11/12/2015 Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός; | Αγκάρρα

ΑΡΧΙΚΗ (http://agkarra.com/) Ταυ τό τη τα(http://agkarra.com/about/) • Search 

•
English(http://agkarra.com/category/english/) Türkçe(http://agkarra.com/category/turkce/)

Links(http://agkarra.com/links/) Επι κο ι νωνί α(http://agkarra.com/contact/)

(http://agkarra.com/)

''Ωριμάσαμεν''…Οι συνθήκες.

ΑΡΧΕΙΟ(http://agkarra.com/category/%ce%b1%cf%81%cf%87%ce%b5%ce%b9%ce%bf/),
ΘΕΩΡΙΑ(http://agkarra.com/category/%ce%b8%ce%b5%cf%89%cf%81%ce%af%ce%b1/) /
November 24, 2015

Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός;

http://agkarra.com/%cf%84%ce%b9­%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9­%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9… 1/12
11/12/2015 Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός; | Αγκάρρα

Δ
ιαλεκτική

Ο Μαρκούζε στο βιβλίο του Λόγος και Επανάσταση ξεδιπλώνει και αναλύει την διαλεκτική του Χέγκελ και την
μετέπειτα γέννηση της κοινωνικής θεωρίας με αρκετά κατανοητό και με ορθόδοξο τρόπο. Το παρακάτω απόσπασμα είναι
μια από τις πολλές προσπάθειες του Μαρκούζε να ορίζει τι είναι διαλεκτική: “Η διαλεκτική είναι μια διαδικασία μέσα σ’
έναν κόσμο όπου ο τρόπος ύπαρξης των ανθρώπων και των πραγμάτων είναι καμωμένος από αντιθετικές σχέσεις, έτσι που
κάθε επιμέρους περιεχόμενο να μπορεί να ανελιχθεί μονάχα περνώντας στο αντίθετο του. Το δεύτερο είναι συμπληρωματικό
τμήμα του πρώτου, και ολόκληρο το περιεχόμενο είναι το σύνολο όλων των αντιθετικών σχέσεων πού υπάρχουν σ’ αυτό.
Λογικά η διαλεκτική αρχίζει από εκεί πού ή ανθρώπινη νόηση δείχνεται ανίκανη να συλλάβει επαρκώς κάτι από τις
δεδομένες ποιοτικές ή ποσοτικές μορφές της. Η δεδομένη ποιότητα ή ποσότητα εμφανίζεται σαν μια “άρνηση” τού
πράγματος πού κατέχει αυτή την ποιότητα ή ποσότητα” (1).

Ένα βασικό χαρακτηριστικό του συστήματος της διαλεκτικής του Χέγκελ όπως αναφέρεται στη σημερινή παγκόσμια
διανόηση (π.χ Κ. Πόππερ) είναι το γνωστό τριαδικό σχήμα: θέση‐αντίθεση‐σύνθεση. Αν θέλουμε όμως να είμαστε έγκυροι
ως προς την μελέτη και την γνώση θα πρέπει να κάνουμε σαφές ότι αυτό το τριαδικό σχήμα “θέση‐αντίθεση‐σύνθεση”
δεν έχει καμιά σχέση με την διαλεκτική σχέση και την δυναμική ενότητα των αντιθέτων της. Το σχήμα λοιπόν “θέση‐
αντίθεση‐σύνθεση”δεν ανήκει στον Χέγκελ και είναι άκρως παραμορφωτικό για τη διαλεκτική του σκέψη και
την όποια προσπάθεια να κατανοήσουμε την διαλεκτική πόσο μάλλον τον διαλεκτικό υλισμό.

Στη Φαινομενολογία του Πνεύματος επιχειρείται μια από τις πιο συγκρουσιακές ρήξεις με την παράδοση της ιστορίας της
φιλοσοφίας όσο και με γίγαντες φιλοσόφους όπως ο Κάντ, ο Φίχτε, ο Σέλλινγκ, με σκοπό να γίνει κατανοητό το πραγματικό
και λογικό, κλειστό μέχρι τότε, παράθυρο του κόσμου. Μέχρι τότε το απόλυτο Εγώ ή το απόλυτο υποκείμενο είχε την
πρωτοκαθεδρία της ιστορίας της φιλοσοφίας. Ο Χέγκελ αρνείται ένα οποιοδήποτε απόλυτο Εγώ ως αρχή και εισαγάγει το
λεγόμενο εγελιανό Απόλυτο, όχι ως κάτι αντίστοιχο με άλλα χαρακτηριστικά, μα αντιθέτως ως διαλεκτική σχέση. Η
διαλεκτική αυτή σχέση δεν είναι ούτε οντότητα ούτε κατηγορία παρά μια σχέση που έχει την δυναμική της
διαμεσολαβητικής σχέσης του περατού με το απείρο, του Είναι και της ουσίας, του σώματος και της ψυχής, της
ταυτότητας και ετερότητας, της υποκειμενικότητας και της αντικειμενικότητας. Το υποκείμενο σε αυτή την διαλεκτική
σχέση δεν εγκαταλείπεται και ούτε εκμηδενίζεται αλλά του δίνει την δυνατότητα να κινηθεί από την χρονική και ιστορική
ακινησία που βρέθηκε και να αποκτήσει τις απαιτούμενες δυνατότητες ούτως ώστε να γνωρίζει σε βάθος αυτό που το
έκανε να καθηλωθεί και αναγνωρίσει το ίδιο τι δεν είναι και τι είναι. Ο Χέγκελ με την διαλεκτική του μέθοδο
καταφέρνει με επιστημονική εγκυρότητα να διατηρεί και συγχρόνως αναιρεί με αποτέλεσμα να αποκαλύπτει
την μεταφυσική μιζέρια της υποκειμενικής αρχής: εγώ σκέπτομαι, άρα υπάρχω.

Η διαλεκτική δεν χαρακτηρίζεται ως η απόδραση από την αντίφαση ως η αντίφαση να είναι ένα πρόβλημα ή μια απειλή. Η

http://agkarra.com/%cf%84%ce%b9­%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9­%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9… 2/12
11/12/2015 Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός; | Αγκάρρα
διαλεκτική είναι η μελέτη αυτής της αντίφασης η οποία είναι το εγγενές στοιχείο των πραγμάτων εν γένει. Για
παράδειγμα η ίδια η έννοια της ταυτότητας ή της ενότητας ακόμα είναι αποκλειστικά ολοκληρωμένες λόγω της
αντίφασης η οποία προκαλεί την κίνηση των διαφορετικοτήτων εντός της ταυτότητας και της ενότητας. Η αντίφαση
κάτω από τον φακό της διαλεκτικής δεν είναι το αρνητικό στοιχείο που μένει αιώνια μέσα στη διαλεκτική κίνηση αλλά η
ίδια η αρνητικότητα όπου η θεωρία και η πράξη την χρειάζονται για να μπορούν να κατανοηθούν ως ολότητα. Με άλλα
λόγια η διαλεκτική χαρακτηρίζεται ως μια αυτοκινούμενη ολότητα ή μια καθολικότητα, η οποία
ολοκληρώνεται ως μια καταφατική αλήθεια στο μέτρο που η διάλυση της αντίφασης γίνεται η απαρχή της
ζωής.

Διαλεκτικός Υλισμός

Ο διαλεκτικός υλισμός είναι ο φιλοσοφικός τρόπος ανάλυσης που μελετά τους γενικούς νόμους της διαλεκτικής
με  τους  οποίους  πετυχαίνει  την  ενότητα  της  θεωρίας  με  την  πράξη(http://www.komep.gr/2006‐teyxos‐4‐5/h‐ylh‐h‐
kinhsh‐o‐xoros‐kai‐o‐xronos?
highlight=WyJcdTAzYjRcdTAzYjlcdTAzYjFcdTAzYmJcdTAzYjVcdTAzYmFcdTAzYzRcdTAzYjlcdTAzYmFcdTAzYWUiXQ),  την  ενότητα
του γενικού με το ειδικό με σκοπό το ξεσκέπασμα της απροσδιόριστης αμεσότητας που καταθλίβει την ίδια την
σκέψη.

Είναι  σημαντικό  να  επισημανθεί  ότι  ο  διαλεκτικός  υλισμός  δεν  είναι  απλά  μια  επιπρόσθετη  φιλοσοφική  θεώρηση  και
ερμηνεία ανάμεσα σε άλλες. Κάθε άλλο, είναι μια επιστημονική προσέγγιση η οποία η αλήθεια γίνεται το εργαλείο εκείνο
με το οποίο διαχειρίζεται και διαμορφώνει την πραγματικότητα με τους δικούς της όρους.

Για να γίνει κατανοητή η θεώρηση του διαλεκτικού υλισμού θα πρέπει να αναπτυχθούν οι έννοιες της ύλης αλλά και της
κίνησής της όσο και η επιστημονική εγκυρότητά της σε όλες της μορφές κίνησής της. Στη συγκεκριμένη περίπτωση θα
αναλυθεί η ιστορική μορφή της κίνησης της ύλης, γνωστή ως, Ιστορικός Υλισμός.

Η κίνηση της ύλης

Σ‘ αυτή ακριβώς τη αναλυτική διατύπωση της ουσίας της διαλεκτικής‐υλιστικής φιλοσοφίας γίνεται φανερή η αντίθεσή
της με κάθε τύπου ιδεαλισμό, αγνωστικισμό και κάθε τύπου θρησκόληπτης σκέψης. Μ‘ άλλα λόγια η διαλεκτική‐υλιστική
φιλοσοφία έγκειται στην απαντητική της θεωρητική και πρακτική της λειτουργία της διαμόρφωσης του υλικού κόσμου
βάσει αρχών. Το θεωρητικό υπόβαθρό της διαλεκτικής‐υλιστικής φιλοσοφίας έγκειται στο ότι δεν υπάρχει τίποτε άλλο
εκτός από κινούμενη ύλη. Η κίνηση με άλλα λόγια είναι και αιώνια αλλά και άφθαρτη. Η κίνηση της ύλης δε νοείται παρά
μόνο σε διαρκή μεταβολή μέσα στο χώρο και στο χρόνο.

Η κίνηση δεν είναι μια επαναληπτική διαδικασία κάτι παλιού που γίνεται καινούργιο. Δεν είναι δηλαδή μια
στείρα διαδικασία χωρίς διαλεκτική κίνηση, δυναμική και σύγκρουση. Αντιθέτως αποτελεί μια διαδικασία
σύγκρουσης και ρήξης με το παλιό, διαμόρφωσης του παρόντος και γέννησης του καινούργιου. Αυτή η
διαδικασία συντελείται μέσα στα σπλάχνα του παλιού αποτελώντας το διαλεκτικό βήμα της ύλης προς τα εμπρός και
αυτό είναι όχι μόνο ακατανίκητο αλλά και νομοτελειακή αρχή. Ο Ένγκελς γράφει στο Η Διαλεκτική της Φύσης: “Η κίνηση
στη γενικότερη της έννοια, ως τρόπος ύπαρξης της ύλης, ως εσωτερική της ιδιότητα περιλαμβάνει όλες τις αλλαγές και όλα
τα φαινόμενα που συμβαίνουν στο σύμπαν, από την απλή μετατόπιση ως τη σκέψη” (2).

Οι νομοτελειακές αρχές της διαλεκτικής‐υλιστικής φιλοσοφίας και η εξελικτική διαλεκτική ρήξη της ύλης για
τον Ένγκελς είναι αντικειμενική, έχει δηλαδή δικούς της νόμους.

Ο διαλεκτικός υλισμός αποδεικνύοντας την αντικειμενικότητα της κίνησης της ύλης παράγεται το συμπέρασμα ότι οι
ιδιότητες του χώρου και του χρόνου προσδιορίζονται από την φύση της ίδιας της ύλης. Τότε λοιπόν το άφθαρτο και το
άπειρο της ύλης καθορίζουν την αιωνιότητα του χρόνου αλλά και την απεραντοσύνη του χώρου.

Ο Ενγκελς στην Εισαγωγή στη διαλεκτική της φύσης το θέτει ξεκάθαρα: “Η ύλη κινείται μέσα σε μια αιώνια κυκλική πορεία
που θα ολοκληρώνει την τροχιά της μονάχα σε χρονικά διαστήματα που γι’ αυτά το γήινο μας έτος δεν επαρκεί πια σαν
μονάδα μέτρησης (…) Μια κυκλική πορεία όπου κάθε πεπερασμένη μορφή ύπαρξης της ύλης, αδιάφορο αν πρόκειται για
ήλιο ή για νεφέλωμα ατμού, για μεμονωμένο ζώο ή για κατηγορία ζώων, για χημική ένωση ή για διάσπαση, είναι το ίδιο
παροδική και όπου τίποτα δεν είναι αιώνιο εκτός, εκτός από την αιώνια κινούμενη, αιώνια μεταβαλλόμενη ύλη και από τους
νόμους που σύμφωνα με αυτούς κινείται και μεταβάλλεται” (3).

Διαλεκτικός υλισμός και επιστήμη

Ο Λένιν στο Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός προσδιορίζει τον διαλεκτικό υλισμό σε σχέση με την επιστήμη ως την
βασική αρχή με την οποία η επιστήμη αν την χρησιμοποιούσε υπό την υπηρεσία της δεν θα έπεφτε στην παγίδα της
πίστης στην μεταφυσική. Γράφει λοιπόν ο Λένιν: “Βασικά η νέα φυσική παραστράτησε προς τον ιδεαλισμό ακριβώς επειδή
οι φυσικοί δε γνώριζαν τη διαλεκτική. Με το να αρνούνται το αμετάβλητο των γνωστών ως τα τότε στοιχείων και ιδιοτήτων
της ύλης, κατρακυλούσαν στην άρνηση της ύλης, δηλαδή της αντικειμενικής πραγματικότητας του φυσικού κόσμου. Με το
να αρνούνται τον απόλυτο χαρακτήρα των σπουδαιότατων και βασικών νόμων, κατρακυλούσαν στην άρνηση κάθε

http://agkarra.com/%cf%84%ce%b9­%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9­%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9… 3/12
11/12/2015 Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός; | Αγκάρρα
αντικειμενικής νομοτέλειας της φύσης, διακήρυσσαν ότι ο νόμος της φύσης δεν είναι παρά συμβατικότητα, «περιορισμός
αναμονής», «λογική αναγκαιότητα» κλπ. Επιμένοντας στον κατά προσέγγιση, το σχετικό χαρακτήρα των γνώσεών μας,
κατρακυλούσαν στην άρνηση του ανεξάρτητου από τη γνώση αντικειμένου, του κατά προσέγγιση πιστά, σχετικά σωστά απ’
αυτή τη γνώση” (4).

Είναι αξιοσημείωτο λοιπόν πως η επιστήμη η οποία αποδεσμεύεται από κάθε τι μεταφυσικό, θρησκευτικό και
μυστικιστικό εν τέλει καταφέρνει να δεσμεύεται σε αυτά χωρίς επίσης να το αναγνωρίζει. Η άρνηση του
διαλεκτικού υλισμού ως το ελεγκτικό όργανο της αλήθειας και της πραγματικότητας αφήνεται από την
επιστήμη μια πίσω πόρτα ώστε να εισχωρεί ο μυστικισμός και κάθε τύπου ιδεαλισμός. Η μη αναγνώριση και η
υποτίμηση της ύλης ως άνευ ουσίας φιλοσοφική κατηγορία έχει ως αποτέλεσμα να μην αφήνεται “να υποδηλώσει την
αντικειμενική πραγματικότητα, που έχει δοθεί στον άνθρωπο απ’ τα αισθήματά του και που αντιγράφεται,
φωτογραφίζεται, αντανακλάται απ’ τα αισθήματά μας, ενώ υπάρχει ανεξάρτητα απ’ αυτά” (5).

Ο μυστικισμός του Χέγκελ;

Αναμφίβολα ο Χέγκελ ήταν ο πρω㤒ᄁ
τος οποίος είχε θέσει τα θεμέλια των οντολογικω㤒ᄁ
ν μορφω㤒ᄁ
ν κι㤒ᄁ
νησης της διαλεκτικη㤒ᄁ
ς με
την απαιτου㤒ᄁ
μενη επιστημονικο㤒ᄁ
τητα και την καθολικο㤒ᄁ
τητα των φιλοσοφικω㤒ᄁ
ν του αρχω㤒ᄁ
ν. Η γνωστο㤒ᄁ
τατη ρη㤒ᄁ
ση του
Ένγκελς: “Στο Χέγκελ η διαλεκτική βρίσκεται με το κεφάλι κάτω. Χρειάζεται να την αναποδογυρίσουμε και να τη στηρίξουμε
στα πόδια της, για ν’ αποκαλύψουμε το λογικό πυρήνα μέσα στο μυστικιστικό περικάλυμμα.” (6) γίνεται θύμα ερμηνευτικής
βίας από νεοεγελιανούς μέχρι και μεταμαρξιστές αριστερούς. Και τα δύο ρεύματα βρίσκουν πρόσφορο έδαφος ν‘
αποτινάξουν από τα νοητικά τους παιχνίδια την εγελιανή φιλοσοφία. Αυτό γίνεται για δύο λόγους: α) είτε γιατί η
εγελιανή διαλεκτική γίνεται ένα καθολικό εμπόδιο από το οποίο δεν υπάρχει καμιά δυνατότητα να την ξεπεράσουν και
τότε γίνεται απλά η θαρραλέα παράλειψή της είτε β) αφομοιώνεται το εγελιανό σύστημα και ερμηνεύεται αντίστοιχα με
βάση όχι τις ανάγκες της πρακτικής και θεωρητικής της προσφοράς αλλά αποκλειστικά με βάση τις μεταφυσικές
ανησυχίες των ακαδημαϊκίστικων τρόπων παραγωγής γνώσης.

Το “αναποδογύρισμα” του Ένγκελς λοιπόν αναφερόμενος άμεσα στον εγελιανό ιδεαλισμό και σύστημα θα μπορούσε να
θεωρηθεί διαλεκτικά ως ένα λογικό άλμα με αρκετή δόση επιστημονικής ανεπάρκειας. Είναι βασικό λοιπόν να
λαμβάνουμε υπόψιν την φιλοσοφία της ιστορίας και την πορεία που λαμβάνουν κάθε φορά οι έννοιες μέσα στο
κοινωνικοπολιτικό και οικονομικό προτσές της ιστορίας. Είναι λοιπόν αναμφισβήτητο ότι ο Ένγκελς δεν κατηγορεί
επ’ ουδενί τον Χέγκελ ούτε ως μυστικιστή άλλα ούτε ως τον άκυρο ιδεαλισμό που οριοθετείται μόνο στην μεταφυσική
ζώνη. Αντιθέτως το “αναποδογύρισμα” του Ένγκελς είναι η πηγή της πολιτικής πράξης εναντίον των νεοεγελιανών και όχι
των καθεαυτών διαλεκτικών αρχών.

“Χρειάζεται να την αναποδογυρίσουμε και να τη στηρίξουμε στα πόδια της” ισχυρίζεται ο Ένγκελς δηλαδή με άλλα λόγια να
της μάθουμε πως να “περπατάει” όχι πως να τις κόψουμε τα πόδια γιατί ακριβώς και με αυτό τον τρόπο θα
“αποκαλύψουμε το λογικό πυρήνα” της. Δεν υπάρχει στον Ένγκελς καμιά είδους παράλειψης του εγελιανού ιδεαλισμού
γιατί ακριβώς δεν υπάρχει κανένα είδους μυστικισμού.

Το “μυστικιστικο㤒ᄁ
 περικάλυμμα” στο οποίο αναφέρεται ο Ένγκελς δεν είναι τίποτα περισσότερο παρά ένα περικάλυμμα το
οποίο δημιουργήθηκε γιατί δεν βρέθηκε ακόμα η εποχή του “αναποδογυρίσματος”. Το “μυστικιστικο㤒ᄁ  περικάλυμμα” είναι
ακριβώς η μορφη㤒ᄁ  της διαλεκτικής η οποία “ε㤒ᄁ
γινε γερμανικη㤒ᄁ
 μο㤒ᄁ
δα” και η αντι㤒ᄁ
ληψη του ο㤒ᄁ
ποιου “αναποδογυρίσματος” της
ήταν και είναι “σκα㤒ᄁνδαλο και φρικαλεο㤒ᄁτητα”. “Στην ουσία της ει㤒ᄁ
ναι κριτικη㤒ᄁ
 και επαναστατική” η διαλεκτική του Χέγκελ
και όχι μυστικιστική αλλά η αστική μόδα και οι δειλοί δογματικοί εκπρόσωποι της την θέλουν μυστικιστική γιατί
“ομορφαι㤒ᄁνει αυτο㤒ᄁ
 που υπάρχει”, γιατί αυτό το περικάλυμμα του μυστικισμού κρύβει την αλήθεια της θετικη㤒ᄁ ς αντι㤒ᄁ
ληψης
αυτού που υπάρχει η οποία “περικλείνει ταυτόχρονα και την αντίληψη της άρνησής του, του αναγκαίου αφανισμού του,
γιατί αντιλαμβάνεται κάθε μορφή που υπάρχει μέσα στη ροή της κίνησης…” (7).

Η συγκεκριμένη φιλοσοφία κάτω από το σύστημα της μαρξιστικής διαλεκτικο‐υλιστικής κοσμοθεωρίας ή διαφορετικά
της εγελιανής φιλοσοφίας που έχει μάθει να κουνάει τα πόδια της δεν υπάρχει και δεν βρίσκεται το έδαφος ν‘
αναπτύσσεται καμιά μεταφυσική γκάμα αφαιρέσεων ούτε και κανένα ιδιόρρυθμο φιλοσοφικό παίγνιο. Τα φιλοσοφικά
παιχνίδια και οι μεταφυσικές αναλύσεις εύκολα δημιουργούνται και επίσης εύκολα μπορεί μια θεωρία να χάσει τις
ποικίλες διαφορές και αντιθέσεις της πραγματικότητας και της ιστορίας. Σε αυτή την περίπτωση ισχύει ακριβώς το
αντίθετο. Τα μοναδικά στοιχεία τα οποία αναπτύσσονται στον διαλεκτικό υλισμό είναι η επιστημονική έρευνα
των προβλημάτων της ζωής και της ιστορίας. “Ο υλισμός της μαρξιστικής φιλοσοφίας συνίσταται στο ότι η ίδια
προσανατολίζει την επιστημονική σκέψη προς μία όλο και πιο ακριβή κατανόηση των φαινομένων της φύσης και της
ιστορίας, με ολόκληρο τον αντικειμενικό και συγκεκριμένο χαρακτήρα τους(http://www.komep.gr/2010‐teyxos‐3/gia‐to‐ergo‐toy‐
b‐i‐lenin‐ylismos‐kai‐empeiriokritikismos?
highlight=WyJcdTAzYjRcdTAzYjlcdTAzYjFcdTAzYmJcdTAzYjVcdTAzYmFcdTAzYzRcdTAzYjlcdTAzYmFcdTAzYWUiXQ).”

Η αστική ιδεολογία

Η αστική ιδεολογία και η κάθε φιλοσοφική θεωρία που παράγει με τις όποιες πρακτικές της εφαρμογές αξιοποιούν τα
συμφέροντα της αστικής τάξης. Η αστική ιδεολογία αντιπαρατίθεται στο σύστημα του διαλεκτικού υλισμού γιατί

http://agkarra.com/%cf%84%ce%b9­%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9­%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9… 4/12
11/12/2015 Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός; | Αγκάρρα
ακριβώς ο διαλεκτικός υλισμός είναι το ιδεολογικό πολιτικοοικονομικό σύστημα που απειλεί την κυριαρχία κάθε
φιλοσοφικού και πολιτικοκοινωνικού συστήματος που στηρίζεται στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Η
αστική ιδεολογία και η πολιτική της εφαρμογή ως ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής αξιοποιεί ακόμα και τις
επιστημονικές ανακαλύψεις – είτε αυτές είναι η επιστήμη της βιολογίας, ιατρικής, μηχανικής, κοινωνιολογίας
κτλ. – για να αποδείξει ότι η επιστήμη του διαλεκτικού υλισμού δεν είναι επιστήμη ή ότι δεν υπάρχει μια
αντικειμενική πραγματικότητα και μια ιστορική νομοτέλεια και αναγκαιότητα. Η προσπάθειά της αυτή
εμπλουτίζεται από κάθε τύπου αγνωστικισμό ακόμη και από κάθε λογής μυστικισμό με ηθικολογικές και
θρησκευτικές προκείμενες. 

Ο διαλεκτικός υλισμός αναδεικνύει και εκφράζει εμπράκτως την πραγματική θέση της εργατικής τάξης στην
ιστορία και αποδεικνύει επιστημονικά τους λόγους και της αιτίες του εργατικού επαναστατικού αγώνα για την
χειραφέτηση του ανθρώπου από τον εκμεταλλευτή του. Ο διαλεκτικός υλισμός γίνεται το βασικότερο ιδεολογικό
όπλο όσον αφορά την υπεράσπιση των εργατών. Αυτό γίνεται μόνο όταν οι κομμουνιστές το αποδεικνύουν έμπρακτα. Η
πολιτικοοικονομική και κοινωνική έκφραση του διαλεκτικού υλισμού είναι η δημιουργία ενός κομμουνιστικού κόμματος
το οποίο γίνεται η στέγη όλης αυτής της προσπάθειας. Το θεμέλιο του διαλεκτικού υλισμού είναι η αποκλειστικότητα της
σταθερότητας και μονιμότητας της ίδιας της αλλαγής και της κίνησης. Αυτό που διαφέρει από κάθε αστική ιδεολογία
είναι η αιώνια αλλαγή της νομοτέλειας και όχι το τέλος της ιστορίας και της σκέψης.

Τέλος, η αστική ιδεολογία έχει επίσης και σύμμαχο την θρησκεία που είναι το βασικό ιδεολογικό όπλο του καπιταλιστικού
τόπου παραγωγής. Η θρησκεία είναι μια παραλλαγή του ιδεαλισμού, μια μεταφυσική πανδαισία από θαύματα και
ενοχοποιητικές παράνοιες οι οποίες ταυτίζουν το Είναι με το Θεό.

Ιστορικός Υλισμός

Οι μορφές κίνησης λοιπόν για τον διαλεκτικό υλισμό είναι πέντε: η μηχανική, η φυσική, η χημική, η βιολογική
και τέλος η κοινωνική η οποία μας ενδιαφέρει.

Ο ιστορικός υλισμός είναι η επιστημονική προέκταση των αρχών του διαλεκτικού υλισμού με σκοπό την
μελέτη της κοινωνικής ζωής. Ο ιστορικός υλισμός εφαρμόζει τις αρχές του διαλεκτικού υλισμού στα κοινωνικά,
πολιτικά και ιστορικά φαινόμενα.

Αν και ο Χέγκελ είναι ο φιλόσοφος που έχει θεμελιώσει τα κύρια χαρακτηριστικά της διαλεκτικής ως επιστήμη δεν
σημαίνει πως η διαλεκτική των Μαρξ και Ένγκελς ταυτίζεται με τη διαλεκτική του Χέγκελ. Για να γίνει ακόμα πιο
ξεκάθαρο, ο Μαρξ και ο Ένγκελς έχουν υιοθετήσει από την εγελιανή διαλεκτική μέθοδο τον πυρήνα του συστήματος
αναπτύσσοντας την διαλεκτική σε ένα σύγχρονο επιστημονικό περιεχόμενο κάτι που έλειπε από τον Χέγκελ.

Η ουσία του ιστορικού υλισμού λοιπόν δεν θα μπορούσε να εκφραστεί καλύτερα παρά από τον Μαρξ με την εξής γνωστή
ρήση: “Δεν είναι η συνείδηση των ανθρώπων που καθορίζει το Είναι τους, μα αντίθετα, το κοινωνικό Είναι που καθορίζει τη
συνείδησή τους” (8). Είναι βασικό λοιπόν ότι αυτό που συμπεραίνεται από την μαρξική ρήση είναι ότι ο άνθρωπος δεν είναι
μια αφαιρετική οντότητα που έχει την δυνατότητα να αποδεσμευτεί από την κοινωνία ως ένα καρτεσιανό εγώ υπάρχοντας
στην καθεαυτότητά του. Αντιθέτως, για τον Μαρξ το κοινωνικό Είναι είναι που καθορίζει την θέση του ανθρώπου στον
κόσμο. Το μαρξικό κοινωνικό Είναι είναι προσδιορισμένο μέσα από μια διαλεκτικο‐υλιστική ανάλυση και δεν είναι το
παραδοσιακό μεταφυσικό Είναι. Το μαρξικό Είναι είναι μια συμπερασματική έννοια μιας υλιστικής ανάλυσης και όχι μια a
priori κατηγορία ή έννοια. Στην 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη ο Μαρξ γράφει: “Οι άνθρωποι δημιουργούν την
ίδια τους την ιστορία, τη δημιουργούν όμως όχι όπως τους αρέσει, όχι μέσα σε συνθήκες που οι ίδιοι διαλέγουν, μα μέσα σε
συνθήκες που υπάρχουν άμεσα, που είναι δοσμένες και που κληροδοτήθηκαν από το παρελθόν. Η παράδοση όλων των
νεκρών γενεών βαραίνει σαν βραχνάς στο μυαλό των ζωντανών” (9).

Ο ‘Ενγκελς στο Αντι‐Ντίρινγκ εκφράζει ακριβώς την ίδια συλλογιστική κάπως έτσι: “ο ιδεαλισμός διώχτηκε από το
τελευταίο καταφύγιο του, την ιστορική του αντίληψη, δόθηκε η υλιστική αντίληψη της ιστορίας και βρέθηκε ο δρόμος να
εξηγηθεί η συνείδηση των ανθρώπων από το είναι τους, αντί, όπως μέχρι τώρα, το είναι τους από τη συνείδηση” (10). Αυτή
ακριβώς λοιπόν ήταν και η συνεισφορά της συγκεκριμένης φιλοσοφίας στην ιστορία του ανθρώπου δηλαδή η υλιστική
αντίληψη της ιστορίας που καταφέρνει να προσδιορίσει τον άνθρωπο όχι από την συνείδησή του αλλά από το είναι του.
Η στροφή αυτή δεν είναι απλά μια θεωρητική προσέγγιση. Αντιθέτως, για να μπορεί να γίνει κατανοητή η
στροφή χρειάζεται το διαμεσολαβητικό στοιχείο της πραγματικότητας. Η φιλοσοφία με άλλα λόγια γίνεται
πραγματικότητα και αποδεσμεύεται από την μεταφυσική της θολούρα.

Χάρη λοιπόν στον Μαρξ οι ανακαλύφτηκαν η υλιστική αντίληψη της ιστορίας και η αποκάλυψη του μυστικού της
καπιταλιστικής παραγωγής με την υπεραξία. “Χάρη σ’ αυτόν, ο σοσιαλισμός έγινε επιστήμη, την οποία πρέπει τώρα να
επεξεργαστούμε σε όλες της τις λεπτομέρειες” (11).

Αναφορές:

http://agkarra.com/%cf%84%ce%b9­%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9­%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9… 5/12
11/12/2015 Τι είναι Διαλεκτικός Υλισμός; | Αγκάρρα
 

1. Μαρκούζε, Λόγος και Επανάσταση, Εκδόσεις Ύψιλον, 1999, (σελ. 80).

2. Ένγκελς Φρίντριχ, Η Διαλεκτική της Φύσης, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2008 (σελ. 51).

3. Φ. Ενγκελς: “Εισαγωγή στη διαλεκτική της φύσης”, από τα Διαλεχτά Έργα, Τόμος ΙΙ, Εκδόσεις Ιδιωτική, 1980,
(σελ. 78‐79).

4. Λένιν, Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός, Άπαντα ΛΈΝΙΝ Τόμος 18, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2011, (σελ. 280‐
281).

5. Λένιν, Υλισμός και Εμπειριοκριτικισμός, Άπαντα ΛΈΝΙΝ Τόμος 18, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2011, (σελ. 134).

6. Marx – Engels, Διαλεχτά Έργα, Τόμος Ι, Εκδόσεις Ιδιωτική, 1980, (σελ. 542).

7. Marx – Engels, Διαλεχτά Έργα, Τόμος Ι, Εκδόσεις Ιδιωτική, 1980, (σελ. 542).

8. Κ. Μαρξ, από τον Πρόλογο στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας, Διαλεχτά Εργα Μαρξ‐Ενγκελς, τ. Ι, (σελ. 424).

9. Κ. Μαρξ, Η 18η Μπρυμαίρ του Λουδοβίκου Βοναπάρτη, Συ㤒ᄁ
γχρονη Εποχη㤒ᄁ
, (σελ.15).

10. Ένγκελς, Αντι‐Ντίρινγκ, Εκδόσεις Σύγχρονη Εποχή, 2006, (σελ. 31).

11. Ένγκελς, Ουτοπικο㤒ᄁ
ς και Επιστημονικο㤒ᄁ
ς Σοσιαλισμο㤒ᄁ
ς, Εκδο㤒ᄁ
σεις Μαρξιστικο㤒ᄁ
 Βιβλιοπωλει㤒ᄁ
ο Εργατικη㤒ᄁ
 Δημοκρατι㤒ᄁ
α,
2006, (σελ. 113).

 Μάρξ(http://agkarra.com/tag/%ce%bc%ce%ac%cf%81%ce%be/)

Διαλεκτικός Υλισμός(http://agkarra.com/tag/%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c%cf%82-
%cf%85%ce%bb%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82/)

Διαλεκτική(http://agkarra.com/tag/%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9%ce%ba%ce%ae/)

Χέγκελ(http://agkarra.com/tag/%cf%87%ce%ad%ce%b3%ce%ba%ce%b5%ce%bb/)

Share on: F a c e b o o k ( h t t p : / / w w w . f aTcwe bi totoekr. (chotmt p/ s: /h/atrwe irt. tpehrp. c?Po imn/theorme es ?t ( h t t p : / / y o u r u r l h e r e . c oGmo /o/ gp li ne t e+ r e s t . c o m / p i n / c r e a t e / b u t t o n / ?
u = h t t p : / / a g k a r r a . c o m / % c sf t%a 8t 4
u%s =chet%
t pb :9/ -/ a g k a r r a . c o umr/l %
= hc tf t%p8: 4
/ /%a cgek %
a rbr9a-. c o m / %( hc ft %
t p8s4: /%/ cpel u
%sbo9n- e . g o o g l e . c o m / _ / + 1 / c o n f i r m ?
% c e % b 5 % c e % a f % c e % b d %%
c ec %
e%b 1b %
5%c ec %
e%b 9a -f % c e % b d % %
c ec %
e%b 1b %
5%c ec %
e%b 9a -f % c e % b d % c e % b 1 % c e
h%l =be9n--
% c e % b 4 % c e % b 9 % c e % b 1 %%
cece
%%b b 4%%c e
c e%%b b5 9%%c e
c e%%b ba 1
%%c%
fc %
e
ce%
8%4b %
b 4%
c%
ec %
e
c e%
b%9b %
b5 9%
c%
ec %
e
c e%
b%ab%
ba 1
%
c%fc%
Ufc S
%
8
e&c%
8%
u4br%
cbl f=
%
c%hec8t%
et2%
bp- 9:b/%
5/ %
ac e
gc %
ke a%
brabr %
aa .%
ccfo
c%fm%
8/c8%%
4c%
cff%
c%e88%
42%
b- 9c %
e%c eb%
9 -b a % c f % 8 c
% c f % 8 5 % c e % b b % c e % b 9 %%
c fc%
f%8 38 %
5%c ec %
e%b cb %
b%c fc%e 8%cb%9c%f %
%
c fc8%
f2%
8/ 3&
8%5t =%
c Τecι%
e%b cb %
b%c fc%e 8%cb%9c%f %
%
c fc8%
e2%
8/ 3)b%
5 c%ec%
eb%ca%
f%c fc%
e8%cb%d c%f c%e8%2 b/ &
1%m ce ed %
i ab=9h-t t p : / / a g k a r r a .
είναι Διαλεκτικός | c o n t e n t / u p l o a d s / 2 0 1 5 / 1 1%/ w
c ei l%hbe 4l m
% _c fer%i ebd9r%i cc he _%hbe1g%
e lc-e % b b % c e % b 5 % c e % b a % c f % 8
Υλισμός;) | 8 9 4 x 1 0 2 4 . j p g & d e s c r i p t i o%
n =c Τf %
ι 85%ce%bb%ce%b9%cf%83%ce%bc%cf%8c%cf%82
είναι Διαλεκτικός
Υλισμός;) |

collision montage (http://agkarra.com/author/collision/)

PREVIOUS ARTICLE NEXT ARTICLE

ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΊ(HTTP://AGKARRA.COM/%CF%86%CE%BF%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF/)
Ο ΛΕΝΙΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ ΚΑΙ ΤΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΩΝ(HTTP://AGKARRA.COM/%CE%BF-

 
%CE%BB%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BD-
%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CE%BD-
%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%BF-
%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%B7-
%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%83%CE%B7-
%CF%84%CF%89%CE%BD/)

http://agkarra.com/%cf%84%ce%b9­%ce%b5%ce%af%ce%bd%ce%b1%ce%b9­%ce%b4%ce%b9%ce%b1%ce%bb%ce%b5%ce%ba%cf%84%ce%b9… 6/12