ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ. ΕΚΦΡΑΣΗ-ΕΚΘΕΣΗ Α΄ ΤΑΞΗ.

Δ/ΣΑ: ΕΛΕΝΗ
ΓΟΥΛΑ
ΕΝΝΟΙΕΣ: ΠΛΟΥΤΟΣ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΣΜΟΣ, ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗ
Πλούτος: είναι η ευμάρεια, η επάρκεια των αγαθών και η αφθονία τους. χωρίζεται σε ιδιωτικό
(ανήκει στο άτομο) και σε εθνικό ή δημόσιο (ανήκει στη χώρα) (αντ: φτώχεια, ένδεια, στέρηση, πενία)
Οπωσδήποτε ο πλούτος εξασφαλίζει πληθώρα αγαθών στο άτομο, απομακρύνει την ένδεια και τη
στέρηση και του επιτρέπει όχι απλώς να επιβιώσει, αλλά και να χαρεί ερκετές απολαύσεις, όπως τα
ταξίδια, η ψυχαγωγία, να φροντίσει για την υγεία, τη μόρφωσή του κ.α. Αποτελεί την υλική δύναμη που θα
συμβάλλει στην ευτυχία του.
Αλλά και ευρύτερα συντελεί στην πρόοδο του κοινωνικού συνόλου. Αποτελεί θεμέλιο για την
ανάπτυξη του εμπορίου, της βιομηχανίας, τη δημιουργία κοινωφελών έργων, όπως νοσοκομεία, δρόμοι,
καθώς και τη βάση για την καλλιέργεια γραμμάτων και επιστημών. Στον πλούτο στηρίζεται η ευημερία μιας
κοινωνίας και κατά συνέπεια η εξέλιξή της, η ανάπτυξή της και συνολικότερα ο πολιτισμός της.
Δυστυχώς όμως ο πλούτος μπορεί να μετατραπεί από υπηρέτη σε δυνάστη του ανθρώπου και να
αποβεί καταστροφέας ατόμων και λαών, αν φυσικά γίνει αυτοσκοπός της ζωής τους και δε χρησιμοποιηθεί
σωστά. Η δίψα του κέρδους συνθλίβει το νεύμα του ανθρώπου, εκμηδενίζει την προσωπικότητά του και
τον αλλοτριώνει. «Το χρήμα είναι καλός υπηρέτης αλλά επικίνδυνος κύριος» τονίζει ο Οράτιος. Πράγματι,
αν δεν τηρηθεί το μέτρο στην επιδίωξή του, είναι δυνατό να απομακρύνει το άτομο από τους
συνανθρώπους του, να το απανθρωποιήσει, γιατί στη θέση της ανθρωπιάς, της αξιοπρέπειας, της αγάπης,
του ενδιαφέροντος, των πνευματικών και ηθικών αξιών τοποθετεί την αλαζονεία της δύναμης, τον
αρρωστημένο εγωισμό, τη φιλαργυρία. Είναι δυνατόν μάλιστα να τυφλώσει τόσο πολύ το άτομο, ώστε να
οδηγηθεί σε ανήθικες και ανέντιμες πράξεις, για να το αποκτήσει και να το διατηρήσει καταρρακώνοντας τη
συνείδησή του. και η ειρωνεία είναι πως, ενώ ο πλούτος – ο χρησιμοποιημένος με αρετή – αποτελεί αξία
αναμφισβήτητη και απαραίτητη, για να χαρούμε τη ζωή, το άγχος που δημιουργεί η προσπάθεια για την
απόκτηση και διατήρησή του, οι συμφεροντολογικοί υπολογισμοί, δεν μας επιτρέπουν τελικά να χαρούμε
τίποτα. [Αχιλλέας Αθ. Μπουλογιώργος – Βάνα Γ. Πρεβεντά, Λέξεις, Έννοιες και Ασκήσεις, 1997]
Αλλοτρίωση: Ο όρος χρησιμοποιείται στις κοινωνικές επιστήμες και σημαίνει την αποξένωση ή
τον αποχωρισμό της προσωπικότητας του ανθρώπου από τον κόσμο της εμπειρίας. Η αλλοτρίωση μπορεί
να αναφέρεται: α) σε μια κατάσταση αποξένωσης του εγώ του ανθρώπου από τον αντικειμενικό κόσμο και
β) σε μιαν αποξένωση της προσωπικότητας από το ίδιο της το εγώ. Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για τον
άνθρωπο που είναι αποξενωμένος από την εργασία του ή από τα προϊόντα της εργασίας του και φτάνει
έτσι στην αποκοπή της ύπαρξής του από τη φύση που τον περιβάλλει. Στη δεύτερη ο αλλοτριωμένος
άνθρωπος κάτω από πολλές επιδράσεις είναι αποξενωμένος από τον ίδιο του τον εαυτό οικονομικά (με τη
λατρεία του εμπορεύματος και του χρήματος), πολιτικά και ιδεολογικά. [Χρίστου Γ. Ρώμα, Λεξικό
αναπτυγμένων εννοιών, επικαιρότητα, 1982]
Καταναλωτισμός ονομάζεται η τάση των ανθρώπων να αποκτούν υλικά και πνευματικά αγαθά,
χρήσιμα ή άχρηστα, φτάνοντας στην υπερβολή. Οι κοινωνιολόγοι ταυτίζουν τον καταναλωτισμό με την
ικανοποίηση που προσφέρει η ίδια η πράξη της κατανάλωσης, η επιβεβαίωση της ικανότητας του ατόμου
να καταναλώνει.
Αιτίες δημιουργίας καταναλωτισμού
-Το καθεστώς της ελεύθερης οικονομίας ευνοεί την υπερπαραγωγή αγαθών και τον ανταγωνισμό των
επιχειρήσεων.
-Η αλματώδης πρόοδος της τεχνολογίας επέτρεψε τη μαζική παραγωγή αγαθών και η συμπίεση του
κόστους των προϊόντων με αποτέλεσμα να γίνουν προσιτά στις μάζες.
-Ύστερα από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο αυξήθηκε θεαματικά το εισόδημα στα αναπτυγμένα κράτη της
Δύσης.
-Η τάση των ανθρώπων να διακριθούν και να αναδειχθούν μέσα στο κοινωνικό σύνολο που ανήκουν
βρίσκει διέξοδο στα υλικά αγαθά. Έτσι, η δυνατότητα απόκτησης αντικειμένων συνδέεται με την
οικονομική και κοινωνική ανέλιξη του ατόμου.
-Η πρόοδος της διαφήμισης και η εξάπλωση των ΜΜΕ μεγιστοποίησαν την εμβέλεια της καταναλωτικής
νοοτροπίας.
Επιπτώσεις του καταναλωτισμού
-Η επιθυμία για απόκτηση όλο και περισσότερων αγαθών οδηγεί στην επεξεργασία και τη μείωση του
ελεύθερου χρόνου.
-Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται μόνο για την κάλυψη των υλικών αναγκών και αντιμετωπίζει απαξιωτικά τις
πνευματικές και ψυχικές. Γίνεται μονοδιάστατος
-Η καταναλωτική μανία προκαλεί αγωνία, άγχος και απειλεί την ψυχική υγεία του ατόμου.
-Το καταναλωτικό πρότυπο ζωής εγκλωβίζει το άτομο και δεν του επιτρέπει να ζήσει σύμφωνα με τις
βαθύτερες ανάγκες του, να ακολουθήσει τις ιδιαίτερες κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του, περιορίζοντας
δραστικά την ελευθερία του.
-Ρυπαίνεται το φυσικό περιβάλλον από τα απόβλητα των βιομηχανιών που παράγουν υλικά αγαθά, αλλά
και απορρίμματα των καταναλωτών.
-Εξαντλούνται με γοργούς ρυθμούς οι φυσικοί πόροι του πλανήτη.
-Απειλείται η αισθητική του τοπίου (π. χ. διαφημιστικές αφίσες, λατομεία, υλοτόμηση δασών, κλπ.)
Τρόποι αντιμετώπισης της υπερκατανάλωσης
Χρειάζεται επιστράτευση όλων των υγιών δυνάμεων της κοινωνίας
-Ανθρωπιστική παιδεία, που μεταβιβάζει ιδανικά, καλλιεργεί πνευματικά, κοινωνικά και πολιτικά
ενδιαφέροντα, ενισχύει την κριτική ικανότητα, δημιουργεί τις προϋποθέσεις αντίστασης στον
καταναλωτισμό.
-Απαγόρευση των παραπλανητικών και αθέμιτων διαφημίσεων για να ενισχυθεί η προσπάθεια του
καταναλωτή να κρίνει τη χρησιμότητα των διαφημιζόμενων αγαθών
-Προβολή από τα ΜΜΕ προτύπων απαλλαγμένων από το νεοπλουτισμό και την κοινωνική επίδειξη,
θεμελιωμένων στην αίσθηση του μέτρου και την ολιγάρκεια, μακροπρόθεσμα θα αναπροσανατολίσει τη
νοοτροπία των σύγχρονων ανθρώπων.
-Επέμβαση των πνευματικών ανθρώπων και προτάσεις για έναν εναλλακτικό τρόπο ζωής, ικανό να
προσφέρει στο σύγχρονο άνθρωπο ψυχική και πνευματική ολοκλήρωση.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΚΥΚΛΟΙ: ΣΕΛ. 191-209

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ ΤΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: