SEJARAH PERLEMBAGAAN DI NEGERI-NEGERI MELAYU SEHINGGA AWAL KURUN KE

- 20

ADAT
TEMENGGUNG
OLEH :
PIRABA A/P RAJAMANICKAN
SANGEETA A/P A. NOGULAN

Kawasan dan Pengasas (AT)

berasal

dari Palembang, Sumatera

diasaskan
menjaga
dibawa

oleh Datuk Ketemenggungan

kawasan persisiran pantai dan laut.

ke Melaka pada awal kurun ke-l5 lagi.

diamalkan

Sembilan.

di

semua

negeri-negeri

Melayu

kecuali

Negeri

Bentuk dan Pelaksanaan (AT)

Pada peringkat awal penyebarannya di Tanah Melayu, adat ini dipengaruhi oleh agama Hindu terutama dalam
Undang-Undang Manu.

Apabila Islam berkembang adat ini menerima pengaruh Islam dan hukum syarak mazhab Shafie.

Adat ini tersebar di negeri-negeri Melayu yang lain dengan nama berlainan tetapi mempunyai fungsi yang
sama.

Di Johor adat ini dikenali sebagai Undang-undang Johor,

di Kedah dikenali sebagai Undang-undang Kedah,

di Pahang sebagai Undang-undang Pahang

di Perak sebagai Undang-undang 99 Perak.

Pemerintahan (AT)

pemerintahan autokratik iaitu kuasa terletak di tangan pemerintah atau raja. Adat ini
mementingkan golongan raja atau golongan yang memerintah.

Raja atau sultan mempunyai hak keistimewaan dan kuasanya diperkukuhkan melalui konsep daulat
dan derhaka.

Di puncak struktur politik ialah raja atau sultan, diikuti oleh kerabat-kerabat raja, pembesarpembesar negeri yang memegang jawatan tertentu dan ketua kampung.

Sultan merupakan ketua negeri, lambang penyatuan dan perpaduan rakyat Jawatan sultan bersifat
warisan, seseorang raja yang mangkat akan diganti dengan putera sulung kecuali di Perak
berasaskan sistem giliran.

Jika sultan tiada anak lelaki, hak pewarisan taktha jatuh kepada adik lelakinya. Jika keduaduanya tiada barulah musyawarah dan pemuafakatan antara sultan dengan pembesar menjadi
keputusan dalam melaksanakan sistem pentadbiran.

Pembesar-pembesar pula dilantik oleh sultan.

Pelaksanaan Undang-Undang (AT)

Lebih tegas dan keras.

Bertujuan menghukum serta berpegang kepada prinsip pembalasan semata-mata.

Oleh itu pelaksanaan sesuatu hukuman dibuat dengan tegas agar dapat memberi iktibar
dan amaran kepada orang lain supaya tidak melakukan sebarang jenis kesalahan.

Hukuman bunuh dikenakan atas kesalahan berat seperti membunuh, mencuri, memfitnah
dan menderhaka kepada raja.

Hukuman bunuh dilakukan oleh raja atau sultan sahaja.

Lain-lain hukuman boleh dilakukan oleh pembesar-pembesar.

lebih memihak kepada golongan atasan atau pemerintah. Ini bermaksud, sekiranya rakyat
dan kerabat diraja melakukan kesalahan yang sama, hukuman yang dikenakan kepada
rakyat lebih berat berbanding dengan kerabat diraja.

Pembahagian Harta (AT)

Kaum lelaki berhak mewarisi lebih banyak harta daripada wanita kerana pengaruh
daripada hukum Islam (Hukum Faraid).

Ini bermakna jurai keturunan sebelah bapa lebih diutamakan.

Pemberian harta yang Iebih kepada anak lelaki dalam Islam kerana anak lelaki
mempunyai tanggungjawab yang besar berbanding dengan anak perempuan.

Jika berlaku penceraian lazimnya cara pembahagian harta suami isteri mengikut hukum
syarak Mazhab Shafie.

Adat ini menjelaskan harta yang diperoleh semasa perkahwinan dikenali sebagai hanta
sepencarian. Harta sepencarian bagi harta isteri yang diceraikan dibahagi dua sama
banyak. Jika isteri yang diceraikan itu tidak bekerja hanya berhak mendapat satu
pertiga sahaja. Harta asal suami atau isteri dikembalikan kepada suami atau isteri
berkenaan.

Kekeluargaan dan Perkahwinan (AT)

Adat Temenggung bersifat patriarchal iaitu kaum lelaki lebih diutamakan

kerana kaum lelaki melanjutkan keturunan sesebuah keluarga.

Ini sejajar dengan pninsip hukum syarak yang mengiktiraf lelaki sebagai
ketua keluarga.

Adat ini membenarkan perkahwinan dengan sesiapa sahaja (endogami)

asalkan tidak bertentangan dengan hukum syarak.

Sekiranya mempunyai pertalian darah atau muhrim perkahwinan dilarang.

Sesudah berkahwin isteri akan ikut tinggal bersama keluarga suami.