Professional Documents
Culture Documents
BY BIPIN SASI
हनुमान उपासना ननयम
ध्यानम्
गोश्पदीकृत वारनशं मशकीकृत
उद्यदानदत्य संकाशं उदार भुज नवक्रमम् राक्षसाम् ।रामायर् महामािा रत्नं
।कन्दपि कोनट िावण्यं सवि नवद्या नवशारदम् ॥ वन्दे अननिात्मजम् ॥
श्री राम हृदयानंदं भक्त कल्प महीरुहम् ।अभयं यत्र यत्र रघुनाथ कीति नं तत्र तत्र कृत
वरदं दोभ्याां किये मारुतात्मजम् ॥ मस्तकाञ्जनिम् ।भाश्पवारर पररपर् ू ि
अञ्जनानन्दनं वीरं जानकी शोकनाशनम् िोचनं मारुनतं नमत राक्षसान्तकम्
।कपीशं अक्षहन्तारं वन्दे िंका भयंकरम् ॥ ॥
उल्िंघ्य नसन््ोः सनििं सिीिं यस्शोक वननं मनोजवं मारुत तुल्य वेगं नजतेनन्द्रयं
जनकात्मजाय ।आदाय तेनवै ददाह िंकां बुनिमतां वररष्ठम् ।वातात्मजं वानर
नमानम तं प्रान्जनिराञ्जनेयं ॥अतुनित यथू मुख्यं श्री रामदूतं नशरसा नमानम
बि्ामं स्वर्ि शैिाभदे हम् दनुजवन कृशानं ॥
ज्ञानननां अग्रगण्यम् ।सकि गुर् नन्ानं आञ्जनेय गायनत्र
वानरार्ां अ्ीशम् रघुपनत नप्रय भक्तं वात जातं
नमानम ॥ ॐ आञ्जनेयाय नवद्महे वायुपुत्राय
्ीमनह ।तन्नो हनुमत् प्रचोदयात् ॥
सवाि ररष्टशमनाथि म्
ॐ नमो वीरहनुमते सवाि ण्यररष्टानन सद्यः शमय
शमय स्वाहा ॥
रामदूताय स्वाहा ॥
ॐ नमो हनुमते रुद्रावताराय भक्तजनमनःकल्पनाकल्पद्रुमाय
महानवपनत्तननवारर्ाय पुत्रपौत्र्न्ान्यानदनवनव्सम्पत्प्रदाय
रामदूताय स्वाहा ।
दे वदानवयक्षराक्षसभत
ू प्रेत-नपशाचिानकनीशानकनीदुष्टग्रहबन््नाय
रामदूताय स्वाहा ॥
नारनसंहाय सकिभत
ू प्रे तदमनाय रामदूताय स्वाहा ॥
(बन््मोचनाथि म्)
(स्वपनदृष्टान्तार्थम ्)
ॐ शिवहररमकथटमकथटाय स्वाहा ॥
ॐ हररमकथटमकथटाय
रं हररमकिट हररमकिट भत
ू प्रेतब्रह्मराक्षसवेतािानद नाशय नाशय मकिटमकिटाय हरर हं
फट् ॥
(वादनवजयाथि म्)
(वेतािनसद्ध्यथि म्)
(रक्षाथि म्)
अञ्जनीगभि सम्भत
ू ाय कपीन्द्रसनचवोत्तम रामनप्रय नमस्तुभ्यं
(दृनष्टदोषपररहाराथि म्)
मढ
ू घातत्राटकचेटक-नाशाय सवि ज्वरच्छे दकाय सवि व्यान्ननकृन्तनाय
(हनुमद्गायत्री)
ॐ नमो मकिट मकिटाय िुं िुं िुं िुं िुं िुं िुं आकनषि तसकिसम्पत्कराय
हररमकिटमकिटाय ॐ ॥
(वशीकरर्ाथि म्)
ू ि ये
ॐ नमो हनुमते ऊध्वि मुखाय हयग्रीवाय रुं रुं रुं रुं रुं रुं रुं रुद्रमत
प्रयोजनननवाि हकाय स्वाहा ॥
(मारर्ाथि म्)
रं ह्रां रं ह्रीं रं ह्रूं रं ह्रैं रं ह्रौं रं ह्रः रुद्रावताराय शत्रुसंहारर्ाय रं ह्रां रं ह्रीं रं ह्रूं रं ह्रैं रं ह्रौं रं ह्रः
फट् स्वाहा ॥
(नवद्वे षर्ाथि म्)
ॐ हररमकिटमकिटाय बं बं बं बं बं
(स्तम्भनाथि म्)
िोकानभरामं श्रीरामं भय
ू ो भय
ू ो नमाम्यहम् ।
गुरवे मम अञ्जनीसन
ू वे नमः ॥
अक्षानदराक्षसहरं दशकण्िदपि -
मकिटेश महोत्साह सवि शोकनवनाशक ।
ननमि ि
ू नं रघुवराङ्निसरोजभक्तम् ।
शत्रन
ू ् संहर मां रक्ष नश्रयं दत्वा च मां भर
सीताऽनवषह्यघनदुःखननवारकं तं ॥ ८॥
वायोः सुतं नगनितभानुमहं नमानम ॥ १॥
उच्चाटय ररपन
ू ् सवाि न् मोहनं कुरु भभ
ू ुजाम् ।
श्रीरामचन्द्रचरर्ाम्बुजचञ्चरीकम् ।
िङ्कापुरीदहनननन्दतदे ववन्ृ दं
्ीरं शरण्यमुनदतानुपमप्रभावम् ।
सीताऽऽन्नसन््ुपररशोषर्कमि दक्षं
वन्दारुकल्पतरुमव्ययमाञ्जनेयम् ॥ २॥
पुञ्जप्रर्ाशननव्ौ प्रनथतप्रतापम् ।
अक्षान्तकं सकिराक्षसवंश्म
ू -
नवभीषर्कृतम्
ध्यानम्
मम सवि कायि नसनिं कुरु कुरु । ऐं ह्रां ह्रीं ह्रूं फट् स्वाहा ।
अष्टवारं जपेत् ।
आपन्नानखििोकानति हाररर्े श्रीहनम
ू ते राजद्वारे नबिद्वारे प्रवेशे भत
ू सङ्कुिे ।
।अकस्मादागतोत्पातनाशनाय नमोऽस्तु
ते ॥ १॥ गजनसंहमहाव्यािचोरभीषर्कानने ॥
५॥
सीतानवयुक्तश्रीरामशोकदुःखभयापह
।तापत्रयस्य संहाररन्नाञ्जनेय नमोऽस्तु ते महाभयेऽनननसंस्थाने
॥ २॥ शत्रुसङ्गसमानश्रते ।
ये स्मरनन्त हनम
ू न्तं तेषां सनन्त न आपदः ॥ ८॥ नानस्त नवपत्तयः
ू ि ये ॥ १०॥
ब्रह्मािस्तम्भनायास्मै नमः श्रीरुद्रमत
हनुमानञ्जनासन
ू ुवाि युपुत्रो महाबिः ।
उदन्क्रमर्िैव सीताशोकनवनाशनः ।
॥ ॐ तत्सत् ॥
॥ सङ्कटमोचन हनुमानाष्टकम् ॥
यया जीनवत वा नाद्य ता शनक्तं प्रकटीं कुरु । येन िङ्केश्वरो वीरो ननःशङ्कः
नवनजतस्त्वया ॥ ५॥
यया िङ्कां प्रनवश्य त्वं ज्ञातवान् जानकी स्वयं । रावर्ांतः पुरेऽत्युग्रेतां बुनिं प्रकटी
कुरु ॥ ७॥
इत्यष्टकं हनुमतः यः पिे त् श्रियानन्वतः । सवि कष्ट नवननमि ुक्तो िभते वानञ्च्छतफिम्
॥
ू ानदि तेघोरे रर्े राजभयेऽथवा । नत्रवारं पिे नाच्रीिं नरो मुच्येत् सङ्कटात् ॥
ग्रहभत
ू ि म् ॥
॥ इनत श्रीगोस्वानमतुिसीदास नवरनचतं श्रीहनुमान्नाष्टकं सम्पर्
॥ हनुमन्मन्त्राः ॥
(प्रपञ्चसारसारसङ्ग्रहतः) ध्यानं -
एक और प्रनसि मंत्र :
राजभयचोरभयपरमन्त्रपरयन्त्रपरत
॥ श्रीमदाञ्जनेय भुजङ्गप्रयातस्तोत्रम् १ ॥
अथ ध्यानम् ।मनोजवं मारुततुल्यवेगम् नजतेनन्द्रयं रर्े भीषर्े मेघनादे सनादे सरोषे समारोनपते
बुनिमतां वररष्ठम् ।वातात्मजं वानरयथ
ू मुख्यम् नमत्रमुख्ये ।खगानां घनानां सुरार्ां च मागे
नटन्तं वहन्तं हनम ू न्त मीिे ॥ ६॥
श्रीरामदत
ू ं शरर्ं प्रपद्ये ॥
कनद्रत्न जम्भारर दम्भोनि्ारं कनद्दन्त
बुनिबि िं यशो ्ैयां ननभि यत्वं अरोगता ।अजाि्यं नन्ि त
ू कािोग्र दन्तम् । पदाघातभीतानब््
वाक्पटुत्वं च हनुमत्स्मरर्ाद् भवेत् ॥ भतू ानदवासं रर्क्षोनर्दक्षं भजे नपङ्गिाक्षम्
॥ ७॥
ॐ आञ्जनेयाय नवद्महे वायपु ुत्राय ्ीमनह तन्नो
हनुमत् प्रचोदयात् ॥ महागभि पीिां महोत्पातपीिां महारोगपीिां
महातीव्रपीिाम् । हरत्याशु ते पादपद्मानुरक्तो
ॐ ्ौं ।ॐ नमो हनुमते आवेषे आवेषे स्वाहा ।ॐ हं नमस्ते कनपश्रेष्ठ रामनप्रयोयः ॥ ८॥
हनुमते रुद्रात्मकाये हं फट् स्वाहा ।ॐ ऐं भ्रीं हनुमते
श्रीरामदूताय नमः ।ॐ ह्रीं हरर मकिट मकिटाय स्वाहा सु्ानसन््ुमुल्िङ्घ्य नाथोग्र
।अथ स्तोत्रम् । दीप्तःसु्ाचौषदीस्ताः प्रगप्त
ु प्रभावम् ।
क्षर्द्रोर्शैिस्य सारे र् सेतुंनवना भःू स्वयं
प्रपन्नानरु ागं प्रभाकाञ्चनाभं जगद्भीनतशौयां कस्समथि ः कपीन्द्रः ॥ ९॥
तुषारानद्र्ैयिम् । तर् ृ ीभतू हे नतं रर्ोद्यनद्वभनू तं भजे
वायुपुत्रं पनवत्राप्तनमत्रम् ॥ १॥ भजे पावनं ननरातङ्कमानवश्य िङ्कां
भावनाननत्यवासं भजे बािभानु प्रभाचारुभासम् । नवशङ्कोभवानेन सीतानतशोकापहारी
भजे चनन्द्रकाकुन्द मन्दारहासं भजे सन्ततं ।समुद्रान्तरङ्गानद रौद्रं ननद्रंनविङ्घ्योरु
रामभपू ाि दासम् ॥ २॥ जङ्घस्तुताऽमत्यि सङ्घः ॥ १०॥
यनद नकसी व्यनक्त को अपने कुकमों के कारर् कारागार (जेि) हो गई है, तो उसे संकल्प िेकर क्षमा-
प्राथि ना करना चानहए और आगे से कभी नकसी भी प्रकार के कुकमि नहीं करने का वचन दे ते हए
हनुमान चािीसा का 108 बार पाि करें । हनुमानजी की कृपा हई तो कारागार से ऐसे व्यनक्त मुक्त हो
जाते हैं।
बजरं ग बार् : बहत से व्यनक्त अपने कायि या व्यवहार से िोगों को रुष्ट कर दे ते हैं, इससे उनके शत्रु
बढ़ जाते हैं। कुछ िोगों को स्पष्ट बोिने की आदत होती है नजसके कारर् उनके गुप्त शत्रु भी होते हैं।
यह भी हो सकता है नक आप सभी तरह से अच्छे हैं नफर भी आपकी तरक्की से िोग जिते हो और
आपके नवरुि षि्यंत्र रचते हो।
ऐसे समय में यनद आप सच्चे हैं तो श्री बजरं ग बार् आपको बचाता है और शत्रुओ ं को दंि दे ता है।
बजरं ग बार् से शत्रु को उसके नकए की सजा नमि जाती है, िेनकन इसका पाि एक जगह बैिकर
अनुष्ठानपवू ि क 21 नदन तक करना चानहए और हमे शा सच्चाई के मागि पर चिने का संकल्प िेना
चानहए, क्योंनक हनुमानजी नसफि पनवत्र िोगों का ही साथ दे ते हैं। 21 नदन में तुरंत फि नमिता है।
हनुमान बाहक : यनद आप गनिया, वात, नसरददि , कंि रोग, जोड़ों का ददि आनद तरह के ददि से परे शान
हैं, तो जि का एक पात्र सामने रखकर हनुमान बाहक का 26 या 21 नदनों तक मुहति दे खकर पाि
करें । > प्रनतनदन उस जि को पीकर दूसरे नदन दूसरा जि रखें। हनुमानजी की कृपा से शरीर की
समस्त पीड़ाओं से आपको मुनक्त नमि जाएगी।
॥ नीिकृत आञ्जनेयस्तोत्रम् ॥
ॐ जय जय । श्रीआञ्जनेय । केसरीनप्रयनन्दन । वायुकुमार । दशावतार । अघटनघटनासमथि । अनन्तब्रह्मन् ।
हे मरम्भावननवहार वक्षताङ्नकतमे घवाहक ।नीिमे घश्याम । दीनपोषक । दीनमन्दार । सवि स्वतन्त्र । शरर्ागतरक्षक ।
सूक्ष्मकाय । महाकाय । बािसूयिग्रसन ।
आति त्रार्परायर् । एक असहायवीर । हनुमन् नवजयीभव ।
ऋष्यमूकनगररननवासक । मे रुपीिकाचि न । द्वानत्रशदायु््र ।
नदननवजयीभव । नदननवजयीभव ।
नचत्रवर्ि । नवनचत्रसृनष्टननमाि र्कत्रे । अनन्तनाम ।
वनौकसां वररष्ठाय वनशने वनवानसने ॥ ३॥ हाननः कुतो भवेत्तस्य सवि त्र नवजयी भवेत् ॥ ९॥
तत्त्वज्ञानसु्ानसन््ुननमननाय महीयसे ।
नेनदष्ठाय प्रेतभत
ू नपशाचभयहाररर्े ॥ ५॥ श्रीवासुदेवानन्दसरस्वतीकृतं मन्त्रात्मकं
ू ि म् ।
श्रीमारुनतस्तोत्रं सम्पर्
यातनानाशनायास्तु नमो मकिटरूनपर्े ।
यक्षराक्षसशादि ि
ू सपि वनृ िकभीहृते ॥ ६॥