Effectieve en duurzame afvalverwerking

Leger des Heils

Datum: 4-12-2018
Door: Sindy de Jong, Rozemarijn van den Born, Thom Raaphorst en
Sanne Streekstra

pag. 1
Inhoudsopgave
1. Voorwoord 3
2. Inleiding 4
3. Managementsamenvatting 5
4. Onderzoeksmethoden 7
5. Deelvraag 1 Hoe is de situatie nu bij de verschillende secties bij het 8
hoofdkwartier van het Leger des Heils?
6. Theoretisch kader 9
a. Kernbegrippen 9
b. Deelvraag 2: Wat kunnen we over de verzamelde gegevens 10
concluderen over de duurzaamheid van de afvalverwerking van
het Leger des Heils?
c. Deelvraag 3: Hoe duurzaam is de afvalverwerking van Renewi? 12
d. Deelvraag 4: Hoe gaan andere bedrijven om met effectieve 13
afvalverwerking?
e. Deelvraag 5: Welke methodes zijn toepasbaar bij het 14
hoofdkwartier van het Leger des Heils?
7. Advies 15
8. Conclusie 17
9. Discussie 18
10. Bronnen 19

pag. 2
Voorwoord
Voor u ligt het rapport ‘Effectieve en duurzame afvalverwerking Leger des Heils.’ Hierin is
gekeken naar de vraag van het Leger des Heils om de afvalverwerking effectiever en
duurzamer te maken Deze onderzoeksvraag is samen met Inge Bossink en Rachel Korfker tot
stand gekomen. Het daaruit volgende onderzoek bestond uit een combinatie van metingen en
literatuuronderzoek.

Bij dit onderzoek heeft Rachel Korfker ons veel begeleid. Daarvoor willen wij haar bedanken.

pag. 3
Inleiding
Bij dit onderzoek wordt gekeken naar de mogelijkheid om de afvalverwerking duurzamer en
effectiever te laten verlopen. Het Leger des Heils wilt graag duurzamer worden, daarom is dit
onderzoek ook van belang. Uit dit onderzoek komt een advies over de punten waarop het
Leger des Heils kan verbeteren wat betreft duurzaamheid en effectiviteit. Hierbij hoort de
hoofdvraag: Hoe kan het hoofdkwartier van het Leger des Heils in Nederland effectiever en
milieubewuster met afval omgaan?

pag. 4
Managementsamenvatting
Rapportinhoud

In dit rapport is er onderzoek gedaan naar de huidige stand van zaken met betrekking tot de
efficiëntie en duurzaamheid van de afvalverweking van het Leger des Heils. Op basis van de
bevindingen is er een adviesrapport opgesteld.

Om een zo passend mogelijk advies te kunnen geven zijn er een aantal vragen opgesteld om zo
de benodigde kennis te verzamelen.

1. Hoe is de situatie nu bij de verschillende secties bij het hoofdkwartier van het Leger
des Heils?
a. Welk afval is er bij de centrale afvalpunten in het hoofdkwartier en wat is de
verhouding van dit afval?
b. Wat is de hoeveelheid afval die het Leger des Heils per ophaalbeurt heeft?
c. Welke gegevens kan Renewi ons geven over de afvalverwerking naar het Leger
des Heils?

Theoretisch kader

2. Wat kunnen we over de verzamelde gegevens concluderen over de duurzaamheid van

de afvalverwerking van het Leger des Heils?
a. Hoe milieuvervuilend zijn de verschillende soorten afval die we hebben
aangetroffen in het afval van het Leger des Heils.
b. Conclusie
3. Hoe duurzaam is de afvalverwerking van Renewi?
a. Wat is de rol van Renewi binnen het ophalen van afval?
b. Hoe verwerkt Renewi hun afval?
c. Wat maakt dit proces duurzaam?
4. Hoe gaan andere bedrijven om met effectieve afvalverwerking?
5. Welke methodes zijn toepasbaar bij het hoofdkwartier van het Leger des Heils?

De huidige situatie is onderzocht door de inhoud van de prullenbakken te inspecteren en zo

duidelijk te maken welk deel van het afval GFT, papier en plastic is. Aan de hand hiervan was
het duidelijk geworden wat het grootste probleem is binnen deze faciliteit en daarvan een
schadeschets gemaakt. Gebaseerd op deze schadeschets is er een passend advies opgesteld.
De resultaten van het onderzoek, de schadeschets en het advies zijn verder in het rapport
uitgebreid behandeld en uitgewerkt.

Het probleem

Het Leger des Heils wilt efficiënter en duurzamer om gaan met hun afval. Zij willen met name
werken aan hun afvalscheiding en het aantal inzamelingsplekken. Ze geven aan dat er
momenteel te veel verschillende inzamelingsplekken zijn, wat ineffectief is. Daarom gaan wij
een onderzoek doen voor het Leger des Heils. Ons onderzoek focust zich op het hoofdgebouw,
genaamd het hoofdkwartier.

pag. 5
Het advies

Wij hebben met twee scenario's rekening gehouden. Bij de ene optie is het wel mogelijk afval
te scheiden en bij de andere niet. Bij beide opties hebben wij gekeken naar een duurzaam en
toepasbaar advies. Hieruit hebben zijn twee adviezen samengesteld.

A. Indien het niet mogelijk is om het afval te scheiden.

 Een nieuwe afvalservice
 Een handdoekrolautomaat in plaats van papierendoekjes
 Criteria legen afvalbakken/prullenbakken
 Bewustwording

B: Wel scheiding van afval mogelijk.

Als het mogelijk is om papier, GFT-afval en plastic gescheiden op te laten halen adviseren wij
het volgende:

 Het afval gescheiden op halen in het hoofdkwartier van het leger des Heils.

Hiervoor adviseren wij:

o combinatieprullenbakken voor in de kantoren met een vak voor plastic en GFT-
afval.
o een aparte prullenbak voor GFT in de kantine en een combinatieprullenbak voor
plastic en papier
o Een bakje in de pantry's waar de theezakjes in kunnen, met daarboven een
bordje met erop de tekst dat je niet moet vergeten het kartonnen stukje van
het theezakje even in de gewone prullenbak te doen. Deze prullenbak is weer
een combinatieprullenbak.
 Handdoekrolautomaat in plaats van papieren doekjes.
 Composteerbare afvalzakken
 Criteria legen afvalbakken/prullenbakken

pag. 6
Onderzoeksmethoden
Wij hebben het antwoord op ‘deelvraag 1’ verkregen door metingen te doen. Voor onze
metingen gebruikten wij een elektronische weegschaal en een plastic bak. Wij vulden de
plastic bak met afval uit één afvalbak. Wij maten eerst het totaal. Daarna scheidden wij het
afval in verschillende categorieën: GFT, plastic en papier. Hiervan maten wij ook per categorie
het gewicht. Wij hebben bij een aantal sectoren onze methode herhaalt. Wij hebben in totaal
twee keer (op twee dagen) metingen verricht. De resultaten per sector hebben wij verwerkt in
cirkeldiagrammen.

‘Deelvraag 2’ tot en met ‘deelvraag 5’ hebben wij beantwoord door middel van een
literatuuronderzoek. Deze vragen vallen daarom onder het theoretisch kader.

pag. 7
Deelvraag 1
Hoe is de situatie nu bij de verschillende secties bij het hoofdkwartier van het
Leger des Heils?
a. Welk afval is er bij de centrale afvalpunten in het hoofdkwartier en wat is de
verhouding van dit afval?
Uit meetgegevens is gebleken dat het afval van Leger des Heils uit de volgende dingen bestaat:

 Papier
 GFT-afval
 Plastic

De resultaten per sector hebben wij verwerkt in cirkeldiagrammen. Zie bijlage 1.

pag. 8
Theoretisch kader
Kernbegrippen

Het Leger des Heils heeft de wens duurzamer te worden en willen graag bewuster omgaan met
hun afval. Hieruit ontstond voor ons de vraag of wij willen kijken naar de manier waarop zij
met afval omgaan binnen het bedrijf. Zij zouden graag willen dat dit proces duurzamer en
effectiever verloopt.

Een belangrijk begrip bij dit onderzoek is duurzaamheid. Volgens de consumentenbond1 zijn
mens, economie en milieu in een duurzame wereld in evenwicht. Volgens de consumentenbond
is er geen sprake van duurzaamheid als de mens natuurlijke rijkdommen van de aarde sneller
uitput dan ze kunnen herstellen. Bij het advies van dit onderzoek wordt er rekening gehouden
met het in evenwicht houden van de koolstofkringloop. Met duurzaamheid wordt er dus
gekeken naar of de hoeveelheid CO2-uitstoot in evenwicht is met wat er weer wordt
opgenomen. Ook wordt er rekening gehouden met de schadelijkheid voor de natuur in het
algemeen. Dus ook met bijvoorbeeld andere schadelijk stoffen.

Een ander belangrijk begrip bij dit onderzoek is effectiviteit. Onder effectiviteit wordt een zo
snel, overzichtelijk en doelgericht mogelijk proces bedoelt. Bij de effectieve afvalverwerking
van het Leger des Heils, is het dus belangrijk dit proces doelgerichter en sneller te krijgen.

1
Consumentenbond. (18-09-2018) Wat is duurzaamheid. Geraadpleegd op 1-12-2018, van:
https://www.consumentenbond.nl/gezond-eten/duurzaam-consumeren

pag. 9
Deelvraag 2
Wat kunnen we over de verzamelde gegevens concluderen over de duurzaamheid
van de afvalverwerking van het Leger des Heils?
a. Hoe milieuvervuilend zijn de verschillende soorten afval die we hebben aangetroffen in
het afval van het Leger des Heils.
De volgende dingen zijn in het afval van het Leger des Heils aangetroffen:

 Papier
 GFT-afval
 Plastic

Hieronder een beschrijving over de schadelijkheid van het bovengenoemde type afval,
behandeld per onderdeel.
Papier

Als grondstof voor papier wordt hout gebruikt. Dit materiaal heeft namelijk een hoger
rendement dan alle andere stoffen waar je papier uit kan maken. Papier wordt gemaakt van
zachte boomsoorten, tropisch hardhout is dus niet bruikbaar. 2 Bij de productie van papier
wordt alleen hout gebruikt wat niet gebruikt kan worden voor de bouw of verpakking.
Aangezien hout een hernieuwbare grondstof is wordt het milieu niet heel erg belast bij de
productie van papier. Je kan bomen immers weer opnieuw planten of kweken. Hierdoor raakt
er niet veel CO2 verloren.

Er bestaan twee soorten papier: gerecycled papier en nieuw papier. Bij beide soorten papier is
er water en energie nodig om ze te maken, wat dus bij allebei de soorten zorgt voor
milieubelasting. Gerecycled papier heeft echter twee voordelen ten opzichte van nieuw
papier: er wordt minder water verbruikt en je hebt minder land nodig voor de productie van
de bomen. Bij de productie van gerecycled papier wordt zo’n twaalf liter water gebruikt. Bij
de productie van nieuw papier minimaal 25 liter. Doordat je papier ongeveer zeven keer kan
recyclen heb je ook minder land nodig om bomen op te planten. Daarnaast kan je kiezen om
papier te kopen met een FSC- of PEFC-keurmerk. Als papier dit keurmerk heeft, zijn de bomen
geplant in duurzame beheerde bossen.

De papierproductie is een energie-intensieve productiemethode. Bij de productie van papier is

er eerst sprake van pulpproductie en vervolgens van papierproductie. Deze twee producties
kan je samenvoegen, waardoor er geïntegreerde papierproductie ontstaat. Bij de
geïntegreerde papierproductie wordt de benodigde energie voor een deel of zelfs volledig
opgewekt uit de afvalstromen van de hout- en pulpproductie. De fabrieken VIDA PAPER en
IGGESUND in Zweden zijn daarvan goede voorbeelden. Deze fabrieken functioneren volledig op
biomassa, zonder enige toevoeging van fossiele brandstof. 3

Uit dit alles kan de conclusie getrokken worden dat papier een aardig schoon materiaal is. Wel
is het goed om in gedachten te houden dat dit niet per se hoeft te betekenen dat je beter
papier kan gebruiken voor alles, dan bijvoorbeeld plastic (zie kopje plastic). Papier is namelijk
een minder stevig materiaal. Bij elke situatie moet je daar dus weer een overweging voor
maken.

2GEPA. (z.d.) Grondstof voor papier: verantwoord omgaan met bossen. Geraadpleegd op 3-11-2018, van:
www.igepa.be/nl/milieu/papier-en-milieu/grondstof-voor-papier

3GEPA. (z.d.) Energieverbruik, emissies in water en lucht. Geraadpleegd op 3-11-2018, van:

http://www.igepa.be/nl/milieu/papier-en-milieu/productieproces

pag. 10
GFT afval

GFT-afval staat voor groente, fruit en tuinafval. Het is biologisch afbreekbaar afval. Hierbij
spelen reducenten een belangrijke rol. Reducenten zetten organische stoffen (in dit geval het
GFT-afval) om in anorganische stoffen, die planten weer kunnen gebruiken bij hun groei. Zo
wordt ongeveer twee derde van het GFT-afval verwerkt tot compost: de reducenten zetten het
GFT-afval om in compost. Dit kunnen bijvoorbeeld boeren gebruiken om hun grond mee te
verbeteren. Het composteren moet je wel goed doen, anders kunnen er juist broeikasgassen
ontstaan. Als de composthoop in een anaerobe (zuurstofarme) omgeving komt gaat het rotten
en ontstaan er broeikasgassen. De reducenten hebben namelijk zuurstof nodig bij de afbraak
van het GFT-afval. Bij de grootschalige compostering van GFT-afval zorgt men ervoor dat het
niet gaat rotten, waardoor dit niet slecht is voor het milieu.

Ongeveer een derde van het GFT-afval wordt niet meteen verwerkt tot compost, maar eerst
vergist. Hierbij ontstaat methaan (biogas), wat gebruikt kan worden voor opwekking van
elektriciteit. Al het overige GFT-afval wat over blijft wordt ook verwerkt tot compost.

5% van het verzamelde GFT-afval is niet goed gescheiden, waardoor dat alsnog wordt
verbrand.

GFT-afval is dus niet schadelijk voor het milieu, indien het goed gescheiden wordt.

Plastic

Zestig jaar geleden begon de productie van plastic en die is sindsdien enorm gaan groeien. Dit
was al duidelijk voor onderzoekers, maar die hadden toen nog geen idee hoe schadelijk plastic
eigenlijk was. Pas in de laatste paar jaren is duidelijk geworden hoeveel plastic er op aarde is.
In 2017 was er al 8,4 miljard ton plastic geproduceerd op aarde (8.400.000.000.000 kg). Het
duurt 400 jaar voordat plastic compleet vergaat.

Van 10 kilo aardolie, wordt 10% voor plastic gebruikt, de rest wordt gebruikt voor benzine en
stookolie. Tegenwoordig gebruiken we steeds meer plantaardige producten, en daar maken we
dan bioplastics van, wat iets beter is voor de natuur.

Ook werd tot en met het eind van 2017 maar 9% van de plastics gerecycled.

Er zijn twee verschillende soorten plastics: thermoplasten en thermoharders. Thermoplasten

worden zacht en kunnen vervormd worden bij verhitting, en thermoharders blijven hard bij
verhitting.

Thermoplasters zijn goed recyclebaar, omdat ze goed van vorm kunnen veranderen.
Voorbeelden van thermoplasters zijn plastic zakken, speelgoed en piepschuim. Thermoharders
zijn niet goed recyclebaar, omdat het niet zacht wordt bij verhitting, en dan verbrandt het
plastic gewoon, wat milieuvervuilend is.

pag. 11
Deelvraag 3
Hoe duurzaam is de afvalverwerking van Renewi?
a. Wat is de rol van Renewi rond het ophalen van afval?

Renewi is een bedrijf dat afval ophaalt. De gemeente organiseert afvalverwerking voor de
wijk, dit gebeurt niet door externe partijen. Ze heeft bepaald dat bedrijven zelf
verantwoordelijk zijn voor hun afvalverwerking. Hiervoor kunnen deze speciale afspraken met
de gemeente maken of een particulier bedrijf inschakelen. Een voorbeeld van een dergelijk
bedrijf is Renewi. Zij verhuren containers aan bedrijven. Ze hebben containers voor onder
anderen restafval, groenafval en papier. Renewi haalt de containers vervolgens op of leegt ze.
Daarnaast verwerkt ze afval door het te recyclen.

b. Hoe verwerkt Renewi haar afval?

Renewi ontvangt jaarlijks ongeveer 14 miljoen ton afval, hiervan wordt 89% gerecycled of
gebruikt voor energiewinning. Het ingezamelde afval wordt hiervoor naar externe bedrijven en
dochterondernemingen gebracht. Deze bedrijven verwerken op hun beurt een bepaald
percentage van het binnengekregen afval, zodat (meestal) een derde partij het kan gaan
recyclen. Zo komt ook de 89% tot stand.

Een voorbeeld van een dochteronderneming van Renewi is ATM. Zij verwerkt gevaarlijk afval
zoals verontreinigde grond, verpakt chemisch afval, afvalwater en oliehoudende slib. Ze
recyclen ongeveer 95% van het afval dat ze binnenkrijgen.

c. Wat maakt dit proces duurzaam?

Als je kijkt naar de Europese regels en doelstellingen, doet Renewi het goed op het gebied van
recyclen.

De Europese Parlement stelde in 2017 als doel om in 2030 70% van het huiselijk afval. Hiermee
waren zij ambitieuzer dan de Europese commissie, die 60% in 2025 en 65% in 2030 adviseerden.
Daarnaast wilden ze dat in 2020 70% van het bouwafval gerecycled zou gaan worden. Veel
partijen vragen zich af of dit wel haalbaar is. Zij betwijfelen zelfs of de, door de Europese
commissie geadviseerde, 65% haalbaar is.

Het in 2017 behaalde percentage verschilt per branche. Dit komt, doordat het ene materiaal
makkelijker te recyclen is dan het andere. Zo zijn bij papier en glas recyclings-percentages
van 80% tot 90% te behalen, terwijl deze bij kunststof en hout meestal rond de 40% ligt.

Renewi verwerkt bedrijfsafval en dus onder andere bouwafval. Dit zou dus betekenen dat hun
verwerkingspercentage in 2020 70% moet zijn. Echter verwerkt Renewi ook ander
bedrijfsafval. Zo verwerkt ze veel hout, gevaarlijk chemisch afval en kunststoffen. Hier zou
het percentage dat gerecycled moet worden veel lager liggen. Momenteel is het percentage
afval dat Renewi recycled of gebruikt voor energiewinning 89%. Dat ligt boven de norm die het
Europese parlement voor in 2020 gesteld heeft. Hieruit is de concluderen dat Renewi
vooroploopt wat betreft duurzaamheid.

pag. 12
Deelvraag 4
Hoe gaan andere bedrijven om met effectieve afvalverwerking?
Door te kijken naar de wijze waarop andere bedrijven met hun afval omgaan, kan bekeken
worden welke methodes ook op het Leger des Heils van toepassing zouden kunnen zijn. Naar
de volgende bedrijven is gekeken:

 Albert Heijn
 EkoPlaza
 Overige methoden

Hieronder is een beschrijving te vinden van de methodes per bedrijf.

Albert Heijn

Albert Heijn zorgt ervoor dat ze zoveel mogelijk afval besparen door verpakkingen van de
producten van hun eigen huismerk aan te passen. Zo beginnen ze ermee om minder
verpakkingen te gebruiken en om daarnaast de verpakkingen die ze gebruiken goed
recyclebaar te maken. In plaats van in plastic bakjes worden tomaten bijvoorbeeld verpakt in
herbruikbare stoffen tasjes. Dit zorgt ervoor dat in ieder geval de verpakkingen duurzaam zijn.

 Herbruikbare verpakkingen toepassing: Voedsel niet in plasticzakjes bewaren maar in

herbruikbare (stoffen, papieren) zakjes.
 Recyclen: Voor de recyclebare variant van een product kiezen en deze vervolgens ook
daadwerkelijk gaan scheiden en recyclen.
 Manutan

EkoPlaza

EkoPlaza wil de eerste plastic proof supermarkt zijn. Zij gebruiken daarom ook zo min
mogelijk plastic en microplastics in hun producten. In plaats van plastic gebruiken zij
verpakkingsmaterialen zoals glas, blik, karton en biomateriaal gemaakt van houtpulp, cellulose
of gras. Deze materialen kunnen makkelijk worden gecomposteerd tot bruikbaar compost.
Daarnaast is ook alles gerecycled en recyclebaar.

 Plasticgebruik reduceren of zelfs afschaffen: Voortaan verpakkingen en zakken van

biomateriaal gebruiken.
 Recyclen: Meer recyclebare materialen gebruiken.

Overige methoden
1. Kies voor hogere kwaliteit

Kies bijvoorbeeld voor dikkere papieren handdoeken, hierdoor zijn je handen al droog met
slechts één doekje in plaats van drie. Op deze manier komt er weer minder papier in de
afvalbak terecht. Als dit soort keuzes ook bij andere gebruiksvoorwerpen toegepast wordt kan
dat al snel erg veel afval schelen.
2. Maak duidelijke afspraken over de afvalscheiding binnen de organisatie.

Op deze manier weet iedereen hoe het scheidingssysteem werkt en dit voorkomt
misverstanden. Hierdoor zal het een stuk minder tot nooit voorkomen dat er opeens een
bananenschil in de papierbak terecht zal komen. Door dit probleem duidelijk aan te kaarten
zal iedereen zich er ook een stuk bewuster van worden, dit kan alleen maar een positief effect
hebben op de afvalproductie van het bedrijf.

pag. 13
Deelvraag 5
Welke methodes zijn toepasbaar bij het hoofdkwartier van het Leger des Heils?
 Recyclebaar materiaal gebruiken.
Dit kan bijvoorbeeld door composteerbare afvalzakken te gebruiken. Dit is vooral
effectief als het mogelijk is om GFT-afval gescheiden op te laten halen: de afvalzakken
zijn composteerbaar en zullen dus niet negatief zijn voor het afvalscheidingsproces.
 Herbruikbare verpakkingsmaterialen / hogere kwaliteit. Dit is bij het Leger des Heils
toepasbaar door bijvoorbeeld doeken te gebruiken in plaats van papier om je handen
mee af te drogen.

pag. 14
Advies
Bij dit advies wordt er uitgegaan van twee mogelijke situaties, afhankelijk van het wel of niet
mogelijk zijn van het gescheiden ophalen van het afval door Renewi.

A: geen scheiding van afval mogelijk.

Indien het niet mogelijk blijkt te zijn om het afval gescheiden op te halen, adviseren wij het
volgende:

 Nieuwe afvalservice

Momenteel is Renewi het afvalverwerkingsbedrijf van het Leger des Heils. Bij dit bedrijf
hebben wij het in het volgende scenario onmogelijk geacht om het afval gescheiden op te
halen en dat ook gescheiden te verwerken. Momenteel wordt het afval verdeeld in papier,
karton en overig (GFT + plastic + overig), dit zou uiteraard anders kunnen. Als het Leger des
Heils ervoor kiest om hier verandering in te brengen, raden wij hen aan om over te stappen op
Suez. Suez is een afvalverwerkingsbedrijf dat zich vestigt in verschillende plaatsen in
Nederland, Suez scheidt het afval wel, en heeft ook verschillende soorten afvalbakken,
bijvoorbeeld 1 apart voor plastic, zodat het goed wordt gescheiden. Ook verwerken ze het
afval duurzaam, ze hebben bijvoorbeeld eigen installaties om energie te genereren uit afval,
om gevaarlijke stoffen te destilleren, enzovoort.

Voor meer informatie over Suez, kunt u deze site bezoeken:

https://www.suez.nl/SUEZ_Nederland.html

 Handdoekrolautomaat

Aangezien het papierafval in ieder geval wel apart wordt opgehaald valt daar nog winst te
behalen. Wij hebben gekeken naar de huidige situatie omtrent papiergebruik in de pantry’s en
wc’s, hieruit bleek er op die plekken erg veel papierendoekjes worden weggegooid. Dit zou
verminderd kunnen worden door in plaats van losse papieren doekjes, een
handdoekrolautomaat aan te brengen in de desbetreffende locaties. Een handdoekrolautomaat
ziet er als volgt uit (afbeelding 1) en heeft een katoenendoek die altijd vervangen kan worden
na enige tijd van gebruik.

1 Afbeelding 1

pag. 15
  Legen afvalbakken/prullenbakken
Tijdens het veldonderzoek in het hoofdkwartier van het Leger des Heils is er meer
duidelijkheid gecreëerd omtrent het legen van de prullenbakken. Hieruit is gebleken dat bij de
aanwezigheid van slechts één kauwgumpje genoeg is om een prullenbak te legen, hierbij wordt
de gehele plastic afvalzak vervangen. Er wordt daarom geadviseerd om aan de hand van de
inhoud en de hoeveelheid te kijken of legen van toepassing is. Wanneer er bijvoorbeeld GFT-
afval in zit, is legen gepast. Wanneer er echter alleen een kleine hoeveelheid papier of plastic
in zit, zou het legen een dag opgeschoven kunnen worden. Hierdoor zou erop een efficiënte
manier een aanzienlijke hoeveelheid plastic worden bespaard.

 Bewustwording

Aan de onderlinge bewustwording van de individuen werkende bij het Leger des Heils valt er
ook nog wat winst te halen, er is namelijk altijd ruimte voor extra bewustwording. Hierdoor
zullen de medewerkers geactiveerd worden om bewuster na te denken over hun eigen bijdrage
aan de afvalvermindering. Dit zou op verschillende manieren behaald kunnen worden:

 Posters over afvalvermindering/besparing boven de prullenbakken: op deze manier zien

de medewerkers over hoeveel afval er is en beseffen hun dat zij zelf minder zouden
kunnen produceren.
 Een inlichtingsmoment: dit kan een korte bijeenkomst zijn waarin wordt uitgelegd wat
de huidige situatie is en wat er gaat veranderen (kleine verandering kunnen al een
grote vooruitgang zijn).

B: Wel scheiding van afval mogelijk

Als het mogelijk is om papier, GFT-afval en plastic gescheiden op te laten halen adviseren wij
het volgende:

 Het afval gescheiden op halen in het hoofdkwartier van het leger des Heils.

Hiervoor adviseren wij:

o combinatieprullenbakken voor in de kantoren met een vak voor plastic en GFT-
afval.
o een aparte prullenbak voor GFT in de kantine en een combinatieprullenbak voor
plastic en papier
o Een bakje in de pantry's waar de theezakjes in kunnen, met daarboven een
bordje met erop de tekst dat je niet moet vergeten het kartonnen stukje van
het theezakje even in de gewone prullenbak te doen. Deze prullenbak is weer
een combinatieprullenbak.
 Geen papieren doekjes meer gebruiken om je handen mee droog te maken, maar een
doek die je steeds verder kan trekken nadat je je handen hebt droog gemaakt. (Zie
handdoekrolautomaat bij advies A)
 Composteerbare afvalzakken gebruiken voor het GFT-afval. Deze kan je dan samen met
het GFT-afval weggooien, zonder dat dit slechter is voor het milieu. (deze soort
afvalzak heeft geen nut voor papier en plastic)
 Met de schoonmaakploeg overleggen over hoe vaak bepaalde afvalzakken worden
opgehaald. Wij adviseren wel elke dag het GFT-afval op te halen, maar niet elke dag
het plastic en papier. Dit kan namelijk best wel wat langer blijven staan, zonder dat
het gaat stinken. Dit bespaart weer plastic zakjes.
 Per ongeveer vier bureautafels maar één combinatieprullenbak. (mits de bureautafels
in hetzelfde kantoor staan). Dit bespaart ook plasticzakjes en dit vermindert het aantal
afvalinzamelingspunten.

pag. 16
pag. 17
Conclusie

Uit de analyse van ons onderzoek zijn de ondergenoemde schadeschetsen gekomen. De

schadeschets is onderverdeeld in de verschillende bestanddelen die in het afval gevonden zijn:
plastic, papier en GFT-afval.

Plastic
Uit de gegevens kunnen wij de conclusie trekken dat het Leger des Heils
Bij beide meetdagen is gebleken dat er best wat plastic wordt weggegooid en dat het gewoon
bij het GFT terecht komt. Dit kan best schadelijk zijn omdat het erg moeilijk is om te
scheiden, het zou dus het beste zijn om gewoon prullenbakken voor plastic neer te zetten, om
het schadelijkste tegen te gaan.

Papier

Uit de meetgegevens is gebleken dat er op beide meetdagen best wel veel papier te vinden
was in de prullenbakken. Hierbij ging het vooral om de toiletten en de pantry's. Daar zijn dan
ook geen papierbakken aanwezig. Het papier wordt bij het restafval gedaan. Hierdoor kan je
het veel moeilijk opnieuw gebruiken, aangezien er in het restafval ook andere materialen
zitten. Het zou dus beter zijn dit te scheiden. Het Leger des Heils gebruikt wel briefpapier met
een FSC-keurmerk en daarnaast zijn sommige brochures klimaatneutraal gedrukt.

GFT-afval

Bij de metingen is de ontdekking gedaan dat er helemaal geen GFT-afval gescheiden wordt,
met uitzondering van frituurvet. Er zat GFT-afval in de prullenbak van de kantine, de
prullenbakken op de kantoren en in de prullenbakken van de pantry's. Dit is schadelijk voor het
milieu, aangezien het afval niet gescheiden, dus kan het veel minder goed gerecycled worden.

pag. 18
Discussie
Betrouwbaarheid metingen

Bij dit onderzoek hebben wij geprobeerd onze gegevens op een zo betrouwbaar mogelijke
wijze te achterhalen. Echter lukte dit ons wegens omstandigheden en materialen niet altijd.

Bij het wegen van het afval gebruikten wij bijvoorbeeld een elektronische weegschaal. Deze
vertoonde soms een afwijking. Hierbij hebben wij berekeningen gedaan, om de
betrouwbaarheid van de met de weegschaal verkregen gegevens te illustreren. Zie bijlage 1.

Ten tweede is het ons niet gelukt gegevens te ontvangen van Renewi, het bedrijf dat afval
ophaalt bij het hoofdkwartier van het Leger des Heils. Hierdoor weten wij niet in hoeverre het
mogelijk is dat Renewi het afval gescheiden ophaalt. Daarnaast hebben zij ons geen gegevens
over hun ophaalroutes kunnen geven. Hierdoor weten wij niet of er milieuwinst is als het
bedrijf twee vrachtwagens laat rijden om het afval gescheiden op te kunnen halen. Het is
namelijk mogelijk dat ze ver moeten omrijden om het Leger des Heils te bereiken. Met als
gevolg dat de schadelijke stoffen die vrijkomen bij het vervoeren van het afval de door het
afval te scheiden verkregen milieuwinst compenseert. Voor gegevens over Renewi hebben wij
ons op hun website gebaseerd. Hierbij zijn wij ervan uitgegaan dat deze betrouwbaar is.

Daarnaast hebben wij bij onze metingen op het hoofdkwartier één vleugel als proefgebied
gebruikt. Hierbij zijn wij ervan uitgegaan dat er op de andere vleugels op een vergelijkbare
manier met afval wordt omgegaan.

Tot slot hebben wij in totaal twee keer onze metingen uit kunnen voeren. Bij de tweede
meetronde was daarnaast de prullenbak in de kantine al geleegd. Hierdoor missen hierover
(tweede) meetgegevens. Bij het meten werd het afval uit de afvalzak gehaald, het plastic
waar de zak zelf uit bestaat is niet meegenomen bij het maken van de grafieken.

Aanbevelingen voor vervolgonderzoek

Voor een vervolgonderzoek raden wij om te beginnen aan vaker en meer gespreid over het
gebouw het afval te wegen. Hierdoor worden de gegevens betrouwbaarder. Daarnaast is een
nauwkeurigere weegschaal aan te raden, om afwijkingen in metingen te voorkomen.
Tot slot raden wij aan om actiever bezig te gaan met contact te zoeken met Renewi. Dit is ons
niet gelukt, omdat wij geen mailcontact hebben kunnen krijgen. Renewi kan informatie geven
over de grootte van de afvalcontainer van het Leger des Heils. Daarnaast kan Renewi
informatie geven over de mogelijkheden afval gescheiden op te halen.

pag. 19
Bronnen
Begrippen:
Consumentenbond. (18-09-2018) Wat is duurzaamheid. Geraadpleegd op 1-12-2018, van:
https://www.consumentenbond.nl/gezond-eten/duurzaam-consumeren

Deelvraag 2, Papier:
IGEPA. (z.d.) Grondstof voor papier: verantwoord omgaan met bossen. Geraadpleegd op 3-11-
2018, van: www.igepa.be/nl/milieu/papier-en-milieu/grondstof-voor-papier
Milieu Centraal (z.d.) Papier. Geraadpleegd op 3-11-2018, van:
https://www.milieucentraal.nl/bewust-winkelen/spullen-en-diensten/papier/
Meinema, D.(24-02-2016). ‘Papieren tas vervuilt meer dan plastic tas.’ Geraadpleegd op 3-11-
2018, van: https://www.nrc.nl/nieuws/2016/02/24/papieren-tas-vervuilt-meer-dan-plastic-
tas-1591560-a523843
GEPA. (z.d.) Energieverbruik, emissies in water en lucht. Geraadpleegd op 3-11-2018, van:
http://www.igepa.be/nl/milieu/papier-en-milieu/productieproces

Deelvraag 2, GFT-afval:
Nectar (2014) 3e editie. 4 VWO

Milieu centraal. (z.d.) Groente-, fruit- en tuinafval (gft). Geraadpleegd op 3-11-2018, van:
https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/welk-afval-waar/groente-fruit-en-tuinafval-gft/

Milieu centraal. (z.d.) Zelf composteren. Geraadpleegd op 3-11-2018, van:

https://www.milieucentraal.nl/in-en-om-het-huis/tuinieren/tuinonderhoud/zelf-
composteren/

Deelvraag 2, Plastic:

National Geographic (november 2017) Stop met plastic. Geraadpleegd op 5-11-2018 van:
https://www.nationalgeographic.nl/stop-met-plastic/2017/07/maar-liefst-91-van-plastic-
wordt-niet-gerecycled

NPO Focus (z.d.) Hoe kon plastic zo’n milieuprobleem worden? Geraadpleegd op 5-11-2018
van: https://npofocus.nl/artikel/7746/hoe-kon-plastic-zon-milieuprobleem-worden

Deelvraag 3c:

Chatgesprek met gemeente Almere https://www.almere.nl/wonen/afval/

Chatgesprek met Renewi http://www.acp-

asia.nl/images_user/File/Branchedocument_Recycling_2015.pdf

https://www.verenigingafvalbedrijven.nl/nieuws/nieuwsbericht/nieuwe-europese-
afvaldoelen-en-meetmethodiek-haalbaar.html gepubliceerd op 15 maart 2017. Geraadpleegd
op 3 november 2018. Auteur: Rijkert Knoppers.

http://ec.europa.eu/environment/waste/pdf/WASTE%20BROCHURE.pdf gepubliceerd in 2010.

Geraadpleegd op 3 november 2018. Auteur: European Union.

Deelvraag 4, Albert Heijn:

Albert Heijn: https://www.ah.nl/over-ah/meer-doen/duurzaamheid geraadpleegd op 05-11-
2018

pag. 20
https://www.manutan.nl/blog/bewust-bezig/afvalbeheer-4-tips-voor-duurzame-
afvalscheiding/

Deelvraag 4, EkoPlaza:

EkoPlaza: https://www.ekoplaza.nl/klantenservice/duurzaamheid/ekoplaza-lab geraadpleegd

op 05-11-2018

EkoPlaza: https://www.ekoplaza.nl/klantenservice/duurzaamheid/plasticvrije-verpakkingen
geraadpleegd op 05-11-2018

Deelvraag 4, Overige scheidingsmethoden:

Manutan: https://www.manutan.nl/blog/bewust-bezig/afvalbeheer-4-tips-voor-duurzame-
afvalscheiding/ geraadpleegd op 05-11-2018

Chatgesprekken:

Chatgesprek met Gemeente Almere https://www.almere.nl/wonen/afval/

Waarmee kunnen we u helpen?

Hallo, mijn naam is Sanne. Voor school doe ik een onderzoek naar afval in Almere. Ik vroeg mij
af hoe de gemeente afval ophaalt. Op de website kon ik vinden dat de gemeente dit doet,
maar ik kon niet vinden hoe het georganiseerd wordt. Geeft de gemeente een opdracht aan
een bedrijf en haalt deze 1vervolgens het afval op? Alvast bedankt. M.v.g. Sanne09:43

Hoi Sanne, het klopt dat de gemeente dit zelf doet. Het wordt dus niet georganiseerd door
externe partijen. Bij de afdeling Stadsreiniging werken vuilnismannen en die rijden met
vuilniswagens door de wijken in Almere om alles te legen. Op de site hebben wij een
afvalkalender, zodat mensen kunnen zien wanneer afval wordt opgehaald bij hun in de wijk.
Verder kunnen mensen een afspraak maken voor het laten ophalen van grofvuil. Dat staat
allemaal op de volgende link: https://bit.ly/1PebcAA Mocht je nog vragen hebben, dan hoor ik
dat. Anders wens ik je een fijne dag verder😊 en succes met je opdracht! 👍10:01

Bedankt, dit heeft mij erg geholpen.10:01

Graag gedaan! Goed om te horen! 🌹10:04

Ik kwam nog wel het volgende tegen: er bestaan ook andere partijen die afval ophalen voor
bedrijven. Gebeurt dat niet door de gemeente?10:04

Voor bedrijfsafval gelden er andere regels. Zie de link: https://bit.ly/2r2NyBn 10:23

Heel erg bedankt voor uw hulp!11:14

Graag gedaan! 👍11:15

Chatgesprek met Renewi https://www.renewi.com/nl-nl/over-renewi

pag. 21
Advies:

Suez: https://www.suez.nl/SUEZ_Nederland.html

pag. 22