960301136306

ADAT ISTIADAT PERKAHWINAN KAUM IBAN DI SIBU JAYA, SIBU.

ABSTRAK

Kajian ini dijalankan adalah untuk mengenal pasti adat istiadat perkahwinan kaum
iban di Sibu Jaya, Sibu. Objektif kajian ini adalah untuk mengenal pasti amalan
perkahwinan kaum iban yang diamalkan di Sibu Jaya dan mengenal pasti faktor amalan
perkahwinan iban semakin dilupakan di kawasan tersebut. Kawasan Sibu Jaya dipilih
sebagai lokasi kajian kerana amalan perkahwinan semakin dilupakan oleh penduduk
kawasan tersebut. Seramai 30 orang penduduk dari Sibu Jaya telibat dalam kajian ini.
Bagi mengenal pasti amalan perkahwinan kaum iban, kaedah soal selidik , temu bual dan
rujukan telah digunakan. Data kajian dianalisi dan dipaparkan secara kuantitatif dan
kualitatif. Daripada dapatan kajian, cara berpakaian, tempat bersanding dan aktiviti
semasa perkahwinan merupakan amalan perkahwinan iban di Sibu Jaya. Selain itu, faktor
amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan ialah faktor kewangan, faktor masa
dan faktor perubahan zaman. Secara kesimpulannya, amalan yang paling dominan
diamalkan ialah amalan tempat bersanding dan faktor paling dominan ialah faktor masa.
Melalui kajian ini, berharap masyarakat di tempat tersebut mencari cara agar amalan
perkahwinan secara tradisional tidak dilupakan oleh mereka.

1
 960301136306

Kandungan

Perkara Muka Surat

Abstrak 1
Kandungan 2
Penghargaan 3
1.0 Pengenalan 4-5
2.0 Objektif Kajian 6
3.0 Lokasi Kajian 7-10
4.0 Metodologi Kajian 11-13
5.0 Dapatan Kajian dan Perbincangan 14
5.1 Demografi Kajian 15-17
5.2 Amalan yang perkahwinan yang diamalkan oleh 18-29
kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.
5.3 Faktor amalan perkahwinan kaum iban 30-41
semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu.

6.0 Rumusan 42-43

Rujukan 44
Lampiran 1 45-47
Lampiran 2 48- 60

2
 960301136306

PENGHARGAAN

Terlebih dahulu saya mengucapkan terima kasih kepada pihak pentadbir sekolah
SMK Lanang khasnya kepada Pengetua Puan Sin Yet Ngo dan Penolong Kanan
Tingkatan Enam Puan Chai Ming kerana memberi sokongan dan kelulusan kepada saya
untuk melaksanakan kerja kursus ini.

Dalam usaha menjayakan kerja kursus ini, saya ingin berterima kasih kepada
Cikgu Ling Huey Jiuan selaku guru Pengajian Am saya. Beliau telah meluangkan banyak
masa dalam memberi tunjuk ajar dan membimbing saya untuk menyempurnakan kerja
kursus ini. Seterusnya, saya juga berterima kasih kepada semua guru yang telah memberi
nasihat dan galakan kepada saya sepanjang penghasilan kerja kursus ini.

Khas untuk ibu bapa saya yang tercinta, iaitu Encik Morni Bin Hapni dan Puan
Maskinah Bt Abdullah jutaan terima kasih di rakam kerana memberikan sokongan moral
dan kewangan kepada saya sepanjang masa.

Penghargaan kepada rakan-rakan baik saya iaitu Syerrina Binti Jemali dan Nur
Adreena Azreen Bt Suhaiden serta semua rakan lain atas kesudian membantu dan segala
nasihat yang diberikan. Tidak lupa juga, terima kasih kepada semua responden saya
kerana sudi meluangkan masa menjawab soal selidik dan ditemu bual.

Akhir kata, seikhlas tulus kata terima kasih kepada semua pihak yang telah
membantu saya secara langsung atau tidak langsung dalam menjayakan kerja krusus ini.

3
 960301136306

1.0 Pengenalan

Kaum iban merupakan penduduk peribumi dan majoriti di Sarawak Bumi

kenyalang. Kaum iban ini juga menganut agama kristian sebagai pegangan. Kaum ini
mempunyai adat tersendiri. Setiap kaum mempunyai amalan perkahwinan tersendiri
begitu juga dengan kaum iban. Kaum iban ini juga menyambut perayaan hari gawai yang
di sambut setiap tahun. Kebanyakan kaum iban tinggal berkampungan di rumah panjang
yang biasanya terletak di tebing sungai dan di tepi jalan raya agar memudahkan aktiviti
kerja, berhubung dan berkomunikasi antara satu sama lain. Amalan cara hidup yang
diamalkan adalah berlandaskan hukum adat dan pantang larang.

Menurut Timberland J (2011), terdapat beberapa peringkat tertentu di dalam adat

perkahwinan masyrakat iban di Sarawak iaitu peringkat merisik, meminang, bertunang,
majlis perkahwinan dan selepas majlis perkahwinan. Bagi adat merisik dalam masyarakat
iban biasanya perkahwinan ditentukan oleh keluarga pengantin lelaki. Sekiranya lelaki
itu telah berkenan dengan seorang perempuan adalah perlu untuk sudah meluahkan hasrat
hati dengan keluarga pasangan bagi memohon persetujuan. Apabila keluarga pasangan
perempuan sudah merestui maka adalah wajar untuk keluarga bertandang ke rumah
pasangan perempuan untuk adat merisik. Perjumpaan kedua-dua keluarga ini juga
dikenali sebagai berbunga-bunga atau berjarum-jarum. Semasa perjumpaan kedua-dua
keluarga akan berbincang tentang syarat-syarat perkahwinan seperti berian dan
sebagainya. Sekiranya kata sepakat sudah diketahui barulah pihak keluarga pihak
perempuan dan pihal lelaki akan menghantar rombongan untuk meminang perempuan
pilihan hati dengan secara rasmi.

Selain itu, bagi adat meminang dan bertunang, masyarakat iban kebiasaannya
keluarga pihak lelaki akan membawa rombongan yang tidak kurang daripada 5-20 orang
yang terdiri daripada orang tua-tua di dalam keluarga pihak lelaki. Semua syarat-syarat
dan soal mas kahwin serta lain-lain akan diperjelaskan pada masa itu. Jika kata sepakat
sudah diambil, bapa pihak lelaki akan menanggalkan lapit atau ikan pinggang perak atau
sebilah pedang sebagai tanda pertunangan.

4
 960301136306

Peringkat yang seterusnya ialah majlis perkahwinan merupakan kemuncak kepada

perjalanan hubungan antara calon pengantin lelaki dan calon perempuan untuk
menempuh ikatan perkahwinan yang sah dan beradat. Majlis perkahwinan bagi
masyarakat iban hendaklah diatur dengan penuh cermat kerana sekiranya ianya
melanggar adat maka dipercayai bencana akan meninpa kepada pasangan pengantin yang
baru berkahwin. Pihak keluarga lelaki diwajib untuk menyediakan segala kos
perbelanjaan perkahwinan. Wakil kedua-dua keluarga pengantin akan membawa
beberapa utas tali bersimpul sewaktu mengunjungi rumah tetamu yang dijemput.
Beberapa utas tali bersimpul ini melambangkan berapa lagi hari lagi majlis perkahwinan
akan berlangsung. Contohnya, sekiranya tali itu mempunyai 5 simpulan bermakna majlis
akan majlis akan berlangsung di dalam tempoh masa 5 hari lagi.

Upacara ini dilakukan untuk memohon restu agar perkahwinan kedua pengantin
akan kekal ke hujung nyawa dan mendapatka rezeki yang berlimpah ruah sepanjang
perkahwinan mereka melayari bahtera penghidupan bergelar suami isteri.

Rasional untuk membuat kajian tentang amalan perkahwinan yang diamalkan

oleh kaum iban adalah banyak amalan yang diamalkan oleh kaum iban dalam kehidupan
seharian tidak kira di mana sahaja. Dalam hal ini, kajian ini di jalankan bertujuan untuk
mengetahui amalan perkahwinan yang diamalkan sejak dahulu lagi.

Di samping itu, rasional seterusnya ialah kajian tentang faktor amalan

perkahwinan kaum iban semakin dilupakan oleh kaum iban sekarang. Hal ini demikian
kerana, faktor perubahan zaman merupakan salah satu sebab amalan semakin dilupakan.
Amalan terdahulu semakin dilupakan oleh generasi sekarang. Dengan itu, banyak faktor
yang menyebabkan amalan perkahwinan semakin dilupakan.

5
 960301136306

2.0 Objektif kajian

Antara objektif kajian yang pengkaji jalankan adalaha seperti yang berikut :

(i) Mengenal pasti amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu
Jaya, Sibu.
(ii) Mengenal pasti faktor amalan perkahwinan kaum iban yang semakin dilupakan
oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu

6
 960301136306

3.0 Lokasi kajian

Kajian ini telah dijalankan di kawasan Sibu Jaya. Sibu Jaya terletak di daerah Sibu,
Sarawak. Lokasi kajian ini terletak kira-kira 20 kilometer dari bandar Sibu.

Peta1 : Negeri Sarawak

Sumber : http://maps.google.com

Negeri Sarawak dikenali dengan gelaran bumi kenyalang merupakan salah

satu daripada 14 negeri (termasuk Wilayah Persekutuan yang membentuk Persekutuan
Malaysia). Sarawak merupakan negeri yang terbesar di Malaysia. Sarawak dan Sabah
yang terletak di pulau Borneo biasanya digolongkan bersama sebagai Malaysia Timur.

7
 960301136306

Peta2 : Daerah Sibu

Sumber : http://maps.google.com

Bahagian sibu merupakan salah satu bahagian di negeri Sarawak. Pusatnya

iailah bandar kuching, ibu negeri Sarawak. Penduduknya terdiri daripada pelbagai kaum
seperti Cina, Melayu, Bidayuh, Iban, Melanau, Orang Ulu dan lain-lain. Terdapat banyak
tempat pelancongan yang menarik, dan ramai pelancongan dari seluruh dunia yang
melawat Sibu pada setiap tahun.

8
 960301136306

Peta 3 : Sibu Jaya

Sumber : http://maps.google.com

Jalan ingin menuju ke Sibu Jaya pengkaji akan mengunakan Jalan Tun Ahmad
Zaidi Adruce dan kita akan melintasi kawasan kem kemuyang yang berada di kem Batu
10. Selain itu, kita akan melintasi kawasan lapangan terbang yang terletak di Jalan Oya
Road sebelum sampai ke Sibu Jaya.

9
 960301136306

Foto 1 : Kawasan Sibu Jaya, Sibu

Sumber : Kajian Lapangan 2015.

10
 960301136306

4.0 METODOLOGI

Pendahuluan

Menurut Kamus Dewan Edisi keempat, metodologi merupakan satu set kaedah
yang digunakan untuk menjalankan kajian ke atas subjek kajian, batasan kajian,
instrument kajian dan prosedur analisis data bagi menjawab persoalan-persoalan kajian
yang telah dikemukakan lebih awal.

Reka Bentuk Kajian

Kajian ini berbentuk kajian tinjauan. Kajian tinjuan merupakan satu rangka rujuk
mengenai perkara-perkara yang berkaitan dengan persampelan, pengukuran dan analisis
data. Kajian ini adalah untuk mengenal pasti amalan perkahwinan yang diamalkan oleh
kaum iban dan mengenal pasti faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan
di kawasan Sibu Jaya, Sibu, Sarawak.

Instrument kajian

Instrument ialah proses menyediakan alat mengumpul data menerusi konsep yang
berkaitan dengan sikap, persepsi, pandangan, dan keterangan latar belakang. Dalam
kajian, instrument yang digunakan untuk mendapatkan data adalah dengan menggunakan
borang temu bual, borang selidik dan kaedah rujukan.

Kaedah Instrument kajian

Kuantitatif Borang soal selidik
Kualitatif Borang temu bual, rujukan

Cara mendapatkan respoden

Respoden kajian ini terdiri daripada 30 orang penduduk dari kawasan Sibu Jaya,
Sibu. Daripada jumlah keseluruhan penduduk ialah 16 lelaki dan 14 perempuan dari
penduduk di kawasan Sibu Jaya akan diambil sebagai respoden. Respoden terbatas
kepada penduduk yang mendiami berhampiran kawasan Sibu Jaya dan mengisi borang
soal selidik dengan lengkap pada hari kajian dijalankan. Bagi teknik persampelan yang

11
 960301136306

digunakan dalam kajian ini pula ialah menggunakan teknik persampelan rawak mudah di
mana dengan menggunakan prosedur persampelan ini, setiap penduduk di Lorong 10/A
mempunyai peluang yang sama untuk dipilih sebagai seorang respoden. Sampel kajian
terdiri daripada 30 orang penduduk dan 30 set borang selidik akan diberikan kepada
mereka secara rawak mudah untuk memperoleh data yang lebih tepat. Dalam kualitatif
pula, 3 orang akan dipilih untuk ditemu bual. Selain itu, kaedah rujukan akan dilakukan
oleh pengkaji sendiri.

Cara mendapatkan maklumat / data daripada respoden

Pengkaji telah membuat borang selidik yang sesuai untuk mendapat dan
mengumpulkan maklumat yang tepat dan betul berdasarkan objektif kajian. Borang telah
diedarkan secara rawak kepada responden di kawasan kajian. Borang soal selidik terdiri
daripada dua bahagian iaitu Bahagian A dan Bahagian B. Bahagian A adalah mengenai
makulumat diri responden manakala Bahagian B adalah soalan mengenai amalan
perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban dan faktor amalan perkahwinan kaum ibn
semakin di lupakan dikawasan Sibu Jaya. Kajian ini telah menggunakan skala
pemarkahan likert lima mata yang mengandungi lima aras iaitu, 1 = sangat tidak setuju, 2
= tidak setuju, 3 = kurang setuju, 4 = setuju, dan 5 = sangat setuju.

Jadual 4.1 : Skala likert 5 aras digunakan

Sangat tidak setuju 1

Tidak setuju 2
Kurang setuju 3
Setuju 4
Sangat setuju 5

Selain itu, kaedah temu bual juga digunakan. Dalam pada itu, pengkaji akan
menemu bual 3 orang yang tinggal di kawasan Sibu Jaya. Tujuan utama temu bual ini
adalah untuk mengena pasti amalan perkahwinan yang diamalkan olh kaum iban dan
faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan kepada penduduk. Di samping
itu, pengkaji akan meminta pendapat respoden tentang temu bual.

12
 960301136306

Seterusnya, kaedah ketiga yang digunakan oleh pengkaji adalah melalui kaedah
rujukan. Pengkaji telah membuat rujukan seperti buku,majalah dan internet daripada
Perpustakaan Awam Sibu. Pengkaji telah membuat banyak rujukan untuk mencari
maklumat sebagai sokongan hasil kerja.

Memproses dan mempersembahkan data

Kaedah statistik deskriptif dugunakan dalam penganalisisan data yang berbentuk

skala Likert untuk memudahkan penganalisisan data dan skala Likert akan dikategorikan
seperti yang ditunjukkan dalam Jadual 4.2

Kategori Tidak Setuju Setuju

5 4 3 2 1
Sangat tidak Tidak Kurang Setuju Sangat
Setuju Setuju Setuju Setuju

Selain itu, dalam aspek penganalisisan data ,pengiraan manual juga akan diguna pakai.

Oleh itu, kekerapan dan peratusan sahaja akan dijadikan data untuk dianalisis. Data yang
dikumpul akan dipersembahkan dalam bentuk grafik iaitu graf bar dan jadual.

Rumusan

Metodologi yang dikenalkan pasti diharap dapat menjamin kebolehpercayaan dan

kesahan dapatan kajian. Sehubungan itu, pengkaji akan mengikuti data dan instrment
yang telah dikenal pasti ( LAMPIRAN A ).

13
 960301136306

5.0 Dapatan Kajian

Bahagian ini menerangkan keputusan analisis data berdasarkan tindak balas responden
terhadap mengenal pasti amalan perkahwinan yang diamalakan oleh kaum iban di
kawasan Sibu Jaya, Sibu dan mengenal pasti faktor amalan perkahwinan kaum iban
semakin dilupakan di kawasan Sibu Jaya, Sibu.

5.1 Demografi Responden

Jadual 2 menunjukkan pecahan responden daripada kalangan penduduk di kawasan Sibu

Jaya, Sibu berdasarkan umur, jantina, dan agama.

Jadual 1 : Latar Belakang Responden

Bil Faktor Kategori Kekerapan Peratusan

Lelaki 16 53.33%
1 Jantina Perempuan 14 46.67%
20-30 9 30%
2 Umur 30-40 11 36.67%
40-50 10 33.33%
Kristian 20 66.67%
3 Agama Bukan kristian 10 33.33%
Sumber : Kajian Lapangan 2015

14
 960301136306

Rajah 1 menunjukkan demografi responden berdasarakan jantina

Rajah 1 : Demografi Responden Berdasarkan Jantina

Jantina

53.33%
Lelaki
46.67%
perempuan

Sumber : Kajian lapangan 2015

Petunjuk :

Berdasarkan Rajah 1 di atas menunjukkan demografi responden berdasarkan jantina

dalam kalangan penduduk di kawasan Sibu Jaya, Kuching. Daripada 30 orang yang telah
disoal selidik , seramai 16 orng responden adalah lelaki bersamaan 53.33%. Sementara
itu, bagi jantina wanita pula adalah seramai 14 orang responden bersamaan 46.67%.

15
 960301136306

Rajah 2 menunjukkan demografi responden berdasarkan umur.

Rajah 2 : Demografi Responden Berdasarkan Umur

Umur

30%
33.33% 20-30 Tahun
30-40 Tahun
40-50 Tahun
36.67%

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Petunjuk :

Berdasarkan Rajah 2 di atas pula menunjukkan demografi responden beerdasarkan umur

20-30 Tahun, 30-40 Tahun dan 40-50 Tahun di kawasan Sibu Jaya, Sibu. Daripada 30
oang penduduk yang telah disoal selidik, seramai 9 orang responden berumur 20 hingga
30 tahun bersamaan dengan 30%. Sementara itu, bagi yang berumur 30 hingga 40 tahun
adalah 11 orang responden bersamaan 36.67%. Akhir sekali, seramai 10 orang responden
bersamaan 33.33% bagi yang berumur antara 40 hingga 50 tahun.

16
 960301136306

Rajah 3 menunjukkan demograf responden berdasarkan agama.

Rajah 3 : Demografi Responden Berdasarkan Agama

Agama

33.33%
Kristian
66.67% Bukan Kristian

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Petunjuk :

Berdasarkan Rajah 3 di atas menunjukkan demografi responden berdasakan agama dalam

kalangan penduduk di kawasan Sibu Jaya, Sibu. Daripada 30 orang yang telah disoal
selidik, seramai 20 orang responden yang beragama kristian bersamaan 66.67%.
Sementara itu, bagi agama bukan kristian adalah seramai 10 orang responden bersamaan
33.33%.

17
 960301136306

5.2 Amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.

5.2.1 Cara berpakaian

Jadual 2 menunjukkan amalan perkahwinan cara berpakaian yang diamalkan oleh kaum
iban di Sibu Jaya, Sibu.

Jadual 2 : Analisis amalan perkahwinan cara berpakaian yang diamalkan oleh

kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.

Amalan Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

perkahwinan cara tidak setuju setuju setuju
Bil berpakaian setuju
[1] [2] [3] [4] [5]
f % f % f % f % f %
1 Pakaian 0 0 0 0 0 0 15 50 15 50
perkahwinan iban
bagi perempuan
iailah “ ngepan”
dan baju lelaki
“baju burung”.
2 Pengantin 0 0 0 0 0 0 10 33.33 20 66.66
perempuan akan
menggunakan
“sugu tinggi” di
kepala.
3 Pengantin lelaki 0 0 0 0 9 30 10 33.33 11 36.66
akan
menggunakan alat
“terabai” semasa
perkahwinan.
Sumber : Kajian Lapangan 2015

18
 960301136306

Rajah 4 : Peratusan Responden Terhadap Amalan Cara berpakaian.

120.00%

100.00%

80.00% 36.66%
50%
66.66%
60.00% Sangat Setuju
33.33% Setuju
40.00%
Kurang Setuju
50%
20.00% 33.33% Tidak Setuju
30%
0.00% 0% 0% Sangat Tidak Setuju
Pakaian Pengantin pengantin lelaki akan
perkahawinan iban perempuan akan menggunakan alat
bagi perempuan ialah menggunakan "sugu "terabai" semasa
"ngepan" dan baju tinggi" di kepala. perkahwinan
bagi lelaki "baju
burung"

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan jadual 4, didapati paling ramai responden sangat setuju dengan

pernyataan pengantin perempuan menggunakan “sugu tinggi” di kepala, iaitu seramai 20
orang responden bersamaan 66.67% dan seramai 10 orang responden setuju dengan
pernyataan tersebut bersamaa 33.33%. Selain itu, tidak mempunyai responden bag
memilihi sangat tidak setuju, tidak setuju, dan kurang setuju tentang pernyataan
pengantin perempuan menggunakan “sugu tinggi” di kepala bersamaan 0%. Bagi
pernyataan pakaian perkahwinan bagi perempuan ialah “ngepan” dan baju bagi lelaki
“baju burung”, seramai 15 orang responden sangat setuju bersamaan 50% dan seramai 15
orang respoden setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 50%. Manakala, tidak
mempunyai respoden yang memilih sangat tidak setuju, tidak setuju dan kurang setuju
dengan pernyataan pakaian perkahwinan bagi perempuan ialah “ngepan” dan bagi lelaki
“baju burung” bersamaan dengan 0%. Bagi pernyataan seterusnya pengantin lelaki akan
menggunakan alat “terabai” semasa perkahwinan, seramai 9 orang respoden bersamaan
30% kurang setuju dan seramai 10 orang responden bersamaan 33.33% setuju dengan

19
 960301136306

pernyataan tersebut. Terdapat seramai 11 orang responden sangat setuju dengan

pernyataan tersebut bersamaan 36.67%.

Rajah 5 : Respoden Terhadap Amalan Cara Berpakaian

100.00%

90.00%

80.00%

70.00%

60.00% Tidak Setuju (Sangat tidak

setuju, Tidak setuju dan Kurang
50.00% Setuju)
90.00% setuju (Setuju dan Sangat
40.00%
Setuju)
30.00%

20.00%

10.00%
10%
0.00%
Setuju Tidak setuju

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan graf 5 di atas memaparkan mempunyai 10% [ 10% (kurang setuju) +

0% (tidak setuju) + 0% (sangat tidak setuju) ] dengan amalan tersebut. Manakala,
mempunyai 90% [ 51.11% (sangat setuju) + 38.89% (setuju) ] responden setuju dengan
amalan cara berpakaian tersebut.

20
 960301136306

5.2.2 Tempat Bersanding

Jadual 3 menunjukkan amalan perkahwinan tempat bersanding yang diamalkan oleh

kaum iban do Sibu Jaya, Sibu.

Jadual 3: Analisis amalan perkahwinan tempat bersanding yang diamalkan oleh

kaum iban di Sibu Jaya,Sibu.

Amalan Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

perkahwinan tidak setuju setuju setuju
Bil tempat bersanding setuju
[1] [2] [3] [4] [5]
f % f % f % f % f %
1 Tempat 0 0 0 0 1 3.33 14 46.66 15 50
bersanding cara
tradisional akan
dibalut dengan
menggunakan
kain tenun.
2 “Tuai rumah” 0 0 0 0 0 0 18 60 12 40
akan mengelilingi
pengantin sambil
membawa seekor
ayam.
3 Pengantin 0 0 0 0 1 3.33 4 13.33 25 83.33
perempuan dan
lelaki akan duduk
di “tawak”semasa
upacara
dijalankan.
Sumber : Kajian Lapangan 2015

21
 960301136306

Rajah 5 : Peratusan Responden Terhadap Amalan Tempat Bersanding.

120.00%

100.00%

80.00% 40%
50%

60.00% Sangat setuju

83.33%
Setuju
40.00% Kurang setuju
46.67% 60%
Tidak setuju
20.00%
13.33% Sangat tidak setuju
0.00% 3.33% 0% 3.33%
Tempat bersanding “Tuai rumah” akan Pengantin
cara tradisional akan mengelilingi perempuan dan lelaki
dibalut dengan pengantin sambil akan duduk di
menggunakan kain membawa seekor “tawak”semasa
tenun. ayam. upacara dijalankan.

Sumber : Kajian Lapangan 2014

Berdasarkan jadual 3 di atas, terdapat 15 orang respoden sangat setuju dengan

pernyataan tempat bersanding cara tradisional akan dibalut dengan menggunakan kain
tenun bersamaan 50%. Bagi yang memilih setuju dengan pernyataan tersebut, terdapat 14
orang respoden brsamaan dengan 46.67% . Walaubagaimanapun, terdapat seramai 1
orang respoden yang memilih kurang setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan
3.33% dan bagi yang memilih tidak setuju dan sangat tidak setuju tidak mempunyai
respoden yang milih pernyataan tersebut bersamaan 0%. Bagi pernyataan tuai rumah
akan mengelilingi pengantin sambil membawa seekor ayam, paling banyak responden
yang memilih setuju, seramai 18 orang responden bersamaan dengan 60% dan seramai 12
orang responden yang sangat setuju deangan pernyataan tersebut bersamaan 40%. Tidak
mempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju, tidak setuju, dan kurang setuju
dengan pernyataan tersebut bersamaan 0%. Bagi pernyataan seterusnya ialah pengantin
perempuan dan lelaki akan duduk di “tawak” semasa upacara dikelilingi, terdapat seramai
25 orang responden sangat setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 83.33% dan
seramai 4 orang responden setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 13.33%. Bagi

22
 960301136306

yang memilih kurang setuju, seramai 1 orang responden bersamaan 3.33% dan tidak
mempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju dan tidak setuju dengan
pernyataan tersebut bersamaan 0%.

Rajah 6 : Respoden Terhadap Amalan Tempat Bersanding

100.00%

90.00%

80.00%

70.00%

60.00% Tidak Setuju (Sangat Tidak

Setuju, Tidak Setuju dan Kurang
50.00% 97.78% Setuju)
Setuju ( Setuju dan Sangat
40.00%
Setuju)
30.00%

20.00%

10.00%

0.00% 2.22%
Setuju Tidak setuju

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan graf 6 di atas memaparkan bahawa hanya mempunyai 2.22% [ 0%

(sangat tidak setuju) +_0% (tidak setuju) + 2.22% (kurang setuju) ] tidak setuju dengan
amalan tersebut. Namaun demikian, mempunyai seramai 97.78% [ 57.78% (sangat
setuju) + 40% (setuju) ] responden bersetuju bahawa amalan tempat bersanding.

23
 960301136306

5.2.3 Aktiviti Semasa Perkahwinan

Jadual 4 menunjukkan amalan perkahwinan tentang aktiviti yang diamalkan oleh kaum
iban di Sibu Jaya, Sibu.

Jadual 4 : Analisis amalan perkawinan tentang aktiviti yang diamalkan oleh kaum
iban di Sibu Jaya, Sibu.

Amalan Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

perkahwinan tidak setuju setuju setuju
Bil tentang aktiviti setuju
semasa [2] [3] [4] [5]
perkahwinan. [1]
f % f % f % f % f %
1 Tarian ngajat 0 0 1 3.33 0 0 11 36.66 18 60
merupakan tarian
yang wajib
dijalankan.
2 Menghidang air 0 0 0 0 0 0 5 16.67 25 83.33
“tuak”
merupakan satu
adat.
3 Mengadakan 8 26.66 2 6.66 9 30 2 6.66 9 30
aktiviti poco-
poco semasa
perkahwinan
dijalankan.
Sumber : Kajian Lapangan 2015

24
 960301136306

Rajah 7 : Peratusan Responden Terhadap Amalan Aktiviti Semasa Perkahwinan.

120.00%

100.00%

30%
80.00%
60% 6.67% Sangat setuju
60.00% 83.33% Setuju

40.00% Kurang setuju

6.67% Tidak setuju

20.00% 36.67% Sangat tidak setuju
26.67%
16.67%
0.00% 3.33%
0% 0%
Tarian ngajat Menghidang air “tuak” Mengadakan aktiviti
merupakan tarian merupakan satu adat. poco-poco semasa
yang wajib dijalankan. perkahwinan
dijalankan.

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan jadual 4, didapari paling ramai respoden yang sangat setuju dengan
pernyataan menghidang “air tuak” merupakam satu adat, iaitu seramai 25 orang
responden bersamaan 83.33% yang memilih sangat setuju. Seramai 5 orang responden
yang bersetuju bersamaan 16.67% dan tidak mempunyai responden yang memilih sangat
tidak setuju, tidak setuju, dan kurang setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 0%.
Walaubagaimanapun, terdapat seramai 18 orang responden yang sangat setuju dengan
pernyataan tarian ngajat merupakan tarian yang wajib dijalankan bersamaan 60%.
Manakala, seramai 11 orang responden yang memilih setuju dengan pernyataan tersebut
bersamaan 36.67% dan paling sedikit responden yang memilih tidak setuju dengan
pernyataan tersebut bersamaan 3.33%. Tidak mempunyai responden yang memilih
kurang setuju dan sangat tidak setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 0%. Bagi
pernyataan seterusnya ialah mengadakan aktiviti poco-poco semasa perkahwinan
dijalankan, seramai 9 orang respoden sangat setuju dengan pernyataan tersebut
bersamaan 30% dan seramai 9 orang responden yang kurang setuju dengan pernyataan
tersebut bersamaan 30%. Bagi yang memilih sangat tidak setuju, seramai 8 orang

25
 960301136306

respoden bersamaan 26.67% yang sangat tidak setuju dengan pernyataan tersebut. Paling
sedikit responden yang memilih tidak setuju seramai 2 orang setuju bersamaan 6.67%
dan seramai 2 orang responden yang setuju bersamaan 6.67% dengan pernyataan
tersebut.

Rajah 8 : Responden Terhadap Amalan Aktiviti Semasa Perkahwinan.

90.00%

80.00%

70.00%

60.00%
Tidak Setuju (Sangat Tidak
50.00% Setuju, Tidak Setuju, dan
Kurang setuju)
40.00% 77.78% Setuju (Sangat Setuju dan
Setuju)
30.00%

20.00%

10.00% 22.22%

0.00%
Setuju Tidak Setuju

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan graf 8 di atas memaparkan bahawa hanya mempunyai 22.22% [

8.89% (sangat tidak setuju) + 3.33% (tidak setuju) + 10% (kurang setuju) ] tidak setuju
dengan amalan tersebut. Namun demikian, mempunyai seramai 77.78% [ 57.78% (sangat
setuju) + 20% (setuju) ] respoden bersetuju bahawa amalan aktiviti semasa perkahwinan.

26
 960301136306

Rajah 9 : Peratusan responden terhadap amalan perkahwinan yang diamalkan oleh

kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.

100% 2.22%
10%
90% 22.22%

80%
70%
60%
50% 97.78% kurang setuju
90.00%
40% 77.78%
Setuju
30%
20%
10%
0%
Amalan cara Amalan tempat Amalan aktiviti
berpakaian besanding semasa
perkahwinan

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan dapatan kajian yang dipaparkan dalam jadual 2, 3 dan 4. Didapati

amalan tempat bersanding merupakan kesan dominan yang bersetuju, iaitu seramai 81
orang bersamaan 97.78%, berbanding dengan amalan cara berpakai dan amalan aktiviti
semasa perkahwinan. Manakala, amalan yang paling minimum setuju ialah amalan
aktitiviti semasa perkahawinan iaitu sebanyak 70 orang setuju bersamaan 77.78%
daripada ketiga-tiga amalan.

27
 960301136306

Amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu. [ dapatan
daripada kaedah temu bua ].

Jadual 5 : Analisis amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu
Jaya, Sibu.

Bil Amalan perkahwinan Informan 1 Informan 2 Informan 3

yang diamalkan oleh
kaum iban
1. Apakah pandangan Upacara Sangat menarik Amalan seperti
anda tentang amalan perkahwinan kerana menghidang air
perkahwinan yang diadakan pengantin tuak kepada
diamalkan oleh kaum mempunyai menggunakan tetamu masih
iban? cara tersendiri baju tradisional diamalankan
seperti seperti ngapan sehingga
mengelilingi dan baju sekarang.
pengantin. burung.
2. Adakah amalan Tidak kerana Tidak kerana Kurang pasti
perkahwinan ini masih masyarakat amalan kerana hanya
diamalkan oleh kaum iban sekarang perkahwinan ini sesetengah
iban pada masa kini ? lebih memilih telah masyarakat
perkahwinan ketinggalan masih
secara moden zaman. mengamalkan
sekarang. amalan
perkahwinan
ini.

28
 960301136306

Berdasarkan Jadual 5 di atas, pengkaji telah menemu bual tiga orang penduduk
yang mendiami kawasan Sibu Jaya, Sibu untuk mendapatkan maklumat tentang amalan
perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu. Ketiga-tiga penduduk
tersebut dijadikan sebagai informan untuk membantu pengkaji dalam menyiapkan temu
bual.

Menurut ketiga-tiga informan yang ditemu bual, mereka menyokong dengan

amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban. Informan pertama menyatakan
bahawa upacara perkahwinan diadakan mempunyai cara tersendiri seperti mengelilingi
pengantin manakala informan yang kedua menyatakan bahawa amalan perkahwinan
yanag diamalkan sangat menarik kerana pengantin menggunakan baju tradisional seperti
ngapan dan baju burung. Bagi informan ketiga pula, amalan seperti menghidang air tuak
kepada tetamu masih diamalkan sehingga sekarang. Amalan sedemikian merupakan
amalan yang diamalkan oleh kaum iban.

Seterusnya, amalan perkahwinan kaum iban masih diamalkan atau tidak pada
masa. Bagi informan yang pertama dan kedua menyatakan bahawa mereka tidak setuju
kerana mereka lebih memilih perkahwinan secara moden dan mengaggap telah
ketinggalan zaman. Manakala informan yang ketiga kurang pasti dengan menyatakan
bahawa hanya sesetengah masyarakat masih mengamalkan amalan pekahwinan tersebut.

Kesimpulannya, terdapat amalan perkahwinan dari segi pakaian, aktiviti dan

tempat bersanding yang telah diamalkan sejak dulu lagi. Tetapi pada masa kini amalan
perkahwinan tidak lagi diamalkan berdasarkan pernyataan ketiga-tiga informan di atas.

29
 960301136306

5.3 Faktor amalan perkahwinan iban semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu.

5.3.1 Faktor masa

Jadual 6 menunjukkan faktor amalan perkahwinan iban semakin dilupakan di Sibu Jaya,
Sibu

Jadual 6 : Analisis faktor amalan perkahwinan iban semakin dilupakan di Sibu

Jaya, Sibu.

Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

tidak setuju setuju setuju
Bil Faktor masa setuju
[1] [2] [3] [4] [5]
f % f % f % f % f %
1 Persiapan perkahwinan 0 0 12 40 3 10 2 6.67 13 43.33
secara tradisonal
memerlukan masa yang
lama.
2 Perkahwinan secara 0 0 0 0 6 20 4 13.33 20 66.67
moden lebih cepat dan
tidak membazirkan
masa.
3 Persiapan memerlukan 0 0 2 6.67 16 53.33 6 20 6 20
pegantin mengambil cuti
yang lama untuk
menyedikannya.
Sumber : Kajian Lapangan 2015

30
 960301136306

Rajah 10 : Peratusan Respoden Terhadap Faktor Masa

120.00%

100.00%
20%
80.00% 43.33%
66.67% 20%
60.00% Sangat setuju
6.67% Setuju
10%
40.00% Kurang setuju
53.33%
13.33% Tidak setuju
20.00% 40%
20% Sangat tidak setuju
0.00% 0% 6.67%
Persiapan Perkahwinan secara Persiapan
perkahwinan secara moden lebih cepat memerlukan
tradisonal dan tidak pegantin mengambil
memerlukan masa membazirkan masa. cuti yang lama untuk
yang lama. menyedikannya.

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan jadual 6, didapati pailng banyak responden yang ialah sangat setuju
dengan pernyataan perkahwinan secara moden lebih cepat dan tidak membazirkan masa,
iaitu seramai 20 orang responden bersamaa 66.67% memilih sangat setuju. Terdapat
seramai 4 orang responden memilih setuju bersamaan 13.33% dan seramai 6 orang
responden bersamaan dengan 20% kurang setuju dengan pernyataan tersebut. Melalui
pernyaataan tersebut tidak mempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju dan
tidak setuju bersamaan 0%. Walaubagaimanapun, terdapat seramai 12 orang responden
tidak setuju dengan pernyataan persiapan perkahwinan secara tradisional memerlukan
masa yang lama bersamaan dengan 40% dan terdapat seramai 13 orang responden
sangat setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 43.33%. Seramai 2 orang respoden
yang memilih setuju bersamaan dengan 6.67% dan seramai 3 orang responden yang
memilih kurang setuju bersamaan 10% yang kurang setuju dengan pernyataan tersebut,
manakala tidak mempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju dengan
pernyataan tersebut bersamaan 0%. Bagi pernyataan seterusnya persiapan memerlukan
pengantin mengambil cuti yang lama untuk menyediakannya, seramai 16 orang

31
 960301136306

responden bersamaan 53.33% kurang setuju dan seramai 6 orang bersamaan 20% setuju.
Terdapat seramai 6 orang bersamaan 20% sangat setuju dan seramai 2 orang bersamaan
6.67% tidak setuju dengan pernyataan tersebut. Tidak mempunyai responden yang
memilih sangat tidak setuju dengan pernyataan tersebut bersamaa 0%.

Rajah 11 : Responden Terhadap Faktor Masa

60.00%

50.00%

40.00%
Tidak Setuju (Sangat Tidak
Setuju, Tidak Setuju dan kurang
30.00% Setuju)
56.66%
Setuju (Sangat Setuju dan
43.33% Setuju)
20.00%

10.00%

0.00%
Setuju Tidak setuju

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan graf 11 di atas memaparkan bahawa hanya mempunyai 43.34% [ 0%

(sangat tidak setuju) + 15.56% (tidak setuju) + 27.78% (kurang setuju) ] tidak setuju
dengan faktor tersebut. Namun demikian, mempunyai seramai 56.66% [ 43.33% (sangat
setuju) + 13.33% (Setuju) responden setuju bahawa faktor masa.

32
 960301136306

5.3.2 Faktor Kewangan

Jadual 7 menunjukkan faktor amalan perkahwinan kaum iban yang semakin dilupakan di
Sibu Jaya, Sibu.

Jadual 7 : Analisis faktor amalan perkahwinan kaum iban yang semakin dilupakan
di Sibu Jaya, Sibu.

Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

tidak setuju setuju setuju
Bil Faktor Kewangan setuju
[1] [2] [3] [4] [5]
f % f % f % f % f %
1 Perkahwinan 0 0 0 0 14 46.67 1 3.33 15 50
secara tradisional
memerlukan wang
yang banyak
untuk
menyediakannya.
2 Kos persediaan 9 30 10 33.33 7 23.33 1 3.33 3 10
perkahwinan
moden lebih
murah berbanding
tradisional.
3 Tidak mampu 0 0 1 3.33 19 63.33 10 33.33 0 0
menanggung kos
upacara
perkahwinan yang
tinggi.
Sumber : Kajian Lapangan 2015

33
 960301136306

Rajah 12 : Peratusan Responden Terhadap Faktor Kewangan.

120.00%

100.00% 0%
10%
3.33%
80.00% 33.33%
50% 23.33%

60.00% Sangat setuju

3.33% Setuju
33.33%
40.00% Kurang setuju
63.33%
46.67% Tidak setuju
20.00%
30% Sangat tidak setuju
0.00% 0% 3.33%
0%
Perkahwinan secara Kos persediaan Tidak mampu
tradisional perkahwinan moden menanggung kos
memerlukan wang lebih murah upacara
yang banyak untuk berbanding perkahwinan yang
menyediakannya tradisional. tinngi.

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan jadual 7, didapati paling ramai respoden sangat setuju dengan

pernyataan perkahwinan secara tradisional memerlukan wang yang banyak untuk
menyediakannya, iaitu seramai 15 orang responden bersamaan 50% memilih sangat
setuju. Disebaliknya,terdapat seramai 14 orang responden kurang setuju dengan
pernyataan tersebut bersamaan 46.67%. Seramai 1 orang bersamaan 3.33% memilih
setuju dan tidak mempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju dan tidak setuju
dengan pernyataan tersebut bersamaan 0%. Walaubagaimanapun, terdapat seramai 10
orang responden tidak setuju dengan pernyataan kos persediaan perkahwinan moden leih
murah berbanding tradisional bersamaan 33.33% dan terdapat 9 orang bersamaan 30%
sangat tidak setuju dengan pernyataan tersebut. Disebaliknya, paling sedikit responden
tidak setuju dengan seramai 1 orang memilih tidak setuju bersamaan 3.33% dengan
pernyataan tersebut. Seramai 7 orang bersamaan 23.33% memilih kurang setuju dan
seramai 3 orang bersamaan 10% memilih setuju dengan pernyataan terssbut. Bagi
pernyataan seterusnya ialah tidak mampu menanggung kos upacara perkahwinan yang
tinggi, seramai 19 orang responden kurang setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan

34
 960301136306

63.33% dan seramai 10 orang responden memilih setuju dengan pernyataan tersebut
bersamaan 33.33%. Tidak mempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju dan
setuju dengan pernyaan tersebut bersamaan 0%.

Rajah 13 : Responden Terhadap Faktor Kewangan

70.00%

60.00%

50.00%
Tidak Setuju (Sangat Tidak
40.00% Setuju, Tidak Setuju dan
Kurang Setuju)
66.66%
30.00% Setuju (Sangat Setuju dan
Setuju)
20.00%
33.33%
10.00%

0.00%
Setuju Tidak Setuju

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan graf 13 di atas memaparkan bahawa hanya mempunyai 66.66% [

10% (sangat tidak setuju) + 12.22% ( tidak setuju) + 44.44% (kurang setuju) ] tidak
setuju dengan faktor tersebut. Namaun demikian, mempunyai seramai 33.33% [ 20%
(sangat setuju) + 13.33% (setuju) ] responden setuju bahawa faktor kewangan.

35
 960301136306

5.3.3 Faktor perubahan zaman

Jadual 8 menunjukkan faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di Sibu
Jaya, Sibu.

Jadual 8 : Analisis faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di

Sibu Jaya, Sibu.

Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

tidak setuju setuju setuju
Bil Faktor setuju
Perubahan [1] [2] [3] [4] [5]
zaman f % f % f % f % f %
1 Perkahwinan 2 6.67 18 60 10 33.33 0 0 0 0
secara
tradisional telah
ketinggalan
zaman.
2 Perkahwinan 2 6.67 0 0 24 80 4 13.33 0 0
secara moden
lebih menarik
berbanding
tradisional.
3 Perubahan gaya 0 0 8 26.67 0 0 9 30 13 43.33
hidup
menyebabkan
perkahwinan
moden lebih
dipilih.
Sumber : Kajian Lapangan 2015

36
 960301136306

Rajah 14 : Peratusan Respoden Terhadap Faktor Perubahan Zaman.

120.00%

100.00% 0% 0%
13.33%
Sangat setuju
80.00% 33.33%
43.33%
Setuju
60.00%
Kurang setuju
40.00% 30%
60%
Tidak
20.00% setuju
26.67%
0% Sangat tidak setuju
0.00% 6.67% 6.67% 0%
Perkahwinan secara Perkahwinan secara Perubahan gaya
tradisional telah moden lebih menarik hidup menyebabkan
ketinggalan zaman. berbanding perkahwinan moden
tradisional. lebih dipilih.

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan jadual 8, didapati paling ramai responden kurang setuju dengan

pernyataan perkahwinan secara moden lebih menarik berbanding tradisional, iaitu
seramai 24 orang responden bersamaan 80% memilih kurang setuju. Seramai 4 orang
responden bersamaan 13.33% memilih setuju dan seramai 2 orang responden bersamaan
6.67% memilih sangat tidak setuju dengan pernyataan tersebut. Bagi yang memilih tidak
setuju dan sangat tidak setuju pula, tidak mempunyai responden yang memilih bersamaan
0% untuk pernyataan tersebut. Walau bagaimanapun, terdapat seramai 18 orang
bersamaan 60% tidak setuju dengan pernyataan perkahwinan secara tradisional telah
ketinggalan zaman. Seramai 10 orang bersamaan 33.33% memilih kurang setuju dan
seramai 2 orang bersamaan 6.67% yang memilih sangat tidak setuju dengan pernyataan
tersebut. Bagi yang memilih sangat setuju dan setuju, tidak mempunyai responden yang
memilih sangat setuju dan setuju dengan pernyataan tersebut. Bagi pernyataan
seterusnya, perubahan gaya hidup menyebabkan perkahwinan moden lebih dipilih,
seramai 13 orang bersamaan 43.33% sangat setuju dengan pernyataan tersebut. Seramai
9 orang bersamaan 30% yang memilih setuju dengan pernyataan tersebut dan seramai 8

37
 960301136306

orang responden memilih tidak setuju dengan pernyataan tersebut bersamaan 26.67%.
Tidak mmempunyai responden yang memilih sangat tidak setuju dan kurang setuju
dengan pernyataan tersebut bersamaan 0%.

Rajah 15 : Responden Terhadap Faktor Perubahan Zaman

80.00%

70.00%

60.00%

50.00% Tidak Setuju (Sangat Tidak

Setuju, Tidak Setuju dan Kurang
40.00% Setuju)
71.12% Setuju (Sangat Setuju dan
30.00% Setuju)

20.00%
28.88%
10.00%

0.00%
Setuju Tidak Setuju

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan graf 15 di atas memparkan bahawa hanya mempunyai 71.12 [ 4.45%

(sangat tidak setuju) + 28.89% (tidak setuju) + 37.78% (kurang setuju) ] tidak setuju
dengan faktor tersebut. Namun demikian, mempunyai seramai 28.88% [ 14.44% (sangat
setuju) + 14.44% (setuju) ] respoden bersetuju bahawa faktor perubahan zaman.

38
 960301136306

Rajah 16 : Peratusan responden terhadap faktor amalan perkahwinan kaum iban

semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu.

100%
90%
80% 43.33%

70% 66.66% 71.12%

60%
Tidak Setuju
50%
Setuju
40%
30% 56.66%

20% 33.33% 28.88%

10%
0%
Faktor Masa Faktor Kewangan Faktor Perubahan
Zaman

Sumber : Kajian Lapangan 2015

Berdasarkan dapatan kajian yang dipaparkan dalam jadual 5, 6 dan 7 , didapati

faktor masa merupakan kesan dominan yang bersetuju, iaitu seramai 61 orang bersamaan
56.66%, berbanding dengan faktor kewangan dan faktor perubahan zaman. Manakala,
faktor paling minimum bersetuju, iaitu sebanyak 26 orang setuju bersaman 28.88%
daripada ketiga-tiga faktor yang dikaji.

39
 960301136306

Faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu [
dapatan daripad kaedah temu bual ]

Jadual 9 : Analisis faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di

Sibu Jaya, Sibu.

Bil Faktor amalan Informan 1 Informan 2 Informan 3

perkahwinan kaum iban
semakin dilupakan
1. Apakah faktor amalan Faktor masa Faktor Faktor
perkahwinan secara menyebabkan kewangan perubahan
tradisional kurang perkahwinan kerana zaman kerana
diamalkan pada masa tradisional persediaan mereka
kini? kurang untuk menganggap
diamalkan. perkahwinan bahawa
secara perkahwinan
tradisional lebih tradisional telah
banyak. ketinggalan
zaman.
2. Pada pandangan anda, Memberi Teruskan Mempelajari
apakah langkah yang pendedahan mengamalkan dengan lebih
boleh diambil supaya kepada generasi amalan tersebut mendalam
amalan perkahwinan sekarang agar tidak tentang adat
kaum iban terus tentang ditelan zaman. kaum iban
diamalkan? keistimewaan tersebut.
amalan
perkahwinan
kaum iban.

40
 960301136306

Berrdasarkan jadual 9 di atas, pengkaji telah menemu bual tiga orang penduduk
yang mendiami kawasan Sibu Jaya, Sibu untuk mendapatkan maklumat tentang faktor
amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu. Ketiga-tiga
penduduk tersebut dijadikan sebagai informan untuk membantu pengkaji dalam
menyiapkan temu bual ini.

Menurut ketiga-tiga yang di temu bual, mereka telah mengemukakan pendapat

tentang faktor amalan perkahwinan secara tradisional kurang diamalkan pada masa kini.
Informan pertama menyatakan bahawa faktor masa menyebabkan perkahwinan
tradisional kurang diamalkan manakala, informan kedua pula menyatakan bahawa faktor
kewangan kerana persediaan untuk perkahwinan secara tradisional lebih banyak.
Informan ketiga pula faktor perubahan zaman kerana mereka menganggap bahawa
perkahwinan tradisional telah ketinggalan zaman. Jesteru tu, ketiga-tiga faktor yang
dikemukan meruapakan faktor amalan perkahwinan secara tradisional kurang diamalkan
pada masa kini.

Seterusnya, langkah yang boleh diambil supaya amalan perkahwinan kaum iban
terus diamalkan. Informan pertama menyatakan bahawa memberi pendedahan kepada
generasi sekarang tentang keistimewaan amalan perkahwinan kaum iban manakala,
informan kedua menyatakan bahawa teruskan mengamalkan amalan tersebut agar tidak
ditelan zaman. Informan yang ketiga pula menyatakan bahawa mempelajari dengan lebih
mendalam tentang adat kaum iban tersebut.

Kesimpulannya, faktor masa, faktor kewangan dan faktor perubahan zaman

merupakan salah satu faktor yang menyebabkan amalan perkahwinan secara tradisional
semakin dilupakan di Sibu Jaya, sibu.

41
 960301136306

6.0 Rumusan

6.1 Pengenalan

Secara kesimpulannya, kajian ini adalah bertujuan untuk mengetahui adat

perkhawinan kaum iban di Sibu Jaya, Sibu. Objektif kajian adalah untuk mengenal pasti
amalan perkahwinan yang diamalkan di Sibu Jaya, Sibu dan mengenal pasti faktor
amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu.

Untuk mencapai objektif kajian tersebut, sebanyak 30 orang penduduk yang

tinggal di kawasan tempat kajian telah dipilih sebagai respoden kajian ini.

6.3 Amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.

Dapatan kajian juga mendapati bahawa tedapat 3 amalan perkahwinan yang

diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya. Menurut soal selidik yang dijalankan, mereka
setuju bahawa amalan cara berpakaian.

Amalan yang paling dominan yang diamalkan oleh kaum iban ialah tempat
bersanding. Hal ini kerana pernyataan pertama ialah tempat bersanding cara tradisional
akan dibalut dengan menggunakan kain tenun dan pernyataan seterusnya ialah “Tuai
rumah” akan mengelilingi pengantin sambil membawa seekor ayam. Selain itu,
pernyataan seperti pengantin perempuan dan lelaki akan duduk di “tawak” semasa
upacara dijalankan menyebabkan amalan perkahwinan tempat bersanding paling
dominan.

Bukan itu sahaja, amalan yang paling tidak dominan ialah amalan aktiviti semasa
perkahwinan juga merupakan amalan yang diamalkan oleh kaum iban di tempat kajian.
Hal ini demikian kerana tarian ngajat merupakan tarian yang wajib dijalankan,
menghidang air “tuak” merupakan satu adat dan mengadakan aktiviti poco-poco semasa
perkahwinan dijalankan.

42
 960301136306

6.4 Faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu.

Dapatan kajian juga menunjukkan bahawa faktor masa merupakan faktor amalan
perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di kawasan Sibu Jaya, Sibu. Menurut soal
selidik yang di kumpulkan, pengkaji mendapati faktor amalan yang paling dominan ialah
faktor masa. Pernyataan seperti persiapan perkahwinan secara tradisional memerlukan
masa yang lama, perkahwinan secara moden lebih cepat dan tidak membazirkan masa,
dan persiapan memerlukan pengantin mengambil cuti yang lama untuk menyediakanya
menyebabkan faktor masa merupakan faktor yang paling dominan yang menyebabkan
amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan.

Selain itu, faktor yang paling tidak dominan ialah faktor perubahan zaman. Hal ini
demikian kerana, perkahwinan tradisional telah ketinggalan zaman, perkahwinan secara
moden lebih menarik berbanding tradisional dan perubahan gaya hidup menyebabkan
perkahwinan moden lebih dipilih.

6.5 Kesimpulan

Hasil daripada kajianyang dijalankan, didapati amalan yanag diamalkan oleh

kaum iban di Sibu Jaya, Sibu ialah amalan cara berpakaian, amalan tempat bersanding
dan amalan aktiviti semasa perkahwinan. Daripada ketiga-tiga amalan tersebut, didapati
amalan tempat bersanding merupakan amalan yang paling dominan yang diamalkan oleh
kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.

Selain daripada itu, faktor masa menyebabkan amalan perkahwinan semakin

dilupakan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu. Diikuti pula dengan faktor kewangan dan
faktor perubahan zaman. Daripada dapatan kajian ini, diharapkan masyarakat sedar
bahawa amalan perkahwinan hendaklah diamalkan supaya amalan yang diamalkan dapat
berkekalan sampai ke generasi yang akan datang.

43
 960301136306

Rujukan

http://maps.google.com

Timberland J (2011). Bizniz Wordpress. Dicapai pada Januari 8, 2011,

https://biniz.wordpress.com/2011/01/08/adat-iban/

Kamus Dewan (edisi keempat), 2011. Kuala Lumpur: Dewan Bahasa dan Pustaka.

44
 960301136306

45
 960301136306

Foto 1 : Kawasan Sibu Jaya

Sumber : Kajian Lapangan 2015

46
 960301136306

Foto 2 : Upacara mengelilingi diadakan

Sumber : Kajian Lapangan 2015

47
 960301136306

48
 960301136306

Temu bual

Bil Amalan perkahwinan Informan 1 Informan 2 Informan 3

yang diamalkan oleh
kaum iban
1. Apakah pandangan
anda tentang amalan
perkahwinan yang
diamalkan oleh kaum
iban?
2. Adakah amalan
perkahwinan ini masih
diamalkan oleh kaum
iban pada masa kini ?

Bil Faktor amalan Informan 1 Informan 2 Informan 3

perkahwinan kaum iban
semakin dilupakan
3. Apakah faktor amalan .
perkahwinan secara
tradisional kurang
diamalkan pada masa
kini?
4. Pada pandangan anda,
apakah langkah yang
boleh diambil supaya
amalan perkahwinan
kaum iban terus
diamalkan?

49
 960301136306

BORANG TEMU BUAL KERJA KURSUS PENGAJIAN AM

Tajuk : Adat Istiadat Perkahwinan Kaum Iban di Sibu Jaya, Sibu.

Arahan :

Maklumat Am dan Soalan-soalan Temubual ini dikemukakan kepada responden secara

lisan.

MAKLUMAT AM

Nama Penyelidik :
Nama Responden :
Tarikh Temu Bual :
Tempat Temu Bual :

SOALAN TEMUBUAL

1. Apakah pandangan anda tentang amalan perkahwinan yang diamalakan oleh

kaum iban ?

2. Adakah amalan perkahwinan ini masih diamalkan oleh kaum iban pada masa
kini?

3. Apakah faktor amalan perkahwinan secara tradisional kurang diamalkan pada

masa kini ?

4. Pada pandangan anda, apakah langkah yang boleh diambil supaya amalan
perkahwinan kaum iban terus diamalkan?

50
 960301136306

BORANG CATATAN PEMERHATIAN

Nama Penyelidik :
Tarikh :
Hari :
Masa :
Lokasi :

Item Pemerhatian Catatan

Sebelum perkahwinan
Semasa perkahwinan
Selepas perkahwinan

Tandatangan

....................................

Tarikh : ....................

51
 960301136306

BORANG SOAL SELIDIK

Kerja kursus Pengajian Am

Makluman kepada responden:

Soal selidik adalah bagi memenuhi keperluan Penilaian Berasaskan Sekolah (PBS) untuk
mata pelajaran Pengajian Am 900/4. Soal selidik untuk mengkaji amalan perkahwinan
yang diamalkan dan faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan dalam
kalangan masyarakat di Sibu Jaya, Sibu. Segala maklumat yang diberikan akan
dirahsiakan dan ia akan hanya digunakan bagi kepentingan kajian sahaja.

Bahagian A : Data Demografi Respoden

Sila tandakan ( √ ) pada ruang yang disediakan.

1) Jantin
Lelaki ( ) Perempuan ( )
2) Umur
20-30 tahun ( ) 30-40 tahun ( ) 40-50 tahun ( )
3) Agama
Kristian ( ) Bukan kristian ( )

Bahagian B

Berdasarkan pada kenyataan yang diberikan, jawab soalan berikut dengan jujur dan telus.
Baca dengan teliti setiap kenyataan. Pilih satu jawapan dengan menandakan (√ ) dalam
ruang berkenaan berdasarkan skala yang berikut.

Skala: 1 = Sangat Tidak Setuju

2 = Tidak setuju

3 = Kurang setuju

4 = Setuju

5 = Sangat setuju

52
 960301136306

A. Amalan perkahwian yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.
I. Cara berpakaian
Sila tandakan ( √ ) pada ruang yang berkenaan berdasarkan skala yang berikut.
Kenyataan 1 2 3 4 5
Pakain perkahwinan iban bagi perempuan ialah “
ngapan” dan baju lelaki “baju burung”.
Pengantin perempuan akan menggunakan “ sugu
tinggi “ di kepala.
Pengantin lelaki akan menggunakan alat “ terabai “
semasa perkahwinan

II. Tempat bersanding

Sila tandakan (√ ) pada ruang yang berkenaan bedasarkan skala yang berikut.
Kenyataan 1 2 3 4 5
Tempat bersanding cara tradisional akan dibalut
dengan menggunakan kain tenun.
Tuai rumah akan mengelilingi pengantin sambil
membawa seekor ayam.
Pengantin perempuan dan lelaki akan duduk di ‘
tawak ‘ semasa upacara dikelilingi.

III. Aktiviti semasa perkahwinan

Sila tandakan (√ ) dalam ruang berkenaan berdasarkan skala yang berikut.
Kenyataan 1 2 3 4 5
Tarian ngajat merupakan tarian yang wajib
dijalankan.
Menghidang air “tuak’ merupakan satu adat.
Mengadakan aktiviti poco-poco semasa
perkahwinan dijalankan.

53
 960301136306

B. Faktor amalan perkahwinan kaum iban semakin dilupakan di Sibu Jaya,

Sibu.
IV. Faktor masa
Sila tandakan (√) pada ruang yang berkenaan berdasarkan skala yang berikut.
Kenyataan 1 2 3 4 5
Persiapan perkahwinan secara tradisional
memerlukan masa yang lama.
Perkahwinan secara moden lebih cepat dan tidak
membazirkan masa.
Persiapan memerlukan pengantin mengambil cuti
yang lama untuk menyediakannya.

V. Faktor kewangan
Sila tandakan (√ ) dalam ruang berkenaan berdasarkan skala yang berikut.
Kenyataan 1 2 3 4 5
Perkahwinan secara tradisional memerlukan wang
yang banyak untuk menyediakannya.
Kos persediaan perkahwinan moden lebih murah
berbanding tradisional.
Tidak mampu menanggung kos upacara
perkahwinan yang tinggi.

VI. Faktor perubahan zaman

Sila tandakan (√ ) dalam ruang berkenaan berdasarkan skala yang berikut.
Kenyataan 1 2 3 4 5
Perkahwinan secara tradisional telah ketinggalan
zaman.
Perkahwinan secara moden lebih menarik
berbanding tradisional.
Perubahan gaya hidup menyebabkan perkahwinan

54
 960301136306

moden lebih dipilih.

Amalan perkahwinan yang diamalkan oleh kaum iban di Sibu Jaya, Sibu.

Cara berpakaian

Amalan Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

perkahwinan cara tidak setuju setuju setuju
Bil berpakaian setuju
[2] [3] [4] [5]
[1]
f % f % f % f % f %
1 Pakaian 0 0 0 0 0 0 15 50 15 50
perkahwinan iban
bagi perempuan
iailah “ ngepan”
dan baju lelaki
“baju burung”.
2 Pengantin 0 0 0 0 0 0 10 33.33 20 66.66
perempuan akan
menggunakan
“sugu tinggi” di
kepala.
3 Pengantin lelaki 0 0 0 0 9 30 10 33.33 11 36.66
akan
menggunakan alat
“terabai” semasa
perkahwinan.

55
 960301136306

Tempat Bersanding

Amalan Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

perkahwinan tidak setuju setuju setuju
Bil tempat bersanding setuju
[2] [3] [4] [5]
[1]
f % f % f % f % f %
1 Tempat 0 0 0 0 1 3.33 14 46.66 15 50
bersanding cara
tradisional akan
dibalut dengan
menggunakan
kain tenun.
2 “Tuai rumah” 0 0 0 0 0 0 18 60 12 40
akan mengelilingi
pengantin sambil
membawa seekor
ayam.
3 Pengantin 0 0 0 0 1 3.33 4 13.33 25 83.33
perempuan dan
lelaki akan duduk
di “tawak”semasa
upacara
dijalankan.

56
 960301136306

Aktiviti Semasa Perkahwinan

Amalan Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

perkahwinan tidak setuju setuju setuju
Bil tentang aktiviti setuju
semasa [1] [2] [3] [4] [5]
perkahwinan. f % f % f % f % f %
1 Tarian ngajat 0 0 1 3.33 0 0 11 36.66 18 60
merupakan tarian
yang wajib
dijalankan.
2 Menghidang air 0 0 0 0 0 0 5 16.67 25 83.33
“tuak”
merupakan satu
adat.
3 Mengadakan 8 26.66 2 6.66 9 30 2 6.66 9 30
aktiviti poco-
poco semasa
perkahwinan
dijalankan.

57
 960301136306

Faktor amalan perkahwinan iban semakin dilupakan di Sibu Jaya, Sibu.

Faktor masa

Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

tidak setuju setuju setuju
Bil Faktor masa setuju
[1] [2] [3] [4] [5]
f % f % f % f % f %
1 Persiapan perkahwinan 0 0 12 40 3 10 2 6.67 13 43.33
secara tradisonal
memerlukan masa yang
lama.
2 Perkahwinan secara 0 0 0 0 6 20 4 13.33 20 66.67
moden lebih cepat dan
tidak membazirkan
masa.
3 Persiapan memerlukan 0 0 2 6.67 16 53.33 6 20 6 20
pegantin mengambil cuti
yang lama untuk
menyedikannya.

58
 960301136306

Faktor Kewangan

Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

tidak setuju setuju setuju
Bil Faktor Kewangan setuju
[1] [2] [3] [4] [5]
f % f % f % f % f %
1 Perkahwinan 0 0 0 0 14 46.67 1 3.33 15 50
secara tradisional
memerlukan wang
yang banyak
untuk
menyediakannya.
2 Kos persediaan 9 30 10 33.33 7 23.33 1 3.33 3 10
perkahwinan
moden lebih
murah berbanding
tradisional.
3 Tidak mampu 0 0 1 3.33 19 63.33 10 33.33 0 0
menanggung kos
upacara
perkahwinan yang
tinggi.

59
 960301136306

Faktor perubahan zaman

Sangat Tidak Kurang Setuju Sangat

tidak setuju setuju setuju
Bil Faktor setuju
Perubahan [1] [2] [3] [4] [5]
zaman f % f % f % f % f %
1 Perkahwinan 2 6.67 18 60 10 33.33 0 0 0 0
secara
tradisional telah
ketinggalan
zaman.
2 Perkahwinan 2 6.67 0 0 24 80 4 13.33 0 0
secara moden
lebih menarik
berbanding
tradisional.
3 Perubahan gaya 0 0 8 26.67 0 0 9 30 13 43.33
hidup
menyebabkan
perkahwinan
moden lebih
dipilih.

60
 960301136306

61