ vẻ mă ̣t tươi cười của Quý, ai cũng la ̣. Ông nô ̣i Khang kéo Quý ngồ i xuố ng cái phản ở gian
giữa và hỏi nhỏ:
- Sao giữa ban ngày ban mă ̣t, mà cháu dám liề u?
- Ta thắ ng trâ ̣n Điê ̣n Biên Phủ rồ i, ông a ̣. Cháu đi lúc nào cũng không sơ ̣ nữa. Có viê ̣c phải qua
đây, cháu vào báo cho cả nhà mừng. Cháu có bài thơ Hoan hô chiế n si ̃ Điê ̣n Biên đây này.
Quý vừa nói vừa va ̣ch áo rút từ trong bu ̣ng mấ y tờ giấ y dó giắ t ở ca ̣p quầ n. Ai cũng thấ y Quý lớn
nhanh. Mới ngày nào câ ̣u bé này còn tranh giành đồ chơi với Khang. Quý nói thêm:
- Hô ̣i nghi ̣Giơ ne... đang ho ̣p. Nước ta sắ p hòa biǹ h hẳ n rồ i!
Chắ c chắ n hòa biǹ h thâ ̣t rồ i! Vừa tin lời Quý vừa có bài thơ là bằ ng chứng, cả nhà mừng quá. Ông
bà và me ̣ Khang đề u ngẩ n ra, không ai kip bảo Quý ở la ̣i để nấ u cơm cho ăn như những lầ n trước.
- Giă ̣c tan rồ i! Bây giờ nhà mình có phải ăn cháo cũng vẫn cứ sướng!
Thầ y Khiên quá phấ n khích, hả hê, nói to giữa nhà. Bao lâu rồ i cu ̣ vẫn tâm niê ̣m "Dân tô ̣c trên hế t,
Tổ quố c trên hế t" và khao khát mô ̣t ngày hòa biǹ h. Tin quân ta đánh thắ ng giă ̣c Pháp, tin đấ t nước
hòa biǹ h vừa đế n tâ ̣n nhà, hỏi sao không khỏi vui mừng? Ông bảo, chắ c chắ n lũ giă ̣c ở bố t Nổ , bố t
Hỗ, bố t Đồ ng, cả Hà Nô ̣i, Hải Phòng... nế u chưa bi ̣ta tiêu diê ̣t thì cũng đã sơ ̣ rúm tứ túc, co cu ̣m
hay nằ m chế t gí cả rồ i.
Đứng ngay giữa nhà, Khang cầ m những tờ giấ y dó Quý đưa cho và đo ̣c to bài thơ Hoan hô chiế n
si ̃ Điê ̣n Biên. Nghe xong, ông nô ̣i tự đo ̣c la ̣i mô ̣t lầ n nữa. Vẻ nghi ̃ ngơ ̣i, ông nói:
- Bài thơ ca ngơ ̣i những người anh hùng, bâ ̣t lên đươ ̣c khí phách của cả dân tô ̣c, cả đấ t nước. Như
các cu ̣ ta xưa đã từng thắ ng giă ̣c Hán, Nguyên Mông, Minh, Thanh... Nhà ta, làng ta cũng có quyề n
tự hào về trâ ̣n Điê ̣n Biên này. Không biế t tác giả bài thơ, Tố Hữu sinh ra ở đâu và là người thế
nào?
Bỗng bà nô ̣i và me ̣ Khang cùng bâ ̣t khóc to ở ngay bâ ̣u cửa. Ông nô ̣i buông khỏi tay mấ y tờ giấ y,
đứng dâ ̣y, bước vô ̣i qua cái sân ga ̣ch tới sau bể nước. Ông ngồ i bê ̣t trên lớp lá khô, tựa lưng vào
gố c cây mít lớn giữa vườn; gương mă ̣t già trước tuổ i nhăn nhúm la ̣i. Khang nhă ̣t lên những tờ giấ y
dó, hấ p tấ p cha ̣y theo, rồ i cũng từ từ ngồ i xuố ng bên ông...
Nước mắ t của thầ y lang Khiên lă ̣ng lẽ nhỏ gio ̣t theo những sơ ̣i râu dài ba ̣c trắ ng... Nước mắ t Khang
cũng ràn ru ̣a. Cả nhà cùng khóc cha Khang. Ông Trầ n Tử Kháng hy sinh trong mô ̣t trâ ̣n đánh tâ ̣p
kić h quân Pháp trên đường số 5, từ ba năm trước; mô ̣ phầ n vẫn ở quê người.
Mô ̣t năm sau.
Mô ̣t tố p người la ̣ đeo xắ c cố t da Trung Quố c từ đâu đó về làng. Ho ̣ "phóng tay phát đô ̣ng quầ n
chúng" làm ra cơn baõ táp giảm tô giảm tức và cải cách ruô ̣ng đấ t.

Thóc nhà đã vét đế n ha ̣t cuố i cùng, mà vẫn thiế u số lươ ̣ng phải nô ̣p. Cùng tám điạ chủ khác trong
cái xóm Chùa nhỏ bằ ng lòng bàn tay, gia điǹ h thầ y lang Khiên lăn lô ̣n khắ p chơ ̣ cùng quê, rã rời
lùng su ̣c hế t mo ̣i hang cùng ngõ hẻm đong thêm kỳ đủ nô ̣p kho nhà nước, thực hiê ̣n chiń h sách
giảm tô. Những bát cháo loañ g ở nhà cũng không có nữa. Làng xóm không còn gì khả di ̃ ăn số ng
người. Nông dân trong làng cũng đói nhưng không lâu, bởi chẳ ng những ho ̣ đươ ̣c lấ y hế t quả thực
trong các nhà điạ chủ, mà còn gă ̣t hái, đào bới toàn bô ̣ lúa, ngô, khoai, sắ n... trên cánh đồ ng làng.
Người ta cấ m điạ chủ thu hoa ̣ch những gì ho ̣ đã canh tác. Đương nhiên, những gia điǹ h ấ y phải
chiụ đói dài cho đế n năm sau. Xã Khang, ngoài hai điạ chủ bi tư ̣ ̉ hiǹ h, nhiề u người khác chế t đói,
chế t bê ̣nh, chế t treo... vì không có gì ăn, vì ố m không thuố c, vì lo sơ ̣ và cũng cả vì uấ t hâ ̣n.
Ông bà nô ̣i đau và buồ n. Me ̣ con Khang sơ ̣ haĩ , hố t hoảng, ngơ ngác.
- Nế u chi ̣mang chung cái thành phầ n điạ chủ với vơ ̣ chồ ng laõ thầ y lang, không chỉ cái thân xác
chi,̣ rồ i chẳ ng những thằ ng Khang, mà sau này, các đời cháu chắ t chút nữa, cũng sẽ bi ̣ nông dân
mỗi năm hai lầ n đế n nhà ticḥ thu của cải như thế . Cái nơ ̣ bầ n cố là phải trả maĩ maĩ , đời đời, kiế p
kiế p. Điạ chủ là bi ̣dim
̀ xuố ng bùn đen. Chi ̣số ng chế t với bóng ma thằ ng Kháng và ở lỳ làm dâu
nhà laõ lang Khiên, thì con cháu đừng hòng cắ p sách đế n trường, đừng hòng ngóc cổ , ngóc đầ u
lên đươ ̣c!
Nghe những người làng, nhấ t là chi ̣em ruô ̣t và ho ̣ hàng bên ngoa ̣i nói thế , me ̣ Khang bàng hoàng
mang con về ở với nhà ngoa ̣i. Làng xóm này đã có mấ y người treo cổ chế t.
Nông dân đấ u tố thầ y lang Trầ n Tử Khiên bóc lô ̣t ho ̣ và "trưng thu, trưng mua" tấ t cả tài sản vố n
đã rấ t nghèo sau những cuô ̣c cướp bóc, đố t phá chín năm của đủ loa ̣i giă ̣c gia.̃ La ̣i thêm kẻ cắ p
người làng, nhân những ngày gia điǹ h thầ y lang tản cư.
Sau những ngày đêm bi ̣ gông cùm, sau những trưa nắ ng tháng sáu cá chế t trắ ng đồ ng, nông dân
bắ t vác cố i đá đứng trên sân vôi, không nón mũ guố c dép, rồ i bi chôn
̣ ngâ ̣p cổ dưới mă ̣t đấ t ruô ̣ng...
để khảo của, ông bà nô ̣i Khang đề u mắ c chứng suy tim. Dao cầ u, thuyề n tán, tủ thuố c và sách chữ
Nho bi ̣quy là phương tiê ̣n bóc lô ̣t. Những gì không dùng đươc̣ , ho ̣ đố t phá hế t.
Không lâu, hai me ̣ con Khang phải trở về chiụ hai đám tang ông bà kề nhau và số ng trong mô ̣t cái
xác nhà gầ n như trố ng không với mảnh vườn cây cố i xơ xác, cằ n cỗi.
... Thầ y cô ở trường phổ thông cấ p ba không thuyế t phu ̣c đươ ̣c gia đình Ngân Hà.
Ông Ngô Văn Cân nói với cả nhà:
- Con Hà phải trở thành bác si.̃ Làm thầ y thuố c đã đắ c tài đắ c lô ̣c la ̣i ta ̣o ra đươ ̣c nhiề u ân huê ̣. Cái
nghề thuố c, tự nó gom ân tić h đức, mà vẫn có mô ̣t cuô ̣c số ng bảo đảm về lâu về dài.
Bà Kim Châu:
- Cả mấ y anh chi ̣em con đề u chê cái nghề ấ y. Chúng bảo, đã bẩ n la ̣i phải mấ t ngủ, trực đêm trực
hôm... Té ra không đứa nào biế t nhiǹ xa trông rô ̣ng. Thời buổ i bây giờ khi già nua đau ố m nhờ đế n
y bác si ̃ y tá người dưng là phải chiụ quá nhiề u phiề n phức!

Tiế ng là giỏi văn nhưng Ngân Hà chẳ ng có lòng đam mê gi.̀ Hà ngoan ngoañ nghe theo bố me ̣.
Sáu năm ở Trường đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i, Ngân Hà vẫn là đố i tươ ̣ng đảng và mỗi năm đề u đươ ̣c
bình cho ̣n là sinh viên tiên tiế n, đoàn viên ưu tú. Nàng còn nổ i trô ̣i thêm vì những bô ̣ cánh đe ̣p, cái
xe đa ̣p Favorit màu xanh ngo ̣c, gio ̣ng hát hay và có đôi mắ t đen lúng liế ng. Tố i tố i, chưa lâ ̣t qua
đươ ̣c mươi trang sách, nàng đã bâ ̣n he ̣n hò, tiế p khách và những hoa ̣t đô ̣ng văn nghê ̣ ...
Ngân Hà đươ ̣c khá nhiề u ân huê ̣ của lañ h đa ̣o bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc: tăng lương trước thời ha ̣n,
phu ̣ cấ p đô ̣c ha ̣i, phu ̣ cấ p chuyên ngành, khen và thưởng... Tấ t cả, do nàng biế t cách cư xử. Bùi
Cường từ khi còn là phó giám đố c, mô ̣t thời thân thiế t, đã đưa nàng vào đảng. Cường thuyế t phu ̣c
các nhà lañ h đa ̣o bê ̣nh viê ̣n: Ngân Hà là mô ̣t bác si ̃ có y đức mẫu mực và là mô ̣t ngôi sao văn hóa
văn nghê ̣ quầ n chúng.
Khi nào Hà cũng đươc̣ lañ h đa ̣o đánh giá là mô ̣t người tiên phong trong các phong trào thi đua.
Qua các kỳ hô ̣i diễn, Hà đề u góp phầ n quan tro ̣ng mang về cho lañ h đa ̣o nào cờ, nào bằ ng khen,
giấ y khen, nào các giải thưởng này no ̣. Ban giám đố c bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc luôn đươ ̣c cấ p trên
đánh giá là mô ̣t tâ ̣p thể lañ h đa ̣o những là giỏi, là xuấ t sắ c, là bố n tố t, là vững ma ̣nh. Bê ̣nh viê ̣n thì
đoa ̣t cờ thi đua và xế p ha ̣ng nhấ t bô ̣.
Như tấ t cả cán bô ̣ y tế Viê ̣t Nam, ngực áo bên trái Ngân Hà lúc nào cũng đeo mô ̣t tấ m biể n hình
chữ nhâ ̣t, in dòng chữ to đâ ̣m: "Thương yêu bê ̣nh nhân như người ruô ̣t thit!" ̣
***
Sau it́ ngày làm viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, Khang đã lầ m. Sự lầ m lẫn ấ y gây cho ông biế t bao
đau đớn. Ngô Thi ̣Ngân Hà là mô ̣t phu ̣ nữ đe ̣p, la ̣i sinh trưởng trong mô ̣t gia đình nề nế p, và đươ ̣c
giáo du ̣c không thể nói là không chu đáo, hoàn thiê ̣n.
Đó là người nữ thầ y thuố c đươ ̣c đào ta ̣o ngay sau phổ thông, trong đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i, thuô ̣c
hê ̣ dài ha ̣n 6 năm. Ngân Hà là sinh viên chiń h quy; ho ̣c mô ̣t chương triǹ h chiń h quy. Trong lễ tố t
nghiê ̣p, nàng tự hào, hañ h diê ̣n, nghe người ta đánh giá về miǹ h và các ba ̣n: Đây là thế hê ̣ thanh
niên thời đa ̣i mới, vẻ vang, tiên tiế n nhấ t; những người đươ ̣c rèn đúc theo mô ̣t khuôn vàng thước
ngo ̣c, đã trở thành những con người ưu tú, toàn diê ̣n. Mô ̣t tầ ng lớp trí thức mới xã hô ̣i chủ nghiã
vừa hồ ng vừa chuyên.
Khang biế t, các bác si ̃ tố t nghiê ̣p dù từ hê ̣ chiń h quy, hàm thu ̣ hay chuyên tu, ở đâu cũng có người
hành nghề giỏi và người chưa giỏi. La ̣i có người rấ t kém. Nế u làm viê ̣c ở các chuyên khoa thuô ̣c
hê ̣ dao kéo, mổ xẻ, cầ n cả tri thức và kỹ thuâ ̣t, bắ t buô ̣c ho ̣ phải đi ho ̣c thêm. Sau đó, vẫn phải đươ ̣c
các bác si ̃ lâu năm có triǹ h đô ̣ giỏi hơn kèm că ̣p. Thời gian dài ngắ n cũng như kế t quả hay dở, tố t
xấ u, tuỳ thuô ̣c tư chấ t và ý chí mỗi người.
Khang cũng nhâ ̣n ra kiế n thức khoa ho ̣c và khả năng thực hành của các bác si ̃ ở ta chênh lê ̣ch, khó
mà so sánh. Có tình tra ̣ng đó vì nề n tảng cơ sở vâ ̣t chấ t, truyề n thố ng đào ta ̣o, triǹ h đô ̣, cũng như
phương pháp da ̣y và ho ̣c? Có tới năm năm, các trường đa ̣i ho ̣c nhâ ̣n sinh viên không qua thi tuyể n.
Rấ t đông sinh viên chưa từng cầ m đế n bấ t kỳ mô ̣t cuố n sách nào ngoài chương trình thầ y cô da ̣y
cho trong ba cấ p ho ̣c. Từ phổ thông bước lên đa ̣i ho ̣c, lẽ ra ho ̣ phải tự ho ̣c là cơ bản, tự nghiên cứu

là chính. Vâ ̣y mà sinh viên không hề biế t hoă ̣c rấ t lơ mơ, về các phương pháp tư duy, phương pháp
ho ̣c tâ ̣p hơ ̣p lý. Ho ̣ thiế u hiể u biế t ngay cả vấ n đề vê ̣ sinh lao đô ̣ng trí óc, nói gì đế n mô ̣t tiế n trình
chi tiế t, tỷ mỉ và phương pháp nghiên cứu khoa ho ̣c hoàn chin̉ h!
Không chỉ có thế . Những năm tháng ấ y, người ta còn da ̣y cho ho ̣c sinh, sinh viên nhiề u kiế n thức
nông ca ̣n và sai lê ̣ch. Ví như những kỹ thuâ ̣t thu ̣ phấ n, ghép chồ i của nhà làm vườn Mitsurin và lý
thuyế t sinh ho ̣c của Lưxenko viê ̣n si ̃ Viê ̣n Hàn lâm khoa ho ̣c Liên Xô đươ ̣c đề cao quá mức. Người
ta tán tu ̣ng, ca ngơ ̣i ông Lư ông Mít và tuyên truyề n ầ m ỹ rằ ng, gió Đông thổ i ba ̣t gió Tây; rằ ng
chỉ các ông Mit́ , ông Lư mới là những nhà phát minh chân chiń h; chỉ các ông ấ y mới là những nhà
bác ho ̣c vi ̃ đa ̣i. Ho ̣c thuyế t Mendel là siêu hiǹ h, là duy tâm, phản đô ̣ng!
Ngân Hà là bác si ̃ chuyên khoa. Rồ i tố t nghiê ̣p cao ho ̣c Sản Phu ̣. Danh nghiã thế . Sau mô ̣t thời
gian không lâu làm viê ̣c cùng khoa, Khang nga ̣c nhiên, nàng đã ho ̣c hành và đươ ̣c da ̣y thế nào, mà
các thủ thuâ ̣t chuyên khoa chỉ châ ̣p chững, còn kỹ năng mổ xẻ thì gầ n như bằ ng không!
***
Sau khi ly hôn Hoàng Anh, ngoài những vấ n đề liên quan đế n nghề nghiê ̣p, Khang ca ̣ch mă ̣t đàn
bà... Thế mà bấ t chơ ̣t, như thể mô ̣t trò đùa trớ trêu của số phâ ̣n, anh bàng hoàng sau mô ̣t nu ̣ hôn,
khi khuôn mă ̣t hấ p dẫn của Ngân Hà nghiêng đế n quá gầ n. Thế là ông bi ̣cuố n vào, bi ̣hút vào, bi ̣
cô ̣t chă ̣t la ̣i với những ý đinh,
̣ những sở thích, những ham muố n nồ ng cháy, tràn trề ... không khi
nào lơi lỏng, không khi nào nguô ̣i la ̣nh, và cũng không bao giờ vơi ca ̣n của người đàn bà! Nhiề u
khi ông muố n chố ng la ̣i chiń h ông, cũng là cưỡng la ̣i Ngân Hà đề u không nổ i.
Thâ ̣t la ̣, ở cái tuổ i tri thiên mê ̣nh...
Trầ n Tử Khang la ̣i yêu! Mà hồ n nhiên, nồ ng nàn. Dường như có lúc ông quên hẳ n sự khắ c nghiê ̣t
của thời gian, tuổ i tác và không biế t đế n những ngang trái, phiề n toái, rấ t đáng nga ̣i... bởi mô ̣t quá
khứ lỡ dở buồ n đau của cả hai người. Thời gian dài đằ ng đẵng, từ khi chia tay Đă ̣ng Vũ Hoàng
Anh, tình cảm lứa đôi, lòng khát khao, ham muố n trong ông tưởng như đã tàn lu ̣i hẳ n. Không ngờ
sức ma ̣nh thể lực và tinh thầ n bấ y lâu nó chỉ ngủ yên. Từ khi diń h liú với Ngân Hà, tiǹ h yêu trong
ông trỗi dâ ̣y mañ h liê ̣t như cây cỏ với mùa xuân, như baõ giông và dòng thác lũ. Ông đã có ý nghi ̃
nghiêm túc, miǹ h sẽ cưới nàng.
Vâ ̣y mà không lâu sau ông phải thấ t vo ̣ng. Thâ ̣t sự thấ t vo ̣ng. Lâu đài tình yêu trong ông, mô ̣t lầ n
nữa, la ̣i đã su ̣p đổ .
... Điên tiế t, nàng bấ u sâu vào ma ̣ng mỡ và các khe sườn ông, như muố n móc tung ra tim phổ i gan
ruô ̣t! Rồ i như võ si,̃ với ngực ông là cái bao cát vô tri; hai nắ m đấ m Hà giáng thiǹ h thich...
̣ "Đồ
phản bô ̣i! Đi trút cho cave, đổ vào gái đi ̃ hế t rồ i!"
Đã mấ y ngày qua, ông vẫn còn đau.
Ham hố dữ dô ̣i là cơ điạ của nàng? Trong lâm sàng và trên y văn, mô ̣t số căn bê ̣nh khó chữa hoă ̣c
chưa hiể u biế t đầ y đủ, các thầ y thuố c thường gán cho chúng hai từ "cơ đia".
̣ Cơ điạ hen, cơ điạ di ̣
ứng, cơ điạ đái tháo, cơ điạ viêm tắ c đô ̣ng tiñ h ma ̣ch... Chứng bê ̣nh nào đã đươ ̣c áp đă ̣t cho hai từ

"cơ đia" ̣ kỳ la ̣, mờ hồ , khó hiể u như khái niê ̣m về "kinh la ̣c", về "huyê ̣t" trong y ho ̣c phương Đông
mà vẫn đươ ̣c chấ p nhâ ̣n ấ y là không thể giải thić h, là không còn đường nghiên cứu. "Cơ đia", ̣ như
mô ̣t cái gì không thể với tới, không thể phanh phui, không thể tim ̀ biế t cho cù ng! No đa
́ ̃ ́
tơ i ngươ ̃ ng,
tới điể m dừng, là giới ha ̣n của trí tuê ̣ con người. Ngoài những căn bê ̣nh cơ đia,̣ còn có chứng cơ
điạ tiǹ h du ̣c cuồ ng si? Cơ đia,̣ tiń h chấ t riêng của mỗi cá thể ấ y là gì và như thế nào? Mô ̣t bấ t khả
tri!
Cuô ̣c số ng chung cha ̣ giữa đàn ông và đàn bà không hôn thú, không con cái, không cả nỗi lo toan
vâ ̣t chấ t, thì chỉ còn có mỗi chuyê ̣n sex, chỉ còn mô ̣t trò chơi tiǹ h du ̣c!
Nhưng bác si ̃ Trầ n Tử Khang không thể chỉ dành riêng cho mô ̣t người đàn bà. Biế t bao người bê ̣nh
trông chờ vào trí tuê ̣ và bàn tay ông.
Có lúc ông ao ước hế t sức ngươ ̣c đời. Nế u như không có chiế n tranh, không đi sơ tán, không gă ̣p
Hoàng Anh? Thì ông đâu phải đau đớn chiụ sự tráo trở, phản bô ̣i? Nế u không chuyể n ngành về
bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, không về số ng ở Hà Nô ̣i, thì làm sao ông phải xót xa mắ c vào ác na ̣n Ngô
Thi ̣Ngân Hà?
Nhưng với Hoàng Anh hay Ngân Hà, ông đề u chủ đô ̣ng cả đấ y chứ! Nế u từ những năm trẻ tuổ i,
gă ̣p ngay đươ ̣c mô ̣t người như Lam Khương thì quyể n sách đời ông chắ c đã có những trang khác
hẳ n. Trời bắ t tô ̣i ông chăng? Có phải cuô ̣c số ng ha ̣nh phúc hay đau khổ của con người đề u do trời
phâ ̣t thánh thầ n, ngẫu nhiên, may rủi... Tấ t cả là do số phâ ̣n?
Không thể có cái từ "nế u" ấ y đươ ̣c. Con người tự làm khổ mình mô ̣t cách mê muô ̣i. Và không phải
là không tô ̣i lỗi, khi miǹ h cũng la ̣i là nguyên nhân của nỗi đau người khác!
Trầ n Lam Khương! Bây giờ em số ng ra sao, nơi chân trời góc bể ? Anh có tô ̣i. Vì đã đẩ y em tới
đoa ̣n trường ấ y! Anh chấ p nhâ ̣n mo ̣i sự trừng pha ̣t, nế u em không rô ̣ng lòng tha thứ!
Mố i tiǹ h của Lam Khương với ông kéo dài hai năm tròn, mà không thể tiế n tới hôn nhân. Khi đó,
ông nghi ̃ miǹ h cầ n đố i xử tử tế với Ngân Hà. Con người, ai chẳ ng có lỗi! Người Phương Đông
nói: Nhân vô thâ ̣p toàn. Phương Tây cũng có câu: To err is human. Sai lầ m là thường tình. Chung
tình với Ngân Hà, Khang nghi,̃ là viê ̣c chiń h đáng. Dù đã mô ̣t đời chồ ng con và nhiề u tuổ i hơn,
nhưng nàng đế n trước Lam Khương. Và ông thâ ̣t sự lo lắ ng cho cô gái trẻ. Nế u biế t, Ngân Hà sẽ
không ngầ n nga ̣i gì mà không tung ra những chiêu thức tàn ba ̣o.
***
Sáng thứ bảy.
Mă ̣t trời chưa mo ̣c.
Căn hô ̣ 510 chung cư cao tầ ng A1, khu đô thi ̣mới Đa ̣i Phú Gia. Nhà riêng của Ngô Thi ̣Ngân Hà.

Từ cái ghế đă ̣t trên mă ̣t sàn, Trầ n Tử Khang buồ n bã nhìn qua cửa sổ . Dưới đường lác đác có người
đi la ̣i. Những cây liễu, câ ̣y phươ ̣ng, cây sữa mới trồ ng trên dải cỏ nhỏ he ̣p, lá cành sương ướt đầ m
đià . Bên kia con đường nhựa, la ̣i mô ̣t viả hè lát ga ̣ch xi măng xám xit,̣ cũng những cây cố i vừa mới
bén rễ, cằ n cỗi, là chung cư cao tầ ng khác. Tầ m nhìn bi chă
̣ ̣n đứng la ̣i. Trên cao, xa hút mô ̣t khoảng
trời xanh nhỏ bé, thăm thẳ m, vòi vo ̣i.
Thu đã đi qua cả nửa mùa rồ i.
Từ nhà tắ m bước ra, Ngân Hà đầ m đià nước la ̣nh. Vẫn chưa thấ y nguô ̣i đi du ̣c vo ̣ng chứa chan nơi
da thit,̣ sắ c mă ̣t và đôi mắ t nàng. Tấ m thảm hoa Thổ , nàng quý, ướt đẫm cả mô ̣t mảng rô ̣ng. Hà
không cẩ u thả, bừa baĩ như thế bao giờ. Lúc rỗi raĩ , nàng vẫn cau có tim
̀ nhă ̣t những sơ ̣i tóc của
ông rơi ru ̣ng đây đó.
Ngân Hà kéo cái khăn bông lớn trên giường, vừa lau chùi thân miǹ h vừa nói chan chát:
- Mới đực cái với con đi ̃ nào?
Im lă ̣ng.
- Hả? Con chiṕ hôi Lam Khương, phải không? Hay đi cave? - Ngân Hà cứ nói thế , chứ nàng không
hề biế t chuyê ̣n ông và cô bác si ̃ trẻ dan díu mô ̣t thời. Hà cũng không biế t Lam Khương đã rời xa
tổ quố c những mấ y năm rồ i.
- Hà có cái vố n từ ngữ "tú khẩ u cẩ m tâm" phong phú và quý hiế m thế ? Nghe hay quá nhi!̉
- Đầ u đã ba ̣c trắ ng thế kia mà còn thić h xài gái cố m? Thì chỉ có cave. Lấ y đâu ra con nhà tử tế !
Đừng có mơ haõ , con Lam Khương là bác si ̃ trẻ la ̣i xinh đe ̣p như thế , nó mà thèm yêu cái mă ̣t già
của ông! Chắ c giờ nó đã chồ ng con đề huề ? Ông đi đực cái với lũ bán trôn nuôi miê ̣ng, mang HIV,
lâ ̣u, giang mai, trùng roi, nấ m bê ̣nh... về đổ cho tôi? Không xong với con này đâu!
- Tôi không đi với ai cả! - Khang dằ n từng tiế ng mô ̣t. Ông không còn tâm trí và biǹ h tiñ h để im
lặng hoă ̣c tìm những ngôn từ khác cho tế nhi ̣và trong sáng hơn,
- Không đi với ai? Không đi với con bớp nào? - Nàng kéo dài từng tiế ng: - Tôi hỏi, ông bảo không
đi với ai? Thế vì sao đã mô ̣t tuầ n rồ i... mà nó rũ ra thảm ha ̣i như dảnh khoai nước phơi nắ ng thế ?
Ai còn la ̣ gì cái thời buổ i bây giờ, khi có cơ hô ̣i, thằ ng cán bô ̣ nào chẳ ng đi cave!
- Hà sàm sỡ maĩ mà không ngươ ̣ng à? Tôi già rồ i! - Khang vẫn cố kiề m chế .
- Anh nói gi?̀ Già rồ i á? Là bác si,̃ nói thế mà cũng nghe đươ ̣c!
- Là gì thì tôi cũng chỉ là con người. Sức tôi ca ̣n kiê ̣t rồ i. Cô hãy đi... - Ông xẵng gio ̣ng và quay
mă ̣t ra ngoài cửa sổ .

- Ái chà! - Hà kéo dài gio ̣ng. - Có thách không? Dám không? - Im lă ̣ng giây lát, Ngân Hà tiế p: -
Không cầ n vẽ đường cho hươu cha ̣y đâu nhé! Con này... - Nàng kip̣ dừng la ̣i cu ̣m từ "cũng không
ngo ̣ng!" Và Hà cũng nhớ ra miǹ h đang đố i thoa ̣i với ai. Nói toa ̣c móng heo... chẳ ng hay ho gi.̀
Biế t cách tấ n công đố i thủ, để lấ p liế m lỗi lầ m và giành phầ n thắ ng. Người đàn bà nói:
- Anh la ̣i muố n bỏ tôi, phải không?
- Tôi già rồ i. Thưa đồ ng chí phó bí thư đảng bô ̣!
- Biế t ngay mà! Anh đang tim ̀ cớ, ngu ̣y biê ̣n, mưu mô...? Tôi cũng đã tiên lươ ̣ng... Tôi đã chẩ n
đoán ra những cái hố c đen đang thố i rữa trong tim gan anh rồ i! Vì mấ y lầ n tôi nói đế n viê ̣c đăng
ký giá thú, anh chỉ im lă ̣ng. Tôi tưởng anh là trí thức, hiể u biế t và chung thủy. Tôi cũng tưởng anh
đang vướng chuyê ̣n chăm sóc me ̣ già? Hóa ra, anh chỉ là mô ̣t thằ ng đàn ông tầ m thường, mô ̣t gã
mugić h tồ i tê ̣, nông ca ̣n, nhỏ nhen, ić h kỷ, ăn xổ i ở thì!
- Tôi kiê ̣t quê ̣ rồ i, xin cô!
- Anh vừa nói gi?̀ Nói gì thì nói nhé. Tôi cấ m anh không đươ ̣c go ̣i tôi bằ ng cô. - Hà thoáng sững
sờ, rồ i nàng toáng lên:
- Đã mấ y lầ n tôi bảo rồ i. Tôi ghét cay ghét đắ ng, tôi căm thù kẻ nào go ̣i tôi bằ ng cô! Cô gi?̀ Cô lô
cô lố c... á?
Mô ̣t lầ n nữa, Ngân Hà la ̣i kip̣ dừng, không đo ̣c tiế p cho đế n hế t, những câu vè thô tu ̣c.
Đôi mắ t nàng nảy lửa:
- Tôi cũng cấ m anh không đươ ̣c nhắ c đế n đảng trong những câu chuyê ̣n gia đình. Đảng là đảng ở
chỗ đảng, ở cơ quan, ở các hô ̣i nghi,̣ ở các cuô ̣c mít tinh... Đảng không ở trong cái giường ngủ của
tôi. Đảng không nằ m trong chăn màn chồ ng vơ ̣. Tôi không mang đảng ra để hủ hóa! Tôi trúng
đảng uỷ là do đa ̣i hô ̣i, các đảng viên bỏ phiế u tín nhiê ̣m. Còn chuyê ̣n đàn ông đàn bà, chuyê ̣n chung
đu ̣ng chăn chiế u chồ ng vơ ̣ là hoàn toàn riêng tư.
Ngừng la ̣i như để lấ y sức, Hà ha ̣ gio ̣ng:
- Sao anh không nói miǹ h già rồ i ngay từ khi mới gă ̣p nhau có phải là may cho tôi không?
Khang nhắ m mắ t la ̣i. Ông hit́ mô ̣t hơi thâ ̣t sâu, cố loa ̣i bỏ cảm giác lờm lơ ̣m. Phó bí thư đảng bô ̣,
đồ ng chí Ngô Thi Ngân
̣ Hà ơi! Tôi sơ ̣ đồ ng chí quá rồ i!
- Biế t miǹ h già rồ i, biế t miǹ h yế u rồ i, biế t miǹ h sắ p liê ̣t dương... Là bác si,̃ thì phải tự lo, tự nghiên
cứu mà chữa lấ y chứ? Đàn ông có mỗi cái đó là biể u hiê ̣n sự số ng, thể hiê ̣n phái ma ̣nh, là đáng tự
hào, là đáng cái mă ̣t của mô ̣t chí nhân quân tử. Cái "của nơ"̣ mà hỏng? Là vứt! Là vứt! Nó liê ̣t, là
coi như xong đời. Là đi tong. Là số ng bằ ng thừa! Là số ng mà như đã chế t! Hiể u không? Như chế t!
Đã chế t! Như chế t! Đã chế t!

Khang xây xẩ m vì những lời báng bổ của Hà. La ̣ quá! Ông chưa biế t nói gì hay không còn muố n
nói? Ngân Hà điên rồ i? Cái bản năng, cái con lơ ̣n lòng không đươ ̣c thỏa mãn; nó lồ ng lô ̣n, gầ m rít,
gào thét... hung dữ đế n thế kia ư!
Gầ n ba năm trời giao tiế p, ông chưa thấ y Lam Khương sử du ̣ng mô ̣t từ số ng sươ ̣ng. Nàng không
bao giờ to tiế ng hay nói quá lời, ngay cả trong lúc ngồ i nghe ông khăng khăng bỏ mình.
Ngân Hà tiế p:
- Mang tiế ng là bác si ̃ trưởng khoa! Không đáng... - Ngân Hà la ̣i suýt buô ̣t miê ̣ng: "... xách dép
cho thằ ng tài xế !" Khi hình ảnh anh Tài và khu rừng có con suố i Khăm bâ ̣t lên lồ lô ̣, rõ ràng từ cái
hố sâu tiề m thức của miǹ h: - Anh biế t thi ̣trường có bao nhiêu loa ̣i thuố c tăng cường khả năng... ?
- Nàng đinh ̣ nói với ông, thâ ̣t rõ ràng cu ̣ thể , về các loa ̣i thuố c hỗ trơ ̣ hoa ̣t đô ̣ng tình du ̣c, các hóa
dươ ̣c tác du ̣ng cương dương. Thuố c của My,̃ Trung Quố c và của ta cũng tràn đầ y. Rẻ bèo.
Nàng nguýt dài:
- Không có lẽ để con đàn bà này đeo mă ̣t mo đi tim
̀ mua thuố c cương dương!
Thâ ̣t quá khủng khiế p!
Những lời nói tu ̣c, thô lỗ và ba ̣o trơ ̣n... Ngân Hà đã tiế p thu từ những ngày đi buôn chuyế n Hà Nô ̣i
- La ̣ng Sơn, Hà Nô ̣i - Lao cai, Hà Nô ̣i - Hồ Chí Minh, và cả trong những cuô ̣c cha ̣y mánh hay mua
bán trao tay vă ̣t vañ h ngay trên các phố xá, chơ ̣ búa, ngõ ngách thủ đô, với đủ loa ̣i hàng hoá xấ u
tố t, đủ ha ̣ng quan chức và thường dân sang hèn dưới cái thời bao cấ p khó khăn.
***
Ngân Hà đang nằ m sấ p mă ̣t giữa giường, hai chân duỗi thẳ ng và cánh tay dang rô ̣ng.
Suốt đêm cả hai không ngủ. Thấ t vo ̣ng và cuồ ng nô ̣... Sáng ra, Ngân Hà nuố t vô ̣i bố n viên thuố c
an thầ n Seduxen và uố ng ca ̣n cả cố c nước to đã hòa tan mô ̣t viên giảm đau ha ̣ nhiê ̣t Efferalgan, rồ i
gieo miǹ h xuố ng giường. Ông biế t, nàng chỉ nhắ m mắ t không đấ y thôi. La ̣i chồ m lên ngay bây giờ
cho mà xem.
Nàng uố ng hai loa ̣i thuố c ấ y thường xuyên, lâu ngày, đế n mức đã nhờn tác du ̣ng. Không phải lý
do ở thuố c. Không phải dươ ̣c phẩ m kém chấ t lươ ̣ng. Cơ thể nàng đòi hỏi nó, với mức cao hơn rấ t
nhiề u so với mo ̣i người. Liề u gấ p đôi dươ ̣c thư như nàng vừa dùng chỉ mang la ̣i mô ̣t tác du ̣ng giảm
đau, chưa từng gây đươ ̣c giấ c ngủ với nàng bao giờ.
Không gian bên ngoài thoáng đañ g và trong sáng quá. Nhưng tâm tư ông rố i bời, tăm tố i, u buồ n.
Khang xót xa nhớ ông bà nô ̣i và cha me ̣ miǹ h. Các cu ̣ mong đơ ̣i ở cháu con miǹ h, mô ̣t nghề nghiê ̣p
vững vàng và mô ̣t gia đình riêng vuông tròn, đầ m ấ m. Vâ ̣y mà, sau nỗi đau Hoàng Anh, ông la ̣i
gă ̣p quá nhiề u rố i rắ m, về công viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n và chuyê ̣n diń h liú với người đàn bà đang nằ m úp
sấ p mă ̣t đây.

Vừa lúc Ngân Hà trở miǹ h. Ông hỏi:
- Hà thức hay ngủ?
- Anh như thế , mà bảo tôi ngủ đươ ̣c à?
- Vâ ̣y Hà dâ ̣y đi!
- Làm gi?̀
- Ta nói chuyê ̣n.
- Chẳ ng có chuyê ̣n gì mà nói!
- Thì cứ ngồ i dâ ̣y.
- Tôi nằ m, tai có điế c đâu.
- Anh muố n nói chuyê ̣n nghiêm túc với Hà.
- Đây cũng không đùa!
- Vâ ̣y Hà ngồ i dâ ̣y!
- Người gì la ̣ nhi!̉ Có phải là cuô ̣c giao ban hay đa ̣i hô ̣i chi bô ̣ đâu? Đây là nhà riêng của tôi. Tôi
la ̣i vừa uố ng thuố c an thầ n, thuố c giảm đau. Nói gì, cứ nói. Tai tôi không thố i, không điế c. Tâm
thầ n kinh cũng chưa mê lú!
Khang thở dài, khá lâu sau mới la ̣i nói:
- Cũng vẫn là chuyê ̣n cũ thôi. Chúng ta đã nhiề u lầ n xướng lên...
- Cái gi?̀ Anh vừa nói cái gi?̀ Hả? Cái gi?̀ - Ngân Hà bâ ̣t dâ ̣y, chồ m về phiá ông, hỏi dồ n.
Khang nhiǹ vào mắ t Hà:
- Thời gian qua, chúng ta đã bô ̣c lô ̣ hế t...
- Cái gi?̀
- Nhiề u lầ n ta đã nói với nhau, về chuyê ̣n chia tay.
- Anh vẫn muố n bỏ nhau?
- Con người, ai cũng cầ n có mô ̣t cuô ̣c số ng ổ n đinh,

̣ êm ấ m. Nhưng Hà thấ y đấ y, chúng ta không
mang la ̣i cho nhau điề u gì mong đơ ̣i. Thời gian đã quá đủ...

- Thử nghi ̃ xem, có ai yêu thương anh bằ ng tôi không?
- Bản chấ t và cá tiń h của những người như chúng ta, đề u đã đinh
̣ hiǹ h...
̣ xuố ng mă ̣t giường, im lă ̣ng. Khang lắ c đầ u:

Ngân Hà ngồ i phich
- Hơn nữa, sức khỏe anh đã có những chuyể n biế n xấ u.
- Thôi đi! Tôi thấ y rõ cái tim đen anh rồ i!
- Chưa bao giờ Hà biǹ h tiñ h, để nhiǹ nhâ ̣n cho rõ ràng, thấ u đáo và công bằ ng về hai chúng ta?
Chưa bao giờ Hà đánh giá đúng miǹ h, đúng người. Hà chỉ giỏi to gio ̣ng, và thić h nổ i đóa. Ta không
có gì gắ n bó, ngoài chuyê ̣n quan hê ̣... Ràng buô ̣c nhau mà làm gi?̀
- Sao anh không nói ngay từ đầ u? Anh giữ riṭ tôi hơn mười năm rồ i; bây giờ, tôi lấ y ai đây?
Hà ngừng lời, nước mắ t rơm rớm:
- Có thằ ng đàn ông nào thèm ỏ ê đế n tôi nữa chứ!
Nàng khóc, chớp nhoáng nước mắ t chan hòa:
- Tôi căm thù anh! Tôi sẽ viñ h biê ̣t tấ t cả. Con Kim Thoa nó sẽ trả cho tôi cái hâ ̣n ngấ t trời này.
Mà con bé có yế u ớt, hiề n lành, thì còn anh chi ̣em và ba ̣n bè tôi. Nhấ t đinh
̣ ho ̣ không để nguyên
lành cái thân xác anh đâu!

Kỳ 5
- Mày thiêng thế ! Đêm qua tao vừa nằ m mơ, hai đứa miǹ h đi chơi với nhau, rấ t chi là xa và cảnh
quan thì vô cùng đe ̣p. Chúng mình đươ ̣c mô ̣t anh chàng chiêu đaĩ mô ̣t bữa bún mắ m tôm đâ ̣u rán
và chanh ớt cực ngon!
Ngân Hà ôm chầ m lấ y Bảo Hiên liế n thoắ ng ngay trước cửa căn hô ̣ của miǹ h. Nàng đã mơ và
thành thực nói thế dù biế t nhiề u năm rồ i ba ̣n miǹ h chỉ thić h sơn hào hải vi.̣
- Thì buông ra! Để tao vào nhà đã nào!
Bảo Hiên vừa cười, vừa nói, vừa giãy giu ̣a trong đôi cánh tay "võ si"̃ ba ̣n mình.
Khi cả hai đã yên vi ̣trên bô ̣ ghế gỗ giả cổ trong phòng khách, Bảo Hiên hỏi:
- Mày đang có chuyê ̣n gì vui lắ m, phải không?
- Lấ y đâu ra những vui với sướng ở xứ sở này! Rồ i tao kể sau. Mày về bao giờ?
- Hai ngày rồ i. Nhưng tao phải ngủ bù. Lầ n nào chẳ ng thế . Cho thić h nghi với múi giờ Viê ̣t Nam.
- Xa nhau biề n biê ̣t cả năm, Chủng không cho mày rời khỏi giường, chứ gì?
- Xuố ng máy bay, tao lên tắ c xi, về ngay nhà chi ̣Bảo Thu ̣c. Chứ có về nhà mình đâu.
- Mày trố n chồ ng; he ̣n bồ à? Vẫn thằ ng cũ hay thằ ng mới đấ y? - Không đơ ̣i Bảo Hiên trả lời, Ngân
Hà tiế p ngay: - Mà quà của tao đâu?
- Đây, đây, đây! Gớm chế t, khách đế n nhà, ngồ i chưa nóng chỗ. Cái gì tao đã hứa, thì bao giờ
chẳ ng có? Mà chủ nhà đâu có cái loa ̣i chủ nhà, chưa mời khách đươ ̣c cố c nước lo ̣c, đã nă ̣c quà
ngay đươ ̣c!
Trách cứ ba ̣n như vâ ̣y, nhưng Bảo Hiên cười vui vẻ và mở ngay túi xách. Nàng lấ y ra mô ̣t lo ̣ nước
hoa:
- CHANEL số 5 của Pháp, đắ t tiề n đây. Đó là thứ nước hoa sang nhấ t thế giới. Chỉ đàn bà thuô ̣c
tầ ng lớp quý tô ̣c mới có thể và đáng mă ̣t dùng nó.
Dừng mô ̣t lát, Bảo Hiên lấ y ra món quà thứ hai, tờ 100 Dollar:
- Tờ xanh này, cho con bé. Nó không có mă ̣t ở đây à?
- Chỉ khi nào tao ép. Nó kêu về đây buồ n.
- Nó nga ̣i cha ̣m mă ̣t những người đàn ông của me ̣ đấ y mà! - Bảo Hiên cười giòn: - Mày bảo con
bé, cô Bảo Hiên thưởng nó thi đỗ đa ̣i ho ̣c.
- Mày gửi cho con dâu tương lai chứ gì? Con Kim Thoa nó biế t tính toán, chu đáo, khôn ngoan
lắ m nhé. Nó bảo, các trường kinh tế ở Viê ̣t Nam, đa ̣i ho ̣c Thương ma ̣i dễ vào hơn cả. Nó thi trường
đó, cho chắ c ăn. Trường Ngoa ̣i thương danh giá. Thić h đấ y. Nhưng điể m vào cao quá. Thi Kinh
tế quố c dân cũng có thể trươ ̣t vỏ chuố i lắ m.

Khi nào thằ ng cu nhà mày về nước chúng miǹ h cho hai đứa gă ̣p nhau.
- Con bé khôn ngoan thế , tao mừng cho mày. Đa ̣i ho ̣c nào mà chẳ ng là đa ̣i ho ̣c? Cứ có bằ ng đa ̣i
ho ̣c, trên đa ̣i ho ̣c cái đa.̃ Mo ̣i chuyê ̣n khác, tính sau. Như tao, nế u cứ bám vào cái bằ ng đa ̣i ho ̣c
không thôi, có thể đế n bây giờ vẫn còn là mô ̣t con mu ̣ "dân nghèo thành thi";̣ làm gì có tiề n bằ ng
những con me ̣bán rau, bán cá nhan nhản ở những cái chơ ̣ cóc thủ đô. Còn chuyê ̣n trai gái thời nay,
chẳ ng cầ n bố me ̣ phải dẫn dắ t đâu. Cứ ngửi thấ y mùi sex, thấ y hơi tình ái, là chúng tim
̀ đế n nhau
ngay ấ y mà. Thế kỷ hai mố t, internet phổ câ ̣p rô ̣ng raĩ ... Trẻ con sớm biế t mo ̣i thứ.
- Tao nói với Kim Thoa, con ho ̣c đâu cũng không bằ ng ho ̣c cô Bảo Hiên!
- Thế hê ̣ sau, bo ̣n trẻ phải hơn chúng miǹ h chứ! Thời phổ thông, ho ̣c văn giỏi hơn tao, mà mày
không nhớ câu: "Hâ ̣u sinh khả úy" à? Không đa ̣t ho ̣c vi tiế ̣ n si ̃ cũng phải đô ̣ng viên hai đứa chiế m
kỳ đươ ̣c cái bằ ng tha ̣c si.̃ Và phải da ̣y cho chúng nó sớm giỏi kiế m tiề n. Chứ như tao và mày ngày
xưa, khổ quá. Thằ ng cu nhà tao sắ p tố t nghiê ̣p rồ i. Tao sẽ cho nó ho ̣c tiế p cao ho ̣c, ngay ở bên đó.
- Con trai mày tha ̣c si ̃ kinh tế My.̃ Nhấ t rồ i!
Bảo Hiên sinh ra trong mô ̣t gia điǹ h công nhân. Bố , thơ ̣ tiê ̣n nhà máy cơ khí Trầ n Hưng Đa ̣o. Me ̣,
nhân viên cửa hàng rau quả chơ ̣ Cửa Nam. Gia điǹ h lao đô ̣ng giản đơn, điạ vi thấ ̣ p nhấ t xã hô ̣i, la ̣i
đông con. Cuô ̣c số ng thời niên thiế u và tuổ i trẻ của Hiên không dễ chiụ gi.̀ Đôi ba ̣n cùng tuổ i và
ho ̣c cùng lớp, từ vỡ lòng tới hế t phổ thông, rồ i cả sáu năm đa ̣i ho ̣c. Khi mới vào cấ p ba, Bảo Hiên
đã có mô ̣t nhan sắ c lô ̣ng lẫy. Bô ̣ ngực to, cân đố i và rấ t căng. Các đường nét trên khuôn mă ̣t hài
hoà. Da trắ ng, mỏng và min.̣ Mũi thẳ ng và cao. Că ̣p mắ t to la ̣i sâu. Hai hàng mi râ ̣m, dài, cong vút.
Đôi mắ t ấ y mở ra, hay cu ̣p xuố ng, đề u làm xôn xao náo đô ̣ng tâm hồ n những người đàn ông mơ
mô ̣ng, si tình. Không ít người ngờ rằ ng, Bảo Hiên là con lai da trắ ng. Nhưng đôi mắ t nàng không
có màu xanh nước biể n và mái tóc vàng lúa chiń . Nhiǹ ky,̃ thấ y mắ t nàng màu nâu và mái tóc vẫn
là cái màu vàng gió nắ ng.
Ngân Hà thầ m chiụ thua khuôn mă ̣t đe ̣p kiêu sa đô ̣t biế n di truyề n ấ y. Là đứa la ̣c loài thế nào chứ,
ngắ m kỹ cả nhà ấ y, nó có giố ng ai đâu? Hà luôn ngầ m so sánh, mình đâu kém nó. Ngoài vẻ mă ̣t
xinh đe ̣p, nó không có cái tài nào cả. Ngân Hà hấ p dẫn đàn ông theo hướng khác. Là ở cái dáng
dấ p mầ u mỡ, phồ n thực. Hà biế t nói chuyê ̣n lôi cuố n, với từng loa ̣i đố i tươ ̣ng, la ̣i có gio ̣ng hát hay.
Ba ̣n trai ai cũng dễ gầ n gu ̣i. Những người đàn ông mới gă ̣p, đề u bi ̣ hút hồ n vào cái thân hình và
mùi hương gơ ̣i du ̣c hừng hực, lô ̣ liễu, mañ h liê ̣t của Hà. Đôi môi Bảo Hiên, thâ ̣t khó tả. Nhiề u
người khó cưỡng la ̣i đươc̣ những hành vi da ̣i dô ̣t, khi ở gầ n nàng. Như mô ̣t đoá hoa hàm tiế u với
những con ong đói mồ i. Nàng đã từng tát vào mă ̣t hàng chu ̣c kẻ thô kê ̣ch, sỗ sàng. Những thằ ng
đàn ông ngu xuẩ n, lỗ mãng, dám sấ n sổ ...
Ngân Hà và Bảo Hiên cùng thi vào đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i. Cả hai cùng đủ điể m tựu trường đơ ̣t
đầ u. Rồ i vẫn cùng lớp, cùng tổ . Ra trường, că ̣p bài trùng này la ̣i cùng nhâ ̣n đươ ̣c quyế t đinh
̣ về
công tác ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Sau chuyế n chung vố n đi buôn với Ngân Hà ở Sài Gòn nhớ đời
ấ y, Bảo Hiên xin đi làm chuyên gia y tế châu Phi. Cho đế n nay, nàng vẫn còn ký tiế p những hơ ̣p
đồ ng mới.
Tuổ i của đôi ba ̣n đề u đã gầ n "đầ u năm" cả rồ i! Bảo Hiên vẫn còn đe ̣p với cái cổ cao và khuôn mă ̣t
thanh tú... Tuy da thiṭ đã sa ̣m màu nắ ng gió, cát bu ̣i châu Phi, mà các đường nét trên thân thể nàng

vẫn rấ t gơ ̣i cảm, ưa nhiǹ . Người nàng tuy đã đẫy ra, vẫn còn cái mông cong veo, cái eo lưng thắ t
nhỏ và bô ̣ ngực tràn đầ y sinh lực. Cái duyên trầ n tru ̣i phát tán đâ ̣m đă ̣c, còn làm xố n xang, rố i trí
những người đàn ông đa tiǹ h. Dáng vẻ và tính cách Thi ̣Mầ u lẳ ng lơ, khát khao yêu đương không
cùng, từ thời con gái bề n dai tới tâ ̣n bây giờ.
Thân xác Ngân Hà thì quá tê ̣. Mỗi năm mô ̣t thêm sô ̣ sê ̣. Nhưng rồ i, như mô ̣t sự may mắ n tiǹ h cờ,
nàng đo ̣c đươ ̣c cuố n Êlizabét tự thú. Ngân Hà kiên trì ăn kiêng và tâ ̣p thể hiǹ h theo phương pháp
của bà ta. Trước khi bác si ̃ Khang về bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, nàng đã lấ y la ̣i đươ ̣c cái thân hình khả
ái.
- Căn hô ̣ của tao ở đâu? - Bảo Hiên hỏi.
- Ngay trong chung cư này. Đe ̣p mà cái giá ấ y là quá rẻ đấ y. Mua vừa xong, đã có người đế n trả
laĩ rồ i. Tao đưa mày đế n xem, ngay bây giờ nhé? Da ̣o ấ y, nế u mày gửi nhiề u tiề n, tao mua thêm
cho mấ y căn. Thì có mà thắ ng to! Chơi chứng khoán bấ p bênh, dễ trắ ng tay lắ m. Có người mấ t lớn
quá, đã nhảy lầ u tự tử. Làm ăn ở Hà Nô ̣i hiê ̣n nay, béo bở la ̣i an toàn nhấ t, là các quan chức và dân
buôn bấ t đô ̣ng sản đấ y.
- Đơ ̣t ấ y, tiề n đo ̣ng ở hàng hóa hế t cả. Bây giờ, có nguồ n nào mới, thì mày điê ̣n ngay cho tao.
Bảo Hiên tiế c đã tuô ̣t mấ t mô ̣t cơ hô ̣i tố t, mô ̣t món hời không nhỏ. Công viê ̣c trong bê ̣nh viê ̣n và
buôn bán ở châu Phi cũng đổ mồ hôi, sôi nước mắ t. Chứ đâu phải ngồ i mát ăn bát vàng, như chuyê ̣n
mua căn hô ̣ chung cư này? Nhưng bên châu Phi nhiề u viê ̣c quá, Bảo Hiên sao nhañ g viê ̣c đầ u tư
bấ t đô ̣ng sản ở Viê ̣t Nam. Càng muố n có nhiề u tiề n, càng mê ̣t.
Từ thang máy bước ra, đôi ba ̣n tiế p tu ̣c đi theo hướng tay trái, đế n tâ ̣n cùng hành lang tầ ng 19. Căn
hô ̣ của Bảo Hiên, số 1901. Mô ̣t cái số không đe ̣p. Ngân Hà mua la ̣i của mô ̣t cán bô ̣ ở văn phòng
chiń h phủ. Ông ta đươ ̣c cấ p, nhưng không dùng đế n. Căn hô ̣ rô ̣ng mô ̣t trăm bố n mươi mét vuông,
có mô ̣t phòng khách, ba phòng ngủ, khu bế p và hai buồ ng tắ m - vê ̣ sinh. Từ Angola, Bảo Hiên gửi
tiề n về . Nô ̣i thấ t, Bảo Hiên cũng để tuỳ ba ̣n mình mua sắ m. Vừa mắ t ta ra mắ t người. Ngay sổ đỏ
của căn hô ̣, cũng mang tên Ngô Thi ̣ Ngân Hà. Điề u quan tro ̣ng nhấ t, với Bảo Hiên, là phải giữ
đươ ̣c bí mâ ̣t.
Sau khi đưa ba ̣n xem khắ p, Ngân Hà kéo Bảo Hiên vào phòng ngủ:
- Căn hô ̣ này ở tầ ng cao, có ba mă ̣t thoáng, la ̣i tâ ̣n cuố i hành lang. Thế là tố t nhấ t. Mình đế n, mình
ở, miǹ h đi, khách khứa ra vào... it́ người để mắ t.
Mày mua không phải để ở. Mu ̣c đić h nghỉ ngơi chố c lát, trong những ngày về nước. Tao nghi,̃ nô ̣i
thấ t chỉ cầ n cái giường, bô ̣ bàn ghế , phić h nước, ấ m chén tiế p khách. Mày nhiǹ thấ y rồ i đấ y. Nhưng
phương tiê ̣n để có thể nấ u ăn, thì chưa. Mà mày đâu cầ n ăn uố ng ở đây? Thời gian đâu mà nấ u
nướng? Đi với thằ ng nào, no nê rồ i mới đế n nghi,̉ chứ gi?̀
Bảo Hiên im lă ̣ng, như đang mải xem xét, ngắ m nghía, đánh giá giá tri ̣ căn nhà mới của mình.

- Mà tao bảo này, làm tiǹ h là phải tiế n hành lúc đói. Đói và khát, là lúc sex khỏe nhấ t. Khi cái da ̣
dày thằ ng đàn ông đã đầ y ứ rươ ̣u thit,̣ dễ thấ t ba ̣i lắ m. Tưởng là mô ̣t điề u đơn giản. Vâ ̣y mà, gầ n
đây tao mới biế t đấ y!
- Thế ư? - Bảo Hiên cười. Rồ i nàng nguýt thầ m, cái con Ngân Hà suố t đời quen thói da ̣y khỉ leo
cây!
- Đúng thế đấ y. - Ngân Hà trả lời, ngây thơ.
Bảo Hiên mở to mắ t, làm ra mă ̣t ngỡ ngàng, để ba ̣n nghi ̃ mình chưa biế t cái điề u quan tro ̣ng ấ y; để
cho nó tự hào, về cái đầ u của miǹ h lúc nào cũng thông minh, hiể u biế t, vươ ̣t trô ̣i hơn người.
- Con gái mày và laõ Khang có biế t căn hô ̣ này không?
- Đời nào! Tao bí mâ ̣t tuyê ̣t đố i.
- Phải thế . Còn chuyê ̣n mày thế nào? Kể đi.
- Thời gian gầ n đây tao với laõ Khang caĩ nhau luôn.
- Laõ mañ du ̣c rồ i chứ gì?
- Có thể chỉ mới là giai đoa ̣n tiề n mañ du ̣c. Tuổ i lão cao rồ i.
- Cũng chưa nhiề u. Laõ Thân, bố con Kim Thoa hơn mày những hai mươi tuổ i cơ mà?
- Có thể nhiề u hơn. Hồ sơ lý lich
̣ của laõ khai vớ vẩ n lắ m!
Im lă ̣ng giây lát, Bảo Hiên hić h ba ̣n:
- Mày không mấ y khi đươ ̣c thỏa mañ , phải không?
- Mày hỏi, với laõ Thân hay Khang? Thân thì tao chẳ ng bõ bèn gi.̀ Khang chỉ mới gầ n đây thôi...
Laõ không thấ t ba ̣i nhiề u đâu. Nhưng tao cũng đã khó chiụ lắ m rồ i!
- Ai bảo mày gắ n bó với laõ lâu thế !
- Tao cũng nghi ̃ đế n điề u ấ y. Nhưng hoàn cảnh tao khác mày. Laõ đã dày công giúp tao những vấ n
đề quan tro ̣ng, hiê ̣u quả. Mà tao ở với laõ những năm đầ u rấ t chân thành. Xem ra, laõ yêu thương
tao cũng thâ ̣t lòng.
Ngân Hà giấ u kiń , nàng không nói với ba ̣n, đã nhiề u lầ n ông Khang đề nghi hai
̣ người cầ n chia tay
nhau.
- Cũng chiń h vì nghi ̃ tới tiǹ h cảm và công lao của Khang với miǹ h, mà tao rấ t ân hâ ̣n sau những
lúc điên tiế t đã nă ̣ng lời hoă ̣c có những hành vi không phải với laõ !
- Với tao, cái tuổ i yêu đương "thơ mô ̣ng", "cao cả", "thiêng liêng", "đúng đắ n", "chung thủy"... đã
qua lâu rồ i. Xa lắ c xa lơ rồ i. Khác mày, tao chẳ ng tô ̣i gì mà phải ân hâ ̣n về mô ̣t trường hơ ̣p nào cả.
Từ lâu, tao không yêu với thương thằ ng cha nào hế t. Yêu thâ ̣t hay giả, đề u không quan tro ̣ng. Vì
đằ ng nào cũng chỉ cầ n sex thôi mà. Tao chỉ đắ m đuố i có mỗi anh Tiề n! Càng nhiề u "anh Tiề n"
càng mê mẩ n tiǹ h. Với đàn ông, thić h thì go ̣i. Đươ ̣c thỏa mañ tô ̣t đin̉ h, thì gă ̣p nhiề u lầ n. Khi đã

chán chường, chỉ mô ̣t lầ n thấ t ba ̣i, là tao hê đi thâ ̣t nhanh. Tóm la ̣i, tiǹ h du ̣c là mô ̣t thứ hưởng thu ̣
cao nhấ t của giố ng người. Tô ̣i gi!̀
- Laõ Khang là mô ̣t bác si ̃ giỏi. Thực tài. Cư xử với mo ̣i người đề u tử tế , hiề n lành. Tao nhờ laõ
mổ hay chữa tri ̣cho người nhà, người quen những căn bê ̣nh khó, đề u có kế t quả tố t đe ̣p. Vố n văn
hóa chung của laõ cũng rấ t cao. Thời buổ i này, tim
̀ đươ ̣c người như thế , là hiế m. Tao đã đinh ̣ đăng
ký giá thú để ở hẳ n với lão.
- Mày tố t. Mày tử tế hơn tao nhiề u đấ y!
- Nằ m xuố ng! Ngồ i maĩ , mỏi chế t đươ ̣c. - Ngân Hà vừa nói vừa kéo Bảo Hiên. Cả hai cùng lăn
kề nh ra giường.
- Bây giờ, phải số ng hiê ̣n đa ̣i mô ̣t chút. Mày tố t thì tố t đấ y, nhưng cổ điể n quá. Đó là cái tố t, cái
đe ̣p theo quan niê ̣m đa ̣o đức xưa đã lỗi thời. Quan hê ̣ đàn ông đàn bà, quan tro ̣ng nhấ t và thực chấ t
là sex, là hoa ̣t đô ̣ng tiǹ h du ̣c. Có khả năng sung mañ , thì hãy duy tri.̀ Nế u không, thì da ̣i gì mà
không say good - bye to!
- Những năm trước, laõ rấ t khỏe. Không mấ y khi thấ t ba ̣i. Vài ba năm nay, bỗng nhiên... Mỗi lầ n
như thế , tao điên cả người!
- Lâu rồ i, mày bảo với tao là đã mañ kinh. Còn laõ , thấ t ba ̣i thế nào?
- Mày mà cũng hỏi thấ t ba ̣i thế nào? Hình như laõ suy giảm cảm xúc hay đã mấ t rung đô ̣ng giới
tính?
- Quan tro ̣ng là cảm xúc của mày. Cái chiń h là mày có đa ̣t đươ ̣c khoái cảm tô ̣t đin̉ h không; để tâm
làm gì những cảm xúc và rung đô ̣ng của laõ !
Nói thế , nhưng Bảo Hiên biế t chuyê ̣n ấ y phầ n lớn là "lỗi" ở chính cái thể xác Ngân Hà. Bằ ng tuổ i
mình mà nó đã mañ kinh? Đàn bà mañ kinh là đã hế t chấ t "đàn bà" rồ i. Nói ra sơ ̣ nó tự ái và buồ n.
Bảo Hiên biế t rõ tiń h ba ̣n. Nó không chiụ công nhâ ̣n những cái không tố t, không hay của miǹ h,
dẫu là có thực mười mươi. Trường tình du ̣c của Ngân Hà không còn hấ p dẫn laõ Khang nữa. Khả
năng cuố n hút ân ái của Hà đã suy giảm nă ̣ng. Ngân Hà không nhâ ̣n ra những biế n đổ i ngay trong
thể xác miǹ h? Nô ̣i tiế t tố sinh du ̣c nữ, chắ c đã xuố ng thấ p. Làm mô ̣t cái xét nghiê ̣m sinh hoá máu
là rõ ngay. Nó cũng biế t đấ y, nhưng không muố n khám xét, giấ y trắ ng mực đen... Như nhiề u người
khác, nó sơ ̣ sự thâ ̣t. Nó sơ ̣ những bằ ng chứng về sự già nua của chính mình. Sự thâ ̣t bao giờ chẳ ng
nghiê ̣t nga,̃ phũ phàng! Nó không muố n xác đinh ̣ bản thân đã thâ ̣t sự trở thành mô ̣t con mu ̣ già?
Người đàn bà già thì dich ̣ sinh lý thay đổ i về tỷ lê ̣ nước, prôtêin, điê ̣n giải và chấ t nô ̣i tiế t. Tấ t cả,
cứ mỗi ngày mô ̣t giảm dầ n, rồ i đế n mô ̣t ngày nào đó ca ̣n kiê ̣t! Cấ u trúc giải phẫu cũng biế n đổ i
theo hướng suy thoái, ngừng hoa ̣t đô ̣ng. Điề u đó, tự nó làm cho đàn ông thấ y không còn khoái
cảm, và ho ̣ mấ t dầ n ham muố n. Phái ma ̣nh, trời ưu đaĩ cho cái khoản sinh lý tiǹ h du ̣c quá dài. Tám
mươi tuổ i ho ̣ còn có con đươ ̣c cơ mà. Nhưng những ai còn ân ái với mô ̣t bà già, là cố chiề u lòng
vơ ̣, lấ y lòng người tiǹ h đấ y thôi. Nhìn la ̣i mô ̣t số vùng nông thôn Viê ̣t Nam thời phong kiế n cũng
rõ. Khi đã hế t tuổ i sinh đẻ, người phu ̣ nữ trong những gia đình khá giả thường tự mình đi tìm vơ ̣
bé cho chồ ng.

Nhiề u lầ n Bảo Hiên lý giải, Hà khao khát ân ái là do thói quen, do cái "phản xa ̣ có điề u kiê ̣n" của
Pavlov đấ y thôi. Tiń h tiǹ h Ngân Hà đánh giá thế nào cho chiń h xác nhi?̉ Nó mắ c chứng cuồ ng hay
là cơ đia? ̣ Có chăng, Ngân Hà phải đế n với những thằ ng đàn ông khác nghề . Bo ̣n không hiể u biế t
gì về giải phẫu và sinh lý người, thì như trâu mô ̣ng, như dê già cả. Những kẻ it́ văn hoá, nhiề u bản
năng, giầ u thú tiń h mới phù hơ ̣p với nó. Bo ̣n đàn ông số ng đày ải ngoài khơi, ở lâu ngày trên những
hòn đảo xa, trên những con tầ u viễn dương, lũ đực khoẻ ma ̣nh và nhiề u ham hố nhu ̣c du ̣c ấ y. Đúng!
Bo ̣n ấ y thì may ra... Có điề u, bo ̣n ấ y không thể là ba ̣n, càng không thể là chồ ng. Giá tri cu
̣ ̉ a ho ̣ chỉ
như mô ̣t thứ đồ chơi. Khổ cho con Hà, laõ Khang la ̣i là bác si ̃ giỏi. Đương nhiên laõ hiể u biế t đầ y
đủ và sâu sắ c về giải phẫu và sinh lý người. Là người có văn hoá và lich ̣ lam ̃ , chắ c laõ Khang
không nói với Ngân Hà những điề u ấ y? Ngay mình, là ba ̣n gái, la ̣i thân thiế t từ nhỏ mà cũng còn
không muố n. Nó vẫn khoe là mình trẻ hơn những người cùng tuổ i. Nó dùng thuố c nô ̣i tiế t sinh
du ̣c, thuố c tăng cường khả năng hoa ̣t đô ̣ng tiǹ h du ̣c, hay mắ c cái bê ̣nh tự huyễn hoă ̣c miǹ h?
Đôi ba ̣n nằ m im lă ̣ng khá lâu. Rồ i Ngân Hà thở dài:
- Gầ n nửa đời công tác, tao mang cái danh bác si,̃ mà không đủ số ng bằ ng lương. Mày cũng biế t
đấ y, tay tao làm đủ mo ̣i nghề : Viê ̣c to là phu ̣ thầ u xây dựng, viê ̣c nhỏ hơn là làm con buôn. Nhỏ
nữa, là phe xe máy, phiế u vải, tem phiế u lương thực, thực phẩ m, hàng hoá xách tay. Vă ̣t vañ h, thì
làm bánh tẻ, bánh nế p, bánh rán, ke ̣o la ̣c... giao cho các quán nước vỉa hè. Ngày nào cũng phải
ngửi cái mùi tanh lô ̣n mửa của mô ̣t đùm phôi người và rau thai nhi giấ u kiń trong túi xách tay
mang về nuôi lơ ̣n, chó, gà, ngan, vit!̣
Xoay xỏa những bấ y nhiêu công viê ̣c, mà chi dùng trong nhà vẫn phải tùng tiê ̣m, phải tiń h từng
xu.
Từ khi có laõ giúp đỡ, kèm că ̣p về chuyên môn... tao mới đươ ̣c số ng hoàn toàn bằ ng nghề thầ y
thuố c của miǹ h. Chiń h nhờ laõ Khang mà đời tao thay đổ i, giố ng như Châu Phi với mày vâ ̣y. Bây
giờ laõ la ̣i đang là bác si ̃ trưởng khoa. Tao phải gắ n bó với laõ để phát huy hiê ̣u quả công viê ̣c ở
bê ̣nh viê ̣n và nỗ lực làm thêm bên ngoài. Tao cố dành cho con Kim Thoa it́ nhiề u, để sau này nó
không phải vấ t vả, khổ nhu ̣c như miǹ h ngày trước. Bà cu ̣ tao cũng đã già yế u, miǹ h cũng phải góp
với các anh, các chi,̣ chăm sóc me ̣nữa chứ. Nhớ những ngày cu ̣ ông ố m nă ̣ng rồ i đi... Tuy cu ̣ chẳ ng
thiế u thố n gì, nhưng mình không có xu nào thêm vào để phu ̣ng dưỡng cha, đế n nay, nhiề u đêm
mấ t ngủ, tao vẫn phải nằ m khóc mô ̣t mình.
- Mày vì ân nghiã , tao chiu.̣ Nhưng cũng phải lo trước cho miǹ h về lâu về dài.
- Ừ, thì tao cũng đã gă ̣p la ̣i mấ y thằ ng ba ̣n cũ.
- Thế laõ Khang có à ơi với con nào không?
- Sức đâu! Miǹ h tao, laõ đã phờ râu trê ra rồ i! Khi chuyê ̣n ba ̣i du ̣c nhiề u lên, tao cũng tưởng laõ
đã có mô ̣t con bồ nhí nào đó. Cách đây mấ y năm, laõ quen mô ̣t bác si ̃ trẻ, tên Khương. Lâu rồ i,
không thấ y con bé ấ y đế n nữa. Thái đô ̣ và lời nói khi gă ̣p nhau của cả hai đề u chừng mực. Chắ c
không có chuyê ̣n gì đen tố i. Rồ i la ̣i nghi,̃ hay laõ đi với lũ cave? Nhưng tao cho bo ̣n đàn em theo
dõi thì thấ y không phải. Laõ không có cái tư cách thấ p hèn ấ y. Có lẽ laõ đã đế n tuổ i...

- Già thì laõ chưa già. Có thể ... - Bảo Hiên suýt bâ ̣t nói ra, suy nghi ̃ của miǹ h về những thay đổ i
giải phẫu và sinh lý thời kỳ mañ kinh của ba ̣n mình.
- Xét nghiê ̣m nô ̣i tiế t tố nam testosteron của laõ , chỉ còn ở giới ha ̣n tố i thiể u. Laõ sắ p đế n tuổ i hưu
rồ i còn gi!̀ Tao đã đế n hỏi giáo sư tiế n si ̃ Trầ n Quán Anh. Thầ y cười bảo, trường hơ ̣p bác si ̃ Khang
chưa có gì đáng phải lo nga ̣i. Cô chỉ cầ n nhắ c Khang làm viê ̣c điề u đô ̣, ăn uố ng hơ ̣p lý và tâ ̣p thể
du ̣c tố t là đươ ̣c. Thầ y dă ̣n đi dă ̣n la ̣i, nhớ uố ng thêm sâm Alipas nhé. Mà phải uố ng mô ̣t thời gian
dài. Giáo sư cũng tinh tế đấ y. Nghe thầ y vâ ̣y, nhưng tao giu ̣c laõ đi tim ̀ nô ̣i tiế t tố nam và thuố c hỗ
trơ ̣... Chắ c chắ n những thứ đó ma ̣nh, giá tri ̣ hơn sâm Alipas của thầ y rồ i. Đế n khám ở trung tâm
nam ho ̣c của thầ y Quán Anh, đầ y thằ ng mới ba bố n mươi cũng đã liê ̣t dương hoàn toàn!
- Ba ̣n cũ mày... Những thằ ng nào thế ?
- Thì mày biế t cả.
- Ai?
- Thằ ng Đào Thức, giáo sư toán ho ̣c. Thằ ng Hào phó giáo sư, tiế n si ̃ trường kiế n trúc. Thằ ng tha ̣c
si ̃ Chu Nha ̣c, giám đố c mô ̣t xí nghiê ̣p giao thông.
Bảo Hiên vỗ đánh đét vào đùi ba ̣n:
- Tấ t cả bố n thằ ng mô ̣t lúc? Cái con Ngân Hà này, mày cũng ghê thâ ̣t! À, mày còn mấ y thằ ng ca
si ̃ nửa mùa và mấ y nhà thơ phường, nhà thơ quâ ̣n và câu la ̣c bô ̣ nữa?
- Mấ y thằ ng anh em ấ y rấ t tố t. Khi tao go ̣i có viê ̣c, thằ ng nào cũng nhiê ̣t tình! Tiń h cách nghê ̣ si,̃
hảo hán, quân tử, tro ̣ng nghiã khinh tài, hay lắ m! Ho ̣ đã giúp tao vươ ̣t qua những ngày tháng lao
đao nhấ t.
Nhắ m nghiề n mắ t la ̣i, Ngân Hà ôm chă ̣t lấ y Bảo Hiên:
- Đã ăn thua gì! Mày đo ̣c Võ Tắ c Thiên rồ i chứ gì? Số ng như con mu ̣ ấ y, mới thâ ̣t đáng số ng!
Ngân Hà và Bảo Hiên cùng im lă ̣ng, nằ m ôm lấ y nhau. Cả hai cùng nghi ̃ đế n những cuô ̣c tiǹ h của
mình; và chuyê ̣n hoa ̣t đô ̣ng tình du ̣c ma ̣nh me,̃ hiế m có, trong cuô ̣c đời khá dài của người đàn bà
ba ̣o chúa bên Tầ u. Cả hai đề u nhớ, mu ̣ Võ đã giế t chồ ng, giế t cả con đẻ và tuyể n vào cung biế t bao
đàn ông khoẻ ma ̣nh để thỏa mañ nhu ̣c du ̣c. Số đó có cả những đa ̣o si ̃ và các nhà sư. Tấ t cả đề u
đươ ̣c nuôi vỗ theo hướng bổ thâ ̣n tráng dương, tăng cường khả năng cho cái thú hoan la ̣c. Mô ̣t lúc
sau, Ngân Hà hỏi:
- Đàn ông Châu Phi khỏe lắ m, phải không?
- Chúng nó như dê cu ̣, đực cái liên tu ̣c! Này, tao bảo, bo ̣n đàn ông đi biể n, những người bố c vác,
nhấ t là bo ̣n số ng lâu ngày ở các đảo xa, khoẻ vô đich.
̣ Hế t chê!
Số ng ở Viê ̣t Nam, lang cha ̣ lô ̣ liễu thì dư luâ ̣n ầ m y,̃ sươ ̣ng mă ̣t lắ m. Sang châu Phi, mày muố n
thành Võ Tắ c Thiên đươ ̣c ngay! Người ta coi đực cái như chuyê ̣n cơm ăn, nước uố ng. Mà số ng ở
Viê ̣t Nam, tao thấ y mày đić h thi ̣con cháu mu ̣ Võ rồ i còn gi.̀ Chứ kém ca ̣nh à?

- Mày quá đáng thế ! - Ngân Hà chố ng tay xuố ng giường, nhổ m hẳ n người lên: - Đàn bà da đen
na ̣o phá nhiề u không?
- Tiǹ h du ̣c bừa baĩ . Ho ̣ đẻ rấ t nhiề u. Na ̣o phá cũng lắ m. Bác si ̃ chuyên khoa sản như mày, sang bên
ấ y, cứ là ngày đêm chỉ ngồ i da ̣ng chân ra mà na ̣o vét... tiề n. Bê ̣nh viê ̣n ho ̣ trả lương bác si ̃ sản khoa
rấ t cao. Phá thai ngoài giờ, tiề n như nước chảy chỗ trũng: Na ̣o cái thai mô ̣t tháng, mô ̣t trăm Đô.
Thai hai tháng hai trăm, ba tháng ba trăm... Cứ mỗi tháng la ̣i tăng thêm... Mỗi ngày, mày xử trí
mô ̣t vài chu ̣c ca! Mới tiń h qua, đã thấ y cả đố ng tiề n rồ i!
Mày sang bên đó với tao đi! Làm ăn bên Angola có mấ y cái sướng. Đã nhiề u tiề n, công viê ̣c trong
bê ̣nh viê ̣n la ̣i rấ t nhe ̣ nhàng. Bê ̣nh nhân chế t do bê ̣nh nă ̣ng đế n muô ̣n, do mổ lỗi hay điề u tri ̣ sai
đề u hòa cả làng! Viê ̣t Nam miǹ h, chỉ sơ ý mô ̣t chút đã rách viê ̣c ngay! Ngoài chuyê ̣n người nhà
bê ̣nh nhân có thể hành hung, bắ n giế t, kiê ̣n cáo, báo chí la ̣i chõ mõm vào... Tấ t cả phải trái, đổ hế t
lên đầ u bác si!̃
Tiǹ h cảm của người da đen rấ t la ̣. Người thân chế t, ho ̣ khóc hu hu mô ̣t lúc, rồ i la ̣i toe toét nói cười,
vui vẻ ngay đươ ̣c.
Các bác si ̃ Viê ̣t Nam đi làm chuyên gia, muố n có nhiề u tiề n, đề u phải đi buôn. Hầ u hế t mua đi bán
la ̣i, đủ loa ̣i hàng hóa. Trở hành những con, những thằ ng phe phẩ y, cha ̣y mánh hế t cả. Và trong cái
thời đa ̣i bồ bich ̣ này, cũng không có mấ y ai chiụ số ng mô ̣t mình. Buôn bán mê ̣t đấ y. Phải làm viê ̣c
và suy nghi ̃ ngày đêm. Mày có sang bên đó, chỉ nên hành nghề "na ̣o phá" thôi, là nhe ̣ đầ u hơn cả.
Chuyên khoa sản giỏi, thì cũng không còn thời gian rỗi raĩ đâu. Tao chuyên khoa nô ̣i tim ma ̣ch,
nên không làm thêm y tế ngoài giờ. Tim phổ i dân bản sứ it́ bê ̣nh tâ ̣t. Ho ̣ như vâm cả mô ̣t lũ. Nên
ngoài làm viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n, phải buôn bán kiế m tiề n. Thu nhâ ̣p từ viê ̣c ấ y la ̣i là nguồ n chính. Tao
có bố n cửa hàng: vàng, quầ n áo, làm đe ̣p và chu ̣p ảnh liề n kề nhau. Tiê ̣n cai quản lắ m.
Bảo Hiên đang phải thuê người làm. Hiên rủ Hà sang châu Phi, là để có ba ̣n cho vui và cũng là có
thêm người giúp miǹ h khi cầ n.
- Tiế c thâ ̣t! Tao vướng con Kim Thoa. - Ngân Hà quay la ̣i, nhìn vào mă ̣t ba ̣n và đưa tay vuố t đi
vuố t vào đôi lông mày đã cong la ̣i dài của Bảo Hiên.
Hà biế t, bây giờ số ng xa nhau, thì vui vẻ đấ y; khi ở gầ n, liên quan hay ảnh hưởng về kinh tế , mới
phát sinh mâu thuẫn. Nên dù thích, Hà vẫn phải suy tính. Lúc này, nàng nghi ̃ đế n tiǹ h du ̣c nhiề u
hơn tiề n ba ̣c. Nó sướng thâ ̣t, vàng nâu đen trắ ng đủ ha ̣ng. Mình thì ha ̣n chế quá! Nó bảo, đàn ông
vùng biể n, hoă ̣c những người số ng lâu năm ngoài các đảo xa đực cái vô đich? ̣ Mới chỉ suy luâ ̣n,
cũng thấ y nó nói đúng. Vì ho ̣ phải lao đô ̣ng nă ̣ng nho ̣c... Người ăn ở trên biể n đảo là phải chiụ mô ̣t
cuô ̣c số ng khắ c nghiê ̣t, đầ y thử thách cam go. Ho ̣ đươ ̣c rèn luyê ̣n thể lực bắ t buô ̣c và thường xuyên.
Hơn nữa, lao đô ̣ng chân tay đơn giản, thì cái đầ u không mê ̣t. Chẳ ng cầ n tư duy. Chẳ ng sử du ̣ng trí
tuê ̣ làm gi.̀ Mà ho ̣ có đâu những trí tuê ̣ với cả tư duy! Sức lực dồ n cả vào bản năng tiǹ h du ̣c. Thế
la ̣i chẳ ng ma ̣nh cái chuyê ̣n đực cái! Hôm nay, Ngân Hà mới hiể u vì sao Bảo Hiên không thèm ỏ ê
gì đế n phó giáo sư tiế n si ̃ Nguyễn Chủng, chồ ng mình.
- Con Kim Thoa lớn rồ i. Nó la ̣i ngoan. Chỉ cầ n mày gửi tiề n về . - Bảo Hiên nói, ý muố n giải toả
những vướng mắ c, ngầ n nga ̣i của ba ̣n.

Hà biế t mấ y că ̣p vơ ̣ chồ ng đi làm ăn ở nước ngoài. Con cái ho ̣ ở nhà, hầ u hế t còn ho ̣c phổ thông
đã yêu đương, na ̣o phá thai lung tung và nghiê ̣n ma túy. Có đứa còn cờ ba ̣c, cá đô ̣... nơ ̣ mô ̣t vài ba
chu ̣c tỷ. Bố me ̣ kiế m tiề n nhiề u mấ y cũng không đủ. Của thiên trả đia.̣ Dễ dàng mấ t cả chì lẫn
chài... Hà giấ u kiń những suy nghi ̃ ấ y:
- Tao chỉ lo con bé...
- Con bé khôn ngoan, la ̣i chăm ho ̣c. Mày cứ lo bò trắ ng răng! Hay mày trả la ̣i cho bố nó? - Vừa
nói, Bảo Hiên vừa cởi cúc áo Ngân Hà, nàng ngắ m và vê vê cả hai núm vú xinh xinh và hồ ng hào
của ba ̣n.
- Laõ Thân có vơ ̣ mới rồ i. Không đăng ký hay cưới xin gì cả. Mà thằ ng cha coi con Thoa như kẻ
thù. Không hẳ n laõ nghi ngờ con bé là con người khác. La ̣ thế ! Mày không biế t đâu, từ khi chưa
̣
ly di tao, với con bé laõ đã thế rồ i. Không ẵm bế . Không trò chuyê ̣n. Không chăm sóc gì hế t. Hôm
ra tòa ly hôn, laõ la lố i như mô ̣t thằ ng điên, rằ ng Kim Thoa không phải con mình. Nhưng làm sao
laõ thắ ng đươ ̣c tao? Thẩ m phán, tao đã mua từ khi đế n nô ̣p hồ sơ cơ mà. Tao la ̣i chuẩ n bi trươ
̣ ́ c cái
xét nghiê ̣m ADN, bằ ng chứng Kim Thoa là con lão. Tòa bắ t mỗi tháng laõ phải góp nuôi con hai
trăm hai mươi nghiǹ đồ ng. Bồ i thẩ m đề nghi ̣làm tròn hai trăm rưởi. Nhưng laõ khăng khăng làm
tròn hai trăm. Nhiề u người chửi. Cái mă ̣t laõ vẫn trơ như cái mă ̣t gỗ!
Cuố i mỗi tháng, laõ đề u quát con bé: “Có cầ n tiề n không?” Con bé không bao giờ nói mô ̣t lời với
bố . Nhưng tiề n thì nó vẫn lấ y đưa me ̣. Tháng vừa rồ i, ngoài câu na ̣t cũ, laõ thêm: “Tháng sau, mày
tròn mười tám tuổ i. Tao hế t trách nhiê ̣m!”
- Thằ ng bố con gái mày, có mô ̣t không hai trên thế giới này. Laõ Thân keo bẩ n khủng khiế p thâ ̣t.
Nguyễn Quý Thân! Người đă ̣t tên cho laõ tài thâ ̣t. Cái tên, đúng bản chấ t con người. Chủng nhà
tao đươ ̣c cái yêu con.
- Đúng là laõ Thân chỉ yêu quý cái thân xác miǹ h thôi. Chủng khác. Tao thấ y Chủng có công lớn
trong viê ̣c nuôi da ̣y thằ ng Đức Chung đấ y chứ? Mày đi biề n biê ̣t, từ khi nó còn bé tí te ̣o. Mô ̣t mình
Chủng với thằ ng bé ở cái thành phố đầ y rẫy tê ̣ na ̣n xã hô ̣i này, mà nó không bỏ ho ̣c, không nghiê ̣n
ma túy. Thế là Chủng giỏi quá. Công Chủng lớn đấ y.
- Nhưng Chủng mới có vấ n đề . Chố c ta cùng bàn cách xử lý. Nói nố t chuyê ̣n của mày đa.̃ Có phải
vì chuyê ̣n con cái mà mày bỏ laõ Thân đâu?
- Đúng thế .
- Ngày đó, ta ̣i mày că ̣p với thằ ng Đào Thức, hay thằ ng Chu Nha ̣c?
- Mày quên à? Vì cái con Tư Ô Sin. Thâ ̣t ra, chuyê ̣n laõ với con Tư cũng chỉ là cái cớ thôi. Tao
chán laõ từ lâu lắ m rồ i! Nói chiń h xác, tao ớn thằ ng cha ấ y, ngay từ đêm tân hôn kia. Rồ i năm qua
năm, laõ chỉ có mỗi đồ ng lương còm. Làm sao đủ nuôi bản thân với cả hai người già đẻ ra laõ nữa?
Nhưng laõ lười vô cùng. Lười tiń h toán làm viê ̣c kiế m tiề n; lười viê ̣c nhà, lười cả tắ m rửa. Mày
bảo, người thế thì còn làm đươ ̣c gì? Thân thể laõ lúc nào cũng hôi mùi cứt gián. Là bác si,̃ nhưng
laõ vẫn giữ thói quen ở bẩ n, gầ n như không biế t gì về vê ̣ sinh, cũng như sinh lý tiǹ h du ̣c. Cứ hùng
hu ̣c, hùng hu ̣c như trâu húc mồ . Hùng hu ̣c mà dai sức cơ, thì miǹ h la ̣i chấ p nhâ ̣n tố t. Đằ ng này,
hùng hu ̣c mà chỉ vài ba phút... Quan hê ̣ vơ ̣ chồ ng với laõ , không bõ cái công tao cởi quầ n!

- Phó giáo sư, tiế n si ̃ Nguyễn Chủng cũng thế . Còn không đươc̣ ba phút ý!
Con Tư Ô sin nhà mày, mă ̣t mũi xấ u như Thi ̣ Nở tái sinh. Đươ ̣c cái nó còn it́ tuổ i. Bo ̣n đàn ông
tuổ i cao đề u thích cái thể xác của những đứa con gái trẻ; quan tro ̣ng là cái... dưới thôi. Còn khuôn
mă ̣t, dù có môi sứt, răng sún, mắ t toét cũng không can hê ̣ gi!̀ Nó chùm khăn kiń đi là đươ ̣c. Cũng
như cave, có phải yêu đương cao quý gì đâu mà chúng cầ n hôn hit́ ?
- Thì nó mới có mười tám tuổ i. - Ngân Hà nói và nghi,̃ Bảo Hiên quá hiể u đàn ông.
- Nhà quê ra, la ̣i xấ u xí, chắ c con Tư còn trinh đấ y?
- Của đâu thế ! Nhà quê bây giờ chúng nó cũng cáo lắ m, mày a ̣. Chuyên khoa sản, tao biế t. Chúng
nó yêu đương từ tuổ i ho ̣c sinh trung ho ̣c cơ sở. Nhiề u hơn là bo ̣n con gái trung ho ̣c phổ thông.
Trước khi lang cha ̣, chúng nó cũng biế t bán cái trinh đi, kiế m vài ba chu ̣c triê ̣u. Tô ̣i gì. Bo ̣n đa ̣i gia
không sá cả trăm triê ̣u mô ̣t đêm với gái còn trinh. Những đứa ma mañ h, sành sỏi, bán trinh nhiề u
lầ n. Có đứa nhanh chóng giầ u to.
- Mày bảo có đứa bán trinh nhiề u lầ n, là sao?
- Sau mỗi lầ n có khách mua phá trinh, nó la ̣i đế n gă ̣p tao...
- Mày khâu vá chin̉ h hiǹ h, ta ̣o hiǹ h? - Bảo Hiên hỏi và hai mắ t mở to.
- Thôi, chuyê ̣n tế nhi...̣
- Con này ghê thâ ̣t. Mày làm ăn khủng khiế p hơn cả con mu ̣ Tú Bà!
Bảo Hiên nhích người xa ra, để ngắ m la ̣i khuôn mă ̣t người ba ̣n thân thiế t từ ngày thơ ấ u, như thể
muố n nhìn cho thâ ̣t rõ mô ̣t cái gì la ̣ lẫm, rồ i mới hỏi thêm:
- Còn Mã Giám Sinh là thằ ng nào thế ?
- Cái con ranh này! Mày nỡ...
- Thế bây giờ laõ Thân số ng thế nào?
- Nó đế n ở với cái con giáo viên cấ p mô ̣t mồ côi chồ ng. La ̣i mang theo cả bà cu ̣ nữa. - Ngân Hà
ngồ i dâ ̣y, như muố n nói chuyê ̣n quan tro ̣ng hơn:
- Mỗi tuầ n laõ về ngủ ở nhà mô ̣t vài tố i. Sơ ̣ tao chiế m mấ t cả cái nhà ấ y. Mô ̣t hôm laõ treo áo ở
bên tường; túi ngực có cái hóa đơn thanh toán viê ̣n phí đẻ của con vơ ̣ gõ đầ u trẻ ấ y. Cả cái giấ y
chứng sinh thằ ng con trai nữa.
- Mày đừng quan tâm đế n chuyê ̣n laõ Thân nữa. Cũng quên luôn cả Khang đi cho rồ i. Tóm la ̣i, đi
với tao sang châu Phi kiế m tiề n. Lúc nào thích, thiế u gì đàn ông? Mày sang Angola ấ y à, đầ y thằ ng
mới chỉ nhiǹ thấ y đã thèm nhỏ daĩ ! Mà chúng nó trẻ, khỏe. Trắ ng, đen, nâu, đỏ, vàng, lai, đủ cả.
Tha hồ .
- Để tao nghi ̃ thêm.

Ngân Hà nói với Bảo Hiên thế , nhưng nàng không nghi ̃ thêm viê ̣c có đi châu Phi hay không gì cả.
Hà biế t cuô ̣c số ng tha hương là quá gian truân. La ̣i buồ n. Có khi còn nhu ̣c nhã nữa. Thân đã kể , và
nàng cảm nhâ ̣n đươ ̣c sâu sắ c hơn những lời ông nói rấ t nhiề u. Điề u nàng trăn trở lâu nay, là làm
thế nào để trở thành cán bô ̣ lañ h đa ̣o? Có người bảo, Hà thấ y rấ t đúng: “Cán bô ̣ trong các cơ quan
nhà nước, phải phấ n đấ u để tiế n bô ̣. Tiế n bô ̣, có nghiã là vào đảng. Là đảng viên rồ i, phải trở thành
cán bô ̣ lañ h đa ̣o”. Hà thấ y quá chuẩ n. Có trở thành lañ h đa ̣o, mới có thế làm ăn lớn. Đảng viên mà
vẫn là kẻ bi ̣ lañ h đa ̣o thì nước non gì? Lañ h đa ̣o, ai cũng giầ u! Nói đâu xa, xưa kia Cường quá
nghèo. Cứ đô ̣ng tới viê ̣c cầ n tiề n, là phải đi vay. Hà không nhớ đã bao nhiêu lầ n miǹ h phải vấ t vả
ngươ ̣c xuôi vay mươ ̣n giúp. Thế mà khi diń h vào con kế toán, thằ ng cha phủi miǹ h ngay đươ ̣c!
Đươ ̣c đề ba ̣t giám đố c vài năm, đã thấ y giàu sang, bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc thử hỏi ai bằ ng? Giám
đố c ở thời buổ i này, nhờ cơ chế mới, trở thành người đă ̣c quyề n đă ̣c lơ ̣i. Nhâ ̣n nhân viên mới, và
người thuyên chuyể n... Có lẽ chỉ miǹ h laõ Khang là người không chiụ nô ̣p cái "lê ̣ phí thời đa ̣i" mà
thôi. Rồ i các dự án, la ̣i mua sắ m trang thiế t bi,̣ thuố c men... Đi bấ t cứ đâu, trong cũng như ngoài
nước, Cường cũng că ̣p kè với con kế toán trưởng, như nhân tình, như chồ ng vơ ̣! Vơ ̣ Cường có lúc
ghen tuông, phát cuồ ng, phát điên. Tôi là giám đố c, chủ tài khoản đi công tác, thì phải có kế toán
đi cùng chứ! Cô đi hỏi xem, có đúng cả nước này như vâ ̣y không? Con mu ̣ vơ ̣ Cường tai nghe
chồ ng thanh minh, tay cầ m cả nắ m tiề n lớn, không còn biế t nói gì nữa. Hòn sôi đấ m miê ̣ng mấ t
rồ i!
Không đi đâu hế t. Miǹ h cứ làm viê ̣c ở Viê ̣t Nam. Và sẽ tiń h toán, bày binh bố trâ ̣n... Nhấ t đinh
̣
phải phấ n đấ u, để làm lãnh đa ̣o. Phải trở thành cán bô ̣ lañ h đa ̣o!
Ngân Hà hỏi ba ̣n:
- Mày bảo Chủng mới có chuyê ̣n gi?̀
Đôi ba ̣n gái thân thiế t thầ m thì đế n quá trưa. Bảo Hiên nói với Ngân Hà về kẻ phản bô ̣i, chồ ng
mình, phó giáo sư Nguyễn Chủng, người có ba cái bằ ng tiế n si:̃ xã hô ̣i ho ̣c, triế t ho ̣c và mỹ ho ̣c.
- Mày cứ yên tâm. Viê ̣c của mày cũng là của tao.
Ngân Hà nói ngay, gio ̣ng nhỏ và la ̣nh lùng về kế hoa ̣ch hành đô ̣ng.
Nghe xong, Bảo Hiên ngồ i phắ t dâ ̣y, vỗ tay:
- Hay quá! Tóm la ̣i, cứ làm thế nhé. Mày giỏi hơn cả những chuyên gia thanh trừng, lâ ̣t đổ quố c
tế . Mày phải giúp tao, cho hai đứa nó ra bã thì tao mới hả cái cơn giâ ̣n ngút trời này!
Thằ ng Chủng đã đê ̣ đơn lên toà án quâ ̣n để ly di ̣tao. Nó muố n số ng với con cave công sở ấ y đấ y.

Kỳ 6
Đào Mỹ Như Hoa khoá trái cửa nhà từ rấ t sớm. Những âm thanh phố phường không lo ̣t đươ ̣c vào
cái ngõ cu ̣t sâu hút, tố i tăm, càng không vo ̣ng tới ngôi nhà tâ ̣n cùng trong khu dân cư, chỉ ră ̣t những
người góa bu ̣a, ông già bà laõ , đơn đô ̣c, vừa mới châ ̣p tố i đã rấ t vắ ng này. Nàng thấ y miǹ h yên
tâm và dễ thở hơn.
Như Hoa đang nằ m im phắ c trên giường. Hai bầ u vú căng to, đau rầ n râ ̣t, như nó đang bong ra
khỏi lồ ng ngực. Cái vùng da tím sẫm ấ y, lúc sáng còn nhỏ, chiề u nó đã lan rô ̣ng khắ p, đế n tâ ̣n hố
nách. Gò Vê ̣ Nữ và toàn bô ̣ cửa miǹ h cũng đau rát không kém. Những ngón tay của hai con quỷ
bấ u móc vào hai chỗ đó lúc sáng sớm. Vừa xong, trong buồ ng vê ̣ sinh, nàng mới thấ y nó tím đen,
căng phồ ng, thây lẩ y đế n sơ ̣. Lúc lúc, nàng la ̣i rùng mình, mồ hôi vã ra từng châ ̣p. Người bẩ n mà
không dám tắ m. Đa ̣i tiê ̣n cũng khó khăn. Đã thế , la ̣i thêm đái dắ t đái buố t!
Sự viê ̣c xảy ra đã qua hơn 12 giờ đồ ng hồ , còn làm cho Như Hoa kinh hoàng. Chúng nó dám hành
hung miǹ h tàn ba ̣o, đế n không còn tiń h người, giữa ban ngày ban mă ̣t! Mà ngay gầ n cổ ng cơ quan
bô ̣, mới đô ̣c ác chứ! Có ai quen biế t nhìn thấ y mình trầ n như nhô ̣ng buổ i sớm nay không? Nàng
nga ̣i nhấ t người cùng cơ quan, cùng phòng trông thấ y. Nàng đã đau, la ̣i thêm lo lắ ng, xấ u hổ , và
cảm thấ y hế t sức nhu ̣c nha.̃ Cả ba tên hung thủ, đề u không quen. Nàng chưa từng gă ̣p mă ̣t chúng
bao giờ. Đã hai chu ̣c năm số ng ở Hà Nô ̣i, nàng không làm điề u gì xấ u. Ngày tháng chăm chỉ và
chu đáo trong công viê ̣c. Đúng là nàng chỉ biế t ho ̣c, làm viê ̣c kiế m số ng, và... yêu. Từ ngày mới
vào đa ̣i ho ̣c, lúc nào nàng cũng số ng trong khao khát. Đã hơn chu ̣c mố i tiǹ h vu ̣ng trô ̣m, nhưng
nàng đề u cố giữ hế t sức kiń đáo. Ba kẻ côn đồ trấ n lô ̣t đó, là ai? Vì sao chúng man rơ ̣ và hung ba ̣o
thế ? Vơ ̣ con anh em của những người đàn ông nàng yêu và yêu nàng? Nhưng nàng đã để lô ̣ khi
nào đâu? Lúc nào nàng chẳ ng thâ ̣n tro ̣ng?
Như Hoa đã tròn ba mươi tám tuổ i. Không chồ ng. Nàng sinh và lớn lên ở tâ ̣n Quảng Biǹ h cát
trắ ng, nắ ng lửa, gió Lào... Tố t nghiê ̣p khoa Tâm lý đa ̣i ho ̣c Sư pha ̣m Hà Nô ̣i, Hoa không về quê.
Sau ba năm làm gia sư, nàng đươ ̣c người tình xin viê ̣c cho ở văn phòng bô ̣. Công viê ̣c văn thư, cố c
chén, nước nôi cho sế p và các phòng ban. Không có bổ ng lô ̣c, nhưng đươc̣ cái công viê ̣c nhàn ha ̣.
Lương tháng, cả cứng lẫn mề m, cũng đủ cho hai me ̣ con nàng số ng tùng tiê ̣m.
Đào Mỹ Như Hoa. Đúng như cái ho ̣ và tên, nàng quá xinh đe ̣p. Và cũng là phu ̣ nữ có ho ̣c. Nàng
dễ dàng tìm kiế m đươ ̣c mô ̣t người chồ ng tử tế , để xây dựng mô ̣t gia đình đầ m ấ m, ha ̣nh phúc, nế u
không có những "rào cản" gai góc sắ c nho ̣n bủa vây. Nhiề u đàn ông đế n với nàng, nhưng không
thể tiế n tới hôn nhân. Người tiǹ h nào của nàng cũng đã vơ ̣ con. Ho ̣ đề u có chức quyề n. Ai cũng
yêu và giữ chă ̣t nàng, cho đế n khi ho ̣ thấ y không thể mới chiụ buông tha. Ho ̣ là những kẻ có vi thệ́
lớn. Cha ̣m mă ̣t quan chức lừng lững cả, các chàng trai tân trẻ tuổ i, thấ p cổ bé ho ̣ng, không tiề n,
không thế , yế u lực, la ̣i it́ tri thức và thiế u kinh nghiê ̣m... tim
̀ đâu ra sức ma ̣nh chiế n thắ ng? Tình
lang của Như Hoa, người nào cũng có mô ̣t gia điǹ h nào cũng vững như sơn tha ̣ch, không thể lay
đổ . Người nào cũng yêu say đắ m và giúp đỡ nàng rấ t tâ ̣n tình. Rồ i nàng sinh con với người đàn
ông hứa có con trai thì nhấ t đinh ̣ sẽ bỏ vơ ̣ cưới nàng. Nhưng đấ y chỉ là những lời hươu vươ ̣n, ngon
ngo ̣t của mô ̣t trong trăm va ̣n thằ ng Sở Khanh ở thủ đô, ở đấ t nước miǹ h.
Qua hơn chu ̣c người đàn ông, với năm bảy lầ n chuyể n đổ i nơi ăn ở, nàng đã có mô ̣t ngôi nhà ba
tầ ng khá đàng hoàng. Cách đây mô ̣t năm, nàng chuyể n về cái ngách cu ̣t kín đáo và yên tiñ h này.

Sau tai ho ̣a, nàng điê ̣n thoa ̣i cho ông trưởng phòng xin nghỉ ố m. Buổ i chiề u, nấ u cho con ăn sớm,
nàng lo phải ở nhà mô ̣t miǹ h. Vâ ̣y mà, thằ ng con nhấ t đinh
̣ theo ba ̣n, bỏ nhà đi chơi. Chắ c rồ i cũng
như mo ̣i khi, khuya lắ m, nó mới la ̣i bò về .
Chơ ̣t có tiế ng gõ cửa. Như Hoa giâ ̣t miǹ h đánh thót. Ai đế n? Tám giờ mười phút. Tiế ng gõ cửa
không ma ̣nh nhưng dồ n dâ ̣p, hố i thúc. Không phải thằ ng con trai của nàng. Cũng không phải anh
ấ y. Chủng không bao giờ gõ cửa. Trước khi đế n, Chủng nhắ n tin. Đế n gầ n cửa nhà, anh la ̣i nháy
máy. Nàng thường rút then cửa, đứng bên chờ sẵn, để bấ t thình liǹ h nhảy lên ôm lấ y cổ chàng...
- Thưa, ai đấ y cơ a ̣? - Gio ̣ng Như Hoa run run.
- Mở cửa ngay!
Gio ̣ng đàn bà. Chế t rồ i! Như là gio ̣ng của con mu ̣ ác nô buổ i sáng?
Như Hoa chầ n chừ, nhưng nghi ̃ không mở thì cũng không đươ ̣c. Nàng vừa kéo chố t, hai cánh cửa
đã bâ ̣t tung. Hoa suýt ngã ngửa. Và thoắ t cái, hai kẻ la ̣ mă ̣t đã ở trong nhà. Thằ ng đàn ông to như
Hô ̣ Pháp trừng mắ t trấ n áp. Hắ n đưa hai tay ra sau lưng, khép kiń cửa la ̣i. Mu ̣ đàn bà quầ n áo đen,
lưng thắ t mô ̣t cái đai cũng màu đen. Dáng dấ p, đích thi ̣mô ̣t võ si ̃ carate có ha ̣ng. Cả hai đề u đeo
kiń h, cũng đen. Mu ̣ đàn bà vứt lên mă ̣t bàn mô ̣t túi nilon quầ n áo. Bô ̣ đồ chúng lô ̣t của nàng buổ i
sáng. Ho ̣ cố t làm nhu ̣c miǹ h. Và bây giờ, bà ta chứng minh rằ ng, hành đô ̣ng vũ phu trừng pha ̣t
man rơ ̣ ấ y, không phải của bo ̣n cướp giâ ̣t trấ n lô ̣t tầ m thường:
- Cấ m kêu! Tao không đánh. Mày chiụ trâ ̣n sáng nay như thế cũng đủ. Ngồ i xuố ng nói chuyê ̣n.
Như Hoa quá sơ ̣ haĩ . Đúng là mu ̣ đàn bà sáng nay. Thằ ng đàn ông, cũng là mô ̣t trong hai tên cùng
bo ̣n. Từng bước, từng bước nàng đi giâ ̣t lùi... và buông người rơi xuố ng divan, mắ t vẫn không rời
hai kẻ đô ̣t nhâ ̣p. Theo bản năng, miê ̣ng nàng há to, nhưng không thể bâ ̣t nổ i thành tiế ng. Như con
ngóe bé nhỏ, mề m yế u, trước mô ̣t con rắ n hổ mang đã vươn cao đầ u. Con mồ i biế t chế t, mà đành
chiụ im lă ̣ng nép miǹ h xuố ng, run rẩ y chờ đơ ̣i cái kế t cu ̣c bi thảm, đã đươ ̣c đinh
̣ sẵn xưa nay trong
thế giới tự nhiên. Bây giờ, bo ̣n ác ôn này còn biế t và dám mò đế n tâ ̣n nhà miǹ h... Như Hoa la ̣i thấ y
trố ng ngực đâ ̣p thình thich.
̣ Nàng còn sơ ̣ hơn cả buổ i sáng mấ t hồ n ở quán phở bò...
Như Hoa dừng xe ở cổ ng cơ quan. Còn những 40 phút nữa, mới đế n giờ làm viê ̣c. Nàng đổ i ý, nổ
máy đi tiế p đế n quán phở đầ u phố . Vừa ngồ i xuố ng ghế nàng đã go ̣i, nhưng người bưng bê do ̣n
bàn chưa mang phở đế n. Đông khách. Cửa hàng phở bò ngon có tiế ng. Mùi nước dùng toả ra thơm
phức, nàng chảy nước miế ng và thấ y bu ̣ng đói cồ n cào. Khách chăm chú vào những tô phở bò tái,
chiń , na ̣m gàu thơm lừng hương thảo quả, quế , hồ i, rau mùi và hành củ tươi số ng của miǹ h. Chơ ̣t
một phu ̣ nữ có cái miê ̣ng cười rõ mế n... Chiń h người đàn bà mă ̣c bô ̣ đồ đen đang ngồ i trước mă ̣t
Như Hoa đây. Chi ̣ ta vỗ vai nàng thân thiê ̣n bảo ra ngoài quán có viê ̣c muố n nhờ. Từ nhiề u năm
nay, những người không quen đế n tim ̀ nàng, nhờ làm môi giới xin viê ̣c hay mời đi làm gia sư đã
nhiề u và thường bấ t chơṭ kiể u này. Vừa khuấ t gố c xà cừ to bên đường, Hoa còn đang nghi ̃ thế ,
chơ ̣t hai thằ ng đàn ông to lớn áp sát rấ t nhanh và chúng lô ̣t trầ n Hoa ra. Chúng bóc tuô ̣t cả xi líp
và áo lót. Chỉ trong chớp mắ t, cả bo ̣n đã nhảy lên xe máy phóng đi mấ t hút. Trong khi lô ̣t truồ ng
nàng, mô ̣t thằ ng bấ u xoắ n hai bầ u vú, mô ̣t thằ ng bấ u vào chỗ kiń , giâ ̣t ma ̣nh ra... Tưởng những
ngón tay sắ t của chúng dứt phăng mấ t hế t lồ ng ngực và cũng bóc tuô ̣t cả mảng da thiṭ của cái cửa
mình! Những miế ng đánh chớp nhoáng ấ y tỏ ra rấ t bài bản, chính xác, thành thu ̣c. Như Hoa không

̣ t ngờ, vô cùng hoảng loa ̣n, không đủ tin̉ h táo, để nhìn theo số biể n xe máy
còn hồ n viá . Nàng bi bấ
của bo ̣n trấ n lô ̣t. Người bên đường cũng không ai thấ y rõ. Biể n số của hai cái xe ấ y phủ đầ y bùn
đấ t. Do ̣c hai bên vỉa hè không thấ y bóng mô ̣t cảnh sát áo vàng. Trâ ̣t tự, dân vê ̣, sinh viên tình
nguyê ̣n cũng không. Như Hoa trầ n như nhô ̣ng. Nàng chỉ còn biế t ngồ i gu ̣c mă ̣t vào gố c cây. Hè
phố tấ p nâ ̣p người xe qua la ̣i. Nàng mỗi lúc mô ̣t thêm khiế p đảm. Làm thế nào để có thể đứng lên,
làm thế nào để có thể ngồ i lên xen máy về nhà? Khoảng nửa giờ sau, mô ̣t người tử tế nào đó dúi
vào tay nàng bô ̣ quầ n áo cũ...
Nữ "võ si ̃ Carate" lên tiế ng:
- Cái mă ̣t mũi mày cũng xinh xắ n đấ y nhi.̉ Lâu nay mày đang chim chuô ̣t mô ̣t người đàn ông. Để
ghe ̣ tình và cha ̣c tiề n. Phải lâ ̣p tức rời thằ ng Chủng ngay! Sáng nay, tao mới chỉ cảnh cáo nhe ̣. Đấ y
mới là phầ n đa ̣i cương của mô ̣t bài ho ̣c sơ cấ p, trừng pha ̣t những kẻ tự kinh doanh xác thit.̣ Chúng
tao có người theo dõi mày hai bố n trên hai bố n giờ. Nế u còn tiế p diễn chuyê ̣n mèo đàng chó điế m
ấ y nữa, tao đánh cho tan xương nát thit.̣ Và khi đó, cái mă ̣t đe ̣p và cả cái bướm to mê hoă ̣c đàn
ông của mày sẽ không còn nguyên lành nữa đâu! Khi đó, chúng tao không chỉ mó đế n că ̣p vú và
vă ̣t qua loa có mô ̣t nhúm lông nhỏ như sáng nay thôi đâu. Tao sẽ nhổ hế t, khâu kiń , biṭ chă ̣t cái
mồ i nhử tiề n của mày la ̣i đấ y. Mày nghe rõ không?
Gã đàn ông bảo kê nữ “võ si”̃ có đôi mắ t ố c nhồ i, hàm ba ̣nh, râu thưa lởm chởm, miê ̣ng rô ̣ng, mũi
to, trán ngắ n và da mă ̣t dày bì bì. Hắ n ngồ i im lă ̣ng, lừng lững như mô ̣t con gấ u Bắ c cực. Thỉnh
thoảng hắ n giơ nắ m đấ m to tướng ra trước mă ̣t ngắ m nghiá , và lắ c lắ c cái đầ u húi cua tua tủa như
bàn chải, cố t hăm do ̣a. Cái áo dê ̣t kim cổ tròn ba lỗ, để lô ̣ trên hai cánh tay những bắ p thiṭ cuồ n
cuô ̣n, mỗi bên săm hiǹ h mô ̣t con rồ ng lớn. Đôi mắ t lồ i chòng cho ̣c nhiǹ Như Hoa không chớp.
Toàn thân nàng nóng bỏng, tưởng như sắ p cháy thành tro. Người đàn bà yế u đuố i nghi ̃ thầ m, hắ n
mà ra tay, thì chỉ vài quả đấ m hay mô ̣t nhát bóp...
- Con bớp đi ̃ ra ̣c! Mày điế c, mày câm rồ i hả? - Mu ̣ đàn bà áo đen nhổ m dâ ̣y và rít lên.
- Da ̣, da ̣! Chi ba
̣ ̉ o gì em?
Mải hướng những ý nghi ̃ lo sơ ̣ về thằ ng đàn ông đầ u gấ u, Như Hoa không nghe rõ những gì từ
miê ̣ng mu ̣ đàn bà đầ u beo. Nàng run cầ m câ ̣p.
- Cấ m mày không đươ ̣c dan diú với thằ ng Chủng nữa! - Mu ̣ đàn bà trơ ̣n mắ t, nghiế n răng.
- Mày nghe rõ chưa? - Gã đàn ông hỏi và nói nhỏ hơn, nhưng rành ro ̣t: - Mày không đươ ̣c gă ̣p mă ̣t,
không đươ ̣c đi hoang... Tóm la ̣i, là mày không đươ ̣c làm đi,̃ không đươ ̣c ngủ với ông Chủng nữa!
- Mày không chồ ng. Và chỉ có mỗi mô ̣t thằ ng con trai, phải không? - Mu ̣ đầ u beo áo đen la ̣i hỏi.
- Vâng! Vâng! Thưa chi,̣ thưa anh, em chỉ có mô ̣t mình cháu thôi a ̣. - Như Hoa run bắ n, như người
đã dầ m mưa la ̣nh quá lâu.
- Con thằ ng Chủng, phải không?
- Thưa chi,̣ không phải đâu a ̣!

- Con trai mày ho ̣c lớp nào, trường nào tao biế t. Nó sẽ thành mô ̣t con nghiê ̣n ma tuý. - Dừng mô ̣t
lát, mu ̣ áo đen nhắ c la ̣i từng lời:
- Nó sẽ thành mô ̣t con nghiê ̣n ma túy, nế u mày không chấ m dứt hẳ n mố i quan hê ̣ tình ái hiê ̣n nay.
- Vâng! Vâng! Em nghe rõ rồ i a ̣. Em xin lỗi! Em xin lỗi chi!̣ Chi ̣ tha cho em. Chi ̣ tha cho cháu.
Con em đã là mô ̣t đứa trẻ khố n khổ không cha. Nế u nó la ̣i nghiê ̣n... thì em chế t mấ t. La ̣y chi!̣ Em
la ̣y chi!̣ Em la ̣y anh!
Như Hoa rùng miǹ h, lưỡi ríu la ̣i, hai mắ t nhoà đi. Nàng đưa hai bàn tay ôm lấ y đầ u, đâ ̣p mă ̣t xuố ng
bàn...
Hai kẻ trấ n áp ra khỏi nhà từ bao giờ, Hoa cũng không rõ nữa.
Trời ơi! Nó mới chỉ lêu lổ ng, không chiụ ho ̣c hành, tôi đã chế t nửa đời rồ i! Con tôi đã không có
bố , mà chúng rắ p tâm biế n nó thành con nghiê ̣n ma tuý? Tôi chỉ còn mô ̣t con đường... tự treo cổ
mình thôi!
Như Hoa khóc, vô cùng hoảng loa ̣n. Tâm thầ n kinh của người đàn bà này dường như đã hoàn toàn
tê ba ̣i.
***
Trong căn hô ̣ 1901, A1, chung cư Đa ̣i Phú Gia.
Ngân Hà và Bảo Hiên đề u chỉ mă ̣c đồ lót, nằ m tênh hênh trên giường. Cả hai cùng cười giòn, vui
sướng. Bảo Hiên khua chân, múa tay loa ̣n xa ̣. Nàng quá phấ n khić h, thić h thú.
Bảo Hiên nói với ba ̣n:
- Thắ ng lơ ̣i giòn gia,̃ tao mừng quá! Mai tao bay. Mu ̣c đić h về chuyế n này, thế là đa ̣t cả. Cảm ơn
mày nhiề u lắ m! Không có mày, mấ y cái viê ̣c tầ y đình ấ y, mình tao không thể làm nổ i.
- Mày thấ y quen biế t nhiề u, lơ ̣i không?
- Tao chiụ mày! Từ cán bô ̣ tổ chức, chiń h quyề n, cảnh sát, an ninh... đế n xã hô ̣i đen, mày đề u kế t
ba ̣n đươ ̣c cả! Mà ha ̣ng người nào mày cũng thân thiế t. Giỏi thâ ̣t!
- Không thế , làm sao giải quyế t tố t đươ ̣c mo ̣i chuyê ̣n khi cầ n? Da ̣y cho con Như Hoa mô ̣t bài ho ̣c
khủng khiế p mà suôn sẻ. Mày biế t phải làm gì trước không? Phải cho đàn em đưa cả tổ cảnh sát
ngã tư... đi ăn sáng ở xa đấ y. Thường thì giờ ấ y mấ y câ ̣u đã có mă ̣t ở đó rồ i. Viê ̣c phá chuyê ̣n vào
đảng của Chủng, cũng phải tính chu đáo mo ̣i đường đi, nước bước. Thằ ng cán bô ̣ tổ chức cơ quan
Chủng cáo lắ m. Tao phải đế n tâ ̣n phòng riêng, rồ i kéo nó đi... với những chước đô ̣c, chiêu đắ t mới
xong. Rồ i mày xem, đơn kiê ̣n ly hôn đã nô ̣p ở toà án quâ ̣n, Chủng cũng sẽ phải rút sớm, ngay trong
nay mai.
Nhưng ta ̣i sao mày không để Chủng kiế m cái chức cu ̣c trưởng? Bây giờ, quan chức từ cỡ ấ y trở
lên, bổ ng lô ̣c nhiề u đấ y!
- Tao vẫn căm nó.

Thâ ̣t sự cảm đô ̣ng bởi sự giúp đỡ của ba ̣n, Bảo Hiên dố c bầ u tâm sự:
- Thời bao cấ p, lương bác si ̃ tâ ̣p sự mười tám tháng, rồ i lương khởi điể m của tao và mày, bây giờ
nghi ̃ la ̣i, bèo quá! Hai đứa miǹ h số ng dưới mức nghèo khổ . Mày vẫn còn nhớ đấ y chứ?
- Không ai quên đươ ̣c!
- Ngày ấ y, có đường dây qua sứ quán Liên Xô, Chủng buôn đồ ng hồ Poljot và Raketa. So với
những người chỉ có lương còm cán bô ̣, thì Chủng là kẻ nhiề u tiề n. Mỗi sáng, Chủng đưa cho tao
mấ y đồ ng, lo cơm nước gia đình. Tố i nào nó cũng hỏi: “Tiề n tôi đưa cô đi chơ ̣ sáng, còn la ̣i bao
nhiêu!” Tiề n it́ . Giá cả đắ t đỏ. Hàng hóa mo ̣i thứ khan hiế m. Mày nhớ không? Đâ ̣u phu ̣ cũng phải
tem phiế u. Bó củi, lit́ dầ u hỏa, bánh xà phòng... tấ t tâ ̣t theo tiêu chuẩ n ghi sẵn trong sổ mua hàng.
Chẳ ng bao giờ đủ dùng. Nhiề u khi phải mua chui của vơ ̣ con các ông cố p, ông kễnh. Ho ̣ tuồ n ra
từ các cửa hàng Tông Đản, Đă ̣ng Dung, Vân Hồ và Nhà Thờ. So với dân lành, ho ̣ quá sung sướng.
Lương tháng đã cao, hàng hóa la ̣i đươ ̣c mua giá rẻ, gầ n như cho không. Mô ̣t số mă ̣t hàng bán tự
do cho ho ̣, không có đinh ̣ mức, không cầ n tem phiế u. Nhiề u bà vơ ̣ quan to, vô ho ̣c mà số ng như
những bâ ̣c mê ̣nh phu ̣, vương giả. Chúng ta, trí thức mà không hơn mô ̣t lũ ăn mày. Chế t mòn. Số ng
mòn. Khổ cực trên mo ̣i phương diê ̣n. Khổ cực hơn mo ̣i kẻ khổ cực. Nam Cao số ng la ̣i, viế t tiể u
thuyế t về cuô ̣c đời của tao và mày, những bác si ̃ trong thời kỳ bao cấ p, hay bằ ng va ̣n chuyê ̣n của
mấ y nhà giáo khổ trường tư thời trước cách ma ̣ng. Mày cũng đo ̣c rồ i đấ y, có còn nhớ không?
Những Oanh, Thứ, San, Đích... số ng mòn. Thực ra là ho ̣ chế t mòn. Cả thể xác lẫn tinh thầ n, đề u
chế t mòn. Giá Nam Cao lấ y cái tên "Chế t mòn" hay "Những kẻ chế t mòn" thì la ̣i hơi bi ̣hay. Thời
bao cấ p, chúng ta cũng số ng mòn, số ng dúi số ng ru ̣i, khổ hơn cả bo ̣n Oanh, Thứ, San, Đić h... ấ y
chứ. Mấ y con mu ̣ y si,̃ y tá kho ̣m già, còm nhom, xấ u xi,́ nhỏ nhen, te ̣p nhep̣ và ác như phù thuỷ,
khủng khiế p như quỷ da ̣ xoa la ̣i đố ky,̣ ganh ghét bo ̣n miǹ h, không những là bác si ̃ mà la ̣i còn trẻ
đe ̣p hơn. Rồ i những riǹ h mò, thóc mách, túm tu ̣m ngồ i lê nói xấ u... Bô ̣ tứ khoa cũng luôn sinh
chuyê ̣n, khi góp ý, lúc phê bình. Chẳ ng có gì to tát cũng nâng quan điể m, lâ ̣p trường, tác phong,
tư tưởng này no ̣. Rồ i gây trò kiể m thảo, kiể m điể m. Cho oai! Cho quầ n chúng phải thấ y rõ vai trò
lañ h đa ̣o của ho ̣. Mà mày có nhớ "bô ̣ tứ" là những ai không đấ y? - Không cầ n ba ̣n trả lời, Bảo Hiên
liế n thoắ ng: - Là mô ̣t nhóm gồ m tổ trưởng đảng, trưởng khoa, phân đoàn trưởng thanh niên và tổ
trưởng công đoàn. Bao nhiêu là chuyê ̣n o ép, bức bách ở bê ̣nh viê ̣n, về nhà la ̣i phải chiụ đau buồ n,
nhu ̣c nhã vì thằ ng chồ ng keo bẩ n, tính toán, ha ̣ch sách, tra khảo từng xu! Không chỉ có thế thôi
đâu, la ̣i còn ghen tuông...
Tao âm thầ m chiụ đựng. Không khóc lóc, không kêu ca, không xin xỏ gì Chủng. Và tao cũng
không nói chuyê ̣n đó với ai. Tao nghi,̃ phải quyế t tâm làm thâ ̣t nhiề u tiề n. Để trả thù. Tố i tố i, tao
đi ho ̣c ngoa ̣i ngữ. Viê ̣c đó, maĩ sau chuyế n đi Sài Gòn kiế m tiề n, kiế m ga ̣o cho cái tế t Nguyên Đán
nhớ đời ấ y, mày mới biế t phải không?
Cho đế n bây giờ, nghi ̃ la ̣i, tâ ̣n trong ti vi huyế t quản, tâ ̣n dưới cả đáy sâu thẳ m tâm hồ n, tao vẫn
hâ ̣n Chủng nhiề u lắ m. Và bây giờ đã thừa tiề n, tao vẫn không khỏi rùng mình khi nhớ la ̣i cuô ̣c
số ng nghèo khó, khố n khổ , khố n na ̣n trong những năm tháng bao cấ p chế t mòn ấ y.
Không phải hôm nay tao mới nói với mày cái tiń h bầ n tiê ̣n, xấ u xa của Chủng. Mày hiể u gia điǹ h
tao từ lâu rồ i. Cứ để cho nó chỉ có cái lương ba co ̣c ba đồ ng, ngây da ̣i đứng nhìn bà chủ Bảo Hiên
trên tiề n; bà chủ Bảo Hiên của những cái khách sa ̣n cao cấ p sang tro ̣ng. Cái Mercedes Chủng đang

đi hiê ̣n nay, là tiề n của tao đấ y chứ. Ba cái bằ ng tiế n si,̃ rồ i ho ̣c hàm phó giáo sư... Bằ ng nào, tao
cũng phải chồ ng mô ̣t đố ng tiề n cả đấ y.
Tao cho Chủng tiêu tiề n của tao làm ra. Nhưng quyế t không để Chủng có cơ hô ̣i kiế m chác. Vì nó
nhiề u tiề n tao cũng không đươ ̣c nhờ. Có chức vu ̣ to, la ̣i có tiề n chỉ thêm bồ bich,̣ gái gú, đàng điế m.
Để cho nó nghèo, phải số ng bám vào gấ u váy tao. Để suố t đời nó phải nghi ̃ la ̣i chuyê ̣n cũ, mà xấ u
hổ , mà nhu ̣c. Mỗi khi lên cái xe Méc của tao, lái đi, đề u phải tự vấ n, mà nhức nhố i tâm can tỳ vi...̣
Tao cũng không ly di.̣ Bỏ nó, thì mày bảo tao lấ y ai bây giờ? Lấ y chồ ng khác, là chuố c thêm phiề n
phức, lôi thôi, rắ c rố i. Hơn nữa, ra toà thì nó lấ y mấ t cả nửa tài sản của miǹ h! Số còn la ̣i, thì la ̣i để
cho mô ̣t thằ ng la ̣ hoắ c, nhố nhăng nào đó đế n đè nén miǹ h và to ̣a hưởng la ̣c thú. Không lấ y chồ ng
thì chông chênh buồ n. Còn thằ ng Chủng sẽ lấ y đươ ̣c vơ ̣ trẻ. Phó giáo sư, và ba bằ ng tiế n si ̃ cơ mà.
Mày bảo, mấ y ai hâm như bà Phương Anh? Không giữ chồ ng, la ̣i lâ ̣p tức ly di,̣ khi phát hiê ̣n ra
đứa con riêng của ông ấ y, trong mô ̣t cái trường mầ m non. Thế là giáo sư chồ ng đi mấ t. Tao không
da ̣i. Như thế , miǹ h trở thành mô ̣t con mu ̣ đàn bà dở hơi. Bỗng dưng ta ̣o điề u kiê ̣n, biế u không tiề n
của cho hai đứa nó ăn chơi phè phỡn.
- Tao không ngờ mày thâm và thù dai đế n như thế đươ ̣c đấ y!
Tuy thân nhau từ bé, Ngân Hà vẫn phải nga ̣c nhiên và ngẩ n ra khâm phu ̣c ba ̣n miǹ h. Lúc sau Hà
tiế p:
- Chuyê ̣n bác si ̃ Phương Anh và giáo sư Tuấ n Khanh ở Hà Nô ̣i rấ t nhiề u người biế t. Tao thi thoảng
vẫn đế n thăm thầ y cô, nên biế t chuyê ̣n khá tường tâ ̣n. Cô Phương Anh thì già rồ i; thầ y Khanh vẫn
còn phong đô ̣, la ̣i nhiề u tiề n. Phẫu thuâ ̣t viên bâ ̣c thầ y, chứ phải thường đâu.
Cái số chúng miǹ h vấ t vả, khổ sở về cả tiề n lẫn tình. Bố con Thoa, cái lão Nguyễn Quý Thân,
không còn gì để nói nữa. Mày vẫn may hơn tao, suố t thời bao cấ p, Chủng giỏi, nuôi đươ ̣c cả nhà.
Thân không biế t làm gi,̀ ngoài đồ ng lương chế t đói. Với la ̣i, cái hơn hẳ n laõ Thân, là Chủng yêu
con.
Thân không giúp gì tao. Tao đươ ̣c như bây giờ, công bằ ng mà nói, là nhờ Khang cả. Không có laõ ,
thì tao vẫn chân ngoài dài hơn chân trong; vẫn đi theo cái thằ ng ba ̣n ho ̣c cấ p ba kiế t lõ đít, làm phu ̣
thầ u xây dựng, và làm con phe... Laõ không tầ m thường cho tao con cá, cân thit.̣ Laõ cho tao kiế n
thức và kỹ thuâ ̣t. Tức là, laõ trang bi ̣cho tao cái cầ n câu đấ y.
- Laõ cho mày những cái gia,̃ và cả cái lưới vét ấ y chứ! - Bảo Hiên cười.
- Mày thâ ̣t quá đáng!
- Tao hiể u rồ i. Thôi thì mày cũng nên tử tế với laõ Khang. Bởi laõ là người đố i xử tố t với mày.
Còn quan hê ̣ vơ ̣ chồ ng của tao và Chủng, từ thời bao cấ p đã coi như không còn. Ngủ với Chủng,
tao không mảy may rung đô ̣ng. Do tâm hồ n tao đã bi ̣ Chủng làm thương tổ n nă ̣ng nề . Hơn nữa,
khả năng hoa ̣t đô ̣ng tiǹ h du ̣c của Chủng la ̣i rấ t yế u. Lầ n nào cũng yế u. Đầ u óc lúc nào cũng nghi ̃
đế n chuyê ̣n phấ n đấ u cho điạ vi,̣ tước hàm, lý tưởng... la ̣i chẳ ng hèn kém? Trèo lên người tao, hùng
hu ̣c... Chưa ra khỏi ngõ đã tiêu hế t tiề n... Đèn vừa bâ ̣t sáng, điê ̣n đã tắ t ngấ m. Rồ i ngã lăn đùng ra
bên ca ̣nh, nằ m thở hồ ng hô ̣c. Như mô ̣t laõ già đa ̣p xić h lô cả ngày leo dố c! Lúc đó, nhìn mắ t nó
nhắ m nghiề n, hai cánh mũi phâ ̣p phồ ng và cái miê ̣ng há hố c, mà ghê, mà tởm! Khinh ghét không

để đâu cho hế t! Hit́ vào như kéo bễ. Thở ra phì phì như rắ n hổ mang. Cái môi trên dày cô ̣m, thâm
sì cứ rung lên bầ n bâ ̣t!
Tóm la ̣i, không thèm chung đu ̣ng chăn gố i với nó. Tao ngủ với những thằ ng tao thích. Thoải mái.
Mày bảo tô ̣i gi!̀ Đời người đàn bà chúng miǹ h đâu có dài.
Từ bây giờ, mày muố n trố n Trầ n Tử Khang thì cứ lên đây! Đi khách sa ̣n, nhà nghỉ vừa mấ t tiề n
la ̣i quá bẩ n thiủ . Nguy cơ lây nhiễm những bê ̣nh hoa liễu từ chăn, đê ̣m, khăn tắ m... không phải là
không có đâu.
Tao xa nhà đã hơn chu ̣c năm rồ i. Lăn lô ̣n nơi đấ t khách quê người, chân trời góc bể maĩ ... Làm
viê ̣c đổ mồ hôi, sôi nước mắ t đấ y. Quá vấ t vả, và quá chán chường! Nhiề u khi, tao cảm nhâ ̣n cuô ̣c
số ng tha hương là vô cùng cực nhu ̣c và rấ t buồ n. Hà Nô ̣i ngày càng đe ̣p và vui hơn. Nhưng cứ nghi ̃
đế n Chủng, tao la ̣i không muố n về nước. Đành chấ p nhâ ̣n thêm những tháng ngày buồ n tẻ của mô ̣t
tha nhân la ̣c loài; ở bên ấ y thêm bao lâu cũng chưa biế t nữa. Đành lấ y viê ̣c kiế m tiề n làm niề m
vui. Đã có nhiề u tiề n, tao vẫn muố n kiế m thêm. Bây giờ, mỗi khi về nhà... Quà cáp, ăn uố ng,
chuyê ̣n trò tào lao... Vui vẻ đấ y, nhưng tao không ngủ với Chủng. Xem ti vi chố c lát... tao vào mô ̣t
phòng, khóa trái cửa la ̣i.
Nàng ngừng lời, và bỗng thở dài:
- Mai tao bay rồ i. Tao dă ̣n la ̣i mày mô ̣t lầ n nữa này. Không mày la ̣i cứ giữ ý... Tao không duy tâm,
kiêng ky ̣ gì hế t! Khi cầ n, mày cứ lên đây.
- Tao lên rồ i.
- Không để Chủng thành ông cu ̣c trưởng, là tao hưởng ứng tić h cực cuô ̣c vâ ̣n đô ̣ng chố ng tham
nhũng của đảng và nhà nước mình đấ y. Mày cho bo ̣n đàn em theo dõi con Như Hoa và laõ Chủng
thêm mô ̣t thời gian nữa nhé. Bao nhiêu cũng đươ ̣c. Cứ thuê bo ̣n nó thực thi cẩ n thâ ̣n. Lầ n sau về ,
tao chi.
Bảo Hiên quá vui, tiế p tu ̣c nói liế n thoắ ng, không để ý đế n mấ y lời cu ̣t lủn, vừa thố t ra từ miê ̣ng
Ngân Hà?
Nghe rõ ba ̣n miǹ h đấ y, mà Bảo Hiên tảng lờ. Và nàng thầ m tự giễu mình, cũng la ̣i là mô ̣t chuyê ̣n
"dâ ̣y khỉ leo cây".
Rồ i cả hai cùng nằ m im đế n mấ y phút. Bỗng Bảo Hiên quay la ̣i, ôm lấ y ba ̣n:
- Có mô ̣t kế hay. Mày cho mô ̣t thằ ng to khỏe nào đó đế n ở với con Như Hoa, là chắ c chắ n tách
đươ ̣c thằ ng Chủng ra. Và như thế mới quản lý đươ ̣c nó tố t nhấ t.
- Mày tiń h toán giỏi thâ ̣t đấ y. Để rồ i tao xem...
Ngân Hà thấ y Bảo Hiên mưu mô ghê gớm. Nế u đươ ̣c như thế , thì là nhấ t, mà nó không mấ t thêm
mô ̣t xu nào nữa.
- Xem với xét gi?̀ Cứ làm thế đi!
Đang nằ m, Ngân Hà ngồ i dâ ̣y:

- Cũng vì mày mà tao đã phải xử con bé ấ y hơi nă ̣ng tay đấ y. Bây giờ xong viê ̣c nghi ̃ cũng thấ y
thương nó hiề n lành. Cái kế của mày gơ ̣i ra cho tao mô ̣t ý mới, là kiế m cho nó mô ̣t người chồ ng.
Là thằ ng chồ ng thâ ̣t sự trong cái đám nhỡ nhàng hay góa vơ ̣ ấ y. Chứ không phải mô ̣t thằ ng chồ ng
"ký sinh", mô ̣t thằ ng chồ ng hờ, mô ̣t thằ ng chồ ng "cai ngu ̣c" như mày vừa nói. Như thế mới không
thấ t đức!
- Nhấ t trí. Còn mô ̣t chuyê ̣n nữa.
- Chuyê ̣n gì?
- Đã mấ y lầ n, hai đứa mình he ̣n nhau...
- He ̣n gi?̀
- Khi có thời gian, kể la ̣i thâ ̣t chi tiế t, thâ ̣t tỉ mỷ, thâ ̣t cu ̣ thể về cái lầ n... yêu và đươ ̣c yêu đầ u tiên.
Tao thấ y chuyê ̣n gì mày cũng bắ t người khác phải hứa. Còn mày thì... hứa đi hứa la ̣i, hứa tới hứa
lui, hứa rồ i mà vẫn cứ cho qua ngay đươ ̣c?

Kỳ 7
Bế n xe điê ̣n Hà Đông.
Hành khách xuố ng tàu. Cũng la ̣i chen lấ n, xô đẩ y nhau, như khi lên ở Bờ Hồ và các bế n khác do ̣c
đường. Thoáng chố c đã không còn ai quanh Ngân Hà nữa. Chiế n tranh phá hoa ̣i của không quân
Mỹ quá dài. Nhà cửa bi ̣tàn phá và người chế t quá nhiề u; đin̉ h cao là mười hai ngày đêm máy bay
B52 ném bom rải thảm Khâm Thiên chỉ mới cách đây it́ ngày. Mười năm chiế n tranh phá hoa ̣i đã
ta ̣o ra mô ̣t thói quen cho dân ta: các phương tiê ̣n giao thông, cũng như con người, không tâ ̣p trung
hay dừng lâu ở những tro ̣ng điể m giao thông...
Hà ngơ ngác, lo lắ ng rồ i đâm hoảng, khi cả bế n xe chỉ còn trơ tro ̣i mô ̣t miǹ h. Khách đứng ngồ i
châ ̣t cả ba toa tầ u, mà khi xuố ng bế n, ho ̣ biế n nhanh như ma ẩ n vâ ̣y? Cô muố n đi Hòa Bình. Có ai
cùng lên đó không, và đi bằ ng cách nào bây giờ?
Ngươ ̣c Hà Nô ̣i, ba toa tàu điê ̣n mang theo thưa thớt mấ y người; nó đổ chuông leng keng mô ̣t hồ i
dài và tiế ng bánh sắ t xiế t vào đường ray rit́ lên kin kit́ . Hà nghe, rơ ̣n cả óc.
Mô ̣t cái xe tải ầ m ầ m lao tới. Nó đô ̣t ngô ̣t dừng la ̣i. Người lái xe nhoài người qua cửa kính đã đươ ̣c
ha ̣ xuố ng:
- Em gái ơi! Đi Hòa Biǹ h chứ?
Hà chưa kip̣ trả lời. Anh chàng tài xế đã la ̣i nói:
- Có đi thì ba chân bố n cẳ ng lên. "Thầ n Sấ m", "Con Ma" nó la ̣i bổ nhào đế n ngay bây giờ!
Hà không la ̣, Thầ n Sấ m, Con Ma là hai loa ̣i máy bay Mỹ thường xuyên ném bom bắ n phá Hà Nô ̣i.
Nhưng Mỹ vừa tuyên bố ... chúng đã rút quân khỏi miề n Nam và ngừng ném bom miề n Bắ c. Cánh
tài xế chỉ giỏi hù do ̣a đàn bà con gái!
Chưa nói hế t câu, tên "giă ̣c lái" đã mở cửa xe, nhảy bổ xuố ng mă ̣t đấ t. Không thấ y cô gái quay đi,
bỏ cha ̣y, xua tay hay lắ c đầ u, mà vẫn đứng ngây ra nhiǹ thẳ ng vào mă ̣t mình. Hắ n nắ m ngay lấ y
cổ tay Ngân Hà, kéo vô ̣i đi và đẩ y cô lên xe. Cứ như hai người ba ̣n thân thiế t vừa dằ n dỗi nhau
đang làm lành vâ ̣y. La ̣i cũng gầ n như mô ̣t cuô ̣c khố ng chế , bắ t cóc. Nhưng lúc này, Ngân Hà thấ y
mình may mắ n đươ ̣c mô ̣t cơ hô ̣i trời cho. Đường này, các xe vào Nam đề u qua Hoà Biǹ h. Bảo
Long viế t trong thư nói thế . Anh còn bảo, xin lên bấ t cứ cái xe nào cũng đươ ̣c. Cứ nói miǹ h lên
trường 105 Hòa Bình, thăm người nhà sắ p vào chiế n trường B, là khắ c đươ ̣c cánh tài xế ưu tiên.
Nên đi nhờ xe quân sự em nhé. Bô ̣ đô ̣i, ai cũng nghiêm chin̉ h.
Trên xe, duy nhấ t chỉ có mô ̣t người lái, là anh ta.
Xe chồ m lên và lao đi ngay.
- Em đi đâu? - Qua cầ u sông Nhuê ̣, anh tài mới hỏi.
- Em đế n trường 105 Hòa Biǹ h, anh a ̣. Xe anh có đi đế n gầ n đó không?
- Anh sẽ đưa em đế n tâ ̣n giữa sân trường. Nhà em ở đâu?

- Em ở Hàng Đường, Hà Nô ̣i.

- Đồ ng hương đồ ng khói rồ i. Anh ở khu Kim Liên - Trung Tự đây. Yên tâm. Yên tâm! - Tài xế
nói, gio ̣ng phấ n chấ n.
Mấ y cái chớp mắ t đã đế n Ba Na - Bông Đỏ. Đây là mô ̣t ngã ba. Xe đi thẳ ng. Yên tâm rồ i. Anh ta
đi Hoà Bình. Anh ta không nói dố i. Nế u rẽ trái, là đi Vân Điǹ h. Trước kia, Ngân Hà đã mấ y lầ n
theo me ̣ đi lễ Chùa Hương.
Từ khi xe vươ ̣t qua Chúc Sơn, thỉnh thoảng Ngân Hà la ̣i hỏi anh tài, đây là đâu? Đường quá xấ u.
Máy bay Mỹ oanh ta ̣c nhiề u lầ n. Thanh niên xung phong đã sửa. Nhưng mă ̣t đường chưa đươ ̣c tố t
như trước kia. Xe cha ̣y nhiề u. Nó nhanh chóng hư hỏng. Anh ta phải tâ ̣p trung tinh thầ n, để vươ ̣t
qua những cái ổ gà, ổ trâu, ổ voi đủ loa ̣i. Hay anh ta không muố n nói? Anh ta không chú ý đế n phu ̣
nữ? Không phải. Anh ta lôi mình đi tuồ n tuô ̣t cứ như kẻ cướp vớ đươ ̣c vàng cơ mà. Tài xế mà cũng
không nắ m đươc̣ đường xá, điạ danh? Vô lý! Xe càng đi xa, Ngân Hà càng la ̣ lẫm; không thể biế t
mình đã và đang đi tới nơi nào.
Xe đế n đầ u Baĩ La ̣ng thì rẽ trái. Từ khi Mỹ ngừng ném bom, không có xe nào đi vào con đường
này. Những xóm nhỏ ven đường, quanh cái ngã ba Baĩ La ̣ng chỉ it́ ngày trước còn vắ ng tanh bóng
người. Những gia điǹ h quanh tro ̣ng điể m, hay gầ n nút giao thông, đề u đươ ̣c lê ̣nh sơ tán triê ̣t để .
Máy bay Mỹ đã quầ n đảo ở đây nhiề u lầ n. Bây giờ ho ̣ đã trở về . Rấ t nhiề u những hố bom sâu, đấ t
đá tung lên, cỏ chưa kip̣ mo ̣c. Những ngo ̣n cây mảnh bom chém cu ̣t, vế t cắ t còn mới.
Con đường nhánh này mới mở. Nó đươ ̣c thông xe từ trước ngày chiế n tranh phá hoa ̣i. Mới mấ y
năm đã có rấ t nhiề u ổ gà, ổ trâu, ổ voi; có đoa ̣n mă ̣t đường lở đi cả từng mảng lớn. Con đường nhỏ
la ̣i nhiề u chỗ ngoă ̣t, không nhiǹ thấ y gì ở phía trước. Mô ̣t chă ̣ng dài, nó men sát chân những ngo ̣n
núi cao, trùng điê ̣p ở bên phải, vực lớn và sâu ở phiá trái. Nhiǹ thôi, Hà đã thấ y chóng mă ̣t, sởn cả
gai ố c! Xe rơi xuố ng đó, chắ c chắ n không khỏi tử vong. Rấ t lâu sau, qua mô ̣t con suố i, nó cha ̣y
không còn nghiêng ngả, nhưng bò đi rấ t châ ̣m. Mô ̣t thung lũng khá rô ̣ng. Rừng râ ̣m tràn xuố ng từ
các sườn núi chung quanh, đế n tâ ̣n rià đường và hai bên bờ suố i.
Thin̉ h thoảng, anh tài la ̣i dừng xe.
- Anh đưa em đế n trường 105 đấ y chứ? - Ngân Hà thấ y rừng núi âm u, lo lắ ng hỏi.
- Nhấ t đinh
̣ rồ i. Còn xa. Cứ yên tâm. Mà em đế n đấ y có viê ̣c gì?
- Em đi thăm anh trai. Anh ấ y tâ ̣p trung huấ n luyê ̣n đi B. Anh biế t cái trường ấ y rồ i chứ?
- Anh biế t. Nhưng trường 105 đã bí mâ ̣t, la ̣i có bô ̣ đô ̣i gác vòng trong vòng ngoài. Nghiêm ngă ̣t
lắ m. Nó có cho ai vào đâu?
- Anh ấ y ra ngoài đón em.
- Thế thì đươ ̣c. Nhưng, là ho ̣c viên mà thoát đươ ̣c ra ngoài cái hang ấ y, là quá tài đấ y. Tôn Ngô ̣
Không cũng chỉ biế n hóa đươ ̣c thế là cùng.
Xe đế n mô ̣t đoa ̣n đường dễ đi. Anh tài quay sang Ngân Hà:
- Em xinh nhỉ!

- Không xinh.
Tay trái cầ m vô lăng, anh tài đưa bàn tay phải sờ vai, sờ cổ , rồ i vuố t đầ u, vuố t má Ngân Hà:
- Trong nhiề u chuyế n vào Nam, anh gă ̣p không biế t bao nhiêu cô gái xinh đe ̣p. Nhưng không ai
bằ ng em. Ho ̣ là nữ thanh niên xung phong hoă ̣c thôn nữ ven đường. Sau những đơ ̣t không kić h,
nhiề u cô chế t mă ̣t còn tươi rói. Trông các em ấ y rấ t trẻ, ngây thơ như những con nai rừng đang còn
ngơ ngác. Nhiề u người chưa từng biế t yêu, chưa từng nế m trải mùi đời.
Như thể xúc đô ̣ng, thương cảm, ngâ ̣m ngùi, lâu sau anh tài mới la ̣i hỏi:
- Em đã biế t chưa?
- Anh bảo biế t gi?̀
- Mùi đời ấ y, biế t chưa?
Hà im lă ̣ng.
- Em đã yêu chưa? Sao không trả lời? - Anh tài miê ̣ng nói, tay bóp ma ̣nh vào đùi Ngân Hà.
- Anh nghiêm chin̉ h đi. Tai na ̣n bây giờ!
Ngân Hà xẵng gio ̣ng, mà cũng như nài nỉ. Cô gỡ tay anh tài ra khỏi người mình. Tuy nhiên, cô
thích vì những cái sờ mó, nắ n bóp kić h đô ̣ng ấ y.
- Mười cô gái Đồ ng Lô ̣c chế t, đề u chưa có chồ ng! Thương quá. Giá tấ t cả các cô ấ y đề u đươ ̣c yêu
rồ i, thì cũng đỡ tủi!
Im lă ̣ng khá lâu, anh tài nói tiế p:
- Con gái chế t mà còn trinh, là mắ c tô ̣i với Chúa Trời đấ y! Em cũng chưa có chồ ng, phải không?
- Có rồ i.
- Nhìn người anh biế t em vẫn còn son, vẫn là gái tơ. Chưa thấ y dấ u vế t của sự tàn phá. Chồ ng con
rồ i, sao còn sa ̣ch se,̃ thơm tho, mùi mẫn thế này! Chắ c hôm nay đi thăm người yêu? Đế n với người
yêu đi B, thì phải dâng hiế n chàng rồ i! Trong rừng, cây cố i râ ̣m ra ̣p. Tha hồ yêu. Đàn ông và đàn
bà chui vào rừng với nhau, coi như đươ ̣c lên Thiên Đường. Ai chẳ ng mê cái thân thể nõn nà này
của em.
Anh tài dừng lời, vì gă ̣p đoa ̣n đường khó đi. Maĩ sau, hắ n mới nói tiế p:
- Có thể em chưa biế t niề m sung sướng nhấ t của con người là gì đâu. Sướng nhấ t là đươ ̣c yêu.
Khoái nhấ t là trai gái cưa nhau. Không có gì hơn. So với nó, mo ̣i thứ điạ vi,̣ nhà cửa, tiề n ba ̣c...
chẳ ng là cái cóc khô gì cả!
Xe la ̣i vươ ̣t khỏi mô ̣t đoa ̣n nhiề u cái ổ gà lớn. Anh tài thở phào:
- Người ta nêu gương, ca ngơ ̣i mười cô gái Đồ ng Lô ̣c, để xố c lên cái tinh thầ n chiế n đấ u toàn dân.
Các cô ấ y hy sinh cùng lúc với nhau, trong khi làm nhiê ̣m vu ̣ nố i liề n ma ̣ch máu giao thông ở ngã
ba Đồ ng Lô ̣c. Em vào Hà Tiñ h chưa? - Hỏi mà không đơ ̣i trả lời, anh tài xế tiế p:

- Trên đấ t nước miǹ h, cũng trẻ trung, xinh đe ̣p, trong trắ ng như thế , có nơi chế t nhiề u gấ p bô ̣i ấ y
chứ. Ho ̣ hy sinh không biế t là bao nhiêu, trên khắ p các nẻo đường chiế n tranh. Những chiế n si ̃ lái
xe, đồ ng đô ̣i, đồ ng nghiê ̣p của anh cũng đã chế t không ít. Nhiề u lắ m! Có thể gă ̣p em hôm nay, vài
ba ngày nữa, trên đường vào chiế n trường, anh cũng không còn đươ ̣c hit́ thở cái bầ u không khí quê
hương đấ t nước yêu dấ u cùng với em nữa đâu!
La ̣i im lă ̣ng. Rồ i tài xế ha ̣ gio ̣ng:
- Em thở cả cho anh nhé. Không! Anh thích hai đứa mình cùng thở với nhau cơ. Hì hà hì hu ̣c cả
ngày, cả đêm. Anh ham số ng vô cùng. Mà số ng là phải có người để cưa, để yêu, để ôm ấ p, cũng
để phá phách... Và phải có thơ để đo ̣c. Yêu là mô ̣t nửa cuô ̣c số ng. Không, phải nói tiǹ h yêu là tấ t
cả cuô ̣c số ng. Người ta viế t nhiề u văn thơ về các cô gái Đồ ng Lô ̣c. Anh không có điề u kiê ̣n, mà
cũng chưa có thời gian. Chắ c mô ̣t ai đó đang viế t tiể u thuyế t và trường ca về mười cô gái anh hùng
ấ y. Đáng lắ m. Có cả thơ viế t về bo ̣n anh. Bài "Tiể u đô ̣i xe không kiń h" đấ y. Em thić h thơ không?
- Không!- Hà trả lời cô ̣c lố c, vì thấ y anh tài tán tỉnh linh tinh, chuyê ̣n no ̣ xo ̣ chuyê ̣n kia.
- Em có thích đấ y. Nói không, nhưng em thích nhiề u nữa là khác ấ y chứ. Người mầ u mỡ, ngon
như em, là phải thić h văn nghê ̣ rồ i. Đúng không?
Ngân Hà không trả lời. Bô ̣ đô ̣i mà cứ như thầ y tướng!
Anh ta đo ̣c thơ cho Hà nghe.
Ngân Hà thuô ̣c khá nhiề u thơ của phong trào Thơ Mới 1930 - 1945. Nên nàng biế t mấ y câu anh
tài đo ̣c đầ u tiên là của Xuân Diê ̣u. Mấ y câu sau, hình như của thi si ̃ Vũ Hoàng Chương. Câu cuố i,
la ̣i là Xuân Diê ̣u. Toàn thơ cấ m cả. Anh chàng nhớ lõm bõm và đo ̣c lô ̣n xô ̣n, râu ông no ̣ cắ m cằ m
bà kia; huyên thuyên xích đế nhưng nghe vẫn thích. Ngoài cái mẽ đe ̣p trai, khỏe ma ̣nh, anh chàng
cũng là người có tâm hồ n đấ y chứ! Hà hỏi:
- Anh ho ̣c hế t lớp mấ y?
- Đa ̣i ho ̣c Tổ ng hơ ̣p. - Ngừng mô ̣t lát, anh mới tiế p: - Nhưng anh chưa nhâ ̣p trường.
Gio ̣ng anh tài tự hào, nhưng cũng có cái gì hài hước. Lát sau, tài chép miê ̣ng vẻ luyế n tiế c:
- Anh nhâ ̣n lê ̣nh nhâ ̣p ngũ cùng ngày với giấ y go ̣i vào khoa Sử đa ̣i ho ̣c Tổ ng hơ ̣p! - Rồ i la ̣i thở dài:
- Anh thić h và xin vào khoa Văn cơ, nhưng người ta xế p cho khoa Sử. Cũng phải chiụ vâ ̣y! Đã sáu
bẩ y năm rồ i. Anh mong trở về trường, càng sớm càng tố t. Sinh viên đi bô ̣ đô ̣i như anh, đươ ̣c bảo
lưu mà em. Quân Mỹ và chư hầ u đã rút hế t rồ i. Mong sao chúng ta nhanh chóng đánh thắ ng bo ̣n
ngu ̣y Thiê ̣u - Kỳ.
Như người bi ̣nghe ̣n, anh tài im lă ̣ng nhiǹ thẳ ng về phiá trước.
Hà tin anh ta không bia,̣ bởi nàng biế t lứa tuổ i ấ y là ho ̣c hế t cấ p ba vào những năm không phải thi
đa ̣i ho ̣c. Nàng cũng hiể u nỗi buồ n thấ t ho ̣c của người thanh niên này. Thời gian đã quá lâu. Anh ta
cũng đã quen, đã trơ lì với chuyê ̣n lỡ làng, trắ c trở. Các anh chi ̣ miǹ h và chiń h Hà cũng có mấ y
người ba ̣n phải chiụ thiê ̣t thòi như thế . Đã mấ y người cùng phố trong số đó có giấ y báo tử. Hà thấ y
thương anh tài. Đáng tiế c. Đấ t nước có chiế n tranh. Trai thời loa ̣n...

- Quên chưa hỏi, em có vào đươ ̣c đa ̣i ho ̣c không?

- Đa ̣i ho ̣c y khoa năm thứ ba. Bo ̣n em phải thi. - Cô kiêu hañ h đáp.
- Giỏi quá! Giỏi quá! Bác si ̃ đấ y à? Chà chà! Thế thì hay rồ i. Sau này chữa bê ̣nh cho anh nhé?
Chiế n tranh, ngoài chuyê ̣n giế t chế t nhiề u triê ̣u con người, nó còn để la ̣i biế t bao di ho ̣a. Sau binh
đao khói lửa, thương tić h và bê ̣nh tâ ̣t cũng không ít đâu! Rồ i em sẽ thấ y, nhiề u vô kể đấ y.
Hà số t ruố t. Từ sáng đế n giờ ba lầ n anh tài đưa xe ra khỏi mă ̣t đường. Anh ta mở đầ u máy, nhìn
ngó, vă ̣n mở xem xét những cái gì đó. Lầ n nào cũng rấ t lâu. Nhiề u lúc anh đỗ la ̣i; bảo để cho xe
nguô ̣i máy. Rồ i la ̣i nghỉ hút thuố c, ăn lương khô, uố ng nước, nói chuyê ̣n...
Từ khi biế t nàng là sinh viên trường y, anh tài rấ t nể . Không lâu nữa cô ta là mô ̣t bác si.̃ Mình chỉ
là anh lính lái xe. Bao giờ mới chấ m dứt chiế n tranh. Và khi ấ y, đầ u óc mình còn đủ minh mẫn để
về tựu trường?
Thấ y anh tài cố ý dùng dằ ng, nấ n ná, Ngân Hà hỏi:
- Ta ̣i sao anh không đi tiế p? Trường 105 ở chỗ nào? Nó còn xa không?
- Trời sắ p tố i rồ i. Không đi đươ ̣c nữa. Vẫn còn chế đô ̣ phòng không, ban đêm cấ m bâ ̣t đèn pha. Xe
anh la ̣i vừa hỏng đèn gầ m. Hơn nữa, cấ p trên lê ̣nh phải luôn luôn đề cao cảnh giác; không đươ ̣c
chủ quan khinh đich. ̣ Máy bay kẻ thù từ ha ̣m đô ̣i 7 đâ ̣u ở ngoài biể n, từ Thái Lan, từ Hôlôlulu,
Guam vẫn có thể bấ t ngờ trở la ̣i đánh phá miề n Bắ c. Nhấ t là do ̣c con đường mòn Trường Sơn. Đế
quố c là dã man, là tàn ba ̣o, là xảo quyê ̣t và tráo trở mà. Hiê ̣p đinh
̣ nó ký, không thể tin đươc̣ . Hơn
nữa, xe anh chở hàng rấ t quan tro ̣ng.
Mô ̣t lầ n nữa, anh la ̣i có ý do ̣a nàng.
Im lă ̣ng, rồ i nhiǹ Hà đăm đăm, anh nói:
- Em bắ t anh đi đêm để xe lăn xuố ng vực à? Em muố n hai ta chôn mô ̣t hố ? Nghỉ la ̣i đây thôi. -
Anh tài mở cửa xe và nhảy xuố ng rấ t nhanh.
Xe cha ̣y xóc như tra tấ n. Nhiề u lầ n Hà bi tung
̣ ̀ mô ̣t chỗ để bấ u
lên khỏi ghế . Sơ ̣ quá! Trong xe, tim
víu cũng khó. Rấ t ít đoa ̣n đường còn bằ ng phẳ ng. Lầ n đầ u tiên đi xe tải đường xa, Ngân Hà rã rời,
tù túng và mỏi mê ̣t. Nàng cũng muố n xuố ng xe nghỉ ngơi. Hà ăn từ tố i qua, nhiṇ đói bữa sáng. La ̣i
đã uố ng thuố c phòng. Nế u không, không thể tránh khỏi nôn mửa. Anh tài dừng xe, nhảy xuố ng,
cha ̣y sang mở cửa và đỡ Hà xuố ng đấ t. Hắ n cố tình ôm ngang eo Hà rấ t chă ̣t và lâu. Ngón tay hắ n
bấ u trúng nơi nha ̣y cảm nhấ t ở dưới xương mu. Trời ơi! Tài thở dồ n. Hà run bắ n và tim đâ ̣p thùm
thu ̣p. Nàng vùng vẫy, cũng là chỉ để vùng vẫy. Maĩ rồ i cái anh chàng diń h như keo cũng rời tay
ra.
- Trường 105 ở chỗ nào, anh tài?
- Còn xa!
- Anh em viế t thư bảo là gầ n lắ m cơ mà?

- Thằ ng cha lừa em đấ y. Nơi tâ ̣p trung cán bô ̣ đi B, đi C quan tro ̣ng và bí mâ ̣t số mô ̣t. Làm sao
người ta để sát Hà Nô ̣i, mà nói là gầ n?
- Biế t thế này thì em đã không đi!
Ngân Hà thâ ̣t sự lo lắ ng. Khi còn ở nhà, nàng nghi ̃ sẽ gă ̣p đươc̣ Bảo Long sớm. Chỉ 9 rưỡi, 10 giờ
trưa là cùng. Bố me ̣ Hà dă ̣n chiề u tố i phải về .
- Xe bo ̣n anh vào Nam, ra Bắ c. Đã vô cùng gian khổ la ̣i dễ dàng mấ t cái đô ̣i mũ, mà chẳ ng sơ ̣ haĩ
gì cả. Đi lính bao nhiêu năm, cũng là từng ấ y năm ra vào chiế n trường. Gầ n chu ̣c cái xe bi ̣ dính
bom đa ̣n, cháy hế t, mà anh không chế t! Em yên tâm đi. Miǹ h là đồ ng hương. Lo gi!̀ Sáng mai, anh
đánh xe đưa em đế n tâ ̣n cổ ng cái trường 105 ấ y.
Anh tài thủ thỉ với mô ̣t gio ̣ng trầ m và rấ t ấ m. Hai người đứng đố i diê ̣n nhau. Xung quanh chỉ cây
rừng râ ̣m ra ̣p, mông lung trong ánh sáng cuố i ngày. Ngân Hà chăm chú nghe và quan sát thêm anh
ta. Cái trán không cao, nhưng rô ̣ng và phẳ ng. Hai hàng lông mày râ ̣m. Đôi mắ t to với hàng mi đen
và dàỳ. Đôi mắ t có hồ n. Cái miê ̣ng rô ̣ng, vành môi đâ ̣m rõ nét với hàm dưới hơi ba ̣nh. Lồ ng ngực
to phẳ ng, nở nang, khỏe ma ̣nh và nghi ̣lực.
Và, rồ i ngày có dài mấ y cũng phải tàn. Đêm tố i có châ ̣m mấ y rồ i cũng phải tới. Khi anh tài tắ t
máy, xe dừng hẳ n lúc mă ̣t trời đang lă ̣n. Cả ngày hôm nay, Ngân Hà không nhâ ̣n ra cái nắ ng nha ̣t
mùa xuân tỏa xuố ng rừng núi thế nào? Khác với Hà Nô ̣i, đêm cuố i tháng giêng ở đây trời sâ ̣p tố i
rấ t mau. Dưới những tán lá rừng nhiề u tầ ng, không gian như đen đă ̣c la ̣i.
Không khí giá la ̣nh và ẩ m ướt. Mưa phùn mau ha ̣t. Nhưng ở nơi xe đỗ, Hà ngửa hai bàn tay ra
không thấ y những ha ̣t mưa rơi. Mưa bu ̣i mùa xuân không qua đươ ̣c những tầ ng lá dày của khu
rừng nhiê ̣t đới. Ngân Hà hoàn toàn mấ t phương hướng. Nàng sơ ̣, không biế t mình đang ở đâu. Bố
me ̣ ở nhà chắ c đang mong đơ ̣i và lo cho Hà nhiề u lắ m? Gió từng cơn lùa qua cây lá xào xa ̣c. Đêm
rừng âm u và mông lung. Không thấ y có lấ y mô ̣t đố m lửa lâ ̣p lòe. Nàng nghe rõ những tiế ng kêu
lô ̣p bô ̣p, thưa nhă ̣t, khắ p chung quanh miǹ h. Quả cây rừng rơi từ trên cao? Phân thú, phân chim
rớt xuố ng? Tiế ng tắ c kè, tiế ng mang tác to nhỏ xa gầ n vo ̣ng la ̣i. Đực cái đi tìm nhau ta ̣o mùa sinh
nở. Hà nghe tiế ng rừng âm vang, ra ̣o rực sự số ng, tràn trề sinh lực... Đêm tố i mênh mông, hoang
vắ ng, rờn rơ ̣n mà cũng chô ̣n rô ̣n và xao đô ̣ng lòng người.
Tài thích Ngân Hà. Da nàng trắ ng miṇ màng, mái tóc đen, dày và rấ t thơm. Mình đã áp mă ̣t vào
mái đầ u nàng và hít đươ ̣c mô ̣t hơi rấ t dài khi đỡ nàng từ ca bin xuố ng đấ t. Các cô thanh niên xung
phong, các cô gái làng bản, không ai có cái hương vi ̣phố xá thơm tho, ngo ̣t ngào, hấ p dẫn mañ h
liê ̣t ấ y. Đầ u tóc ho ̣ thường đâ ̣m mùi mồ hôi chua loét, trô ̣n với khói bom đa ̣n khét le ̣t. Hoă ̣c mùi
đấ t và hơi ẩ m mu ̣c nát của lá cỏ núi rừng. Tuyê ̣t lắ m, cũng chỉ đôi khi gă ̣p đươ ̣c những mái đầ u
đươ ̣m mùi lá hương nhu, lá chanh, lá sả, vỏ bưởi, vỏ bòng. Đôi mắ t cô sinh viên y khoa rực cháy.
Như có cái gì đó hừng hực, phừng phừng, bùng lên ở trong lồ ng ngực. Háo hức và khao khát quá.
Thèm quá! Người con gái này là mô ̣t thứ gì ăn đươ ̣c, nuố t chửng đươ ̣c, thì Tài ực ngay!
Anh chàng tài xế không xưng tên. Ta cứ go ̣i như Ngân Hà là Tài vâ ̣y. Anh ta cũng chưa hỏi tên
nàng. Thôi cứ để go ̣i nàng là em. Chỉ thế cũng đủ. Nàng quá trẻ mà đã lồ lô ̣ mô ̣t vẻ phồ n thực,
phồ n sinh bản ngã tràn trề . Cái thân thể mầ m mẫm hút hồ n anh ta, khi chơ ̣t nhìn thấ y Hà ở bế n xe

điê ̣n Hà Đông. Hòn đấ t vứt lên ca bin còn biế t nói; huố ng hồ mô ̣t chàng trai vâ ̣m va ̣p đã từng dày
da ̣n trong tiǹ h trường, la ̣i nhiề u mơ mô ̣ng và yêu thích văn chương lañ g ma ̣n.
Đế n Lương Sơn, lẽ ra xe cứ đi thẳ ng để tới Baĩ Nai - Hang Nước. Trường 105 ở đó. Nhưng Tài rẽ
ngang đoa ̣n dưới, ngay chỗ Baĩ La ̣ng cách nó không xa. Tài đi vào con đường hẻm qua xã Trường
Sơn. Có mô ̣t đoa ̣n khá dài, nó men theo chân núi Trường Sơn ở bên phải và mô ̣t cái khe lớn rấ t
sâu ở bên trái. Con đường nhánh đươc̣ mở, để đi tắ t, không qua thi ̣xã Hoà Bình từ trước năm sáu
mươi. Từ khi Mỹ ngừng ném bom, xe cô ̣ cha ̣y thẳ ng và hình như mo ̣i người cũng đã quên hẳ n nó.
Xe nhảy chồ m chồ m, nghiêng ngả đi lên baĩ Cha ̣o. Rồ i Tài la ̣i vòng về Ngã Bã Xưa, vào Thác Mă ̣t
Trời, quay xuố ng Kim Bôi. Lòng vòng maĩ . Trời gầ n tố i, Tài quay ngươc̣ trở la ̣i con đường cũ đế n
khu rừng bên Suố i Khăm thì dừng la ̣i. Ngân Hà không hề hay biế t. Anh ta đi vòng vèo, giế t thời
gian, chờ đêm tố i xuố ng; cũng là chờ sự gầ n gũi và những câu chuyê ̣n đủ mang la ̣i tình cảm thân
thiế t từ ở phiá nàng. Tài không nói. Đương nhiên, Ngân Hà không biế t những trời đấ t, đường sá,
làng bản nào xe đã đi qua. Tài quyế t tâm dừng la ̣i mô ̣t đêm, với cô gái trẻ bác si ̃ tương lai đầ y sức
quyế n rũ nhu ̣c thể này.
Những lời nói thẳ ng thắ n, giản di ̣khiế n phong thái lañ g tử, hào hoa, phóng đañ g của Tài vẫn làm
Ngân Hà thấ y chàng chấ t phác... Đă ̣c biê ̣t vẻ mă ̣t rấ t điể n trai, thân hiǹ h cường tráng của Tài nhanh
chóng giúp Ngân Hà không phải lo lắ ng. Sau này nàng hiể u thêm rằ ng, chiń h bởi cái mã ngoài
tráng kiê ̣n, ma ̣nh me,̃ tuấ n tú của Tài làm Ngân Hà cảm tiǹ h, ba ̣o da ̣n, ngay từ khi mới nhiǹ thấ y
nhau. Nàng không còn cảm nhâ ̣n thời gian trôi đi, không băn khoăn gì về viê ̣c lỡ he ̣n với người
yêu và lời cha me ̣ dă ̣n.
Sự hấ p dẫn của con người Tài ma ̣nh đế n mức, hoàn toàn làm nhoà nha ̣t mấ t hình ảnh bác si ̃ Bảo
Long vố n chưa thâ ̣t sâu đâ ̣m, mà bây giờ la ̣i lu mờ thêm trong trái tim nàng. Tuy nhiên, Ngân Hà
vẫn còn đôi chút áy náy. Có cái gì đó, chiń h nàng cũng mơ hồ , trước những cung bâ ̣c tiǹ h tang của
đời người con gái khiế n nàng không tự chủ và phân đinh ̣ đươ ̣c rõ ràng tố t xấ u, đúng sai. Bảo Long
ra ngoài đón Hà, không gă ̣p thì về . Cũng có làm sao? Ngân Hà đã he ̣n nước đôi trong lá thư gửi
bảo đảm. Hôm nay không gă ̣p thì ngày mai anh la ̣i ra ngoài đón em. Sáng không thấ y, thì trưa...
- Chiế n tranh. Những chuyê ̣n lỡ đô ̣ đường như thế này, là rấ t thường tiǹ h. Ngủ la ̣i. Sáng mai đi
sớm. - Tài nói, những lời vừa như trấ n an vừa như xin lỗi cho nàng yên tâm.
Rồ i im lă ̣ng khá lâu, như để thêm phầ n giải toả những băn khoăn của người ba ̣n đường. Tiế ng nói
của Tài bỗng kéo dài ra, ngân nga, rề n ri,̃ bắ t chước gio ̣ng Xuân Diê ̣u đo ̣c thơ:
- Em muố n hai ta chôn mô ̣t hố / Để muôn đời anh gắ n chă ̣t vào em! Hay là Em muố n hai ta cùng
mô ̣t huyê ̣t/ Muôn đời xương thiṭ nhuyễn trong nhau! Thế mà đươ ̣c hai câu thơ hay nhi?̉ Số ng dấ n
thân mới có văn chương đić h thực. Em thić h hai câu thơ ấ y không? Anh đo ̣c la ̣i nhé? Em muố n...
- Thôi, thôi! Đói lắ m rồ i! Mà thơ đâu có cái thứ thơ phản cảm, đầ y tử khi,́ chế t chóc và ghê rơ ̣n
thế !
Gio ̣ng nói và ánh mắ t Ngân Hà cứ như nàng và Tài là hai người ba ̣n thân thiế t của nhau đã từ lâu
lắ m. Tài nhâ ̣n ra tiǹ h cảm của nàng đã rấ t gầ n gu ̣i với miǹ h.

- Hay anh sửa la ̣i: Ta chế t, đươ ̣c cùng chôn mô ̣t hố / Muôn đời xương thiṭ quyê ̣n vào nhau. Thơ
đấ y! Thâ ̣t sự là thơ. Em thấ y không, thơ tình như thế là hế t chữ và cũng tâ ̣n nghiã rồ i! Khi mới
yêu, yêu say đắ m, yêu thâ ̣t... Thường là ở mố i tình đầ u, ai chẳ ng muố n khi chế t đươ ̣c chôn trong
cùng mô ̣t quan tài, cùng mô ̣t hố với nhau? Các nhà thơ lañ g ma ̣n Đông Tây kim cổ , hỏi ai có đươ ̣c
hai câu tuyê ̣t bút thế !
Chớt nhả vâ ̣y nhưng Tài sững la ̣i ngay đươ ̣c. Tài bắ t đầ u có cảm giác ngài nga ̣i người nữ ba ̣n
đường. Cô ta sắ p là bác si ̃ cơ mà!
- Liń h mà em. Bo ̣n anh quen tế u táo, cho vui. Để quên cái gian khổ , để vươ ̣t qua bom đa ̣n đấ y thôi.
Anh số ng lúc nào cũng la ̣c quan thế , từ những ngày đầ u chiế n tranh, nên quen nế t quen tiń h mấ t
rồ i. Bác si ̃ đừng giâ ̣n. Thôi, ta ăn uố ng rồ i đi nghỉ sớm.
Tài mời Ngân Hà ăn lương khô Trung Quố c 702. Nàng bỏ ra gói sôi to đỗ xanh và nửa con gà
luô ̣c. Me ̣ gói cho, dă ̣n đế n ăn cùng con rể tương lai, bác si ̃ Bảo Long. Bây giờ la ̣i là anh Tài với
nàng cùng nhau bố c, xé... ăn trong bóng tố i đêm rừng.
Vừa ăn Tài vừa nói chuyê ̣n. Anh ho ̣c lái xe chỉ có ba tháng; kế t na ̣p đảng ngay trâ ̣n đầ u đưa hàng
vào chiế n trường an toàn. Chỉ huy là mô ̣t tay đa ̣i uý già cau có, đã bi ̣vơ ̣ ở nhà cắ m cho nhiề u cái
sừng to!
Sau này, Ngân Hà quên nhanh và quên hế t mo ̣i chuyê ̣n Tài kể hôm đó. Nhưng về khả năng hoa ̣t
đô ̣ng tiǹ h du ̣c và lòng yêu đời, yêu cuô ̣c số ng của Tài thì Hà nhớ suố t đời.
- Khi lao xe đi dưới bom đa ̣n, anh cố ta ̣o ra cho miǹ h mô ̣t tinh thầ n phấ n chấ n, la ̣c quan, quyế t
tâm, mô ̣t niề m tin, mô ̣t hy vo ̣ng, mô ̣t khao khát số ng không cùng.
Lúc nguy hiể m nhấ t, đôi mắ t cô ba ̣n gái cùng ho ̣c cấ p ba như đang rực cháy kề sát mă ̣t miǹ h. Ký
ức về những cái hôn, về khoái la ̣c thể xác với cô gái ấ y, trong những khi bố me ̣ nàng vắ ng nhà, đã
giúp anh vươ ̣t qua bom đa ̣n. Có thế mới thoát chế t, mới số ng. Đươ ̣c yêu rồ i càng ham số ng hơn.
Có yêu rồ i mới đủ thông minh và sức ma ̣nh chiế n thắ ng cái chế t. Có người con gái đã trao thân
gửi phâ ̣n cho mình thì mới biế t số ng. Càng quyế t tâm số ng cho dù gă ̣p phải những nguy nan cùng
quẫn nhấ t. Anh luôn nhớ có mô ̣t người đàn bà ngày đêm chờ mình ở thành phố hâ ̣u phương, không
thể không số ng trở về .
Tuy mỗi lúc mô ̣t nể Ngân Hà thêm lên, nhưng kể về viê ̣c yêu Tài vẫn nói trầ n tru ̣i theo thói quen
không hề biế t ngươ ̣ng. Đã có bóng tố i rừng già che phủ sắ c mă ̣t và những ngôn từ tu ̣c tiũ , khêu
gơ ̣i, kić h đô ̣ng bản năng đàn bà của ga.̃
Rồ i với mô ̣t gio ̣ng điê ̣u xót xa, Tài thương tiế c các cô gái Đồ ng Lô ̣c. Ho ̣ chế t, mà chưa đươ ̣c yêu!
Mười cô gái ấ y, chỉ mỗi tiể u đô ̣i phó Cúc đã lấ y chồ ng. Anh chồ ng mắ c bê ̣nh tâm thầ n nă ̣ng mà
không đươ ̣c chữa cha ̣y gì. Cúc đồ ng ý cưới, vì cả làng cả xã không còn thanh niên, và cũng vì mô ̣t
người ho ̣ hàng mai mố i. Con người có cái đầ u. Cái đầ u đã hỏng còn làm ăn gì đươ ̣c! Cho chồ ng
uố ng thuố c Nam, Cúc hy vo ̣ng anh ta khỏi bê ̣nh. Nhưng Anh ta chế t đuố i sau sáu tháng có vơ ̣. Thì
Cúc cũng coi như không chồ ng. Thương Cúc quá! Thương quá. Mang tiế ng đã cưới mà không
đươ ̣c biế t tin
̀ h yêu đầ y đủ, tro ̣n ve ̣n là thế nào! Chắ c chưa lầ n nào đươ ̣c sung sướng đâu. Khi máy
bay giă ̣c bổ nhào xuố ng, Cúc còn phải ở ngoài hầ m, bao quát, giúp đỡ đồ ng đô ̣i. Sau cùng, Cúc

vào mô ̣t cái hầ m cá nhân đào vô ̣i, nông choèn. Như mo ̣i bữa ăn, bao giờ cô cũng chỉ ngồ i xuố ng
mâm khi thấ y không còn ai vắ ng mă ̣t. Những quả bom ha ̣ng nă ̣ng đã vùi Cúc xuố ng sâu hơn và
cách xa các ba ̣n mình. Đào bới hai ngày sau, người ta mới tim ̀ thấ y Cúc! Còn cô bé Võ Thi ̣ Hà
chưa tròn 17 tuổ i. Chế t mà chưa hề biế t kinh nguyê ̣t và rung đô ̣ng giới tiń h nó ra làm sao! Đau
quá, mô ̣t cô gái đã lớn, biế t làm viê ̣c, chiế n đấ u hăng hái... mà khi chế t chưa biế t miǹ h là phu ̣ nữ,
chưa biế t đế n mô ̣t tiǹ h huố ng và tra ̣ng thái rung cảm yêu mế n kẻ khác giới nó như thế nào!
Mười cô gái Đồ ng Lô ̣c xứng danh anh hùng, Tài bảo, vâ ̣y mà mấ y người ba ̣n cùng lớp lái xe của
anh, đàn ông gì mà chưa vào trâ ̣n đã run như cầ y sấ y, chỉ mới nghi ̃ đế n bom đa ̣n đã rúm cả tứ túc?
Vừa nghe tiế ng rú của máy bay giă ̣c, có thằ ng đã thấ y hai hòn... tho ̣t ngay lên cổ . Nó bắ n chưa
trúng đã tự lao xe vào gố c cây; bom nó vẫn còn lừng lững ở lưng chừng giời đã vô ̣i đâm xe xuố ng
vực! Thì ho ̣ đề u thiê ̣t ma ̣ng sớm! Những thằ ng hèn nhát đề u không có gì hay ho và may mắ n cả.
Tài xế p la ̣i những cái hòm gỗ, hòm sắ t nă ̣ng trich,
̣ chừa ra mô ̣t khoảng sàn xe. Anh trải ra những
tấ m bao bì bằ ng cói đan dùng đã lâu ngày, bẩ n nát, ẩ m mố c, hôi riǹ h. May quá, Tài có tấ m nilon
rô ̣ng. Anh gấ p nhỏ nó la ̣i và phủ lên trên. Chỉ có mô ̣t khoảng toen hoẻn, hai người nằ m chắ c không
cựa đươ ̣c.
- Em vào đây mà ngủ. Anh cầ m súng gác bên ngoài. An toàn tuyê ̣t đố i!
Khi Ngân Hà đã nằ m trong thùng xe, những ý nghi ̃ nhu ̣c du ̣c thô ba ̣o trong Tài lúc này gầ n như
mấ t hẳ n. Cũng là đàn bà, nhưng cô ta là sinh viên y khoa; mai đây là mô ̣t bác si.̃ Đáng nể . Làm
sao có thể coi thường? Tài mang theo mô ̣t khẩ u AK, buô ̣c võng tăng của mình vào hai gố c cây
cách xa mô ̣t khoảng mươi bước chân và nằ m ở đó. Xe đỗ la ̣i bên những con đường chiế n tranh,
người lái thường ra ngoài cho an toàn. Viê ̣c đó đã nhanh chóng trở thành ý thức và thói quen của
ho ̣. Ô tô là mô ̣t mu ̣c tiêu to lớn dễ bi ̣ phát hiê ̣n cũng dễ bi ̣tiêu diê ̣t hơn, so với con người bé nhỏ
dễ ẩ n náu sau những gố c cây, mỏm đá, mô đấ t, khe rañ h... Ngân Hà thấ y cái thùng xe quá hôi và
tố i miṭ mùng. Rấ t mê ̣t, nhưng trời la ̣nh, thêm sơ ̣ haĩ và lo lắ ng trô ̣n lẫn tâm tình ra ̣o rực làm cô
không sao ngủ đươ ̣c. Khoảng hơn nửa giờ sau, thêm nỗi cô đơn tràn ngâ ̣p tâm hồ n, Ngân Hà lùi
xuố ng cuố i sàn xe và nàng giáng thiǹ h thiǹ h hai gót chân lên thành xe, miê ̣ng go ̣i to:
Anh Tài! Anh Tài!
Không lâu, có tiế ng bâ ̣t khóa và cửa sau mở ra. Tài hỏi:
- Em sơ ̣ ma à hay ta ̣i trời la ̣nh? Chăn đây. - Cùng lúc vứt cho Ngân Hà cái chăn chiên, Tài cũng
nhảy luôn lên xe, tay vẫn cầ m theo khẩ u súng:
- Mô ̣t mình anh nằ m giữa rừng cũng thấ y la ̣nh quá! Mà anh la ̣i sơ ̣ ma nữa. Ma rừng. Em sơ ̣ ma
không? Ma rừng khủng khiế p lắ m! Có khi không may còn gă ̣p những con gấ u, con trăn, con hổ
đói mò đi tim
̀ mồ i...
Thùng xe kiń , tố i đen, nhưng ấ m hơn ngoài rừng. Có Tài, Ngân Hà không thấ y sơ ̣ haĩ như khi ở
mô ̣t miǹ h. Là sinh viên y khoa, Ngân Hà đã nhiề u lầ n chứng kiế n những cái chế t; và cũng đã nhiề u
lầ n tham gia cấ p cứu bê ̣nh nhân, từ khi ho ̣ vào viêṇ tới lúc qua đời. Khi ho ̣c môn giải phẫu, nàng
đã xem mổ tử thi và cũng nhiề u lầ n thấ y người ta vớt những cái xác chế t, da thiṭ chỗ nào cũng có
mầ u nâu sẫm nổ i lề nh bề nh trong bể formol, quăng vèo lên mă ̣t bàn đá cho thầ y trò Hà vào mổ .

Những cái xác ấ y, khóa trước tiế p khóa sau sinh viên mổ đi mổ la ̣i nhiề u lầ n, nát bươm. Hà nghi,̃
như thế miǹ h còn chẳ ng sơ ̣. Bây giờ, cái chiń h là miǹ h làm chủ đươ ̣c miǹ h. Cái anh tài xế này chỉ
là mô ̣t người đàn ông, đâu phải ma quỷ? Hiê ̣n mình đang bám vào anh ta như bám vào mô ̣t cái
gâ ̣y, trên con đường lầ y. Nàng mim ̉ cười trong bóng tố i vì cái ý nghi ̃ ngô ̣ nghiñ h, anh ta là mô ̣t cái
gâ ̣y! Không phải cái gâ ̣y đánh người. Chỉ như cái gâ ̣y để chố ng lầ y. Nhiề u năm rồ i, người ta đã
từng đùa bỡn, trêu cho ̣c nàng. Chố ng lầ y, có lấ y chồ ng không / Người ta lấ y hế t, chổ ng mông mà
gào! Hà không thấ y Tài có vẻ gì gian giảo, ma mañ h. Khuôn mă ̣t anh ta rấ t đàn ông. Hiề n khô. Mê
thơ phú. Ham ho ̣c hành. Nế u không vì chiế n tranh, anh ta cũng đã vào đa ̣i ho ̣c Tổ ng hơ ̣p. Trường
ấ y chỉ ho ̣c có bố n năm. Thì bây giờ, cũng đã là mô ̣t nhà sử ho ̣c. Cũng là người có ước mơ đe ̣p.
Không thấ y bô ̣c lô ̣ gì xấ u xa. Chỉ thấ y trong đôi mắ t anh ta, ngùn ngu ̣t mô ̣t ngo ̣n lửa du ̣c. Ngẫu
nhiên gă ̣p nhau. Và ngẫu nhiên cả hai cùng quá ham muố n... Ngân Hà nhâ ̣n ra những dấ u hiê ̣u đòi
hỏi mañ h liê ̣t, khao khát cháy bỏng của Tài giố ng miǹ h. Dường như nó đang sôi su ̣c trong trái tim
của cả hai người. Đôi mắ t Tài luôn nhiǹ thẳ ng. Thân hiǹ h cường tráng. Vâm. Rấ t khêu gơ ̣i. Quá
hấ p dẫn nữa. Khi còn đứng đơ ̣i ở bế n xe Hà Đông, mới nhìn thấ y khuôn mă ̣t, nhấ t là khi nhìn anh
ta nhảy xuố ng, Ngân Hà đã rấ t cảm tiǹ h. Phải nói, khi Tài nhảy từ ca bin xuố ng đấ t, nàng đã bi ̣
anh ta lâ ̣p tức bắ t mấ t hồ n viá . Không thế mà Ngân Hà đã để mă ̣c cho anh ta nắ m tay kéo đi xề nh
xê ̣ch? Nàng thić h những người đàn ông có ngoa ̣i hình đe ̣p và tính cách ma ̣nh mẽ như thế . Đúng!
Đàn ông phải đe ̣p trai, cường tráng, đầ y sức số ng và táo ba ̣o, như anh chàng lái xe này mới đáng
đàn ông.
Đã mấ y năm rồ i Ngân Hà luôn nghi ̃ đế n cái thú hoan la ̣c của tiǹ h yêu. Đàn ông ôm hôn. Thì đã
rồ i. Miǹ h ôm hôn đàn ông. Cũng đã rồ i. Siế t chă ̣t lấ y nhau trong vòng tay. Ôm ghì, cả đế n nghe ̣t
thở, đế n be ̣p rúm lồ ng ngực... Nhưng vẫn chưa bao giờ đươ ̣c số ng trong những giây phút khoái
la ̣c, nghiã là chưa có gì là đić h thực tiǹ h yêu. Chưa ai làm cho mình đươ ̣c thỏa mañ nỗi khao khát
nhấ t. Bảo Long cũng chỉ mới hôn Hà thôi. Long hôn chỉ rấ t nhe ̣. Ôm nhau, anh ta cũng chỉ ôm hờ,
long lỏng vòng tay. Bảo Long coi người yêu như mô ̣t thứ đồ thờ. Trân tro ̣ng và giữ giǹ quá. Tâm
hồ n anh ta không có lửa? Gia điǹ h Bảo Long đã có lễ cha ̣m ngõ. Lẽ ra, Long phải đố i xử với Hà
khác kia, như chồ ng vơ ̣ rồ i mới phải. Nhưng tiǹ h cảm của Bảo Long với Hà cũng không tiế n triể n
thêm chút nào. Trong khi Ngân Hà ngày càng bứt rứt, ra ̣o rực. Tâm hồ n nàng ngày mô ̣t khô khát.
Nàng thấ y mình không bê ̣nh mà cứ như ố m. Sức khoẻ là sự thoải mái, thỏa mañ thể xác và tinh
thầ n? Nhiề u đêm nằ m mô ̣t miǹ h, không thể chơ ̣p mắ t. Bao giờ Bảo Long lô ̣t phăng quầ n áo miǹ h
ra? Bao giờ anh ta lô ̣t trầ n miǹ h ra? Xé toang ngay ra cũng đươc̣ ! Nghi ̃ thế , toàn thân Ngân Hà cứ
cương cứng lên. Tình tra ̣ng khổ sở ấ y đã đế n với nàng nhiề u lầ n! Nàng tưởng tươ ̣ng, hai cánh tay
mình ghì siế t lấ y người đàn ông. Và rồ i Ngân Hà tan ra, biế n mấ t hiǹ h hài.
Tài quỳ gố i phiá dưới chân Ngân Hà. Nàng quen mắ t với bóng tố i mà chỉ thấ y hiǹ h người đàn ông
lờ mờ trước mă ̣t. Nàng vừa đinh
̣ co chân lên nhường chỗ, Tài đã nắ m lấ y với hai bàn tay to rấ t ấ m
và rắ n chắ c:
- Chân em la ̣nh quá!
La ̣i hỏi:
- Em thấ y ấ m chưa?

Buổ i sáng vô ̣i và mải nghi ̃ về chuyê ̣n đế n với Bảo Long, Ngân Hà quên không mang bit́ tấ t. Khi
lên thùng xe, nàng đã bỏ đôi dép ra để ngay bên người. Đôi dép Trung Quố c có quai hâ ̣u mầ u tim ́
hoa cà. Bảo Long mua bằ ng sổ cửa hàng Nhà Thờ của bố tă ̣ng nàng. Bàn tay anh Tài ấ m quá. Từ
nhỏ, tay chân Ngân Hà vố n đã rấ t la ̣nh. Mùa Đông - Xuân càng la ̣nh. Hai bàn tay của Tài rờ lên
cổ chân, lên bắ p chân, lên đùi nàng... Bác si ̃ thì bác si;̃ cô ta cũng là mô ̣t người đàn bà. Bỗng hắ n
kéo ma ̣nh. Ngân Hà trươṭ ra, nằ m ngửa trên mă ̣t sàn xe. Không đủ khoảng trố ng để nàng có thể
vùng vẫy, chố ng đố i. Giố ng cái kháng cự càng kích đô ̣ng con đực quyế t tâm chiế m đoa ̣t. Hà biế t
thế . Nhưng ở đây, nế u cựa ma ̣nh, những thùng hàng nă ̣ng có thể đổ u ̣p xuố ng, hay tự va đâ ̣p cũng
có thể là mô ̣t tai ho ̣a. Hắ n đã nằ m sấ p trên người nàng, đúng như Ngân Hà đã nhiề u lầ n mơ tưởng.
Hà tìm đươ ̣c lý do để không chố ng cự. Thâ ̣t ra nàng đã đồ ng tiǹ h. Hai bàn tay nàng lầ n bám lên cổ
và lưng thằ ng đàn ông. Tài gắ n đôi môi bỏng rẫy vào miê ̣ng Hà ma ̣nh me,̃ cuồ ng nhiê ̣t. Chưa ai
hôn Hà ngấ u nghiế n, tưởng nhai nát cả đôi môi miǹ h ra như vâ ̣y. Và nàng cũng hôn la ̣i hắ n... háo
hức. Cứ thế , bao lâu không rõ.
Và thoả mañ khát khao bấ y lâu khiế n toàn thân Ngân Hà run rẩ y, đờ đẫn. Bảo Long chưa bao giờ
đòi và đô ̣ng tới nó. Giá như anh cũng biế t yêu mañ h liê ̣t thế này, thì em đã hiế n dâng cho anh lâu
rồ i. Mấ t là ta ̣i anh đấ y! Trong cơn mê mẩ n... nàng thoáng lo lắ ng và sơ ̣ haĩ . Nhưng ham muố n nhu ̣c
du ̣c lấ n át tấ t cả ý chí, nghi lự
̣ c và tinh thầ n đoàn viên... Toàn thân Ngân Hà căng cứng lên. Thế là
từ nay, mình đã thâ ̣t sự trở thành đàn bà.
Đã 7 giờ sáng.
Rừng núi trắ ng xóa, mờ miṭ sương mù.
Suối Khăm. Mă ̣t suố i như đươ ̣c phủ kín khói sương huyề n ảo. Tài dắ t Ngân Hà xuố ng bên bờ
nước. Chàng trai đi đứng vẫn vững vàng. Như không có gì làm giảm sút đươ ̣c sức ma ̣nh của khố i
cơ bắ p, xương cố t rắ n chắ c ấ y. Cả hai cùng đánh răng, rửa mă ̣t. Ngân Hà và Tài ngồ i xổ m trên mô ̣t
hòn đá khá bằ ng phẳ ng. Nàng đưa tay xuố ng mă ̣t suố i vớt lên những cành củi mu ̣c, những chiế c
lá vàng, cả những cái lá đang thố i rữa lững lờ trôi qua. Nước suố i la ̣nh giá, buố t cóng cả bàn tay
và hai hàm răng. Nàng không còn nghi ̃ đươ ̣c chuyê ̣n gì rõ ràng.
Trên đường trở về nơi ô tô đỗ, Hà nhiǹ anh chàng thở ra, những làn khói dài, rung đô ̣ng, xáo trô ̣n,
tan loañ g hẳ n mô ̣t khoảng sương mù trước mă ̣t cũng thấ y quá đỗi thương yêu. Người đàn ông
ma ̣nh khỏe, mañ nguyê ̣n và thanh thản sau cả mô ̣t đêm ân ái. Anh thong thả dắ t mình, mô ̣t người
đàn bà trẻ, nhỏ bé đi trong sương rừng lañ g đañ g, hoang vắ ng. Cứ như hai nhân vâ ̣t trong mô ̣t
chuyê ̣n cổ tić h êm đề m.
Lă ̣ng lẽ mở khóa, Tài la ̣i kéo Ngân Hà lên thùng xe.
- Thôi anh! Nghỉ mô ̣t lúc, để còn sức mà đi nữa chứ?
... Nước mắ t Ngân Hà chảy ra đầ m đià cả hai bên thái dương, ướt hế t tóc mai và hai vành tai. Con
người tuyê ̣t vời thế này, mà hôm nay anh ta phải đưa cái ô tô to đùng to đoàng với những thùng
hàng bí mâ ̣t này tiế n ra mă ̣t trâ ̣n!
Chẳ ng biế t rồ i mai đây anh còn có thể trở về ?

Kỳ 8
Chơ ̣ Ga ̣o. Sáng chủ nhâ ̣t.
Mô ̣t cái chơ ̣ vùng chiêm trũng. Phiá Đông liề n với con đường cái liên xa.̃ Phiá Bắ c là mô ̣t dãy tre
thấ p nhỏ, gai góc, râ ̣m ra ̣p. Nhiề u ngo ̣n già, lá cháy nắ ng đỏ rực như lửa. Còn la ̣i là cánh đồ ng
mông mênh nước trắ ng.
Khang tách ra khỏi tố p ba ̣n bè và dừng la ̣i ở ngay cổ ng chơ ̣. Cái chơ ̣ quê nhỏ bé hôm nay ngoài
dân trong vùng còn có hàng mấ y trăm sinh viên cùng khóa với anh vừa sơ tán về . Người đi chơi,
kẻ đi tim̀ quà thôn dã hay những thứ cầ n cho cuô ̣c số ng thời chiế n, mà khi còn ở thành phố chưa
kip̣ nghi ̃ ra. Dân chúng gồ ng gánh bưng bê, lao xao, ồ n ào, kiń những lố i đi nhaõ nhoét bùn đấ t,
đầ y rác rưởi, quanh những cái quán tre ra ̣ tuề nh toàng, trố ng trải, xiêu ve ̣o. Mo ̣i người phải chen,
phải lách, vấ t vả mới tới đươ ̣c những nơi ho ̣ muố n.
Giữa những người dân áo nâu nón lá, vá viú chằ ng đu ̣p, là ba ̣n bè của Khang, Âu phu ̣c sa ̣ch se.̃
Tấ t cả đươc̣ may bằ ng vải xẫm mầ u. Lê ̣nh phòng không, cấ m mă ̣c quầ n áo màu trắ ng.
Nổ i bâ ̣t giữa chơ ̣ là mô ̣t thiế u nữ la ̣ mă ̣t, dáng điê ̣u thanh lich,
̣ mề m ma ̣i. Nàng mă ̣c chiế c quầ n Âu
đen và áo sơ mi vải tố t có màu xanh biế c.
Khang chơ ̣t nhớ là miǹ h đã rấ t thić h cái sắ c xanh thắ m của bầ u trời thu quê nhà, giố ng màu áo
nàng, khi hoàng hôn buông xuố ng, từ những năm tháng chưa vào đa ̣i ho ̣c. Da nàng trắ ng. Khuôn
mă ̣t đe ̣p. Nu ̣ cười nở tươi như hoa. Hai lo ̣n tóc đen cắ t ngắ n, buông lửng dưới bờ vai mề m.
Anh bị hút hồ n vào vẻ đe ̣p thầ n tiên của người con gái. Mo ̣i đường nét trên thân thể nàng đề u thâ ̣t
kỳ diê ̣u. Khang xúc đô ̣ng ma ̣nh. Hiǹ h như tâm hồ n và những gì khác trong thể xác anh bỗng nhiên
hoàn toàn đổ i mới.
Nàng bừng sáng giữa mo ̣i thứ đề u giản đơn, xuề nh xoàng, xám ngoét trong cái chơ ̣ quê tiề u tuy ̣ và
xác xơ này.
Đó là mô ̣t trong những ngày đầ u chiế n tranh. Báo chí, đài phát thanh viế t và nói nhiề u về “Sự kiê ̣n
̣ Bắ c Bô ̣”, những cuô ̣c ném bom đầ u tiên của không quân Mỹ ở cửa sông Gianh, Bế n Thuỷ -
vinh
Vinh, La ̣ch Trường - Thanh Hoá và thi xa ̣ ̃ Hòn Gai. Vùng quê mà sáu lớp sinh viên Y6 của Khang
sơ tán về vẫn còn đang số ng trong yên biǹ h.
Nhà trường đã quyế t đinh
̣ rút ngắ n thời gian của khoá ho ̣c này. Ho ̣ sẽ thi tố t nghiê ̣p sớm hẳ n nửa
năm.
Tra ̣c tuổ i Khang ở quê nhà nhiề u người sớm vơ ̣ con và đã trở thành xã viên hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p.
Mô ̣t số đi bô ̣ đô ̣i hay công nhân đào than ở Quảng Ninh, công nhân nông trường Mô ̣c Châu, Sông
Bôi, Sao Đỏ... Chỉ có hai người vào đa ̣i ho ̣c, ba người ho ̣c trung cấ p chuyên nghiê ̣p. Dấ u vế t xâm
lăng thực dân cũ chưa phai mờ. Cuô ̣c xâm lươ ̣c mới của đế quố c Mỹ đã la ̣i bùng nổ . Cuô ̣c chiế n
tranh này sẽ ngày thêm ác liê ̣t. Ở Sài Gòn, người công nhân, chiế n si ̃ biê ̣t đô ̣ng Nguyễn Văn Trỗi
vừa hy sinh. Đoàn thanh niên tổ chức ho ̣c tâ ̣p và phát đô ̣ng phong trào "Noi gương người anh
hùng". Nơi nào có đám đông, chỗ nào có hô ̣i ho ̣p, là thấ y vang lên bài ca "Nguyễn Văn Trỗi, người
công nhân thành phố Sài Gòn... " Khắ p nơi náo nức; hàng triê ̣u chàng trai miề n Bắ c hừng hực khí

thế tiǹ h nguyê ̣n lên đường đánh My.̃ Trầ n Tử Khang cũng đã nô ̣p đơn “Ba sẵn sàng”. Sẵn sàng
nhâ ̣p ngũ; sẵn sàng chiế n đấ u, hy sinh; sẵn sàng đi bấ t cứ đâu, khi tổ quố c cầ n. Sắ p tới, sẽ là những
cuô ̣c chia ly... Rồ i đây, những ai đi, ở, mấ t, còn... Không thể tính toán, không thể cho ̣n lựa. Và
càng không biế t trước đươ ̣c điề u gi.̀
Tố p năm, tố p ba... ở đâu cũng thấ y sinh viên nói về chiế n tranh và hoà bình. Ai cũng kiề m chế ,
giữ kiń cảm xúc, tâm tư và những nhâ ̣n biế t cá nhân về thời cuô ̣c. Người người bô ̣c lô ̣ tinh thầ n
tuổ i trẻ sôi nổ i, hăng hái, tự khích lê ̣ miǹ h và đô ̣ng viên ba ̣n hưởng ứng phong trào "ba sẵn sàng"
của trung ương đoàn phát đô ̣ng. Lên đường! Lên đường cứu nước! Quyế t tâm chiế n đấ u, phụng sự
cách mạng đế n hơi thở và giọt máu cuố i cùng. Đây đó, không it́ người nói với nhau, chế t xanh cỏ
số ng đỏ ngực. Không biế t câu nói ấ y truyề n lan từ đâu?
Trong các cuô ̣c mit́ tinh, hay đa ̣i hô ̣i... có người còn nhảy lên mă ̣t bàn, giơ cao nắ m tay, thét vang
khẩ u hiê ̣u bấ t hủ của lớp ông bà, cha chú, thời đầ u kháng chiế n chố ng Pháp: "Quyế t tử cho Tổ
Quố c quyế t sinh!"
Đã hơn năm năm số ng ở Hà Nô ̣i, Khang vẫn chăm chỉ đèn sách, như thời anh ho ̣c phổ thông ở quê
nhà. Thủ đô, với nhiề u di tić h văn hoá, chứng tić h lich
̣ sử, cảnh quan ngoa ̣n mu ̣c; nhiề u đường phố
hoa lê ̣, và biế t bao con người đe ̣p hiǹ h thể , hay phong cách... anh cũng chỉ kiń h nhi viễn chi,
ngưỡng mô ̣ âm thầ m.. Khang không chủ đô ̣ng làm quen với bấ t kỳ mô ̣t cô gái nào, nhấ t là người
thành thi.̣ Anh thấ y ho ̣ đe ̣p, hấ p dẫn, nhưng xa la ̣ và cách biê ̣t với miǹ h.
Nghe lê ̣nh sơ tán phòng không, Khang biế t chiế n tranh sẽ ngày mô ̣t khố c liê ̣t. Khang cảm nhâ ̣n
sâu sắ c sự tàn ba ̣o của bom đa ̣n, qua cái chế t của người cha, những năm tháng ngă ̣t nghèo cuố i đời
của ông bà nô ̣i, tuổ i trẻ goá bu ̣a của me ̣ và thân phâ ̣n đơn đô ̣c côi cút của chính mình. Trong quá
triǹ h trưởng thành, cuô ̣c số ng mồ côi cay cực, ngày mô ̣t thấ m sâu thân phâ ̣n.
Làng Đông không chỉ mấ t ông Trầ n Tử Kháng, cha Khang, mà còn nhiề u người hoa ̣t đô ̣ng Viê ̣t
Minh; cả những nông dân vố n chỉ biế t cày sâu cuố c bẫm...
Trên vùng quê sơ tán xa la ̣, Khang chơ ̣t nhớ, tuổ i niên thiế u mình đã bi số
̣ đông trẻ cùng tuổ i trong
làng xử bắ n, trước khi chúng lao vào trò chơi trâ ̣n giả. Khang không đươc̣ sinh hoa ̣t đô ̣i thiế u niên
tiề n phong, bởi là cháu nô ̣i điạ chủ. Lớn lên, cắ m cúi ho ̣c hành, không có thời gian rỗi raĩ và kinh
tế gia đình eo he ̣p, tự anh không muố n giao du... Anh như mô ̣t con chim la ̣c đàn, mô ̣t kẻ bi đẩ ̣ y ra
phía sau cuô ̣c số ng của mô ̣t xóm làng vố n la ̣c hâ ̣u, đói nghèo, heo hút. Hoàn cảnh đã ta ̣o ra mô ̣t
Trầ n Tử Khang mă ̣c cảm, lẻ loi, đơn đô ̣c. Cho đế n khi đã số ng trong ký túc xá đa ̣i ho ̣c y khoa, anh
vẫn chưa có ý thức và mô ̣t lố i số ng hòa đồ ng.
Tin tức về những trâ ̣n không kích của giă ̣c ở miề n Bắ c và tình hiǹ h chiế n sự miề n Nam khiế n anh
bàng hoàng. Đấ t nước quê hương sẽ la ̣i chim ̀ trong khói lửa. Và Khang đau xót, mô ̣t cái tang nữa
có thể sẽ chu ̣p lên đầ u me ̣ miǹ h khi anh ra trâ ̣n! Khang bấ t chơ ̣t nhâ ̣n rõ mô ̣t khoảng trố ng, mô ̣t hố
sâu, mô ̣t khuyế t hổ ng to lớn trong tâm hồ n mình. Ta ̣i sao anh chỉ biế t mấ y người ba ̣n và những
cuố n sách? Ta ̣i sao anh không biế t ta ̣o dựng những mố i quan hê ̣ thân thiế t, tố t đe ̣p, với đông đảo
ba ̣n bè? Ta ̣i sao Khang la ̣i xa lánh các cô gái, nhấ t là các nữ sinh viên thành phố ? Những người
ngay từ khi sinh ra đã may mắ n tiế p xúc với những gì con người go ̣i là cuô ̣c số ng văn minh. Ho ̣
đươ ̣c nuôi dưỡng và cũng đươ ̣c ho ̣c hành tố t hơn anh, mô ̣t kẻ sinh trưởng ở nơi thôn da.̃

Người con gái Khang chơ ̣t thấ y giữa chơ ̣ là mô ̣t nữ sinh viên cùng khóa, khác lớp. Nàng kém
Khang hai tuổ i. Khi còn ho ̣c ở Hà Nô ̣i, Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh số ng cùng gia điǹ h. Nàng chỉ đế n
trường những giờ ho ̣c lý thuyế t, đế n bê ̣nh viê ̣n khi thực tâ ̣p. Khang ăn ngủ ở ký túc xá. Hai người,
như ở hai ngả đố i lâ ̣p của cuô ̣c số ng. Và, vố n không biế t quan tâm đế n ba ̣n gái, đúng hơn, anh
không chú ý, không dám làm quen, huố ng hồ kế t thân với ho ̣? Hoàng Anh hoàn toàn xa la ̣.
Khang đã rung đô ̣ng ma ̣nh bởi vẻ đe ̣p hào hoa, rực rỡ và tươi sáng của nàng. Lầ n đầ u tiên trong
đời anh thấ y mình vô cùng cô đô ̣c, lẻ loi. Và Khang có những cảm xúc kỳ la ̣, chưa từng thấ y thế
bao giờ. Khang không kip̣ và cũng không thể chế ngự lòng miǹ h; anh không còn băn khoăn, không
̀ biế t nàng sinh ra và lớn lên ở gia điǹ h và xứ sở nào?
cầ n tim
Hai lớp của Khang và Hoàng Anh đươ ̣c dồ n la ̣i làm mô ̣t. Ho ̣ ho ̣c cùng mô ̣t hô ̣i trường, thực tâ ̣p
cùng mô ̣t bê ̣nh viê ̣n. Từ đó, ngày nào Khang cũng gă ̣p nàng.
***
Hoàng Anh với bô ̣ đồ cô ̣c tay. Mầ u đen trang phu ̣c làm nổ i bâ ̣t thêm làn da trắ ng của nàng. Mái
tóc ngắ n chải ngôi giữa, buô ̣c chỏng ra hai bên đỉnh đầ u. Kiể u tóc như mô ̣t trò nghich
̣ ngơ ̣m. Hai
đứa nhỏ chừng hơn hai tuổ i, đang ở trên mỗi cánh tay Hoàng Anh. Chi ̣ chủ nhà đẻ sinh đôi, hai
thằ ng bé giố ng nhau như hai gio ̣t nước. Nàng biế t cách và thić h chơi với chúng. Cả ba cùng đang
cười giòn tan. Tiế ng cười trong trẻo và thơ ngây như tiế ng chim mỗi buổ i sớm mai, như những
gio ̣t sương sớm...
Người con gái trẻ xinh đe ̣p ẵm hai đứa bé khoẻ ma ̣nh, bu ̣ bẫm; "Me ̣ con" nàng thơ thẩ n, chầ m
châ ̣m bước giữa ngõ chiề u, trong âm vang tiế ng chuông nhà thờ biń h boong, biń h boong... làm
Khang nhớ đế n những bức tranh thời Phu ̣c hưng. Hiǹ h ảnh ấ y, không gian ấ y náo đô ̣ng tâm hồ n
Khang về tiǹ h yêu và ha ̣nh phúc. Anh quên hế t mo ̣i điề u và cũng không nhâ ̣n ra miǹ h đang cháy
lên mô ̣t niề m khao khát... Anh bước đế n trước mă ̣t nàng, như chân không bén đấ t. Muố n đùa vui,
nhưng gio ̣ng Khang la ̣c đi, hế t sức xúc đô ̣ng:
- Me ̣ con đi đón ba, phải không?
Nàng cười. Khuôn mă ̣t Hoàng Anh ra ̣ng ngời, chứa chan ánh sáng.
- Ba bế con đi nào! Nhưng phải khéo nhé. Không đươ ̣c làm ngã các con mình đâu đấ y!
Hai trái tim yêu đã thổ lô ̣ giản đơn như thế sau những ngày và đêm ho ̣ luôn nghi ̃ về nhau.
***
Sau bữa cơm tố i tâ ̣p thể , từng tố p nhỏ sinh viên đi da ̣o trên con đường lớn đá dăm. Ho ̣ tu ̣ la ̣i khá
đông, trên cái sân kho của hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p thôn Cảo Đài. Cả lớp xôn xao về chuyê ̣n Y6
phải tăng giờ lên lớp. Ho ̣c quá nhiề u rồ i. Thêm môn y ho ̣c quân sự, mô ̣t số bài giảng về vế t thương
hoả khi,́ phòng chố ng vũ khí hoá ho ̣c, bom nguyên tử và phẫu thuâ ̣t chiế n tranh. Cuô ̣c chiế n giữa
quân đô ̣i Mỹ và quân đô ̣i Sài Gòn với quân Giải phóng ở Nam Viê ̣t Nam đã qua giai đoa ̣n "chiế n
tranh đă ̣c biê ̣t". Ba ̣n bè sắ p chia tay nhau sau những sáu năm chung thầ y, chung lớp. Mo ̣i người có
nhiề u chuyê ̣n, nhiề u tâm sự không thể không chia sẻ. Biế t mai ngày, khi đấ t nước hoà bình, thố ng
nhấ t còn gă ̣p mă ̣t nhau? Vùng quê nào, đường phố nào, cũng đã có nhiề u thanh niên nhâ ̣p ngũ và

ra chiế n trường. Chưa thấ y ai có giấ y báo tử; cũng hầ u như không có thư từ của ho ̣ từ chiế n trường
gửi về . Những sinh viên nữ, tố p riú rit́ , nhóm thầ m thi,̀ về các anh chàng, về chuyê ̣n yêu đương và
viê ̣c cưới hỏi... về nơi ở mới, về chủ nhà và những đứa trẻ. Rồ i chuyê ̣n nước nôi, giường chiế u,
quầ n áo, chăn màn, đầ u tóc... Những tố p sinh viên nam, góc sân này ho ̣ thông báo với nhau: “Cái
nước Pháp thực dân, mô ̣t trong những thằ ng tư bản già nua đang giẫy chế t, đế n tâ ̣n năm ngoái mới
chiụ công nhâ ̣n người anh em Trung Quố c phe ta”. Tố p khác, ở góc sân kia: “Các bác si ̃ trên khắ p
nước Bỉ đồ ng loa ̣t đình công đòi chiń h phủ của ho ̣ phải đố i xử bình đẳ ng với bê ̣nh nhân giàu cũng
như nghèo”. "Mô ̣t bác si ̃ cả đời hy sinh cao cả: Bác si ̃ Albert Schweitzer bỏ tiề n túi thành lâ ̣p bê ̣nh
viê ̣n ở làng Lambaréne Congo, chữa từ thiê ̣n cho những người bê ̣nh phong..." Mô ̣t nhóm khác bàn
về tình hình Liên Xô: “Ông anh cả" phe miǹ h vừa có chuyê ̣n chấ n đô ̣ng thế giới, Khrushov bi miễ ̣ n
nhiê ̣m mo ̣i điạ vi ̣ và quyề n lực. Leonid Brejhnev lên thay!” Chỗ khác, mấ y câ ̣u chu ̣m đầ u vào
nhau, thì thầ m: “Chuyê ̣n này mới ghê chứ, đa ̣i tá Thu ̣y Điể n Wennerstrom bi ̣ Stockholm đưa ra
tòa, vì ông ta chiń h là mô ̣t đa ̣i tướng của Liên Xô”. “Kinh khủng hơn, thằ ng Beria, bô ̣ trưởng Bô ̣
̣ ̉ hình, vì tô ̣i phá trinh mô ̣t trăm cô gái tuổ i mười sáu”... Khang nghe, chuyê ̣n
Nô ̣i vu ̣ thời Stalin bi tư
Caventy Beria bi ̣tử hiǹ h cũ rồ i, ngay sau cái chế t của Stalin. Nhưng maĩ về sau này anh mới biế t
những người lañ h đa ̣o đảng cô ̣ng sản và nhà nước Liên Xô bắ t và xử tử hắ n vì tô ̣i đã thủ tiêu hàng
va ̣n cán bô ̣ cao cấ p của đảng và chiń h quyề n Xô Viế t.
Rồ i không rõ ai khởi xướng, đám đông sinh viên cùng ngửa mă ̣t lên trời và tranh caĩ nhau về trăng.
Vầ ng trăng mười tư chênh chế ch ở đằ ng đông. Mă ̣t trăng vàng đu ̣c. Có mô ̣t vòng sáng tròn mảnh
bên ngoài. Người bảo trăng quầ ng. Kẻ khác, rõ ràng trăng tán đấ y chứ! Lúc đầ u, chỉ it́ người tham
gia. Sau đông dầ n thành hai phe đố i lâ ̣p, tranh caĩ nhau đúng sai kich ̣ liê ̣t, ầ m y.̃ Hoàng Anh và
Khang đứng gầ n nhau từ bao giờ trong đám ba ̣n bè lô ̣n xô ̣n ấ y. Cả hai đề u không tham gia. Ho ̣
không chú ý đế n tấ t cả những vấ n đề thiế t thực, nói gì đế n chuyê ̣n trời mây trăng gió? Trăng già.
Trăng non. Trăng quầ ng. Trăng tán. Trăng tròn. Trăng khuyế t... Và dù trăng có bỗng nhiên phình
to ra choán hế t bầ u trời, hay nó tan biế n đi chăng nữa, đôi trai gái cũng không để tâm.
Mô ̣t người từ trong xóm bước nhanh qua đường đế n bên đám sinh viên. Gio ̣ng ông ồ m ồ m át cuô ̣c
tranh caĩ :
- Tình hình phòng không đã căng thẳ ng. Ai cho phép các anh, các chi ̣ tâ ̣p trung như mô ̣t cái chơ ̣
bên đường giao thông lớn thế này? Dân chúng tôi đế n chế t lây vì các người mấ t!
Khang cũng thấ y la ̣. Những người ba ̣n miǹ h đây chỉ it́ ngày nữa đề u đã là bác si,̃ mà ho ̣ tranh luâ ̣n
những chuyê ̣n tào lao, vô bổ ? Mo ̣i người quên hế t những lời dă ̣n dò của ông bí thư đảng ủy trường
trước ngày lớp đi sơ tán. Tâ ̣p trung đông đúc và làm ầ m y,̃ không những nguy hiể m về mă ̣t phòng
không, mà còn bấ t lơ ̣i cho công tác dân vâ ̣n. Sinh viên, thầ y cô, cán bô ̣ nhà trường và y bác si,̃ y
tá của bê ̣nh viê ̣n đề u ở nhờ bà con trong làng. Làm mấ t lòng dân là mô ̣t cấ m ky.̣ Đã túm tu ̣m vào
với nhau thế này, mà có người còn bâ ̣t lửa hút thuố c! Chỉ mô ̣t quả rố c két...
Đám sinh viên tản đi rấ t nhanh. Không gian phút chố c vắ ng lă ̣ng.
Ánh trăng thu như đươ ̣c dip̣ ùa xuố ng cái làng nhỏ bên sông, con đường và cánh đồ ng nước cả
mông mênh, lao xao sóng vỗ. Trời đấ t tràn ngâ ̣p mô ̣t thứ ánh sáng bàng ba ̣c.

Khang lă ̣ng lẽ nắ m lấ y tay Hoàng Anh. Hai người bước những bước dài trên con đường rải đá
dăm, vắ ng xe cô ̣ và cũng không bóng người qua la ̣i. Giữa ba ̣n bè, bao giờ Hoàng Anh cũng chuyê ̣n
trò sôi nổ i, vui vẻ, hồ n nhiên. Nhưng mỗi khi có mă ̣t Khang và bây giờ, nàng im lă ̣ng. Bàn tay
nàng đang nắ m chă ̣t lấ y tay Khang. Chỉ thế , đã là mô ̣t sự kỳ diê ̣u.
Anh dắ t nàng rẽ xuố ng mô ̣t con đường nhỏ, ở giữa cánh đồ ng, bố n phiá đề u rấ t xa làng ma ̣c. Bên
phải ho ̣ là mô ̣t vùng sen mo ̣c khá rô ̣ng; còn la ̣i chung quanh chỉ có nước, gió và sóng... Và trăng.
Ánh trăng thu dầ m sương trong gió thổ i lồ ng lô ̣ng.
Dường như đã rấ t xa làng ma ̣c, và cũng rấ t xa cái sân kho hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p làng Cảo Đài.
Mô ̣t thế giới xa la ̣, mô ̣t chố n thầ n tiên chỉ còn có hai người. Khang dừng bước. Người con gái quay
la ̣i. Khuôn mă ̣t nàng hướng về phiá ánh trăng do ̣i xuố ng, ra ̣ng ngời. Đôi mắ t nàng có những hai
vầ ng trăng vằ ng vă ̣c. Không thể có gì trên đời này đáng cho ta mê đắ m hơn. Khuôn mă ̣t Khang
khuấ t tố i ngây da ̣i đi vì ha ̣nh phúc. Hai người đứng ôm lấ y thắ t lưng nhau mà ghì chă ̣t la ̣i. Và,
cùng rấ t nhanh, Khang cha ̣m môi miǹ h vào môi ba ̣n. Lầ n đầ u tiên Khang hôn và đươc̣ hôn. Anh
bỡ ngỡ và lúng túng. Hoàng Anh hơi nghiêng đầ u, khéo léo và háo hức. Hai đôi môi gắ n chă ̣t la ̣i,
ngo ̣t ngào, nồ ng nàn.
Ta yêu nàng. Thề suố t đời chỉ yêu mỗi mô ̣t nàng thôi!
Suố t đời, Trầ n Tử Khang nhớ maĩ lời thề và nu ̣ hôn đầ u ấ y. Như hai kẻ chế t khát vừa qua sa ma ̣c...
Dưới chân đôi trai gái, mă ̣t đường khá rô ̣ng, cỏ gà đan dày như mô ̣t tấ m thảm rấ t mề m. Ho ̣ dìu
nhau ngồ i xuố ng bờ nước. Gió lao xao khua đô ̣ng những cánh lá sen đã bắ t đầ u hế t đô ̣ non tơ. Ho ̣
ôm siế t lấ y nhau và hôn nhau, như thể không khi nào không còn say đắ m.
Đôi trai gái nằ m trên thảm cỏ. Đôi mắ t Khang nhìn sát vào đôi mắ t nàng. Thân thể nàng mề m ma ̣i
và thơm ngát. Hoàng Anh ôm cổ , ôm đầ u chàng, yêu thương không còn giới ha ̣n... Trời ơi! Nàng
là tấ t cả đời ta.
Trăng gió nước trời bát ngát / Sao giăng vằ ng vặc sông Ngân / Ta giữa mênh mông đôi mắ t / Rượu
nồ ng dố c cạn trầ n gian / Hai ta và trăng ruổ i miế t / Tâm hồ n lai láng cõi tiên...
Nàng biế n chàng thành mô ̣t người đàn ông, bằ ng cách thâ ̣t sự kỳ diê ̣u. Và, chàng bắ t đầ u ta ̣o nàng
thành mô ̣t người vơ ̣ và người me ̣. Đó là ân sủng Trời ban lớn nhấ t cho con người. Trầ n Tử Khang
hế t sức ha ̣nh phúc.
Dù chỉ ba năm sau hai người đã chia tay, cảm xúc ấ y vẫn cứ còn la ̣i, bề n vững. Chưa bao giờ và
không bao giờ Khang có đươ ̣c cảm thức ngo ̣t ngào kỳ diê ̣u ấ y nữa. Maĩ đế n khi đầ u đã ba ̣c quá
nửa, viñ h biê ̣t nhau đã nửa thế kỷ, mô ̣t tứ thơ nhu ̣c cảm thanh khiế t của giờ phút thiêng liêng ấ y
mới đươ ̣c ông viế t ra, với cái tên Vô đề . Bài thơ như còn dở dang, như bi be ̣ ̉ gẫy.
***
Tố p dân quân bắ t đầ u đi vào con đường giữa cánh đồ ng nước, khi đôi trai gái vừa ân ái xong. Trên
vai ho ̣, nhô lên những nòng súng thép. Lưỡi lê giương thẳ ng, lấ p lóa sáng dưới ánh trăng và sương
thu la ̣nh buông dày. Ho ̣ tiế n đế n chỗ hai người tình tự. Cách khoảng chừng ba chu ̣c mét, người đi

đầ u hô nhỏ, tiế ng hô sắ c la ̣nh, khô khố c: "Các đồ ng chi!́ " Cả tố p nhanh chóng chuyể n vũ khí sang
tư thế sẵn sàng chiế n đấ u. Ho ̣ áp sát mu ̣c tiêu. Đôi trai gái chưa hay biế t gi.̀
- Ai! Giơ tay lên!
Trong niề m hoan la ̣c sâu lắ ng tô ̣t cùng của tiǹ h yêu, trời đấ t hoàn toàn yên tiñ h và cảnh êm đề m
của đồ ng nước cả, nửa đêm trăng thanh gió mát, tiế ng quát nghe như sấ m sét.
Khang vùng đứng dâ ̣y. Anh không quên quay la ̣i với Hoàng Anh: “Em cứ ngồ i yên. Đừng sơ ̣!”
Và, anh tiế n lên phiá trước:
- Tôi đây!
- Các người làm gì trên đồ ng nước này?
- Chào bác và các anh! - Khang nhâ ̣n ra người đi đầ u tố p cao tuổ i hơn đồ ng đô ̣i ông khá nhiề u. -
Chúng tôi đi... chơi trăng.
- Hai người từ đâu đế n? - Vẫn người lớn tuổ i hỏi, gio ̣ng gay gắ t. Mô ̣t người khác ở phiá sau nói
nhỏ: “Không phải là người quê miǹ h.”
- Chúng tôi ở Hà Nô ̣i, mới sơ tán về làng Cảo Đài, xa.̃ ..
- Đề nghi cô
̣ câ ̣u cho tổ dân quân tuầ n tra kiể m soát giấ y tờ tuỳ thân! - Người tố p trưởng nói, gio ̣ng
đã diụ hơn.
Không có lê ̣nh của chỉ huy, nhưng cả toán dân quân cùng khoác súng lên vai. Ho ̣ bỏ tư thế tiế n
công, nhưng những ngo ̣n lê thì vẫn giương thẳ ng. Người tố p trưởng cầ m cái Thẻ Sinh viên của
Khang giơ ra trước mă ̣t. Ho ̣ không có đèn pin. Vừa khi trăng tỏ. Mo ̣i người đề u nhiǹ rõ mă ̣t nhau.
Khang thấ y Hoàng Anh cũng đã đứng bên miǹ h. Người chỉ huy tố p dân quân nheo nheo đôi mắ t,
nhìn gắ n vào cái thẻ, miê ̣ng lẩ m nhẩ m. Ngừng đo ̣c, ông hỏi:
- Thẻ của cô đâu?
Khang cười:
- Bác và các anh thông cảm. Hai chúng tôi là ba ̣n ho ̣c cùng lớp. Đàn ông, giấ y tờ tuỳ thân thường
có trong người. Còn phu ̣ nữ, bác và các anh thấ y...
Tố p trưởng dân quân thấ y ngay lời nói của đố i tươ ̣ng là đúng sự thâ ̣t. Ông đưa la ̣i cho Khang cái
thẻ, sau giây lát chầ n chừ, suy nghi:̃
- Anh nói có lý. Quầ n áo phu ̣ nữ thành phố , đúng là không có túi.
Cả toán cùng cười. Tố p trưởng dân quân tiế p, gio ̣ng đã thân thiê ̣n:
- Đây không thuô ̣c điạ phâ ̣n làng Cảo Đài, nơi anh chi ̣sơ tán về . Chúng tôi là dân quân xã sở ta ̣i.
- Bác ta chỉ tay về phiá trái. Khang không biế t cái xã sở ta ̣i ấ y tên gì và ở những chỗ nào. Anh và
Hoàng Anh đã đi quá xa. - Chúng tôi làm nhiê ̣m vu ̣ đi tuầ n tra an ninh trong điạ bàn xã mình.
Chiế n tranh Mỹ Ngu ̣y gây ra ở miề n Nam đã lan rô ̣ng khắ p miề n Bắ c xã hô ̣i chủ nghiã . Toàn dân
phải nêu cao tinh thầ n cảnh giác cách ma ̣ng. Cấ p trên chỉ thi ̣cho chúng tôi là phải đề phòng gián

điê ̣p, phải chố ng biê ̣t kić h nhảy dù và bo ̣n phản đô ̣ng vẫn nằ m án binh bấ t đô ̣ng từ hồ i năm tư,
đang chờ thời cơ ngóc đầ u dâ ̣y. Bây giờ, đêm đã quá khuya... - Người tố p trưởng dừng la ̣i: - Lẽ ra,
chúng tôi phải dong anh chi ̣về tru ̣ sở, để sáng ngày mai cho đồ ng chí trưởng công an xã xem xét,
giải quyế t. Nhưng... thôi. Anh chi ̣ là người Hà Nô ̣i, la ̣i đang ho ̣c bác si.̃ Vả la ̣i, cũng còn đang ở
̀ hiể u... Chúng tôi thông cảm. - Người tố p trưởng tự nhiên thấ y nể chàng trai và cô gái
lứa tuổ i tim
trẻ. Sắ p sửa ho ̣ là bác si ̃ cơ mà! Ông không go ̣i hai người là cô câ ̣u nữa.
- Nhấ t trí! Thông cảm!- Mấ y người phía sau cùng nói.
- Cảm ơn bác và các anh! - Khang nói và quay la ̣i với Hoàng Anh. Cả hai cùng cười trong ánh
trăng.
Tố p dân quân đã rời khỏi đươ ̣c mô ̣t quañ g xa. Bố n người trẻ quay đầ u trở la ̣i, nói to:
- Bo ̣n này chào đôi chim cu nhé!
- Hai bác si ̃ cứ vui vẻ, cứ tự nhiên như người Hà Nô ̣i nhớ!
- Đe ̣p đôi quá!
- Uyên ương không bằ ng.
- Hôm nào khám bê ̣nh, chữa bê ̣nh giúp bo ̣n tôi với nhớ.
- Anh ta sướng thế . Người yêu xinh quá là xinh!
- Đe ̣p như mô ̣t nàng tiên vâ ̣y.
- Sao la ̣i có người con gái đe ̣p đế n thế nhỉ?
- Mày lên giời mà hỏi!
Khang và Hoàng Anh nghe rõ. Hai người hôn nhau.
Cả hai nghe vo ̣ng trong gió: "Còn mày vừa nói tới chuyê ̣n khám bê ̣nh, bê ̣nh gi?̀ Bê ̣nh thích mấ y
con vơ ̣ liê ̣t si?̃ Bê ̣nh mò vơ ̣ những thằ ng vừa mới đi B?"
Năm cái lưỡi lê nho ̣n hoắ t, lấ p lánh ánh trăng, xa dầ n.
Ngay khi tố p dân quân â ̣p đế n, Khang chắ c đã gă ̣p chuyê ̣n rắ c rố i, lôi thôi. Dù miǹ h yêu nhau chân
chính, người ta vẫn có thể xử sự hế t sức vô tình, thô ba ̣o. Xã bên, vừa mới xảy ra chuyê ̣n dân quân
xử ác với mô ̣t đôi nam nữ sinh viên sư pha ̣m. Hai người đi chơi khuya bên bờ sông, ho ̣ bắ t về tru ̣
sở ủy ban lâ ̣p biên bản, rồ i giam trong kho thuố c trừ sâu DDT và 666, mà không cho mă ̣c quầ n áo
suốt mô ̣t đêm ròng!

Kỳ 9
Sinh viên Y6 vừa thi tố t nghiê ̣p. Nơi công tác của từng bác si ̃ cũng đã đươ ̣c tổ chức đinh
̣ đoa ̣t.
Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh và Trầ n Tử Khang từ nơi sơ tán về Hà Nô ̣i. Do ̣c đường, hai người lă ̣ng lẽ
bên nhau, mà trong lòng lúc nào cũng rô ̣n ràng, xố n xang ha ̣nh phúc. Không gì bằ ng ta đã có người
yêu. Ta có nhau, như cây phải có lá; như thinh không phải có mă ̣t trời, trăng, sao, mây, gió; như
cánh đồ ng phải có lúa ngô khoai sắ n; như dòng sông phải tràn đầ y nước chảy...
Từ đêm trăng thu đươ ̣c yêu ta đã thành chồ ng vơ ̣. Và, ta maĩ maĩ sắ t son, tâ ̣n thủy tâ ̣n chung.
Không gì làm ta có thể chia lià ...
Hoàng Anh đã viế t thư thưa với cha me ̣ về chuyê ̣n yêu đương của miǹ h, ngay sau cái đêm thu hiế n
dâng trao gửi ấ y. Khang cũng viế t thăm hỏi sức khỏe và xin phép ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành để
đươ ̣c gầ n gũi Hoàng Anh. Chưa gă ̣p mă ̣t, anh đã thấ y hai đấ ng sinh thành của nàng thực sự là cha
me ̣ miǹ h. Trong thư, anh xin đươ ̣c trở thành mô ̣t người con trong gia điǹ h. Và anh xưng hô là con
và ba mơ ̣ ngay từ dòng chữ đầ u tiên. Di ̃ nhiên, Hoàng Anh cũng như Khang, không ai nói gì về
mố i tiǹ h của mình đã rấ t sâu nă ̣ng. Nàng đã có thai năm tháng. Khi ở riêng bên nhau, lầ n nào nàng
cũng cầ m tay Khang đă ̣t vào bu ̣ng miǹ h. Anh thấ y không? Con miǹ h nghich ̣ ngơ ̣m ghê gớm thế
đấ y. Nó giẫy đa ̣p lung tung, suố t ngày đêm, không để me ̣ yên! Con trai đấ y. Em thić h nó giố ng
anh. Nó vùng vẫy đòi ra với ba cơ. Ngô ̣ nghiñ h quá! Anh thấ y chưa? Con mình khoẻ ma ̣nh và rấ t
kháu khỉnh, phải không? Nó sẽ thông minh, giố ng cha.
Và cũng chiń h vì cái sinh linh nhỏ bé đang từng phút từng giờ lớn lên trong lòng Hoàng Anh mà
cả hai cùng hế t sức mong mỏi, nhưng cũng không khỏi lo lắ ng khi trở về Hà Nô ̣i. Nhưng đó chỉ là
cái lỗi của tình yêu, cổ kim không có ai la ̣. Các bâ ̣c ông bà cha me ̣ đề u thương yêu con cháu mình,
thường thì ai cũng dễ dàng tha thứ. Cả hai cùng đinh ninh cuô ̣c ra mắ t cha me ̣ đầ u tiên sẽ là mô ̣t
ngày ha ̣nh phúc, mô ̣t ngày vui lớn, đáng nhớ và cũng đáng trân tro ̣ng suố t đời.
***
... Bà Nguyễn Thi ̣Hoài mă ̣t mũi xanh lét, đôi mắ t tố i sầ m sau làn mi thưa cu ̣p xuố ng. Bà run lên
bầ n bâ ̣t, hê ̣t người đang trong cơn số t rấ t nă ̣ng. Người me ̣ mấ t hế t biǹ h tiñ h:
- Mày là mô ̣t thằ ng thủ đoa ̣n. Mô ̣t thằ ng tâm điạ bấ t chiń h. Mô ̣t thằ ng lòng da ̣ đen tố i. Mô ̣t thằ ng
để u giả!
Tiế ng thét của bà rít qua kẽ răng, chỉ đủ nghe, nhưng rõ ràng, sắ c la ̣nh. Và bà giang tay tát rấ t
ma ̣nh vào mă ̣t chàng trai. Khuôn mă ̣t bà đanh la ̣i, hai tròng mắ t như sắ p nảy bâ ̣t ra ngoài, đôi môi
mím chă ̣t, uấ t hâ ̣n.
Rồ i bà thố c tháo:
- Mày đã cướp trắ ng mấ t con gái bà! Mày đã cướp trắ ng...
Ông bà hứa gả Hoàng Anh cho con trai mô ̣t người quen thân trong ban bí thư trung ương. Vơ ̣
chồ ng ông bí thư là chỗ công tác gầ n gũi, thân tình. Người ta đã đă ̣t hế t niề m tin tưởng...
Gia điǹ h ấ y cầ n trong nhà mình có mô ̣t bác si.̃

Hoàng Anh vô cùng sửng số t. Nàng đứng phắ t lên:

- Sao mơ ̣ la ̣i có thể ...?
Bấ t lực, nàng nhìn cha cầ u cứu:
- Kìa, ba!
Người cha như không nghe thấ y.
Hoàng Anh nga ̣c nhiên với me ̣và cả với cha mình. Và rồ i nàng khóc, nước mắ t lã cha.̃ Nàng không
ngờ me ̣ giâ ̣n dữ, khắ c nghiê ̣t, mà ba cũng vô tư vô tình đế n thế ! Chỉ là chuyê ̣n quan hê ̣ công tác
đảng của các ông bố , bà me ̣ với nhau. Hoàng Anh và anh chàng lưu ho ̣c sinh Đông Âu ho ̣c dố t
nhưng nga ̣o ma ̣n la ̣i tự mañ ấ y, chỉ quen biế t nhau sơ sơ. Nàng không có chút cảm tiǹ h. Khi anh
ta chưa chuồ n khỏi quê hương, để tránh xa bom đa ̣n chiế n tranh, hai người cũng chưa từng mô ̣t
lầ n gă ̣p gỡ riêng tư. Từ nhiề u năm rồ i nàng đã nghi,̃ người chồ ng của mình có thể nghèo nhưng
trước hế t phải thông minh và tài năng.
Hoàng Anh la ̣i ngồ i xuố ng ghế . Vì sao ba mơ ̣ mang nă ̣ng tư tưởng và hành vi phong kiế n như thế !
Ông Thành vẫn ngồ i, vẻ mă ̣t hoàn toàn giữ đươ ̣c vẻ điề m đa ̣m. Ông quay sang kéo tay bà vơ ̣:
- Thôi miǹ h, như thế đủ rồ i! Ta hỏi xem vì sao hai đứa yêu nhau và nguyê ̣n vo ̣ng thế nào?
- Phá cái thai đi! Phá thai. Phá thai. Chứ thế nào nữa?
Khang và Hoàng Anh chưa kip̣ trả lời. Bà Hoài đã quát lên. Lúc này, mă ̣t mũi người me ̣ đã hế t
xanh nhưng la ̣i tím lim.
̣
- Miǹ h cứ biǹ h tiñ h, đừng làm quá thế . Để hai đứa phát biể u ý kiế n. - Người cha nói gio ̣ng nhỏ
nhe ̣.
- Thưa ba mơ ̣! Chúng con yêu nhau tự nguyê ̣n và chân thành. Bo ̣n con đâu có thủ đoa ̣n gian dố i,
xấ u xa, đồ i ba ̣i gi?̀ Hai chúng con xin ba mơ ̣ thương và cho phép đươc̣ số ng với nhau.
Khang nói ngắ n không vòng vo, biǹ h tiñ h và tự tin. Đôi mắ t anh tha thiế t và cũng bô ̣c lô ̣ lòng kiń h
tro ̣ng vô bờ với hai đấ ng sinh thành của Hoàng Anh như không hề đã bi ̣bà me ̣ sỉ nhu ̣c, xử sự thô
ba ̣o. Anh biế t mă ̣t mình đã hằ n đỏ lên những dấ u ngón tay khủng khiế p của bà mà từ thơ ấ u đế n
giờ chưa từng phải chiu.̣ Những ngôn từ và hành vi của bà Hoài cho dù quá quắ t, cũng chỉ là sự
giâ ̣n dữ của mô ̣t người me ̣. Chỉ là bà muố n có mô ̣t chàng rể vừa ý miǹ h. Chỉ là bà muố n con gái
yêu có mô ̣t cuô ̣c số ng đầ y đủ và ha ̣nh phúc.
Người bố vơ ̣ lắ ng nghe và nhiǹ đôi mắ t mở to trầ n tình của chàng trai xuấ t thân từ nông thôn. Ông
hiể u Khang có lỗi nhưng thẳ ng thắ n, quyế t tâm, tha thiế t và chân thành. Nó biế t bà ấ y giáng vào
mă ̣t miǹ h mà vẫn không tránh; sau cũng không tỏ thái đô ̣ trách cứ; như mô ̣t người con biế t lỗi chiụ
đòn.
- Còn con Hoàng Anh? - Người cha hỏi.
- Con cũng thế .

- Đi phá thai! Phá thôi! Phá thôi! Phá! Phá! Mày không thể để đẻ đươ ̣c. Không nghe lời thì không
còn me ̣ con gì nữa. Không đi phá cai thai trong bu ̣ng tao sẽ từ mày! - Bà Hoài quay về con gái,
vẫn mô ̣t gio ̣ng giâ ̣n dữ rít lên giữa hai hàm răng nghiế n chă ̣t.
- Cháu nhiề u tháng rồ i. Xin ba mơ ̣ thương con, thương cháu. - Gio ̣ng Hoàng Anh khẩ n khoản, van
nài. Nàng la ̣i khóc.
Người me ̣ kéo con gái vào phòng ngủ của nàng:
- Thằ ng Khang đã gia nhâ ̣p quân đô ̣i cơ mà? - Bà Hoài hỏi, gio ̣ng nói kéo dài ra ở cuố i câu, đay
nghiế n.
- Vâng! Nhưng anh Khang con còn ở nhà đươ ̣c mô ̣t thời gian nữa. Hiê ̣n chưa có quyế t đinh
̣ chiń h
thức phải đi ngày nào. - Hoàng Anh nói với me ̣.
- Thì đằ ng nào rồ i nó cũng đi vắ ng. Mà đã đi là đi lâu, đi xa, đi vào những nơi nguy hiể m, sinh tử
khó lường. Bác si ̃ quân đô ̣i là phải vào chiế n trường. Chiế n tranh đã ác liê ̣t rồ i. Con phải biế t mă ̣t
trâ ̣n là cái gì chứ? Không ai đùa với bom đa ̣n đươ ̣c đâu. La ̣i bê ̣nh tâ ̣t... Số t rét ác tiń h cũng đã và
sẽ giế t mấ t nhiề u người đấ y. Mày dễ trở thành gái góa rấ t sớm, nế u cứ khăng khăng lấ y nó làm
chồ ng. Mấ y tháng nữa mày đẻ. Ai trông nom, săn sóc? Sinh nở là cả mô ̣t vấ n đề gian nan. Vươ ̣t
bể ca ̣n cơ mà? Hiể u không? Mày đinh ̣ nuôi con mô ̣t mình à? Đấ y cũng la ̣i là mô ̣t chuyê ̣n tầ y điǹ h.
Me ̣ nó đã già la ̣i là nông dân giúp gì đươ ̣c chứ? Ba mơ ̣ còn bâ ̣n, không thể sao nhañ g công tác để
nuôi me ̣ con mày đươ ̣c. Mày mù quáng hóa rồ da ̣i mấ t rồ i, con ơi!
- Con chấ p nhâ ̣n tấ t cả! - Hoàng Anh nhìn me ̣ đáp go ̣n.
- Đứa bé sớm mồ côi, thì mày tiń h sao?
Hoàng Anh sững người; lồ ng ngực như bi ̣ghì ép la ̣i và tắ c ngheñ ở cổ . Mô ̣t lúc lâu, nàng mới nói
đươ ̣c:
- Nế u phải thế , con cũng chấ p nhâ ̣n. - Nước mắ t nàng lâ ̣p tức ca ̣n khô. Mơ ̣ tàn nhẫn quá!
- Mày đã thế , tao không me ̣ con gì nữa!
Gio ̣ng bà Hoài la ̣nh cứng. Bà tiế c đứt ruô ̣t thằ ng con trai ông bí thư trung ương, phó ban tổ chức.
Anh ta đang ở Liên Xô... Bà muố n Hoàng Anh làm dâu nhà ấ y; vâ ̣t chấ t và tinh thầ n đề u không
phải lo gi!̀
Hoàng Anh lẳ ng lă ̣ng đứng dâ ̣y, nàng trở ra phòng khách. Bà me ̣ ngồ i lă ̣ng đi hồ i lâu. Bà giâ ̣n và
bà thấ y mình nghe ̣t thở.
Khang nhiǹ Hoàng Anh, nhiǹ mo ̣i người dò hỏi. Không biế t miǹ h còn có thể nói đươ ̣c gì hơn?
Ông Thành đưa mắ t cho vơ ̣. Hai ông bà cùng đi vào phòng riêng.
Bà Hoài chế t cay chế t đắ ng, từ lúc con gái bỏ bà ngồ i la ̣i mô ̣t miǹ h trong căn phòng của nó. Mình
lo cho ha ̣nh phúc của con mà nó không hiể u! Bà cảm thấ y trong cổ ho ̣ng có mô ̣t hòn đá nhét chă ̣t!

Ông Thành không để lô ̣, dù chỉ tý chút mô ̣t nỗi giâ ̣n dữ âm thầ m. Ông nói với vơ ̣ bằ ng tiế ng Pháp
trong phòng riêng. Con Hoàng Anh đã có thai nhiề u tháng. Chúng nó yêu đương không lành ma ̣nh.
Rấ t không trong sáng. Thôi, coi như nhà mình có chuyê ̣n không may. Hai đứa không phải là những
con người chân chiń h. Nhưng chúng yêu nhau thâ ̣t và đề u có trách nhiê ̣m cao. Tuy nhiên, chúng
làm mấ t mă ̣t cả nhà! Đáng phê phán. Đáng trách. Đáng giâ ̣n. Nhưng chuyê ̣n đã rồ i! Miǹ h biế t
chuyê ̣n sinh nở đấ y, mô ̣t con sa bằ ng ba con đẻ. Đem con Hoàng Anh đi phá thai? Con mình mấ t
sức khoẻ, tổ n thương tinh thầ n, mà có thể còn gă ̣p tai biế n nguy hiể m. Phá thai to, tai ho ̣a nhiề u
hơn sẩ y đẻ. Có gia điǹ h đã phải trả giá đắ t. Hủy hoa ̣i đứa trẻ, ho ̣ mấ t luôn cả me ̣ nó nữa!
Ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành không thể không biế t chuyê ̣n gia điǹ h Nguyễn Traĩ . Quan Tư đồ Trầ n
Nguyên Đán cho người đi tìm Nguyễn Ứng Long... Sự viê ̣c đã quá nửa thiên niên kỷ vẫn còn như
mô ̣t câu chuyê ̣n mới.
Hai năm sau.
Từ chiế n trường Tây Nguyên, Trầ n Tử Khang cùng bác si ̃ viê ̣n trưởng ra Bắ c. Ho ̣ là đa ̣i biể u của
hô ̣i nghi khoa
̣ ho ̣c toàn quố c về ngoa ̣i khoa chiế n tranh, tổ chức ta ̣i Hà Nô ̣i. Hai người mang ra ba
báo cáo. Mô ̣t: "Tổ ng quan thương tić h do hỏa khí ở chiế n trường Tây Nguyên". Hai: "Các vế t
thương tim và ma ̣ch máu lớn". Ba: “Điề u tri vế ̣ t thương phầ n mề m bằ ng Lân tơ uyn”. Mỗi bản đề u
có số lươ ̣ng thương binh lớn đươ ̣c thố ng kê. Sau hô ̣i nghi,̣ Khang còn có nhiê ̣m vu ̣ tìm kiế m mô ̣t
bô ̣ du ̣ng cu ̣ và kim chỉ dùng cho phẫu thuâ ̣t lồ ng ngực, tim và phổ i.
Vũ khí của bô ̣ đô ̣i ta do Liên Xô, Trung Quố c cung cấ p hay vũ khí của đicḥ đề u có sức công phá
lớn và sát thương cao. Những vế t thương tim phổ i và các ma ̣ch máu lớn, đành rằ ng rấ t nă ̣ng.
Nhưng, nế u có phương tiê ̣n, có thể cứu đươ ̣c những thương binh đế n sớm. Bởi ngoài ông trưởng
khoa, bác si ̃ Đă ̣ng Vũ Đình Thinh
̣ và Khang đề u có thể đảm đương, xử trí tố t các thương tić h lồ ng
ngực. Khang rấ t khổ tâm khi phải dùng du ̣ng cu ̣, kim chỉ của phẫu thuâ ̣t ố ng tiêu hóa để mổ cho
những thương binh ấ y. Máu trong lòng ma ̣ch, trong buồ ng tim nhanh chóng bám vào các nút chỉ
và đông vón la ̣i. Căn nguyên của những cái chế t oan khuấ t!
Khang bấ m chuông nhà vơ ̣ lúc 0 giờ 30 phút. .
Khi hai cánh cửa đã khép la ̣i, Hoàng Anh mới bâ ̣t đèn. Vì phòng không, cái bóng điê ̣n Ra ̣ng Đông
đươ ̣c bo ̣c mấ y lớp giấ y báo làm chao, chỉ còn chiế u sáng vẻn ve ̣n mă ̣t đá cẩ m tha ̣ch của cái bàn trà
gỗ gu ̣ ghép. Khang mừng rỡ ôm lấ y vơ ̣, khi ba lô vẫn còn nă ̣ng triũ trên vai. Hoàng Anh vô ̣i tránh,
không để chồ ng ôm hôn miǹ h. Nàng quay lưng, bước nhanh vào gõ cửa phòng riêng của ông bà
Thành:
- Ba mơ ̣ ơi! Bác si ̃ Khang đấ y a ̣.
Ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành lu ̣c tu ̣c trở dâ ̣y. Và cả hai cùng ra phòng khách.
- Ba mơ ̣ vẫn khỏe a ̣? Con xin lỗi đã về muô ̣n, làm ba mơ ̣ mấ t ngủ. - Khang chào bố me ̣ vơ ̣ với
gio ̣ng nói của mô ̣t kẻ vừa mới mấ t hồ n.
- Không sao! Anh ra công tác hay đươ ̣c nghỉ phép? - Ông Thành hỏi.

- Bô ̣ đô ̣i trong chiế n trường B có phép năm đâu ba? Nhâ ̣n lê ̣nh đi công tác gấ p, con không kip̣ báo
trước về nhà.
- À, đúng thế . Cán bô ̣ dân sự cũng như quân đô ̣i trong đó đề u không có phép năm. Thông tin, thư
từ giữa chiế n trường và hâ ̣u phương khó khăn, làm sao anh báo về trước đươ ̣c. - Người bố vơ ̣ nói
nhanh vẻ hiể u biế t và thông cảm. - Nghe như Bô ̣ Y tế và Cu ̣c Quân y phố i hơ ̣p, sắ p tổ chức mô ̣t
hô ̣i nghi khoa
̣ ho ̣c?
- Vâng. Con về dự hô ̣i nghi ̣ấ y.
- Vâ ̣y là Khang công tác cũng khá...
Ông Thành nói với nét mă ̣t không biể u cảm và ông cũng nhớ la ̣i trước kia, giáo sư Tùng đã có lời
khen nó. Thì nó cũng chỉ đươ ̣c có mỗi cái mă ̣t chuyên môn, không thể nói là toàn diê ̣n đươc̣ . Khang
nghe ông, những lời ấ y như khẳ ng đinh ̣ la ̣i cũng như mô ̣t câu hỏi nghi vấ n. Anh không biế t trả lời
thế nào.
- Anh có bi ̣số t rét không? - Bà Hoài hỏi.
- Thưa mơ ̣, không a ̣. Con thấ y mơ ̣ khoẻ hơn ngày con còn ở nhà.
- Là bác si,̃ anh hơn người là ở chỗ biế t phòng bê ̣nh. Phòng bê ̣nh hơn chữa bê ̣nh mà. Trong đó, tôi
nghe nói ai cũng số t rét nă ̣ng. Người ta bảo bô ̣ đô ̣i miǹ h chế t vì bê ̣nh số t rét ác tiń h nhiề u hơn chế t
bom đa ̣n, phải không? Anh hơi gầ y và đen, nhưng thấ y cứng cáp hơn xưa nhiề u đấ y. Mơ ̣ có béo
lên đươ ̣c mấ y ki.́ Cũng mừng!
***
Hoàng Anh không nhắ c viê ̣c tắ m rửa và cũng không hỏi tới chuyê ̣n ăn uố ng, no đói của chồ ng.
Mô ̣t cố c nước đun sôi để nguô ̣i cũng không. Nàng mở tủ, vứt ra cái giường đơn kê sát cửa phòng,
mô ̣t gố i, mô ̣t màn, mô ̣t cái vỏ chăn vải hoa con công Trung Quố c, rồ i lẳ ng lă ̣ng lên giường của
mình. Trong ánh sáng mờ mờ của cái bóng đèn dưới trầ n cũng có cái chao giấ y phòng không, nhiǹ
nàng mă ̣t cúi gằ m đang ghép màn vào rõ sâu dưới chiế u, Khang đau xót hiể u thêm, nàng đã có
chuyê ̣n hế t sức không hay. Ngày trước, cái giường đơn kia là của cô em gái, đă ̣t ở phòng bên. Bây
giờ nó đươ ̣c mang sang đây cho người giúp viê ̣c? Anh không hỏi bà già ấ y đi đâu vắ ng mă ̣t đêm
nay. Còn Đă ̣ng Vũ Thanh Hương đang ho ̣c cấ p ba phổ thông. Như nhiề u người dân, sinh viên và
ho ̣c sinh Hà Nô ̣i, Thanh Hương đã đi sơ tán.
Hoàng Anh nằ m bấ t đô ̣ng trên giường. Dường như nàng chỉ còn là mô ̣t cái xác. Hai mắ t nhắ m
nghiề n với hai cánh tay khoanh ôm lấ y ngực. Nàng coi như không có ai ở cùng phòng, và cũng
không cầ n biế t có mô ̣t đứa bé gái mới hơn hai tuổ i ngủ lăn ra tâ ̣n mép chiế u cuố i giường.
Giá như mình không yêu, không lấ y người đàn ông kia; giá như mình nghe lời me ̣; giá như mình
chiụ hủy bỏ cái con bé này đi... thì bây giờ đã không phải chiụ đau khổ thế này!
Giá như Trầ n Tử Khang cũng lang cha ̣, ngoa ̣i tiǹ h...
Hoàng Anh ao ước những điề u rấ t phi đa ̣o lý, đô ̣c ác và quái gở thế chỉ vì nỗi xấ u hổ của mình.
Nàng nằ m trơ ra, đờ đẫn; thân xác và tâm hồ n đề u đã mấ t hế t những ý nghi ̃ và cảm xúc thánh thiê ̣n.

Rồ i nàng la ̣i nghi ̃ miên man. Miǹ h là người, vả la ̣i không phải đảng viên. Và đã là người thì nhấ t
đinh ̣ phải số ng. Nhưng, nế u cái laõ Hòa không bám miǹ h như đỉa đói từ khi biế t tin Khang đã vào
chiế n trường? Hắ n giở đủ bài chim chuô ̣t, kić h đô ̣ng, mua chuô ̣c... Hắ n la ̣i thuô ̣c hàng quan chức
lañ h đa ̣o. Nhưng tấ t cả những gì xảy ra giữa mình với cuô ̣c đời từ khi Khang ra đi đề u là sự số ng
vố n thế . Nó là hơi thở, là nhip̣ đâ ̣p của mô ̣t trào lưu ngầ m của cái đô thi đang
̣ ngày đêm hứng chiụ
quá nhiề u bom đa ̣n tàn phá và hiể n nhiên đầ y những chế t chóc này.
Không có gì để phải xấ u hổ . Chẳ ng viê ̣c gì mà phải xấ u hổ ! Nế u mình không chờ Khang thì đã
làm sao? Nế u miǹ h mô ̣t lòng mô ̣t da ̣ chờ đơ ̣i thủy chung với anh ta? Thì đằ ng đẵng suố t hai năm
qua, miǹ h đã không hơn mô ̣t cái xác chế t! Cho tới đêm nay anh ta mới trở về . Rồ i mấ y ngày nữa
la ̣i biê ̣t tăm biê ̣t tić h. Và có thể như mơ ̣ đã nói, miǹ h sẽ trở thành mô ̣t con đàn bà góa bu ̣a rấ t sớm!
Thế thi.̀ .. Những gì đa,̃ đang và sẽ xảy ra, chẳ ng viê ̣c gì mình phải hố i tiế c; chẳ ng làm sao mình
phải xấ u hổ hay ân hâ ̣n cả!
Dù rấ t mê ̣t Khang vẫn không thể ngả lưng xuố ng cái giường đơn của người giúp viê ̣c. Anh không
nghi ̃ tới chuyê ̣n nằ m xuố ng và cũng không thấ y buồ n ngủ.
Hai năm về trước, anh đã số ng ha ̣nh phúc với vơ ̣ miǹ h là Hoàng Anh và con gái yêu trong căn
phòng này.
Cũng từ ngôi biê ̣t thự to rô ̣ng của gia đình vơ ̣, là nhà ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành đây, sáng sáng
Khang đèo Hoàng Anh đi làm bằ ng xe đa ̣p của nàng. Buổ i chiề u, trên đường về nàng vào đón
chồ ng. Không mấ y khi Hoàng Anh đế n mà Khang đã xong công viê ̣c. Khi thì anh Khang đang mổ .
Khi thì anh ấ y vừa rửa tay vào phẫu thuâ ̣t rồ i. Nàng thường đươ ̣c bác si,̃ y tá trong khoa, nơi chồ ng
thực tâ ̣p trả lời như vâ ̣y. Con nhỏ, dù sớm muô ̣n, gió mưa, nàng vẫn đơ ̣i chồ ng.
Khang biế t miǹ h còn rấ t it́ thời gian số ng ở miề n Bắ c. Nhưng nhiề u đêm nằ m bên vơ ̣ và con gái
Ly Ly, đầ u óc anh vẫn nghi ̃ tới các trường hơ ̣p khó chẩ n đoán, những trường hơ ̣p thương tić h phức
ta ̣p, nă ̣ng nề ; hay những cuô ̣c mổ lớn mà thầ y trò đã phải xử trí vấ t vả, đôi khi thâ ̣t sự bê bố i trong
ngày. Máy bay Mỹ ném bom Hà Nô ̣i thường xuyên. Hầ u như không có ngày nào vắ ng bóng không
tă ̣c. Na ̣n nhân quá nhiề u. Có ngày, người ta đưa na ̣n nhân đế n nằ m kiń mo ̣i lố i đi từ cửa phòng
khám trở vào. Bê ̣nh viê ̣n đã triể n khai thêm mô ̣t số bàn mổ ở dưới tầ ng hầ m của khu Giải phẫu
bê ̣nh. Ngoài những vế t thương chiế n tranh, tai na ̣n giao thông, các khoa vẫn phải giải quyế t nhiề u
bê ̣nh tâ ̣t thời bình, các bê ̣nh ung thư gan, sỏi mâ ̣t, loét thủng hoă ̣c ung thư da ̣ dày. Phòng mổ nào
cũng phải làm viê ̣c cả ngày và đêm. Ngay trong lúc lũ "thầ n sấ m", "con ma" quầ n đảo, bổ nhào,
trút bom rung chuyể n thành phố , các kiṕ mổ ở dưới hầ m hay trên mă ̣t đấ t vẫn đứng ta ̣i chỗ làm
viê ̣c. Cho dù ai cũng biế t nhiề u bê ̣nh viê ̣n đã bi ̣ đánh phá. Không kể ở chiế n trường miề n Nam,
trên miề n Bắ c đã có không it́ y bác si,̃ y tá chế t vì bom đa ̣n Mỹ trong khi đang làm nhiê ̣m vu ̣. Có
rấ t nhiề u tai na ̣n thương tâm bởi đủ loa ̣i rố c két, bom phá, bom bi. Bê ̣nh viê ̣n các tin̉ h còn gửi đế n
những ca ho ̣ không xử lý đươ ̣c. Không chỉ có thế , vài ba tuầ n la ̣i có thương binh đă ̣c biê ̣t từ chiế n
trường miề n Nam chuyể n ra.
Mổ cấ p cứu quá nhiề u. Khi về nhà Khang không còn sức để nhớ là phải dành thời gian nựng con,
chiề u vơ ̣. Ly Ly thường ngủ rấ t sớm. Không mấ y khi anh về mà con gái còn thức. Những khi thành
phố báo đô ̣ng, đươ ̣c bế cha ̣y xuố ng hầ m Ly Ly cũng chỉ mở mắ t nhìn qua, rồ i la ̣i ngủ tiế p. Rồ i

Khang quá mê ̣t, hai mi mắ t cứ diń h chă ̣t la ̣i mà đêm nào Hoàng Anh cũng quá nồ ng nàn... Sáng
sớm ngày sau sấ p ngửa tới bê ̣nh viê ̣n, la ̣i bô ̣n bề công viê ̣c khám xét, phân loa ̣i bê ̣nh nhân và các
tai na ̣n bom đa ̣n. Anh làm bê ̣nh án, hô ̣i chẩ n, mổ xẻ tố i ngày!
Công viê ̣c chuẩ n bi ̣cho chiế n trường choán hế t sức lực, tinh thầ n và thời gian của Khang. Ngoài
viê ̣c ho ̣c tâ ̣p vấ t vả, mỗi tháng Cu ̣c Quân y vẫn go ̣i Khang về báo cáo tiǹ h hiǹ h thực tâ ̣p, và luôn
có những ngày ho ̣c chính tri,̣ nghi quyệ́ t...
Càng gầ n tới ngày chia ly những người thân, tâm tư Khang càng ngổ n ngang. Anh vẫn tràn trề
ha ̣nh phúc với tiǹ h cảm cuồ ng nhiê ̣t và đắ m say của vơ ̣...
Từ lúc Hoàng Anh ném chăn gố i ra cái giường cá nhân cho miǹ h, Khang vẫn ngồ i im phắ c, đăm
đăm nhìn vào cái giường đôi trong khoảng sáng lờ mờ của căn phòng. Vơ ̣ và con gái mình đang
nằ m ngủ trên mă ̣t giường trong lớp màn tuyn trắ ng kia. Tròn hai năm rồ i anh chưa đă ̣t lưng lên cái
mă ̣t chiế u cói có những hoa văn xanh đỏ tươi rói và mề m ma ̣i ấ y. Vơ ̣ chồ ng đã từng quấ n quýt,
đắ m say... Vâ ̣y mà bây giờ, nàng nằ m trơ ra đó, mô ̣t mình, xa la ̣, tàn nhẫn... Cứ như cả thể xác và
tâm hồ n nàng là những thứ gì đó đã đông đă ̣c hay vón cu ̣c la ̣i, hoă ̣c nó đã rữa nát, mủn mu ̣c từ lâu.
Vươ ̣t qua con đường bom đa ̣n đầ y những chế t chóc cả ngàn cây số để trở về với nàng, mà ta đành
ngồ i thu lu trên cái ghế tựa bằ ng gỗ vô tri này!
Khang ngao ngán đứng dâ ̣y. Anh bước quanh quẩ n trong căn phòng xưa và cố nén la ̣i những tiế ng
thở dài. Ly Ly ngủ say. Con nằ m nghiêng, gu ̣c mă ̣t vào ngực, hai tay và đầ u gố i thu vào giữa bu ̣ng
sát bên thành giường. Trẻ con tuổ i ấ y hiǹ h như không thấ y đứa nào nằ m ngủ kiể u thai nhi còn
trong bu ̣ng me ̣ như thế . Con tôi la ̣nh rồ i?
Anh vén màn bế con lên. Ly Ly khóc thét. Anh vô ̣i đă ̣t con xuố ng giường. Con mở to đôi mắ t nhiǹ
cha không chớp như vừa quyế n luyế n thân quen la ̣i vừa ngỡ ngàng xa la ̣. Khang đắ p cho con cái
chăn mà người vơ ̣ đã ném ra cho miǹ h.
Hoàng Anh biế t đấ y nhưng vẫn nằ m im không hề đô ̣ng cựa. Nàng đâu có ngủ đươ ̣c từ lúc chồ ng
về .
Ngoài sự phản bô ̣i đã rấ t sâu sắ c, không có bấ t kỳ mô ̣t lý do nào khác khiế n mô ̣t người đàn bà xử
sự với chồ ng như nàng. Cảm nhâ ̣n về cái chế t chắ c chắ n của tiǹ h yêu trong con người nàng, Khang
im lă ̣ng, đau đớn. Đói khát và mê ̣t mỏi, anh không thể nghi ̃ suy gì đươ ̣c nhiề u hơn. Lâu sau, Khang
tắ t đèn dù nó đã đươ ̣c bo ̣c kỹ bằ ng nhiề u lớp chao giấ y và mở toang của sổ . Hai bàn tay anh bám
vào chấ n song sắ t, nhiǹ ra ngoài trời, để thở và cũng là để nhiǹ vào cái đêm tố i ma quái đang thực
hiê ̣n những bước đi tráo trở, lâ ̣t lo ̣ng, quay quắ t cuố i cùng.
Hoàng Anh ngồ i dâ ̣y, mô ̣t tay kéo ngươc̣ con gái lên giữa mă ̣t giường. Nàng vừa tháo màn, vừa
nói với chồ ng, gio ̣ng tin̉ h khô:
- Có mô ̣t cô gái gửi thư cho tôi.
- Cô gái nào?
- Cô gái nào thì anh phải biế t! Cô gái của anh.
- Thế ư! Thư viế t gì vâ ̣y? - Gio ̣ng Khang miả mai, cay đắ ng.

- Thư viế t anh và cô ta đã yêu nhau. Nhân tiǹ h của anh kêu go ̣i tiǹ h cảm cao thươ ̣ng ở tôi. Rằ ng,
chiế n sự trong này ác liê ̣t lắ m chi ̣ ơi! Rằ ng, chúng em phải có tiǹ h yêu để vươ ̣t qua bom đa ̣n,
thương tích và vươ ̣t qua cái chế t. Rằ ng, chi ̣nhường anh Khang cho em. Đằ ng nào thì em và anh
ấ y cũng đã số ng như vơ ̣, như chồ ng!
- Anh chưa yêu bấ t kỳ mô ̣t cô gái nào, ngoài em, kể từ khi đươ ̣c làm người cho tới bây giờ, đang
đứng trong nhà miǹ h đây. Không có chuyê ̣n cô gái nào đó. Và cũng không có lá thư nào như em
nói đâu!
Hoàng Anh không nói; nàng vênh mă ̣t, biũ môi.
- Thư đâu?
Khang nhiǹ thẳ ng vào mắ t vơ ̣ và anh chià cả hai bàn tay mình ra trước mă ̣t nàng.
- Đố t rồ i!
- Trong chiế n trường, mo ̣i người phải làm rấ t nhiề u viê ̣c. Kẻ thù có thể tấ n công bấ t kỳ lúc nào.
Cái chế t cũng bấ t thiǹ h liǹ h xảy ra với bấ t cứ ai. Không có cô gái nào như em nói hế t. Và, nế u có
cái thư ấ y thâ ̣t, bác si ̃ Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh có ngu đâu, mà tự mình huỷ bỏ bằ ng chứng phản bô ̣i
của chồ ng?
Khang cố kiề m chế để không nói to. Nhưng anh như sắ p phát điên. Trời ơi! Vì sao nàng bỗng trở
thành người đàn bà gian trá, đô ̣c ác, gắ p lửa bỏ tay chồ ng thế này?
Con gái anh vẫn còn đang ngủ. Nó chưa biế t ba vừa mới từ nơi khói lửa trở về . Ly Ly mơ gì đấ y
con, mà cười? Khang xót xa đứng dâ ̣y và đi ra ngoài. Anh sơ ̣ miǹ h nóng nảy, có thể to tiế ng, làm
con gái giâ ̣t miǹ h. Chắ c chắ n Hoàng Anh đã phản bô ̣i ta. Bước vô ̣i ra phòng khách, anh muố n ngồ i
mô ̣t mình, để bình tiñ h la ̣i.
Bên ngoài, trời còn tố i đấ t, ông bà Thành đã ngồ i ở bàn trà từ bao giờ. Ánh sáng bi ̣ giới ha ̣n bởi
cái chao đèn làm bằ ng mô ̣t loa ̣i giấ y dày, chỉ chiế u sáng rõ cái mă ̣t bàn bằ ng đá cẩ m tha ̣ch và mô ̣t
phầ n bàn tay đang đă ̣t vào tách trà của ông Thành. Hai người cùng ngồ i đơ ̣i anh.
Khang chào và ngồ i xuố ng trước mă ̣t bố me ̣ vơ ̣. Anh chưa kip̣ thưa la ̣i câu chuyê ̣n vừa qua giữa
hai vơ ̣ chồ ng thì Hoàng Anh đã tới. Nàng dằ n lên cái bàn đá mô ̣t tờ giấ y, ngay trước mă ̣t Khang.
Nó đã đươ ̣c viế t sẵn, khi nào? Tờ giấ y khổ nhỏ, cẩ u thả xé ra từ mô ̣t quyể n vở kẻ ô ly. Nó rách
le ̣m mô ̣t mảnh chéo nhỏ ở góc trên, bên trái.
- Anh không cầ n phải nói gì với ba mơ ̣ tôi cả. Hãy ký ngay vào cái đơn này. Làm ơn!
Tờ giấ y có những chữ "Đơn xin ly hôn"... như mô ̣t cái bàn chông đâ ̣p vào mă ̣t Khang. Anh quay
la ̣i nhiǹ nàng. Khuôn mă ̣t Hoàng Anh la ̣ hẳ n. Nó rắ n đanh la ̣i, la ̣nh và vô cảm, như cái mă ̣t ma nơ
canh ở các cửa hàng thời trang. Bỗng nhà mấ t điê ̣n. Căn phòng tố i om. Không lâu, Hoàng Anh
mang tới mô ̣t cây đèn bão Trung Quố c. Khang vẫn chỉ thấ y dòng chữ lớn nhấ t, "Đơn xin ly hôn"
đang nhảy múa loa ̣n xa ̣ trước mắ t. Nó đươ ̣c viế t theo kiể u chữ thường, nhưng to và nắ n nót dưới
hai hàng chữ nhỏ hơn, "Viê ̣t Nam dân chủ cô ̣ng hoà / Đô ̣c lâ ̣p - Tự do - Ha ̣nh phúc". Khang không
đo ̣c tiế p. Cái đơn rấ t ngắ n, chỉ có mấ y dòng chữ cố tình viế t taĩ ra, cố t để lấ p đầ y khoảng hai phầ n
ba trang giấ y nhỏ. Đúng nét chữ quen thuô ̣c của nàng.

Ông Đă ̣ng Vũ Chí Thành và bà Nguyễn Thi Hoa ̣ ̀ i vẫn ngồ i im lă ̣ng thưởng trà. Ho ̣ chăm chú quan
sát những gì đang xảy ra trước mắ t. Cả hai tỏ vẻ hế t sức điề m tiñ h, biǹ h thản. Ông bà hài lòng,
mañ nguyê ̣n về kế t quả công tác, về những tách trà ngon hay về quyế t đinh ̣ và hành vi của cô con
gái? Viê ̣c con gái Hoàng Anh viế t đơn ly hôn, đã đươ ̣c bàn đinh ̣ và cả hai ông bà đề u đồ ng ý? Kich
̣
bản "Cô gái la ̣ viế t thư" của Hoàng Anh cũng đã đươ ̣c ông bà góp ý, phê duyê ̣t? Ho ̣ ngồ i đó, với
mu ̣c đích làm chỗ dựa tinh thầ n cho Hoàng Anh, áp chế Khang; và cũng để chứng kiế n cái bi kich ̣
con gái lìa bỏ chồ ng con? Khang hiể u, đúng là anh không cầ n nói gì, như người đàn bà đẻ ra Ly
Ly vừa nói, không chỉ với ông bà ngoa ̣i con gái miǹ h, mà còn với lañ h đa ̣o cơ quan nàng, cũng
như tấ t cả những người khác trong gia điǹ h này.
Tuy nhiên, Khang vẫn không hoàn toàn kiề m chế đươ ̣c sự tức giâ ̣n. Anh quay la ̣i phía nàng, quát
to:
- Hoàng Anh vu cáo trắ ng trơ ̣n! Và tờ giấ y này, hâ ̣u quả của mô ̣t sự tráo trở, phản bô ̣i! Con người
không biế t xấ u hổ !
Nỗi giâ ̣n dữ làm gương mă ̣t Khang tái đi. Nàng vu cho anh yêu đương bấ t chiń h! Và lấ y đó làm lý
do viế t đơn ly di?̣ Cái đơn đươ ̣c viế t quá cẩ u thả trước khi anh từ mă ̣t trâ ̣n Tây Nguyên ra Bắ c.
Hoàng Anh muố n đơn phương ra toà? Với dân thường thì không thể . Nhưng Hoàng Anh nhờ cha
me ̣, chắ c mo ̣i viê ̣c nàng muố n đề u xong? Sau này, ở toà án Khu Đố ng Đa, Khang mới biế t chuyê ̣n
biạ "Cô gái la ̣ viế t thư" ấ y, không đươ ̣c Hoàng Anh đưa vào trong đơn xin ly hôn. Nàng và mo ̣i
người trong nhà đủ hiể u biế t và thừa khôn ngoan, để không viế t ra giấ y trắ ng mực đen mô ̣t chuyê ̣n
đă ̣t điề u, vu khố ng.
Nói gì với những người đang ngồ i trước mă ̣t ta đây? Đã hế t rồ i! Không cầ n mô ̣t lời nào nữa, Khang
ơi! Không có lá thư của mô ̣t người con gái nào cả. Ho ̣ không nhâ ̣n đươ ̣c thư từ nào hế t. Trong
bê ̣nh viê ̣n của miǹ h, chắ c chắ n không ai dám vu khố ng anh. Bởi chỉ mô ̣t câu nói đùa với phu ̣ nữ
anh cũng không có. Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh biạ chuyê ̣n, đổ tiế ng xấ u cho chồ ng. Chỉ có cái đơn ly
hôn tự tay nàng viế t ra là thâ ̣t.
- Anh là người chồ ng không tố t. Con Hoàng Anh ở nhà nó đã ngoa ̣i tình đấ y. Thì cũng đúng thôi!
Bà Hoài nói với con rể , trơn tuô ̣t và ráo hoảnh. Ông Thành nhiǹ vơ ̣, thấ y la ̣ và có ý tiế c. Bà vơ ̣ ông
vố n khôn ngoan, kiń kẽ lắ m. Hôm nay vì sao bà ấ y la ̣i hớ hênh, da ̣i dô ̣t như thế bao giờ!
Bà me ̣ da ̣i khờ? Bà me ̣ hớ hênh? Bà cho rằ ng chuyê ̣n ngoa ̣i tiǹ h của con gái mình là mô ̣t lẽ tự
nhiên, mô ̣t chân lý khách quan. Không, với bà thì không chỉ ở mức ấ y. Nó.phải là mô ̣t chân lý
tuyê ̣t đố i?
Ông bà Thành hay nói đế n những từ "chân lý" và "chân chiń h". Con người chân chính là người
phải suố t đời đi tim̀ chân lý; phải đấ u tranh cho chân lý, và cũng phải bảo vê ̣ chân lý, bấ t kể hoàn
cảnh nào. Chồ ng đi xa vắ ng, ngoa ̣i tiǹ h là lẽ phải của con gái bà cũng là mô ̣t "chân lý" của những
con người "chân chính"? Bà ủng hô ̣ và bà khuyế n khić h? Lòng căm ghét Tràn Tử Khang nằ m sâu
trong tiề m thức, từ lầ n gă ̣p mă ̣t đầ u tiên, vì anh đã "cướp trắ ng" con gái bà, đươ ̣c dip̣ bô ̣c lô ̣. Không
có thằ ng Khang cho ̣c gâ ̣y bánh xe, làm mấ t lòng gia điǹ h he ̣n ước kia, vi ̣ trí công tác của ông bà
và con đường công danh của các con có thể đã khác. Khi Hoàng Anh không còn chung thủy, bà
nói trắ ng, nói thẳ ng, nói toa ̣c vào mă ̣t cho mà biế t để ha ̣ nhu ̣c, để loa ̣i bỏ chắ c chắ n kẻ đã phá vỡ

kế hoa ̣ch của bà. Bà chủ tâm nói ác chứ bà đâu có nông nổ i, da ̣i khờ! Không phải bà Hoài buô ̣t
miê ̣ng, không phải bà hớ hênh trong lúc thoáng qua không làm chủ đươ ̣c ý thức của miǹ h. Cũng
không phải thói thường, chuyê ̣n đời, mỗi khi đã lo ̣t vào tai mắ t những người đàn bà, nó phải đươ ̣c
thoát ra bằ ng đường miê ̣ng lưỡi.
Khang kinh nga ̣c. Tai anh ù váng lên, hơn nhiề u lầ n cái tát của bà vào mă ̣t miǹ h ngày nào. Những
lời giáo huấ n trái với đa ̣o làm người ấ y của bà me ̣ vơ ̣, Khang nghe vào mô ̣t sớm trẻ trai, mà anh
phải ngỡ ngàng tới tâ ̣n lúc đầ u miǹ h ba ̣c trắ ng. Có thể đế n hế t đời, anh cũng không quên! Mà
Khang đã tỏ ra nghi ngờ, đã nói bóng gió, hay tra hỏi gì Hoàng Anh, về cái chuyê ̣n đồ i ba ̣i, bà vừa
nói ra ấ y đâu? Anh không ngờ, bà me ̣ vơ ̣ la ̣i có thể đang tâm với miǹ h như thế ! Bà công nhiên bảo
con gái ngoa ̣i tình là phải, là đúng đắ n, là đã thực hiê ̣n mô ̣t chân lý cuô ̣c đời!
Thời tuổ i trẻ, bà Hoài đươ ̣c cha me ̣ cho ho ̣c ở trường Nữ Sư pha ̣m. Cô giáo sinh trẻ đã khước từ,
không chút bâ ̣n tâm đế n lòng mong đơ ̣i của cha me ̣ miǹ h, là trở thành cô giáo, để bí mâ ̣t hoa ̣t đô ̣ng
Viê ̣t Minh trong lòng Hà Nô ̣i. Ông Thành thi hế t tú tài toàn phầ n trường Bưởi. Trong sinh hoa ̣t gia
đình, khi không muố n con cái nghe chuyê ̣n riêng của miǹ h, hai người thường nói với nhau bằ ng
tiế ng Pháp. Phong cách của ông bà lúc nào cũng điñ h đa ̣c, cao sang, phù hơ ̣p với điạ vi xạ ̃ hô ̣i của
cả hai người. Cả hai ông bà đề u là cán bô ̣ cao cấ p cơ mà! Mo ̣i người xung quanh và cán bô ̣ trên
dưới thảy đề u quý tro ̣ng, kính nể .
Khang nhìn ba con người đang ở trước mă ̣t, vố n thân thiế t của mình, như lầ n đầ u tiên gă ̣p phải
những kẻ xa la ̣, mô ̣t thế lực đầ y mưu toan và sức ma ̣nh thù đich.
̣ Ho ̣ đang rắ p tâm thực hiê ̣n mưu
ma chước quỷ làm chuyê ̣n chẳ ng lành?
Ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành và Nguyễn Thi ̣ Hoài cũng hế t sức nga ̣c nhiên. Trước mắ t ho ̣ là mô ̣t
người liń h như vừa mới ra khỏi mô ̣t trâ ̣n đánh ác liê ̣t trở về ? Những mớ tóc đen bế t la ̣i trên vầ ng
trán rô ̣ng đầ y bu ̣i bám dính. Bô ̣ quân phu ̣c màu cỏ úa bằ ng vải gabađin Trung Quố c quá bẩ n và
nhầ u nát. Từ thân xác anh ta, căn phòng thoảng mùi mồ hôi chua loét, mùi cát bu ̣i và như cũng có
cả mùi bom đa ̣n khét le ̣t?
***
Trong hai năm ở Tây Nguyên, Khang vẫn an tâm về gia điǹ h, tình yêu và ha ̣nh phúc của miǹ h.
Khi đươ ̣c lê ̣nh ra Bắ c, Khang vui sướng vô ha ̣n. Trên chă ̣ng đường dài dă ̣c bom đa ̣n, anh không
để tâm có thể mình gă ̣p nguy hiể m. Lúc nào anh cũng mong nhanh chóng về đế n Hà Nô ̣i. Đêm
đầ u ở nhà lầ n này, anh tự nhủ, miǹ h sẽ không ngủ mô ̣t phút. Thức để ngồ i mà ngắ m vơ ̣ con mình
cho thỏa.
Thì anh đã không chỉ đươ ̣c tro ̣n mô ̣t đêm ấ y mà còn rấ t nhiề u đêm không ngủ!
Ông Thành im lă ̣ng. Bà Hoài cũng quay đi. Ho ̣ không cầ n nói gì với tên liń h thấ t trâ ̣n này nữa. Nó
đã thâ ̣t sự là mô ̣t kẻ chiế n ba ̣i!
Khác hẳ n xưa nay, bà Hoài săn sóc, vuố t ve, mơn trớn con gái miǹ h, với những hành vi và ngôn
từ ít nhiề u kê ̣ch cỡm.
Người si ̃ quan thầ y thuố c Quân Giải phóng chế t đứng như Từ Hải.

Đây là nhà của ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành và Nguyễn Thi ̣Hoài. Đây là nhà của bác si ̃ Đă ̣ng Vũ
Hoàng Anh. Người biǹ h dân mà trai ở nhà vơ ̣ còn như chó chui gầ m cha ̣n, nữa là! Anh dám lớn
tiế ng? Anh dám nói chuyê ̣n phải trái, trắ ng đen, với tấ t cả những người trong ngôi nhà "Ông Bà
Lớn" này? Bố me ̣ nàng là những nhân vâ ̣t có thế lực. Còn có thêm người liń h gác cổ ng ngoài kia.
Khang nhắ m mắ t la ̣i, không muố n nghi ̃ tiế p trong đơn đô ̣c, trơ tro ̣i. Bố me ̣ Hoàng Anh không hề
hỏi han, không phân đinh ̣ phải trái, đúng sai, tố t xấ u của cả con gái và con rể . Nế u sự viê ̣c ở mười
tám, hai mươi năm sau, chắ c anh có đồ ng minh là con gái miǹ h. Bây giờ, Trầ n Vũ Ly Ly còn thơ
da ̣i quá. Nó đang nằ m ngủ trên giường của me ̣, trong nhà ông bà ngoa ̣i. Khang tự hỏi, con gái miǹ h
có còn cười đươ ̣c nữa trong mơ? Nó chưa biế t điề u bấ t ha ̣nh to lớn, đã xảy ra với cả hai cha con;
và cuô ̣c số ng chia lìa sẽ tồ n ta ̣i suố t cuô ̣c đời của cả ba con người khố n khổ ! Nó không biế t ông bà
ngoa ̣i đã dửng dưng... Nó cũng không biế t người đàn bà trẻ tuổ i xinh đe ̣p, từng nhét hai bầ u vú
ngo ̣t ngào vào miê ̣ng nó đang mưu mô, toan tiń h những gi?̀
Người liń h ở chiế n trường, vì sự chiế n thắ ng của đoàn quân, vì chiń h sinh ma ̣ng miǹ h, đã quen
viê ̣c đánh giá, so sánh lực lươ ̣ng và diễn biế n trâ ̣n đánh giữa ta và đich.
̣ Thường ho ̣ phải quyế t đinh
̣
nhanh và chiń h xác, tiế n công, phòng thủ hay rút cha ̣y? Khang không còn hy vo ̣ng mô ̣t điề u gì tố t
đe ̣p cho miǹ h, với mô ̣t gia điǹ h vơ ̣ như vâ ̣y. Khang sờ lên túi áo ngực, rút ra cái bút máy Parker,
di vâ ̣t của người cha để la ̣i. Đế n vũ dũng, vô đich ̣ như Ha ̣ng Vũ còn phải tự đâm cổ mà chế t, khi
ông chỉ còn hai mươi sáu quân ky ̣ đề u đã bỏ ngựa, đi bô ̣, đánh nhau với năm nghiǹ quân tướng
Hán... Khang ngồ i như hóa đá, mắ t nhiǹ xuố ng tờ giấ y, mà vẫn không thể đo ̣c đươ ̣c gì thêm, ngoài
mấ y từ "Đơn xin ly hôn".
Viên thiế u uý đau đớn ấ n ma ̣nh ngòi bút vào khoảng giấ y trố ng, bên trái chữ ký của Đă ̣ng Vũ
Hoàng Anh. Cái bút tố t đầ y mực, anh lấ y khi rời Tây Nguyên, chưa hề viế t mô ̣t chữ nào. Trên
đường về , Khang muố n ghi nhâ ̣t ký, nhưng hiǹ h ảnh Hoàng Anh và con gái đã choán hế t tâm trí
anh; thêm suố t do ̣c đường bom đa ̣n liên miên ngày đêm, đành bỏ. Không dừng tay, Khang viế t ho ̣
tên miǹ h ngay dưới chữ ký méo mó, xuê ̣ch xoa ̣c ấ y. Rồ i vẫn im lă ̣ng, sau khi cài bút vào túi áo,
Khang rút nhanh cái nhẫn cưới ra khỏi bàn tay trái miǹ h và đă ̣t nó vào giữa tờ giấ y. Cái nhẫn
Hoàng Anh đã trao cho Khang, trong hôn lễ, ngày mồ ng 8 tháng 8 ba năm về trước.
***
Trong vòng chưa đầ y mô ̣t tháng, Tòa án nhân dân khu Đố ng Đa go ̣i Trầ n Tử Khang và Đă ̣ng Vũ
Hoàng Anh ba lầ n.
- Chúng tôi thấ y anh chi ̣ không có mâu thuẫn gì lớn; không ai có lỗi lầ m đă ̣c biê ̣t, thuô ̣c điạ ha ̣t
tình yêu, đa ̣o đức hay pháp luâ ̣t, mà phải ly hôn. Theo đơn chi ̣ Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh viế t, chỉ là
"tính tiǹ h không hơ ̣p". Vâ ̣y thi,̀ anh chi ha
̣ ̃y lựa tiń h, chiề u chuô ̣ng nhau mô ̣t chút, là khắ c tố t ngay
thôi mà.
Hai lầ n đầ u, người thẩ m phán già đề u nói như vâ ̣y. Hoàng Anh chỉ ngồ i im lă ̣ng, rồ i về . Lầ n thứ
ba, ông thẩ m phán nhiề u thiê ̣n chi,́ giầ u lòng thương người và rấ t có trách nhiê ̣m ấ y, vẫn khuyên:
- Thôi, chi ̣ Hoàng Anh rút đơn la ̣i đi! Vơ ̣ chồ ng về số ng với nhau cho ha ̣nh phúc. Hai bác si ̃ cơ
mà? Cái vố n văn hoá của cả hai người rấ t cao và nghề nghiê ̣p thì đươ ̣c cả xã hô ̣i kiń h tro ̣ng, yêu

quý. Chúng tôi bao giờ cũng ngưỡng mô ̣ và trân tro ̣ng các bác si ̃ lắ m. Hàng triê ̣u người mơ không
đươ ̣c như anh chi đâu
̣ đấ y!
Khang nghe và thấ y ông rấ t chân tình; anh cảm đô ̣ng quay sang Hoàng Anh. Nàng vẫn ngồ i, không
nói. Nế u muố n đươ ̣c như lời người thẩ m phán nhân đức, Khang phải chủ đô ̣ng nói ngo ̣t với nàng?
Phải van xin nàng? Nhưng không, Khang cũng chỉ im lă ̣ng. Không có lỗi, anh không thể quỳ gố i,
khom lưng. Hoàng Anh tự viế t đơn ly hôn. Nế u công bằ ng và tử tế , chính nàng phải tự đứng lên,
nàng phải có ý kiế n với toà.
Ly hôn, Khang quá đau đớn, và hơn nữa là cảm giác ô nhu ̣c thấ m đẫm tâm hồ n, và nó như mô ̣t thứ
gì ô uế trát dày diń h chắ c ở trên da mă ̣t! Nỗi đau khổ sẽ đeo bám anh suố t đời. Nhưng anh không
muố n có mô ̣t áp lực nào dồ n xuố ng nàng cả. Tiǹ h yêu chỉ nên tồ n ta ̣i với hai con người cùng hoàn
toàn tự nguyê ̣n và hai trái tim còn khao khát nhau.
Ông thẩ m phán nói tiế p:
- Gia điǹ h có êm ấ m, ha ̣nh phúc, bác si ̃ Khang mới yên tâm ra mă ̣t trâ ̣n đươ ̣c chứ! Hâ ̣u phương
vững ma ̣nh, chung thuỷ, tiề n tuyế n mới có thể đủ sức đánh thắ ng Mỹ Ngu ̣y, phải không?
Hoàng Anh vẫn ngồ i như mô ̣t pho tươ ̣ng.
Khang thấ y miǹ h nghe ̣t thở. Trời ơi! Mô ̣t con người hế t sức thân yêu của ta, bỗng chố c nàng trở
thành người dưng? Tình yêu của nàng với ta đã chế t! Tình yêu thương của nàng với đứa con gái
mang nă ̣ng đẻ đau, cũng đã chế t! Đi đã nhiề u, đo ̣c sách cũng đã lắ m, bây giờ Khang mới thấ y con
người có thể tàn nhẫn đế n mức đô ̣ tô ̣t cùng như nàng! Mê Đê, nhân vâ ̣t thầ n thoa ̣i Hy La ̣p giế t con;
nàng dã man cắ t xác chúng ra nhiề u mảnh vứt do ̣c đường đi để trừng pha ̣t người chồ ng. Đó là
người chồ ng phản bô ̣i nàng. Và đấ y chỉ là mô ̣t vở kich,
̣ mô ̣t câu chuyê ̣n thầ n thoa ̣i của Ơripit. Còn
ta, nào ta có lỗi gì đâu!
Khang thấ y không thể để ông chánh án và hai vi ̣bồ i thẩ m chờ đơ ̣i lâu hơn. Anh nói:
- Thưa ông chánh án và các ông bồ i thẩ m! Đó là ý nguyê ̣n của bác si ̃ Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh. Tôi
xin các ông chấ p nhâ ̣n. Từ khi yêu nhau, tôi không làm và cũng không muố n làm trái ý Hoàng
Anh bao giờ. Tấ t cả mo ̣i người, các ông cũng như chúng tôi đề u rấ t bâ ̣n công viê ̣c. Đấ t nước đang
có chiế n tranh; tôi phải nhanh chóng trở la ̣i chiế n trường. Tấ t nhiên, chúng ta sẽ chiế n thắ ng.
Nhưng cá nhân mỗi người, may rủi còn nhờ số phâ ̣n. Tôi đã thuâ ̣n tình ký vào "Đơn xin ly hôn"
của bác si ̃ Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh ta ̣i gia điǹ h vơ ̣, trước mă ̣t cả hai ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành. Bây
giờ, mô ̣t lầ n nữa trước tòa, bằ ng lời nói, tôi vẫn chấ p nhâ ̣n để cô ấ y toa ̣i nguyê ̣n. Chúng tôi không
có tài sản gì chung. Tôi chỉ xin đươ ̣c tự nuôi con gái miǹ h.
Ông thẩ m phán già chán nản, lắ c lắ c cái đầ u hoa râm, rồ i la ̣i buồ n bã gâ ̣t gâ ̣t, thương cảm. Cả ba
vi ̣ quan toà cùng nga ̣c nhiên. Ho ̣ trao đổ i nhỏ với nhau... Lẽ ra, người bác si ̃ quân y này phải cố
giữ vơ ̣ mình. Không những cũng là bác si,̃ la ̣i xinh đe ̣p và là con ông Thành, cán bô ̣ trung ương.
Chiế n tranh còn kéo dài. Khi trở về thì anh ta có thể đã già; rấ t có thể còn bi ̣nhiễm chấ t đô ̣c hóa
ho ̣c, số t rét kinh niên và thương tâ ̣t nữa... Khi đó anh ta lấ y ai? Và số ng thế nào ở thời hâ ̣u chiế n
thiế u thố n, bê ̣nh tâ ̣t, bô ̣n bề khó khăn? Ho ̣ ngâ ̣m ngùi, xót xa, tiế c nuố i thay cho người si ̃ quan thầ y
thuố c mảnh khảnh. Trông anh ta đức đô ̣, tử tế , mà không đươ ̣c khoẻ. Chỉ có vầ ng trán cao, đôi mắ t

to sáng thông minh và khuôn mă ̣t cương nghi.̣ Nghe nói B3 mă ̣t trâ ̣n gian khổ bâ ̣c nhấ t. Vì sao
người me ̣ không nhâ ̣n nuôi con miǹ h? Cô ta là bác si ̃ cơ mà? Hơn nữa, bố me ̣ đẻ la ̣i thuô ̣c lớp
người nổ i tiế ng, chức tro ̣ng, quyề n cao!
Ông chánh án muố n hỏi...
Hoàng Anh bỗng nhiên bâ ̣t khóc. Nàng khóc hu hu, như mô ̣t đứa trẻ không dưng bi ̣trâ ̣n đòn oan.
Mă ̣c cho nấ c nghe ̣n, mă ̣c cho nước mắ t lã cha,̃ mă ̣c các quan tòa... Nàng hấ p tấ p cha ̣y ra khỏi toà
nhà số 89 Tây Sơn làm ai cũng sửng số t, nga ̣c nhiên. Thoắ t nàng đã lao xe đa ̣p xuố ng lòng đường
nhựa đầ y những ổ gà và mấ t hút trong dòng người ngươ ̣c xuôi, hố i hả, đầ y những lo âu. Từ đường
phố Tây Sơn lên ngã tư Ô Chơ ̣ Dừa, người xe càng nườm nươ ̣p trong ánh chiề u muô ̣n.
Những đoàn xe vâ ̣n tải chở hàng hóa, ngu ̣y trang đầ y những cành lá ầ m ầ m lao đi...
Thiế u uý Trầ n Tử Khang mă ̣c quân phu ̣c không mang quân hàm, quân hiê ̣u, vẻ mă ̣t bình tiñ h,
nhưng tinh thầ n ngơ ngác, đau đớn. Anh đơn côi như mô ̣t người liń h sau trâ ̣n đánh ác liê ̣t; khi im
tiế ng súng đứng nhiǹ mă ̣t đấ t xung quanh đã bi ̣bom đa ̣n đào lô ̣n cày xới nát bươm và không gian
còn să ̣c mùi thuố c súng mà mình thì mấ t hế t đồ ng đô ̣i với đôi mắ t đờ da ̣i, tái tê. Cuô ̣c ly hôn, thâ ̣t
sự là mô ̣t trâ ̣n chiế n tàn khố c nhấ t trong tâm hồ n con người. Không có kẻ chiế n thắ ng. Hoàng Anh
cha ̣y khỏi ngôi nhà 89 Tây Sơn đã từ rấ t lâu. Chỉ còn la ̣i mô ̣t miǹ h Khang đứng bên đường. Nhiǹ
theo maĩ không thấ y nàng đâu. Hoàng Anh đã mấ t hút trong không gian chiề u muô ̣n và dòng người
xe xuôi ngươ ̣c vô ̣i va.̃ Thế là anh đã viñ h viễn mấ t nàng! Anh không biế t mình sẽ bước tiế p như
thế nào nữa. Mă ̣t trời đã tắ t. Hè phố không đèn. Mo ̣i ngôi nhà đề u che kín ánh sáng. Mă ̣t đường
đông đúc châ ̣t kiń đồ ng loa ̣i mà anh cô đô ̣c, bơ vơ. Bầ u trời đêm không trăng sao, mă ̣t đấ t tố i đen
như đang tang tóc, thê thảm!
Bây giờ, ta đi về đâu?
***
Tiế ng còi ủ... hú inh tai và tiế ng loa báo yên chói óc: "Đồ ng bào chú ý! Đồ ng bào chú ý! Máy bay
giă ̣c Mỹ đã bay xa. Máy bay giă ̣c Mỹ đã bay xa!" Nhiề u người thở phào. Ông Thành là người cuố i
cùng từ dưới hầ m trú ẩ n chui lên vườn cây và vào nhà bằ ng lố i cửa sau. Hôm nay, vơ ̣ chồ ng anh
trai, chi ̣gái và anh rể cùng bố n đứa cháu của Hoàng Anh về cả. Hầ m trú ẩ n của gia điǹ h đươ ̣c đổ
bê tông kiên cố dưới sâu lòng đấ t. Mo ̣i người nhiǹ nhau mê ̣t mỏi và cũng chưa ai qua khỏi tâm
tra ̣ng lo lắ ng. Chúng vừa ném bom dữ dô ̣i các bế n phà Khuyế n Lương, Phà Đen, phà Chèm.
Hai trong ba người không xuố ng hầ m trú ẩ n, từ đầ u trâ ̣n không kić h vừa ra khỏi nhà. Chỉ còn la ̣i
Hoàng Anh lă ̣ng câm như mô ̣t người đàn bà dở chứng đang ngồ i nhâ ̣p đinh ̣ giữa giường.
Thằ ng ấ y mang con Ly Ly đi rồ i à? Cái đồ tê ̣ ba ̣c! Nó không chờ mo ̣i người lên để chào lấ y mô ̣t
câu. Cầ n gì những lời nói suông! Đúng, nước bo ̣t đâu có giá tri.̣ Mơ ̣ trách cứ mà làm gi,̀ cho mê ̣t!
Nó chiụ nuôi con bé cho là may quá rồ i. Cũng nên vỗ tay và có lời biể u dương, khen ngơ ̣i... Đúng
rồ i, ta phải hoan nghênh nhiê ̣t liê ̣t cái nghiã cử ấ y. Và câ ̣u ta hoàn toàn xứng đáng đươc̣ thưởng
huân chương hy sinh dũng cảm. Hoàng Anh nhà ta còn đi lấ y chồ ng nữa chứ?

Mỗi người mô ̣t vài câu ồ n ã cả nhà. Chỉ có ông Thành và dì Thanh Hương không tham gia. Cô gái
út đứng bên hai cánh cửa hé mở, lo lắ ng nhiǹ theo cha con Khang xa dầ n trong bóng chiề u cha ̣ng
va ̣ng.

Kỳ 10
Năm tháng trôi nhanh la ̣ lùng.
Đã 34 năm kể từ ngày Khang chia tay Hoàng Anh. Con gái ho ̣ mớí hơn hai tuổ i. Bây giờ, hai vơ ̣
chồ ng Trầ n Vũ Ly Ly đề u có ho ̣c vi tiế
̣ n si ̃ y khoa. Và ông Khang cũng đã có hai đứa cháu ngoa ̣i.
Tấ t cả đề u cư trú ta ̣i Nhâ ̣t Bản.
Khi con gái tố t nghiê ̣p phổ thông, ông muố n Ly Ly ho ̣c toán. Nhưng con xin theo nghề của ba.
Ông tiế c khả năng tư duy toán ho ̣c rấ t tố t của con gái mình. Từ ngày còn ho ̣c cấ p hai, Ly Ly đã
phân biê ̣t đươ ̣c hiǹ h ho ̣c Euclide và phi Euclide... Hơn nữa, ông không muố n con la ̣i phải chiụ mô ̣t
cuô ̣c số ng vấ t vả, khắ c nghiê ̣t và ba ̣c beõ của cái nghề nghiê ̣p thầ y thuố c, như miǹ h.
Nghi ̃ đế n con, ông khôn nguôi về mố i tình đầ u. Nó không thuô ̣c da ̣ng sét đánh. Nhưng ông và me ̣
Ly Ly đã đế n với nhau khá nhanh. Thời gian có nàng, ông luôn tự hào về tình yêu, và hơn thế ,
Khang âm thầ m kiêu hañ h về người yêu, người vơ ̣ xinh đe ̣p của miǹ h. Ngo ̣n lửa của cái nhan sắ c
tuyê ̣t vời ấ y, rực rỡ, kỳ diê ̣u, huyề n bí bởi mô ̣t trái tim trong sa ̣ch đã đem đế n cho Khang ha ̣nh
phúc tràn đầ y. Không lâu, kẻ gian manh nào đó đã chấ t vào tâm hồ n nàng những thứ rơm ra ̣ ướt
rươ ̣t, những thanh củi dở tươi dở mu ̣c và những xẻng than bùn lẫn với đấ t cát, rác rưởi? Từ ấ y,
ngo ̣n lửa thiêng trong trái tim nàng tàn lu ̣i. Và thay vào là những luồ ng khói đen đă ̣c, ngày đêm
nghi ngút thổ i, khiế n tâm hồ n nàng trở nên tăm tố i. Bồ hóng của những làn khói đô ̣c bám diń h,
mỗi ngày mô ̣t dày thêm lên...
Khang tiế c cho phầ n hồ n trong sa ̣ch, và cũng thương cho cái thân xác không lấ y gì làm cường
tráng của miǹ h phải chiụ tổ n thấ t, giằ ng xé, khổ đau. Hoàng Anh và cuô ̣c chia lià maĩ là nguyên
nhân để ông đau buồ n. Ông maĩ day dứt với lời thề tro ̣n đời chỉ yêu mô ̣t nàng; và bởi điề u gì nữa
cũng không hiể u nổ i. Trong cuô ̣c số ng đơn đô ̣c, dài dă ̣c... nỗi đau buồ n cứ tồ n ta ̣i maĩ . Lầ n đầ u
tiên yêu, ông hiế n dâng tấ t cả và nhâ ̣n về những gì tuyê ̣t đố i trắ ng trong từ thuở cha sinh me ̣dưỡng
của nàng. Khang thấ y rõ ràng tâm hồ n miǹ h từ chỗ khô cằ n, rỗng không, đã đầ y ắ p mô ̣t tình cảm
đầ m ấ m, cao đe ̣p, thanh khiế t và tưởng nó tro ̣n đời bề n vững. Từ tuổ i thiế u niên, Khang đã tâm
nguyê ̣n miǹ h không bao giờ là kẻ bô ̣i thề , thấ t hứa, thấ t tiń với bấ t kỳ ai và bấ t cứ điề u gi!̀ Lời thề
ấ y ngày mô ̣t son sắ t. Khi có Hoàng Anh, Khang nghi,̃ tiǹ h yêu là mô ̣t phẩ m giá tố i thươ ̣ng và tuyê ̣t
đố i của con người. Tình yêu, phải đươ ̣c giǹ giữ hơn chiń h ma ̣ng số ng. Khi rơi vào tình cảnh gia
đình bấ t ngờ tan vỡ, ông không chỉ choáng váng mà đô ̣t nhiên thấ y miǹ h đã bi ̣ đâm chế t, bi ̣ bắ n
̣ ̣i bom chế t.
chế t, bi dô
Đã chế t, mà còn biế t miǹ h chế t, mới đau!
Rồ i Khang nhâ ̣n ra, cuô ̣c ly hôn của mình với Hoàng Anh là mô ̣t kế t cu ̣c tấ t yế u. Đau đớn, nhưng
nó là điề u sớm muô ̣n không thể tránh khỏi. Ngoài chuyê ̣n ân ái, những ham muố n khác vơ ̣ chồ ng
lê ̣ch pha quá, như nước với lửa, như mă ̣t trăng và mă ̣t trời, như số âm và số dương... Dù thế , chỉ
mố i tiǹ h ấ y, không có cuô ̣c khác, để ông rung đô ̣ng sâu sắ c, mañ h liê ̣t và sáng trong như vâ ̣y. Mố i
tình đầ u thiêng liêng. Khi đă ̣t ngòi bút lên cái mảnh giấ y ma quái, rách le ̣m, đơn xin ly hôn của
nàng, ông thấ y trái tim miǹ h lâ ̣p tức đâ ̣p bâ ̣p bỗng, rời ra ̣c, vô hồ n. Nó chỉ còn thuầ n túy là mô ̣t cái
bơm cơ ho ̣c, bơm đi chan hoà khắ p cơ thể mô ̣t dòng máu đỏ me ̣ cha ấ m nóng với những con hồ ng
cầ u, ba ̣ch cầ u, tiể u cầ u côi cút, vâ ̣t vờ, đờ đẫn trong lòng huyế t quản.

Người đàn bà đe ̣p và đức ha ̣nh nhấ t trầ n gian của Khang đã không hề tồ n ta ̣i!
Nhưng Ly Ly, con gái ông còn hiể n nhiên đó. Me ̣ bỏ. Cha đi chiế n trường. Nhờ có bà nô ̣i, con đã
số ng, lớn lên, ho ̣c tâ ̣p tố t và bây giờ đã làm đươ ̣c những công viê ̣c khó khăn. Ông vui, khi thấ y con
gái miǹ h số ng vững vàng, ha ̣nh phúc.
Nhiề u đôi tiǹ h nhân không lấ y đươ ̣c nhau, ho ̣ còn có thể he ̣n hò gươ ̣ng ga ̣o ở mô ̣t kiế p sau ảo
tưởng, vu vơ. Vơ ̣ chồ ng lìa bỏ nhau, không ai lố bich ̣ ước he ̣n điề u gi.̀ Dù đó là những kẻ giả dố i,
trơ treñ và lỳ lơ ̣m nhấ t. Nhưng vì thiế u trí tuê ̣, mù quáng và duy tâm, có người nghi ̃ rằ ng ho ̣ sẽ gă ̣p
la ̣i nhau ở dưới Âm Phủ. Diêm Vương sẽ phán xét đúng sai, đức ha ̣nh hay tô ̣i lỗi của cả hai người.
Trầ n Tử Khang biế t không có Thiên Đường và Điạ Ngu ̣c; không có Thươṇ g đế hay Diêm vương
nào cả. Đấ y chỉ là những sản phẩ m tinh thầ n mê muô ̣i bấ t hủ của con người. Cũng không có vòng
luân hồ i ở trong trời đấ t. Nó chỉ là mơ ước, là niề m an ủi cuố i cùng, niề m hy vo ̣ng mù mit,̣ ngớ
ngẩ n, ngây thơ của con người, trước khi từ giã cuô ̣c số ng trầ m luân trên mă ̣t đấ t đầ y rẫy những tô ̣i
lỗi và khổ đau này. Đó cũng là mô ̣t trò huyễn hoă ̣c. Mỗi người xuấ t hiê ̣n, số ng, rồ i biế n mấ t khỏi
mă ̣t đấ t chỉ mô ̣t lầ n. Cái chế t đồ ng nghiã với mấ t hế t của mỗi con người! Còn chăng, đó là nòi
giố ng và nỗi đau khổ , nuố i tiế c, nhớ thương... của những người thân yêu còn đang tồ n ta ̣i.
Tiǹ h yêu con người, Hoàng Anh tiêu diê ̣t nó trong ông. Thời gian đã quá dài, công viê ̣c lút đầ u,
có lúc ông đã quên lañ g, không nhớ tình yêu của miǹ h đã bi ̣ người ta giế t ha ̣i ở đâu? Căn nhà số
89 phố Tây Sơn, tòa án khu Đố ng Đa, thành phố Hà Nô ̣i? Không! Nó bi ̣bức tử ngay trong "ngôi
nhà chân lý" bởi những "con người chân chiń h" là ông bà ngoa ̣i và người me ̣ đẻ của Trầ n Vũ Ly
Ly.
Rồ i bao năm tháng số ng mô ̣t mình, Khang vẫn không nhâ ̣n ra, niề m tin và tiǹ h yêu con người trong
ông đâu có chế t hẳ n. Nó hồ i sinh, khi ông rời khỏi ngôi nhà có cái biể n đỏ kẻ dòng chữ màu vàng
treo cao trước cửa: "Toà án nhân dân khu Đố ng Đa" lúc nào ông cũng không biế t. Và nó đã cha ̣y
trố n khắ p trong ti vi huyế t quản... rồ i ẩ n náu ở nơi sâu kín nhấ t là trái tim ông; nó giúp ông chiụ
đựng đươ ̣c mo ̣i thử thách, gian truân, đau khổ của cả cuô ̣c đời. Bác si ̃ không hề tự biế t. Ông vừa
lơ mơ nhâ ̣n ra, may sao miǹ h còn có nó. Niề m tin và tiǹ h yêu con người. Miả mai thay, nó vẫn tồ n
ta ̣i... Niề m tin ở tiǹ h yêu con người vẫn hiể n hiê ̣n trong ông, với mô ̣t sức số ng mañ h liê ̣t, bề n bi.̉
Khang đau khổ và cay đắ ng. Niề m tin và Tình yêu con người của ông đã bi ̣Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh
hành thích, ác nghiê ̣t thay khi nó đang ở đin̉ h cao ha ̣nh phúc. Nó tự phu ̣c sinh để số ng với trí tuê ̣,
đa ̣o đức và tâm hồ n ông; để rồ i la ̣i bi chi
̣ ń h ông đem hiế n dâng cho mô ̣t người đàn bà không xứng
đáng khác.
Suố t đời miê ̣t mài làm viê ̣c, Khang như không còn thời gian và sức lực để suy nghi,̃ để xem xét về
chiń h con người miǹ h. Ông cứ số ng tự nhiên, như cây cỏ xưa nay vẫn số ng. Niề m tin vào tin ̀ h yêu
cuô ̣c số ng vẫn tồ n ta ̣i trong ông, như mô ̣t giá tri vi
̣ ñ h hằ ng. Ông vẫn mơ, giấ c mơ tiǹ h yêu và ha ̣nh
phúc! Và la ̣ lùng hơn, dù tâm hồ n tan nát, lúc gă ̣p Ngân Hà ông vẫn tin vào chiń h hung thủ với
mô ̣t trái tim thơ da ̣i. Rằ ng sẽ đươ ̣c nàng chia sẻ những ấ m la ̣nh, đắ ng cay, bùi ngo ̣t cuô ̣c đời!
Tấ t cả như vô thức trong ông.
Bi kicḥ cuô ̣c số ng, bi kicḥ tiǹ h yêu! Có thể đã có nó, ngay từ khi loài người bắ t đầ u biế t số ng lứa
đôi ở trên mă ̣t đấ t. Và những bi kicḥ ấ y cứ tồ n ta ̣i maĩ ?

*
**
Vì sao Hoàng Anh lìa bỏ chồ ng con? Tuy là chuyê ̣n của mình, nhưng viê ̣c tìm hiể u nguyên nhân,
Trầ n Tử Khang thấ y quá vô nghiã . Thời gian không có, nhưng la ̣i không phải là chuyê ̣n thời gian.
Anh cũng không sơ ̣ tố n công sức. Anh không muố n làm bấ t cứ viê ̣c gì vô ić h. Bởi tâm hồ n nàng
đã biế n đổ i, cái thân thể ấ y cũng không còn là của anh nữa. Đâu còn mô ̣t Hoàng Anh trinh trắ ng,
thanh cao! Giữ nàng, thực chấ t là anh phải số ng với mô ̣t cái xác thiṭ xấ u xa; mà rấ t có thể mai đây,
chuyê ̣n chung đu ̣ng làm anh ghê tởm. Tìm biế t, chẳ ng để làm gi.̀ Từ chiế n trường miề n Nam ra
Bắ c, anh phải hoàn thành công viê ̣c của chỉ huy giao cho. Và cũng phải trở la ̣i chiế n trường sớm
nhấ t. Đương nhiên, khi dự hô ̣i nghi khoa ̣ ho ̣c, lúc gă ̣p lañ h đa ̣o, khi đi tìm mua du ̣ng cu ̣ và kim chỉ
phẫu thuâ ̣t tim phổ i... anh có thể tự do trong những giờ nghi.̉ Nhưng anh đâu còn nơi chố n để về !
Nhiề u người gă ̣p cảnh vơ ̣ miǹ h đổ i trắ ng thay đen, đã xăng văng cha ̣y va ̣y khắ p nơi. Để điề u tra.
Để tim
̀ hiể u những mố i quan hê ̣ của nàng. Phải tim ̀ cho đươ ̣c kẻ tiǹ h đich...
̣ Ho ̣ đôn đáo vào ra, lên
xuố ng với các vi ̣ lañ h đa ̣o đảng, chính quyề n, các đoàn thể thanh niên, phu ̣ nữ, công đoàn... nhờ
vả, van xin, cầ u ca ̣nh ho ̣ can thiê ̣p, giúp đỡ. Để đươ ̣c đoàn tu ̣, để giữ vơ ̣, toàn ve ̣n gia đình, dù biế t
chắ c chỉ là hiǹ h thức. Cũng là để giúp vơ ̣ xứng đáng danh hiê ̣u “ba đảm đang” ở hâ ̣u phương lớn;
cho mình đươ ̣c giữ tro ̣n danh dự chiế n binh đã “ba sẵn sàng” trên tiề n tuyế n lớn. Người ta đấ u
tranh quyế t liê ̣t, sinh tử, để giành giâ ̣t "ha ̣nh phúc".
Trầ n Tử Khang không thế .
Hoàng Anh có lầ n nói với anh nhâ ̣n đinh ̣ của cha me ̣ nàng: Tuy đã qua đa ̣i ho ̣c, thằ ng Khang cũng
không thoát ra khỏi cái nguồ n gố c thôn dã mông muô ̣i ngàn đời. Hướng trí tuê ̣ theo nghề nghiê ̣p
khoa ho ̣c thuầ n túy, như nó, là người không có chí lớn. Như thế , tài giỏi mấ y cũng chỉ tiế n bô ̣ tới
mức thành người phu ̣c vu ̣. Không nhiề u chữ, không thâ ̣t sự tài năng hơn người như Lưu Bang bên
Tầ u, Lê Lơ ̣i của ta, thâ ̣m chí mù chữ hoàn toàn như thằ ng chăn bò Chu Nguyên Chương, đề u giành
đươ ̣c ngôi vi ̣đế vương. Ho ̣ không làm những công viê ̣c vă ̣t vañ h: cày ruô ̣ng, rèn đúc, chữa bê ̣nh,
làm thơ, viế t văn, chép sử... Ho ̣ chỉ cầ n biế t cách thâu tóm thiên ha ̣. Có chí lớn, đâu cầ n ho ̣c nhiề u.
̀ mo ̣i phương kế , không kể nhân hâ ̣u hay dã man, cao thươ ̣ng hay thấ p hèn... Cố t chiế m đoa ̣t
Ho ̣ tim
và gom la ̣i những thành quả trí tuê ̣, sức lực cơ bắ p, mồ hôi, nước mắ t và máu xương của thuô ̣c ha ̣
cùng lê dân trăm ho ̣ cho mu ̣c đích của miǹ h... Những người ho ̣c nhiề u và tài năng xuấ t chúng, như
Nguyễn Traĩ , Cao Bá Quát của ta, Hàn Tiń ... của Tầ u đề u phải chiụ mô ̣t kế t cu ̣c bi thảm!
Mô ̣t tố i, ông bà Thành trò chuyê ̣n trong khi uố ng trà. Là con đẻ của mô ̣t liê ̣t si,̃ mà thằ ng Khang
chưa đươ ̣c vào đảng. Nghiã là nó còn có nhiề u khuyế t tâ ̣t, còn xấ u. Chân lý. Từ nông thôn mà ra,
không lâu trở thành mô ̣t thằ ng tiể u tư sản trí thức, mà nguồ n gố c ông bà nô ̣i điạ chủ thì tư tưởng
càng lồ i lõm, khâ ̣p khiễng, bấ p bênh. Tiǹ h cảm nó chấ t phác, mề m yế u, hay mủi lòng thương
người; nhấ t là không khéo ngoa ̣i giao, không biế t xu thời... thì không thể vươn lên, không thể tiế n
bô ̣, không bao giờ có thể nắ m đươ ̣c cương vi ̣lañ h đa ̣o. Trái la ̣i, con cái của những gia đình công
nhân, gia điǹ h cán bô ̣ cách ma ̣ng chân chiń h, biế t giữ giǹ và phát huy truyề n thố ng. Nhấ t đinh ̣
chúng sẽ thành đa ̣t! Đó cũng là mô ̣t chân lý khách quan.

Không biế t con Hoàng Anh đã ngô ̣ ra cái điề u tê ̣ha ̣i nhấ t của đời người con gái, là lấ y nhầ m chồ ng,
hay chưa?
*
**
Gầ n ba mươi năm sau ly hôn, Trầ n Tử Khang mới biế t nguyên nhân Hoàng Anh phản bô ̣i chồ ng
và bỏ rơi con gái mình.
Mô ̣t cán bô ̣ công đoàn cao cấ p đã tán tin̉ h nàng. Chỉ là mô ̣t gã Sở Khanh, nhưng Hoàng Anh nhanh
chóng sa nga.̃ Hắ n không thể bỏ vơ ̣ vì sự thăng tiế n trên con đường quan tước. Nàng chỉ như mô ̣t
đóa hoa nhiề u hương sắ c. Con côn trùng là thằ ng đàn ông cán bô ̣ kia hút hế t mâ ̣t nhu ̣y, thản nhiên
bay đi. Và đóa hoa, dù là chúa của các loài hoa cũng tàn úa, thố i rữa nhanh chóng! Chung đu ̣ng
đàn ông đàn bà dẫu điên da ̣i đấ y cũng đâu phải tiǹ h yêu! Những ha ̣ng cán bô ̣ có đời số ng vâ ̣t chấ t
phong lưu, thường tâ ̣n du ̣ng mo ̣i cơ hô ̣i, để tru ̣c lơ ̣i và tru ̣c tiǹ h. Xưa nay, vua chúa và quan la ̣i vố n
nhẫn tâm gây chia cắ t và khổ đau cho biế t bao người.
Đă ̣ng Vũ Thanh Hương vừa khóc vừa kể về chi ̣gái miǹ h. Những chuyê ̣n trước và sau ly hôn của
Hoàng Anh, thâ ̣t quá khủng khiế p. Nước mắ t Thanh Hương chan hòa. Ly di ̣sớm, còn là may cho
anh nhiề u lắ m. Anh tin̉ h táo và quyế t đoán như thế là đúng. Cố giữ chi ̣ấ y? Chỉ cầ n anh nói ngo ̣t
vài câu, hôm ở tòa án nhân dân khu Đố ng Đa, chắ c chi ̣em sẽ rút đơn la ̣i. Nhưng sau này, anh còn
đau đớn, khố n khổ hơn nhiề u. Người tự tro ̣ng không thể chung số ng tro ̣n đời với chi ̣Hoàng Anh.
Chi ậ́ y không hơ ̣p với người tử tế . Phải là thằ ng đàn ông ga lăng, phải là thằ ng đàn ông không đế m
xiả gì tới liêm si!̉ Phải là người đàn ông hế t sức lì lơ ̣m, đê tiê ̣n. Phải là cái gã xem thường cả luân
lý và đa ̣o đức. Chỉ có người chồ ng của chi Hoa ̣ ̀ ng Anh bây giờ mới có khả năng số ng tro ̣n đời với
bà chi ̣em đươ ̣c. Anh ta là Pha ̣m Phấ t, tổ trưởng mô ̣t tổ công nhân đường dây bưu điê ̣n. Đứa con
trai đầ u mới qua tuổ i tôi, chi ậ́ y đã bỏ cho ông bà ngoa ̣i, bay vào thành phố Hồ Chí Minh, số ng với
nhân tình cả mô ̣t tháng ròng. Pha ̣m Phấ t không giữ đươ ̣c vơ ̣. Hoàng Anh lang cha ̣ với khá nhiề u
người. Công nhân, kỹ sư, quan chức đảng, chính quyề n, thanh niên, công đoàn... Đủ các loa ̣i người.
Ngày ấ y, quan hê ̣ với người nước ngoài, cùng giới cũng đã là chuyê ̣n cấ m ky.̣ Vâ ̣y mà Hoàng Anh
dám că ̣p với bác si ̃ Ariel trong đoàn y tế Cu Ba tiǹ h nguyê ̣n sang làm viê ̣c ta ̣i Viê ̣t Nam những
năm chố ng My.̃ Anh chồ ng bó tay, không giữ đươc̣ vơ ̣. Đứa con thứ hai của chi Hoa ̣ ̀ ng Anh không
phải của chồ ng đâu, anh a ̣. Pha ̣m Phấ t biế t đấ y mà cứ lờ đi... Bề ngoài, Phấ t vẫn coi nó là con
mình. Cố t lõi của vấ n đề , không phải anh ta là trang nam nhi quân tử, cao thươ ̣ng gì cả. Mà là,
Phấ t tim
̀ đâu ra mô ̣t người đàn bà có sức bao cấ p, nuôi số ng cả nhà anh ta! Vì thế mà Phấ t không
dám bỏ vơ ̣. Em phản đố i, chi Hoa ̣ ̀ ng Anh giâ ̣n ghê gớm lắ m. Em vừa nói đế n đứa con đầ u, rồ i đứa
con gái thứ hai ngoài giá thú của chi ̣ấ y. Em nhầ m. Đấ y là đứa con thứ hai và ba, kể từ Ly Ly của
anh. Ly Ly mới là con đầ u của chi Hoa ̣ ̀ ng Anh. Dù đã bỏ không nuôi cháu, thì chi Hoa ̣ ̀ ng Anh vẫn
là người đẻ ra Ly Ly, phải không? Dù chi ̣ấ y đã coi Ly Ly như mô ̣t gio ̣t máu bỏ rơi! Ngày anh chi ̣
chia tay nhau, em còn là cô ho ̣c sinh lớp 9/10. Chiề u ấ y, em nhiǹ theo hai cha con anh rời khỏi
nhà, sau tiế ng còi ủ và tiế ng loa báo máy bay Mỹ đã bay xa, mà lo lắ ng quá...
Thanh Hương lau nước mắ t:

- Bố đứa con gái út của chi ̣Hoàng Anh là cu ̣c trưởng vâ ̣t tư, anh a ̣. Suố t đời bâ ̣n biụ sách vở, dao
kéo, chắ c anh Khang không biế t ngành vâ ̣t tư hoa ̣t đô ̣ng thế nào? Hai người dan diú . Nhân tiǹ h
kéo chi ̣ ấ y về làm cùng cơ quan. Ho ̣ liên kế t, tìm cách hơ ̣p lý hoá và tăng giá các loa ̣i hàng hoá.
Viê ̣n trơ ̣ y tế không hoàn la ̣i của các nước phương Tây cho Viê ̣t Nam đã biế n thành hàng nhâ ̣p.
Thuố c chố ng số t rét, chố ng lao... thời ấ y đề u là viê ̣n trơ ̣ nhân đa ̣o. Ho ̣ mang đi bán. Cho đế n bây
giờ, em vẫn còn thấ y ghê tởm về cách làm ăn của ho ̣.
Hoàng Anh tự tầ m thường hóa dầ n con người miǹ h, bởi ảnh hưởng tư tưởng và hành vi gian trá,
biể n lâ ̣n của gã nhân tiǹ h, bố đứa con gái út. Và số ng làm vơ ̣ Pha ̣m Phấ t, chi ậ́ y nhanh chóng quên
lañ g sách vở, kiế n thức rơi vaĩ dầ n. Tố i tố i chồ ng thích chơi tú lơ khơ tá lả, tổ tôm và hát karaoke...
làm sao vơ ̣ có thể ngồ i đo ̣c sách! Chi ̣ấ y không muố n và cũng không còn khả năng ho ̣c thêm, nói
gì tới nghiên cứu khoa ho ̣c? Bác si ̃ Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh hồ n nhiên và bình thản trở thành mô ̣t
người giữ kho y cu ̣, thuố c men. "Giầ u thủ kho, no thủ trưởng" mà anh. La ̣ quá và cũng buồ n cười,
em nghe chi ̣ấ y tự hào, nói với cả nhà, "thủ kho to hơn thủ trưởng!"
Khang im lă ̣ng, ngồ i nghe. Ông hiể u cô em vơ ̣ cũ yêu quý cha con miǹ h chân thành. Nhà sử ho ̣c
Đă ̣ng Vũ Thanh Hương công bằ ng và thẳ ng thắ n. Đế n bây giờ Hương vẫn ở vâ ̣y với cô con gái
đô ̣c. Chồ ng Hương, mô ̣t si ̃ quan đă ̣c công hy sinh ở La ̣ng Sơn trong cuô ̣c chiế n tranh mô ̣t tháng
đẫm máu ở sáu tin̉ h biên giới phía Bắ c năm 1979 với Tầ u.
Biế t thêm sự thâ ̣t của Hoàng Anh, Khang vơ ̣i đi đươ ̣c rấ t nhiề u day dứt, muô ̣n phiề n, về những
tiế ng khóc tức tưởi của nàng trong phòng xử án, 89 phố Tây Sơn, khu Đố ng Đa ngày ấ y.
*
**
Cán bô ̣ đi B, lương để la ̣i cho gia điǹ h. Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh liñ h lương tháng của chồ ng và tham
gia đầ y đủ các cuô ̣c sinh hoa ̣t hô ̣i phu ̣ nữ. Mô ̣t miǹ h số ng bằ ng hai xuấ t lương, quen "rô ̣ng raĩ "
nàng cũng không dư dả lắ m. Như hầ u hế t các chinh phu ̣, Hoàng Anh năm nào cũng đa ̣t danh hiê ̣u
"Phu ̣ nữ ba đảm đang" trong nỗi xót thương của những người thân quen. Nàng còn trẻ quá mà phải
xa chồ ng!
Hoàng Anh biế t chung tình với chồ ng là con người trong sáng và cao quý. Nhưng tuổ i xuân của
người đàn bà không dài. Thể xác nàng và thói đời ngày nay không chấ p nhâ ̣n đức ha ̣nh. Khư khư
gìn giữ cái đa ̣o đức phong kiế n cổ hủ, là phải chiụ đựng tình cảnh cá treo, mèo nhiṇ đói. Phải quan
niê ̣m "tiǹ h yêu là số ng". Số ng thì phải yêu! Nó cũng là mô ̣t quyề n lơ ̣i, mô ̣t hưởng thu ̣ to lớn của
cái giố ng người.
Chiế n tranh dài quá! Bom đa ̣n không chỉ tàn phá phố phường, làng ma ̣c, giế t ha ̣i vô vàn sinh linh...
mà còn hủy hoa ̣i đế n đô ̣ tan nát và làm nhơ nhớp tâm hồ n con người!
*
**
Ông bà Đă ̣ng Vũ Chí Thành, Nguyễn Thi ̣Hoài tin rằ ng, người con rể kế Pha ̣m Phấ t khôn ngoan
xuấ t thân con nhà kẻ chơ ̣ và có cái thành phầ n giai cấ p cơ bản sẽ tiế n bô ̣ nhanh. Chân lý. Anh ta

sẽ đươ ̣c cấ t nhắ c, đề ba ̣t để trở thành mô ̣t cán bô ̣ lañ h đa ̣o kiể u mẫu. Thì bây giờ, Pha ̣m Phấ t đã là
lañ h đa ̣o của mô ̣t tổ công nhân, những mấ y chu ̣c người. Cái gì mà chẳ ng phải có tiế n triǹ h? Thấ p,
rồ i mới lên cao đươ ̣c chứ? Chân lý. Cán bô ̣ từng trải từ cơ sở, khi trở thành lañ h đa ̣o cao cấ p, đã
sẵn có kinh nghiê ̣m thực tế mới tránh đươ ̣c cái bê ̣nh giáo điề u rấ t nhiề u sai trái, lê ̣ch la ̣c. Đó cũng
la ̣i là mô ̣t chân lý khách quan. Thằ ng Pha ̣m Phấ t kiên tri,̀ giỏi chiụ đựng; nó giỏi tới mức chiụ câm
lă ̣ng hoàn toàn, khi biế t vơ ̣ mình có nhân tình, thâ ̣m chí biế t rõ vơ ̣ đẻ con hoang, cũng vẫn im thít!
Nó thấ m nhuầ n chữ "nhẫn" quá sâu sắ c! Hành xử như nó, hơ ̣p với quy luâ ̣t phát triể n của xã hô ̣i
hiê ̣n đa ̣i. Cán bô ̣ sẵn có cái tinh thầ n sắ t đá như thế , chỉ cầ n qua mô ̣t lớp lý luâ ̣n cao cấ p...
Ông Thành đang tiń h đường đi nước bước cho sự tiế n bô ̣ của chàng rể kế , bỗng nhiên đô ̣t tử vì
nhồ i máu cơ tim. Không may cho nhà lañ h đa ̣o tổ công nhân đường dây bưu điê ̣n. Hoa ̣n lô ̣ của anh
ta viñ h viễn chấ m dứt. Nhiề u lầ n Pha ̣m Phấ t ca cẩ m với Hoàng Anh, cái câ ̣u Q. chỉ ho ̣c hế t lớp
7/10 như tôi thôi đấ y. Bây giờ tự nhiên là tiế n si ̃ triế t ho ̣c, là cán bô ̣ cao cấ p đấ y! Tiề n của nhà ấ y,
ăn mấ y đời cũng không hế t đâu!
Thời kỳ đầ u đấ t nước đổ i mới, cơ quan it́ viê ̣c, tổ trưởng Pha ̣m Phấ t về nghỉ theo chế đô ̣ "mô ̣t cu ̣c".
Phấ t về mở công ty trách nhiê ̣m hữu ha ̣n, ý muố n phát triể n kinh tế theo kiể u thu nhâ ̣p giá tri thă
̣ ̣ng
dư. Viê ̣c ấ y thấ t ba ̣i. Anh ta ở nhà, ngày mấ y vòng đưa đón hai đứa con đi ho ̣c. Hy sinh đời bố ,
củng cố đời con. Nguồ n số ng của gia điǹ h, phó mă ̣c cho người vơ ̣ bác si ̃ thủ kho. Thủ kho to hơn
thủ trưởng, lo gi!̀
Ngay từ những năm đầ u tâ ̣p thể hóa và quố c hữu hóa nề n kinh tế ở miề n Bắ c, người ta đã thấ y
xuấ t hiê ̣n nga ̣n ngữ: "Giầ u thủ kho, no thủ trưởng"... Hoàng Anh đươ ̣c giao mô ̣t cái kho y cu ̣ và
thuố c men lớn nhấ t nước. Vâ ̣y nên Pha ̣m Phấ t không sơ ̣ gì vấ n đề sinh số ng của gia đình miǹ h là
có cơ sở. Núp dưới bóng quầ n thoa, ngày đủ ba bữa ăn nhàn ha ̣. Cũng là mô ̣t cách tồ n ta ̣i sung
sướng. Chồ ng không có kiế n thức và mấ t công viê ̣c, dù là công viê ̣c chân tay giản đơn, vẫn cứ là
cái tru ̣ cô ̣t trong nhà. Vơ ̣ con là gì, vẫn phải nương tựa vào "cô ̣t tru ̣" mà làm ăn. Đó cũng là mô ̣t
triế t lý nhân sinh. Hoàng Anh càng phải bám chă ̣t và nhờ câ ̣y vào ông cu ̣c trưởng vâ ̣t tư, bố đứa
con gái út, trong cuô ̣c sinh tồ n.
"Tôi sẽ lấ y mô ̣t ai đó, bấ t kể tuổ i tác, điạ vi,̣ nghề nghiê ̣p... Miễn đó là người đế n cầ u hôn tôi đầ u
tiên!" Hoàng Anh nói, sau tiế ng còi và loa báo yên, máy bay giă ̣c Mỹ đã bay xa... khi bác si ̃ Trầ n
Tử Khang đã bế Ly Ly trên tay và sắ p bước ra viñ h viễn khỏi căn phòng quen thuô ̣c với cả ba kẻ
khố n khổ . Khang nhớ từng từ, cả cái âm thanh lanh lảnh ấ y từ miê ̣ng nàng, như tiế ng kim khí va
đâ ̣p, co ̣ nghiế n vào nhau rơi đầ y tâm phế ông bỏng rát và găm vào sâu maĩ !
Đó là lầ n cuố i cùng hai me ̣ con Ly Ly nhìn thấ y mă ̣t nhau.
Nhiề u năm sau ngày ly hôn, nhiǹ la ̣i mố i quan hê ̣vơ ̣ chồ ng, Khang nhâ ̣n ra miǹ h cũng đã có những
sai lầ m.
Hầ u như Khang không đưa ví của mình cho vơ ̣ cầ m bao giờ. Anh sơ ̣ nàng buồ n và xót thương
chồ ng, khi thấ y cái ví ấ y luôn rỗng không. Những đồ ng lương tháng it́ ỏi, anh đã đưa hế t cho nàng.
Mổ mỗi ca đa ̣i phẫu, người mổ chiń h đươ ̣c bồ i dưỡng sáu hào, người phu ̣ bố n hào, người gây mê
và cha ̣y ngoài bằ ng nhau, ba hào. Khang không coi thường, nhưng anh không dám nhâ ̣n, bởi nghi ̃
mình đang là người đi ho ̣c. Cũng nhờ cô em Thanh Hương, Khang mới biế t Hoàng Anh cho rằ ng

chồ ng miǹ h giấ u giế m tiề n trực, tiề n phẫu thuâ ̣t, tiề n làm ngoài giờ, gây khoản "quỹ đen". Mổ và
trực liên miên như thế , chắ c chắ n phải đươ ̣c nhiề u tiề n lắ m!
Giá như nàng biế t tự tro ̣ng, giữ giǹ phẩ m giá, nâng cao nhân cách, ho ̣c thêm, trau dồ i nghề nghiê ̣p
sau khi từ bỏ cha con ông, lấ y đươ ̣c mô ̣t người chồ ng giỏi giang, tử tế ... để con gái Ly Ly đỡ phầ n
tủi hổ , đau buồ n?
Bây giờ, mái tóc Khang đã trắ ng quá nửa, ngày hưu trí đang đế n gầ n. Mố i quan hê ̣ với bác si ̃ Ngô
Thi ̣Ngân Hà ngày mô ̣t xấ u đi và chuyê ̣n lìa bỏ Trầ n Lam Khương làm ông càng không thể nguôi
ngoai đươ ̣c mố i tiǹ h đầ u đau khổ , dù chuyê ̣n Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh đã lùi rấ t sâu vào trong quá
vañ g.
Hỡi con yêu Ly Ly! Khi con lớn, hiể u biế t... thì cha con ta đã xa nhau nghiǹ trùng. Ta suố t đời yêu
thương con và không bao giờ đòi hỏi điề u gì. Nghi ̃ đế n con, ta quên hế t những gì me ̣ con đã xử sự
với cha con miǹ h không phải!
Chỉ còn rấ t it́ thời gian, ta đã trở thành mô ̣t ông già hưu tri;́ và rồ i sẽ ra người thiên cổ . Ta biế t phải
xử sự thế nào, với cái bóng đen khổ ng lồ quái di,̣ ngày đêm vác lưỡi hái đang leõ đeõ bước sau
lưng mình.
Ông ngồ i im phắ c như mô ̣t pho tươ ̣ng, Phiá trước là mă ̣t biể n hoàng hôn. Những ngo ̣n sóng lớn
ầ m ầ m xô ma ̣n con tầ u. Đấ t liề n đã hế t tầ m mắ t từ lâu, đảo Côn Lôn vẫn chưa nhiǹ thấ y. Trong
gió thổ i lồ ng lô ̣ng và cha ̣ng va ̣ng biể n khơi, hai bàn chân ông rời khỏi boong tầ u...
Biể n cả có khả năng dâ ̣p tắ t đươ ̣c ngo ̣n lửa thiêu đố t trong trái tim đau. Đã có lầ n ông ra thăm Côn
Đảo bằ ng tầ u thủy, đắ m miǹ h vào hoàng hôn ở giữa biể n trời. Người cựu chiế n binh già nghi ̃ đế n
mô ̣t cách tẩ u thoát khỏi bô ̣ xương khô ghê tởm.
Về đế n nhà, Ngân Hà mới bóc cái phong bì Bảo Hiên đưa cho miǹ h, lúc chia tay nhau ở sân bay
Nô ̣i Bài. Chỉ có mười triê ̣u Viê ̣t Nam đồ ng chẵn! Bảo Hiên vừa bán cái căn hô ̣ 1901, chung cư Đa ̣i
Phú Gia; trừ vố n, laĩ hẳ n hơn mô ̣t tỷ. Tình cảm và khôn khéo lắ m với chủ nhà, mình mới mua đươ ̣c
cho nó giá hời, la ̣i phải cha ̣y va ̣y giấ y tờ và trông nom cho những mấ y năm ròng ra,̃ vấ t vả... Vâ ̣y
mà, để trả công cho miǹ h, ba ̣n bè thân thiế t, Bảo Hiên són ra... Bản chấ t bủn xin̉ , mang tiń h truyề n
thố ng của ông cha nó, bây giờ mới bô ̣c lô ̣ rõ. Nhiề u đời, tổ tiên nhà cái con bầ n tiê ̣n, keo bẩ n Bảo
Hiên đề u là nông dân, cày sâu cuố c bẫm ở cái làng Cót, Cầ u Giấ y. Cũng tiế ng là dân Hà Nô ̣i gố c
đấ y, nhưng đời này qua đời khác, ho ̣ có làm nên công cán gì đâu? Bố me ̣ nó thơ ̣ tiê ̣n và nhân viên
bán rau quả mâ ̣u dich. ̣ Các anh trai, người sửa xe đa ̣p, người chữa xe máy; chi em ̣ gái thì ngồ i bán
cá, bán rau ở chơ ̣ Cầ u Giấ y và những cái chơ ̣ cóc xó xỉnh, bẩ n thiủ , bê tha. Như thế , là ho ̣ cũng đã
"tiế n hóa" hơn ông cha nhiề u lắ m. Làm sao hai vơ ̣ chồ ng ông bà công nhân la ̣i có cái cú đô ̣t biế n
di truyề n thế nào, nảy nòi ra đươ ̣c mô ̣t con bác si ̃ Bảo Hiên? Rồ i phải tiń h la ̣i với nó chuyê ̣n cái
căn hô ̣ chung cư 1901 ấ y.
Bảo Hiên ra sân bay Nô ̣i Bài và bay sớm. Ngân Hà biế t phải chờ lầ n tới ba ̣n về , nhưng vẫn ấ m ức
maĩ khôn nguôi. Đúng là nguồ n gố c, dòng dõi quyế t đinh... ̣ Vấ n đề di truyề n, vố n văn hóa cũng
như lề thói gia điǹ h có vai trò quan tro ̣ng tới nhân cách, phẩ m giá và tiń h tiǹ h con người. Sau nhiề u
thế hê ̣ cổ cày vai bừa, đế n đời cha me ̣ Bảo Hiên, ho ̣ mới ngoi ra đươ ̣c cái mă ̣t đường nhựa, để mở

mày mở mă ̣t với dân phố xá. Nó tham, thâ ̣m chí có uố ng nước cả că ̣n, ăn chó cả lông, cũng là
những chuyê ̣n dễ hiể u.
Đúng là nó khác mình từ cái mã di truyề n, cái thành phầ n xuấ t thân. Ngân Hà càng nghi,̃ càng so
sánh la ̣i càng bứt rứt, bực do ̣c. Theo nó sang Angola, ba ̣n gì thì ba ̣n, nó còn bắ t che ̣t miǹ h đế n mức
đô ̣ nào nữa ấ y chứ! Thói đời, ma cũ bắ t na ̣t ma mới. Cái bo ̣n buôn gian bán lâ ̣n gớm hơn nhiề u lầ n
ma quỷ! Lão Khang bảo, ông Mác viế t: "...Có mô ̣t trăm phầ n trăm lơ ̣i nhuâ ̣n thì, chúng bấ t chấ p
mo ̣i tô ̣i lỗi trên thế gian..."
Cái để Ngân Hà hañ h diê ̣n từ sau khi đấ t nước đổ i mới, về tri thức, ho ̣c vi ̣thì ít, mà chủ yế u là cơ
sở vâ ̣t chấ t của gia điǹ h, từ đời ông bà, cha me ̣ mình thì nhiề u. Ngay những năm cuố i thế kỷ 19,
ông nô ̣i Ngô Văn Đồ ng đã số ng ở Hà Nô ̣i, và sớm phát đa ̣t, giầ u có. Trước Cách ma ̣ng tháng Tám,
nhà nàng đã có những ba cái biê ̣t thự lớn, mấ y cái ô tô và nhiề u người ăn, kẻ ở...
"Người Hà Nô ̣i gố c", thường là lời giới thiê ̣u Ngân Hà hay dùng, để nói với những ai mới gă ̣p, về
mình. Mo ̣i người phải hiể u, nàng có "cha vàng, me ̣ ngo ̣c, chú bác đồ ng đen". Tiń h đế n Kim Thoa
và anh chi em ̣ con bác, con chú, con bá, con dì của nó, đã là đời thứ tư số ng ở giữa cái đấ t kinh kỳ
hoa lê ̣ này rồ i. Nàng như quên hẳ n cái thành phầ n "công nhân", mà mô ̣t thời quá ư khôn ngoan,
vấ t vả, tố n kém, khổ sở đủ đường, ông bà Cân - Châu mới giành giâ ̣t đươ ̣c.
Mô ̣t thời gian dài sau cải cách ruô ̣ng đấ t ở nông thôn, cải ta ̣o tư sản, cải ta ̣o công thương nghiê ̣p
tư doanh ở thành phố , người ta chỉ khoe nguồ n gố c, nế u ho ̣ sinh ra từ thành phầ n giai cấ p lao đô ̣ng
chân tay. Ho ̣ luôn kèm theo hai từ "trong sa ̣ch". Giai cấ p lao đô ̣ng trong sa ̣ch. Thành phầ n giai cấ p
cơ bản, trong sa ̣ch. Rấ t đỗi tự hào. Những người thuô ̣c "tầ ng lớp trên bẩ n thỉu" thường im lă ̣ng.
Không mấ y ai muố n nhắ c tới cái nguồ n cô ̣i xuấ t thân đã đươ ̣c khẳ ng đinh ̣ là "bóc lô ̣t", "tô ̣i ác" và
"xấ u xa" của gia điǹ h mình. Có người vì ước vo ̣ng không đươ ̣c như ý, sự nghiê ̣p không thể thành
đa ̣t, đã căm thù cả những kẻ sinh thành và dưỡng du ̣c miǹ h! Khả năng và ý chí có mà ho ̣ bi ̣chă ̣n
đứng la ̣i ở ngoài cửa tấ t cả các trường đa ̣i ho ̣c. Không ai muố n phô chuyê ̣n cha ông đã số ng trên
đấ t nước Viê ̣t Nam mà la ̣i giầ u có. Giầ u là bóc lô ̣t mồ hôi, nước mắ t, xương máu của quầ n chúng
lao đô ̣ng nghèo khổ . Nhà giầ u, đề u là đố i tươ ̣ng của cách ma ̣ng. Giầ u là những kẻ mang tô ̣i ác trời
không dung, đấ t không tha.
Những tên liń h quố c gia Viê ̣t Nam mà ta vẫn go ̣i là ngu ̣y và bo ̣n dõng, tề , tay sai giă ̣c Pháp xâm
lươ ̣c, bắ n giế t những người cô ̣ng sản và tàn sát đồ ng bào thì đươ ̣c khoan hồ ng, khi bỏ hàng ngũ
đich,
̣ hay bi ̣ta bắ t, hoă ̣c trở về quê sau hiê ̣p nghi ̣Generve 1954. Điạ ̣ chủ thì không. Dù điạ chủ có
công ủng hô ̣ cách ma ̣ng, ủng hô ̣ chiń h phủ Cu ̣ Hồ ; dù điạ chủ hay con cháu miǹ h đã tự nguyê ̣n gia
nhâ ̣p đảng cô ̣ng sản, hoa ̣t đô ̣ng phản đế phản phong quyế t liê ̣t, đã chế t anh dũng và trung thành,
vẫn phải chiụ tô ̣i với cán bô ̣ đô ̣i cải cách ruô ̣ng đấ t và ông bà nông dân.
Ông nô ̣i Ngân Hà, Ngô Văn Đồ ng làm vê ̣ si ̃ trong phủ thố ng sứ Bắ c kỳ. Gia điǹ h nàng ai cũng ý
thức đươ ̣c cầ n giữ kiń chuyê ̣n đó. Khi trong nhà có người phải làm lý lich ̣ ba đời, ông Đồ ng trở
thành nghiã quân của cuô ̣c khởi nghiã Yên Thế . Ngô Văn Đồ ng sớm lo ̣t vào sào huyê ̣t của giă ̣c,
hoa ̣t đô ̣ng tiǹ h báo, cung cấ p tin tức cho Đề Nắ m và Đề Thám... giúp nghiã quân Yên Thế đánh
thắ ng giă ̣c nhiề u trâ ̣n và tồ n ta ̣i suố t ba mươi năm trời. Công lớn lắ m chứ! Chiń h quyề n sở ta ̣i
nhiê ̣m kỳ nào cũng là chỗ hữu hảo, thân tiǹ h với gia đình ông bà Cân - Châu. Bản lý licḥ này khai
đúng sự thâ ̣t.

Từ khoảng mười năm cuố i thế kỷ hai mươi, những vấ n đề về lich ̣ sử, giai cấ p, cũng như tư tưởng
giai cấ p, đã đươ ̣c mo ̣i người nhiǹ nhâ ̣n mô ̣t cách biǹ h tiñ h, công bằ ng và đúng đắ n hơn. Đươc̣ thể ,
mô ̣t số ít người mới ngày nào còn phải đắ p điế m, che đâ ̣y, nay đã tự hào, hể hả về cái nguồ n gố c
phi vô sản hoă ̣c cái thành phầ n đã từng là đố i tươ ̣ng cách ma ̣ng của gia điǹ h miǹ h. Ho ̣ vênh vang,
hân hoan, say sưa... như mô ̣t thứ gì đươ ̣c ủ men trong rấ t nhiề u năm tháng, nay đã thành mô ̣t loa ̣i
rươ ̣u ma ̣nh tinh thầ n; nó bố c ra tê mê, mùi mẫn từ đầ u lưỡi ho ̣. Ho ̣ xem đó là cái tước hiê ̣u đẳ ng
cấ p cao quý, nổ i trô ̣i. Cũng có khi, chỉ là chuyê ̣n của những người khoác lác có mả, cố đánh bóng
ma ̣ kề n ông bà ông vải nhà miǹ h.
Cùng trào lưu đó, Ngân Hà luôn khoe rằ ng miǹ h có cái nguồ n gố c cao sang, đẳ ng cấ p quý tô ̣c. Hà
chơi thân với mấ y người nhờ cơ hô ̣i khoác đươ ̣c lên miǹ h cái mác quan chức, thương gia, trí thức
kiêm buôn lâ ̣u, hoă ̣c mưu mô và thừa cơ chiế m đoa ̣t... Ho ̣ trở thành mô ̣t lớp người nhiề u tiề n, và
ai cũng lên mă ̣t thươ ̣ng lưu. Trong số đó, có mấ y người quên ngay đươ ̣c cha me ̣ miǹ h vố n làm
thuê, cuố c mướn, cha ̣y chơ ̣ kiế m ăn từng bữa. Và ho ̣ kê ̣ch cỡm trên cái sân khấ u đời, cùng nhau
kiêu nga ̣o, vênh vang, coi khinh thiên ha ̣.
Cuô ̣c số ng văn minh phải đươ ̣c bô ̣c lô ̣ trên cả hai liñ h vực, vâ ̣t chấ t và tinh thầ n. Ngân Hà thích
hát và lúc nào cũng muố n đươ ̣c người khác khen miǹ h là mô ̣t tài năng quý hiế m, là trời phú cho
mô ̣t "gio ̣ng ca vàng". Trầ n Tử Khang nghe nàng, bao giờ cũng hế t sức chăm chú. Những ca khúc
của Phan Huỳnh Điể u, Thái Cơ, Nguyễn Tài Tuê ̣, dân ca Viê ̣t Nam và dân ca Nga... Ông bảo, chấ t
nghê ̣ si ̃ trong nàng đâ ̣m đà. Con người số ng vố n thiên vi.̣ Nhưng, hiǹ h như để đươc̣ thưởng thức
các nha ̣c phẩ m nổ i tiế ng, đúng với giá tri ̣của nó, thi thoảng, ông vẫn phải đế n Nhà Hát Lớn hoă ̣c
nghe các điã nha ̣c tuyể n của các nha ̣c si ̃ tài năng. Ông đă ̣c biê ̣t thích Văn Cao. Mỗi lầ n nghe, Khang
la ̣i có thêm mô ̣t cảm xúc khác la ̣, tươi mới. Các ca si ̃ chuyên nghiê ̣p thể hiê ̣n tuyê ̣t vời cái chấ t cô
đơn, tê tái, sâu lắ ng của Buồ n tàn thu, Thiên Thai, Suố i mơ... hoành tráng và hào hùng trong
Trường ca sông Lô, Tiế n về Hà Nô ̣i. Náo nức mà mơ mô ̣ng, đằ m thắ m, muôn đời trẻ trung ở Mùa
xuân đầ u tiên. Bản nha ̣c này không ồ n a,̃ mà vẫn dào da ̣t, sâu lắ ng. Văn Cao già nua, còm cõi, gầ y
guô ̣c như mô ̣t kẻ đói khổ cùng cực đang chố ng gâ ̣y cùng người vơ ̣ già đi giữa chơ ̣ hoa, trong không
khí khải huyề n, giai điê ̣u xuân nguyên ve ̣n, bấ t tâ ̣n, nghe ̣n ngào, nức nở, chứa chan ha ̣nh phúc.
Khang tiế c thầ m, bao năm tháng không thấ y Ngân Hà mô ̣t lầ n hát những ca khúc Văn Cao, Pha ̣m
Duy và Trinḥ Công Sơn.
Nàng giữ tố t những đồ lưu niê ̣m. Những con cá, con mèo, con gà bằ ng gỗ, bằ ng bông, bằ ng sứ, to
nhỏ đủ loa ̣i, người cha mua cho, từ khi nhỏ tuổ i. Ông Cân mấ t đã lâu, Ngân Hà vẫn nhớ rõ từng
kỷ vâ ̣t ấ y. Nhưng cái món bún mắ m tôm, không hiể u nàng thừa hưởng sở thích ấ y từ đâu? Ông bà
Cân Châu đề u sơ ̣. Mắ m tôm, mắ m cáy... trời a ̣, ră ̣t những thứ của người biǹ h dân, dâ ̣y mùi bờ baĩ ,
quê kê ̣ch, nâu sồ ng.
Hôm nay, Hà tỏ vẻ bực bô ̣i. Nàng nói với ông Khang, ngồ i hát karaoke trong phòng đông người,
mà cái thằ ng vu ̣ trưởng cứ thò tay sờ mó, nắ n bóp em... Nó ghé tai em mấ y lầ n ga ̣ gẫm đi nhà nghỉ.
Chẳ ng có ai la ̣ những chuyê ̣n như thế ở thời buổ i này. Những người ấ y, ở bấ t cứ đâu mà không
tính bài bướm ong, chim chuô ̣t? Ho ̣ tự thấ y miǹ h không thiế u những khả năng hấ p dẫn đàn bà: điạ
vi,̣ chức tước, tiề n ba ̣c và sức lực cơ bắ p đàn ông sung mañ ... Và, trong giới phu ̣ nữ cũng nhan
nhản những kẻ, không chỉ bán trôn nuôi miê ̣ng, mà còn biế t tâ ̣n du ̣ng nó để làm giàu. Ngoài sinh

viên nghèo cầ n tiề n ăn, tiề n thuê nhà ở, nô ̣p ho ̣c phi,́ lo lót thầ y cô, tiế p đaĩ ba ̣n bè... mà cha me ̣
nghèo không cung cấ p đủ. Buôn phấ n bán hương là dễ kiế m tiề n hơn cả. Người ta còn thấ y it́ nữ
cán bô ̣ thành đa ̣t, nhờ biế t sử du ̣ng cái "vố n tự có" của mình mô ̣t cách quyế t liê ̣t và hiê ̣u quả, cho
đế n ngày ca ̣n kiê ̣t chức năng của nó. Đây đó, những người đe ̣p, người mẫu, nghê ̣ si.̃ .. trở thành
điế m cao cấ p. Không it́ công nhân, viên chức kiêm nghề cave công sở.
*
**
Ngô Văn Đồ ng sinh ra trong mô ̣t gia điǹ h nông dân nghèo. Không chiụ đươ ̣c cái phâ ̣n ba ̣ch đinh,
năm 19 tuổ i, từ vùng quê Phú Thi,̣ Đồ ng tim ̀ đế n Hà Nô ̣i kiế m ăn. Không biế t ho ̣c hành thế nào,
Đồ ng có thể đo ̣c hiể u những giấ y tờ đơn giản, khi đủ thời gian đánh vầ n và nhâ ̣n mă ̣t chữ. Đế n kỳ
khám thẻ, Đồ ng cùng khá đông người bi đô ̣ ̣i xế p Tây bắ t giam vào Sở Cẩ m, vì không những không
có "thẻ thuế thân" mà còn không cả "thẻ cư trú". Đó là những năm sau khi thực dân Pháp cướp
đươ ̣c Hà Nô ̣i lầ n thứ hai chưa lâu. Ho ̣ đề u bi pha
̣ ̣t tiề n, pha ̣t lao đô ̣ng công ích và "ăn" dùi cui că ̣c
bò.
Chánh cẩ m Hà Nô ̣i, người Pháp, thấ y Đồ ng có dáng mô ̣t lực si ̃ sức vóc, la ̣i ma mañ h, nói nhanh
đươ ̣c tiế ng Pháp bồ i. Hắ n đưa Đồ ng đi ho ̣c võ và dùng làm vê ̣ si ̃ cho viên thố ng sứ Bắ c kỳ, Saint
Chaffray. Đồ ng lấ y vơ ̣ muô ̣n, sinh cũng muô ̣n chỉ có mô ̣t người con trai. Không đi nhà săm, cũng
không lang cha ̣... Đồ ng bỗng nhiên mắ c bê ̣nh lâ ̣u rấ t nă ̣ng: Đái buố t, lỗ đái chảy mủ dầ m dề , tinh
hoàn xưng to rồ i sau teo la ̣i, nhỏ xiú , chỉ còn bằ ng mô ̣t ha ̣t la ̣c. Cha ̣y chữa cả hai vơ ̣ chồ ng, tố n
kém mấ t nửa cơ nghiê ̣p, mới yên. Bê ̣nh khỏi, nhưng hế t khả năng sinh đẻ... Ngô Văn Đồ ng mong
đứa con đô ̣c ho ̣c hành đế n đầ u đế n đũa. Nhưng ông không đươc̣ như nguyê ̣n. Người cha Ngân Hà,
Ngô Văn Cân vừa ngấ p nghé vào bâ ̣c tú tài, đã bỏ ho ̣c lấ y vơ ̣. Tuy thế , Cân cũng đo ̣c thông, nói
tha ̣o tiế ng Pháp. Ông thích kinh doanh và cùng với người vơ ̣ đã thành công trong liñ h vực này.
Vố n liế ng ban đầ u là nhờ bố me ̣. Ngô Văn Đồ ng kiế m đươ ̣c khá nhiề u tiề n, trong những chuyế n
apphe hàng lâ ̣u khắ p Đông Dương, với danh nghiã là người của phủ thố ng sứ. Hơn thế , Đồ ng còn
kế t giao với mấ y người ở phủ toàn quyề n, ngươ ̣c xuôi, vào Nam ra Bắ c cả hơn hai chu ̣c năm ròng.
Ngô Văn Cân thừa hưởng mô ̣t gia tài kha khá. Trước Cách ma ̣ng tháng Tám nhiề u năm, bố me ̣
Ngân Hà đã có mô ̣t xưởng sản xuấ t giầ y dép, mô ̣t cửa hàng vàng ba ̣c. Sau khi chiń h phủ Cu ̣ Hồ
rời Hà Nô ̣i lên Viê ̣t Bắ c, thực hiê ̣n "trường kỳ kháng chiế n", ông bà Cân Châu có thêm cơ sở bán
buôn vải vóc tơ lu ̣a và có cổ phầ n ở nhà máy sản xuấ t đồ hô ̣p Hải Phòng nữa. Không rõ những xí
nghiê ̣p này phu ̣c vu ̣ quân đô ̣i xâm lươ ̣c và quan chức binh liń h quố c gia Viê ̣t Nam thế nào? Chuyê ̣n
đó, hoàn toàn đươ ̣c mo ̣i người trong gia đình Ngân Hà giữ kín.
Dân Hà Nô ̣i xầ m xì khắ p nơi, về cuô ̣c chiế n của Viê ̣t Minh với quân Pháp và quân đô ̣i Quố c gia
Bảo Đa ̣i. Viê ̣t Minh không những thắ ng lớn, mà thắ ng liên tiế p. Nhờ mấ y gia đình trí thức cảm
tình với chiń h phủ Cu ̣ Hồ , ông bà Cân - Châu gă ̣p và làm thân với những cán bô ̣ Viê ̣t Minh hoa ̣t
đô ̣ng nô ̣i thành. Ho ̣ biế t từ những năm năm mươi, trên biên giới Cao - Bắ c - La ̣ng, ở Tây Bắ c, ở
Nam Bô ̣, rồ i Biǹ h Tri ̣ Thiên, ngay cả đường số 5 trên đấ t Hưng Yên và Hải Dương... Ghê gớm
hơn, các sân bay Ba ̣ch Mai, Gia lâm, Cát Bi và Tân Sơn Nhấ t cũng bi ̣ quân ông Giáp tấ n công!
Quân Pháp và lính quố c gia thua to. Tầ ng lớp trí thức Hà Nô ̣i nhâ ̣n đinh,
̣ nhấ t đinh
̣ Pháp sẽ thua
hẳ n. Chính quyề n Bảo Đa ̣i, Bửu Lô ̣c sẽ phải đổ . Dù quố c gia Viê ̣t Nam đã có đế n hơn ba chu ̣c

nước trên thế giới công nhâ ̣n. Thời cuô ̣c có thể đổ i thay trong cái chớp mắ t. Nhiề u đêm, hai ông
̣ ̀ quân sự ở Viê ̣t Nam. Sau đó, bà Châu tim
bà thức trắ ng, bàn tiń h về cu ̣c diê ̣n chiń h tri va ̀ mua công
phiế u kháng chiế n, mô ̣t viê ̣c làm yêu nước, ủng hô ̣ chính phủ Cu ̣ Hồ . Cũng khá muô ̣n, nhưng còn
hơn không. Có khi bà Kim Châu đưa tiề n, mà không nhâ ̣n phiế u. Mấ t chút it́ , bằ ng cái móng tay
cho cá nhân cán bô ̣ Viêt Minh nằ m vùng, còn hơn là sau này mấ t hế t. Không chừng mấ t cả của lẫn
người, cả chì lẫn chài... Cán bô ̣ Viê ̣t Minh từ rừng rú hay nhà quê lẩ n vào thành phố , làm gì có
tiề n? Biế u tiề n, nuôi ăn và bảo vê ̣ ho ̣, là đồ ng nghiã với ủng hô ̣ và đi theo cách ma ̣ng rồ i.
Ông bà Cân Châu đươ ̣c cán bô ̣ Viê ̣t Minh giác ngô ̣; hiể u rõ tiế n triǹ h cách ma ̣ng Viê ̣t Nam. Thiê ̣t
ha ̣i khá lớn nhưng hai người khôn khéo bán sớm các biê ̣t thự, ô tô, xưởng giầ y, cửa hàng vàng ba ̣c,
công ty vải tơ lu ̣a và cổ phầ n nhà máy đồ hô ̣p Hải Phòng trước ngày giải phóng Hà Nô ̣i. Của đau
con xót nhưng ông bà quyế t tâm giải tán người ăn kẻ ở, ta ̣o ra mô ̣t kich ̣ bản phá sản vì chế đô ̣ thực
dân tham tàn, đô ̣c ác và cái chiń h phủ quố c gia bù nhiǹ , phản đô ̣ng bán nước, ha ̣i dân. Cả hai ông
bà đề u trở thành người đi làm công ăn lương, những thành viên của giai cấ p công nhân.
Nước Pháp thua trâ ̣n Điê ̣n Biên Phủ. Hiê ̣p đinh ̣ Giơ ne vơ đươ ̣c ký kế t. Quân Pháp và chính quyề n
cùng quân đô ̣i quố c gia Viê ̣t Nam rút về phiá nam vi ̃ tuyế n 17. Chiń h phủ Viê ̣t Minh thiế t lâ ̣p hê ̣
thố ng nhà nước xã hô ̣i chủ nghiã trên nửa nước. Gia điǹ h Ngân Hà di chuyể n nhà ở nhiề u lầ n, bỏ
xa những đường phố cũ. Đế n đâu, ông bà Cân Châu cũng chỉ ở trong mô ̣t ngôi nhà nhỏ bé và đề u
nhanh chóng trở thành những người thân thiế t của các đồ ng chí cán bô ̣ cơ sở. Ho ̣ cũng không quên
đi la ̣i với những đồ ng chí quen biế t từ trước.
Theo cách nói của người xưa, ông bà Ngô Văn Cân và Hoàng Thi Kim ̣ Châu có phúc. Ho ̣ hơn hẳ n
ông bà cha me ̣ miǹ h. Giầ u có hơn, la ̣i sinh nở đế n bẩ y lầ n. Đã thế , với chế đô ̣ nào gia đình ông bà
cũng có của ăn của để và số ng biǹ h yên. Đàn con khoẻ ma ̣nh, đươ ̣c ho ̣c hành và có nghề nghiê ̣p
tố t. Không kể hai người chế t yể u, Ngân Hà là con thứ tư.
Trong năm anh chi ̣em, chỉ mô ̣t mình Hà long đong về đường nhân duyên.

Kỳ 11
Đã la ̣i là mùa xuân.
Mùa xuân của bố n năm sau, ngày Ngô Thi Ngân ̣ Hà đế n vùng rừng núi Hoà Bình. Đã có thêm mấ y
người đàn ông cầ u hôn nàng. Nhiề u lầ n, tưởng như sắ p cưới đế n nơi. Thế mà rồ i vẫn cứ không
thành.
Mỗi người đàn ông đế n với miǹ h, Ngân Hà đề u nhớ tới những cuô ̣c ân ái đã qua, nhớ tới Bảo
Long. Và nàng không thể không nhớ anh Tài. Đương nhiên, Tài là mô ̣t hấ p dẫn giới tính sét đánh,
có mô ̣t không hai. Bảo Long là người đàn ông đầ u tiên hứa hôn với nàng, và đã có lễ ăn hỏi. Gia
điǹ h cán bô ̣ cao cấ p, còn anh ta là bác si,̃ nên Hà vẫn có thể nói về câu chuyê ̣n tiǹ h duyên lỡ dở ấ y
mà không phải xấ u hổ , không ngươ ̣ng. Dáng người Long cao, thanh tú. Khuôn mă ̣t đe ̣p, mũi thẳ ng
và đôi mắ t to màu nâu, ướt át, mơ màng. Hà thích anh khéo ăn nói, và luôn để tâm đế n viê ̣c cư xử
với những người xung quanh, không làm mô ̣t ai mấ t lòng. Khi yêu nhau, Ngân Hà mới là sinh viên
năm thứ nhấ t. Bảo Long ra trường đã đươc̣ hai năm. Anh là bác si ̃ chuyên khoa giải phẫu bê ̣nh,
công tác pháp y ở ngành công an. Nữ sinh viên đa ̣i ho ̣c y khoa, đươ ̣c nhà trường khuyên không lấ y
chồ ng trong ba năm đầ u. Tuổ i trẻ phải dành công sức và thời gian ho ̣c tâ ̣p, rèn luyê ̣n và phấ n đấ u
cho lý tưởng của Chủ nghiã xã hô ̣i cao đe ̣p. Sinh viên ngày nay, rồ i ra, là cán bô ̣ thời đa ̣i, nhấ t đinh
̣
là phải vừa hồ ng vừa chuyên; chỉ đươ ̣c kế t hôn từ năm thứ tư trở đi. Ai cũng hiể u chủ trương đó
là mô ̣t quy đinh,̣ buô ̣c phải chấ p hành.
Đô ̣t ngô ̣t Bảo Long có lê ̣nh tâ ̣p trung đi chiế n trường B. Ngân Hà và mo ̣i người trong cả hai nhà
đề u sửng số t. Bác si ̃ chuyên khoa giải phẫu bê ̣nh chỉ làm y pháp, hoă ̣c công tác ở khoa giải phẫu
bê ̣nh, mổ xác tìm nguyên nhân của những cái chế t, hoă ̣c giảng da ̣y ở đa ̣i ho ̣c y khoa. Vì đấ t nước
có chiế n tranh, Bảo Long mới cho ̣n cái chuyên khoa có chữ "Đa ̣i Tho ̣" ấ y. Không ngờ...
Dù cho duyên phâ ̣n không thành, Ngân Hà vẫn giữ nguyên ve ̣n kỷ niê ̣m của miǹ h với Bảo Long
trong cái ổ lá rừng khô, ca ̣nh con suố i nhỏ nước trong leo lẻo có cái tên nghe la ̣ tai, suố i Nút.
Những lời tâm huyế t trước lúc chia xa, mà nơi người yêu đi tới, là mă ̣t trâ ̣n, là bom đa ̣n, là những
cuô ̣c chiế n đấ u, là bắ n giế t, là thương vong, chế t chóc... Khi còn ngồ i bên nhau, đã thấ y vô cùng
lo lắ ng và thương tiế c chàng. Bảo Long có thể bi thương
̣ tâ ̣t, có thể mấ t chân, mấ t tay. Và, có thể ...
hy sinh tiń h ma ̣ng lắ m chứ! Từ bấ y đế n nay, đấ t nước hòa bình, thố ng nhấ t nhiề u năm rồ i, nàng
vẫn không sao quên đươc̣ mo ̣i chuyê ̣n liên quan đế n anh. Ngay những điạ danh, nơi anh tâ ̣p trung
huấ n luyê ̣n để vươ ̣t Trường Sơn, Ngân Hà cũng vẫn còn nhớ: Baĩ Nai, Suố i Nút, núi Mũi Trâu,
Hang Nước... Và Trường 105.
Cái thung lũng Bảo Long đế n tâ ̣p trung ho ̣c tâ ̣p chính tri va
̣ ̀ rèn luyê ̣n thể lực đươ ̣c đă ̣t tên là Trường
105. Vì sao là 105? Bảo Long không biế t. Những gì không thiế t thân, anh chẳ ng tìm biế t ta ̣i sao
mà làm gi.̀ Thung lũng và cái trường bí mâ ̣t ấ y, Hà không biế t bên trong nó thế nào. Hai đứa ngồ i
với nhau trong rừng cây râ ̣m ra ̣p và dây leo nhằ ng nhit,̣ um tùm. Theo tay chỉ của Bảo Long, Ngân
Hà chỉ thấ y phiá xa mô ̣t dãy núi đá xanh xẫm. Rừng trải rô ̣ng đế n tâ ̣n quố c lô ̣ 6 và bờ suố i Nút,
nơi nàng đang ngồ i với chàng. Cây rừng trùm hầ u kiń mă ̣t nước. Long bảo, trường ở phiá sau dãy
núi xanh ấ y.

Mô ̣t vùng đấ t bằ ng phẳ ng khá rô ̣ng, đươ ̣c bao bo ̣c bởi daỹ Mũi Trâu. Ra vào thung lũng, qua mô ̣t
cái hang duy nhấ t xuyên ngang chân núi. Trước kia, hang Nước chỉ có mô ̣t cửa. Công binh đã nổ
mìn, khai thông phiá trong, để làm đường vào. Nó có thể chứa đươ ̣c cả mấ y nghìn con người. Núi
đá, vẫn có cây xanh mo ̣c kiń và cả hai vách gầ n như dựng đứng. Người ta vẫn tim ̀ ra những con
đường dê rừng và thú hoang ngày đêm đi la ̣i. Phiá sau thung lũng là những quả đồ i cao, thấ p, nhấ p
nhô bao quanh. Ngoài điạ hình hẻo lánh, kín đáo, núi cao đồ i thấ p trời cho, nhà trường cho đắ p
thêm những u ̣ đấ t với nhiề u bâ ̣c cao dầ n ngay trước cửa những căn nhà tre lá của ho ̣c viên. Đấ y là
trường 105. Trung tâm rèn luyê ̣n chiń h tri,̣ thể lực và tinh thầ n cho cán bô ̣, chuẩ n bi ̣ "Xẻ do ̣c
Trường Sơn đi cứu nước". Đang trong cảnh số ng thiế u thố n, kham khổ , nhiề u người phấ n khởi về
chuyê ̣n ăn uố ng ở đây. Ngày ba bữa ngon, bổ và no. Bảo Long không để ý tới bế p núc, bởi viê ̣c
tâ ̣p luyê ̣n nă ̣ng nề và anh có nhiề u lo nghi ̃ tới cuô ̣c vươ ̣t Trường Sơn sắ p tới. Giai đoa ̣n đầ u, mỗi
sáng Bảo Long xế p vào ba lô của miǹ h tám viên ga ̣ch chi.̉ Anh cùng mo ̣i người trèo lên đi xuố ng
các u ̣ đấ t trước lán, rồ i loanh quanh trong mă ̣t bằ ng thung lũng. Đã nă ̣ng, nhưng mo ̣i người vẫn
vừa đi vừa có thể chuyê ̣n trò. Chuyê ̣n chiế n trường A, chiế n trường B và chiế n trường C. Có người
bảo, rồ i ra, ta còn phải giải quyế t nố t cả chiế n trường D nữa. Liń h Thái Lan cũng tham chiế n, bắ n
giế t đồ ng bào miǹ h dã man lắ m. Nhiề u máy bay, cả B52 đánh phá miề n Bắ c, cấ t cánh từ Cò Ra ̣t
và U ta pao. Ho ̣c viên là dân thành phố như Bảo Long rấ t ít. Số đông là người nông thôn. Không
thấ y ai nhắ c về làng xóm, gia điǹ h, vơ ̣ con, bố me ̣ mình ở quê nhà thế nào. Thu hoa ̣ch ở hơ ̣p tác
xã mấ y vu ̣ mùa màng gầ n đây liên tiế p thấ t bát; mỗi công chỉ đươ ̣c mô ̣t la ̣ng đế n mô ̣t la ̣ng rưỡi
thóc tươi. Có nơi ở Kim Thành Hải Dương, làm theo chỉ thi "gieo ̣ thẳ ng" của trên, mấ t trắ ng. Quê
nhà đói lắ m. Ho ̣ đề u giấ u kín. Nói ra, sơ ̣ bi ̣ghi vào lý lich
̣ là dao đô ̣ng ý chí, là không yên tâm, là
tung tin xấ u, là phản tuyên truyề n, là không mô ̣t lòng mô ̣t da ̣ lên đường chiế n đấ u. Không ai muố n
mình bi ̣đánh giá thấ p về tinh thầ n xả thân cho cách ma ̣ng. Ai cũng tỏ rõ ý chí sẵn sàng ra đi, sẵn
sàng chiế n đấ u. Đã không sơ ̣ hy sinh thân mình ngoài mă ̣t trâ ̣n, còn lo gì đươ ̣c cho cha me ̣ vơ ̣ con
và những người thân đang ở quê hương bản quán? Đành phó mă ̣c ho ̣ cho giời, cho cán bô ̣ xa,̃ đô ̣i
trưởng đô ̣i phó sản xuấ t và các ông bà quản tri ̣hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p.
Số ga ̣ch đeo trên vai tăng dầ n. Cán bô ̣ khung kèm sát. Nhấ t đinh
̣ phải đa ̣t con số quy đinh
̣ là hai
mươi lăm viên trong giai đoa ̣n cuố i. Long ngã dúi du ̣i khi đưa cái ba lô nă ̣ng quá sức ấ y lên vai.
Vâ ̣y mà, nhiề u người nêu cao tinh thầ n, mang đươc̣ đế n ba chu ̣c viên chẵn!
Bước hai, Long cùng đồ ng đô ̣i đeo ga ̣ch, chố ng gâ ̣y, vươ ̣t những ngo ̣n đồ i. Vươ ̣t đồ i thấ p trước,
đồ i cao sau.
Và cuố i cùng, bước ba, theo con đường dê rừng lên đin̉ h núi Mũi Trâu. Mới leo đươ ̣c mô ̣t quañ g
ngắ n, Long đã thở giố c, mồ hôi đầ m đià ; mấ y lầ n suýt nhào xuố ng từ lưng chừng núi...
Tấ t cả những người đế n tâ ̣p trung ở trường 105, cùng với Bảo Long, đề u đáng trân tro ̣ng, kiń h
phu ̣c. Ngân Hà biế t cái lỗi của mình nên viê ̣c im lă ̣ng và đổ i thay của Bảo Long không nă ̣ng nề .
Hà không giâ ̣n. Yêu mà không lấ y nhau, cũng là chuyê ̣n thường tiǹ h ở đời. Cứ coi như Long đã
hy sinh trong cuô ̣c kháng chiế n chố ng Mỹ như bao người khác. Anh Tài, cũng biê ̣t tăm hơi. Những
ai còn số ng trở về ? Không biế t. Mô ̣t vùng đấ t cổ nhỏ bé, mô ̣t cái trường im lim ̀ , cửa ra vào là mô ̣t
cái hang đá bí ẩ n, mang tên mô ̣t con số bí ẩ n, và nó cũng cấ t giấ u nhiề u bí mâ ̣t maĩ maĩ . Với nàng,
Hoà Biǹ h là mô ̣t vùng đấ t cổ linh thiêng. Đấ t nước đã trải qua nhiề u thời kỳ chố ng ngoa ̣i xâm.
Thêm cuô ̣c kháng chiế n chố ng My.̃ Bao nhiêu con người ưu tú đã tới đây. Rồ i từ đây ra đi? Chiế n

tranh khố c liê ̣t thế , không it́ người trong số ho ̣ đã hiế n dâng Tổ Quố c mô ̣t phầ n hay cả tiń h ma ̣ng.
Linh hồ n các anh bấ t tử nhâ ̣p cùng khí thiêng sông núi, hồ n cố t tổ tiên bao lớp cháu con Hồ ng La ̣c,
góp phầ n làm nên sừng sững mô ̣t khí phách dân tô ̣c.
Ngân Hà giỏi suy diễn, liên tưởng. Nàng vố n nhiề u mơ mô ̣ng khoáng đa ̣t. Mô ̣t tư chấ t it́ có ở phu ̣
nữ.
Trước ngày Bảo Long tâ ̣p trung đi B, bố me ̣ anh sang nhà Ngân Hà. Ho ̣ mang tới vài chu ̣c tay trầ u,
buồ ng cau, mấ y gói trà Hồ ng Đào và chu ̣c bao đủ loa ̣i thuố c lá Thăng Long, Trường Sơn, Tam
Đảo, Điê ̣n Biên, Tam Thanh bao ba ̣c. Bà me ̣ Bảo Long mua bằ ng sổ cửa hàng Nhà Thờ. Tiêu
chuẩ n của người chồ ng vu ̣ trưởng. Đó là cái lễ điń h hôn. Thời đấ t nước chiế n tranh, nó cũng có
thể coi là mô ̣t lễ ăn hỏi. Thủ tu ̣c và nô ̣i dung quá đơn giản, so với tu ̣c lê ̣cũ của người Hà Nô ̣i, trong
những năm tháng hòa bình. Nhà trai nhà gái gă ̣p nhau, tay bắ t mă ̣t mừng, thân tình, vồ n va.̃ Thôi
thì thời buổ i đấ t nước chiế n tranh, ông bà xá cho những thiế u xót, khuyế t điể m... Hai nhà ta trồ ng
cây chung, thương con ngon của. Chúng tôi thông cảm, bên ông bà gia điǹ h cán bô ̣, cái gì cũng có
giới ha ̣n ở chế đô ̣, tiêu chuẩ n... Ai cũng nói, chỉ mong con cái miǹ h toa ̣i nguyê ̣n và vuông tròn
ha ̣nh phúc.
***
Ngân Hà đòi xem, nhưng Tài không đưa chứng minh thư. Anh bảo, bí mâ ̣t quân đô ̣i... Nàng vẫn
ghi tên, điạ chỉ của mình cho Tài, he ̣n gă ̣p la ̣i nhau sau ngày chiế n thắ ng.
Quá trưa, nàng mới gă ̣p Bảo Long.
- Anh không đi B nữa, đươ ̣c không? - Ngân Hà hỏi người yêu, trong nước mắ t giàn giu ̣a.
- Không đươ ̣c đâu. Quay về , thì ho ̣ sẽ bắ t anh đi cải ta ̣o mấ t. Cải ta ̣o, nghiã là đi tù, là bi ̣khai trừ
đảng. Đó là mô ̣t chuyê ̣n khủng khiế p. Và cái bằ ng bác si ̃ cũng không còn nữa. Thà chiụ mấ t mát,
hy sinh cá nhân. Bố và me ̣anh, cả hai, cũng không cho phép con trai phản bô ̣i đảng của miǹ h. Ông
bô bà viṭ "bôn" lắ m. Hơn nữa, ông cu ̣ cũng biế t viê ̣c con trai đi B là mô ̣t thử thách với miǹ h, ngõ
hầ u lên chức thứ trưởng. Anh cũng rấ t muố n sang năm em lên Y bố n, ta cưới nhau, ngày đêm có
vơ ̣ có chồ ng... Nhưng tổ chức đã quyế t đinḥ thì không thể tránh. Anh đã đế n trường 105 này mà
còn "bê quay", thì cả nhà đề u "ra tóp" hế t. Thì sự nghiê ̣p cũng như danh dự cá nhân, danh dự gia
đình mà "cu ̣ Khố t" đã dày công ta ̣o dựng, đề u sẽ đổ ra sông biể n sa ̣ch trơn. Phải gương mẫu, phải
hy sinh, em a ̣!
- Hay miǹ h cưới xong rồ i anh hãy đi?
- Cũng không kip̣ nữa. Bây giờ anh xin cưới vơ ̣ cũng sẽ bi ̣lañ h đa ̣o coi không khác gì mô ̣t kẻ đào
ngũ. Cưới, không những không có thời gian, la ̣i bi ̣ ho ̣ đánh giá mình ham muố n hưởng thu ̣. Mà
theo ho ̣, ai đã thić h hưởng thu ̣, thì mấ t hế t tinh thầ n tiế n công Cách ma ̣ng. Lấ y đâu ra sức ma ̣nh
chiế n đấ u? Người ta yêu cầ u, bấ t cứ ai đươc̣ đào ta ̣o ở Trường 105, đề u phải biế t và sẵn sàng xả
thân vì sự nghiê ̣p Cách ma ̣ng vi ̃ đa ̣i! Từ đây, ít ngày nữa anh lên đường ngay. Có đươ ̣c về qua nhà
nữa đâu. Còn em, mới Y3, nhà trường cũng không cho cưới kia mà?
Ngân Hà tấ m tức khóc. Bảo Long ngồ i, hai tay ôm đầ u.

- Chiế n thắ ng... Anh... Anh về ngay Hà Nô ̣i... với em, anh nhé. Lúc nào... lúc nào em cũng nhớ
thương anh! - Nàng ôm lấ y cổ Bảo Long và du ̣i cái mă ̣t đẫm nước mắ t của miǹ h vào cổ và mă ̣t
chàng.
- Nhấ t đinh
̣ rồ i. Anh hứa. Quân Mỹ và chư hầ u đã rút hế t. Chắ c ta thắ ng ngu ̣y Thiê ̣u Kỳ cũng
nhanh.
Ngân Hà khóc òa. Bảo Long hố t hoảng đưa tay biṭ chă ̣t miê ̣ng nàng. Trong rừng râ ̣m la ̣i xa đường,
anh vẫn sơ ̣ có người phát hiê ̣n.
Hà nấ c nghe ̣n.
***
Người cầ u hôn Ngân Hà lầ n này hơn nàng nhiề u tuổ i, bác si ̃ Nguyễn Quý Thân. Ông làm viê ̣c
ngay ở khoa Nô ̣i bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Thứ nhấ t cự ly thứ nhì cường đô ̣. Tuy tuổ i đã cao, mà ông
chưa kế t hôn lầ n nào. Cũng không thấ y ông có mố i quan hê ̣ thân thiế t với ai trong bê ̣nh viê ̣n này.
Từ vài tháng rồ i, sáng nào giao ban viê ̣n ở hô ̣i trường lớn, Ngân Hà cũng thấ y Thân đế n ngồ i ca ̣nh
mình. Vừa tới, ông đã dúi ngay vào tay nàng, mô ̣t mảnh giấ y trắ ng gấ p nhỏ. Trong đó, ông ve,̃
hôm nay mô ̣t con mèo ngồ i vuố t râu, ngày sau con thỏ đứng bằ ng hai chân sau, vênh mă ̣t, vể nh
râu... buổ i khác, đôi chim bồ câu ngâ ̣m chung mô ̣t nhành hoa nở. Tấ t cả đề u có mô ̣t vẻ ngô ̣ nghiñ h,
khêu gơ ̣i. Ơ! Trông cái người cao tuổ i, khù khi,̀ củ mỉ cù mì, mà cũng có hoa tay cơ đấ y! Ông này
có tài lẻ? Người khéo tay, thì vơ ̣ con đươ ̣c nhờ câ ̣y nhiề u đây. Sau đơ ̣t tă ̣ng tranh các con vâ ̣t và
hoa lá, bác si ̃ Thân gửi tă ̣ng Ngân Hà những câu thơ hay:
Đêm mưa làm nhớ không gian,
Lòng run thêm la ̣nh nỗi hàn bao la ...
Tai nương nước gio ̣t mái nhà
Nghe trời nă ̣ng nă ̣ng, nghe ta buồ n buồ n
Nghe đi rời ra ̣c trong hồ n
Những chân xa vắ ng dă ̣m mòn lẻ loi...
Mỗi lầ n nhâ ̣n mô ̣t mẩ u giấ y, Ngân Hà chỉ thấ y có hai câu thơ. Ba ngày chắ p la ̣i, cũng chưa đủ bài.
Duy nhấ t mô ̣t lầ n Thân chép bố n câu, cũng vẫn dở dang. Sau này, khi đã ly di chộ̀ ng, Ngân Hà rêu
rao khắ p nơi, không có viê ̣c gì Nguyễn Quý Thân làm đươ ̣c tro ̣n ve ̣n:
Sắ c trời trôi nha ̣t dưới khe;
Chim đi, lá ru ̣ng, cành nghe la ̣nh lùng.
Sầ u thu lên vút, song song
Với cây hiu qua ̣nh, với lòng qua ̣nh hiu.

Liế c qua, Ngân Hà biế t ngay là thơ Huy Câ ̣n. Thân cho ̣n, chỉ những câu buồ n. Ngân Hà đô ̣ng lòng.
Anh ta cũng cô đơn và lẻ loi như min ̀ h! Lòng vả như lòng sung. Thương người như thể thương
thân. Cả hai cùng buồ n, như những câu thơ héo hắ t, hiu qua ̣nh và mỏi mòn ấ y?
Mô ̣t trưa, hai người cùng không về nhà. Ho ̣ đưa nhau vào quán cà phê vườn; mô ̣t cái lề u vách liế p
lơ ̣p lá gồ i với cái ghế dài bố n chân hai người ngồ i châ ̣t. Nguyễn Quý Thân cầ u hôn Ngân Hà.
Thân mời Ngân Hà về chơi nhà mình, trong mô ̣t cái ngõ nhỏ, bên con đê La Thành. Cho ông bà
già xem mắ t nàng dâu tương lai. Mô ̣t gian nhà cấ p bố n, lơ ̣p lá co ̣, chung vách đấ t với hai nhà bên.
Bố me ̣ Thân “nhảy dù” chiế m đươ ̣c, sau đơ ̣t máy bay B52 ném bom Hà Nô ̣i. Do ̣c hai bên đường
đê La Thành ngày ấ y có rấ t it́ nhà dân. Nhiề u vùng đấ t ở đây cây cỏ hoang hóa, vắ ng vẻ, lác đác
những ngôi nhà nghèo. Mấ y chu ̣c gia đình mấ t nhà cửa vì bom My,̃ chung lưng đấ u câ ̣t, với sự
đồ ng ý của tổ dân phố , cán bô ̣ nhà đấ t, ủy ban nhân dân và khu ủy, ho ̣ dựng lên hai dãy nhà vách
đấ t, mái lơ ̣p lá gồ i. Khi đó, bác si ̃ Thân còn đang đóng vai mô ̣t thanh niên xung phong tâ ̣n tuyế n
lửa khu Bố n. Số ng ở Hà Nô ̣i, chỉ có hai ông bà già. Chiế n tranh khố c liê ̣t quá. Con người, hôm nay
vẫn còn số ng đây, có thể đêm nay, hay ngày mai, ngày kia đã tan xương nát thit!̣ Nhiề u gia đình,
không chỉ ở Khâm Thiên, chế t hế t cả nhà. Tiǹ h đồ ng bào thân thương, lòng vi tha, ̣ nhân hâ ̣u, đươ ̣c
bô ̣c lô ̣ rõ rê ̣t và cao đe ̣p hơn bao giờ hế t.
Ngân Hà không biế t, bố me ̣ Thân đã đươc̣ tổ trưởng dân phố mời đi sơ tán khỏi gầ m cầ u Long
Biên, nơi ở từ mấ y chu ̣c năm trời của ho ̣, ngay sau ngày đầ u tiên máy bay Mỹ đánh phá miề n Bắ c...
Cầ u Long Biên có thể sẽ là mô ̣t tro ̣ng điể m, mô ̣t mu ̣c tiêu oanh kić h đầ u tiên ở Hà Nô ̣i, của lũ giă ̣c
trời My.̃ ..
Ngân Hà nhìn gian nhà lá, vách đấ t lở lói, mà ngao ngán quá. Mô ̣t khoảng trố ng thông thố ng, ẩ m
thấ p, lu ̣p xu ̣p. Chỉ có hai cái giường gỗ ta ̣p cũ ky,̃ o ̣p e ̣p, long mô ̣ng, bố n chân mố c thế ch như sắ p
đổ sâ ̣p. Giường của hai ông bà già trải cái chiế u đã thủng, mấ t hẳ n mô ̣t mảng rô ̣ng, đươ ̣c lót bằ ng
mảnh nilon mầ u xanh khá lớn ở giữa. Bàn nước tiế p khách, chủ nhà đóng lấ y, bằ ng những thanh
gỗ tháo ra từ mấ y cái hòm đựng thuố c tân dươ ̣c. Trên cái mă ̣t đầ y khe rañ h câ ̣p kênh ấ y, chỏng trơ
ba cái chén uố ng nước cáu bẩ n, mỗi cái mô ̣t kiể u.
Cả gia điǹ h số ng bằ ng lương của Thân, với tem phiế u lương thực, thực phẩ m của mô ̣t bác si ̃ nô ̣i
khoa và hai dân thường thành thi.̣ Mỗi tháng, mười ba ki lô ga ̣o và ba la ̣ng thiṭ của người con bác
si,̃ thêm mười cân ga ̣o và mô ̣t trăm gam thiṭ cho mỗi ông bà.
Gia cảnh xâ ̣p xê ̣, Nguyễn Quý Thân thuô ̣c nhiề u câu thơ buồ n, chẳ ng có gì khó hiể u! Nhưng có
cái la ̣, Thân tố t nghiê ̣p bác si ̃ đã lâu, ta ̣i sao anh ta phải số ng khổ sở như thế ?
Nàng nghi,̃ ông Trời bắ t miǹ h phải trầ n lưng ra, giơ vai ra, gánh vác cái giang sơn tiêu điề u, xác
xơ này, thì duyên kiế p trăm năm mới thành? Không ngờ cái số phâ ̣n miǹ h, bác si ̃ Ngô Thi ̣ Ngân
Hà, con gái nhà giầ u có tên tuổ i ở Hà Nô ̣i, mà vô duyên, mà hẩ m hiu quá thế ! Những người đàn
ông có gia cảnh khá giả, chỉ đế n chờm hơm nàng, rồ i đề u lủi nhanh cái con cuố c thôi!
Ba ̣n bè cùng lớp đã chồ ng con hế t cả từ lâu. Dì út và Bảo Hiên, hai thằ ng nhóc của ho ̣ cũng đã lớn
rồ i.
***

Sau khi miề n Nam hoàn toàn giải phóng, dù nhiề u lầ n đã nhâ ̣n lời cầ u hôn của người này người
kia, Ngân Hà vẫn mong ngóng Bảo Long. Cán bô ̣ chiế n si ̃ quê hương miề n Bắ c đề u đã trở về . Quê
cha đấ t tổ anh ở Bắ c Giang, và bố me ̣ chi ̣em đề u đang số ng ở Hà Nô ̣i. Anh không chế t. Vâ ̣y mà,
mô ̣t lá thư ngắ n và người xưa đề u không thấ y tới.
Rồ i mô ̣t buổ i tố i, me ̣ Bảo Long cũng đế n nhà Ngân Hà. Sau mấ y câu chào hỏi xã giao, bà nói:
- Thưa ông bà! Sau lễ đính ước của cháu trai nhà tôi và cháu gái bên này, gia điǹ h tôi coi cháu
Ngân Hà đã là con cái nhà. Vì chiế n tranh, cứu nước như cứu hỏa, con trai chúng tôi, bác si ̃ Bảo
Long phải ra mă ̣t trâ ̣n. Bây giờ, đấ t nước đã hòa bình, thố ng nhấ t. Chúng tôi sang, trước là kiń h
thăm sức khoẻ ông bà, sau là có lời thưa, ông bà cho phép gia đình chúng tôi đươ ̣c đón cháu.
Hai ông bà Cân - Châu hế t sức hồ hởi:
- Thế anh Bảo Long đã về Hà Nô ̣i đấ y à?
- Xin lỗi ông bà! Công viê ̣c quá nhiề u, bác si ̃ Bảo Long không ra Bắ c đươ ̣c.
Hai người như bi ̣ dô ̣i, không chỉ mô ̣t, mà là nhiề u thùng nước la ̣nh. Ho ̣ thấ y la ̣ lùng cho cái con
mu ̣ nhà quê này. Ngồ i lă ̣ng đi mô ̣t lúc, bà Kim Châu mới la ̣i hỏi:
- Thế ông bà đinh
̣ tiế n hành tổ chức lễ cưới thế nào?
- Xin ông bà cho phép, chúng tôi đưa cháu Ngân Hà vào Sài Gòn. Và đám cưới sẽ đươ ̣c tổ chức ở
trong đó a ̣.
Bà Kim Châu nhìn chồ ng. Đã mấ y năm nay ho ̣ tảng lờ, dường như quên hẳ n nhà mình? Hòa bình
thố ng nhấ t quá lâu rồ i, mà thằ ng Bảo Long không thư từ, gia đình nó cũng không đi la ̣i, ư hử gi.̀
Thằ ng Bảo Long, và cả vơ ̣ chồ ng con mu ̣ mă ̣t thớt này xem như bỏ lửng con bé! Hôm nay, đánh
đùng mô ̣t cái...
Chỉ giây lát, bà Kim Châu quay la ̣i, cố nén giâ ̣n dữ:
- Chưa từng có ai xảo trá như vơ ̣ chồ ng bà! Hai nhà đề u ở Hà Nô ̣i; bà la ̣i bảo đón con gái tôi đi
những mấ y ngàn cây số vào tổ chức đám cưới tâ ̣n đấ t Sài Gòn - Chơ ̣ lớn! Con gái nhà này là cái
phường mèo mả gà đồ ng chắ c?
- Xin ông bà rô ̣ng lòng thông cảm! Bảo Long là bác si ̃ trưởng khoa ngoa ̣i. Mổ xẻ và cấ p cứu quá
nhiề u; cháu không về Hà Nô ̣i đươ ̣c.
- Vắ ng mă ̣t bác si ̃ Bảo Long mấ y ngày, chắ c dân thành phố Hồ Chí Minh chế t hế t?
Bà Kim Châu mỉa mai nhe ̣ nhàng thế . Nhưng rồ i, bà thấ y vơ ̣ chồ ng thằ ng cha cán bô ̣ lâ ̣t lo ̣ng, để u
giả. Nó coi thường nhà miǹ h quá. Tam bành bà tức tố c lồ ng lô ̣n:
- Này, cái chức cán bô ̣ vu ̣ trưởng của chồ ng bà, chỉ là cái thùng rác! Còn bà, mô ̣t con mu ̣ hô ̣ lý, cả
đời do ̣n de ̣p cứt đái cho thiên ha ̣! Vâ ̣y mà vơ ̣ chồ ng, con cái dám khinh nhà này ư?
Ông Cân nhiǹ thẳ ng vào mă ̣t người đàn bà. “Si ̃ diê ̣n! Thằ ng Long, tuy cũng là người trong corps
médical đấ y, nhưng chỉ là cái anh expertise médico-légal. Làm sao nó biế t phẫu thuâ ̣t? Hơn nữa,

luâ ̣t quố c tế cấ m những người mổ xác chế t làm phẫu thuâ ̣t cho người số ng kia mà? Ai cho phép
cái anh chuyên mổ tử thi làm trưởng khoa Ngoa ̣i? Vì như thế là pha ̣m luâ ̣t! Không những phải nằ m
viê ̣n, chiụ mổ da ̣ dày hai lầ n, ông cũng đã tìm hiể u rấ t kỹ trên các sách báo của người Pháp... Bo ̣n
này chỉ quen thói bip̣ bơ ̣m, chuyên đi lòe người!”
- Thưa...
Bà me ̣ Bảo Long vừa mở miê ̣ng. Ông Cân cũng chưa kip̣ nói ra cái ý nghi ̃ của mình, bà Kim Châu
đã hét toáng lên:
- Thôi! Không nhiề u lời. Mu ̣ cút khỏi nhà này ngay lâ ̣p tức! Không có cưới xin gì hế t. - Bà Kim
Châu tố c váy đứng lên trên mă ̣t cái sâ ̣p gu ̣ cổ khảm ố c. Tay trái chố ng na ̣nh, tay phải bà chỉ thẳ ng
ra cửa.
Khi người me ̣ Bảo Long đã rời khỏi nhà, Ngân Hà mới từ phòng trong cha ̣y ra, mă ̣t mũi giàn giu ̣a
nước mắ t.
Thấ y con khóc, đau lòng, ông Cân thở dài bảo:
- Con chưa hiể u. Thằ ng Bảo Long đã bô ̣i tiǹ h từ lâu. Chiń h nó bầ y đă ̣t ra cái màn hài kich
̣ này đấ y!
Nó xoá chuyê ̣n điń h ước, nhưng muố n đổ lỗi cho nhà miǹ h, đổ lỗi cho con. Công tác cả đời, chứ
đâu mấ y ngày nghỉ thành thân, mà nó không ra Hà Nô ̣i đươ ̣c? Ai cấ m con người ta làm cái chuyê ̣n
trăm năm?
Bà Kim Châu nói thêm:
- Cả nhà nó quen thói xảo quyê ̣t! Ruồ i bay qua mă ̣t, tao còn biế t con đực con cái. Tấ t cả lũ thực
dân Tây trắ ng, Tây đen, Tầ u phù, Nhâ ̣t lùn phát xít cũng không sờ đế n cái lông chân tao đươ ̣c.
Nữa là cái ha ̣ng cán bô ̣ tráo trở, đổ i trắ ng thay đen ấ y!
Đúng là Bảo Long không muố n cưới Ngân Hà làm vơ ̣. Cái ý nghi ̃ ấ y, hiǹ h thành trong đầ u anh
ngay sau khi hai người ân ái với nhau bên bờ suố i Nút. Long nhâ ̣n ra, Ngân Hà chỉ nằ m trơ ra trên
mă ̣t lá rừng. Là bác si ̃ chuyên khoa giải phẫu, cơ thể người Long nắ m rấ t chắ c... Tuy thế , cái ý
đinh
̣ không cưới Ngân Hà làm vơ ̣, lúc ấ y mới chỉ mơ hồ , mông lung, chưa hình thành rõ rê ̣t. Chiế n
tranh ác liê ̣t. Long cũng không chắ c miǹ h còn số ng trở về mà nghi ̃ trước tới chuyê ̣n vơ ̣ con. Sự
thấ t vo ̣ng về thể xác nàng chỉ đươ ̣c hiǹ h thành dầ n trên đường Trường Sơn và điề u đó rõ rê ̣t sau
khi ta giải phóng Sài Gòn. Nhưng phải sau ít buổ i tiế p xúc với người dân của thành phố Hòn ngo ̣c
Viễn Đông, Bảo Long mới quyế t đinh ̣ dứt khoát.
Khi bà me ̣ đế n nhà Ngân Hà, Bảo Long nằ m chờ ở khách sa ̣n ga Hà Nô ̣i. Long biế t, me ̣ miǹ h đi
xin dâu, nế u làm đúng như cha con anh đã suy tính, trù liê ̣u, dă ̣n dò... Sau này gia điǹ h miǹ h sẽ
không mang tiế ng là kẻ lỗi thề , bô ̣i ước. Gia đình ông vu ̣ trưởng đâu phải là ha ̣ng tầ m thường,
tham vàng bỏ ngaĩ ! Có điề u, cha con anh nghi ̃ ra và dàn dựng hơi muô ̣n.
Long cưới cô con gái đô ̣c của mô ̣t gia điǹ h giàu có ở quâ ̣n Mô ̣t thành phố Hồ Chí Minh. Có con
rể là bác si ̃ Quân Giải phóng, người cha cô gái, nhân viên ngân hàng của chế đô ̣ cũ, mừng như kẻ
sắ p chế t đuố i vớ đươ ̣c co ̣c.
***

Nguyễn Quý Thân nói năng chừng mực. Xem ra, đề u có nghi ̃ kỹ sau trước. Ông bà Cân Châu lờ
đi chuyê ̣n môn đăng hô ̣ đố i nhưng vẫn phân vân ái nga ̣i, bố me ̣ anh ta nghèo túng xác xơ, thê thảm
quá! Hơn nữa, thằ ng Thân bác si ̃ gì mà gầ y guô ̣c, đen đủi... Tuổ i hai đứa la ̣i chênh quá nhiề u. Sơ ̣
về với nhau, ba bảy hai mố t ngày... Hay hớm, mà cũng vui vẻ gì cái cảnh giở giăng giở đèn!
- Câ ̣u mơ ̣ cứ kén cá cho ̣n canh maĩ ! Chẳ ng lẽ để con thành gái già, thành bà cô trong nhà ư? - Ngân
Hà nói với cha me ̣, cùng với những gio ̣t lê ̣ chứa chan.
Đêm ấ y, Bà Kim Châu bàn với chồ ng:
- Con Ngân Hà nó đã cứng tuổ i. Hăm bẩ y, hăm tám mấ t rồ i. Năm tháng trôi đi vèo vèo. Gái ba
mươi tuổ i đã toan phâ ̣n già. Tôi đã xem mấ y ông thầ y bói, thầ y tướng, tử vi... đủ loa ̣i. Đường nhân
duyên của con Ngân Hà nhà mình là phải chiụ cái số phâ ̣n long đong; có thể là phải qua những hai
ba lầ n đò!
Cuố i cùng, ông Cân nói:
- Đành vâ ̣y! Tuy gia điǹ h nhà ấ y có nhiề u khó khăn, nhưng hai đứa đề u là bác si.̃ Chúng sẽ tự xoay
xở đươ ̣c. Trước tôi bảo cho nó lấ y bác si ̃ Khôi, mình cứ già kén ke ̣n hom! Thôi, con nó đồ ng ý,
mình chấ p nhâ ̣n bác si ̃ Thân đươ ̣c rồ i.
Hút hế t nửa điế u thuố c Điê ̣n Biên, ông Cân mới la ̣i nói tiế p:
- Nghi ̃ ky,̃ tôi thấ y cái thằ ng bố thằ ng Bảo Long, cán bô ̣ to, mà nó để u thâ ̣t!
- Nhà ấ y, thì hẳ n là bo ̣n xảo trá, đổ i trắ ng thay đen rồ i. Còn chuyê ̣n bác si ̃ Khôi thì qua lâu rồ i.
Ông nhắ c la ̣i làm gì cho mấ t vui! Mà có phải là ta ̣i tôi đâu. Chiń h con Ngân Hà không ưng đấ y
chứ? Nó ghét cái thằ ng mỗi tô ̣i, ngồ i trong nhà miǹ h, chố c chố c la ̣i kéo tay áo lên xem đồ ng hồ và
rút lươ ̣c ở túi quầ n sau ra chải đầ u, vuố t tóc. La ̣i còn cái phong cách la ̣, đàn ông gì mà mồ m năm
miê ̣ng mười! - Người vơ ̣ đấ u diu.̣ Bà nói tiế p:
- Hôm ấ y, tôi chan tương đổ mẻ vào mă ̣t con mu ̣ hô ̣ lý, me ̣ thằ ng Bảo Long. Biế t tỏng bu ̣ng da ̣ nó
nên tôi phải đánh phủ đầ u trước, cho bõ cái giâ ̣n đầ y ứ trong lòng. Vì chắ c chắ n nhà miǹ h có muố i
mă ̣t bằ ng lòng vơ ̣ chồ ng cha con nó cũng vẫn lủi nhanh cái con cuố c thôi. Trong thành phố này,
có nhà còn để u giả, xỏ lá hơn nhà ấ y nhiề u! Hai nhà thù nhau, thằ ng bố xui con trai tán con gái đố i
thủ. Cưới đươ ̣c mô ̣t tháng, nó bắ t con trai bỏ vơ ̣!
- Bo ̣n ho ̣ đề u từ cái háng con me ̣ hàng lươn chui ra cả mà.
Bố me ̣ Thân cũng giu ̣c con trai, lấ y vơ ̣ thì cưới liề n tay. Chớ để lâu ngày, lắ m kẻ dèm pha!
Thế là ngày cưới của Ngân Hà và Nguyễn Quý Thân đươ ̣c tổ chức nhanh, theo hiǹ h thức đời số ng
mới: nước trà, thuố c lá, bánh ke ̣o. Có cả văn nghê ̣ quầ n chúng cây nhà lá vườn.
Đêm tân hôn. Cả hai đề u mê ̣t lử. Đủ thứ phải cha ̣y, phải lo mua sắ m, mời mo ̣c, tiế p tân... Đám
cưới không có tiê ̣c mă ̣n, thì phải mấ t nhiề u sức lực tiế p đón khách khứa. Nhà rõ là đông anh chi ̣
em, nhưng ai cũng bâ ̣n công tác, không có người giúp đỡ cho ho ̣, mua bán, chuẩ n bi...̣ Vơ ̣ chồ ng
nằ m cùng giường, nhưng đề u ngủ lim ̣ đi rấ t nhanh. Khi tỉnh dâ ̣y, chân tay vẫn còn bải hoải, rã rời.

Thân nhìn ra ngoài khe cửa, trời đã sáng trắ ng mấ t rồ i. Nhà la ̣i không có phòng riêng. Không lẽ la ̣i
để mô ̣t đêm tân hôn suông. Thân vô ̣i vàng...
Ngân Hà là bác si ̃ sản khoa, la ̣i từng trải. Vâ ̣y mà đêm tân hôn chìm nghỉm trong cơn say ngủ và
viê ̣c ân ái vô ̣i va,̃ cẩ u thả của Thân lúc trời đã sáng bảnh, làm nàng phát ớn... Nhưng nàng lấ y Thân
cho có chồ ng, nên không ân hâ ̣n gi.̀ Bởi cái đêm đầ u của phu ̣ nữ, mấ y ai đã đươ ̣c như nàng? Ngân
Hà nhớ đế n Tài và khu rừng râ ̣m bên suố i Khăm mùa xuân năm ấ y. Rồ i la ̣i với Bảo Long, trong
cái ổ lá khô bên bờ suố i Nút, Hòa Biǹ h... Sau nữa, là cả mấ y thằ ng cầ u hôn cưới hu ̣t.
Nguyễn Quý Thân cũng đã quá cái tuổ i thèm khát nhu ̣c du ̣c. Ông không còn háo hức, ra ̣o rực...
khi nghi ̃ đế n viê ̣c chung đu ̣ng với đàn bà. Ngay cả khi nằ m trên bu ̣ng Ngân Hà, cái sức số ng bản
năng của ông như đã tàn lu ̣i. Thân đã hưởng thu ̣ cái thú ân ái quá nhiề u từ hơn hai mươi năm nay.
Trẻ vi ̣thành niên, có. Con gái hay đàn bà na ̣ dòng, đề u có. Miề n núi, nông thôn hay thành thi,̣ đủ
cả. Bây giờ, vào cái tuổ i đã ngoa ̣i tứ tuầ n, có cơ hô ̣i cỗ bầ y sẵn, thì Thân không tô ̣i gì bỏ qua. Mà
không có ai, thôi cũng đươ ̣c. Chuyê ̣n tiǹ h du ̣c không thành vấ n đề khẩ n thiế t, không phải liề u liñ h
số ng chế t như ngày xưa nữa.
Sau này, nghi ̃ la ̣i ngày cưới, Thân và Ngân Hà đề u thấ y miǹ h đã tùy tiê ̣n, đơn giản mo ̣i thủ tu ̣c,
đế n mức phải tự xấ u hổ . Đã không làm lễ hơ ̣p cẩ n, la ̣i quá cẩ u thả trong cả cái đêm đô ̣ng phòng
hoa chúc!
Tình du ̣c là nhu cầ u, không thể thiế u của những con người có sức khoẻ bình thường. Nhưng, cũng
chiń h vì nhu cầ u thúc bách, thèm khát ân ái điên da ̣i trong con người miǹ h lúc tuổ i còn trẻ, mà
cuô ̣c đời bác si ̃ Nguyễn Quý Thân phải chiụ đo ̣a đày, điêu đứng, khố n khổ ! Quañ g đời khố n na ̣n
ấ y, nào có ngắ n đâu. Ngoảnh la ̣i, thấ y khủng khiế p quá, những mười ba năm trời cay đắ ng, đằ ng
đẵng. Nguyễn Du ngày xưa, vì thời cuô ̣c nhiễu nhương, cũng chỉ có mười năm gió bu ̣i!
Thân tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c y khoa trước Ngân Hà những hơn mười năm. Và là bác si ̃ duy nhấ t về
công tác ở bê ̣nh xá huyê ̣n trên miề n Bắ c lúc bấ y giờ. Mô ̣t chuyê ̣n chấ n đô ̣ng cả huyê ̣n, cả tỉnh và
toàn ngành Y tế , còn vì đó là mô ̣t huyê ̣n miề n bán sơn đia.̣ Thầ y thuố c của bê ̣nh xá huyê ̣n, chỉ có
hai y si ̃ và mười y tá, hô ̣ sinh, hô ̣ lý. Trên đã quan tâm đế n vùng sâu, vùng xa. Bê ̣nh nhân nào đế n,
bê ̣nh xá trưởng y si ̃ Nguyễn Văn Miên cũng mời Nguyễn Quý Thân hô ̣i chẩ n. Uy tiń người bác si ̃
trẻ vang dô ̣i cả mô ̣t vùng sơn cước. Cải cách ruô ̣ng đấ t vừa xong chưa lâu; ông bà nông dân không
coi thầ y lang, thầ y giáo ra gì. Ho ̣ đã từng cùm trói, đấ u tố , tra khảo, làm nhu ̣c, đánh gu ̣c, tử hình
thầ y lang điạ chủ. Nhưng đây là bác si ̃ cơ mà. Bác si ̃ khác hẳ n thầ y lang chứ? Thầ y lang đề u là
bo ̣n lang băm... Hai tiế ng "bác si"̃ đã tác đô ̣ng vào ho ̣ những cảm nhâ ̣n mới, về cái công vê ̣c đáng
kính tro ̣ng của giới thầ y thuố c. Ơn đảng nhờ Bác, điề u về cái vùng thâm sơn cùng cố c này, mô ̣t
ông bác si ̃ tuổ i trẻ, mà tri ̣ bê ̣nh như thầ n. Nhiề u ca bê ̣nh tưởng chế t mười mươi, nhờ có bác si ̃
Nguyễn Quý Thân, nên đã đươ ̣c cứu số ng.
Chiề u thứ bảy. Mă ̣t trời còn đâ ̣u trên đỉnh ngo ̣n tre. Mô ̣t cháu gái tuổ i mười sáu vào bê ̣nh xá cấ p
cứu. Cháu đang đau bu ̣ng dữ dô ̣i.
Thân trực. Anh khám bu ̣ng bê ̣nh nhân; không thấ y có dấ u hiê ̣u của mô ̣t bê ̣nh lý ngoa ̣i khoa. Nghiã
là cháu không phải mổ . Cũng không phải chuyể n tuyế n trên. Anh vừa ghi vào bê ̣nh án, vừa nói
với y tá:

- Dolargan không gam mười nhân mô ̣t ố ng, tiêm bắ p. (Dolargan 0,10g x Mô ̣t ố ng. Tiêm bắ p).
Y lê ̣nh đươ ̣c y tá thực hiê ̣n ngay.
Cô gái khỏi tăn ngẳ n. Người me ̣ mừng quá hóa ngây. Mô ̣t lúc sau, chi gư ̣ ̉ i nó la ̣i bê ̣nh xá. Bố cháu
cũng đang ố m lăn lóc ở nhà. Bác si ̃ huyê ̣n giỏi quá. Đúng là thầ y thầ n, thuố c tiên.
Bê ̣nh xá mấ t điê ̣n thường xuyên. Hôm nay, cũng la ̣i cả ngày mấ t điê ̣n. Trời tố i chưa lâu, nhưng
miề n đấ t bán sơn đia,̣ về đêm vắ ng lă ̣ng rấ t sớm. Thân mô ̣t miǹ h đế n buồ ng bê ̣nh thăm la ̣i bê ̣nh
nhân. Mấ y người bê ̣nh nhe ̣, đã bỏ về nhà, ngay từ lúc vàng vàng mă ̣t giời. Cháu gái hế t đau và ngủ
say tới mức lâ ̣t qua, vầ n la ̣i, cũng không mở mắ t. Tay trái Thân cầ m cái đèn baõ Trung Quố c, tay
phải sờ nắ n bu ̣ng người bê ̣nh. Cô gái dâ ̣y thì đã ba năm. Hai bầ u vú tròn đẫy nắ m. Quầ ng vú màu
hồ ng đào, mơn mởn. Cái bu ̣ng không còn căng chướng. Làn da trắ ng trở la ̣i miṇ màng, nhìn thâ ̣t
thích mắ t. Bê ̣nh lý đau vùng bu ̣ng ở giới nữ thường phức ta ̣p. Ngoài những bê ̣nh cấ p cứu nă ̣ng,
như viêm tuy,̣ thủng da ̣ dày, tắ c ruô ̣t, viêm ruô ̣t thừa... có thể còn đau do thoát vi đu
̣ ̀ i hoă ̣c thoát vi ̣
môi lớn và nhiề u tiǹ h tra ̣ng khác liên quan đế n phu ̣ khoa nữa. Nghi ̃ thế , Thân kéo cái quầ n của cô
gái xuố ng. Không có dấ u hiê ̣u nào của những căn bê ̣nh Thân vừa nghi ̃ đế n. Nhưng Trời ơi! Nó
đe ̣p... Tươi sáng, trinh trắ ng như mô ̣t tiên cô. Những bức tranh khỏa thân của các danh hoa ̣ thời
Phu ̣c Hưng làm sao sánh bằ ng! Các dấ u hiê ̣u sinh du ̣c thứ kỳ đã phát triể n đầ y đủ. Trên gò Vê ̣ Nữ,
mô ̣t va ̣t lông trải khá rô ̣ng, đen nhánh, còn ngắ n nhưng đã mo ̣c dày và mướt... Và đôi bờ của cái
suố i tiên phơn phớt hồ ng... Khuôn mă ̣t cô bé nữa, không ngôn ngữ nào lô ̣t tả hế t đươ ̣c đầ y đủ cái
đe ̣p của người con gái ở tuổ i trăng tròn. Thân ra ̣o rực, thèm khát tới mức không còn nghi ̃ đươ ̣c sau
trước, đúng sai là gi.̀ Chỉ còn cơn baõ táp nhu ̣c du ̣c quay cuồ ng. Nhiǹ ra, bên ngoài trời tố i miṭ
mùng và không có ai. Cô y tá trực xin đi ăn cơm từ sớm, cũng chưa thấ y về . Thân tắ t đèn, và cúi
xuố ng bế thố c cô gái về phòng trực của miǹ h...
Nửa đêm.
Người me ̣ đế n bê ̣nh xá, vừa lúc con gái dă ̣t de ̣o từ phòng bác si ̃ Thân đi ra như kẻ mấ t hồ n. Ôm
chă ̣t đứa con nhỏ bé, xanh mét ở trên giường bê ̣nh, chi ̣ gào lên, như nó đã chế t. Tiế ng khóc đau
đớn, tuyê ̣t vo ̣ng và căm hờn của người me ̣ vang đô ̣ng cả mô ̣t vùng núi đồ i khuya vắ ng...
Bố me ̣ cô gái làm đơn tố cáo bác si ̃ Nguyễn Quý Thân lơ ̣i du ̣ng nghề nghiê ̣p, tiêm thuố c mê, để
hiế p dâm con gái miǹ h.
Bê ̣nh xá trưởng cố làm công tác tư tưởng, dàn xế p, hy vo ̣ng bác si ̃ Thân còn đươ ̣c tiế p tu ̣c làm viê ̣c
ở bê ̣nh xá. Nhờ có Thân, chấ t lươ ̣ng chuyên môn ở đây đươ ̣c nâng lên hơn trước rõ rê ̣t. Uy tiń của
bê ̣nh xá trưởng với lañ h đa ̣o huyê ̣n, lañ h đa ̣o tỉnh nổ i trô ̣i hẳ n. Ông Miên không muố n câu chuyê ̣n
đồ i ba ̣i, xấ u xa, bê bố i này lan rô ̣ng ra ngoài.
Y si ̃ Miên vố n là ho ̣c sinh ở vùng tự do, trong kháng chiế n chố ng Pháp. Anh quen với công tác
dân vâ ̣n từ rấ t sớm, nên khéo nói nổ i tiế ng cả huyê ̣n. Cứ là kiế n trong lỗ cũng phải bò ra. Trước
hế t, trên cương vi ̣bí thư chi bô ̣ và bê ̣nh xá trưởng, tôi cắ n rơm cắ n cỏ xin lỗi cháu gái và anh chi ̣
nhà. Sau là cúi đầ u mong gia đình thông cảm. Đằ ng nào thì sự viê ̣c cũng đã xảy ra. Bác si ̃ Thân
khuyế t điể m, lañ h đa ̣o chúng tôi đã và sẽ tiế p tu ̣c kiể m thảo, phê biǹ h. Rồ i sẽ thi hành kỷ luâ ̣t. Nhấ t
đinḥ tôi kỷ luâ ̣t bác si ̃ Thân thâ ̣t nă ̣ng. Gia điǹ h hãy vui lòng lươ ̣ng thứ, không để quầ n chúng nhân
dân biế t là điề u tố t nhấ t. Làm to chuyê ̣n, về phầ n cán bô ̣ của chúng tôi, đã đành rấ t xấ u rồ i. Mà bác

si ̃ Thân là người cấ p trên điề u đô ̣ng về huyê ̣n nhà, giúp cho nhân dân vùng sâu vùng xa chúng ta
có hiê ̣u quả cao. Anh chi ̣ đưa đơn... Ta cùng thử tính xem, khi chuyê ̣n vỡ lở, huyê ̣n mấ t cán bô ̣,
anh chi va ̣ ̀ cháu chẳ ng những mấ t tiế ng tố t đe ̣p, mà còn mang tiế ng không hay, về lâu, về dài. Cha
me ̣ nên để đường cho con gái... Tôi coi cháu cũng như con miǹ h, nó còn phải ho ̣c hành và chồ ng
con sau này.
Anh chi ̣vui lòng rút đơn la ̣i, thì thâ ̣t phúc đức quá. Từ nay, bấ t kể ai trong nhà ố m đau gi,̀ chúng
tôi cũng sẽ chiụ trách nhiê ̣m khám xét, điề u tri ̣chu đáo.
Nghe ông lañ h đa ̣o nói điề u hơn lẽ thiê ̣t, người chồ ng ố m o lưỡng lự, phân vân, nhưng chỉ buồ n
rầ u nhiǹ vơ ̣. Người vơ ̣ nói:
- Không thể thông cảm với mô ̣t bác si ̃ vô đa ̣o đức như vâ ̣y đươ ̣c. Dù sao, con chúng tôi cũng đã bi ̣
làm nhu ̣c rồ i. Chúng tôi phải lên tiế ng, để tránh cho các cháu gái khác. Hai đứa em nó ở nhà, cũng
là con gái...
Nguyễn Quý Thân phải nô ̣p la ̣i bằ ng bác si ̃ cho cấ p trên. Và nhâ ̣n quyế t đinh ̣ điề u đô ̣ng về Hà Nô ̣i
làm viê ̣c, với chức danh hô ̣ lý không thời ha ̣n. Cũng có người thương Thân. Kỷ luâ ̣t ấ y quá nă ̣ng.
Thầ y thuố c bâ ̣c đa ̣i ho ̣c đang rấ t hiế m hoi. Nhân tài như lá mùa thu. Chỉ vì khuyế t điể m sinh hoa ̣t
mà mấ t toi mô ̣t bác si ̃ giỏi. Tiế c quá! Nhiề u người khác la ̣i đòi xử nghiêm khắ c hơn. Kẻ không có
đa ̣o đức công nông binh như thế , đuổ i khỏi ngành thuố c mới đáng! Sao "trên" vẫn để hắ n làm viê ̣c
ở bê ̣nh viê ̣n? Khi cơn điên cuồ ng của hắ n nổ i lên, người bê ̣nh ố m yế u, sức đâu chố ng la ̣i!
Không quân Mỹ ném bom miề n Bắ c Viê ̣t Nam. Thân bỏ viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n. Ba năm trời đã qua,
khủng khiế p và nhu ̣c nhã quá rồ i. Thân gia nhâ ̣p "Thanh niên xung phong". Suố t thời gian chố ng
chiế n tranh phá hoa ̣i, Thân lăn lô ̣n trên rấ t nhiề u tro ̣ng điể m khu Bố n: Truông Bồ n, Phà Bế n Thuỷ,
Ngã ba Đồ ng Lô ̣c, phà Sông Gianh, rồ i cả cái bế n phà máu lửa Xuân Sơn anh hùng. Không ai biế t
Nguyễn Quý Thân là bác si.̃ Và càng không ai biế t cái thành tić h bấ t hảo trong tiề n sử của con
người này. Chỉ huy đơn vi ̣quí lắ m, vì Thân lúc nào cũng chấ p hành mê ̣nh lê ̣nh, lầ m lũi làm viê ̣c.
Không khi nào anh tỏ ra hoang mang, lo sơ ̣ hay thắ c mắ c. Thân cũng không đòi hỏi quyề n răng
quyề n lơ ̣i gì cả. Mô ̣t chiế n si ̃ gan góc, dũng cảm. Chỉ huy phát lê ̣nh gi,̀ người chiế n si ̃ nhiề u tuổ i
nhấ t đơn vi ̣này cũng nêu cao tinh thầ n cách ma ̣ng, xung phong đi đầ u, làm gương cho lớp trẻ noi
theo. Thân không hề nao núng, khi chứng kiế n nhiề u đồ ng đô ̣i hy sinh ngay trước mắ t hay bên
ca ̣nh mình. Có chế t, Thân thấ y vẫn hơn cái kỷ luâ ̣t mà nhiề u năm anh đã phải ngày đêm chiụ đựng.
Khổ nhu ̣c cùng cực vì chuyê ̣n đàn bà, nhưng cái thân thể đàn bà vẫn cứ lôi cuố n, hấ p dẫn. Thân
muố n tránh hẳ n, mà không làm sao nguôi đi cho đươ ̣c. Trong khói lửa bom đa ̣n, Thân cũng chờm
hơm đươ ̣c nhiề u cô gái trẻ đe ̣p. Nhưng Thân hành sự rấ t kín. Nhấ t đinh
̣ không để ai hay biế t. Thân
biế t khơi dâ ̣y cái lòng ham số ng của phu ̣ nữ giữa những ngày đêm chế t chóc thê lương, thường là
bấ t ngờ, chớp nhoáng xảy ra, khi máy bay giă ̣c ào tới trút bom và bắ n rố c két... Dù biế t miǹ h có
kinh nghiê ̣m và hơn nữa, có kiế n thức về "sinh đẻ kế hoa ̣ch", nhiề u phen Thân vẫn hú vía. Các nữ
đồ ng đô ̣i và các cô gái thôn xóm ở bên những con đường ấ y, đồ ng loa ̣t có thai giữa cái thời binh
lửa... Thì nguy!

... Rấ t lâu sau ngày toàn thắ ng miề n Nam, Thân mới treo lên tường mô ̣t huy chương chố ng Mỹ
cứu nước ha ̣ng nhấ t, mô ̣t huân chương chiế n công, mô ̣t kỷ niê ̣m chương thanh niên xung phong
và nhiề u giấ y khen, bằ ng khen về tinh thầ n dũng cảm, hoàn thành xuấ t sắ c nhiê ̣m vu ̣.
Ngân Hà thấ y, nhưng không để tâm đế n những cái khung kiń h treo khắ p tường nhà của Thân.
Nàng cũng không biế t, những kỷ vâ ̣t ấ y là vô cùng thiêng liêng với chồ ng. Nhờ chúng, ông đươ ̣c
xóa án kỷ luâ ̣t, nhâ ̣n la ̣i "Bằ ng tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c y khoa" và quyế t đinh
̣ đế n công tác ở bê ̣nh viê ̣n
Hồ ng Phúc.

Kỳ 12
Chế đô ̣ bao cấ p đang đươc̣ xoá bỏ. Chuyê ̣n dân thủ đô Hà Nô ̣i xô nhau đi thành phố Hồ Chí Minh
cha ̣y ăn, dô ̣i vào bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc từ bao giờ, vơ ̣ chồ ng Ngân Hà đề u không rõ. Khi thấ y khoa
nào cũng xì xào bàn tán, thành phố "Hòn ngo ̣c Viễn Đông" còn ảnh hưởng tư tưởng và lề thói làm
ăn cũ, kiế m tiề n dễ lắ m! Mang hàng từ Bắ c vào, laĩ khá đâ ̣m đấ y! Khi quay ra, thì chở theo sản
phẩ m của đồ ng bằ ng Cửu Long Giang ta ơi. Thóc ga ̣o thừa mứa, ê hề . Và ố i thứ, người Thăng
Long, Đông Đô, Hà Nô ̣i lâu nay vẫn còn rấ t thiế u. Cũng la ̣i đươ ̣c lời không kém. Laĩ đơn dồ n laĩ
kép. Laĩ me ̣ đẻ laĩ con. Mỗi chuyế n đi về , tiề n nong dư dả đấ y. Thâ ̣t sự là không xoàng đâu.
Ngân Hà nghe, quá háo hức. Như thế , lơ ̣i nhuâ ̣n của mỗi chuyế n vào ra là rấ t đáng kể , xứng với
công sức và chi phi.́ Miǹ h đâm sấ p dâ ̣p ngửa Hà Nô ̣i - La ̣ng Sơn, Hà Nô ̣i - Lao Cai, Hà Nô ̣i - Móng
Cái cũng không gầ n gă ̣n, nhàn ha ̣ gì. Chui lủi vùng biên ải phía Bắ c và Đông Bắ c mấ y lầ n, khổ sở,
mà cóp nhă ̣t không đươ ̣c là bao. Cảnh sát, thuế vu ̣ cũng như kẻ mua, người bán ở những xứ sở ấ y
đề u sành sỏi, ghê gớm, phầ n nhiề u kinh khủng. Đã có lầ n ho ̣ tich
̣ thu sa ̣ch, còn đinh
̣ bắ t miǹ h tố ng
giam, vì quy vào tô ̣i có hàng quố c cấ m. Biế t mình không phải con buôn chuyên nghiê ̣p la ̣i là bác
si ̃ ho ̣ mới tha cho. Cũng không it́ chuyế n quá gian truân, vấ t vả, mà chỉ hoà vố n. Công cố c. Còn
có bâ ̣n lỗ to. Đau hơn dao cắ t!
Thế thì Sài Gòn hấ p dẫn đấ y nhỉ? Nhưng nàng la ̣i nghi,̃ sau khi ta cải ta ̣o tư sản và công thương
nghiê ̣p tư doanh, hàng hoá trong đó tưởng đã baõ hoà với Hà Nô ̣i? Biên giới phía Bắ c, giá cả chênh
lê ̣ch với thủ đô ta, vì hàng Tầ u rởm ho ̣ tung sang nhiề u. Bên kia khuyế n khić h dân chúng xuấ t lâ ̣u
vô tô ̣i va ̣ nhiề u mă ̣t hàng giá rẻ. Chúng còn tuồ n vào nước miǹ h đươ ̣c cả tiề n Viê ̣t Nam giả cơ mà!
Hàng hóa ở thành phố Hồ Chí Minh, tưởng chỉ có các loa ̣i xe máy Honda, Suzuki, máy thu hình,
qua ̣t điê ̣n Nhâ ̣t, Mỹ cũ nát; xe cá xanh cá ươn Pháp đời xưa câ ̣m ca ̣ch; khung xe đa ̣p cà tàng gá lắ p
thủ công? Đế n búp bê có hai con mắ t biế t chớp, biế t kêu e é, oai oái, bô ̣ đô ̣i miǹ h cũng đã khuân
hế t về Bắ c, ngay từ ngày giải phóng. Thế thì đế n nay còn la ̣i những gi?̀ Cả nhà đề u bảo Hà, thì cứ
đi thăm thú cho thâ ̣t cu ̣ thể xem sao. Đã go ̣i là hàng hoá, thì bao giờ mà chẳ ng có nơi thiế u, nơi
thừa, nơi nhiề u, nơi it́ . Và di ̃ nhiên, giá cả nhấ t đinh
̣ là có chênh lê ̣ch... Phi thương bấ t phú.
Khi gă ̣p đươ ̣c nhiề u người đã từng vào Nam ra Bắ c, ai cũng thắ ng đâ ̣m, nàng la ̣i băn khoăn, con
Kim Thoa còn nhỏ. Sài Gòn xa quá. Đã đi là phải mấ t nhiề u ngày. Thân cau mày gắ t, con bé đã đi
đứng rắ n rỏi. Ở nhà la ̣i có những ba người lớn. Ông bà nô ̣i cũng nói thêm vào. Ngân Hà thấ y rõ
ràng là miǹ h phải dấ n thân, nhao đi thành phố Hồ Chí Minh mô ̣t chuyế n. Để kiế m cái tế t. Lương
tháng và hàng hoá phân phố i ở thủ đô Hà Nô ̣i chưa bao giờ đủ cho mô ̣t cái tế t Nguyên Đán cổ
truyề n.
Hôm nay, đã qua ngày ông Công ông Táo chầ u Trời.
Ngân Hà và Bảo Hiên góp vố n buôn chung. Mô ̣t si ̃ quan cảnh sát thành phố vào tâ ̣n ga Hàng Cỏ
nhờ người giúp đỡ cho hai bác si.̃ Trưởng tầ u Thố ng Nhấ t nhà riêng ở Ngõ Tra ̣m, gầ n chơ ̣ Hàng
Da. Ông gầ y, khuôn mă ̣t đen cháy, như đã nhiề u năm cha ̣y tầ u, thâm nhiễm khói bu ̣i than lửa và
rươ ̣u "quố c lủi". Ông xế p cho hai nữ bác si ̃ trẻ tuổ i, xinh đe ̣p vào mô ̣t phòng máy la ̣nh kiń đáo ở
toa số 1. Hàng của hai người quá nhiề u. Mô ̣t ta ̣ mỳ chiń h, mô ̣t ta ̣ đường kiń h, mô ̣t nghiǹ mét lu ̣a
Va ̣n Phúc, Hà Đông. Chưa hế t, mô ̣t trăm vòng bi 201, 202 và 203. La ̣i mấ y bao lớn pin con thỏ,
đường hoá ho ̣c... Trời ơi! Nă ̣ng thấ y ông bà, ông vải! Số hàng ấ y, nhét đầ y cả mấ y cái giường.

Cả phòng chỉ có ba hành khách.

- Tao với mày nằ m cùng giường cho ấ m! - Khi xế p bao mỳ chiń h cuố i cùng, Ngân Hà nói với Bảo
Hiên.
- Ừ! Phu ̣ nữ trèo leo, lên xuố ng không tiê ̣n.
Bảo Hiên miê ̣ng trả lời ba ̣n, mắ t liế c về phiá người khách đàn ông còn trẻ, lên tàu từ trước. Nhiǹ
từ cửa vào, anh ta nằ m ở cái giường tầ ng trên, góc trong bên tay phải. Anh ta không có hành lý,
̣ nhe ̣ nhàng, sang tro ̣ng.
ngoài cái vali khoá số thanh lich,
Hai người thu xế p hàng, rấ t khẩ n trương, cũng mấ t cả nửa giờ đồ ng hồ . Thằ ng cha kia... thấ y phu ̣
nữ quầ n quâ ̣t ra ra, vào vào, lên lên, xuố ng xuố ng vã mồ hôi, bởi bao nhiêu là hàng nă ̣ng, mà không
buồ n nhảy xuố ng giúp cho mô ̣t tay! Hắ n cứ ngồ i ngây như phỗng, trố mắ t nhìn không. Người trông
tư thế điñ h đa ̣c, như cán bô ̣, mà không biế t ba cùng là gì?
Hai nữ bác si ̃ ngồ i thở. Mê ̣t! Đã lâu ho ̣ không phải làm "cửu va ̣n", mang vác quá ư nă ̣ng nho ̣c như
hôm nay. Những lầ n lên biên giới phiá Bắ c, Ngân Hà đề u đươc̣ bê ̣nh nhân cũ giúp đỡ. Hơn nữa,
chỉ có hàng nhe ̣, và cũng không khi nào nàng mua quá nhiề u.
- Da ̣, xin lỗi! Cả hai chi đề
̣ u là bác si?̃ - Người đàn ông hỏi, gio ̣ng Sài Gòn.
- Vâng! - Thâ ̣t đáng ghét! Nó còn biế t miǹ h là bác si,̃ mà cứ ngồ i trơ mắ t ế ch ra như thế ? - Ta ̣i sao
anh biế t chúng tôi? - Ngân Hà trả lời và gă ̣ng hỏi la ̣i.
- Ông trưởng tàu giới thiê ̣u, trước khi hai bác si ̃ tới. - Sau câu trả lời, người đàn ông la ̣i xin lỗi, vì
mình đã ngồ i ở tầ ng trên, nói chõ xuố ng dưới.
- Câu nê ̣ gi!̀ Khách tàu xe đường chơ ̣ ấ y mà. Thế nào mà chẳ ng đươc̣ . Anh người Sài Gòn, phải
không? - Nghỉ đươ ̣c mô ̣t lúc, Ngân Hà đỡ mê ̣t. Nàng trở la ̣i vui vẻ, vì có thêm người góp chuyê ̣n.
Trông mă ̣t mũi hắ n cũng sáng sủa, dễ nhiǹ .
- Da ̣! Hai bác si ̃ là người thủ đô?
- Chúng tôi đề u là người Hà Nô ̣i gố c. - Ngân Hà trả lời.
- Anh sinh số ng bằ ng nghề gì ở thành phố Hồ Chí Minh? - Bảo Hiên hỏi.
- Tôi tố t nghiê ̣p trường canh nông.
- Kỹ sư nông nghiê ̣p. Vâ ̣y anh cày cuố c, canh tác lúa má, khoai sắ n thế nào giữa cái thành phố
Hòn Ngo ̣c Viễn Đông? - Ngân Hà la ̣i hỏi.
- Tôi chuyên về các giố ng cây trồ ng và hoa.
- Thì ra thế . Cái nghề "hoa lá cành" cũng thú vi ̣đấ y - Ngân Hà nói - Đây là lầ n đầ u tiên chúng tôi
vào Sài Gòn. Chưa biế t người Sài Gòn tiế p nhâ ̣n thế nào các sản phẩ m hoa lá cành của anh? Chứ
dân Hà Nô ̣i chúng tôi, bây giờ, không có hoa hoét gì hế t! Hoa tươi là chuyê ̣n xa hoa, phù phiế m.
Thứ cầ n nhấ t của dân thủ đô chúng tôi mấ y chu ̣c năm nay, là ga ̣o. Ga ̣o! Ga ̣o và ga ̣o! Và những thứ
thiế t yế u đi kèm theo nó, ấ y là rau cỏ mắ m muố i tương cà!

- Thiṭ cá... dầ u mỡ, đâ ̣u phu ̣ và chấ t đố t nữa chứ! - Bảo Hiên nói liề n tù ti,̀ bổ sung.
- Ủ a! Người thủ đô, mà chỉ cầ n mỗi ga ̣o, thit,̣ mắ m, muố i thôi sao?
Bảo Hiên hiể u người đàn ông này có ý miả mai. Nhưng Ngân Hà vào chuyê ̣n đã bố c, nàng không
nhâ ̣n ra:
- Tính qua, thì ta rõ ngay. Chúng tôi, trừ số người đươ ̣c xế p vào loa ̣i lao đô ̣ng nă ̣ng, sổ lương thực
mỗi người tiêu chuẩ n chỉ 13 ki lô mỗi tháng. Đã ít thế , la ̣i luôn bi trư
̣ ̀ mô ̣t cân "tiế t kiê ̣m". Khi đế n
cửa hàng, còn bi ̣bớt ga ̣o, bán thay bằ ng mỳ bô ̣t, mỳ sơ ̣i hoă ̣c ngô, khoai, sắ n hay ha ̣t bo bo... theo
mô ̣t tỷ lê ̣ do ho ̣ đưa ra rấ t thấ t thường. Ga ̣o châu củi quế , vẫn phải khách khứa và nuôi lơ ̣n, gà,
ngan, ngỗng, chó mèo vân vân. Nhà nào bán ga ̣o sổ mu ̣c, hôi xi,̀ mua ga ̣o quê mới thơm ngon, thì
mười ki lô chỉ còn bảy, tám. Bữa ăn, chỉ có bát cơm là chính. Như thế , anh bảo đủ làm sao đươ ̣c?
Mà người thủ đô hay người ở chố n bồ ng lai tiên cảnh, với tiêu chuẩ n số ng ấ y, cũng không thể
phong lưu!
- Ga ̣o sổ đã hôi xi,̀ la ̣i quá nhiề u sỏi. Mà không hiể u thế nào, toàn sỏi trắ ng, giố ng mầ u ga ̣o cả! -
Bảo Hiên nói thêm.
- Mấ y chu ̣c năm nay, chúng tôi chỉ quan tâm đế n ga ̣o. Ai cũng coi tro ̣ng ga ̣o trên mo ̣i thứ hàng hoá
khác. Vựa lúa ở đồ ng bằ ng sông Cửu long của anh giá tri ̣lắ m đấ y. Đúng như tôi nói khi nãy, dân
Hà Nô ̣i không mấ y ai còn tơ vương, mơ màng đế n chuyê ̣n hoa hoét lá cành nữa. Chơi hoa tươi, tấ t
nhiên, người thành phố ai chẳ ng thić h. Nhưng cái nghèo làm ho ̣ phải nhắ m mắ t quên đi mô ̣t nét
văn hóa hào hoa, thanh lich ̣ của đấ t Hà thành ngàn năm văn vâ ̣t. Bây giờ có chăng chỉ các gia điǹ h
quan chức to, các cơ quan cu ̣c, vu ̣, viê ̣n, bô ̣ trở lên mới có điề u kiê ̣n. Cái đáng lưu tâm hàng đầ u
của dân chúng tôi, từ lâu cho đế n thời điể m này, vẫn là ga ̣o và thit.̣ Chỉ ga ̣o, cá, thit!̣ Nói chung là
lương thực, thực phẩ m và rau quả, mắ m muố i. Tấ t cả mo ̣i thứ đề u bán theo tem phiế u. Phiế u thực
phẩ m có đế n tám ha ̣ng. Tôi là bác si ̃ sản khoa. Vì phải mổ xẻ, nên đươ ̣c mỗi tháng mô ̣t kilô rưỡi
thit.̣ Nhà nước xế p loa ̣i lao đô ̣ng nă ̣ng mà. Ba ̣n tôi đây, bác si ̃ chuyên khoa nô ̣i tim ma ̣ch, đươ ̣c
đánh giá là công viê ̣c nhe ̣ nhàng, nên chỉ có ba trăm gam thôi. Dân thường thành phố thì đươ ̣c mô ̣t
phầ n ba tro ̣ng lươ ̣ng đó. Đâ ̣u phu ̣, thì cán bô ̣ và dân đề u như nhau, biǹ h đẳ ng. Người thôn quê
không cầ n! - Câu này, Ngân Hà nhấ n ma ̣nh: - Người dân nông thôn, mà không phải chỉ dân quê
xa xôi, ngay các làng Thành Công, Giảng Võ, Trung Hoà, Láng, Mo ̣c, Yên Hòa, Cót... ở giữa Thủ
Đô, dân thành phố đấ y, cũng không đươ ̣c mua ga ̣o sổ và không có phiế u thực phẩ m. Vì ho ̣ là xã
viên hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p. Ho ̣ chỉ đươ ̣c cấ p phiế u vải loa ̣i bố n mét. Cán bô ̣ chúng tôi thì đươ ̣c
hơn, năm mét mỗi người.
Hiê ̣n nay, mô ̣t số loa ̣i sổ mua hàng và tem phiế u đang ru ̣c rich
̣ bỏ rồ i.
Vui chuyê ̣n nên chúng tôi quên, đấ t nước thố ng nhấ t nhiề u năm rồ i, làm gì mà anh chẳ ng biế t?
- Da ̣! Tôi ra Hà Nô ̣i mấ y ngày. Đi tản bô ̣ phố xá, quả gă ̣p không nhiề u cửa hàng hoa tươi. Cửa
hàng đã thưa, la ̣i ít hoa đe ̣p, mà cũng vắ ng khách. Tôi đã đứng cả giờ để coi mấ y cửa hàng hoa.

- Coi cửa hàng hoa, hay ngắ m cô bán hoa? - Bảo Hiên nói, và cười khanh khách. Nàng mừng, vì
chuyể n hướng đươ ̣c câu chuyê ̣n va ̣ch áo cho người xem lưng của ba ̣n miǹ h. Người đàn ông cũng
cười.
- Da ̣!
- Thế Sài Gòn của anh các cửa hàng hoa thế nào? - Ngân Hà vẫn tiế p ma ̣ch chuyê ̣n.
- Các cửa hàng hoa ở thành phố Hồ Chí Minh cũng it́ khách dầ n. Vùng chuyên hoa Đà La ̣t đầ u tư
nhiề u vố n liế ng, công sức. Vâ ̣y mà hoa la ̣i không bán đươ ̣c! Mô ̣t số người chuyể n qua trồ ng khoai,
trồ ng sắ n.
Tiế ng tàu cha ̣y xiǹ h xich,
̣ đề u đề u và cuô ̣c vâ ̣t lô ̣n với quá nhiề u hàng hóa, làm cả hai người đàn
bà trẻ thấ m mê ̣t, buồ n ngủ. Chuyê ̣n trò tràn cung mây, không ai chú ý tới cảnh vâ ̣t của nhiề u vùng
quê, mùa cây khô lá vàng, đang vùn vu ̣t cha ̣y về phía sau, bên ngoài cửa sổ con tầ u, cùng với trời
đấ t quay quay vòng tròn cuố i kỳ đông la ̣nh giá. Bảo Hiên và Ngân Hà nằ m trùm chung mô ̣t cái
chăn mỏng ở cái giường tầ ng dưới còn la ̣i. Ngân Hà chố t cửa cẩ n thâ ̣n, nhưng vẫn nói:
- Nhờ anh để mắ t giúp. Chúng tôi ngủ nhé.
- Da ̣! Hai bác si ̃ khỏi lo.
***
Khoảng nửa giờ sau, Ngân Hà đã tin̉ h giấ c. Bảo Hiên vẫn còn ngủ say. Hà khát khô ho ̣ng. Nàng
trở dâ ̣y uố ng nước. Người đàn ông hỏi:
- Bác si ̃ ngủ vâ ̣y thôi ư?
- Vâng! Thế anh không ngủ à?
- Lâu nay, tôi ngủ rấ t it́ . - Ngừng giây lâu, anh tiế p: - Mà tôi phải thức, để thực thi nhiê ̣m vu ̣. Bác
si ̃ đã giao trách nhiê ̣m rồ i mà.
- Cảm ơn nhiề u! - Nàng cười - Như anh... thì cầ n ngủ bảy giờ mỗi ngày. Mà anh bao nhiêu rồ i nhỉ?
- Thưa bác si,̃ tôi đã ba bảy, ba tám tuổ i rồ i.
- Anh hơn tuổ i chúng tôi đấ y. Vơ ̣ con anh thế nào?
- Da ̣! Tôi số ng đô ̣c thân.
- Thế mấ t ngủ cũng phải. - Nàng cười và liế c nhiǹ la ̣i người đàn ông.
- Không hẳ n như vâ ̣y. Mời bác si ̃ lên tầ ng trên, ta nói chuyê ̣n. - Người đàn ông nói và chỉ vào cái
giường còn trố ng, đố i diê ̣n với giường của miǹ h.
Bây giờ, Ngân Hà thấ y rõ hơn, người khách đồ ng hành không những khỏe ma ̣nh, trẻ trung mà còn
rấ t điể n trai nữa:
- Anh tên gì?

- Tôi, Hùng. Ngô Quang Hùng. Còn bác si?̃

̣
- Tôi là Ngân Hà, bác si ̃ Ngô Thi Ngân Hà. Ba ̣n tôi là bác si ̃ Phan Thi ̣Bảo Hiên.
- Hai cái tên đề u rấ t đe ̣p. Rấ t văn chương.
- Anh vừa nói, lâu nay mấ t ngủ? Có chuyê ̣n gì liên quan đế n cuô ̣c số ng tinh thầ n không?
- Tôi sắ p phải rời khỏi đấ t nước miǹ h!
- Vì sao thế ?
- Tôi xin đinh
̣ cư ở My.̃
Im lă ̣ng mô ̣t lúc, Hùng tiế p:
- Nói thâ ̣t với bác si,̃ tôi hoàn toàn không muố n rời xa tổ quố c chút nào. Năm 1975, ba má và cô
em gái di tản, tôi vừa xong cái tiế n si ̃ sinh ho ̣c bên Anh quố c về . Không bằ ng lòng với gia đình về
viê ̣c cả nhà rời bỏ nơi chôn nhau cắ t rố n, mồ hôi nước mắ t ông bà... tôi đã ở la ̣i mô ̣t miǹ h. Mà
cũng bởi người thương không chiụ đi cùng. Ba má tôi là những người buôn bán thuầ n túy. Ho ̣
không dính liú gì với chánh phủ Viê ̣t Nam Cô ̣ng Hòa và không chố ng Cô ̣ng, nên không lo có
chuyê ̣n tắ m máu với các ông Giải phóng, như phía ông Thiê ̣u tuyên truyề n. Ho ̣ chỉ lo công viê ̣c,
khi đấ t nước thố ng nhấ t, có thể rồ i sẽ khó khăn, vì chuyê ̣n cải ta ̣o và tâ ̣p thể hóa nề n kinh tế như ở
miề n Bắ c ngày trước. Mô ̣t lý do không di tản, là tôi nghi ̃ mình có kiế n thức và có khả năng phu ̣ng
sự quê hương... Chắ c mình sẽ đươ ̣c tro ̣ng du ̣ng. Bởi người miề n Bắ c, ai chẳ ng thuô ̣c lòng lời da ̣y
của Lê Nin, "... không có tri thức, thì không có chủ nghiã cô ̣ng sản". Hơn nữa, tôi thích đươ ̣c số ng
trong mảnh đấ t của ông bà nô ̣i miǹ h. Từ ngày thơ bé, tôi đã thấ y các cu ̣ rấ t yêu quý ngôi nhà và
mảnh vườn nhỏ ấ y.
Từ khi trở la ̣i Sài Gòn, tôi hăm hở với công viê ̣c nghiên cứu, nhằ m ta ̣o ra các giố ng hoa mới, những
giố ng cây trồ ng năng suấ t cao và chấ t lươ ̣ng tố t. Vừa lúc chiń h quyề n Sài Gòn su ̣p đổ .
Sau khi thố ng nhấ t đấ t nước không lâu, cái biê ̣t thự của tôi bi ̣ mô ̣t tố p thanh niên tới "chố t" mấ t.
Không buôn bán gì, tôi vẫn phải chiụ cuô ̣c cải ta ̣o công thương nghiê ̣p tư doanh, "tô ̣i lỗi" của cha
me ̣ miǹ h đã di tản, bỏ la ̣i!
Dù có làn sóng vươ ̣t biên đủ kiể u, tôi vẫn ở la ̣i Sài Gòn trong cảnh số ng thuê nhà... cho tới gầ n
đây, người vơ ̣ bỏ đi biê ̣t tić h. Có lẽ vì chúng tôi đã số ng với nhau nhiề u năm mà chưa có con...
Thêm nữa, cô ấ y thấ y tôi thấ t nghiê ̣p!
- Anh phải ân hâ ̣n nhiề u không? - Ngân Hà hỏi cho có chuyê ̣n. Chắ c anh ta có rấ t nhiề u tâm sự cầ n
giữ kiń cho miǹ h.
- Không! Tôi không ân hâ ̣n gi,̀ bởi cuô ̣c đời dâu bể là thường tiǹ h. Mà có thế , tôi mới hiể u đươ ̣c
đấ t nước quê hương, người thân và cả đồ ng bào mình nữa.
- Anh không phải ân hâ ̣n là tố t rồ i.
Ngân Hà không biế t an ủi, đô ̣ng viên người ba ̣n đường xa la ̣ thế nào. Con người này ho ̣c hành và
số ng dưới chế đô ̣ Mỹ nguy,̣ gă ̣p nhiề u mấ t mát, mà cũng đứng đắ n đấ y chứ? Ho ̣c vi cao,
̣ ngôn ngữ

phổ thông chuẩ n. Vẫn gio ̣ng nói phương Nam, nhưng không có từ ngữ điạ phương khó nghe, khó
hiể u.
- Mô ̣t là, tôi vô duyên; hai là, giố ng cây trồ ng... ngoài những gì đã có từ trước, là quyề n lơ ̣i riêng
của các giáo sư, tiế n si ̃ từ Bắ c vào. Cái biê ̣t thự của gia điǹ h không còn. Cơ sở thí nghiê ̣m, khu
vườn đấ t thực nghiê ̣m giố ng cũng mấ t. Bác si ̃ nghi ̃ xem, kỹ sư canh nông mà không có mô ̣t tấ c
đấ t, tiế n si ̃ di truyề n mà không có phòng thí nghiê ̣m, thì còn làm đươ ̣c trò gì! Hiể u biế t của tôi
không có ích gì cho ai. Xin đi làm thì giá tri ̣ của miǹ h không bằ ng mô ̣t thứ "cây kiể ng" trong cơ
quan. Vì thế , sau rấ t nhiề u trăn trở, tôi quyế t đinh ̣ ra đi. Suy nghi ̃ maĩ , đoàn tu ̣ với những người
ruô ̣t thiṭ là hay hơn cả. Dù đó là mô ̣t cuô ̣c số ng tha hương, chân trời góc bể ...
- Bao giờ thì anh Hùng đi? - Thấ y anh ta ngừng lời, Ngân Hà hỏi.
- Thủ tu ̣c đang đươ ̣c hoàn tấ t.
***
Thành phố Hồ Chí Minh.
Ngân Hà và Bảo Hiên bán đố ng hàng hóa mang vào khá thuâ ̣n lơ ̣i, nhanh chóng và laĩ nhiề u. Chỉ
có các vòng bi là ế ẩ m, bế tắ c. Không ai ở Sài Gòn trả bằ ng giá hai người đã mua buôn ở Hà Nô ̣i.
Đó là những vòng bi đươ ̣c sản xuấ t từ Cô ̣ng hòa dân chủ Đức. Người Sài Gòn không quen dùng,
không chuô ̣ng. Thâ ̣t khó khăn. Ngân Hà xách nă ̣ng, lễ mễ, rã rời hai tay, ve ̣o cả cô ̣t số ng... Không
có ai trả bằ ng giá gố c. Đi maĩ , Ngân Hà quá mê ̣t mỏi. Muố n bán đổ bán tháo đi, mà cũng không
xong.
Nàng mô ̣t miǹ h tim ̀ đế n nhà người đàn ông quen trên tàu hoả. Ngô Quang Hùng đã nói tên và điạ
chỉ thâ ̣t. Đúng là nhà chỉ có mô ̣t miǹ h anh ta.
Nghe chuyê ̣n món hàng khó bán, anh ta lô ̣ vẻ thông cảm, như mô ̣t người ba ̣n thân đã rấ t lâu ngày:
- Bác si ̃ chờ it́ ngày, Hùng tim
̀ khách cho.
- Em cầ n bán ngay!
- Bán cho anh vâ ̣y. - Hắ n cười.
- Thâ ̣t nhé! - Đôi mắ t Hà mở to, miê ̣ng đáp vô ̣i vàng. Nhưng chơ ̣t nhâ ̣n ra sai lầ m, nàng cười
ngươ ̣ng nghiu: ̣
- Anh Hùng cứ đùa?
- Anh mua thâ ̣t mà. Anh mua với điề u kiê ̣n...
- Điề u kiê ̣n gi?̀
- Cả vòng bi và em.
Ngân Hà cúi đầ u, không nói. Dáng điê ̣u nàng rấ t buồ n.

- Chiụ các bác si ̃ Bắ c Viê ̣t! Anh chưa từng thấ y ở Anh, My,̃ và ngay cả Sài Gòn, mô ̣t bác si ̃ nào
làm giỏi nhiề u viê ̣c như em. y tá, ho ̣ cũng không làm thêm gì khác, ngoài viê ̣c chić h thuố c.
Anh xin lỗi! Anh xin lỗi!
Chủ nhà rố i rit́ , tỏ vẻ hố i hâ ̣n, khi thấ y nước mắ t chảy hai bên số ng mũi Ngân Hà. Sau it́ phút, như
đã nhâ ̣n ra điề u gi.̀ .. Hắ n thì thầ m: "Thôi nào! Thôi nào! Anh mua, anh mua." Rồ i hắ n kéo Ngân
Hà vào lòng mình và ôm nàng rấ t chă ̣t.
- Em vấ t vả quá! Đi cùng anh sang Mỹ nhé? Anh rấ t thích có vơ ̣ là bác si.̃
Ngân Hà lúc lắ c cái đầ u. Không rõ nàng đồ ng ý hay phản đố i. Hắ n ôm xố c Ngân Hà lên khỏi divan.
Ngân Hà trườn xuố ng. Người đàn ông này cũng không thể bế Ngân Hà lâu đươ ̣c. Hắ n vừa hôn,
vừa kéo nàng đi về phiá giường ngủ. Và vừa sờ mó, nắ n bóp nàng, hắ n vừa cởi bỏ quầ n áo, vứt
bừa phứa ra sàn...
Ngân Hà trở về Hà Nô ̣i, đã là ngày 28 tế t Nguyên Đán. Người bố chồ ng đô ̣t ngô ̣t qua đời, từ sau
khi Hà đi Sài Gòn chỉ có mô ̣t ngày. Thân cũng không biế t nơi Ngân Hà ở tro ̣, để gửi điê ̣n báo.
Đám tang đã xong. Những ngày trước khi đi Sài Gòn, Ngân Hà thấ y ông vẫn còn ăn uố ng, sinh
hoa ̣t biǹ h thường. Và tố i nào cu ̣ chẳ ng vừa đi dò dẫm trong nhà vừa hát: "Mô ̣t mùa thu năm qua...
Tuổ i xanh như lúa mai / Đời thanh niên sáng tươi / Đường ta ta cứ đi / Nhà ta ta cứ xây / ruô ̣ng ta
ta cứ cày / Đơ ̣i ngày..."
Người con dâu thắ p ba nén nhang, cắ m vào bát hương trên bàn thờ bố chồ ng. Và nàng vừa lầ m
bầ m khấ n vái ông, vừa khóc.
Người già như cái lá khô vàng, trước ngo ̣n gió thu phũ phàng!
Nhờ chuyế n đi, Ngân Hà mang về đươc̣ mô ̣t ta ̣ ga ̣o, trăm quả trứng. Và quan tro ̣ng hơn, có tiề n
trang trải, mà chồ ng ở nhà đã vay mươ ̣n hoàn toàn, lo cho viê ̣c hiế u.
Bác si ̃ Nguyễn Quý Thân từ châu Phi trở về .
Đã sáu năm nay, ông đế n lu ̣c điạ Đen, làm viê ̣c cho mô ̣t bê ̣nh viê ̣n của người bản xứ để lấ y tiề n
công. Thực chấ t là đi làm thuê. Thâm tâm biế t vâ ̣y. Nhưng ông vẫn bực khi nghe mô ̣t số người hỏi
thăm, bác si ̃ vừa đi làm thuê về đấ y à? Làm thuê tâ ̣n Phi Châu xa xôi, môi trường và khí hâ ̣u khắ c
nghiê ̣t thế , chắ c khấ m khá lắ m nhi?̉
Thân khó chiụ và buồ n. Ho ̣ cố tiǹ h phỉ báng, mỉa mai và coi thường mình? Càng nghi ̃ ông càng
bứt rứt. Hai từ "làm thuê" nghe cu li, hèn kém, mà ho ̣ gắ n vào tên tuổ i của mô ̣t đố c tờ! Làm thuê,
làm mướn. Làm thuê! Làm mướn! Ơ hay! Đố c tờ mà nghèo khổ , mà phải đi làm thuê làm mướn?
Về tiń h chấ t, "làm thuê" gầ n nghiã với "phu ̣c dich".
̣ Phu ̣c dich
̣ người, là ông phải đi làm tôi tớ kẻ
khác? Đúng thế . Thân càng nghi ̃ càng uấ t!
Ông đã phải tố n kém cho viê ̣c đi chuyên gia... nên muố n ở la ̣i Angola "cày" thêm vài ba lầ n ký
nữa. Cho bõ. So với những bác si ̃ tha ̣o buôn bán, thì tiề n ông chưa có bao nhiêu. Nhưng người phu ̣
trách chuyên gia của lañ h sự quán Viê ̣t Nam gă ̣p gỡ, nhắ c nhở ông về tuổ i tác và sức khỏe. Cái
thằ ng... mă ̣t la ̣nh như tiề n. Vừa gă ̣p, nó đã chố t ngay vấ n đề , không để ông kip̣ trình bày, đề đa ̣t gì.
Đã đế n lúc ông cầ n phải về nước.

Thực ra, lý do không phải ở đó. Cán bô ̣ lañ h sự Viê ̣t Nam có biê ̣t tài theo dõi người miǹ h. Dù
không có đơn từ phát giác, tố cáo, hay kiê ̣n tu ̣ng, ho ̣ vẫn biế t ông Thân vừa có đứa con gái với mô ̣t
người đàn bà bản xứ.
Khác với Viê ̣t Nam, vấ n đề quan hê ̣ tiǹ h du ̣c ở đây, người ta không cầ n che đâ ̣y, giấ u giế m. Ho ̣
coi như cơm ăn, nước uố ng. Sinh đẻ, ố m đau hay chế t chóc đề u là những chuyê ̣n nhe ̣ nhàng. Trong
̣ n nhỏ bé, người ta dễ dàng tìm ra bố đứa bé là ông bác si ̃ da vàng. Người đàn bà Angola
mô ̣t thi trấ
không chồ ng, chửa đẻ và tự nuôi con. Đã không bắ t va ̣, cô ta còn hañ h diê ̣n, tự hào, hớn hở đi khoe
khắ p nơi. Tôi đã đươ ̣c ngủ với ông bác si ̃ chuyên gia! Con của bác si ̃ Thân, người Viê ̣t Nam đấ y.
Không phải con của người thường đâu nhé! Dân thi trấ ̣ n nghe chuyê ̣n, ai cũng chúc mừng cô. Ông
Thân không phải chiụ những gì phiề n phức. Dù đươ ̣c thế , những người đồ ng hương vẫn giu ̣c giã
ông Thân, rời khỏi Angola càng nhanh càng tố t. Hơn nữa, ngài giám đố c bê ̣nh viê ̣n cũng đã nói,
như kiể u người Viê ̣t bắ n tin, sẽ không ký hơ ̣p đồ ng với ông thêm nữa. Ông Thân căm hâ ̣n, nhưng
vẫn phải báo nghỉ viê ̣c, thanh toán lương lâ ̣u, thu xế p... trước khi giám đố c bê ̣nh viê ̣n go ̣i đế n văn
phòng. Tiên sư cái thằ ng...!
Ngày Thân mới sang, Angola còn đang nô ̣i chiế n. Ông phải nằ m chơi ở thủ đô Luanda khá lâu.
Mấ y tháng sau, người ta mới đưa ông về mô ̣t bê ̣nh viê ̣n huyê ̣n, thuô ̣c tin̉ h Moxico, tâ ̣n biên giới
phía Đông Nam nước này. Lương ho ̣ trả thấ p so với các bác si ̃ đươ ̣c làm viê ̣c ở thủ đô và chuyên
gia nước khác. Đã thế la ̣i không bao giờ ông đươc̣ nhâ ̣n đúng ngày.
Giữa hai kỳ hơ ̣p đồ ng, ông Thân muố n về phép. Nhưng thấ y vé máy bay khứ hồ i mấ t nhiề u tiề n,
la ̣i nghi ̃ quà cáp tố n kém. Đành thôi. Phải tiế t kiê ̣m. Nế u chỉ vì nỗi nhớ nhung Ngân Hà mà về , thì
đắ t quá! Thể xác và tinh thầ n đề u không thúc bách gi.̀ Thường khi, dân thi ̣trấ n vẫn thấ y ông đố c
tờ da vàng gầ y guô ̣c, nhỏ thó này, đi tim
̀ những niề m vui bản xứ.
Bước qua cửa nhà, nhiǹ thấ y me ̣ và vơ ̣ con, Thân mới thực sự yên tâm. Thế là miǹ h đã về đế n nhà.
Ông đố t ba nén nhang, cầ m bằ ng hai tay cắ m lên bàn thờ người cha. Những năm tháng phiêu ba ̣t
nho ̣c nhằ n, những đêm ngày canh cánh tai ho ̣a, bê ̣nh tâ ̣t, rủi ro ở xứ người đã viñ h viễn chấ m dứt.
Cái ho ̣a súng đa ̣n, tai biế n nghề nghiê ̣p, tai na ̣n giao thông, những tráo trở và lường ga ̣t... có khi
ngay của những đồ ng nghiê ̣p, đồ ng hương. Rồ i bê ̣nh tâ ̣t lây nhiễm từ cái xứ sở nhiê ̣t đới Châu Phi
này nhiề u vô thiên lủng. Chỉ con ruồ i đố t cũng làm chế t người! Nhưng đổ i la ̣i, ông mang về mô ̣t
số tiề n. Tính ra, có số ng đế n vài ba cuô ̣c đời đi làm công ăn lương bác si ̃ ở nước mình cũng không
có đươ ̣c! Tiề n lương làm ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, chi cho các khoản sinh hoa ̣t hằ ng ngày chưa đủ,
làm gì có thừa, mà tić h lũy cho những viê ̣c to tát? Nế u không xuấ t ngoa ̣i, viê ̣c xây dựng nhà cửa,
mua sắ m nô ̣i thấ t... không bao giờ ông dám nghi ̃ tới! Mà cuô ̣c đời con người ta đâu có dài? Như
ông cu ̣ thân sinh, có mơ ước đấ y, thương vơ ̣ yêu con đấ y, mà chưa làm đươ ̣c gì để la ̣i, đã sâ ̣p đế n
ngày nhắ m mắ t xuôi tay, từ bỏ tấ t cả!
Đôi lúc, Thân nhớ la ̣i chuyê ̣n tản cư ra vùng tự do, ngày đầ u kháng chiế n chố ng Pháp. Không hoa ̣t
đô ̣ng gì cho Viê ̣t Minh, nhưng bố me ̣ Thân hoảng hồ n; ta và bo ̣n liń h ngoa ̣i xâm săn đuổ i nhau
trong từng căn nhà, từng ngõ hẻm, từng đường phố Hà Nô ̣i. Súng nổ liên tu ̣c suố t hai tháng trời.
Cả Hà Nô ̣i thành chiế n lũy, thành pháo đài chố ng quân xâm lươ ̣c. Dân ta quăng hế t giường, ghế ,
bàn, tủ, ra mă ̣t đường; để chă ̣n xe giă ̣c... Tổ quố c trên hế t, tiêu hủy kháng chiế n cơ mà! Không có
gì để tiế c, bố me ̣ Thân bỏ công viê ̣c quét chơ ̣ và nơi trú ngu ̣ là cái vòm trố ng dưới gầ m cầ u Long

Biên, dắ t diú các con theo mo ̣i người lên tâ ̣n Đa ̣i Từ, Thái Nguyên. Không có vố n liế ng, ông bà
bán bánh đúc chấ m muố i ớt kiế m ăn cho cả nhà. Mấ y tháng sau, người chi ̣ gái của Thân chế t vì
số t rét. Cả nhà sơ ̣ haĩ , lế ch thế ch dinh tê. Không đâu số ng hơn là về với cái gầ m cầ u duyên nơ ̣.
Người cha xin la ̣i đươ ̣c cái chân quét chơ ̣, mà ông làm từ khi còn trẻ. Người me ̣ tiế p tu ̣c bánh đúc,
mắ m tôm, chanh, ớt, bán rong suố t ngày trên khắ p các viả hè đường phố , ngõ phố .
Nguyễn Quý Thân từ nhỏ đã giấ u kín gia cảnh mình với ba ̣n ho ̣c và những người quen biế t. Sau
ngày giải phóng thủ đô it́ lâu, người tố t nghiê ̣p phổ thông còn hiế m, Thân vào đươ ̣c đa ̣i ho ̣c y khoa,
và đã trở thành bác si.̃ Rấ t it́ , nhưng ai đã biế t hoàn cảnh, đề u cảm phu ̣c Thân, mô ̣t người thông
minh, giầ u ý chí và nghi ̣ lực. Ho ̣ khen Thân, nhưng cũng biế t thành công ấ y nhờ chủ trương của
nhà nước, đào ta ̣o đô ̣i ngũ trí thức mới từ những tầ ng lớp lao đô ̣ng giản đơn. Cũng là may mắ n nhờ
chế đô ̣ bao cấ p. Sinh viên đa ̣i ho ̣c và ho ̣c sinh trung ho ̣c chuyên nghiê ̣p đã không phải nô ̣p ho ̣c phí,
mà còn đươ ̣c cấ p ho ̣c bổ ng.
Mấ y chu ̣c năm cán bô ̣ số ng trong bao cấ p quá nhiề u khó khăn. Từ khi nhà nước ta quyế t đinh ̣ cho
đi làm chuyên gia nước ngoài, nhiề u bác si ̃ mong đươ ̣c đi Châu Phi ít năm. Ho ̣ hy vo ̣ng, và thực
sự nhờ đó mà đổ i đời. Không it́ lầ n khi trò chuyê ̣n, ông Thân vẫn gâ ̣t gù, đúng là như thế .
Mang tiế ng "nhảy dù", nhưng gia điǹ h ông Thân vẫn phải ký hơ ̣p đồ ng thuê nhà với thành phố .
Căn hô ̣ có hơn bố n chu ̣c mét vuông. Thêm khoảng đấ t phía sau, dựng đươ ̣c mô ̣t cái chòi làm bế p
đun nấ u và nhà vê ̣ sinh. Vâ ̣y mà, ngày ông nô ̣i còn số ng, nó phải chứa tới bố n người lớn, mô ̣t trẻ
con. Lơ ̣n gà ngan viṭ ở phiá sau, chó mèo ở lẫn với người. Ngân Hà chăm lau rửa, mùi phân gia
súc vẫn bố c lên nồ ng nă ̣c, khi nàng vắ ng nhà. Khổ nhấ t là những ngày hè nắ ng lửa. Mà cả nhà chỉ
có hai cái qua ̣t con cóc. Thân thấ y vẫn hơn rấ t nhiề u cái khoảng trố ng dưới gầ m cầ u Long Biên,
đươ ̣c bố ông che chắ n la ̣i, làm nơi ở cho gia điǹ h miǹ h.
Hòa biǹ h, nhấ t là từ khi đấ t nước đổ i mới, ngày càng có nhiề u cán bô ̣ và nhân viên nhà nước phát
phì. Riêng ông Thân, qua tuổ i hưu trí đã lâu, vẫn cứ gầ y đét. Cái ta ̣ng ông, ăn gì cũng không thể
béo tố t lên đươ ̣c. Thân nghi ̃ maĩ , không tim ̀ đươ ̣c nguyên nhân ở đâu?
Cơ điạ miǹ h như thế ? Mà đã là "cơ đia",
̣ thì chiu!
̣
Kiế n thức y ho ̣c mang la ̣i cho ông Thân nhiề u lý lẽ giải thić h và tự đô ̣ng viên miǹ h. Tuy gầ y,
nhưng xét nghiê ̣m sinh hóa và nô ̣i tiế t sinh du ̣c của ông vẫn cứ còn đươc̣ . Đàn ông tuổ i cao mà đẫy
ra, bu ̣ng phê ̣ như chúng nó, là triê ̣u chứng xấ u. Vòng bu ̣ng to ra thì vòng đời ngắ n la ̣i. Đó là dấ u
hiê ̣u nô ̣i tiế t tố nam giảm sút, hàm lươ ̣ng vitamin E trong máu thấ p, kèm theo rố i loa ̣n chuyể n hóa
mỡ và cholesteron. Khả năng hoa ̣t đô ̣ng tiǹ h du ̣c của bo ̣n ho ̣ đề u sa sút nă ̣ng. Cái bu ̣ng to ra, thằ ng
cu bé la ̣i, còn ăn nhằ m gì? Rồ i bo ̣n tro ̣c phú ấ y sẽ đế n lúc biế t mă ̣t! Bê ̣nh tâ ̣t từ miê ̣ng đi vào. Huyế t
áp tăng cao, tai biế n ma ̣ch naõ , xơ vữa và tắ c ngheñ ma ̣ch vành, nhồ i máu cơ tim, rồ i gout, tiể u
đường... Đô ̣t quy,̣ đô ̣t tử lúc nào cũng không biế t đâu.
Ông Thân quên? Không, chắ c chắ n cho đế n chế t, ông không thể quên; gia đình miǹ h số ng chui
rúc dưới gầ m cầ u Long Biên. Làm sao sinh hoa ̣t sa ̣ch se,̃ khi nước dùng hàng ngày, phải đi xế p
hàng hứng ở vòi công cô ̣ng, gánh về từng thùng? Tiế ng bánh sắ t rit́ trên đường ray, như nghiế n
vào ngực, như xiế t vào óc ngày đêm. Và những hồ i còi tàu hỏa hú dài đinh tai nhức óc. Chưa hế t,
bo ̣n cảnh binh, liń h thực dân và sau này cả liń h ngu ̣y gác ở hai đầ u cầ u cũng luôn lùng su ̣c, bắ t bớ,

quấ y nhiễu... Thân suy nhươ ̣c thầ n kinh từ rấ t sớm. Có thể , ông đã nhiễm nhiề u chủng vi khuẩ n
đô ̣c ha ̣i, trong những năm chiụ kỷ luâ ̣t làm hô ̣ lý, bưng bô đổ vit.̣ Ông nga ̣i đi ủng, không cả đi
găng và cũng không đeo khẩ u trang bảo hô ̣ khi phải tiế p xúc với đủ loa ̣i chấ t thải của bê ̣nh nhân?
Thời gian đi thanh niên xung phong, vê ̣ sinh ẩ m thực ở đơn vi ̣có ai để ý? Thiế u đói thường ngày
và cái chế t bom đa ̣n bấ t thiǹ h liǹ h làm người ta quên đi, không còn mấ y ai để ý đế n vê ̣ sinh thực
phẩ m...
Bây giờ, tóc ông đã ba ̣c tới nửa. Mắ t đu ̣c nhân và tăng số kính viễn. Những nế p nhăn xuấ t hiê ̣n
ngày mô ̣t nhiề u, khiế n khuôn mă ̣t không râu nhàu nát, la ̣i càng thêm nhàu nát!.
Ngân Hà chú ý đế n đôi môi chồ ng, ngay từ cái hôn đầ u của Thân. Cái môi mỏng, nay càng mỏng
hơn, và la ̣i thâm xì thâm xit.̣ Vì khói thuố c lá, vi.̀ ..? Nàng không bao giờ ngắ m khuôn mă ̣t chồ ng,
nhưng cảm nhâ ̣n rấ t rõ khi ông ta hôn mình. Đôi môi ram ráp, khô khố c, vô cảm. Ngân Hà chỉ thấ y
khó chiu,̣ khi cái vành môi cứng quèo và nha ̣t thế ch ấ y cứa vào miê ̣ng mình. Sơ ̣ hơn, nó phả ra cái
̣ i hoắ c! Sau ngày cưới, không nhớ từ khi nào,
mùi thuố c lá hôi nồ ng nă ̣c, trô ̣n lẫn mùi hở tâm vi thố
Ngân Hà không bao giờ muố n nhâ ̣n những cái hôn ấ y. Nàng thường tránh. Từ châu Phi về , đôi
mắ t Thân càng bé hiṕ la ̣i, hai bờ mi như diń h tiṭ vào nhau, ti hi.́ Chỉ liế c qua chồ ng, Ngân Hà cũng
thấ y cuô ̣c số ng của những kẻ làm thuê ở Châu Phi chẳ ng sung sướng gi!̀
Tuy thế , ông Thân đi la ̣i vẫn nhanh nhe ̣n, suy nghi ̃ còn minh mẫn, ma ̣ch la ̣c. Chỉ vài ngày sau khi
về nước, ông đã đi karaoke ngay đươ ̣c. Đã quá cái tuổ i xưa nay hiế m, mà vẫn số ng ga lăng như
thế , kể cũng hiế m thâ ̣t. Ông đinh ninh miǹ h đã lao tâm khổ tứ, nằ m gai nế m mâ ̣t gầ n hế t đời rồ i.
Mà mỗi người, làm gì có hai cuô ̣c đời! Phải tim
̀ cách, và tim
̀ nơi hưởng thu ̣...
Thân go ̣i thơ ̣ xây nhà.
Đã về hưu nhiề u năm rồ i, mà ngôi nhà của ông bác si ̃ chuyên gia y tế nước ngoài vẫn tồ i tàn nhấ t
trong tổ dân phố . Nó đã tồ n ta ̣i với vách đấ t lá gồ i quá lâu.
Căn hô ̣ tồ i tàn. Thin̉ h thoảng cái vách đấ t phiá sau la ̣i tu ̣t lở từng mảng. Mái lá co ̣ lâu ngày, mủn
mu ̣c, dô ̣t nát... Đàn bà vắ ng chồ ng, không thể chỉ để mắ t vào mỗi cái bế p mà xong thôi đâu. Thi
thoảng Ngân Hà la ̣i phải nhờ, phải thuê người trát vá tường vách, bằ ng rơm trô ̣n đấ t; do ̣i la ̣i mái,
với những miế ng giấ y dầ u cũ nát, những mảnh fibrociment xin đươ ̣c hay phải mua si.̉
Nhà của hai bác si,̃ mà lu ̣p su ̣p, thảm ha ̣i quá nhà chi ̣ Dâ ̣u, anh Pha? Thân nửa đùa nửa thâ ̣t với
những người quen biế t, không làm cái nhà cho đàng hoàng, đảng bô ̣ và chính quyề n dân phố , cũng
như ba ̣n bè la ̣i đánh giá xấ u về hai nhà trí thức y khoa lâu năm. Bo ̣n tiể u tư sản cố tình bôi xấ u?
Bác si ̃ của nước Viê ̣t Nam xã hô ̣i chủ nghiã gì mà nghèo nàn, khố n khổ thế a! Xin lỗi chư vi,̣ xin
lỗi bà con dân phố nhé! Vơ ̣ chồ ng sớm tố i phu ̣c vu ̣ đồ ng bào, chưa có khi nào rảnh rỗi, đôi hồ i.
Bây giờ, thì xin cố gắ ng. Mô ̣t công đôi viê ̣c, cho đe ̣p mă ̣t hàng phố và cũng là củng cố cái tổ ấ m
gia điǹ h!
Tiề n! Tiề n đúng là tiên là phâ ̣t, là sức bâ ̣t của lớp trẻ, là sức khỏe của người già... Từ khi Thân cho
phá cái nhà lề u, khởi công xây lên trên mảnh đấ t ấ y mô ̣t ngôi nhà bố n tầ ng hiê ̣n đa ̣i chỉ mấ t đúng
có sáu tháng. Đi la ̣i, ăn ngủ trong ngôi nhà kiể u tây sực mùi sơn mới, Thân sướng âm ỷ. Ông không
nói với ai, đây là ngôi nhà rửa hâ ̣n cho vong linh người cha, cho hương hồ n người chi ̣gái xấ u số

chế t vì cha ̣y giă ̣c, tản cư trong mô ̣t túp lề u, muỗi nhiề u như trấ u vaĩ ở vùng rừng núi Đa ̣i Từ, Thái
Nguyên. Nó cũng an ủi người me ̣ già và chiń h cái thân miǹ h.
Ngôi nhà đáng để Thân tự hào. Tiề n mô ̣t mình ông làm ra. Cái khoảng trố ng gầ m cầ u Long Biên
đươ ̣c che la ̣i làm nhà, và căn nhà ta ̣m vách đấ t lá gồ i, đề u mang la ̣i cho ông những tủi nhu ̣c nă ̣ng
nề . Hàng ngũ bác si,̃ hầ u hế t số ng đàng hoàng. Có lẽ khắ p mă ̣t đấ t này, chỉ mô ̣t miǹ h ông, chỉ có
bác si ̃ Nguyễn Quý Thân nghèo khổ như thế !
***
Suố t nửa năm trời vấ t vả về chuyê ̣n nhà cửa, Thân không ân ái với vơ ̣ mình. Không phải ông đã
mấ t khả năng hoa ̣t đô ̣ng tiǹ h du ̣c. Nhưng với mô ̣t cái lề u ba ̣t dựng ta ̣m trên mảnh đấ t công lưu
không trước cửa, bề bô ̣n, châ ̣t trô ̣i và cũng bẩ n quá. Nhà ba người lớn, mô ̣t trẻ con, không biế t
xoay sở thế nào. La ̣i vừa thêm cô Tư giúp viê ̣c. Thâ ̣t ra, không hoàn toàn vì không có chỗ. Thân
nhớ ngày xưa... bờ sông, sườn đồ i, baĩ ngô, trong hầ m kèo chữ A, dưới hầ m sâu, hầ m nông... đề u
làm nên chuyê ̣n. Bây giờ, tuổ i già cũng là mô ̣t le.̃ La ̣i nhiề u năm đã quen đàng hoàng. Mà Ngân
Hà cũng thay đổ i nhiề u? Bà ấ y thân thể ngày mô ̣t rắ n chắ c như con nhà võ và đêm đêm cứ trơ ra
như mô ̣t pho tươ ̣ng gỗ vô cảm!
Đêm trước ngày ông lên máy bay về nước con nhỏ người da nâu chưa đầ y mười bảy tuổ i quá cuồ ng
nhiê ̣t. Chỉ mấ t có hai mươi đô. Cái người nhà mình... Sự hấ p dẫn của Ngân Hà, với ông, gầ n như
không còn!
Thân la ̣i nghi,̃ Ngân Hà kém miǹ h nhiề u tuổ i, những sáu năm xa chồ ng, mà nàng thờ ơ với chuyê ̣n
ân ái? Không thấ y bà ấ y chủ đô ̣ng đòi hỏi như những năm trước. Hay ở nhà mu ̣ cũng đã có mô ̣t
con đực nào rồ i?
Hôm nay, đêm đầ u tiên ngủ trong ngôi nhà Tây của miǹ h. Cũng nên có chuyê ̣n "tươi mát", để kỷ
niê ̣m mô ̣t đời chồ ng vơ ̣. Không có gì sướng bằ ng ân ái. Thân quay sang trái, ôm ngang ngực Ngân
Hà. Thân nhớ đế n con bé da nâu bên Angola, rồ i cô bé Viñ h Phúc, người cha ̣y bàn trên quán cà
phê Hương thầ m.
- Thôi đi! - Ngân Hà ga ̣t tay Thân ra khỏi người miǹ h.
- Sao?
- Tôi mê ̣t!
- Đã làm gì đâu, mà mê ̣t?
- Tôi mổ cả ngày.
- Cô không thić h sao?
- Không! Tôi không cầ n! - Ngân Hà tức giâ ̣n. Lão la ̣i go ̣i mình là "cô" đấ y!
- Cô đã bồ bich,
̣ phải không?
- Ông lên tầ ng trên mà ngủ. Đừng giở ra cái gio ̣ng ấ y. Không hay ho gì đâu!

Ngân Hà nhić h người ra xa và nằ m quay mă ̣t vào tường. Laõ Thân cũng trở miǹ h. Chỉ mấ y phút
sau, nàng đã nghe thằ ng đàn ông hôi riǹ h ngáy rồ lên khùng khu ̣c.
***
Nửa đêm.
Trời rét đâ ̣m, rét ha ̣i.
Ngôi nhà mới của Nguyễn Quý Thân, các phòng đề u đóng kín cửa. Không mô ̣t ngo ̣n đèn đươ ̣c bâ ̣t
sáng.
Đã mấ y tháng nay, từ cái đêm bi ̣vơ ̣ từ chố i, Thân ngủ trên tầ ng ba mô ̣t miǹ h. Hai me ̣ con Ngân
Hà ở tầ ng hai. Khép cửa, người đi bên ngoài hành lang và người trong các phòng đề u không thấ y
nhau. Bà nô ̣i và con Tư giúp viê ̣c ngủ chung giường, ở tầ ng dưới cùng. Ngân Hà sắ p xế p như thế ,
cho cu ̣ già không phải leo trèo và tiê ̣n viê ̣c nâng giấ c của con Tư Ô sin. Đêm hôm cu ̣ vẫn phải trở
dâ ̣y, nước nôi, thuố c men hoă ̣c đa ̣i, tiể u tiê ̣n. Tầ ng mô ̣t, cái chân cầ u thang chia đôi căn phòng.
Phiá trong là bế p và bàn ăn. Phiá ngoài kê cái tủ, mô ̣t giường đôi, bô ̣ bàn ghế nhỏ. Còn la ̣i là lố i ra
cửa chính.
Đêm nay, Ngân Hà la ̣i nghi ̃ tới chồ ng, với những lầ n thoả mañ hiế m hoi. Từ khi số ng chung, trong
trái tim Ngân Hà không hề có người đàn ông tên là Nguyễn Quý Thân. Nhưng Ngân Hà kế t hôn
với Thân đàng hoàng, có với nhau mô ̣t đứa con, và thêm mấ y bâ ̣n sa sẩ y, na ̣o bỏ. Từ sâu thẳ m tâm
hồ n, sau quá nhiề u cuô ̣c tiǹ h thấ t ba ̣i, Ngân Hà cũng muố n có mô ̣t người chồ ng, và nàng chỉ yêu
mô ̣t người đó thôi. Nhưng con đường nhân duyên gâ ̣p ghề nh, mê ̣t mỏi và bẽ bàng quá! Nó ta ̣o ra
mô ̣t mố i hâ ̣n cho nàng. Cuô ̣c số ng vâ ̣t chấ t và tinh thầ n đề u khó khăn. Thân đã không có gì hấ p
dẫn, la ̣i không biế t chung lưng đấ u câ ̣t... Thân phó mă ̣c nàng lăn lô ̣n mưu sinh. Trong vâ ̣t lô ̣n đêm
ngày vì chuyê ̣n sinh nhai, mố i quan hê ̣ với những người đàn ông khác, đề u mang la ̣i cho Ngân Hà
cảm xúc vừa ý và những lơ ̣i ić h cu ̣ thể , thiế t thực. Nế u chỉ có đồ ng lương của hai vơ ̣ chồ ng, Ngân
Hà không thể chèo chố ng, lo toan đươc̣ cả những viê ̣c đơn giản, mà thiế t yế u của cuô ̣c số ng gia
đình. Nhiề u đêm nghi ̃ ngơ ̣i về đời số ng gia điǹ h, nàng khóc, vì thấ y mình hoàn toàn bấ t ha ̣nh.
Thế thì nàng số ng không đoan trang, không chung thủy với chồ ng là mô ̣t tấ t yế u.
Không yêu, Ngân Hà thấ y cái gì ở Thân cũng làm cho nàng khó chiu.̣ Đã thế , Thân lên mă ̣t ngay,
khi túi có tiề n. Nàng càng thêm ghét! Kim Thoa là con của Thân. Cái thằ ng Chu Nha ̣c la ̣i cứ vơ
vào. Hắ n bảo đó là con mình và muố n có thêm mô ̣t đứa em nó nữa. Hắ n đang thèm con trai. Vì
chiń h sách dân số , vơ ̣ chồ ng chỉ có hai cô con gái. Ngân Hà vừa phát hiê ̣n, Chu Nha ̣c có những
bố n đứa con gái ngoài giá thú nữa!
Làm xong nhà, Thân rấ t vui. Nhưng rồ i ông như mô ̣t kẻ ngẩ n ngơ khi nghi ̃ đế n thái đô ̣ la ̣nh nha ̣t
của cô bé Viñ h Phúc ở quán cà phê Hương thầ m. Ông không còn tiề n... Tấ t cả công sức sáu bẩ y
năm trời đổ vào ngôi nhà hế t sa ̣ch. Lúc đầ u, tưởng cũng đơn giản. Từ khi xin giấ y phép tới lúc
khánh thành, phát sinh biế t bao khoản chi vô lý!
Ông ba ̣n cờ cười bảo, nông dân ho ̣ còn biế t làm ruô ̣ng thì ra, làm nhà thì tố n. Vui vẻ đi. Nhà ông,
vơ ̣ chồ ng bác si ̃ cả... Ho ̣ còn nể đấ y. Nào, để mắ t vào bàn cờ đi. Ông mấ t béng quân xe rồ i đây
này!

Thân nhớ mấ y năm cuố i đời, người cha hay kể la ̣i chuyê ̣n những ngày tản cư ở Đa ̣i Từ, Thái
Nguyên. Ông cu ̣ đã yế u, mái tóc thưa ba ̣c, đôi mắ t đã lòa... nhưng vẫn còn nhớ và hát la ̣i đươ ̣c
những bài ca kháng chiế n xưa, với mô ̣t gio ̣ng rè rè, khê đă ̣c: "Mô ̣t mùa thu đi qua ... Tuổ i xanh
như lúa mai / Đời thanh niên sáng tươi / ... Đài vinh quang đắ p xây / Miê ̣ng hô câu hát vang trời
mây / ... Đường ta, ta cứ đi, nhà ta ta cứ xây / Ruô ̣ng ta, ta cứ cày đơ ̣i ngày / Ngày mai bao ấ m no,
diê ̣t xong quân Pháp kia / Cười vang ta hát câu tự do..."
Ông cu ̣ có trí nhớ tố t. Thân biế t, phải có trí tuê ̣, cha mình mới chớp nhanh thời cơ, nhờ gió bẻ
măng sau trâ ̣n Điê ̣n Biên Phủ trên không, nhâ ̣p vào đoàn người mấ t gia cư "nhảy dù" chiế m đấ t,
làm đươ ̣c gian nhà lá, chấ m dứt cuô ̣c số ng nơi gầ m cầ u đầ y tủi nhu ̣c mấ y mươi năm của gia điǹ h
mình. Lúc đầ u, Thân nga ̣c nhiên về trí nhớ của cha, sau rồ i tố i nào cu ̣ cũng hát, làm ông khó chiu.̣
Ngay cu ̣ bà cũng phải gắ t lên, gia cảnh khó khăn đủ bề , ăn ở trong cái nhà cấ p bố n tồ i tàn, sâ ̣p xê ̣,
mà hôm nào ông cũng cứ lải nhải, ră ̣n maĩ ra cái gio ̣ng ố ng bơ rỉ thế ! Già trơ so ̣, sắ p xuố ng lỗ mà
ngày nào cũng rên rỉ "Tuổ i xanh như lúa mai ... Đời thanh niên sáng tươi... Nhà ta ta cứ xây..." làm
ai cũng phải số t ruô ̣t. Giời a ̣, còn sức đâu mà cứ muố n rố ng maĩ lên "Tuổ i xanh như lúa mai" với
"đời thanh niên sáng tươi"! Nhà! Nhà! Nhà! Tiề n đâu, mà nhà với cửa? Ai cho phép mà "nhà ta ta
cứ xây"? Ngày xưa, người ta nói thế thôi. Ông cứ mơ ước haõ ! Nhà ta, ta cứ xây mà đươ ̣c? Bực,
nhưng rồ i mo ̣i người nghi ̃ đế n cuô ̣c đời ông mà thương. Đời laõ khổ quá. Ngân Hà nói với Thân
và me ̣ chồ ng, naõ bô ̣ ông nô ̣i tổ n thương rồ i; tâm thầ n kinh không còn đươ ̣c bình thường như xưa;
đừng ai gắ t gỏng với ông cu ̣ nữa, tô ̣i nghiê ̣p. Khi bố đã chế t, Thân mới hiể u, mô ̣t ngôi nhà đàng
hoàng là mơ ước cả đời của người cha it́ ho ̣c, nghèo khó, khố n khổ ấ y! Suố t đời bố ông nghi ̃ đế n
viê ̣c làm nhà cho vơ ̣ con, cho cả nhà mở mày mở mă ̣t, mà chỉ tiề n công của người quét chơ ̣, nên
đành thúc thủ.
Khi Thân xây đươc̣ ngôi nhà bố n tầ ng này, thì cha không còn. Cả đời ông cu ̣, không có lấ y mô ̣t
ngày sung sướng. Đứng trong ngôi nhà mới, thắ p hương cho cha, Thân phủ phu ̣c xuố ng sàn, hai
tay ôm lấ y mă ̣t, nức nở!
***
Hiǹ h như laõ Thân dở chứng? Ngày nào cũng nhắ c, tiế t kiê ̣m điê ̣n, tiế t kiê ̣m điê ̣n, phải tiế t kiê ̣m
điê ̣n! Khi mo ̣i người lên giường, tấ t cả các bóng đèn trong nhà đề u phải tắ t hế t. Laõ Thân đi kiể m
tra, không kể sớm muô ̣n, từ cửa ra vào đế n những cái cửa sổ , hành lang, bế p núc, các phòng vê ̣
sinh... Ngân Hà nga ̣c nhiên. Laõ quá khoái chi;́ lão sướng; laõ thích thú vì ngôi nhà vừa mới xây
xong? Laõ mấ t ngủ? Hay laõ đã bắ t đầ u lẩ m cẩ m tuổ i già?
Ngân Hà chơ ̣t nhớ, nàng bỏ quên cái đồ ng hồ đeo tay trên nóc tủ la ̣nh. Sơ ̣ nó chế t máy, hoă ̣c ai đó
không biế t, có thể làm rơi. Ngân Hà xuố ng lấ y, bấ t ngờ gă ̣p chồ ng ở chân cầ u thang. Thân im thit́
vươ ̣t lên cầ u thang. Chẳ ng lẽ laõ kiể m tra điê ̣n đóm, cửa rả, vào lúc đã quá nửa đêm? Nế u không
có chuyê ̣n xằ ng bâ ̣y, thì laõ phải đường hoàng chứ? Trái la ̣i, dáng laõ len lét. Nhí nhố với con Tư
̣ ̉ ? Nó quá xấ u xí. Cái mă ̣t nó, nói theo nhà văn Nam Cao, ma chê quỷ hờn! Nhưng nó là đứa
Thi Nơ
con gái chưa chồ ng. Chắ c chỉ xuố ng thăm bà cu ̣? Bà già có chuyê ̣n gi,̀ đau khớp hay đau bu ̣ng bấ t
thường? Nế u vâ ̣y thì laõ hay con Tư phải bâ ̣t đèn lên chứ? Nhưng làm gì mà laõ mấ t liêm sỉ đế n
mức, đực cái ngay bên ca ̣nh me ̣ đẻ của miǹ h!
Đó là cái đêm, cách đây mười ngày, lúc mô ̣t giờ rưỡi sáng.

Đêm nay, Ngân Hà nghi lắ m. Đã mấ y tháng rồ i, không thấ y laõ bò vào giường miǹ h. Hà trở dâ ̣y,
bâ ̣t máy điê ̣n thoa ̣i di đô ̣ng, đã mười hai giờ rưỡi đêm. Châ ̣p tố i, Ngân Hà thoáng nghe đươc̣ con
Tư nói trố ng không với laõ . Mô ̣t đứa giúp viê ̣c, nế u quan hê ̣ bình thường với chủ, nó đâu dám láo
thế ? Đúng là có chuyê ̣n nhăng nhit́ thâ ̣t rồ i. Chỉ có chuyê ̣n laõ đã tòm tem, con ranh mới có thể
hỗn hào thế chứ? "Những người ti hí mắ t lươn..." Hai đứa, thằ ng già và con ranh đề u mắ t lươn ti
hí. Đúng là laõ già thích chơi trố ng bỏi? Ngân Hà mở nhe ̣ cánh cửa, đi chân không ra ngoài hành
lang. Như mô ̣t con mèo già tinh khôn, nàng dò từng bước đi xuố ng, không mô ̣t tiế ng đô ̣ng.
Ngân Hà đã đứng ở bên giường me ̣ chồ ng. Trong nhà tố i đen như hũ nút. Người đàn bà chú ý đế n
những tiế ng thở. Hơi thở người già, nhe ̣ như gió thoảng; đứng ở ngoài giường, không thể nghe
đươ ̣c. Có tiế ng hổ n hể n dưới chăn. Mô ̣t tia sáng nhỏ, từ ngoài ngõ phố lo ̣t qua khe nứt ở cánh cửa,
vắ t chéo cái màn tuyn trắ ng. Mắ t Ngân Hà đã quen với bóng tố i. Bà nô ̣i con Kim Thoa nằ m ở phía
trong, bấ t đô ̣ng và nép sát vào tường. Người cu ̣ nhỏ, gầ y, như dán xuố ng mă ̣t giường. Phiá ngoài,
cái chăn tùm hum lên rấ t cao. Và cái "đố ng chăn" ấ y đang nhô lên ha ̣ xuố ng nhip̣ nhàng. Những
tiế ng thở ma ̣nh, càng lúc la ̣i càng hổ n hể n, dồ n dâ ̣p. Tiế ng thở của Thân. Nàng biế t, chỉ sau mô ̣t
vài phút giao hơ ̣p, Thân đã thở như mô ̣t con bò già kéo xe hàng nă ̣ng leo dố c. Tuy "ăn vu ̣ng", hắ n
vẫn không thể kiề m chế . Hắ n không thể không thở. Và những tiế ng rên của con Tư Thi ̣ Nở, nãy
còn nén la ̣i, bây giờ đã bâ ̣t ra, ư ử.
Ngân Hà với tay trái về phía đầ u giường, bâ ̣t công tắ c đèn; tay phải kéo đứt luôn các dây màn, lâ ̣t
cái chăn, vứt nhanh tấ t cả ra xa. Bác si ̃ Thân đang còn nằ m trên người cháu Tư Ô Sin. Cả hai đứa
cùng trầ n truồ ng. Quầ n áo lẫn lô ̣n mô ̣t đố ng, nhàu nát, ngay ở cuố i giường. Hà nắ m chă ̣t mớ tóc
dài của Tư, kéo xuố ng. Nàng tát như trời giáng vào mă ̣t và đa ̣p vào bu ̣ng, vào ngực cô gái đen trũi,
bé nhỏ. Máu mũi, máu mồ m Tư chảy ròng ròng.
- Cô đánh người là cô pha ̣m pháp! - Thân nghiế n răng, trơ ̣n mắ t. Nhưng tiế ng nói chỉ bâ ̣m bu ̣c, lí
nhí, rồ i bước vô ̣i lên tầ ng ba.
- Pha ̣m pháp này! Pha ̣m pháp này! Thì pha ̣m pháp này! - Cùng với mỗi tiế ng “này”, Hà la ̣i tát vào
mă ̣t và đa ̣p vào chỗ kiń của Tư với hế t sức mình..
Mỗi cái tát của bà chủ, Tư như thấ y mă ̣t bay mấ t rồ i! Mỗi cái đa ̣p làm giâ ̣p nát... Đầ u óc Tư choáng
váng, hai mắ t đổ hoa cà hoa cải.
Bà nô ̣i Kim Thoa rên ri:̉
- Hai đứa nhu ̣c chưa! Quen mui... thấ y mùi ăn maĩ . Thằ ng Thân, mày làm khố n khổ con bé!
- Thì ra chuyê ̣n này bà biế t lâu rồ i? Sao bà không ngăn chă ̣n la ̣i? - Ngân Hà dừng tay đánh, hỏi me ̣
chồ ng. Người già gầ n như con trẻ, không biế t giấ u giế m.
- Me ̣ xin con! Con làm phúc, đừng đánh nó nữa. Nhỡ chẳ ng may pha ̣m vào chỗ hiể m. Ngứa ghẻ
đòn ghen. Cái con Tư, nó cũng là đàn bà như me ̣ con miǹ h thôi mà. - Cu ̣ đã đinh ̣ nói: "Lỗi là ở
thằ ng chồ ng con ấ y chứ! Và ngay như con... " Cu ̣ chưa quên, hôm ấ y hai bà cháu từ công viên Thủ
Lê ̣ đi xích lô đô ̣t ngô ̣t trở về , bắ t đươ ̣c cái anh do ̣i nhà...
May, cu ̣ chỉ nói:

- Con Tư! Mày có biế t mở mồ m xin lỗi mơ ̣ Hà đi không?
- Ngủ cùng giường, bà để xảy ra cái trò súc vâ ̣t thế này, mà đươ ̣c! Lát nữa, bà phải điể m chỉ vào
biên bản đấ y.
Ngân Hà hét to vào mă ̣t Tư:
- Mày ngồ i ta ̣i chỗ. Đứng dâ ̣y mă ̣c quầ n áo, tao đánh gẫy chân!
Tuy quát thế , Ngân Hà vẫn vơ hế t quầ n áo của Tư mang theo. Hà đi mời tổ trưởng dân phố , nhà ở
đầ u dãy.

Kỳ 13
Khang đang đo ̣c la ̣i mô ̣t bê ̣nh án đươ ̣c chẩ n đoán nang tu ̣y. Các khám xét và thăm dò câ ̣n lâm sàng
cho người bê ̣nh cũng đã đầ y đủ. Bê ̣nh nhân là người quen, từng công tác ở ban chiń h tri ̣Quân Y
viê ̣n 101 đế n nhờ. Các bác si,̃ ai cũng nói và viế t theo sách giáo khoa, xưa nay: "U nang giả tuy"̣
hoă ̣c "Nang giả tu ̣y". Khang chỉ ghi "Nang tu ̣y". Bởi nó cũng là mô ̣t khố i nước có vỏ bo ̣c, như
nang gan, nang thâ ̣n hay u nang nước buồ ng trứng của phu ̣ nữ... Ông dự kiế n mổ cho người đồ ng
đô ̣i cũ vào đầ u tuầ n sau.
- Chào bác Khang!
Khang nhiǹ lên; giám đố c Bùi Cường và mô ̣t người la ̣ mă ̣t đã vào trong phòng. Người khách thấ p
lùn, to ngang, mă ̣c áo sơ mi cô ̣c tay; mă ̣t vải đươc̣ in những đóa hoa hướng dương to bằ ng miê ̣ng
cái bát ăn cơm vàng chóe. Trên khuôn mă ̣t vuông vức màu nâu đồ ng của anh ta lấ m tấ m những
nố t ruồ i đen khá dày; và cái miê ̣ng rô ̣ng chơ ̣t cười, chơ ̣t tắ t.
Khang bắ t tay hai người:
- Chào các anh! Tôi xin lỗi, đang mải... Mời các anh ngồ i.
Khang vui vẻ nói với khách và pha trà. Tiế n si ̃ Pha ̣m Đông Dương, người cùng khoa với ông ở
Quân y viê ̣n 101, nay đang công tác ở Cu ̣c Quân y mới đế n cho cân trà ngon Tân Cương.
Giám đố c chỉ vào người la ̣ mă ̣t:
- Giới thiê ̣u với bác Khang, đây là bác si ̃ Lã Hồ ng Quân, chuyên khoa cấ p hai ngoa ̣i tổ ng hơ ̣p,
giảng viên đa ̣i ho ̣c y khoa Thiên Đức. Khả năng đươ ̣c phong hàm phó giáo sư nay mai. Tôi nhâ ̣n
về bê ̣nh viê ̣n miǹ h và bổ nhiê ̣m Quân làm trưởng khoa Ngoa ̣i Sản.
- Vâng, tố t quá! - Khang trả lời giám đố c. Và ông bắ t tay ông trưởng khoa mới:
- Chúc mừng anh! - Sau cái bắ t tay với lời chào mừng, la ̣i nhiǹ tâ ̣n mă ̣t Quân, ông Khang chơ ̣t nhớ
tới những câu nga ̣n ngữ: "Nhấ t rỗ nhì lùn, nhấ t lé nhì lùn". Và ông không thể không chú ý tới cái
miê ̣ng chơ ̣t cười, chơ ̣t tắ t của anh ta.
- Cảm ơn! - Khách cười.
Bùi Cường tiế p:
- Quân còn dở mô ̣t số công viê ̣c vô thiên lủng ở Trường đa ̣i ho ̣c y khoa Thiên Đức. Tôi trả lương
và cho phép Quân nghỉ để thu xế p, ba tháng sau sẽ về nhâ ̣m chức. Hôm nay tôi đưa Quân tới khoa
là để các anh biế t nhau. Các bác si ̃ mình đâu cả?
Mô ̣t lầ n nữa, Khang thấ y giám đố c go ̣i người hơn tuổ i miǹ h chỉ bằ ng cái tên tro ̣i, xách mé. Đã là
lañ h đa ̣o, tấ t là bề trên của bấ t kỳ ai?
- Ho ̣ đi phu ̣ và xem giáo sư Tấ n mổ . Ca loét da ̣ dày, anh đã duyê ̣t từ thứ sáu tuầ n trước. - Khang
trả lời.
̣ làm viê ̣c của giáo sư Tấ n ở đây. - Cường nói với khách.
- Bâ ̣n quá! Tôi quên cả lich

Bùi Cường ta ̣o dựng đươc̣ mố i quan hê ̣ thân thiế t với giáo sư Nguyễn Đức Tấ n ngay từ khi ông
nắ m chức phó giám đố c bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Khi Cường có bê ̣nh nhân cầ n mổ , ông Tấ n đế n
giúp bấ t kỳ giờ nào. Bê ̣nh nhân của giáo sư đưa tới, Cường lê ̣nh cho nhà mổ và khoa ngoa ̣i phu ̣c
vu ̣ thầ y vô điề u kiê ̣n.
Giám đố c quay sang với Quân:
- Tố i nay chúng ta đế n nhà riêng của thầ y. - Mô ̣t lầ n nữa, Cường muố n Khang biế t mình có mố i
quan hê ̣ gầ n gũi, thân thiế t với vi ̣giáo sư ngoa ̣i khoa nổ i tiế ng này.
Nhiề u năm sau Khang mới hay câu chuyê ̣n của Cường và Quân hôm đó. Quân đươ ̣c Cường cho
nghỉ ba tháng để viế t luâ ̣n văn chuyên khoa cấ p hai. Lúc đầ u gă ̣p Khang, Quân cũng chỉ có bằ ng
chuyên khoa mô ̣t. Bùi Cường nhờ giáo sư tiế n si ̃ Nguyễn Đức Tấ n, thầ y giúp Quân chính là giúp
em. Để anh ấ y về làm trưởng khoa. Có thế , em mới rảnh tay, khỏi phải kiêm nhiê ̣m.
***
Trừ khi đi xa, sáng nào giám đố c cũng chủ trì giao ban.
Cường vừa nghe bác si ̃ trực báo cáo, vừa ghi la ̣i tấ t cả tên tuổ i những bê ̣nh nhân đã vào cấ p cứu
trong cả ngày và đêm trước. Không phải kiṕ trực nào cũng chẩ n đoán và xử trí hoàn hảo cho mo ̣i
người bê ̣nh. Đôi khi ho ̣ có sai lầ m, thiế u sót, ở trường hơ ̣p này về chẩ n đoán, trong trường hơ ̣p kia
về những viê ̣c làm cấ p cứu ban đầ u, và có lúc cả viê ̣c sử du ̣ng thuố c men... Cường ghi chép nhưng
không mô ̣t lầ n phân đinh, ̣ chin̉ h sửa, uố n nắ n, hướng dẫn... Ông không bao giờ phân tích, giải thích
thêm, về những hiể u biế t mới, cách điề u tri ̣ mô ̣t chứng bê ̣nh nào đó, xưa nay, thế giới cũng như
trong nước đã có những thay đổ i và tiế n bô ̣ gi.̀
Thời gian đầ u, Khang nga ̣c nhiên. Chức trách của giám đố c, chức năng và nhiê ̣m vu ̣ của người
chủ trì giao ban ở đây là như thế sao? Không lâu sau, viên cựu đa ̣i úy hiể u ra. Người đứng đầ u mô ̣t
cơ sở điề u tri ̣y khoa cầ n và phải có những gì trong đầ u, để làm tròn chức trách cá nhân lañ h đa ̣o
với mô ̣t tâ ̣p thể cán bô ̣ khoa ho ̣c dưới quyề n?
Thay vì những gì cầ n nhắ c nhở, bổ xung, mở rô ̣ng kiế n thức mang tiń h hàn lâm và những câ ̣p nhâ ̣t
thông tin khoa ho ̣c cũng như kỹ thuâ ̣t, ngày nào Cường cũng nói về kế hoa ̣ch và tương lai phát
triể n xán la ̣n của bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Những là, sẽ xây dựng cơ sở vâ ̣t chấ t hiê ̣n đa ̣i; tổ chức
nhân sự, cho cán bô ̣ đi du ho ̣c nước ngoài để lấ y bằ ng tha ̣c si,̃ tiế n si;̃ tìm người triǹ h đô ̣ tiế n si,̃
phó giáo sư hay giáo sư về bê ̣nh viê ̣n mình làm viê ̣c; nâng cao thương hiê ̣u bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc.
Rồ i tiǹ h hiǹ h khám tuyế n, điề u tri ta
̣ ̣i chỗ, thu hút, bổ xung số lươ ̣ng bê ̣nh nhân cho kỳ đủ và vươ ̣t
chỉ tiêu, càng nhiề u càng hay. Rồ i viê ̣c khám sức khỏe cho người xuấ t khẩ u lao đô ̣ng... Tuầ n nào,
các bác si ̃ cũng đươc̣ nghe nhắ c đế n khoản tài chính của bê ̣nh viê ̣n, từ các nguồ n thu trong tháng,
trong quý. Tương lai, cán bô ̣ sẽ có mức lương gấ p hai gấ p ba bâ ̣c lương hiê ̣n ta ̣i. Cường nhiề u lầ n
nhấ n ma ̣nh vai trò của giám đố c bê ̣nh viê ̣n và tiǹ h hiǹ h nhân sự trên sở, trên bô ̣, trên trung ương,
vân vân.
Mo ̣i vấ n đề Cường nêu đề u chung chung, không cu ̣ thể . Nhân viên nghe biế t những chuyê ̣n ấ y
chẳ ng để làm gi.̀ Khang hiể u, lañ h đa ̣o muố n những người dưới quyề n miǹ h thấ y trước mô ̣t viễn
cảnh sung túc, tươi đe ̣p để củng cố niề m tin giám đố c là mô ̣t thế lực và cũng là mô ̣t tài năng. Nhiề u

người không muố n vẫn chăm chú. Không nghe đấ y mà cứ làm như miǹ h lắ ng tai liñ h hô ̣i. Giám
đố c nói gì chẳ ng đúng, chẳ ng hay và chẳ ng quan tro ̣ng?
Sáng nay Cường thông báo thêm, ta sắ p có trưởng khoa Ngoa ̣i mới, như đã giới thiê ̣u với ông
Khang. Đó là giảng viên đa ̣i ho ̣c y khoa Thiên Đức, Lã Hồ ng Quân, mô ̣t người từng là sinh viên
đa ̣i ho ̣c hê ̣ chiń h quy và ra trường với bằ ng bác si ̃ chiń h quy ha ̣ng xuấ t sắ c. Vì anh rấ t giỏi, nên
vừa tố t nghiê ̣p đã thành giảng viên đa ̣i ho ̣c ngay tắ p lự. Anh ho ̣c chuyên khoa cấ p mô ̣t, cấ p hai
ngoa ̣i chung cũng xuấ t sắ c nhấ t nhì. Rồ i ra anh Quân sẽ chuyể n đổ i sang ngang tiế n si.̃ Cũng sẽ là
xuấ t sắ c. Và rấ t là hay, Quân sắ p đươ ̣c phong hàm phó giáo sư. Vâ ̣y là bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc có
giáo sư tiế n si ̃ là nhân viên. Thầ y đấ y! Thầ y bâ ̣c cao cấ p đấ y, thầ y tầ m cỡ đấ y. Các bác si ̃ Hồ ng
Phúc ta nế u thâ ̣t sự hiế u ho ̣c, thì có cơ hô ̣i đươ ̣c bổ túc thêm từ thầ y Quân rấ t nhiề u. Phấ n khởi
chứ? Đề nghi ̣chúng ta hoan hô!
Hô ̣i trường vỗ tay lố p bố p mô ̣t hồ i.
Cường rấ t lấ y làm tự hào. Dưới quyề n lañ h đa ̣o của mình, có cả thầ y giáo bâ ̣c đa ̣i ho ̣c, phó giáo
sư, tiế n si.̃ Cán bô ̣ nhân viên, các bác si,̃ dươ ̣c si ̃ và quầ n chúng nhân dân phải hiể u triǹ h đô ̣ của
ông giám đố c cao và vững thế nào, tài năng xuấ t chúng ra sao, mới lañ h đa ̣o đươ ̣c những nhân vâ ̣t
tầ m cỡ lớn thế chứ?
Các buổ i giao ban ở khoa, bao giờ cũng đúng 15 phút. Nhưng giao ban viê ̣n la ̣i thường kéo dài.
Không kể phòng cấ p cứu, những nơi khác bê ̣nh nhân đề u phải chờ thầ y thuố c mỗi sáng. Những
viê ̣c thay băng, tiêm truyề n, và các ca mổ phiên đề u làm muô ̣n, lúc đã gầ n trưa.
Giáo sư Nguyễn Đức Tấ n cho Quân mươ ̣n mô ̣t cái luâ ̣n án của ho ̣c trò cũ từ hơn mười năm trước.
Quân sao la ̣i mô ̣t bản rấ t sa ̣ch se.̃ Đề tài "Mổ điề u tri ̣thủng ổ loét da ̣ dày, tá tràng". Quân có thêm
bớt mô ̣t số chữ, vài câu, vài dòng ở mỗi trang, mỗi đoa ̣n. Cái thủ thuâ ̣t sáng ta ̣o ấ y thì Quân giỏi.
Các bảng biể u, phân tić h, biê ̣n luâ ̣n... trong luâ ̣n văn đề u đươ ̣c giữ y nguyên. Chỉ thay đi những
con số người bê ̣nh mổ và ngày tháng năm viế t luâ ̣n văn ở cuố i. Tổ ng số mổ khâu lỗ thủng da ̣ dày
trong luâ ̣n án của Quân lớn hơn của bấ t cứ ai đã bảo vê ̣ trước đó. Người ta có kiể m tra những con
số trên mă ̣t giấ y với bê ̣nh nhân đươ ̣c mổ thực bao giờ! Ông thuê làm vi tiń h, in ra nhiề u bản. Và
Quân bảo vê ̣ ta ̣i hô ̣i đồ ng giáo sư cấ p nhà nước, do chiń h tiế n si ̃ Nguyễn Đức Tấ n đứng vai giáo
sư chủ tich.
̣
Cường nói với Quân:
- Ông cố gắ ng chiụ nghe thầ y chửi. Giáo sư Tấ n sẽ chửi ông thâ ̣m tê ̣ đấ y. Nhưng chớ có tự ái. Tôi
nói ngay là ông không đươ ̣c tự ái. Phải có gan chiụ nhu ̣c. Viê ̣t vương Câu Tiễn ăn cứt Phù Sai,
mô ̣t tấ m gương đáng cho ta ho ̣c tâ ̣p. Với những người ở tầ m ho ̣c trò, không thâ ̣t sự giỏi, là thầ y
Tấ n chửi. Giáo sư Tấ n nhiǹ ai chẳ ng thấ y dố t nát? Chưa hiể u vấ n đề gì đó, thầ y chửi. Không khéo
đố i xử, thầ y cũng chửi! Không có gì sai, thầ y vẫn tìm ra cớ, moi ra cái gì đó... để chửi! Có người
bi ̣ thầ y chửi oan, rấ t vô lý. Thì đời có câu: "Cả vú lấ p miê ̣ng em" mà. Cũng không sao. Tính khí
vâ ̣y, nhưng thầ y rấ t tố t bu ̣ng, rấ t thương người. Có lầ n ho ̣c trò mổ lỗi, thầ y đã phải giơ đầ u chiụ
báng! Giáo sư nói với tôi về ông rồ i. Thầ y hiể u ông rấ t că ̣n ke,̃ sâu sắ c. Vì ông từng là sinh viên
của thầ y. Mà Trường đa ̣i ho ̣c Y khoa Thiên Đức của ông sinh sau đẻ muô ̣n. Đô ̣i ngũ thầ y các ông
đề u là ho ̣c trò, bao giờ chẳ ng phải chiụ cái phâ ̣n lép, cái phâ ̣n dưới tầ m. Bây giờ thầ y la ̣i giữ cương

vi ̣ chủ nhiê ̣m khoa sau đa ̣i ho ̣c, ban phát các loa ̣i ho ̣c vi.̣ Thôi thì thầ y mắ ng chửi thế nào cũng
đươ ̣c, miễn là thầ y không đánh trươ ̣t, miễn là thầ y cho ông cái bằ ng chuyên khoa cấ p hai. Tôi xin
thầ y rồ i. Tôi nói chuyê ̣n đầ y đủ với thầ y rồ i. Tôi lo mo ̣i thủ tu ̣c rồ i. Không thầ y đố mày làm nên.
Vì ông, tôi phải chiụ xấ u mă ̣t kẻ xin tương. Tôi đă ̣t ông vào cái ghế trưởng khoa, trong khi ông chỉ
là mô ̣t thằ ng ba ̣ch vê ̣, la ̣i cũng chỉ mới có cái bằ ng chuyên khoa cấ p mô ̣t đă ̣c cách, thì sươ ̣ng mă ̣t
quá! Ông có biế t ngươ ̣ng không, là mô ̣t chuyê ̣n. Còn tôi, người ta sẽ hỏi vì sao tôi đă ̣t ông lên cái
ghế ấ y? Đảng ủy bê ̣nh viê ̣n thì là mô ̣t le;̃ có ý kiế n của tôi thì ho ̣ phải im. Còn cấ p trên nữa chứ?
Mấ y năm đi làm chuyên gia, mổ xẻ ông đã khá khẩ m hơn chưa? Nế u không tiế n bô ̣ tý nào thì chố i
lắ m. Chướng lắ m. Xấ u hổ quá đi chứ! Như thế là chúng ta tự ta ̣o ra những dư luâ ̣n xấ u cho miǹ h!
Phải đề phòng trước; phải ngăn chă ̣n từ xa; phải chố ng "diễn biế n hoà bình".
- Vâng! Anh cứ lo cho. Cầ n những gì thêm, anh cứ bảo tôi. Anh cứ tin tưởng... Mà thôi, tôi xin
anh tố i mai ta haỹ đế n thầ y. Còn tố i nay, ta gă ̣p nhau ở mô ̣t nhà hàng nào đó, để bàn đinh
̣ thêm
cho kỹ mo ̣i đường đi nước bước. Với giáo sư Nguyễn Đức Tấ n, tôi nghi,̃ ta phải tiń h toán thâ ̣t ky,̃
từng chi tiế t nhỏ; phải thâ ̣t mô pha ̣m, chu đáo mới đươ ̣c. - Quân nói nhỏ.
- Đúng thế . Ông cũng cầ n biế t thêm, trong khoa có bác si ̃ Trầ n Tử Khang. Người tôi dẫn ông tới
gă ̣p đầ u tiên ở khoa ấ y. Anh ta từ quân đô ̣i chuyể n ra. Mổ đươ ̣c nhiề u loa ̣i phẫu thuâ ̣t. Chỉ có bằ ng
chuyên khoa mô ̣t, nhưng đã là bác si ̃ chiń h ngay từ ngày đầ u nhà nước đưa ra cái chức danh ấ y.
Ngay tôi là giám đố c và cả ông, bây giờ ta đã đươc̣ "bác si ̃ chính" đâu! Làm thầ y lâu năm, vì sao
mà cái giảng viên chiń h, ông cũng chưa đươ ̣c? Là tôi hỏi ông ấ y. Tôi thấ y anh ta cắ t gan, cắ t nố i
ố ng mâ ̣t chủ với ruô ̣t non, cắ t da ̣ dày, cắ t đa ̣i tràng... thành tha ̣o, đe ̣p và an toàn. Chuyên khoa tiế t
niê ̣u, anh ta cũng làm đươ ̣c tấ t cả các phẫu thuâ ̣t kinh điể n. Giáo sư Tấ n mổ , các bác si ̃ của ta vào
phu ̣ mô ̣t, phu ̣ hai, phu ̣ ba. Còn la ̣i thì bu la ̣i, kiế n tâ ̣p. Chỉ miǹ h anh ta vẫn ung dung ngồ i ở phòng
làm viê ̣c. Ông cũng đã thấ y rồ i đấ y. Các thầ y sang đây mổ nang giả tu ̣y, đề u nố i vào mă ̣t sau da ̣
dày. Khang không làm thế . Anh ta nố i với ruô ̣t non. Phải công nhâ ̣n như thế tố t hơn. Nhưng khó
gấ p bô ̣i. Đó là mô ̣t người thông minh, giỏi kỹ thuâ ̣t và rấ t tha ̣o công viê ̣c. Nhưng tôi không sử
du ̣ng. Anh ta nghi ̃ miǹ h có kiế n thức, có kỹ thuâ ̣t mổ xẻ, nên đã bỏ qua nhiề u vấ n đề nha ̣y cảm
thời đa ̣i!
Các ông nên nhớ, không phải có cái tài vă ̣t mổ xẻ, cái khả năng tố t trong chuyên khoa mà đã đủ
đâu. Lañ h đa ̣o chúng tôi đâu chỉ cầ n có thế ? Lañ h đa ̣o chúng tôi yêu cầ u ở các ông nhiề u thứ, triê ̣t
để , toàn diê ̣n về mo ̣i mă ̣t. Giám đố c bao giờ cũng nhâ ̣n đinh
̣ triǹ h đô ̣, đánh giá thành tić h của các
ông mô ̣t cách vô tư và khách quan, để đề ba ̣t cấ t nhắ c thâ ̣t sự công bằ ng!
Ngoài bác si ̃ Khang, ông không còn phải nga ̣i ai nữa cả. Nhưng cũng cầ n khéo mô ̣t chút. Cái đó,
chỉ cầ n nhìn các bố cán bô ̣ chiń h tri,̣ về viê ̣c ho ̣ làm công tác dân vâ ̣n xưa nay là đủ. Ông có hai
phó khoa giúp viê ̣c. Phải vâ ̣n du ̣ng nguyên tắ c tâ ̣p trung dân chủ, tâ ̣p thể lañ h đa ̣o, cá nhân phu ̣
trách. Không nên ganh đua, thi thố về mă ̣t chuyên môn, nhấ t là mổ xẻ. Tôi nhắ c la ̣i, ông phải
nghiên cứu thâ ̣t ky,̃ phải thấ m nhuầ n luâ ̣n thuyế t "Tâ ̣p trung dân chủ". Nó vô cùng quan tro ̣ng, và
là cái lẽ số ng còn, cho những người lañ h đa ̣o như chúng ta.
- Vâng, vâng! Tôi hiể u. Anh cứ tin tưởng. Tôi sẽ cố gắ ng.
- Anh ta về trước ông hơn mô ̣t năm. La ̣i là si ̃ quan quân đô ̣i, là đảng viên kỳ cựu, gia điǹ h chính
sách. Tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c trước cả tôi đế n tám chín năm trời. Công bằ ng, thì đấ y là bâ ̣c anh, bâ ̣c

thầ y về chuyên môn đấ y. Xét về chiń h tri ̣ và nghề nghiê ̣p, anh ta xứng đáng là trưởng khoa hơn
ông rấ t nhiề u. Đế n giờ, ông vẫn còn là mô ̣t thằ ng "Ba ̣ch vê ̣", chuyên môn cũng chỉ chuyên khoa
cấ p mô ̣t. Hơn nữa, từ khi ra trường ông chỉ đứng bu ̣c đo ̣c bài cho sinh viên chép, thì phải coi chừng
cái thực tế lâm sàng. Vâ ̣y mà tôi giành cái ghế trưởng khoa cho ông. Chắ c ông hiể u đươ ̣c như thế
nào rồ i chứ?
- Vâng! Vâng! Tôi hiể u. Anh cứ tin tưởng.
- Hiể u thâ ̣t chứ? Đổ i mới đấ y!
- Vâng! vâng! Nhấ t đinh ̣ chúng ta sẽ là mô ̣t ê kiṕ gắ n bó mâ ̣t thiế t, số ng chế t có nhau. Anh cứ tin
tưởng. Lañ h đa ̣o yên tâm. Tôi hiể u sâu sắ c những ý kiế n chỉ đa ̣o của anh. Anh cứ tin tưởng...
Quân đươ ̣c người môi giới và vơ ̣ miǹ h khôn khéo kiế n ta ̣o những bước đi đầ u tiên trên con đường
thay đổ i công viê ̣c làm ăn. Quân biế t phải có cái bằ ng bác si ̃ chuyên khoa cấ p hai, để lañ h đa ̣o
Cường đă ̣t miǹ h vào ghế trưởng khoa đấ y thôi. Với Bùi Cường, mảnh bằ ng ấ y đâu có giá tri.̣ Bằ ng
cấ p gì cũng không bằ ng cái "bằ ng lòng". Vì thế , mình không nên để anh ấ y lăn tăn. Không thể để
anh ấ y không tin tưởng. Không thể để Bùi Cường phâ ̣t ý.
Quân nghi ̃ "chuyê ̣n nha ̣y cảm thời đa ̣i" Cường nhắ c tới, khi nói về Khang, không ảnh hưởng gì
đế n tiề m năng kinh tế của vơ ̣ chồ ng miǹ h. Làm ăn cái gì mà không phải đầ u tư? Kinh doanh gì mà
không phải bỏ vố n? Miǹ h rấ t may là có bà vơ ̣ hiể u biế t vấ n đề ấ y sâu sắ c. Đầ u tư càng lớn, càng
cao, mình càng có giá. Tiề n từ châu Phi mang về , hai vơ ̣ chồ ng xoay ra kinh doanh bấ t đô ̣ng sản.
Có mảnh đấ t mua ba trăm triê ̣u, bán laĩ ba tỷ. Mô ̣t biê ̣t thự mua có hơn năm tỷ, bán laĩ những hai
chu ̣c tỷ... Thêm vào, là các kỳ sinh viên thi hế t môn, mỗi lớp chỉ đánh trươ ̣t khoảng từ năm đế n
mười phầ n trăm, những đứa gia điǹ h có máu mă ̣t... Quân biế t, mình phải tránh những sinh viên
nào và cũng không o ép chúng nó quá đáng.
Với Quân đám tang giảng viên, phó tiế n si,̃ bác si ̃ T. T. G. là mô ̣t bài ho ̣c lớn. Là mô ̣t mấ t mát đau
xót, cũng là mô ̣t nỗi nhu ̣c cho các bâ ̣c làm thầ y. Mô ̣t câ ̣u sinh viên nghèo bi ̣ T. T. G. đánh trươ ̣t
môn bê ̣nh ho ̣c nô ̣i khoa, xin maĩ không đươ ̣c thầ y nâng điể m vớt. Câ ̣u ta không thể thi tố t nghiê ̣p,
trong khi cha me ̣ đề u đã quá già, cũng la ̣i quá nghèo. Nhà ở khu mỏ than Quảng Ninh, khó gì nó
không tim ̀ đươ ̣c gói thuố c và mô ̣t cái kiṕ nổ ? Nó đã gài miǹ tự ta ̣o vào lẵng hoa, đế n tâ ̣n nhà riêng
để "chúc mừng" thầ y, nhân ngày nhà giáo Viê ̣t Nam!
Mấ y ngày nay, Quân nghi ̃ nhiề u về chă ̣ng đường mới trong cuô ̣c đời mình. Thời bao cấ p, mo ̣i cán
bô ̣ đề u số ng bằ ng lương, như nhau. Bây giờ, các chuyên khoa đề u có thu nhâ ̣p khác nhau và chênh
lê ̣ch ấ y la ̣i khá lớn. Không thể để tuô ̣t cơ hô ̣i vàng, như viên si ̃ quan quân y khờ kha ̣o, ngớ ngẩ n
kia. Lẽ ra, anh ta phải có bài, có kế , đầ u tư đầ y đủ để tiế n thân. Năm nghiǹ USD tưởng to, thực ra
không đắ t. Trầ n Tử Khang về đây trước miǹ h hơn mô ̣t năm... hồ i ấ y chắ c chỉ ba bố n? Thế thì anh
ta đã chiế m ngay đươ ̣c cái ghế trưởng khoa rồ i. Quân la ̣i nghi,̃ cơ hô ̣i tố t chỉ đế n với ai biế t tâ ̣n
du ̣ng nó, thì người đó phấ t. Nế u anh ta khôn ngoan thế , còn đâu đế n mình? Nghi ̃ đế n "con ngan
nằ m" Quân tiế c là miǹ h không về đây sớm hơn. Rồ i đây, ta là trưởng khoa. Quân la ̣i băn khoăn,
làm trưởng khoa thì phải có cái triǹ h đô ̣ chuyên môn cao nhấ t. Tức là khả năng chẩ n đoán lâm
sàng và kỹ thuâ ̣t mổ xẻ phải hơn hẳ n. Theo Cường thì Khang là bác si ̃ giỏi. Thế thì thằ ng cha...
cũng đáng nga ̣i đấ y. Nhưng miǹ h sẽ phát huy lý thuyế t thâm sâu, để phán xét cái thực tế lâm sàng

có thể chỉ là làm nhiề u quen tay thô thiể n của anh ta, như lưỡi dao sắ c go ̣t củ khoai số ng. Mà nga ̣i
gi?̀ Trong môi trường chỉ cầ n nước bo ̣t, miǹ h đã chẳ ng tru ̣ đươ ̣c cả mô ̣t thời gian dài, những hai
chu ̣c năm trên các bu ̣c giảng còn gì? Tới đây, không cầ n cái miê ̣ng cái lưỡi nhiề u nữa, mà phải là
đôi bàn tay chủ công, chủ đa ̣o. Miǹ h sẽ phát huy... Dù thế nào, miǹ h cũng phải làm ăn thâ ̣t ra trò.
Đầ y ứ cả mô ̣t đầ u lý thuyế t, dâ ̣y bảo thiên ha ̣ maĩ . Lẽ nào không mang nó ra thi thố , ứng du ̣ng, đa ̣t
hiê ̣u quả cao? Chắ c gì Khang đã thâ ̣t sự giỏi giang; có thể giám đố c chỉ hù do ̣a miǹ h!
Quân đã đi Châu Phi mấ y năm. Lúc đầ u da ̣y y tá cho người bản xứ. Nhưng vố n tiế ng Bồ quá ít,
ho ̣c sinh nghe không hiể u; ông phải chuyể n về bê ̣nh viê ̣n thực hành. Các bê ̣nh mổ nhỏ, he ̣p bao
quy đầ u, dái nước, u mỡ dưới da... quá nhiề u. Mổ ngày này qua tháng khác không hế t. Ông tiǹ h
nguyê ̣n phu ̣ trách cái mảng đó. Giố ng như công viê ̣c tiể u phẫu ở các phòng khám bê ̣nh của Viê ̣t
Nam. Những bê ̣nh ngoa ̣i khoa nă ̣ng, loét da ̣ dày, sỏi mâ ̣t, sỏi thâ ̣n... rấ t ít. Và khi có, thì ông tránh
rấ t giỏi. Ông đùn cho các chuyên gia khác những cuô ̣c mổ hóc búa. Cũng may, các bác si ̃ có tay
nghề tố t đề u thić h thực hiê ̣n những ca mổ lớn, những ca khó khăn.
Trên đấ t Angola, những người bê ̣nh phải mổ nế u chế t cũng không thấ y ai truy tim ̀ nguyên nhân,
không ai truy cứu trách nhiê ̣m gì hế t. Người bản xứ nghi ̃ các ngài bác si ̃ chuyên gia ngoa ̣i khoa
nước ngoài, mă ̣c nhiên là mổ giỏi như thánh số ng cả rồ i. Ho ̣ là những người trời đươ ̣c Đức Allah
phú cho thiên chức phò khố n cứu nguy. Người bê ̣nh có chế t, là do bê ̣nh nă ̣ng, phải chế t. Những
cái chế t ấ y đề u do Đức Allah, đấ ng Chủ Tể toàn năng, Đức khoan dung đô ̣ lươ ̣ng, rấ t mực nhân
hâ ̣u go ̣i về , ban cho mô ̣t cuô ̣c số ng mới ha ̣nh phúc viñ h hằ ng.
Với Quân, Trầ n Tử Khang là mô ̣t hiê ̣n tươ ̣ng la ̣. Ngay từ ngày chiế n tranh, miǹ h đang là sinh viên,
anh ta đã mổ đươ ̣c tấ t cả các đa ̣i phẫu và những phẫu thuâ ̣t đă ̣c biê ̣t vùng bu ̣ng ngực. Khang đươ ̣c
người ta viế t bài ca tu ̣ng trên tờ Quân Đô ̣i Nhân Dân, trên Đài phát thanh tiế ng nói Viê ̣t Nam.
Ngay ta ̣i bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, ngoài những ca ngoa ̣i bu ̣ng đúng chuyên khoa của ông không nói,
Khang mổ thành công mỹ mañ mô ̣t cháu bé năm tuổ i có ngón tay trỏ và ngón giữa diń h chă ̣t vào
lòng bàn tay phải, mà trước đó năm tháng, giáo sư tiế n si ̃ Nguyễn Văn Tiế n thấ t ba ̣i. Phẫu thuâ ̣t ấ y
không thuô ̣c chuyên khoa của miǹ h, mà Khang vẫn qua mă ̣t đươc̣ giáo sư trưởng khoa chấ n thương
chin̉ h hiǹ h? Vâ ̣y mà Khang không cha ̣y... Anh ta coi khinh bằ ng cấ p? Anh ta phải chiụ thiê ̣t, về
cái đức tính gàn dở ấ y. Ngay bác si ̃ Tôn Thấ t Bách, dù là con trai giáo sư Tôn Thấ t Tùng, dù là
viê ̣n si ̃ hàn lâm nước Pháp, rồ i hiê ̣u trưởng Trường đa ̣i ho ̣c Y khoa Hà Nô ̣i, chuyên gia đầ u ngành
phẫu thuâ ̣t tim ma ̣ch Viê ̣t Nam, không có bằ ng chuyên khoa, không có ho ̣c vi ̣tiế n si,̃ nhà nước ta
cũng không phong hàm giáo sư kia mà!
***
Lã Hồ ng Quân, hâ ̣u quả của mô ̣t cuô ̣c rúc hầ m, tránh quân lê dương càn quét của đôi nam nữ du
kić h làng Cố ng, thời kháng chiế n chố ng Pháp. Vì thế , có cái tên Lã Du Kích, sau người bố đổ i
thành Lã Dân Quân. Thời gian Quân ho ̣c phổ thông cấ p mô ̣t, sách báo và phim ảnh về Hồ ng quân
Liên Xô chố ng phát xít tràn đầ y; thầ y giáo chủ nhiê ̣m thay cho con chủ nhà cái tên đê ̣m kêu hơn:
Lã Hồ ng Quân.
*

... Chỉ nhiǹ cái khuôn mă ̣t vuông chữ điề n với đôi mắ t sáng của đồ ng chí trưởng ban tuyể n sinh
huyê ̣n cũng đã thấ y phải tỏ thái đô ̣ rấ t trân tro ̣ng. Vâ ̣y mà ông và mấ y đồ ng chí cùng ban, người
nào cũng ngồ i ôm sát vào cái me ̣t cỗ khiế n chủ nhà đâm ngươ ̣ng. Dân ngươ ̣ng cho mình cũng
ngươ ̣ng cả cho khách. Nhưng không có cách nào hơn. Ho ̣ là khách quý, là cán bô ̣ huyê ̣n sang tro ̣ng,
chứ đâu phải dân quê, ho ̣ hàng, xóm giề ng thế nào cũng xong. Không thể rải chiế u xuố ng nề n nhà
đấ t, như me ̣ con nó thế kia đươ ̣c. Cái giường tre nhỏ này, kể cũng khí châ ̣t. Chắ c các đồ ng chí ấ y
thông cảm hoàn cảnh nhà mình nông thôn. Hôm chia quả thực cải cách, Dân đã xí phầ n cái mâm
đồ ng to, cái giường gỗ rô ̣ng của nhà điạ chủ Mễ. Nhưng anh cán bô ̣ đô ̣i la ̣i giành tấ t cho mu ̣ Nhớn
cố t cán. Miǹ h chỉ đươ ̣c cái giường tre này, với mấ y cái nong, nia, dầ n, sàng. Tấ t cả, ho ̣ dùng đã
lâu ngày, đổ i màu cũ ky.̃ Thêm cái chăn bông, cái áo lu ̣a đũi, cái quầ n đùi vải trúc bâu nhuô ̣m nâu
rung rúc.
Mà cỗ là cỗ thiṭ chó, chứ miǹ h tim
̀ đâu ra mâm vàng đũa ngo ̣c bây giờ! Cũng là sáng kiế n của me ̣
thằ ng Quân. Bà ấ y bảo cái me ̣t to hơn cái mâm gỗ nhiề u. Ră ̣t những điã to, bát lớn đầ y phè thiṭ
chó. Ông làm sao chấ t hế t lên cái mâm gỗ bé như lòng bàn tay?
Dân cúi xuố ng, lấ y chai rươ ̣u ở dưới gầ m giường. Ông dùng hàm răng để rút cái nút lá chuố i nghe
đánh phựt; rồ i từ từ rót mô ̣t thứ nước đu ̣c lờ lờ vào từng cái chén hoa hồ ng Trung Quố c. Chủ xi ̣
cao gio ̣ng nói:
- Nhân dip̣ cháu Quân thi tố t nghiê ̣p cấ p ba, coi như là cháu đầ u tiên của cả ho ̣ Lã nhà em đấ y a ̣.
Vơ ̣ chồ ng chúng em có mấ y chén rươ ̣u nha ̣t, với mô ̣t con cầ y tơ, trân tro ̣ng mời các bác cùng
nhắ m!
Công cầ m chén rươ ̣u, giơ ra giữa giường, phía trên cái me ̣t sít sìn siṭ những điã bát thiṭ chó đầ y ú
u ̣:
- Cùng mô ̣t thành phầ n giai cấ p cơ bản với nhau, mà đồ ng chí phó chủ tich
̣ cứ trinh tro ̣ng, khách
sáo, y như điạ chủ ngày xưa. Thôi nào!
- Thưa đồ ng chí Công trưởng ban! - Dân biế t về thôn quê ba cùng, nên ông trưởng ban ăn nói mề m
mỏng thế , chứ gă ̣p ở trên huyê ̣n thì ông hách lắ m. Chơ ̣t nhớ ra Công hay làm thơ, và rấ t khoái khi
nghe đươ ̣c người khác go ̣i miǹ h là thi si,̃ nên ông cao gio ̣ng: - Mời đồ ng chí thi si ̃ Bùi Cẩ n Công,
mời các đồ ng chí nhắ m cái món đă ̣c sản cổ truyề n này. Coi như chúng em làm đúng như các cu ̣
truyề n da ̣y. Đă ̣c biê ̣t, phải có lá cúc tầ n và cả cái anh mầ n tưới. Có mă ̣t hai thứ gia vi ̣ ấ y coi như
món dồ i mới đúng với cái câu truyề n tu ̣ng xưa nay: Số ng ăn miế ng dồ i chó, chế t xuố ng Âm Phủ
biế t có hay không. Món hấ p, món dồ i, gan nướng coi như đề u phải chấ m với muố i ớt trô ̣n giề ng,
vắ t chanh. Thế mới chiń h cố ng món thiṭ chó cổ truyề n.
- Đúng, đúng! - "Nhà thơ" Bùi Cẩ n Công vô ̣i lên tiế ng, như sơ ̣ không nhanh, người khác phát biể u
mấ t. - Chú mày nói chiń h xác. Hôm tớ đi tin̉ h ho ̣p về viê ̣c tuyể n sinh đa ̣i ho ̣c năm nay cũng rươ ̣u
thiṭ cầ y. Tớ ngồ i cùng mâm mô ̣t tay nhà báo trung ương. Hắ n cũng bảo Hà Nô ̣i hiê ̣n đa ̣i là thiṭ cầ y
mắ m tôm. Nhưng cái thằ ng cha nhà văn Vũ Bằ ng ở Sài Gòn viế t về viê ̣c ăn thiṭ cầ y Hà Nô ̣i, người
kinh thành xưa chấ m muố i đấ y chứ. Hắ n còn nói thêm, mô ̣t người từ trong Nam vươ ̣t giới tuyế n,
mang theo cuố n sách của Vũ Bằ ng ra Bắ c. Những câu chữ của thằ ng cha ấ y, nhà báo nói, đo ̣c mà

phu ̣c. Ký mà viế t như thế thì chấ p tấ t các nhà văn đang số ng trên mảnh đấ t ngàn năm văn hiế n của
ta! Hắ n còn tiế t lô ̣ là miǹ h đo ̣c trô ̣m.
Rươ ̣u đươ ̣c quá! Chú mày nấ u từ bao giờ đấ y?
- Thằ ng cháu Quân nó mua bác a ̣. Báo cáo các bác, xã em vẫn thực hiê ̣n đúng chiń h sách của trên,
cấ m ngă ̣t nấ u rươ ̣u!
Dân miê ̣ng nói, bu ̣ng nghi,̃ thằ ng cha Công gớm thâ ̣t. Người có că ̣p lông mày sâu róm, hai hàm
răng trắ ng đề u thế kia là chúa thích RTC. Cái miê ̣ng đe ̣p mà ông tra xét cán bô ̣ cơ sở ngay trên
mâm rươ ̣u thit,̣ mới kinh!
- Thưa bác, cháu Quân gửi ba ̣n mua giúp từ năm ngoái đấ y a ̣. Chúng em để dành mời các bác. -
Sơ ̣ chồ ng có tí men sinh lú, hớ hênh, me ̣ Quân từ đầ u nhà nói chõ sang.
Chai "Quố c lủi" đă ̣c biê ̣t này, Dân mô ̣t tháng đôi lầ n nhâ ̣n biế u của người ho ̣ hàng ngay bên kia
vườn. Đó là mô ̣t cách trả công ông phó chủ tich ̣ xã láng giề ng tố t bu ̣ng lờ cho viê ̣c làm ăn phi
pháp.
- Rươ ̣u này ma ̣nh, bố c ghê nhi!̉ - Đồ ng chí phó ban tuyể n sinh khen. Nhà nước cấ m dân nấ u rươ ̣u.
Xem ra, cũng chả ăn thua!
Cả mâm rươ ̣u râm ran. Người này, "Đúng quá!" Người kia, "Đúng quá!" Người thứ ba, "Làm sao
cấ m đươ ̣c triê ̣t để !" Người thứ tư, "Không hiể u "trên" nghi ̃ thế nào...Chứ cấ m đoán thế quái nào
đươ ̣c, bởi rươ ̣u là thứ đã sinh ra cùng với tổ tiên ông cha mình từ thời thươ ̣ng cổ cơ mà?" Người
thứ năm, "Cấ m đấ y, mà dân vẫn cứ có rươ ̣u uố ng. Thế mới đẻ ra cái tên quố c lủi."
Công đinh ̣ nói, có thánh, nhưng dừng la ̣i kip.̣ Coi như ông không tham gia bàn luâ ̣n câu chuyê ̣n
tiêu cực pha ̣m thươ ̣ng với nhân viên mình. Mấ y tay này mới nâng lên đă ̣t xuố ng dăm bâ ̣n, nói năng
đã mấ t hế t quan điể m, lâ ̣p trường.
Công ngồ i thẳ ng lên, sau khi ăn nố t bát tiế t canh thứ hai:
- Món hấ p mề m. Thiṭ na ̣c còn đỏ hồ ng, mà chín, đâ ̣m, ngo ̣t và thơm. Tay Dân này làm chó khéo!
Gan tươi nướng lá na ngon quắ t tai đấ y. Những khúc dồ i này, nhấ t đinh ̣ âm phủ không có. Món
dựa mâ ̣n hôm nay, miǹ h chưa ăn ở đâu ngon bằ ng. Mới đút vào miê ̣ng, chưa kip̣ cả nhai, nó đã tan
biế n và trôi tuô ̣t xuố ng ruô ̣t mấ t rồ i. Tiế t canh thi,̀ phải nói là tuyê ̣t hảo!
Công ngẩ ng lên, nói nhỏ, chỉ mấ y người ngồ i cùng mâm nghe đươ ̣c:
- Nế u trên cho cán bô ̣ đảng viên làm kinh tế , tay Dân này bung ra mở quán thiṭ chó, thì đông khách
phải biế t! - Rồ i ông hỏi rõ to:
- Thằ ng Quân năm nay lớp mười, phải không?
- Thưa bác, vâng a ̣! Cháu vừa thi đỗ rồ i a ̣. - Quân ngồ i cùng mâm với me ̣ và bố n đứa em, nhưng
vẫn lắ ng nghe chuyê ̣n ở mâm trên. Nó nuố t vô ̣i miế ng thiṭ hấ p có bi,̀ nhai maĩ chưa dừ, tưởng
nghe ̣n tắ c giữa ngực và thưa vo ̣ng sang rõ to, tiế ng đươ ̣c tiế ng mấ t. Quân cũng đã đo ̣c thơ của ông
thi si ̃ trưởng ban tuyể n sinh huyê ̣n, in trên ta ̣p chí văn nghê ̣tin̉ h. Không hiể u gì văn chương, nhưng
nó cũng thấ y ông Bùi Cẩ n Công nhâ ̣n xét về thiṭ chó, tinh tế và hay hơn thơ ông rấ t nhiề u.

- Như em đã có nhời ban đầ u, coi như cháu vừa thi tố t nghiê ̣p xong. - Dân nhắ c la ̣i.
Công do ̣n gio ̣ng, rồ i nói trôi chảy, liề n mô ̣t ma ̣ch, gầ n như phát biể u ý kiế n ở cuô ̣c ho ̣p cơ quan:
- Năm nay, trên ra chiń h sách mới. Ban tuyể n sinh huyê ̣n nhà đã thành lâ ̣p. Viê ̣c cho ̣n lựa sinh viên
để đưa vào các trường đa ̣i ho ̣c, tố i cao là tao và bố n chú ngồ i đây. Chiế n tranh cả nước đã ác liê ̣t
rồ i. Thanh niên chúng mày là phải ra chiế n trường tuố t. Điạ phương nào cũng phải thi đua, phấ n
đấ u "Thóc không thiế u mô ̣t cân, quân không thiế u mô ̣t người". "Tấ t cả để đánh thắ ng giă ̣c Mỹ xâm
lươ ̣c!" Những đứa còn la ̣i, hế t lớp mười đề u không phải thi đa ̣i ho ̣c. Tuy không còn mấ y đứa ở
nhà, nhưng chúng tao vẫn phải xét duyê ̣t, lựa cho ̣n thâ ̣t kỹ càng. Tiêu chuẩ n thì nhiề u, nhưng quan
tro ̣ng và đầ u tiên là cái lý lich
̣ thuô ̣c giai cấ p công nông. Trên nhấ n ma ̣nh, thiế u cũng chỉ lấ y con
cái những gia đình đó, những ho ̣c sinh có thành phầ n cơ bản trong sa ̣ch, thấ m nhuầ n đa ̣o đức xã
hô ̣i chủ nghiã và luôn gương mẫu thi hành mo ̣i chủ trương chính sách của đảng và nhà nước. Và
nhấ t đinh ̣ phải là con cháu những gia đình đã hăng hái vào hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p. Cái tài thì rồ i
sớm muô ̣n gì cũng sẽ rèn da ̣y đươ ̣c. Có ngô nghê, ú ớ thế nào rồ i cũng thành. Cứ vào các trường
đa ̣i ho ̣c của ta, là chúng mày dù có thầ n kinh, đầ n đô ̣n, ngớ ngẩ n... cũng sẽ thành nhân tài tuố t tuô ̣t.
Chứ còn cái lý lich ̣ làm sao thay đổ i? Cái đa ̣o đức của tầ ng lớp điạ chủ tư sản và người lao đô ̣ng
cơ bản cũng thế . Là ta chỉ rèn giũa đào ta ̣o những con người ưu tú, từ con cái của giai cấ p công
nông lao đô ̣ng trong sa ̣ch, những gia điǹ h cách ma ̣ng kiể u mẫu mà thôi.
̣ và đa ̣o đức thằ ng cháu Quân đây, là tuyê ̣t vời rồ i, nhấ t rồ i! Cả bố me ̣ đề u cố nông và đề u
Lý lich
là du kić h thời đánh Pháp oanh liê ̣t. Thế mày thić h đa ̣i ho ̣c, hay thić h vào bô ̣ đô ̣i, hở Quân? Đằ ng
nào khoái hơn?
Nghe thế , Dân vô ̣i vã đứng lên. Cái ghế đẩ u đổ kề nh ra sàn nhà. Ông cha ̣m chén với đồ ng chí lañ h
đa ̣o, cũng không quên ca ̣ch với bố n đồ ng chí còn la ̣i, rồ i bỏ chén rươ ̣u xuố ng mâm, xoa xoa hai
bàn tay:
- Da ̣, da ̣! Thủ trưởng xá cho! Báo cáo nhà thơ, coi như sức khỏe thằ ng cháu bác có vấ n đề từ bé.
Khám bô ̣ đô ̣i mấ y lầ n; bâ ̣n nào cũng chỉ coi như có bê ba thôi a ̣!
Me ̣ Quân buông bát đũa cha ̣y đế n. Bà cười, nhưng la ̣i vô ̣i vén cái va ̣t áo nâu, quê ̣t ma ̣nh vào hai
con mắ t, nghe ̣n ngào:
- Bác rô ̣ng lòng làm phúc. Cháu nó quă ̣t que ̣o, ố m đau luôn. Các bác cũng thấ y, cái mă ̣t nó lúc nào
cũng chẩ y phì phi ̣và đầ y những nố t mu ̣n lấ m tấ m! Coi như vơ ̣ chồ ng em đã thưa...
Công tơ ̣p nố t cả lưng chén rươ ̣u:
- Ờ ờ, nhớ rồ i. Nhớ rồ i! Vơ ̣ chồ ng đồ ng chí xin cho con vào ho ̣c y khoa chứ gi?̀ Hay ố m đau thì
ho ̣c bác si ̃ mà tự chữa cho miǹ h. - Ông Công vô ̣i va,̃ sơ ̣ con mu ̣ này dây cà ra dây muố ng, chuyê ̣n
no ̣ xo ̣ chuyê ̣n kia... thì không còn cái thể thố ng gì! - Chỉ tiêu huyê ̣n ta đươ ̣c mỗi suấ t. Tôi đã trót
xế p cho... Thôi đươ ̣c! Mấ y anh em ngồ i đây, năm nay đề u không có con cháu lớp mười. Ta hô ̣i ý
thố ng nhấ t bỏ thằ ng con nhà ấ y, xế p cho thằ ng Quân. Trường đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i hẳ n hoi. Các
chú nhấ t trí nhé. Đồ ng chí bố me ̣ muố n thế chứ gì! Ta chiế u cố và tôn tro ̣ng nguyê ̣n vo ̣ng quầ n
chúng công nông binh. Ưu tiên con em các đồ ng chí lañ h đa ̣o cơ sở có thành phầ n cơ bản.
Công ghé tai đồ ng chí phó ban, nói thầ m:

- Thằ ng con nhà ấ y của câ ̣u, anh em miǹ h cho nó đi nước ngoài. Ngay ngày mai câ ̣u về báo ho ̣
chuẩ n bi.̣ Cả nhà nó có mà sướng chế t ngấ t cả lũ!
Thế là quyế t đinh.
̣ Thế là kế t quả. Bùi Cẩ n Công trưởng ban đã quyế t là xong. Cả hai mâm cỗ, chủ
nhà và năm ông khách, kẻ trước người sau cùng bỏ bát đũa, vỗ tay đôm đố p. La ̣i cha ̣m chén, cha ̣m
bát. La ̣i ngửa cổ ... Mấ y đứa em Quân ngồ i ăn với me ̣ và anh cùng reo lên mô ̣t lúc:
- Hoan hô, nhiê ̣t liê ̣t hoan hô! Anh Quân sướng thế !
Trước đó, vơ ̣ chồ ng Dân đã cấ t công đế n tâ ̣n nhà từng đồ ng chí ban tuyể n sinh. Và tự tay cả hai
vơ ̣ chồ ng, cẩ n tro ̣ng nhấ c cao từng con lơ ̣n giố ng đe ̣p như trong tranh Đông Hồ , cho gia chủ nhiǹ
rõ, để phấ n khởi, rồ i mới từ từ thả vào chuồ ng cả đôi, mă ̣c chúng kêu thét eng éc chói tai và giẫy
giu ̣a hế t sức, tưởng gãy rời mấ t cả hai cái cẳ ng sau.
Không lâu, dân cả xã ồ n ã về câu chuyê ̣n nhờ có cha làm phó chủ tich ̣ xã và chỉ mấ t có đàn lơ ̣n
giố ng, mà thằ ng Quân không phải thi, đã thành ngay bác si.̃ Các cu ̣ đã da ̣y, cấ m sai, có tiề n mua
tiên cũng đươ ̣c! Dòng dõi nhà ho ̣ La,̃ từ thươ ̣ng cổ đế n giờ dân ngu khu đen...
*
Trong suố t sáu năm ho ̣c, Quân “ga ̣o” bã người. Không đo ̣c bấ t kỳ mô ̣t cuố n sách nào ngoài vở ghi
chép. Sách giáo khoa cũng dài dòng văn tự, lôi thôi rố i rắ m quá! Tham khảo chỉ mỗi nó, và là chỉ
lướt qua thôi, cũng mê ̣t. Thi hế t mỗi môn ho ̣c, Quân viế t đúng như thầ y. Thi vấ n đáp, Quân cũng
nói gầ n như thầ y cho ghi trong vở. Kế t quả, bao giờ Quân cũng đa ̣t điể m giỏi. Kế t quả ấ y cũng
còn là do Quân ho ̣c cách của bố me ̣ miǹ h đi la ̣i thân thiế t, tiǹ h cảm, lòng thành với các thầ y cô.
Dù Quân có trả bài ra sao, không ai không cho Quân điể m giỏi. Mo ̣i người đề u nghi,̃ thì giỏi hay
dố t nó vẫn trở thành bác si.̃ Tố t nghiê ̣p, Lã Hồ ng Quân xế p ha ̣ng xuấ t sắ c. Những năm ấ y, nhà
trường chỉ đào ta ̣o bác si ̃ đa khoa thực hành. Quân la ̣i đươ ̣c phân về làm giảng viên của Trường
đa ̣i ho ̣c y khoa Thiên Đức vừa mới thành lâ ̣p. Cả làng Cố ng, cả xã quê hương Quân la ̣i xầ m xì, mả
tổ ho ̣ Lã kế t to. Cái thằ ng Quân "cầ y tơ", cái thằ ng Quân "lơ ̣n giố ng" không những đã thành bác
si,̃ mà còn thành hẳ n mô ̣t ông giáo, dâ ̣y bảo cả ngàn va ̣n bác si.̃ .. Thế thì ghê thâ ̣t!
***
Có mấ y bác si ̃ ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc biế t khá rõ Lã Hồ ng Quân. Ho ̣ im lă ̣ng nghe giám đố c
Cường lăng xê trưởng khoa Ngoa ̣i mới. Anh ta vố n dố t, bỗng chố c thông minh; thiể n câ ̣n, lâ ̣p tức
trở thành sáng suố t, nhiǹ xa trông rô ̣ng; hiể u biế t ít ỏi, nông ca ̣n, thoắ t đã uyên bác, hàn lâm. Trước
kia, là giảng viên thường của đa ̣i ho ̣c y khoa Thiên Đức. Về bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, thoắ t cái đã là
bác si ̃ chuyên khoa cấ p hai và chễm chê ̣ ngồ i ghế trưởng khoa.
Khang nhanh chóng nhâ ̣n ra, trong những lúc đi thăm khám bê ̣nh nhân, ông trưởng khoa ho ̣ Lã
thâ ̣t sự lớ ngớ, ấ m ớ hô ̣i tề . Nhà lañ h đa ̣o mù mờ, ngớ ngẩ n với thực tế lâm sàng ngoa ̣i khoa.
Chuyên khoa phu ̣ sản, hiể u biế t của ông còn it́ hơn nhiề u. Nhưng theo thể chế , Khang vẫn phải
"Xin ý kiế n anh", "Mời anh khám...", "Mời anh xem thêm..." hoă ̣c "Mời anh ký duyê ̣t..." khi ông
đã quyế t đinḥ phải mổ , hay cầ n làm mô ̣t thủ thuâ ̣t gì đó, để chẩ n đoán, hoă ̣c điề u tri ̣ cho người
bê ̣nh của miǹ h. Tấ t cả các thủ thuâ ̣t hay mổ xẻ lớn nhỏ, trưởng khoa phải biế t, phải tiế p xúc, phải
khám quyế t đinh, ̣ phải ký duyê ̣t. Có thế , nhân viên mới đươ ̣c phép làm. Cái điạ vi ̣ lañ h đa ̣o làm

thành mô ̣t Lã Hồ ng Quân khác, trí tuê ̣ và quyề n lực nhấ t khoa. Nhiề u lúc, ông Khang nhớ tiế c
những năm tháng số ng trong quân đô ̣i. Thời ấ y làm gì có máy móc hiê ̣n đa ̣i, làm gì có siêu âm, x
quang cắ t lớp và cô ̣ng hưởng từ... Mo ̣i công viê ̣c, phải dựa vào bàn tay và trí tuê ̣ con người. Dù có
hò hét, mê ̣nh lê ̣nh cứng nhắ c, võ biề n, chỉ huy vẫn tin tưởng khả năng chẩ n đoán bê ̣nh chiń h xác,
nhanh chóng, cũng như kỹ thuâ ̣t mổ xẻ hiê ̣u quả và an toàn của ông.
Tuy nhiên, Khang không khó chiụ hay coi thường Quân. Ông đã quen làm viê ̣c nhiề u năm dưới
quyề n bác cháu tiế n si ̃ Pha ̣m Quang Minh, Pha ̣m Quang Thoảng; nay về làm nhân viên của Bùi
Cường, thì đương nhiên phải có Lã Hồ ng Quân.
Những că ̣p bài trùng ấ y như mô ̣t tấ t yế u thời đa ̣i.
***
Bùi Cường ho ̣p đảng ủy, đưa vào kế hoa ̣ch kế t na ̣p đảng cho Quân ngay trong năm. Nghi ̣ quyế t
đươ ̣c triể n khai xuố ng chi bô ̣ Ngoa ̣i - Sản. Nhiề u ý kiế n của đảng viên lưu ý, quầ n chúng Quân
xứng đáng, nhưng xét chức năng lañ h đa ̣o, chưa thấ y phát huy tiń h tić h cực, tiń h tiên phong về
mă ̣t chuyên môn. Hơn nữa, quầ n chúng này mới từ xa về , chưa có thời gian thử thách ở cơ sở ..
Từ ngày về nhâ ̣m chức, Quân chưa mổ ca nào. Bác si ̃ ngoa ̣i khoa như thế là chưa làm gi.̀ Ông biế t
nhân viên trong khoa nể sơ ̣ miǹ h, nên dù có cái thế ma ̣nh đảng viên, ho ̣ chỉ phê nhe ̣ trưởng khoa
"chưa phát huy tính tích cực..." thế thôi. Vi tân
̣ trưởng khoa cũng biế t, miǹ h chỉ giỏi rao giảng với
lũ sinh viên ngây ngô. Quân có cảm giác nga ̣i và sơ ̣ mỗi khi đươ ̣c mời đế n buồ ng bê ̣nh và các bàn
mổ . Quân chim̀ đắ m trong những ý nghi ̃ buồ n chán, tự ty, khiế n ông mấ t ăn mấ t ngủ.
Rồ i Quân bâ ̣t dâ ̣y. Miǹ h là thầ y, chứ đâu phải kẻ dố t nát! Ngay ho ̣c trò, có đứa cũng đã thành
những nhà phẫu thuâ ̣t vững vàng. Có điề u, từ khi ra trường mình chỉ đi da ̣y. Không phải bác si ̃
biên chế của bê ̣nh viê ̣n, nên không đươ ̣c cầ m dao mổ chiń h như các thầ y Hà Nô ̣i. Bác si ̃ bê ̣nh viê ̣n
tỉnh lẻ tham quá. Cứ mổ là đươ ̣c tiề n mà. Thời bao cấ p, mỗi ca mổ nhà nước bồ i dưỡng có mấ y
hào ba ̣c, ho ̣ cũng giành hế t. Huố ng hồ bây giờ...
Mổ xẻ là cắ t cắ t, khâu khâu, là ke ̣p, là buô ̣c, là đố t điê ̣n cầ m máu, là lau chùi, là khâu phu ̣c hồ i...
Quái gì mà khó! Cứ làm như sách là đươ ̣c chứ gi?̀ Sách giáo khoa thì miǹ h thuô ̣c làu cháo chảy.
Hơn nữa, miǹ h mổ với cả mô ̣t ê kiṕ , chứ đâu phải đơn thương đô ̣c ma?̃ Nhiǹ các phẫu thuâ ̣t viên,
mổ gì thấ y cũng dễ dàng cả đấ y chứ? Bấ t quá, cũng là mô ̣t loa ̣i thơ ̣. Làm nhiề u khắ c quen tay thôi.
Mà mình cũng đã mổ không biế t bao nhiêu những cái ruô ̣t thừa, dái nước, bao quy đầ u he ̣p... ở
nước ngoài. Như vâ ̣y, mình đã từng mô ̣t thời là phẫu thuâ ̣t viên quố c tế .
Tiế p thu ý kiế n góp ý của các đảng viên, về vai trò đầ u tầ u, tiên phong... Quân quyế t đinh ̣ miǹ h
phải làm mô ̣t "cuô ̣c mổ ra mắ t"; phải làm mô ̣t "phẫu thuâ ̣t trình làng", để tỏ rõ năng lực vươ ̣t trô ̣i,
để chứng minh khả năng hơn hẳ n những trưởng khoa tiề n nhiê ̣m. Ho ̣ phải thấ y hiể n nhiên...
Quân tự khić h lê ̣ miǹ h, phải năng nổ và xông xáo hơn. Phải sâu sát hơn... Phải chố ng tự ty, chố ng
la ̣i con đường mòn và không thể "ngựa theo đường cũ" các trưởng khoa trước. Có thế , mới thể
hiê ̣n quyề n làm chủ tâ ̣p thể của mình, mới đúng là người nắ m giữ quyề n bính. Mình là lañ h đa ̣o,
mà chưa có cái mác đỏ Bolshevich, càng phải nêu cao vai trò, càng phải chủ đô ̣ng, càng phải...
Giám đố c nhắ c, phát huy tinh thầ n tâ ̣p trung dân chủ, cá nhân phu ̣ trách và tâ ̣p thể lañ h đa ̣o... Giám

đố c không muố n miǹ h trực tiế p cầ m dao mổ chiń h. Anh ta bảo miǹ h phải lañ h đa ̣o hê ̣t như anh ta
trước đây? Có mổ , thì mời tuyế n trên, mời giáo sư Tấ n và các bác si ̃ nhân viên của ông? Nhưng ý
kiế n của chi bô ̣ la ̣i khác. Rõ ràng là có mâu thuẫn. Hay Cường không muố n mình thể hiê ̣n vai trò
trưởng khoa tố t đe ̣p hơn chiń h anh ta? Cường đã nhắ c miǹ h "chố ng diễn biế n hòa biǹ h". Nhưng
nế u hoa ̣t đô ̣ng như thế , chiń h là dung túng cái tinh thầ n và thủ đoa ̣n ấ y mô ̣t cách sâu sắ c nhấ t.
Mình phải hành xử sao cho hài hòa hai luồ ng tư tưởng, của chi bô ̣ và của giám đố c? Người xưa đã
chẳ ng nói "Quan xa nha gầ n" là gì? Quân thấ y ý kiế n của các đảng viên chi bô ̣ Ngoa ̣i Sản đúng
hơn. Ho ̣ nói giố ng như chức trách trưởng khoa ngoa ̣i bê ̣nh viê ̣n ha ̣ng hai, in trong quyể n "Các chế
đô ̣ chức trách..." của Bô ̣ Y tế .
Có lẽ mình phải mổ mô ̣t ca đa ̣i phẫu, go ̣i là ca mổ triǹ h làng. Phải ta ̣o ra mô ̣t tiế ng vang lớn! Mình
làm đúng chức trách, Cường không thể bác bỏ, không thể ga ̣t đươ ̣c. Mà các bác si ̃ trong khoa la ̣i
phải kiń h nể . về kiế n thức, kỹ thuâ ̣t và cả tư cách nữa. Đâu phải giám đố c nói gi,̀ cũng phải nghe
theo.
Ông đem ý tưởng ấ y bàn với phó khoa, tha ̣c si ̃ bác si ̃ Lê Trinh.
̣
̣ bảo:
Trinh
- Đúng quá! Nế u anh là giám đố c hay quan chức lớn hơn, mới có thể chỉ nói suông, mới đứng
ngoài công viê ̣c phẫu thuâ ̣t và điề u tri ̣lâm sàng cu ̣ thể đươ ̣c. Trưởng khoa ngoa ̣i, thì anh phải trực
tiế p, phải xắ n tay lên... Những ca mổ khó, mổ nă ̣ng, mổ lớn là trưởng khoa phải trầ n ra mà cáng
đáng. Chứ ai? - Trinh ̣ gâ ̣t gù, tiế p: - Cả nước, cả thế giới đề u thế . Nế u anh kéo dài tiǹ h tra ̣ng chỉ
đa ̣o miê ̣ng, lañ h đa ̣o mồ m như hiê ̣n nay, các bác si ̃ chúng nó không phu ̣c. Giám đố c thiê ̣n cảm,
yêu quý và thân thiế t với anh. Nhưng ông ấ y ở xa. Còn các bác si ̃ nhân viên, ho ̣ ngay sát nách. Để
tâ ̣p thể không biế t cái tài của miǹ h, để ho ̣ không phu ̣c miǹ h là tố i ha ̣ sách. Anh phải ta ̣o dựng uy
tín về chuyên môn với chi bô ̣, phải ta ̣o cái uy với mo ̣i nhân viên trong khoa và cả bê ̣nh viê ̣n nữa
chứ.
Là trưởng khoa, mà anh chưa có cái mác đảng viên là rấ t phâ ̣p phù, bấ p bênh. Có là đảng viên mới
đứng vững đươ ̣c. Kỳ ho ̣p vừa rồ i, chưa thông qua lý lich ̣ kế t na ̣p anh đươ ̣c, chỉ vì mỗi vấ n đề
chuyên môn.
Mô ̣t giám đố c ưu ái anh, chưa đủ. Còn đảng uỷ viê ̣n, đảng ủy sở, đảng ủy khố i nữa? Anh phải
tranh thủ, nhấ t là với cá nhân các đồ ng chí bí thư. Sáu tháng, mô ̣t năm, lãnh đa ̣o cấ p trên xuố ng
khoa, lấ y phiế u thăm dò tiń nhiê ̣m của quầ n chúng với trưởng phó khoa mô ̣t lầ n. Không đơn giản
đâu. Lẽ ra, anh phải là đảng viên rồ i mới đươ ̣c bổ nhiê ̣m. Thêm nữa, trước khi kế t na ̣p đảng, số
phiế u tín nhiê ̣m của quầ n chúng không đươ ̣c hai phầ n ba trở lên, cũng hỏng.
- Ta cho ̣n mổ mô ̣t ca loét da ̣ dày. - Quân cười và gâ ̣t đầ u với Trinh.
̣
- Vâng! Mổ cắ t đoa ̣n da ̣ dày là cái mố c kỹ thuâ ̣t, là bằ ng chứng tay nghề của mô ̣t nhà đa ̣i phẫu
thuâ ̣t.
Trinḥ nghi,̃ trưởng khoa cũng khôn, cũng là bác si ̃ có kinh nghiê ̣m đấ y. Ông vừa lu ̣c tim
̀ trong
đố ng bê ̣nh án vừa nói:

- Anh cho ̣n mổ mô ̣t ca loét bờ cong da ̣ dày chứ gi?̀ Nó dễ làm. Trái la ̣i, cũng là cắ t da ̣ dày nhưng
những ca loét tá tràng la ̣i mổ rấ t khó. Đã khó thì nguy hiể m.
̣ mới la ̣i nói thêm:
Lát sau, Trinh
- Trưởng khoa yên tâm. Anh em miǹ h trâ ̣n đầ u ra quân, nhấ t đinh
̣ đánh thắ ng.
Nói ma ̣nh, vì Trinḥ nghi ̃ Quân mới về nên còn khiêm tố n, xem xét cẩ n thâ ̣n đấ y thôi. Chứ làm gì
anh ta không mổ đươ ̣c cái da ̣ dày? Tuổ i tác đã nhiề u như thế . Ra trường lâu năm, như thế . Làm
thầ y cả mấ y ngàn bác si,̃ như thế ! Hơn nữa, la ̣i đi chuyên gia nước ngoài, như thế ! Bao nhiêu là
những cái "như thế ", "như thế ". La ̣i bác si ̃ chuyên khoa cấ p hai và ghê hơn, đang ngấ p nghé cái
hàm phó giáo sư... Đa ̣i đao, chứ còn là gi?̀
Trinḥ xăng xái với quyế t đinh ̣ của Quân, còn vì muố n xem thực chấ t trưởng khoa mới giỏi giang,
tài ba lỗi la ̣c thế nào? Về Hồ ng Phúc sau ông Khang hơn mô ̣t năm và sau mình nhiề u năm, la ̣i
không phải đảng viên, mà anh ta cuỗm ngay đươ ̣c cái chức trưởng khoa! Có phải triǹ h đô ̣ chuyên
môn của Quân vươ ̣t trô ̣i ông Khang, hay chỉ nhờ chuyê ̣n tiêu cực? Có thể cả hai, giám đố c mới
không thèm để ý đế n Khang, mà dùng Quân tắ p lự?
̣ cho ̣n trong số bê ̣nh án chờ mổ :
Trinh
- Đây rồ i! Bê ̣nh nhân Nguyễn Hoàng Mô ̣c, 60 tuổ i. Chẩ n đoán loét bờ cong nhỏ da ̣ dày. Đã đủ cả
phim X quang, nô ̣i soi da ̣ dày và các xét nghiê ̣m. Sinh thiế t ổ loét, kế t quả lành tính, không có tế
bào K trên các tiêu bản. Tiên lươ ̣ng mổ dễ, anh a ̣.
Quân lâ ̣t đi lâ ̣t la ̣i cái bê ̣nh án Trinh
̣ vừa đưa cho miǹ h; ông ghi chỉ đinh
̣ mổ cắ t 3/4 da ̣ dày và ký
duyê ̣t vào tờ bê ̣nh lich ̣ còn trắ ng, y tá đã dán sẵn.
Đưa trả la ̣i cho Trinh,
̣ Quân bảo:
- Hồ sơ đã hoàn tấ t. Sao Trinḥ để ho ̣ phải chờ đơ ̣i lâu thế ? Ta mổ ngay sáng mai đi, kẻo ho ̣ thắ c
mắ c. À mà Trinh
̣ cho tiêm kháng sinh ngay từ chiề u nay. Dự phòng thế cho chắ c ăn; tránh nhiễm
trùng sau mổ , tránh rò bu ̣c.
Trinḥ đưa trưởng khoa đế n giường bê ̣nh nhân Mô ̣c. Hai bác si ̃ sờ nắ n bu ̣ng, nghe tim phổ i, bắ t
ma ̣ch, va ̣ch mắ t và xem cả răng lưỡi bê ̣nh nhân cẩ n thâ ̣n. Hai người cùng nhau giải thić h và đô ̣ng
viên ông già yên tâm. Ông sẽ đươ ̣c chúng tôi tâ ̣p trung chấ t xám, tâ ̣p trung nhân tài, kỹ thuâ ̣t, vâ ̣t
lực...
Người bê ̣nh nói, tôi mới nghe các ông đã rấ t phấ n khởi, tin tưởng. Trong bu ̣ng hế t sa ̣ch mo ̣i lo nga ̣i
rồ i.
Trở về phòng làm viê ̣c, Quân xem la ̣i bê ̣nh án ông Mô ̣c mô ̣t lầ n nữa. Và trưởng khoa thấ y tinh
thầ n mình phấ n chấ n, vui vui. Ông vừa lâ ̣t mở từng trang bê ̣nh án, từng tờ xét nghiê ̣m, vừa huýt
sáo... như mô ̣t người liń h trẻ vừa đươ ̣c tin miǹ h ngày mai ra trâ ̣n. Qua sáu năm đươ ̣c đào ta ̣o với
kế t quả tố t nghiê ̣p ha ̣ng xuấ t sắ c, hai mươi năm làm thầ y, trong đó có sáu năm là chuyên gia quố c
tế . Sáng ngày mai, trên cương vi ba ̣ ́ c si ̃ trưởng khoa, Quân mới cầ m dao mổ chính ca đa ̣i phẫu đầ u
tiên. Thế thì không vui sao đươ ̣c? Tự hào nữa chứ! Ngày lễ ra trường, sau khi Quân đa ̣i diê ̣n các
bác si ̃ tân khoa đo ̣c lời thề Hippocrates, bí thư đảng ủy tuyên dương cả khóa sáu lớp của Quân.

Đây là đô ̣i ngũ trí thức y khoa xã hô ̣i chủ nghiã thí điể m đầ u tiên, tuyể n cho ̣n thẳ ng từ các ban
tuyể n sinh huyê ̣n kế t hơp̣ với chiń h quyề n xa,̃ không qua thi tuyể n. Giờ đây, tấ t cả đã trở thành
những thầ y thuố c vừa hồ ng vừa chuyên, ưu tú, mẫu mực hơn bao giờ hế t. Nó chứng minh đươ ̣c
tính đúng đắ n của phương châm đào ta ̣o.
Quân thấ y mấ y người nhà go ̣i ông ta là Mô ̣c Đen. Ho ̣ đề u tỏ ra hế t sức tôn kính và tin tưởng hai
bác si ̃ trưởng phó khoa. Toàn tra ̣ng bê ̣nh nhân khoẻ, lù lù ngồ i châ ̣t cả nửa cái giường. Mô ̣c Đen!
Cái tên nghe ấ n tươ ̣ng. Ông ta có nước da đen trũi. Quân nhớ tới mấ y năm mình làm chuyên gia ở
Angola, mổ nhỏ, chỉ cắ t bao quy đầ u và mổ lô ̣n màng tinh hoàn chữa dái nước, nhưng bê ̣nh nhân
nào cũng to con như laõ Mô ̣c đen này.
Hế t giờ làm chiề u. Đã thay quầ n áo thường phu ̣c và bước ra khỏi phòng làm viê ̣c, Quân còn quay
la ̣i bảo Trinh:
̣
̣ cho thêm hai viên thuố c ngủ nữa nhé. Mỗi Seduxen sơ ̣ nó nhe ̣ quá. Câ ̣u biế t cho ̣n bê ̣nh
- Trinh
nhân đấ y. Ca mổ này rấ t hay!

Kỳ 14
Là ca mổ đầ u tiên, đă ̣c biê ̣t cầ n tiế ng vang ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc và không biế t còn lý do gì khác
nữa, Quân quyế t đinh ̣ để bê ̣nh nhân Mô ̣c nằ m la ̣i phòng hồ i sức nhà mổ , thời gian gấ p đôi quy
đinh.
̣ Rồ i ông Mô ̣c Đen đươ ̣c đưa về mô ̣t phòng bê ̣nh đă ̣c biê ̣t, phòng VIP. Nó như mô ̣t căn hô ̣
khép kiń .
Giao ban, bác si ̃ trưởng khoa nói:
- Phòng điề u tri ̣bê ̣nh nhân Mô ̣c, cắ t đoa ̣n ba phầ n tư da ̣ dày, là nơi phải đươ ̣c giữ vô khuẩ n tuyê ̣t
đố i. Chỉ tôi, tha ̣c si ̃ Trinh
̣ và cử nhân Hồ ng Nhung đươ ̣c phép ra vào. Như thế là để tránh nguy cơ
nhiễm trùng vế t mổ và những tai biế n nguy hiể m khác.
Khang thấ y la ̣. Đã có điề u gì đó, rấ t đă ̣c biê ̣t, về thương tổ n bê ̣nh lý, hay tru ̣c tră ̣c kỹ thuâ ̣t mổ xẻ?
Ông hỏi thăm Quân, khi chỉ có hai người đi trên hành lang.
Quân cười nha ̣t:
- Không sao. - Quân trả lời và quay mă ̣t đi. Thóc mách vớ vẩ n!
Vâ ̣y mà ngày thứ chín sau mổ , bê ̣nh nhân Nguyễn Hoàng Mô ̣c đô ̣t ngô ̣t tử vong!
Cả gia đình, ho ̣ hàng, ba ̣n bè của người xấ u số vô cùng sửng số t và giâ ̣n dữ. Ho ̣ đùng đùng kéo
đế n châ ̣t phòng trưởng khoa. Số còn la ̣i đứng kiń trong ngoài hành lang. Rấ t đông người sấ n sổ ,
chen lấ n, hò hét, giẫm nát hế t mấ y bồ n hoa đang kỳ nở rô ̣.
Suố t mấ y chu ̣c năm qua, laõ Mô ̣c Đen ngày nào cũng nố c rươ ̣u. Mà cứ rươ ̣u vào, con "ma men"
ấ y la ̣i hành ha ̣, đánh chửi vơ ̣ con. Không thể nhớ đã bao nhiêu lầ n, cả nhà ho ̣ vừa khóc như ri vừa
nguyề n rủa. Sao laõ Mo ̣i Đen không chế t quách đi cho nhờ! Bây giờ, laõ Mô ̣c đã chế t cứng. Người
vơ ̣ già và những đứa con la ̣i cùng nhau gào thét, quát na ̣t Quân và Trinh. ̣ Người con trai cả, thân
hiǹ h to lớn, giố ng bố như ta ̣c, da đen và chân tay gân guố c. Anh ta sừng sừng sô ̣ sô ̣...
Rấ t đông những người hiế u kỳ cha ̣y tới, xì xào, nghiêng ngó, bàn tán. Nghe những lời mắ ng chửi
thô tu ̣c, những tiế ng quát na ̣t sấ m sét; nhìn bô ̣ da ̣ng người nhà laõ Mô ̣c Đen hung hăng, bă ̣m trơ ̣n
thế kia... Nhiề u người lo lắ ng. Nguy cơ xảy ra mô ̣t cuô ̣c hành hung tàn ba ̣o...
Đã có nhiề u chuyê ̣n khủng khiế p và đau lòng xảy ra ở Viê ̣t Nam rồ i. Người ta chưa quên, bác si ̃
Thơ ở bê ̣nh viê ̣n Nhi Trung ương bi ̣bắ n chế t năm nào. Bác si ̃ Khải ở tin̉ h Bắ c Giang bi ̣mấ y con
trai người bê ̣nh đánh thâm tim ́ , bầ m dâ ̣p khắ p người, bằ ng đấ m đá và bằ ng cả mô ̣t cây gâ ̣y sắ t.
Nghe nói người Viê ̣t lao đô ̣ng xuấ t khẩ u đâm bác si ̃ ở Nga, ở Tiê ̣p... Dân chúng bàn tán nhiề u về
triǹ h đô ̣ chẩ n đoán, xử trí cấ p cứu và mổ xẻ của các bác si,̃ về tiǹ h tra ̣ng bê ̣nh viê ̣n xuố ng cấ p và
quá tải ghê gớm... Rồ i ra, nhấ t đinh ̣ còn nữa những chuyê ̣n phiề n hà, những sự cố , những tai ho ̣a
và nguy cơ với các thầ y thuố c. Thâ ̣t đáng lo nga ̣i.
- Đ. me ̣ thằ ng trưởng khoa! Đ. me ̣ thằ ng phó khoa! Đ. me ̣ thằ ng Quân! Đ. me ̣ thằ ng Trinh!̣ Đ. me ̣
bo ̣n bác si ̃ chúng mày! Ngày nào bố ông cũng vẫn cơm rươ ̣u tỳ tỳ. Chúng mày mổ thế nào, mà ông
ấ y lăn đùng ra chế t?

Hoà vào những tiế ng chửi, tiế ng quát na ̣t, đe doa ̣, lăng nhu ̣c bác si ̃ của sáu anh chi ̣ miǹ h, cô con
gái út và người me ̣ bán hàng cá ngoài chơ ̣ Cầ u Giấ y chửi ra rả:
- Bác si ̃ chúng mày đã ăn cứt, uố ng máu l... tao, mà chúng mày làm với ăn khố n na ̣n thế a! Chúng
tao bồ i dưỡng cả mô ̣t đố ng tiề n, mà chúng mày vẫn giế t chế t ông cu ̣! Còn ai yêu thương chúng tao
bây giờ nữa a! Còn ai để chúng tao yêu thương, kính tro ̣ng bây giờ? Giời đấ t ơi, là giời đấ t ơi! Giời
đấ t ơi, là giời đấ t ơi! Chúng mày ăn máu...
Vẻ mă ̣t rầ u rầ u, Quân vừa đứng lên vừa thấ m nước mắ t. Ông mời mo ̣i người uố ng trà. Không thấ y
ai đu ̣ng đế n những cái chén khá đe ̣p, đã rót đầ y nước trà ướp sen đắ t tiề n của Quân. Những tiế ng
quát, tiế ng chửi, tiế ng la ó ầ m ỹ đã mô ̣t lúc lâu làm ho ̣ rát ho ̣ng, mấ t tiế ng, mấ t sức, nên giảm bớt
dầ n.
Ông trưởng khoa cố nói to, nhưng rấ t từ tố n:
- Ông nhà không may mấ t đi, chúng tôi hế t... hế t sức đau xót. Khi mổ ông cu ̣ ra, mới... mới biế t
cái da ̣ dày ung thư đã nă ̣ng quá rồ i. Ung thư đã di căn khắ p nơi. Cả phòng mổ đề u thấ y như thế .
Chúng tôi không dám báo ngay với gia đình; tôi không muố n mo ̣i người bi ̣số c. Biế t ông nhà ung
thư, bà cu ̣ sẽ hoảng hố t, có thể xảy ra rủi ro, ngấ t xiủ , đô ̣t quy!̣ Khi đó la ̣i thành hoa ̣ vô đơn chi.́
Tôi lo, là lo gia điǹ h ta gă ̣p bê bố i thêm. Hơn nữa, nế u ông cu ̣ biế t miǹ h ung thư, cũng ảnh hưởng
rấ t xấ u đế n viê ̣c điề u tri.̣ Nhà mình biế t rồ i, ung thư thì cả thế giới đề u chiụ bó tay. Cả thế giới đề u
phải đầ u hàng. Ông cu ̣ la ̣i rươ ̣u nhiề u, gan cũng đã hỏng nă ̣ng, đã xơ rắ n như mô ̣t hòn đá, la ̣i càng
khó cứu. Đấ y, nhà miǹ h thấ y chúng tôi mổ ... mổ rấ t cẩ n thâ ̣n. Trưởng khoa trực tiế p cầ m dao. Bác
si ̃ Trinḥ là tha ̣c si,̃ chức vu ̣ phó trưởng khoa, cũng vào phu ̣ mổ . Chứ tôi có dám giao viê ̣c mổ ông
cu ̣ cho các bác si ̃ nhân viên thường đâu! Có nghiã là, chúng tôi đã tâ ̣p trung chấ t xám, tâ ̣p trung kỹ
thuâ ̣t cao nhấ t, nhiề u nhấ t cho ông nhà rồ i. Vâng, đúng là chúng tôi đã tâ ̣p trung toàn bô ̣ nhân tài,
vâ ̣t lực để phu ̣c vu ̣ ông cu ̣ Mô ̣c. Chúng tôi đã giữ lời hứa. Mô ̣t miǹ h ông cu ̣ mô ̣t phòng trang bi tố ̣ t
nhấ t bê ̣nh viê ̣n. Trưởng phó khoa thăm khám hế t sáng la ̣i chiề u, chăm sóc ông cu ̣ đă ̣c biê ̣t chu đáo,
tâ ̣n tâm, tâ ̣n tình, tâ ̣n sức... đêm hôm không quản. Thuố c quí hiế m dùng đủ các loa ̣i. Tôi có tiế c
ông cu ̣ nhà miǹ h cái gì đâu? Số tiề n chi cho ông cu ̣, lớn nhấ t từ trước đế n nay. Cả khoa, hỏi có
bê ̣nh nhân nào đươ ̣c như ông nhà? Bố tôi, ố m chế t cách đây mô ̣t năm, làm gì đươ ̣c mô ̣t phầ n mười
thế . Nhưng, các cu ̣ đã dâ ̣y, cứu đươ ̣c bê ̣nh chứ không ai cứu đươ ̣c "mê ̣nh". Xin gia đình mình cùng
các ông các bà hiể u cho.
Đám đông đang ầ m y,̃ ồ n ào, càng nghe càng lắ ng xuố ng. Nhiề u người thấ y ông trưởng khoa nói
năng chân thành, có lý, có tiǹ h lắ m.
Con người, ai cũng có cái số Trời đinh.
̣ Lúc đầ u, tưởng khác cơ... Laõ Mô ̣c đã ung thư, mà la ̣i đã
di căn nhiề u? Tưởng bác si ̃ vô trách nhiê ̣m? Tưởng ông Mô ̣c Đen bi ̣ bỏ bê, không ai khám xét,
trông nom, chăm sóc? Đế n tâ ̣n nơi mới thấ y, laõ Mô ̣c đươ ̣c ông trưởng khoa này đố i xử như thể
mô ̣t cán bô ̣ trung ương đấ y chứ!
Quân vừa nói vừa thấ m nước mắ t... Đám đông mủi lòng, ông bác si ̃ này là người có cái tâm lương
thiê ̣n. Đúng là bê ̣nh ông Mô ̣c Đen quá nă ̣ng. Thì chế t. Rươ ̣u nhiề u năm quá, từ tuổ i mười tám đôi
mươi đế n giờ, còn gì là người! Trời có sổ Thiên Tào rồ i. Chuyên môn người ta nói đúng. Ung thư
thì không mổ sẽ chế t. Mổ cũng chế t. Trăm đường tránh không khỏi số ! Ông Mô ̣c Đen tâ ̣n số rồ i.

Đời người là hữu ha ̣n. Sinh hữu ha ̣n, tử bấ t kỳ. Ông trưởng khoa quá tâ ̣n tiǹ h, chứ còn gì nữa? Bác
si ̃ là người tử tế , làm ơn cho nhà miǹ h... Mà cả nhà, cả ho ̣ xử tê ̣ thế này! Hóa ra người ta làm phúc
la ̣i phải tô ̣i à? Làm ầ m ỹ thế này, thì hóa ra cả ho ̣ nhà ta đề u là những kẻ không biế t điề u, vô ơn
ba ̣c nghiã hay sao? Người Thăng Long, dân Hà Nô ̣i đâu la ̣i như vâ ̣y? Thôi, de ̣p de ̣p... Đi về ! Đi
về ! Giải tán!
Lúc đầ u đám đông quá bức xúc, đô ̣t nhiên diụ hẳ n. Mô ̣t ông già mâ ̣p ma ̣p, trắ ng trẻo, đeo kính
go ̣ng đồ i mồ i, như rấ t có uy trong ho ̣ người xấ u số lên tiế ng. Tuy nhiên, vẫn có nhiề u người hâ ̣m
hực. Nỗi tức bực, ấ m ức đầ y ứ trong bu ̣ng. Có điề u, ho ̣ không biế t nói ra thế nào!
Mấ y bác si ̃ trong khoa và tổ trưởng bảo vê ̣ lẳ ng lă ̣ng vào phòng Quân, từ khi đám đông vừa mới
â ̣p đế n. Người đứng kẻ ngồ i, đề u im lă ̣ng, chăm chú theo dõi tình thế . Ho ̣ cảnh giác, sẵn sàng bảo
vê ̣ trưởng khoa của miǹ h. Đám đông quá lời, cũng dễ quá tay.
Thân thić h ruô ̣t thiṭ của laõ Mô ̣c Đen chửi bới, kêu khóc, chấ t vấ n cô ̣c cằ n, lô ̣n xô ̣n, quanh quẩ n...
Nghe không ra đâu vào đâu. Sau những lời giải thích của ông trưởng khoa, nhấ t là khi người ho ̣
hàng khuyên giải, na ̣t nô ̣, với lời lẽ rấ t gia trưởng ấ y. Ho ̣ thấ y phải tai; đám đông nháy nhau, bấ m
nhau, gâ ̣t gù rồ i lu ̣c tu ̣c ra về . Ngoài những câu chửi xằ ng bâ ̣y, tu ̣c tiũ vung vaĩ , quát tháo om sòm,
hùng hổ , đỏ mă ̣t tiá tai; vơ ̣ con người chế t, trai bố c vác nghề bố , gái buôn cá, lươn, cha ̣ch, ế ch,
cua, hế n ngoài chơ ̣ không biế t nói gì thêm nữa.
Không hiể u Quân và Trinh ̣ khu xử tiế p như thế nào? Chuyê ̣n ầ m ỹ về cái chế t của bê ̣nh nhân
Nguyễn Hoàng Mô ̣c tắ t nghim ̉ . Từ ngày hôm sau, không ai tới khoa. Vơ ̣ con ông Mô ̣c không đế n
thanh toán viê ̣n phi.́ Và cũng không có đơn từ kiê ̣n cáo gì hế t.
Tình tra ̣ng chung của ông Mô ̣c trong những ngày sau mổ , chắ c chắ n không bình thường. Phải có
các triê ̣u chứng số t, ma ̣ch nhanh, bu ̣ng chướng, đau và mấ t trung tiê ̣n. Nế u Quân biế t phát hiê ̣n
những dấ u hiê ̣u ấ y và hiể u nó là những tiế ng nói tử thầ n, tổ chức hô ̣i chẩ n sớm, mời bác si ̃ Khang
hoă ̣c giáo sư Tấ n mổ la ̣i? Bê ̣nh nhân có thể thoát chế t. Thời gian trong quân đô ̣i, ông Khang đã
phải xử trí nhiề u ca tương tự của các bác si ̃ Thoảng, Minh, Hùng, Dương. Không có bê ̣nh nhân
nào tử vong.
Mô ̣t bê ̣nh viê ̣n thường xuyên có mấ y trăm con người ố m yế u, kẻ khâ ̣t khừ, người nằ m liê ̣t... Mô ̣t
ai đó ra đi viñ h viễn là chuyê ̣n thường tình. Người ta có thắ c mắ c, bàn tán ít ngày, rồ i cũng thôi.
Đời người, sáu chu ̣c tuổ i cũng là đế n cõi. Ông Mô ̣c Đen đã già. Đúng sáu mươi tròn. Vừa mừng
tho ̣ xong it́ hôm; bảo là đế n nhờ bác si ̃ sửa sang cho cái da ̣ dày, để giữ vững tửu lươ ̣ng, số ng vui
với hàng phố vài chu ̣c năm nữa.
Có người trong số cảm tình với Quân, nói dửng dưng: "Bê ̣nh viê ̣n thì phải có người chế t, kẻ số ng
chứ! Phẫu thuâ ̣t làm sao tránh đươ ̣c tỷ lê ̣ tai biế n; làm sao tránh khỏi tỷ lê ̣ tử vong! Đã ung thư,
làm sao cứu đươ ̣c?" Mấ y người đàn bà chua ngoa, đanh đá, dẩ u mỏ đế theo: "Có giời! Có giời!”
***
La ̣i mổ cắ t da ̣ dày.
̣ và Quân bảo nhau, hỏng keo này bày keo khác.
Trinh

Người phu ̣ mô ̣t là Trinh.

̣ Phu ̣ hai cho Quân nghỉ ố m đô ̣t xuấ t. Không còn bác si ̃ nào rỗi, trưởng
nhà mổ go ̣i Khang vào thế chân.
Khang kinh nga ̣c, Quân và Trinh ̣ mổ thế này, laõ Mô ̣c Đen không chế t thì ai chế t đây! Ngoài những
thao tác lúng túng, luô ̣m thuô ̣m, nhiề u lầ n máu phun tố i mắ t, dich ̣ bẩ n trong lòng da ̣ dày và ruô ̣t
la ̣i tung trào nhớp nhúa... Khi khâu nố i da ̣ dày với ruô ̣t, Quân chỉ điń h hớt mũi kim, rấ t nông, với
đô ̣ dài trên dưới mô ̣t ly mét ở lớp thanh ma ̣c mỏng như tờ giấ y bóng. Khâu thế , tỷ lê ̣ bu ̣c miê ̣ng
nố i sẽ tới nghiǹ phầ n trăm, chứ không thể chỉ là trăm phầ n trăm nữa. Phải xuyên mũi kim sâu vào,
phải lấ y hế t các lớp cơ của da ̣ dày và ruô ̣t ấ y chứ! Khang nhắ c đi nói la ̣i hế t sức rõ ràng; Quân vẫn
không sao làm đươ ̣c. Đó là mô ̣t trong những kỹ thuâ ̣t cơ bản nhấ t trong phẫu thuâ ̣t trên hê ̣ tiêu hóa.
Nhắ c la ̣i, bàn tay Quân vẫn lóng ngóng, không thể điề u khiể n đươ ̣c mũi kim sao cho chuẩ n mực,
chính xác. Khang càng la ̣. Ông giằ ng lấ y cái kìm mang kim từ tay Quân. Không thể để mô ̣t người
bê ̣nh nữa phải chế t!
Khang đoa ̣t lấ y vi ̣ trí mổ chiń h. Lúc này, quyề n lực hoàn toàn ở người đủ tri thức, nắ m vững và
thực hiê ̣n tố t kỹ thuâ ̣t. Quân nhẫn nhu ̣c, im lă ̣ng chuyể n đổ i vi tri
̣ ́ mổ cho Khang. Chức quyề n phải
chiụ khuấ t phu ̣c sức ma ̣nh trí tuê ̣. Biế t nể sơ ̣ và chiụ nghe theo kẻ tài năng hơn miǹ h, thì vẫn còn
là người.
Cuô ̣c mổ như mô ̣t trâ ̣n đánh...
Quân phu ̣c tài viên cựu đa ̣i uý. Không thể làm như Khang bảo, cực chẳ ng đã trưởng khoa phải
nhươ ̣ng bô ̣ và tỏ thái đô ̣ vâ ̣y thôi. Nhớ miǹ h đươ ̣c tuyể n cho ̣n vào đa ̣i ho ̣c thế nào, nhớ miǹ h đã tố t
nghiê ̣p loa ̣i xuấ t sắ c... Quân cũng vẫn nhớ miǹ h đươ ̣c những người có trách nhiê ̣m khẳ ng đinh ̣ là
cán bô ̣ thuô ̣c thế hê ̣ ưu tú, lớp trí thức mới tiên tiế n của thời đa ̣i ngay ngày làm lễ ra trường, mà
phải muố i mă ̣t với thằ ng nhân viên! Hơn nữa la ̣i đã mấ y chu ̣c năm làm thầ y... Thử hỏi có ai không
hâ ̣n? Quân khắ c cố t ghi xương, kẻ đã làm nhu ̣c miǹ h trước đủ ha ̣ng người ở trong phòng mổ , bác
si ̃ có, y tá hô ̣ lý cũng có. Rồ i chuyê ̣n xấ u sẽ phát tán đi khắ p nơi. Ở đây, không những có nhiề u
con mà cũng còn lắ m thằ ng môi mỏng.
Đứng mổ thay cho Quân, mà Khang xót xa... Trước mă ̣t ta, là mô ̣t ông thầ y. Mô ̣t ông thầ y giảng
da ̣y ở bâ ̣c đa ̣i ho ̣c. Như giới thiê ̣u của Bùi Cường thi,̀ giảng viên Lã Hồ ng Quân đang ngấ p nghé
cái hàm phó giáo sư cơ đấ y! Thầ y Quân da ̣y sinh viên đươ ̣c những gì và da ̣y thế nào? Không hiể u,
làm sai, mổ sai, thì làm sao ông có thể da ̣y đúng? Thầ y giáo truyề n đa ̣t sai kiế n thức, là mô ̣t tô ̣i lỗi.
Thâ ̣t đáng sơ ̣ và đáng buồ n. Ông thầ y này đã lên lớp, đã da ̣y hàng ngàn sinh viên!
Cũng may, sinh viên y khoa phải ho ̣c qua rấ t nhiề u thầ y cô, với thời gian dài nhấ t trong các trường
đa ̣i ho ̣c.
Giám đố c Cường đã chẳ ng lớn tiế ng ở mô ̣t buổ i giao ban, nế u hiế u ho ̣c thì các bác si ̃ ở bê ̣nh viê ̣n
Hồ ng Phúc đã may mắ n có đươ ̣c thầ y Lã Hồ ng Quân. Hoan hô!
***
̣ nói với Quân, gio ̣ng thầ m thì, thân thiế t:
Trinh

- Giai đoa ̣n này anh đừng mổ phiên, đừng cắ t da ̣ dày nữa. Gia đình bê ̣nh nhân Nguyễn Hoàng Mô ̣c
tin laõ ung thư, mà không đòi mổ tử thi xác minh nguyên nhân cái chế t. Coi như anh em miǹ h
thắ ng lơ ̣i. Hế t giờ chiề u nay ra quán "Bò tùng xẻo", anh em mình nhấ c lên nhấ c xuố ng giải xui.
Chằ m chằ m xem ý Quân, Trinh
̣ tiế p:
- Ca mổ da ̣ dày anh bán dao cho ông Khang vừa xong, chưa gì đã thấ y nhiề u người trong bê ̣nh
viê ̣n xì xèo... Bây giờ ta ̣m thời anh chỉ nên mổ cấ p cứu thôi. Nhỡ có tai biế n hay tử vong cũng
không mang tiế ng. Vì đã là cấ p cứu, ai cũng hiể u là bê ̣nh nă ̣ng, mô ̣t số ng, hai chế t. Nhưng các
trường hơ ̣p như thoát vi,̣ thủng da ̣ dày... kể từ khi cắ p sách vào trường đa ̣i ho ̣c đế n nay, em không
thấ y ai chế t bao giờ. Khi nào có những bê ̣nh nhân ấ y, em la ̣i phu ̣ cho anh mổ .
̣
Quân bảo Trinh:
- Mình có bán dao đâu! Anh ta máu mổ quá, cố tiǹ h giằ ng lấ y đấ y chứ. Mình nhường! Mà chắ c
câ ̣u biế t đã phẫu thì làm sao tránh đươ ̣c tai biế n, tử vong! Câ ̣u không đo ̣c à? Trên ta ̣p chí Ngoa ̣i
khoa, năm 1972, bác si ̃ Nguyễn Điǹ h Hố i đã thố ng kê 45 ca tai biế n sau mổ cắ t da ̣ dày trong mười
lăm năm ở bê ̣nh viê ̣n Viê ̣t Đức đấ y thôi. Cũng đủ loa ̣i lỗi lầ m: Cắ t đứt cuố ng gan, rò bu ̣c mỏm tá
tràng, nố i nhầ m da ̣ dày với hồ i tràng...!
- Nghe nói anh làm luâ ̣n án cấ p hai đề tài mổ thủng da ̣ dày? Vâ ̣y, anh nắ m chắ c và hiể u sâu nó rồ i.
Từ nay, anh giành mổ tấ t cả những ca ấ y cho em. Ho ̣ đế n viê ̣n, bê ̣nh cảnh nă ̣ng nề ; đau như dao
đâm từ bu ̣ng lên ngực cơ mà. Thế nhưng kỹ thuâ ̣t mổ la ̣i dễ. Phải khâu có đô ̣c mỗi mô ̣t mũi chỉ
kiể u chữ X. Đơn giản quá. Biṭ kiń lỗ thủng. Là xong!
̣ từ trước đế n giờ với Quân đề u chân thành. Lát sau, Trinh
Những lời của Trinh ̣ xu ninh
̣ mà cũng
có ý đe doa ̣:
- Sế p đươc̣ lañ h đa ̣o sủng ái đấ y. Chuyê ̣n laõ Mô ̣c Đen mà xảy ra với ông Khang, thì không yên
đươ ̣c với giám đố c Bùi Cường đâu. Nhấ t đinh ̣ là phải lên bờ, xuố ng ruô ̣ng. Kỷ luâ ̣t nă ̣ng ấ y chứ.
Có khi lañ h đa ̣o đưa ra truy tố cũng nên! Cái vu ̣ ruô ̣t thừa chế t ngày anh chưa về đây, công bằ ng
mà nói, ông Khang làm gì có lỗi. Tô ̣i của bác si ̃ gây mê đấ y chứ! Giám đố c chỉ đứng đằ ng sau,
mời cấ p trên về , bắ t ho ̣p đi ho ̣p la ̣i, ho ̣p lên ho ̣p xuố ng maĩ . Nế u dố t nát, bác si ̃ Khang chắ c chế t
đứ đừ. Đằ ng này, laõ Mô ̣c Đen chế t tươi đành đa ̣ch, trưởng khoa Lã Hồ ng Quân vẫn cứ ung dung
ngồ i rung đùi. Cứ như ông vua con ấ y. Số thầ y hên thâ ̣t!
Quân cười và gâ ̣t gâ ̣t cái đầ u, mô ̣t thói quen từ thời sinh viên, mỗi khi nghe người khác, dù có bằ ng
lòng hay không. Quân thấ y Trinh ̣ dố t. Ai la ̣i đem so bì lañ h đa ̣o với mô ̣t nhân viên thường bao giờ!
Cái thằ ng Trinh ̣ cũng là mô ̣t kẻ xảo đây. Nó không hiể u tinh thầ n và truyề n thố ng bảo vê ̣ cán bô ̣
của lañ h đa ̣o ta? Làm lañ h đa ̣o, thì phải đươ ̣c lañ h đa ̣o cấ p trên bảo vê ̣ chứ! Hay thằ ng Trinh
̣ chí
đồ ha ̣i miǹ h? Từ nay, mình phải luôn luôn đề cao cảnh giác...
***
Mô ̣t tuầ n sau.
Khang đang làm phầ n viê ̣c cuố i cùng cho mô ̣t ca mổ cắ t thâ ̣n bán phầ n trong phòng mổ A. Có
tiế ng phu ̣ nữ nói sau lưng ông:

- Anh Khang sang phòng mổ B ngay nhé. Trưởng khoa mời anh khẩ n cấ p.
Chỉ còn mấ y mũi khâu da, để la ̣i cho hai người trơ ̣ thủ, Khang ra khỏi bàn mổ . Đồ ng hồ trên tường
đã chỉ 11 giờ trưa. Có chuyê ̣n gì mà Quân cho go ̣i khẩ n cấ p? Ông muố n hỏi la ̣i, nhưng người nữ y
tá đã đi khỏi. Ông bước nhanh sang phòng rửa tay, qua bên phải hành lang, đế n phòng mổ B.
Cả kiṕ mổ của Quân đã ngừng làm viê ̣c. Tấ t cả đứng chờ. Khang nga ̣c nhiên, Cường và Trinh ̣ cùng
phu ̣ mổ cho Quân? Có ca mổ nhỏ, mà cả ba lañ h đa ̣o cùng làm? Cái vầ ng trán thấ p tiṭ của Quân
vã mồ hôi hô ̣t. Thấ y Khang, Quân nói nhanh qua khẩ u trang ướt rươ ̣t:
- Ca này chẩ n đoán trước mổ là thủng da ̣ dày, bác Khang a ̣! Nhưng tôi và giám đố c mở ra, ổ bu ̣ng
bê ̣nh nhân ngâ ̣p máu. Lâ ̣t đi lâ ̣t la ̣i, da ̣ dày không có lỗ thủng. Tim
̀ maĩ , thấ y mô ̣t khố i u ở mă ̣t dưới
gan trái. Khố i u đã vỡ. Máu chảy ngâ ̣p ổ bu ̣ng.
- Các anh đã làm những gì? - Khang hỏi la ̣i.
- Mới chèn ga ̣c thôi, bác Khang a ̣. - Quân trả lời.
- U to hay nhỏ? - Khang vừa hỏi, vừa ghé nhiǹ qua vai Quân. Ông không thấ y gì ngoài những cái
mu bàn tay mang găng dính máu loang lổ , cùng đè lên những cái ga ̣c sũng máu nhét chă ̣t trong
bu ̣ng người bê ̣nh.
- Đường kiń h chừng mười centimètre. - Quân trả lời.
- Anh thắ t đô ̣ng ma ̣ch gan hay cắ t gan trái đi cũng đươ ̣c. Cách thứ hai tố t hơn và cũng triê ̣t để hơn,
nế u cùng lúc, ta lấ y hế t ha ̣ch ba ̣ch huyế t ở cuố ng gan nữa.
- Thôi! Mời bác vào giúp cho mô ̣t tay. Khẩ n trương! Khẩ n trương lên bác Khang!- Trưởng khoa
giu ̣c.
Bùi Cường lẳ ng lă ̣ng rời khỏi phòng mổ .
Khi thấ y Quân mang bê ̣nh án "thủng da ̣ dày" đế n duyê ̣t mổ cấ p cứu, giám đố c Cường cũng nghi ̃
như Quân và Trinh, ̣ đây là mô ̣t ca mổ nhe ̣, dễ làm... Hai thằ ng miǹ h cùng vào làm với nhau, cho
vui. Ca đầ u tiên mình mổ với Quân đây nhỉ? Lâu không mổ , mình cũng nhớ lắ m. Văn ôn võ luyê ̣n...
Khang quay ra phòng chuẩ n bi.̣ Ông lô ̣t bỏ đôi găng mổ ca thâ ̣n còn ở tay miǹ h và ngâm hai bàn
tay trầ n vào cái châ ̣u i- nox chứa đầ y cồ n 90 đô ̣ pha thêm i ố t. Mô ̣t nữ y tá giúp ông thay nhanh áo
mổ vô khuẩ n mới. Vừa xỏ găng, Khang vừa nghi,̃ ta ̣i sao Quân chẩ n đoán nhầ m lẫn tai ha ̣i thế ?
La ̣i cả Cường và Trinh ̣ nữa. Từ khi về bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, Khang không thấ y giám đố c vào mổ ,
hay phu ̣ mổ cho ai bao giờ. Kể cả phu ̣ cho giáo sư Nguyễn Đức Tấ n. Đế n hôm nay Bùi Cường
ngẫu hứng triǹ h diê ̣n mô ̣t ê kiṕ làm ăn hoàn chin̉ h? Khố i u gan vỡ, chẩ n đoán là thủng da ̣ dày! Mà
bác si ̃ đã mổ vùng bu ̣ng, thì phải đủ khả năng giải quyế t tấ t cả những bê ̣nh lý, những tổ n thương
bấ t ngờ chứ?
Vừa làm, Khang vừa nói với kiṕ mổ :
- Ngay sau lúc mở bu ̣ng, các anh cầ n thăm dò nhanh... Vỡ gan, bấ t luâ ̣n nguyên nhân, phải cầ m
máu trước. Trường hơ ̣p này, cắ t gan khẩ n cấ p là chỉ đinh
̣ tố t nhấ t. Có cắ t gan mới cứu số ng đươ ̣c

bê ̣nh nhân. Viê ̣c thắ t đô ̣ng ma ̣ch gan, như tôi nói khi naỹ , có trường hơ ̣p máu vẫn không hế t chảy.
Và, thủ thuâ ̣t ấ y có thể gây hoa ̣i tử gan đấ y. Chỉ nên làm viê ̣c ấ y, khi không thể cắ t gan.
Lấ y ra khỏi ổ bu ̣ng người bê ̣nh năm cái ga ̣c lớn sũng máu, Khang đưa hai ngón trỏ và cái của bàn
tay trái, bóp chă ̣t lấ y đô ̣ng ma ̣ch gan chung ở cuố ng gan. Rồ i ông làm mô ̣t cái ga rô ở đó, để cầ m
máu ta ̣m thời. Quân cầ m vòi máy hút, hút máu và Trinh ̣ dùng ga ̣c lớn thấ m, vắ t bỏ đi liên tu ̣c. Từ
khố i u gan vỡ toác, máu đã ngừng chảy. Nhưng trong ổ bu ̣ng máu vẫn dâng lên. Còn tổ n thương
ở chỗ nào đây?
Khang nói với bác si ̃ gây mê:
- Tường cho ca này hai nghiǹ mililit́ máu, hoă ̣c hơn đấ y nhé.
Như trước kia, Khang đã lấ y máu trong ổ bu ̣ng bê ̣nh nhân truyề n la ̣i. Nhưng ở phòng mổ này chưa
từng làm viê ̣c đó, nên không có du ̣ng cu ̣. Mà bây giờ, có phương tiê ̣n lấ y máu, Khang biế t cũng
không truyề n đươ ̣c nữa. Phầ n lớn máu trong bu ̣ng người bê ̣nh đã thấ m hế t vào ga ̣c và bo ̣n Quân
mầ y mò lâu quá mấ t rồ i!
- Vâng! Anh làm tiế p đi. - Tường giu ̣c gia.̃ Những ca mổ mấ t nhiề u máu, như bê ̣nh nhân này,
thường gây sóng gió cho bác si ̃ gây mê hồ i sức.
Khang căng ma ̣c nố i lớn ra để tim
̀ kiế m... Cái "mỡ chài" ấ y đã bi ̣ Quân và Cường buô ̣c túm la ̣i.
Nhưng máu vẫn đang chảy ra từ đó.
Cắ t bỏ nhanh những sơ ̣i chỉ, mà Quân đã khâu buô ̣c vô ić h. Cái ma ̣ch máu chính của ma ̣c nố i lớn
bi ̣ đứt lô ̣ ra và đang phu ̣t ma ̣nh theo nhip̣ tim người bê ̣nh. Khang cầ m kim
̀ ke ̣p nó la ̣i, miê ̣ng hỏi
mô ̣t câu rấ t thừa:
- Cái gì đây?
- Lúc mới ra ̣ch mở bu ̣ng, có mô ̣t đô ̣ng ma ̣ch ở đó chảy máu. Tôi và giám đố c đã khâu buô ̣c rấ t ky.̃
- Quân trả lời.
Khang hiể u, Quân đã ra ̣ch thành bu ̣ng quá tay, lưỡi dao cắ t đứt cái ma ̣ch máu vô tô ̣i này. Như đã
có bác si ̃ mổ lấ y thai, lẽ ra chỉ ra ̣ch tử cung, ho ̣ đã cắ t cả vào da thiṭ đứa trẻ! Cái sảy nảy cái ung.
Hoa ̣ vô đơn chi.́ Cái ho ̣a không chỉ đế n mô ̣t lầ n, là thế !
Chỉ hai mươi phút sau, thùy gan trái có khố i u vỡ của người bê ̣nh, đã đươc̣ Khang cắ t bỏ.
Khang vừa nói với cả nhóm, vừa bước ra khỏi bàn mổ :
- Các anh rửa ổ bu ̣ng thâ ̣t sa ̣ch. Đă ̣t dẫn lưu dưới gan, cả hai bên phải và trái đấ y nhé.
***
Ở chiế n trường Tây Nguyên những năm đánh My,̃ bê ̣nh viê ̣n thiế u thố n đủ thứ. Tấ t cả các ca mổ
nă ̣ng nhe ̣vẫn đươ ̣c thực hiê ̣n ngoan mu ̣c. Không có bác si ̃ nào sai pha ̣m như Pha ̣m Quang Thoảng,
Lê Thuyế t ở Quân y viê ̣n 101 và Lã Hồ ng Quân ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc này.

Mổ cắ t gan ở Hà Nô ̣i, mo ̣i điề u kiê ̣n đề u thuâ ̣n lơ ̣i. Khang nhớ tới những ca mổ của miǹ h ngoài
mă ̣t trâ ̣n.
... Trời tố i đã lâu. Ngo ̣n đèn xe đa ̣p đã tắ t, cái đèn baõ đã đươ ̣c mang đi và cây nế n cũng vừa cháy
hế t. Tấ m vải đen che cửa càng làm cho căn hầ m thêm tố i đen đă ̣c la ̣i. Sau mấ y chu ̣c ca mổ hôm
nay, cuố i cùng người ta đưa xuố ng hầ m mổ cho Khang ca vỡ gan kèm vỡ lách. Khang lấ y đươc̣
hai lít rưỡi máu trong ổ bu ̣ng, truyề n trả la ̣i cho chính anh ta, đồ ng thời cắ t bỏ lách và ba phân thuỳ
gan dâ ̣p nát.
Mê ̣t quá, Khang bước lùi ra khỏi bàn mổ . Anh để hai người phu ̣ khâu những nút chỉ cuố i cùng.
Khang cùng người y si ̃ gây mê đo la ̣i huyế t áp, kiể m tra các dấ u hiê ̣u hồ i tin̉ h: Phản xa ̣ đồ ng tử,
phản xa ̣ giác ma ̣c và phản xa ̣ nuố t của người phải mổ đề u đã trở la ̣i.
Mo ̣i người đã ra khỏi hầ m. Ho ̣ khiêng người bê ̣nh vừa mổ xong đế n nơi hồ i sức. Mấ y y tá mang
champ, áo mổ ra suố i để giă ̣t và đem du ̣ng cu ̣ kim loa ̣i đi co ̣ rửa, lau chùi... Thương tić h của anh
thương binh vỡ gan lách nă ̣ng nhấ t trong ngày. Nhưng Khang đã mổ như thế , chắ c chắ n người liń h
ấ y số ng đươ ̣c.
Khang quay ra cửa, để rời khỏi căn hầ m nhỏ ngô ̣t nga ̣t. Anh muố n về phòng hành chiń h của khoa
ngoa ̣i chung. Chơ ̣t Khang ngã ngửa, lưng đổ vào vách đấ t. Đôi chân anh hoàn toàn tê ba ̣i. Thời
gian đứng làm viê ̣c quá dài. Thêm đói và khát. Đêm qua, anh la ̣i vừa để người ta rút máu của mình,
truyề n cho thương binh. Như người chơ ̣t vắ ng ý thức, từ vách hầ m Khang trươ ̣t nhanh xuố ng sàn,
không còn sức gươ ̣ng la ̣i đươ ̣c. Hai chân anh xoa ̣c ra, va vào cái tru ̣ bàn mổ là mô ̣t đoa ̣n cây gỗ to
chôn sâu, đau điế ng. Bao nhiêu thương binh đã đươc̣ mổ và kiṕ phẫu thuâ ̣t làm bao lâu trong ngày?
Khang không còn nhớ đươ ̣c nữa.
Phiá trên mă ̣t đấ t rừng, ngoài cửa hầ m, những bước chân người râ ̣m rich
̣ xa dầ n.
Anh ngồ i, hai chân duỗi thẳ ng, hai bàn tay buông chố ng xuố ng sàn đấ t mát la ̣nh. Lâu sau, anh thấ y
đỡ mê ̣t và căn hầ m như thoáng đañ g hơn. Anh hit́ thở rấ t sâu, mùi máu tanh tanh, mùi rễ cây bi cắ
̣ t
còn hăng hăng, mùi đấ t mới nồ ng nồ ng đầ y căng lồ ng ngực. Mải làm, bây giờ Khang mới thấ y là
mình đang thở. Hầ m mổ này khá sâu. Nó vừa mới đươ ̣c đào xong.
Rấ t xa, tiế ng máy bay, tiế ng súng, tiế ng bom ỳ ầ m vo ̣ng la ̣i. Ở đây là cánh rừng gầ n vách núi cao,
tiế ng bom dô ̣i la ̣i, nghe rề n vang hơn nơi khác.
Đêm đã khuya lắ m.
Khang vẫn ngồ i không đô ̣ng cựa. Đôi mắ t anh nhắ m dở, nửa như đã ngấ t xiủ , nửa như đang ngủ
mơ.
Trong hầ m mổ và phiá trên mă ̣t đấ t rừng, thảy đề u im ắ ng. Anh nghe rõ tiế ng tim miǹ h. Bỗng tiế ng
dế rúc lảnh lót đâu đây. Gầ n lắ m. Ngay ở vách hầ m. Nơi anh vừa tựa lưng, đổ xuố ng. Tiế ng dế
gáy ri i... rii ii... kéo dài, kéo dài ra maĩ , làm Khang mơ hồ về mô ̣t thời tuổ i nhỏ, miǹ h đã nuôi dế ,
bắ t chim... mới chỉ ngày nào. Đầ u những kỳ hè, Khang thường chă ̣t tre, vót nan, ken lồ ng, đan
giỏ... Dế ở vùng rừng sâu Tây Nguyên này, gáy cũng vang đô ̣ng, réo rắ t, trầ m bổ ng như ở đồ ng
bằ ng miề n Bắ c quê Khang? Anh vẫn ngồ i, gầ n như bấ t đô ̣ng, trí óc mê man đuổ i theo tiế ng dế . Cái

hầ m mổ mới đào đươ ̣c có mấ y ngày. Nhưng sàn đấ t sâu cũng đã thấ m đẫm biế t bao máu thương
binh và đương nhiên cả rấ t nhiề u mồ hôi của kíp phẫu thuâ ̣t.
Nghe tiế ng dế gáy, Khang nhớ quá những baĩ cỏ non, những cánh đồ ng làng mầ u mỡ; nhớ dòng
sông Cái, sông Con ngày đêm nước chảy cuồ n cuô ̣n và nhớ cháy lòng những cánh buồ m dong...
Khang nhớ vầ ng trăng quê nhà như cái mâm vàng trôi trên bầ u trời. Ngõ tre ngâ ̣p đầ y ánh sáng
vàng rươ ̣i. Cành đa. Gió thổ i. Chim chóc ríu ran. Lá reo xào xa ̣c...
Bao giờ tan hế t đa ̣n bom? Ta trở về quê, đêm khuya nằ m ngửa giữa cái sân ga ̣ch rô ̣ng ông bà, nghe
chỉ mô ̣t ra ̣ng ngời tiế ng dế !
Đã mấ y chu ̣c năm qua rồ i, Khang vẫn còn đau đớn và xấ u hổ , về cái thời khắ c rố i loa ̣n tâm thầ n
ấ y của mình. Khi trở la ̣i Tây Nguyên, sau cuô ̣c ly hôn với Hoàng Anh, Khang đã muố n tự sát như
mấ y y tá, y si ̃ của bê ̣nh viê ̣n này. Quê hương xa lắ c ai biế t là đâu. Chế t ở chiế n trường mù mit,̣ có
thể vẫn đươ ̣c cái tiế ng với dân làng là hy sinh cho công cuô ̣c kháng chiế n thiêng liêng bảo vê ̣ tổ
quố c!
Cuô ̣c mổ cắ t gan cấ p cứu đươ ̣c tiế n hành tố t đe ̣p. Khang nhớ công ơn của giáo sư Tôn Thấ t Tùng
và những người thầ y tham vấ n tài năng đã không tiế c công sức da ̣y miǹ h. Và tiế ng dế , chiń h tiế ng
gáy vang dô ̣i của mô ̣t con dế mèn lúc anh xiủ đi, ở căn hầ m mổ trong thời khắ c tich
̣ mich ̣ hiế m hoi
ấ y khiế n anh nhớ tới quê nhà, nhớ me ̣, nhớ con gái mình da diế t. Cả gia đình chỉ còn có hai bà
cháu đang số ng trên mảnh vườn của ông cha... Tấ t cả nhắ c Khang phải số ng.

Kỳ 15
Laõ Mô ̣c Đen chế t, vì trưởng khoa Lã Hồ ng Quân liề u liñ h cầ m dao; cuô ̣c mổ cắ t da ̣ dày tiế p theo
bi ̣ người trơ ̣ thủ đoa ̣t dao; rồ i hoảng hồ n vì mổ nhầ m cái u gan vỡ toác, Quân la ̣i buô ̣c phải bán
dao...! Với mô ̣t bác si ̃ phẫu thuâ ̣t, tấ t cả những sự kiê ̣n ấ y đề u ghê gớm, kinh hoàng.
Nghề y có những người tài năng, mà chỉ mô ̣t lầ n mổ thấ t ba ̣i cũng đã bỏ hẳ n công viê ̣c dao kéo.
Trước hế t, phải không làm tổ n ha ̣i người bê ̣nh. Quân không như ho ̣, những người nhân hâ ̣u và tự
tro ̣ng biế t nghi ̃ cho người bê ̣nh nhiề u hơn lơ ̣i ić h chiń h miǹ h.
Hàng ngày Quân vẫn lên lớp, phê phán, đe ne ̣t nhân viên, như miǹ h không có chuyê ̣n gì để phải
ngươ ̣ng, không có gì để phải suy nghi ̃ và hổ the ̣n cả. Hiǹ h như Quân là người bẩ m sinh không biế t
xấ u hổ . Ở đâu Quân cũng muố n mo ̣i người phải hiể u, đương nhiên mổ xẻ thì phải có tỷ lê ̣ tai biế n,
phải có tỷ lê ̣ tử vong. Thế giới và trong nước, tác giả nào chẳ ng vấ p, bác si ̃ nào chẳ ng gă ̣p! Quả là
trời phú cho ông cái đức kiên tri,̀ nhẫn na ̣i quá hiế m. Ông trưởng khoa không hề dao đô ̣ng trước
mo ̣i dư luâ ̣n. Như mô ̣t kỹ nữ thoát y phương Tây trước đám đông khán giả ba láp hâm mô ̣. Ông
chỉ cầ n giám đố c Bùi Cường và đảng ủy biế t cho là đươ ̣c. Tiế ng lành đồ n xa tiế ng dữ đồ n xa từ
những cô hô ̣ lý, y tá nhà mổ thić h ngồ i lê đôi mách hơn công viê ̣c chăm sóc người bê ̣nh, lau chùi
nhà cửa... Có thể còn từ cái miê ̣ng thâm xi,̀ să ̣c mùi thuố c lá của Lê Trinh. ̣ Và cả thói quen nói
năng toang toác, vô tô ̣i va ̣ bên ngoài hành lang của Chu Văn Thiên Tường?
Nhân viên biế t rõ mo ̣i chuyê ̣n liên quan đế n người bê ̣nh xảy ra trong khoa. Nhưng ai cũng im lă ̣ng.
To gan lắ m người ta cũng chỉ thầ m thì với những ai thân thić h. Bàn tán và mách lẻo về những
chuyê ̣n xấ u của lañ h đa ̣o là tự ha ̣i miǹ h.
Cũng từ ngày đó, Quân làm ra mă ̣t gầ n gũi, thân mâ ̣t với Khang hơn. Giám đố c Bùi Cường nhìn
viên cựu đa ̣i úy quân y cũng khác. Khang không để tâm, coi đó là những chuyê ̣n biǹ h thường.
Khang không biế t trong và sau những tiǹ h thế ấ y, cực chẳ ng đa,̃ Quân phải khuấ t phu ̣c. Và lòng
thù hâ ̣n Trầ n Tử Khang, Quân đã nghiế n răng vùi nó vào sâu tâ ̣n trong xương tuỷ.
Quân tính, xử sự như Bùi Cường và Lê Trinh, ̣ không cho Khang mổ là rấ t ha ̣ sách. Quân đẩ y cho
Khang mổ tấ t cả những ca khó, ca nă ̣ng. Như mô ̣t mũi tên trúng hai đić h. Mo ̣i cuô ̣c mổ tố t đe ̣p, là
nhờ có mă ̣t trưởng khoa mới. Có mă ̣t bác si ̃ chuyên khoa cấ p hai Lã Hồ ng Quân, thì các cuô ̣c mổ
mới tiế n hành đươ ̣c chứ. Và cũng là từ khi Quân về , bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc không phải mời các
giáo sư, bác si ̃ tuyế n trên về mổ đơ ̣ nữa.
Xưa nay, Khang mổ vẫn an toàn đấ y, nhưng tuổ i cao, rồ i sẽ có ngày... Đời người dài lắ m; không
thể tránh đươ ̣c những tai ho ̣a bấ t ngờ! Quân mường tươ ̣ng đế n những cuô ̣c kiể m điể m, ha ̣ch tô ̣i
Trầ n Tử Khang, và ông chuẩ n bi ̣sẵn những lý lẽ cũng như hình thức kỷ luâ ̣t trừng tri cho
̣ từng sự
cố , trong tương lai, của thằ ng cha bác si ̃ liń h tráng này!
Nhưng qua mấ y chu ̣c ca vào mổ với Khang, Quân nhâ ̣n ra, mu ̣c đić h thứ nhấ t miǹ h đă ̣t ra thì đã
hiể n nhiên. Đáng chán là cái đić h thứ hai, nế u có đươ ̣c, chắ c phải về lâu về dài. Bây giờ, đầ u óc
của thằ ng cha Khang vẫn còn tinh tường, hai bàn tay hắ n cũng vẫn khéo léo, tinh vi... Những đô ̣ng
tác bóc, gỡ, cắ t, đố t, khâu buô ̣c của hắ n trông thâ ̣t đơn giản... Vâ ̣y mà miǹ h la ̣i không thể thực
hiê ̣n! Thằ ng Trinh ̣ la ̣i nói, trưởng khoa phải mổ những ca khó, ca nă ̣ng... Đúng là thằ ng quân sư
qua ̣t mo!

Kỹ xảo ngoa ̣i khoa không có ở trong đầ u Quân, nên đôi bàn tay Quân cứ đờ ra, cứng quèo, lóng
ngóng... nhiề u khi không biế t phải tiế p tu ̣c làm gì khi cuô ̣c mổ còn đang dang dở. Quân thường
luố ng cuố ng, rố i tung rố i mù lên, mỗi khi vế t mổ chảy máu... Quân bứt rứt, nhưng rồ i cam chiu;
̣
biế t làm sao bây giờ! Bàn tay Quân không sinh ra cho kỹ thuâ ̣t cao và những viê ̣c làm tinh tế .
Khi mổ , Khang tế nhi ̣ giảng giải với bác si ̃ phu ̣ mô ̣t, chiń h là để Quân ở vi ̣ trí phu ̣ hai nghe ky,̃
nhìn rõ, như khi ông hướng dẫn cho bác si ̃ Ngân Hà. So với nàng, ông trưởng khoa rấ t khó nắ m
bắ t, rấ t khó nhớ và hầ u như không thể tiế p thu những gì cầ n cho mô ̣t người làm phẫu thuâ ̣t chuyên
nghiê ̣p. Những đô ̣ng tác cơ bản của Quân dở quá. Có lầ n thấ y rõ Quân làm nguy hiể m, Khang
cũng đã phải quát. Đầ u óc và đôi bàn tay Quân như thể không cùng của mô ̣t cái xác.
*
***
Làm thế nào để ngồ i vững lâu dài ở vi ̣trí trưởng khoa? Quân suy nghi ̃ về phương pháp làm viê ̣c,
những suy nghi ̃ ấ y không phải đơn thuầ n của mô ̣t trí thức nhân viên...
Trầ n Tử Khang vào cắ t gan giúp... Miǹ h thấ y hắ n rấ t từ tố n, mà la ̣i nhanh go ̣n? Mình chưa kip̣ nhớ
la ̣i ̣giải phẫu, thì nửa cái gan đã đươ ̣c hắ n vứt ra ngoài. Rồ i hắ n bỏ ra trước. Biên bản phẫu thuâ ̣t
hôm ấ y miǹ h vẫn ghi tên nhóm mổ Lã Hồ ng Quân, Bùi Cường, Lê Trinh ̣ và cô y tá phu ̣ đưa du ̣ng
cu ̣. Mình không ghi tên Khang. Hắ n chỉ vào làm giúp mô ̣t phầ n viê ̣c thôi mà. Tuy hắ n không vào
kip̣ thì ca ấ y tử vong là cái chắ c. Thực ra, hắ n là người mổ chiń h. Nhưng mình đã mở bu ̣ng bê ̣nh
nhân xong, hắ n nửa chừng mới vào, chỉ còn mỗi mô ̣t viê ̣c cắ t gan... Vâ ̣y là hắ n đươ ̣c miǹ h bầ y sẵn
cỗ cho ăn. Oai quá! Trầ n Tử Khang mà cũng đươ ̣c các bác si ̃ khác điế u đóm, phu ̣c vu ̣, y hê ̣t giáo
sư viê ̣n si ̃ Tôn Thấ t Tùng?
Hắ n cắ t nửa cái gan có khố i u vỡ, cứu số ng người bê ̣nh. Cũng là hắ n cứu cả kiṕ mổ của miǹ h.
Miǹ h không ghi tên hắ n vào kiṕ phẫu thuâ ̣t. Không thấ y ai nói gi.̀ .. Hắ n cũng không hề thắ c mắ c.
Đầ u óc Quân chơ ̣t lóe sáng. Như thể Archimedes đang nằ m truồ ng trong bể tắ m bỗng phát minh
ra đinh
̣ lý và công thức lực đẩ y của chấ t lỏng. Ông ta chân cha ̣y, miê ̣ng reo "Ơ rê ka! Ơ rê ka!..."
náo đô ̣ng cả đường phố Syracuse!
"Phát kiế n" từ viê ̣c cắ t gan của Khang làm Quân sướng lim ̣ người. Trưởng khoa thấ y tim miǹ h bỏ
mấ t cả mấ y nhip̣ đâ ̣p và buồ ng phổ i dường như nghe ̣t thở. Cũng phát cuồ ng như nhà bác ho ̣c vi ̃
đa ̣i, nhưng Quân chỉ ngô ̣i ta ̣i chỗ reo thầ m: "Ơ rê ka!" Quân đã có phát minh. Ơ rê ka! Ơ rê ka!
Miǹ h cũng phát minh ra mô ̣t "đinh ̣ luâ ̣t" hẳ n hoi. Thâ ̣t tuyê ̣t cú mèo!
***
Hế t giờ làm chiề u, Quân mời ông Khang đế n Quán Ông Già bên bờ Hồ Tây. Hai người cho ̣n mô ̣t
cái bàn nhỏ ở sát bờ nước.
Hoàng hôn sắ p tới. Đáy nước bồ ng bề nh vài ba đám mây bông trắ ng nõn. Khi ánh sáng cuố i cùng
của mô ̣t ngày ha ̣ tắ t hẳ n, mă ̣t hồ xa rô ̣ng xanh thẳ m bỗng tố i sẫm la ̣i rấ t nhanh. Khang chơ ̣t nhớ,
Nguyễn Traĩ gă ̣p Nguyễn Thi ̣Lô ̣ ở vùng đấ t này. Vi danh ̣ nhân văn hoá thế giới, mô ̣t trong những
người ông sùng bái, kiń h tro ̣ng nhấ t trong các nhân vâ ̣t lich ̣ sử, có hai câu thơ nôm: "Dễ hay ruô ̣t
biể n sâu ca ̣n / Khôn biế t lòng người vắ n dài". Vừa chuyê ̣n trò với Quân, Khang vừa ngắ m nhìn

sóng nước của cái mă ̣t hồ mênh mang kim cổ . Đã bao nhà thơ xưa nay bâ ̣n lòng, và phải viế t maĩ
về nó. Ánh sáng, bóng tố i, sự tác đô ̣ng, dich
̣ chuyể n của tự nhiên và con người đã làm cho nó thay
đổ i, hẳ n đã rấ t nhiề u. Thoảng có những cơn gió nhe ̣. Những ngo ̣n đèn ven hồ hắ t xuố ng, lấ p loáng,
rung rinh những mảnh sóng vàng, rực rỡ, mà không thể nắ m bắ t. Đáy hồ tưởng như sâu tới vô
cùng.
Không để cô gái cha ̣y bàn, Quân tự tay rót đầ y hai ly rươ ̣u ma ̣nh, loa ̣i CHANA XO của Pháp:
- Hôm nay, tôi mời bác! Ta uố ng với nhau, không say không về !
- Cảm ơn anh! Tôi không uố ng say bao giờ.
- Nhưng đêm nay, ta cứ phải chân tiǹ h với nhau. Say mới là thâ ̣t lòng, mới sướng. Chúc bác mo ̣i
sự tố t đe ̣p. Nào, ta phải uố ng hế t miǹ h!
Khang tựa lưng vào ghế . Không khí Hồ Tây thoáng đañ g và mát mẻ. Hình như có tiế ng cá đớp
bóng? Ông lắ ng nghe, miề n Bắ c đang mùa nước lũ. Xa kia, như thấ y tiế ng sóng nước sông Hồ ng
dô ̣i tới. Những quañ g đê nào xung yế u? Năm 1971 vỡ đê, ngâ ̣p lu ̣t cả mô ̣t vùng mấ y tỉnh rô ̣ng
lớn... Hơn mô ̣t trăm năm trước, từ dòng sông Hồ ng, quân Pháp bắ n đa ̣i bác vào thành Hà Nô ̣i...
Chỉ có hai trăm mười hai tên thực dân tấ n công, mà tổ ng đố c Nguyễn Tri Phương cùng bảy nghiǹ
tướng si ̃ thành Thăng Long ba ̣i trâ ̣n! Nghi ̃ mà buồ n quá... Vong hồ n ông và tướng si ̃ dưới quyề n
chắ c biế t trâ ̣n Điê ̣n Biên Phủ 1954, đã rửa đi cái hâ ̣n trời xanh ấ y cho miǹ h?
Quân muố n gì đây? Mới chưa hế t mô ̣t ly, mă ̣t Quân đã đỏ lự, như da mô ̣t chú gà cho ̣i đang say
cuô ̣c đấ u. Con gà cho ̣i vươn đầ u, vỗ cánh xông vào... Nó giơ móng vuố t, hòng xé toang cổ mă ̣t và
móc mắ t đố i thủ!
- Tôi đã đế n đây với anh, là thâ ̣t lòng rồ i. - Tuy hơn tuổ i, nhưng Khang cũng không xưng hô với
Quân bằ ng tên hoă ̣c miǹ h miǹ h câ ̣u câ ̣u, như những người khác: - Tửu lươṇ g của tôi khá đấ y. Có
điề u, vì nghề nghiê ̣p, phải làm viê ̣c bấ t cứ lúc nào, nên tôi kiề m chế đấ y thôi. Có ma men trong
người, ta làm sao tỉnh táo để khám xét người bê ̣nh? Nhấ t là khi cầ m đế n con dao, cái kéo để mổ ?
Từ thời sinh viên, tôi đã nghi ̃ thế và tránh xa bia rươ ̣u, như những người đàn ông bấ t lực né tránh
đàn bà. Đã thành mô ̣t nế p quen, mô ̣t tiń h cách rồ i. Cũng xem như... miǹ h phải chiụ mô ̣t sự thiê ̣t
thòi. Có lẽ anh cũng không uố ng đươ ̣c nhiề u đâu. Đừng cố . Ta không cầ n khách sáo. Uố ng chút
ít, vui thôi! - Ngừng giây lát, Khang tiế p:
- Hình như anh muố n nói gì đó về công viê ̣c trong khoa miǹ h, phải không? - Biế t Quân vòng vo
và đang bí cách vào chuyê ̣n. Khang hỏi thẳ ng.
Quân nhấ p môi vào ly rươ ̣u, mà không uố ng. Vẻ nghi ̃ ngơ ̣i, nhưng la ̣i chơ ̣t cười như mình hế t sức
vô tư:
- Không, tửu lươ ̣ng tôi không thua ai đâu. Bác Khang yên tâm. Cũng không có công viê ̣c gì cầ n
bàn. Tôi mời bác đế n đây, ta vui vẻ thôi. Rồ i tim
̀ nơi có các em út, hai thằ ng miǹ h làm mô ̣t chầ u
tươi mát.
Trầ n Tử Khang nhìn Quân im lă ̣ng. Thì ra, ngoài thói gian manh, Quân còn là mô ̣t thằ ng tam
khoanh tứ đố m!

Quân va ̣ch tim

̀ trong bu ̣ng con cá quả hấ p. Không thấ y thứ miǹ h cầ n, Quân go ̣i cô gái cha ̣y bàn:
- Ê! Em gái yêu mế n! - Quân vẫy vẫy: - Con cá của anh thiế u mấ t bô ̣ lòng.
- Chú tìm trong bu ̣ng nó ấ y. - Cô gái nhanh nhảu trả lời và quay vô ̣i đi.
- Em đứng la ̣i ngay! Không có. Anh tim ̀ maĩ rồ i. Cả con cá quả, chỉ mỗi bô ̣ lòng là đáng giá. Không
thể bớt la ̣i như thế đươ ̣c đâu. Bảo ông chủ la ̣i đây.
- Vâng! Vâng! Có ngay, có ngay đây a ̣! - Cô gái quay vào bế p. Quân nói với người ngồ i trước mă ̣t
mình, mà như bâng quơ:
- Cái "Quán Ông Già" này... Chúng nó bắ t đầ u trí trá, gian lâ ̣n mấ t rồ i!
Quân gắ p cả bô ̣ lòng cá bỏ vào bát miǹ h và gâ ̣t gù nhai chầ m châ ̣m, ngon lành, điê ̣u bô ̣ thích thú
hiế m thấ y. Khi đã hế t bát ruô ̣t cá, Quân vừa lau miê ̣ng, bằ ng loa ̣i giấ y người ta sản xuấ t để dùng ở
buồ ng vê ̣ sinh có sẵn cả cuô ̣n trên bàn, vừa nói:
- Tôi về bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, sau bác, đúng hơn mô ̣t năm.
- ...?
- Nghe la ̣i buổ i "khai đao" ra mắ t lañ h đa ̣o của bác vang dô ̣i quá!
Khang nga ̣c nhiên, nhưng ông hiể u Quân muố n nói tới ca ruô ̣t thừa tử vong của miǹ h. Ông nhâ ̣n
lời Quân đế n đây, tưởng anh ta muố n tâm tiǹ h, để hai người thêm phầ n thông cảm, gầ n gũi. Vâ ̣y
mà, anh ta la ̣i vào chuyê ̣n bấ t nhã đế n thế ! Vì sao vâ ̣y? Người này không có cái tâm lương thiê ̣n.
Đó đâu phải là ca mổ đầ u tiên của miǹ h ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc? Nế u đã biế t người bê ̣nh viêm
ruô ̣t thừa chế t, thì hắ n cũng phải biế t nguyên nhân của cái chế t ấ y chứ? Biế t mà Quân vẫn nói như
vâ ̣y, thì ý đồ của hắ n là gi?̀ Sau mấ y cuô ̣c mổ tai biế n, chế t người, sau khi lô ̣ tẩ y là người không
biế t mổ , hắ n muố n đánh đồ ng, cá mè mô ̣t lứa. Tao mổ mấ y ca thấ t ba ̣i, thì mày cũng đã làm tử
vong... Như nhau cả thôi. Không ai hơn ai!
Khang im lă ̣ng. Để xem Quân nói thêm những gi?̀
- Bây giờ, tôi thố ng nhấ t với bác thế này... - Quân ngừng lời, hắ n kha ̣c, và nhằ n ra mô ̣t cái xương
cá sắ c nho ̣n.
- Tôi đang nghe. - Khang nghi,̃ Quân đang muố n lâ ̣t bài ngửa?
- Từ nay, mỗi ca lớn nhỏ, tôi đề u vào mổ với bác. Ta cùng làm với nhau. Về danh nghiã , tôi là bác
si ̃ chuyên khoa cấ p hai, la ̣i là trưởng khoa, là lañ h đa ̣o. Tôi đứng tên, tôi che chắ n cho bác trên
phương diê ̣n pháp lý và đố i ngoa ̣i. Tức là tôi sẽ phải đố i mă ̣t với các vu ̣ kiê ̣n cáo, báo chí, truyề n
hiǹ h, cũng như viê ̣c tiế p xúc với người bê ̣nh và gia điǹ h ho ̣. Để bác rảnh tay, chuyên tâm mổ xẻ.
Mà có thế , giám đố c Bùi Cường mới chiụ ký duyê ̣t cho mổ . Trong hoàn cảnh hiê ̣n nay, không có
tôi, bác không thể làm ăn gì đươ ̣c. Bê ̣nh nhân quen riêng, hay ho ̣ hàng nhà bác, đương nhiên không
nhiề u. Tôi cũng có thể tiế p tu ̣c hành xử kiể u Bùi Cường, Lê Trinḥ với bác. Như giám đố c, tôi cũng
thân với giáo sư Tấ n, giáo sư Biǹ h. Nhưng khác Bùi Cường, tôi hiể u tài năng và tôn tro ̣ng bác. Tôi
để cho bác mổ nhiề u và đề u là những ca mổ lớn, những ca hóc búa. Những ca cầ n kỹ thuâ ̣t cao,
mà khi tôi chưa về đây, giám đố c vẫn mời các giáo sư hế t cả. Như vâ ̣y, là tôi đã giành cho bác tấ t

cả vinh quang! Vì vâ ̣y, chúng ta phải tâ ̣p trung chấ t xám... Mổ xẻ, không ai nói ma ̣nh trước đươ ̣c.
Phải có tôi đứng tên. Và ta phải đoàn kế t, phải hơ ̣p tác, phải phố i kế t hơ ̣p. Cu ̣ Hồ đế n đâu chẳ ng
bắ t nhip̣ cho mo ̣i người cùng hát Kế t đoàn? Bác Khang không thể đô ̣c lâ ̣p tác chiế n mà thông đồ ng
bén gio ̣t đươ ̣c maĩ . Ngươc̣ la ̣i, không có bác tôi cũng khó khăn. Nhân vô thâ ̣p toàn. Bác bằ ng lòng,
phải không?
*
**
Từ đó, mỗi khi duyê ̣t mổ với giám đố c Bùi Cường, Quân đề u ghi trong bê ̣nh án và mă ̣c nhiên báo
cáo miê ̣ng, kiṕ mổ cho mo ̣i trường hơ ̣p: bác si ̃ Quân, bác si ̃ Khang, bác si.̃ .. Nhưng khi vào mổ ,
Quân không bao giờ cầ m dao, cũng không làm phu ̣ mô ̣t, mà chỉ đứng ở vi ̣ trí phu ̣ hai. Chỗ đó,
thường là của sinh viên thực tâ ̣p, hay bác si ̃ vừa mới vào nghề . Chỉ có mỗi viê ̣c tay giữ van, tay
cầ m ga ̣c thấ m máu, cho khô, cho sa ̣ch. Quân đẩ y ông Khang thành người mổ chiń h. Mo ̣i người
phải hiể u: Lañ h đa ̣o nhường cho nhân viên cấ p dưới làm đấ y. Làm mà ho ̣c. Làm đi! Làm cho nó
quen tay. Cho thích. Đã có trưởng khoa cầ m trich ̣ và hướng dẫn tấ t cả những đường đi nước bước.
Trưởng khoa chiụ tránh nhiê ̣m tấ t. Lañ h đa ̣o đứng trong kiṕ mổ là để điề u hành. Là làm tru ̣ cô ̣t
pháp lý, là chỉ đa ̣o đường lố i, dẫn dắ t phương hướng, và làm rường cô ̣t kỹ thuâ ̣t. Bấ t cứ đâu, công
viê ̣c chỉ đa ̣o là quan tro ̣ng bâ ̣c nhấ t.
Quân bực. Mấ y thằ ng nhân viên mà dám xì xèo, trưởng khoa thế no ̣, trưởng khoa thế kia? Lẽ ra,
chúng nó phải tự biế t, người đứng đầ u bao giờ cũng hơn hẳ n nhân viên về mo ̣i mă ̣t. Ta hơn, trước
hế t ở sức ma ̣nh lañ h đa ̣o. Chúng nó không hiể u vai trò cá nhân phu ̣ trách trong cơ chế tâ ̣p trung
dân chủ? Các bác si ̃ dưới quyề n, bê ̣nh nhân và gia đình ho ̣ phải thấ y rõ bác si ̃ trưởng khoa là người
có quyề n đinḥ đoa ̣t mo ̣i vấ n đề , mổ hay không mổ và mổ thế nào. Người lañ h đa ̣o nhấ t đinh ̣ phải
giỏi nhấ t. Lañ h đa ̣o ở đâu chả thế . Có tài có đức hơn người, mới có thể làm lañ h đa ̣o đươ ̣c chứ?
Tìm đích xác đứa nào ăn nói mách qué, mình phải da ̣y cho chúng mở mắ t, bằ ng cả mô ̣t băng những
bài ho ̣c nhớ đời.
Mô ̣t người biế t lo bằ ng kho người biế t làm. Chúng nó phải nghi ̃ không phải trưởng khoa không
biế t mổ , nên chỉ đứng phu ̣ hai, kéo van, thấ m máu đâu. Lañ h đa ̣o không đi làm thay quầ n chúng,
mà phải vâ ̣n đô ̣ng, hướng dẫn quầ n chúng, để ho ̣ tự giác tiế n hành mo ̣i công viê ̣c cách ma ̣ng. Đấ y
là mô ̣t luâ ̣n điể m quan tro ̣ng hàng đầ u của lý luâ ̣n cách ma ̣ng. Bài ho ̣c ấ y ai cũng đươc̣ nghe rao
giảng nhiề u lầ n, nhưng chúng nó không thuô ̣c, không nhớ. Lañ h đa ̣o đứng ở vi ̣ trí phu ̣ hai, là để
kèm că ̣p, rèn luyê ̣n, đào ta ̣o các kiṕ mổ trong khoa, cho chúng nó ngày mô ̣t trưởng thành, ngày
càng lớn ma ̣nh. Nha ̣c trưởng của mô ̣t dàn nha ̣c giao hưởng có trực tiế p kéo dây, ấ n phím, gõ cồ ng,
vỗ trố ng, khua thanh la hay châ ̣p cheng naõ ba ̣t bao giờ? Ông ta chỉ tay không, tay đũa, vung vẩ y
loa ̣n xa ̣như mô ̣t thằ ng điên, như mô ̣t anh hề . Vâ ̣y mà, không có ông ta, đâu thành dàn nha ̣c! Tương
tự thế , mo ̣i người phải biế t, không có trưởng khoa Lã Hồ ng Quân này, đâu thành cái khoa Ngoa ̣i
Sản ma ̣nh nhấ t bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Không có lãnh đa ̣o, không thày, đố mày làm nên!
Đương nhiên, ta có quyề n đươ ̣c hưởng những thành quả lao đô ̣ng của tấ t cả mo ̣i người trong khoa,
những kẻ dưới quyề n gom la ̣i. Đúng quá, công viê ̣c đươ ̣c tiế n hành theo nguyên lý tâ ̣p trung dân
chủ; quyề n lơ ̣i cũng phải tâ ̣p trung. Ho ̣ đâu có biế t, mình đã phải cắ n răng, bấ m bu ̣ng đầ u tư thế

nào, mới có đươ ̣c cái vi ̣ trí trưởng khoa này. Từ giờ tới lúc về hưu, không khéo thì lỗ vố n chổ ng
vó lên ấ y chứ! Thằ ng Tường chẳ ng hiể u cái cóc khô gì cả. Nó ngoác mồ m ra, vung vaĩ bâ ̣y ba ̣!
Dân đái bu ̣i, iả đồ ng quen rồ i. Mình chưa tìm hiể u đươ ̣c, nó dựa vào cái ô dù nào, mà dám ăn nói
ba ̣t ma ̣ng, đế n mức không biế t kiề ng nể người trên như thế ? Phòng mổ vẫn trực thuô ̣c khoa Ngoa ̣i,
vẫn dưới quyề n lañ h đa ̣o của miǹ h, mà nó dám láo! Nó thân với Bùi Cường hơn miǹ h? Nó về đây
đã lâu, khi Cường chưa phải giám đố c, thử hỏi có mấ t gì không? Bố đẻ nó, giáo viên về hưu, đâu
còn có giá? Hay nó có mấ y ông bố nuôi quan to? Nó dám rêu rao là mình không biế t mổ , chỉ giỏi
ăn chă ̣n, ăn hớt... Thằ ng ngu! Không có quyề n lơ ̣i, ai ngồ i ở vi ̣trí lañ h đa ̣o làm gi?̀ Xưa nay, dân
ta đã mấ y ai chiụ ăn cơm nhà vác tù và hàng tổ ng!
Mình là trưởng khoa, mình có quyề n. Mình chỉ đa ̣o đường lố i, miǹ h ra y lê ̣nh cho các bác si ̃ và y
tá. Miǹ h ta ̣o ra viê ̣c làm, thế là phải đứng mũi chiụ sào, vấ t vả quá rồ i còn gi?̀ Không có viê ̣c làm,
không đươ ̣c làm viê ̣c, chúng nó không phát điên, phát cuồ ng lên cả với nhau ấ y ư? Và như thế ,
cuô ̣c số ng khó khăn, con cái nheo nhóc là cái chắ c! Miǹ h sẽ phát biể u những ý kiế n quan tro ̣ng
này trong buổ i ho ̣p khoa sắ p tới.
Quân tự trách miǹ h đã da ̣i dô ̣t xuấ t đầ u lô ̣ diê ̣n trong mấ y ca phẫu thuâ ̣t lớn, đã mù quáng cầ m dao
mổ chiń h. Da ̣i dô ̣t quá là da ̣i dô ̣t! Nế u miǹ h nghiêm túc nghe theo Bùi Cường, thì hay biế t chừng
nào. Cường là mô ̣t tấ m gương sáng. Giám đố c quả là tay già dơ, kinh nghiê ̣m đầ y đầ u. Không,
phải nói kinh nghiê ̣m của anh ta ngâ ̣p ứ toàn thân ấ y chứ! Bùi Cường chuyên khoa lañ h đa ̣o có
khác! Anh ấ y đã ho ̣c chính tri ̣cao cấ p. Đúng là có ho ̣c có hơn. Từ xưa, những ca mổ nhỏ, Cường
cũng không bao giờ trực tiế p cầ m dao. Giám đố c chỉ đa ̣o mời tấ t. Bùi Cường chỉ chú ý về tư tưởng,
về đường lố i, phương hướng và biê ̣n pháp thực hiê ̣n... Cái thằ ng Trinh ̣ quân sư qua ̣t mo, mưu si ̃
ha ̣ng bét. Nó bầ y ra chuyê ̣n trưởng khoa phải mổ chiń h, trưởng khoa phải trực tiế p mổ . Mà là mổ
những ca lớn, ca khó? Hồ i cứu miǹ h mới biế t, khi làm trưởng khoa hay quyề n trưởng khoa, chiń h
nó cũng có mổ máy gì đâu! Hê ̣t như Bùi Cường, nó mời, nó nhờ câ ̣y chân tay hồ n viá giáo sư
Nguyễn Đức Tấ n, phó giáo sư Lương Ngo ̣c Biǹ h và các bác si ̃ tuyế n trên hế t cả đấ y chứ. Nó chỉ
bô lô ba la, hay cố tiǹ h chơi để u miǹ h? Bây giờ Quân mới thấ m thiá những lời Bùi Cường căn dă ̣n
ngay hôm mới chân ướt chân ráo về đây. Thế mới rõ, với miǹ h, chỉ mỗi Cường là người tâ ̣n tiǹ h
và chân thành. Chẳ ng những đă ̣t miǹ h vào cái ghế trưởng khoa, giúp cho mình thi lấ y cái bằ ng
chuyên khoa cấ p hai, rồ i đưa mình vào đảng. Kế hoa ̣ch sử du ̣ng bàn tay Trầ n Tử Khang như mô ̣t
thứ công cu ̣ của miǹ h, cũng đươ ̣c Cường nhấ t trí cao. Thì miǹ h đã phải thuyế t phu ̣c bà vơ ̣ giố c ra
như thế cơ mà! Đồ ng tiề n đi trước là đồ ng tiề n khôn. Người xưa da ̣y cấ m có sai cái gi.̀ Cường thâ ̣t
sự là loa ̣i lañ h đa ̣o có sừng có mỏ. Nhưng cũng không ai nắ m tay thâu ngày đế n tố i. Cũng đã có
lúc Cường hớ hênh, như vu ̣ hai thằ ng mổ nhầ m trường hơ ̣p u gan vỡ ấ y. Không có laõ Khang thì
hai thằ ng cùng ngã chổ ng kề nh. Có thể , Cường sẽ thí tố t. Thì miǹ h toi! Thì miǹ h tấ t phải chiụ
thiê ̣t. Lañ h đa ̣o cao nhấ t có bao giờ khuyế t điể m? Cũng ta ̣i thằ ng Trinh, ̣ nó làm mình chẩ n đoán
nhầ m. Mới sờ vào bu ̣ng người bê ̣nh, nó đã toáng lên, thủng, thủng, thủng rồ i! Nó ám thi để ̣ u mình?
Cường cũng là kẻ bi mắ ̣ c hớ thôi. Chứ Cường kinh nghiê ̣m trên cả kinh nghiê ̣m, già dơ trên cả già
dơ. Lũ nhân viên, y tá, hô ̣ lý chúng nó cũng còn nhâ ̣n ra, anh ấ y là nhà lañ h đa ̣o có sừng có mỏ cơ
mà? Nhưng đấ y chỉ là trên phương diê ̣n lañ h đa ̣o tư tưởng, đường lố i, chỉ tiêu, kế hoa ̣ch. Chuyên
môn la ̣i là chuyên khác. Ta ̣i mình trực tiế p cầ m dao mổ chính, mới bi ̣mấ t mă ̣t... May hôm đó có
giám đố c đứng phu ̣, cái xấ u hổ , cái nhu ̣c nhã đươ ̣c chia sẻ. Có Bùi Cường, thằ ng Tường không
dám ho he. Tố i hôm đó, Cường vẫn mắ ng mình thiế u lỗ nẻ chui xuố ng. Nhưng vì sao anh ấ y không

biế t, chuyê ̣n bế tắ c và tỷ lê ̣ tai biế n hay mổ trắ ng, mổ nhầ m, bác si ̃ nào chả có? Khang chẳ ng bi ca ̣
ruô ̣t thừa đấ y sao? Không phải lỗi của anh ta, nhưng dư luâ ̣n quầ n chúng vẫn cứ chỉ đić h danh
Trầ n Tử Khang mổ chế t. Khoái thâ ̣t! Lý thú quá! Đúng là Bùi Cường biế t lơ ̣i du ̣ng thời cơ, kiế n
ta ̣o những thủ đoa ̣n chiń h tri ̣trong cái vu ̣ bê bố i ấ y. Kế t quả của mô ̣t nghê ̣ thuâ ̣t lañ h đa ̣o tài tiǹ h.
Miǹ h còn phải cắ p că ̣p ho ̣c chán cũng chưa theo kip. ̣ Có lẽ Bùi Cường lấ y đó làm cớ, không cấ t
nhắ c Khang vào ghế trưởng khoa? Cường phủ nhâ ̣n công lao mấ y chu ̣c năm dao kéo vẻ vang của
Khang ở trong quân đô ̣i. Và viê ̣c ấ y cũng là để tâng cao uy thế cho miǹ h. Đấ y, bác si ̃ Trầ n Tử
Khang, ho ̣c trò cưng của giáo sư Tôn Thấ t Tùng, người đươ ̣c ca ngơ ̣i trên báo Quân đô ̣i nhân dân,
trên đài tiế ng nói Viê ̣t Nam, cũng chẳ ng là cái đinh gì với giám đố c Bùi Cường!
Mấ y ca thấ t ba ̣i (như cái chế t của laõ Mô ̣c...) của mình cũng nhỏ thôi. Đằ ng sau mỗi tài năng phẫu
thuâ ̣t, là cả mô ̣t nghiã điạ lớn cơ mà! Mô ̣t ho ̣c giả phương Tây chẳ ng đã nói thế ?
Bây giờ, miǹ h đã tim̀ ra đường lố i và không bao giờ xa rời sách lươ ̣c đúng đắ n ấ y: Mỗi ca mổ , cứ
rửa tay, mă ̣c áo vô trùng, đứng vào vi tri
̣ ́ phu ̣ hai. Ta đứng vào đó để chỉ đa ̣o, hướng dẫn cho nhân
viên thực hiê ̣n cuô ̣c mổ . Như thế , mới đúng với bài ho ̣c lớn: "Người cán bô ̣ không làm thay quầ n
chúng..." Như thế là miǹ h đã vâ ̣n du ̣ng đươ ̣c lý thuyế t vào thực tế công tác. Rồ i mình cũng phải
nhắ c nhở nhân viên...
Cuô ̣c rươ ̣u ở "Quán cá Ông Già"... Không biế t hắ n chiụ lép, hay coi khinh, mà chỉ im lă ̣ng? Bùi
Cường cũng nói, hơn mô ̣t năm đầ u mới về , viên đa ̣i uý không đươ ̣c phân mổ , hắ n vẫn cứ làm như
không có chuyê ̣n gi,̀ vẫn điề m đa ̣m, lich ̣ sự, và nhũn như con chi chi... Có lẽ anh ta đo ̣c nhiề u, đi
nhiề u và hiể u quá sâu sắ c cơ chế xã hô ̣i tâ ̣p trung dân chủ là như thế nào. Sức ma ̣nh thuô ̣c về phái
đông, phái bolshević h, phái lañ h đa ̣o. Cá nhân, melshevich, thiể u số giỏi mấ y cũng là cái đế ch!
Melshević h, số it́ dù có thiên tài cũng phải phu ̣c tùng. Đấ u tranh, tránh đâu ở cái bê ̣nh viê ̣n cỏn
con này?
Rồ i thầ n mă ̣t ra, lâu sau Quân mới nghi ̃ tiế p đươ ̣c. Bắ t đầ u chương mới cuô ̣c đời mình. Dù thế nào,
mình đã có giám đố c là điể m tựa. Mình và Bùi Cường ta ̣o thành cái cánh tay đòn và điể m tựa
Archimedes. Laõ Khang phản ứng thế nào, mă ̣c kê ̣! Thiể u số , melshević h la ̣i là nhân viên thì là
cái đéo! Giỏi giang cũng chỉ là kẻ làm viê ̣c bắ t chước. Tài năng cũng phải làm theo mê ̣nh lê ̣nh
lañ h đa ̣o. Tài ba trác viê ̣t mấ y, mày cũng chỉ là thơ ̣, là tay sai, là nhân viên, là kẻ giúp viê ̣c, là mô ̣t
thứ công cu ̣ trong tay bo ̣n tao. Trầ n Tử Khang, chuyên khoa cấ p mô ̣t, nhân viên, làm sao sánh với
Lã Hồ ng Quân, chuyên khoa cấ p hai, đường đường bác si ̃ trưởng khoa!
Và bây giờ miǹ h la ̣i có cái phát minh. Đúng là phát minh! Cách làm và lý luâ ̣n của miǹ h, Khang
dám phản bác? Nế u cầ n, ta sẽ là cái "đòn bẩ y" ma ̣nh. Còn "điể m tựa" vững chắ c là bí thư đảng ủy,
giám đố c Bùi Cường. Khi có cái điể m tựa, Archimedes bẩ y tung cả trái đấ t lên còn đươ ̣c. Trầ n Tử
Khang coi chừng! Quân hét thầ m trong bu ̣ng cái câu phiên âm từ tiế ng Hy La ̣p: "Ơ rê ka!" Khang
không phu ̣c tùng, tao sẽ là cái đòn bẩ y đă ̣t sâu vào điể m tựa Bùi Cường, tung hê mày đi tít mù!
Thôi, thế là nhấ t. Quên cha nó những ca mổ thấ t ba ̣i đi đươ ̣c rồ i. Quên đi! Nhân viên chúng mày
có biế t bao nhiêu là chuyê ̣n khó khăn trong đời số ng gia điǹ h. Bâ ̣n công viê ̣c, lo cơm áo, la ̣i gă ̣p
vô vàn những mắ c mớ, rố i rắ m về yêu đương, bồ bich...
̣ Sức đâu để nhớ. Ta phát huy vai trò lañ h
đa ̣o tư tưởng, đường lố i và bao quát công viê ̣c chung. Tâ ̣p thể lañ h đa ̣o, cá nhân phu ̣ trách. Tâ ̣p
trung dân chủ. Nhưng với phát minh của mình, ta, Lã Hồ ng Quan sẽ là phẫu thuâ ̣t viên của mo ̣i

cuô ̣c mổ lớn nhỏ trong khoa Ngoa ̣i Sản bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Như thế , oai hơn mà vẫn nhàn ha ̣.
La ̣i đươ ̣c nhiề u tiề n. Lão Mô ̣c Đen chế t, bán dao cho Khang, mổ nhầ m cái u gan vỡ... đề u ta ̣i thằ ng
Trinh ̣ xúi để u.
Lúc mới về , miǹ h tưởng thằ ng Trinh ̣ tha ̣c si,̃ la ̣i ở thủ đô nhiề u năm là phải mổ giỏi. Hoá ra, nó chỉ
là cái thằ ng ăn tu ̣c nói phét! Cái thằ ng mưu si ̃ dố t nát, ha ̣ng bét! Đồ qua ̣t mo, đồ mă ̣t mo! Đồ quân
sư rởm! Chắ c chắ n nó chủ tâm chơi để u bố nó? Mô ̣t thằ ng phản chủ! Cái thằ ng "Ngu ̣y Diên" tái
sinh. Phải loa ̣i bỏ thằ ng này càng sớm càng tố t. Không chém đầ u đươ ̣c, ta đẩ y nó ra phòng khám
bê ̣nh, hay cho làm viê ̣c hế t đời ở phòng tiể u phẫu? Chỉ ta ̣i khi đó miǹ h chưa phát minh ra phương
pháp "Đứng hướng dẫn và chỉ đa ̣o kỹ thuâ ̣t...” Khi đó, miǹ h chưa thấ y viê ̣c Trầ n Tử Khang vào
cắ t hô ̣ cái u gan, rồ i bỏ ra trước. Và quả thâ ̣t cũng chưa nhớ la ̣i đươ ̣c bài ho ̣c "Cán bô ̣ đảng viên
không làm thay quầ n chúng..."
***
Đêm trực. Không có mổ cấ p cứu. Tường mời Khang vào phòng miǹ h uố ng trà.
- Ca cắ t thâ ̣n bán phầ n sáng nay, bồ i dưỡng kíp mổ anh đã có chưa?
- Lúc miǹ h đang rửa tay, Quân đế n nhét vào túi quầ n rồ i. Tường chưa có à?
- Cũng rồ i. Nhưng Quân gian trá lắ m!
- Sao?
- Anh cắ m cúi mổ nên không biế t gì cả! Em gây mê, cha ̣y ra cha ̣y vào đươ ̣c. Em thấ y hế t. Đứng
chân phu ̣ hai, hắ n chỉ chờ anh cắ t thâ ̣n và lấ y sỏi xong, là bỏ ra ngay. Sau đó, hắ n làm những gì
anh không thể biế t.
Khang nghe Tường nói thế , ông cười. Tường tiế p:
- Ca mổ hôm nay, gia đình bê ̣nh nhân bồ i dưỡng kiṕ mổ riêng, kiṕ gây mê riêng. Nhưng Quân
biể n thủ, chỉ mở chia cho anh em mô ̣t phong bì thôi, anh a ̣.
Không phải chỉ có ca bê ̣nh này. Mà là tấ t cả... khi cuô ̣c phẫu thuâ ̣t đã xong cơ bản, Quân bỏ ra
trước. Trưởng khoa hành đô ̣ng giố ng anh hôm vào cắ t giúp cái ca u gan vỡ ấ y. Mánh khóe, thì nhà
lañ h đa ̣o này rấ t sáng ý. Ba chân bố n cẳ ng, hắ n tim
̀ go ̣i người nhà bê ̣nh nhân, chià ra cho ho ̣ xem
những phầ n phủ ta ̣ng có bê ̣nh của chồ ng, con, bố , me ̣ hay người thân ho ̣. Rồ i hắ n ngoen ngoẻn, tôi
vừa mổ cắ t bỏ nửa cái thâ ̣n có sỏi đây này. Phẫu thuâ ̣t khó khăn, hóc búa lắ m. Bê ̣nh nă ̣ng đấ y.
Nhưng cũng may, đã mổ kip̣ thời. An toàn rồ i! Tố t rồ i! Số ng rồ i! Gia đình đừng lo. Trên hai bàn
tay Quân, máu diń h ở găng đã khô, là những miế ng thit,̣ nơi đen xẫm, chỗ đỏ lòm, phầ n khác trắ ng
bê ̣ch. Mo ̣i người nhiǹ ông bác si ̃ trưởng khoa, la ̣i nhìn miế ng thiṭ cắ t ra từ cơ thể người thân của
mình mà rùng mình, chế t khiế p! Mă ̣t ai cũng tái xanh đit́ nhái. Tưởng tim ngừng đâ ̣p, phổ i hế t thở
không chừng! Em đã nhiề u lầ n đi theo sát sau lưng, nghe hắ n xoen xoét, mà khinh...
Nhâ ̣n phong bì rồ i, Quân quay la ̣i viế t vào bê ̣nh án, viế t biên bản phẫu thuâ ̣t, ghi sổ mổ : Phẫu thuâ ̣t
viên chính, bác si ̃ Lã Hồ ng Quân; người phu ̣ mổ thứ nhấ t, bác si ̃ Khang; người phu ̣ mổ thứ hai,
bác si.̃ ..

Chắ c anh Khang không để ý?

Ngoài viê ̣c ăn chă ̣n cái phong bì của người nhà bê ̣nh nhân, tiề n bồ i dưỡng phẫu thuâ ̣t nhà nước trả
cho phẫu thuâ ̣t viên chính nhiề u gấ p đôi người phu ̣. Chỉ ở chân phu ̣ hai, nhe ̣ nhàng, nhàn ha ̣... tiêu
chuẩ n kém phu ̣ mô ̣t, it́ hơn người mổ chiń h nhiề u. Khi tài vu ̣ thanh toán, chiể u theo bê ̣nh án, hắ n
la ̣i đươ ̣c suấ t tiề n cao nhấ t - lầ n ăn chă ̣n thứ hai.
Với tinh thầ n lâ ̣p lờ đánh lâ ̣n con đen. Công viê ̣c chỉ đá gà đá vit,̣ dây máu ăn phầ n. Hắ n tranh
công và cướp tiề n của anh! Quân còn ăn chă ̣n, ăn hớt của những người gây mê hồ i sức chúng em
nữa.
Cũng từ quân y chuyể n ra, em rấ t thông cảm với anh. Hai anh em miǹ h, ta tiń h xem, nên xử trí hắ n
thế nào?
Khang im lă ̣ng cười. Đã nhiề u lầ n, cũng ở đây, ở phòng hành chiń h, ở hành lang nhà mổ ... Tường
nói toang toác, Quân không biế t mổ nhưng ăn chă ̣n, ăn hớt thì là ha ̣ng siêu đẳ ng. Muố n va ̣ch ra bô ̣
mă ̣t gian trá của trưởng khoa và muố n có sự công bằ ng, nhưng trong các buổ i ho ̣p khoa, giao ban,
ho ̣p chi bô ̣... Tường la ̣i không phát biể u gi.̀ Tường còn sơ ̣ Bùi Cường? Hôm nay, Tường muố n đá
quả bóng ấ y sang cho mình, mô ̣t trò ném đá giấ u tay? Tường biế t ê kiṕ Bùi Cường - Lã Hồ ng Quân
gắ n bó chă ̣t che,̃ số ng chế t có nhau?
Nửa đêm. Dù đã uố ng mấ y tuầ n trà, Tường vẫn pha cà phê. Và Tường chia sẻ với bác si ̃ Khang
mô ̣t chuyê ̣n bức xúc hơn:
- Tuầ n qua, em đế n nhà sế p Cường liên tu ̣c. Giám đố c he ̣n rồ i vẫn cứ vắ ng nhà và tắ t máy di đô ̣ng.
Giám đố c phu nhân tiế t lô ̣, Quân đang chèo kéo Cường để xin cái chức phó giám đố c. Anh Khang
biế t không? Ngay từ đầ u năm giám đố c sở và đảng ủy khố i đã thố ng nhấ t với anh Cường, vi tri ̣ ́ ấ y
là của em. Có chủ trương trẻ hóa cán bô ̣ lañ h đa ̣o, anh a ̣. Mà em cũng hiể u thời thế , nên phải đi la ̣i
khổ lắ m chứ anh. Dù đã nhiề u tuổ i nhưng quen thói gian lâ ̣n, Quân la ̣i muố n phỗng tay trên em
đấ y!

Kỳ 17
Cu ̣ Kháng ăn cơm mô ̣t miǹ h và cũng đã lên giường nghỉ sớm.
Nhìn con đi làm về muô ̣n với cái dáng châ ̣m cha ̣p, lă ̣ng le,̃ mă ̣t mày ủ dô ̣t, đôi mắ t u buồ n... me ̣
xót thầ m. Con tôi đang có ca mổ nă ̣ng, hay la ̣i gă ̣p chuyê ̣n không vui ở bê ̣nh viê ̣n rồ i? Có nhiề u
chuyê ̣n muố n nói; nhấ t là những thắ c mắ c về cái nhà chi Ngân
̣ Hà. Nhưng thấ y con có vẻ mê ̣t mỏi,
căng thẳ ng... me ̣ đành thở dài làm thinh, chờ khi khác. Con mình với cái con người ấ y không khéo
thì la ̣i quá mù ra mưa. Nhiề u đêm me ̣ mấ t ngủ, nghi ̃ ngơ ̣i về con mà thương, mà lo không để đâu
cho hế t.
Khang mê ̣t, chân tay rã rời. Từ 5 giờ sáng, kiṕ trực đã go ̣i ông đế n mổ cấ p cứu. Rồ i suố t ngày vẫn
phải mổ ... Mình sẽ không làm bấ t cứ viê ̣c gì đêm nay. Để nghỉ.
Nhưng ông chưa kip̣ nằ m xuố ng, chuông của cái máy điê ̣n thoa ̣i bàn ở đầ u giường đã réo.
- A lô! Tôi nghe đây.
- A lô! A lô! A lô! Anh đế n ngay! Em gă ̣p tai biế n. - Tiế ng Ngân Hà hố t hoảng ở đầ u dây đằ ng
kia.
- Tai biế n gi?̀ Em đang ở đâu?
- E. o.. thủng tử cung! Ở bê ̣nh viê ̣n Va ̣n Xuân.
Trong phòng khám sản phu ̣, bê ̣nh viê ̣n đa khoa tư nhân Va ̣n Xuân.
Người bê ̣nh nằ m trên bàn là mô ̣t cô bé có khuôn mă ̣t xanh tái, lấ m tấ m mồ hôi. Bác si ̃ Ngân Hà,
̣ ́ y Tầ n và nữ hô ̣ sinh trẻ Kim Ngân đứng vây xung quanh.
bác si ̃ Nguyễn Thi Thu
Ngân Hà lâ ̣t áo người bê ̣nh lên tâ ̣n ngực, để hở ra mô ̣t thân hiǹ h thiế u nữ mảnh mai, hai bầ u vú
hơi cương. Nổ i rõ trên hai quầ ng vú thâm nhiề u mu ̣n nhỏ như trứng cá, mô ̣t dấ u hiê ̣u bên ngoài
của người đàn bà có thai.
- Nhờ anh xem giúp. Em chưa biế t chắ c chắ n có thủng tử cung hay không? - Hà đã tỏ ra yên tâm,
bởi cô bé nãy giờ nằ m yên và cũng là do sự có mă ̣t của Khang.
- Chiề u cao tử cung là bao nhiêu và nong cổ tử cung dễ hay khó? Hà và chi ̣ Tầ n làm từ lúc mấ y
giờ?
Khang vừa hỏi vừa khám người bê ̣nh. Bu ̣ng cô gái chướng nhe ̣. Phản ứng của nó với bàn tay ông,
rấ t ma ̣nh, ở hai bên hố châ ̣u và vùng trên xương vê ̣. Mỗi đô ̣ng tác ấ n xuố ng, dù nhe ̣ nhàng, cũng
làm cô gái đau đớn. Ông thấ y đã có máu chảy ở bên trong. Tiǹ h tra ̣ng nguy hiể m còn bô ̣c lô ̣ rấ t
kiń đáo, từ sắ c mă ̣t và đôi mắ t cô gái bé nhỏ.
Hà trả lời rấ t nhanh tấ t cả những gì ông Khang hỏi và nhấ n ma ̣nh:
- Có thể chúng em đã lấ y hế t khố i thai, cách đây gầ n mô ̣t giờ đồ ng hồ rồ i.
- Mời anh khám trong.

Nghe bác si ̃ Thuý Tầ n nói, nữ hô ̣ sinh Kim Ngân đưa cho ông Khang đôi găng tay đã khử khuẩ n,
trong mô ̣t cái hô ̣p inox.
- Thôi, không cầ n khám trong đâu. Đây là mô ̣t ca thủng tử cung. Bê ̣nh nhân cầ n đươ ̣c mổ cấ p cứu.
Khi Ngân Hà go ̣i trưởng khoa của miǹ h, Thuý Tầ n cũng go ̣i phó giáo sư, tiế n si ̃ Lương Ngo ̣c Biǹ h.
Ông Bình đã nghỉ hưu và đươ ̣c mời làm giám đố c điề u hành bê ̣nh viê ̣n tư nhân Va ̣n Xuân này.
Ông Bình đế n khi ông Khang vừa dứt lời với hai đồ ng nghiê ̣p.
Thúy Tầ n tự mình căng rô ̣ng từng chiế c găng cao su mỏng, mầ u vàng nha ̣t, giúp thầ y luồ n hai bàn
tay vào. Biǹ h đứng trong khoảng giữa hai chân cô gái. Mỗi lầ n ông phố i hơp̣ bàn tay trên bu ̣ng ấ n
xuố ng với hai ngón tay trong âm đa ̣o đẩ y lên, cô bé đề u phải nghiế n răng, cố chiụ cái đau xói lên
tâ ̣n ngực. Bê ̣nh nhân không kêu. Bình không tìm thấ y dấ u hiê ̣u "tiế ng thét" như bê ̣nh nhân vỡ chửa
ngoài tử cung, mô ̣t triê ̣u chứng sách vở kinh điể n chỉ điể m máu đã chảy ở trong ổ bu ̣ng. Sau đó,
ông còn nắ n nắ n, gõ gõ... và kiể m tra thêm cả hai bầ u vú. Tiế p theo, ông nghe tim, nghe phổ i. Cuố i
cùng, đo thân nhiê ̣t, huyế t áp, bắ t ma ̣ch.
Vừa rửa tay, Bình vừa nói:
- Các cô truyề n dich,̣ cho kháng sinh liề u cao và theo dõi thêm. Sau buổ i giao ban sáng mai, tôi
xem la ̣i và chỉ đinh
̣ tiế p.
Khang thấ y rõ cách khám xét thâ ̣n tro ̣ng, tỉ mỉ, và cũng nghe hế t những lời căn dă ̣n ho ̣c trò của vi ̣
tiế n si,̃ nguyên phó giáo sư. Hai ông quen biế t nhau đã nhiề u năm. Khi cơ sở tư nhân của ông Bình
còn là mô ̣t phòng khám bê ̣nh nhỏ bé, chưa phải là bê ̣nh viê ̣n Va ̣n Xuân bây giờ. Tuầ n nào ông
Biǹ h cũng đưa bê ̣nh nhân đế n mổ ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Vì muố n có nhiề u bê ̣nh nhân, cái chiń h
là cầ n sự có mă ̣t của các giáo sư nổ i tiế ng thủ đô trong bê ̣nh viê ̣n của mình, Bùi Cường mời ông
Biǹ h, giáo sư đế n mổ bấ t cứ ngày giờ nào cũng đươ ̣c.
Mô ̣t hôm, có đông các bác si ̃ phẫu thuâ ̣t của bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc và Biǹ h ngồ i trong phòng trưởng
nhà mổ Chu Văn Thiên Tường. Mo ̣i người cùng nhau uố ng trà, nói chuyê ̣n, chờ kíp gây mê chuẩ n
bi ̣bê ̣nh nhân mổ . Khang vui vẻ:
- Tôi nhờ anh Biǹ h giải thić h giúp...
- Chuyê ̣n gi?̀ - Biǹ h dướn đôi lông mày lưỡi mác.
Sau bao nhiêu những ngôn từ to tát, trừu tươ ̣ng, cao siêu về triế t ho ̣c, văn chương, y ho ̣c và những
chuyê ̣n trên trời dưới đấ t khác, Biǹ h nhìn Khang cười tủm. Các câ ̣u hỏi gì cũng đươ ̣c. Có vấ n đề
gì là khó khăn, phức ta ̣p đâu? Trước mắ t ông phó giáo sư tiế n si,̃ những người ngồ i đây, thảy là
ho ̣c trò. Dù có người chưa từng ho ̣c ông mô ̣t chữ, như bác si ̃ Khang, kiế n thức cũng thấ p tè cỏ bơ ̣.
Ông cho rằ ng miǹ h sẵn có cái đầ u hàn lâm, uyên bác. Đương nhiên, ông nắ m quá chắ c những kiế n
thức y ho ̣c, những quy luâ ̣t, những chân lý khoa ho ̣c... Tấ t cả mo ̣i vấ n đề của tri thức của nhân loa ̣i,
với ông, đề u là đơn giản.
Khang từng nghe, mo ̣i người ca tu ̣ng phó giáo sư, tiế n si ̃ Lương Ngo ̣c Bình, mô ̣t pho từ điể n bách
khoa trong giới y ho ̣c thủ đô!

- Các thầ y vẫn da ̣y cho sinh viên, bô ̣ naõ , tức thầ n kinh trung ương, chỉ huy toàn bô ̣ cơ thể con
người... Xin hỏi anh Biǹ h thêm: Cái gì chỉ huy bô ̣ naõ ? Nói cách khác, bô ̣ phâ ̣n nào, cơ quan nào
trong cơ thể đô ̣ng vâ ̣t điề u khiể n naõ bô ̣ của nó hoa ̣t đô ̣ng?
Phó giáo sư Biǹ h đang phấ n chấ n, ông sững la ̣i, sắ c mă ̣t tai tái dầ n và rồ i ngẩ n ra. Lúc sau, ông
cười bảo:
- Quy luâ ̣t sinh tồ n đô ̣ng vâ ̣t nó thế . Giố ng như trái đấ t vẫn quay quanh mă ̣t trời vâ ̣y.
Trời ơi! Ngài phó giáo sư tiế n si.̃ .. - Khang thầ m kêu lên - Không biế t ngài còn có thể nói liề u và
quấ y quá hơn đươ ̣c nữa không? Ngài nói, ''như trái đấ t quay..." Chắ c bây giờ, không chỉ những
người đã tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c, trên đa ̣i ho ̣c đang ngồ i ở đây, mà ho ̣c sinh trung ho ̣c cơ sở cũng biế t,
thái dương hê ̣ có những hành tinh nào và có những lực gì tác đô ̣ng qua la ̣i giữa chúng? Trái đấ t và
mă ̣t trời có lực hút, lực đẩ y... Bô ̣ naõ người hoa ̣t đô ̣ng đươ ̣c, là phải nhờ vào mô ̣t cơ quan cu ̣ thể
điề u khiể n viê ̣c trao đổ i các chấ t dinh dưỡng và oxygen ở mỗi tế bào, cũng như thực hiê ̣n những
chức năng sinh lý phân chia và thoái giáng chứ?
Bê ̣nh nhân đế n khám giáo sư, thù lao nhiề u lầ n hơn chức danh bác si.̃ Cái lơ ̣i bao giờ cũng gắ n
liề n và cô ̣t chắ c với cái danh mà! Phải phấ n đấ u giành giâ ̣t và giữ chă ̣t cái danh để có cái lơ ̣i cao
nhấ t! Ngày nay, người ta ai cũng kić h cái danh lên hế t cỡ, cho sự tru ̣c lơ ̣i đin̉ h cao! Tru ̣c lơ ̣i điạ vi,̣
danh vo ̣ng và tiề n ba ̣c ở ta bây giờ có giới ha ̣n không? Có những người trí tuê ̣ kém cỏi, không da ̣y
ai đươ ̣c mô ̣t chữ, khi cơ hô ̣i đế n ho ̣ đề u cha ̣y cho ̣t, hoă ̣c sử du ̣ng chức quyề n chiế m đoa ̣t bằ ng đươ ̣c
cái mác "phó giáo sư tiế n si"̃ hoă ̣c "giáo sư tiế n si"̃ !
Khang làm như miǹ h không nghe thấ y ông Biǹ h nói gi.̀ Chiń h ông, đã đo ̣c đi đo ̣c la ̣i, đã mổ hầ u
khắ p cơ thể người, đã suy nghi ̃ nhiề u năm về giải phẫu và sinh lý. Ngoài viê ̣c nắ m những gì có sẵn
trong sách vở, ông đã đi xa hơn, nhờ quá triǹ h khám chữa bê ̣nh có suy nghi.̃ Cũng như tấ t cả các
phủ ta ̣ng, bô ̣ naõ hoa ̣t đô ̣ng nhờ sự điề u khiể n của hê ̣ giao cảm. Hê ̣ thầ n kinh này chỉ huy mô ̣t cách
tự đô ̣ng đế n mỗi tế bào số ng của cơ thể đô ̣ng vâ ̣t, kể cả thầ n kinh trung ương.
Khang đứng dâ ̣y, mời mo ̣i người đi làm. Các kiṕ gây mê đã chuẩ n bi ̣xong bê ̣nh nhân cho ho ̣ vào
mổ . Người tinh lắ m mới nhâ ̣n ra, Khang vừa đi ra vừa buồ n bã lắ c lắ c cái đầ u đã ba ̣c quá nửa của
mình.
Thầ y thuố c thông minh và cầ n cù mấ y cũng không đủ. Phải ho ̣c cách làm viê ̣c và suy nghi ̃ chân
xác suố t đời. Khang nghi ̃ đế n các con đang nghiên cứu phương pháp phẫu thuâ ̣t từ xa, chúng có
nhiề u hiể u biế t về rô bố t. Hiǹ h như người Nhâ ̣t đang đi tiên phong trong liñ h vực này. Hiê ̣n nay,
cả thế giới mới chỉ có các phẫu thuâ ̣t viên Nhâ ̣t Bản mổ ta ̣o cầ u nố i đô ̣ng ma ̣ch vành tim, không
phải xử du ̣ng máy tim phổ i, không phải đưa máu bê ̣nh nhân ra ngoài cở thể , vì có rô bố t trơ ̣ thủ.
Ho ̣ đã ta ̣o ra những rô bố t làm đươ ̣c những công viê ̣c tinh vi. Rô bố t! Để ta ̣o ra chúng ngày mô ̣t
hoàn thiê ̣n hơn, các nhà vâ ̣t lý sáng ta ̣o ra những "con chiṕ ", có chức năng giố ng hê ̣ thầ n kinh giao
cảm của người, tố t hơn những gì ho ̣ đã mô phỏng từ hê ̣ thầ n kinh trung ương? Khang la ̣i lắ c đầ u,
ông tiế c mình không còn sức và thời gian để ho ̣c thêm vâ ̣t lý toán.
Biǹ h ho ̣c cùng lớp với giáo sư tiế n si ̃ Nguyễn Đức Tấ n ở đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i. Thời kháng chiế n
chố ng Pháp, Tấ n theo gia điǹ h đi kháng chiế n, nên ho ̣c phổ thông chiń năm ở vùng tự do. Còn
Biǹ h, số ng cùng bố me ̣ và ho ̣c trong nô ̣i thành thực dân chiế m đóng.

Biǹ h cầ m tiề n thù lao từ tay Thúy Tầ n, công khám cháu bé gái, và bắ t tay Khang rồ i đi ngay. Phó
giáo sư không ghi chép gì về các dấ u hiê ̣u bê ̣nh của cô gái mà ông khám đươc̣ vào bê ̣nh án cả. Phó
giáo sư "đañ g trí bác ho ̣c". Mà ông đã khám ky,̃ đã chẩ n đoán, đã chỉ đinh, ̣ đã dă ̣n dò, đã có cái
hướng xử trí cu ̣ thể cho bê ̣nh nhân rồ i còn gi?̀ Ho ̣c trò đã nghe và phải thực hiê ̣n y lê ̣nh của thầ y.
Khang nói với hai đồ ng nghiê ̣p, ở phòng trực, đố i diê ̣n phòng khám, nơi cô gái đang nằ m:
- Hai người tin tôi hay nghe theo ông Biǹ h? Cái đó xin hãy suy nghi ̃ và tự quyế t đinh ̣ lấ y. Nhưng
tôi nhắ c la ̣i, chắ c chắ n cháu gái này đã thủng tử cung. Nế u mổ sớm, trước sáu giờ, chúng ta vẫn có
thể giữ la ̣i đươ ̣c tử cung của cháu. Tiń h ma ̣ng cũng như tương lai cháu, sẽ đươ ̣c bảo đảm. Nế u để
muô ̣n, theo dõi đế n sáng ngày mai, kiṕ mổ sẽ phải cắ t bỏ tử cung. Bê ̣nh nhân suố t đời bấ t ha ̣nh.
Giả sử Ngân Hà và chi Thuy ̣ ́ Tầ n không có khả năng sinh con? Nế u hai người bi cắ ̣ t tử cung từ cái
tuổ i của cô bé này? Nghi ̃ như thế , mới thấ y sơ ̣ và mới biế t lo cho người bê ̣nh, để xử trí đúng đắ n
cho ho ̣. Hơn nữa, nế u mổ muô ̣n, tiń h ma ̣ng cháu cũng chưa chắ c an toàn, nói gì tới tương lai, ha ̣nh
phúc? Bởi có ai dám chắ c, khi đã làm thủng tử cung, mà không có thể làm thủng mô ̣t cái gì khác
nữa? Thủng ruô ̣t hay tổ n thương bàng quang kèm theo chẳ ng ha ̣n. Và đây là mô ̣t chuyê ̣n liên quan
đế n pháp y. Khi cơ quan pháp luâ ̣t sờ đế n, ai chiụ trách nhiê ̣m?
Đã lâu, Khang vẫn không thể quên, y tá Minh thử phản ứng Penixilin cho mô ̣t bê ̣nh nhân; cô mời
bác si ̃ Thành đo ̣c kế t quả. Thành liế c qua, bảo “Đươ ̣c!” rồ i bỏ đi ngay. Tai ho ̣a như sét đánh. Kim
tiêm vừa rút ra, người thanh niên gu ̣c chế t ta ̣i chỗ . Thành caĩ : “Tôi có bút tích xác đinh ̣ âm tính
hay dương tiń h ở trong bê ̣nh án đâu nào?"
- Anh Khang ơi! Thuý Tầ n muố n anh xem la ̣i bê ̣nh nhân mô ̣t tý. Không có lẽ giáo sư Biǹ h nổ i
tiế ng la ̣i không chẩ n đoán ra mô ̣t ca thủng tử cung hay sao? Siêu âm cũng trả lời không rõ máu
trong bu ̣ng cơ mà?
Thúy Tầ n nghi,̃ giáo sư thăm khám rấ t lâu. Thầ y khám quá kỹ lưỡng, tỉ mỉ, cẩ n thâ ̣n như thế còn
gì? Giáo sư, tiế n si ̃ mà nhầ m sao đươ ̣c? Ông ấ y là chúa thâ ̣n tro ̣ng! Thầ y bảo theo dõi, thì cứ theo
dõi đã chứ? Cái anh Khang chỉ nóng vô ̣i thôi. Anh ta mắ c bê ̣nh thić h mổ . Bác si ̃ ngoa ̣i khoa khám
xét hời hơ ̣t, sờ sờ, nắ n nắ n bu ̣ng mấ y cái qua loa, mà đã mổ , mổ , mổ ! Bác si ̃ thường mà nói cứ như
thánh phán! Ông Khang quen nói cứ như đinh đóng cô ̣t. Bác si ̃ mà dám qua mă ̣t giáo sư tiế n si!̃
Thầ m phản kháng thế thôi, Thuý Tầ n không dám nói ra miê ̣ng. Với bà, bác si ̃ Khang hay giáo sư
Biǹ h đề u có đôi bàn tay vàng. Bô ̣ naõ ho ̣ đầ y những kiế n thức sâu rô ̣ng, siêu phàm! Tầ n có số ng
mấ y cuô ̣c đời cũng không thể ho ̣c, để hiể u biế t và thực hành đươ ̣c như các ông. Tầ n nể và sơ ̣ cả
hai.
- Hai người còn phân vân phải không? Không phủ nhâ ̣n danh tiế ng của phó giáo sư Bình, tôi vẫn
khẳ ng đinh,
̣ tử cung của cháu bé này đã thủng.
Ngân Hà kéo Khang ra ngoài hành lang:
- Vì sao anh chẩ n đoán dương tính chắ c chắ n thế ? - Đôi mắ t nàng mở to, thắ c mắ c, lo lắ ng: - Anh
bác bỏ hoàn toàn phán quyế t của ông Bình!
- Em hỏi thế , anh thâ ̣t khó trả lời. Ta ̣i sao anh chẩ n đoán ca này thủng tử cung ư? Bàn tay anh bảo
với anh như vâ ̣y. Tay anh nhâ ̣n ra những thủng ruô ̣t, thủng da ̣ dày, thủng tử cung, vỡ gan, vỡ lách...

từ lâu nay. Ngân Hà còn băn khoăn về chẩ n đoán và chỉ đinh ̣ của ông Biǹ h? Em nhớ bê ̣nh nhân
mổ u lưỡi ở khoa miǹ h không? Chiń h phó giáo sư Biǹ h mổ đấ y. Cháu bi ̣chảy máu nă ̣ng ngay sau
mổ , do cách khâu của ông ấ y sai phương pháp.
- Anh đã phải xử trí la ̣i. Em nhớ rồ i. Anh cũng đã triǹ h bày phương pháp khâu lưỡi như thế nào là
đúng, khi giám đố c Cường hỏi, trong giao ban viê ̣n sáng hôm sau.
Khang nói thêm với Ngân Hà, nhắ c la ̣i ca mổ cắ t khố i u lưỡi, không phải ông nói xấ u ông Bình.
Ông chỉ muố n nói với Hà, không có con người "biế t tuố t". Cũng không mấ y ai "mít đă ̣c" hoàn
toàn.
- Ta đem bê ̣nh nhân ra khỏi đây. Giáo sư Biǹ h đế n, do chi Tầ ̣ n mời. Tiề n bồ i dưỡng ông Biǹ h, em
bắ t chi ậ́ y tự chi. Nế u có nguy hiể m, ông Bình sẽ phủi trắ ng tay là cái chắ c. - Ngân Hà quyế t đinh.
̣
Thời gian qua, khả năng chẩ n đoán lâm sàng của bác si ̃ Khang thế nào, nàng đã quá rõ.
Thuý Tầ n là vơ ̣ giám đố c mô ̣t bê ̣nh viê ̣n tỉnh. Biế t Tầ n kém trí tuê ̣, nhưng nhà lañ h đa ̣o không
muố n vơ ̣ miǹ h chỉ là y tá. Vơ ̣ là bác si,̃ sang hơn và cũng đươc̣ nhiề u cái lơ ̣i hơn. Ông không cho
vơ ̣ thi và ho ̣c đa ̣i ho ̣c hê ̣ dài ha ̣n, mà nhờ người kiế m cho Tầ n cái bằ ng y si,̃ để nàng đi ho ̣c ta ̣i
chức. Nay chồ ng đã mấ t và bà cũng đã nghỉ hưu, theo con về số ng ở Hà Nô ̣i. Kiế n thức và kỹ thuâ ̣t
chuyên môn bà vố n yế u kém. Bà kéo Ngân Hà đế n chung sức ký hơ ̣p đồ ng, phu ̣ trách phòng Sản
- Phu ̣, bê ̣nh viê ̣n tư nhân Va ̣n Xuân. Người bê ̣nh đế n khám và thực hiê ̣n thủ thuâ ̣t phá thai, phải
nô ̣p tiề n theo quy đinh.̣ Trừ chi phí thuố c men... hai bác si ̃ đươ ̣c hưởng sáu chu ̣c phầ n trăm. Thúy
Tầ n chia đôi với Ngân Hà. Tấ t nhiên, không kể số tiề n biế u riêng của những người bê ̣nh và các
gia điǹ h hảo tâm. Các trường hơ ̣p châ ̣m kinh đế n sớm, từ mô ̣t tuầ n đế n mười ngày, Tầ n có thể hút
điề u hòa kinh nguyê ̣t. Những ca tuổ i thai lớn hơn, bà đề u phải go ̣i Ngân Hà. Nhấ t nhấ t Tầ n nghe
theo Hà, người đồ ng nghiê ̣p tuy kém nhiề u tuổ i, mà giỏi nghề hơn. Cả đời, Tầ n chưa từng cầ m dao
làm mô ̣t ca nhỏ. Nhờ hơ ̣p tác làm ăn, Tầ n thu nhâ ̣p cao hơn. Hàng ngày, bà tiế p xúc với giáo sư
Biǹ h ở bê ̣nh viê ̣n Va ̣n Xuân. Ông không khác gì Đức Chúa con. Tầ n mời phó giáo sư Bình đế n,
nhỡ ông Khang không đủ khả năng xử tri?́ Tai biế n này do miǹ h và Hà gây ra. Tầ n thâ ̣t sự lo lắ ng.
Dù mới từ Nhâ ̣t Bản về buổ i chiề u, Bùi Cường cũng vào phòng mổ thăm bê ̣nh nhân. Ông đã có kế
hoa ̣ch chỉ đa ̣o cán bô ̣, nhân viên bê ̣nh viê ̣n bỏ phiế u tiń nhiê ̣m và đề nghi ̣ cấ p trên chuẩ n y chức
phó giám đố c bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc cho bác si ̃ Ngô Thi ̣Ngân Hà. Ông nhắ c Khang:
- Bác Khang làm thâ ̣t tố t nhé! Bác mổ chiń h. Ngân Hà aide thôi.
Khi thành bu ̣ng bê ̣nh nhân đươ ̣c mở ra, máu thâm đen không nhiề u nhưng bám diń h hầ u khắ p các
quai ruô ̣t. Tử cung bé gái to hơn biǹ h thường. Không có tổ n thương nào khác, ngoài mô ̣t lỗ thủng
nham nhở ở mă ̣t trước của nó. Ngân Hà và Thuý Tầ n nhìn nhau, thầ m phu ̣c thầ y Khang. Cả hai hú
viá !
Khang mở rô ̣ng vế t thương, cắ t lo ̣c, lau sa ̣ch buồ ng tử cung. Vừa khâu ông vừa nói, cố t để Tầ n
biế t thêm:
- Tôi khâu kín lỗ thủng này, bằ ng chỉ liề n kim vicryl số 2/0. Nó là chỉ tự tiêu và kim xuyên không
gây sang chấ n.
***

Ho ̣a vô đơn chi.́ Và nó không chỉ đế n mô ̣t lầ n.

Không lâu sau vu ̣ tai biế n ấ y, ông Khang la ̣i phải đi cùng Ngân Hà đế n nhà mô ̣t bác si ̃ sản khoa ở
Hà Tây. Ông ta đã cắ t tử cung mô ̣t bê ̣nh nhân của Hà. Người bê ̣nh này chảy máu nă ̣ng sau phá thai
không chiń h xác. Thai phu ̣ không khám siêu âm, theo yêu cầ u của gia điǹ h, Ngân Hà na ̣o phá cái
thai ấ y ta ̣i nhà. Nửa đêm, bê ̣nh nhân đau bu ̣ng dữ dô ̣i và ngấ t xiủ ...
Người bác si ̃ sản khoa bắ t tay ông Khang:
- Em vừa mổ xong. Phải cắ t tử cung cấ p cứu thầ y a ̣. Tưởng ai, hóa ra chi nha ̣ ̀ mình làm. Bê ̣nh nhân
chắ c chắ n số ng đươc̣ . Có điề u ho ̣ còn trẻ, mới mô ̣t con mà đã bi ̣mấ t tử cung, nên người chồ ng và
cả gia điǹ h đề u bức xúc lắ m. Nhưng đã là bê ̣nh nhân của chi,̣ em sẽ có cách giải thích. Biên bản
phẫu thuâ ̣t em cũng chưa viế t. Nghề mình, thầ y còn la ̣ gì. Em sẽ viế t biên bản thâ ̣t hơ ̣p lý. Cuô ̣c
mổ là do bê ̣nh, không phải tai biế n của viê ̣c na ̣o phá thai, là yên chuyê ̣n ngay ấ y mà.
Phẫu thuâ ̣t viên mời cố nhân và Ngân Hà uố ng trà và ăn bánh ngo ̣t.
Ngân Hà đă ̣t lên mă ̣t bàn mô ̣t cái phong bi.̀ Người bác si ̃ trả la ̣i, miê ̣ng cười toác rô ̣ng:
- Chi ̣không phải làm thế . Thời chiế n tranh chố ng My,̃ thầ y Khang đã da ̣y tôi rấ t nhiề u. Thầ y còn
giữ tôi ở la ̣i chỗ ông thêm mô ̣t thời gian. Nế u không, tôi đã chế t vì bo ̣n liń h Nam Hàn... Cả đô ̣i
điề u tri ̣của tôi bi ̣chúng giế t rấ t dã man.
Theo vế t xe đổ của Ngân Hà, mô ̣t lầ n nữa người bác si ̃ này la ̣i na ̣o oan người bê ̣nh. Cái thai còn
nằ m ở ố ng dẫn trứng, chưa vào buồ ng tử cung. Như Ngân Hà, anh ta cũng không chẩ n đoán ra
bê ̣nh nhân chửa ngoài da ̣ con. Ông cho rằ ng người na ̣o phá trước đã để sót rau, nên vô ̣i vàng na ̣o
la ̣i và đã làm thủng. Máu chảy dữ dô ̣i. Sơ ̣ quá, anh ta vô ̣i mổ cắ t bỏ tử cung, mô ̣t cách làm an toàn
và dễ dàng nhấ t.
Trên đường trở về , Khang mới nói:
- Ngày ở Tây Nguyên, anh ấ y đế n chỗ anh bổ túc về phẫu thuâ ̣t bu ̣ng it́ ngày. Anh ta "sang số " sản
khoa từ khi trở về miề n Bắ c đấ y. Chắ c thấ y công viê ̣c sản phu ̣ dễ dàng hơn ngoa ̣i khoa chăng?
Không biế t tới khi nào nghề y không còn tai biế n? Làm thế nào để người bê ̣nh không phải chiụ
những tai hoa ̣, rủi ro? Mấ y câu hỏi đơn giản ấ y day dứt Khang từ khi ông vào nghề cho tới bây giờ
đầ u ba ̣c. Không phải chỉ các bê ̣nh viê ̣n nhỏ mới có những chuyê ̣n đau lòng ấ y. Dù ông biế t mấ y
chu ̣c năm qua, y ho ̣c Viê ̣t Nam đã có nhiề u thành tựu to lớn.
Mấ y năm làm viê ̣c ở Hà Nô ̣i, bác si ̃ Trầ n Lam Khương chưa để xảy ra mô ̣t tai biế n nhỏ nào. Đáng
tiế c, nàng đã bỏ nghề . Khang chơ ̣t day dứt buồ n. Cũng đã có đêm ở nhà mô ̣t miǹ h, nghi ̃ đế n nàng
đang lưu la ̣c ở chân trời xa, ông thấ y bức bố i, ân hâ ̣n rồ i chán nản... tưởng như miǹ h không còn
sức để làm viê ̣c nữa.
Bỗng cái xe "Ma tit"̣ đâm sầ m vào giải phân cách trên đường Nguyễn Traĩ !
Chiề u thứ sáu.

Ngân Hà rời bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc trong cái Camry màu đồ ng của nàng. Hà tự lái, để ôn luyê ̣n kỹ
năng và đi co ̣ rửa, do ̣n de ̣p nô ̣i thấ t. Cái “của để dành” không mấ y khi cha ̣y, sa ̣ch bóng, loang loáng
trong ánh nắ ng cuố i chiề u.
Khác hẳ n với công viê ̣c y ho ̣c, cẩ n tro ̣ng, tỉ mỉ và hế t sức khắ t khe, ăn uố ng Khang la ̣i thić h đa ̣m
ba ̣c, đơn giản. Ngân Hà không phải chế biế n các món này no ̣, sang tro ̣ng, cầ u kỳ. Cơm nấ u bằ ng
nồ i điê ̣n. Điã thiṭ gà luô ̣c và bát canh thâ ̣p cẩ m. Bế p núc, mô ̣t công viê ̣c không mấ y ưa thích của
nàng.
Thức ăn đã nguô ̣i la ̣nh cả.
Hà go ̣i nhiề u lầ n, điê ̣n thoa ̣i của Khang không có tín hiê ̣u. Laõ tắ t máy? Miǹ h không kèm sát, đã
đi nhăng nhit́ với con điế m nào chắ c? Hay laõ quên không sa ̣c pin; chứ đứng mổ cả ngày, sức đâu
đú đởn! Nghi ̃ thế , nhưng Ngân Hà vẫn chưa yên lòng. Không lẽ mình phải quay la ̣i bê ̣nh viê ̣n? Xe
cô ̣ giờ này quá đông, thường hay tắ c đường. Thôi, mă ̣c kê ̣!
Vì cái ý nghi ̃ tiế c xe miǹ h vừa rửa sa ̣ch bong, quay đi, trở la ̣i bu ̣i bâ ̣m phí của mà nàng nói thế ;
chứ mă ̣c kê ̣ là mă ̣c kê ̣ thế nào? Rồ i Ngân Hà vẫn cứ thắ c mắ c, vì sao laõ Khang chưa về ? Mò mẫm
gì maĩ ở những cái giường ngâ ̣p ngu ̣a, đă ̣c sê ̣t hơi thuố c, să ̣c su ̣a mùi cồ n, lô ̣n mửa mùi bê ̣nh nhân
hôi hám, mùi mủ thố i, mùi máu và mùi dich ̣ rỉ viêm tanh tưởi! Đã có nhiề u thông báo khoa ho ̣c
quố c tế và trong nước, do tác du ̣ng của nhiề u thế hê ̣ kháng sinh, vi khuẩ n trong các bê ̣nh viê ̣n đã
biế n di ̣ di truyề n. Khả năng gây bê ̣nh, sức đề kháng của chúng ngày mô ̣t cao, ma ̣nh, ghê gớm và
nguy hiể m hơn.
Ngày thường, mỗi người mỗi nhà, thì không nói làm gi.̀ Đi về thế nào mă ̣c lòng! Nhưng hôm nay,
bắ t đầ u nghỉ hai ngày cuố i tuầ n, đươ ̣c ở với nhau, la ̣i không biế t đường thu xế p, mau mau chóng
chóng mà về ? Mo ̣i ngày, nế u không có mổ , laõ rời bê ̣nh viê ̣n châ ̣m nhấ t mô ̣t giờ là cùng. Riêng tư
bâ ̣n mấ y, cũng không khi nào chiụ bỏ viê ̣c xem la ̣i bê ̣nh nhân lúc cuố i ngày. Không đươc̣ thêm xu
nào, mà ngày ngày đi sớm về muô ̣n; đêm hôm lăn lô ̣n, vấ t vả!
Ngân Hà số t ruô ̣t, lúc lúc la ̣i bấ m máy di đô ̣ng, để go ̣i ông và để xem giờ. Và như không tin cái
máy trong tay, nàng còn không quên luôn nhiǹ lên cái đồ ng hồ treo tường. Đã quá những hai tiế ng
rưỡi, ba tiế ng mấ t rồ i.
Biế t rõ Khang trên nhiề u mă ̣t của đời số ng, Ngân Hà vẫn thấ y ông rấ t la ̣. Rấ t tinh thông nghề
nghiê ̣p. Vâ ̣y mà đêm đêm vẫn say mê đo ̣c sách, cầ n mẫn làm viê ̣c. Từ khi đổ i mới, người ta đua
nhau du lich ̣ nước trong, nước ngoài. Laõ cứ ngồ i lỳ ở trong xó nhà. Người gì mà chắ t chiu thời
gian, như mô ̣t kẻ nghèo khó, dành du ̣m từng đồ ng xu nhỏ! Không lúc nào chiụ để đầ u óc thư thái,
thảnh thơi. Hai lầ n đươ ̣c mời đi Trung Quố c và Cô ̣ng hoà Pháp, dù đã có visa dán trong hô ̣ chiế u,
laõ vẫn bỏ. Lý do đơn giản, không có Ngân Hà đi cùng. Thì nói cho tiǹ h nghiã thế thôi. Ai bảo laõ
vu ̣ng? Ninh ̣ đầ m đấ y mà! Miǹ h cũng đã cảm đô ̣ng đế n ứa nước mắ t khi nghe laõ nói thế . Nhưng
rồ i miǹ h cũng biế t, chỉ vì mấ y người bê ̣nh đế n nhờ laõ mổ . Không giố ng như nhiề u nghề khác, laõ
bảo, thầ y thuố c làm viê ̣c cả đời cũng vẫn là ho ̣c, là nghiên cứu. Bê ̣nh nhân đế n, phải giúp đỡ ho ̣.
Thầ y thuố c làm viê ̣c từ trẻ đế n già, cũng còn nhiề u điề u cầ n suy nghi,̃ chưa ngô ̣ ra đươ ̣c. Thể xác
con người, nhỏ bé, mà thực sự là mô ̣t vũ tru ̣ bí ẩ n. Y ho ̣c đươ ̣c hiǹ h thành từ quá triǹ h khám xét
cơ thể con người, lâ ̣p la ̣i cân bằ ng và điề u tri ̣ những quá trình biế n đổ i xấ u hay hư hỏng của nó;

bởi nhiề u tác nhân ở môi trường số ng. Lý thuyế t chỉ xuấ t hiê ̣n khi con người đã có chữ viế t. Mô ̣t
thời gian dài, lý thuyế t ấ y cũng rấ t giản đơn, sơ lươ ̣c, chỉ là viê ̣c nhiǹ nhâ ̣n những thay đổ i trên cơ
thể người bê ̣nh; cho đế n khi người ta biế t làm thực nghiê ̣m, và ngoài các phương pháp vo ̣ng, văn,
vấ n, thiế t, còn có nhiề u loa ̣i máy móc... Những tri thức cũng như kinh nghiê ̣m lâm sàng đươ ̣c tić h
lũy, ngày mô ̣t phong phú. Công lao của rấ t nhiề u thế hê ̣ thầ y thuố c. Lâu lâu, mới la ̣i có những sáng
ta ̣o, phát hiê ̣n, xứng đáng go ̣i là thành tựu. Laõ dẫn chứng sau gầ n hai nghìn năm, ngày Hippocrates
qua đời, năm 1628 mới có công trình của bác si ̃ William Havey, người Anh, về giải phẫu và sinh
lý quả tim cùng hê ̣ thố ng ma ̣ch máu người. Cũng từ đó mới có lý thuyế t về vòng đa ̣i và tiể u tuầ n
hoàn. Cấ u trúc vi tuầ n hoàn và cơ chế vâ ̣n đô ̣ng của nó, laõ bảo, người ta tim ̀ ra rấ t muô ̣n về sau.
Phát hiê ̣n này đươ ̣c nhâ ̣n giải Noben.
Nghi ̃ cho cùng, hiể u biế t sâu rô ̣ng như laõ Khang thế , chẳ ng để làm gì. Mình chỉ cầ n thực tế lâm
sàng, mổ xẻ, điề u tri ̣an toàn và thu nhâ ̣p cao là đươ ̣c.
Viê ̣c kèm că ̣p cho miǹ h mổ xẻ, laõ quá riế t róng và tâ ̣n du ̣ng thời gian. Gă ̣p nhau cuố i tuầ n, miǹ h
thì muố n quên hế t công viê ̣c; để nghỉ ngơi với nhau cho thoải mái, nhưng khi nào laõ cũng nhắ c
la ̣i că ̣n kẽ các chi tiế t của từng cuô ̣c phẫu thuâ ̣t. Hôm qua, đoa ̣n cuố i trong câu chuyê ̣n về sáng ta ̣o
khoa ho ̣c, laõ có mô ̣t từ la ̣ lẫm, khó nhớ, khó hiể u. Lát nữa, miǹ h phải hỏi la ̣i.
Đầ u óc mình mở mang ra nhiề u, từ ngày có laõ . Nhưng, sức đâu mà đua với giải! Laõ khám xét,
chẩ n đoán bê ̣nh chiń h xác và nhanh chóng mô ̣t cách kỳ la ̣. Ca thủng tử cung, Khang không kiên
trì thuyế t phu ̣c, để miǹ h nghe theo phó giáo sư Biǹ h, thì hôm nay không biế t ngồ i ở nhà đá nào
rồ i... Khang mổ khi nào cũng dễ dàng và an toàn ngay cả với những phẫu thuâ ̣t lớn, những căn
bê ̣nh nă ̣ng. Không thiế u người có ho ̣c hàm, ho ̣c vi ̣cao mắ c phải những lỗi lầ m ghê gớm. Bí quyế t
của laõ là gì và ở đâu?
Với cương vi ̣ trưởng khoa, lẽ ra thu nhâ ̣p của Khang phải cao. Laõ đã là lañ h đa ̣o la ̣i tinh thông
nghề nghiê ̣p. Người ta có câu: "Nhấ t nghê ̣ tinh nhấ t thân vinh" cơ mà? Đằ ng này, tài năng là để
phu ̣c vu ̣ người bê ̣nh! Luâ ̣n điể m ấ y să ̣c mùi chiń h tri,̣ khô cứng và rỗng tuế ch. Nhiề u cán bô ̣ chức
quyề n tay phải giơ cao, ho ̣c tâ ̣p tư tưởng đa ̣o đức Hồ Chí Minh "Cầ n Kiê ̣m Liêm Chiń h...". Nhưng
tay trái ho ̣ vơ vét khủng khiế p đấ y chứ! Quan chức người nào cũng có rấ t nhiề u "cánh tay trái".
Đó là vơ ̣, là con, là anh, là em... những kẻ thân tiń . Ngoài viê ̣c uố n nắ n, nhắ c nhở nhân viên, về
chuyên môn, laõ Khang không nói về cái xấ u của mô ̣t ai cả. Laõ bảo, nhà thơ Tagore có câu: "Bàn
tay phải của Chúa thì tuyê ̣t vời. Nhưng bàn tay trái thì kinh khủng!" Laõ hiể u biế t văn chương sâu
rô ̣ng. Lão ca tu ̣ng thi hào người Ấn Đô ̣ ấ y như thầ n thánh, mà ông nghi ̃ về Chúa Cứu thế như vâ ̣y.
Cái đầ u laõ Khang chứa đươ ̣c nhiề u thứ đế n thế ? Nhưng có cái quan tro ̣ng nhấ t, laõ la ̣i không rành.
Ấy là những cách thức, phương pháp và thủ đoa ̣n kiế m tiề n. Viê ̣c đó, laõ đúng là mô ̣t kẻ khờ da ̣i.
Có lầ n trong nhâ ̣t ký, laõ viế t ra cái ý nghi ̃ về mô ̣t bác si ̃ giầ u có: "Làm khó dễ những người đau
ố m, thương tâ ̣t... Thử hỏi nhân tính của ông ta ở đâu!" Miǹ h thấ y laõ đã nă ̣ng lời. Tuy chỉ viế t ở
trên mă ̣t giấ y, ở nhâ ̣t ký, không để ai hay biế t cũng là hơi quá. Có thầ y thuố c nào dám cầ m của
người bê ̣nh mô ̣t số tiề n lớn bao giờ? Bồ i dưỡng của ho ̣ cho thầ y thuố c, thường chỉ nhỏ mo ̣n. Quá
ư nhỏ mo ̣n! Thò tay lấ y của dân hàng chu ̣c, hàng mấ y trăm triê ̣u, hàng tỷ, nhiề u tỷ, là những người
làm cái nghề khác kia. Laõ Khang không biế t cơ chế xã hô ̣i ta ̣o điề u kiê ̣n, khiế n nhiề u người trở
thành "phú gia đich ̣ quố c". Không làm tới, thì ho ̣ là mô ̣t lũ ngu cả ư?

Ngân Hà thấ y bực miǹ h. Người ta phấ n đấ u để giầ u sang, vinh thân phì gia; chứ như laõ Khang
thì tâ ̣n tu ̣y đêm ngày như thế cho mê ̣t!
Laõ chỉ coi tro ̣ng công viê ̣c y khoa, mà không khéo ăn khéo ở với lañ h đa ̣o. Laõ cũng coi những
tài năng văn nghê ̣, là rấ t ít giá tri trong
̣ phẩ m chấ t của mô ̣t thầ y thuố c. Mấ y lầ n nói toa ̣c móng heo,
chẳ ng nể nang gì miǹ h, dù laõ biế t miǹ h coi ca nha ̣c là nhấ t.
Trầ n Tử Khang đúng là mô ̣t kẻ nghiê ̣n ngâ ̣p sách vở. Nhà chẳ ng có gi.̀ Chỉ thấ y sách. Đầ y cả mô ̣t
gian nhà sách. Sách y ho ̣c nhiề u, đã hẳ n. Sách văn chương kim cổ Đông Tây, cũng lắ m. Nế u chỉ
có tiể u thuyế t và thơ, thì bảo laõ đo ̣c giải tri,́ để xả hơi trong tiǹ h tra ̣ng căng thẳ ng, mê ̣t mỏi, do
những ca mổ mang la ̣i. Có lầ n nói về sách, khi vắ ng mă ̣t laõ , Bùi Cường, Lê Trinh ̣ và Lã Hồ ng
Quân cười trước mă ̣t các y tá hô ̣ lý trong khoa, ông ấ y chỉ là mô ̣t con mo ̣t to thôi. Mo ̣t sách. Lão
Khang không nói, nhưng miǹ h đế n nhà mới biế t laõ cũng đã từng tìm hiể u bản chấ t của âm nha ̣c,
qua giáo trình giảng da ̣y của Nha ̣c Viê ̣n Hà Nô ̣i. Miǹ h không thić h nha ̣c giao hưởng, nhưng thi
thoảng laõ vẫn đế n Nhà Hát Lớn mô ̣t miǹ h.
Nhiề u người theo đuôi Cường và Quân, chê Khang chỉ đươ ̣c cái lý thuyế t, là ha ̣ng bác si ̃ "sách vở,
giáo điề u"... Thấ y laõ mổ tố t la ̣i tă ̣c lưỡi, thì bấ t quá cũng chỉ là mô ̣t anh thơ ̣, thơ ̣ mổ , tương tự
cánh thơ ̣ mô ̣c, thơ ̣ nề , thơ ̣ cơ khí hay thơ ̣ sơn tràng. Bo ̣n ho ̣ đúng là cái ha ̣ng ma tit,̣ mô ̣t lũ quay
quắ t; những cái lưỡi dài không xương....
Thiên ha ̣ nhìn người bê ̣nh, là nhìn vào mức số ng, nhiǹ vào thu nhâ ̣p, nhiǹ vào túi tiề n, cũng nhìn
vào thái đô ̣ ứng xử của ho ̣ và những người đi theo. Laõ Khang la ̣i chỉ nhiǹ ho ̣, với
những thương tổ n bê ̣nh lý, những đau đớn, những nguy cơ... và những lo lắ ng muô ̣n phiề n!
Người đâu đầ n thố i!
Khám chữa bê ̣nh là mô ̣t nghề . Vâ ̣y mà laõ Khang không bằ ng lòng chuyê ̣n tiń h toán "làm ăn" với
bê ̣nh nhân của đồ ng nghiê ̣p miǹ h? Khám và cho đơn, với bấ t kỳ ai, laõ đề u không lấ y tiề n công.
La ̣ quá!
Coi tro ̣ng lương tâm, giữ giǹ nhân cách... vì thế laõ không có tiề n. Laõ không thể thỏa mañ đế n cả
những ham muố n nhỏ nhoi nhấ t của miǹ h. Laõ thâ ̣t sự là mô ̣t con người khắ c ki,̉ cả với chiń h laõ .
Laõ ta say mê công viê ̣c, không nghi ̃ đế n vấ n đề quan tro ̣ng bâ ̣c nhấ t, thiế t thực cho cuô ̣c số ng của
chính bản thân. Laõ am hiể u triế t ho ̣c mà không biế t vâ ̣n du ̣ng: "Vâ ̣t chấ t có trước..., vâ ̣t chấ t quyế t
đinh..."
̣ Hoá ra, laõ không thông minh. Đúng là mô ̣t người gàn dở! Sắ p về hưu, có ít tiề n thì đã vét
hế t để mua ô tô. Cái "Ma tit"̣ ha ̣ng bét. Bác si ̃ trưởng khoa mổ máy giỏi giang, đi cái xe mèng như
thế mà không xấ u hổ ! Bảo cố t để tránh tai na ̣n giao thông. Nghe thì thấ y có lý. Bác si ̃ và y tá của
bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc đã có chu ̣c người vỡ so ̣, vì đu ̣ng đô ̣ xe máy trên đường phố Hà Nô ̣i.
Khi về hưu, lương của lão tằ n tiê ̣n chỉ đủ số ng đa ̣m ba ̣c. Nhưng con người đâu chỉ có mô ̣t miǹ h.
Laõ còn me ̣ già. Chắ c không khách khứa, giỗ tế t, đi la ̣i, chơi bời với ba ̣n bè ho ̣ hàng ở thành phố
và quê hương? Mấ y lầ n mình nói đế n chuyê ̣n đăng ký giá thú, laõ im. Cũng may. Lấ y chồ ng là
phải gánh vác... Mà nghi ̃ quẩ n thế thôi, chứ miǹ h sơ ̣ gì? Của mình, miǹ h không chi thì ai cướp
đươ ̣c?

Ngân Hà ngồ i xuố ng cái ghế tựa ở phiá đầ u bàn ăn. Nàng tỳ hai cẳ ng tay vào bâ ̣u cửa sổ nhiǹ ra.
Đêm tố i từ trời cao đã u ̣p xuố ng thành phố . Những ngo ̣n đèn đường đã bâ ̣t sáng. Cái sân ga ̣ch nhỏ
của khu chung cư và con đường trước mă ̣t đề u vắ ng người qua la ̣i. Giờ này, mo ̣i khi thì đã no nê
và đươ ̣c nằ m với nhau lâu rồ i. Vẫn chưa thấ y cái "Ma tit"̣ chiụ bò về cho!
***
Đã ăn hế t bát cơm thứ nhấ t, Ngân Hà mới hỏi:
- Có chuyê ̣n gì mà anh về muô ̣n?
- Anh mổ cấ p cứu. - Khang ra chiề u mê ̣t mỏi. Khi Ngân Hà ra mở cửa ông đã xin lỗi, nhưng không
nói lý do vì sao để nàng phải đơ ̣i.
- Lúc em ra lấ y ô tô, khoa miǹ h vẫn yên tiñ h. Có thấ y bê ̣nh nhân nào vào cấ p cứu đâu?
- Bê ̣nh nhân mổ cũ.
- Tai biế n sau mổ à? Bê ̣nh nhân nào thế ?
- Cháu Hoàng. - Thấ y Ngân Hà nhiǹ miǹ h tỏ vẻ không biế t, Khang nói tiế p: - Bê ̣nh nhân mổ cắ t
ruô ̣t thừa, cách đây đã bố n ngày rồ i.
Ngân Hà â ̣m ừ. Ông Khang nói thêm:
- Bê ̣nh nhi của giáo sư Nguyễn Đức Tấ n. Bố me ̣ cháu quen giáo sư. Ho ̣ nhờ ông mổ từ chiề u thứ
ba. Đã mấ y buổ i giao ban kiṕ trực đề u báo cáo về tình tra ̣ng cháu Hoàng. Em không nghe?
- Tắ c ruô ̣t diń h à?
- Không! Đứt niê ̣u quản.
- Kinh khủng thế ! Mổ ruô ̣t thừa mà giáo sư cắ t đứt niê ̣u quản?
- Mổ xẻ, chuyê ̣n gì mà không có thể !
- Nhưng giáo sư Tấ n mổ cơ mà?
- Ừ, giáo sư Tấ n.
- Thế anh xử trí thế nào? Sao không mời thầ y đế n, để thầ y mổ la ̣i bê ̣nh nhân của miǹ h? Anh cứ
ôm rơm ră ̣m bu ̣ng!
- Anh có go ̣i cho giáo sư. Nhưng mời ông mổ la ̣i, thì hóa ra anh làm khó ông ấ y ư? Em biế t rồ i,
bê ̣nh lý cũng như thương tić h hê ̣ tiế t niê ̣u, không phải chuyên ngành của ông. Chắ c em nhớ gầ n
đây ông Tấ n đưa mô ̣t ca u xơ tử cung vào khoa ta? Giáo sư trực tiế p mổ . Thời gian đã lâu gấ p hai
lầ n các em, la ̣i còn rấ t luô ̣m thuô ̣m nữa. Cắ t tử cung với chúng ta là mô ̣t phẫu thuâ ̣t thông thường,
nhưng không phải chuyên khoa của thầ y. Mổ cắ t da ̣ dày, cắ t đa ̣i tràng... quả là ông Tấ n làm đe ̣p
khó ai bì kip.̣
Khang không phải ho ̣c trò giáo sư Tấ n. Trước mo ̣i người, có lúc ông cũng go ̣i “thầ y” như các bác
si ̃ khác trong khoa, là để tỏ lòng kiń h tro ̣ng.

- Trong cuô ̣c mổ cắ t tử cung hôm ấ y, em cũng có mă ̣t. - Ngâ ̣p ngừng, rồ i Hà mới vừa cười vừa nói
tiế p: - Thầ y nói tu ̣c hơn cả đàn bà nhà quê!
Chuyê ̣n cũ, cách những hai ba tháng rồ i. Hà vẫn phải bỏ bát đũa xuố ng bàn. Để cười.
Hôm ấ y, Khang cũng vào phòng mổ , để xem giáo sư Tấ n "đá bóng ở sân người khác" thế nào? Ai
có mă ̣t trong phòng mổ đề u rấ t ngươ ̣ng và cũng hế t sức nga ̣c nhiên. Đang lúc thầ y gă ̣p khó khăn,
nữ bác si ̃ gây mê hỏi: “Thưa thầ y, mổ lâu thế , có cầ n truyề n máu không a ̣!” Ông Tấ n vẫn lúi húi
thấ m máu... đố t điê ̣n, rồ i la ̣i khâu khâu, buô ̣c buô ̣c... Vì cuô ̣c mổ không thuâ ̣n chèo mát mái, nên
sau câu hỏi nhỏ của người gây mê, phòng mổ la ̣i chìm vào im phắ c, căng thẳ ng. Không ngẩ ng đầ u
lên, ông nói, gio ̣ng âm vang cả phòng: “Truyề n gi?̀ Truyề n cái máu l..." Ngừng giây lát, mo ̣i người
chưa hế t ngỡ ngàng và ngươ ̣ng, ông nói tiế p: "Cô có truyề n máu l... của cô, thì cứ lấ y ra mà truyề n!”
Trời ơi! Người nữ bác si ̃ vừa hỏi ý kiế n thầ y, miê ̣ng cười mà mă ̣t thì ngươ ̣ng chín nhừ.
Đứng sau giáo sư, Quân ghé mắ t nhiǹ qua rồ i bỏ ra ngay. Dù đang rố i tinh rố i mù, xử trí maĩ máu
chưa hế t chảy, giáo sư Tấ n vẫn biế t. Ông quát:
- Thằ ng Quân!
- Da ̣! Thầ y bảo gì em? - Quân giâ ̣t miǹ h đánh thót..
- Bảo, bảo cái máu l...! Đéo biế t mổ mà không chiụ aide. Vào aide mà ho ̣c cũng lười! Chỉ đứng
nhìn không thôi, mày cũng không muố n nữa à?
Quân rón rén quay la ̣i, im thít và ông đứng áp vào sau lưng thầ y.
Ngân Hà la ̣i hỏi:
- Thằng bé bảy tuổ i. Tai biế n như thế , nă ̣ng lắ m phải không?
- Cháu Hoàng rấ t yế u. - Khang gâ ̣t đầ u xác nhâ ̣n.
- Liê ̣u nó có chế t mấ t không? Niê ̣u quản đứt ở đoa ̣n nào?
- Đứt ngay phiá trên chỗ nó vắ t qua đô ̣ng ma ̣ch châ ̣u. Nước tiể u tràn đầ y ổ bu ̣ng. Bê ̣nh nhân nhiễm
trùng nhiễm đô ̣c nă ̣ng.
- Anh xử trí thế nào?
- Hút hế t nước tiể u, rửa sa ̣ch ổ bu ̣ng, khâu nố i la ̣i niê ̣u quản. Hy vo ̣ng là cháu số ng đươ ̣c. May quá,
anh có mô ̣t cái sông đúp bờ lê gi (sonde doublé J) cỡ nhỏ, vừa với kić h thước niê ̣u quản của thằ ng
bé.
- Anh có bảo bố me ̣ đứa bé trả tiề n cái sông ấ y không đấ y?
- Cho nó thôi. Thằ ng bé đã khổ quá rồ i! - Khang bỏ bát đũa.
- Đã không có la ̣i cứ ném tiề n qua cửa sổ ! Nố i la ̣i cái niê ̣u quản của mô ̣t đứa trẻ là viê ̣c khó khăn.
Sao anh không đưa nó ra ngoài? Đưa niê ̣u quản ra ngoài da, em thấ y đã nhanh, dễ thực hiê ̣n la ̣i an
toàn. Mà cũng đỡ nho ̣c cái thân miǹ h.

- Anh cũng biế t thế . Nhưng khâu nố i ngay là hơn. Miǹ h vấ t vả thêm mô ̣t lúc. Tránh cho thằ ng bé
phải mổ tiế p lầ n nữa. Vả la ̣i, phẫu thuâ ̣t đưa niê ̣u quản ra ngoài da, như em nói, chăm sóc vấ t vả
lắ m. Cháu yế u quá! Chắ c nó không chiụ nổ i đế n cuô ̣c mổ sau.
- Lúc nào anh cũng chỉ tự làm khổ miǹ h. Người ta ỉa ra, còn miǹ h thì că ̣m cu ̣i hót do ̣n!
Mô ̣t lúc sau, Hà la ̣i hỏi:
- Chỉ viêm ruô ̣t thừa, vì sao thầ y la ̣i cắ t đứt cái niê ̣u quản thế nhỉ?
- Vì sao giáo sư Tấ n cắ t đứt niê ̣u quản của cháu bé ư? Anh chiu.̣ Hỏi thế , có thể chính ông Tấ n
cũng không biế t trả lời em thế nào!
- Thì thầ y chửi tu ̣c.
- ...
- Anh mổ , chỉ nố i la ̣i cái niê ̣u quản thôi, mà mấ t những mấ y giờ đồ ng hồ ?
- Mổ thì không lâu. Nhưng mổ xong, cháu bé có tự thở la ̣i đươ ̣c đâu! Chuẩ n bi ̣ trước mổ và hồ i
sức sau mổ trẻ em, mấ t nhiề u thời gian. La ̣i thêm chuyê ̣n phải tiế p và giải thić h cho bố me ̣ nó.
Cũng phải phòng xa, tránh viê ̣c gia đình ho ̣ có thể gây chuyê ̣n không vui với giáo sư Tấ n nữa chứ.
Anh cũng cầ n nói với mấ y câ ̣u vào phu ̣ cho miǹ h, mổ ruô ̣t thừa, không đươ ̣c phép chỉ biế t có mỗi
cái ruô ̣t thừa. Vấ n đề của phẫu thuâ ̣t hiê ̣n đa ̣i, không phải là mổ cái gi,̀ mà là mổ như thế nào? Phải
mổ tố t các phẫu thuâ ̣t cổ điể n, làm nề n tảng để rồ i ho ̣c mổ nô ̣i soi. Mổ cách gì thì mổ , nhấ t thiế t
không đươ ̣c để xảy ra tai biế n.
Mê ̣t mỏi, vẻ mă ̣t Khang không vui.
- Có lầ n anh bảo với em, tổ chức y tế thế giới thố ng kê tuổ i tho ̣ trung bình của bác si ̃ thấ p hơn
nhiề u nghề khác?
- Đúng thế . Vì thầ y thuố c phải làm viê ̣c nhiề u giờ trong ngày. Bấ t kỳ lúc nào. Tiǹ h tra ̣ng ấ y liên
tu ̣c suố t cả đời người. Ho ̣ la ̣i thường xuyên tiế p xúc với nguồ n lây nhiễm đô ̣c ha ̣i...
Giây lát, Ngân Hà trách:
- Anh chỉ lo cho thiên ha ̣ thôi. Không thấ y nhắ c nhở, quan tâm đế n người nhà mình gì cả! Mổ cắ t
tử cung như viê ̣c của em, dễ đứt niê ̣u quản nhấ t đấ y.
- Đã biế t thế thì em không mắ c đâu. Ví như vào chơ ̣, ai không nhớ có kẻ cắ p, mới có thể bi no
̣ ́ móc
túi.
- Còn mô ̣t vài phẫu thuâ ̣t nữa, em thấ y mình cầ n phải biế t làm.
- Gì vâ ̣y?
- Phẫu thuâ ̣t khâu vá phu ̣c hồ i màng trinh. Và các phẫu thuâ ̣t ta ̣o hình tầ ng sinh môn, ta ̣o hiǹ h âm
hô ̣ âm đa ̣o.
Khang nhiǹ Ngân Hà, nga ̣c nhiên. Ông hơi cau mày:

- Thâ ̣t sự cầ n không?

- Cầ n chứ! Bây giờ là thời đa ̣i intenet. Phim ảnh khỏa thân, và những hoa ̣t đô ̣ng khiêu dâm tràn
đầ y. Lũ trẻ yêu đương, phá trinh rấ t sớm. Ho ̣c sinh lớp 8, lớp 9 đã yêu. Nhiề u hơn là bo ̣n trung ho ̣c
phổ thông. Mỗi tháng có đứa mua đế n cả chu ̣c lầ n thuố c tránh thai khẩ n cấ p... Nhưng khi lớn lấ y
chồ ng, chúng la ̣i muố n... còn trinh!
Còn nữa. Những phu ̣ nữ to mông rô ̣ng háng... mới chửa đẻ mô ̣t lầ n đã mấ t sức hấ p dẫn. Tình tra ̣ng
̣ bi chồ
chi em ̣ ng, bi ngươ
̣ ̀ i tình chán sớm, bỏ rơi, ly thân khá nhiề u. Mổ chỉnh hình âm đa ̣o cũng là
mô ̣t viê ̣c làm có ý nghiã .
- Đã lâu lắ m rồ i, anh có giúp cho mấ y cháu nhỏ bi ̣hiế p dâm! Bố me ̣ chúng yêu cầ u.
- Thế ... anh da ̣y em chứ?
- Đó là mô ̣t phẫu thuâ ̣t không khó. Chỉ cầ n khéo tay, thao tác nhe ̣ nhàng. Hình như bây giờ không
mấ y người quan tâm đế n chữ trinh nữa thì phải? Còn mổ chin̉ h hình tầ ng sinh môn và âm đa ̣o,
cũng chỉ là mô ̣t phẫu thuâ ̣t tế nhi,̣ làm theo yêu cầ u. Mà cái chứng âm hô ̣ âm đa ̣o rô ̣ng, thuố c nam
cũng có cách chữa.
- Anh cứ hướng dẫn, em tiế p thu nhanh thôi mà.
- Nhưng để làm gi?̀
- Để biế t. Không lẽ tha ̣c si ̃ mà em không làm đươ ̣c tro ̣n ve ̣n các loa ̣i phẫu thuâ ̣t chuyên ngành của
mình?
Cô dâu còn hay đã mấ t trinh, đươ ̣c trân tro ̣ng hay bi coi ̣ thường là vấ n đề danh dự và phẩ m giá của
cả mô ̣t đời người. Hà đã bí mâ ̣t ta ̣o hiǹ h cho ho ̣, những cô gái mấ t trinh trước ngày cưới và mấ y
đứa bán trinh nhiề u lầ n. Nàng chưa thực sự vừa lòng, với kế t quả phẫu thuâ ̣t của miǹ h. Ngân Hà
thấ y những cái màng trinh miǹ h phu ̣c hồ i chưa đa ̣t, trông còn rúm ró, xấ u, chưa "gin". Nàng muố n
bác si ̃ Khang hướng dẫn thêm, để hoàn thiê ̣n kỹ thuâ ̣t. Phải ta ̣o hiǹ h la ̣i sao cho cái màng trinh y
hê ̣t nguyên thủy, như nó vố n có thì nhìn mới thích. Có mấ y đứa tiế t lô ̣, tuy đã chuyể n vùng hoa ̣t
đô ̣ng mà khi ấ y vẫn rấ t run, sơ ̣ thằ ng đa ̣i gia cáo già nào đó mua "hàng" xem trước, phát hiê ̣n đươ ̣c
cái màng trinh rởm. Còn phẫu thuâ ̣t làm he ̣p âm hô ̣, âm đa ̣o cho các me ̣ lứa tuổ i sồ n sồ n giàu có,
cũng đáng công lắ m. Ho ̣ muố n làm đe ̣p lòng đức ông chồ ng và bồ bich. ̣ Mổ mới có giá, chứ lá lẩ u
thuố c Nam thì rẻ bèo!
Mỗi ca là cả mô ̣t khoản lớn đấ y, ông trưởng khoa ngố c nghế ch a ̣!

Kỳ 18
Khang từ chố i cuô ̣c chiêu đaĩ kiṕ mổ của gia đình người bê ̣nh ở mô ̣t nhà hàng sang tro ̣ng ngoài
phố . Ông ăn trưa qua quýt trong căng tin bê ̣nh viê ̣n, mong về nhanh để nghỉ trưa ít phút.
Ông phải đứng mổ từ sau buổ i giao ban sáng đế n quá kẻng báo giờ nghỉ trưa. Đây là mô ̣t cuô ̣c mổ
đă ̣c biê ̣t: cắ t bỏ thuỳ gan trái, cắ t rời ố ng mâ ̣t chính để lấ y sỏi và khâu nố i nó với ruô ̣t non.
Từ hành lang nố i giữa các khoa, Khang thấ y cửa phòng miǹ h cánh khép, cánh mở. Vì sao bây giờ
người hô ̣ lý vẫn đang lau do ̣n; hay cô ta làm xong, quên không đóng cửa? Nắ ng đầ u hè oi ả, rấ t
khó chiu.̣ Ông mong không có ai trong phòng.
Ông hỏi, trước khi đẩ y mô ̣t trong hai cánh cửa còn đang khép hờ:
- Cô Bẩ y do ̣n phòng muô ̣n, phải không?
Không thấ y người hô ̣ lý trả lời. Nhưng có mô ̣t phu ̣ nữ trẻ, mảnh mai, xinh đe ̣p đang ngồ i trên ghế .
Cô có mái tóc dày, đen nhánh và rấ t mươ ̣t că ̣p go ̣n sau gáy. Mái tóc mây tôn thêm làn da trắ ng,
miṇ màng. Că ̣p mắ t huyề n và đôi môi hình tim thân thuô ̣c. Thâ ̣t nga ̣c nhiên. Trầ n Lam Khương
hiê ̣n ra trước mắ t, như lâu nay thi thoảng nàng vẫn về với ông trong những giấ c mơ.
- Chào anh! - Khách đứng lên.
Ông sững sờ, lát sau mới nói đươ ̣c:
- Em về bao giờ? Và đế n đây khi nào? - Ông muố n nhào đế n, ôm ngay lấ y Lam Khương mà hôn
đắ m say như mỗi lầ n gă ̣p nhau trước kia. Nhưng Khang ngâ ̣p ngừng, sơ ̣ nàng từ chố i, đành ngồ i
xuố ng ghế .
- Em về đươ ̣c mấ y ngày rồ i.
Ông muố n hỏi Lam Khương nhiề u lắ m, nhưng không biế t nói với nàng những gì và nói thế nào.
Lòng ông rố i như tơ vò.
- Em đế n, gă ̣p lúc chi ̣hô ̣ lý đang lau do ̣n. Chi ̣ấ y bảo ngồ i chờ anh. - Gio ̣ng Lam Khương rấ t vui,
mà đôi mắ t thì đăm đăm buồ n: - Mấ y năm nay anh có khoẻ không?
- Lâu quá rồ i ta không gă ̣p nhau.
- Vâng! - Nhâ ̣n ra bác si ̃ Khang muố n nói tiế p điề u gi,̀ nàng vô ̣i hỏi: - Bà thế nào anh?
- Bà đã qua tuổ i thươ ̣ng tho ̣, nhưng may là sức khoẻ vẫn còn đươ ̣c như ngày em ở Hà Nô ̣i. Ông bà
nhà có khỏe không?
- Bố me ̣ em sáng sáng vẫn chăm đi bô ̣ thể du ̣c. Cu ̣ ông còn tâ ̣p thêm thái cực quyề n. Các cu ̣ chiụ
khó rèn luyê ̣n thân thể lắ m. - Nàng biế t, cách đây mấ y tháng Khang có về thăm bố me ̣ miǹ h.
- Ngày ấ y em chuyể n chỗ ở và máy điê ̣n thoa ̣i thì không liên la ̣c đươ ̣c. Anh về nhà ta các cu ̣ nói
em đã đi rồ i. Anh có lỗi lớn với em và cũng tê ̣ với ông bà quá!
- Khi ấ y em đang thử viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n tin̉ h.

- Thế ư? Giám đố c ở đó là bác si ̃ Đinh Mañ Đô ̣? - Bây giờ Khang mới biế t, ông bà Giáo không
muố n Khang gă ̣p la ̣i Lam Khương!
- Vâng. Da ̣o đó các cu ̣ rấ t buồ n phiề n về em.
- Năm sau, Đô ̣ phải ra tòa, rồ i nhâ ̣n án tù tám năm, về tô ̣i tham nhũng và hố i lô ̣. Anh thấ y báo chí
đưa tin.
- Chuyê ̣n tòa xử ông ta, em không rõ. Sau hai tháng thử tay nghề , thấ y khả năng không xin đươ ̣c
viê ̣c, nên em đi ngay. Em thấ y ông ta là người thâ ̣t sự ghê tởm. Anh chẳ ng nên nghe những chuyê ̣n
ấ y làm gì.
- Anh thành thâ ̣t xin lỗi em, về tấ t cả! - Gio ̣ng Khang ân hâ ̣n, ngâ ̣m ngùi. - Ông hiể u viê ̣c xin viê ̣c
ấ y đã làm khổ nàng.
- Em muố n nhờ anh mô ̣t viê ̣c. - Mô ̣t lầ n nữa, nàng la ̣i chuyể n hướng câu chuyê ̣n: - Anh giúp em
nhé?
- Nhấ t đinh
̣ rồ i.
- Bố em bí tiể u. Chính xác hơn, ông đi tiể u khó và mỗi đêm phải dâ ̣y những ba bố n lầ n. Mỗi lầ n
đề u mấ t thời gian khá lâu. Ông bi ̣ viêm hoă ̣c u xơ tuyế n tiề n liê ̣t hay chỉ rố i loa ̣n cơ tròn? Em
không chẩn đoán xác đinh ̣ đươ ̣c. Cu ̣ nhấ t đinh
̣ từ chố i đế n bê ̣nh viê ̣n tin̉ h. Cu ̣ cũng không chiụ đi
cùng em lên đây nhờ anh.
- Hôm nay đã là thứ năm. Thứ bảy và chủ nhâ ̣t này anh sẽ về thăm ông bà.
Cả hai cùng im lă ̣ng hồ i lâu.
- Vâng, em cảm ơn anh! Thứ bảy anh về nhé. Em đơ ̣i. Hình như anh mê ̣t? - Nàng ha ̣ gio ̣ng. Khương
đươ ̣c bố me ̣ cho hay Khang về mấ y lầ n, nhưng cả nhà không ai cho ông điạ chỉ của mình.
- Đầ u mùa hè, khí hâ ̣u nước ta oi bức. Em ở Bắ c Âu mới về nên chưa thić h nghi đấ y thôi.
Khang muố n nói không có chuyê ̣n gì để Khương phải lo nga ̣i về sức khỏe của miǹ h.
- Có lẽ em về nhà ngay bây giờ để anh nghỉ, cũng sắ p tới giờ làm viê ̣c chiề u rồ i. Anh vẫn dùng số
máy điê ̣n thoa ̣i cũ chứ? Hôm qua và cả sáng nay, em go ̣i anh nhiề u lầ n không đươ ̣c.
- Khi giao ban và đi mổ anh tắ t máy di đô ̣ng.
Lam Khương đứng lên. Thay vì lời chào ta ̣m biê ̣t, nàng bước tới trước mă ̣t ông. Ông thấ y nước
mắ t nàng dâng đầ y hai mí. Nàng ôm lấ y đầ u ông, ấ p nhanh vào lòng mình, nghe ̣n ngào:
- Anh!
- Em bảo gi?̀
- Anh lấ y vơ ̣ đi chứ!
- Em đừng sang bên kia nữa nhé! - Ngươ ̣ng ngùng, ông cũng thầ m thi ̃ và cảm nhâ ̣n đầ y đủ hơi ấ m
của thân thể nàng đang tỏa lan sang khắ p người miǹ h.

Kẻ đứng, người ngồ i đề u xúc đô ̣ng. Nàng vẫn ôm go ̣n đầ u ông trong ngực miǹ h. Ông nghe rõ trái
tim nàng đâ ̣p gấ p. Lam Khương cúi xuố ng hôn lên đin̉ h đầ u ông. Tóc anh đã ba ̣c, la ̣i thưa đi nhiề u
quá! Em đã từng tự hào về bô ̣ óc này và dù phải chiụ đau khổ vẫn yêu thương anh vô ha ̣n.
Nàng không muố n kể với ông ngày miǹ h phải bỏ Hà Nô ̣i về quê. Nàng yêu ông, và ngày đêm
mong ông cầ u hôn miǹ h. Ông thì cho rằ ng tuổ i tác hai người chênh lê ̣ch quá nhiề u. Nàng sẽ góa
bu ̣a khi còn rấ t trẻ. Phải chia tay nhau thôi. Chúng ta đau và buồ n đấ y, nhưng cầ n quyế t tâm khi
tình cảm chưa thâ ̣t sự sâu nă ̣ng.
Nàng hiể u ý ông muố n nói là hai người chưa có quan hê ̣ thể xác ngoài những nu ̣ hôn và những lúc
ôm ấ p, vuố t ve nhau. Nhưng anh không biế t đấ y, chỉ thế , em đã yêu thương anh nhường nào. Với
em, tình yêu không phải tình du ̣c là mu ̣c đích cuố i cùng. Mà nó chính là gia điǹ h. Là cuô ̣c số ng vơ ̣
chồ ng đầ m ấ m bên những đứa con ma ̣nh khỏe.
Nàng khóc rấ t nhiề u. Sau cả tháng trời, ngày nói lời chia tay, ông vẫn không đổ i ý. Ông bảo, để
mình tránh nỗi xót xa trong ngày viñ h biê ̣t trầ n thế , phải bỏ la ̣i người vơ ̣ trẻ bơ vơ...
Bây giờ, nàng không biế t nói thế nào. Lúc đó, cả thế giới trong nàng su ̣p đổ ! Nàng không ăn, không
ngủ, cơ thể gầ y rô ̣c, vâ ̣t vờ, lay lắ t quá nửa năm trời. Mô ̣t đêm phải đi cấ p cứu. Người ta chẩ n đoán
nàng truy ̣ tim ma ̣ch, vì thiế u dinh dưỡng, rố i loa ̣n nước và các chấ t điê ̣n giải nă ̣ng, tới mức đã biế n
loa ̣n chức năng số ng của các phủ ta ̣ng. Nhiề u người tưởng nàng không thể qua đươ ̣c!
Khang không hay biế t chuyê ̣n đó.
Thấ t vo ̣ng trong tiǹ h yêu. Công viê ̣c làm thuê ở phòng khám tư nhân, vì ố m yế u, cũng không còn
mấ y tố t đe ̣p. Và để tránh gă ̣p la ̣i ông, Lam Khương chuyể n nơi ở mới, rồ i bỏ về quê. Nàng đế n
bê ̣nh viê ̣n tin̉ h, hy vo ̣ng xin đươ ̣c viê ̣c làm cho vui lòng cha me ̣. La ̣i gă ̣p chuyê ̣n không hay với
giám đố c bê ̣nh viê ̣n. Nàng chiụ mấ t tiề n cho Đinh Mañ Đô ̣ mà phải bỏ về . Rồ i theo mô ̣t đường
dây xuấ t khẩ u lao đô ̣ng phổ thông sang Cô ̣ng hòa liên bang Nga. Bo ̣n đầ u tro ̣c săn đuổ i, nàng cha ̣y
sang Đức. Và bây giờ, Lam Khương đang ở Na Uy, bán hàng thuê kiế m số ng. Thế là Khương bỏ
hẳ n ho ̣c vi ̣bác si ̃ của mình. Ông xót xa, tiế c cho Khương. Nàng đã vấ t vả ho ̣c tâ ̣p cả sáu năm trời.
Rồ i ba năm sau tố t nghiê ̣p đi làm trong mấ y bê ̣nh viê ̣n ở Hà Nô ̣i không lương. Ngày ấ y, có khá
nhiề u bác si ̃ trẻ mới ra trường không xin đươ ̣c viê ̣c, phải câ ̣y cu ̣c làm không công trong các bê ̣nh
viê ̣n lớn. Để ho ̣c thêm. Để không quên cái nghề đã lâ ̣n đâ ̣n ho ̣c hành còn đang châ ̣p chững. Tỷ lê ̣
bác si ̃ trên đầ u số dân Viê ̣t Nam còn quá thấ p so với thế giới, mà nàng la ̣i phải bỏ đi!
Các nước châu Âu không công nhâ ̣n người tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c ở Viê ̣t Nam. Trầ n Lam Khương
không thể hành nghề thầ y thuố c ở xứ sở ho ̣. Mà ngay trên quê hương miǹ h, ngoài đươc̣ kiế n thức
và sự khéo léo của hai bàn tay, cái "BẰNG BÁC SĨ Y KHOA" ấ y cũng có giúp gì cho Khương
trong viê ̣c mưu sinh đâu! Biế t bao nỗi gian truân trên những chă ̣ng đường thiên lý. Có khi tưởng
như tuyê ̣t vo ̣ng. Cho đế n bây giờ, nàng vẫn thảng thố t, bởi thời gian trong tra ̣i ti ̣na ̣n ở Cô ̣ng hoà
Liên bang Đức. Ra tra ̣i, Khương gă ̣p mô ̣t chủ quán ăn người Viê ̣t. Chi ̣ là con gái út mô ̣t giáo sư
danh tiế ng, vố n là bác si ̃ giảng viên đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i. Tiế ng Anh và tiế ng Đức đề u tha ̣o, bác
si ̃ Kim Châu cũng không thể hành nghề ở Berlin; chi ̣ đành mở quán bán hàng ăn ban ngày và cà
phê đêm.

Gă ̣p người miǹ h yêu, Khương bàng hoàng và đau đớn về chuyê ̣n "cưới giả" ở nơi chân trời xa la ̣.
Để nhâ ̣p quố c tich.
̣ Để khỏi bi ̣ tru ̣c xuấ t. Nế u muố n lấ y "chồ ng thâ ̣t" phải chờ ly di ̣ "chồ ng giả"
những mấ y năm sau. Mấ t tiề n mà chiụ trói buô ̣c, nhu ̣c nha!̃ Tấ t cả, để nàng cha ̣y trố n chiń h nàng.
Để lánh mă ̣t người mà nàng yêu thương đằ m thắ m. Chiń h là người đang đươ ̣c nàng ôm chă ̣t trong
lòng mình đây. Nàng đi, cũng là để tránh xa cái bê ̣nh viê ̣n tin̉ h quê hương, nơi có mô ̣t giám đố c
vô sỉ, bác si ̃ Đinh Mañ Đô ̣!
Lam Khương tưởng đi thâ ̣t xa, đấ t nước và con người châu Âu sẽ giúp nàng quên đi mố i tiǹ h mà
nàng đã yêu cháy lòng ở chố n quê nhà. Trái la ̣i, đã mấ y năm qua đi, nàng vẫn không thể quên đươ ̣c
ông. Mô ̣t số đàn ông ở Đức, ở Na uy làm thân hay đã ngỏ lời. Nhưng trước bấ t kỳ ai, người Viê ̣t
hay Tây cầ u hôn, nàng cũng chỉ thấ y sáng láng mô ̣t khuôn mă ̣t Trầ n Tử Khang đang trong xa cách.
Đôi mắ t thông minh, trí tuê ̣ cùng tình cảm đắ m say và u buồ n của ông không hề nhòa nha ̣t trong
trái tim nàng. Khi ấ y, dù trước mă ̣t người giầ u sang hay trẻ trung, nàng cũng la ̣nh lùng như mô ̣t
pho tươ ̣ng đá...
Và thời gian xa ông càng dài, càng gă ̣p nhiề u người đàn ông khác, nàng càng thấ y người yêu, đồ ng
nghiê ̣p, đồ ng bào của mình tử tế , hiể u biế t, và dù có bảy nổ i ba chim
̀ , ông vẫn là mô ̣t con người
thâ ̣t sự trong sa ̣ch.
Buổ i chiề u ấ y, đã lâu...
Đường phố vừa sáng đèn. Bỗng trời vầ n vu ̣ mây đen, báo hiê ̣u mô ̣t cơn mưa giông sắ p sâ ̣p xuố ng
thành phố . Người xe hố i hả, vô ̣i va.̃ Không rõ vì sao bánh trước xe đa ̣p của Lam Khương quê ̣t vào
góc sau ô tô của Khang. Cô gái bắ n ra bên đường. May mắ n, cô chỉ bi ̣ mô ̣t vế t thương rách da ở
cẳ ng chân trái và sây sát cẳ ng tay cùng bên. Vành trước cái xe đa ̣p vă ̣n hình số tám.
Cô gái hoảng hồ n, nhưng vẫn biế t nhâ ̣n lỗi về miǹ h. Ông đưa cô tới bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, nhờ kíp
trực khám xét. Biế t cô là bác si,̃ ông bảo, không đươ ̣c chủ quan!
Người ta rửa vế t thương của Lam Khương bằ ng nước muố i chín phầ n nghìn và nước oxy già. Vế t
thương rách da từ bắ p chân đế n gầ n giữa khoeo, máu chảy không nhiề u. Ông chỉ dẫn mô ̣t bác si ̃
trẻ cầ m máu, khâu thẩ m mỹ nô ̣i bi,̀ tránh cho cô mô ̣t cái se ̣o to và xấ u. Sơ ̣i chỉ liề n kim không sang
chấ n để lỏng, cho vế t thương thoát dich. ̣ Cô biế t, cũng là để tránh nguy cơ uố n ván và hoa ̣i thư,
nế u nhiễm vi khuẩ n ky ̣ khí.
Ông bảo:
- Từ 48 đế n 72 giờ sau, ta mới kéo hai đầ u chi,̉ khép kiń hai mép vế t thương la ̣i. Sau này, em vẫn
có thể mă ̣c váy ngắ n mà không nga ̣i có vế t se ̣o xấ u.
Nhờ ông, viê ̣c cấ p cứu như rấ t đơn giản. Cô xin về điề u tri ̣kháng sinh và thay băng ta ̣i nhà.
Ông cảm tiǹ h với cô, bởi cái dáng người và khuôn mă ̣t đe ̣p trong sáng, hiề n thu ̣c. Hơn nữa, nàng
không giố ng nhiề u người ở thành phố này. Ai gă ̣p tai na ̣n, nă ̣ng nhe ̣, phải trái, đề u đùng đùng giâ ̣n
dữ, bù lu bù loa...
Lam Khương thuê mô ̣t gian nhà nhỏ. Cô chưa có người yêu sau khi người ba ̣n thân có con với cô
gái khác.

Từ nhà ông đế n chỗ ở của Lam Khương chỉ mấ t mấ y phút đi bô ̣.
Khang không ngờ mố i tiǹ h đe ̣p như mô ̣t giấ c mơ ấ y la ̣i là nguyên nhân của những bước đường lưu
la ̣c, chuân chuyên cho người thu ̣c nữ!
***
Không đâu bằ ng xứ sở miǹ h. Theo lời cha me ̣ khuyên, nàng đế n bê ̣nh viê ̣n tỉnh quê hương. Lúc
đầ u, Lam Khương tin sẽ đươ ̣c viê ̣c làm, bởi Đinh Mañ Đô ̣ nói ngay trong phòng giám đố c, chẻ
hoe, rấ t thẳ ng thắ n, không úp mở về số tiề n lớn phải nô ̣p. Có trăm phầ n trăm nhâ ̣n mình, ông ta
mới hành xử kiể u "lâ ̣t bài ngửa" thế chứ?
Chỉ it́ ngày sau Lam Khương đươ ̣c những thông tin xấ u. Hai năm qua, giám đố c Đô ̣ nhâ ̣n hai trăm
bác si ̃ đế n thử tay nghề . Ho ̣ đề u mấ t tiề n mà không đươ ̣c nhâ ̣n vào làm viê ̣c. Chín năm làm giám
đố c, tổ ng số người đế n xin viê ̣c, chiụ na ̣n Đinh Mañ Đô ̣ đã là bao nhiêu? Số người bi ̣lừa ga ̣t quả
không nhỏ. Không thể không tin, bởi người cho nàng hay là mô ̣t bác si ̃ làm viê ̣c ở Sở Y tế . Anh
vố n là ho ̣c trò phổ thông của cha me ̣ nàng và là sinh viên cùng lớp với Đô ̣. Tiế c rằ ng Khương biế t
chuyê ̣n hơi muô ̣n. Tiề n đã đưa hắ n; chưa hế t thời gian thử tay nghề , nhưng ngay lúc này đây nàng
đã thấ y miǹ h không có gì go ̣i là le lói mô ̣t tia hy vo ̣ng.
Lam Khương cảm thấ y khó hiể u; Đô ̣ lấ y tiề n rồ i, mà hắ n vẫn đòi ôm hôn mình? Nhiề u năm qua
nàng đươ ̣c người ta kể cho nghe nhiề u chuyê ̣n tham nhũng, đu ̣c khoét của những cán bô ̣ chức
quyề n... Nhưng với phu ̣ nữ, ho ̣ đòi tình thì thôi tiề n. Mà đã ngửa tay lấ y tiề n thì không dám đòi
hỏi đố i phương cái xác thiṭ nữa. Khác hẳ n thói thường, Đinh Mañ Đô ̣, hắ n muố n cả hai. Hắ n lơ ̣i
̀ kiế m công viê ̣c làm ăn khó khăn trên cả nước, và do chiń h mình ta ̣o ra, để chiế m
du ̣ng tiǹ h thế tim
đoa ̣t xác thiṭ và tiề n ba ̣c của không it́ phu ̣ nữ.
Đô ̣ go ̣i Lam Khương đế n phòng giám đố c. Đồ ng hồ lớn trên tường chỉ 12 giờ kém 10 phút. Không
như chuyê ̣n tiề n nong, xôi thit...
̣ Kiế m chác thân xác đàn bà, Đô ̣ cũng phải đưa đẩ y:
- Chỉ còn ba tuầ n nữa em đã hế t ba tháng thử viê ̣c. Thời gian đi nhanh thâ ̣t đấ y, em nhỉ? Về bê ̣nh
viê ̣n của anh mới vài tháng, em đã xinh hơn trước rấ t nhiề u.
Anh vừa ho ̣p hô ̣i đồ ng khoa ho ̣c kỹ thuâ ̣t xét hồ sơ của em. Nhiề u người khen em xinh đe ̣p, thông
minh, tay nghề khá. Tuy nhiên, cũng có mô ̣t số khuyế t hổ ng trong kiế n thức. Mà đó la ̣i là những
vấ n đề thuô ̣c phầ n kiế n thức cơ bản, những kỹ năng thiế t yế u, quan tro ̣ng. Nhưng khi anh đã
quyế t...
Ngừng lời khá lâu, như để thăm dò thái đô ̣ của nữ bác si ̃ trẻ, Đô ̣ tiế p:
- Anh quyế t, với mô ̣t điề u kiê ̣n.
Lam Khương nhìn thẳ ng người đang đố i thoa ̣i với mình. Dưới ánh đèn nê ông, nổ i bâ ̣t lên đôi mắ t
sâu trắ ng da,̃ cái môi dưới thây lẩ y thâm xì và cái cằ m nhẵn thiń không râu. Hai má chưa chảy,
nhưng cái bu ̣ng đã phê ̣. Nước da hổ giun, cái sắ c mầ u của mô ̣t tinh thầ n đô ̣c đia,̣ gian trá, thâm
hiể m. La ̣ thâ ̣t, đã lấ y cả mô ̣t số tiề n lớn, và hơn nữa, đã biế t mình cự tuyê ̣t mà hắ n vẫn còn bờm
xơm?
- Xin giám đố c cho biế t điề u kiê ̣n...

- Ta bí mâ ̣t chung số ng với nhau.

Tuy đã nghe chuyê ̣n qua nhiề u người, la ̣i đã tỏ thái đô ̣ rõ ràng, Lam Khương vẫn sửng số t. Anh
Khang ơi! Nàng buô ̣t miê ̣ng kêu lên thành tiế ng, như go ̣i người thân đang ở ngay đâu đây thôi và
vô ̣i vã đứng lên.
Đô ̣ nhảy ra khỏi ghế . Bên ngoài không có ai. Hắ n ngăn không để nàng rời khỏi phòng miǹ h:
- Em đừng đi!
- Không! Xin lỗi ông!
- Em nên chấ p nhâ ̣n đi! Mô ̣t vi ̣ trí làm viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n tin̉ h và số ng trong thành phố là chuyê ̣n
không nhỏ. Nhiề u cô mơ không đươ ̣c đâu đấ y. Ta chỉ cầ n có mô ̣t đứa con thôi. Anh sẽ mua nhà
cho và nuôi me ̣ con em cả đời.
Nàng thầ y buồ n nôn. Ông ta chờm hơm hay tham lam? Ngoài bà vơ ̣ nông dân vô ho ̣c có gia thú
và bố n đứa con chiń h thức, ông ta còn me ̣ con cô bồ kế toán nữa. Cô ta cũng đã bỏ chồ ng, sau khi
đẻ đứa con trai hoang. Ông ta bê ̣nh hoa ̣n...
Trông cái mă ̣t Đô ̣, chỉ cái mă ̣t thôi mà tởm. Giả sử Đô ̣ còn trẻ tuổ i và đô ̣c thân, Lam Khương cũng
không bao giờ chấ p nhâ ̣n sự ga ̣ gẫm, trao đổ i, mua bán này. Huố ng hồ , ông ta là mô ̣t laõ già gian
trá, thủ đoa ̣n. Đô ̣ chỉ là mô ̣t thằ ng bỉ ổ i, đê tiê ̣n!
Nàng gắ ng sức gỡ hai bàn tay Đô ̣ đang bám chă ̣t vào đùi miǹ h. Đô ̣ quỳ hai gố i xuố ng sàn, tay ôm
chă ̣t và rúc mă ̣t vào háng Lam Khương từ bao giờ nàng cũng không kip̣ nhâ ̣n ra.
Xa nhà, Trầ n Lam Khương trực liên tu ̣c. Đã mấ t người yêu và rời Hà Nô ̣i, đươ ̣c làm viê ̣c nhiề u là
mô ̣t niề m vui. Cũng vì thế , nàng biế t nhiề u chuyê ̣n về Đô ̣. Đêm trực, trong khi đi kiể m tra các
khoa, Đô ̣ thường hỏi những nhân viên, mà hắ n tiên lươ ̣ng có thể kiế m chác: "Anh vô ̣i, quên ví ở
nhà. Cho anh vay dăm chu ̣c ngàn uố ng nước!" Thấ y ai tiń h tiǹ h xởi lởi, gia điǹ h khá giả, hay người
đang xin viê ̣c cho con cháu hoă ̣c người vừa mắ c khuyế t điể m, Đô ̣ bóp nă ̣n đâ ̣m hơn: "Miǹ h cầ n
sửa cái nhà, cho mình vay ta ̣m mươi triê ̣u." Hoă ̣c: "Anh có viê ̣c phải chi lớn, em cho mươ ̣n ta ̣m
mấ y chu ̣c triê ̣u..." Trưởng khoa Ngoa ̣i mừng vì cái giá rẻ hơn người Đô ̣ đã ưu ái với mình khi ông
xin viê ̣c cho thằ ng cháu bác si.̃
Ngay sau khi nhét tiề n vào túi Đô ̣ không thèm nhớ nó là của ai. Về sau, không ai dám đòi. Đô ̣ là
lãnh đa ̣o, là tiế n si ̃ bác si ̃ giám đố c, là thầ y thuố c ưu tú, thầ y thuố c nhân dân, là phó bí thư đảng bô ̣
bê ̣nh viê ̣n tỉnh, là phó giám đố c sở y tế kiêm chủ tich ̣ hô ̣i đồ ng giám đinḥ y khoa, la ̣i đa ̣i biể u hô ̣i
đồ ng nhân dân tin̉ h cơ mà.
***
Đô ̣ sinh trưởng ở mô ̣t làng quê nghèo.
Từ cổ ng nhà Đô ̣ đi bô ̣ ngươ ̣c bờ đê lên phiá thươ ̣ng nguồ n vài ba mươi phút, là mô ̣t ngã ba sông.
Thêm quañ g ngắ n, la ̣i ngã ba sông nữa. Xa hơn còn có ba con sông khác đổ vào. Hơ ̣p lưu rô ̣ng lớn
chảy sát làng Đô ̣. Vùng này nhiề u đầ m baĩ . Từ tổ tiên, đời no ̣ tiế p đời kia cho tới bố me ̣ Đô ̣ bây
giờ, nô ̣i ngoa ̣i đề u là những nông dân ba ̣ch đinh. Ho ̣ số ng nhờ cày thuê, cấ y mướn và đêm đêm lầ n

hồ i mò tôm bắ t cá ở miề n sông nước và đấ t trũng sình lầ y hoang hóa này. Và cha me ̣, anh chi ̣em
nhà Đô ̣ cũng không ai sá gì mà không dầ m miǹ h mò trô ̣m những cái ao chuôm hàng xóm láng
giề ng.
Cải cách ruô ̣ng đấ t, đươ ̣c cán bô ̣ đô ̣i "bắ t rễ", "xâu chuỗi", Đinh Văn Đố , bố Đô ̣ trở thành cố t cán.
Ngoài đồ ng, ông Đố cố t cán chiế m đươ ̣c toàn những chân ruô ̣ng nhấ t đẳ ng điề n. Trong nhà, quả
thực ticḥ thu của điạ chủ, vơ ̣ chồ ng cha con Đố cũng mang về đươ ̣c nhiề u nhấ t làng. Ngoài những
thứ Đô ̣i giành cho dưới thanh thiên ba ̣ch nhâ ̣t, bo ̣n Đố còn lấ y cắ p trong những đêm tố i đi tuầ n,
riǹ h mò, nghe lén ở các gia điǹ h điạ chủ và phản đô ̣ng. Bố Đô ̣ có mô ̣t thủ đoa ̣n, không cố t cán nào
dám làm. Đêm trước ngày điạ chủ phải ra hầ u toà, để bầ n cố đấ u tố , Đố dẫn những đứa con lớn tới
thẳ ng nhà ho ̣. Cũng là mô ̣t cách nẫng tay trên của những người cùng giai cấ p khác. Đằ ng nào của
cải nhà mày ngày mai cũng bi ̣nông dân chúng tao tich ̣ thu hế t. Nghiã rằ ng thì là ông bà nông dân
sẽ đế n vét hế t ráo. Bây giờ tao lấ y trước cái này, vơ ̣ tao cái kia. Còn mấ y đứa con trai con gái tao
nữa. Thế nhớ. Nghiã rằ ng thì là bố con tao lấ y luôn, đem đi ngay bây giờ, cho khỏi lằ ng nhằ ng.
Ngày mai mày ra vành móng ngựa, tao nhe ̣ tay cho!
Mô ̣t năm sau hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p đươ ̣c thành lâ ̣p. Những thửa ruô ̣ng nhấ t đẳ ng điề n, trâu mô ̣ng,
cày chắ c, bừa tố t, cuố c sắ c, mai dài, thuổ ng ngắ n... mà nhà Đố lấ y đươc̣ đề u phải góp vào làm tâ ̣p
thể . Và thích ăn sung mă ̣c sướng, quả thực đầ y nhà đã bay vèo đi hế t. Từ đó, vơ ̣ chồ ng cha con
đành chỉ còn có cách đi làm công lấ y điể m, vắ t mũi bỏ miê ̣ng. Cá mú, tôm tép ở sông baĩ , ao hồ ,
cũng khan hiế m dầ n. Hơp̣ tác xã quai đắ p bờ vùng bờ thửa; và thuố c trừ sâu phun ra bừa baĩ . Tôm
cá bi ̣tiêu diê ̣t từ trong trứng. Bố con nhà Đố Đô ̣ la ̣i hoàn nghèo túng.
Ho ̣c nhiề u nhấ t nhà, chưa hế t lớp bẩ y vẫn đươ ̣c cấ p "Giấ y chứng nhâ ̣n trúng tuyể n kỳ thi hế t cấ p
hai trường phổ thông", vì Đô ̣ nhâ ̣p ngũ ngay sau khi đoàn thanh niên phát đô ̣ng phong trào "Ba
sẵn sàng". Giỏi luồ n lo ̣t và dẻo mồ m mép, thêm những hành vi và điê ̣u cười xu ninh ̣ thường trực
trên mă ̣t, Đô ̣ đươ ̣c thủ trưởng đơn vi ̣cho đi ho ̣c lớp y tá ba tháng. Phu ̣c vu ̣ đơn vi ̣chưa đươ ̣c mô ̣t
năm, Đô ̣ xuấ t ngũ với lý do yế u sức khoẻ. Biế t đơn vi ̣ sắ p hành quân vào chiế n trường, Đô ̣ thực
hiê ̣n mô ̣t cuô ̣c "bê quay" ngoa ̣n mu ̣c; không những ve ̣n toàn danh dự, mà còn thể hiê ̣n mô ̣t bản
liñ h, mưu me ̣o cao cường. Đó là thời kỳ không quân Mỹ đã đánh phá hầ u khắ p các thành phố ,
đường xá, cầ u cố ng và làng ma ̣c miề n Bắ c Viê ̣t Nam.
Đô ̣ mang hồ sơ bê ̣nh binh, y tá quân y đế n ban tổ chức chiń h quyề n. Hoan nghênh đồ ng chi!́ Chúng
tôi đang cầ n tăng cường cán bô ̣ xuấ t thân công nông binh về các cơ sở văn hóa, giáo du ̣c và y tế
để làm nòng cố t. Chúng ta phải tiế n hành đồ ng thời hai cuô ̣c cách ma ̣ng, đấ u tranh giải phóng miề n
Nam và xây dựng miề n Bắ c xã hô ̣i chủ nghiã . Chúng tôi tin tưởng những người như các đồ ng chí.
Đồ ng chí về bê ̣nh viê ̣n đa khoa tin̉ h nhớ. Về đó, nhớ là phải phát huy tinh thầ n của người quân
nhân.
Chính là cái bê ̣nh viê ̣n sau này Đô ̣ làm giám đố c.
Đô ̣ đươ ̣c các bà, các chi,̣ các cô y tá của bê ̣nh viê ̣n tin̉ h đă ̣c biê ̣t quan tâm. Ai cũng thương anh bô ̣
đô ̣i gầ y gò, ố m o, môi thâm, mắ t trắ ng. Hiǹ h thức bề ngoài thảm ha ̣i thế , nhưng chắ c không phải
người gian giảo xấ u xa đâu. Chiế n trường miề n Nam, chiế n trường Lào và Căm Pu Chia ác liê ̣t,
gian khổ , đói ăn, số t rét mañ tiń h đấ y mà! Đừng ai trông mă ̣t mà bắ t hiǹ h dong... Thời buổ i lương

thực, thực phẩ m tem phiế u khó khăn, vẫn có nhiề u người bảo Đô ̣ về nhà miǹ h cho ăn uố ng, nghỉ
ngơi lấ y sức.
Làm viê ̣c theo y lê ̣nh của y bác si,̃ lúc nào cũng vâng vâng, da ̣ da ̣ và nói cười lấ y lòng, nhưng Đô ̣
không hề có mô ̣t chút lòng kiń h tro ̣ng, thân ái. Đô ̣ ghen ty,̣ khao khát cái điạ vi ̣trí tuê ̣ mà ai cũng
phải nể tro ̣ng của ho ̣. Và Đô ̣ ngấ m ngầ m căm ghét, tức bực, uấ t hâ ̣n cái thân phâ ̣n lúc nào cũng
phải làm theo mê ̣nh lê ̣nh kẻ khác của mình. Ông cha Đô ̣ đã nghèo, đã khổ và cũng đã nhu ̣c; đời
này qua đời khác phải chiụ cái thân phâ ̣n đầ u chày đít thớt. Đế n bây giờ, anh chi ̣em, vơ ̣ con Đô ̣
vẫn còn phải ngày ngày bán mă ̣t cho đấ t, bán lưng cho giời. Phải phấ n đấ u vươn lên; phải nhảy
lên phu ̣c thù; phải có điạ vi,̣ chức tước... Đô ̣ nhiǹ ra thiên ha ̣, điạ vi xa
̣ ̃ hô ̣i càng cao thì càng nhiề u
tiề n! Chức to và giầ u, thì ai cũng sơ ̣, cũng nể . Làm thế nào đây? Đô ̣ nghi ̃ nhiề u đế n phương cách
hoa ̣t đô ̣ng hiê ̣u quả của cha con anh em mình trong thời kỳ giảm tô và cải cách ruô ̣ng đấ t. Ho ̣ cũng
đã làm cho gia điǹ h khấ m khá lên, cứ như trong mơ vâ ̣y. Công lao của "ông bô" lớn lắ m. Nhưng
tô ̣i là cái "bà vit"̣ không biế t căn cơ.
Chỉ sau mô ̣t tháng Đô ̣ làm y tá ở khoa nô ̣i, bí thư đảng bô ̣ chuyên trách Nguyễn Tro ̣ng Huấ n đã
cho ̣n Đô ̣ làm bí thư đoàn thanh niên. Ông thuyế t phu ̣c mo ̣i người trong mô ̣t cuô ̣c ho ̣p đảng ủy. Tuy
triǹ h đô ̣ chuyên môn của đồ ng chí Đô ̣ chỉ là mô ̣t y tá sơ cấ p, mới chuyể n ngành nên còn bỡ ngỡ;
nhưng câ ̣u ấ y là quân y tá, kế t na ̣p đảng ta ̣i ngũ, lâ ̣p trường tư tưởng vững vàng, kiên đinh;
̣ tác
phong quyế t đoán, nhanh nhe ̣n, sâu sát quầ n chúng, thâ ̣t thà, khiêm tố n; cha me ̣ thành phầ n gia
điǹ h cố nông cơ bản...
Bê ̣nh viê ̣n ta có mô ̣t số bác si ̃ trẻ, cũng đoàn viên đấ y, nhưng là tiể u tư sản, lâ ̣p trường bấ p bênh,
không kiên đinh ̣ cách ma ̣ng. Làm sao bằ ng đươ ̣c đồ ng chí Đinh Mañ Đô ̣ đảng viên từ quân đô ̣i
chuyể n về ?
Từ khi nhâ ̣n nhiê ̣m vu ̣, Đô ̣ thường xuyên đế n báo cáo và thin̉ h thi ̣bí thư Huấ n về mo ̣i hoa ̣t đô ̣ng
của chi đoàn thanh niên. Bí thư rấ t hài lòng. Tay Đô ̣ còn trẻ mà đã biế t cách làm viê ̣c đấ y chứ!
Ông bồ i dưỡng Đô ̣ trở thành cánh tay phải đắ c lực của mình. Lầ n nào chia tay, Đô ̣ cũng đươ ̣c ông
Huấ n nhắ c, thanh niên là phải noi gương Bác Hồ và các bâ ̣c tiề n bố i, phấ n đấ u vừa hồ ng vừa
chuyên. Hồ ng phải đi trước mô ̣t bước, và kèm theo là cái bắ t tay rấ t chă ̣t. Đã "hồ ng" thực sự thì
rồ i sẽ tiế n bô ̣, làm gì cũng đươ ̣c cũng xong. Hy vo ̣ng. Tin tưởng.
Trước ngày giải phóng hoàn toàn miề n Nam, Đô ̣ xin đi ho ̣c dự bi ̣ đa ̣i ho ̣c. Trong cuô ̣c thi tuyể n,
nhờ có giám thi ̣đút bài và đươ ̣c cô ̣ng thêm điể m ưu tiên bô ̣ đô ̣i chuyể n ngành, Đô ̣ đa ̣t điể m cao,
trở thành sinh viên của Trường đa ̣i ho ̣c y khoa Hà Nô ̣i. Dù ho ̣c lực rấ t yế u, Đô ̣ vẫn thành bác si.̃
Về công tác ở bê ̣nh viê ̣n huyê ̣n quê nhà, Đô ̣ nhâ ̣n làm em nuôi đồ ng chí bí thư huyê ̣n ủy. Cuô ̣c
maraton hoa ̣n lô ̣ bắ t đầ u. Đô ̣ nhanh chóng trở thành huyê ̣n ủy viên và chiế m đươ ̣c cái ghế giám
đố c bê ̣nh viê ̣n. Rồ i sau đó, Đô ̣ vẫn thực hiê ̣n đường lố i mưu me ̣o ấ y, tấ t nhiên là khôn khéo và kỳ
công hơn, đoa ̣t chức giám đố c bê ̣nh viê ̣n đa khoa tỉnh.
Trở về chố n cũ người xưa, Đô ̣ không những không ân nghiã , mà còn hâ ̣n thù những năm tháng
làm viê ̣c ở đây với chức danh tâ ̣n đáy của ngành y tế , y tá sơ cấ p. Cái cảm giác thấ p kém, hèn mo ̣n
lúc nào cũng như bám dính, ngứa ngáy, cắ n rứt ở trên da mă ̣t và tai mắ t Đô ̣! Tuy là cán bô ̣ nhưng
cơm tâ ̣p thể quanh năm thiế u đói, binh phu ̣c xám xiṭ cứt ngựa; mông quầ n, cổ áo bić h kê dầ y cô ̣p.
Tấ t cả hun đúc ý chí Đô ̣. Phải quyế t tâm... Đô ̣ tính toán và thực thi các mố i quan hê ̣ trong tỉnh, trên

bô ̣. Đô ̣ xin đươ ̣c nhiề u dự án xây dựng, những chương triǹ h thanh toán các bê ̣nh xã hô ̣i, đào ta ̣o
và hoàn thiê ̣n cơ sở y tế tuyế n dưới. Và đinh
̣ kỳ, Đô ̣ vác că ̣p về Hà Nô ̣i trong mấ y năm liên tu ̣c.
Không rõ Đô ̣ nghiên cứu thế nào, bảo vê ̣ thành công luâ ̣n văn tiế n si ̃ xã hô ̣i ho ̣c.
Đô ̣ đươ ̣c người ta bảo, cứ kiế m cái ho ̣c vi ̣tiế n si ̃ đi. Tiế n si ̃ gì mà chẳ ng đươ ̣c. Nhiề u luâ ̣n văn chỉ
là văn bản sao chép, tim ̀ maĩ cũng không thấ y mô ̣t chi tiế t mới. Đô ̣ biế t ở bô ̣ miǹ h thiế u gì các bác
si ̃ đi làm luâ ̣n văn tiế n si ̃ triế t ho ̣c, tiế n si ̃ lich
̣ sử đảng... Cũng không thiế u gì bác si ̃ trình đô ̣ thấ p
kém có ho ̣c vi ̣tiế n si ̃ y khoa, ho ̣c hàm phó giáo sư và giáo sư! Thì Đô ̣ cũng phải phấ n đấ u.
Trong tiê ̣c mừng ông giám đố c bê ̣nh viê ̣n tin̉ h nhâ ̣n ho ̣c vi ̣ tiế n si,̃ người anh cả già trên đà quá
chén, đã tiế t lô ̣ nguồ n gố c cái tên của người em ruô ̣t giầ u có, danh giá và vẻ vang của miǹ h: "Khi
cuô ̣c cải cách ruô ̣ng đấ t hoàn thành, đồ ng chí đô ̣i trưởng nói với cả nhà trước khi rút đi, dùng chữ
Mañ thay cho chữ Văn ở tên thằ ng út. Đinh Mañ Đô ̣, kêu hơn, mà cũng để cả nhà nhớ công ơn
đảng, Bác. Chúng tôi từ điạ vi ̣tôi tớ đứng thẳ ng lên làm chủ nhân ông... Nhưng phải đế n bây giờ,
đúng là bây giờ ngồ i dự liên hoan ở đây, tôi mới thấ y thâ ̣t sự mañ nguyê ̣n. Thời nay đơn giản thế
này, chứ nghe nói ngày xưa thì cả làng cả tổ ng phải đi rước chú ấ y vinh quy chứ ly!" ̣
***
Tiễn Trầ n Lam Khương đế n cổ ng bê ̣nh viê ̣n, Khang nhắ c la ̣i lời he ̣n, sẽ về thăm cha me ̣ nàng vào
sáng thứ bẩ y. Mắ t nàng nhoà đi. Ông cũng rưng rưng quay trở la ̣i, tâm tra ̣ng buồ n bã với những
bước chân và mái đầ u nă ̣ng trich.
̣
Ông ngồ i lă ̣ng đi trên cái ghế quay.
Hồ i ức về Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh, rồ i Ngô Thi ̣ Ngân Hà và Trầ n Lam Khương chao đảo, rố i bời
trong tâm trí Khang. Có lẽ cả đời ông, với ba người đàn bà, chỉ có Lam Khương chân thành, hiề n
thu ̣c, chung thủy. Ông linh cảm, chỉ nàng là người sẽ trong sáng maĩ . Lam Khương từng bảo, em
đã yêu thì không đắ n đo về bấ t cứ điề u gi.̀ Sau khi kế t hôn, số phâ ̣n dù có thế nào, em cũng vui
lòng...
Khang rưng rưng nghi ̃ miǹ h không hiể u đươ ̣c chính mình. Nàng là người ân tình như thế mà làm
sao ta có thể nhẫn tâm từ bỏ?
Từ khi nàng bỏ đi châu Âu, ông ngày càng ân hâ ̣n, đau khổ . Ông vừa mới bảo với nàng, em đừng
đi... Cha me ̣ nàng đề u đã nhiề u tuổ i. Chưa biế t Lam Khương quyế t đinh
̣ thế nào?
Khi Lam Khương ôm lấ y đầ u mình ấ p vào ngực nàng, Khang thấ y ruô ̣t gan đau thắ t. Ngày xưa ở
bên nhau, khi cả hai đề u quá khao khát, ông thường chủ đô ̣ng đẩ y nàng ra xa... Hôm nay gă ̣p la ̣i,
ông không cả dám hôn nàng. Khang chỉ ôm ngang cái hông tròn lẳ n mà không thể đứng lên, cũng
không dám kéo nàng ngồ i xuố ng. Mố i quan hê ̣ của ông và Ngân Hà đã có những dấ u hiê ̣u khủng
hoảng hế t sức trầ m tro ̣ng; ông vẫn còn lúng túng, chưa biế t chia tay thế nào cho thâ ̣t êm thấ m. Ông
thâ ̣t sự ân hâ ̣n, nghi ̃ miǹ h đã mắ c tô ̣i to lớn với cả hai người đàn bà, Trầ n Lam Khương và Ngô
Thi ̣Ngân Hà.
Người ta vẫn nói, bát điã cũng có khi xô... Gia đình nào, vơ ̣ chồ ng nhà nào mà chẳ ng có lúc caĩ
co ̣, ông chẳ ng bà chuô ̣c? Khang không nghi ̃ như thế .

Ông cầ n mô ̣t cuô ̣c số ng khác.

Ông và Ngân Hà đề u không may gă ̣p chuyê ̣n lứa đôi dang dở. Vì sao nàng không biế t chừng mực,
để ta ̣o mô ̣t cuô ̣c số ng êm ấ m với nhau? Kim Thoa còn biế t nói, nhờ bác me ̣ đươ ̣c vui vẻ là tố t lắ m
rồ i. Còn me ̣ ông vố n thương con trai... Ông không nói gì với me ̣, vì thấ y không thể cưới Hà làm
vơ ̣. Nàng ngày càng nhiề u chuyê ̣n tai ngươ ̣c. Từ lâu, ông buồ n phiề n, không it́ lầ n phải xấ u hổ về
tư cách của Hà. Nàng giâ ̣n dữ, vùng vằ ng, đá thúng đu ̣ng nia, với mo ̣i lý do mình không bằ ng lòng.
Ông cũng nhâ ̣n ra nàng tha hoá đã từ rấ t lâu. Không chỉ vì mô ̣t câu nói đường chơ ̣, số ng sươ ̣ng và
tu ̣c. Mà ông còn cảm nhâ ̣n nó mô ̣t cách sâu sắ c, từ các mố i quan hê ̣ gia điǹ h, xã hô ̣i, cho đế n đôi
mắ t, vẻ mă ̣t... những gì thuô ̣c thể xác và tâm hồ n nàng.
Tấ t cả làm su ̣p đổ cái hy vo ̣ng tuổ i già của ông, xây dựng la ̣i mô ̣t gia đình ha ̣nh phúc.
Đã nhiề u lầ n ông nói đế n chuyê ̣n chia tay, Ngân Hà không chiu.̣ Cũng là do ông không quyế t tâm.
Khổ nỗi, mỗi khi nàng xuố ng ô tô, rầ u ri,̃ liêu xiêu bước do ̣c theo ngõ hẻm đề u làm ông xúc đô ̣ng.
Cái bóng dáng người đàn bà đang tuổ i trươ ̣t nhanh về già, đơn côi, lầ m lũi... khơi dâ ̣y mô ̣t nỗi xót
thương to lớn trong ông!
Và mỗi lầ n nàng nói đế n chuyê ̣n tự vẫn, ông la ̣i thấ y miǹ h còn nơ ̣ Ngân Hà mô ̣t món nơ ̣ tinh thầ n,
ngay từ khi mới về bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Hơn nữa, Kim Thoa mấ t me ̣, cô bé sẽ số ng ra sao? Ý
nghi ̃ ấ y khiế n ông hoảng sơ ̣. Miǹ h phải bỏ qua tấ t cả những gì không bằ ng lòng về nàng.
Và cuố i mỗi tuầ n, không bâ ̣n viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n hay đưa me ̣ về quê, ông vẫn cứ phải đế n với Hà
trong nỗi niề m khắ c khoải, thương tiế c Lam Khương!
Sau cuô ̣c mổ lớn, mê ̣t mỏi, ông muố n đươ ̣c nằ m nghi.̉ Vâ ̣y mà Lam Khương đi rồ i, còn mô ̣t miǹ h,
ông vẫn ngồ i đây, hai tay ôm chă ̣t lấ y đầ u buồ n bã.

Kỳ 19
Ném cái căm hờn vào mă ̣t Khang, Ngân Hà hét la ̣c cả gio ̣ng:
- Thứ năm tuầ n trước ... với con bớp nào?
Ông đứng sững la ̣i, rồ i ngẩ n ra, khi vừa mới bước qua khung cửa nhà nàng.
- Bê ̣nh nhân nó bắ t đươ ̣c quả tang ở phòng trưởng khoa, vẫn còn vờ vit?̣
- Đó là mô ̣t người khách tử tế .
Ông khó chiụ nhưng vẫn trả lời nhe ̣ nhàng và đă ̣t cái că ̣p da của mình xuố ng mă ̣t ghế bên ca ̣nh.
- Dám đố i chấ t không? Giữa trưa, con Tiǹ h đi tim
̀ tôi; đúng lúc anh đang ôm ấ p, làm tiǹ h với con
chiṕ hôi.
Khang lắ c đầ u chán ngán.
Gio ̣ng Hà bỗng nhe ̣ bẫng đi như hoàn toàn không còn giâ ̣n dữ:
- Anh chỉ cầ n nói ho ̣ tên, điạ chỉ nó cho tôi thôi. Tôi sẽ không hỏi gì thêm nữa. Tôi hứa.
- Không biế t!
Nế u biế t điạ chỉ, chắ c chắ n Ngân Hà sẽ đế n tâ ̣n nhà kẻ tình đich.
̣ Dù người đó ở bấ t cứ đâu. Rồ i
những gì có thể xảy ra? Vì người đàn bà này, Lam Khương đã khổ quá rồ i. Khang nghi ̃ vâ ̣y.
- Đàn ông làm tiǹ h, mà không biế t con đàn bà nó là ai, ở đâu? Thế ra anh đã go ̣i cave vào phòng
mình à? Mô ̣t con đàn bà bán trôn nuôi miê ̣ng? Cái phòng trưởng khoa của anh trở thành nhà chứa,
nhà nghỉ từ bao giờ thế ?
- Hà đừng nói bâ ̣y! - Ông trừng mắ t.
- Con Tiǹ h nó tâ ̣n mắ t thấ y anh đang rúc đầ u vào bu ̣ng con đàn bà... Tởm quá! Cái mă ̣t của anh
đe ̣p đẽ thế này, mà úp vào chỗ bẩ n con điế m!
Ngân Hà dí ma ̣nh ngón tay trỏ vào trán Khang:
- Con Tiǹ h đứng ở cửa phòng anh rấ t lâu. Anh và cái con ấ y cứ xoắ n lấ y nhau, mê mẩ n, quên cả
trời đấ t, không nhớ là cửa phòng còn mở. Nó xấ u hổ quá, đành phải cha ̣y ra.
Trước mắ t Khang không phải là tha ̣c si,̃ bác si ̃ Ngô Thi ̣Ngân Hà, phó bí thư đảng bô ̣ nữa. Người
đàn bà này bô ̣c lô ̣ tro ̣n ve ̣n phong cách, hành vi và ngôn ngữ của mô ̣t mu ̣ chuyên nghề chơ ̣ búa,
nanh no ̣c, lăng loàn, bă ̣m trơ ̣n. Hà đã không biế t tôn tro ̣ng ông, cũng là không tôn tro ̣ng miǹ h.
Đúng ra, nàng có thể hỏi chuyê ̣n ông nhe ̣ nhàng, đường hoàng. Nàng phải tỏ ra mình đúng là mô ̣t
trí thức, ứng xử lich ̣ lam ̃ . Như thế , chắ c chắ n ông phải nói thâ ̣t, miǹ h đã có lỗi với Lam Khương
và cũng là có lỗi với nàng thế nào. Không ai có thể chân thành bô ̣c ba ̣ch tâm tư, với mô ̣t con người
ić h kỷ, he ̣p hòi, dữ dằ n như thế này đươ ̣c.
- Hà quen nghi ̃ quá xấ u về người khác đấ y.

Hà la ̣i hét lên:

- Tôi ghê tởm anh! Tôi buồ n nôn về anh. Anh làm cái chuyê ̣n đồ i ba ̣i ấ y ngay trong phòng trưởng
khoa của mình mà không biế t ngươ ̣ng? Làm rồ i mà không dám nhâ ̣n. Đồ hèn! Người đâu không
bằ ng cả con thỏ đế ? Con Tiǹ h nó tả la ̣i tỉ mỉ từng đô ̣ng tác của anh, rõ ràng, cu ̣ thể . Nó bảo anh
hôn con cave lâu như vô tâ ̣n. Anh hôn cái bẩ n của nó! Tôi với anh, tiǹ h nghiã đã chu ̣c năm sâu
nă ̣ng là thế mà chưa đươc̣ mô ̣t lầ n. Với con cave dơ dáy, thì anh dố c hế t máu me, tiǹ h lực!
Nói rồ i, Ngân Hà túm áo kéo Khang vào trong phòng ngủ và đẩ y ông xuố ng giường:
- Anh không thấ y à? Tôi mua căn hô ̣ này là để miǹ h số ng chung những năm tháng cuố i đời. Chỉ it́
thời gian nữa anh nghỉ hưu... Tôi nói thâ ̣t, không có người đàn bà nào yêu anh bằ ng tôi! Không ai
thương và lo cho anh như tôi. Me ̣ anh không thể số ng maĩ . Con gái anh đã đinh ̣ cư ở nước ngoài.
Mà có ở sát nách, nó cũng không thể chăm sóc anh như tôi đươ ̣c. Tôi cũng chỉ có mô ̣t đứa con gái.
Rồ i không lâu nữa, nó cũng leo lên xe hoa. Cả anh và tôi trơ tro ̣i hai cái thân già. Anh xem đấ y:
nhà đe ̣p, giường, đê ̣m, chăn màn, đồ dùng... Tấ t cả đề u xin.̣ Thức ăn ngày nào cũng sang tro ̣ng,
ngon lành. Vâ ̣y mà anh la ̣i trăng hoa, đi ̃ điế m? Nhấ t đinh
̣ anh sẽ phải ân hâ ̣n!
Nàng gào to hơn:
- Chồ ng ơi là chồ ng! Nơ ̣ ơi là nơ ̣!
Mô ̣t lúc sau, nàng ngồ i dâ ̣y lấ y hơi:
- Đồ gan chuô ̣t nhắ t! Rúc mă ̣t vào cái bẩ n thỉu của con cave mà không dám thú. Trời đấ t ơi! Khổ
cái thân tôi! Tôi yêu thương anh mô ̣t lòng mô ̣t da ̣, toàn tâm toàn ý. Vâ ̣y mà anh đã phản bô ̣i? Anh
dày xéo trái tim tôi. Anh giẫm đa ̣p, vò nát tâm hồ n tôi! Anh làm nhu ̣c tôi! Anh số ng hoang da,̃ lang
cha ̣ như thế , tôi thà chế t đi còn hơn!
̣ cả hai nắ m đấ m chắ c nich
Cùng với mỗi câu la lố i om sòm, Ngân Hà la ̣i giáng thiǹ h thich ̣ lên ngực,
lên người ông Khang. Mă ̣t mũi ông khi co rúm la ̣i, lúc xê ̣ch xa ̣c đi...
Phải trừng pha ̣t kẻ "ngoa ̣i tình xấ u xa" này cho lão biế t thế nào là đàn bà Hà Nô ̣i gố c. Ngân Hà
chơ ̣t nhớ tới cái chế t của người vơ ̣ bác si ̃ Hoàng Chân vừa mới đây thôi.
Sau những lời thăm hỏi, chia buồ n của Khang và Ngân Hà, ông Chân nói: "Không ngờ tôi bi ̣mô ̣t
đòn đau đớn quá thế . Nó dám nhảy xuố ng dòng nước đen ngòm, hôi thố i, mang theo cả cái thai
đầ u con tôi vừa tròn năm tháng!" Hỏi nguyên cớ, ông bảo: "Cô ấ y ghen với mô ̣t y tá trẻ mới về
bê ̣nh viê ̣n. Bực quá, tôi chỉ nói: Thì cái thai trong bu ̣ng cô chắ c gì đã là của tôi!”
Ngân Hà rề n ri:̃
- Tôi chẳ ng thiế t số ng nữa. Tôi sẽ chế t! Tôi - sẽ - chế t! Tôi - sẽ - chế t! Cho anh tha hồ trác táng,
lang cha ̣. Cho anh tha hồ đi ̃ điế m. Trời ơi! Đấ t ơi! Cha me ̣ ơi! Tổ tiên ơi! Sao con la ̣i phải chiụ mô ̣t
nỗi đau khổ ghê gớm thế này!
Ngân Hà vẫn gầ m rit́ , gào thét, tra hỏi Khang. Người đàn bà ông đã ôm ấ p, hôn hit́ ... không phải
Lam Khương thì là con mèo mả gà đồ ng nào? Con ăn mày ăn nhă ̣t nào? Con đi ̃ rơi đi ̃ ru ̣ng nào?
Con bớp bu ̣i nào?

Ông im lă ̣ng. Chỉ thấ y tiế ng Ngân Hà choang choác... Không đươ ̣c như ý, người đàn bà uấ t ức,
dồ n đẩ y ông ra khỏi nhà. Rấ t khó chiụ nhưng ông vẫn gắ ng gươ ̣ng xách theo cái că ̣p da của miǹ h
và càng thấ y la ̣ về tiń h cách của người nữ trí thức này! Ngân Hà khóa cửa. Và nàng quay nhìn ra
hai phiá hành lang. Chung cư mới hoàn thiê ̣n, vắ ng tanh. Nhiề u căn hô ̣ chưa có người ở. Nhà nào
có chủ, thì cửa đóng im ỉm. Căn hô ̣ nào cũng gia cố thêm mô ̣t cánh cửa sắ t, bên ngoài hai cánh gỗ.
Ai nấ y lo sơ ̣, mô ̣t khi nào đó gian phi đô ̣t nhâ ̣p nhà miǹ h, mă ̣c dù có bảo vê ̣ gác cửa ra vào ở tầ ng
mô ̣t suố t cả ngày đêm.
Hai người đứng đố i mă ̣t.
Ông chờ đơ ̣i nàng nói la ̣i mô ̣t câu gì đó hơ ̣p với ân tiǹ h và đa ̣o lý con người. Chắ c thế . Nàng chỉ
giâ ̣n quá hoá rồ đấ y thôi. Sinh ra trong mô ̣t gia đình nề nế p, nàng la ̣i đươ ̣c nhà trường, đoàn, đảng...
giáo du ̣c hoàn thiê ̣n. Hơn nữa, bây giờ nàng quá thành đa ̣t, là tha ̣c si,̃ thầ y thuố c ưu tú, phó bí thư
đảng bô ̣. Đã là phó giám đố c bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc rồ i nàng cũng sẽ có thêm cái danh hiê ̣u "bác si ̃
cao cấ p". Sắ p tới, Bùi Cường tách khoa Sản ra khỏi khoa Ngoa ̣i; cái ghế trưởng khoa Sản kiêm
nhiê ̣m chưa thấ y ai có thể xứng đáng ngồ i vào đó, ngoài nàng.
Chuyê ̣n vừa xảy ra, chắ c cũng chỉ là "khẩ u xà tâm phâ ̣t"?
Nhưng không. Ngân Hà giang thẳ ng cánh tay tát ma ̣nh vào mă ̣t ông. Ông chỉ vừa kip̣ nghi ̃ đa ̣o đức
của nàng để đâu, đã la ̣i thấ y hai cái tát trời giáng bồ i thêm. Ông choáng váng, chao đảo và đôi mắ t
túa ra ngàn va ̣n những tàn hoa lửa!
Nàng nói với vẻ mă ̣t la ̣nh tanh trước khi bước vào thang máy:
- Tôi sẽ trả la ̣i tấ t cả những gì anh đã mua tă ̣ng từ trước tới nay. Và ngươ ̣c la ̣i, anh cũng phải như
thế !
Quá lắ m rố i! Tiǹ h tra ̣ng này không thể duy trì mố i quan hê ̣ xưa nay đươ ̣c nữa.
Vâ ̣y mà đã mấ y lầ n nàng nói đế n viê ̣c đi đăng ký giá thú và tổ chức mô ̣t bữa tiê ̣c nhỏ. Cho gia điǹ h
hai bên gă ̣p gỡ, thêm mấ y người ba ̣n thân thiế t chứng kiế n, công nhâ ̣n ông và nàng là vơ ̣ chồ ng.
Nàng bảo, cả hai đề u là người tự do. Tô ̣i gì! Ta đi đăng ký giá thú hẳ n hoi. Như thế , đố i nô ̣i đố i
ngoa ̣i hay đi đây đó mới đàng hoàng. Tuổ i già, ai chẳ ng ố m đau. Khi ấ y, chăm sóc cho nhau mà
không có cơ sở pháp lý, thì con cái và ngay cả cái đám dây mơ rễ má quê hương cũng có thể làm
phiề n.
Khang nghe chỉ im lă ̣ng. Nhiề u năm rồ i, nhờ trực giác ông hiể u nàng không yêu mình. Nàng chỉ
tha thiế t kiế m tiề n và khát khao tiǹ h du ̣c. Hà chỉ yêu chiń h thể xác nàng thôi.
Tiǹ h yêu chân chiń h bao giờ chẳ ng đi liề n với lòng nhân hâ ̣u, tiń h diụ hiề n và đức hy sinh?
Về cái giấ y giá thú và tiê ̣c cưới, Hà chỉ đá đưa nước bo ̣t với những lời đầ u môi chót lưỡi. Rồ i nàng
la ̣i bảo để khi cả hai cùng về hưu cái đa.̃ Có đăng ký kế t hôn thì cũng chỉ đươ ̣c mô ̣t mảnh giấ y.
Trước sau, nó chỉ là... mảnh giấ y. Vả la ̣i, anh cũng còn phải chăm sóc bà già cơ mà?
Cũng là may cho ông.

Thì ra Ngân Hà cũng giố ng những lớp gái trẻ 7x - 8x - 9x sức dài vai rô ̣ng bây giờ. Ho ̣ chỉ muố n
sở hữu mô ̣t gã đàn ông ma ̣nh khoẻ, ngôi nhà to đe ̣p, tiê ̣n nghi sinh hoa ̣t sang tro ̣ng và tiề n ba ̣c chi
tiêu thoải mái. Đàn bà "hiê ̣n đa ̣i" đề u không thích làm dâu. Làm dâu! Số ng với những người già
khác máu, không chỉ vướng chân vướng tay, mà còn chướng tai gai mắ t. Người già, tấ t tầ n tâ ̣t trái
tính trái nế t... Chẳ ng chứng no ̣ thì cũng tâ ̣t kia. Không mấ y ai trong các cô muố n trong ngôi nhà
mình trú ngu ̣ có bố me ̣ chồ ng. Ho ̣ càng không thích chồ ng miǹ h còn tồ n ta ̣i cả những ông bà cu ̣
ky.̣ Những người đã sinh số ng, đã cư trú ở cõi trầ n thế này quá lâu. Mă ̣t mũi nhăn nheo, da thiṭ cóc
cáy, đầ u tóc hôi hám, tiń h tiǹ h lẩ n thẩ n, quên nhớ nhớ quên...
Với đàn ông đàn bà không ràng buô ̣c con cái và tài sản, khi thân xác già nua, rê ̣u ra,̃ đầ u ba ̣c răng
long, sức cùng lực kiê ̣t... Có thể dễ dàng biế t trước sự thể về mố i quan hê ̣ luyế n ái không hôn thú
sẽ như thế nào!
***
Hai giờ sáng.
Khang hế t đứng la ̣i ngồ i, bồ n chồ n đi la ̣i. Phòng bên, me ̣ ông cũng đã thức giấ c. Tắ t đèn từ lúc nửa
đêm, mô ̣t miǹ h ông ngồ i thu lu trong bóng tố i, tránh cho me ̣ mô ̣t nỗi lo lắ ng. Ông hế t sức bố i rố i.
Từ lúc giáng cho ông ba cái tát, máy di đô ̣ng của nàng không liên la ̣c đươ ̣c. Ngân Hà nóng nảy và
liề u liñ h... Đã nhiề u lầ n nàng do ̣a tự tử. Mà thái đô ̣ của nàng lúc ra khỏi chung cư Đa ̣i Phú Gia
thấ y rấ t bấ t thường.
Ông dễ dàng tim ̀ la ̣i mo ̣i thứ nàng thi thoảng đã mua cho miǹ h rải rác trong mô ̣t thời gian dài. Lớn
nhấ t là cái áo măng tô bằ ng da ̣ màu đen của hañ g may Nhà Bè giá rẻ. Mô ̣t cái áo len dài tay Trung
Quố c. Bố n cái sơ mi đề u đã mă ̣c qua. Mấ y cái quầ n lót lâu ngày, có cái cũng đã sờn rách. Năm đôi
bit́ tấ t, cả thủng gót lẫn đôi vẫn còn dùng đươ ̣c. Mô ̣t cái quầ n vải kaki màu be rung rúc, mô ̣t cái
vải bông pha sơ ̣i tổ ng hơ ̣p mầ u lông chuô ̣t, ông mới xỏ chân mô ̣t lầ n. Tấ t cả đề u chỉ là hàng tầ m
tầ m. Ông không quên những thứ nàng đòi, còn có cái lo ̣ sứ nhỏ cắ m hoa Bát Tràng, cái lo ̣ đựng
tăm bằ ng nhựa màu vàng và mô ̣t lẵng hoa giả loa ̣i nhỏ nhấ t.
Chi ̣giúp viê ̣c nhà nàng tong tả cha ̣y ra đầ u ngõ, miê ̣ng chào ông tay nhâ ̣n cái bao xác rắ n, trong
đó chứa tấ t cả các thứ ông gửi trả la ̣i Ngân Hà. Không mấ y khi thấ y nét mă ̣t người đàn bà này bô ̣c
lô ̣ cảm xúc vui buồ n, lúc ấ y bỗng nhiên chi ̣chép miê ̣ng quay đi.
Đêm nay Hà đi đâu? Ông không phải lo cho Lam Khương. Nhà nàng xa Hà Nô ̣i, và Ngân Hà
không biế t điạ chi.̉ Trước kia, dù đã gă ̣p Lam Khươg mấ y lầ n, Ngân Hà cũng không mảy may nghi
ngờ. Tấ t cả những cuô ̣c gă ̣p ấ y của ông và Lam Khương ở bê ̣nh viê ̣n đề u minh ba ̣ch. Khương đưa
bê ̣nh nhân đế n nhờ ông mổ giúp. Ngân Hà cũng nể Lam Khương ở cái cố t cách thanh lich, ̣ ứng xử
đoan trang. Cách đây mới mấ y giờ, Lam Khương báo tin bê ̣nh tiǹ h của cha mình tiế n triể n rấ t tố t,
sau khi ông về nong rô ̣ng niê ̣u đa ̣o, đă ̣t sông và cho điề u tri thêm
̣ bằ ng thuố c kháng sinh.
Chiề u qua, Hà cư xử thâ ̣t sự quá quắ t, rấ t thiế u đức ha ̣nh! Khang giâ ̣n và nghi ̃ dứt khoát phải từ bỏ
nàng. Nhưng khi đêm xuố ng, khi đã bình tiñ h, ông la ̣i thấ y thương nàng.
Người ta nói có yêu mới ghen? Nhưng với cách cư xử của nàng chiề u qua, ông không thấ y tình
yêu thương của nàng đâu cả. Công dung ngôn ha ̣nh trong gia điǹ h nàng xưa kia đã đươc̣ lưu ý đế n

mức đô ̣ nào, mà nàng hung ba ̣o, đao búa, đường chơ ̣ quá thế ! Khi ở với cha me ̣, nàng là con ngoan;
ngoài xã hô ̣i, cháu ngoan Bác Hồ , liên đô ̣i trưởng thiế u niên tiề n phong đươ ̣c chuyể n thẳ ng thành
đoàn viên; đoàn viên bố n tố t, sinh viên ưu tú... rồ i trở thành đảng viên khá sớm. Và bây giờ, phó
giám đố c, phó bí thư đảng ủy bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Đủ các thứ ha ̣ng danh hiê ̣u danh giá, mẫu
mực. Khủng khiế p cái cơn điên và ba cái tát tâ ̣n sức tâ ̣n lực của nàng. Đàn bà yêu cũng ghen vũ
phu thế sao? Ông nhớ ở đâu, hiǹ h như Victor Hugo viế t: Khi tình yêu nảy nở thì tiń h diụ hiề n và
lòng đô ̣ lươ ̣ng cũng phát sinh? Nế u đó là chân lý, thì làm gì Ngô Thi ̣Ngân Hà đã có tiǹ h yêu!
Đêm tố i nă ̣ng nề . Nghi ̃ miǹ h cũng có lỗi nên những buồ n giâ ̣n trong ông lúc này đã tan biế n hế t.
Chỉ còn mô ̣t nỗi lo lắ ng, bồ n chồ n, như có lửa cháy trong lòng. Nhớ câu chuyê ̣n người vơ ̣ bác si ̃
Hoàng Chân, Khang sơ ̣ Ngân Hà cũng rố i loa ̣n tâm thầ n mà có thể da ̣i dô ̣t...
Đã 2 giờ 10 phút sáng. Máy điê ̣n thoa ̣i di đô ̣ng của ông bỗng rung lên bầ n bâ ̣t. Thời gian như dừng
hẳ n la ̣i. Chuông reo.
- A lô! Tôi nghe đây. - Khang không kip̣ nhiǹ màn hiǹ h, vô ̣i vã bấ m máy, hy vo ̣ng Ngân Hà chứ
không phải ai khác go ̣i mình.
- Anh ơ... ơi! - Tiế ng Ngân Hà rấ t yế u, nghe rề n ri ̃ và mơ hồ ... như gio ̣ng điê ̣u, hơi thở của mô ̣t
hồ n ma, từ cõi âm ty xa lắ c vo ̣ng về .
- Em làm sao vâ ̣y? Em đang ở đâu? Em ở đâu? - Khang hỏi dồ n dâ ̣p trong hơi thở gấ p.
- Vơ ̣... vơ ̣ anh... đang... đang từ cõi... chế t... trở về , đây này! - Ngân Hà nói nhát gừng, rời ra ̣c, như
đã tàn hơi.
- Em đang ở đâu? Đang ở đâu? Ở đâu? - Khang phát hoảng.
- Đang... lên ô... tô.
- Ô tô nào? Ô tô đi đâu?
- Về nhà.
- Nhà nào? - Ông hỏi thế , để biế t nàng về chung cư Đa ̣i Phú Gia hay về ngôi nhà chung với người
chồ ng cũ?
- Em về với... con gái... em. - Nàng nói không thành tiế ng, vấ p váp, hu ̣t hẫng.
- Trời ơi! Em yế u như thế , mà lái xe ư?
- Không!
- Ai lái?
- Phó giáo sư Hào.
- Xe của em?
- Xe Hào.
- Em từ đâu về ?

- Bê ̣nh viê ̣n.

- Bê ̣nh viê ̣n nào?
Không nghe thấ y nàng trả lời. Khang la ̣i hỏi:
- Em đế n bê ̣nh viê ̣n làm gi?̀
- Rửa... da ̣ dày. Lo ̣c máu! - Nàng trả lời rấ t nhanh.
- Trời ơi! Em liề u chuyê ̣n gì thế ? Em uố ng cái gì?
Trong máy la ̣i mấ t tiế ng nàng. Chỉ nghe tiế ng người đang thở ỳ a ̣ch, nă ̣ng nho ̣c.
- Anh chờ em ở đầ u ngõ nhé?
Ngân Hà không trả lời. Máy tắ t.
Tiế ng nói của Ngân Hà qua máy điê ̣n thoa ̣i, nghe thào thào, líu riú , hoang la ̣nh. Những âm thanh
cuố i câu lí nhí, rồ i mấ t hút trong xa vắ ng rơ ̣n người. Khang lâ ̣p tức mở cửa. Cu ̣ Kháng nhét vô ̣i
máy nghe vào tai, và hỏi:
- Con đi mổ cấ p cứu đấ y à?
- Vâng! Me ̣ khóa cửa giúp con. Con vô ̣i.
Lầ n đầ u tiên trong đời Khang nói dố i me ̣; và nghi ̃ rấ t xấ u rằ ng, hai tai me ̣ hỏng là mô ̣t điề u may
mắ n cho mình. Ban đêm bỏ máy ra khỏi tai, cu ̣ không nghe đươ ̣c gi.̀ Cu ̣ không biế t có cuô ̣c điê ̣n
thoa ̣i của con trai trong bóng tố i phòng bên.
Trên đường đế n nơi gửi ô tô, Khang vừa cha ̣y gằ n vừa nghi ̃ về Ngân Hà, la ̣i càng hoảng thêm. Cố
cha ̣y nhanh, ông nhảy đúng vào mô ̣t cái ổ gà khá lớn. Cái vũng đầ y nước, quán ăn biǹ h dân bên
đường thải ra trong ngày. Nước bẩ n tung toé, dây đầ y quầ n áo; mă ̣t mũi bác si ̃ nhầ y nhu ̣a, sực lên
mô ̣t mùi tanh tưởi. Ông đưa bàn tay không lau mă ̣t, chân vẫn không dừng...
Ngân Hà đã uố ng cái gì, để phải đế n bê ̣nh viê ̣n rửa da ̣ dày và lo ̣c máu cấ p cứu? Gardenan hay
Seduxen? Thủ thuâ ̣t rửa da ̣ dày đơn giản, bê ̣nh viê ̣n nào cũng làm đươ ̣c. Còn lo ̣c máu thải bỏ đô ̣c
chấ t? Phải có máy siêu lo ̣c chuyên biê ̣t. Cho đế n nay, cả miề n Bắ c Viê ̣t Nam mới chỉ có mô ̣t cái
máy NIKKISO của Nhâ ̣t Bản. Nó có thể thải loa ̣i trong máu, những chấ t đô ̣c nô ̣i sinh hay từ ngoài
xâm nhâ ̣p, cứu số ng nhiề u na ̣n nhân nă ̣ng, trước kia các thầ y thuố c chuyên khoa chố ng đô ̣c đề u
phải bó tay. Ngân Hà đã uố ng đô ̣c chấ t gi,̀ mà phải lo ̣c máu tić h cực bằ ng cái máy NIKKISO ấ y?
Và Ngân Hà đã đế n cấ p cứu ở bê ̣nh viê ̣n nào?
Cái đồ ng hồ Ogival điê ̣n tử của Thu ̣y Si ̃ trên tay Khang chỉ 2 giờ 15 phút. Đường vắ ng. Ông lên
xe và phóng đi với tố c đô ̣ 100 kilômét giờ. Ông quên, hoàn toàn không nhớ đế n luâ ̣t giao thông và
những người mă ̣c quầ n áo vàng, cầ m dùi cui trắ ng đen, thường đứng chấ n ở ngã ba, ngã tư các
đường phố thủ đô. May cho ông, đường đêm vắ ng tanh và không có cảnh sát. Xe dừng la ̣i đô ̣t ngô ̣t
bên viả hè, cách con ngõ nhỏ nhà nàng khoảng vài chu ̣c mét.

Đường phố sáng đèn. Khang căng mắ t nhìn về cái ngõ hẻm quen thuô ̣c. Năm phút, mười phút,
mười lăm phút... nửa giờ, mô ̣t giờ, rồ i mô ̣t giờ rưỡi trôi qua. Thời gian tưởng dài như cả mô ̣t đêm
trắ ng. Không thấ y mô ̣t cái ô tô nào đế n cả. Thi thoảng, mô ̣t cái xe máy phóng vèo đi như gió. Nó
mang gái go ̣i, mang cave tới những nhà nghỉ hay khách sa ̣n nào đó. Mô ̣t thanh niên chở đế n ba,
bố n cô gái ăn mă ̣c hở hang, phấ n son rẻ tiề n lòe loe ̣t. Không mô ̣t cái đầ u nào có mũ bảo hiể m.
Thời gian trôi rấ t châ ̣m. Nhà ở hai bên mă ̣t phố đóng cửa im ỉm, lă ̣ng tờ. Bu ̣i đường dường như đã
lắ ng. Chỉ loáng thoáng bóng người, chưa đủ khuấ y lên bầ u không khí tiñ h mich ̣ của đường phố
nửa đêm về sáng. Mă ̣t phố vắ ng người như rô ̣ng ra nhiề u và trong trẻo hơn. Nhưng Khang la ̣i thấ y
lòng miǹ h xa xót, mờ mit,̣ rố i bời. Ngân Hà đâu? Không thấ y xe của Hữu Hào đưa nàng trở về
trước ngõ. Tinh ̣ không mô ̣t cái ô tô xuôi ngươ ̣c. Khang cũng chưa mô ̣t lầ n gă ̣p mă ̣t phó giáo sư,
tiế n si ̃ Nguyễn Hữu Hào. Xe của Hào, số biể n bao nhiêu, ông cũng chưa khi nào hỏi nàng. Máy
điê ̣n thoa ̣i của Ngân Hà la ̣i mấ t tiń hiê ̣u. Ngân Hà đi đâu? Ông đã đế n đây rấ t nhanh sau khi nàng
nói miǹ h đang lên ô tô. Những nơi cấ p cứu chố ng đô ̣c giỏi là bê ̣nh viê ̣n Ba ̣ch Mai, Bê ̣nh viê ̣n trung
ương quân đô ̣i, Quân Y viê ̣n 103, các bê ̣nh viê ̣n quố c tế Viê ̣t Pháp, Viê ̣t Nhâ ̣t... Dù Ngân Hà từ
bê ̣nh viê ̣n nào trở về , đề u phải đi châ ̣m. Khang nghi,̃ chắ c chắ n là ông đế n trước. Hào không thể
cho xe cha ̣y với tố c đô ̣ cao khi chở Ngân Hà đang trong tiǹ h tra ̣ng vừa mới thoát chế t. Và, ông sẽ
gă ̣p nàng ở cái ngõ này, như đã he ̣n. Ông la ̣i nhìn đồ ng hồ . Trời đã gầ n sáng mấ t rồ i. Máy của
Ngân Hà vẫn cứ im bă ̣t. Khang kiên trì bấ m máy liên tu ̣c. Đây rồ i!
- A lô! Em về đế n đâu rồ i? - Khang áp chă ̣t máy điê ̣n thoa ̣i vào tai. Khá lâu, mới thấ y nàng thề u
thào:
- Em về nhà rồ i. - Ngân Hà nói, tiế ng đươ ̣c tiế ng mấ t xen lẫn những hơi thở ngắ n, ỳ a ̣ch, nă ̣ng
nho ̣c. Nàng mê ̣t đế n thế kia ư? Khang có cảm giác xót thương đứt ruô ̣t.
- Anh vào nhà, đươ ̣c không?
- Không! Không đươ ̣c đâu! Laõ Thân nằ m ở ngay cửa ấ y - Nàng nói nhanh, gio ̣ng khoẻ, gầ n như
tiế ng quát. Khang rưng rưng xúc đô ̣ng. May quá! Nàng đã về đươ ̣c đế n nhà.
- Em về nhà bao giờ? Em đi đường nào? Ma ̣ch, huyế t áp, nhip̣ thở của em bao nhiề u? - Ông muố n
hỏi nàng biế t bao nhiêu điề u.
- Anh đang ở đâu? - Nàng không trả lời những câu Khang hỏi, những vấ n đề sinh tử, mà ông rấ t
muố n biế t. Và gio ̣ng nàng tức khắ c trở la ̣i mê ̣t mỏi, rời ra ̣c.
- Ngay trước ngõ nhà em. - Ông trả lời nhanh.
- Thôi, anh về đi! Hôm nay em xin nghỉ ố m. Hế t giờ chiề u, anh đế n đấ y sớm đón em.
Ngân Hà vẫn mô ̣t gio ̣ng run rẩ y. Ông không thể vào, mà nàng cũng không ra đươ ̣c. Nàng đi sao
vững, khi mà chỉ trong vòng mấ y giờ đồ ng hồ vừa phải rửa da ̣ dày, vừa lo ̣c máu cấ p cứu với cái
máy siêu lo ̣c hiê ̣n đa ̣i? La ̣i truyề n dich
̣ và chắ c chắ n còn rấ t nhiề u thứ thuố c chố ng đô ̣c, trơ ̣ tim, trơ ̣
sức... Hơn nữa, thuố c đô ̣c ít nhiề u cũng ngấ m. May sao, Ngân Hà cũng đã về đươ ̣c đế n nhà. Toàn
tra ̣ng có an toàn, các bác si ̃ chuyên khoa cấ p cứu chố ng đô ̣c mới dám cho bê ̣nh nhân ra viê ̣n chứ?
Khang tự lý giải để trấ n an miǹ h như thế .

Mê ̣t mỏi, ông tra chià khóa vào ổ điê ̣n và nổ máy ô tô. Cái Matiz từ từ quay đầ u. Khác hẳ n với lúc
đế n, xe bò đi rấ t châ ̣m. Ông thấ y miǹ h mấ t tâ ̣p trung trên đường. Vu ̣ tai na ̣n trên đa ̣i lô ̣ Nguyễn
Traĩ gầ n đây là mô ̣t bài ho ̣c. May cho ông, lầ n ấ y chỉ bi ̣móp nhe ̣ đầ u xe.
Đêm nay, ông đi đón Ngân Hà chỉ trên mô ̣t quañ g đường ngắ n. Trong mười năm qua, nhiề u lầ n
ông đã phải rong xe đi khắ p nơi tim
̀ nàng. Đó cũng là những lầ n Ngân Hà không bằ ng lòng... Nàng
điê ̣n cho ông là mình đã bỏ ra khỏi nhà, để sẽ không bao giờ trở la ̣i!
Hai tay ông đă ̣t trên vô lăng như bám vào mô ̣t vòng xoắ n ma thuâ ̣t vô hiǹ h, không thể xác đinh. ̣
Những cú sóc ma ̣nh trên đường khiế n ông nhâ ̣n ra miǹ h tồ n ta ̣i và đang lái xe trong tiǹ h tra ̣ng thân
thể ê ẩ m, khô khát, rã rời. Ông không còn nhớ, hiǹ h như bữa ăn gầ n nhấ t của miǹ h cách đây đã
hai đêm mô ̣t ngày? Trưa ngày hôm qua ở Đa ̣i Phú Gia nhiṇ đói, mà bữa sáng đã không có ăn. Lo
nghi ̃ về Ngân Hà, xố n xang về Lam Khương, tố i qua ông la ̣i không ăn cơm cùng me ̣. Vâ ̣y là đã
hơn bố n chu ̣c giờ, ông không có gì vào bu ̣ng. Và mấ t tro ̣n cả hai đêm không ngủ!
Không về nhà, ông đế n thẳ ng bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc.
***
Đêm đang tàn.
Ông trưởng khoa đi do ̣c hành lang của khu điề u tri ̣ khoa ngoa ̣i, để đế n căn phòng của miǹ h. Các
buồ ng bê ̣nh đề u sáng choang. Nhiề u đôi mắ t trên những cái giường hâ ̣u phẫu mở to; ho ̣ không ngủ
hay vừa mới thức dâ ̣y? Vế t mổ chưa đươ ̣c cắ t chi,̉ nhưng vẻ mă ̣t ho ̣ biǹ h thản. Ông biế t, người
bê ̣nh ngủ it́ vì thương tổ n do bê ̣nh tâ ̣t và mổ xẻ đang trong quá triǹ h hồ i phu ̣c. Không ai nga ̣c nhiên
vào giờ này bác si ̃ trưởng khoa đã la ̣i đế n bê ̣nh viê ̣n. Bởi nhiề u đêm, ho ̣ thấ y ông tới mổ cấ p cứu.
Ông Khang đế n khoa bấ t kỳ giờ nào là chuyê ̣n thường tình. Vừa đi, ông vừa phải tránh những cánh
tay giang ngang, những cẳ ng chân xoa ̣c chéo. Khá đông người nằ m ngủ say sưa ngay trên hành
lang. Ho ̣ đi nuôi người thân phải mổ . Và ho ̣ đã lo lắ ng, đơ ̣i chờ, phấ p phỏng, thức trắ ng nhiề u đêm.
Trời đấ t thâ ̣t nhân hâ ̣u. Nó có đêm và ngày. Ngày để con người hoa ̣t đô ̣ng, làm ăn... Đêm tố i mang
đế n giấ c ngủ, trả la ̣i cho ho ̣ sức khoẻ đã xả ra câ ̣t lực suố t mô ̣t ngày dài. Nó vỗ về , nuôi dưỡng
những sinh linh nhỏ bé, an dưỡng những thân xác cỗi già, nâng đỡ những cơ thể ố m đau, thương
tâ ̣t, phải chiụ mổ xẻ, cắ t bỏ mô ̣t phầ n xương thit,̣ phủ ta ̣ng... Nó còn giúp con người vươ ̣t qua, chôn
sâu, phủ kín, hay lañ g quên đi những nỗi đau và buồ n trong suố t cuô ̣c đời dài gian nan.
Khang ao ước miǹ h đươ ̣c như những người dân lam lũ kia. Ho ̣ đang nằ m trên mă ̣t sàn hành lang
bê ̣nh viê ̣n, không giường chiế u, không chăn màn gố i đê ̣m mà ngủ ngon lành. So với ông, ho ̣ quá
ha ̣nh phúc.
Ông mở cửa bước vào phòng trưởng khoa. Nhưng Khang vô ̣i đứng sững la ̣i. Mô ̣t người đàn ông
quầ n áo bẩ n thiủ , nhàu nát, mă ̣t mày hố c hác, xám xit,̣ râu ria tua tủa, tóc tai ba ̣c trắ ng, bơ phờ
đang đứng giữa phòng. Hắ n nhiǹ ông không chớp.
Khổ nhân hao hao...
Dù sớm mồ côi cha, mô ̣t thời niên thiế u thấ t ho ̣c, la ̣i gă ̣p cải cách ruô ̣ng đấ t... tưởng đã chế t đói;
lớn lên vấ t vả nơi đồ ng quê, trường ố c; gian khổ trên chiế n trường; bi ̣ vơ ̣ bô ̣i phản; lañ h đa ̣o trù

dâ ̣p; trưởng khoa cướp công, ăn chă ̣n; gia điǹ h tan nát, ly tán... Suố t mấ y chu ̣c năm lâ ̣n đâ ̣n, ông
cũng chưa từng loa ̣ng choa ̣ng, thấ t thể u, siêu ve ̣o thế này. Người đàn ông điñ h đa ̣c, trí tuê ̣, mà phải
điêu đứng, lao đao... Ông sắ p gu ̣c ngã trong cuô ̣c đời đầ y những dữ dằ n, gian trá, điên da ̣i này sao?
Sau những giây phút ngơ ngác, rồ i ông kinh nga ̣c, câm lă ̣ng trân trân đứng đố i mă ̣t với "kẻ đô ̣t
nhâ ̣p". Hắ n giố ng ông, như cũng đang có cảm giác kỳ la ̣, đờ đẫn nhiǹ la ̣i con người mang danh
bác si ̃ trưởng khoa vừa mới thâ ̣p thững bước vào.
Bùi Cường, Lê Trinḥ hay Lã Hồ ng Quân đã dựng tấ m gương lớn, kín cả bức tường sau của căn
phòng trưởng khoa này? Như nhiề u người hañ h tiế n thời nay, ho ̣ tự coi miǹ h là tấ m gương sáng,
xứng đáng để những kẻ đi sau phải chen tới soi vào.
Rồ i ông cũng nhâ ̣n ra cái bóng của mình. Không có tấ m gương ấ y, Khang đỡ phải ngao ngán, đau
buồ n hơn biế t bao nhiêu!
Trời sắ p sáng.
Khang đã yên tâm, Ngân Hà không chế t. Và nàng vừa he ̣n gă ̣p nhau khi hế t giờ làm viê ̣c chiề u
nay. Bây giờ, nế u nằ m xuố ng giường ông sẽ ngủ liṃ đi không còn biế t trời đấ t nào nữa; rồ i có thể
quên mấ t giờ làm viê ̣c. Cơ thể ông như đã bi ̣hành ha ̣, tra tấ n nhừ tử.
Bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc đang qua mô ̣t đêm yên tiñ h hiế m hoi.
Vâ ̣y mà, ông không thể chơ ̣p mắ t.
Cái Matiz từ từ dừng la ̣i, đúng chỗ nó đã đỗ lúc nửa đêm về sáng. Dù Ngân Hà dă ̣n phải đón nàng
sớm, Khang vẫn không thể bỏ qua viê ̣c xem la ̣i bê ̣nh nhân lúc đã hế t giờ làm chiề u. Có mấ y người
vừa mổ xong, bí tiể u, bu ̣ng chướng, vì ố ng thông từ bàng quang, từ da ̣ dày ra ngoài bi ̣tắ c. Có ca
khó thở, vì đờm raĩ chưa đươ ̣c hút sa ̣ch. Không phải không có người bê ̣nh đã chế t, chỉ vì những
tình tra ̣ng bấ t thường hay gă ̣p và rấ t nhỏ ấ y.
Trước những người đau ố m, mo ̣i ưu tư, phiề n muô ̣n, khổ đau của riêng miǹ h, bác si ̃ như đã quên
hế t.
Ông tắ t máy ô tô, kéo phanh tay và bấ m điê ̣n thoa ̣i.
Nửa giờ sau, Ngân Hà xuấ t hiê ̣n ở đầ u ngõ. Mo ̣i khi, chỉ dăm ba phút, nàng đã có mă ̣t, nhanh nhe ̣n
và vui vẻ. Hôm nay, nàng bước dò dẫm, chê ̣nh choa ̣ng, xiêu ve ̣o. Khang vô ̣i cha ̣y tới, diù nàng đế n
và mở cửa xe. Rấ t nhiề u con mắ t nơi những quán phở, cửa hàng bia, quán cà phê... và người đi bô ̣
đổ theo hai người. Có mấ y người dân ở cái ngõ này nhâ ̣n ra ông, bác si ̃ trưởng khoa ngoa ̣i của
bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc. Số đông, ho ̣ biế t Ngân Hà.
Nàng nhiǹ ông với đôi mắ t đờ da ̣i, miê ̣ng thề u thào như muố n chào, mà không thể phát âm thành
tiế ng; hai tay cứng đờ, như mô ̣t bà già khâ ̣t khừ ố m lửng lâu ngày la ̣i vừa qua mô ̣t cơn ba ̣o bê ̣nh.
Không trang điể m, nàng già so ̣m đi đế n năm bẩ y tuổ i. Nhưng vai, ngực, và chân tay nàng vẫn mâ ̣p
ma ̣p như những ngày trước.
- Em mê ̣t lắ m à?

- Đỡ rồ i. - Ngân Hà trả lời, nghe như gió thoảng.
Xót xa nàng, Khang cho xe lăn bánh rấ t châ ̣m. Thoáng cái, đủ các loa ̣i xe tràn ngâ ̣p mă ̣t đường.
Xe máy, xe đa ̣p, cái vươ ̣t phải cái vươ ̣t trái, lươ ̣n lách rấ t vô trâ ̣t tự trước mũi ô tô. Những va ̣ch
sơn trắ ng quy đinh
̣ làn đường, cho từng loa ̣i xe, hầ u như không có giá tri.̣
- Đêm qua em đế n bê ̣nh viê ̣n nào? - Khang chơ ̣t hỏi đúng câu mà miǹ h đã tự nhủ không nên đô ̣ng
tới.
Ngân Hà như không nghe. Ông tiế p:
- Em phải cấ p cứu, đươ ̣c như thế này là tố t rồ i. Dù nguyên nhân thế nào, tố i qua em đã có mô ̣t lỗi
lầ m to lớn. Em đinḥ cướp công sinh thành của cha me ̣, la ̣i quên trách nhiê ̣m, nghiã vu ̣ với xã hô ̣i,
với cả con gái còn đang cầ n đươ ̣c nuôi nấ ng, da ̣y dỗ.
Ông chơ ̣t nhâ ̣n ra và tự trách khi nào mình cũng thẳ ng thắ n đoảng. Lẽ ra, nàng vừa thoát chế t, ta
chỉ nên nói những chuyê ̣n vui.
Ngân Hà lắ ng nghe. Laõ chỉ nhắ c về gia điǹ h, con Kim Thoa và trách nhiê ̣m xã hô ̣i của miǹ h? Còn
chính thân xác cái con Ngân Hà này, số ng hay chế t, không có ý nghiã gì với ông ta sao? Phải cho
laõ biế t thêm là miǹ h chưa thực sự an toàn. Đô ̣c dươ ̣c còn tác ha ̣i lâu dài, có thể sẽ bi ̣suy đa phủ
ta ̣ng. Nguy cơ đô ̣t quy ̣ và tử vong có thể xảy ra bấ t cứ lúc nào!
Điề u hay nhấ t, là laõ ta tin sái cổ những gì mình đã thể hiê ̣n.
Khang hỏi:
- Em uố ng gi?̀ Seduxen à?
- Seduxen và ...
- Và gì?
- Và Cytotec.
- Bao nhiêu viên Seduxen?
- Hai mươi.
- Cytotec?
- Mô ̣t trăm!
- Trời ơi! - Khang nghe nàng, mà bấ t giác kêu lên. Cytotec hàm lươ ̣ng 200 mg, mà nàng uố ng cả
trăm viên!
Có gì chấ n đô ̣ng rấ t ma ̣nh ở trong lồ ng ngực Khang. Và ông dâ ̣n cháy phanh cái xe Matiz. Chỉ mô ̣t
chút nữa xe ông đâm sầ m vào cái Mercedes bóng loáng đang bò trước mă ̣t. Ông lă ̣ng lẽ thở dài.
Uố ng hai mươi viên Seduxen, mà hôm nay tiǹ h tra ̣ng Hà tỉnh thế này thì không sơ ̣ nữa. Nhưng
còn Cytotec? Nàng uố ng nhiề u quá!

Đèn đỏ tắ t. Đèn xanh bâ ̣t sáng. Tấ t cả xe cô ̣ rùng rùng chuyể n đô ̣ng. Ông tự nhủ, phải tâ ̣p trung
tinh thầ n cho tay lái. Nghi ̃ thế , nhưng đầ u óc ông không khỏi suy nghi ̃ về Ngân Hà. Người thầ y
thuố c đầ y đầ u sách vở nhớ ngay Cytotec là thuố c gì. Trước kia, người ta sử du ̣ng nó để phòng
bê ̣nh loét da ̣ dày, khi phải uố ng thuố c chố ng đau khớp kéo dài. Liề u lươ ̣ng, chỉ mô ̣t viên mô ̣t lầ n,
ngày bố n lầ n trong các bữa ăn. Về sau, chuyên khoa Sản dùng nó làm thuố c dañ mở cổ tử cung để
na ̣o phá thai. Ngân Hà đã uố ng mô ̣t lươ ̣ng quá lớn! Mô ̣t trăm viên Cytotec! Tức là có hai mươi
nghìn miligam hoa ̣t chấ t Misoprostol trong cơ thể nàng! Đô ̣c tính của loa ̣i thuố c này là ỉa chảy,
tổ n thương da ̣ dày - ruô ̣t, hoa ̣i tử tim từng ổ , hoa ̣i tử gan từng ổ , suy thâ ̣n và suy su ̣p hê ̣ thầ n kinh
trung ương. Nó đươ ̣c xế p vào loa ̣i thuố c đô ̣c bảng B. Nguy hiể m! Nàng dễ lâm vào tiǹ h tra ̣ng suy
đa phủ ta ̣ng.
Tác ha ̣i của thuố c còn phu ̣ thuô ̣c vào thời gian dài ngắ n, từ lúc uố ng đế n lúc đươ ̣c xử trí cấ p cứu.
Tim gan thâ ̣n của Ngân Hà có bi ̣ hoa ̣i tử? Những vùng tổ n thương ấ y, trước mắ t chưa đế n mức
nguy ha ̣i tiń h ma ̣ng. Đươc̣ thế , nàng mới có thể ngồ i bên ông lúc này. Nhưng do tác ha ̣i của thuố c
đô ̣c, cơ thể sẽ suy su ̣p dầ n! Đế n đoa ̣n đường vắ ng, Khang ta ̣t vào bên vỉa hè, Dừng hẳ n xe, ông
hỏi:
- Em uố ng Cytotec lúc mấ y giờ? Và đươ ̣c rửa da ̣ dày sau đó bao lâu?
- Anh cứ tra khảo maĩ thế ! Em không còn sức nhớ đươ ̣c gì nữa đâu. Thoát chế t là may lắ m rồ i. -
Nàng cau mày, nhăn mă ̣t và xẵng gio ̣ng. Nhưng rồ i la ̣i vỗ vỗ vào vai ông, nghe ̣n ngào.
- Vì sao Hữu Hào biế t mà đưa em đi cấ p cứu? Ta phải tiń h xem nên tiế p tu ̣c điề u tri thế
̣ nào. - Xúc
đô ̣ng, ông diụ dàng hơn.
Im lă ̣ng khá lâu, nàng nói, như từ nãy giờ vẫn đang nghe ̣n lời:
- Tiǹ h cờ, Hào đi đâu đó rẽ vào. Nó thấ y em tinh thầ n lơ mơ, toàn thân run rẩ y, đau bu ̣ng, khó thở.
Nó cõng ngay em ra xe...
Ngân Hà đã mô tả đúng các triê ̣u chứng của mô ̣t người ngô ̣ đô ̣c chấ t Misoprostol. Ông từ tố n bảo:
- Rửa da ̣ dày sớm thì tố t rồ i. Còn lo ̣c máu, người ta có loa ̣i bỏ đươ ̣c hế t đô ̣c chấ t không? Trên thực
nghiê ̣m ở chuô ̣t, liề u đô ̣c của Cytotec bắ t đầ u từ mô ̣t nghiǹ sáu trăm miligam.
Ngân Hà thầ m kêu trời. Mô ̣t người đàn ông sắ p về hưu mà vẫn minh mẫn đáng sơ ̣! Đã nhiề u năm
rồ i, Cytotec trở hành loa ̣i thuố c riêng của các bác si ̃ sản khoa. Các chuyên khoa khác không ai nhớ
làm gi.̀ Các bác si ̃ ngoa ̣i khoa càng không lưu tâm. Vâ ̣y mà, laõ Khang vẫn thuô ̣c làu tiń h chấ t, tác
du ̣ng, và liề u đô ̣c của nó?
Rồ i nàng nghi,̃ trong hoàn cảnh này, laõ Khang càng thông thái thì càng sơ ̣ haĩ , càng hoảng... thì
càng hay. Đã tin miǹ h, la ̣i hiể u sâu về thuố c, laõ càng mấ t hế t hồ n viá ! Ngân Hà vờ nói sang chuyê ̣n
khác. Nhưng Khang lo lắ ng:
- Sao em ra viê ̣n sớm thế ? Nằ m điề u tri ̣thêm thì có hơn không?
- Ho ̣ bảo an toàn rồ i. Bê ̣nh nhân quá đông. Ai ổ n đinh
̣ ho ̣ cho về ngay. Mà em sơ ̣ nằ m thêm sẽ mấ t
mô ̣t khoản tiề n lớn lắ m!

- Để bảo đảm sức khỏe lâu dài, miǹ h tiế c tiề n sao đươ ̣c?
Nàng im lă ̣ng.
Khang nga ̣c nhiên. Bao giờ Ngân Hà cũng cẩ n thâ ̣n, chu đáo, cho những gì là quyề n lơ ̣i của mình.
Nàng không thể không ý thức về viê ̣c giữ giǹ sức khoẻ bản thân. Ngân Hà đã có mô ̣t khoản tiề n
lớn, gửi ngân hàng... Chưa kể cái trang tra ̣i đã bán cách đây ba năm ở gầ n ngã tư Hoà La ̣c, nàng
vừa thương thuyế t lấ y la ̣i. Có tin mâ ̣t báo từ nơi tin câ ̣y nhấ t, vùng ấ y sẽ đươ ̣c sáp nhâ ̣p vào thủ đô
Hà Nô ̣i. Con đường Láng - Hoà La ̣c sẽ đươ ̣c mở rô ̣ng với nhiề u làn xe. Giá đấ t, giá nhà ở gầ n nó
sẽ tăng cao chót vót. Mấ y chu ̣c năm hành nghề thầ y thuố c tố n mồ hôi, sôi nước mắ t, không bằ ng
chỉ mấ t có ít nước bo ̣t và công sức đi la ̣i thương thuyế t mấ y ngày. Hơn nữa, nàng còn tiế p tu ̣c làm
viê ̣c nhiề u năm nữa. Ngoài công viê ̣c ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, nàng làm "kế hoa ̣ch hoá sinh đẻ" ở
bê ̣nh viê ̣n Va ̣n Xuân và nhiề u cơ sở tư nhân khác. Tiề n Hà thu của ho ̣, nhiề u ít, tùy mă ̣t mỗi người.
Nghiã là thu nhâ ̣p của Ngân Hà ngày mô ̣t cao. Vâ ̣y mà, nàng tiế c tiề n, cho viê ̣c bảo vê ̣ sinh ma ̣ng
chiń h miǹ h?
- Thôi anh! Em có chế t ở tuổ i này cũng đươ ̣c rồ i. - Gio ̣ng Hà như sắ p phát khóc.
- Bâ ̣y nào! Anh đưa em trở la ̣i nằ m viê ̣n điề u tri ̣ thêm it́ ngày nữa, để tránh suy đa phủ ta ̣ng. -
Khang quyế t đinh.
̣
- Không cầ n đâu! - Hà giẫy nẩ y: - Em đã đươ ̣c lo ̣c máu bằ ng cái máy lo ̣c hiê ̣n đa ̣i nhấ t rồ i. Nế u
nguy hiể m, thì em ra viê ̣n sao đươ ̣c? Còn bước đươ ̣c vào trong xe của anh, tức là em không chế t.
Ngân Hà đâm hoảng. Điề u tri ca ̣ ́ i gi?̀ Miǹ h làm sao mà phải điề u tri!̣ Không thể để ông ta đưa miǹ h
tới bấ t kỳ mô ̣t bê ̣nh viê ̣n nào hế t.
- Anh lo tác du ̣ng đô ̣c ha ̣i lâu dài của Cytotec.
- Thì em đã lo ̣c máu rồ i. Máy lo ̣c hiê ̣n đa ̣i, nên mấ t nhiề u tiề n. Mà ta phải tin tưởng vào kỹ thuâ ̣t
mới chứ? Hơn nữa, vơ ̣ chồ ng miǹ h đề u là bác si.̃ Theo dõi thêm ở nhà thì mấ y ai bằ ng anh? Hơn
lúc nào hế t, bây giờ em mới cầ n anh phát huy cái trí tuê ̣ hơn người của mình. Vào nằ m viê ̣n đã tố n
thời gian, tù túng, rấ t khổ , la ̣i mấ t quá nhiề u tiề n. Tô ̣i gì!
- Đi cấ p cứu, không kip̣ chuẩ n bi.̣ Thẻ bảo hiể m y tế không dùng đươ ̣c. Em lấ y tiề n đâu thanh toán
viê ̣n phi?́
- Hào trả cho em.
- Bao nhiêu?
- Hai nghiǹ rưởi USD. - Ngừng giây lát, Ngân Hà tiế p:
- Là em xin về ngay đấ y. Nằ m thêm như anh muố n, không biế t sẽ phải là bao nhiêu? Chỉ mấ y giờ
cấ p cứu ban đầ u, đã mấ t đứt mô ̣t số tiề n lớn thế rồ i đấ y. Tiề n đâu mà ném qua cửa sổ cơ chứ? Bê ̣nh
viê ̣n quố c tế triǹ h đô ̣ cao, phu ̣c vu ̣ tố t lắ m, nhưng ho ̣ chém kinh khủng quá!
- Anh sẽ hoàn la ̣i số tiề n ấ y cho Hữu Hào. - Khang nói, sau khi nhâ ̣n ra Ngân Hà nhắ c đi nhắ c la ̣i
và nhấ n ma ̣nh số tiề n viê ̣n phí. Ông không có tiề n. Nhưng Ngân Hà hành đô ̣ng điên rồ như thế , vì
ai!

***
Đèn đường bâ ̣t sáng. Khang cho xe rẽ sang bên trái và đi tiế p. Cũng không còn xa khu chung cư
Đa ̣i Phú Gia. Ông tăng ga, mong về sớm cho Hà nghỉ ngơi. Mà ông cũng đã rấ t mê ̣t sau bao nhiêu
chuyê ̣n với nàng và cả mô ̣t ngày đứng mổ . Chơ ̣t máy điê ̣n thoa ̣i của Ngân Hà đổ chuông.
Nàng bâ ̣t máy:
- A lô! Ai go ̣i? Tôi nghe.
- Thai phu ̣ chi ̣na ̣o lúc 9 giờ đêm hôm qua... - Khang nghe đươ ̣c từ máy Ngân Hà, gio ̣ng mô ̣t phu ̣
nữ hố t hoảng. Nàng vô ̣i tắ t máy:
- Anh dừng xe la ̣i vài phút.
Sau khi ra khỏi ô tô, và lùi xa về phiá sau để nói chuyê ̣n, Ngân Hà trở la ̣i:
- Cho em đế n Hà Đông. Nhanh lên! - Chưa kip̣ quàng dây bảo hiể m, nàng đã giu ̣c.
Đây là phòng khám kế hoa ̣ch hóa gia điǹ h số 30. Mô ̣t daỹ phố dài, liên tiế p những phòng khám
phu ̣ khoa, kiń gầ n hế t mô ̣t đoa ̣n dài hai mă ̣t phố Phùng Hưng.
̀ mô ̣t ngõ vắ ng đỗ xe và ngồ i chờ nàng.

Ông tim
***
Mô ̣t miǹ h trên ô tô, Khang suy nghi ̃ la ̣i những gì chiń h ông vừa thấ y. Chuông reo. Ngân Hà bâ ̣t
máy. Không biế t ai go ̣i. Gio ̣ng phu ̣ nữ rấ t rõ. Ngân Hà đã vô ý để volume ở mức tố i đa. Có thể đó
là người nữ hô ̣ sinh, phu ̣ tá của Hà? Vâ ̣y là đêm hôm qua nàng còn đi na ̣o phá thai vào lúc hai mố t
giờ khuya. Nhanh nhấ t, phải hăm hai, hăm ba giờ hoă ̣c hơn nàng mới có thể trở về nhà. Mà lúc go ̣i
cho ông, là khi Hà nói miǹ h đã đươ ̣c cấ p cứu xong, lúc 2 giờ 10 phút sáng.
Tính ra, trong vòng hai ba giờ đồ ng hồ , làm sao đủ thời gian cho mô ̣t cuô ̣c tự tử bằ ng thuố c; cả
thời gian dành cho viê ̣c xử trí cấ p cứu ở bê ̣nh viê ̣n; thời gian cho quañ g đường nàng trở về nhà?
Nàng uố ng; thì phải có thời gian thuố c ngấ m; rồ i Hữu Hào đế n, phát hiê ̣n nàng có tiǹ h tra ̣ng ngô ̣
đô ̣c; và nàng đươ ̣c chàng cõng đưa lên xe chở đi...
Và có đúng Hữu Hào đế n chơi vào lúc nửa đêm? Rửa da ̣ dày mấ t nhiề u thời gian. La ̣i truyề n dich, ̣
trơ ̣ tim, trơ ̣ sức... Nhấ t là viê ̣c lo ̣c máu liên tu ̣c bằ ng cái máy siêu lo ̣c NIKKISO hiê ̣n đa ̣i, cầ n mô ̣t
quy triǹ h chu đáo? Sau nhiề u thời gian lo ̣c máu loa ̣i bỏ chấ t đô ̣c, bắ t buô ̣c bê ̣nh nhân phải nằ m la ̣i
bê ̣nh viê ̣n, để theo dõi chức năng số ng của các nô ̣i ta ̣ng. Không mô ̣t bác si ̃ nào dám cho bê ̣nh nhân
ra viê ̣n vô ̣i vàng, hấ p tấ p ngay sau khi cha ̣y máy lo ̣c máu như thế . Ho ̣ còn phải làm la ̣i các xét
nghiê ̣m sinh hóa máu để kiể m tra kế t quả điề u tri.̣ Phải tránh suy đa ta ̣ng, vì đó là mô ̣t bê ̣nh cảnh
nă ̣ng nề . Ho ̣ cũng phải cảnh giác chứ?
Đã không có chuyê ̣n Ngân Hà tự tử. Khang kế t luâ ̣n. Mười năm qua, hàng chu ̣c lầ n nàng doa ̣ ông.
Bây giờ nhớ la ̣i, ông mới ớ ra. Sao đầ u óc miǹ h tố i tăm đế n thế ? Đàn bà làm ta mu ̣ mi,̣ đầ n đô ̣n,
ngu si dố t nát mấ t rồ i. Niề m tin đàn bà của ta ngây thơ thảm ha ̣i quá! Dù chỉ có mô ̣t miǹ h trong
xe, ông vẫn nói to thành tiế ng, như để gô ̣t sa ̣ch cái đầ u óc đấ t sét mê muô ̣i của mình:

̣ Chỉ là màn kich!

- Kich. ̣
Mô ̣t màn kich
̣ đô ̣c diễn. Ngân Hà quả là người có tư chấ t nghê ̣ si ̃ bẩ m sinh. Mô ̣t nghê ̣ si ̃ bâ ̣c thầ y,
với khả năng biên kich, ̣ đa ̣o diễn và diễn xuấ t tài ba, đô ̣c đáo. Nế u không có cú điê ̣n thoa ̣i của
người nữ hô ̣ sinh phu ̣ tá...
Đàn bà! Văn đàn thế giới xưa và nay, người ta đã phải nói nhiề u về ho ̣. "Đàn bà hay nói dố i, vì ho ̣
là đàn bà... Đàn bà là cái chảo của Ma Vương! Là con đẻ của sự kế t hơ ̣p giữa ma và quỷ." Khang
đã đo ̣c ở những đâu? Tấ t cả ùa ra trong trí nhớ ông, lô ̣n xô ̣n, nhưng rõ ràng. Những ai đã viế t
những câu văn ấ y? Lúc này, Khang không thể nhớ ra. Nhưng chắ c chắ n có những câu chữ ấ y in
rành ro ̣t ở trên mă ̣t giấ y. Cả thế giới này người ta đã đo ̣c. Ông thấ y ho ̣ nói đúng. Cả cu ̣ Lev Tolstoi
cũng còn sơ ̣ đàn bà kia mà. Chẳ ng thế mà Cu ̣ bảo: "Về thể xác, người đàn bà chân thực hơn người
đàn ông, nhưng ý nghi ̃ của ho ̣ thì gian trá hơn... Về đàn bà thì tôi sẽ nói sự thâ ̣t khi nào tôi sắ p về
chầ u trời. Nói xong, tôi nhảy tót vào quan tài đâ ̣y nắ p la ̣i..."
Có phải mô ̣t lúc nào đó, mới chỉ nghi ̃ đế n, Cu ̣ đã thấ y ghê sơ ̣ hay xấ u hổ về đàn bà?
Mong rằ ng đó chỉ là những câu Cu ̣ đùa?
***
Đàn bà, mô ̣t trong những nguồ n cô ̣i của bi kich
̣ Trầ n Tử Khang.
Thời ông còn trẻ, Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh biạ chuyê ̣n mô ̣t cô gái yêu ông ở chiế n trường, viế t thư xin
nàng nhường chồ ng!
Bây giờ, Ngô Thi ̣Ngân Hà la ̣i dựng lên màn kich ̣ tự tử! Hà muố n gi?̀ Để ông phải lo lắ ng, sơ ̣ haĩ ,
đau khổ ; để ông thương xót, chiề u chuô ̣ng miǹ h hay cố t để hành ha ̣ cả thể xác và tinh thầ n ông?
Hà còn "sáng tác" những gì khác nữa mà ông không biế t?
Khi hai người đã rời bỏ nhau, ông đươ ̣c mô ̣t "khán giả" của những buổ i "biể u diễn" vở kich ̣ Tự tử
ấ y kể la ̣i tỉ mi.̉ Lúc đó Khang mới thấ y miǹ h thâ ̣t sự ngớ ngẩ n, đã tin tưởng mo ̣i điề u từ miê ̣ng lưỡi
nàng những mười năm trời. Tấ t cả những lời "trăng trố i" naõ nuô ̣t, thề u thào của mô ̣t người sắ p lìa
bỏ trầ n thế : "Anh không còn em nữa đâu!", Em đã ở xa lắ m.", "Em đi rồ i, anh tự chăm sóc lấ y
mình anh nhé!", "Muô ̣n mấ t rồ i, Anh ơi!", "Vơ ̣ anh đang từ cõi chế t trở về ..." đề u đươ ̣c nàng đô ̣c
diễn, ngay trên giường ngủ của miǹ h.
Ông lắ c đầ u, ngao ngán và ngâ ̣m ngùi cho số phâ ̣n trớ trêu, hẩ m hiu và cay đắ ng của mình. Ngay
khi mới yêu Ngân Hà, ông không ảo tưởng tìm đươ ̣c mô ̣t "đa ̣i gia khuê tú", nhưng cũng đã tin
Ngân Hà là mô ̣t người đươ ̣c nuôi dưỡng và giáo du ̣c tố t.
̣ ấ y, vì hai ngàn rưỡi Dollar? Không! Nàng đâu thiế u tiề n.
Ngân Hà dựng màn kich
Với Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh, Khang đã phẫn nô ̣, to tiế ng, trước mă ̣t cả bố me ̣ nàng. Dù đó là những
cán bô ̣ cao cấ p trong đảng. Từ bấ y đế n giờ, mấ y chu ̣c năm qua, ông gă ̣p bao nhiêu những con
người xảo quyê ̣t, gian manh, đủ loa ̣i và cũng đủ mức đô ̣, không sao có sức mà phản kháng nữa!
Mo ̣i tế bào thầ n kinh trong ông đã bi ̣tê liê ̣t hay tính ông đã đằ m đi rồ i? Hứng chiụ quá nhiề u sấ m
sét cuô ̣c đời, Khang đã trơ lỳ với những thói đời biể n lâ ̣n, xấ u xa! Bây giờ, nghi ̃ về Hoàng Anh,

ông la ̣i có điề u ân hâ ̣n, là miǹ h đã to tiế ng mắ ng nàng. Giá như... ta cứ nhe ̣ nhàng mà ra đi; cứ diụ
dàng mà viñ h biê ̣t; cứ la ̣nh lùng mà rũ bỏ, cũng có làm sao?
Không ngờ sắ p nghỉ hưu, ông la ̣i phải đố i mă ̣t với mô ̣t sự gian trá khủng khiế p khác. Đó là màn
̣ "Tự tử" này. Vở kich
kich ̣ đươ ̣c tác giả Ngô Thi ̣ Ngân Hà triǹ h diễn và hoàn thiê ̣n dầ n. Sau mô ̣t
thời gian quá dài Khang mới nhâ ̣n ra đươ ̣c!
Nhưng ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc, Ngân Hà là người đầ u tiên thông cảm với ông trong những ngày
chân ướt chân ráo từ quân đô ̣i chuyể n về . La ̣i có đế n vài năm nàng gửi con đi ho ̣c bán trú, để có
thời gian gầ n gũi và chăm sóc nhau. Ông vẫn nhớ cái ơn ấ y. Về nghề nghiê ̣p, Hà cũng là người có
ý chí và quyế t tâm vươn lên; còn miǹ h, ông đã giố c sức giúp nàng từ khi lóng ngóng đa ̣t đươ ̣c kỹ
năng mổ xẻ vững vàng.
Khang thâ ̣t sự bố i rố i; tâm tư ông giằ ng xé chưa biế t phải xử sự với Ngân Hà thế nào là đúng đắ n
nhấ t? Tiǹ h nghiã ấ y dù sao ông thấ y cũng nhiề u sâu nă ̣ng. Nhưng cái bàn tay thô ba ̣o và tàn nhẫn
của nàng đã giơ lên... đâu có thương xót gì cái khuôn mă ̣t ông! Đời Trầ n Tử Khang thế là đã hai
lầ n phải chiề ng mă ̣t ra cho những người đàn bà... Khang lắ c đầ u liên tiế p mấ y lầ n rấ t ma ̣nh. Như
thể làm vâ ̣y thì ông rũ bỏ đươ ̣c khỏi đầ u óc miǹ h những nế p hằ n in dấ u hành vi nhu ̣c ma ̣ ghê gớm
ấ y, giố ng như người ta muố n phủi đi con bo ̣ róm hay thứ gì đó đô ̣c ha ̣i bỗng dưng bám dính vào
mình!
Gă ̣p chuyê ̣n khó xử lúc còn trẻ hay khi đã nhiề u tuổ i, Khang thường nghi ̃ đế n ông nô ̣i. Thầ y lang
Trầ n Tử Khiên đã ứng xử đúng đắ n, không hề nhầ m lẫn như cháu, ngay cả khi cu ̣ vấ p phải những
điề u oan ức bức bách nhấ t trong thời kỳ giảm tô và cải cách ruô ̣ng đấ t. Càng nghi ̃ Khang càng đau
xót.
Ngay bây giờ, ta vào cái phòng khám số 30 này. Chắ c chắ n gă ̣p mă ̣t bê ̣nh nhân, người đàn bà nàng
đã phá thai trong đêm diễn màn kich ̣ tự tử. Ngân Hà vừa phải xử trí la ̣i. Người bê ̣nh vẫn còn nằ m
trong đó. Cả người nữ hô ̣ sinh cũng là mô ̣t nhân chứng hiể n nhiên. Ta vào, sự viê ̣c trắ ng đen sẽ rõ
ràng. Không! Cứ vào. Không. Ta phải vào. Không. Nế u miǹ h làm vâ ̣y...? Khang đắ n đo, rồ i đi đế n
quyế t đinh
̣ lờ đi, không dồ n ép nàng.
Ông vòng xe sang đường và đi châ ̣m la ̣i.
Sau khi nháy máy go ̣i ông, Ngân Hà ra đứng đơ ̣i ở bên hè phố . Dáng điê ̣u nàng mê ̣t mỏi, nhưng
bình thản. Bên ca ̣nh Hà, người nữ hô ̣ sinh nhiề u tuổ i hơn, đang cùng nhau trò chuyê ̣n thân mâ ̣t.
Chi ̣ giơ tay vẫy và cười rấ t tươi khi xe Khang từ từ đỗ la ̣i. Nhiǹ hai người đàn bà dáng dấ p thư
nhàn, nhấ t là nu ̣ cười của chi nư
̣ ̃ hô ̣ sinh, đủ biế t bê ̣nh nhân yên ổ n. Thế là may mắ n. Cả ba đề u đã
tai qua na ̣n khỏi. Chi ta ̣ đưa Ngân Hà đế n tâ ̣n cửa xe, cũng là để chào ông. Đúng gio ̣ng nói ông đã
nghe đươ ̣c qua máy điê ̣n thoa ̣i của Ngân Hà cách đây hơn mô ̣t giờ đồ ng hồ .
Khang cài số , ha ̣ phanh tay và nhả côn cho xe bon đi. Ông không hỏi gì Ngân Hà về người thai
phu ̣ già hay trẻ, và nàng xử trí cầ m máu cho người bê ̣nh khó hay dễ như mo ̣i lầ n. Ông chỉ nói nhỏ,
nhưng rõ ràng:
- Bây giờ đã là tố i thứ sáu. Đêm nay anh cầ n về Nghiã Đô để thu xế p... Tuầ n sau, chắ c đủ tiề n cho
em trả la ̣i Hữu Hào.

Ông cố dấ u kiń những cảm xúc phức ta ̣p, đau khổ , buồ n chán và xấ u hổ về nàng. Ông nhâ ̣n thấ y
rấ t rõ, với Ngân Hà, trái tim miǹ h bây giờ đâ ̣p đã khô la ̣nh. Tự nhiên, ông bấ m còi vang cả mă ̣t
đường, dù phía trước không có mô ̣t người và xe nào cả.
Ngân Hà khó chiụ về chuyê ̣n phải nằ m mô ̣t miǹ h đêm nay, nên không nhâ ̣n ra điề u gì ở sự vu ̣ng
về của ông. Mà nàng đang phải tâ ̣p trung tinh thầ n thể hiê ̣n vai diễn của miǹ h cho đa ̣t. Nàng tự tin
và vẫn nghi ̃ Trầ n Tử Khang "gà mờ", mô ̣t trí thức thông minh, tài năng, mà lừa quá dễ. Cho đế n
giờ phút này, laõ vẫn tin mình tuyê ̣t đố i. Màn kich
̣ hoàn hảo và thâ ̣t sự là mô ̣t tuyê ̣t chiêu! Laõ này
vố n thẳ ng ruô ̣t ngựa. Có chuyê ̣n gì không bằ ng lòng giữa hai người, xưa nay, laõ đề u phun ra ngay
tuố t tuô ̣t. Cho đế n bây giờ, không thấ y laõ có phản ứng gi.̀ Vâ ̣y là... ta đã thành công!
Trầ n Tử Khang thâ ̣t sự là mô ̣t laõ xẩ m.
Khang nhiề u lúc phải "gồ ng" người lên để chiụ đựng những điề u xấ u xa, không đâu không có;
không khi nào không có. Dù biế t rõ phải thu xế p cho Hà số tiề n lớn như thế , miǹ h sẽ lâm vào tiǹ h
cảnh không hơn gì "chó cắ n áo rách"; dù đã biế t rõ bản chấ t, và nghi ̃ tới đây sẽ từ bỏ nàng, ông
vẫn không muố n Ngân Hà phải chiụ hổ the ̣n. Ông không muố n nàng mấ t đi niề m kiêu hañ h về
danh vi mô ̣ ̣t trí thức đươ ̣c đào ta ̣o bài bản, chiń h quy; mô ̣t bác si ̃ cao cấ p, tha ̣c si,̃ thầ y thuố c ưu tú,
phó bí thư đảng bô ̣, phó giám đố c bê ̣nh viê ̣n Hồ ng Phúc; la ̣i thêm cái "đẳ ng cấ p cao", "đẳ ng cấ p
quý tô ̣c" mà vi ̣giáo sư kia đã mớm cho và nàng thì ngô ̣ nhâ ̣n.
Nghe Khang nhắ c đế n viê ̣c đưa tiề n trả Hữu Hào, Ngân Hà im lă ̣ng. Nàng trân trân nhiǹ về phía
trước, mà cứ làm như mình phải khổ tâm nghi ̃ ngơ ̣i, băn khoăn, đắ n đo, giằ ng xé ghê gớm lắ m.
Biế t ông không có tić h lũy, không có tiề n, nên nàng thấ y mình có phầ n nhẫn tâm là đã hành ha ̣ và
lô ̣t trầ n ông như thế . Nhưng đã đâm lao thì phải theo lao! Lão vẫn còn làm đươ ̣c; và nế u thiế u thì
khó gì không hỏi xin con gái con rể đươ ̣c chút đỉnh. Chúng nó đề u là tiế n si ̃ và làm viê ̣c ở Nhâ ̣t thì
thiế u gì dăm ba ngàn Đô!
Xe cha ̣y đã đươ ̣c gầ n nửa đường về , Ngân Hà mới nói:
- Vâng! Bê ̣nh nhân không nguy hiể m đâu, anh a ̣. Tố i hôm qua, chi ̣ấ y không biế t mà la ̣i làm liề u,
na ̣o để sót nhiề u rau quá. Bê ̣nh nhân mấ t máu khá nhiề u. Nhưng bây giờ thì cầ m rồ i. Số ng rồ i.
Hà tiế p:
- Khi nào có tiề n, em sẽ đi trả la ̣i Hữu Hào. Vơ ̣ chồ ng mình không nên nơ ̣ nầ n ai bấ t cứ cái gi.̀ Có
phải không anh? Anh đi cùng với em nhé?
- Đồ ng ý! - Khang đáp go ̣n lỏn.
Ngân Hà đang niń thở chờ đơ ̣i. Nghe ông nói thế , trố ng ngực nàng đâ ̣p thiǹ h thich.
̣ Nàng không
̣ này. Nhưng rồ i nàng cũng thở phào, hân hoan, vui sướng
muố n phải lôi Hữu Hào vào màn kich
khi nghe Khang nói tiế p:
- Mà thôi, Hà cứ đi mô ̣t miǹ h cho tiê ̣n.

Kỳ 20
Đã nhiề u ngày đêm Khang mấ t ăn mấ t ngủ, mà chưa tim
̀ đươ ̣c căn nguyên bê ̣nh lý khiế n sức khỏe
của me ̣ ông sa sút trầ m tro ̣ng.
Ông tham khảo nhưng không bằ ng lòng với ý kiế n của nhiề u đồ ng nghiê ̣p, đó là mô ̣t tiǹ h tra ̣ng laõ
suy. Đúng là me ̣ ông đã già. Theo cách chia tuổ i làm ba bâ ̣c của người xưa, cu ̣ vươ ̣t mố c thươ ̣ng
tho ̣ đã mấ y năm rồ i. Tuy nhiên, phán ngay mô ̣t chẩ n đoán "laõ suy", lười nhác và dễ daĩ quá!
Chẳ ng cầ n công sức và trí tuê ̣ gì. Ai cũng có thể nói như vâ ̣y. Khám lâm sàng và các thăm dò khác
đề u không thấ y tổ n thương hay rố i loa ̣n gì trong cơ thể me ̣. Chu ̣p C.T. scanner và cô ̣ng hưởng từ:
naõ bô ̣, tủy số ng và nô ̣i ta ̣ng đề u biǹ h thường. Không thấ y có tiǹ h tra ̣ng teo naõ , dù it́ , như đa ̣i đa
số người già ở tuổ i của me ̣. Hình thể , cấ u trúc cũng như chức năng của tim, phổ i, gan, thâ ̣n... cũng
chưa thấ y có những biế n đổ i theo hướng xấ u đi. Chưa thấ y những rố i loa ̣n bê ̣nh lý. Có nghiã là,
trải hơn chín mươi năm, tấ t nhiên tuổ i sinh ho ̣c của me ̣ không thể nói là chưa già, nhưng nó còn
trẻ nhiề u so với tuổ i đời của me ̣. Như thế , lẽ ra me ̣ còn khỏe mới phải. Vâ ̣y mà me ̣ ăn uố ng kém
hẳ n, đi la ̣i khó khăn, rồ i cuố i cùng đứng ngồ i cũng không vững nữa. Những ngày đầ u thấ y me ̣ ăn
it́ , Khang tưởng me ̣ mắ c chứng táo bón, khó tiêu... như đã từng qua loa thế thôi. Ông cho me ̣ sử
du ̣ng it́ thuố c nhuâ ̣n tràng, vitamin và thuố c bổ . Từ tháng thứ hai, ngày ngày me ̣ chỉ quanh quẩ n
trong phòng, la ̣i đóng kiń tấ t cả cửa sổ và cửa ra vào. Đèn cũng ít khi bâ ̣t sáng. Khang bâ ̣n viê ̣c ở
bê ̣nh viê ̣n, thường ngày vắ ng nhà. Me ̣ vẫn biế t con trai mình ngày đêm vấ t vả. Không muố n con
phải lo lắ ng, me ̣ bảo miǹ h không sao cả. Nhưng ngày có ba bữa ăn, me ̣ như không để ý nữa. Nế u
không phải mổ , trưa nào ông cũng về qua nhà. Me ̣ ăn đươc̣ it́ quá! Me ̣ ăn thêm mô ̣t chút nữa đi!
Người già ăn chừng ấ y thôi. Lúc con sắ p về , me ̣ đã ăn quà. No rồ i. Me ̣ nói vâ ̣y, là để con trai yên
lòng. Với me ̣, ăn uố ng bây giờ đã là cả mô ̣t sự nhiêu khê, phiề n toái. Rồ i me ̣ nằ m nhiề u; lúc cầ n
đi la ̣i, phải chố ng gâ ̣y mà vẫn dò dẫm. Khi đó Khang mới cuố ng, buô ̣c phải xin nghỉ phép năm.
Các bác si ̃ đủ các chuyên khoa tâ ̣p trung khám, hô ̣i chẩ n xác đinh ̣ bê ̣nh cho me ̣. Riêng các giáo sư,
bác si ̃ tâm thầ n kinh hô ̣i chẩ n hai lầ n, không thấ y tổ n thương. Mô ̣t tuầ n nay rồ i, lúc nào me ̣ cũng
nằ m co gố i, thu tay vào giữa bu ̣ng và quay mă ̣t vào tường. Tư thế nằ m gò lưng tôm và tránh ánh
sáng, dấ u hiê ̣u của bê ̣nh viêm naõ , màng naõ . Nhưng mo ̣i khám xét hế t sức đầ y đủ và chu đáo,
không thấ y me ̣ có bê ̣nh naõ hay màng naõ gì cả.
Khang muố n nhưng me ̣ không chiụ nằ m điề u tri ̣ nô ̣i trú. Và cu ̣ không muố n tiế p mo ̣i cuô ̣c thăm
hỏi. Me ̣ cũng không đồ ng ý để con trai báo tin về quê cho ho ̣ hàng nô ̣i ngoa ̣i. Cu ̣ muố n miǹ h đươ ̣c
yên tiñ h. Mấ y lầ n chiụ đế n bê ̣nh viê ̣n để làm xét nghiê ̣m, siêu âm, hô ̣i chẩ n... là me ̣ chiề u lòng con
trai.
***
Khang bàng hoàng khi nhâ ̣n ra ngay chiń h ông, chiń h con trai duy nhấ t của mình, me ̣ cũng không
muố n chuyê ̣n trò với nữa. Cứ như người giâ ̣n ngấ m giâ ̣n ngầ m con không bằ ng! Me ̣ thay tính, đổ i
nế t, hế t sức rõ rê ̣t, la ̣ lùng, sau khi ông vắ ng nhà chỉ mô ̣t tuầ n lễ. Me ̣ sắ p quy tiên ư? Chưa phải.
Mỗi ngày me ̣ vẫn ăn đươc̣ mô ̣t vài lưng cháo, cố c sữa. Ông còn truyề n bổ xung cho me ̣ dung dich ̣
đa ̣m, đường, muố i, chấ t béo và các vitamin.
Như có điề u gì dùng dằ ng, phân vân, lưỡng lự trong tâm tưởng; me ̣ đang giấ u kiń chuyê ̣n gì? Ông
cố suy trước nghi ̃ sau, nhưng không hiể u đươ ̣c. Khang tâm niê ̣m, làm thế nào để chẩ n đoán xác

đinḥ bê ̣nh, điề u tri ̣ hiê ̣u quả cho me ̣? Ông rấ t buồ n thấ y miǹ h bế tắ c. Ông biế t me ̣ khó chiu,̣ khi
phải dùng nhiề u thứ thuố c. Nhưng ngày ngày, để con vui lòng, me ̣ vẫn lă ̣ng lẽ nằ m xuố ng giường,
và giang cánh tay ra; mă ̣c cho con tiêm cho ̣c thế nào cũng đươ ̣c!
Chưa có những dấ u hiê ̣u có thể khiế n trái tim me ̣ngừng đâ ̣p và buồ ng phổ i me ̣tắ t thở. Cũng không
hề có những triê ̣u chứng cho thấ y hê ̣ thầ n kinh của me ̣ đã có tổ n thương. Suy đi xét la ̣i nhiề u lầ n,
Khang vẫn kế t luâ ̣n như vâ ̣y.
Rồ i, sau mô ̣t đêm ngủ mê mê ̣t, đầ y mô ̣ng mi,̣ ông mơ hồ nhâ ̣n ra, có chuyê ̣n gì đó đã làm chấ n
thương tâm thầ n kinh của me ̣? Nế u không, me ̣ không thể đô ̣t nhiên rơi vào tra ̣ng thái trầ m cảm?
Ngay từ lầ n khám hô ̣i chẩ n đầ u tiên, rồ i những lầ n sau nữa, các nhà tâm thầ n ho ̣c hàng đầ u thủ đô,
đề u không tìm thấ y me ̣ có những triê ̣u chứng của căn bê ̣nh tâm thầ n phân liê ̣t.
Qua mô ̣t cuô ̣c hô ̣i chẩ n trực tuyế n, hai con ông nhờ các thầ y thuố c ở xứ sở mă ̣t trời mo ̣c. Các bác
si ̃ Nhâ ̣t Bản thảo luâ ̣n mấ t khá thời gian, không ai thấ y có tổ n thương thực thể trong tấ t cả các dữ
liê ̣u. Có điề u gì đó đáng ngờ, về mô ̣t rố i loa ̣n thầ n kinh chức năng? Số đông cho rằ ng chưa đủ bằ ng
cứ. Dù sao, đó cũng là mô ̣t gơ ̣i ý quý báu.
Rố i loa ̣n thầ n kinh chức năng, sau mô ̣t chấ n thương tinh thầ n? Mô ̣t stress nào đó gây ra những
phản ứng ma ̣nh và nă ̣ng nề về sinh hóa, nô ̣i tiế t và tâm thầ n kinh, đã làm me ̣ suy su ̣p toàn thân?
Lúc đầ u là tình tra ̣ng buồ n ba,̃ sao nhañ g, chán ăn và rố i loa ̣n chức năng của hê ̣ tiêu hoá. Dinh
dưỡng kém, dẫn đế n sự thiế u hu ̣t, thoái giáng dở dang của các vòng chuyể n hóa sinh ho ̣c trong cơ
thể ? Và những biế n loa ̣n bê ̣nh lý luẩ n quẩ n ấ y ngày mô ̣t tiế n triể n...
Chồ ng chế t, khi cu ̣ Kháng vừa mới qua tuổ i hai lăm. Người thiế u phu ̣ trẻ ruô ̣ng đồ ng mưa nắ ng,
chăm sóc bố me ̣ chồ ng, nuôi da ̣y con trai; la ̣i cùng dân làng chố ng đỡ nhiề u cuô ̣c vây càn, cướp
bóc, bắ n giế t... của đủ các loa ̣i giă ̣c, thời thực dân Pháp chiế m đóng. Chưa hế t, me ̣ còn phải khéo
léo cự tuyê ̣t hàng chu ̣c người đàn ông, thương yêu thâ ̣t lòng có, rắ p tâm chiế m đoa ̣t, làm ha ̣i làm
nhu ̣c cũng có. Trong cải cách ruô ̣ng đấ t, tưởng me ̣ đã phải tự treo cổ miǹ h, bởi nhiề u thế lực bên
ngoa ̣i, cán bô ̣ đô ̣i, cố t cán và bầ n cố áp chế , bắ t phải tố điêu và ly khai nhà chồ ng... Biế t bao khó
khăn â ̣p xuố ng trong những năm chố ng My.̃ Con trai vừa tố t nghiê ̣p đa ̣i ho ̣c đã phải nhâ ̣p ngũ;
Khang lấ y vơ ̣ rồ i vào chiế n trường. Thu hoa ̣ch ở hơ ̣p tác xã nông nghiê ̣p ngày càng sa sút, thấ p
kém, tới mức chỉ còn mô ̣t la ̣ng thóc tươi cho mô ̣t ngày công lao đô ̣ng. Ban quản tri ̣cân đố i lương
thực cho các hô ̣ xã viên, chỉ còn mô ̣t cân rưỡi thóc cho mỗi nhân khẩ u ăn trong mỗi tháng. Rồ i bác
si ̃ Hoàng Anh, người con dâu kẻ chơ ̣ bỏ chồ ng bỏ con, đã làm me ̣ ruô ̣t đau dao cắ t... Về ở quê với
bà, Ly Ly không hô ̣ khẩ u nên không đươ ̣c hơ ̣p tác xã cân đố i lương thực. Khổ nhấ t cái đâ ̣n me ̣
phải nhắ m mắ t chiề u con cháu, bán đi cái nơi ăn chố n ở và hương hỏa bao đời. Hai bà cháu ngu
ngơ, lế ch thế ch kéo nhau ra thành phố xa la ̣ với mô ̣t tâm tư ngổ n ngang, đầ y những day dứt, dằ n
vă ̣t. Me ̣ biế t con trai miǹ h bằ ng mo ̣i giá cho viê ̣c ho ̣c hành của đứa con gái đô ̣c nhấ t. Nó có năm
có mười gì cho cam!. Thì me ̣ cũng đành chiụ lỗi với vong linh thầ y nó và cao tằ ng tổ khảo của chi
ho ̣ Trầ n Tử...
Vâ ̣y mà bây giờ, chuyê ̣n gì đã làm me ̣ rơi vào tiǹ h tra ̣ng bê ̣nh lý như hiê ̣n nay?

Kẻ nào đã tác đô ̣ng, đã tấ n công, đã ám thi ̣me ̣ trong thời gian ông đi dự hô ̣i nghi ̣ quố c tế về tiế t
niê ̣u ở Nha Trang? Mô ̣t thế lực đen tố i nào đã ha ̣ gu ̣c me ̣? Mô ̣t stress nào đó đã làm me ̣ đi đế n
tra ̣ng thái tự kỷ này?
Hai bà cháu về thành phố Hà Nô ̣i khi me ̣ đã cao tuổ i. Cu ̣ không có chuyê ̣n gì để gây thù chuố c oán
với ai. Điề u canh cánh khó chiụ duy nhấ t, với me ̣, là người đàn bà xấ u xa sinh ra đứa cháu nô ̣i
mình cũng ở thủ đô. Nhưng dân phố xá đông đúc, không gă ̣p mă ̣t nhau thì chẳ ng can hê ̣ gì. Ho ̣
hàng, bà con làng xóm quê hương ai cũng kính tro ̣ng, quí mế n me ̣. Mấ y tháng nay bâ ̣n biụ mùa
màng, không có ai ra chơi...
Ông đau đớn nhiǹ me ̣ nằ m thiêm thiế p, chim ̀ đắ m trên giường. Thân thể già nua ngày càng teo tóp
đi! Hơi thở cu ̣ cũng chỉ còn thoảng nhe ̣. Lòng ông quă ̣n thắ t. Me ̣ số ng mô ̣t đời trong sa ̣ch, tâ ̣n tu ̣y,
nhưng vấ t vả. Me ̣ đã gă ̣p chuyê ̣n gì vâ ̣y? Me ̣ cứ nói với con đi. Mấ y ngày nay rồ i, me ̣ không nói
năng gì cả. Con muố n hiể u đươ ̣c rõ ràng mo ̣i chuyê ̣n, để giải quyế t cho thâ ̣t thỏa đáng. Để me ̣ vui
lòng. Để con không phải áy náy...
Con người, ai cũng mong đươ ̣c số ng tro ̣n đời thanh thản; không có gì để phải ân hâ ̣n, day dứt, nhấ t
là với cha me ̣ ông bà.
Con đã vô tâm pha ̣m cái lỗi gì đó với me ̣? Có đúng là con? Me ̣ hãy nói cho con biế t đi! Nế u con
có tô ̣i, xin me ̣ tha thứ! Me ̣ hãy tha thứ mo ̣i điề u không phải, cho đứa con mô ̣t đời côi cút. Là thằ ng
Khang con.
Khang ứa nước mắ t, khi phải nói những lời lẽ ấ y với me ̣. Ông không dám nhiề u lời.
Cu ̣ Kháng trở miǹ h ra ngoài. Cu ̣ vẫn nhớ tay trái cầ n bấ t đô ̣ng vì đang phải truyề n dich. ̣ Cu ̣ nhìn
con trai khá lâu, như thể đã nhiề u năm không đươ ̣c gă ̣p. Lúc này, me ̣ đang chìm đắ m vào cảnh
tươ ̣ng gă ̣p gỡ ông bà, cha me ̣, tổ tiên, làng xóm ruô ̣ng đồ ng... Sáng láng nhấ t vẫn là cái ngày thành
thân với cha Khang. Me ̣ cảm nhâ ̣n rõ mình đang chuẩ n bi ̣đi xa, theo chồ ng, mà con trai vẫn như
cái ngày nhỏ da ̣i xưa, làm nũng, vòi viñ h... Me ̣ nắ m lấ y tay con khá chă ̣t; lắ c lắ c cái đầ u ba ̣c trắ ng
như cước; và từ hai khóe mắ t già nua trào ra hai gio ̣t lê ̣. Tiế ng me ̣ thoang thoảng:
- Nào con có lỗi gì đâu; ta ̣i me ̣ mê ̣t thôi mà!
***
Giời đấ t ơi! Con tôi, thằ ng Khang! Me ̣ kêu thầ m. Chỉ mô ̣t mình, me ̣ vẫn quay mă ̣t vào tường. Me ̣
không muố n nhìn ra phía ánh sáng. Thằ ng Khang, nó là tình yêu ngắ n ngủi, mà cũng là duy nhấ t
của vơ ̣ chồ ng tôi. Nó là đứa cháu đić h tôn của ông bà thầ y lang Trầ n Tử Khiên. Sinh thời các cu ̣
đă ̣t nhiề u mong đơ ̣i ở cháu. Con tôi lớn lên không may gă ̣p thời tao loa ̣n. Cũng la ̣i không may đắ m
đò trong chuyê ̣n vơ ̣ con. Tâ ̣n bây giờ, me ̣ biế t, nó vẫn còn canh cánh... Cái con Hoàng Anh tráo
trở, thay lòng đổ i da ̣. Sau khi bỏ con trai me ̣, chắ c chắ n đời nó chỉ có ngày mô ̣t xấ u mô ̣t hèn và lu ̣n
ba ̣i đi thôi. Người như thế , chẳ ng bao giờ đươ ̣c tố t lành đâu. Chi ho ̣ nhà Trầ n Tử, bao đời nhân
hâ ̣u, lương thiê ̣n. Vâ ̣y mà, phải chiụ quá nhiề u oan trái, thiê ̣t thòi, rủi ro. Đúng là ông giời không
có mắ t! Cả quañ g đời trẻ trai, con tôi phải số ng biề n biê ̣t nơi rừng thiêng nước đô ̣c, la ̣i ngay dưới
hòn tên mũi đa ̣n. Cái mong muố n đơn giản là vơ ̣ con yên ổ n. Thế mà giữa đường đứt gánh! Hoà
biǹ h, giu ̣c giã maĩ , nó cũng không chiụ lấ y vơ ̣. Có lầ n me ̣ đã bảo, con tiế c thương cô Hoàng Anh

hay oán hâ ̣n cái gia điǹ h ấ y đề u là điề u không phải. Bởi dù ho ̣ có xinh đe ̣p như tiên giáng trầ n, mà
không chung tiǹ h; dù bố me ̣ nó có là ông to bà lớn đế n đâu, mà ho ̣ không đủ nhân, nghiã , lễ, tri,́
tín, cũng không ra cái giố ng người; không đáng để con phải ôm maĩ cái tâm sự đau buồ n. Mô ̣t cái
con đàn bà phố xá ấ y đen ba ̣c, mô ̣t cái nhà ấ y thấ t đức... Chứ còn ngàn va ̣n người con gái khác,
gia điǹ h khác? Có phải ai cũng tráo trở hèn ha ̣ như thế cả đâu! Nế u để tâm để sức tim ̀ kiế m, con
vẫn có cơ gă ̣p đươ ̣c mô ̣t người tử tế .
Số ng trong quân đô ̣i đang yên đang lành. Tô ̣i cho cái lòng con thương me ̣. Chân ướt chân ráo về
thành phố , nó vấ p ngay vào cái con bác si ̃ Ngân Hà này... Cứ như thể quỷ ám, ma xui. Như thể nó
đã ăn phải bùa mê, thuố c lú! Nó đã không hiể u đươ ̣c người đàn bà luôn luôn kiể m soát mo ̣i viê ̣c
làm ăn, đi la ̣i của miǹ h, luôn luôn to tiế ng với miǹ h là rấ t thiế u đức ha ̣nh. Là lăng loàn! Là đành
hanh đành hói. Người đàn bà không có cái nế t, cũng không có cái duyên, la ̣i thiế u hiề n thu ̣c thì
làm sao có thể mang la ̣i cho nó niề m vui? Vơ ̣ hiề n hoà nhà hướng nam. Dân ta, ai chẳ ng biế t thế !
Nhiǹ mă ̣t mà bắ t hiǹ h dong... Đành rằ ng chi ̣ta mă ̣t hoa da phấ n đấ y, nhưng tìm maĩ cũng không
thấ y mảy may cái tư chấ t thảo hiề n, cái thầ n thái tử tế , cái dáng dấ p hiề n thu ̣c, đoan trang. Con tôi
ho ̣c hành rõ nhiề u, đo ̣c sách rõ lắ m, mà không thấ u hiể u những điề u đơn sơ, "lấ y vơ ̣ kén tông". Tự
do hôn nhân... Thì vẫn phải suy xét. Trai gái tự tim ̀ hiể u lấ y người ba ̣n trăm năm cho miǹ h, càng
phải ngẫm suy kỹ càng, càng phải để tâm để ý kén cho ̣n. Me ̣ thấ y la ̣ quá. Làm sao nó la ̣i ngã vào
cái người đàn bà không đươ ̣c mô ̣t vẻ da ̣ng gì!
Cái con ấ y dám đế n... Như mô ̣t cách áp đáo ta ̣i gia, chỉ mỗi mô ̣t mu ̣c đích, nhổ vào mă ̣t người đã
đẻ ra ba ̣n giai miǹ h! Thâ ̣t là mô ̣t người đàn bà quỷ quyê ̣t. Người có ăn có ho ̣c đấ y, bác si ̃ mà vẫn
là ha ̣ng sấ p mă ̣t!
***
Là cán bô ̣ khoa ho ̣c, nhưng laõ Khang la ̣i thić h văn chương và nghê ̣ thuâ ̣t ta ̣o hình. Mô ̣t người như
thế sao không đa tình? Ngân Hà càng nghi,̃ càng ngờ, càng thêm khó chiu. ̣ Càng điên. Ngay bên
ca ̣nh miǹ h, laõ vẫn đực cái với cave đấ y thôi! Con Tình nó không bắ t gă ̣p, miǹ h làm sao biế t đươ ̣c?
Mà ngay trong phòng trưởng khoa, mới dê già cáo cu ̣ chứ! Còn bao nhiêu con đàn bà că ̣n ba,̃ rác
rưởi khác đeo bám? Đô ̣c thân mà có tài la ̣i chẳ ng lắ m kẻ theo đuổ i, thầ m yêu, trô ̣m nhớ! Vào Nha
Trang lâu như thế ? Không đi với gái có mà trời sâ ̣p! Bây giờ, xó xỉnh nào cũng có gái làm tiề n.
Không hiể u ở đâu ra cái lũ bán trôn nuôi miê ̣ng nhiề u quá thế ? Dân nghèo thời buổ i này làm gì
cũng khó. Chỉ cái nghề ấ y dễ dàng, không cầ n vố n liế ng la ̣i không bi nha
̣ ̀ nước quản lý, đánh thuế .
Tưởng chỉ có ở thành phố , không ngờ chúng nhan nhản ở cả những thi trấ ̣ n nông thôn và miề n núi
heo hút, hẻo lánh. Mà hầ u hế t là gái nhà quê. Thấ y bảo có cả nhiề u cô gái dân tô ̣c it́ người đi bán
cái cái vố n tự có.
Nha Trang, thành phố của những phong cảnh biể n, đảo thơ mô ̣ng. Nắ ng choá, cát trắ ng, gió lô ̣ng
dư thừa. Sơn hào hải vi ̣ đắ t quý và các trò tiêu khiể n hế t biế t trời đấ t! Khách du lich
̣ quố c tế và
trong nước, bố n mùa không khi nào vắ ng.
Ngân Hà bực bô ̣i, bứt rứt không yên. Cũng đã nhiề u lầ n nàng nghi ̃ xấ u về Khang khi ông đi vắ ng.
Nàng go ̣i cho ba ̣n cũ để gă ̣p gỡ, giao lưu... Người biǹ h dân it́ ho ̣c còn biế t đế n công bằ ng, biǹ h
đẳ ng, ông ăn chả bà ăn nem cơ mà?

Hà đã đế n nhà ông nhiề u lầ n; đôi khi đã ở la ̣i ăn cơm để công khai mố i quan hê ̣ của miǹ h với bác
si ̃ trưởng khoa. Mô ̣t cách tuyên bố về "quyề n sở hữu", mô ̣t cách "khoanh vùng lañ h thổ ". Mô ̣t số
loài thú hoang dã còn biế t làm như thế , nữa là...
Cu ̣ Kháng đã cắ m nồ i cơm. Thiṭ kho vẫn còn trong tủ la ̣nh. Rau mồ ng tơi, rau đay, mướp hương
đã đươ ̣c ngâm kỹ và rửa sa ̣ch. Cu ̣ mua ngay ở cái chơ ̣ cóc đầ u ngõ.
Ngân Hà đế n.
Cu ̣ bỏ vô ̣i mo ̣i thứ ở trong khu phu ̣ và khép cánh cửa la ̣i cẩ n thâ ̣n. Nế u không chi ̣ta la ̣i xồ ng xô ̣c
vào đó, như những lầ n anh Khang có nhà.
- Chi ̣ la ̣i chơi. Anh Khang đi vắ ng mấ t rồ i! - Hôm nay Ngân Hà châ ̣m miê ̣ng. Cu ̣ phải lên tiế ng
trước, và bu ̣ng nghi ̃ la ̣ về viê ̣c vañ g lai của khách.
- Vâng! Con biế t.
- Cu ̣ bà nhà ta vẫn khỏe đấ y chứ?
- Vâng, mơ ̣ con khỏe.
̣
- Quý hóa quá! Chi cho tôi gửi lời thăm sức khỏe tới cu ̣ nhà nhé!
- Vâng. Cảm ơn bà. - Im lă ̣ng. Rồ i Hà tiế p: - Con xin lỗi! Con bâ ̣n quá. Lâu lắ m rồ i không đế n
thăm bà đươ ̣c. Bà vẫn khỏe chứ a ̣? - Mải với những ý nghi ̃ hâ ̣m hực về Khang và tính toán đế n câu
chuyê ̣n sắ p nói với bà già, lúc này nàng mới thấ y miǹ h thấ t thố .
- Đa ta ̣ chi ̣ hỏi thăm! Cánh già chúng tôi còn nhúc nhắ c đi la ̣i đươ ̣c, còn nhâ ̣n ra mă ̣t mũi khách
khứa thế này, là khỏe.
Ngân Hà ngồ i uố ng nha ̣t ấ m trà. Khá lâu nàng không nói gì thêm. Cu ̣ mẩ m bu ̣ng, chắ c nhà chi na
̣ ̀y
có cái sự không hay? Cu ̣ không biế t nói chuyê ̣n gì với con người kẻ chơ ̣ đế n nhà mình đường đô ̣t
thế này? Mà sao nó la ̣i đế n đúng vào ngày anh Khang đi vắ ng? Nào có ai mời chi ̣ta! Cu ̣ ra chiề u
băn khoăn, nhưng vẫn cố nén lòng ngồ i im chờ đơị .
- Bà a ̣!
- Chi ̣bảo gì tôi?
- Con muố n thưa với bà... mà nga ̣i.
- Chi ̣cứ đàng hoàng. Ta có cái gì xấ u xa, không minh ba ̣ch đâu mà chi ̣phải rào trước đón sau?
- Vâng! Con muố n nói với bà mô ̣t chuyê ̣n rấ t buồ n, rấ t đáng xấ u hổ , rấ t khủng khiế p về anh Khang.
Nhưng bà phải bình tiñ h, và phải hứa với con không nói la ̣i với anh ấ y, bà nhé.
- Sao la ̣i có chuyê ̣n như thế đươ ̣c nhi?̉
- Không! Bà có hứa giữ kiń , con mới dám nói.
Con mình đã có chuyê ̣n gi?̀ Chuyê ̣n xấ u gì đã xảy ra với con? Cu ̣ đâm lo. Ngồ i khá lâu không thấ y
Ngân Hà đổ i ý, cu ̣ đành phải lên tiế ng:

- Đươ ̣c, thì tôi hứa!

- Bà hứa giữ kiń chuyê ̣n nhé? Vâ ̣y là bà đã hứa rồ i đấ y. Bà hứa danh dự, chắ c chắ n, đinh đóng cô ̣t
với con trăm phầ n trăm đấ y. - Ngân Hà nhắ c đi nhắ c la ̣i. Qua ông Khang và đã nhiề u lầ n gă ̣p gỡ,
Ngân Hà biế t tiń h cu ̣ già. Chưa bao giờ cu ̣ Kháng không giữ lời, mô ̣t khi đã hứa.
̣ bắ t ép miǹ h phải hứa giữ kiń ?
- Tôi hứa! - Cu ̣ nhắ c la ̣i. Có chuyê ̣n gì to tát của Khang, mà chi ta
- Bà ơi! Từ hơn mười năm nay...
- Chi ̣bảo sao? - Cu ̣ thấ y khách ngâ ̣p ngừng, hỏi la ̣i.
- Con với anh Khang thâ ̣t sự đã là vơ ̣ chồ ng. Ngay từ khi anh ấ y về công tác ở bê ̣nh viê ̣n Hồ ng
Phúc đấ y bà a ̣. Tiǹ h nghiã nhiề u lắ m. Con ăn ở hế t lòng, hế t da ̣, như bát nước đầ y. Con chung
thủy...
̣ ̉ o sao? - Cu ̣ nghe mà thầ m kêu giời, hỏi la ̣i, cứ như mình nghe không rõ hay đã nghe nhầ m:
- Chi ba
- Vâ ̣y ư? - Không kip̣ và không biế t phản ứng thế nào. Cu ̣ muố n hỏi: "Me ̣ con tôi đã cưới xin nhà
chi ̣bao giờ?"
- Vâng! Đúng là như thế . Vâ ̣y mà anh ấ y đã phản bô ̣i con. - Ngân Hà ngừng lời. Nước mắ t lưng
tròng. Nàng khóc, nhưng sắ c mă ̣t không hề thay đổ i. Nàng giỏi điề u tiế t tuyế n lê ̣ của miǹ h, có thể
hơn cả những siêu sao màn ba ̣c. Người đàn bà trẻ vừa nói vừa chăm chú quan sát thái đô ̣ của bà
già. Cu ̣ hỏi:
- Chi ̣bảo anh Khang phản bô ̣i nhà chi?̣ Là phản bô ̣i làm sao? Tôi đã cưới hỏi chi ̣cho con trai tôi
bao giờ?
- Con bắ t đươ ̣c quả tang anh ấ y ngủ với gái làm tiề n đấ y! - Ngân Hà tảng lờ những lời đố i đáp sắ c
sảo của cu ̣ Kháng. Bà già nhà quê sắ p xuố ng lỗ, mà cũng ghê gớm, đáo để !
- Chế t chửa! Sao la ̣i có chuyê ̣n như thế đươ ̣c nhi?̉ Tôi nghe mà không thể tin. Tôi không tin!
- Con bắ t đươ ̣c tâ ̣n tay day tâ ̣n trán lúc... đang úp mă ̣t vào "chỗ bẩ n" của cái con gái điế m!
- Giời đấ t ơi! - Người me ̣ kêu lên, như bi ̣chém.
- Rành rành giữa thanh thiên ba ̣ch nhâ ̣t nhưng con không nói gì. Con cứ coi như không nhìn thấ y.
Con cứ giả mù, giả điế c, giả câm. Con đòi chia tay. Thế mà rồ i phải quỳ xuố ng dưới chân con.
Anh Khang ấ y, đã phải quỳ dưới chân con. Bác si ̃ Khang quỳ xin con tha thứ. Đàn ông sao la ̣i đổ
đố n, khố n khổ , hèn đớn như thế hả bà? Anh Khang ấ y. Bà xem sức lực con dồ i dào, ma ̣nh mẽ thế
này... Tuầ n nào chẳ ng gă ̣p nhau. Con có để anh ấ y thèm thuồ ng, đói khát gì đâu!
Me ̣ nghe Ngân Hà sỉ nhu ̣c con trai, cũng thấ y chiń h miǹ h đã bi si ̣ ̉ nhu ̣c. Cu ̣ căm giâ ̣n và uấ t lên tâ ̣n
cổ . Không chỉ thế , cu ̣ choáng váng, đau đớn và xấ u hổ . Mô ̣t con đàn bà kẻ chơ ̣ lăng loàn, dám đế n
tâ ̣n nhà, nhổ vào mă ̣t mình. Mô ̣t kẻ bấ t hảo đang trát cứt lên trán tươ ̣ng phâ ̣t! Con trai cu ̣ từ nhỏ đã
rấ t đường hoàng, tự tro ̣ng. Công lao sinh thành nuôi da ̣y mấ y mươi năm của me ̣. Đức đô ̣ và trí tuê ̣
của cả chi ho ̣ Trầ n Tử, hâ ̣u duê ̣ của dòng ho ̣ Nhà Trầ n đấ y chứ. Nó là con trai của ông Trầ n Tử
Kháng, là cháu đích tôn của thầ y lang Trầ n Tử Khiên cao tay hay chữ, tri bê ̣ ̣nh nổ i tiế ng mô ̣t vùng.

Dù cho ông Kháng mấ t sớm, vẫn đươ ̣c làng xã tỏ lòng kiń h tro ̣ng mỗi khi nhắ c tới. Khang là niề m
kiêu hañ h của me ̣ ngay từ khi nó còn ho ̣c hành ở quê. Và me ̣ đã vì nó mà số ng! Bác si ̃ Khang mà
la ̣i hèn, la ̣i xấ u như chi ̣ ta vừa nói? Cu ̣ không tin. Nhưng cái con thầ n nanh đỏ mỏ này... mà con
trai tôi đã chung đu ̣ng những mười năm rồ i ư? Nơi quê miǹ h có khố i người con gái chưa chồ ng,
duyên dáng, nhân hâ ̣u, chiń chắ n, mỏng mày hay ha ̣t và tươi như hoa, chứ đâu như cái ha ̣ng mă ̣t
sứa gan lim này! Me ̣ ưng, me ̣ quý ho ̣. Ho ̣ ăn ở biế t điề u và biế t kính tro ̣ng những người già cả. Ho ̣
vấ t vả, cơ cực... nhưng thẳ ng thắ n, trung hâ ̣u. Chính những người gian truân, đã từng daĩ nắ ng dầ m
mưa mới thấ u hiể u cái đa ̣o lý làm người, mới biế t thương yêu người. Có điề u văn hóa ho ̣ không
cao. Nhà nghèo không có điề u kiê ̣n ho ̣c hành... Me ̣ đã bảo điề u cầ n nhấ t ở người vơ ̣ là cái duyên,
cái nế t. Cái nế t đánh chế t cái đe ̣p. Và không phải vơ ̣ cứ phải là bà này, bà kia! Me ̣ đã nhắ c con
cho ̣n lấ y mô ̣t người ở quê, ngay sau ngày từ chiế n trường miề n Nam trở về . Con tôi đã vâng da ̣,
mà rồ i lầ n lữa... Chắ c thương con gái; nga ̣i chuyê ̣n dì ghẻ con chồ ng? Ai chẳ ng biế t mấ y đời bánh
đúc có xương... Nhưng cũng có nhiề u người đức ha ̣nh, nhân đức, khác câu ca cổ đó chứ? Có phải
ai cũng ca ̣n tàu ráo máng, xanh vỏ đỏ lòng như cái con Hoàng Anh cả đâu? Nó bỏ là bỏ cả bố lẫn
con. Súc vâ ̣t còn biế t chăn dắ t con nó, cho đế n khi chúng biế t tự kiế m lấ y mồ i rồ i mới cha ̣y theo
con đực. Đằ ng này, nó như là người hẳ n hoi, như là con nhà rấ t chi gia thế ! Con trai tôi cứ ở mô ̣t
mình từ trẻ tới tâ ̣n bây giờ. Tưởng hâ ̣n về cái con ấ y nên nó không muố n lấ y ai nữa? Thế mà rồ i...
phải ai không phải, la ̣i đi phải lòng phải bả cái loa ̣i ma quỷ hiê ̣n hình người này ư, hở Giời?
Nhưng đàn ông và đàn bà... ở thời nào cũng có nhiề u sự la ̣. Mô ̣t khi ho ̣ đã say nhau, người ngoài
khó mà hiể u đươ ̣c ngo ̣n ngành. Mà anh Khang có thiế t tha gắ n bó với nhà chi ̣ta thâ ̣t không? Nế u
có, nó đã nói với me ̣ và đã cưới xin hẳ n hoi rồ i chứ! Đi la ̣i với nhau, như chi ta
̣ nói, mười năm mà
im hơi lă ̣ng tiế ng như thế là cớ làm sao? Nế u đúng, thì thằ ng Khang nó không ưng rồ i. Chắ c chắ n
nó không muố n lấ y chi ta ̣ làm vơ ̣.
Con người số ng đơn đô ̣c không lứa đôi, khổ lắ m! Me ̣ biế t. Me ̣ thuô ̣c lớp người cổ , chiụ đươ ̣c. Chứ
các anh các chi ̣bây giờ... Nhiề u lầ n me ̣ đã đinh
̣ bu ̣ng phải hỏi con về bác si ̃ Hà xem thế nào? Nế u
có diń h liú thì phải cắ t đứt ngay đi. Đùng mô ̣t cái nó đi vắ ng. Đã không it́ lầ n anh Khang to tiế ng
khi nói điê ̣n thoa ̣i với cái con ranh ma này. Là phải đeo máy nghe vào, vă ̣n cỡ to lên, me ̣ mới nghe
đươ ̣c. La ̣i cả mấ y bâ ̣n đã nửa đêm chi ̣ ta hô ̣c tố c tới đây. Nó caĩ vã với anh Khang hàng giờ! Và
hôm nay, nó la ̣i áp đáo ta ̣i gia...
Cũng là bác si ̃ mà nó dơ dáy, trơ tráo quá chừng! Miǹ h chỉ chăn gố i duy nhấ t với chồ ng mô ̣t thời
gian ngắ n ngủi. Nhưng suy ra đủ biế t. Ăn uố ng và ân ái là chuyê ̣n tự nhiên không ai đừng đươ ̣c.
Lúc ấ y, còn quên cả mình là ai, không còn biế t mình là gì nữa ấ y chứ! Lòng vả như lòng sung. Mà
phải số ng như thế mới đúng, mới thâ ̣t với lòng miǹ h, mới đúng là con người.
Đời me ̣ gầ n trăm năm qua, lúc ông Trầ n Tử Kháng còn số ng hay đã chế t, me ̣ vẫn tôn thờ chồ ng
mình, kiń h cẩ n, yêu thương, thành tâm hơn cả khi quỳ la ̣y đức phâ ̣t hay tế lễ thầ n linh. Phâ ̣t và
thầ n thánh đươ ̣c mo ̣i người sùng kính đêm ngày, mà nào có ai sờ mó đươ ̣c đâu! Thầ n thánh có hay
không? Me ̣ có nhiǹ thấ y bao giờ? Dù đã nhiề u người khăng khăng rằ ng có, me ̣ vẫn chưa hề thực
mu ̣c sở thi.̣ Cũng không mường tươ ̣ng ra thầ n thánh mắ t ngang mũi do ̣c thế nào? Me ̣ không tin.
Chỉ có vơ ̣ chồ ng đầ u gố i tay ấ p là thâ ̣t! Có điề u con người khác con vâ ̣t, là không để ai thấ y cái
cảnh miǹ h ăn nằ m với nhau ra sao. Là phải giữ kín hoàn toàn câu chuyê ̣n cuồ ng si, mây bay, mưa
đổ đó cho riêng miǹ h. Là không bô bô cái lỗ mồ m chuyê ̣n sâu kiń đó với bấ t kỳ ai. Có kiń đáo và

nâng niu mới giữ đươ ̣c sự thiêng liêng, cao quý, tiǹ h nghiã giữa vơ ̣ và chồ ng. Nói toa ̣c móng heo,
bóc trầ n chuyê ̣n ân ái như cái người đàn bà này, thì chỉ có là đồ dơ dáy, rác rưởi, chó ngựa. Phải
thờ phu ̣ng những giờ phút xả thân quên mình vì người đàn ông của mình chứ? Suố t đời me ̣ nhớ
thương những giờ phút đươ ̣c ở bên chồ ng, như mô ̣t điề u thiêng liêng cao quý nhấ t. Số ng để bu ̣ng,
chế t mang theo!
Ngươ ̣c la ̣i, người bác si ̃ này la ̣i đem chuyê ̣n tình ái của miǹ h đố t ra gio bu ̣i? Để bôi bẩ n vào mă ̣t
me ̣ người ba ̣n tiǹ h! Chi ̣ ta làm như me ̣ là người có lỗi! Nó muố n chửi mình đẻ ra mà không biế t
giữ thằ ng Khang cho nó đây? Không biế t thế gian có mấ y người đàn bà như nó? Giố ng như cái
con Hoàng Anh, nó cũng bỏ chồ ng. Bo ̣n này đâu phải thiê ̣n nhân, chỉ phường trố n chúa đích quân
lô ̣n chồ ng! Đươ ̣c mỗi cái cũng là bác si.̃ Cũng là những người làm viê ̣c cứu khố n, phò nguy. Nhưng
với cái cung cách ăn ở sãi mõ như thế , cả hai con đàn bà này giỏi giang sao đươ ̣c? Con tôi rỗi hơi
da ̣y bảo bo ̣n ấ y làm gi,̀ cho phí công sức! Sau khi bỏ chồ ng, cái ngữ này... Trai năm thê bảy thiế p,
gái chiń h chuyên chỉ mô ̣t chồ ng thôi chứ? Vẫn biế t nhân vô thâ ̣p toàn, nhưng đàn bà mà số ng lang
cha ̣...? Thâ ̣t dơ bẩ n! Dơ dáy hơn cả những baĩ phân bên đường! Ngày xưa ở làng quê miǹ h, nhấ t
đinh ̣ ha ̣ng người này là phải go ̣t đầ u bôi vôi, đóng bè trôi sông.
Me ̣ ngồ i chế t lă ̣ng, đau xót vô chừng. Cu ̣ thấ y miǹ h đã bi ̣con đàn bà quỷ tha ma bắ t này ha ̣ nhu ̣c!
Mà nó có đế n nhà, cũng là ta ̣i con miǹ h. Người chơi với chó, chó liế m mă ̣t! Người đời xưa nay, ai
dám hỗn láo với me ̣ bao giờ? Nay me ̣ già quá rồ i. Nói mấ y câu đã thấ y mê ̣t, đã thở ra đằ ng tai rồ i.
Ngồ i không thôi cũng đã tức ngực, khó thở. Sức đâu mà đố i khẩ u với người đàn bà lừng lững như
mô ̣t con gấ u chó thế này! Mà đôi co lời qua tiế ng la ̣i thì hay hớm cái nỗi gi!̀ Nghe Ngân Hà nói
xong, nghi ̃ đế n con trai và ông cha nhà mình, cu ̣ quay mă ̣t đi và chỉ muố n chui luôn xuố ng đấ t.
Con đàn bà này muố n làm miǹ h không còn mă ̣t mũi nào nhiǹ mo ̣i người nữa đây! Rồ i ngày thằ ng
Khang trở về , me ̣ cũng khó nhiǹ mă ̣t cả con trai nữa!
Con người tro ̣n đời đường hoàng, bi sị ̉ nhu ̣c mà không còn sức chố ng cự, phản kháng... Hỏi có nên
số ng tiế p trên cõi đời này nữa không? Liê ̣u ta còn có thể chiề ng cái mă ̣t ra với cả hai vầ ng nhâ ̣t
nguyê ̣t?
***
Ngô Thi ̣Ngân Hà đế n.
Khang đang thay chai dich ̣ truyề n. Ông cũng đã đo la ̣i thân nhiê ̣t, huyế t áp, bắ t ma ̣ch, nghe tim
phổ i và đong la ̣i để xem nước tiể u me ̣ nhiề u hay it́ .
- Con chào bà! Chào anh!
- Chào Hà!- Khang đáp mà không quay ra phía khách, như đang gă ̣p phải điề u gì hê ̣ tro ̣ng.
Ngân Hà đã mở túi xách tay lấ y ra hai xấ p tiề n. Nàng đưa cho Khang từng xấ p có băng giấ y trắ ng
nhỏ ở giữa, trên đó ghi rõ những con số :
- Em liñ h cho anh tiề n lương tháng, tiề n bồ i dưỡng phẫu thuâ ̣t. Tiề n làm ngoài giờ và tiề n trực
đêm, vẫn không thấ y tài vu ̣ đả đô ̣ng gì cả.

Còn đây là hô ̣p sâm Triề u Tiên nhâ ̣p khẩ u, em mua biế u bà. Hai lo ̣ đa ̣m này là của tổ công đoàn
khoa gửi anh...
- Cảm ơn! Hà và mo ̣i người làm người làm anh khó nghi ̃ đấ y.
Khang miê ̣ng trả lời, tay nhâ ̣n tiề n mà dường như không để ý và cũng vẫn không quay ra phiá
khách. Ông đang đăm đăm nhiǹ vào chai dich, ̣ dây truyề n và cái thước mét treo bên ca ̣nh nó. Áp
lực tiñ h ma ̣ch của me ̣ ông cao quá. Ông lo lắ ng và thấ t vo ̣ng sâu sắ c. Vẫn còn nguyên sự bí ẩ n của
nguyên nhân căn bê ̣nh. Các cơ quan chính bảo đảm sự số ng của me ̣ mới đây vẫn đươ ̣c xác đinh ̣
còn tố t. Ông đã rấ t cẩ n tro ̣ng trong viê ̣c điề u tri,̣ mà thể tra ̣ng me ̣ không khá lên chút nào. Chiề u
nay, mă ̣c dù vẫn đang truyề n dich, ̣ huyế t áp đô ̣ng ma ̣ch của me ̣ la ̣i ha ̣ thấ p dưới mức biǹ h thường.
Ông muố n đo huyế t áp tiñ h ma ̣ch trung tâm, áp lực tiñ h ma ̣ch gầ n tim, để xác đinh ̣ tim me ̣ có suy
yế u đi không? Không có máy Claude Bernard, ông đành sử du ̣ng ngay dây truyề n dich ̣ đă ̣t ca ̣nh
cái thước mét treo thẳ ng đứng, như giáo sư Tôn Đức Lang, trưởng khoa Gây mê hồ i sức bê ̣nh viê ̣n
Viê ̣t Đức vẫn làm lúc sinh thời. Nó cho ông con số gấ p đôi biǹ h thường. Tiế ng tim me ̣ đã yế u và
nghe xa xăm hơn. Nói cách khác, tim me ̣đã bắ t đầ u suy yế u. Hâ ̣u quả là huyế t áp đô ̣ng ma ̣ch giảm,
huyế t áp tiñ h ma ̣ch tăng cao và nước tiể u it́ đi. Bê ̣nh me ̣ rõ ràng chuyể n nă ̣ng!
- Bà ơi! Con bác si ̃ Ngân Hà đây a ̣. Bà khoẻ rồ i phải không? Con biế u bà hô ̣p sâm quý Triề u Tiên.
- Không thấ y cu ̣ Kháng đáp la ̣i lời chào của miǹ h lúc mới đế n, Ngân Hà chào la ̣i to gio ̣ng hơn.
Không chỉ lời chào, cu ̣ nghe rõ đế n cả từng bước chân đi vào của khách. Cu ̣ vẫn đeo máy nghe ở
tai. Mắ t vẫn nhiǹ rõ từ ngày mổ thay thủy tinh thể . Nhưng cu ̣ không quay nhiǹ và cũng không trả
lời Ngân Hà.
Khang hiể u tính me ̣; cu ̣ không bấ t nhã với bấ t cứ ai như thế bao giờ. Từ xưa, mỗi lời chào mời,
mỗi câu thăm hỏi, cu ̣ đề u coi như mô ̣t món nơ ̣ người. Phải đáp lễ chứ. Không trừ ai hế t. Ngay cả
với các cháu nhỏ. Vâ ̣y mà... với Ngân Hà hôm nay?
Dù đang truyề n dich,̣ me ̣ vẫn giơ tay kéo áo con trai. Khang thấ y từ vẻ mă ̣t già nua đế n gio ̣ng nói
của me ̣ đề u đanh la ̣i:
- Con đưa khách ra khỏi đây ngay! - Nói rồ i, me ̣ đă ̣t tay xuố ng như cũ và vẫn nhiǹ con miǹ h không
chớp. Đế n bây giờ, thì me ̣ không thể nhiǹ mă ̣t cái con người ấ y nữa. Nhưng me ̣ vẫn giữ lời hứa,
dù biế t chắ c miǹ h sắ p về với tổ tiên. Thôi thì số phâ ̣n con giai đành phó mă ̣c nó cho Giời! Còn
dính liú với người đàn bà ấ y là khổ nhu ̣c đấ y con ơi! Cầ u mong giời phâ ̣t, tổ tiên, ông cha, anh
Kháng phù hô ̣ con trai miǹ h tai qua na ̣n khỏi. Có thế , tôi mới nhắ m mắ t mà theo anh đươ ̣c. Me ̣ cố
tỏ rõ ý miǹ h trong lúc tàn hơi để con tự hiể u. Con tôi vố n hiế u thảo và thông minh. Nhấ t đinh
̣ con
sẽ nhâ ̣n ra. Me ̣ đành chiụ tiế ng bấ t nha,̃ không đúng với phép tắ c nhà mình xưa nay!
Khang niń thở. Kim truyề n dich ̣ cho me ̣ bằ ng nhựa nên không trê ̣ch ven. Đôi mắ t người me ̣ rực
lên tỏ rõ mô ̣t tinh thầ n cương quyế t, mô ̣t yêu cầ u phải đươ ̣c con miǹ h nghe lời. Từ thiế u thời, ông
đã nghe me ̣ nhắ c, lời nói như dao chém đá!
- Vâng, con hiể u. Con hiể u rồ i. Xin me ̣ yên lòng!

Cổ nghe ̣n la ̣i, Khang tái mă ̣t như người chế t lim. ̣ Rõ rồ i. Vâ ̣y là chỉ ta ̣i Ngân Hà. Ông ra hiê ̣u bảo
Ngân Hà ra phòng khách chờ miǹ h. Và cố hế t sức kiề m chế để giữ biǹ h tiñ h. Ông bơm vào dây
truyề n cho me ̣ thuố c trơ ̣ tim, thuố c lơ ̣i tiể u, an thầ n, vì đã nghi ̃ cầ n phải như thế .
Ngân Hà thấ y Khang đang đau đớn bởi bê ̣nh tra ̣ng bà me ̣ chuyể n nă ̣ng. Nàng thấ y ân hâ ̣n về những
gì đã làm quá với bà già này và với anh ta. Nhưng bề ngoài Hà vẫn tảng lờ; xem như miǹ h không
nhâ ̣n ra điề u gi.̀
Khi hai người ngồ i đố i diê ̣n, ông cũng chỉ nói:
- Mấ y ngay nay cu ̣ khó tiń h hơn. Hiǹ h như me ̣ anh không muố n nghe gi,̀ và cũng không muố n
chuyê ̣n trò với ai nữa.
- Em nhớ rồ i. Giám đố c nói rằ ng tiề n bồ i dưỡng trực, tiề n trả nhân viên làm ngoài giờ chưa giải
quyế t đươ ̣c, vì bê ̣nh viê ̣n khó khăn với cơ chế hoa ̣t đô ̣ng mới, phải tự quyế t về tài chính. Là phó
bí thư, phó giám đố c nhưng em không có trách nhiê ̣m viê ̣c đó. Lương anh cao nhấ t, tuầ n hai ba
buổ i trực... hàng chu ̣c năm... La ̣i mổ đêm, làm ngoài giờ nhiề u... - Gio ̣ng Ngân Hà làm ra vẻ không
vừa lòng và đầ y tiế c nuố i.
Khang hiể u nàng nói về tiề n để tránh chuyê ̣n về người ố m. Ông cũng không nói với Hà, bê ̣nh của
me ̣ miǹ h đang tiế n triể n xấ u...
Nhớ những bước đường lưu la ̣c của Lam Khương. Cũng chưa quên ba cái tát và bi hài kich ̣ tự tử
của Ngân Hà... Nhấ t là chuyê ̣n me ̣ đô ̣t ngô ̣t mắ c bê ̣nh. La ̣i chứng kiế n thái đô ̣ giâ ̣n dữ và khinh bỉ
của me ̣ khi thấ y Ngân Hà đế n nhà lúc này. Và vẻ mă ̣t nàng, dù son phấ n đươ ̣c trát rấ t kỹ vẫn đờ
da ̣i đi... Khang chơ ̣t hiể u ra tấ t cả.
Khang kinh hoàng; ông có cảm giác bấ t ngờ bi ̣ nàng đẩ y xuố ng vực sâu. Ngay sau khoảnh khắ c
ghê rơ ̣n ấ y, ông trấ n tiñ h đươ ̣c và thấ y miǹ h hoàn toàn tỉnh táo. Ông không mắ c chứng ảo giác và
hoang tưởng. Đây là con người thâ ̣t của Ngô Thi ̣ Ngân Hà. Ông nhiǹ sâu vào đôi mắ t nàng, mà
trước kia đã từng thấ y nó rấ t đe ̣p. Miê ̣ng lưỡi Hà là nguyên nhân bê ̣nh tình của me ̣. Ông cố tìm
xem, trong đáy sâu của hai con mắ t kia, có hay không, mô ̣t chút của tình thương yêu và sự hố i
hâ ̣n?
Trầ n Tử Khang lắ c lắ c mái đầ u ba ̣c trắ ng và nhiǹ Hà qua tròng kính viễn đổ i mầ u. Thoắ t cái, thân
xác người đàn bà thu nhỏ la ̣i chỉ còn là mô ̣t ha ̣t bu ̣i. Như ma quỷ trên màn ảnh, nó mấ t hút phía
sau chân trời. Rồ i chỉ giây lát, như từ vũ tru ̣ mông lung, "ha ̣t bu ̣i" vùn vu ̣t trở về . Nó to dầ n và hiê ̣n
nguyên hình mô ̣t người đàn bà la ̣ hoắ c ngay trước mă ̣t ông.
Người đàn bà nào đây? Mô ̣t phu ̣ nữ già so ̣m, mă ̣t mũi méo mó, xấ u xi!́ Người đã mang tiǹ h yêu
của ông làm chuyê ̣n dố i lừa. Nàng đã ta ̣o ra mô ̣t bi hài kich
̣ tự tử. Cũng là kẻ đã đế n tâ ̣n nhà ông,
ám thi,̣ sỉ nhu ̣c, đánh đòn tinh thầ n người me ̣?
Người đàn bà ma quái này từ hành tinh khác tới? Ông vẫn nhâ ̣n ra. Đó là người ông đã từng yêu,
lâu lắ m rồ i, sau những rủi ro, đớn đau, sầ u khổ của mô ̣t kiế p số ng xa xôi. Cũng là người ông đã
da ̣y bảo, từ ngô nghê, thành mô ̣t thầ y thuố c vững vàng. Mô ̣t bác si ̃ nghèo, không số ng đươ ̣c bằ ng
lương, phải lăn lô ̣n làm thêm đủ loa ̣i công viê ̣c tầ m thường, đã trở nên giầ u có với nghề . Vâ ̣y mà
cái tâm không thiê ̣n bây giờ mới lô ̣ hẳ n ra!

Khang gắ ng suy nghi ̃ công bằ ng. Ông hiể u, từ sâu thẳ m tâm hồ n, Hà không muố n miǹ h là thủ
pha ̣m của mô ̣t cái chế t, của mô ̣t tô ̣i ác. Hơn nữa, đây la ̣i là sinh ma ̣ng me ̣ ông. Hà không ngờ câu
chuyê ̣n nửa phầ n bă ̣m trơ ̣n, nửa phầ n ích kỷ, thêm cái sự giả trá của mình la ̣i tác đô ̣ng ma ̣nh mẽ
và sâu sắ c với mô ̣t bà già nhà quê it́ chữ đế n thế !
Khang vô cùng hâ ̣n mà không căm thù. Ông la ̣nh nha ̣t ngồ i giữa phòng khách, lơ đañ g, thờ ơ, như
căn phòng của mình tinh
̣ vô không bóng dáng người.
Bê ̣nh tra ̣ng của me ̣ không hề thuyên giảm.
Ông lă ̣ng lẽ đứng dâ ̣y và trở la ̣i phòng khách. Người đàn bà xa la ̣ nào đây, đế n có viê ̣c gì và vì sao
vẫn ngồ i lỳ trên ghế ?
Ngực Khang thắ t la ̣i. Nhưng lòng người con thương me ̣với nỗi xót xa khôn xiế t cho số phâ ̣n nghiê ̣t
nga,̃ muôn phầ n oan trái, cay đắ ng của gia đình mình đã lấ n át nó. Ông không hề thấ y thân thể
mình có mô ̣t nơi nào đau đớn.
Người đàn bà vẫn ngồ i im lă ̣ng, hay bà ta có nói gì đó mà ông không nghe?
Ngơ ngác mấ y mươi tích tắ c, Khang bỗng thấ y nhà cửa, người ngơ ̣m, bàn ghế , sách vở ở trước
mă ̣t mình xoay tròn. Ông không hố t hoảng, bởi thấ y toàn tra ̣ng miǹ h biǹ h thường. Những gì đang
rố i loa ̣n xung quanh, đề u không phải từ ông. Trong cái đám hỗn đô ̣n, nhố n nháo, xoay đảo kia...
ông thấ y đủ mă ̣t: Đă ̣ng Vũ Hoàng Anh, Ngô Thi ̣ Ngân Hà, Nguyễn Quý Thân, Bùi Cường, Lã
Hồ ng Quân, Pha ̣m Quang Thoảng, Lê Trinh ̣ và có cả cái mă ̣t Đinh Mañ Đô ̣ không râu, thâm xì
thâm xit.̣ Thêm rấ t nhiề u cái đầ u đen, hoa dâm, ba ̣c trắ ng, méo mó, lồ i lõm; những đôi tai, cái
vể nh, cái be ̣p; những cái mũi sùi đỏ, tim
́ đen, phổ ng te ̣t di ̣thường. Và thấ p thoáng những că ̣p mắ t
ố c nhồ i, lươn, hiế ng, toét, chô ̣t, không quen.
Đôi chân gầ y guô ̣c của me ̣ đã mấ p mé dòng sông Styx. Âm Phủ ở phiá bên kia những sóng và bờ.
Khang đang sải bước theo bà. Dưới sâu thẳ m vô cực của cõi u minh bí ẩ n kia, bỗng rực lên chứa
chan mô ̣t thứ ánh sáng vàng rực. Mô ̣t đám đông từ trong thế giới kỳ ảo, u tich, ̣ đang cùng nhau
ung dung bước lên. Ho ̣ vừa đi vừa đàm đa ̣o về những vấ n đề cổ kim Đông Tây cao siêu, thâm
thúy. Người nào cũng lô ̣ rõ vẻ tâm đắ c ở trên nét mă ̣t. Khang nghe các cu ̣ nói tới cuô ̣c viế ng thăm
thầ y Chu Văn An ở núi Phươ ̣ng Hoàng. Rồ i những chuyê ̣n nhức nhố i xưa nay lay đô ̣ng, giằ ng xé,
nhức nhố i, băm bổ can tràng. Cu ̣ Trầ n Tử Khiên lă ̣ng lẽ đi bên cu ̣ Tuê ̣ Tiñ h. Ông thầ n thuố c Nam
chân bước mà tay vẫn lầ n tràng ha ̣t. Cu ̣ Hải Thươ ̣ng thì giâ ̣m chân, xoắ n râu, bứt tóc. Cu ̣ Khiên
giơ tay ra hiê ̣u bảo Khang hãy trở la ̣i nhà. Ông nô ̣i tỏ vẻ thương xót sâu sắ c người con dâu thảo
hiề n và thấ u hiể u nỗi đau của đứa cháu đić h tôn đơn đô ̣c. Phiá sau là bác si ̃ anh hùng Pha ̣m Ngo ̣c
Tha ̣ch, giáo sư Đă ̣ng Văn Chung, giáo sư Hồ Đắ c Di, giáo sư Tôn Thấ t Tùng cùng người con trai
tài năng trong khoa ho ̣c mà hăng say hoa ̣t đô ̣ng xã hô ̣i, viê ̣n si,̃ phó giáo sư bác si ̃ Tôn Thấ t Bách.
Chỉ mỗi ông Bách lấ p lánh trên ngực cái huân chương Cành co ̣ hàn lâm của Cô ̣ng hòa Pháp. Mái
tóc tuyế t sương của giáo sư Tùng vẫn rấ t dày và dài chấ m vai, không còn muố i tiêu như ngày bác
si ̃ Nga ̣nh đưa Khang đế n chào thầ y xin ho ̣c. Thầ y vẫn có gio ̣ng nói cười âm vang và sôi nổ i nhấ t.
Thầ y Tùng đang to tiế ng, giâ ̣n dữ, cứ như thể vừa bắ t gă ̣p mô ̣t ho ̣c trò mổ lỗi.
Trầ n Tử Khang mấ t hồ n. Me ̣ ông đang trôi rấ t nhanh qua phiá bờ bên kia sóng nước của dòng sông
ly biê ̣t. Âm Phủ như mô ̣t cái hố đen sau vu ̣ nổ lớn trong vũ tru ̣ với sức hút không gì cưỡng la ̣i...

Trong da ̣t dào ngưỡng vo ̣ng và biế t ơn các bâ ̣c thầ y đáng kiń h; nỗi xót thương me ̣ thêm dâng cao,
khiế n cho Trầ n Tử Khang, người thầ y thuố c không mô ̣t danh hiê ̣u càng đau đớn hơn.
- Ối, các thầ y ơi!
Tiế ng khóc me ̣ của ông sẽ rố ng lên; chắ c làm chấ n đô ̣ng đế n cả thánh thầ n và các bâ ̣c danh y đa ̣o
cao đức tro ̣ng đang bước tới kia. Nhưng ông đã kìm nén la ̣i; nó chỉ còn bâ ̣t ra thành những tiế ng
kêu thầ m.
Khởi thảo ta ̣i Hà Nô ̣i, ngày 20 / 6 / 2008
Bên sông Sài Gòn - Saigon Pearl, mùa hè và những tháng cuố i năm 2011
Hoàn thành ta ̣i Hà Nô ̣i, xuân ha ̣ 2013

Bác Sĩ Trư NG Khoa - Vũ Oanh PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bác Sĩ Trư NG Khoa - Vũ Oanh PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bác sĩ trưởng khoa Tác giả: Vũ Oanh

Bác sĩ trưởng khoa

Share by: Y Học Tổng Hợp 1

Share by: Y Học Tổng Hợp 2

Share by: Y Học Tổng Hợp 3

Tấ t cả, ho ̣ đề u là những anh hùng.

Share by: Y Học Tổng Hợp 4

- Khang đo ̣c báo đi; và chờ miǹ h mô ̣t lát.

Share by: Y Học Tổng Hợp 5

Khang nói, với mô ̣t gio ̣ng đàn em, thân tiǹ h:

Khang châng hẩ ng.

Share by: Y Học Tổng Hợp 6

Share by: Y Học Tổng Hợp 7

Share by: Y Học Tổng Hợp 8

- Tiê ̣n thể , tôi hỏi câ ̣u...

Mười lăm ngày sau.

Share by: Y Học Tổng Hợp 9

- Bác si ̃ Khang nhâ ̣n đinh

Share by: Y Học Tổng Hợp 10

Share by: Y Học Tổng Hợp 11

- Thôi, câ ̣u về doanh tra ̣i đi! - Người chỉ huy đuổ i.

- Thủ trưởng chấ p nhâ ̣n nguyê ̣n vo ̣ng của em?

Đa ̣i úy sững sờ.

Share by: Y Học Tổng Hợp 12

- Em không thể ở la ̣i!

Share by: Y Học Tổng Hợp 13

Khang kinh nga ̣c về thái đô ̣ khinh ba ̣c và hách dich

Share by: Y Học Tổng Hợp 14

Share by: Y Học Tổng Hợp 15

Khang nói tiế p, gio ̣ng vẫn điề m đa ̣m:

Share by: Y Học Tổng Hợp 16

Bây giờ, như đa ̣i tá nói, rõ ràng...

Viên đa ̣i úy chào người chỉ huy và bước ra ngoài.

Share by: Y Học Tổng Hợp 17

Share by: Y Học Tổng Hợp 18

Share by: Y Học Tổng Hợp 19

Share by: Y Học Tổng Hợp 20

Share by: Y Học Tổng Hợp 21

Share by: Y Học Tổng Hợp 22

Share by: Y Học Tổng Hợp 23

Share by: Y Học Tổng Hợp 24

Share by: Y Học Tổng Hợp 25

Share by: Y Học Tổng Hợp 26

Share by: Y Học Tổng Hợp 27

Tử vong trên bàn mổ là chuyê ̣n kinh hoàng!

Share by: Y Học Tổng Hợp 28

Share by: Y Học Tổng Hợp 29

Share by: Y Học Tổng Hợp 30

Share by: Y Học Tổng Hợp 31

Share by: Y Học Tổng Hợp 32

- Anh Thủ đi vắ ng. Cô báo cáo bác si ̃ Trinh,

Share by: Y Học Tổng Hợp 33

Share by: Y Học Tổng Hợp 34

Share by: Y Học Tổng Hợp 35

Share by: Y Học Tổng Hợp 36

Share by: Y Học Tổng Hợp 37

Share by: Y Học Tổng Hợp 38

Share by: Y Học Tổng Hợp 39

Ông Ngô Văn Cân nói với cả nhà:

Bà Kim Châu:

Share by: Y Học Tổng Hợp 40

Share by: Y Học Tổng Hợp 41

Thâ ̣t la ̣, ở cái tuổ i tri thiên mê ̣nh...