S - N - F Matematik PDF

11.
SINIF // MATEMATİK FÖY NO

MANTIK
Önermeler ve Bileşik Önermeler 01
Kazanım: Önermenin doğruluk değerini, iki önermenin denkliğini ve önermenin değilini açıklar. Bileşik önermeyi açıklar. VE, VEYA bağlaçları ile kuru-
lan bileşik önermelerin özelliklerini ve DE MORGAN kurallarını doğruluk tablosu kullanarak gösterir.
hh ÖNERMELER VE BİLEŞİK ÖNERMELER Örnek 2:

Aşağıdaki önermelerin doğruluk değerlerini yanına yazınız.
Önerme
Eğer önerme değilse X işaretini yazınız.
Doğru veya yanlış kesin bir hüküm (yargı) bildiren bir cümleye
önerme denir. 1) Bir yıl 52 haftadır. ( 1 )
hh Önermeler p, q, r, s gibi harflerle gösterilir. 2) Fransa Güney Amerika kıtasındadır. ( 1 )
hh Eğer önerme doğru ise D veya 1 ile gösterilir. 3) 0! + 1! + 2! = 3 ( 0 )
hh Eğer önerme yanlış ise Y veya 0 ile gösterilir. 4) Beş tane asal sayı olan rakam vardır. ( 0 )
5) Bugün kitap okudun mu? ( X )
6) Yeni görevinde başarılar dilerim. ( X )
7) Çabuk otur! ( X )
8) 4 (- 3) 4 = - 3 ( 0 )
Örnek 1:
9) 5
(- 2) 5 = - 2 ( 1 )
1) 2 + 3 = 5 doğruluk değeri 1 ile gösterlien doğru bir öner-
medir. 3
10) f (x) = kümesinin en geniş Tanım Kümesi R – {2}
x- 2
2) Almanya Afrika kıtasındadır. Doğruluk değeri 0 ile gös- dir. ( 1 )
terilen yanlış bir önermedir.
11) f (x) = x - 2 kümesinin en geniş görüntü kümesi
3) Saat kaçta gelecekler? Bir soru cümlesidir. önerme de- [2, ∞) dur. ( 1 )
ğildir.
4) Başarını takdir ediyorum. Bir yorum cümlesidir. Önerme Cevap: 1) 1, 2) 1, 3) 0, 4) 0, 5) X, 6) X, 7) X, 8) 0, 9) 1, 10) 1, 11) 1
değildir.
5) Buraya gel! Bir emir cümlesidir. Önerme değildir.
Denk Önermeler
Doğruluk değerleri aynı olan önermelere denk önermeler denir.
p ve q önermeleri birbirine denk ise p ≡ q ile, değilse p ≢ q ile
gösterilir.
11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 1

MANTIK / Önermeler ve Bileşik Önermeler
Örnek 3: Doğruluk Çizelgesi

p, q, r gibi üç farklı önermenin doğruluk değerleri karşılaştırıldı-
p : (23)4 = 212
ğında. Her bir önerme için doğru ve yanlış olmak üzere 2 farklı
q: 25.16 = 25 . 16 durum olduğu için 23 = 8 farklı durum ortaya çıkar.
r: 16 + 9 = 16 + 9 p q r
s: 25 - 9 = 25 - 9
doğru
Yukarıda verilen önermelerden denk olanları belirleyelim. doğru
yanlış
doğru
Cevap: p ≡ q, r ≡ s
doğru
p ve q önermeleri doğrudur. Doğruluk değerleri 1 dir. yanlış
p ≡ q ile gösterilir.
yanlış
r ve s önermeleri yanlıştır. Doğruluk değerleri 0 dır. doğru
doğru
r ≡ s ile gösterilir. yanlış
yanlış
doğru
yanlış
yanlış
p q r
1 1 1
1 1 0
1 0 1
1 0 0
Örnek 4: 0 1 1
p : (3!) ! = 720 0 1 0
önermesine denk olan önerme aşağıdakilerden hangi- 0 0 1
sidir? 0 0 0
n farklı önermenin doğruluk değerleri karşılaştırıldığında 2n
4
A) q : (23)4 = 2 (3 )
...........
B) r : -4 = 2 farklı durum vardır.
C) s : (- 3) 2 = 3
Örnek 5:
D) m : 5
(- 2) 5 = 2
Birbirinden farklı 3x – 2 önermenin doğruluk tablosu yapıldı-
E) k : x = –3 için –x2 = 9 dur.
ğında 128 farklı durum oluşmaktadır.
Cevap: C Buna göre, x kaçtır?

p ≡ 1 dir. C seçeneğinde verilen s ≡ 1 dir.
Cevap: 3
Öyleyse p ≡ s 23x–2 = 128
23x–2 = 27
3x – 2 = 7
x=3
2 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

Bir Önermenin Değili (Olumsuzu) : Bileşik Önermeler

Bir önermenin hükmünün (yargısının) olumsuzu alınarak elde İki veya daha çok önermenin veya, ve, ya da, ise, ancak ve
edilen yeni önermeye o önermenin değili (olumsuzu) denir. ancak gibi bağlaçlarla bağlanmasıyla elde edilen yeni önerme-
p önermesinin değili p′ ile gösterilir. lere bileşik önerme denir.
1) Veya ( ∨ ) Bağlacı:
Örnek 6: p ve q gibi iki önermenin :

her ikisi de yanlış (0) iken sonucu yanlış (0) olan, önermeler-
p : En büyük negatif tam sayı –1 dir.
den en az biri doğru (1) iken sonucu duğru (1) olan önermeye
Doğuruluk değeri 1 olan bir önermedir.
p veya q denir ve p ∨ q ile gösterilir.
pı : En büyük negatif tam sayı –1 değildir.
Doğruluk değeri 0 olan bir önermedir. Örnek 8:

ı
(pı) : En büyük negatif tam sayı –1 dir.
0∨0≡0 1∨1≡1 p q p∨q
1 1 1
0∨1≡1 1 0 1
1∨0≡1 0 1 1
0 0 0
Not
p önermesinin doğruluk değeri 1 ise p′ önermesinin doğru-
0 dır.
luk değeri ......
1ı ≡ 0 0ı ≡ 1
Veya Bağlacı:
(pı)ı ≡ p
Elektrik devresindeki Paralel Bağlama ile özdeşleştirilebilir.
Örnek 7:
q
p: Yunanistan'ın başkenti Atina'dır.
pı : Yunanistan'ın başkenti Atina değildir. + –

ı
(pı) : Yunanistan'ın başkenti Atina'dır.
Paralel Bağlı bir devrede, sadece p ve q anahtarlarından her

ikisinden de akım geçmemesi (açık olması) durumunda akım
geçmez. Lamba yanmaz.

Veya Bağlacının Özellikleri IV) 1 ∨ 1 ≡ 1

durumları düşünülerek p∨1≡1
I) Tek Kuvvet Özelliği 0∨1≡1
0∨0≡0
durumları düşünülerek p∨p≡p
1∨1≡1 V) 0 ∨ 0 ≡ 0
durumları düşünülerek p∨0≡p
1∨0≡1
II) Değişme Özelliği

VI) 0 ∨ 1 ≡ 1
1∨ 0 ≡ 1 durumları düşünülerek p ∨ p′ ≡ 1
1∨0≡1
durumları düşünülerek p∨q≡q∨p
0∨1≡1
Örnek 9:
III) Birleşme Özelliği
(1′ ∨ 0) ∨ (0′ ∨1) önermesinin doğruluk değerini bulalım.
(0 ∨ 1) ∨ 0 ≡ 0 ∨ (1 ∨ 0) eşitliğini gösterelim.
1 1
1∨0≡0∨1 Cevap: 1
≡ (0 ∨ 0) ∨ (1 ∨ 1)
1≡1 ≡0∨1
VEYA işleminde parantezlerin yerlerini değiştirebiliriz. ≡1
VEYA işleminin birleşme özelliği vardır.
(p ∨ q) ∨r ≡ p ∨ (q ∨ r)
Örnek 10:
Birleşme özelliğini Doğruluk Tablosu ile gösterilim. (p ∨ 0) ∨ (p′ ∨1′) önermesinin doğruluk değerini bulalım.
Cevap: 1
≡ p ∨ (p′ ∨ 0)
p q r p∨q q∨r (p∨q) ∨r p∨(q∨r)
≡ p ∨ p′
1 1 1 1 1 1 1
≡1
1 1 0 1 1 1 1
1 0 1 1 1 1 1
1 0 0 1 0 1 1
0 1 1 1 1 1 1 2) Ve ( ∧ ) Bağlacı:
0 1 0 1 1 1 1 p ve q gibi iki önermenin:
0 0 1 0 1 1 1
her ikisi de doğru (1) iken sonucu doğru (1) olan, önermelerden
0 0 0 0 0 0 0
en az biri yanlış (0) iken sonucu yanlış (0) olan önermeye p ve q
denir ve p ∧ q ile gösterilir.
(p∨q) ∨ r ≡ p ∨(q∨r)

VE işleminde parantezlerin yerlerini değiştirebiliriz. VE işlemi-

Örnek 11:
nin birleşme özelliği vardır.
1∧1≡1 1∧0≡0 p q p∧q (p ∧ q) ∧ r = p ∧ (q ∧ r)

1 1 1
0∧1≡0
1 0 0
p q r p∧q q∧r (p∧q)∧r p∧ (q∧r)
0∧0≡0 0 1 0
1 1 1 1 1 1 1
0 0 0
1 1 0 1 0 0 0
1 0 1 0 0 0 0
1 0 0 0 0 0 0
0 1 1 0 1 0 0
0 1 0 0 0 0 0
Ve Bağlacı :
0 0 1 0 0 0 0
Elektrik devresindeki Seri Bağlama ile özdeşleştirilebilir.
0 0 0 0 0 0 0
p q Seri bağlı bir devrede
p ve q anahtarlarından (p∧q)∧r ≡ p∧(q∧r)
her ikisinden de akım
geçmesi (kapalı olma-
sı) durumunda akım IV) 0 ∧ 0 ≡ 0
durumları düşünülerek p∧0≡0
+ – geçer. Lamba yanar. 1∧0≡0
Ve Bağlacının Özellikleri V) 1 ∧ 1 ≡ 1
durumları düşünülerek p∧1≡p
I) Tek kuvvet özelliği : 0∧1≡0
0∧0≡0
durumları düşünülerek p∧p≡p
1∧1≡1
VI) 0 ∧ 1 ≡ 0
durumları düşünülerek p ∧ p′ ≡ 0
1∧0≡0
II) Değişme özelliği :
1 ∧ 0 ≡ 0
durumları düşünülerek p∧q≡q∧p De Morgan Kuralları:
0∧1≡0
1) (p ∨ q)ı ≡ pı ∧ qı
2) (p ∧ q)ı ≡ pı ∨ qı
III) Birleşme özelliği :
(1 ∧ 0) ∧ 1 ≡ 1 ∧ (0 ∧ 1) eşitliğini gösterelim.
0 0
0∧1≡1∧0
0≡0

VE bağlacının VEYA bağlacı üzerine dağılma özelliği vardır.

Örnek 12:
p ∧ (q ∨ r) ≡ (p ∧ q) ∨ (p ∧ r) (soldan dağılma)
(0′ ∧ 0) ∧ (1′ ∧ 0) önermesinin doğruluk değerini bulalım.
(q ∨ r) ∧ p ≡ (q ∧ p) ∨ (r ∧ p) (sağdan dağılma)
Cevap: 0
≡ (1 ∧ 0) ∧ (0 ∧ 0) VEYA bağlacının VE bağlacı üzerine dağılma özelliği vardır.
≡0∨0
p ∨ (q ∧ r) ≡ (p ∨ q) ∧ (p ∨ r) (soldan dağılma)
≡0
(q ∧ r) ∨ p ≡ (q ∨ p) ∧ (r ∨ p) (sağdan dağılma)
Örnek 13:
(p ∧ 1) ∧ (0′ ∧ 1) önermesine denk olan önermeyi bulalım.
Örnek 16:
Cevap: p
≡ p ∧ (1 ∧ 1) [(qı ∧ pı) ∨ (pı ∧ q)]
≡p∧1
bileşik önermesine denk olan en sade önermeyi yazalım.
≡p
Cevap: pı
(pı ∧ qı) ∨ (pı ∧ q)
Örnek 14: = pı ∧ (qı ∨ q) (dağılma özelliğini tersten kullandık)
= pı ∧ 1
[(p ∧ 1′) ∨ (p′ ∧ 0)] ∨ [(p ∨ p′) ∧ (p ∧ 0)]
= pı
önermesinin doğruluk değerini bulalım.
Cevap: 0
≡ [p ∧ 0] ∨ 0] ∨ [1 ∧ 0]
≡ (0 ∨ 0) ∨ 0
Dağılma Özelliğini Kullanarak Yutma Özelliği
≡0∨0
I) p ∨ (p ∧ q) ≡ p II) p ∧ (p ∨ q) ≡ p
≡0
VE BAĞLACI ile VEYA BAĞLACI, biri parantez içinde diğeri
parantez dışında olmak üzere, iki kez gözüken önerme yutma
özelliğine sahiptir.
Örnek 15:
[(p ∧ q ∧ r) ∨ (s ∧ t)] ∧ [(a ∧ b) ∨ (c ∨ d)]
Örnek 17:
bileşik önermesine uygun olan elektrik devresini çizi-
Aşağıdaki özellikleri kanıtlayalım.
niz.
I) p ∨ (p ∧ q) ≡ p II) p ∧ (p ∨ q) ≡ p
a b p ∨ (p ∧ q) ≡ p II) p ∧ (p ∨ q) ≡ p
p q r
≡ (p ∧ 1) ∨ (p ∧ q) ≡ (p ∨ 0) ∧ (p ∨ q)
c
s t ≡ p ∧ (1 ∨ q) (Dağılma özelliği) ≡ p ∨ (0 ∧ q) (Dağılma özelliği)
d ≡ p ∧ 1 =p ≡p∨0=p
+ –

MANTIK / Önermeler ve Bileşik Önermeler Konu Testi
1. I. Ay dünyanın uydusudur. 4. p : 490.500 < 494.496

II. Başlangıç meridyeni Greenwich'dir. q : Toplamları 10 olan iki gerçek sayının çarpımı en çok 25 tir.
III. Kutuplar soğuk mudur? r : 24! . 26! > (25!)2
Yukarıda verilenlerden hangileri bir önerme belirtir? Yukarıda verilen p, q, r önermelerinin doğruluk değeri
aşağıdakilerden hangisinde sırasıyla doğru olarak veril-
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
miştir?
D) I ve III E) II ve III
A) (1, 1, 1) B) (1, 1, 0) C) (1, 0, 1)
Soru cümlesi önerme değildir.
D) (0, 1, 1) E) (0, 1, 0)
I ve II önermedir.
p, q, r önermelerinin hepsi doğrudur.
2. I. 8 + 2 15 = 5+ 3
5. p: 1 den 20 ye kadar (1 ve 20 dahil) olan sayma sayılarının
II. 12 - 2 35 = 5 - 7 toplamı 210 dur.
5+ 3
III. 4 + 15 = q : n ∈ Z+ olmak üzere
2
Yukarıda verilen önermelerden hangilerinin doğruluk de- 1+ 3 + 5 + ...+ (2n – 1) = n2 dir.
ğeri 1 dir (doğrudur)?
r : n ∈ Z+ olmak üzere
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II 2 + 4 + 6 + ... + 2n = n2 + n dir.
D) I ve III E) II ve III Yukarıda verilen p, q, r önermelerinin doğruluk değer-

leri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla doğru olarak
^ 7 - 5h = verilmiştir?
2
II. nin yanıtı 7- 5 = 7- 5 dir.
A) (1, 1, 1) B) (1, 1, 0) C) (1, 0, 1)
D) (0, 1, 1) E) (0, 1, 0)
p, q, r önermelerinin hepsi doğrudur.
x!
3. I. = 90 eşitliğinde x + y toplamı en çok 179 dur.
y!
x!
II. = 72 eşitliğinde x + y toplamı en az 16 dır.
y!
6. k : Türkiyenin başkenti Edirne'dir. Önermesine denk olan
III. n! + (n + 1)! = (n + 1) . (n + 1)! dir. önerme aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıda verilen önermelerden hangilerinin doğruluk de-
A) p : 12 12 12... = 12
ğeri 0 dır (yanlıştır)?
B) q : 12 + 12 + 12 + ... = 4
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 3
C) r : 81: 3 81: 3 81: ... = 3
D) I ve III E) II ve III D) s : (–23) 4 = (–24)3
90! E) t : 53 < 35
I. = 90
89!
9! (–23)4 ≠ (–24)3 olmak üzere, 212 ≠ – 212
II. = 72
7!
III. n! ^1 + n + 1h = n!. ^n + 2h

7. p : 0,13 rasyonel sayıdır. 10. (pı ∧ q) ∨ (p ∧ q)

q : p sayısı irrasyoneldir. bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
3
r: -8 =- 2 A) p B) pı C) 1 D) 0 E) q
4 4
s: x = x
≡ (pı ∨ p) ∧ q
k: -9 =- 3
≡1∧q
5
m: - 32 = - 2
≡q
Yukarıda verilen önermelerden kaç tanesinin doğruluk
değeri 1 dir?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
k: - 9 = 3i karmaşık sayısına eşittir.
8. Birbirinden farklı 2x – 1 tane önermenin doğruluk değer- 11. pı ∧ (qı ∧ p)ı

leri incelendiğinde 128 farklı durum olduğuna göre, x kaç-
bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
tır?
A) pı B) p C) 1 D) 0 E) qı
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
≡ pı ∧ (q ∨ pı)
22x – 1 = 27
≡ (pı ∨ 0) ∧ (pı ∨ q) dağılma özelliğini tersten kullanalım.
2x – 1 = 7
≡ pı ∨ (0 ∧ q)
x=4
≡ pı ∨ 0
≡ pı
9. p : a, b ve c gerçek sayı ve a ≠ 0 olmak üzere,

ax2 + bx + c = 0
denkleminde a.c < 0 ise denklemin kesinlikle iki kökü vardır.
q : 3x2 – 4x – 6 = 0
12. (q ∨ p) ∨ (q ∧ pı)
10
denkleminin kökler toplamı, kökler çarpımından fazladır.
bileşik önermesine denk olan önerme aşağıdakilerden
3
r : 2x2 – 3x – 1 = 0 hangisidir?
17
denkleminin büyük kökü küçük kökünden fazladır. A) pı ∧ q B) p ∧ qı C) pı ∨ q
2
Yukarıda verilen önermelerin doğruluk değerleri sırasıyla D) p ∨ qı E) p ∨ q
aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?
Soldan dağılma özelliği
A) (1, 1, 1) B) (1, 0, 1) C) (1, 1, 0)
≡ (q ∨ p ∨ q) ∧ (q ∨ p ∨ pı)
D) (0, 0, 1) E) (0, 1, 1)
≡ (q ∨ p) ∧ (q ∨ 1)
p: doğrudur. ≡ (q ∨ p) ∧ 1
4 6 10
q: - - = doğrudur. ≡q∨p
3 3 3
T 9 - 4.2. ^- 1h 17 ≡p∨q
r: |x1 – x2| = = = doğrudur.
a 2 2
12. E 11. A 10. E 9. A 8. D 7. D 6. D 5. A 4. A 3. C 2. D 1. C Cevaplar

11. SINIF // MATEMATİK FÖY NO
MANTIK
Önermeler ve Bileşik Önermeler 02
Kazanım: YA DA bağlacı ile kurulan bileşik önermelerin özelliklerini gösterir. Kümelerle yapılan işlemler ve sembolik mantıkta kullanılan sembol,
gösterim ve bunlarla ifade edilen işlemler arasında benzer ilişkilendirmeler yapılır. Koşullu önermeyi açıklar, koşullu önermenin karşıtını,
tersini, karşıt tersini yazar ve doğruluk tablosu kullanarak denk olanları gösterir. İki yönlü koşullu önermeyi açıklar.
hhÖNERMELER VE BİLEŞİK ÖNERMELER Örnek 2:

"Ya Da" ( ∨ ) Bağlacı İle Kurulan Bileşik p ∨ q ≡ (pı ∧ q) ∨ (p ∧ qı)
Önermeler olduğunu doğruluk tablosu yaparak gösterelim.
p ve q gibi iki önermenin farklı doğruluk değerlerine sahipken p q p∨q pı qı pı ∧ q p ∧ qı (pı ∧ q) ∨ (p ∧ qı)
sonucu doğru (1), aynı doğruluk değerlerine sahipken yanlış (0) 1 1 0 0 0 0 0 0
olan önermelere p ya da q denir ve p ∨ q ile gösterilir. 1 0 1 0 1 0 1 1
0 1 1 1 0 1 0 1
0 0 0 1 1 0 0 0
0
1 (p ∨ q ) ≡ (pı ∧ q ) ∨ (p ∧ qı)
1
0 Sembolik Mantık ile Kümeler Arasındaki İlişki:
Sembolik mantıkta kullanılan sembol, gösterim ve işlemlerle
Özellikler kümelerde kullandığımız sembol, gösterim ve işlemler arasın-
daki bağıntı aşağıda verilmiştir.
1. 1 ∨ 1 ≡ 0, 0 ∨ 1 ≡ 1 dir. Öyleyse p ∨ 1 ≡ pı
Sembolik mantık 0 1 ∨ ∧ ı ≡
2. 1 ∨ 0 ≡ 1, 0 ∨ 0 ≡ 0 dır. Öyleyse p ∨ 0 ≡ p
Kümeler ∅ E ∪ ∩ ı =
3. 1 ∨ 0 ≡ 1, 0 ∨ 1 ≡ 1 dir. Öyleyse p ∨ pı ≡ 1
4. 1 ∨ 1 ≡ 0, 0 ∨ 0 ≡ 0 dır. Öyleyse p ∨ p ≡ 0 Sembolik Mantık Kümeler

p∨ pı ≡1 A ∪ Aı = E
p ∧ pı ≡ 0 A ∩ Aı = ∅
Örnek 1:
p∨1≡1 A∪E=E
[(p ∨ 1) ∨ (p ∨ 0)] ∨ [(p ∨ pı) ∨ (p ∨ p)] p∧1≡p A∩E=A
Bileşik önermesinin doğruluk değerini bulunuz. p∨0≡p A∪∅=A
Cevap: 0 p∧0≡0 A∩∅=∅

≡ [pı ∨ p] ∨ [1 ∨ 0] ≡ 1 ∨ 1 ≡ 0 (p ∨ q)ı ≡ pı ∧ qı (A ∪ B)ı = Aı ∩ Bı
(p ∧ q)ı ≡ pı ∨ qı (A ∩ B)ı = Aı ∪ Bı

"İSE" ( ⇒ ) Bağlacı İle Kurulan Bileşik Öner- IV. (p ⇒ q) ≡ (pı ∨ q) olduğunu doğruluk tablosu ile gösterelim
meler (Koşullu Önerme) p q p⇒q pı pı ∨ q

1 1 1 0 1
p önermesinin doğruluk değerinin 1
1 0 0 0 0
q önermesinin doğruluk değerinin 0 0 1 1 1 1
olması durumunda doğruluk değeri sıfıra eşit olan. 0 0 1 1 1
Diğer bütün durumlarda doğruluk değeri 1 olan bileşik önerme- (p ⇒ q ) ≡ (pı ∨ q )

ye "p ise q" bileşik önermesi denir ve "p ⇒ q" ile gösterilir.
V. "İSE" bağlacının "VE" işlemi üzerinde soldan dağılma özel-
liği vardır. Bu denkliği doğruluk tablosu ile gösterelim.
1 p ⇒ (q ∧ r) ≡ (p ⇒ q) ∧ (p ⇒ r)
0
p q r q ∧ r p ⇒ (q ∧ r) p ⇒ q p ⇒ r (p ⇒ q) ∧ (p ⇒r)
1
1 1 1 1 1 1 1 1
1
1 1 0 0 0 1 0 0
1 0 1 0 0 0 1 0
Koşullu Önermenin Özellikleri 1 0 0 0 0 0 0 0
0 1 1 1 1 1 1 1
I. a) 0 ⇒ 0 ≡ 1 ve 1 ⇒ 1 ≡ 1 Öyleyse p ⇒ p ≡ 1 0 1 0 0 1 1 1 1
b) 0 ⇒ 0 ≡ 1 ve 0 ⇒ 1 ≡ 1 Öyleyse 0 ⇒ p ≡ 1 0 0 1 0 1 1 1 1
0 0 0 0 1 1 1 1
c) 0 ⇒ 1 ≡ 1 ve 1 ⇒ 1 ≡ 1 Öyleyse p ⇒ 1 ≡ 1
d) 1 ⇒ 1 ≡ 1 ve 1 ⇒ 0 ≡ 0 Öyleyse 1 ⇒ p ≡ p p ⇒ (q ∧ r) ≡ (p ⇒ q) ∧ (p ⇒ r)
e) 1 ⇒ 0 ≡ 0 ve 0 ⇒ 0 ≡ 1 Öyleyse p ⇒ 0 ≡ pı
f) 1 ⇒ 0 ≡ 0 ve 0 ⇒ 1 ≡ 1 Öyleyse p ⇒ pı ≡ pı VI. "İSE" bağlacının "VEYA" işlemi üzerine soldan dağılma

özelliği vardır.
II. (p ⇒ q) ≡ 1 olması durumunda p ⇒ q koşullu önermesine
gerektirme denir.
Örnek 3:
p gerektir q biçiminde okunur.
pı ⇒ (p ⇒ q)
III. p ⇒ q koşullu önermesinde,
bileşik önermesini en sade biçimde yazalım.
hipotezdir. hükümdür.
≡ p ∨ (pı ∨ q) Cevap: 1
Not ≡ (p ∨ pı) ∨ q
hh p önermesi, q önermesi için yeter şarttır. ≡1∨q
≡1
hh q önermesi, p önermesi için gerek şarttır.

Örnek 4: Örnek 6:
p ⇒ (q ∨ r) ≡ 0 [p ∨ (p ⇒ q)] ∨ [(p ⇒ q) ⇒ (p ∧ qı)ı]
olduğuna göre, bileşik önermesini en sade biçimde yazalım.
(p ⇒ q) ⇒ [r ⇒ (qı ∨ p)] Cevap: 0

≡ [ p 0 (p ı ∨ q)] ∨ [(pı ∨ q) ⇒ (pı ∨ q)]
\
bileşik önermesinin doğruluk değerini bulunuz. 1
≡ (1 ∨ q) ∨ [(pı ∨ q)ı ∨ (pı ∨ q)]
Cevap: 1
≡1∨1≡0
p & ^q 0 r h / 0
S \
1
0
p ≡ 1, q ≡ 0, r ≡ 0 olduğu için önerme Örnek 7:

≡ (1 ⇒ 0) ⇒ [0 ⇒ (1 0 1 )] (pı ∨ q) ⇒ (q ∨ p)
X
0
≡ 0 ⇒ [0 ⇒ 0] bileşik önermesini en sade biçimde yazalım.
≡0⇒1≡1 Cevap: p ∨ q
(pı ∨ q)ı ∨ (p ∨ q )
≡ (p ∧ qı) ∨ (p ∨ q) sağdan dağılma özelliği
Örnek 5: ≡ (p ∨ p ∨ q) ∧ (qı ∨ p ∨ q)
≡ (p ∨ q) ∧ 1
p ⇒ q ≡ 0
≡p∨q
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangilerinin gerektir-
me olduğunu bulunuz. Örnek 8:
a) (p ∨ q) ⇒ (q ⇒ p)ı (pı ⇒ q) ∧ [(pı ∧ qı) ⇒ (q ∨ r)]
p ≡ 1 ve q ≡ 0 bileşik önermesini en sade biçimde yazalım.

≡ (1 ∨ 0) ⇒ (0 ⇒ 1)ı Cevap: p ∨ q
ı
≡ 1 ⇒ (1)ı (p ∨ q) ∧ [(pı ∧ qı) ∨ (q ∨ r)]
≡1⇒0 (p ∨ q) ∧ [(p ∨ q) ∨ (q ∨ r)]
≡ 0 gerektirme değildir. yutma özelliği uyarınca sonuç p ∨ q olur.
b) (qı ⇒ p) ⇒ (pı ⇒ q)
p ≡ 1 ve q ≡ 0
Koşullu Önermenin Karşıtı, Tersi, Karşıt Tersi
≡ (1 ⇒ 1) ⇒ (0 ⇒ 0)
≡1⇒1 p ⇒ q koşullu önermesinin
≡ 1 gerektirmedir.
a) Karşıtı: q ⇒ p (Yerleri değişir)
c) (pı ∨ qı) ∧ (q ∧ pı)] ⇒ (q ⇒ p)
b) Tersi: pı ⇒ qı (Değilleri alınır)
p ≡ 1 ve q ≡ 0
c) Karşıt tersi: qı ⇒ pı (Hem yerleri değişir, hem değilleri
≡ [(0 ∨ 1) ∧ (0 ∧ 0)] ⇒ (0 ⇒ 1)
alınır.)
≡ [1 ∧ 0] ⇒ 1
≡0⇒1
≡ 1 gerektirmedir.
Cevap: a) Gerektirme değildir, b) Gerektirmedir, c) Gerektirmedir

Not "ANCAK VE ANCAK" ( ⇔ ) Bağlacı İle

Kurulan Bileşik Önermeler (Çift Yönlü
(p ⇒ q) ≡ (qı ⇒ pı) olduğu için p ⇒ q önermesi ile karşıt
Koşullu Önerme):
tersinin doğruluk değerleri eşittir.
p ve q önermelerinin her ikisininde doğruluk değerlerinin aynı
olması durumunda doğruluk değeri 1 olan, p ve q önermelerinin
doğruluk değerlerinin farklı olması durumunda doğruluk değeri
0 olan önermeye p "ancak ve ancak" q bileşik önermesi denir.
Örnek 9: "p ⇔ q" ile gösterilir.
"Can basketbol oynamış ise terlidir."
Bileşik önermesinin, Örnek 11:

a) Karşıtını
b) Tersini
c) Karşıt tersini
Yukarıdaki bilgileri göz önünde tutarak aşağıdaki öner-
d) Değilini bulalım.
melerin denk olduğu ifadeyi bulunuz?
a) Can terli ise basketbol oynamıştır.
1) p ⇔ p ≡ 1 2) p ⇔ pı ≡ 0
b) Can basketbol oynamamış ise terli değildir.
c) Can terli değilse basketbol oynamamıştır. 3) 1 ⇔ p ≡ p 4) 0 ⇔ p ≡ pı
d) (p ⇒ q)ı ≡ (pı ∨ q)ı ≡ p ∧ qı
5) p ⇔ 1 ≡ p 6) p ⇔ 0 ≡ pı
Can basketbol oynamıştır ve terli değildir.
7) p ⇔ q ≡ q ⇔ p
Örnek 10:
(p ∨ qı) ⇒ r
bileşik önermesinin,
ANCAK VE ANCAK Bağlacı ile YA DA Bağlacı
Arasında Bir İlişki Kuralım
a) Karşıtını
(p ∨ q)ı ≡ (p ⇔ q)
b) Tersini
"Ya da" bağlacında doğruluk değerleri farklı olan önermelerin
c) Karşıt tersini
sonucu 1 iken, "ancak ve ancak" bağlacında 0 dır.
d) Değilini bulalım.
a) r ⇒ (p ∨ qı)
b) ≡ (p ∨ qı)ı ⇒ rı ≡ (pı ∧ q) ⇒ rı (p ⇔ q) ≡ (p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p) olduğunu doğruluk tablosu ile
c) ≡ rı ⇒ (p ∨ qı)ı ≡ rı ⇒ (pı ∧ q) gösterelim.
ı
d) ≡ [(p ∨ qı) ∨ r]ı ≡ (p ∨ qı) ∧ rı

p q p⇔q p⇒q q⇒ p (p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p)
Örnek 13:
1 1 1 1 1 1
1 0 0 0 1 0 p: "x = 2"
0 1 0 1 0 0 q: "3x = 9"
0 0 1 1 1 1
p ⇔ q çift gerektirmemidir?
(p ⇔ q) ≡ (p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p) Cevap: Çift gerektirme

(p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p)
≡ (x = 2 ⇒ 3x = 9) ∧ (3x = 9 ⇒ x = 2)
(p ⇔ q)ı ≡ (pı ⇔ q) ≡ (p ⇔ qı) olduğunu doğrluk tablosu ile ≡1∧1≡1
gösterelim. (p ⇔ q) çift gerektirmedir.
p q p⇔q (p ⇔ q)ı pı pı ⇔q qı p⇔ qı
1 1 1 0 0 0 0 0 Örnek 14:
1 0 0 1 0 1 1 1
(pı ⇔ p) ⇔ (q ⇔ q)ı
0 1 0 1 1 1 0 1
0 0 1 0 1 0 1 0 ifadesinin çift gerektirme olup olmadığını inceleyiniz.
Cevap: Çift gerektirme
(p ⇔ q)ı ≡ pı ⇔ q ≡ p ⇔ qı 0 ⇔ (1)ı
≡0⇔0
Örnek 12: ≡ 1 çift gerektirmedir.
r ⇒ t ≡ 0
q∨r≡0 Örnek 15:
(p ⇔ q)ı ≡0 (p ∨ pı) ⇔ [(p ∧ pı) ∨ (p ∨ pı)]
olduğuna göre, bileşik önermesinin çift gerektirme olup olmadığını in-
(p ⇔ tı) ∨ (qı ⇒ r) celeyiniz.
Cevap: Çift gerektirme
bileşik önermesinin doğruluk değerini bulalım.
1 ⇔ [0 ∨ 1]
Cevap: 0 ≡1⇔1
r ⇒ t ≡ 0, q∨r≡0 p⇔q≡1
≡ 1 çift gerektirmedir.
r≡1 t≡0 q∨1≡0 p ⇔ 1 ≡1
q≡1 p≡1
≡ (1 ⇔ 1) ∨ (0 ⇒ 1)
≡1∨1≡0
Totoloji ve Çelişki
Bir bileşik önerme kendisini oluşturan önermelerin her doğruluk
Not değeri için daima Doğru (1) oluyorsa bu bileşik önermeye TO-
p ⇔ q
TOLOJİ denir.
bileşik önermesinin doğruluk değeri 1 ise bu iki yönlü ko-
Bir bileşik önerme kendisini oluşturan önermelerin her doğru-
şullu önermeye " ÇİFT GEREKTİRME" denir.
luk değeri için daima Yanlış (0) oluyorsa bu bileşik önermeye
ÇELİŞKİ denir.
Sorusu
Öğretmen
1. (p ∧ q)ı ∨ q 2. (p ⇔ p) ∨ (0 ⇒ p)
işleminin totoloji olduğunu gösterelim. bileşik önermesinin çelişki olduğunu gösterelim.
≡ (pı ∨ qı) ∨ q
≡1∨1
≡ 1 ∨ pı
≡0
≡1
önerme totolojidir. önerme çelişkidir.

1. p ≡ 1 4. (p ∨ q) ≡ ( ∨ qı)
q≡0 olduğuna göre, verilen kutuya aşağıdaki önermeler-
r ≡ 1 den hangisi yazılabilir?
olmak üzere, aşağıdaki bileşik önermelerden hangisi- A) p B) q C) pı D) qı E) pı ∨ qı
nin doğruluk değeri 0 dır?
(p ∨ q) ≡ (pı ∨ qı)
A) p ∧ r B) p ∨ q C) q ∨ r
D) p ∨ r E) p ∧ qı
p∨r≡1∨1≡0
2. (p ∨ p) ∨ (pı ∨ p) 5. p ∨ q ≡ (pı ∧ q) ∨
önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir? olduğuna göre, verilen kutuya aşağıdaki önermeler-
den hangisi yazılabilir?
A) p B) pı C) 1 D) 0 E) pı ∨ p
A) pı B) p ∨ q C) pı ∧ q
p ∨ 1 ≡ pı
D) p ∨ q E) p ∧ qı
p ∨ q ≡ (pı ∧ q) ∨ (p ∧ qı)
3. (p ∨ 0) ∨ (1 ∨ 0) 6. (p ⇒ qı) ∨ p
bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir? bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
A) 1 B) 0 C) p D) pı E) p ∨ p A) p B) q C) p ⇒ qı D) 1 E) 0
[(p ∨ 0) ∨ (1 ∨ 0)] ≡ p ∨ 1 ≡ pı [(p ⇒ qı) ∨ p] ≡ [pı ∨ qı ∨ p]
≡ (1 ∨ qı)
≡1

7. [(p ∧ qı)ı ∧ p]ı ⇒ (p ∧ q)ı 10. (qı ∨ p) ⇒ (pı ∧ q)

bileşik önermesinin en sade biçimi aşağıdakilerden bileşik önermesinin karşıtı aşağıdakilerden hangisine
hangisidir? denktir?
A) qı ∨ pı B) q ∧ p C) p D) 1 E) 0 A) 1 B) 0 C) p ∨ qı D) p ∧ q E) pı ∧ q
/ 6^ p / q l h 0 p l@ 0 ^ p l 0 q l h (pı ∧ q) ⇒ (qı ∨ p)
≡ (p ∨ qı) ∨ (qı ∨ p)
/ ^ p 0 p l h / ^q l 0 p l h 0 ^ p l 0 q l h
=\ G
1 ≡ p ∨ qı
/ 6q l 0 p l@ 0 ^q l 0 p l h
/ ql 0 pl
8. (p ∨ r) ⇒ (p ⇒ q) ≡ 0
olduğuna göre, 11. "x tek sayı ise asaldır."
[(p ∨ q) ⇒ t] ∨ (r ⇒ s) önermesinin karşıt tersi aşağıdakilerden hangisidir?
işleminin en sade biçimi aşağıdakilerden hangisidir? A) x tek sayı değil ise asal değildir.
A) t B) 0 C) s D) 1 E) tı B) x tek sayı ise asal değildir.
p∨r≡1 , p⇒q≡0 C) x asal ise tek sayıdır.

p ≡ 1 , q ≡ 0 olduğu için
D) x asal değil ise tek sayı değildir.
r ≡ 0 olur. E) x asal değil ise çift sayıdır.
(p, q, r) ≡ (1, 0, 0) olur. p ⇒ q nun karşıt tersi qı ⇒ pı dır.
İfade : [(1 ∨ 0) ⇒ t] ∨ (0 ⇒ s)
≡ [1 ⇒ t] ∨ 1
≡t∨1
≡ tı
9. (pı ∨ q) ⇒ (p ∧ qı)
bileşik önermesinin karşıt tersi aşağıdakilerden hangi- 12. (p ⇔ 1) ⇒ (pı ⇒ 0)
sine denktir? önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
A) p B) q C) 1 D) p ∨ q E) p ∧ qı A) 1 B) 0 C) p D) pı E) p ∨ p
(p ∧ qı)ı ⇒ (pı ∨ q)ı [(p ⇔ 1) ⇒ (pı ⇒ 0)] ≡ (p ⇒ p) ≡ 1
≡ (pı ∨ q) ⇒ (p ∧ qı)
≡ (p ∧ qı) ∨ (p ∧ qı)
≡ p ∧ qı

13. [p ⇔ q] ≡ [ ⇔ qı] 16. I. (p ∧ q) ⇒ (p ∧ q)

olduğuna göre, verilen kutuya aşağıdakilerden hangisi II. (pı ∨ q) ⇒ (q ∨ pı)
yazılabilir? III. (p ∧ q) ⇒ (p ∨ q)
A) p B) pı C) q D) qı E) p ∨ qı IV. (p ∧ q) ⇒ (pı ∨ qı)
p ⇔ q ≡ p ı ⇔ qı yukarıda verilen bileşik önermelerden kaç tanesi toto-

lojidir?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
I. a ⇒ a ≡ 1 Totoloji
II. (pı ∨ q) ⇒ (pı ∨ q) şeklinde yazılırsa a ⇒ a ≡ 1 Totoloji
III. (p ∧ q)ı ∨ (p ∨ q)
14. (p ⇔ pı) ⇔
≡ (pı ∨ qı) ∨ (p ∨ q)
bileşik önermesi çift gerektirmedir. ≡ pı ∨ qı ∨ p ∨ q
Buna göre, verilen kutuya aşağıdakilerden hangisi ya- ≡ 1 Totoloji
IV. (p ∧ q) ⇒ (p ∧ q)ı
zılabilir?
a ⇒ aı ifadesinin sonucu 0 veya 1 olabilir. Totoloji değidlir.
A) p ∨ pı B) p ∨ pı C) p ⇒ p I, II, III totolojidir.
D) p ⇔ p E) p ∧ pı
^p , p h , I
≡1
=1442443 \G
0 0
yerine gelen önermenin doğruluk değeri 0 olmalıdır. 17. [qı ∨ (q ∨ p)ı] ⇔ [0 ⇔ qı)
p ∧ pı ≡ 0 bileşik önermesi ile ilgili olarak,
I. qı ile denktir.
II. Totolojidir.
15. p: x2 < 16 eşitsizliğini sağlayan 7 tane tam sayı vardır. III. Çelişkidir.
q: 10 - 2x ifadesi 6 farklı doğal sayı için tanımlıdır. yukarıda verilenlerden hangileri daima doğrudur?
x2 - 4 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
r: = x + 2 eşitliği her x tamsayısı için doğrudur.
x- 2
p, q, r önermelerine göre aşağıda bileşik önermeler veril- D) I ve II E) I ve III
miştir. ≡ [qı ∨ (qı ∧ pı)] ⇔ q
≡ qı ⇔ q
I. (p ⇒ q) ∨ (pı ⇔ q)
≡ 0 olup çelişkidir.
II. (p ∧ qı) ∨ (qı ⇒ p)
III. (r ∨ q) ∨ (rı ⇔ pı)
Yukarıda verilen ifadelerden hangilerinin doğruluk de-

ğeri 1 dir? 18. (q ∨ r)ı ⇒ p
bileşik önermesi bir gerektirme değildir.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
Buna göre, aşağıdaki önermelerden hangisi bir çelişki-
D) I ve II E) I, II ve III
dir?
p ≡ 1 çünkü x = {–3, –2, –1, 0, 1, 2, 3}
q ≡ 1 çünkü x = {0, 1, 2, 3, 4,5}
A) p ⇔ q B) p ⇔ r C) q ∨ rı
r ≡ 0 çünkü x = 2 için tanımsızdır. D) r ⇒ q E) qı ⇒ r
I) (1 ⇒ 1) ∨ (0 ⇔ 1) ≡ 1 ∨ 0 ≡ 1 (q ∨ r)ı ≡ 1 , p≡0
II) (1 ∧ 0) ∨ (0 ⇒ 1) ≡ 0 ∨ 1 ≡ 1 q≡0 , r≡0 , p≡0
(qı ⇒ r) ≡ (1 ⇒ 0) ≡ 0
III) (0 ∨ 1) ∨ (1 ⇔ 0) ≡ 1 ∨ 0 ≡ 1
ifadelerinin hepsinin doğruluk değeri 1 dir.
18. E 17. C 16. D 15. E 14. E 13. B 12. A 11. D 10. C 9. E 8. E 7. A 6. D 5. E 4. C 3. D 2. B 1. D Cevaplar

MANTIK
Açık Önermeler – İspat Teknikleri 03
Kazanım: Sözel olarak veya mantık dilinde verilen bileşik önermeleri birbirine dönüştürür. Her (∀) ve bazı (∃) niceleyicilerini örneklerle açıklar. Açık
önermeyi ve doğruluk kümesini örneklerle açıklar. Tanım, aksiyom, teorem ve ispat kavramlarını açıklar, bir teoremin hipotezini ve hükmünü
belirtir. Mantık kurallarını basit teoremlerin ispatlarında kullanır. Tümevarım yöntemi ile ispat yapar.
hh AÇIK ÖNERMELER Örnek 1:

Evrensel Niceleyici: "∀" "Her" A = {0, 1, 2, 3} kümesi veriliyor.
p: A kümesinin her elemanının karesi 10 sayısından küçük-

Her sözcüğü önermeler ile kullanıldığında ∀x, p(x) biçiminde
tür.
yazılır ve her x için p(x) önermesinin geçerli (doğru) olduğu an-
lamına gelir. a) Önermesini sembolik mantık diliyle ifade edip doğruluk
değerini bulalım.
Eğer bir tane x değeri için bile p(x) önermesinin yanlış olduğu
gösterilebilirse önermenin yanlışlığı ortaya çıkar. b) pı önermesini sözel olarak ifade edip sembolik mantık
diline çevirelim ve doğruluk değerini bulalım.
a) p: ∀x∈A, x2 < 10
Varlıksal Niceleyici: "∃" "Bazı" p ≡ 1
b) pı: A kümesinin bazı elemanlarının karesi 10 sayısından büyük veya eşittir.
Bazı sözcüğü önermeler ile birlikte kullanıldığında ∃x, p(x) biçi-
pı: ∃x∈A, x2 ≥ 10
minde yazılır ve en az bir (bazı) x değeri veya değerleri için p(x)
pı ≡ 0
önermesinin geçerli (doğru) olduğu anlamına gelir.
Bir tane x değeri için bile önerme sağlansa önermenin doğru

Örnek 2:
olduğu söylenir.
A = {0, 5, 10} kümesi veriliyor.
p: A kümesinin en az bir (bazı) elemanlarının karesi 100

sayısından büyük veya eşittir.
a) p önermesini sembolik mantık diliyle yazıp doğruluk de-

ğerini yazalım.
Niceleyicilerin Değili:
b) pı önermesini sözel olarak ifade edip sembolik mantık
∀x∈A, p(x) önermesinin değili ∃x∈A, pı(x) olur.
diline çevirelim ve doğruluk değerini bulalım.
∃x∈A, p(x) önermesinin değili ∀x∈A, pı(x) olur.
a) p: ∃x∈A, x2 ≥ 100
Aşağıda bazı sembollerin değilleri verilmiştir. p ≡ 1 dir. Çünkü x = 10 için x2 ≥ 100 olması yeter.
b) pı: A kümesinin her elemanının karesi 100 sayısından küçüktür.
Sembol ∀ ∃ = ≠ > ≥ ≤ <
pı: ∀x∈A, x2 < 100
Değili ∃ ∀ ≠ = ≤ < > ≥
pı ≡ 0 çünkü x = 10 için x2 < 100 eşitsizliği yanlıştır.

MANTIK / Açık Önermeler – İspat Teknikleri
Örnek 3: Açık Önerme:

p: Her gerçek sayının karesi kendisinden büyüktür. İçerisinde en az bir değişken bulunan ve bu değişkenin veya
değişkenlerin alacağı değerlere göre doğruluk değeri 1 ya da 0
p önermesini sembolik mantık ile yazalım, doğruluk değe-
olan önermelere açık önerme denir.
rini bulalım, pı önermesini ve doğruluk değerini bulalım.
Denkem ve eşitsizlikler açık önermedir.
p: ∀x∈R, x2 > x
1 2 1 p(x): 3x = 6
p ≡ 0 dır. Çünkü b l > ifadesi yanlıştır.
2 2
pı: ∃x∈R, x2 ≤ x önermesinin doğruluk kümesi {2} dir.
1 2 1
pı ≡ 1 dir. Çünkü b l # tür.
3 3 x = 2 için p(x) ≡ 1
x ≠ 2 için p(x) ≡ 0 dır.
p(x, y): x2 + y2 = 0
Örnek 4:
önermesinin doğruluk kümesi {(0, 0)} dır.
(∃x∈R, x2 < x) ∧ (∀x∈R, 2x > 0)
(x, y) = (0, 0) için p(x, y) ≡ 1
bileşik önermesinin değilini yazalım.
(x, y) ≠ (0, 0) için p(x, y) ≡ 0 dır.
(∀x∈R, x2 ≥ x) ∨ (∃x∈R, 2x ≤ 0)
Örnek 6:
Örnek 5:
x, y ∈N olmak üzere,
(∀x∈R+, x2 > 0) ⇒ (∃x∈R, x2 ≤ 0)
2x + 3y = 14
bileşik önermesinin,
açık önermesinin doğruluk kümesinin kaç elemanlı ol-
a) Karşıtını duğunu bulalım.
b) Tersini Cevap: 3
x = 7 ve y = 0 için denklem sağlanır. çaprazlama mantığı ile x değişkeni 3 er 3
c) Karşıt tersini er azalırken, y değişkeni 2 şer artar.
(x, y) = {(7, 0), (4, 2), (1, 4)}
d) Değilini
olmak üzere, doğruluk kümesi 3 elemanlıdır.
yazalım.
a) Karşıtı: (∃x∈R, x2 ≤ 0) ⇒ (∀x∈R+, x2 > 0) Terim:

b) Tersi: (∀x∈R+, x2 > 0)ı ⇒ (∃x∈R, x2 ≤ 0)ı
Bir bilim dalı içerisinde özel anlamı olan sözcüklere terim denir.
(∃x∈R+, x2 ≤ 0) ⇒ (∀x∈R, x2 > 0)
c) Karşıt tersi: Sıfat, molekül, küme gibi sözcükler kendi billim dalları içinde
(∃x∈R, x2 ≤ 0)ı ⇒ (∀x∈R+, x2 > 0)ı birer terimdir.
(∀x∈R, x2 > 0) ⇒ (∃x∈R+, x2 ≤ 0)
Bu terimlerden bazıları tanımsızdır, bazıları tanımlıdır. Matema-
d) Değili: (p ⇒ q)ı ≡ (pı ∨ q)ı ≡ (p ∧ qı)
tikte nokta tanımsız, polinom tanımlıdır.
(∀x∈R+, x2 > 0) ∧ (∀x∈R, x2 > 0) olur.
Matematikte dört farklı kavram vardır.

1) Tanımsız terimler: Doğru, düzlem gibi

Örnek 7:
2) Tanımlı terimler: Küme, fonksiyon gibi
x tek sayı ise x2 tek sayıdır.
3) Doğruluğu açık olan ve ispatsız kabul edilen önermeler (ak-
Teoreminin hipotezini ve hükmünü belirleyip teoremi
siyom)
ispatlayınız.
4) Doğruluğu ispat edilen önermeler. (Teorem)
Hipotez: x tek sayıdır. Hüküm: x2 tek sayıdır.
x = 2k + 1 k∈Z
Teorem: x2 = 4k2 + 4k + 1
x2 = 2(2k2 + 2k) + 1 (2k2 + 2k = p , p ∈ Z)
Doğruluğu ispatlanabilen önermelere teorem denir. Tek sayıla-
x2 = 2p + 1
rın karesi tek sayıdır. Bir teoremdir.
⇒ x2 tek sayıdır.
Bir teorem hipotez ve hüküm olmak üzere iki bölümden oluşur.
Verilen teoremde;
Hipotez: p: x tek sayıdır.

Örnek 8:
Hüküm: q: x2 tek sayıdır.
∀x∈R için x2 – 6x + 20 ≥ 11
Teorem: p ⇒ q: x tek sayı ise x2 tek sayıdır.
önermesini doğrudan ispatlayınız.
hipotez hüküm
x2 – 6x + 20 = x2 – 6x + 9 + 11 = (x – 3)2 + 11
= (x – 3)2 + 11
hh İSPAT TEKNİKLERİ (x – 3)2 ≥0
(x – 3)2 + 11 ≥ 11 dir.
Tümden Gelim Yöntemi
Genel yargıdan özel sonuçlar çıkarmak yöntemidir.
Dolaylı İspat:
Doğrudan İspat Doğrudan ispatın zor olduğu durumlarda dolaylı ispat teknikleri
p ⇒ q biçiminde verilen bir teoremi ispatlamak için çoğunlukla kullanılır. Dört tane dolaylı ispat yöntemi vardır.
hipotezin yani p önermesinin doğru olduğu kabul edilerek hük-
mün yani q önermesinin doğruluğu gösterilir. 1) Olmayana Ergi (Karşıt Ters) Yöntemi
Ters kanıt veya karşıt tersi yöntemi de denilir.

Örnek: p ⇒ q bileşik önermesi ile qı ⇒ pı bileşik önermesinin denk
(x = 3) ⇒ (2x + 13 = 19) olduğunu biliyoruz.
x = 3 ⇒ 2x = 6 (p ⇒ q) ≡ (qı ⇒ pı)
x = 3 ⇒ 2x + 3 = 19 bu yüzden p ⇒ q önermesini kanıtlamak ile qı ⇒ pı önermesini

kanıtlamak aynı değerdedir.

Örnek 9: Örnek 12:
(x = 3) ⇒ (2x + 13 = 19) p: 10 sayısı irrasyoneldir.
önermesini olmayana ergi yöntemi ile kanıtlayınız. Önermesini çelişki yöntemi ile ispatlayınız.
p ⇒ q yerine qı ⇒ pı önermesini kanıtlarız. 10 sayısının rasyonel sayı olduğunu kabul edip çelişkiyi göstereceğiz.
qı ⇒ pı: (2x + 13 ≠ 19) ⇒ (x ≠ 3) kanıtlanacak 10 rasyonel sayıdır. Öyleyse a, b∈Z, b ≠ 0, a ile b aralarında asal sayılar
2x + 13 ≠ 19 ⇒ 2x ≠ 6 ⇒ x ≠ 3 olmak üzere,
a
10 = biçiminde yazılabilir.
b
a2
10 =
b2
10b2 = a2 dir. Eşitliğin sol tarafı çifftir. Öyleyse eşitliğin sağ tarafı da çift olma-
Örnek 10: lıdır. Yani a2 sayısı çifttir.
a = 2p (p∈Z) yazalım.
(x = 3) ⇒ (2x3 + 1 = 17)
10b2 = (2p)2
önermesini olmayana ergi yöntemi ile kanıtlayınız. 10b2 = 4p2
5b2 = 2p2 dir.
Bu sefer eşitliğin sağ tarafı çifttir. 5b2 çift olmalıdır. b2 çift olmalıdır. b çift ol-
(2x3 + 1 ≠ 17) ⇒ (x ≠ 3) kanıtlanacak malıdır.
2x3 + 1 ≠ 17 ⇒ 2x3 ≠ 16 ⇒ x3 ≠ 8 ⇒ x ≠ 2 b = 2r r∈Z dir.
hem a hem de b çifttir. Başlangıçta verilen a ile b aralarında asaldır ifadesi ile
çelişki oluşmuştur. Yani 10 rasyonel olamaz, irrasyoneldir.
2) Çelişki Yöntemi İle İspat
Bu yöntemde ^p & qh / 1 yerine (p ⇒ q)ı ≡ 0, (pı ∨ q)ı ≡ 0 yani
p / qI / 0 kanıtlanır. Örnek 13:
"Asal sayılar kümesi sonsuz elemanlıdır."
önermesini çelişki yöntemi ile ispatlayınız.
Örnek 11: Asal sayılar kümesi en büyük elemanı V olan sonlu bir küme olsun.
A = {2, 3, 5, 7, …, V}
(x = 3) ⇒ (5x + 2 = 17) A kümesinin elemanlarının çarpımı r olsun. r = 2 . 3 . 5 . 7 … V dir.
önermesini çelişki yöntemi ile ispatlayınız. r nin 1 fazlası olan r + 1 sayısı
r + 1 = (2 . 3 . 5 . 7 . … .V) + 1 dir.
r + 1 sayısı 2, 3, 5, 7, …, V sayılarından hepsinden daha büyüktür ve hiç birine tam
(p ⇒ q) ≡ 1 yerine (p ∧ qı) ≡ 0 kanıtlanır. bölünemez. Her birine bölümünden kalan 1 dir.
(x = 3) ∧ (5x + 2 ≠ 17) ≡ 0 kanıtlanır. Bu durumda r sayısı yani bir asal sayıdır. Bu şekilde devam edilerek yani asal
(x = 3) ∧ (5x + 2 ≠ 17) sayılar bulunabilir. Öyleyse başlangıçtaki hipotezimiz ile çelişkili bir durum elde
etmiş olduk.
(x = 3) ∧ (5x ≠ 15)
Yani asal sayılar kümesinin sonsuz elemanlı olduğunu çelişki yöntemi ile gös-
(x = 3) ∧ (x ≠ 3) ≡ 0
termiş olduk.
Sorusu
Öğretmen
3 3
7 irasyonel ise 56 irasyoneldir.
Önermesini çelişki yöntemi ile ispatlayınız. (p ⇒ q) ≡ 1 yerine (p ∧ qı) ≡ 0 kanıtlanır.

( 3 7 irrasyonel) ∧ ( 3 56 irrasyonel değil) ≡ 0 olduğunu gösterir.
( 3 7 irrasyonel) ∧ ( 3 8.7 irrasyonel değil)
( 3 7 irrasyonel) ∧ (2 . 3
7 irrasyonel değil)
1 ∧ 0 ≡ 0 dır.

3) Aksine Örnek Verme Yöntemi İle İspat:

Örnek 15:
Verilen bir önermenin yanlış olduğunu göstermek için aksine bir
n ^n + 1h
tane örnek vermek yeter. p(n): 1 + 2 + 3 + … +n =
2
olduğunu tümevarım yöntemi ile kanıtlayalım.
Örnek 14: 1) p(1): 1 =
1. 2
doğrudur.
2 n ^n + 1h
p: a sayısı 6 ve 8 ile tam bölünebiliyorsa 48 ile de tam bö- 2) p(n): 1 + 2 + 3+ … +n = olduğu bilgisinden hareketle
2
lünebilir. ^n + 1h^n + 2h
3) p(n + 1): 1 + 2 + 3 + … + n + (n + 1) = olduğunu kanıtlayalım
2
Önermesinin yanlış olduğunu aksine örnek verme yön-
n ^n + 1h n ^n + 1h 2. ^n + 1h n + 1
temi ile gösteriniz. + ^n + 1h = + = ^n + 2h
2 2 2 2
72 sayısı 6 ve 8 ile tam bölünür fakat 48 ile tam bölünemez.
Örnek 16:
4) Deneme (Yerine Koyma) Yöntemi İle İspat:
n ^n + 1h^2n + 1h
A = {0, 1, 2, 3} kümesi veriliyor. p(n): 12 + 22 + 32 + … + n2 =
6
p: ∀n∈A için n2 < 10 önermesini yerine koyma metodu ile is- önermesini tümevarım yöntemi ile kanıtlayalım.
patlayalım. 1.2.3
1) p(1): 12 = doğrudur.
6
n = 0 için 0 < 10
n ^n + 1h^2n + 1h
2) p(n): 12 + 22 + 32 + … + n2 = olduğu bilgisinden hareketle
n = 1 için 1 < 10 6
n = 2 için 4 < 10 ^n + 1h^n + 2h^2n + 3h

3) p(n + 1): 12 + 22 + 32 + … + n2 + (n + 1)2 = olduğunu
6
kanıtlayalım.
n = 3 için 9 < 10

n ^n + 1h^2n + 1h 6. ^n + 1h2 n + 1
verilen önerme doğrudur. + = 62n 2 + n + 6n + 6@ =
6 6 6
n+ 1
62n 2 + 7n + 6@ = n + 1 6^n + 2h^2n + 3h@
6 6
Tümevarım Yöntemi İle İspat:

Pozitif tam sayılarda verilen bir açık önermenin doğruluğu-
Örnek 17:
nu kanıtlamak için geliştirilen bir yöntemdir. p(n) önermesinin p(n): 1 + 3 + 5 + … + (2n – 1) = n2
n = {1, 2, 3, …} gibi herhangi bir sayı için doğruluğu gösterilir.
Genel anlamda n = k için doğruluğunu kabul edip, n = k + 1 için
doğruluğunu kanıtlamak üzere özelden genele gitme üzerine 1) p(1): 1 = 12
kurulu bir ispat yöntemidir. 2) p(n): 1 + 3 + 5 + … + (2n – 1) = n2 olduğu bilgisinden hareket ederek
3) p(n + 1): 1 + 3 + 5 + … + (2n –1) + (2n + 1) = (n + 1)2 olduğunu kanıtlayaca-
Bu ispat yönteminde n = 1, n = 2, n = 3 için teorem doğru olma-
ğız
yabilir. n = 4 ve sonrası için doğru olabilir. Bu durumda N4 için
n2 + 2n + 1 = (n + 1)2
doğrudur denir.
Sorusu
Öğretmen
m asal sayısı için 2m – 1 sayısıda asaldır. 221 sayısı asal sayıdır.
Önermesinin yanlışlığını aksine örnek vererek gösteriniz. Önermesinin yanlışlığını aksine örnek vererek gösteriniz.
Bir sayının asal sayı olduğunu göstermek için kendi karekökünde daha küçük
olan sayıların hiçbirine bölünemediğini göstermek gerekir.
m = 2, 3, 5, 7 için 2m – 1 = 3, 7, 31, 127 asaldır. Fakat 221 ≅ 14,8 dir. Öyleyse sayının {2, 3, 5, 7, 11, 13} ile bölünemediğini göster-
m = 11 için 211 – 1 = 2047 = 23 . 89 dur. Asal sayı değildir. mek gerekir.
Oysa 221 = 13 . 17 dir. 221 asal sayı değildir.

n ^n + 1h 2 ∀n∈N+ için p(n): 9n – 1 sayısı 8 ile tam bölünür.
p(n): 13 + 23 + 33 + … + n3 = = G
2 önermesini tümevarım yöntemi ile kanıtlayalım.
1) p(1): 91 – 1 = 8 = 8k dır.
2) p(n): 9n – 1 = 8k olduğu bilgisinden hareket ederek

1. 2 2
1) p(1): 1 3 = : D 3) 9n + 1 – 1 = 8p olduğunu kanıtlayalım.
2
9 . 9n – 1 = 8p
n ^n + 1h 2
2) p(n): 13 + 23 + 33 + … + n3 = = G olduğu bilgisinden hareket ederek. 8 . 9 n + 9 n - 1 = 8p
[ \
2
8r 8k
^n + 1h^n + 2h 2
3) p(n + 1): + 13 23 + 33 +…+ n3 + (n + 1)3 == G olduğunu 8(r + k) = 8p
2
kanıtlayalım.
n ^n + 1h 2 n 2 ^n + 1h2 ^n + 1h3 .4
= G + ^n + 1h3 = + =
2 4 4
^n + 1h 22
^n + 1h 2
Örnek 22:
6n + 4n + 4@ = . ^n + 2h2
4 4
∀n∈N için p(n): 11n + 2 + 122n + 1 = 133p (p∈Z+)
Örnek 19: olduğunu tümevarım yöntemi ile kanıtlayalım.
1 . 1! + 2 . 2! + 3 . 3! + … + k . k! =(k + 1)! – 1
p(0): 112 + 12 = 133
olduğunu tümevarım yöntemi ile kanıtlayalım. p(n): 11n+2 + 122n+1 = 133p önermesinden hareketle
p(n+1): 11n+3 + 122n+3 = 133 . r olduğunu kanıtlayalım.

1) 1 . 1! = 2! – 1
2) 1.1! + 2.2! + 3.3! + … + k.k! = (k + 1)! – 1 olduğu bilgisinden hareket ederek 11.11n+2 + 122 . 122n+1 = 11.11n+2 + 11.122n+1 + 133.122n+1 =
3) 1.1! + 2.2! + … + k.k! + (k + 1)(k+1)! = (k + 2)! – 1 olduğunu kanıtlayalım. 11(11n+2+122n+1) + 133 . 122n+1 = 11.133p + 133. 122n+1 =
(k + 1)! – 1 + (k + 1) . (k + 1)! = (k + 1)! . [1 + k + 1] – 1 133(11p + 122n+1) = 133.r
(k + 1)! . (k + 2) – 1 = (k + 2)! – 1
Örnek 20:
p(n): 5n > n2 Örnek 23:
önermesini tümevarım yöntemi ile kanıtlayalım. p(n): Ardışık 3 tam sayının küplerinin toplamının dai-
ma 9 ile kalansız bölünebildiğini tümevarım yöntemi ile
1) p(1): 51 > 12
gösterelim.
2) p(n): 5n > n2 olduğunu kabul edersek
3) p(n + 1): 5n+1 > (n + 1)2 olduğunu kanıtlayalım 1) p(1): 13 + 23 + 33 = 9k
2) p(n): n3 + (n + 1)3 + (n + 2)3 = 9k önermesinin doğru olduğu bilgisinden

5n > n2
hareket edersek.

∀n∈N için +4 . 5n > 2n + 1
––––––––––––– 3) p(n+1): (n+1)3 + (n+2)3 + (n+3)3 = 9r olduğunu kanıtlayalım.
5 . 5n > n2 + 2n + 1
5n+1 > (n + 1)2 ^n + 1h3 + ^n + 2h3 + n 3 + 9n2 + 27n + 27 = 9(k+n2+3n+3) = 9r
144444424444443
9k

MANTIK / Açık Önermeler – İspat Teknikleri Konu Testi
1. p: x∈Z, x2 < 16 5. Aşağıdakilerden hangileri teoremdir?

açık önermesinin doğruluk kümesi kaç elemanlıdır? I. İki noktadan sadece bir doğru geçer.
II. İki çift sayının çarpımı yine çift sayıdır.
A) 7 B) 3 C) 4 D) 2 E) 6
III. (x 2 = 4) ⇔ (x = 2) ∨ (x = –2)
x2 < 16
x = {–3, – 2, –1, 0, 1, 2, 3} A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
7 elemanlıdır. D) II ve III E) I, II ve III
I. aksiyomdur. II. ve III. teoremdir.
6. "Bazı gerçek sayıların karekökü kendisine eşittir."

2. Şekildeki f(x) fonksiyonunun y
grafiği verilmiştir. Önermesinin olumsuzunun (değilinin) sembolik man-
f(x)
tık ile ifadesi aşağıdakilerden hangisidir?
p(x): ∀x, f(x) < 0
A) ∃x∈R, x ≠ x B) ∃x∈R, x =x
önermesinin doğruluk kü- x
–2 O 5 C) ∀x∈R, x ≠ x D) ∀x∈R, x =x
mesindeki x tam sayılarının
3
toplamı kaçtır? E) ∀x∈R, x ≠x
p: ∃x∈R, x =x
A) 15 B) 3 C) 9 D) 12 E) 6
pı: ∀x∈R, x ≠x
(–1) + 0 + 1 + 2 + 3 + 4 = 9
3. x∈R, 3x < – 1 7. (∃x∈R, x2 – 6x < 0) ∧ (∀y∈R, y2 + 2y ≥ –1)

3
açık önermesinin doğruluk kümesi aşağıdakilerden Açık önermesinin değili aşağıdakilerden hangisidir?
hangisidir?
A) (∃x∈R, x 2 – 6x > 0) ∧ (∃y∈R, y2 + 2y ≤ –1)
A)R– B) {–1} C) {0} D) R+ E) ∅ B) (∀x∈R, x 2 – 6x > 0) ∨ (∃y∈R, y2 + 2y ≤ –1)
3x > 0 dır. C) (∀x∈R, x 2 – 6x > 0) ∨ (∃y∈R, y2 + 2y ≤ –1)
Ç.K. = ∅ dır. D) (∀x∈R, x 2 – 6x ≥ 0) ∧ (∃y∈R, y2 + 2y < –1)
E) (∀x∈R, x 2 – 6x ≥ 0) ∨ (∃y∈R, y2 + 2y < –1)
Önermenin değili E seçeneğidir.
4. A = {–3, –2, –1, 0} olmak üzere, 8. p ⇒ q teoreminin ispatını yapmak için qı ⇒ pı önerme-
I. ∀x∈A, 2x–3 >0 sinin doğrulunu göstererek yapılan ispat tekniği aşağı-
II. ∃x∈A, 3x <0 dakilerden hangisidir?
III. ∀x∈A, 4x + 1 < 0 A) Doğrudan ispat B) Tümevarım
yukarıda verilen önermelerden hangileri doğrudur? C) Olmayana ergi D) Aksine örnek verme
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Deneme yolu

Bu ispat yöntemi olmayana ergi (ters kanıt) yöntemidir.
D) I ve II E) I ve III
I) ∀x∈A için 2x–3 > 0 doğrudur.
II) 3x < 0 olamaz yanlıştır.
III) x = 0 için 4x + 1 > 0 dır. Önerme yanlıştır.

MANTIK / Açık Önermeler – İspat Teknikleri Konu Testi
9. Fermat ∀n∈N için 2(2n) + 1 sayısının daima asal sayı oldu- 11. "İki tek sayının toplamı çift sayıdır."
ğunu söylemiştir. teoreminin ispatını
Euler 232 + 1 = 4 294 967 297 x tek ve y tek ise x = 2t – 1 ve y = 2k – 1 (t ∈Z, k ∈Z)
= 641 . 6 700 417 x + y = 2t – 1 + 2k –1
olduğu göstermiştir. x + y = 2(t + k–1) = 2r
1442443
Buna göre, Euler hangi ispat yöntemini kullanmıştır? tam sayı
A) Çelişki B) Olmayana Ergi olduğundan x + y çift sayıdır.

C) Deneme D) Aksine örnek verme Şeklinde yapan Buse hangi ispat yöntemini kullanmış-
E) Tümevarım tır?
Aksine örnek vererek teoremin yanlışlığını kanıtlamıştır.
A) Olmayana ergi yöntemi
B) Doğrudan ispat yöntemi
C) Çelişki yöntemi
D) Deneme yöntemi
E) Tümevarım yöntemi
Kullanılan yöntem doğrudan ispattır.
10. "∀x∈R için x2 – 4x + 10 ≠ 0 dır." 12. Asal sayılar kümesi sonludur. A ile gösterilir.
Önermesinin ispatını, A = {2, 3, 5} tir.
x2 – 4x + 10 = x2 – 4x + 4 + 6 önermenin yanlışlığını göstermek için,
= (x – 2)2 + 6 x = 2.3.5 olsun
(x – 2)2 ≥ 0 olduğundan x + 1 = 2.3.5 + 1 dir.
x2 – 4x + 10 = (x – 2)2 + 6 ≥ 0 olmalıdır. Bu sayının 2, 3, 5 ile bölümünden kalan 1 dir. Yani 2, 3, 5
Dolayısıyla x2 – 4x + 10 ≠ 0 dır. in hiçbiri ile bölünmez.
Şeklinde yapan Ali, aşağıdaki ispat yöntemlerinden Öyleyse x + 1 sayısı yeni bir asal sayıdır.
hangisini kullanmıştır? Bu şekilde sonsuz tane asal sayı üretilebilir.
A) Tümevarım yöntemi Öyleyse asal sayılar kümesi sonsuz elemanlıdır.

B) Deneme yöntemi Yukarıda kullanılan ispat yöntemi aşağıdakilerden
C) Doğrudan ispat yöntemi hangisidir?
D) Aksine örnek verme yöntemi
A) Doğrudan ispat yöntemi
E) Olmayana ergi yöntemi
B) Çelişki yöntemi
Kullanılan yöntem doğrudan ispattır.
C) Olmayana ergi yöntemi
D) Deneme yöntemi
E) Aksine örnek verme yöntemi
Kullanılan teknik çelişki yöntemi ile ispattır.
12. B 11. B 10. C 9. D 8. C 7. E 6. C 5. D 4. A 3. E 2. C 1. A Cevaplar

MODÜLER ARTİMETİK
Bölünebilme – Öklid Algoritması 04
Kazanım: Tam sayılarda bölme ve özelliklerini açıklar. Öklid algoritmasını açıklar.
hh BÖLÜNEBİLME Örnek 1:
Bölme A 5 A 6
x+1 x–3
B sıfırdan farklı olmak üzere, A, B, C, D pozitif A B
tam sayıları için verilen bölme işleminde, 2 4
C
1) A → Bölünen D Bölme işlemlerine göre, A değerini bulalım.
B → Bölen Cevap: 112

A = 5(x + 1) + 2 = 6(x – 3) + 4
C → Bölüm
5x + 7 = 6x – 14
D → Kalan 21 = x
A = 5(x + 1) + 2 = 5 . 22 + 2 = 112
2) A = B . C + D dir.
D = 0 ise B ve C sayıları A nın çarpanlarıdır. Örnek 2:

A, B ve C pozitif tam sayıdır.
3) Bölen kalandan büyüktür. B > D A 18 A 15
Örneğin, bölen 15 ise, kalan en çok 14 olur. B C
4 6
Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre, A sayısının 90

4) C sayısı (bölüm), D sayısından (kalandan) büyük olmak zo- ile bölümünde, bölüm ile kalanın toplamını C türünden
runda değildir. bulalım.
Bununla birlikte, eğer C > D olursa Cevap: 3 . C + 23

A = 18 . B + 4 B = 15C + 6 270 . C + 112 90
Bölme işleminde B ile C yer değiştirebilir. A = 18 . (15C + 6) + 4
270 . C 3 . C +1 → Bölüm
Eğer C > D ise A = 270 . C + 112
112
yerine A C yazılabilir. 90
A B
22 → Kalan
C B
Toplamı: 3 . C + 1 + 22 = 3 . C + 23
D D

MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme – Öklid Algoritması
Örnek 3: Asal Sayılar

x pozitif tam sayıdır. 1 den ve kendisinden başka pozitif tam sayı böleni olmayan 1
A x2
den büyük pozitif tam sayılara asal sayı denir.
Yukarıdaki bölme işle- x–1
minde A nın en küçük Asal sayılar = {2, 3, 5, 7, 11, … 83, 89, 97, 101, …,} şeklinde
5x
değerini bulunuz. sonsuza kadar düzensiz olarak devam eder.
x2 > 5x A = 5 . 36 + 30
Cevap: 210
Not
A 36
x > 5 A en az 210 dur. Bir sayının asal sayı olduğuna karar verebilmek için kendi
5
x en az 6 dır. kare kökünden daha küçük olan asal sayılardan hiç birine
30
bölünemediğini görmek gerekir.
Örnek:
Örnek 4:
29 sayısının asal sayı olduğuna karar verebilmek için 29 dan
2xy4 sayısının 13 ile bölümünden kalan 7 dir.
küçük olan asal sayılara 2, 3, 5 ile tam bölünemediğini görmek
Buna göre, 5xy41 sayısının 13 ile bölümünden kalanı gerekir.
bulalım.
29 sayısı 2, 3, 5 ile tam bölünemediği için asaldır. Bu sayılara
Cevap: 2
2xy4 = 13k + 7 dir. bölünemediği için bu sayılardan daha büyüğüne de bölünemez.
130k + 30071 13
2xy41 = 10(2xy4)+1 Çünkü çarpanlarından biri karekökünden küçükse diğeri büyük ol-
130k 10k+2313
2xy41 = 10(13k + 7) + 1 = 130k + 71 malıdır. Neden böyle olduğunu asal olmayan 30 üzerinde görelim.
30
5xy41 = 130k + 30071 dir. 26 30 = 5 . 6 = 3 . 10
40
39 5< 29 < 6
17
13 3< 29 < 10
41
39
2 → Kalan 2 dir.
Örnek 6:
Örnek 5:
x bir asal sayıdır.
ABCD8 beş basamaklı, EF iki basamaklı sayıdır.
41 . x + 1 işleminin sonucu bir tam sayının karesine eşittir.
ABCD8 16
Buna göre, x sayısını bulalım.
Cevap: 43
EF 41x + 1 = y2

41 . x = y2 – 1
Yukarıdaki bölme işleminde bölüm pozitif tam sayı ol- 41x = (y – 1) (y + 1)
duğuna göre, EF nin alabileceği değerleri bulalım. y = 42 için 41 . x = 41 . 43 olur.
x = 43 tür.
Cevap: EF = {10, 12, 14}
y = 40 için 41 . x = 39 . 41 olur.
Çift sayının çift sayıya bölümünden kalan da çift sayıdır ve EF < 16 dır.
x = 39 dur.
EF = {10, 12, 14} olabilir. Ancak 39 asal değildir. Bu yüzden x = 43 tür.

Aralarında Asal Sayılar:

Örnek 8:
1’den başka ortak pozitif tam sayı böleni olmayan sayılara ara- 4x – 3y ve 2x + y sayıları aralarında asaldır.
larında asal sayılar denir.
4x - 3y 2x + y
=
1) 1 sayısı bütün pozitif tam sayılarla aralarında asaldır. 91 63
olduğuna göre, x – y farkını bulalım.
2) Ardışık tek sayılar aralarında asaldır. (3 ve 5 gibi)
Cevap: 3
4x – 3y 91 13
3) Ardışık sayılar aralarında asaldır. (3 ve 4 gibi) 2x + y
=
63
=
9
4) İki sayının aralarında asal olması için kendilerinin asal ol- 4x – 3y = 13 4x – 3y = 13

⇒
ması gerekmez. 8 ve 9 aralarında asaldır fakat kendileri 2x + y = 9 6x + 3y = 27
10x = 40
asal sayı değildir.
x=4⇒y=1
x–y=4–1=3
Örnek 9:
2x – 1 ve 3y + 2 sayıları aralarında asaldır.
24x = 45y + 42
Örnek 7:
olduğuna göre, x . y çarpımını bulalım.
x ve y aralarında asal iki pozitif tam sayıdır.
Cevap: 2
2x – 1 in 12 katı 24x – 12
x . y = 36
3y + 2 nin 15 katı 45y + 30 dur.
olduğuna göre, x in kaç farklı değer alabileceğini bulunuz. 24x = 45y + 30 + 12
Cevap: 4 24x – 12 = 45y + 30
x . y = 36
1 . 36 12(2x – 1) = 15(3y + 2)
4.9
2x – 1 15 5
9.4 = = olur.
3y + 2 12 4
36 . 1
x = {1, 4, 9, 36} olmak üzere 4 farklı değer alır. 2x – 1 = 5 ve 3y + 2 = 4
2
x = 3 ve y =
3
2
x.y=3. =2
3
Asal Çarpanlarına Ayırma:

Not Bir sayıyı asal sayıların çarpımı biçiminde yazmaktır.
Bir rasyonel ifadenin pay ve paydası aralarında asal ise, 60 2
eşiti olan rasyonel sayı en sade haline getirilip pay paya, 30 2
payda paydaya eşitlenir. 15 3 60 = 22 . 31 . 51 dir.
5 5
1

91, 1001, 111, 1111, 243, 343 12 sayısından küçük ve 12 ile aralarında asal olan,
Sayılarını asal sayıların çarpımı biçiminde yazalım. a) Sayıları mantıksal kurgu ile bulalım.
91 = 7 . 13
b) Formül ile bulalım.
1001 = 11 . 91 = 11 . 7 . 13 12 = 22 . 31
111 = 3 . 37 a) (22 – 21) (31 – 30) = 2 . 2 = 4 tanedir.
1111 = 11 . 101 1 1 1 2
b) 12 b1 - lb1 - l = 12. . = 4 tane
2 3 2 3
243 = 35
343 = 73
Pozitif Bir Sayıdan Küçük Olup Bu Sayı İle Aralarında Pozitif Bir Sayıdan Küçük Olup Bu Sayı İle Aralarında
Asal Olan Sayıların Adedi Asal Olan Sayıların Toplamı:
I) a) 25 sayısından küçük veya eşit olup 25 ile aralarında asal Toplamı ifade etmek için 12 sayısını kullanalım.
olmayan sayılar. I) 12 sayısı 1 ile aralarında asal ise
{5, 10, 15, 20, 25} olup 51 tanedir. 12 – 1 = 11 ile de aralarında asaldır.
b) 25 sayısından küçük ve 25 ile aralarında asal olan sayılar
52 – 51 tanedir.
II) 12 sayısı 5 ile aralarında asal ise
12 – 5 = 7 ile de aralarında asaldır.

II) a) 8 sayısından küçük veya eşit olup 8 ile aralarında asal
olmayan sayılar 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 olup 4 = 22 tanedir.
III) 12 den küçük ve 12 ile aralarında asal olan sayılar
{1, 11, 5, 7} dir.

b) 8 sayısından küçük ve 8 ile aralarında asal olan sayılar
23 – 22 tanedir.
[ Z
IV) Bu sayıların toplamı 1 + 11+ 5 + 7 = 2 . 12 = 24 dür.
12 12
12 den küçük 12 ile aralarında asal olan sayı adedinin yarı-
III) 200 = 25 . 8 = 52 . 23 sayısından küçük olup 200 ile araların- sını 12 ile çarparak toplamını buluruz.
da asal olan sayılar (52 – 51) . (23 – 22) = 20 . 4 = 80 tanedir.
Bu ifadeyi,
V) x pozitif tam sayısından küçük, x ile aralarında asal y tane
5 c1 - m . 2 3 . c1 - m = 200 c1 - mc1 - m
2 1 1 1 1 y
sayının toplamı = x . dir.
5 2 5 2 2
biçiminde formül haline getirebiliriz.
Burada 5 ve 2 sayının asal çarpanlarıdır.

Asal çarpanlarına ayrılmış bir sayının pozitif tam bölenlerinin

Örnek 12: sayısı (PTBS) üstlerin birer fazlalarının çarpımına eşittir.
60 sayısından küçük ve 60 ile aralarında asal olan sayıların
a) Kaç tane olduğunu bulalım
b) Toplamını bulalım
Cevap: a) 16, b) 480
a) 60 = 23 . 3 . 5
1 1 1
Adedi = 60 b1 –
lb1 – lb1 – l
2 3 5
1 2 4 Örnek 13:
= 60. . .
2 3 5
27 . 35 . 72
= 16 tanedir.
16 sayısının pozitif bölenlerinden kaç tanesinin
b) Toplamı = 60 . = 60.8 = 480 dir.
2
a) tek sayı olduğunu
b) çift sayı olduğunu
c) 12 ile tam bölünebildiğini
d) 49 ile tam bölünebildiğini
e) tam kare olduğunu
Bir Tam Sayının Pozitif Bölenlerinin Sayısı f) bir tam sayının küpü olarak yazılabileceğini bulalım.
(PTBS) Cevap: a) 18, b) 126, c) 90, d) 48, e) 24, f) 6
a) Tek sayılarda 2 çarpanı olmaz.
1400 = 23 . 52 . 7 sayısının kaç tane pozitif tam sayı böleni
Tüm ikileri silelim
olduğunu bulalım.
35 . 72 sayısının pozitif tamsayı bölenlerinin sayısını bulalım.
23 ün {20, 21, 22, 23} olmak üzere 4 tane PTBS = (5 + 1)(2 + 1) = 6 . 3 = 18
b) Çift sayı olmak için 2 nin katı olmak gerekir. Bir tane 2 yi ayıralım. Geriye
52 nin {50, 51, 52} olmak üzere 3 tane
kalan sayıların pozitif tamsayı bölenleri 2 ile çarpıldığında sonuç çift sayı
71 in {70, 71} olmak üzere 2 tane olur.
2{ 2 6 .3 5 .7 2 } ise PTBS = (6 + 1)(5 + 1)(2 + 1) = 7 . 6 . 3 = 126 tanedir.
pozitif böleni vardır.
c) 27 . 35 . 72 = 2 2 .3 . 25 . 34 . 72
X
12
20 50 70 2 5 .3 4 .7 2
1442443
PTBS = 6.5.3 = 90 Tane
21 51 71 90 tane pozitif tam sayı ayırdığımız 12 ile çarpıldığında 12 nin katı olur.
22 52 d) 27 . 35 . 72 = 7 2 . 27 . 35
T
49
23
2 7 .3 5
Z

PTBS = 8.6 = 48 tane
48 tane pozitif tam sayı ayırdığımız 49 ile çarpıldığında 49 un katı olur.

Çarpma prensibine göre 2 nin kuvveti olan 4 farklı değerin her- e) İfadeyi tam kare yapmak için sayıyı
biri için 5 in kuvveti olan 3 farklı altarnatifi ve 7 nin kuvveti olan = 2 . 3 . 26 . 34 . 72 = 6 . (23)2 . (32)2 . (7)2 = 6. c 2 3 .3 2 .7 1 m 2 şeklinde yazılır.
\

2 alternatifi olduğu için, 1400 sayısının 4 . 3 . 2 = 24 tane pozitif PTBS = 4.3.2 = 24
Parantezin içindeki sayının 24 tane pozitif böleni vardır. Bu sayıların karesi
tam sayı böleni vardır.
alındığında her biri tam kare olur.
Öyleyse verilen sayının pozitif bölenlerinden 24 tanesi tam karedir.

f) İfadeyi tam küp yapmak için,

= 2 . 32 . 72 . 26 . 33 biçiminde yazalım Örnek 15:
= 2 . 32 . 72 . (22)3 . (3)3 20 sayısının pozitif bölenlerinin çarpımını bulalım.
= 2 . 32 . 7 2 . ^2 2 .3 1h3
\ Cevap: 203
PTBS = 3.2 = 6 tane
6 tane pozitif böleni çarpalım.
arantezin içindeki sayının 6 tane pozitif böleni vardır. Bu sayılar 3 defa
P
Çarpım: 1 . 2 . 4 . 5 . 10 . 20 = 203
kendisi ile çarpıldığında bir sayının küpü olur.
20
20
Bir Tam Sayının Pozitif Tam Sayı Bölenlerinin 20
Toplamı (PTBT) 20 sayısından pozitif bölenlerinin sayısı olan 6 nın yarısı olan 3 tane 20
çarpımı elde ettik. Bu sonuç geneldir.
A = 200 = 23 . 52 Pozitif bölenlerin çarpımı = (SAYI) b PTBS l dır.
2
Sayısının pozitif bölenlerinin toplamını bulalım.
2 nin kuvveti olan sayıların her biri 5 in kuvveti olan sayılarla
çarpılarak pozitif bölenler bulunur. Çarpımların sonucunun top-
lamı istendiği için,
Örnek 16:
Toplam = 20 . 50 + 20 . 51 + 20 . 52 + 21 . 50 + 21 . 51 … olur. 400 sayısının pozitif bölenlerinin çarpımını bulalım.
Bu ifadeyi (20 + 21 + 22 + 23) (50 + 51 + 52) şeklinde yazabiliriz. Cevap: 2015

400 = 52 . 24
2 4 - 1 53 - 1
= . PTBS = 3 . 5 = 15
2- 1 5- 1
PTBS = ^400 h 2 = ^20 2h 2 = 20 15 tir.
15 15
= 15 . 31
= 465 dir.
Örnek 14: Bir Tam Sayının Tam Sayı Bölenlerinin

360 = 23 . 32 . 5 Sayısı (TBS)
Sayısının pozitif bölenlerinin toplamını bulalım. Bir sayının kaç tane pozitif böleni varsa o kadar da negatif bö-
Cevap: 1170 leni vardır. Bu yüzden;
= (20 + 21 + 22 + 23) . (30 + 31 + 32) . (50 + 51) I) Tam sayı bölenlerinin sayısı pozitif bölenlerinin sayısının iki
24 – 1 33 – 1 52 – 1 katına eşittir.
= . .
2–1 3–1 5–1

15 26 24
= . .
1 2 4
= 1170
Not
II) Pozitif bölenlerinin toplamı ile negatif bölenlerinin toplamı
a, b, c asal sayı d, e, f doğal sayı olmak üzere,
mutlak değerce birbirine eşit olduğu için tam sayı bölenleri-
ad . be . cf sayısının pozitif bölenlerinin nin toplamı daima sıfıra eşittir.
III) Tamsayı bölenlerinin toplamından, asal bölenlerinin topla-
ad + 1- 1 be + 1- 1 cf + 1- 1
Toplamı = . . mı çıkarılırsa, asal olmayan tamsayı bölenlerinin toplamı
a-1 b-1 c-1
bulunur.
formülü ile de bulunabilir.

IV. Kalanın sıfıra eşit olduğu son bölme işleminde bölen sayı
Örnek 17: olan 6 başlangıçta verilen sayıların EBOB udur.
2. 10x sayısının 58 tane asal olmayan tam sayı böleni
olduğuna göre, x sayısını bulalım. V. Öklid algoritmasında kullandığımız mantık yaptığımız ardı-
Cevap: 4 şık bölme işlemlerinde bölünen ve bölen sayıların EBOB
21 . 2x . 5x = 2x + 1 . 5x sayısının 2 tane asal böleni vardır. unun aynı olmasıdır.
TBS = 60 EBOB(42, 12) = EBOB(12, 6) = 6
PTBS = 30 = (x + 2) (x + 1) ⇒ x = 4
VI. EBOB(42, 12) = 42x + 12y
6 = 42x + 12y
eşitliğini sağlayan x ve y tam sayıları vardır. (Bezaut eşitliği)
hh ÖKLİD ALGORİTMASI
İki doğal sayının en büyük ortak bölenini zincirleme bölme iş-
lemleri sonucunda bulmak için kullanılan metotdur.
Örnek 18:
Örnek:
Öklid algoritması ile 42 ve 12 sayılarının EBOB unu buldu-
42 ve 12 sayılarının en büyük ortak bölenini (EBOB) bulalım. ğumuz bölme işlemlerinden yararlanarak,
EBOB(42, 12) = 42x + 12y
1) Liste yöntemi ile, 6 = 42x + 12y
42 = {1, 2, 3, 6, 7, 14, 21, 42} eşitliğini sağlayan x ve y tam sayılarını bulalım.

Cevap: x = 1 + 2k ve y = –3 – 7k k∈ Z
12 = {1, 2, 3, 4, 6, 12}
Bölme işlemlerinde 42 = 3 . 12 + 6 dır.
En büyük ortak bölen 6 dır. Öyleyse 1.42 – 12 . 3 = 6 dır. Bu eşitliği kullanacağız.
EBOB(42, 12) = 42x + 12y
6 = 42x + 12y
2) Öklid algoritması ile, 1 . 42 – 3 . 12 = 42x + 12y
42 12 12 6 olduğuna göre, x = 1 ve y = –3 olur.
36 3 12 2 Bulduğumuz x ve y değerleri sonsuz ikiliden sadece 1 tanesidir.

Diğer değerleri bulmak için öncelikle,
6 0
6 = 42x + 12y denklemi 6 ile sadeleştirelim

1 = 7x + 2y olur.
Diğer x, y ikililerini bulmak için çaprazlama mantığını kullanırız.
I. ilk bölme işleminde bölen sayı olan 12 ikinci bölme işlemin- x değerleri 2 şer 2 şer artarken, y değerleri 7 şer 7 şer azalır.
de bölünen sayı olur. Ya da x değerleri 2 şer 2 şer azalırken, y değerleri 7 şer 7 şer artar.
x = 1 + 2k ve y = –3 –7k k∈Z
II. İlk bölme işleminde kalan sayı olan 6 ikinci bölme işleminde (x, y) = (1 + 2k, –3 –7k) k∈Z
bölen sayı olur. (x, y) = (1, –3) = …(–3, 11), (–1, 4), (1, –3), (3, –10), (5, –17)…
III. Zincirleme bölme işlemi bu şekilde devam eder ve kalan

sıfıra eşit olana kadar devam eder.

180 ve 27 sayılarının EBOB unu bulup, 201 ve 138 sayılarının EBOB unu öklid algoritması ile bulalım,
EBOB(180, 27) = 180x + 27y EBOB(201, 138) = 201x + 138y
denklemini sağlayan x ve y tam sayılarını bulalım. denklemini sağlayan x ve y tamsayılarını bulalım.
Cevap: (–1 + 3k, 7 – 20k) Cevap: (11 + 46k, –16 – 67k) k ∈ Z

a) a)
201 138 138 63 63 12 12 3 EBOB
138 1 126 2 60 5 12 4
180 27 27 18 18 9
63 12 3 0
162 6 18 1 18 2
18 9 0 I) 201 = 138 + 63 II) 138 = 2.63 + 12 III) 63 = 5.12 + 3

201 –138 = 63 138 – 2.63 = 12 63 – 5 .12 = 3
I) 180 = 6.27 + 18 II) 27 = 1.18 + 9 denklemlerini elde ettik. b) EBOB(201, 138) = 201x + 138y
Kalanın sıfıra eşit olduğu son bölme işlemindeki bölüm olan 9 sayısı 180 3 = 201x + 138y
ve 27 nin EBOB udur. III) 63 – 5.12 = 201x + 138y
EBOB(180, 27) = EBOB(27, 18) = EBOB(18, 9) = 9 dur. II) 63 – 5[138 – 2.63] = 201x + 138y
b) EBOB(180, 27) = 180x + 27y 11 . 63 – 5 . 138 = 201x + 138y
9 = 180x +27y I) 11[201 – 138] – 5 . 138 = 201x + 138y
II) 27 = 1 . 18 + 9 denkleminde, 27 – 18 = 9 dur.
11 . 201 – 16 . 138 ) = 201x + 138y
27 – 18 = 180x + 27
x = 11 ve y = –16 (x, y) = (11, –16)
I) 180 = 6 . 27 + 18 denkleminde,
180 – 6 . 27 = 18, 18 değerini yerine yazalım Başlangıçtaki denklemi 3 ile sadeleştirip diğer x, y ikilileri için çaprazlama tek-
niğini kullanalım.
27 – (180 – 6 . 27) = 180x + 27y
7 . 27 – 1 . 180 = 180x + 27y 3 = 201x + 138y
Öyleyse x = –1 ve y = 7 denklemini sağlar. 1 = 67x + 46y
Denklemini sağlayan diğer (x, y) ikililerini bulmak için sadeleştirip, çaprazla- (x, y) = (11 + 46k, –16 – 67k) (k∈Z)
yalım. (x,y) = … (–35, 51), (11, –16), (57, –83) …
9 = 180x + 27y
1 = 20x + 3y
x = –1 + 3k ve y = 7 – 20k k∈Z Örnek 21:
(x,y) = (–1 + 3k, 7 – 20k) = …(–7, 47), (–4, 27), (–1, 7), (2, –13), (5, –33)…
12n + 21

3n + 5
ifadesinin sadeleşebilir olmasını sağlayan pozitif n tam
sayısını varsa bulunuz.
Cevap: Yoktur
a)
12n + 21 3n + 5 3n + 5 1
12n + 20 4 3n + 5 3n + 5
1 0
EBOB(12n + 21, 3n + 5) = EBOB(3n + 5, 1) = 1 dir.
Bu sayılar aralarında asal olduğu için sadeleşmesini sağlayan n sayısı yoktur.

Örnek 22: Not
1) Ardışık sayıların EBOB u 1 dir.
13x + 81
ifadesinde x pozitif tam sayıdır.
3x + 20 2) Ardışık tek sayıların EBOB u 1 dir.
Buna göre,
3) Ardışık çift sayıların EBOB u 2 dir.
a) EBOB(13x + 81, 3x + 20) değerini,
b) İki basamaklı kaç farklı x değeri için ifadenin sadeleşe-

bileceğini
Örnek 23:
bulalım.
Cevap: a) 17, b) 5
A = 25 . 33 . 6!
Öklid algoritması ile EBOB'u bulalım, B = 28 . 310
a)
13x + 81 3x + 20 3x + 20 x + 1 sayılarının EBOB’unu bulalım.
12x + 80 4 3x + 3 3 Cevap: 28 . 35
A = 25 . 33 . 1 . 2 . 3 . 22 . 5 . 2 . 3 = 23 . 35 . 51 dir.
x+1 17
EBOB(A,B) = 28 . 35 tir.
EBOB(13x + 81, 3x + 81) = EBOB(3x + 20, x + 1) = EBOB(x + 1, 17) ⇒ EBOB en
çok 17 olur.
x+ 1
b) sadeleşeceği için x + 1 sayısı 17 nin katları olur.
17
Örnek 24:
13x + 81
x+1 x 3x + 20 EBOB(A, B) = 5 tir.
289 17 A 24
17 16 =
68 4 =
510 30
B 56
34 33 = olduğuna göre, A + B toplamı kaçtır?
119 7
731 43
51 50 = Cevap: 50
170 10 A 3 15
952 56 = = ⇒ A = 15 ve B = 35 tir.
68 67 = B 7 35
221 13
A + B = 50
1173 69
85 84 =
272 16
Örnek 25:
EBOB:
EBOB(A, 36) = 6
En az biri sıfırdan farklı olan iki veya daha fazla tam sayının
olmak üzere, iki basamaklı kaç farklı A pozitif tamsayısı
ortak pozitif tam sayı bölenlerinin en büyüğüne EBOB denir.
vardır?
EBOB bulmak için verilen sayılar asal çarpanlarına ayrılır. Cevap: 4
A sayısında 2 . 3 çarpanı vardır.
Verilen sayıların hepsinde ortak olan asal çarpanlardan üstleri
Bunun dışında başka 2 ve 3 çarpımı yoktur.
en küçük olanların alınıp çarpılmasıyla bulunur.
A = {6.5, 6.7, 6.11, 6.13}
A = {30, 42, 66, 78} olabilir.
Sorusu
Öğretmen
72, 84, 132 sayılarını ortak olarak bölebilen kaç farklı pozitif
tam sayı olduğunu bulalım.
Sayıların EBOB'u 12 dir.

12 sayısının pozitif bölenleri olan = {12, 6, 4, 3, 2, 1} verilen sayıların ortak
bölenidir. 6 tanedir.
MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme – Öklid Algoritması Konu Testi – 1
1. A 17 A 12 4. Yandaki bölme işleminde y pozitif tamsa- x y–2

yıdır.
x–2 x+2 y – 10
Buna göre, x in en küçük değeri kaç-
5 x–1 14
tır?
Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre, A kaçtır?
A) 24 B) 102 C) 64 D) 119 E) 98
A) 192 B) 164 C) 314 D) 86 E) 104 y – 2 > 14 x 15 x = 7 . 15 + 14
A = 17x – 34 + 5 = 12x + 24 + x – 1 y > 16 x = 119
7
4x = 29 + 24 –1 ymin = 17
4x = 52 14
x = 13
A = 17 . 11 + 5 = 192
5. Yandaki bölme işleminde A ve B sayma

849 A
sayısıdır.
19
Buna göre, A nın alabileceği değerler
2. y ve k pozitif tam sayıdır. toplamı kaçtır? B
x 24 y 6 A) 53 B) 48 C) 67 D) 75 E) 87
y k 849 19
8 5 836 44
Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre, x sayısının 36 13
ile bölümünde, bölüm ile kalanın toplamının k türün-
849 44 849 43 849 42
den değeri aşağıdakilerden hangisidir?
19 817 19 20
A) 5k + 32 B) 4k + 28 C) 4k + 23
13 32 •
D) 3k + 34 E) 3k + 25
y = 6k + 5 144k + 128 36 olduğu için A = {44, 43} olabilir, 42 olamaz.
x = 24y + 8 44 + 43 = 87
144k 4k + 3
x = 24(6k + 5) + 8
128
x = 144k + 128 108
20
20 + 4k + 3 = 4k + 23 6. Yandaki bölme işleminde x ve y pozitif tam
641 y
sayıdır.
14
Buna göre, x in alabileceği değerler
toplamı kaçtır? x
A) 75 B) 36 C) 102 D) 41 E) 91
3. Yandaki bölme işleminde y pozitif A y2
tam sayı olduğuna göre, A en az kaç- 641 14
2y – 8
tır? 630 45
y + 20
11
A) 120 B) 94 C) 48 D) 201 E) 170
641 45 641 44 641 43
y2 > y + 20
A = 4 . 36 + 26
ymin = 6 A 36 630 14 616 14 602 14
A = 170
4 11 25 39
26 Kalan 11 üzerine 14 eklediğimiz, 11, 25, 39 olabilir ancak bölen kalan

ilişkisinden dolayı 53 olamaz.
11 + 25 + 39 = 75

7. A B E B 10. Dört basamaklı ABC8 sayısının 14 ile bölümünden kalan D

dir.
C C+1
Bölüm sayma sayısı olduğuna göre, D nin alabileceği
B–1 3
değerler toplamı kaçtır?
Yukarıdaki bölme işlemlerine göre, A + E toplamının A
A) 36 B) 28 C) 56 D) 43 E) 42
türünden değeri aşağıdakilerden hangisidir?
Çift sayının çift sayıya bölümünden kalan çift sayıdır. Ayrıca D < 14 tür.
A) 3A – 2 B) 2A + 4 C) 3A + 1
D = {0, 2, 4, 6, 8, 10, 12} olabilir.
D) 2A + 1 E) 2A – 5 0 + 2 + 4 + 6 + 8 + 10 + 12 = 42 dir.
A = BC + B – 1 , E = BC + B + 3
E=A+4
A + E = A + A + 4 = 2A + 4
8. Toplamları 546 olan iki doğal sayıdan büyüğü küçüğüne 11. ABCD73 altı basamaklı sayma sayısı- ABCD73 18
bölündüğünde bölüm 15, kalan ise 2 dir. dır.
y
Buna göre, büyük sayının rakamlarının toplamı kaçtır? EF rakamları farklı iki basamaklı say-
EF
ma sayıdır.
A) 8 B) 12 C) 9 D) 13 E) 15
Yukarıdaki bölme işleminde bölüm sayma sayısı oldu-
A B A = 15 . B + 2
ğuna göre, EF nin alabileceği değerler toplamı kaçtır?
15
A) 63 B) 37 C) 73 D) 45 E) 81
2
Tek sayının çift sayıya bölümünden kalan tek sayıdır. Ayrıca EF < 18 dir.
A + B = 16 . B + 2 A = 15 . 34 + 2 Buna göre, EF = {17, 15, 13} olabilir.
546 = 16 . B + 2 A = 512 11 olamaz rakamları farklı değildir.
544 = 16 . B ⇒5+1+2=8 17 + 15 + 13 = 45
34 = B olur.
12. p ve r asal sayı olmak üzere,

r – p = 2 ise
9. Beş basamaklı ababc sayısının iki basamaklı ab sa- p ve r ye ikiz asal sayılar denir.
yısına bölümündeki bölüm ile kalanın toplamı en çok
Buna göre, aşağıdaki sayılardan hangisinin iki tane iki-
kaçtır?
zi vardır?
A) 115 B) 10109 C) 248
A) 29 B) 23 C) 19 D) 13 E) 5
D) 1019 E) 1105
5 in iki eksiği olan 3 asal sayıdır. 5 in iki fazlası olan 7 asaldır.
ababc ab c = 9 için,
5 in iki farklı ikizi vardır.
1010 1010 + 9 = 1019

13. x bir asal sayıdır. 16. Celal öğretmen sınıfta öğrencilerine aşağıdaki etkinliği
yaptırmıştır.
23 . x + 9
2 3 4 5 6 7 8 9 10
işleminin sonucu bir tam sayının karesine eşittir. 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Buna göre, x sayısının alabileceği değerler toplamı
kaçtır? 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100
"2 den 100 e kadar bütün sayıları yazalım.
A) 33 B) 62 C) 46 D) 54 E) 28
2 yi alıp, 2 den ikişer sonraki (4, 6, 8, …) gibi sayıları işa-
23 . x = y2 – 9 retleyelim.
23 . x = (y – 3) (y + 3) 2 den sonraki işaretlenmemiş ilk sayı olan 3 ü alıp, 3 den
y = 26 için 23 . x = 23 . 29 üçer sonraki (6, 9, 12, …) gibi sayıları işaretleyelim.
x = 29 Aynı işlemi 5 ve 7 için yapalım ve aynı mantıkla devam
y = 20 için 23. x = 17 . 23 edelim.
x = 17 Bu işlem sonunda işaretlenmemiş en büyük üç sayının
x in alabileceği değerler toplamı: toplamını bulalım."
17 + 29 = 46 Buna göre, Celal öğretmenin öğrencilerine buldurdu-
ğu toplam kaçtır?
A) 247 B) 215 C) 274 D) 251 E) 269

Verilen ifade ERATOSTEN KALBURU yöntemi ile asal sayıları buldurmaktır.
işaretlenmemiş en büyük 3 sayı 83, 89, 97 dir.
14. Kendisinin karekökünden küçük olan pozitif tam sayı- 83 + 89 + 97 = 269 dur.
ların hepsine tam bölünebilen en büyük tam sayı aşa-

17. 3x – y ve 2x + y sayıları aralarında asaldır.
ğıdakilerden hangisidir?
3x - y 84
=
A) 24 B) 36 C) 18 D) 21 E) 48 2x + y 66
24 ≅ 4,89 olduğuna göre, x + y toplamı kaçtır?

24 sayısı 1, 2, 3, 4 ile tam bölünür. A) 6 B) 14 C) 8 D) 7 E) 11
3x – y 14 3x – y = 14
= ⇒
2x + y 11 2x + y = 11
5x = 25
x=5
y=1
x + y = 6 olur.
15. 501 sayısının asal sayı olup olmadığına karar verebilmek
için 2 den başlayarak sırasıyla bütün asal sayılara bölünüp
bölünemediğine bakmak gerekir. 18. x ve y pozitif tam sayıdır.
Buna göre, en son hangi sayıya bölünemediği görül- (x – 1) ile (y + 3) aralarında asaldır.
dükten sonra sayının asal sayı olduğuna karar verile- (x – 1)(y + 3) = 80
bilir? olduğuna göre, x in alabileceği kaç farklı değer vardır?
A) 13 B) 19 C) 23 D) 29 E) 17 A) 5 B) 1 C) 3 D) 2 E) 4
(x – 1)(y + 3) = 80
501 den küçük bütün sayılara bakmak gerekir.
x y
23 . 23 = 529 > 501
1 80 ⇒ 2 77
19 . 19 = 361 < 501
5 16 6 13
19 a kadar bakmak gerekir.
16 5 17 2
80 1 81 –2 olamaz
x in alabileceği 3 farklı değer vardır.
18. C 17. A 16. E 15. B 14. A 13. C 12. E 11. D 10. E 9. D 8. A 7. B 6. A 5. E 4. D 3. E 2. C 1. A Cevaplar

MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme – Öklid Algoritması Konu Testi –2
1. x ve y doğal sayıdır. 4. 24 sayısından küçük ve 24 ile aralarında asal olan po-

(x + 3) ile (y – 5) aralarında asaldır. zitif tam sayıların toplamı kaçtır?
xy – 5x + 3y = 21 A) 80 B) 64 C) 88 D) 104 E) 96
olduğuna göre, xy çarpımının alabileceği değerler top- 24 = 23 . 31
1 1
lamı kaçtır? 24 b1 - lb1 - l
2 3
1 2
A) 24 B) 21 C) 36 D) 18 E) 15 24 . = 8 tane sayı vardır.
2 3
x(y – 5) + 3y = 15 + 6 - 1 _b Bu sayılar {1,5,7,11,13,17,19,23} olup
8
x(y – 5) + 3y – 15 = 6 - 2 bb Toplamı = 24 . = 96 dır.
2
x(y – 5) + 3(y – 5) = 6 ` $ x negatif
- 3b
(y – 5)(x + 3) = 6 b
- 6a
y–5 x+3
6 1 → x = –2 olamaz
3 2 → x = –1 olamaz
2 3 → x=0⇒y=7 xy = 0
1 6 → x=3⇒y=6 xy = 18
Toplam = 18
2. 36 sayısından küçük ve 36 ile aralarında asal kaç tane 5. 4444 sayısının pozitif bölenlerinden kaç tanesi 101 in
pozitif tam sayı vardır? katıdır?
A) 12 B) 8 C) 15 D) 16 E) 21 A) 18 B) 8 C) 15 D) 6 E) 12
36 = 22 . 32 4444 = 4 . 11 . 101 = 101 . (22 . 11)

1 1
= 36 b1 - lb1 - l PTBS = 3 . 2 = 6 tanedir.
2 3
1 1
= 36 . .
2 3
= 12 tanedir.
3. 40 dan küçük 40 ile aralarında asal kaç tane pozitif tam 6. 1002, 1003 , 1004 , 1005 , 1006 , g
2 3 4 5
sayı vardır?
Sonsuza kadar devam eden yukarıdaki sayılardan kaç
A) 8 B) 18 C) 12 D) 16 E) 9 tanesi tamsayıdır?
40 = 23 . 51 A) 14 B) 6 C) 11 D) 8 E) 20
1 1
⇒ 40 . b1 - lb1 - l 1001 1001 1001 1001 1001
2 5 ,1+ ,1+ ,1+ ,1+ ,g
1 2 3 4 5
1 4
⇒ 40 . b lb l 1001 in bölünebildiği kaç farklı pozitif tam sayı olduğu sorulmaktadır.
2 5
⇒ 16 tane 1001 = 111 . 71 .131
PTBS = 2 . 2 . 2 = 8 tanedir.

MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme – Öklid Algoritması Konu Testi –2
7. p ve q farklı asal sayılar, m ve n farklı pozitif tamsayılardır. 10. 12 . 10x
A = pm . qn olmak üzere A2 sayısının pozitif bölenleri- sayısının 137 tane asal olmayan tam sayı böleni vardır.
nin sayısı 125 ise, A3 sayısının pozitif bölenlerinin sa- Buna göre, x12 sayının kaç tane negatif tam sayı böleni
yısı kaçtır? vardır?
A) 259 B) 260 C) 269 D) 270 E) 289 A) 24 B) 42 C) 25 D) 31 E) 45
A2 = p2m . q2n için pozitif bölen sayısı
= 22 . 31 . 2x . 5x
b \ lb \ l
2m + 1 2n + 1 = 125
= 2x + 2 . 31 . 5x ⇒ üç tane asal böleni vardır.
5 25
TBS = 137 + 3 = 140
2m + 1 = 5 2n + 1 = 25
PTBS = 70 = (x + 3)(2) (x + 1) ⇒ x = 4
m = 2 n = 12
412 = 224 sayısının 25 tane negatif T. B vardır.
A3 = p6 . q36 olur.
Bu sayının pozitif bölenleri sayısı 7 . 37 = 259
8. 443 – 333 – 223

11. a ve p tam sayıdır.
sayısının kaç tane negatif tam sayı böleni vardır?

a . p = 48
eşitliğini sağlayan kaç farklı a değeri vardır?

A) 8 B) 12 C) 6 D) 15 E) 9
113[43 – 33 – 23] A) 20 B) 36 C) 12 D) 16 E) 18
113[64 – 27 – 8] 48 sayısının tam sayı bölenleri kadardır.
113[29] 48 = 24 . 31
PTBS = 4 . 2 = 8 = NTBS PTBS = 5 . 2 = 10
TBS = 20
9. 662 + 442 – 222 12. 66 – 16

sayısının asal olmayan tam sayı bölenleri kaç tanedir? sayısının asal olmayan tam sayı bölenlerinin toplamı
A) 57 B) 42 C) 54 D) 39 E) 51 kaçtır?
(22)2[32 + 22 – 12] A) –30 B) –13 C) –47 D) –66 E) –71

22 . 112 . 4 . 3 = (63)2 – (4)2
24 .112 . 31 = (63 – 4) (63 + 4)
PTBS = 5 . 3 . 2 = 30 = 212 . 220
TBSS = 60 = 4 . 53 . 4 . 5 .11
ABS = 3 = 24 . 5 . 11 . 53
–
––––––
57 Asal bölenleri = [2, 5, 11, 53}
ABT = Asal bölenleri toplamı = 2 + 5 + 11 + 53 = 71
TBT = Tamsayı bölenlerinin toplamı daima sıfırdır.
Asal olmayan TBT = TBT – ABT = 0 – 71 = –71

13. 48 . 10x 16. EBOB(325, 234) = 234x + 325y
sayısının 177 tane asal olmayan tam sayı böleni oldu- eşitliğini sağlayan (x, y) sıralı ikilileri için |x| + |y| topla-
ğuna göre, x değeri kaçtır? mının en küçük değeri kaçtır?
A) 7 B) 2 C) 4 D) 5 E) 3 A) 41 B) 57 C) 12 D) 34 E) 23
3 . 24 . 2 x . 5 x 325 234 234 91 91 52
Sayı = 31 . 2x+4 . 5x 234 1 182 2 52 1
Asal bölenleri = {3, 2, 5}
91 52 39
Asal bölenleri = 3 tane
Asal olmayan bölenleri = 177 tane 52 39 39 13 EBOB
Tamsayı bölenleri = 180 tane
39 1 39 3
Pozitif tamsayı bölenleri = 90 tane
90 = 2 . (x + 5)(x + 1) 13 0
45 = (x + 5)(x + 1) 325 = 234 + 91 234 = 2.91+52 91 = 52 + 39 52 = 39 + 13

↓ ↓ I II III IV
4 4
EBOB(325, 234) = 234x + 325y
x = 4 tür.
13 = 234x + 325y
52 – 39 = 234x + 325y (IV)
13x + 25
14. 52 – [91 – 52] = 234x + 325y (III)
2x + 3
ifadesinde x iki basamaklı pozitif tam sayıdır. 2 . 52 – 91 = 234x + 325y
2(234 – 2 . 91) – 91 = 234x + 325y (II)
Buna göre, x in kaç farklı değeri için ifade sadeleşebi-
2. 234 – 5 . 91 = 234x + 325y
lir? 2.234 – 5(325 – 234) = 234x + 325y (I)
A) 8 B) 3 C) 1 D) 9 E) 5 7 . 234 – 5 . 325 = 234x + 325y

x = 7 y = –5
13x + 25 2x + 3 2x + 3 x+ 7
|x| + |y| = 7 + 5 = 12
12x + 18 6 2x + 14 2
x+7 –11
x + 7 sayısı 11 in katı olmalıdır.

x + 7 = {11, 22, 33, …, 99}
17. m doğal sayı olmak üzere,
x = {4, 15, 26, …, 92}
8m + 13
↓
iki basamaklı değil 5m - 2
x sayısı 8 farklı değer alır.
ifadesi sadeleştirilebilir bir ifade olmasını sağlayan en
küçük m sayının rakamları toplamı kaçtır?
15. EBOB(9991, 8439) A) 8 B) 13 C) 7 D) 15 E) 9

8m + 13 5m – 2 3m + 15
→ sadeleşebilmeli
değeri kaçtır? 5m – 2
=
5m – 2
+
5m – 2
A) 97 B) 83 C) 87 D) 101 E) 119 5m – 2 3m + 15 2m – 17
= + → sadeleşebilmeli
3m + 15 3m + 15 3m + 15
9991 8439 8439 1552 1552 679
3m + 15 2m – 17 m + 32
= + → sadeleşebilmeli
8439 1 7760 5 1358 2 2m – 17 2m – 17 2m – 17
1552 679 194 2m – 17 2m + 64 81

= – → sadeleşebilmeli
m + 32 m + 32 m + 32
679 194 194 97
405 45
m = 49 =
582 3 194 2 m + 32 243 27
81
97 0
m = 49 sayısının rakamaları toplamı 9 + 4 = 13 tür.
EBOB = 97

18. EBOB(3, 4) + EBOB(5,7) + EBOB(6, 8) 22. 204 A 159 A

toplamı kaçtır?
A) 3 B) 8 C) 12 D) 4 E) 16 12 15
1+1+2=4 Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre A pozitif tam sayı-

sının alabileceği en büyük ve en küçük değerlerin toplamı
kaçtır?
A) 64 B) 48 C) 72 D) 60 E) 42
192 A 144 A
19. a, b, c pozitif tamsayıdır.
a . b = 48
0 0

a . c = 80 A en çok EBOB(192, 144) = 48 olur.
olduğuna göre, a + b + c toplamı en az kaçtır? A kalandan büyük olmalı. A > 15
48 in bölenleri içinde 15 den büyük en az 16 olur.
A) 21 B) 24 C) 18 D) 15 E) 36
48 + 16 = 64
a yı en çok EBOB(48, 80) = 16 seçeriz.
b = 3 ve c = 5 olur.
23. 175 x 125 x
a + b + c = 16 + 3 + 5 = 24 olur.
7 5
Yukarıdaki bölme işlemlerine göre, x kaç farklı değer

20. A – 3 ve B + 5 sayılarının EBOB u 12 dir.
A - 3 20 alır?
=
B+ 5 45 A) 8 B) 3 C) 5 D) 4 E) 7
olduğuna göre, B – A kaçtır?
168 x 120 x
A) 49 B) 44 C) 66 D) 71 E) 52
A–3 20 4
= =
B+ 5 45 9 0 0

A–3 48 x = EBOB(168, 120) = 24
EBOB 12 ise, =
B + 5 108
A – 3 = 48 x {24, 12, 8} olabilir. ⇒ x sayısı 3 farklı değer alır.
B + 5 = 108 Bölen kalandan büyüktür. x > 7 olduğu için
A = 51 x ≠ 1, x ≠ 2, x ≠ 3 tür.
B = 103
B – A = 103 – 51 = 52
24. 360 öğrencinin tamamı x tane sınıfa aşağıdaki koşullara

uygun olarak dağıtılacaktır.
21. 216 ve 168 sayılarının kaç tane ortak pozitif tamsayı böleni
I. Her sınıfta eşit sayıda öğrenci olacaktır.
vardır?
II. Her sınıfta en az 3, en çok 36 öğrenci olacaktır.
A) 8 B) 12 C) 4 D) 18 E) 16
Buna göre, x sayısının alabileceği kaç farklı değer var-
EBOB unun pozitif bölenleri kadar ortak pozitif böleni vardır.
dır?
⇒ EBOB(216, 168) =
⇒ EBOB(24 . 7, 24 . 9) = 24 A) 10 B) 11 C) 12 D) 13 E) 14
⇒ 24 = 23 . 31 360 sayısının 3 ≤ x ≤ 36 olacak bölenleri
PTBS = 4 . 2 = 8 tane ortak pozitif böleni vardır. {3, 4, 5, 6, 8, 9, 10, 12, 15, 18, 20, 24, 30, 36}
olmak üzere 13 tanedir.
24. E 23. B 22. A 21. A 20. E 19. B 18. D 17. B 16. C 15. A 14. A 13. C
Cevaplar
12. E 11. A 10. C 9. A 8. A 7. A 6. D 5. D 4. E 3. D 2. A 1. D

TARAMA
05
1. p q 3. a ve b pozitif tam sayı olmak üzere,
“a = b ise a2 = b2 dir” önermesi
r
a2 ≠ b2
a k
s a2 – b2 ≠ 0
(a + b) (a – b) ≠ 0
t
a + b ≠ 0 ve a – b ≠ 0
a–b≠0
Yukarıda verilen devreye uygun olan bileşik önerme
a≠b
aşağıdakilerden hangisidir?
biçiminde ispatlanmıştır.
A) a ∨ [(p ∨ q ∨ r) ∧ (s ∨ t)] ∨ k
Buna göre, yukarıda kullanılan ispat tekniği aşağıdaki-
B) a ∧ [(p ∧ q ∧ r) ∨ (s ∧ t)] ∧ k
lerden hangisidir?
C) a ∧ [(p ∨ q ∧ r) ∧ (s ∨ t)] ∧ k
A) Olmayan ergi B) Tümevarım
D) a ∨ [[(p ∨ q) ∧ r] ∧ (s ∧ t)] ∨ k
C) Deneme D) Aksine örnek verme
E) a ∧ [[(p ∧ q) ∨ r] ∨ (s ∨ t)] ∧ k
E) Doğrudan ispat
E seçeneği doğrudur.
Kullanılan teknik olmayan ergi yöntemidir.
2. y ve x sayma sayısıdır.
Yandaki bölme işlemine göre y en y 2x + 1
çok kaçtır?
4. pı ∨ (p ∨ q) ≡ 0
3x + 2 olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluk
x2 değeri sıfırdır?
A) 48 B) 24 C) 62 D) 26 E) 44 A) p ⇔ q B) p ⇒ q C) pı ⇒ q
2x + 1 > x2 ⇒ x en çok 2 dir. D) (p ∧ q)ı E) pı ∨ q
y 5 pı ≡ 0 ve p∨q≡0
8
4 p≡1 ve 1∨q≡0
q≡1
y = 5 . 8 + 4 = 44
D) (p ∧ q)ı ≡ (1 ∧ 1)ı ≡ 0

TARAMA
5. p 7. p ve q kümeleri ile p ve q önermeleri için aşağıdaki eşleş-

t m
meler verilmiştir.
q r k
I. p ∨ q ile (p – q) ∪ (q – p)
s II. (p ∨ q)ı ≡ pı ∧ qı ile (p ∪ q)ı = pı ∩ qı

III. pı ∧ pı ≡ pı ile pı ∪ pı = pı
Yukarıda verilen devreye uygun olan bileşik önerme Yukarıda verilen, küme mantık eşleşmelerinden hangi-
aşağıdakilerden hangisidir? leri doğrudur?
A) (p ∨ [(q ∧ r) ∨ s]) ∧ [(t ∧ m) ∨ k] A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
B) (p ∨ [(q ∧ r) ∨ s]) ∨ [(t ∧ m) ∨ k] D) I ve II E) II ve III

C) (p ∧ [(q ∨ r) ∧ s]) ∨ [(t ∨ m) ∧ k] I ve II eşleşmeleri doğrudur.
D) (p ∨ [(q ∧ r) ∨ s]) ∧ [(t ∨ m) ∧ k]

E) (p ∧ [(q ∨ r) ∧ s]) ∧ [(t ∧ m) ∨ k]
A seçeneği doğrudur.
8. (p ⇒ qı) ⇒ p
6. xy ve yx iki basamaklı doğal sayılardır. bileşik önermesinin değili aşağıdakilerden hangisidir?
(xy)2 – (yx)2 farkının 99 ile bölünebildiğini göstermek için: A) q B) p C) 1 D) pı E) 0

ı
(xy)2 – (yx)2 = (xy + yx)(xy – yx) ≡ (pı ∨ qı) ∨ p
= (p ∧ q) ∨ p
= (10x + y + 10y + x) [10x + y – (10y + x)]
=p
= (11x + 11y)(9x – 9y) değili : pı
= 11(x + y) . 9(x – y)
= 99 (x + y)(x – y)
olduğu için (xy)2 – (yx)2 ifadesi 99 ile kalansız bölünebilir.
Yukarıda kullanılan ispat yöntemi aşağıdakilerden

hangisidir?
A) Olmayana ergi (Karşıt ters)

B) Çelişki
C) Deneme
D) Aksine örnek verme 9. p(n) : "n2 – 9 = 16 , n ∈ N"
E) Doğrudan ispat açık önermesinin doğruluk kümesi aşağıdakilerden
Kullanılan teknik doğrudan ispat yöntemidir

hangisidir?
A) {–5, 5} B) {–4, 4} C) {–3, 3}
D) {5} E) {4}
Önermeyi sağlayan doğal sayı 5 tir.

TARAMA
10. x ⇒ (p ⇒ q) 14. (x3 – 4 = 4) ⇒ (x ≠ 3)

bileşik önermesinin totoloji olması için x yerine aşağı- bileşik önermesinin karşıt tersi aşağıdakilerden hangi-
dakilerden hangisi gelmelidir? sidir?
A) p B) qı C) (p ⇒ q)ı A) (x = 3) ⇒ (x3 – 4 ≠ 4)
D) q ∧ 0 E) pı B) (x ≠ 3) ⇒ (x3 – 4 = 4)
1 ≡ [xı ∨ (pı ∨ q)] C) (x3 – 4 = 4) ⇒ (x = 3)
ifadesinde x ≡ pı olursa denklik sağlanır.
D) (x3 – 4 ≠ 4) ⇒ (x ≠ 3)
E) (x = 3) ⇒ (x3 – 4 = 4)
(p ⇒ q) önermesinin karşıt tersi (qı ⇒ pı) dir.
11. pı ⇒ (q ⇒ pı)ı
bileşik önermesinin en sade biçimi aşağıdakilerden
hangisidir?
A) 1 B) p C) 0 D) pı E) qı
ı
≡ p ∨ (qı ∨ pı)
≡ p ∨ (q ∧ p)
≡p 15. (x2 – 1 = 15) ⇒ (x = 4)
bileşik önermesinin tersi aşağıdakilerden hangisidir?
A) (x ≠ 4) ⇒ (x 2 – 1 ≠ 15)
12. p ⇒ (pı ⇒ q) B) (x = 4) ⇒ (x 2 – 1 ≠ 15)
bileşik önermesinin en sade biçimi aşağıdakilerden C) (x 2 – 1 ≠ 15) ⇒ (x = 4)
hangisidir?
D) (x 2 – 1 ≠ 15) ⇒ (x ≠ 4)
A) p B) pı C) 0 D) 1 E) qı E) (x 2 – 1 = 15) ⇒ (x ≠ 4)
≡ pı ∨ (p ∨ q) (p ⇒ q) önermesinin tersi (pı ⇒ qı) dir.
≡ pı ∨ p ∨ q
≡1∨q
≡1
13. p ∧ q ≡ 1
q ∨ r ≡ 0
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluk
değeri sıfırdır?
16. (2x + 3 = 13) ⇒ (x = 5)
A) (p ∧ q) ⇒ r B) (p ∨ r) ⇒ q bileşik önermesinin karşıtı aşağıdakilerden hangisidir?
C) (p ⇔ qı) ∨ rı D) (pı ⇒ q) ∧ r
A) (x ≠ 5) ⇒ (2x + 13 = 13)
E) (pı ⇔ r)ı ∨q
B) (2x + 3 = 13) ⇒ (x ≠ 5)
p ∧ q ≡ 1 ⇒ p ≡ 1 ve q ≡ 1 C) (2x + 3 ≠ 13) ⇒ (x ≠ 5)
1∨r≡0 ⇒ r≡1
D) (x = 5) ⇒ (2x + 3 = 13)
C) (1 ⇔ 0) ∨ 0 E) (x ≠ 5) ⇒ (2x + 3 ≠ 13)
0 ∨0≡0 (p ⇒ q) bileşik önermesinin karşıtı (q ⇒ p) dir.

TARAMA
17. p ⇒ (qı ∨ r) 19. A, B, C pozitif tam sayıdır.

bileşik önermesinin değili bir gerektirmedir. A 24 B 20
B C
Buna göre, aşağıdaki önermelerden hangisi 1'e denktir? 13 8
A) p ∧ qı B) pı ∨ r C) r ∨ qı Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre, A sayısının
D) qı ⇒ r E) p ⇒ r 120 ile bölümünde, bölüm ile kalanın toplamı aşağıda-
[p ⇒ (qı ∨ r)]ı ≡ 1 ise [p ⇒ (qı ∨ r)] ≡ 0 kilerden hangisidir?
p/1 qı ∨ r ≡ 0 A) 6C + 12 B) 6C + 80 C) 4C + 24
q/1 r/0
D) 4C + 86 E) 4C + 72
(qı ⇒ r) ≡ (0 ⇒ 0) ≡ 1
B = 20 . C + 8
A = 24 . B + 13 = 24 . [20 . C + 8] + 13
A = 480 C + 192 + 13
A = 480 . C + 205
480 . C + 205 120
480 . C 4C + 1
205
120
85
4C + 1 + 85 = 4C + 86
20. A, B, C pozitif tam sayıdır.

A 12 B 8
B C
4 2
18. Bir miktar kitap bir kampanyada bir grup öğrenciye pay- Yukarıda verilen bölme işlemlerine göre, C nin A türün-
laştırılacaktır. Bu kitaplar 10 tane fazla veya 7 tane eksik den eşiti aşağıdakilerden hangisidir?
olsaydı kitaplar hiç artmayacak biçimde eşit olarak paylaş- A + 18 A 24 A 36
A) B) - C) -
tırılabilecektir. 48 48 96
A - 28 A 24
Kitapların sayısının 100 den fazla olduğu bilindiğine D) E) +
96 96
göre, bu kapmanyada dağıtılan kitap sayısı en az kaç-
B = 8C + 2
tır?
A = 12B + 4 = 12(8C + 2) + 4 = 96C + 28
A 28
A) 101 B) 103 C) 105 D) 107 E) 109 C= -
96
Öğrenci sayısı a olsun.
x + 10 = a . r
x–7=a.p
–––––––––––––––––––
17 = a . (r – p)
a sayısı 17 nin katıdır. 21. p : ∀x ∈R, x–1 >0
x + 10 = 17 . 7
4 & x = 109
önermesinin olumsuzu (değili) aşağıdakilerden hangisi-
x – 7 =17.6 dir?
A) ∃x ∈R, x ≤ 1 B) ∃x ∈R, x ≥ 1
C) ∃x ∈R, x ≠ 1 D) ∀x ∈R, x ≥ 1
E) ∀x ∈R, x ≥ 1
Önermenin değili A seçeneğinde verilmiştir.

TARAMA
22. p : ∃x ∈R, x – 4 = x3 25. n + r tane farklı önermenin doğruluk tablosu yapıldığında,

önermesinin olumsuzu (değili) aşağıdakilerden hangi- n tanesinin doğru r tanesinin yanlış olduğu durum sayısı
n+r n+r
sidir? b l veya b l tanedir.
n r
A) ∃x ∈R, x + 4 = x3 B) ∃x ∈R, x – 4 ≠ x3 Buna göre, 6 farklı önermenin doğruluk tablosu yapıl-
dığında 4 tanesinin doğru 2 tanesinin yanlış olduğu
C) ∀x ∈R, x – 4 ≠ x3 D) ∀x ∈R, x – 4 = x3
durum sayısı kaçtır?
E) ∀x ∈R, x + 4 ≠ x3
Verilen önermenin değili C seçeneğidir. A) 6 B) 15 C) 12 D) 20 E) 21
6 6 .5
b l= = 15
2 2
23. Asal sayı olan rakamlar kümesinde tanımlı bire bir ve örten
bir f(x) fonksiyonu ve p önermesi veriliyor.
p : ∀x ∈A, f(x) ≤ 12
p ≡ 1 olduğuna göre, f(x) fonksiyonunun görüntü kü- 26. p: 4 -2 + 3 -2 = 5 -2
mesindeki elemanların toplamı en çok kaçtır?
q: 5 -2 = - 5
A) 36 B) 24 C) 35 D) 21 E) 42 r : (0!)! = 1
A = {2, 3, 5, 7} önermeleri veriliyor.
2 12 Buna göre, birbirine denk olan önermeler aşağıdakiler-
3 11 den hangisinde doğru olarak verilmiştir?
5 10
A) p ve q B) p ve r C) q ve r
7 9
⇒ 12 + 11 + 10 + 9 = 42 D) p, q ve r E) Hiçbiri
1 1 16 + 9 5 1
p: + = = ! p/0
16 9 16 . 9 12 25
1
q: 5 -2 = !- 5 q/0
5
r : 1! = 1 r/1
p/q
24. p: 25 + 25 = 26
q: 25 . 25 . 25 = 215
5
r : (25) = 225
önermeleri veriliyor.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluk değe-
27. n + 3 farklı önermenin birbirine göre 64 farklı doğruluk
ri sıfırdır?
değeri olduğuna göre, n – 1 farklı önermenin birbirine
A) p ∨ qı B) (p ∨ q) ∨ rı C) qı ⇔ rı göre kaç farklı doğruluk değeri vardır?
D) rı ⇒ pı E) (r ⇔ q) ⇒ pı
A) 2 B) 8 C) 16 D) 4 E) 32
p≡1 , q≡1 , r≡1
2n + 3 = 26
E) ≡ (1 ⇔ 1) ⇒ 0
n+3=6
≡ 1⇒0
n=3
≡ 0
n–1=2
2n – 1 = 22 = 4

TARAMA
28. (∃x ∈R, x > 5) ⇒ (∀x ∈R, x2 = 25) 31. I. Bazı gerçek sayıların karesi kendisinden küçüktür.
bileşik önermesinin değili aşağıdakilerden hangisidir? II. Her gerçek sayının mutlak değeri kendisinden büyüktür.
A) (∀x ∈R, x ≤ 5) ∧ (∃x ∈R, x 2 ≠ 25) III. Her gerçek sayının karesinin karekökü sayının kendi-
sine eşittir.
B) (∀x ∈R, x ≤ 5) ∨ (∃x ∈R, x 2 ≠ 25)
Yukarıda verilen açık önermelerden hangilerinin doğ-
C) (∃x ∈R, x ≤ 5) ∧ (∀x ∈R, x 2 ≠ 25)
ruluk değeri 1'dir?
D) (∃x ∈R, x > 5) ∨ (∃x ∈R, x 2 = 25)
A) Yalnız III B) Yalnız I C) I ve II
E) (∃x ∈R, x > 5) ∧ (∃x ∈R, x 2 ≠ 25)
D) I ve III E) II ve III
(p ⇒ q)ı ≡ (pı ∨ q)ı ≡ p ∧ qı olur.
I. doğrudur. 0 < x < 1 için x2 < x
II. yanlıştır. Eşit olabilir.
III. yanlıştır. ^- 3h2 ! - 3
32. I. Bazı tam sayıların karesi negatiftir.

29. "Her gerçek sayının kendisine bölümü 1 sayısına eşittir." II. Her gerçek sayının karesi pozitiftir.
Yukarıda verilen cümlenin değilinin sembolik mantık III. Bazı karmaşık sayıların karesi negatiftir.
ile ifadesi aşağıdakilerden hangisidir? Yukarıda verilen açık önermelerden hangilerinin doğ-
x x x ruluk değeri 1'dir?
A) ∃∈R, = 1 B) ∃∈R, > 1 C) ∃∈R, ! 1
x x x
A) I ve II B) II ve III C) Yalnız II
x x D) I ve III E) Yalnız III
D) ∀∈R, > 1 E) ∀∈R, ! 1
x x
I. karesi negatif olan gerçek sayı yoktur.
x x
∀∈R, = 1 ifadesinin değili ∃∈R, ! 1 II. sıfırın karesi negatif değildir.
x x
Sadece III. numaralı açık önermenin doğruluk değeri 1'dir.
Örnek : ^ - 1 h = - 1 < 0 dır.
2
33. 3x – 2 ve 4y + 1 sayıları aralarında asaldır.

18x = 32y + 20
30. "Her gerçek sayının mutlak değeri kendisinden büyük veya
eşittir." olduğuna göre, x . y çarpımı kaçtır?
cümlesinin sembolik mantık ile ifadesi aşağıdakiler- A) 4 B) –3 C) 1 D) 2 E) 6
den hangisidir?
18x = 32y + 8 + 12
A) ∀x ∈R , |x| ≤ x B) ∀x ∈R , |x| < x 18x – 12 = 32y + 8

6(3x – 2) = 8(4y + 1)
C) ∀x ∈R , |x| ≥ x D) ∃x ∈R , |x| ≤ x
E) ∃x ∈R , |x| ≥ x 3x - 2 8 4
= =
İfadenin sembolik mantık ile ifadesi C seçeneğinde verilmiştir. 4y + 1 6 3
3x – 2 = 4 ve 4y + 1 = 3
1
x = 2 ve y=
2
x . y = 1 dir.

TARAMA
34. I. p : (x ≠ 3) ⇒ (x2 ≠ 9) 37. [(p ∧ q)ı ∧ (pı ∨ q)] ∨ p

II. q : x, y, z ∈ N, x + 2y + 3z = 12 Bileşik önermesinin değilinin en sade hali aşağıdaki-
III. r : x, y ∈ N, x – y = 3 lerden hangisidir?
Yukarıda verilenlerden hangileri açık önermedir? A) 1 B) 0 C) p
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) p ∨ q E) qı

≡ [(pı ∨ qı) ∧ (pı ∨ q)] ∨ p
D) I ve II E) II ve III
≡ [pı ∨ (qı ∧ q)] ∨ p
II ve III açık önermedir.
≡ [pı ∨ 0] ∨ p
≡ pı ∨ p
≡ 1 ⇒ ifadenin değili "0" dır.
35.
XY0XY XY
Bölüm
Kalan
Yukarıdaki bölme işleminde XY0XY beş basamaklı, XY iki 38. I. (0 ⇒ p) ⇒ (p ⇔ pı)

basamaklı doğal sayıdır. II. (pı ⇔ pı) ⇒ (p ∨ p)
Buna göre, bölüm ile kalanın toplamı kaçtır? III. (pı ∨ pı) ⇒ (p ⇔ pı)
A) 1011 B) 102 C) 101 Yukarıda verilen bileşik önermelerden hangileri çeliş-
D) 1001 E) 111 kidir?
A) Yalnız III B) Yalnız II C) I ve II

XY0XY XY
XY 1001 D) I ve III E) II ve III
0XY I. 1 ⇒ 0 ≡ 0 Çelişki
XY
II. 1 ⇒ 0 ≡ 0 Çelişki
0
III. 0 ⇒ 0 ≡ 1 Totoloji
Kalan sıfır, bölüm 1001 dir.
36. xy ve yx iki basamaklı sayılardır.

Yandaki bölme işlemine göre x + y toplamı xy yx
kaçtır? 2
39. I. (p ∨ 0) ⇒ (p ∨ pı)
26
II. (p ⇒ 0) ∨ (pı ⇒ p)
A) 5 B) 13 C) 8 D) 9 E) 10
III. (p ⇔ p) ⇔ (p ⇒ 1)
10x + y = 2 . (10y + x) + 26
Yukarıda verilen bileşik önermelerden hangileri totolo-
10x + y = 20y + 2x + 26
jidir?
8x = 19y + 26
y = 2 için 8x = 38 + 26 = 64 A) I ve II B) I ve III C) II ve III
x = 8 olur. D) I, II ve III E) Yalnız II

x + y = 2 + 8 = 10 dur. I. p ⇒ 1 ≡ 1 Totoloji
II. pı ∨ p ≡ 1 Totoloji
III. 1 ⇔ 1 ≡ 1 Totoloji

TARAMA
40. p : "Kitap değerlidir." 43. [(q ⇒ qı) ⇒ qı] ∨ [(pı ⇒ p) ⇒ p]

q : "Kitap okumaya değer." bileşik önermesinin en sade biçimi aşağıdakilerden
önermeleri veriliyor. hangisidir?
Buna göre, "Kitap okumaya değer değilse kitap değerli A) 1 B) 0 C) p D) qı E) pı

değildir." bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisi ile ı
[(qı ∨ qı) ∨ qı] ∨ [(p ∨ p)ı ∨ p]
ifade edilir? [q ∨ qı] ∨ [pı ∨ p]
A) pı ⇒ q B) p ⇒ qı C) qı ⇒ pı 1∨1
0
D) q ⇒ pı E) qı ⇒ p
Verilen ifade qı ⇒ pı olur.
44. p: İki tek sayının toplamı çift sayıdır.
q: İki noktadan bir doğru geçer.

r: ∀n∈N, 2n+2 + 32n+1 = 7.k (k∈Z+)
41. [(qı ⇒ 1) ⇒ (pı ⇒ p)] ⇒ (p ∨ 1)
s: ∀n∈N, 25n+1 + 5n+2 = 27.k (k∈Z+)
bileşik önermesinin tersi aşağıdakilerden hangisine
t: ∀n∈N için 2n – 1 asal sayıdır.
denktir?
önermeleri veriliyor. Verilen önermelerden
A) p B) q C) 1 D) 0 E) pı I. 3 tanesi teoremdir.
Verilen ifade : [(q ∨ 1)ı ∨ (p ∨ p)] ⇒ (p ∨ 1) II. 1 tanesi aksiyomdur.
[0 ∨ p] ⇒ pı
III. Önermelerden birinin yanlışlığı tümevarım yöntemi ile
p ⇒ pı
kanıtlanabilir.
İfadenin tersi : pı ⇒ p ≡ p ∨ p ≡ p
Buna göre, yukarıdakilerden hangileri doğrudur?
D) I ve II E) I ve III
p, r, s teoremdir. q aksiyomdur.
t nin yanlışlığı tümevarım ile değil aksine örnek verme ile kanıtlanabilir.
I ve II doğrudur.
42. (1 ⇒ pı) ⇒ (p ⇒ qı)
bileşik önermesinin karşıtının en sade biçimi aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) q ∨ pı B) q ⇒ p C) 1
D) qı ∨ p E) 0
45. [(p ∨ 0) ∨ (p ∨ 1)] ∨ q
(p ⇒ qı) ⇒ (1 ⇒ pı)
işleminin en sade biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
(pı ∨ qı) ⇒ (pı)
ı
(pı ∨ qı) ∨ pı A) 1 B) 0 C) pı D) q E) qı
(p ∧ q) ∨ pı ≡ (p ∨ pı) ∨ q
(p ∨ pı) ∧ (q ∨ pı) ≡1∨q
1 ∧ (q ∨ pı) ≡ qı
q ∨ pı
24. E 25. B 26. A 27. D 28. E 29. C 30. C 31. B 32. E 33. C 34. E 35. D 36. E 37. B 38. C 39. D 40. C 41. A 42. A 43. B 44. D 45. E
Cevaplar
10. E 11. B 12. D 13. C 14. A 15. D 16. D 17. D 18. E 19. D 20. D 21. A 22. C 23. E 9. D 8. D 7. D 6. E 5. A 4. D 3. A 2. E 1. E

MODÜLER ARİTMETİK
Bölünebilme Kuralları 06
Kazanım: Tam sayılarda bölünebilme ve özelliklerini açıklar.
hh BÖLÜNEBİLME KURALLARI Örnek 2:

739 sayısının 10, 5 ve 2 ile bölümünden kalanı bulalım. 2849 sayısının 100 ile, 25 ile, 4 ile bölümünden kalanı
739 = 7 . 102 +3. 101 +9 bulunuz.
İçinde 10 çarpanı bulunan sayılar Cevap: 49, 24, 1

2849 = 28 . 100 + 49 olduğu için,

10 a, 5 e ve 2 ye tam bölünür. Öyleyse 739 sayısının 10, 5 ve (100 ün dolayısıyla 25 in ve 4 ün katıdır.)
2 ile bölümünden kalan sayılar birler basamağındaki sayı olan Sayının 100 ile, 25 ile, 4 ile bölümünden kalanlar sayısının son iki basamağının
9 ile ilgilidir. 100 ile, 25 ile, 4 ile bölümünden kalanlara eşittir.
Örneğimizde 49 un 100 ile bölümünden kalan 49
9 un 10 ile bölümünden kalan 9
49 un 25 ile bölümünden kalan 24
9 un 5 ile bölümünden kalan 4 49 un 4 ile bölümünden kalan 1 dir.
9 un 2 ile bölümünden kalan 1 dir.
Not Not
Bir sayının 10 ile, 5 ile, 2 ile bölümünden kalanlar sırasıyla Aynı mantığı kullanarak bir sayının 1000 ile, 8 ile ve 125 ile
birler basamağındaki rakamın 10 ile, 5 ile, 2 ile bölümün- bölümünden kalan sayının son üç basamağındaki sayının
den kalana eşittir. sırasıyla 1000 ile, 8 ile, 125 ile bölümünden kalana eşit
olduğunu söyleyebiliriz.
Örnek 1:
15268 sayısının 10, 5 ve 2 ile bölümünden kalanı bulunuz.
Örnek 3:
Cevap: 8, 3, 0
10 ile → 8 25487 sayısının sırasıyla 100, 25, 4, 1000, 125, 8 ile bölü-
5 ile → 3 münden kalanı bulunuz.
2 ile → 0 Cevap: 87, 12, 3, 487, 112, 7
100 → 87
Not 25 → 12
Bir sayının 100 ile, 25 ile, 4 ile bölümünden kalan son iki 4→3
basamağının sırasıyla 100 ile, 25 ile, 4 ile bölümünden ka- 1000 → 487
lana eşittir. 125 → 112
8→7

MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme Kuralları
Not Örnek 6:
Bir sayının 9 ile bölümünden kalan sayının rakamlarının top- Yedi basamaklı 2763458 sayısının 9 ve 3 ile bölümün-
lamının 9 ile bölümünden kalana eşittir. Kalan sıfır ise sayı 9 den kalanı bulunuz.
ile tam bölünüyor denir. Cevap: 8, 2
Rakamları toplamı 9 olanları atarak toplayabiliriz.
9 ile bölünen sayılar aynı zamanda 3 ile de bölünebildiği için,
2+ 7 + 6+ 3+ 4+ 5+ 8
bir sayının 3 ile bölümünden kalan sayının rakamlarının top- [ [ [
9 9 9
lamının 3 ile bölümünden kalana eşittir. Kalan sıfır ise sayı 3 sayının 9 ile bölümünden kalan 8 dir. Sayının 3 ile bölümünden kalan 8 in 3 ile
ile kalansız bölünüyor denir." bölümünden kalan olan 2 dir.
Örnek 4:
487 sayısının 9 ve 3 ile bölümünden kalanı,
487 = 4 . (99 + 1) + 8 .(9 + 1) + 7
biçiminde yazıp kanıtlayarak bulalım.

Cevap: 1
487 = 4 . (99 + 1) + 8 . (9 + 1) + 7
= 4 . 99 + 4 + 8 . 9 + 8 + 7
= 4 . 99 + 8 . 9 + 4 + 8 + 7

(9 un katıdır.)
19 un 9 ile bölümünden kalan 1 dir. Örnek 7:
Beş basamaklı A154B sayısının 9 ile bölümünden kalan 4
tür.
Örnek 5:
Buna göre, A + B toplamının alabileceği farklı değerleri
Rakamları farklı beş basamaklı 4A53B sayısının
bulalım.
5 ile bölümünden kalan 2 dir.
Cevap: 3, 12
4 ile kalansız bölünebilmektedir. Rakamlar toplamı 9k + 4 olmalıdır.

A+1+5+B 4
+ = 9k + 4
3 ile bölümünden kalan 1 dir. 9k 4
A + B + 6 = 9k
Buna göre, A + B toplamını bulalım. A + B = 3 olabilir.
Cevap: 10
A + B = 12 olabilir.
5 → 2 ise 4A532, 4A537 olur.
A + B = 21 olamaz çünkü A ve B rakamdır.
4 → 0 ise 4A532 dir.
3 → 1 ise rakamlar toplamı 3k + 1 dir.
4 + 5 + 3 + A + 2 & 3k + 1
1442443
3k
A nın 2, 5, 8 olabileceği düşünülür.
42532 45532 48532
Aynı Aynı
A sadece 8 olur.
A + B = 8 + 2 = 10 dur.

11 İle Bölünebilme Not

abcde sayısının 11 ile bölümünden kalan (e + c + a) – (b + d) Aralarında asal iki sayıya ayrı ayrı bölünebilen bir sayı bu
farkının 11 ile bölümünden kalana eşittir. sayıların çarpımına da bölünebilir.
2 ve 3 ile bölünebilen bir sayı 6 ile bölünür.
3 ve 5 ile bölünebilen bir sayı 15 ile bölünür.
Ancak 2 ve 10 ile bölünebilen bir sayı 20 ile bölünür diye-

meyiz çünkü 2 ve 10 aralarında asal değildir.
Örnek 8:
658 sayısının 11 ile bölümünden kalanı
Bu bilgiden hareketle bölünebilme kurallarını çıkarabiliriz.
658 = 6 . (99 + 1) + 5(11 – 1) + 8
biçiminde kanıtlayarak bulalım 6 ile bölünebilme kuralı 2 ve 3 ile tam bölünmektir.
658 = 6 . (99 + 1) + 5 . (11 – 1) + 8 12 ile bölünebilme kuralı 3 ve 4 ile tam bölünmektir.

= 6 . 99 + 6 + 5 . 11 – 5 + 8
15 ile bölünebilme kuralı 3 ve 5 ile tam bölünmektir.
X X
= 6.99 + 5.11 + 6 – 5 + 8 dir.
11k 11m 20 ile bölünebilme kuralı 4 ve 5 ile tam bölünmektir.
Öyleyse 658 sayısının 11 ile bölümünden kalan 6 – 5 + 8 ifadesinin 11 ile bölü-
münden kalana eşittir. Yani 9 dur. Sonuç: 24 ile bölünebilme kuralı 3 ve 8 ile tam bölünmektir.
abcde sayısının 11 ile bölümünden kalan en sağdan başlayarak,
(e + c + a) – (b + d) farkının 11 ile bölümünden kalana eşittir.
Altı basamaklı 98765P sayısı 11 ile kalansız bölünebilmek- Rakamları farklı 12 ile tam bölünebilen en küçük 5 ba-
tedir. samaklı sayıyı bulalım.
Cevap: 10236
Buna göre, P rakamını bulalım. Sayı = 1023B formatındadır.
Cevap: 7 4 ile bölünmesi için son iki rakam 32 veya 36 olabilir.
98765P 3 ile bölünmesi için rakamlar toplamı 3 ün katı olmalıdır.
(P + 6 + 8) – (5 + 7 + 9) = 11k Sayı = 10236 dır.
P + 14 – 21 = 11 k
P – 7 = 11k
P=7

Örnek 11: Not
Rakamları farklı beş basmaklı 12A7B sayısı 12 ile kalan- a sayısının x ile bölümünden kalan k olsun
sız bölünebildiğine göre, A nın alabileceği farklı değer- b sayısının x ile bölümünden kalan r olsun.
leri bulalım.
1) a . b sayısının x ile bölümünden kalan k . r nin x ile
Cevap: {5, 8}
Sayı 3 ve 4 ile bölünebilmelidir. 4 ile bölünebilmesi için, bölümünden kalana eşittir.
12A72 12A76 Olabilir.
Rakamları aynı 2 → olamaz rakamları aynı 2) an sayısının x ile bölümünden kalan kn nin x ile bölü-
5 münden kalana eşittir. (n∈N+)
8
A = {5, 8}
3) a + b sayısının x ile bölümünden kalan k + r nin x ile
bölümünden kalana eşittir.
Rakamları farklı beş basamaklı 54x3y sayısı 45 ile kalansız A = 15384, B = 2347 sayıları verilsin.
bölünebilmektedir.
a) A . B çarpımının 5 ile bölümünden kalanı bulalım.
Buna göre, x rakamı kaçtır?
b) B3 sayısının 4 ile bölümünden kalanı bulalım.
Cevap: 6
Sayı 5 ve 9 ile tam bölünebilmelidir. c) A . B3 çarpımının 9 ile bölümünden kalanı bulalım.
54x30 ve 54x35
Rakamları aynı d) A + B sayısının 11 ile bölümünden kalanı bulalım.
Rakamları toplamı 9 un katı olmalı 5 + 4 + x + 3 + 0 = 9k Cevap: 3, 3, 3, 10
x=6 5 5
a) A 4 B 2
5 5
A.B 8 3 tür.
Örnek 13: 4 4 4 4
b) B ?, 47 3 ise B3 33 3 tür.
A35B rakamları farklı dört basamaklı bir sayıdır. Bir öğret- 9 9 9
c) A 3, B 7 ise A . B3 3 . 73 → 3 . 343 → 3 . 1 → 3
men elindeki A35B tane çalışma kağıdını 36 öğrencisine eşit
11
sayıda dağıtmış ve elinde 23 kağıt kalmıştır. d) 15384 (4 + 3 + 1) – (5 + 8) = –5 → 6 dır.
11
Buna göre, her bir öğrencisine kaç kağıt dağıttığını bu- 2347 (7 + 3) – (2 + 4) = 4
11
lalım. A+B 6 + 4 = 10 dur.
Cevap: 176
Eşit sayıda dağıttığı için A35B 36 nın katının 23 fazlasıdır. Örnek 15:
36
A35B 23
4 9 A sayısının 17 ile bölümünden kalan 3 olduğuna göre,
A35B 23 3 olur. A35B 23 5 olur.
A3 + 5A2 – 7A + 2 sayısının 17 ile bölümünden kalan kaçtır?
4 ile bölümünden kalan 3 ⇒ A351 A355 A359
Aynı Cevap: 2
A = 3 olarak alınabilir. Sayının 17 ile bölümünden kalan:
Rakamları toplamı 9k + 5 ⇒ A351 A359
= 33 + 5 . 32 – 7 . 3 + 2 dir.
5351 = 27 + 45 – 21 + 2
6359
Aynı = 53 tür.
6359 = 176 . 36 + 23 53 sayısının 17 ile bölümünden kalan 2 dir.
36 öğrencinin herbirine 176 tane kağıt dağıtmıştır.

41 837 9 ile bölündüğünde 2, 12 ile bölündüğünde 5, 15 ile bö-
25 784 lündüğünde 8 kalanını veren üç basamaklı en büyük sa-
yıyı bulunuz.
1 0A8 725 208
Cevap: 893
Yukarıda verilen çarpma işleminin sonucundaki A raka- Sayı = 9k + 2 = 12m + 5 = 15p + 8
mını bulunuz. Sayı + 7 = 9(k + 1) = 12(m + 1) = 15(p + 1)
Cevap: 7 Sayı + 7 = EKOK(9, 12, 15)
Çarpılan sayıların 9 ile bölümlerinden kalanların çarpımı, sonucun 9 ile bölü- Sayı + 7 = 180
münden kalana eşittir.
360
9
41837 5 540
9
25784 8 720
9
5 . 8 = 40 4 Sayı + 7 = 900 ⇒ sayı = 893
9
1 0A8 725 208 4 olmalı
A = 7 için rakamlar toplamı 9k + 4 olur.
EKOK:
Sıfırdan farklı iki veya daha çok tam sayının pozitif ortak katla-
rının en küçüğüne EKOK denir.
Verilen sayılar asal çarpanlarına ayrıldıktan sonra, ortak asal

çarpanlardan üstleri en büyük olanlar ile ortak olmayanların alı-
nıp çarpılmasıyla bulunur.
Örnek 18:
a, b, c, d asal sayılar olmak üzere,
Ardışık iki çift sayının EBOB'u ile EKOK'unun toplamı 146
A= a5 b4 c3 ve B = a6 b6 d sayıları için dır.
EKOK(A, B) = a6 b4 c3 d dir. Bu sayıları bulunuz.

Cevap: 16 ve 18
EBOB = 2 olduğu için EKOK = 144 olur.
Not EKOK çarpımlarının yarısıdır. Çarpımları 288 olur.
n(n + 2) = 288
1) Ardışık iki sayının EKOK'u bu sayıların çarpımına eşittir.
↓ ↓
2) Ardışık iki tek sayının EKOK'u bu sayıların çarpımına Sayı: 16 ve 18 dir.
eşittir?
3) Ardışık iki çift sayının EKOK'u bu sayıların çarpımının

yarısına eşittir.
4) İki sayının EBOB'u ile EKOK'unun çarpımı bu sayıların

çarpımına eşittir.

Örnek 19:
Örnek 21:
A sayısının en az 24 katı bir tam sayıdır.
120 sayısının en küçük hangi pozitif tam sayılar ile çarpıl-
B sayısının en az 40 katı bir tamsayıdır. dığında
Buna göre, 3A + 8B sayısının en az kaç katının bir tam a) Bir sayının karesi olacağını bulalım.
sayı olduğunu bulalım.
b) Bir sayının küpü olacağını bulalım.
Cevap: 40
Z1
24 . A ∈Z1 ⇒ A =
24 120 = 23 . 3 . 5
Z a) 23 . 3 .5 . 2.3.5 = e 2 2 .3.5 o
40 . B ∈Z2 ⇒ B = 2
40 bYl \
x y
Z Z x = 30 ile çarpılırsa y = 60 ın karesi olur.
3A + 8B = 1 + 2
8 5
b) 23 . 3 . 5 . c 3 2 .5 2 m = ^2.3.5h3
Z1 Z 2
40 c + m = 5Z1 + 8Z2 ∈Z olur. Z
x
8 5
x = 225 ile çarpılırsa y = 30 un küpü olur.
En az 40 katı olmalıdır.
Örnek 22:
En Küçük Kuvvete Tamamlama:
x, y∈ Z+ olmak üzere,
18 . (x – 10) = y2
eşitliğini sağlayan x ve y değerleri için x + y toplamı en

Örnek 20:
az kaçtır?
18 sayısı en küçük hangi pozitif tam sayı ile çarpıldığın-
da bir sayının küpü olacağını bulalım. Cevap: 18
2 .3 2 . 2 = 3 .2 2
Cevap: 12
bZl cVm
x - 10 y
2 . 3 2 . c 2 2 . 3 m = ^2 . 3h3 x - 10 = 2
[
SAYI
x = 12 y= 6 x + y = 18
SAYI = 22 . 3 = 12 dir.

MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme Kuralları Konu Testi
1. Rakamları farklı 5 basamaklı 98A4B sayısı 4 ile tam bölün- 5. 11 basamaklı,

mektedir. Bu sayının 3 ile bölümünden kalan 2 dir. 88888888888
Buna göre, A nın alabileceği değerler toplamı kaçtır? sayısının 45 ile bölümünden kalan kaçtır?
A) 7 B) 24 C) 15 D) 18 E) 16 A) 3 B) 43 C) 36 D) 27 E) 44
98A40 98A44 98A48
2 Rakamlar toplamı 88 dir.
5 Aynı Aynı
9 ile bölünebilmesi için son rakamı 7 azaltırız. Rakamlar toplamı 81 olur
8
ve 9 ile tam bölünür. 9 ile bölünmeyi bozmadan 9 ar azaltarak 5 ile bölü-
Aynı
nene kadar devam ederiz.
2+5=7
88
81
2. Rakamları farklı altı basamaklı 234A5B sayısı 3 ve 4 ile 72
kalansız bölünebilmektedir. Fark = 43
63
Buna göre, A nın alabileceği değerler toplamı kaçtır? 54
45
A) 14 B) 17 C) 8 D) 12 E) 15
88888888845 sayısı 5 ile tam bölünür ve rakamlar toplamı 81 dir. 9 ile
3 de bölünür. Kalan 43 tür.
234A52 234A56 0
1
Aynı
4 Aynı 1+7=8
7
3. Bir firma tanesi 55 liradan tek sayıda pantalon satın almış-

6. 40 basamaklı,
tır. Firmanın muhasebecisi pantalonlar için ödediği ücretin
9100 liradan biraz fazla bir tamsayı olduğunu hatırlatmakta 7373 … 7373
fakat ödediği ücretin onlar ve birler basamağını hatırlama- sayısının 15 ile bölümünden kalan kaçtır?
maktadır.
A) 14 B) 1 C) 8 D) 3 E) 12
Buna göre, hatırlamadığı rakamların toplamı kaçtır? 7373 … 7371 sayısının rakamlar toplamı 198 dir. 3 ile tam bölünür. 3 er
azaltarak 3 ile bölünebilmeyi bozmadan 5 ile tam bölünür hale getirelim.
A) 17 B) 9 C) 13 D) 8 E) 11
7373 … 7371
91 x 5 tir. Pantalon sayısı tek olduğu için.
68
(5 + 1) – (9 + x) = 11 . k olmalıdır.
65 → hem 3 ile hem de 5 ile yani 15 ile tam bölünür.
–3 –x = 11 . k olmalı
Kalan 73 – 65 = 8 Kalan 8 dir.
x = 8 dir.
Ödenen ücret = 9185
8 + 5 = 13 tür.
4. A = 987654
7. 56 – 1
B = 456783
sayısı aşağıdakilerden hangisine tam olarak bölüne-
olmak üzere, mez?
A3 . B + A2 – B A) 62 B) 72 C) 28 D) 98 E) 63
sayısının 5 ile bölümünden kalan kaçtır? = (53 – 1)(53 + 1)
= 124 . 126
A) 4 B) 1 C) 3 D) 0 E) 2
= 4 . 31 . 2 . 7 . 9
5 5
A 4 B 3 = 23 . 32 . 7 . 31
⇒ 43 . 3 + 4 2 – 3
Sayıda 72 olmadığı için 98 ile bölünemez.
⇒ 64 . 3 + 13
↓
⇒4.3+3
⇒ 15 ⇒ 0 dır.

MODÜLER ARİTMETİK / Bölünebilme Kuralları Konu Testi
8. 4K90016 yedi basamaklı bir sayıdır. 12. Birler basamağı 7 olan ve 4 ile bölümünden kalanın 1
12! = 4K90016 . 10N olduğu üç basamaklı rakamları farklı kaç sayı vardır?
eşitliğinde K ve N doğal sayılarının toplamı kaçtır? A) 32 B) 29 C) 40 D) 24 E) 28
a17 a37 a57 a77 a97

A) 10 B) 8 C) 9 D) 13 E) 15
↓
12! sayısında 5 ve 10 sayılarından gelen iki tane 5 çarpanı vardır. {2, 3, 4, 5, 6, 8, 9}
Yeteri kadar 2 çarpanı olduğu için sayıda 2 tane 10 çarpanı vardır. N = 2 (4 blok) x (7 rakam) = 28 tane
12! sayısının içinde 9 çarpanı vardır. 9 ile bölümünden kalan sıfırdır. Öy-
leyse 4K90016 sayısıda 9 ile tam bölünür.
4 + K + 9 + 1 + 6 = 9 un katıdır. K = 7 olur.
N + K = 9 dur. 13. 1 2 3 4 5 6 7 8 …499 500
A  
9. Dört basamaklı ABCD sayısının 9 ile bölümünden kalan 4 B  
tür.
C ?
Buna göre, 9 basamaklı ABCDABCD2 sayısının 9 ile
D 
bölümünden kalan kaçtır?
Yukarıdaki tablonun,
A) 1 B) 8 C) 7 D) 5 E) 3
A satırında numarası 3 ün katı olan kutucuklara 
ABCD sayısı 1 basamak sola kayarsa 10 . ABCD olur.
ABCD sayısı 5 basamak sola kayarsa 105 . ABCD our. B satırında numarası 4 ün katı olan kutucuklara 
ABCDABCD2 = 100 000 . (ABCD) + 10 . (ABCD) + 2 C satırında numarası 5 nin katı olan kutucuklara ?
= (100 010) . (ABCD) + 2
↓ ↓ D satırında numarası 7 nin katı olan kutucuklara 
Sayının 9 ile bölümünden kalan = 2 . 4 + 2 = 10
işareti konmuştur.
= 1 dir.
Buna göre, ,  ve ? işaretlerinin birlikte bulunduğu
10. 4x5y dört basamaklı bir sayıdır. 4x5y tane kitabın tamamı ve  işaretinin olmadığı kaç tane sütun vardır?
36 çocuğa eşit olarak dağıtılıyor. A) 35 B) 5 C) 14 D) 7 E) 26

Buna göre, her bir çocuğa en çok kaç kitap verilebilir? 3 ün, 4 ün ve 5 in katı olan sayılar 60 ın katıdır.
60 ın katı olacak fakat 7 nin katı olmayacak yani 420 olamaz.
A) 142 B) 98 C) 68 D) 132 E) 47
500 60
4x52 4x56
7 3 8
Rakamlar toplamı = 9
8–1=7
4752 36
36 132
115 14. Bir n doğal sayısının 21'e bölümünden kalan 19 dur. Aynı
108
72 sayı 22'ye bölündüğünde kalan yine 19'dur.
72
0
Buna göre, n sayısı 14'e bölündüğünde kalan kaçtır?
11. x doğal sayısının 13 ile bölümünden kalan 7 dir. A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7

n = 21a + 19 = 226 + 19
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi 13 ile tam bölünür.
= n – 19 = 21a = 22b
A) 2x + 1 B) 3x – 5 C) 3x + 5
n – 19 = EKOK(21, 22)
D) 4x + 1 E) 4x – 1 n – 19 = 21 . 22
x = 7 olarak alınırsa 14
n = 21 . 22 + 19 5
3x = 21 ↓ ↓
0 5
3x + 5 = 26 sayısı 13 ile tam bölünür.
14. C 13. D 12. E 11. C 10. D 9. A 8. C 7. D 6. C 5. B 4. D 3. C 2. C 1. A Cevaplar

MODÜLER ARİTMETİK
Modüler Aritmetikte İşlemler 07
Kazanım: Modüler aritmetikle ilgili özellikleri gösterir ve bunları kullanarak uygulamalar yapar.
hh MODÜLER ARİTMETİKTE İŞLEMLER x ≡ 3 (mod10)
Sembolik gösterimi x in 10 ile bölümünden kalan 3 tür. Biçiminde

17 6 5 6
okuruz. x sayılarını 3 ün üzerine 10 ar ekleyerek ve 3 ten 10 ar
12 2 0 0
çıkararak buluruz.
5 5
x = {…, –27, –17, –7, 3, 13, 23, …}
5 ve 17 sayılarının 6 ile bölümlerinden kalanlar birbirine eşittir.
Bu cümleyi 17 ≡ 5 (mod 6) biçiminde gösteririz.
Örnek 1:
Örnek: x ≡ 4 (mod20)
33 ve 18 sayılarının 5 ile bölümlerinden kalanlar eşittir ifadesini, olduğuna göre, x in alabileceği iki basamaklı en büyük
33 ≡ 18 (mod5) ve üç basamaklı en küçük pozitif tamsayıyı bulunuz.

Cevap: 84 ve 104
biçiminde yazarız.
x = {…, –36, –16, 4, 24, 44, 64, 84, 104, …}
84 ve 104 aranan yanıttır.
Örnek:
47 ≡ 3 (mod4) sembolik gösterimini,
47 ve 3 sayılarının 4 ile bölümlerinden kalanlar birbirine eşittir. Örnek 2:

biçiminde okuruz. 417 ≡ x (mod9)
denklemini sağlayan en büyük negatif tam sayıyı ve iki

basamaklı en küçük pozitif tamsayıyı bulunuz.
Cevap: –6 ve 12
Örnek:
417 nin 9 ile bölümünden kalan rakamlar toplamı olan 12 nin 9 ile bölümün-
a ≡ b (modx) sembolik gösterimini, den kalana eşittir. Yani 3 tür.
3 ün üzerine 9 ekleyerek ve 9 çıkararak istenen sayıları buluruz.
a ve b sayılarının x ile bölümlerinden kalanlar birbirine eşittir.
x = {–6, 3, 12}
biçiminde okuruz. Yanıt –6 ve 12 dir.

MODÜLER ARİTMETİK / Modüler Aritmetikte İşlemler
Modüler Aritmetikle İlgili Özellikler Örnek 5:

a ≡ b (md p) 3x + 2 ≡ x – 4 (mod7)
c ≡ d (mod p) denkliğini sağlayan en küçük pozitif tamsayı ile iki ba-
olmak üzere, samaklı en küçük pozitif tam sayının toplamını bulunuz.
Cevap: 15
1) a + c ≡ b + d
2x + 6 ≡ 0 (mod7)
2) a . c ≡ b . d x1 = 4 ve x2 =11
Toplamı: 4 + 11 = 15
3) an ≡ bn
Örnek 6:
Örnek 3:
x∈Z+ ve x > 1 olmak üzere,
2100 . 3100 + 4100
x2 – 3x + 5 ≡ –1 – x (modx)
toplamının 5 ile bölümünden kalanı bulunuz.
denkliğini sağlayan x değerlerini bulunuz.
Cevap: 2
Cevap: x = {2, 3, 6}
Özellikleri birlikte kullanarak 6100 + 4100 toplamının mod5 teki karşılığını bul-
x2 – 2x + 6 ≡ 0 (modx)
malıyız. x 2 - 2x + 6
x ∈Z
6 ≡ 1 (mod 5) 4 ≡ –1 (mod 5)
6
6100+ 4100≡ x (mod 5) (x – 2 + x ) ∈Z olacağı için 6 sayısı x ile tam bölünebilmelidir.
1100 + (-1)100 ≡ x (mod 5) x = {1, 2, 3, 6} dır.
1 + 1 ≡ 2 (mod 5) x > 1 verildiği için x = {2, 3, 6} dır.
Örnek 7:
470 + 860
Örnek 4: toplamının 32 ile bölümünden kalanı bulunuz.
87 ≡ 3 (modx) x∈Z, x > 1 Cevap: 0

(22)70 + (23)60 ≡ (2140 + 2180) ≡ x (mod25)
denklemini sağlayan x değerlerini bulunuz. 25 ≡ 0 olduktan sonra gelen bütün sayılar sıfırdır.
21 ≡ 2
Cevap: x = {84, 42, 28, 21, 14, 12, 7, 6, 4, 3, 2} 22 ≡ 4 Sonuç: 0 + 0 = 0
87 – 3 ≡ 0 (modx) 23 ≡ 8
84 ≡ 0 (modx) ⇒ 84 sayısı x e tam bölünür. Bölümün sonucu tam sayıdır. 24 ≡ 16
84 +
x ∈Z ⇒ x sayısı 84 ün pozitif tam sayı bölenleridir. 25 ≡ 0
x = {1, 84, 2, 42, 3, 28, 4, 21, 6, 14, 7, 12} dir. 26 ≡ 0
x > 1 olduğu için x = {84, 42, 28, 21, 14, 12, 7, 6, 4, 3, 2} dir.

6123 + 4123 + 2123 (–2)105 + (774)67
toplamının birler basamağındaki rakamı bulunuz. toplamının 7 ile bölümünden kalanı bulunuz.
Cevap: 8 Cevap: 3
Birler basamağı 10 ile bölümünden kalandır. (mod10) Tabandaki sayıya 7 nin katlarını ekleyebilir veya çıkarabiliriz.
61 ≡ 6 (mod10) 41 ≡ 4 21 ≡ 2 –2 ≡ 5 (mod7) 774 ≡ 4 (mod7)
62 ≡ 6 42 ≡ 6 22 ≡ 4 5105 ≡ x (mod7) ve 467 ≡ x (mod7)
⁞ 43 ≡ 4 23 ≡ 8 51 ≡ 5 43k + 1 = 41 ≡ 4
6123 ≡ 6
44 ≡ 6 24 ≡ 6 52 ≡ 4 42 ≡ 16 ≡ 2
⁞ –56k+3 ≡ 53 ≡ 20 ≡ 6
25 ≡ 2 43 ≡ 8 ≡ 1
4tek ≡ 4
26 ≡ 4 54 ≡ 30 ≡ 2 467 ≡ 43k+1 ≡ 4
4çift ≡ 6 27 ≡ 8 55 ≡ 10 ≡ 3
4123 ≡ 4 28 ≡ 6 56 ≡ 15 ≡ 1
123 = 4k + 3 tür. 5105 ≡ 56k + 3 ≡ 53 ≡ 6
2123 ≡ 24k+3 ≡ 8 6 + 4 ≡ 3 (mod7)
Sonuç 6 + 4 + 8 ≡ 8 (mod10)
Örnek 11:
HIZFELAKETTİRHIZFELAKETTİR…
Yukarıdaki sözcük defalarca yazıldığında baştan 100.

harfi bulunuz.
Örnek 9: Cevap: E
3517 + 5517 + 7517 Sözcük her 13 te bir kendini tekrar etmektedir.

100 ≡ x (mod13)
toplamının birler basamağındaki rakamı bulunuz. 7 . 13 + 9 ≡ 9 (mod13)
Cevap: 5 Öyleyse 100 harf ile 9. harf aynıdır ve E harfidir.
(mod10) daki karşılığı isteniyor.
7 ≡ –3 olduğu için 3517 + 7517 ≡ 3517 + (–3)517 ≡ 0
Sadece 5517 ≡ x (mod10) hesaplanabilir. Öğrenme amaçlı hepsini bulalım.
3517 = 34k+1 = 31 ≡ 3 (mod10) 51 ≡ 5 71 ≡ 7 = 74k+1 = 7517 Örnek 12:
32 ≡ 9 52 ≡ 5 72 ≡ 9 12345432123454321…
33 ≡ 7 ⁞ 73 ≡ 3
biçimindeki sayı dizisinde sol baştan 300. rakam kaçtır?
34 ≡ 1 5517 ≡ 5 74 ≡ 1
1 sayısını 4. kuvvetle bulduk. Bu etaptan sonra tekrar başa döner. Cevap: 4
517 = 4 . 129 + 1 = 4k + 1 olduğu için, 12345432 { 12345432} {12345432}
3517 ≡ 3 5517 ≡ 5 7517 ≡ 7 Dizi her 8 de bir kendini tekrar eder.

3 + 5 + 7 ≡ 5 (mod10) 300 ≡ 8 . 37 + 4 ≡ 4 (mod8)
0 8k + 4 de 4 rakamı vardır.

263 + 363 + 463 + 563 + 663 + 763 Ali 8 günde bir kez, Veli 12 günde 1 kez tiyatroya gitmektedir.
Aynı gün tiyatroya gittiklerinde ise birlikte gitmektedirler.
Cevap: 0 Birlikte ilk kez salı günü tiyatroya gittiklerine göre, birlik-
(mod9) da bir sayıdan 9 çıkarabilir veya bir sayıya 9 ekleyebiliriz. te 11. kez tiyatroya hangi gün giderler?
7 ≡ −2, 6 ≡ –3, 5 ≡ –4 Cevap: Perşembe
2 63 + ^- 2h63 + 3 63 + ^- 3h63 + 4 63 + ^- 4h63 = 0 EKOK(8, 12) = 24 günde bir birlikte giderler ilk kez ile 11. kez arasındaki fark 10
1442443 1442443 1442443
0 0 0 dur. Aradan 10 . 24 gün geçer.
10 . 24 ≡ x (mod7)
↓ ↓
3 . 3 ≡ 2 (mod7)
Salıdan 2 gün sonra Perşembe günü giderler.
Örnek 14:
6813 + 3844
Örnek 17:
a ≡ 2 (mod8)
Cevap: 0
1713 . 413 + 1944 . 244 ≡ x (mod 225) b ≡ 6 (mod7)
17 13 .2 26 + 19 44 .2 44 / 0 ^mod 2 25h
\ \ Yukarıdaki denklikleri birlikte sağlayan üç basamaklı en
0 0
küçük pozitif tam sayıyı bulalım.
Cevap: 146
S ≡ 8p + 2 = 7m + 6
S + 22 ≡ 8p + 24 = 7m + 28
Örnek 15: S + 22 ≡ 8(p + 3) = 7(m + 4)
(36)26 sayısının onlar basamağındaki rakamı bulunuz. S + 22 ≡ 56 . k , k∈Z
S + 22 = 112
Cevap: 9
S + 22 ≡ 168 ⇒ S = 146
(36)26 ≡ (62)26 = 652
sayısının 100 ile bölümünden kalanı bulursak onlar basamağındaki rakamı
bulmuş oluruz.
Örnek 18:
652 ≡ x (mod100)
67 ≡ 61 ≡ 6 (mod100) 3x ≡ 2 (mod7)
68 ≡ 62 ≡ 36 (mod100) denkliğini sağlayan iki basamaklı en büyük pozitif tam
69 ≡ 63 ≡ 216 ≡ 16 (mod100) sayıyı bulunuz.
610 ≡ 64 ≡ 96 (mod100)
Cevap: 98
611 ≡ 65 ≡ 576 ≡ 76 (mod100) 31 ≡ 3
612 ≡ 66 ≡ 456 ≡ 56 (mod100) 36k + 2 = 32 ≡ 2 ⇒ x = 6k + 2 = 98 dir.
––––––––––––––––––––––––––––––––
67 ≡ 336 ≡ 36 (mod100) Başa döndük. 33 ≡ 6
52 sayısı 6 nın katının 4 fazlasıdır. 34 ≡ 4
652 ≡ 64 ≡ 96 olup onlar basamağındaki rakam 9 dur. 35 ≡ 5
36 ≡ 1


Fermat Teoremi Örnek 20:

m asal sayı olmak, x sayısı m in katı olmamak üzere, 21 . 22 . 23 . 24 … 241
çarpımının 11 ile bölümünden kalanı bulunuz.

Cevap: 2
41.42
Sayı = 21+2+3+ … + 41 = 2 2 = 241.21 = 2861
(mod5) te
2861 = 210k+1 = 21 ≡ 2 (mod11)
14 ≡ 1, 24 ≡ 1, 34 ≡ 1, 44 ≡ 1 dir. 22 ≡ 4
04 ≡ 0, 54 ≡ 0 dır. 23 ≡ 8
24 ≡ 5
25 ≡ 10 ≡ (–1)
210 ≡ (–1)2 = 1 ⇒ 2861 = 210k+1 = 21 ≡ 2 dir.
(mod7) de
16 ≡ 1, 26 ≡ 1, 36 ≡ 1, 46 ≡ 1, 56 ≡ 1, 66 ≡ 1 dir.
06 ≡ 0, 66 ≡ 0 dır.
a ve b tam sayı, k pozitif tam sayı olmak üzere,
ax ≡ b (modk)
denkliğinde x in katsayısı olan a ile mod olan k sayısının EBOB'u-
na bakılır.
Wilson Teoremi 1) EBOB(a, k) eğer denkliğin sağındaki b sayısını bölmüyorsa
m asal sayı olmak üzere, Ç.K = ∅ olur.
(m – 1)! ≡ –1 ≡ m – 1 (modm) ve (m – 2)! ≡ 1 (modm) 9x ≡ 7 (mod 12)

denkliğinin çözümünde EBOB(9, 12) = 3 tür.
2! ≡ –1 ≡ 2 (mod3) 4! ≡ –1 ≡ 4 (mod5)
3 sayısı 7 sayısını tam bölemez. Öyleyse Ç.K = ∅ dir.
6! ≡ –1 ≡ 6 (mod7) 10! ≡ –1 ≡ 10 (mod11) dir.
2) EBOB(a,k) = 1 ise yani a ve k sayıları aralarında asal ise
denkliğin mod dan daha küçük pozitif tam sayı olan tek çözü-
mü vardır.
3x ≡ 2 (mod8)
Örnek 19:
denkliğinde 3 ve 8 aralarında asal olduğu için denkliğin
15! sayısının 17 ile bölümünden kalanı bulunuz. Mod’dan küçük tek çözümü vardır.
Cevap: 1 3 . 6 ≡ 18 ≡ 2 (mod8) ⇒ x = 6 dır.
16!
15! ≡ 16 (mod17) Denkliği sağlayan diğer sayıları 6 ya 8 in katlarını ekleyerek
16! ≡ 16 (mod17) olduğu için buluruz.
16
15! ≡ 16 = 1 dir.
3) EBOB(a,k) eğer denkliğin sağındaki b sayısını tam bölüyorsa
denklemin çözümü vardır.
8x ≡ 12 (mod36)
denkliğinin çözümünde EBOB(8, 36) = 4 tür.
x(x + 39) ≡ 8 (mod41)

x(x + 39) ≡ 8 (mod41) → x2 + 39x ≡ 8
Sorusu
Öğretmen
denkliğini sağlayan iki basamaklı birbirinden farklı en büyük iki pozitif

x2 + 39x – 8 ≡ 0 → 39 – 41 = –2 yazalım.
tam sayının toplamını bulunuz. x2 – 2x – 8 ≡ 0 → (x – 4) (x + 2) ≡ 0
x = 4 x = –2
x = {4, 45, 86, …}
x = {–2, 39, 80, …}
86 + 80 = 166

4 sayısı 12 yi tam böler. Denkleminin çözümü vardır. Çözü-

mü bulmak için denkliği ve modu 4 ile sadeleştirip denklemi Örnek 24:
çözeriz. 10 Ocak 2015 Perşembe günü doğan Çınar ile 1 Mart
2015 Pazar günü doğan Sibel'in 2016 ve 2017 de doğum
2x ≡ 3 (mod9)
gününü hangi gün kutladığını bulunuz.
2 . 6 ≡ (mod9)
x = 6 dır.
1 yıl = 365 gün 365 ≡ 1 (mod7) olduğu için her yıl doğum gününü haftanın
günü olarak 1 gün sonra kutlaması gerekir.
ÇINAR
1 Ocak 2015 1 Ocak 2016 1 Ocak 2017

Örnek 21: Perşembe Cuma
…
Cumartesi değil
4x ≡ 3 (mod6) Pazardır.
denkliğini sağlayan x tam sayısını (varsa) bulunuz. 29 Şubat 2016 bu aradadır.

Bu yüzden 1 gün atar.
Cevap: Tam sayı değeri yoktur.
EBOB(4, 6) = 2 dir ve 2 sayısı 3 ü bölemez. Öyleyse denkliği sağlayan x tam
sayı değeri yoktur. SİBEL
Ç.K = ∅ 1 Mart 2015 1 Mart 2016 1 Mart 2017

…
Pazar Pazartesi değil Çarşamba
Salı
Örnek 22:
29 Şubat 2016 bu aradadır.
2x + 1 ≡ 4 (mod7) Bu yüzden 1 gün atar.
denkliğini sağlayan en küçük pozitif x sayısını bulunuz.

Cevap: 5
EBOB(2, 7) = 1 dir.
2x ≡ 3 (mod7) Örnek 25:
x ≡ 5 Bir sanayici 1 Ocak 2017 de 7 farklı araçtan oluşan bir filo
satın almıştır.
Örnek 23: A, B, C, D, E, F, G marka araçlarının her birini sırasıyla Ocak

ayından başlayarak birer ay boyunca her gün kullanacak ve
3x – 6 ≡ 0 (mod15)
tekrar aynı sırayı takip edecektir.
denkliğini sağlayan iki basamaklı birbirinden farklı en
Buna göre, F marka aracını 7. kez kullandığı ayın hangi
büyük 3 pozitif tam sayıyı bulalım.
yılın hangi ayı olduğunu bulalım.
Cevap: 87, 92 ve 97
Cevap: 2021 yılının Şubat ayında
İfade ile mod 3 ile sadeleşebilmektedir.
7
. nin katının 6 fazlası olan olaylarda F marka aracı kullanır.
3(x – 2) ≡ 0 (mod 3.5) ILK 2 3 7 Aradan 49 ay geçer.
x – 2 ≡ 0 (mod 5) 6 . 7 . 1 + 6 . 7. 2 + 6 7. 6 + 6
x = {2, 7, 12, 17, … 82, 87, 92, 97…} 49 ≡ 4 . 12 + 1 (mod12)
↓ ↓
87, 92 ve 97 dir. 4 yıl 1 ay sonra
2017 + 4 = 2021 yılının Şubat ayında
2017 yılında Pazar günü doğan bir bebeğin 30. yaş gününü hangi gün Aradan 30 yıl geçmiştir. 30 gün atar. 30 yılda 7 tane de artık yıl vardır. 7
Sorusu
Öğretmen
kutlayacağını bulunuz. gün daha atar.

37 ≡ 2 (mod7)
Pazardan 2 gün sonraki gün SALI günü kutlar.

MODÜLER ARİTMETİK / Modüler Aritmetikte İşlemler Konu Testi
1. x > 1 olmak üzere, 5. 545 + 745 + 945 + … + 2545 + 2745

22 ≡ 1 (modx) toplamının 32 ile bölümünden kalan kaçtır?
denkliğini sağlayan x değerlerinin toplamı kaçtır? A) 11 B) 8 C) 10 D) 0 E) 1
A) 31 B) 24 C) 36 D) 18 E) 41 27 ≡ –5 (mod7)
25 ≡ –7 (mod7)
21 ≡ 0 (modx)
⁞
21 x e tam bölünür.
545 + 745 + 945 + … + (–9)45 + (–7)45 + (–5)45 ≡ 0
x = {1, 3, 7, 21} x > 1 27 – 5
Terim sayısı = + 1 = 12 çift olduğu için ortada tek başına terim
3 + 7 + 21 = 31 dir. 2
yoktur.
2. x∈Z+, x > 1 olmak üzere,

37 ≡ 2 (modx) 6. 22017 + 32017 + … + 20152017 + 20162017 ≡ a (mod2017)
denkliğini sağlayan x değerlerinin toplamı kaçtır? olduğuna göre a kaçtır?
A) 47 B) 33 C) 41 D) 56 E) 48 A) 2016 B) 0 C) 1008 D) 1 E) 504

35 ≡ 0 (modx) 2015 ≡ –2 olduğu için 20152017 + 22017 ≡ 0
35 sayısı x ile tam bölünecek ve x > 1 olacak 2014 = –3 olduğu için 20142017 + 32017 ≡ 0
x = {5, 7, 35} Sadece(2016)2017 = (−1)2017 ≡ −1 = 2016 olur.
5 + 7 + 35 = 47 dir.
3. 3x – 4 ≡ x + 3 (mod11)
7. x ≡ 5 (mod7)
denkliğini sağlayan iki basamaklı en küçük pozitif tam
y ≡ 3 (mod7)
sayının rakamları toplamı kaçtır?
x2 + y2 ≡ k (mod7)
A) 2 B) 9 C) 4 D) 7 E) 5
denkliğini sağlayan k nın en küçük pozitif tam sayı de-
2x ≡ 7 (mod 11) denkleminin her iki tarafını 6 ile genişletelim.
ğeri kaçtır?
6 . 2 . x ≡ 6 . 7 (mod11)
x ≡ 42 (mod11) A) 0 B) 6 C) 3 D) 2 E) 5
x ≡ 9 (mod11) x = 5 ve y = 3 alabiliriz.
x ≡ 11k + 9 ⇒ x = 20 dir. 52 + 32 = 25 + 9 = 34
2+0=2 k sayısı 34 ün 7 ile bölümünden kalan sayı olan 6 olur.
4. x∈Z+ ve x > 1 olmak üzere,

x3 – x2 + 4x – 5 ≡ 12 – x (modx) 8. A = (4! + 8! + 12! + 16! + … + 44!)3
denkliğini sağlayan x tam sayısının rakamları toplamı sayısının 9 ve 10 ile bölümlerinden kalanların toplamı
kaçtır? kaçtır?
A) 3 B) 8 C) 4 D) 6 E) 9 A) 4 B) 12 C) 1 D) 8 D) 14
x3 – x2 + 5x – 17 ≡ 0 (modx) 8! ve sonrasındaki faktöriyellerin hepsinde 9 ve 10 çarpanları vardır.

x 3 –x 2 + 5x – 17 Bu yüzden 9 ve 10 ile bölümlerinden kalanlar sıfırdır. Sadece 4! in 9 ve 10
∈Z
x ile bölümünden kalana bakıp küpünü alırız.
17
x2 – x + 5 – ∈Z (4!)3
9
(6)3
9
0
x
x = 1, 17 3 10 3 10
(4!) 4 4
x > 1 ise x = 17 1+7=8 4+0=4

MODÜLER ARİTMETİK / Modüler Aritmetikte İşlemler Konu Testi
9. 671 + 672 + 673 + … + 67102 13. 1234565432123456543212...
toplamının 5 ile bölümünden kalan kaçtır? sayı dizisinde 200. rakam kaçtır?
A) 0 B) 4 C) 1 D) 3 E) 2 A) 1 B) 5 C) 6 D) 3 E) 2
67 ≡ 2 (mod5) Sayı dizisi her 10 da bir başa döner.
21 ≡ 2 2 1 + 22 + 23 + 24 200 sayısı 10 un katıdır. 10. rakam 2 dir.
22 ≡ 4 gibi ardışık 4 sayının toplamı 2 + 4 + 3 + 1 = 0 (mod5)
23 ≡ 3 Bu yüzden sonuç 2101 + 2102 = 21 + 22 = 6 dır.
24 ≡ 1 6 ≡ 1 (mod5)
14. 303 . 705 + 3861

10. ABCDE rakamları sıfırdan ve birbirinden farklı beş basa- toplamının 128 ile bölümünden kalan kaçtır?
maklı pozitif bir tam sayıdır.
A) 100 B) 0 C) 10 D) 50 E) 1
ABCDE ≡ 4 (mod9)
303 . 705 sayısında 23 . 25 = 28 olmak üzere 8 tane 2 çarpanı vardır. 27 ile
olduğuna göre, bölümünden kalan sıfırdır.
İkinci sayıda 261 olmak üzere, 61 tane 2 çarpımı vardır. 27 ile bölümün-
A+B+C+D+E
den kalan sıfırdır.
işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) 21 B) 13 C) 25 D) 22 E) 4
A + B + C + D + E = 9k + 4
Rakamlar sıfırdan ve birbirinden farklı olduğu için toplam 4 ve 13 olmaz 15. 11 günde bir nöbet tutan doktor 35. nöbetini Salı günü
en az 22 olabilir.
tuttuğuna göre, 65. nöbetini hangi gün tutar?
A) Cumartesi B) Salı C) Pazar
11. TRAFİKTESAYGITRAFİKTESAYGI… D) Çarşamba E) Cuma

Fark 65 – 35 = 30
Yukarıdaki sözcük defalarca yazılırsa 562. sıradaki
30 . 11 ≡ x (mod7)
harf ile aşağıda belirtilen sıralardaki harflerden hangisi ↓ ↓
2 4
aynı olur?
8 ≡ x ≡ 1 (mod7)
A) 361 B) 360 C) 359 D) 358 E) 357 Salıdan 1 sonraki gün Çarşamba
Sözcük 13 te bir kendini tekrar eder.

562 = 13 . 43 + 3 tür.
13k + 3 ve 13k + 10 sırasında A harfi vardır.
361 = 13 . 27 + 10 olduğu için A harfi vardır.
16. 5 günde bir nöbet tutan bir asker 40. nöbetini Pazar
günü tuttuğuna göre, 24. nöbetini hangi gün tutmuş-
tur?
12. 2, 1342835
A) Perşembe B) Çarşamba C) Cumartesi
sayısının virgülden sonraki 400. rakamı kaçtır?
D) Salı E) Cuma
A) 5 B) 4 C) 2 D) 3 E) 8 Fark: 40 – 24 = 16
5k + 3 → 4 16 . 5 ≡ x (mod7)
↓
5k + 4 → 2
2 . 5 ≡ x (mod7)
5k → 8
10 ≡ x (mod7)
5k + 1 → 3
3 ≡ x (mod7)
5k + 2 → 5
Geriye doğru gittiğimiz için Pazardan 3 gün önce Perşembe günü tutar.
400 = 5k olduğu için cevap 8 dir.
16. A 15. D 14. B 13. E 12. E 11. A 10. D 9. C 8. A 7. B 6. A 5. D 4. B 3. A 2. A 1. A Cevaplar

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER
Doğrusal Denklem Sistemlerinin Çözümü 08
Kazanım: Doğrusal (lineer) denklem sistemini açıklar ve en çok birinci dereceden 3 bilinmeyenli doğrusal denklem sisteminin çözümünü yok etme
yöntemiyle bulur.
hh DOĞRUSAL DENKLEM SİSTEMLERİNİN Örnek 2:

ÇÖZÜMÜ (a – 3)x + 2a + 1 = 0
Doğrusal Denklem Çözümü: denkleminin çözüm kümesi boş kümedir.

Buna göre, a değerini bulunuz.
ax + b = 0 doğrusal bir denklemdir. Çözümde 3 farklı durum kar-
Cevap: 3
şımıza çıkar.
0x + sayı = 0 olmalıdır.
a – 3 = 0 ⇒ a = 3 için 0x + 7 = 0 ve 7 = 0 olurki Ç.K = ∅ dir.
1) a = 0 ve b = 0 olması durumunda x yerine hangi değeri yazar-
sak yazalım.
0 = 0 olur.
Yani çözüm kümesi sonsuz elemanlı olur.
Bunu Ç.K. = R şeklinde yazarız.
2) a = 0 ve b ≠ 0 olması durumunda ax yok olur. b kalır. b ≠ 0

olmak üzere b = 5 alalım. 5 = 0 gibi yanlış bir ifade kalır.
Örnek 3:
Yani x yerine ne yazarsak yazalım eşitlik doğru olmaz.
(2a – 10)x + a + 2k = 0
Ç. K = ∅
denkleminin çözüm kümesi sonsuz elemanlıdır. (Çözüm kü-
mesi tüm gerçek sayılardır.)
3) a ≠ 0 olması durumunda denklemi sağlayan tek bir x değeri
Buna göre, k değerini bulunuz.
vardır.
5
Cevap: -
2
0x + 0 = 0 olması için, 2a – 10 = 0 ve a + 2k = 0 olmalıdır.
Örnek 1:
1a = 5 5 + 2k = 0 olmalıdır.
5x + 3 = 2x – 9 5
a=5 ve k = – olmalıdır.
2
denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Cevap: {–4}
3x = –12
x = –4 Ç.K = {–4}

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / Doğrusal Denklem Sistemlerinin Çözümü
Denklem Sisteminde Yok Etme Metodu:

Örnek 4:
3x – y = 3 2x – 3y = –4
5x + 2y = 9
Denkleminin koordinat düzleminde belirttiği doğruyu göste-
relim. doğrusal denklem sisteminde y leri yok etmek için eşitliklerin her
iki tarafını sırasıyla 2 ve 3 ile çarpıp toplayalım.
Denklemin sonsuz çözümünden biri (k, k + 5) olduğuna
göre, k değerini bulalım.
4x – 6y = –8
Cevap: k = 4
y Noktayı denklemde sağlatalım. 15x + 6y = 27
y = 3x – 3
3k – (k + 5) = 3
(k, k+ 5) 19x = 19
2k = 8
O 1 k=4
−3 k+5=9 x = 1 olur. Bu değeri istediğimiz bir denklemde yerine yazalım.

(k, k + 5) = (4, 9) İlk denklemde x = 1 yazılırsa 2 – 3y = –4 ⇒ 6 = 3y ⇒ y = 2 olur.
Ç.K : {(1, 2)}
Örnek 6:
3 1
- =1
Örnek 5: x y
(a – b – 2)x + (a + b – 4)y = 0 2 5
+ = 12
x y
denklemi ∀x, y∈R için sağlandığına göre, a . b çarpımını denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz.
bulunuz.
Cevap: 'c1, m1
1
2
Cevap: 3
y leri yok etmek için ilk eşitliğin her iki tarafını 5 ile çarpıp toplayalım.
0x + 0y = 0 denklemin ∀x, y∈R için sağlanır. 15 5
– =5
a–b–2=0 x y
2 5
a + b – 4 = 0 olmalıdır. + = 12
x y
2a = 6 ⇒ a = 3 tür. 17
= 17 ⇒ x = 1 dir.
x
3 – b – 2 = 0 ⇒ b = 1 dir. a . b = 3 . 1 = 3
3 1 1 1 1
İlk denklemde x = 1 yazalım. – = 1&2= &y= Ç.K: 'b1, l1 olur.
1 y y 2 2

Doğrusal Denklem Sisteminin Çözümü III. Eğimleri farklı, eğimleri sırasıyla 1 ve –1 olan
y=x–2
I. Eğimleri 2 olan
y = –x + 2
2x – y + 6 = 0
doğruları koordinat düzleminde aşağıda gösterilmiştir.
2x – y + 2 = 0

y
y = –x + 2
y=x–2
y 2
2x – y + 6 = 0
6
x
O (2, 0)
2x – y + 2 = 0
–2
2
–3
x
–1 O
Şekil 3
Eğimleri farklı doğrular bir noktada kesişir. Örneğimizde (2, 0)

Şekil 1
noktasıdır.
Verilen denklemler paralel iki doğru belirtir. Kesişmezler.
I. ax + by + c = 0
II. dx + ey + f = 0
II. Eğimleri 3 olan
3x – y + 6 = 0 denklemleri düzlemde iki doğru denklemidir. Bu denklemlerin or-
6x – 2y + 12 = 0 tak çözüm kümesini bulmak aslında denklemlerin kesiştiği nok-
taları bulmaktır. 3 farklı durum vardır.
a b c
1) = !
d e f
y olması durumunda Şekil 1 deki gibi paralel iki doğru belirtir.
6 Kesişmezler yani Ç. K = ∅ olur.
a b c
2) = =
d e f
–2
x olması durumunda Şekil 2 deki üst üste, çakışık, aynı doğru-
O
ları belirtir ki bu doğrular sonsuz noktada kesişir.
Şekil 2 Çözüm kümesi sonsuz elemanlıdır.
Her iki denklemde aynı doğruyu belirtir. Çakışıktır. Sonsuz nok-

tada kesişir. a b
3) !
d e
olması durumunda Şekil 3 teki gibi eğimleri farklı olan doğru-
ları belirtirler ve bu doğrular bir noktada kesişirler. İki bilinme-
yenli iki denklem çözerek kesim noktaları bulunur.

İki Bilinmeyenli Doğrusal Üç Denklemin Çözümü: Her Satırında İki Bilinmeyen Bulunan Üç
Bilinmeyenli Doğrusal Üç Denklemin Çözümü:
Denklemlerden herhangi ikisi kullanılarak çözüm kümesi bulu-
nur. Bulunan çözüm kümesi üçüncü denklemi sağlamıyorsa çö-
züm kümesi boş küme olur. Sağlıyorsa çözüm kümesidir.
Örnek 9:
Örnek 7:
2x – y = 6
2x – y = 5
y+z=3
3x + y = 10
3z – 5x = –17
5x + 2y = 17
olduğuna göre, –16x + y + 15z değerini bulunuz.
denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz. Cevap: –47
Cevap: {(3, 1)} 1. Yol:
İlk iki denklemi toplayalım. İlk denklemi 2 ile, ikinci denklemi 3 ile, sonuncu denklemi 4 ile çarpıp topla-
yalım.
5x = 15 ⇒ x = 3 tür.
İlk denklemde yerine yazalım. 6 – y = 5 ⇒ y = 1 4x – 2y = 12
3y + 3z = 9
(x, y) = (3, 1) ikilisini üçüncü denklemde sağlatalım.
12z – 20x = –68
5x + 2y = {5 . 3} + 2 . 1 = 15 + 2 = 17 sağlandığı için
Ç.K = {(3, 1)} dir. –16x + y + 15z = –47 ⇒ Sonuç –47 dir.
2. Yol:
İlk iki denklemi toplayarak y leri yok edelim.
2x – y = 6
y+z=3
2x + z = 9
Örnek 8:
Yok etme metodunu kullanmak üzere, bulduğumuz denklemin eksi üç katını
3x + y = 6 üçüncü denklemle toplayalım ki
–6x – 3z = –27
2x + 3y = 11
–5x + 3z = –17
x–y=2 –11x = –44 ⇒ x = 4
denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz. x = 4 değerini ilk denklemde yazalım 8 – y = 6 ⇒ y = 2 olur.
Cevap: ∅
y = 2 değerini ikinci denklemde yazalım 2 + z = 3 ⇒ z = 1
Bu değerleri sorulan denklemde yazalım,
Üçüncü denklemle birinci denklemi toplayalım.
–16x + y + 15z = –16 . 4 + 2 + 15 . 1
3x + y = 6
= –64 + 2 + 15
x–y=2 = –47 olur.
4x = 8
2x + 3y = 11
x = 2 değerini x – y = 2 de yazalım. 2 – y = 2 ⇒ y = 0 4 + 0 = 11
Bulduğumuz x = 2, y = 0 değerlerinin II. denklemde yazalım 4 ≠ 11
Ç.K = ∅

Üç Bilinmeyenli Doğrusal Üç Denklemin Çözümü Üç Bilinmeyenli Doğrusal İki Denklemde İstenilenin

Bulunması
Örnek 10:
I. x + y – z = 6
Örnek 12:
II. 2x – y + 2z = 2 2x – 3y + z = –1
III. 3x + 2y – z = 14 3x + 2y – z = 2
denklem sistemini sağlayan (x, y, z) üçlüsü için x.y.z olduğuna göre 3x – 11y + 4z değerini bulunuz.
çarpımını bulalım. Cevap: –5
Cevap: –6 Çözüm 1:
İlk iki satırı taraf tarafa toplayarak y'leri yok edelim Birinci denklemi 3 ile, ikinci denklemi –1 ile çarpıp toplayalım.
A: 3x + z = 8 olur. 6x – 9y + 3z = –3
İkinci satırın iki katı ile üçüncü satırı toplayıp yine y leri yok edelim. –3x – 2y + z = –2
4x – 2y + 4z = 4 3x – 11y + 4z = –5 ⇒ Sonuç: –5
3x + 2y – z = 14
Çözüm 2:
B: 7x + 3z = 18 olur. Üç bilinmeyenli iki denklemi sağlayan sonsuz (x, y, z) üçlüsü vardır. Bunlardan
birini bulmak için değişkenlerden herhangi birini yok edelim.
A ve B den elde ettiğimiz iki bilinmeyenli iki denklemi çözelim.
Denklemleri taraf tarafa toplayalım.5x – y = 1 olur. z ler yok olur.
A'nın –3 katını B ile taraf tarafa toplayalımki z leri yok edelim.
x = 1 değerini rastgele seçelim y = 4 olur. Bu değerleri rastgele seçtiğimiz ilk
–9x – 3z = –24 denklemde yerine yazalım. 2 – 12 + z = –1 ⇒ z = 9 olur.
7x + 3z = 18 Sonsuz (x, y, z) üçlüsünden bir tanesi (1, 4, 9) dur.
–2x = – 6 3x – 11y + 4z = 3. 1 – 11 . 4 + 4 . 9 = 3 – 44 + 36 = –5 olur.
x = 3 olur.
x = 3 değerini A da yerine yazalım 9 + z = 8 ⇒ z = –1 olur. Örnek 13:
x = 3 ve z = –1 değerini I. de yerine yazalım.
2x + y – 3z = 5
3 + y – (–1) = 6 ⇒ y = 2 olur.
x = 3 y = 2 z = –1 3x + 2y + z = 6
x . y . z = 3 . 2 . (–1) = –6 sonuç –6 dır. 5x + 3y + kz = 11
xyz = – 6
denklem sisteminin sonsuz çözümünün olması için k
değerinin kaç olması gerektiğini bulunuz.
Cevap: –2
İlk iki denklemi taraf tarafa toplayalım.
Örnek 11: 5x + 3y – 2z = 11
ikinci denklem 5x + 3y + kz = 11 dir.
4x + 3y + z - 6 + 3x + y + 2z - 7 + ^x + y + z - 1h2 = 0 k = –2 için iki denklem birbirinin aynısı olur. Yani üçüncü denklem verilmemiş
olur. Bu durumda üç bilinmeyenli iki denklemin sonsuz çözümü olur.
olduğuna göre, x – y – z değerini bulunuz.
Cevap: 5
Karekök, mutlak değer ve çift kuvvet negatif olamaz. Negatif olmayan ifade- Örnek 14:
lerin toplamının sıfıra eşit olması her bir ifadenin sıfıra eşit olmasını gerektirir.
7x + 6y + 5z = 4
I. 3x + y + 2z = 7 4x + 3y + z = 6
4x + 3y + 2z = 1
II. –2x – 2y – 2z = –2 –x – y – z = –1
x+y+z=k
A: x–y=5 B: 3x + 2y = 5
denklem sisteminin çözüm kümesi ∅ dir.
A nın iki katı ile B yi taraf tarafa toplayalım
Buna göre, k nin alamayacağı değeri bulunuz.
2x – 2y = 10
Cevap: 1
3x + 2y = 5 İlk iki denklemi taraf tarafa çıkaralım.
5x = 15 3x + 3y + 3z = 3 olur. 3 ile bölelim.
x + y + z = 1 olur.
x = 3 değerini A'da yazalım 3 – y = 5 ⇒ y = –2
Üçüncü denklem x + y + z = k dir.
Bulduğumuz değerleri III'de yazalım 3 + (–2) + z = 1 ⇒ z = 0
Bu durumda k = 1 olursa Ç.K sonsuz elemanlı olur.
x – y – z = 3 – (–2) – 0 = 5 olur.
k ≠ 1 olursa Ç.K = ∅ dir.

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / Doğrusal Denklem Sistemlerinin Çözümü Konu Testi
1. 3x – 2y = 7 4. (5 – a)x + 2b + 1 = (a – 3)x + 10 – b
denklemini sağlayan sonsuz (x, y) ikilisinden biri denkleminin çözüm kümesi boş küme olduğuna göre,
(k, 3k – 5) olduğuna göre, k değerini bulunuz. a . b çarpımı kaç olamaz?
1 3
A) 6 B) C) D) 2 E) 1 A) 12 B) 2 C) 4 D) 18 E) 8
2 2
b\l c\m
x = k y = 3k – 5 denklemini sağlıyorsa 8 – 2a x + 3b – 9 = 0 Ç.K = ∅
=0 !0
3 . k – 2(3k – 5) = 7
3k – 6k + 10 = 7 8 – 2a = 0 3b – 9 ≠ 0
3 = 3k 4 = a ve b ≠ 3
1 = k dir. a . b ≠ 12
5. x + 2y = 12
2x – 3y = 10
olduğuna göre, 5y – x farkı kaçtır?
A) –25 B) –1 C) 2 D) 13 E) 25
2. (2a – p)x + (a + p – 12)y = 0 Çözüm 1:
denklemi ∀x, y∈R için sağlandığına göre, p değeri kaç- Denklemleri taraf tarafa çıkarırsak
tır? –x + 5y = 2 olur.
Çözüm 2:
A) 2 B) 8 C) 6 D) 4 E) 12
İlk denklemi –2 ile çarpıp toplayalım
0x + 0y = 0 ∀x, y∈R için sağlanır. –2x – 4y = –24
2a – p = 0 ve a + p – 12 = 0 2x – 3y = 10
2a = p ⇒ a + 2a = 12
–7y = –14 ⇒ y = 2
a = 4 ve p = 2 . 4 = 8 olur.
İlk denklemde yerine yazalım.
x + 4 = 12 ⇒ x = 8
5y – x = 10 – 8 = 2
3 2
6. - =1
x y
2 3
3. (3m − 6)x + 4k − 12 = 0 - =- 1
x y
denkleminin çözüm kümesi gerçek sayılardır. olduğuna göre, x . y çarpımı kaçtır?
Buna göre, m . k çarpımı kaçtır? A) 11 B) 100 C) –1 D) 5 E) 1
A) 6 B) 3 C) 8 D) 5 E) 12 İlk denklemi 3 ile, ikinci denklemi –2 ile çarpıp toplayalım.

9 6
– =3
b\l b\l
3m – 6 x + 4k – 12 = 0
x y
0 0
4 6
3m – 6 = 0 ve 4k – 12 = 0 – + =+ 2
+ x y
m=2 ve k=3 –––––––––––––––
5
m.k=6 = 5&x= 1
x
3 2 2
x = 1 için – = 1 & 2 = & y = 1
1 y y
x.y=1.1=1

x y 10. mx + ny = 7
7. - =2
3 5
2x + y = 1 2mx – ny = 5
denklem sistemini sağlayan x ve y için x – y farkı kaç- x ve y değişkenlerine bağlı denklem sisteminin çözüm
tır? kümesi {(2, 1)} olduğuna göre, m + n toplamı kaçtır?
A) 3 B) 8 C) 1 D) 7 E) 4 A) 5 B) 1 C) –4 D) 6 E) –6
İlk denklemi 5 ile çarpıp denklemleri toplayalım. x = 2, y = 1 yazalım.

5 2m + n = 7
x – y = 10
3
2x + y = 1 + 4m – n = 5
–––––––––––––––
6m = 12
11
x = 11 ⇒ x = 3 m=2⇒4+n=7⇒n=3
3
3 y y (m, n) = (2, 3)
x = 3 için - = 2 & –1 = & y = –5
3 5 5
m+n=2+3=5
x – y = 3 – (–5) = 8
3 2
8. - =5
a b
2 1
- =4
a b
denklem sistemini sağlayan b değeri kaçtır?
11. |2x – y + 5| + 3x + y - 20 = 0
1 1 2 3 denklemini sağlayan (x, y) sıralı ikilisi için x . y çarpımı

A) 2 B) – C) D) – E)
6 2 3 5 kaçtır?
İkinci eşitliği –2 ile çarpalım.
3 2 1
A) 12 B) 35 C) 24 D) 48 E) 33
– =5 a = için ilk denklem
a b 3 Negatif olamayan ifadelerin toplamı sıfır ise, toplamı oluşturan ifadele-
–4 2 2
+ = –8 9– = 5 rin her biri sıfıra eşit olmalıdır.
+ a b b
––––––––––––––– 2 2x – y + 5 = 0
1 4=
– = –3 b + 3x + y – 20 = 0
–––––––––––––––
a 1 5x – 15 = 0
1 b=
a= 2 x = 3 için 6 – y + 5 = 0 ⇒ y = 11
3
x . y = 33
9. ax + by = 12
(b – 1)x + ay = 7
x ve y değişkenlerine bağlı denklem sisteminin çözüm
kümesi {(2, 1)} olduğuna göre, a + b toplamının sonucu
kaçtır?
x- 2 x- 5
A) 2 B) 11 C) 7 D) 3 E) 8 12. =
x- 4 x- 3
x = 2, y = 1 yazalım. olduğuna göre, x kaçtır?
2a + b = 12 7 7 7 7
A) 7 B) C) D) E)
a + 2b – 2 = 7 olur. 2 3 4 5
İlk denklemi –2 ile çarpıp b yi yok edelim. x|2 – 5x + 6 = x|2 – 9x + 20
–4a – 2b = –24 4x = 14
7
a + 2b = 9 x=
+ 2
–––––––––––––––
–3a = –15
a = 5 ⇒ 10 + b = 12 ⇒ b = 2
a+b=5+2=7

13. (4m – 3)x + (3p + 1)y + 12 = 0 16. –a + 2b = 3

(m – 1)x + 4y – 6 = 0 a + 3b = 7
denklem sisteminin çözüm kümesi sonsuz elemanlıdır. 2ap – 3bp = 24
5.p
Buna göre, değeri kaçtır? olduğuna göre, p değeri kaçtır?
m
A) –20 B) 15 C) –6 D) 24 E) –18 A) –2 B) 4 C) –6 D) 8 E) –3
4m – 3 3p + 1 12 a yı yok etmek için ilk iki denklemi taraf tarafa toplayalım
= =
m–1 4 –6
5b = 10 ⇒ b = 2 olur.
4m – 3 3p + 1
= –2 ve = –2 b = 2 için ilk denklem –a + 4 = 3 ise a = 1 dir.
m–1 4
4m – 3 = –2m + 2 3p = –9 p(2a – 3b) = p(2 – 6) = p(–4) = 24
p = –6 dır.
6m = 5 p = –3
5
m=
6
5p 5. ^–3h
= = –18
m 5
6
14. 3m + n = 7 17. x, y, z pozitif tam sayıdır.

m – n= 5 x – 2y – 1 = 0
4m + 3n = 10
3x + 2y + z = 24
denklem sisteminin çözüm kümesi aşağıdakilerden
olduğuna göre, z nin en büyük değeri kaçtır?
hangisidir?
A) {(3, 2)} B) {(–2, 3)} C) ∅ A) 6 B) 4 C) 12 D) 8 E) 13
x = 2y + 1
D) R E) {(–3, –2)}
3(2y + 1) + 2y + z = 24
İlk iki denklemi taraf tarafa toplayalım, 8y + 3 + z = 24
4m = 12 ⇒ m = 3 olur. y = 1 için 11 + z = 24
İkinci denklemde yazalım 3 – n = 5 ⇒ n = –2 olur. z = 13
m = 3 ve n = –2 için üçüncü denklem sağlanmaz. Ç.K = ∅
15. 4x - y = 60
2 x- y=2
olduğuna göre, x + y toplamı kaçtır?
18. 6 x - y + ^x + 2y - z - 4h8 + 2x + 3y - z - 10 = 0
A) 205 B) 215 C) 260 D) 200 E) 305
olduğuna göre, z kaçtır?
Taraf tarafa bölersek: 2 x + y = 30
A) 5 B) 7 C) 2 D) 11 E) 9
2 x+ y = 30
x–y=0⇒x=y
2 x – y =2 x + 2y – z = 4 ⇒ 3x – z = 4
2x + 3y – z = 10 ⇒ 5x – z = 10
4 x = 32 –
––––––––––––––
x =8 2x = 6 ⇒ x = 3 = y
x = 3 değerini 3x – z = 4 de yerine yazalım.
x = 64 y = 196
9–4=z⇒5=z
x + y = 260
18. A 17. E 16. C 15. C 14. C 13. E 12. B 11. E 10. A 9. C 8. C 7. B 6. E 5. C 4. A 3. A 2. B 1. E Cevaplar

İkinci Dereceye Dönüştürülebilen Denklemler ve Denklem Sistemleri 09
Kazanım: İkinci dereceden bir bilinmeyenli denkleme dönüştürülebilen denklemlerin çözüm kümesini cebir ve grafik yardımıyla bulur.
hh İKİNCİ DERECEYE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLEN Örnek 2:

DENKLEMLER VE DENKLEM SİSTEMLERİ 3x2 - 7x + 2
=0
P(x) 5x2 - 11x + 2
̇
Polinom Tarzı P(x) . Q(x) = 0 Ve =0 denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
̇ ṅ Çözümü
Denklemini Q(x)
Cevap: ' 1
1
3
Çarpanlarına ayırarak yazalım.
Polinom tipindeki P(x) . Q(x) = 0 denkleminin çözüm kümesi ^3x – 1h^ x – 2h
= 0 olur.
^5x – 1h^ x – 2h
P(x) = 0 ve Q(x) = 0 denklemlerinin köklerinden oluşur. Rasyonel ifadenin sıfıra eşit olması için pay sıfıra eşit ve payda sıfırdan farklı
P (x) olmalı.
Polinom tipindeki = 0 denkleminin çözüm kümesi bulunur-
Q (x) 3x – 1 = 0 ve x – 2 = 0, 5x – 1 ≠ 0, x – 2 ≠ 0
ken P(x) = 0 denkleminin kökleri çözüm kümesinde yer alır. 1 1
x = ve x = 2, x ≠ , x ≠ 2
3 5
Ancak Q(x) = 0 denkleminin kökleri çözüm kümesinden çıkarılır. 1
x ≠ 2 olduğu için Ç.K = & 0
3
Örnek 1:
(x – 5)(x2 – x – 2) = 4(x – 5)

Örnek 3:
Cevap: {5, 3, –2}
Çözüm 1: 2 3 x2 - x - 9
- = 2
(x – 5) leri x = 5 kökünü yok ettiğimizi bilerek sadeleştirelim. x - 3 x - 1 x - 4x + 3
x2 – x – 2 = 4
x2 – x – 6 = 0 Cevap: {4, –4}

Payda eşitleyip paydaları kaldıralım.
(x– 3) (x + 2) = 0
2(x – 1) – 3(x – 3) = x2 – x – 9
x = 3 ve x = –2
2x – 2 – 3x + 9 = x2 – x – 9
Ç.K = {5, 3, –2}
–x + 7 = x2 –x – 9
Çözüm 2:
0 = x2 – 16
Denklemin sağ tarafını sol tarafa atıp x – 5 parantezine alalım.
0 = (x – 4)(x + 4)
(x – 5)(x2 – x – 2 – 4) = 0
Ç.K = {4, – 4}
(x – 5)(x2 – x – 6) = 0
(x – 5) (x – 3) (x + 2) = 0
Ç.K = {5, 3, –2} olur.

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / İkinci Dereceye Dönüştürülebilen Denklemler ve Denklem Sistemleri
Örnek 6:
Örnek 4:
(x2 – x + 30)2 + x2 – x = 0
x2 - x - 6
y=
x- 3 denkleminin gerçek sayılardaki çözüm kümesini yazalım.
fonksiyonunun grafiğini çizip, Cevap: ∅
x2 - x - 6 x2 – x + 30 = a ve x2 – x = a – 30 yazılır.
=0
x- 3 Denklem: a2 + a – 30 = 0
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. (a + 6)(a – 5) = 0 olur. a'yı yerine yazalım.
Cevap: {–2} (x2 – x + 30 + 6)(x2 – x + 30 – 5) = 0
^ x – 3h^ x + 2h (x2 – x + 36)(x2 – x + 25) = 0
y=
^ x – 3h ↓ ↓
∆ = 1 – 4 . 1 . 36 ∆ = 1 – 4 . 1 . 25
y fonksiyonunun grafiği y = x + 2 fonksiyonunun gra-
5 fiği gibidir. Ancak paydayı sıfır yapan x = 3 için fonk- ∆ = –143 < 0 ∆ = –99 < 0
2 siyon tanımsızdır. Ç.K = ∅ Ç.K =∅
(–2, 0)
x x = –2 için y = 0 olur.
3
x = 3 için y tanımsızdır.
^ x - 3h^ x + 2h
= 0 denkleminin Ç.K = {–2} dir.
^ x - 3h
Örnek 7:
24
Değişken Değiştirerek İkinci Derece x2 - x - 14 =
x - x2
Denkleme Dönüştürülebilen Denklemlerin denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Çözümü: Cevap: {4, –3, 2, –1}
x2 – x = a yazıp denklemin sağ tarafını sıfır yapalım.
24
a - 14 =
Örnek 5: -a
a 14 24
(x2 – 2x)2 – 23(x2 – 2x) – 24 = 0 - + =0
1 1 a
(a) (a)
denkleminin çözüm kümesini, kaç kökünün olduğunu a 2 – 14a + 24
=0
kaç farklı kökünün olduğunu bulunuz. a
Rasyonel ifadede pay = 0 ve payda ≠ 0 olursa ifade sıfıra eşit olur.
Cevap: 4 kök, 3 farklı kök
a2 – 14a + 24 = 0
x2 – 2x = a denilirse denklem,
(a – 12)(a – 2) = 0 olur. a yı yerine yazalım.
a2 – 23a – 24 = 0
(x2 – x – 12) (x2 – x – 2) = 0
(a – 24)(a +1) = 0 olur. a'yı yerine yazalım
(x – 4)(x + 3)(x – 2)(x + 1) = 0
(x2 – 2x – 24) (x2 – 2x + 1) = 0
Ç.K = {4, –3, 2, –1}
(x – 6) (x + 4) (x – 1)2 = 0
Bu değerlerin hiçbiri paydadaki x – x2 ifadesini sıfır yapmadığı için hepsini
x1 = 6, x2 = –4, x3 = 1 = x4 olur.
çözüm kümesine aldık.
Denkleminin 4 kökü, 3 farklı kökü vardır. Çözüm kümesine farklı kökler yazılır.
Ç.K = {–4, 1, 6}

Kök İçeren Denklem Çözümleri

Örnek 8:
Kök içeren eşitliklerin kökleri bulunduktan sonra köklerin denk-
x 4 - 9x2 + 20 lemi sağladığı görüldükten sonra çözüm kümesine dahil edilir.
=0
x2 - 7x + 10 Denklemi sağlamayan kökler çözüm kümesine dahil edilmezler.
Cevap: {–2, 5, - 5}
Pay kısmında x2 = a, x4 = a2 yazalım Örnek 11:
a2 – 9a + 20 = (a – 4)(a – 5) = (x2 – 4)(x2 – 5) olur.
x + 1- x - 3 = 2
^ x - 2h^ x + 2h^ x - 5 h^ x + 5 h
= 0 olur.
^ x - 2h^ x - 5h denkleminin çözüm kümesini bulalım.
x = 2 paydayı sıfır yaptığı için çözüm kümesine dahil edilmez. Cevap: {3}
Ç.K = {–2, 5 , – 5 } olur. x+1 = 2+ x-3
Eşitliğin her iki tarafının karesini alalım.
x+1 = 4+x-3+4 x-3
Örnek 9:
0 = 4 x-3
4 2
0= x-3
x5
- +2= 03.x 5
0 = x-3
3=x
Cevap: " 4 2, - 4 2, 1, - 1,
ax 5k - 3. a x 5 k + 2 = 0
1 4 1 2
x = 3 değeri denklemi sağlar. Ç.K = {3}
1
ifadesinde x 5 = a yazalım
a4 – 3a2 + 2 = 0 Örnek 12:
ifadesinde a2 = p yazalım
p2 – 3p + 2 = 0 2x + 3 - x+ 5 = 1
(p – 2)(p – 1) = 0 denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
(a2 – 2)(a2 – 1) = 0
1 1 1 1 Cevap: {11}
a= x5 = 2, x5 = - 2, x5 = 1, x5 =- 1 Köklerinden biri eşitliğin sağ tarafına atılıp,
eşitliklerin beşinci kuvvetini alalım. 2x + 3 = 1 + x+ 5
x = ^ 2 h , x = ^- 2 h , x = 1 5, x = ^- 1h5
5 5
ifadesinin karesi de alınabilir. Ancak aynen bırakılabilir.
Ç.K = { 4 2 , - 4 2 , 1, - 1 } olur. Eşitliğin her iki tarafının karesini alalım.
2x + 3 + x + 5 – 2 2x + 3 . x + 5 = 1
Örnek 10: 3x + 7 = 2 2x + 3 x + 5
Tekrar kare alalım.
4x – 3 . 2x+2 + 32 = 0
9x2 + 42x + 49 = 4(2x +3)(x + 5)
9x2 + 42x + 49 = 8x2 + 52x + 60
Cevap: {2, 3}
(2x)2 – 12 . (2x) + 32 = 0 x2 – 10x – 11 = 0
denkleminde 2x = a yazalım (x – 11)(x + 1) = 0
a2 – 12a + 32 = 0 x = 11 ve x = –1
(a – 4)(a – 8) = 0 x = 11 için 25 - 16 = 1 sağlar.
a = 2x = 22, a = 2X = 23 x = –1 için 1- 4 = 1 sağlamaz.
x = 2 ve x = 3 Ç.K = {11}
Ç.K = {2, 3} olur.

x - 5 . ^x3 - 64h = 0 2 - x . ^x2 + 5h^x2 - 9h . ^10 - xh = 0
denkleminin gerçek köklerinin çarpımını bulunuz. denkleminin köklerinin çarpımını bulalım.

Cevap: {5} Cevap: –6
Çözüm 1: Tanımlı olmak için 2 – x ≥ 0, x ≤ 2 olmalıdır.
x - 5 . ^ x - 4h^ x 2 + 4x + 16 h = 0 Ayrıca x = 2 denklemi sıfır yapar.
↓ ↓ ↓ 2) x2 + 5 daima 5 ten büyük eşittir. Sıfıra eşit olamaz.
x=5 x≠4 ∆ < 0, Ç.K = ∅ 3) (x + 3)(x – 3) = 0
Köklü ifadenin tanımlı olması için x = –3 ve x ≠ 3 tür. Çünkü ifadenin tanımlı olabilmesi x ≤ 2 koşuluna
x–5≥0 bağlıdır.
x ≥ 5 tir. Bu yüzden x ≠ 4 yazılmıştır. 4) x – 10 = 0

x ≠ 10 çünkü 10 ≤ 2 koşulunu sağlamaz.
Ç.K = {5}
Ç.K = {2, –3}
Çarpımı = –6 dır.
x4 + 2x3 – 7x2 – 8x + 12 = 0
x3 - 5x2 - 2x + 10
=0
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. x2 - ^ 2 - 1h x - 2
Cevap: {–3, 1, –2, 2} denkleminin köklerinin çarpımını bulalım.
–7x2 = –3x2 – 4x2 yazalım
Cevap: - 5 2
x4 + 2x3 – 3x2 – 4x2 – 8x + 12 = 0 x 2 ^ x - 5h - 2 ^ x - 5h
=0
x2 (x2 + 2x – 3) – 4(x2 + 2x – 3) = 0 ^ x + 1h^ x - 2h
(x2 + 2x – 3)(x2 – 4) = 0 ^ x - 5h^ x - 2 h^ x + 2 h
=0
(x + 3)(x – 1)(x + 2)(x – 2) = 0 ^ x + 1h^ x - 2 h
x = –3, x = 1, x = –2, x = 2
x = 5, x = 2 , x = – 2 ve x ≠ –1, x ≠ 2
Ç.K = {–3, 1, –2, 2}
Ç.K = {5, – 2}
5 . (– 2 ) = –5 2

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / İkinci Dereceye Dönüştürülebilen Denklemler ve Denklem Sistemleri Konu Testi
1. (x2 – 4)(x2 – 6x + 9) = 0 4. (4x – 2)(x + 3) – (4x – 2)(2x – 1) = 0

denkleminin kökler çarpımı A, farklı köklerin çarpımı B dir. eşitliğini sağlayan x gerçel sayılarının çarpımı kaçtır?
Buna göre, B – A farkı kaçtır? A) 1 B) 2 C) 4 D) 4 E) 5
A) 6 B) –12 C) 18 D) –16 E) 24 (4x – 2)(–x + 4) = 0
(x – 2)(x + 2)(x – 3)2 = 0 4x – 2 = 0 ve –x + 4 = 0

2
x1 = 2, x2 = –2, x3 = 3 = x4 x= ve x = 4
4
x1x2 = b l^ 4h = 2
A = 2(–2)(3)(3) = –36 2
4
B = 2(–2)(3) = –12
B – A = – 12 – (–36) = 24
^x2 + 4x - 21h^x2 - 8x + 16h

5.
2. (x2 – 5x – 1) . (3x2 – x – 12) (x2 + x + 7) = 0 ^x2 - 7x + 12h^x2 + 49h
denkleminin gerçek köklerinin çarpımı kaçtır? denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) 4 B) 8 C) –12 D) 16 E) –14
A) {4, –7} B) {3, –7} C) {–7}
ax2 + bx + c = 0 denkleminde a ile c zıt işaretli ise ∆ > 0 olup iki kök vardır.
c
Kökler çarpımı = dır.
D) {3, 4} E) ∅
a
Üçüncü ifadede ∆ < 0 dır. Gerçek kökü yoktur. ^ x + 7 h^ x - 3h^ x - 4h2
=0
1
x1 . x2 = - = - 1 x3 . x4 = -
12
= - 4 olup ^ x - 3h^ x - 4h^ x 2 + 49h
1 3
Gerçek kökler çarpımı: x1x2x3x4 = (–1)(–4) = 4 tür.
x ≠ 3 ve x ≠ 4 olduğu için Ç.K = {–7}
40
6. x2 + x + = 22
x2 + x
3. (2x2 – x – 3)(x4 – 1) = 0 denkleminin çözüm kümesindeki farklı elemanların
çarpımı kaçtır?
denkleminin farklı gerçek köklerinin toplamı kaçtır?
3 5 3 1 5 A) 24 B) –48 C) –20 D) –36 E) 40
A) – B) – C) D) E)
2 2 2 2 2
x2 + x = a
İfadeleri çarpanlarına ayırırsak yazalım.
a 40 22
+ - =0
(2x – 3)(x + 1) . (x2 + 1)(x + 1)(x – 1) = 0 1 a 1
â h â h
3
x= x = –1 ∅ x = –1 x = 1 2
2 a - 22a + 40
=0
3 a
Ç.K = { , –1, 1} a2 – 22a + 40 = 0
2
+ ^- 1h + ^ 1h = olur.
3 3 (a – 20)(a – 2) = 0
2 2
(x2 + x – 20)(x2 + x – 2) = 0
(x + 5)(x – 4)(x + 2)(x – 1) = 0
Ç.K = {–5, 4, –2, 1}
Çarpımı = (–5)(4)(–2)(1) = 40

7. (x3 – 5)2 + (x3 – 5) – 12 = 0 x2 + 6 10x

10. + 2 =7
denkleminin gerçek sayılardaki çözüm kümesindeki x x +6
elemanlarının toplamı kaçtır? denkleminin gerçek köklerinin toplamı kaçtır?
A) 3 B) 8 C) 5 D) 21 E) 7 A) 5 B) 3 C) 7 D) 8 E) 6
2
x +6
x3 – 5 = a yazalım =a
x
a2 + a – 12 = 0 a+
10
-7= 0
a
(a + 4)(a – 3) = 0 (a'yı yerine yazalım)
a2 – 7a + 10 = 0
(x3 – 5 + 4)(x3 – 5 – 3) = 0
(a – 5)(a – 2) = 0
(x – 1)(x2 + x + 1)(x – 2)(x2 + 2x + 4) = 0 x2 + 6 x2 + 6
↓ ↓ ↓ a=5= , a= 2=
x x
x1 = 1 ∅ x2 = 2 ∅ x2 + 6 = 5x, x2 + 6 = 2x
Ç.K = {1 , 2} x2 – 5x + 6 = 0, x2 – 2x + 6 = 0
Toplamı = 1 + 2 = 3 (x – 2)(x – 3) = 0 ∆ < 0 ⇒ Ç.K = ∅
Ç.K = {2,3} olup toplamı = 2 + 3 = 5
8. x6 – 65x3 + 64 = 0
3x 2 x- 1
m + 2c
c m- 3 = 0
denkleminin gerçek sayılardaki çözüm kümesinde kaç 11.
x- 1 3x
farklı sayı vardır?
denkleminin köklerinin (hepsinin) çarpımı kaçtır?
A) 6 B) 1 C) 4 D) 2 E) 3 1 1 1 2 3
A) B) - C) D) – E) –
x3 = a x6 = a2 yazalım 4 6 10 5 8
3x
a2 – 65a + 64 = 0 = a diyelim.
x-1
(a – 1)(a – 64) = 0 2
a2 + -3= 0
(a – 1)(a – 64) = 0 (a'yı yerine yazalım) a
a3 – 3a + 2 = 0
(x3 – 1)(x3 – 64) = 0
a3 – a – 2a + 2
x3 = 1, x3 = 64 olup gerçek kökler
a(a – 1)(a + 1) – 2(a –1)
x = 1 ve x = 4 tür.
(a –1)(a2 + a – 2)
Ç.K = {1, 4} olup iki farklı sayı vardır.
(a – 1)(a + 2)(a – 1) = 0
(a – 1)2(a + 2) = 0
9. x gerçek sayı, x + 1 tam sayıdır. a1 = 1 = a 2

3x
a3 = –2
3x
x =1 =- 2
x- 1 x- 1
1 2 1
3cx + m - 23 c x + m + 14 = 0 3x = x – 1 3x = –2x + 2
x x x1 = -
1
5x = 2
1 1 2
Çarpımı = b- lb- lb l =
1
2 2 2 5 10
denkleminin kökleri x1 ve x2 dir.
1 2
1 x2 = - x3 =
Buna göre, x12 + değeri kaçtır? 2 5
x12
x 4 - 13x 2 + 36
A) 23 B) 38 C) 14 D) 79 E) 47 12. =0
1 x 2 - 5x + 6
x+ =a denkleminin gerçek sayılardaki çözüm kümesindeki
x
2
3a – 23a + 14 = 0 farklı gerçek sayıların çarpımı kaçtır?
(3a – 2)(a – 7) = 0
2
a ≠
1
a=7 = x+ x
A) 6 B) 1 C) 4 D) 2 E) 3
3
Tam sayı değil x2 = a, x4 = a2 yazılırsa

1
(x + )2 = (7)2 Pay: a2 – 13a + 36 = (a – 9)(a – 4) = (x2 – 9)(x2 – 4) olur.
x ^ x - 3h^ x + 3h^ x - 2h^ x + 2h
İfade: = 0 olur.
^ x - 2h^ x - 3h
2 1
x + 2 + 2 = 49
x
Payda sıfıra eşit olamaz.
1
x2 + 2 = 47
x x ≠ 2 ve x ≠ 3
1 Ç.K = {–3, –2} dir. Çarpımı = (–3)(–2) = 6 olur.
x1 denklemin kökü olduğu için x12 + 2 = 47 dir.
x1

13. (x – 3)(x – 2)(x – 1)x = 8 x3 - 5x2 - 4x + 20

16. =0
gerçek köklerinin çarpımı kaçtır? x2 - 25
denkleminin çözüm kümesindeki elemanların kareleri
A) 4 B) –8 C) 2 D) –4 E) –2
toplamı kaçtır?
(x – 3).x . (x – 2)(x –1) = 8
(x2 – 3x)(x2 – 3x + 2) = 8 A) 23 B) 12 C) 8 D) 26 E) 41
a(a + 2) = 8 x3 – 5x2 – 4x + 20 = x2(x – 5) – 4(x – 5) = (x – 5)(x2 – 4)
a2 + 2a – 8 = 0 ^ x - 5h^ x - 2h^ x + 2h
İfade: =0
^ x - 5h^ x + 5h
(a + 4)(a – 2) = 0
Ç.K = {2, –2}
(x2 – 3x + 4)(x2 – 3x – 2) = 0
Kareler toplamı 22 + (–2)2 = 8
∆ < 0 ↓
x2 – 3x – 2 = 0
x1x2 = – 2
x3 + 7x2 - x - m
14.
x- 1
ifadesi sadeleşebilmektedir.
x3 + 7x2 - x - m
=0 17. 3
x+6 x-6= 0
x- 1
denkleminin birbirinden farklı iki kökü x1 ve x2 dir. denkleminin gerçek kökünün rakamları toplamı kaçtır?
Buna göre, x12 + x22 toplamı kaçtır? A) 10 B) 3 C) 17 D) 5 E) 12
A) 41 B) 50 C) 32 D) 23 E) 67
6
x = a ve 3
x = a2
a2 + a – 6 = 0
Sadeleştiğine göre, x = 1 için pay = 0 dır.
(a + 3)(a – 2) = 0
x = 1 için 1 + 7 – 1 – m = 0 ve m = 7 dir.
6 6
a= x = - 3 ve a = x =2
Pay: x3 + 7x2 – x – 7 = x2(x + 7) – (x + 7) = (x + 7)(x2 – 1)
^ x + 7 h^ x - 1h^ x + 1h ∅ x = 26 = 64 ⇒ 6 + 4 = 10
=0
^ x - 1h
Ç.K = {–7, –1}
x12 + x12 = (–7)2 + (–1)2 = 49 + 1 = 50
7 10 18. 3
x2 - 9. 3 x + 20 = 0
15. 1- =0
^x - 2h ^x - 2h2
+
denkleminin köklerinin toplamı kaçtır?
denkleminin kökler çarpımı kaçtır?
A) 189 B) 126 C) 198 D) 154 E) 132
A) 12 B) 21 C) 18 D) 28 E) 49
3
3
x =a ⇒ x2 = a2
Payda eşitleyelim
a2 – 9a + 20 = 0
^ x - 2h2 - 7 ^ x - 2h + 10 (a – 4)(a – 5) = 0
= 0 olur. x – 2 = a diyelim.
^ x - 2h2 a = 3 x = 4, a = 3 x = 5
x = 64, x = 125
a2 – 7a + 10 = 0 Ç.K = {64, 125}
(a – 2)(a – 5) = 0 olur. a yerine x – 2 yazalım Toplam = 64 + 125 = 189
(x – 2 – 2)(x – 2 – 5) = 0
(x – 4)(x – 7) = 0
x = 4 ve x = 7
Ç.K = {4, 7} ⇒ Kökler çarpımı = 28

x
19. 5x – 26 . 5 2 + 25 = 0 22. 3x + 1 = 2x - 1 + 1
denkleminin kökler toplamı kaçtır? denklemin çözüm kümesindeki sayıların toplamı kaç-
A) 2 B) 5 C) 1 D) 4 E) 8 tır?
x
52 = a ve 5x = a2 yazalım A) 7 B) 10 C) 6 D) 8 E) 5
a2 – 26a + 25 = 0 Her iki tarafın karesini alalım.
(a – 1)(a –25) = 0 3x + 1 = 2x – |1 + |1 + 2 2x - 1
x x
a = 1 = 5 2 ve a = 52 = 5 2 x + 1 = 2 2x - 1 tekrar kare alalım.
x
x1 = 0 ve =2 x2 + 2x + 1 = 4(2x – 1)
2
x2 = 4 x2 + 2x + 1 = 8x – 4
x1 + x2 = 0 + 4 = 4 tür. x2 – 6x + 5 = 0
(x – 1)(x – 5) = 0
x = 1 ve x = 5 değerlerinin her ikiside denklemi sağlar. Ç.K = {1, 5}
x 1 + x2 = 1 + 5 = 6
20. x–1=2+ x- 1
denkleminin çözüm kümesindeki sayıların toplamı

kaçtır?
A) 3 B) 5 C) 2 D) 7 E) 6
x–3= x - 1 eşitliğinde kare alalım. 23. (2x2 – 9x + 10) . 12 - 4x = 0
x2 – 6x + 9 = x – 1 denkleminin kökleri çarpımı kaçtır?
x2 – 7x + 10 = 0 9
A) 10 B) 9 C) 6 D) 15 E)
(x – 2)(x – 5) = 0 2
x ≠ 2 ve x = 5 olur. a) (2x – 5)(x – 2) . 12 - 4x = 0
5
x = 2 denklemi sağlamaz. x = , x = 2, x = 3 denkleminin kökleridir.
2
x = 2 için 2 – 1 ≠ 2 + 2- 1 b) 12 – 4x ≥ 0
1≠3 3 ≥ x olması durumunda kareköklü ifade tanımlıdır. Bütün kökler 3
Ç.K = {5} ten küçük veya eşittir.
5
Ç.K = { , 2, 3} olup çarpımı = 15 tir.
2
21. 3x - 2 - 2x - 2 = 1
denkleminin farklı köklerinin toplamı kaçtır? 24. x3 + 4x2 – 9x – 36 = 0

A) 16 B) 10 C) 9 D) 12 E) 4 denkleminin en büyük ve en küçük kökünün çarpımı
3x - 2 = 1 + 2x - 2 kaçtır?
3x – 2 = 1 + (2x – 2) + 2 2x - 2 A) –6 B) 12 C) –4 D) –12 E) 9
x – 1 = 2 2x - 2
x2(x + 4) – 9(x + 4) = 0
x2 – 2x + 1 = 4(2x – 2)
(x + 4)(x2 – 9) = 0
x2 – 10x + 9 = 0
x = –4, x = 3 ve x = –3
(x – 1)(x – 9) = 0
(–4)(3) = –12
x = 1 x = 9
her ikiside denkliği sağlar.
1 + 9 = 10
24. D 23. D 22. C 21. B 20. B 19. D 18. A 17. A 16. C 15. D 14. B 13. E
Cevaplar
12. A 11. C 10. A 9. E 8. D 7. A 6. E 5. C 4. B 3. C 2. A 1. E

TARAMA
10
1. 4x + 3y + 2z = 19 4. 3kx + 5y = 3ky + 5z = 3kz + 5x = 7
2x – y + z = 7 denklem sistemini sağlayan x, y, z sıralı üçlüsü olmadı-
2x + 4y + z = 12 ğına göre, k değeri kaçtır?
denklem sistemini sağlayan kaç farklı (x, y, z) sıralı üç- 2 5

A) – B) 1 C) 0 D) – E) 2
3 3
lüsü vardır? Denklemleri taraf tarafa toplayalım
A) Yoktur B) 3 C) 1 3k(x + y + z) + 5(x + y + z) = 21
D) Sonsuz E) 2 (3k + 5)(x + y + z) = 21

5
k = – tür.
İlk iki denklemi taraf tarafa çıkaralım. 3
ifademiz 0 = 21 olur ki (x, y, z) bulunamaz.
2x + 4y + z = 12 olur ki bu ifade üçüncü denklemin aynısıdır. Yani aslında
bize 3 bilinmeyenli iki denklem verilmiştir ki bunun çözüm kümesi sonsuz
elemanlıdır.
2. 5 gün çalışıp 1 gün tatil yapan bir işçi Pazartesi günü ilk kez
çalışmaya başlamıştır.
Buna göre, 40. tatilini hangi gün yapar?

A) Salı B) Pazar C) Cuma
D) Perşembe E) Çarşamba
İşçi 6 nın katlarında tatil yapar.
40. tatilini 40 . 6 gün yapar.
40 . 6 ≡ x (mod7)
↓ 5. Aynı hastanede çalışan 2 kişiden,
5.6≡x
2≡x
Başhekim Polat Bey 5 gün çalışıp 1 gün izin yapıyor
Pazartesiyi ilk gün kabul etmiştik, ikinci gün SALI olur. Doktor Asuman Hanım 4 gün çalışıp 1 gün izin yapıyor.
Radyoloji uzmanı Gizem Hanım 3 gün çalışıp 1 gün izin yapıyor.
Buna göre, yıllık izin kullanmayan belirtilen kişilerin
3. Yaşlı bir anne isimlerinin baş harfleri A, B, C, D, E olan 5 ço- üçü birlikte bir yıl içinde en fazla kaç kez izin yaparlar?
cuğunun herbirinin evinde Ocak 2017 den itibaren sırasıyla A) 10 B) 7 C) 8 D) 11 E) 6

birer ay kalmaktadır. Polat 6 nın katı olan günlerde,
Buna göre, adının baş harfi D olan çocuğun evinde 27. Asuman 5 in katı olan günlerde,
Gizem 4 ün katı olan günlerde izin yapar.
kez kaldığı ay aşağıdakilerden hangisidir?
EKOK(6, 5, 4) = 60 dır.
A) Aralık B) Şubat C) Eylül
En çok olması için yılın ilk günü birlikte izin yaptıklarını düşünürse,
D) Mart E) Haziran 1., 61., 121., 181., 241., 301., 361.
5 in katının 4 fazlası olan aylarda D nin evinde kalır. günlerde olmak üzere 7 kez üçü birlikte tatil yapılır.
.
ILK 2 3 27
4 . 5.1 + 4 . 5.2 + 4 5.26 + 4 = 134 ay
134 ≡ 2 (mod12)
Ocak dan 2 ay sonra Mart ayında kalır.

TARAMA
6. 3x + 5y + z = 12 9. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
x + 3y – z = 8 L İ V A N P E H L İ V A N P E H ...
olduğuna göre, x + y + z toplamı kaçtır? V A P U R V A P U R V A P U R V ...
İ P E K İ P E K İ P E K İ P E K ...
A) 1 B) 7 C) 3 D) 5 E) 2
Taraf tarafa çıkaralım LİVANPEH, VAPUR ve İPEK sözcükleri şekilde gösterildiği
2x + 2y + 2z = 4 gibi art arda defalarca yazılıyor.
x + y + z = 2 olur. Buna göre, P harflerinin üçünün birden aynı sütunda;
İlk kez alt alta geldiği sütun numarası x
İkinci kez alt alta geldiği sütun numarası y dir.
Buna göre, x + y toplamı kaçtır?
A) 94 B) 148 C) 116 D) 88 E) 160
7. 1
"LİVANPEH" için 8k + 6
19
2 "VAPUR" için 5m + 3
3 18
"İPEK" için 4r + 2
4 17
5 x = 8k + 6 = 5m + 3 = 4r + 2
6 16
x + 2 = 8(k + 1) = 5(m + 1) = 4(r + 1)
15
7 x + 2 = EKOK(8, 5, 4)
8 14
9 13 x + 2 = 40 . a , a∈Z+
10 12 x = 40 . a – 2
11
İlk kez a = 1 x = 38 sütun
Şekilde 1 den 19 a kadar olan sayılar yazılmıştır. 1 den
İkinci kez a = 2 x = 78 sütun
başlayarak 5 sonraki sayı işaretlenmiştir.
38 + 78 = 116
İşaretlenme işlemine aynı şekilde devam edilirse 2018.
sırada işaretlenen sayı aşağıdakilerden hangisidir?
A) 19 B) 8 C) 11 D) 3 E) 16
2018 19 Her 19 da bir başa dönülmektedir.
19 106 1, 6, 11, 16, 2, 7, 12, 17, 3, 8, 13, 18, 4, 9, 14, 19, 5, 10. Pazartesi günü göreve başlayan Seda hostes ilk iki gün
118 10, 15 1(tekrar başa döndü) arka arkaya uçmuş ve ardından 3 gün arka arkaya dinlen-
114 2018 = 19k + 4 olduğuna göre, 4. sırada işaretlenen miştir.
4
sayı olan 16 işaretlenir.
Çalışma programı bu şekilde devam eden Seda hoste-
sin uçarak geçirdiği günlerin 146. sı hangi gündür?
A) Pazar B) Cumartesi C) Salı
D) Pazartesi E) Cuma
23|23|23|23|23|23|23|
Hostesin çalışma programı 5 günde bir günler ise 7 günde bir tekrarla-
8. 2x + 2y – z = 17 maktadır.
35 gün sonra aynı programa tekrar geri döner.
13x – 5y – 5z = 13
35 günde 14 kez uçmuş ve 21 kez dinlenmiştir.
olduğuna göre, 5x – y – 2z ifadesinin değeri kaçtır?
350 günde 140 kez uçmuştur (mod7) ve tekrar başa dönmüştür.
A) 7 B) –4 C) 10 D) 17 E) –6 Hostesin 146. ≡ 6. uçuşu hangi güne denk gelir şeklinde sorulmaktadır.
23|23|2
ifadeleri toplayalım
2 + 3 + 2 + 3 + 2 ≡ 5 (mod7)
15x – 3y – 6z = 30 olur. 3 ile bölelim 1442443
0
5x – y – 2z = 10 dur. Pazartesiyi ilk gün kabul etmiştik. Pazartesi dahil 5. gün Cuma dır.

TARAMA
11. p: “∀x∈R, |x| > 0” 14. a ≡ 13 (mod15)

2
q: “∀x∈R,
x -1
= x + 1” a ≡ 16 (mod18)
x-1
denkliklerini birlikte sağlayan iki basamaklı en büyük
r: “∀x∈R, x2 ≥ 0”
pozitif tam sayı ile üç basamaklı en küçük pozitif tam
önermeleri veriliyor. sayının toplamı kaçtır?
Buna göre, p, q, r önermelerinin doğruluk değerleri sı- A) 204 B) 266 C) 288 D) 216 E) 254
rasıyla aşağıdakilerden hangisidir? a = 15k + 13 = 18p + 16
A) 1, 1, 1 B) 1, 1, 0 C) 1, 0, 1 a + 2 = 15(k + 1) = 18(p + 1)
a + 2 = EKOK(15, 18)
D) 0, 0, 1 E) 0, 1, 0
a + 2 = 90
p ≡ 0 çünkü |0| = 0 dır. a = 90 . r – 2
q ≡ 0 çünkü x = 1 için ifade tanımsız r = 1 için a = 88
r ≡ 1 çünkü gerçek sayıların karesi negatif olamaz. r = 2 için a = 178
88 + 178 = 266
1
12. 2x + y =
6
15. x ve y pozitif tam sayıdır.
1
2y + z = 48 . x2 = y3
3
2z + x =
1 olduğuna göre, x in en küçük değeri için y kaçtır?
2
olduğuna göre, x + y + z toplamı kaçtır? A) 6 B) 8 C) 24 D) 18 E) 12
1 1 1 24 . 3 (x)2 = (y)3
A) B) 1 C) D) E) 2
3 9 12 24 . 3 (2 . 3)2 = (22 . 3)3
Taraf tarafa toplayalım
x = 6 için y = 12 olur.
3x + 3y + 3z = 1
1
x+y+z=
3
16. p: 2 3 . 3 15 = 18 5
q: 2 3 + 27 = 5 3
r: 96 - 24 = 24
önermeleri veriliyor.
13. a ≡ 3 (mod8)
Buna göre, aşağıdaki bileşik önermelerden hangisinin
a ≡ 3 (mod12) doğruluk değeri 0 dır?
olduğuna göre, x in alabileceği üç basamaklı birbirin-
A) (p ⇔ q) ⇒ r B) (p ∨ q) ∨ r
den farklı en küçük pozitif iki tam sayının toplamı kaç-
C) p ∨ (q ∧ r) D) r ∧ (p ∨ q)
tır?
E) p ⇒ (q ∨ r)
A) 210 B) 255 C) 194 D) 270 E) 267 p ≡ 1, q ≡ 1, r ≡ 1
E seçeneğine bakalım.
a = 8k + 3 = 12p + 3
p ⇒ (q ∨ r)
a – 3 = 8k = 12p
a – 3 = 24m ≡ 1 ⇒ (1 ∨ 1)
a = 24m + 3 ≡1⇒0
m = 5 için a = 123 ≡0
m = 6 için a = + 147 E seçeneğinin doğruluk değeri 0 dır.
270

TARAMA
17. İlbay 15 günde bir, kardeşi İlban ise 18 günde bir kütüpha- 21. 2a . 3p ≡ 0 (mod24)
neye gitmektedir. 2a . 3p ≡ 0 (mod162)
Birlikte ilk kez Pazar günü kütüphaneye gittiklerine denkliklerinin her ikisinide sağlayan a ve p pozitif tam
göre, birlikte 5. kez hangi gün kütüphaneye giderler? sayıları için a + p toplamı en az kaçtır?
A) Salı B) Pazar C) Cumartesi
A) 12 B) 5 C) 9 D) 7 E) 10
D) Cuma E) Çarşamba 2a . 3p ≡ 0 (mod 23 . 31) ⇒ a en az 3 tür.
EKOK(15, 18) = 90 2a . 3p ≡ 0 (mod 2 . 34) ⇒ p en az 4 tür.
90 günde bir birlikte kütüphaneye giderler. a + p en az 3 + 4 = 7 dir.
İlk kez ile 5. kez arasındaki fark 4 tür.
Aradan 4 tane 90 gün geçmiştir.
360 ≡ x (mod7) 22. a, b, c birbirinden farklı sayma sayılarıdır.
3 ≡ x (mod7)
Pazar gününden 3 sonra Çarşamba gündür. (3a + 2b + c) (c – b) = 34
olduğuna göre, a + b + c toplamı kaçtır?
18. ABC üç basamaklı bir sayıdır. A) 11 B) 17 C) 9 D) 15 E) 13
ABC ≡ 1 (mod10) a, b, c nin sayma sayısı olma özelliğinden dolayı

3a + 2b + c = 17
ABC ≡ 1 (mod15)
–b + c = 2
––––––––––––––– olmak zorundadır.
ABC ≡ 7 (mod12)
3a + 3b = 15
Olduğuna göre, en küçük ABC sayısının rakamları top- a + b = 5 ve c – b = 2 olduğu için sadece, a = 3, b = 2, c = 4 denklemleri
lamı kaçtır? sağlar.
a + b + c = 3 + 2 + 4 =9 dur.
A) 3 B) 7 C) 2 D) 5 E) 6
ABC = 15k + 1 = 12m + 7 = 10p + 1
ABC + 29 = 15(k + 2) = 12(m + 3) = 10(p + 3) 23. x pozitif tam sayıdır.
ABC + 29 = EKOK(15, 12, 10)
ABC + 29 = 60 . r , r∈Z+ olur.
60! ≡ 0 (mod6x)
= 120 ⇒ ABC = 91 iki basamaklıdır. denkliğini sağlayan kaç farklı x değeri vardır?
= 180 ⇒ ABC = 151 olur. 1+5+1=7
A) 18 B) 9 C) 34 D) 28 E) 39
En çok 60! in içindeki 6 çarpanı kadardır.
19. 5x ≡ 9 (mod11) 6 = 2 . 3 ⇒ 60! in içindeki 3 çarpanı kadardır.
↓ ↓
denkliğini sağlayan üç basamaklı en küçük pozitif x Çoktur Azdır
tam sayısı kaçtır? 20 + 6 + 2 = 28 tane 3 çarpanı vardır.
60 3
⇒ 28 tane 6 çarpanı vardır.
A) 104 B) 107 C) 101 D) 106 E) 102 20 3
⇒ mod en çok 228 olur.
51 ≡ 5 6 3
28 farklı x değeri vardır
52 ≡ 3 2
53 ≡ 4
5 5k+4 =54 ≡ 9
55 ≡ 1 5k + 4 = 104 tür. 24. 34 ≡ 1 (mod5)
36 ≡ 1 (mod7)
310 ≡ 1 (mod11)
20. 4x ≡ 2 (mod7)
312 ≡ 1 (mod13)
denkliğini sağlayan iki basamaklı en büyük tam sayı
kaçtır? 314 ≡ 1 (mod15)
Yukarıda verilen denkliklerden kaç tanesi doğrudur?
A) 99 B) 95 C) 98 D) 96 E) 97
41 ≡ 4 A) 4 B) 1 C) 5 D) 3 E) 2
43k+2 ≡ 42 ≡ 2 3k + 2 = 98 dir.
p asal sayı, a pozitif tam sayı 15 asal sayı olmadığı için
43 ≡ 1 olmak üzere 314 ≡ 1 (mod15) yanlıştır.
ap – 1 ≡ 1 (modp) Diğer dördü doğrudur.

TARAMA
25. 4! ≡ 4 (mod5) 28. A = (12 + 22 + 32 + 42)(1+2+3+…+30+31)
8! ≡ 8 (mod9) olmak üzere A sayısının 17 ile bölümünden kalan kaçtır?
10! ≡ 10 (mod11) A) 1 B) 16 C) 13 D) 7 E) 0
^1 + 4 + 9 + 16 h 2
31.32
12! ≡ 12 (mod13) ≡ x (mod17)
(13)31.16 ≡ x (mod17)
22! ≡ 22 (mod23)
(1316)31 ≡ x (mod17)
Yukarıda verilen denkliklerden kaç tanesi doğrudur? 131 ≡ 1 (mod17) (Fermot teoremi)
A) 5 B) 2 C) 1 D) 4 E) 3
m asal sayı olmak üzere
(m – 1)! = (m – 1) (modm) dir.
9 asal sayı olmadığı için
29. 40! + 540 + 4040
8! ≡ 8 (mod9) doğru değildir. toplamının 41 ile bölümünden kalan kaçtır?
Wilson Teoremine göre diğer dördü doğrudur.
A) 3 B) 0 C) 1 D) 7 E) 5
40! ≡ 40 (mod41) Wilson teoremi
540 ≡ 1 (mod41) Fermat teoremi
40 ≡ –1 (mod41)
26. 4a + 3b + 5c = 7
(40)40 ≡ (–1)40 ≡ 1 (mod41)
2a + b + 3c = 3 40 + 1 + 1 ≡ 1 (mod41)
a+b+c=k
denklem sistemini sağlayan sonsuz (x, y, z) sıralı üçlüsü
vardır.
Buna göre, k kaçtır?
A) 1 B) 10 C) 8 D) –4 E) 2
ilk iki denklemi taraf tarafa çıkaralım 30. 4x ≡ 5 (mod20)
2a + 2b + 2c = 4 denklemini sağlayan kaç farklı x tam sayı vardır?
a + b + c = 2 dir.
A) 19 B) 3 C) 5 D) 4 E) Yoktur
Üçüncü denklem: a + b + c = k dir.
k = 2 için Ç.K sonsuz elemanlıdır. Çift bir tam sayının 20 ile bölümünden kalan 5 olamaz. Yoktur.
27. (77)82 + (–4)49 ≡ x (mod17)

31. 8x ≡ 4 (mod12)
olduğuna göre, x aşağıdakilerden hangisi olabilir?
denkliğini sağlayan iki basamaklı kaç farklı pozitif x
A) 9 B) 1 C) 0 D) 8 E) 5
tam sayısı vardır?
77 ≡ 9 (mod17), –4 ≡ 13 (mod17) ve Fermat teoremine göre,
A) 15 B) 21 C) Yoktur
916 ≡ 1, 1316 ≡ 1
982 + 1349 ≡ x (mod17) D) 30 E) 24
92 . 980 + 131 . 1348 ≡ x 8 ile mod 12, 4 ile sadeleşebilmektedir.
81 . (916)5 + 13 . (1316)3 ≡ x 2x ≡ 1 (mod3)
81 . 1 + 13 . 1 ≡ x x ≡ 2 (mod3)
94 ≡ x x = 3k + 2 biçimindedir.
9 ≡ x (mod17) x = {11, 14, …, 98}

98 – 11
Terim sayısı = + 1 = 30 tanedir.
3

TARAMA
32. 6x ≡ 2 (mod8) 35. Bugün Pazartesidir. Bugünden 100 gün sonrası ile bugün-
den x gün öncesi aynı gündür.
denkliğini sağlayan üç basamaklı en küçük pozitif x
tam sayısının rakamları toplamı kaçtır? Buna göre, x aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) 6 B) 8 C) 3 D) 4 E) 7 A) 100 B) 99 C) 101 D) 103 E) 102
6 ve mod8 2 ile sadeleşebilmektedir. +100 = 7k + 2 ⇒ Çarşamba
3x ≡ 1 (mod4) –103 = –(7k + 5) = –7k – 5 = Çarşamba
x ≡ 3 (mod4) 2 ≡ –5 (mod7)
x = 4k + 3 biçimindedir. (k∈Z)
x = 103
rakamları toplamı = 4 tür.
36. 2mx + 3y = 2
33. a(b + c) = 7 2my + 3z = 3
b(c + a) = 6 2mz + 3x = 4
c(a + b) = 5 denklem sistemini sağlayan (x, y, z) sıralı üçlüsü yoktur.
olduğuna göre, a . b . c çarpımının pozitif değeri kaç- Buna göre, m değeri kaçtır?
tır? 1 3 5 7
A) - B) 2 C) - D) - E) -
2 2 4 3
A) 3 2 B) 3 C) 2 6 D) 4 E) 2 3 Taraf tarafa toplayalım
ab + ac = 7 → bc = 2 2m(x + y + z) + 3(x + y + z) = 9
bc + ab = 6 → ac = 3 (x + y + z) (2m + 3) = 9
3
ac + bc = 5 → m=– için (x + y + z) . 0 = 9
+
––––––––––––––– x ab = 4
–––––––– 2
2(ab + ac + bc) = 18 (abc)2 = 24 0=9
ab + ac + bc = 9 abc = 24 = 2 6 Sağlayan (x, y, z) sıralı üçlüsü yoktur.
37. x, y ve z pozitif gerçek sayılardır.

34. x2 + 2x + 14 ≡ 0 (mod29) x . y = 15
denkliğini sağlayan iki basamaklı birbirinden farklı en x . z = 21
büyük iki pozitif x tam sayısının toplamı kaçtır? x + 2y + 2z = 18

olduğuna göre, x in en küçük değeri kaçtır?
A) 195 B) 161 C) 172 D) 186 E) 154
9 11
x2 + 2x + 14 ≡ 0 (mod29) {14 – 29 = –15} A) 4 B) C) 5 D) E) 6
2 2
x2 + 2x – 15 ≡ 0 (mod29)
(x + 5)(x – 3) ≡ 0 (mod29) 15 21
y = x ve z = x olur.
x ≡ –5 x≡3 30 42
x + x + x = 18
x ≡ {3, 32, 61, 90 …}
x 2 - 18x + 72 = 0
x ≡ {–5, 24, 53, 82 …}
^ x - 12h^ x - 6 h = 0
90 + 82 = 172
x = 12 x = 6
x min = 6

TARAMA
38. 69 = 100AA696 41. p ≡ 4 (mod7)
olduğuna göre, A değeri kaçtır? p ≡ 4 (mod11)
A) 9 B) 1 C) 8 D) 3 E) 7 Yukarıdaki denklikleri birlikte sağlayan birbirinden

61 ≡ 6 (mod9) farklı en küçük iki p sayısının toplamı kaçtır?
62 ≡ 0 (mod9) A) 239 B) 327 C) 198 D) 347 E) 253
69 sayısının 9 ile bölümünden kalan sıfırdır. Öyleyse verilen sayı 9 un katı
p = 7k + 4 = 11m + 4
olmalıdır.
p – 4 = 7k = 11m
1 + 6 + 9 + 6 + 2A = 9k
p – 4 = 77 . r
13 + 2A = 9k
p = 77 . r + 4
A=7
r = 1 için p = 81
r = 2 için p = 158
81 + 158 = 239
42. x > 1 olmak üzere,

134 ≡ 1 (modx)
39. 7x – 3y – 6z = 21
denkliğini sağlayan kaç farklı x değeri vardır?
2x + 2y – z = 6
A) 53 B) 41 C) 79 D) 96 E) 28
olduğuna göre, x – y – z ifadesinin değeri kaçtır?
134 – 1 ≡ 0 (modx)
A) 5 B) –4 C) 1 D) –2 E) 3 (132 + 1)(132 – 1) ≡ 0 (modx)
İfadeleri taraf tarafa çıkaralım 170 . 168 ≡ 0 (modx)
2 . 85 . 8. 21 ≡ 0 (modx)
5x – 5y – 5z = 15 olur.
24 . 5 . 17 . 3 . 7 ≡ 0 (modx)
Eşitliğin her iki tarafını 5 ile bölelim.
Bu sayının kaç tane pozitif böleni varsa x o kadar farklı değer alır.
x – y – z = 3 tür. PTBS = 5 . 2 . 2 . 2 . 2 = 80 x > 1 olduğu için
80 – 1 = 79
43. p
t k
q
40.
2 9 16 r s m
4 7 11 14
1 3 8 10 15 17
Yukarıda verilen devreye uygun olan bileşik önerme
5 6 12 13 aşağıdakilerden hangisidir?
Yukarıda verilen örüntüde 100, 101 ve 102 sayılarına A) [(p ∧ q) ∧ (r ∨ s)] ∧ [(t ∧ k) ∨ m]
denk gelen şekil aşağıdakilerden hangisidir? B) [(p ∨ q) ∨ (r ∧ s)] ∨ [(t ∨ k) ∧ m]
A) B) C) D) E) C) [(p ∨ q) ∨ (r ∧ s)] ∨ [(t ∧ k) ∨ m]

D) [(p ∨ q) ∨ (r ∧ s)] ∧ [(t ∧ k) ∨ m]
Şekil her 7 de bir başa dönmektedir. E) [(p ∧ q) ∧ (r ∨ s)] ∨ [(t ∨ k) ∧ m]

100 ≡ 7k + 2, 101 ≡ 7k + 3, 102 ≡ 7k + 4 dür. Devreye ait bileşik önerme D seçeneğinde verilmiştir.
Şekil 2, 3, 4 ün şekli ile aynıdır.

TARAMA
44. 3
+
2
-
1
=- 4
46. Üç basamaklı A3B sayısının 36 ile bölümünden kalan 3 tür.
a b c
3 2 1
Buna göre, A nın alabileceği değerler toplamı kaçtır?
+ - =5
b c a A) 13 B) 17 C) 16 D) 21 E) 15
3 2 1
+ - = 15 Sayının 4 ile bölümünden kalan 3 tür.
c a b
A31 , A35 , A39
a
olduğuna göre,
oranı kaçtır? Sayının 9 ile bölümünden kalan da 3 tür. Yani rakamlar toplamı 9 un
b
4 3 5 3 4 katının 3 fazlası olmalıdır.
A) – B) C) – D) – E)
3 5 4 5 5 8 31 , 4 35 , 9 39
1 1 1
/ A = 8 + 4 + 9 = 21
4 b + + l = 16 eşitliği 4 ile bölelim.
a b c
1 1 1
+ + = 4 denklemini ilk denklemle toplayalım
a b c
3 2 1
+ – = –4
+ a b c
–––––––––––––––
4 3
+ =0
a b
4 3
= – &- =
4 a 47. 1 Ocak 2016 Cuma dır.
a b 3 b
Buna göre, 1 Ocak gününün Cuma olduğu 2016 dan
sonraki ilk yıl aşağıdakilerden hangisidir?
A) 2020 B) 2022 C) 2021
D) 2019 E) 2018
Yılın 366 = 7k + 2 olduğu artık yıllardan sonraki yılda gün ve ay olarak
aynı tarih, haftanın günü olarak 2 sonraki gün başlar.
1 Ocak 2016 Cuma → 1 Ocak 2017 Pazar
Yılın 365 = 7k + 1 olduğu diğer yıllardan sonraki yılda gün ve ay olarak
aynı tarih, haftanın günü olarak 1 sonraki gün başlar.
1 Ocak 2017 Pazar → 1 Ocak 2018 Pazartesi → 1 Ocak 2019 Salı
Y
→ 1 Ocak 2020 Çarşamba ⇒ 1 Ocak 2021 Cuma
ARTIK YIL
45. 5x + 2 ≡ x – 2 (mod12)
denkliğini sağlayan iki basamaklı birbirinden farklı en

küçük iki pozitif x tam sayısının toplamı kaçtır?
A) 23 B) 34 C) 25 D) 28 E) 41
4x + 4 ≡ 0 (mod12)
48. 16! – 15! + 17!
İfadeyi ve mod'u 4 ile sadeleştirelim.
x + 1 ≡ 0 (mod3) toplamının 17 ile bölümünden kalan kaçtır?
x ≡ 2 (mod3)
A) 13 B) 9 C) 2 D) 11 E) 15
x = {2, 5, 8, 11, 14…}
17! ≡ 0 (mod17)
11 + 14 = 25 16! ≡ 16 (mod17) Wilson Teoremi
↓
16 . 15! ≡ 16 (mod17) ise
15! ≡ 1 (mod17)
16 – 1 + 0 = 15
25. D 26. E 27. A 28. A 29. C 30. E 31. D 32. D 33. C 34. C 35. D 36. C 37. E 38. E 39. E 40. C 41. A 42. C 43. D 44. A 45. C 46. D 47. C 48. E
Cevaplar
9. C 10. E 11. D 12. A 13. D 14. B 15. E 16. E 17. E 18. B 19. A 20. C 21. D 22. C 23. D 24. A 8. C 7. E 6. E 5. B 4. D 3. D 2. A 1. D

İkinci Dereceye Dönüştürülebilen Denklemler ve Denklem Sistemleri 11
Kazanım: İkinci dereceden iki bilinmeyenli denklem sistemlerinin çözüm kümesini cebir ve grafik yardımıyla bulur.
hh İKİNCİ DERECEYE DÖNÜŞTÜRÜLEBİLEN Örnek 2:

DENKLEMLER VE DENKLEM SİSTEMLERİ 2x – |x – 3| = 7
Mutlak Değer İçeren Denklemler denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Mutlak değer içeren denklemlerin çözümünde mutlak değerin
Cevap: {4}
içindeki ifade birincisinde pozitif, ikincisinde negatif alınarak x ≥ 3 için 2x – (x – 3) = 7
kökler bulunur. 2x – x + 3 = 7
Bulunan kökler başlangıçtaki varsayımımız ile örtüşürse kök x = 4 olur.
olarak kabul edilir. Örtüşmezse çözüm kümesine alınmaz. x < 3 için 2x + (x – 3) = 7
3x = 10
Örnek 1: x ≠
10
olur.
3
x2 – |2x| – 24 = 0 10
Çünkü x = değeri başlangıçtaki x < 3 iken ön kabulüne uygun değildir.
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. 3
Ç.K = {4}
Cevap: {6, –6}
Çözüm 1:
x ≥ 0 için, x2 – 2x – 24 = 0
(x – 6)(x + 4) = 0
x = 6 x ≠ –4 tür. Örnek 3:
çünkü
6 ≥ 0 dır fakat –4≥ 0 sağlanmaz. (2x + 4)2 – |5x + 10| + 1 = 0
x ≤ 0 için x2 + 2x – 24 = 0 denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
(x + 6)(x – 4) = 0
Cevap: '- , - , - 1, - 31
7 9
x = –6 ve x ≠ 4 tür. 4 4
çünkü, x + 2 = a yazalım
–6 ≤ 0 dır fakat 4 ≤ 0 eşitsizliği sağlamaz. Ç.K = {6, –6} (2a)2 – |5a| + 1 = 0
Çözüm 2: 4a2 – 5|a| + 1 = 0 olur. a2 yerine |a|2 yazalım.
x2 yerine |x|2 yazılabilir. 4|a|2 – 5|a| + 1 = 0 |a| = k yazalım
|2x| = |2| . |x| = 2 . |x| olur. 4k2 – 5k + 1 = 0
Denklem (4k – 1)(k – 1) = 0 k yerine |a| yazalım.
|x|2 – 2|x| – 24 = 0 olur. |x| = a yazalım 1
k = = |a|, k = 1 = |a|
4
a2 – 2a – 24 = 0
1 1
(a – 6)(a + 4) = 0 x + 2 = , x + 2 = – , x + 2 = 1, x + 2 = –1
4 4
a = |x| = 6 ve a = |x| ≠ –4 tür. 7 9
x = - , x = - , x = –1, x = –3
x = 6 ve x = –6 Mutlak değer daima sıfırdan büyük ve eşittir. 4 4
7 9
Ç.K = {6, –6} –4 sayısına eşit olamaz. Ç.K = &- , - , - 1, - 3 0
4 4

Örnek 4: Örnek 6:
(x – 1) . |x – 3| = –15 x2 – 8x – x 2 - 8x + 16 + 14 = 0
denkleminin gerçek sayılar kümesinde çözüm kümesini denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
bulunuz.
Cevap: {2, 6}
Cevap: {–2} x2 – 8x + 16 – |x – 4| – 2 = 0
x ≥ 3 için (x – 1)(x – 3) = –15 (x – 4)2 – |x – 4| – 2 = 0
x2 – 4x + 3 + 15 = 0 |x – 4|2 – |x – 4| – 2 = 0
x2 – 4x + 18 = 0 (|x – 4| – 2) (|x – 4| + 1) = 0
∆ = 16 – 4 . (1)(18) < 0 gerçek kök yok |x – 4| = 2, |x – 4| ≠ –1
x ≤ 3 için (x – 1) . (3 – x) = –15 x = 6 ve x = 2
–x2 + 4x – 3 = –15 Ç.K = {2, 6}
0 = x2 – 4x – 12
0 = (x – 6)(x + 2)
x ≠ 6 ve x = –2
6 ≤ 3 olmadığı için kök değildir.
Ç.K = {–2}
Örnek 5:
(x – 1) . |x – 2| = 3 Örnek 7:
denkleminin karmaşık sayılar kümesindeki çözüm kü- x2 – 6x – |6 – 2x| + 10 = 0
mesini bulunuz. denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Cevap: ) + 3
3 13 3 + 11i 3 - 11i Cevap: {2, 4}
, ,
2 2 2
x ≥ 2 için (x – 1)(x – 2) – 3 = 0 1) 10 = 9 + 1 yazılım
x2 – 3x – 1 = 0 2) |6 – 2x| = |2x – 6| = 2|x – 3|
∆ = 9 – 4 . (1) (–1) = 13 3) x2 – 6x + 9 = (x –3)2 = |x – 3|2
3+ 13 3- 13 4) x2 – 6x + 9 – 2|x – 3| + 1 = 0
x1 = x2 ≠
2 2 |x – 3|2 – 2|x – 3| + 1 = 0
x2 ≥ 2 koşulunu sağlamaz.
(|x – 3| – 1)2 = 0
x ≤ 2 için (x – 1)(2 – x) – 3 = 0
|x – 3| = 1
–x2 + 3x – 5 = 0
x = 4 ve x = 2
0 = x2 – 3x + 5
Ç.K = {2, 4}
∆ = 9 – 4 . (+1)(+5) = –11 olur.
T= - 11 = 11. ^- 1h = 11 i
3+ 11 i 3- 11 i
x3 = ve x 4 = olur.
2 2
3 farklı kökü vardır.
3 13 3 + 11 i 3 - 11 i
Ç.K = ) + , , 3
2 2 2

İkinci Dereceden İki Bilinmeyenli Örnek 8:

Denklemlerin Çözümü:
y2 – x2 = 1
Çözüm kümesini bulmak için yok etme metodu kullanılır.
y = 2x – 1
Bu bölümde çözülen denklemlerin grafiklerine ve adlarına öğren- denklem sistemini sağlayan (x, y) sıralı ikililerini bulu-
me amaçlı yer verilmiştir. nuz. Grafik üzerinde gösteriniz.
Cevap: A(0, –1) ve B c , m

4 5
Bu grafikler ve isimlerine 12. sınıfta yer verilecektir.
3 3
İkinci denklemdeki y = 2x – 1 değerini birinci denklemde yerine yazalım
11. sınıfta bilmek zorunda değilsiniz. Genel kültür olarak değer-
(2x – 1)2 – x2 = 1 y
lendirin. Aşağıda verilen grafiklerde belirtilen noktaların denklemi 4 5
c , m
4x2 – 4x + 1 – x2 = 1 3 3
sağladığını kontrol edin. Başka noktaları da grafikte işaretleyin.
3x2 – 4x = 0
4
3x b x - l = 0
x
O 1
3 –
y y B(0, –1) 2
5 2 4
(3, 4) (–2, 3) (2, 3) x = 0 ve x = olur. Doğruda sağlatalım
(–3, 4) 3
4 5
(–4, 3) (4, 3) A(0, –1) ve B b , l tür.
3 3
x –4 4 x
–5 O 5 O
(–4, –3) (4, –3)
(–2, – 3) (2, – 3)
(3, –4)
–5 –2
x2 + y2 = 25 çemberi x2 y2
= 1 elipsi
16
+
4 Örnek 9:
x2 + y2 = 16
y y
(–1, 10) (1, 10) x2 – y2 = 4
(–3, 5) (3, 5)
3 ikinci dereceden denklem sistemini sağlayan x ve y de-
–2 2 x x ğerlerini bulunuz. Grafik üzerinde gösteriniz.
O O
–3 Cevap: A ^ 10, 6 h, B ^ 10, - 6 h, C ^- 10, 6 h, D ^- 10, - 6 h
(–3, – 5) (3, – 5) x2 + y2 = 16
(–1, – 10) (1,– 10)
x 2 – y2 = 4
+–––––––––––––
x2 – y2 = 4 hiperbolü y2 – x2 = 9 hiperbolü 2x2 = 20 ⇒ x2 = 10 ⇒ x = ± 10
Bulduğumuz değerleri ilk denklemde yerine yazalım
10 + y2 = 16 ⇒ y2 = 6 ⇒ y ± 6 olur.
Bulduğumuz, A ^ 10 , 6 h, B ^ 10 , - 6 h, C ^- 10 , 6 h, D ^- 10 , - 6h
y
(1, 3)
noktalarını grafikte gösterelim.
y=3
– x2 + y2 = 16 merkezi orijin yarıçapı y
(3, 1) x 4
x 4 birim olan çemberdir.
O
(–3, –1) x2 – y2 = 4 ikizkenar hiperbolü ile
kesim noktaları olan A, B, C, D nok- –2 2
x
(–1, –3) talarını bulalım.
3 –4
y= hiperbolü
x

x2 y2 x2 y2
+ = 1 elipsi ile, + = 1 elipsi ile
4 9 16 4
x2 + y2 = 4 x2 + y2 = 7
çemberinin kesim noktalarını bulunuz. Grafikte gösteriniz. çemberinin kesim noktalarını bulunuz ve grafik üstün-
Cevap: A(2, 0), B(–2, 0) de gösteriniz.
Cevap: A ^2, 3 h, B ^2, - 3 h, C ^- 2, 3 h, D ^- 2, - 3 h
9
– x2 – y2 = –9 y
4 3
+ x2 + y2 = 4
––––––––––––– 2 x2
5 – - y2 = - 4
– x2 = –5 4 y
4 x
A(–2, 0) B(2, 0) + x2 + y 2 = 7 7
x2 = 4 ––––––––––––– 2
3 2
x = 2 ise 4 + y2 = 4 ⇒ y = 0 A(2, 0) –2 x =3
4
x = –2 ise 4 + y2 = 4 ⇒ y = 0 B(–2, 0) –3 2
x = 4 ⇒ x = ±2 –4 4 x
–7 O 7
Çemberde yerine yazalım
x = 2 için 4 + y2 = 7 y=± 3 –2
–7
x = –2 için 4 + y2 = 7 y = ± 3
A ^2, 3 h, B ^2, - 3 h, C ^- 2, 3 h, D ^- 2, - 3h
Örnek 11:
x2 + y2 = 16 çemberi ile
xy = 15
Örnek 13:
eğrisinin kesim noktalarını bulunuz ve grafik üstünde 9x2 – 4y2 + 3x + 2y = 78
gösteriniz. 3x + 2y = 13
Cevap: A ^1, 15 h, B ^ 15, 1h, C ^- 15, - 1h, D ^- 1, - 15 h
denklem sisteminin çözüm kümesini bulalım.
15
y= değerini çemberde yazalım.
x Cevap: {(3, 2)}
15 (3x + 2y)(3x – 2y) + (3x + 2y) = 78
x2 + 2 = 16
x (3x + 2y)(3x – 2y + 1) = 78
x4 – 16x2 + 15 =0 y
4 denkleminde 3x + 2y yerine 13 yazalım
(x2 – 15)(x2 – 1) = 0
3x – 2y + 1 = 6
x değerlerini bulup ikinci denklemde –4 x 3x – 2y = 5 olur.
yazalım, O 4
3x – 2y = 5
x= 15 , x = - 15 , x = 1, x = –1
y = 1, y = –1, y = 15 , y = – 15 –4 + 3x + 2y = 13
A ^1, 15 h, B ^ 15 , 1h, C ^- 15 , - 1h, D ^- 1, - 15 h

6x = 18
x = 3 ⇒ y = 2 Ç.K = {(3, 2)}

x2 – 3y2 + 3x + 17 = 0 (x + 1)2 + (y + 1)2 = 5
2x2 – y2 + x – 1 = 0 x2 + y2 = 1
Cevap: $^2, 3h , ^2, - 3h , ^- 2, 5 h , ^- 2, - 5 h.
Cevap: {(0, 1), (1, 0)}
3y2 = x2 + 3x + 17
2 2
x2 + 2x + 1 + y2 + 2y + 1 = 5
3y = 6x + 3x – 3
–––––––––––––––––––––––– 2
x +y =1 2
0 = 5x2 – 20 ––––––––––––––––––––––––––––––
4 = x2 2x + 2y + 2 = 4
x = 2 için 3y2 = 4 + 6 + 17 x+y = 1
y2 = 9 x2 + y 2 = x2 + (1 – x)2 = 1
y=3 ve y = – 3 olur. x2 + x2 – 2x + 1 = 1
x = –2 için 3y2 = 4 – 6 + 17 2x2 – 2x = 0
y2 = 5 2x(x – 1) = 0
y= 5 ve y = - 5 olur. x=0 ve x=1
Ç.K = $^2, 3h , ^2, - 3h , ^- 2, 5 h , ^- 2, - 5 h. y=1 y=0

Ç.K ={(0, 1), (1, 0)}
Örnek 17:
(x + 2)2 + (y + 1)2 = 20
Örnek 15: (x + 1)2 + y2 = 10
x + 3y = 5 denklem sisteminin çözüm kümesini bulalım.

Cevap: {(2, 1), (0, 3)}
y2 – 2x = –3 x2 + 4x + 4 + y2 + 2y + 1 = 20
2
x + 2x + 1 + y 2 = 10
denklem sisteminin çözüm kümesini bulalım. ––––––––––––––––––––––––––––––
2x + 2y + 4 = 10
Cevap: {(26, –7), (2, 1)}
x+y=3
x = 5 – 3y değerini ikinci denklemde yazalım.
x=3–y
y2 – 2(5 – 3y) = –3
Bu değeri ikinci denklemde yazalım.
y2 + 6y – 7 = 0
(3 – y + 1)2 + y2 = 10
(y + 7) (y – 1) = 0
16 + y2 – 8y + y2 = 10
y = –7 ve y=1
2y2 – 8y + 6 = 0
için için
y2 – 4y + 3 = 0
x = 26 x=2
(y – 1)(y – 3) = 0
Ç.K = {(26, –7), (2, 1)}
y = 1 ve y = 3
x=3–1=2 x=3–3=0
Ç.K = {(2, 1), (0, 3)}

1. x2 – 2 . |x| – 35 = 0 5. 2x2 – |5x| + 3 = 0

denkleminin farklı köklerinin çarpımı kaçtır? denkleminin en büyük kökü ile en küçük kökünün çar-
pımı kaçtır?
A) 25 B) 175 C) –175 D) –25 E) –49
3 9 9 3 3
|x|2 – 2|x| – 35 = 0 A) B) – C) D) E) –
2 4 8 4 5
(|x| – 7)(|x| + 5) = 0 x > 0 için 2x2 – 5x + 3 = 0
|x| = 7 ve |x| ≠ –5 (2x – 3)(x – 1) = 0
3
Ç.K = {7, –7} x= ve x = 1
2
Çarpımı = 7 . (–7) = –49
x < 0 2x2 + 5x + 3 = 0
(2x + 3)(x + 1) = 0
3
x=– ve x = –1
2
2. |x – 4| + 3x = 20
3 3 9
b l . b- l = -
denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden hangisidir? 2 2 4
A) {8} B) {6} C) {4} D) {6, 8} E) {4, 6} 6. (x – 5)2 + |20 – 4x| + 3 = 0

x ≥ 4 için x – 4 + 3x = 20
denkleminin kaç farklı kökü vardır?
4x = 24
x = 6 olur. A) 1 B) 4 C) Yoktur D) 2 E) 3
x < 4 için 4 – x + 3x = 20
(x – 5)2 = |x – 5|2 yazalım
2x = 16
x ≠ 8 dir. |x – 5|2 + 4|x – 5| + 3 = 0
Çünkü 8 < 4 koşulunu sağlamaz. a2 + 4a + 3 = 0
Ç.K = {6} (a + 1)(a + 3) = 0
a = |x – 5| = –1 a = |x – 5| = –3
∅ ∅
3. x|x – 4| = 12
7. (3x + 3)2 + |7x + 7| = 2
denkleminin kaç farklı gerçek kökü vardır?
A) 4 B) yoktur C) 2 D) 3 E) 1 55 66 77 88 99
A) B) C) D) E)
x ≥ 4 için x(x – 4) = 12 49 121 81 169 64
x2 – 4x – 12 = 0 x + 1 = a yazalım
(x – 6)(x + 2) = 0 (3a)2 + 7 . |a| – 2 = 0 olur.
x = 6 x ≠ –2 9a2 + 7 . |a| – 2 = 0 a2 yerine |a2| yazalım
x < 4 için x(–x + 4) = 12
9|a|2 + 7 . |a| – 2 = 0
–x2 + 4x = 12
x2 – 4x + 12 = 0 (9|a| – 2) (|a| + 1) = 0
∆ = 16 – 4 . 1 . 12 = –36 < 0 2
|a| = ve |a| ≠ –1
gerçek kök yok. 9
Gerçek kökü 1 tanedir. 2 2
a = x + 1 = ve a = x + 1 = –
9 9
7 11
x = - ve x = -
9 9
4. x . |x – 2| = 8 77
Çarpımı = olur.
81
denkleminin kaç farklı gerçek kökü vardır?
A) Yoktur B) 4 C) 1 D) 2 E) 3 8. x2 + 4x – |4x + 8| + 8 = 0
a) x ≥ 2 için x(x – 2) – 8 = 0 denkleminin kökler farkının mutlak değeri kaçtır?
x2 – 2x – 8 = 0
(x – 4)(x + 2) = 0 A) 4 B) 7 C) 3 D) 8 E) 5
x = 4 x ≠ –2 x2 + 4x + 4 – 4|x + 2| + 4 = 0
b) x < 2 için x(2 – x) – 8 = 0 (x + 2)2 – 4|x + 2| + 4 = 0
2x – x2 – 8 = 0 ⇒ x2 – 2x + 8 = 0 |x + 2|2 – 4|x + 2| + 4 = 0
∆ = 4 – 4 . 1 . 8 < 0 olduğu için Ç.K = ∅ (|x + 2| – 2)2 = 0
Sonuç ⇒ Ç.K = {4} olmak üzere tek kök vardır.
|x + 2| = 2
x = –4 ve x = 0 ⇒ |–4 – 0| = 4

9. x2 – 6x – 5. x 2 - 6x + 9 + 15 = 0 12. x2 – 3xy + 2y2 = 3

denkleminin farklı köklerinin toplamı kaçtır? x – 2y = 1
denklem sistemini sağlayan (x, y) ikilisi için x . y çarpı-
A) 18 B) 9 C) 12 D) 15 E) 6
mı kaçtır?
x2 – 6x + 9 – 5|x – 3| + 6 = 0
|x – 3|2 – 5|x – 3| + 6 = 0 A) 10 B) 8 C) 12 D) 15 E) 18
(|x – 3| – 2) (|x – 3| – 3) = 0 İlk denklemi çarpanlarına ayıralım.
x - 2y x - y = 3
|x – 3| = 2 |x – 3| = 3 c \ mb Z l
1 3
x = 5, x = 1, x = 0, x = 6 x – 2y = 1
5 + 1 + 0 + 6 = 12 x–y=3
–––––––––––
y = 2 ⇒ x = 5 olur. xy = 2.5 = 10
10. 2x2 – y2 + y = 16
x2 + y2 – y = 11
denklem sistemini sağlayan (x, y) ikililerinin koordinat 13. x2 – y2 = 9
düzleminde belirttiği noktaların oluşturduğu düzlem-
y=x–1
sel bölgenin alanı kaç birim karedir?
denklem sistemini sağlayan noktanın koordinatları
A) 12 B) 18 C) 6 D) 30 E) 24 çarpımı kaçtır?
3x2 = 27 ⇒ x = 3 ve x = –3 A) –12 B) 24 C) –20 D) 12 E) 20
değerlerini ikinci denklemde yerine yazalım, İlk denklemde y = x – 1 yazalım y
x = 3 9 + y2 – y = 11 x2 – (x – 1)2 = 9
y2 – y – 2 = 0 x2 – x2 + 2x – 1 = 9 (5, 4)
(y – 2)(y + 1) = 0 2x = 10 O 1 x
–3 3
y = 2 y = –1 x=5 –1
A(3, 2), B(3, –1) olur. y = x – 1 ⇒ y = 4 N(5, 4)
x = – 3 için 9 + y2 – y = 11 C(–3, 2) 6 A(3, 2)
x . y = 20
y2 – y – 2 = 0
(y – 2)(y + 1) = 0 3
y = 2 , y = –1
C(–3, 2), D(–3, –1) D(–3, –1) B(3, –1)
Alan = 6 . 3 = 18
14. x2 + 4y2 = 4
y=x+1
11. x2 – 3xy + y2 = –4 denklem sistemini sağlayan (x, y) sıralı ikilileri ile oriji-
x–y=2 ni köşe kabul eden üçgensel bölgenin alanı kaç birim
denklem sistemini sağlayan (x, y) ikililerinin koordinat karedir?
düzleminde belirttiği noktaların arasındaki uzaklık kaç 3 5 2 4 4
A) B) C) D) E)
birimdir? 10 8 3 15 5
İlk denklemde y = x + 1 yazalım
A) 8 B) 6 2 C) 13 D) 6 3 E) 15 x2 + 4(x + 1)2 = 4
İkinci denklemden bulduğumuz y = x – 2 değerini ilk denklemde yerine x2 + 4x2 + 8x + 4 = 4

yazalım. 5x2 + 8x = 0
x2 – 3x(x – 2) + (x – 2)2 = –4 8
5x b x + l = 0
x2 – 3x2 + 6x + x2 – 4x + 4 = –4 5 y
8
–x2 + 2x + 8 = 0 x = 0 ve x = – N1(0,1)
5
x2 – 2x – 8 = 0 8 3
(x – 4)(x + 2) = 0 N1(0, 1) ve N2 b- , - l –2
x
5 5 O 2
x = 4 ve x = –2 değerlerini ikinci denklemde yerine yazalım. 8 N2 b 8 , 3l
1. 5 5
4
y=x–2 A= 5 = –1
y = 2 ve y = –4 2 5
A(4, 2) ve B(–2, –4)
d= ^4 + 2h2 + ^2 + 4h2 = 6 2

x2 y2 17. 4x2 – y2 + 4x – 2y = 40
15. + =1
36 4 2x – y = 4
xy = 3 3 denklem sisteminin çözüm kümesi {(a, b)} olduğuna
denklem sistemini sağlayan (x, y) ikililerinin orijine olan göre, a + b toplamı kaçtır?
uzaklıkları toplamı 3 + 7 toplamının kaç katıdır?
A) 4 B) 8 C) 3 D) 5 E) 6
A) 2 B) 8 C) 10 D) 6 E) 4
x2 y 2x - y ^2x + y h + 2 2x - y = 40
c\m c\m
3 3 27 1
y= yazalım. + =
x 36 4x 2 12 4 4
2
^x h ^9 h ^36x h B
x4 + 27 . 9 = 36x2 2x + y + 2 = 10
A x
D O
x4 – 36x2 + 27 . 9 = 0 2x + y = 8
C
(x2 – 27)(x2 – 9) = 0 2x – y = 4
+––––––––––––––
x = ±3 3 x = ±3 4x = 12
^3 3 , 1h, ^- 3 3 , - 1h, ^3, 3 h, ^- 3, - 3h x=3⇒y=2
A ve C noktalarının orijine uzaklıkları: 2

3 +3= 12 = 2 3 Ç.K = {(3, 2)} ⇒ a + b = 3 + 2 = 5
B ve D noktalarının orijine uzaklıkları: 27 + 1 = 28 = 2 7

Uzaklıklar toplamı: 2 3 + 2 3 + 2 7 + 2 7 = 4 ^ 3 + 7 h
18. 2x2 – y2 + 3x – 13 = 0
x2 – 3y2 + 2x – 5 = 0
16. x + 2y = 7 denklem sisteminin tam sayılar kümesindeki çözüm küme-
y2 – 3x = 6 si {(a,b), (a,c)} dir.
denklem sisteminin çözüm kümesi {(a,b), (c,d)} oldu- Buna göre, a – b . c işleminin sonucu kaçtır?
ğuna göre, a + b + c + d toplamı kaçtır?
A) 5 B) 2 C) 4 D) 1 E) 3
A) 17 B) 13 C) 26 D) 20 E) 19 –6x2 + 3y2 – 9x + 39 = 0
x = 7 – 2y 2 2
x – 3y + 2x – 5 = 0
+–––––––––––––––––––––––––
y2 – 3(7 – 2y) = 6
–5x2 – 7x + 34 = 0
y2 – 21 + 6y – 6 = 0
5x2 + 7x – 34 = 0
y2 + 6y – 27 = 0
(5x + 17)(x – 2) = 0
(y + 9)(y – 3) = 0 17
x=- ve x = 2
y = –9 y=3 5
x = 2 için ilk denklem
için için
8 – y2 + 6 – 13 = 0
x = 25 x=1
1 = y2
Ç.K = {(25, –9), (1,3)}
Ç.K = {(2,1), (2, –1)}
a + b + c + d = 25 + (–9) + 1 + 3 = 20
2 – (1)(–1) = 2 + 1 = 3
18. E 17. D 16. D 15. E 14. E 13. E 12. A 11. B 10. B 9. C 8. A 7. C 6. C 5. B 4. C 3. E 2. B 1. E Cevaplar

İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlikler 12
Kazanım: İkinci dereceden bir değişkenli fonksiyonun alacağı değerlerin işaretini inceler ve ikinci dereceden bir bilinmeyenli eşitsizliklerin çözüm
kümesini bulur.
hh İKİNCİ DERECEDEN BİR BİLİNMEYENLİ B) İkinci Dereceden Eşitsizlik Çözümünde Eşitsizliğin Bir
Tarafı Sıfır Yapılır.
EŞİTSİZİLİKLER
Örnek 2:
İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlikler x2 < 9
P (x) .Q (x) P (x) .Q (x)
A) < 0 ve >0 denkleminin çözüm kümesini bulunuz. Grafik üzerinde
R (x) R (x)
gösteriniz.
biçimindeki eşitsizliklerin çözümünde,
Cevap: (–3, 3)
1. Her bir polinomu sıfır yapan x değerleri yani kökleri bulunur. x2 – 9 < 0
x2 < 9 x2 – 9 < 0
2. Bu kökler küçükten büyüğe doğru soldan sağa dizilir. y y
y=x 2
x –3 3 9
–3 3
3. B
aşkatsayıların çarpımından oluşan işaret en sağa yazılır. x
f(x) + – + ––
–– ––
Tek katlı köklerden sonra işaret değiştirilir. –– ––
Ç.K = (–3, 3) x ––– –––
–
–3 3 –– –––
Çift katlı köklerden sonra işaret değiştirilmez. –3 < x < 3 için x2 < 9 –3 < x < 3 için x2 – 9 < 0
4. İfade < 0 ise negatif bölgeler

P (x) .Q (x) P (x) .Q (x)
C) $ 0 ve #0
ifade > 0 ise pozitif bölgeler çözüm kümesi olarak alınır. R (x) R (x)
Biçimindeki eşitsizliklerin Çözümünde
5. Çözüm kümesi daima açık aralıktır.
1. Payın kökleri çözüm kümesine dahildir. Kapalı aralık olarak
6. Sonsuzlar daima açık aralıktır. alınır.
2. Paydanın kökleri tabloya dahil edilir ancak çözüm kümesine

Örnek 1: dahil edilemez. Açık aralık olarak alınır.
^x - 1h^x - 7h
<0 Örnek 3:
x- 2
eşitsizliğinin işaret tablosunu yaparak çözüm kümesini Karesi ile iki katının toplamı 15 ten küçük veya eşit olan
bulunuz. gerçek sayıların kümesini bulunuz.
Cevap: (–∞, 1) ∪ (2, 7) Cevap: [–5, 3]
Polinomun kökleri x = 1, x = 7 ve x = 2 dir. x2 + 2x ≤ 15
x lerin katsayılarının çarpımı (+)(+)(+) = (+) dır. x2 + 2x – 15 ≤ 0
x 1 2 7 (x + 5)(x – 3) ≤ 0
f(x) – + – + x –5 3
Ç.K = (–∞,1) ∪ (2, 7) f(x) + – +
Ç.K = [–5, 3]

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlikler
Örnek 4: Örnek 7:
^7 - xh^x - 4h Karesi ile 3 katının toplamı 7 den küçük olan kaç farklı
$0
x- 5 tam sayı olduğunu bulunuz.
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
x2 + 3x < 7 Cevap: 6 tanedir.
Cevap: (–∞, 4] ∪ (5, 7] x2 + 3x – 7 < 0
Kökler 7, 4, 5 tir.
∆ = 9 – 4(1)(–7) = 37
Başkatsayıların çarpımı (–)(+)(+) = (–) dir. 3 37 3 37
x1 = - - , x2 = - +
x 4 5 7 2 2
f(x) + – + –
- 3 - 37 - 3 + 37
Ç.K = (–∞, 4] ∪ (5, 7] dir.
x 2 2
Eşitlik olmasına rağmen paydanın kökü olan 5 tabloya dahil edilmiş ancak çö- f(x) + – +
züm kümesine dahil edilmemiştir.
3 37 - 3 + 37
Ç.K = e - - , o dir. 37 . 6, 1 gibi düşünün.
Örnek 5: 2 2
Bu aralıktaki tam sayılar = {–4, –3, –2, –1, 0, 1}

x2 - 12
#0
x2 - 5x
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. Polinomların tek kuvveti biçiminde olan eşitsizliklerin çözümü
ile birinci kuvvetin çözümü aynıdır.
Cevap: [– 2 3 , 0] ∪ [ 2 3 , 5]
^ x - 12 h^ x + 12 h
#0
x ^ x - 5h
Örnek 8:
eşitsizliğinin çözümündeki kökler 12 , – 12 , 0, 5 tir. Başkatsayıların hepsi
pozitiftir. Çarpımı da pozitiftir. ^x + 2h5
#0
x -2 3 0 2 3 5 ^x - 4h107
f(x) + – + – +
eşitsizliğin çözüm kümesini bulunuz.
Ç.K = [– 2 3 , 0) ∪ [ 2 3 , 5) olur.
Cevap: [–2, 4]
x 2
Üsler tek sayı olduğu için + ≤ 0 eşitsizliğini çözeriz.
x- 4
Örnek 6: x –2 4
f(x) + – +
-5
$0 Ç.K = [–2, 4) olur.
x2 - 66
eşitsizliğinin çözüm kümesinde kaç farklı tam sayı ol-
duğunu bulunuz. Not
Cevap: 17
-5 0 < a < 1 için ax < ay ⇒ x > y dir.
$0
^ x + 66 h^ x - 66 h eşitsizlik yön değiştirir.
eşitsizliğinde payın kökü yoktur. Paydanın kökleri - 66 ve 66 dır.
Payın başkatsayısı (–5) işareti (–) dir.
Başkatasyıların çarpımıda (–)(+) = (–) olur.
x - 66 66 Not
f(x) – + –
a < 1 için ax < ay ⇒ x < y dir.
Ç.K = ^- 66 , 66 h olur.
Bu aralıktaki tamsayılar = {–8, –7, … , –1, 0, 1, …, 8} olup 17 tanedir.

3 4x - x
2
64 x - 4 I. x2 – 6x + 9 ≤ 0 eşitsizliğinin çözüm kümesi bir elemanlı-
c m <c m
dır.
8 9
II. 2x2 – 16x + 32 > 0 eşitsizliğini sağlamayan tek bir x de-
ğeri vardır.
Cevap: (2, 4)
Tabandaki sayılar eşit ve 1 sayısından büyükse eşitsizlik aynen alınır. 1 den III. –x2 – 16 > 0 eşitsizliğinin çözüm kümesi tek elemanlıdır.
sayısından küçükse eşitsizlik yön değiştirir.
Yukarıda verilen ifadelerin hangilerinin doğru olduğu-
3 8 -1 64 8 2
= b l ve b l = b l dir. nu bulalım.
8 3 9 3
2
8 - 1 4x - x 8 2 x- 4 Cevap: I ve II doğru, III yanlıştır.
;b l E <;b l E
3 3 I. x2 – 6x + 9 = (x – 3)2 daima pozitif veya sıfırdır.
2
8 x - 4x 8 2x - 8 x
b l <b l
3
3 3 (x – 3)2 + +
Sadece x = 3 için sıfıra eşit olur. Ç.K = {3} olup bir elemanlıdır. İfade doğrudur.
x2 – 4x < 2x – 8
x2 – 6x + 8 < 0 II. 2x2 – 16x + 32 = 2(x2 – 8x + 16) = 2(x – 4)2
(x – 4)(x – 2) < 0 x 4
x = 4 ve x = 2 dir. 2(x – 4)2 + +
x 2 4 ifadesi daima pozitiftir. Sadece x = 4 için sıfıra eşit olur ve eşitsizlik sağlan-
f(x) + – + maz, ifade doğrudur.
Ç.K = (2, 4) olur.
III. –x2 daima negatif veya sıfırdır. –x2 – 16 daima –16 dan küçük veya eşittir.
x
Not –x2 – 16 ––––––
ax2 + bx + c ifadesinde ∆ = 0 ise tam karedir. ∆ = 0 – 4(–1)(–16) = – 64 < 0 olduğu için işareti her yerde –x2 nin işareti

alan eksidir.
1) a > 0 ise ∀x∈R için (daima) ifade ≥ 0 dır.
2) a < 0 ise ∀x∈R için (daima) ifade ≤ 0 dır. Daima negatif olan ifade sıfırdan büyük olamaz. İfade yanlıştır.
I ve II doğru, III yanlıştır.
Örnek 10:
x2 – 8x + 16 ve –x2 + 6x – 9
ifadelerini inceleyip grafik üzerinde ifadelerin pozitif

veya negatif değerler aldığı aralıkları gösteriniz. Not
Cevap: a) ∀x∈R–{4} için ifade > 0, b) ∀x∈R–{3} için ifade < 0 ax2 + bx + c ifadesinde ∆ < 0 ise ifadenin kökü yoktur, sıfıra
a) y = x2 – 8x + 16 = (x – 4)2 dir. b) –x2 + 6x – 9 = –(x – 3)2 eşit olamaz.
∀x∈R için (x – 4)2 ≥ 0 dır ∀x∈R için –(x – 3)2 ≤ 0 dır.
Sadece x = 4 için ifade = 0 dır. Sadece x = 3 için ifade = 0 dır. 1) a > 0 ise ifade daima pozitiftir.
y y y y
+ + (3,0) (3,0) 2) a < 0 ise ifade daima negatiftir.
+ 16 + 16 x x
+ + –O –O
+ + – –
+ + – –
+ + x – –
x – –9 – –9
O (4,0) O (4,0) – –
– –
– –
∀x∈R–{4} için ifade > 0 ∀x∈R–{3} için ifade < 0

x2 – 2x + 4 ve –x2 + 4x – 9 2 x . ^x2 + x + 1h . ^x2 - 6x + 9h
#0
ifadelerini inceleyip grafik üzerinde ifadelerin pozitif x2 - 4
eşitsizliğinin çözüm kümesi bulunuz.
veya negatif değerler aldığını gösterelim.
Cevap: (–2, 2) ∪ {3}
Çözüm 1:
a) x2 – 2x + 4 ifadesinde b) –x2 + 4x – 9 ifadesinde
a) ∀x∈R için 2x > 0 dır.
a > 0 ve ∆ < 0 olduğu için a < 0 ve ∆ < 0 olduğu için
b) ∆ < 0 olduğu için ∀x∈R için, x2 + x + 1 > 0 dır.
∀x∈R için x2 – 2x + 4 > 0 dır. ∀x∈R için –x2 + 4x – 9 < 0 dır.
c) ∀x∈R için (x – 3)2 ≥ 0 dır. Tabloya dahil edilmez.
x2 – 2x + 4 = x2 – 2x + 1 + 3 –x2 + 4x – 9 = –x2 + 4x – 4 – 5
= (x – 1)2 + 3 tür. = –(x – 2)2 – 5 Ancak x = 3 için (x – 3)2 = 0 olur ve ifadenin bütünü ≤ 0 olduğu için x = 3
y y y y değerini çözüm kümesine dahil ederiz.
+ + 2 2 d) x2 – 4 = (x + 2)(x – 2) = 0, x1 = –2 ve x2 = 2 dir.
4 4 x x
+ + O O x –2 2
3 3 Ç.K = (–2, 2) ∪ {3}
f(x) + – +
–5 –5
– –
x x – – Çözüm 2:
O 1 O 1 – –
–9 –9 (x – 3)2 ifadesini dahil ederek çözüm yapılırsa çift kat köklerden sonra işaret
– – değiştirilmez.
Çift
x –2 2 3 Ç.K = (–2, 2) ∪ {3} olur.
f(x) + – + +
Örnek 13:
∀x∈R için x2 + mx + 1 > 0
eşitsizliği sağlanmaktadır. Örnek 15:

Buna göre, m gerçek sayısının hangi sayı aralığında ol- 3 x . ^x2 + 2x + 5h^x2 - 8x + 7h . ^x - 10h62
#0
ması gerektiğini bulunuz. ^5 - xh104
Cevap: (–2, 2) eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
∆ = m2 – 4(1)(1) < 0
Cevap: {10} ∪ [1, 7] – {5}
(m – 2)(m + 2) < 0 Çözüm 1:
x –2 2 1) ∀x∈R için
f(x) + – + 3x > 0, x2 + 2x + 5 > 0, (x – 10)62 ≥ 0, (x – 5)104 ≥ 0 dır.
m∈(–2, 2) olmalıdır. tabloya alınmazlar.
2) x = 5 paydayı sıfır yaptığı için çözüm kümesinden çıkarılır
3) x = 10 ifadeyi sıfır yapar ve ifade ≤ 0 olduğu için çözüm kümesine dahil
Not edilir.
4) Başkatsayıların çarpımı düşünülürken,
Daima pozitif olan ifadelerin kökü yoktur. Bu ifadeler eşit- (5 –x)104 için (–)104 = (+) olduğuna dikkat edilir.
sizlik tablolarına dahil edilmez. 5) x2 – 8x + 7 = (x – 1)(x – 7) = 0 x1 = 1 ve x2 = 7 dir.
x 1 7
Ç.K = {10} ∪ [1,7] – {5}
f(x) + – +

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlikler Konu Testi
1. İki eksiğinin karesi, toplama işlemine göre tersinin beş 4. f(x) = x2 + 5x, g(x) = x – 4 olmak üzere,
fazlasının dört katından küçük olan kaç farklı tam sayı (fog)(x) < 0
vardır?
eşitsizliğinin çözüm kümesindeki x tam sayılarının
A) 9 B) 11 C) 3 D) 7 E) 5 toplamı kaçtır?
(x – 2)2 < 4(–x + 5)
A) 6 B) 19 C) 17 D) 21 E) 8
x2 – 4x
/ + 4 < – 4x
/ + 20
x2 – 16 < 0 (x – 4)2 + 5(x – 4) < 0
–4 4 x2 – 8x + 16 + 5x – 20 < 0
+ – + x2 – 3x – 4 < 0
Ç.K = (–4, 4) x∈Z x = {–3, –2, –1, 0, 1, 2, 3} (x – 4)(x + 1) < 0
x –1 4
Ç.K = (–1, 4)
f(x) + – +
x∈7, ∑x = 0 + 1 + 2 + 3 = 6
x 2
2. + <0
x- 2 x
eşitsizliğini sağlayan x tam sayılarının toplamı kaçtır?
A) 12 B) –4 C) 7 D) 1 E) –6
x 2 x+ a

x- 2
+
x
<0 5. #0
(x) ^ x - 2h px - 8
x 2 + 2x - 4 eşitsizliğinin çözüm kümesi (4, 6] olduğuna göre, p + a
<0
x ^ x - 2h toplamı kaçtır?
2 20 -2- 2 5
∆ = 4 – 4(1)(–4) = 20 x1 = - - = =- 1- 5
2 2 A) 5 B) –4 C) –6 D) 8 E) 2
x1 = –1 – 5 x2 = –1 + 5 x3 = 0 x4 = 2 a) dahil olan payın köküdür. 6 + a = 0 ⇒ a = –6
x – 5 –1 0 5 –1 2
5 , 2, 2 b)
hariç olan paydanın köküdür. + 4p – 8 = 0 ⇒ p = 2
f(x) + – + – + ––––––––––––––––––
a + p = –4
x∈Z, ∑x = (–3) + (–2) + (–1) = –6 olur.
x 3
6. "Bir sayının karesinden o sayının 4 katı çıkarıldığında 2
3. #
den küçük olmaktadır."
x+ 4 x
eşitsizliğinin çözüm kümesindeki x tam sayılarının
Bu koşula uyan kaç farklı tam sayı vardır?
toplamı kaçtır?
A) 7 B) 4 C) 5 D) 3 E) 8
A) 8 B) 12 C) 6 D) –7 E) –21
x2 – 4x < 2
x 3
- #0 x2 – 4x – 2 < 0
x+ 4 x
^x h (x + 4)
2 ∆ = 16 – 4(1)(–2) = 24
x - 3x - 12
#0
x ( x + 4) 4- 24 4- 2 6
x1 = = = 2- 6 x2 = 2 + 6
3- 57 3+ 57 2 2
∆ = 9 – 4(1)(–12) = 57 x1 = , x2 =
2 2 x 2– 6 2+ 6
57 . 7, 5 tur. f(x) + – +
3- 57 3+ 57 Ç.K = ^2 - 6,2 + 6 h 6 . 2, 4
x –4 2 0 2
f(x) + – + – + Tam sayılar: {0, 1, 2, 3, 4} olup 5 tanedir.
x∈Z, ∑x = –3 + 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 12

5 x - 4x
2
2 4 10. (x – 4)102 – 7(x – 4)101 ≤ 0
7. c m $c m
2 5
eşitsizliğinin çözüm kümesinde kaç farklı tam sayı var-
eşitsizliğinin çözüm kümesi aşağıdakilerden hangisidir?
dır?
A) ∅ B) R+ – {2} C) R – {–2}
A) 8 B) 12 C) 6 D) 15 E) 9
D) {2} E) R
2 4 5 -4 (x – 4)101(x – 11) ≤ 0
b l = b l tür. x 4 11
5 2 Ç.K = [4, 11]
2
5 x - 4x 5 -4 f(x) + – +
b l $b l
2 2 olup 8 farklı tam sayı vardır.
x2 – 4x ≥ –4
x2 – 4x + 4 ≥ 0
(x – 2)2 ≥ 0 Ç.K = R
8 - x2
11. >0
15 + x2
8. 2x2 – 6x > (0,5)9 eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
eşitsizliğini sağlamayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
A) 9 B) 13 C) 11 D) 5 E) 7
A) Yoktur B) 1 C) Sonsuz
^ 8 + x h^ 8 - x h > 0
D) 4 E) 2 x – 8 8
1 9 f(x) – + –
(0,5)9 = b l = (2–1)9 = 2–9
2
x∈Z, x = {–2, –1, 0, 1, 2} olup 5 tanedir.
2
2x – 6x > 2–9
x2 – 6x > –9
x2 – 6x + 9 > 0
(x – 3)2 > 0
eşitsizlik sadece x = 3 için sağlanmaz. 1 tanedir.
9. x2 – 10x + 21 ≤ x –7 99 - x2
12. >0
99 + x2
eşitsizliğinin çözüm kümesinde kaç farklı x tam sayısı
dır?
vardır?
A) 5 B) 4 C) 6 D) 2 E) 3
A) 13 B) 7 C) 17 D) 9 E) 5
x2 – 11x + 28 ≤ 0
99 + x2 ≥ 0 kök yoktur.
(x – 7)(x – 4) ≤ 0
x 4 7
^4 99 - x h^4 99 + x h > 0
Ç.K = [4,7] x
f(x) + – + – 4 99 4 99
f(x) – + –
Tam sayılar = {4, 5, 6, 7} olup 4 tanedir.
Ç.K = ^- 4 99 , 4 99 h
x∈Z, x = {–3, –2, –1, 0, 1, 2, 3} olmak üzere 7 tanedir.

^x2 - 16h^5 + xh3 x2 - x + 7

13. $0 16. >0
^10 + x h^2 - xh
2
2 7 x + 2 (m - 3) x + 9
eşitsizliğinin çözüm kümesindeki x tam sayılarının ifadesi ∀x∈R için sağlandığına göre, m nin alabileceği
toplamı kaçtır? tam sayı değerlerinin toplamı kaçtır?
A) 7 B) –2 C) 4 D) –6 E) –9 A) 18 B) 36 C) 15 D) 24 E) 12
10 + x2 > 0 ve x2 – 16 = (x – 4)(x + 4) = 0 ∀x∈R için x2 – x + 7 > 0 dır.
x –5 –4 2 4 ∀x∈R için x2 + 2(m – 3)x + 9 > 0 olmalıdır.
f(x) – + – + – ∆ = 4(m –3)2 – 4(1)(9) < 0
Ç.K = [–5, –4] ∪ (2,4] (m – 3)2 – 9 < 0 ⇒ (m)(m – 6) < 0

x 0 6
x∈Z ∑x = (–5) + (–4) + 3 + 4 = –2
f(x) + – +
0 < m < 6 ve m∈Z, ∑m = 1 + 2 + 3 + 4 + 5 = 15 tir.
x2 + 6x - 2
14. <0 17. (x2 + 3x –4)(x2 – 7x + 6) ≤ 0
x2 + x + 8
eşitsizliğinin çözüm kümesindeki x tam sayılarının eşitsizliğinin çözüm kümesinde kaç farklı tam sayı var-
toplamı kaçtır? dır?
A) –45 B) 0 C) –21 D) 34 E) 23 A) 11 B) 8 C) 5 D) 7 E) 18
a) ∀x∈R için x2 + x + 8 > 0 (x + 4)(x – 1)(x – 6) (x – 1) ≤ 0
b) ∆ = 36 – 4(1)(–2) = 44 (x – 1)2(x + 4)(x – 6) ≤ 0
6 44 - 6 - 2 11 x –4 6
x1 = - - = =- 3- 11 ve 11 . 3, 3 f(x) + – +
Ç.K = [–4, 6] olur.
2 2
x2 = –3 + 11 11 tane tamsayı vardır.
x –3– 11 –3+ 11
f(x) + – +
x∈Z, ∑x = (–6) + (–5) + (–4) + (–3) + (–2) + (–1) + 0 = –21
18. (x3 – 8) . 5x–4 . (x3 + 64) < 0
3x2 + 2x + 1 eşitsizliğinin çözüm kümesindeki tam sayıların topla-

15. >0
x2 + 5x + k mı kaçtır?
eşitsizliği ∀x∈R için sağlandığına göre, k nın alabile-
A) –6 B) 9 C) –5 D) –8 E) 12
ceği birbirinden farklı en küçük iki tam sayı değerinin
∀x∈R için 5x – 4 > 0
toplamı kaçtır?
(x – 2)(x2 + 2x + 4)(x + 4)(x2 – 4x + 16) < 0
A) 15 B) 7 C) 12 D) 24 E) 16 ↓ ↓ ↓ ↓
x=2 ∅ x = –4 ∅
∀x∈R için 3x2 + 2x + 1 > 0 dır. x –4 2
∀x∈R için x2 + 5x + k > 0 olmalıdır. Ç.K = (–4, 2) olur.
f(x) + – +
∆ = 25 – 4 . k < 0
25 x∈Z ∑x = (–3) + (–2) + (–1) + 0 + 1 = –5
<k
4
k∈Z k = {7, 8, …} 7 + 8 = 15

19. (x2 + 3x + 7)(x2 + 2x – 5) ≤ 0 x2 8x - 12

22. #
eşitsizliğinin çözüm kümesindeki tam sayıların topla- ^x - 4h 2
^4 - xh2
mı kaçtır? eşitsizliğini sağlayan farklı x tam sayılarının toplamı
kaçtır?
A)7 B) –5 C) –1 D) 3 E) –8
A) 21 B) 12 C) 8 D) 24 E) 16
(x2 + 3x + 7) (x2 + 2x – 5) ≤ 0
↓ ↓
a) (4 – x)2 = (x – 4)2
∆ = 9 – 4.7 < 0 ∆ = 4 – 4.1 . (–5) = 24
∅ x 2 - 8x + 12 ^ x - 2h^ x - 6 h
b) #0& #0
x1 = - 2 - 24 - 2 - 2 6 ^ x - 4h2
^ x - 4h2
=
2 2
x 2 6
x1 = –1 – 6 x2 = –1 + 6 Ç.K = [2,6] – {4}
f(x) + – +
x –1 – 6 –1 + 6
x∈Z ∑x = 2 + 3 + 5 + 6 = 16
f(x) + – + 6 . 2, 4
x∈Z ∑x = (–3) + (–2) + (–1) + (0) + (1) = –5
20. (x2 – 3x + 2)(x2 – x – 2)(x2 + 3x – 4) < 0
eşitsizliğini sağalyan farklı x tam sayılarının toplamı

kaçtır? x! - 6
23. #0
3 x - 100
A) 8 B) –7 C) 4 D) –5 E) 6 eşitsizliğini sağalyan kaç farklı x tam sayısı vardır?
Çarpanlarına ayırarak yazalım.
A) 3 B) 1 C) 5 D) 2 E) 3
(x – 1)(x –2) . (x – 2)(x + 1)(x – 1)(x + 4) < 0
Payın kökü = 3, paydanın kökü ≅ 4, 2
(x – 1)2(x – 2)2(x + 1)(x + 4) < 0
3 4,2
Çift + – +
x –4 –1 1 2
f(x) + – + + + x = 3 ve x = 4 sağlar. 2 tane x tam sayısı vardır.
Ç.K = (–4, –1)

Tam sayılar toplamı = (–3) + (–2) = –5
21. (3x2 + 7x – 6)(3x2 – 5x + 2) < 0 x 2 + 12

24. $0
eşitsizliğinin gerçel sayılardaki çözüm kümesi aşağı- x - 3 + 2x
eşitsizliğinin en geniş çözüm kümesi aşağıdakilerden
dakilerden hangisidir?
hangisidir?
3 7 4 3
A) c- , - 1m , c1, m B) c- , - 1m , c , 3 m
2 3 3 2 A) (–∞, –3) B) (–3, 0) B) (0, ∞)
2 2 4
C) c- 3, m , c , 1m D) (–3,1) , c1, m D) (3, ∞) E) (–3, ∞)
3 3 3 2
x + 12 > 0 dır.
2 5
E) c , 2m , c , 3 m |x – 3| + 2x > 0 olmalıdır.
3 2
(3x – 2)(x + 3) . (3x – 2) (x – 1) < 0 x ≥ 3 için x – 3 + 2x > 0 ⇒ 3x > 3 ⇒ x > 1
(3x –2)2 . (x + 3)(x – 1) < 0 x ≥ 3 için sağlanır.
Çift x < 3 için 3 – x + 2x > 0 ⇒ x > –3
–3 2 1
x (–3, 3) için sağlanır.
3
f(x) + – – +
Sonuç olarak (–3, ∞) için sağlanır.
2 2 2
Ç.K = (–3, 1) – & 0 veya Ç.K = b- 3, l , b , 1l
3 3 3
24. E 23. D 22. E 21. C 20. D 19. B 18. C 17. A 16. C 15. A 14. C 13. B
Cevaplar
12. B 11. D 10. A 9. B 8. B 7. E 6. C 5. B 4. A 3. B 2. E 1. D

İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri 13
Kazanım: İkinci dereceden bir bilinmeyenli eşitsizlik sistemlerinin çözüm kümesini cebir ve grafik yardımıyla bulur.
hh İKİNCİ DERECEDEN BİR BİLİNMEYENLİ Örnek 2:

EŞİTSİZLİK SİSTEMLERİ
^x - 3h100 . 5 - x
<0
Mutlak değer içeren eşitsizliklerin çözümünde mutlak değer da- 2x2 - 19x + 35
ima pozitif veya sıfıra eşit olduğu için tabloya alınmaz. eşitsizliğini sağlayan x tam sayılarının toplamını bulu-
|5 – x| = |x – 5| olduğu bilgisinden de hareketle x in işareti eksi nuz.
bile olsa |5 – x| işareti negatif olarak alınmaz. Bu yüzden baş 5

Cevap: d , 7 n - "3, 5 ,
katsayıların çarpımına dahil edilmez, başkatsayı (+) olarak alınır. 2
a) ∀x∈R için (x – 3)100 ≥ 0 dır.
Tabloya alınmaz. Fakat x = 3 ifadeyi sıfır yaptığı için çözüm kümesinden çıka-
Çözüm kümesi bulunduktan sonra eşitsizlikte bulunan mutlak rılır.
değerli ifadeler, b) ∀x∈R için |5 – x| = |x – 5| ≥ 0 dır.
x-2 x-2 x = 5 çözüm kümesinden çıkarılır.

< 0, >0 Başkatsayıların çarpımında mutlak değerin içindeki x in işareti (–) olarak alın-
x-5 x-5
maz, (+) olarak alınır. Çünkü ifade daima pozitiftir.
biçiminde ise çözüm kümesinden {2, 5} çıkarılır. c) 2x2 – 19x + 35 = (2x – 5)(x – 7) < 0 olmalıdır.
5
x 7
2
Ç.K = b , 7 l - " 3, 5 ,
5
x- 2 x- 2 f(x) + – + 2
# 0, $0
x- 5 x- 5 x∈Z, ∑x = 4 + 6 = 10 dur.
biçiminde ise x = 5 çözüm kümesinden çıkarılırken, x = 2 çözüm

kümesine dahil edilir.
Örnek 1: Örnek 3:
5 x - 3 . ^- x 2 - 3h 9x – 82 . 3x + 81 ≤ 0
<0
x 3 - 4x 2 + 4x eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
Cevap: [0, 4]
Cevap: R – {0, 2} (3x – 1)(3x – 81) ≤ 0
a) ∀x∈R, 5x–3 > 0 tabloya alınmaz. x 0 4
3x = 1 3x = 34 f(x) + – +
∀x∈R, –x2 – 3< 0 tabloya alınmaz fakat başkatsayısı (–) olarak tabloya
b) x = 0 ve x = 4
dahil edilir. x∈[0, 4] olmalıdır.
c) |x.(x - 2)2| ≠ 0 x ≠ 0 ve x ≠ 2 dir. x
f(x) her yerde negatiftir. f(x) ––––––
Ç.K = R – {0, 2}

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri
Örnek 4: Eşitsizlik Sisteminin Çözümünde:

x + 7 < 3x – 3 < 2x + 7 Her iki eşitsizliği birlikte sağlayan bölge eşitsizlik sisteminin çö-
züm kümesidir.
eşitsizlik sistemini sağlayan farklı x tam sayılarının top-
lamını bulalım. Örnek 7:
Cevap: 30 5 -3
x + 7 < 3x – 3, 3x – 3 < 2x + 7 > 3 ve >0
x- 2 2
x - 8x + 15
10 < 2x x < 10
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesini bulunuz.
5<x
5 < x < 10 11
Cevap: d 3, n
x tam sayılarının toplamı 6 + 7 + 8 + 9 = 30 3
5 3 5 3x 6 3x 11
a) - >0 & - + >0 & - + 20
x-2 1 x-2 x-2
^ X - 2h
Örnek 5:
11
x1 = ve x2 = 2 dir.
8x – 16 < x2 < 5x + 14 3
b) -3 > 0, x 3 = 3, x 4 = 5 tir.
eşitsizlik sistemini sağlayan kaç farklı x tam sayısı ol- ^ x - 3h^ x - 5h
duğunu bulalım.
11
c) 2 3 5
x 3
Cevap: 7
f(x) – + + – –
1) x2 – 8x + 16 > 0
h(x) – – + + –
(x – 4)2 > 0
Sonuç
x ≠ 4 için sağlanır.
11
2) x2 – 5x – 14 < 0 Her iki ifadenin de sıfırdan büyük olduğu aralık 3 < x < tür.
3
11
(x – 7)(x + 2) < 0 Ç.K = b 3, l
3
–2 < x < 7
Bu aralıkta 8 tam sayı vardır. x ≠ 4 olduğu için 7 tam sayı vardır. Örnek 8:
^x - 1h7 - 36 ^x - 1h5 # 0 ve
- 10 > 0
Örnek 6: x - 10
A(10 – 2x, x2 – 8x + 12)
Cevap: (–∞, –5] ∪ [1, 7]
noktası koordinat düzleminin dördüncü bölgesindedir. a) (x– 1)5 [x2 – 2x + 1 – 36] = (x– 1)5 (x2 – 2x – 35) ≤ 0
Buna göre, x in alabileceği farklı tam sayı değerlerinin ⇒ (x – 1)5(x – 7)(x + 5) ≤ 0
toplamını bulalım. x1 = 1, x2 = 7, x3 = –5
b) - 10 > 0 ⇒ x = 10
x - 10 4
Cevap: 7
1) 10 – 2x > 0
10 > 2x c) x –5 1 7 10
5>x f(x) – + – + +
2) x2 – 8x + 12 < 0 h(x) + + + + –
(x – 2) (x – 6) < 0 Sonuç
2<x<6 f(x) ≤ 0 ve h(x) > 0 eşitsizlik sistemini birlikte sağlayan aralık,
3) Eşitsizlik sistemi 2 < x < 5 3+4=7 Ç.K = (–∞, –5] ∪ [1, 7] olur.

Karekök veya çift dereceli kök içeren eşitsizliklerin çözümünde

tanımlı olma durumuna dikkat edilmelidir. Örnek 11:
x4 – 2x2 + 4 – m = 0
Örnek 9:
denkleminin birbirinden farklı 4 gerçek kökünün olması
2x - 6 için m nin hangi aralıkta olması gerektiğini bulalım.
#0
x2 - 3x - 10
Cevap: 3 < m < 4
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. x2 = p diyelim.
1) p2 – 2p + 4 – m = 0
Cevap: [3, 5]
a) Tanımlı olmak için 2x – 6 ≥ 0, x ≥ 3 olmalıdır. ∆ = 4 – 4 . 1 (4 – m) > 0
b) (x + 2)(x – 5) < 0 olmalıdır. 4 - 16 + 4m > 0
x 4m > 12
–2 5
–2 < x < 5 olmalıdır.
f(x) + – + m>3
Tanımlı olmak için x ≥ 3 olmalıdır. 2. (x2 – k)(x2 – r) = 0
c) Eşitsizlik sisteminin çözümü olacak 3 ≤ x < 5 olmalıdır. Ç.K = [3,5) biçiminde olması için kökler çarpımı pozitif olmalıdır.
4- m
>0 ⇒ m < 4
1
3. 3 < m < 4 olmalıdır.
x–2≤ 2x + 11 y
eşitsizliğini sağlayan x tam sayılarının kaç tane olduğu- 6

nu bulunuz.
Cevap: 13 1
11 x
a) Kareköklü ifadenin tanımlı olması için, 2x+11 ≥ 0 ⇒ x ≥ - olmalıdır. –1 O 4
2
11 d1
Eşitsizlik sadece x ≥ - için tanımlıdır.
2
b) x – 2 < 2x + 11 eşitsizliğinde kare alalım. d2
x2 – 4x + 4 < 2x + 11
x2 – 6x – 7 < 0 Şekildeki taralı bölgeyi eşitsizlik sistemini kullanarak
(x – 7)(x + 1) < 0 ifade edelim.
x –1 7
–1 ≤ x ≤ 7 olmalıdır.
f(x) + – + 3
Cevap: y ≤ - x + 6 y>x+1
2
c) Kareköklü bir ifade daima ≥ 0 dır.
3
x–2≤ 2x + 11 d1 : y = - x + 6
2
eşitsizliği x tanımlı olmak koşuluyla eşitsizliğin sol tarafı ≤ 0 için daima
d2 : y = x + 1
dağlanır.
Taralı bölge:
x – 2 ≤ 0 ⇒ x ≤ 2 iken tanımlı olmak koşuluyla eşitsizlik daima sağlanır.
11 3
(x ≥ - olmak koşuluyla) y #- x + 6
2 2
d) Tam sayılar = {–5, –4, –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6,7}
y 2 x+1
x tam sayıları 13 tanedir.
eşitsizlik sistemi ile ifade edilir.

Aşağıda paraboller ve taralı bölgeler verilmiştir. Aşağıda paraboller, doğrular ve taralı alanlar verilmiştir.
Taralı bölgeyi veren eşitsizlikleri yazalım. Taralı bölgeleri ifade eden eşitsizlik sistemlerini yaza-
y y lım.
I. II.
y y
I. II.
8
9
O x
–1 1
2 ( – 3, 6) ( 3, 6)
x (0,3)
O
–2 –3 3 x
x (–1,0) O (3,0)
O
y y
III. IV. (–1,6)
(0,4) y y
III. IV.
x= y2
x x 4
O O
(1,1)
–2
x x
(1,–3) O O
Cevap: I. y > 2x2 – 2 II. y ≤ 2(x – 2)2 III. y ≥ 3(x – 1)2 – 3 IV. y ≤ –2(x + 1)2 + 6
I. y > 2x2 – 2 II. y ≤ 2(x – 2)2
III. y ≥ 3(x – 1)2 – 3 IV. y ≤ –2(x + 1)2 + 6
Cevap: I. y ≤ 9 – x2 II. y ≥ 3(x + 1)2

y≥ 2x2 y ≤ –x + 3
III. y ≥ x2 IV. y ≤ 2x + 4
x ≥ y2 x ≤ –y2
Örnek 14: I. y ≤ 9 – x2 II. y ≥ 3(x + 1)2

y ≥ 2x2 y ≤ –x + 3
y
III. y ≥ x2 IV. y ≤ 2x + 4
x ≥ y2 x ≤ –y2
D 2 A
B
–1 C O N
x
E H K 2
–1 M
L
F G
Şekilde verilen noktalardan hangilerinin,

y + x2 – x – 2 ≤ 0
2y – x + 2 ≥ 0
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesini içinde yer aldığını
bulalım.
Cevap: O, C, B, H, K
Parabolün alt kısmı, doğrunun üst kısmında O, C, B, H, K noktaları vardır.

DENKLEM VE EŞİTSİZLİKLER / İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri Konu Testi
1. (x2 + 16) . 7x – 1 . |x – 3| ≤ 0 ^x2 + 44h . x2 - 5

4. #0
eşitsizliğinin çözüm kümesinde kaç farklı x tam sayısı 3x2 + 4x + 7
vardır? eşitsizliğini sağlayan x gerçek sayılarının çarpımı kaç-
A) Sonsuz B) 1 C) Yoktur tır?
D) 12 E) 41 A) –180 B) –5 C) 240 D) 100 E) –360

a) ∀x∈R için x2 + 16 > 0, 7x–1 > 0 ∀x∈R için x2 + 44 > 0
b) ∀x∈R için |x – 3| ≥ 0 dır. 3x2 + 4x + 7 > 0 dır.
Sadece x = 3 için |x – 3| = 0 olur. |x2 – 5| ≤ 0 olmalıdır. Sadece |x2 – 5| = 0 olabilir.
1 tane x tam sayısı vardır. x1 = - 5 ve x2 = 5 için |x2 – 5| = 0 olur.
x1 . x2 = –5
x - 2 . ^x2 - 11x + 10h

^x2 + 6x + 9h . ^x2 - 8x + 16h
23 17
2. #0
5. $0
x- 2 - 1 7x - x2
eşitsizliğini sağlayan farklı x tam sayılarının toplamı dır?
kaçtır?
A) 3 B) 2 C) 5 D) 12 E) 8
A) 8 B) 3 C) 0 D) 5 E) 2 a) x = 2 çözüm kümesine eklenir.
∀x∈R için (x + 3)46 ≥ 0 ve (x – 4)34 ≥ 0, x = –3 ve x = 4 için ifade sıfıra
a) ^ x - 1h^ x - 10 h
b) $0
eşit olur. sonuca dahil edilir. - x^x - 7 h
b) |x – 2| – 1 < 0 7
x 0 1 10
|x – 2| < 1
f(x) – + – + –
–1 < x – 2 < 1 Ç.K = (0,1] ∪ (7, 10] ∪ {2}
1<x<3 Tam sayılar = {1, 2, 8, 9, 10} olup 5 tanedir.
c) x tam sayılarının toplamı –3 + 4 + 2 = 3 olur.
- x2 + 8x - 16
6. #0
x- 4 - 2 8 - x . ^12x - x2h
3. 2
#0
x - 8x + 15
eşitsizliğinin çözüm kümesinde kaç farklı x tam sayısı
eşitsizliğini sağlayan x tam sayılarının toplamı kaçtır? vardır?
A) 15 B) 18 C) 6 D) 12 E) 9 A) 4 B) 12 C) 6 D) 10 E) 8
a) |x – 4| – 2 ≤ 0 a) |x – 8| = 0 x = 8 çözüm kümesine dahil edilmez.
|x – 4| ≤ 2 b) ∀x∈R için –(x – 4)2 ≤ 0 başkatsayısı negatiftir.
- ^ x - 4h2
–2 ≤ x – 4 ≤ 2
c) #0
2 ≤ x ≤ 6 - x ^ x - 12h
b) |(x – 3)(x – 5)| ≠ 0 x ≠ 3 ve x ≠ 5 x 0 12
c) x∈Z ∑x = 2 + 4 + 6 = 12 dir. f(x) + – +
Ç.K = (0,12) – {8}

olup 10 farklı x tam sayısı eşitsizliğini sağlar.

^- x2 + 5x - 10h^x - 10h43 3x2 - 12x - 1

7. $0 10. #0
^x - 3h . x - 11x + 30
71 2
^x - 18h2
eşitsizliğini sağlayan farklı x tam sayılarının toplamı eşitsizliğini sağlayan x gerçek sayılarının toplamı kaç-
kaçtır? tır?
A) 41 B) 18 C) 9 D) 24 E) 38 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
a) –x2 + 5x – 10 için ∆ = 25 – 4(–1)(–10) = –15 < 0 ∀x∈R |3x2 – 12x –1| ≥ 0 ve (x – 18)2 ≥ 0 dır.
Kök yok fakat işareti var. ifade hiçbir zaman negatif olmaz.
b) |(x – 5)(x – 6)| daima pozitiftir. Sadece 3x2 – 12x – 1 = 0 için sıfıra eşit olur.
12
Payda da olduğu için x = 5 ve x = 6 için tanımsız olur. x 1 + x2 = – - =4
3
c) x 3 10
f(x) – + –
Ç.K = (3,10] – {5,6}
x∈Z, ∑x = 4 + 7 + 8 + 9 + 10 = 38
-7
11. #0
x + x - 6 . ^20 + x - x2h
2
eşitsizliğini sağlayan farklı x tam sayılarının toplamı

^x - 4h - 7 ^x - 4h
4 3 kaçtır?
8. <0
x- 9
A) –8 B) 6 C) –4 D) 5 E) 2
eşitsizliğini sağlayan farklı x tam sayılarının toplamı -7 #0
kaçtır? ^ x - 2h^ x + 3h ^5 - x h^4 + x h
x ≠ 2 ve x ≠ –3
A) 36 B) 12 C) 24 D) 15 E) 40 c) x
^ x - 4h3 ^ x - 11h
–4 5 Ç.K = (–4, 5) – {2, –3}
<0 f(x) + – +
x- 9
x∈Z, ∑x = (–2) + (–1) + 0 + 1 + 3 + 4 = 5
x 4 11
f(x) + – +
Ç.K = (4,11) – {9}
5 + 6 + 7 + 8 + 10 = 36
12. |3x – 1| < |3x + 5|
eşitsizliğinin çözüm kümesi aşağıdakilerden hangisi-

dir?
x2 - 3x + 11
9. #0
^- x2 - 7h . ^x - 5h4 . x + 3
5 1
A) (–∞, 1) B) R– C) c- , m
3 3
2
eşitsizliğini sağlamayan x tam sayılarının toplamı kaç- D) c- , 3 m E) R
3
tır? Her iki tarafın karesi alınır.
9x2 – 6x + 1 < 9x2 + 30x + 25
A) 2 B) 5 C) –6 D) 12 E) –15
–24 < 36x
a) ∀x∈R için: x2 – 3x + 11 > 0 ve –x2 – 7 < 0 dır. 24
- <x
b) ∀x∈R için: (x – 5)4 ≥ 0 ve 36
2
eşitsizlik her zaman sağlanır sadece x = 5 ve x = –3 için tanımsız olur. - <x
3
5 + (–3) = 2

13. 4x – 9 . 2x+2 + 27 ≤ 0 16. x3 – 11x2 + 10x < 0

-2
eşitsizliğini sağlayan farklı x tam sayılarının toplamı <0
x- 5
kaçtır? eşitsizlik sisteminin çözüm kümesinde kaç farklı x tam
A) 14 B) 8 C) 20 D) 15 E) 21 sayısı vardır?
(2x)2 – 36 . 2x + 128 ≤ 0 A) 2 B) 4 C) 1 D) 12 E) 6
(2x – 4)(2x – 32) ≤ 0
a) x(x2 – 11x + 10) = x(x - 1)(x – 10) < 0
2x = 22, 2x = 25 - 2 <0
b)
x = 2, x = 5 x- 5
x 0 1 5 10
x 2 5 2≤x≤5 f(x) – + – – +
f(x) + – +
x∈Z, ∑x = 2 + 3 + 4 + 5 = 14 h(x) + + + – –
Sonuç
Ç.K = (5, 10) olup bu aralıkta 4 farklı x tam sayısı vardır.
2 3
17. >
x x- 2
x3 – x2 ≥ 0
14. x2 +9>0
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi aşağıdakilerden
2x2 – 11 + 15 ≤ 0 hangisidir?
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi aşağıdakilerden A) [–4, 1] B) [0, 2) C) [1, 2)
hangisidir? D) [–4, 2] E) (2, 4]
2 3 2x - 4 - 3x x 4
A) (–∞, – 3) B) (–3, 3] C) [0, 3] a) >0 & >0 & - - >0
x ^ x - 2h x ^ x - 2h
-
x x- 2
5 ^ x - 2h ^x h
D) ; , 3E E) [3, ∞)
2 b) x2(x – 1) ≥ 0, x = 0 da çift kat kök vardır.
a) ∀x∈R için x2 + 9 > 0 –4 0 1 2
x
b) (2x – 5)(x – 3) ≤ 0 f(x) + – + + –
5
3 h(x) – – – + +
x 2 5
Ç.K = : , 3D Sonuç
f(x) + – + 2
Her iki ifadenin de pozitif olduğu aralık [1, 2) dir.
18. 2x2 + 3x – 35 < 0

1 1
- >0
15. x2 ≤ 4x – 15 x x- 8
eşitsizlik sistemini sağlayan x tam sayılarının toplamı
x2 < 4
kaçtır?
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi aşağıdakilerden
A) 15 B) 8 C) 6 D) 12 E) 9
hangisidir?
a) (2x – 7)(x + 5) < 0
A) (–2, 2) B) (–∞, 2) C) (2, ∞) 7
x1 = , x2 = –5
2
D) R E) ∅ 1 1 x- 8- x 8
b) >0 & - >0
^ x - 8h x ^ x - 8h x ^ x - 8h
- =
a) x2 – 4x + 15 ≤ 0 x
^x - 8h x
∆ = 16 – 4 . 1 . 15 = –44 < 0 olup ifade daima pozitiftir. Ç.K = ∅ dır. x3 = 0 x4 = 8
7
Bu yüzden diğerine bakmaya gerek yoktur. –5 0 8
x 2
f(x) + – – + +
h(x) – – + + –
Sonuç
7
f(x) < 0 ve h(x) > 0 eşitsizlikleri b 0, l için sağlanır.
2
Tam sayıların toplamı = 1 + 2 + 3 = 6

x 1 22. x2 - 6x
19. # x–2≥
12 x - 4
eşitsizliğinin çözüm kümesi aşağıdakilerden hangisidir?
-3
<0 A) [6, ∞) B) [–2, ∞) C) [2, ∞)
x
eşitsizlik sistemini sağlayan farklı x tam sayılarının D) [–2, 6] E) [2, 6]
toplamı kaçtır? a) Tanımlı olmak: x2 – 6x ≥ 0, x(x – 6) ≥ 0
x 0 6
A) 12 B) 15 C) 11 D) 7 E) 18 f(x) + – +
x 1 x 2 - 4x - 12 ^ x - 6 h^ x + 2h
#0 #0 #0
12 ^ x - 4h 12 ^ x - 4h
- x ≤ 0 ve x ≥ 6 için ifade ve eşitsizlik tanımlıdır.
12 x- 4
^ x - 4h ^12h
b) x – 2 ≥ x 2 - 6x eşitsizliğinde kare alalım.
x –2 4 6 x2 – 4x + 4 ≥ x2 – 6x
f(x) – + – + 2x ≥ –4
x ≥ –2
- 3 < 0 ⇒ x pozitif olmalıdır.
x c) Eşitsizliğin sağ tarafı ≥ 0 dır.
Ç.K = (4, 6] olur. Bundan daha ≥ 0 olan x – 2 ≥ 0 ⇒ x ≥ 2 olmalıdır.
x∈Z ∑x = 5 + 6 = 11 olur. Tanımlı olduğu aralıkta x ≥ 2 için ifade sağlanır.
d) Eşitsizlik sistemi x ≥ 6 için sağlanır.
23. x4 – 6x2 + 2 – k = 0
x2 - 11x + 10 denkleminin 4 farklı gerçek kökünün olmasını sağla-
20. #0
x2 - 19x + 84 yan kaç farklı k tam sayısı vardır?
A) 8 B) 3 C) Yoktur D) 1 E) 5
A) 32 B) 20 C) 44 D) 28 E) 22
x2 = p değişken değiştirelim
^ x - 1h^ x - 10 h 1) ∆ = 36 – 4 . 1 (2 – k) > 0 olmalı
a) #0
^ x - 7 h^ x - 12h
9 – (2 – k) > 0
tanımlı olmak (x - 1)(x – 10) ≥ 0 için tanımlıdır ve daima ≥ 0 dır.
x 1 10 7+k>0

f(x) + – + k > –7
2) (x2 – m)(x2 – n) = 0
b) (x – 7)(x – 12) > 0
biçiminde olması için kökler çarpımı pozitif olmalıdır.
x 7 12
h(x) + – + 2–k>0
2 > k olmalıdır.
h(x) < 0 için 7 < x < 12 olmalıdır.
3) –7 < k < 2 olmak üzere, 8 farklı k tamsayı vardır
Tanımlı olmak için x ≤ 1 ve x ≥ 10 olmalıdır.
c) Eşitsizlik sistemi çözülürse, Ç.K = [10, 12) ∪ {1}
Tam sayıların toplamı = 10 + 11 +1 = 22 olur. 24. y
A
3 H
B
21. (x2 – 11x + 24) . 20 - 4x # 0 C –1 E F 3
x
G
A) 41 B) 4 C) 26 D) 9 E) 12 D
a) Tanımlı olmak için, 20 – 4x ≥ 0 ⇒ x ≤ 5 olmalıdır.
Şekilde verilen 8 noktadan kaç tanesi
x ≤ 5 için 20 - 4x daima pozitiftir veya sıfıra eşittir.
b) x2 – 11x + 24 = (x – 3)(x – 8) ≤ 0 olmalıdır.
y + x2 – 2x – 3 ≤ 0
x 3 8 y+x–3≤0
f(x) + – +
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi içinde yer alır?
c) 3 ≤ x ≤ 8 ve x ≤ 5 eşitsizlik sistemi birlikte çözülürse,
A) 1 B) 2 C) 5 D) 4 E) 3
3 ≤ x ≤ 5 olur.
x∈Z, ∑x = 3 + 4 + 5 = 12 olur. D, E, F, G olmak üzere 4 nokta eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi içinde
yer alır.
24. D 23. A 22. A 21. E 20. E 19. C 18. C 17. C 16. B 15. E 14. D 13. A
Cevaplar
12. D 11. D 10. D 9. A 8. A 7. E 6. D 5. C 4. B 3. D 2. B 1. B

İkinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemleri 14
Kazanım: İkinci dereceden bir bilinmeyenli denklemi çözmeden köklerinin varlığını ve işaretini belirler.
hh İKİNCİ DERECEDEN BİR BİLİNMEYENLİ

EŞİTSİZLİK SİSTEMLERİ Örnek 2:
Şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği
Grafik İçeren Eşitsizlik Sisteminin Çözümü y
verilmiştir.
Buna göre, 3
x
–2 O
Örnek 1:
f (x)
>0
x3 - 16x
Şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği y eşitsizliğinin çözüm kümesini f
verilmiştir.
bulunuz.
Buna göre,
–2 5 ∞ Cevap: (–4, –2) ∪ (0, 4) – {3} (–4, –2) ∪ (0, 4) – {3}
x- 3 x
#0 Çözüm 1:
f (x) g(x) = x3 – 16x = x(x – 4)(x + 4) olsun. x < –2 için f(x) > 0 ve x > –2 için f(x) < 0 dır.
eşitsizliğinin çözüm kümesini –∞ Ayrıca x = 3 için f(x) = 0 dır. ifade > 0 olduğu için x ≠ 3 tür.
bulunuz.
x –4 –2 0 4
Cevap: (–2, 3] ∪ (5, ∞) f(x) + + – – –
Çözüm 1:
g(x) – + + – +
a) f(x) in kökleri x = –2 ve x = 5 tir. f (x) – + – + –
x → ∞ için f(x) → –∞ dur. x 3 - 16x
Bu yüzden f(x) in baş katsayısı negatiftir.
f(x) = –x2 … gibi düşünülebilir. Ç.K = (–4, –2) ∪ (0, 4) – {3}
b) x – 3 = 0 ⇒ x = 3 diğer köktür.
Baş katsayıların çarpımı (–)(+) = (–) olur.
Çözüm 2:
c) x –2 3 5
h(x) + – + – x → + ∞ için f(x) → –∞ dur.
Öyleyse f(x) in en büyük dereceli teriminin katsayısı negatif olup f(x) ile h(x) in
Ç.K = (–2, 3] ∪ (5, ∞) olur.
baş katsayılarının çarpımı negatiftir. Tek bir tabloda ifade edelim. x = 3 de çift
Çözüm 2: kat kök vardır. Tabloya dahil etmeyelim. Eşitlik olmadığı için de x ≠ 3 olmalıdır.
y
x –2 3 5
+ + ++ f(x) – + + – x –4 –2 0 4
+ +
+ +
+ g(x) – – + + Sonuç – + – + –
–2 + 5
–– –– x
–– –– g (x) + – + –
–– ––
–– f (x)
Ç.K = (–4, –2) ∪ (0, 4) – {3}
Ç.K = (–2, 3] ∪ (5, ∞)

Örnek 3: Örnek 5:
y y y y Şekilde f(x) parabolünün grafiği
h(x)
f(x) g(x) verilmiştir.
1 2 Buna göre, –f(x – 2) . f(–x) ≥ 0

x –3 x x
O O –2 O 4
–6 2 x eşitsizliğinin çözüm kümesini
bulalım.
Şekildeki f(x), g(x) ve h(x) fonksiyonlarının grafikleri verilmiştir.

f (x) .g (x) Cevap: [–4, –2] ∪ [4, 6]
Buna göre, > 0 eşitsizliğinin çözüm kümesini
h (x) –f(x–2)
bulunuz.
Cevap: (–3, 1) ∪ (2, 4) – {–2} –4 4
a) ∀x∈R için f(x) > 0 olduğu için tabloya dahil edilmez. f(x) = 2x gibi bir fonksi- –2 6
g (x)
yon olup daima pozitiftir. > 0 eşitsizliğini çözeriz.
h (x) f(–x)
b) x → ∞ için g(x) → ∞ } dur g(x) baş katsayısı pozitif olan bir fonksiyondur.
Başkatsayısı pozitiftir. Başkatsayısı negatiftir.
c) x → ∞ için h(x) → –∞} dur h(x) baş katsayısı negatif olan bir fonksiyondur.
–4 –2 4 6
Ayrıca x = –2 de çift kat kök vardır. Tabloya dahil etmeyelim. Ç.K = [–4, –2] ∪ [4, 6]
– + – + –
d) Tek bir tabloda kökleri ifade edelim.
x –3 1 2 4
Sonuç – + – + –
Ç.K = (–3,1) ∪ (2, 4) – {–2} dir.
{–2} çözüm kümesinden çıkarıldı çünkü eşitlik yok.
Örnek 4: Örnek 6:
y Şekilde y = f(x) fonksiyonunun
Şekilde f(x) parabolünün grafiği veril- y
f(x) f(x) grafiği verilmiştir.
miştir.
Buna göre, h(x) = x2 – 2x olduğuna göre,
x (foh)(x) ≤ 0 eşitsizliğinin çözüm
f(–x) . f(x + 2) ≤ 0 –2 O 6 x
–1 15
eşitsizliğinin çözüm kümesini bu- kümesini bulalım
lunuz.
Cevap: [–6, –4] ∪ [2, 4]
Cevap: [–3, 5]
y y –1 ≤ x ≤ 15 için f(x) ≤ 0 dır.
f(–x) f(x + 2)
Öyleyse –1 ≤ h(x) ≤ 15 için f[h(x)] ≤ 0 dır.
x x
–6 O 2 –4 O 4 –1 ≤ x2 – 2x ≤ 15 için f[h(x)] ≤ 0
Sol 0 ≤ x2 – 2x + 1 Sağ x2 – 2x – 15 ≤ 0
Grafiğin y eksenine göre simet- Grafik 2 br sola ötelenmiştir. 0 ≤ (x – 1)2 (x – 5) (x + 3) ≤ 0
riği alınmıştır.
her zaman sağlar –3 5
Parabollerin başkatsayıları pozitiftir. Çarpımı da pozitiftir.
–6 –4 2 4 + – +
x
f(–x).f(x + 2) + – + – +
Ç.K = [–3, 5]
Ç.K = [–6, –4] ∪ [2, 4] olur.

Parametre İçeren İkinci Dereceden Bir Örnek olarak,
Bilinmeyenli Bir Denklemin Köklerinin a = 5 alınırsa denklem

Varlığını ve İşaretini Parametrenin x2 – 2x – 3 = 0 olur.
Alacağı Değere Göre Belirlemek x1 . x 2 = - 3 < 0
4 x < 0 < x 2 ve x 1 < x 2 olur.
x1 + x 2 = 2 > 0 1
x2 + 2(a – 6)x + 3a – 18 = 0
denkleminin x1 ve x2 köklerinin varlığını ve işaretini inceleyelim. x2 – 2x – 3 = 0

I. Önce diskriminanta bakalım.
(x + 1)(x – 3) = 0
∆ = 4(a – 6)2 – 4(1) . 3(a – 6)
∆ = 4(a – 6)[a – 6 – 3] x1 = –1 x2 = 3 ⇒ –1 < 0 < 3 ve |–1| < 3 olduğu görülebilir.
∆ = 4(a – 6)(a – 9)
a 6 9
∆ + – +
A) 6 < a < 9 için ∆ < 0 olur. Gerçek kök yoktur.

B) x1 . x2 = 3a – 18 > 0 olması durumunda aynı işaretli iki kök var-
mış gibi gözükebilir. Ancak bu durumda iki kökün varlığı ancak
B) a = 6 için denklem x2 = 0 olur. Denklemin tek kökü vardır.
∆ > 0 kriterine bağlıdır.
x1 = 0= x2
Denklemin çakışık iki kökü vardır da denilebilir.

1A bölümünde 6 < a < 9 için gerçek kök olmadığı ifade edilmişti.
C) a = 9 için denklem x2 + 6x + 9 = 0 ⇒ (x + 3)2 = 0 olur. 1B de a = 6 için tek kök olduğu ifade edilmişti.
x1 = –3 = x2 olmak üzere denklemin çakışık iki kökü vardır. 1C de a = 9 için tek kök olduğu ifade edilmişti.
Ancak, a > 9 için denklemin aynı işaretli iki farklı kökü olur.
D) –∞ < a < 6 ve 9 < a < ∞ için ∆ > 0 olur. Denklemin iki farklı
kökü vardır. 2 â - 6h
a > 9 için kökler toplamı x1 + x2 = – < 0 olur.
1
Aynı işaretli iki kökün toplamının negatif olması her iki kökün de
3a - 18
II. Kökler çapımına bakalım. x1 . x 2 = dir. negatif olduğu anlamına gelir.
1
A) x1 . x2 = 3a – 18 < 0 ise zıt işaretli iki kök vardır.
a < 6 için x1 < 0 < x2 dir.

a > 9 için, x1 < x2 < 0 biçiminde yazılır.
a < 6 için kökler toplamına bakalım.
Örnek olarak, a = 10 için denklem
2 â - 6h
a < 6 için x1 + x2 = - ifadesi pozitif olur.
1 x2 + 8x + 12 = 0
Yani pozitif olan kök negatif kökün mutlak değerinden bile
(x + 6)(x + 2) = 0
daha büyüktür.
x1 = –6 ve x2 = –2 ⇒ –6 < –2 < 0 olduğu görülebilir.
Bu durumda kökler için:
x1 < 0 < x2 ve |x1| < x2 yazılır.

5) x2 + 3x + 7 = 0
Örnek 7:
a)
∆ = 9 – 4 . 1 . 7 = –19 < 0 olduğu için reel kök yoktur.
Aşağıdaki denklemlerin köklerini bulmadan kök çarpımı- 6) x2 – 13x = 0
na, diskriminantına ve kök toplamına bakarak var olan x1
a) x1x2 = 0 ve x1 + x2 = 13 olduğu için biri sıfır diğeri pozitif olan iki kök vardır.
ve x2 köklerini sıralayınız.
x1 = 0 < x2 biçiminde yazılır.
1) x2 – 23x – 13 = 0
2) x2 + 41x – 17 = 0
3) x2 – 7x + 2 = 0
4) x2 + 17x + 3 = 0
Örnek 8:
5) x2 + 3x + 7 = 0
a > 0, b < 0, c < 0 olmak üzere,
6) x2 – 13x = 0
ax2 + bx + c = 0
Cevap: 1) x1 < 0 < x2 ve |x1| < x2 2) x1 < 0 < x2 ve |x1| > x2 3) 0 < x1 < x2
denkleminin köklerini sıralayınız.
4) x1 < x2 < 0 5) Reel kök yoktur 6) x1 = 0 < x2
Cevap: x1 < 0 < x2 ve |x1| < x2
1) x2 – 23x – 13 = 0 c
a) Kökler çarpımı: x1 x 2 = = - < 0 dır. Zıt işaretli iki kök vardır.
a) x1x2 = –13 < 0 olduğu için diskriminanta bakmadan zıt işaretli iki kök a +
b
vardır diyebiliriz. x1 < 0 < x2 b) Kökler toplamı: x1 + x2 = - = + > 0 dır.
a +
b) x1 + x2 = 23 > 0 olduğu için pozitif kökün mutlak değerce negatif kökten Pozitif kökün mutlak değerce negatif kökten daha büyük olduğu söylenebilir.
daha büyük olduğunu söyleriz. x1 < 0 < x2 ve |x1| < x2 dir.
Kökleri: x1 < 0 < x2 ve |x1| < x2 biçiminde sıralarız.
2) x2 + 41x – 17 = 0
a) x1x2 = –17 < 0, x1 < 0 < x2
b) x1 + x2 = –41 < 0
n
egatif kökün mutlak değeri pozitif kökten daha büyük olmalı ki toplam-
ları –41 olsun. Öyleyse kökleri, Örnek 9:
x1 < 0 < x2 ve |x1| > x2 şeklinde sıralarız. x2 – 6x + m – 3 = 0
3) x2 – 7x + 2 = 0
denkleminin birbirinden farklı pozitif iki kökünün olma-
a) x1x2= 2 olduğu için aynı işaretli iki kök olduğu düşünülebilir. Ancak bu
sını sağlayan a'nın tam sayı değerlerinin toplamını bu-
∆ > 0 kriterine bağlıdır.
lunuz.
b) ∆ = 49 – 4 . 1 . 2 = 41 > 0 olduğu için gerçekten aynı işaretli iki kök vardır.
Ya ikiside pozitiftir ya da ikiside negatiftir. Bunu anlamak için kökler top-
Cevap: 60
lamına bakarız.
a) ∆ = 36 – 4(1)(m – 3) > 0 olmalıdır. 4 ile sadeleştirelim
c) x1 + x2 = 7 > 0 olduğu için her iki kökünde pozitif olduğu söylenebilir.
Öyleyse kökleri 0 < x1 < x2 biçiminde sıralarız. 9 – (m – 3) > 0
12 > m olması durumunda iki farklı kök vardır.
4) x2 + 17x + 3 = 0
b) x1x2 = m – 3 > 0
a) x1x2 = 3 olması aynı işaretli iki kökü düşündürür. ∆ > 0 olmasına bakalım.
m > 3 durumunda kökler aynı işaretlidir.
∆ = 189 – 4 . 1 . 3 = 177 > 0 olduğu için aynı işaretli iki kök vardır.
b)
c) x1 + x2 = 6 > 0 dır. Yani iki kök var ve aynı işaretli ise her ikiside pozitiftir.
c) x1 + x2 = –17 < 0 olduğu için aynı işaretli iki kökünde negatif olduğu D) m < 12 ve m > 3 birleştirilirse 3 < m < 12 için farklı iki pozitif kök vardır.
söylenir. 11.12
∑m = 4 + 5 + 6 + … + 11 = - 6 = 60 dır.
Köklerin sıralaması: x1 < x2 < 0 olur. 2

a > 0, b > 0, c < 0 olmak üzere, x2 + 6x + 3a – 15 = 0
ax2 + bx + c denkleminin x1 < x2 < 0 olmasını sağlayan a sayılarının

hangi aralıkta olması gerektiğini bulalım.
denkleminin köklerini sıralayınız.
Cevap: x1 < 0 < x2 ve |x1| > x2 Cevap: 5 < a < 8

c 1) ∆ = 36 – 4(3 a – 15) > 0 2) x1 . x2 = 3a – 15 > 0
a) x1 . x2 = = - < 0 & x1 < 0 < x 2
a +
36 – 12(a – 5) > 0 a>5
b
b) x1 + x2 = - = - < 0 & x1 > x 2 3 – (a – 5) > 0
a +
x1 < 0 < x2 ve |x1| > x2 8>a
3) x1 + x2 = –6 < 0 4) 5 < a < 8
sağlanır. olmalıdır.
mx2 + 2 7 x + m – 6 = 0 ax2 + 8x + a + 4 = 0
denkleminin birbirinden farklı iki negatif kökünün olma- denkleminin x1 ve x2 kökleri x12 . x2 + x1 . x22 > 0 eşit-
sı için m nin hangi aralıkta olması gerektiğini bulunuz. sizliğini sağladığına göre, m nin hangi aralıkta olması
gerektiğini bulalım.
Cevap: 6 < m < 7
m- 6 Cevap: (–2 – 5 , –4)
a) ∆ = 4 . 7 – 4.(m)(m–6) > 0 b) x1 . x2 = >0
m (x1 . x2) (x1 + x2) > 0 ∆ = 64 – 4 . a(a + 4) > 0
7 – (m2 – 6m) > 0
a+ 4 -8 16 – (a2 + 4a) > 0
m . >0
m2 – 6m – 7 < 0 0 6 a a
f(m) + – + a2 + 4a – 16 < 0
(m – 7)(m + 1) < 0 –4 0
∆ = 16 – 4 . 1 (–16) = 80
+ – –
m –1 7 4 4 5 4 4 5
a1 = - + a2 = - -
f(m) + – + 2 2
–1 < m < 7 –2– 5 –2+ 5
+ – +
2 7
c) x1 + x2 = - < 0 d) –1 7 –4 5 ≈ 2,2
m
m 0 0 6 –2 + 5 ≈ 0,2
f(m) + – –2– 5 ≈ –4,2
0 –2– 5 –2+ 5
m > 0
Ç.K = (–2– 5 , –4)
ç eşitsizliğin birlikte sağlanma-
Ü
sı için 6 < m < 7 olmalıdır.
0<m<6

1. y y 3. y
x –2 2 5 x
O O f(x)
h(x)
f(x) –4
x
O 1 5
Şekilde f(x) ve h(x) fonksiyonlarının grafiği verilmiştir.
Buna göre,
f (x) .h (x)
#0 Şekilde f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
x- 1
eşitsizliğini sağlayan birbirinden farklı en büyük üç Buna göre, x . f(x) ≤ 0 koşulunu sağlayan kaç farklı x
tam sayının toplamı kaçtır? tam sayı değeri vardır?
A) 5 B) 2 C) 1 D) –5 E) –6 A) 10 B) 8 C) 13 D) 5 E) 7
a) f (x) daima negatif değerler alan (f(x) = –2x
gibi) bir fonksiyondur. x –4 0 1 5
Tabloya kendisi alınmaz ancak işareti olan (–) başkatsayıların çarpı- x – – + + +
mına dahil edilir. f(x) – + + – +
b) x → ∞ için h(x) → –∞
} olduğu için h(x) başkatsayısı negatif olan
bir polinomdur.
x.f(x) +
Ç.K = [–4, 0] ∪ [1, 5]
– + – +
Ayrıca x = 5 te çift kat kök vardır. Tabloya dahil etmeyelim.

olmak üzere 10 farklı x tam sayı değeri vardır.
c) x – 1 = 0 ⇒ x = 1 dir. Ayrıca başkatsayısı pozitiftir.
Başkatsayıların çarpımı (–)(–)(+) = (+) olur.
x –2 1 2
d) Ç.K = (–∞, –2] ∪ (1, 2] ∪ {5}
g(x) – + – +
Tam sayıların toplamı = 5 + 2 + (–2) = 5
4. (x – 4) . f(x) ≥ 0
2. Şekilde f(x) parabolünün grafiği y
eşitsizliğinin çözüm kümesi [2, 5] olduğuna göre,
verilmiştir.
x2 - 9x + 14
>0
Buan göre, f(x – 3) . f(–2x) < 0 –6 4 f (x)
x
eşitsizliğini sağlayan x tam sa- O eşitsizliğini sağlayan birbirinden farklı pozitif x tam sa-
yılarının toplamı kaçtır? f yılarının toplamı kaçtır?
A) 2 B) 8 C) 12 D) 3 E) 10
A) 8 B) 3 C) 15 D) 6 E) 9
Çözüm kümesi [2, 5] olması için f(x) = –(x – 2)(x – 4)(x – 5) gibi olmalıdır.
y y
(x –4) . f(x) = –(x – 2)(x – 4)2(x – 5) olsun.
x 2 4 5
–3 7 –2 3 (x – 4).f(x) – + + –
x x
O O
Ç.K = [2, 5]
^ x - 2h^ x - 7 h
f(x – 3) f(–2x)
>0
- ^ x - 2h^ x - 4h^ x - 5h
f(x – 3) ve f(–2x) parabollerinin başkatsayıları negatiftir. Çarpımları po-
zitiftir. x 2 4 5 7
x –3 –2 3 7 h(x) + + – + –
f(x) + – + – + Pozitif tamsayıların toplamı = 1 + 3 + 6 = 10 dur.
Ç.K = (–3, –2) ∪ (3, 7)
Tam sayıların toplamı = 4 + 5 + 6 = 15 tir.

5. y y 7. x2 + 2x + 2a – 10 = 0
y = f(x)
denkleminin x1 < x2 < 0 koşulunu sağlayan x1 ve x2
–6 –3 1 köklerinin olmasını sağlayan a sayısı aşağıdakilerden
x x
O 6 O hangisi olabilir?
25 27 21 23 19
y = g(x) A) B) C) D) E)
4 4 4 4 4
y
y = h(x)
a) ∆ = 4 – 4(2a – 10) > 0 b) x1 . x2 = 2a – 10 > 0
4 1 – 2a + 10 > 0 a > 5
–2 11
x >a
2
O
11
d) 5 < a <
2
20 22 21
<a < &a= olabilir.
4 4 4
Yukarıda y = f(x), y = g(x), y = h(x) fonksiyonlarının grafik-

leri verilmiştir.
8. (2p – 8)x2 + (p + 7)x + 3p – 24 = 0
f (x) .g (x)
Buan göre, ≥ 0 eşitsizliğinin çözüm kümesin-
h (x) denkleminin zıt işaretli iki kökünün olmasını sağlayan
de kaç farklı x tamsayısı vardır?
p tam sayılarının toplamı kaçtır?
A) 10 B) 6 C) 9 D) 7 E) 12
A) 9 B) 24 C) 15 D) 6 E) 18
g(x) in başkatsayısı negatiftir. 3p - 24
x1 . x 2 = <0
–6 –3 –2 0 1 6 2p - 8
– + – + – + – p 4 8
[–6, –3] ∪ (–2, 0] ∪ [1, 6] f(p) + – +
Paydanın kökü olan –2 hariçtir. 4<p<8
x∈Z x = {–6, –5, –4, –3, –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6} p∈Z, ∑p = 5 + 6 + 7 = 18
12 tane x tamsayısı vardır.
9. k2 – 25 ≠ 0 olmak üzere,
(k2 – 25)x2 – (k + 8)x + 12 – 3k = 0
denkleminin kökleri arasında,

6. I. 3x 2 + 7x – 17 = 0 denkleminin kökleri arasında x1 < 0 < x2 ve |x1| < x2
x1 < 0 < x 2 ve |x1| > x 2 bağıntıları vardır.
eşitsizlikleri olduğuna göre, k gerçek sayısı hangi ara-
II. –13x 2 – 23x + 5 = 0 denkleminin kökleri arasında
aralıkta bulunur?
x1 < 0 < x 2 ve |x1| > x 2 bağıntıları vardır.
A) (–∞, –5) B) (–∞, 5) C) (–5, 0)
III. 2x 2 – 17x + 1 = 0 denkleminin kökleri arasında
D) (4, 5) E) (5, ∞)
x1 < x 2 < 0 bağıntısı vardır.
12 - 3k
Yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur? 1) x1 < 0 < x2 ⇒ x1 . x2 < 0
k 2 - 25
<0
A) Yalnız I Yalnız II C) Yalnız III k –5 4 5

f(k) + – + –
I ve II doğrudur. k+ 8
2) |x1| < x2 ⇒ x1 + x2 > 0 >0
17 k 2 - 25
III. 0 < x1 < x2 bağıntısı vardır. Çünkü kökler toplamı = > 0 dır.
2
x –8 –5 5

f(x) – + – +
Her iki eşitsizliği birlikte sağlayan bölge
Ç.K = (5, ∞) dur.

10. x2 + 8x + k – 3 = 0 13. (a – 1)x2 + 2(a – 1)x + 2 > 0
denkleminin birbirinden farklı iki negatif reel kökünün eşitsizliği ∀x∈R için sağlanmaktadır.
olmasını sağlayan k tam sayılarının toplamı kaçtır? Buna göre, a kaç farklı tam sayı değeri alabilir?
A) 98 B) 124 C) 65 D) 210 E) 165 A) 5 B) 3 C) 4 D) 1 E) 2
a) ∆ = 64 – 4 . (k – 3) > 0 a) a – 1 > 0 ⇒ a > 1 olmalıdır.
16 – k + 3 > 0 b) ∆ = 4(a – 1)2 – 4(a – 1)(2) < 0
19 > k ∆ = a2 – 2a + 1 – 2a + 2 < 0
b) x1 . x2 = k – 3 > 0 ⇒ k > 3 ∆ = a2 – 4a + 3 < 0
3 < k < 19 için sağlanır. ∆ = (a – 1)(a – 3) < 0
18.19 x
k∈Z ∑k = 4 + 5 + … + 18 = - 6 = 165 1 3
2
f(x) + – +
1 < a < 3 ⇒ a∈Z ise a = 2 olur. Bir farklı değer alır.
3 9
14. x2 – ax +
a- = 0
2 4
denkleminin birbirinden farklı pozitif iki kökü vardır.
Buna göre, a nın birbirinden farklı tam sayı olan en kü-
11. x2 – 4x + 4a – 24 = 0
çük üç kökünün toplamı kaçtır?
denkleminin 0 < x1 < x2 koşulunu sağlayan x1 ve x2 reel
A) 9 B) 7 C) 13 D) 6 E) 11
köklerinin olmasını sağlayan a sayısı aşağıdakilerden
3 9 3 9
hangisi olabilir? a) ∆ = a2 – 4 . b a - l >0 b) x1x2 = a - > 0
2 4 2 4
3 9 3
38 32 39 29 41 a2 – 6a + 9 > 0 a > & a >
A) B) C) D) E) 2 4 2
5 5 5 5 5
a ≠ 3 hariç sağlanır. c) x1 + x2 = a > 0
Ç.K = b , 3 l - " 3 , a∈Z ∑a = 2 + 4 + 5 = 11
a) ∆ = 16 – 4(4a – 24) > 0 b) x1 . x2 = 4a – 24 > 0 3

2
16 – 4.4(a – 6) > 0 a>6
1 – (a – 6) > 0 c) x1 + x2 = 4 > 0 dır.
a<7
15. y y y = g(x)
d) 6 < a < 7 olmalıdır.
30 35 32
<a < &a= olabilir.
5 5 5
x x
–5 O 1 –2 O 4
y = f(x)
Yukarıda y = f(x) ve y = g(x) fonksiyonlarının grafikleri ve-

12. x2 + 4x + 2k – 14 = 0
rilmiştir.
denkleminin iki negatif kökünün olmasını sağlayan k f ^xh
Buna göre, $ 0 eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x
tam sayılarının toplamı kaçtır? g ^xh
A) 17 B) 12 C) 15 D) 9 E) 30
A) 4 B) 2 C) 6 D) 5 E) 3
a) Farklı denmediği için eşit iki kök de olabilir. ∆ ≥ 0 olmalıdır.
∆ = 16 – 4(2k – 14) ≥ 0 b) x1x2 = 2k – 14 > 0 x –5 –2 1 4
4 – 2k + 14 ≥ 0 k>7 f(x) – + – + –
g(x)
9 ≥ k c) x1 + x2 = –4 < 0
Ç.K = [–5, –2) ∪ [1, 4)
d) 7 < k ≤ 9, k∈Z ∑k = 8 + 9 = 17
x ∈Z, x = {–5, –4, –3, 1, 2, 3} olmak üzere 6 farklı x tam sayısı vardır.
15. C 14. E 13. D 12. A 11. B 10. E 9. E 8. E 7. C 6. D 5. E 4. E 3. A 2. C 1. A Cevaplar

TARAMA
15
4. Şekildeki taralı bölge aşağı-
f ^xh = 3
5 3-x y
1. +
2- x x -1 daki eşitsizlik sistemlerin-
fonksiyonunun tanımlı olmasını sağlayan birbirinden den hangisi ile ifade edilebi-
2
farklı en büyük 3 tam sayının toplamı kaçtır? lir?
–2 x
O 2
A) 7 B) 0 C) 2 D) –5 E) –4
1. 2 – |x| ≠ 0 ⇒ x ≠ 2 ve x ≠ –2
3 x –1 1 3 –4
2. - $ 0
x -1 + – + –
A) y ≤ x 2 – 2 B) y ≤ x 2 – 4 C) y ≤ x 2 – 4
3. Ç.K = (–∞, –1) ∪ (1, 3] – {–2, 2}
Bu aralıktaki en büyük 3 x tam sayısının toplamı = 3 + (–3) + (–4) y ≥ x + 2 y ≥ x + 2 y≥2–x
= (–4) D) y ≥ x2 – 4 E) y ≥ x2 –4
y ≤ –x + 2 y≤x+2
Taralı bölge E seçeneğinde ifade edilmiştir.
5. x2 + 8x + 3k – 36 = 0
2. (2x + 3 = 13) ⇒ (x = 5) denkleminin birbirinden farklı iki tane negatif reel kökü var-
dır.
koşullu önermesinin tersi aşağıdakilerden hangisidir?
Buna göre, k nın kaç farklı tam sayı değeri vardır?
A) (2x + 3 < 13) ⇒ (x > 5)
B) (x = 5) ⇒ (2x + 13 > 13) A) 5 B) 8 C) 3 D) 1 E) 12
C) (x = 5) ⇒ (2x + 3 = 13) Kökler çarpımı = 3k – 36 > 0

k > 12
D) (2x + 3 ≠ 13) ⇒ (x ≠ 5)
T = 64 - 4. ^3k - 36 h 2 0
E) (x ≠ 5) ⇒ ( 2x + 3 ≠ 13)
(p ⇒ q) nun tersi (pı ⇒ qı) dur. 16 2 3k - 36
52 2 3k
52
2k
3
k tam sayıları = {13, 14, 15, 16, 17}
3. |x – 4| . x = 5
6. (x – 3) (x2 – x) – (x – 3) (2x + 10) ≤ 0
denkleminin gerçek köklerinin toplamı kaçtır?
eşitsizliğini sağlayan birbirinden farklı pozitif x tam sa-
A) 5 B) 8 C) 1 D) –4 E) –2 yılarının toplamı kaçtır?
x ≥ 4 için x 2 - 4x - 5 = 0
A) 18 B) 7 C) 13 D) 15 E) 12
^ x - 5h^ x + 1h = 0
(x – 3) [x2 – x – 2x – 10] ≤ 0
x=5 x !- 1
(x – 3) (x2 – 3x – 10) ≤ 0
x < 4 için 4x – x2 = 5 (x – 3) (x – 5) (x + 2) ≤ 0
0 = x2 – 4x + 5 x –2 3 5
f(x) – + – +
∆ < 0 olduğu için ∅
Ç.K = (–∞, –2] ∪ [3, 5]
pozitif x tam sayılarının toplamı : 3 + 4 + 5 = 12

TARAMA
7. Bir sayının 9 katı ile aynı sayının çarpma işlemine göre 10. 147, 220, 293 sayılarını böldüğünde sırasıyla 3, 4, 5 ka-
tersinin toplamı 6 sayısından küçüktür. lanlarını veren kaç farklı doğal sayı vardır?
Bu koşula uygun birbirinden farklı en küçük iki tam sa- A) 10 B) 9 C) 8 D) 11 E) 7

yının çarpımı kaçtır? EBOB(144, 216, 288) = 72
A) –24 B) –13 C) 2 D) 16 E) 6 72 nin bölenlerinden 5 ten büyük olanlar.

72 = 23 . 32 ⇒ PTBS = 4 . 3 = 12
1
9x + 1 6 Fakat 1, 2, 3, 4 sayıları olamaz.
x
9x 2 - 6x + 1 Sonuç : 12 – 4 = 8 tane
10
x
^3x - 1h 2
10 & x10
x
^- 1h . ^- 2h = 2
11. x+9 = 1+ x
eşitliğini sağlayan x değeri aşağıdaki aralıkların hangi-

sinde bulunur?
A) [2, 5] B) [11, 14] C) [23, 26]
D) [15, 18] E) [19, 22]
8. 5x + 1 ≡ 2 – x (mod 7) x+9 = 1+x+2 x
denkliğini sağlayan iki basamaklı en büyük x tam sayı- 8=2 x

sı kaçtır?
4= x
A) 95 B) 91 C) 95 D) 97 E) 99
16 = x
6x ≡ 1 (mod 7)
7k + 1
x/
6
k = 5 için x ≡ 6 ⇒ x = {6, 13, 20, ... 97 ...}
12. EBOB(63, 18) ≡ 63 . x + 18 . y
eşitliğini sağlayan (x, y) sıralı ikilileri arasında |x| + |y|

toplamının en küçük değeri kaçtır?
A) 2 B) 6 C) 4 D) 7 E) 9

63 18 18 9 ⇒ EBOB = 9
54 3 2
9. (–3)2017 + (37)2017
9 0
toplamının 17 ile bölümünden kalan kaçtır? 9 = 63 . x + 18y
63 – 3 . 18 = 63 . x + 18y
A) 16 B) 0 C) 1 D) 5 E) 2
x = 1 ve y = –3 sağlar.
37 ≡ 3 (mod 17) |x| + |y| = 1 + 3 = 4 tür.
(–3)2017 + 32017 ≡ 0 (mod 17) Genel çözüm : x = 1 + 2k , y = –3 – 7k (k ∈Z)

TARAMA
13. EBOB(145, 65) = 145 . x + 65 . y 16. x+p

#0
x-4
eşitliğini sağlayan (x, y) ikilileri içinde |x| + |y| toplamı-
eşitsizliğinin tam sayılarda çözüm kümesi iki elemanlıdır.
nın en küçük değeri kaçtır?
Buna göre, p nin alabileceği değerler çarpımı kaçtır?
A) 13 B) 21 C) 18 D) 9 E) 15
A) 18 B) 9 C) 24 D) 15 E) 12
145 65 65 15 15 5 EBOB = 5
130 2 4 3 p = –6 için Ç.K = {5, 6}
15 5 0 p = –2 için Ç.K = {2, 3}
5 = 145 . x + 65 . y (–6) (–2) = 12
65 – 4 . 15 = 145 . x + 65 . y
65 – 4 . [145 – 2 . 65] = 145 . x + 65 . y
9 . 65 – 4 . 145 = 145 . x + 65 . y
y = 9 ve x = –4 sağlar.
|y| + |x| = 9 + 4 = 13 tür.
Genel çözüm: y = 9 + 29k , x = –4 – 13k k ∈Z olur.
17. 3x2 + 6x + k – 2 > 0

eşitsizliği ∀x ∈R için sağlandığına göre, k nın en küçük
tam sayı değeri kaçtır?
2 6x
14. x+
- =0 A) –4 B) 8 C) 2 D) –3 E) 6
x x2 + 1
denkleminin köklerinin çarpımı kaçtır? T = 36 - 4 . 3. ^k - 2h 1 0
A) 4 B) –4 C) –2 D) 2 E) 1 9 - 3. ^k - 2h 1 0
x2 + 2 6x
= 2 3 1 k-2
x x +1
51k
x4 + 3x2 + 2 = 6x2
x4 – 3x2 + 2 = 0 en küçük k tam sayısı 6
(x2 – 2) (x2 – 1) = 0
x =- 2 , x = 2 , x = 1 , x =- 1
Çarpımları = 2
18. x ve y ardışık tek sayılardır.

15. 10! ≡ x (mod 11) EBOB(x, y) + EKOK(x, y) = 324
olduğuna göre, x in alacağı en küçük doğal sayı değeri olduğuna göre, x + y toplamı kaçtır?
kaçtır?
A) 48 B) 36 C) 24 D) 32 E) 40
A) 10 B) 4 C) 7 D) 3 E) 1 EBOB = 1 EKOK = 323
10! ≡ 10 (mod 11) Wilson Teoremi (x, y) = (17, 19)
x + y = 17 + 19 = 36

TARAMA
19. 126 ve 189 sayılarının kaç tane ortak pozitif tam sayı 23. 2
+
x
+
x
=2
x x-y x-y+z
böleni vardır?
1 y y-z
+ + =1
A) 2 B) 6 C) 4 D) 5 E) 9 x y- x -z+y- x
EBOB(126, 189) = 63 denklem sistemini sağlayan x değeri kaçtır?

63 = 7 . 32 ⇒ PTBS = 2 . 3 = 6 tane 1 1 2 3
A) B) C) 2 D) E)
2 3 3 2
2 x x
+ + =2
x x- y x-y+z
1 -y -y+z
+ + =1
+ x x-y x-y+z
3
+1+1 = 3
x
20. (–2023)2019 sayısının 9 ile bölümünden kalan kaçtır? 3
=1
x
A) 2 B) 4 C) 8 D) 7 E) 5 1
x=
3
–2023 ≡ 2 (mod 9)
21 ≡ 2
22 ≡ 4
23 ≡ 8 ≡ 22019
24 ≡ 7
25 ≡ 5
26 ≡ 1
24. 89 kilogram pirincin tamamı 3, 7 ve 8 kilogramlık toplam 17

torbaya tam doldurularak paylaştırılacaktır.
3 ve 7 kilogramlık torbaların toplam adedi

21. A sayısının 23 ile bölümünden kalan 5 tir.
8 kilogramlık torbaların sayısından 5 fazladır.
Buna göre, A2 + A + 1 sayısının 23 ile bölümünden ka-
lan kaçtır? Buna göre, 7 kilogramlık torbalara doldurulan pirincin
toplam ağırlığı kaç kilogramdır?
A) 12 B) 4 C) 8 D) 6 E) 20
52 + 5 + 1 = 31 sayısının 23 ile bölümünden kalan 8 dir.
A) 14 B) 49 C) 21 D) 28 E) 35
3, 7 ve 8 kilogramlık torbalardan sırasıyla x, y, z tane kullanalım.
I. 3x + 7y + 8z = 89
II. x + y + z = 17
III. x + y – z = 5
II ve III taraf tarafa toplanırsa 2.(x + y) = 22 ⇒ x + y = 11
x + y = 11 II. denklemde yerine yazılırsa z = 17 – 11 ⇒ z = 6
3x + 7y = 41 olur.
22. 25X2 dört basamaklı sayıdır.
x + y = 11 olduğu için x = 11 – y yazalım.
Bu sayının 36 ile kalansız bölünebilmesi için X kaç 3(11 – y) + 7 . y = 41
farklı değer alır? 33 – 3y + 7y = 41
4y = 8
A) 5 B) 3 C) 2 D) 1 E) 4
y=2
4 ve 9 ile bölünebilmelidir.
7y = 7 . 2 = 14 kilogram olur.
2512 2532 2552 2572 2592
Sayılarından rakamları toplamı 9 un katı olan 2592 dir.

TARAMA
25. 4x + 3y + 2z = 12 28. x6 = 65x3 – 64

x–y+z=5 denkleminin gerçek köklerinin karelerinin toplamı kaç-
5x + 2y + k . z = 13 tır?
denklem sisteminin çözüm kümesi boş küme olduğu- A) 11 B) 8 C) 17 D) 23 E) 41
na göre, k değeri kaçtır? x6 – 65x3 + 64 = 0

(x3 – 64) (x3 – 1) = 0
A) 3 B) 5 C) –2 D) –1 E) 0
x3 = 64 , x3 = 1
İlk iki denklemi toplayalım x = 4 , x = 1 gerçek köklerdir.
5x + 2y + 3z = 17 4 2 + 1 2 = 17
k = 3 için Ç.K = ∅ olur.
29. 4x – 3 . 2x + 2 + 32 = 0
denkleminin gerçek köklerinin toplamı kaçtır?
26. Her pozitif x gerçek sayısı için A) 5 B) 12 C) 8 D) 3 E) 4

2
ax - 6 + $0 4x – 12 . 2x + 32 = 0 denkleminde
x x x
2x = a , 2 1 = a1 , 2 2 = a2 olsun.
eşitsizliğini sağlayan en küçük a tam sayısı kaçtır?
a2 – 12a + 32 = 0 olur.
x x x x
A) 12 B) 3 C) 7 D) 6 E) 5 a1 . a2 = 2 1 . 2 2 = 2 1 + 2 = 32 = 25
⇒ x1 + x2 = 5 tir.
ax 2 - 6x + 2
$0
x
ax 2 - 6x + 2 $ 0
T = 36 - 4 . a . 2 # 0
30. Aynı mağazaya giden Ali, Bora, Cem aynı tip pantolon,
36 # 8a gömlek ve çoraplardan farklı sayılarda alıp her biri 300 er
9 lira ödemişlerdir.
#a
2
Ali 2 pantolon, 3 gömlek, 2 çorap
en küçük a tam sayısı 5 tir
Bora 3 pantolon, 1 gömlek, 8 çorap
Cem 1 pantolon, 4 gömlek, 6 çorap almıştır.
Buna göre, pantolon ve gömleğin fiyatının toplamı ço-

rabın fiyatının kaç katıdır?
27. x ≡ 4 (mod 7) A) 18 B) 24 C) 16 D) 15 E) 21
x ≡ 8 (mod 11) 2p + 3g + 2ç = 300

3p + 1g + 8ç = 300
denkliğini sağlayan üç basamaklı en küçük x sayma
1p + 4g + 6ç = 300
sayısının rakamları toplamı kaçtır? çorapları yok etmek için
A) 3 B) 8 C) 4 D) 7 E) 9 İlk denklemin 4 katından ikinci denklemi çıkaralım.

İlk denklemin 3 katından son denklemi çıkaralım.
x = 7k + 4 = 11 . m + 8
5p + 11g = 900
x + 3 = 7(k + 1) = 11(m + 1)
– 5p + 5g = 600
x + 3 = 77
6g = 300 ⇒ g = 50, p = 70, ç = 5 olur.
x + 3 = 154 ⇒ x = 151 ⇒ 1 + 5 + 1 = 7
50 + 70
= 24 tür.
5

TARAMA
31. [(1 ∨ 0) ⇒ (p ∨ 0)] ⇔ [(1 ∧ 0) ⇒ q] 34. Karesi, 6 katının 7 fazlasından küçük olan birbirinden
önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir? farklı x tam sayılarının toplamı kaçtır?
A) p B)pı C) qı D) 0 E) 1 A) 13 B) 36 C) 21 D) 32 E) 15
≡ (1 ⇒ p) ⇔ (0 ⇒ q) x2 < 6x + 7
≡ p⇔1 x2 – 6x – 7 < 0
≡ p (x – 7) (x + 1) < 0
x –1 7
f(x) + – +
–1 < x < 7
x ∈Z, / x = 0 + 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 = 21
32. x > 1 olmak üzere
92 ≡ 2 (mod x)
35. (–13)24 + (15)24
olduğuna göre, x in kaç farklı tek doğal sayı değeri var-
toplamının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
dır?
A) 0 B) 3 C) 7 D) 2 E) 1
A) 3 B) 8 C) 4 D) 5 E) 6
–13 ≡ 5 , 15 ≡ 6 (mod 5)
90 ≡ 0 (mod x) 51 ≡ 5 61 ≡ 6
2 . 32 . 5
dZ 52 ≡ 7 62 ≡ 0 ≡ 624
x
3, 5, 9, 15, 45 olmak üzere 5 tanedir. 53 ≡ 8
54 ≡ 4
55 ≡ 2
56 ≡ 1 ≡ 524
1+0= 1
33. (4x – 3) (x2 – x – 1) – (4x – 3) (x + 7) = 0
denklemini sağlayan x gerçek sayılarının çarpımı kaçtır?
A) –4 B) –8 C) –6 D) 12 E) –18
(4x – 3) (x2 – x – 1 – x – 7) = 0 36. x = 0, 1 2 3 4 5 6 7
(4x – 3) (x2 – 2x – 8) = 0
sayısının virgülden sonraki 100. basamağındaki sayı
(4x – 3) (x – 4) (x + 2) = 0
kaçtır?
3
x1 = , x2 = 4 , x3 = –2
4
A) 3 B) 7 C) 4 D) 6 E) 5
Çarpımları = . 4 . ^- 2h = - 6
3
4
5 in katlarında 5 vardır.

TARAMA
37. 3x + y + 2z = 5 40. Şekilde f(x) fonksiyo- y
x + 2y + 4z = 3 nunun grafiği veril-

miştir.
7x + 4y + k . z = 13
Buna göre, –5 –1 4
x
denklem sisteminin çözüm kümesinin sonsuz eleman-
f ^xh –3 O
lı olması için k değeri kaç olmalıdır? $ 0 eşit-
x 2 + 2x - 8 f(x)
A) 7 B) 5 C) 3 D) 4 E) 8 sizliğini sağlayan x
İlk denklemin iki katı ile ikinci denklemi toplayalım. tam sayılarının toplamı kaçtır?
7x + 4y + 8z = 13 olur. A) –4 B) –7 C) –1 D) 2 E) 0
k = 8 için Ç.K. sonsuz elemanlıdır..
f(x) in baş katsayısı negatiftir.
f^ x h
$0
^ x + 4h ^ x - 2 h
x –5 –4 –3 –1 2 4
f(x) – + – + – + –
Ç.K = [–5, –4) ∪ [–3, –1] ∪ (2, 4]
x 2
x ∈Z, / ^- 5h + ^- 3h + ^- 2h + ^- 1h + 3 + 4 = - 4
38. + 10
x - 12 x
eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
A) 12 B) 8 C) 5 D) 16 E) 15
2
x + 2x - 24
10 41. 8! sayısının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
^ x - 12h ^ x h
^ x + 6 h ^ x - 4h A) 0 B) 3 C) 4 D) 5 E) 2
10
^ x - 12h ^ x h
8! ≡ 32 . k ≡ 0 (mod 9)
x –6 0 4 12
f(x) + – + – +
Ç.K = (–6, 0) ∪ (4, 12)
olup 12 farklı x tam sayısı vardır.
42. x2 – 4(a + 2)x + (a + 16) = 0
denkleminin x1 ve x2 reel kökleri arasında x1 < x2 < 0
bağıntısı olması için a değerleri hangi aralıkta bulun-
malıdır?
B) c- 4, - m
11
A) (–16, –2) C) (–∞, –2)
4
D) c- 16, - m E) c- , - 2m
15 15
4 4
39. 0! + 2! + 4! + 6! + .... + 2018! I. x1 . x2 = a + 16 > 0 & a 2 - 16
4 â + 2h - 16 1 a 1 - 2
toplamının 120 ile bölümünden kalan kaçtır? II. x1 + x 2 = 1 0 & a 1- 2
1
A) 13 B) 21 C) 47 D) 18 E) 27 III. ∆ = 16(a + 2)2 – 4(a + 16) > 0
1 + 2 + 24 + 0 + 0 ... = 27 4(a + 2)2 – (a + 16 > 0

4a2 + 16a + 16 – a – 16 > 0
4a2 + 15a > 0
a(4a + 15 > 0
–15/4 0
+ – +
15
IV. Eşitsizlik sisteminin çözümünden - 16 1 a 1 -
4

TARAMA
43. 3x ≡ 5 (mod 7) 46. x 2 + 10x # 0

denkliğini sağlayan birbirinden farklı iki basamaklı en -1 $0
küçük iki x değerinin toplamı kaçtır? x 2 + 6x - 16
eşitsizlik sistemini sağlayan kaç farklı x tam sayısı var-
A) 18 B) 36 C) 29 D) 33 E) 21
dır?
3x = 7k + 5
7k + 5 A) 12 B) 9 C) 7 D) 8 E) 10
x=
3
k = 1 için x = 4 ⇒ x ≡ {4, 11 , 18 , ...} x –10 –8 0 2
x(x + 10) ≤ 0 + – – + +
11 + 18 = 29
-1 $0
^ x - 2h ^ x + 8 h – – + + –
Sonuç
Ç.K = (–8, 0] olup 8 farklı x tam sayısı vardır.
x+m 47. (a – 6)x2 – (2a – 6) x + 2a + 10 = 0

44. 10
x-p
denkleminin x1 ve x2 kökleri arasında x1 < 0 < x2 ve |x1| > x2
eşitsizliğinin çözüm kümesi (–2, 3) tür. bağıntıları bulunmaktadır.
Buna göre, m + p toplamının alabileceği büyük değer Buna göre, a nın alabileceği farklı tam sayı değerleri-
küçük değerden kaç fazladır? nin çarpımı kaçtır?
A) 24 B) 8 C) 10 D) 18 E) 36 A) 12 B) 20 C) 60 D) 18 E) 24
m = 2 , p = 3 olabilir. ⇒ m+p=5 2a + 10 –5 6
I. x1 x 2 = 10 &
a-6 + – +
m = –3 , p = –2 olabilir. ⇒ – m + p = –5
10 -5 < a < 6
2a - 6 3 6
II. x1 + x 2 = 10 &
a-6 + – +
3<a<6
III. Eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi 3 < a < 6 dır.
a ∈Z ⇒ a = {4, 5} ⇒ 4 . 5 = 20
45. 332018 sayısının 15 ile bölümünden kalan kaçtır?

48. I. ∀x ∈R, x + 4 ≤ 2x – 4
A) 3 B) 1 C) 12 D) 6 E) 9
∀x ∈R, x 2 + 1 ≥ –3
II.
33 ≡ 3 (mod 15)
III.
∃x ∈R, x5 < x
31 ≡ 3
32 ≡ 9 Yukarıda verilen açık önermelerden hangileri doğru-
33 ≡ 12 dur?
34 ≡ 6 A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
35 ≡ 3
1 5 1
2018 ≡ 4k + 2 ⇒ 32018 ≡ 32 ≡ 9 b l 1 dir. II ve III doğrudur.
2 2
25. A 26. E 27. D 28. C 29. A 30. B 31. A 32. D 33. C 34. C 35. E 36. E 37. E 38. A 39. E 40. A 41. A 42. D 43. C 44. C 45. E 46. D 47. B 48. E
Cevaplar
9. B 10. C 11. D 12. C 13. A 14. D 15. A 16. E 17. E 18. B 19. B 20. C 21. C 22. D 23. B 24. A 8. D 7. C 6. E 5. A 4. E 3. A 2. D 1. E

TRİGONOMETRİ
Yönlü Açılar 16
Kazanım: Yönlü açıyı açıklar, açı ölçü birimlerinden derece ile radyanı ilişkilendirir. Trigonometrik fonksiyonları birim çember yardımıyla oluşturur.
hh YÖNLÜ AÇILAR Örnek 1:

m ^W
A h = 20° 34I Vh = 42° 56I
m ^B
Bir açının ölçüsünün yönünü belirlerken;
ve
1. Saat yönünün tersi pozitif yön olarak kabul edilir. açıları veriliyor.
Buna göre, aşağıdaki soruları cevaplayalım.
2. Saat yönü negatif yön olarak kabul edilir..
1) A açısının ölçüsünü dakika türünden bulalım
L X Y m ^W
A h = 20° 34ı = (20 . 60)ı + 34ı = 1234ı
C
2) m ^W Vh toplamının
A h + m ^B 3) 5.m ^W Vh farkının
A h - 2.m ^B
sonucunu bulalım. sonucunu bulalım.
M K Z m ^W
A h = 20° 34ı 5 . m ^W
A h = 100° 170ı
Vh = 42° 56ı Vh = 84° 112ı
B A
m ^B 2 . m ^B
\ \ yönlü açısının \
+ –
ABC yönlü açısının KLM XYZ yönlü açısının ––––––––––––––– ––––––––––––––––––
m ^W Vh = 62° 90ı 5.m ^W
A h + m ^B Vh = 16° 58ı
A h - 2.m ^B
yönü pozitiftir. yönü negatiftir. yönü pozitiftir.
= 63° 30ı
Başlangıç kenarı [BA Başlangıç kenarı [LK Başlangıç kenarı [YX 4) 90° = 89° 60ı dır.
Bitim kenarı [BC dir Bitim kenarı [LM dir. Bitim kenarı [YZ dir. Buna göre, A açısının tümleri olan açının ölçüsünü bulalım.
90° = 89° 60ı

m ^W
A h = 20° 34ı
–
Örnek: Aşağıda verilen yönlü açılar için boşlukları doldurun. –––––––––––––––
m(tümleri) = 69° 26ı
G
G G
AA A 5) 180° = 179° 60ı dır.
SS S
H
H H
Buna göre, B açısının bütünleri olan açının ölçüsünü bulalım.
PP P FF F
BB B C
C C R
R R 180° = 179° 60ı
Yönü Negatif Negatif Pozitif Vh = 42° 56ı
m ^B
–
Başlangıç kenarı [BA [RP [GF –––––––––––––––
m(bütünleri) = 137° 04ı
Bitim kenarı [BC [RS [GH
Vh
m ^B
Açı ölçümlerinde 60 lık sayma sistemi kullanılır. Bir derecenin 60 6) ölçüsünü bulalım.
4
da birine dakika denir.
42° 56 I 40° 176 I
= = 10° 44ı dır.
I
1° = 60 biçiminde gösterilir. 4 4

TRİGONOMETRİ / Yönlü Açılar
Radyan:
Örnek 2:
Bir tam çemberin yarıçap uzunluğuna eşit uzunluktaki yayını gö-
500ı nın derece ve dakika türünden eşitini bulunuz.
ren merkez açının ölçüsüne 1 radyan denir.
m ^\
Cevap: 8°20ı
B
AOBh = 1 radyan
500 60
%
m ^ ABh = 1 cm
500ı = 8° 20ı 1 1
480 8
20 O A
1 r = 1 cm
Örnek 3: Yarıçapı 1 birim olan çemberin çevresi 2π . 1 = 2π radyandır.

Dünyanın elips şeklindeki Dünyanın
KK ekseni Öyleyse 2π radyan = 360° dir.
yörüngesinden geçen
düzleme yörünge düzlemi, Eşitliğin her iki tarafı 2π ≈ 2.(3, 14) ≈ 6,28 ile bölünürse
ekvatordan geçen düzle- Yörünge 360
23° 27ı
1 radyan ≈ 1 radyan ≈ 57,3° dir.
me ekvator düzlemi denir. düzlemi 6, 28
Bu iki düzlem arasında D R
Ekvator = eşitliği 2 ile sadeleştirilirse,
23° 27ı lık bir açı vardır. 360 2r
düzlemi
GK
Dünyanın ekseni ile ekva- D R
= eşitliği ile biri türünden verilen açı diğerine çevrile-
tor düzlemi arasındaki açı 90° dir. 180 r bilir.
Buna göre, yörünge düzlemi ile dünyanın ekseni arasın- Çevrimde π radyan yerine 180° yazılabilir.
daki açının dakika türünden yazılışını bulalım.
Cevap: 3993ı
Önce Dünya'nın ekseni ile yörünge düzlemi arasındaki açıyı bulalım. Örnek 4:
90° = 89° 60ı
Yarıçapı 24 cm olan bir çemberde
– 23° 27ı
–––––––––
66° 33ı a) 16π cm uzunluğundaki yayı gören merkez açının ölçüsü-
1° = 60ı dır. nü derece türünden bulalım.
66° 33ı = (66 . 60)ı + 33ı = 3960ı + 33ı = 3993ı
b) 72 cm uzunluğundaki yayı gören merkez açıyı radyan
türünden bulalım ve bu açının derece türünden yaklaşık de-
Açı Ölçü Birimleri Olarak Derece ve Radyan: ğerini tam sayı olarak ifade edelim.
Cevap: a) 120° b) 172°
Derece: a) Ç = 2π . 24 = 48π dir.
48π cm 2π radyan ile
Bir tam çemberin çevresinin 360 eş parçasından birini gören
16π cm x radyan ile doğru orantısı ile
merkez açının ölçüsüne 1 derece denir. 1° biçiminde gösterilir. 2π 2.180
x= = = 120° olur.
3 3
b) 24 cm 1 radyan ile
B 72 cm x radyan ile doğru orantısı kullanılarak
%
m ^\
AOBh = 1° ve m ÂBh = 1°
1 x = 3 radyan 3.(57,3) = 171,9
O A
x ≈ 172° olur.

Örnek 5: Birim Çember

Aşağıda ölçüleri radyan türünden verilen açıları derece tü- Analitik düzlemde merkezi orijin ve yarıçapı 1 birim olan çembe-
ründen yazalım. re birim çember veya trigonometrik çember denir.
B(0,1) Birim çemberin yarıça-
işlem pratikliği açısından ve derecenin radyan türünden
eşitini bulmak için bulacağınız değerlerin öğrenilmesin- pı 1 birimdir.
de fayda vardır. Çevresi = 2π . 1 = 2π
C(–1,0) A(1,0)
r 90° 3r 270° birimdir.
2π = 360° π = 180° = =
2 2 Çember üzerindeki bü-
r 60°
= 2r 120° 4r 240° 5r 300° tün noktalar x2 + y2 = 1
= = =
3 3 3 3 D(0,–1)
denklemini sağlar.
r 45°
= 3r 135° 5r 225° 7r 315°
= = = A,B,C,D,E,F,G,H noktalarının denklemi sağladığı görülür.
4 4 4 4
r 30°
= 5r 150° 7r 210° 11r 330°
= = =
6 6 6 6
r
= 15° 5r 75° 7r 105° 23r 335°
= = =
12 12 12 12
r r r 20° r
= 12° = 10° = = 18°
15 18 9 10
r
= 5°
r 36°
=
r 22,5°
= 3r 67,5°
=
36 5 8 8
Örnek 6:
140°, 144°, 160°, 165°, 204°, 252° ve 265° ve 400 dakikalık Örnek 7:
açıların radyan türünden eşitini yazalım. Birim Çember Üzerinde Başlangıç Noktası A(1,0) olan pozitif
D R yönlü açıların belirlediği,
Eşitliklerin hepsinde = eşitliği kullanılabilir. Ancak
180 r
a) 225° lik yayın bitim noktasının
daha pratik olarak sonuca gidebiliriz.
b) 300° lik yayın bitim noktasının koordinatlarını bulalım.
r 7r
a) 140° = 7 . 20° = 7. =
9 9
o , b) B e , o
1 -1 1 - 3
Cevap: B e - ,
2 2 2 2
r 4r
b) 144° = 4 . 36° = 4 . =
5 5
c) 160° = 8 . 20° = 8 . r = 8r - -
9 9 300° 300° A(1,0) A(1,0)
- 45°
- 45° A(1,0) A(1,0) 60° 60°
r 11r
d) 165° = 11 . 15° = 11 . = 45° 1 45° 1 30° 30°
12 12 1 1
r 17r
e) 204° = 17 . 12° = 17 . =
15 15
r 7r 45 – 45 – 90 üçgeninde r = 1 30 – 60 – 90 üçgeninde r = 1
f) 252° = 7 . 36° = 7 . = 1 1 1 1
5 5 apsis = sıfırın solunda ise - apsis = sıfırın sağında ise
2 2 2 2
g) 265° = 53 . 5° = 53 . r = 53r
36 36 1 1
ordinat = sıfırın altında ise - ordinat =
3
sıfırın altında ise -
3
400 20 2 2 2 2
h) 400ı = =
60 3
1 -1
B c- , m 1 3
20
2 2 Be , - o
3 = R & R = 20.2r = r 2 2

360 2r 360.3 27
7π 4π 8π 11π 17π 7π 53π π

Cevap: a) , b) , c) , d) , e) , f) , g) , h)
9 5 9 12 15 5 36 27

hh Esas ölçü negatif olamaz. Bu yüzden eğer negatif bir açı

Örnek 8: verilirse açıya 360° nin veya 2π nin katları eklenerek açının
O merkezli birim çemberin üze- y 0 ≤ açı < 360° veya 0 ≤ açı < 2π olması sağlanır.
rinde verilmiş olan A,B,C,D B
noktalarının apsisleri sırasıyla

1
1, - , -
2 1
, tür. x
Örnek 9:
2 2 3 A
Ölçüsü 1000° ve –1000° olan açıların esas ölçüsünü bu-
Buna göre, bu noktaların or-
C lunuz.
dinatlarını bulunuz.
D
Cevap: 280° ve 80°
1000° = 2.360° + 280° dir.
3 2 2 2
Cevap: k = 0, p = ,m= - ,n= -
2 2 3 Bu yüzden esas ölçü 280° dir.
Birim çemberin, x2 + y2 = 1 çemberinin üzerindeki bütün noktalar denklemi sağlar.
Bu işlemi bölme işlemi ile yapalım.
1) A(1,k) ⇒ 12 + k2 = 1 ⇒ k = 0
1000 360
1 1 2 3 3
2) B b- , p l ⇒ b- l + p2 = 1 ⇒ p2 = ⇒ p = 720 2
Kalan = 280° esas ölçüdür.
2 2 4 2
2 280
2 2 2 2
3) C e- , m o ⇒ e- o + m 2 = 1 ⇒ m2 = ⇒ m = - b) –1000 nin esas ölçüsü –280° dir. Esas ölçü negatif olamayacağı için 360°
2 2 4 2
ekleriz. Esas ölçü = –280 + 360 = 80° dir. İkinci yöntem,
1 1 2 8 2 2
4) D b , nl ⇒ b l + n 2 = 1 ⇒ n2 = ⇒ n = – –1000 360
3 3 9 3
–1080 –3 Esas ölçü = 80° dir.
80
Esas Ölçü:
Birim çemberde herhangi bir açının 360°, 720°, …, k . 360° fazla-
sının aynı noktaya geldiği görülebilir. Bu yüzden 360° veya daha
büyük bir açı verildiğinde bu açının içindeki 360° nin katları çıka-
rılarak 360° dan daha küçük bir açı elde edilir. Çok büyük bir açı
verildiğinde ise 360° ye bölünerek kalanın 360° den küçük bir açı
olması sağlanır. Bu işleme açının esas ölçüsünü bulmak denir.
0 ≤ Esas Ölçüsü < 360° olmak zorundadır. Örnek 10:

y
Ölçüsü 2018° ve –2018° olan açıların esas ölçüsünü bu-
A lunuz.
Cevap: 218° ve 142°
30° x
O 2018 360
Ölçüsü 2018° olan açının esas ölçüsü 218° dir.
1800 5
218
Ölçüsü –2018° olan açının esas ölçüsü –218 + 360 = 142° dir.
İkinci yöntem olarak :
k∈Z olmak üzere 30° = 390° = 750° = … =30° + k . 360° ile –2018 360
gösterilen açıların hepsi birim çemberde A noktasını ifade eder. –2160 –6 Esas ölçüsü 142° dir.
142
hh Eğer açı radyan türünden verilirse açıdan 2π nin katları çıka-
rılarak esas ölçü bulunur.

53r 47r
Ölçüsü 17π ve radyan olan açıların esas ölçülerini Ölçüsü - olan açının esas ölçüsünü bulunuz.
6 3
bulunuz. π
Cevap:
5π 3
Cevap: r ve
6 - 47π 16π - 47π 48π π
+ = + =
2π nin katları çıkarılır. 3 3 3 3
İkinci yöntem;
17π = 16π + π = 8.2π + π = π & Esas ölçü : π
X
alır –47 6
1r r
Esas ölçüsü = = radyandır.
53π 48π 5π 5π 5π 5 π –48 –8 3 3
= + = 8π + =4 . 2π
X+ 6 = 6
radyan
6 6 6 6 alır 1
ikinci yöntem: Paydanın iki katına bölmek ile 2π nin katları bulunur. Üçüncü yöntem;
53 12 47 6
Esas ölçü =
5π Esas ölçüsü = – 5π + 2π = π radyandır.
48 4 6 42 7 3 3
5 5
Örnek 12:
51π 51r
Ölçüsü radyan ve – radyan olan açıların esas
7 7
ölçülerini bulunuz. Örnek 14:
9π 5π
Cevap:
7
ve
7
Birim çemberde negatif yönlü olarak verilen A, B ve C açı-
a)
51π 42π 9π 9π 9 π 9π 11r 3r
7
=
7
+
7
= 6π +
7
=3 .2π
X+ 7 = 7 larının ölçüleri sırasıyla 315°, radyan ve radyandır.
alır 6 2
ikinci yöntem; Buna göre, verilen açıların esas ölçülerinin toplamını
51 14
9π
radyan türünden bulunuz.
Esas ölçü =
42 3 7
Cevap:
11π
9 12
r
1) - 315° = + 45° =
51π 9π 4
b) - nin esas ölçüsü de – olur.
7 7 11r r
Esas ölçüsü negatif olmayacağı için 2π eklenir. 2) 2r - =
6 6
9π 9π 14π 5π
- + 2π = - + = olur.
7 7 7 7 3r r
3) 2r - =
İkinci yöntem; 2 2
- 51π 8π - 51π 56π 5π r r r 3r 2r 6r 11r

+ = + = 4) + + = + + =
7 7 7 7 4 6 2 12 12 12 12
Üçüncü yöntem; ^3 h ^2h ^6 h
–51 14
5π
Esas ölçüsü = radyan olur.
–56 –4 7
5

TRİGONOMETRİ / Yönlü Açılar Konu Testi - 1
1. C
C
C
B
4. 21 Mart tarihinde güneş ışınları 0° enleminde bulunan ek-
B
vator'a 90° lik açıyla düşer. Kutuplara doğru gidildikçe ışın-
ların gelme açısı her enlemde 1° azalır.
A A Aynı tarihte 39° 57ı kuzey enleminde bulunan Anka-

B A ra'ya, güneş ışınlarının düşme açısının dakika türün-
Yukarıda verilen yönlü açılardan hangileri başlangıç den yazılışı aşağıdakilerden hangisidir?
kenarı [BA, bitim kenarı [BC olan negatif yönlü açıdır? A) 3006ı B) 2946ı C) 3003ı
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) 2943ı E) 3033ı
D) I ve II E) II ve III 90° = 89° 60ı
I. başlangıç kenarı [BC dir. – 39° 57ı
––––––––––––––––
II. Pozitif yönlüdür.
Düşme açısı = 50° 03ı = (50 . 60)ı + (03)ı = 3003ı
III. Başlangıç kenarı [BA olan negatif yönlü açıdır.
Yalnız III dür.
2. Şekilde d1 // d2 m ^\
ABCh = 72° 14ı
D
E
\h aşağıdaki-
olduğuna göre, m ^DEC
d1
5. Yarıçapı 40 cm olan bir çemberde 15π cm uzunluğun-
lerden hangisine eşittir? daki yayı gören merkez açının ölçüsü kaç derecedir?
A
d2
B A) 45 B) 97,5 C) 60 D) 75 E) 67,5
C
Çevre = 2π . 40 = 80π cm dir.
A) 107° 36ı B) 108° 56ı C) 107° 56ı 80π cm 2π radyan ile
15π cm x radyan ile doğru orantısı kullanılarak
D) 108° 46ı E) 107° 46ı
2r.15r 3r 3.180°
m ^\ \h = 180° = 179° 60ı
x= = 67, 5°
ABC h + m ^DEC
= =
80r 8 8
180° = 179° 60ı
\
m ^ ABC h = –––––––––
ı
– 72° 14
\
m ^DEC h = 107° 46ı
3. 41° 01ı kuzey enleminde bu- 90° Kuzey

6. Yarıçapı 72 cm olan bir çemberde 120 cm uzunluğun-
lunan İstanbul ile 0° enlemin- İstanbul
daki yayı gören merkez açının ölçüsü kaç radyandır?
deki ekvator arasındaki açı-
Ekvator 41°01ı 3r 5 8 5r
nın dakika türünden yazılışı 0° A) B) C) 2 D) E)
5 3 3 3
aşağıdakilerden hangisidir? 72 cm 1 radyan
120 cm x radyan doğru orantısı ile
120 5
90° Güney x= = radyandır.
72 3
A) 2650ı B) 2460ı C) 2561ı
D) 2461ı E) 2451ı
41° 01ı = (41 . 60)ı + 1 = 2461ı

7. ABC üçgeninde m ^W
Ah =
2r
radyan ve
10. Birim çember üzerinde başlangıç noktası A(1,0) olan
9
Wh = 13° 18ı
Vh – m ^C
pozitif yönlü 120° lik yayın bitim noktasının koordinat-
m ^B
ları çarpımı kaçtır?
Wh kaç dakikadır?
olduğuna göre, m ^B
3 1 1 3 1
A) – B) – C) D) – E)
A) 4267 B) 5184 C) 3917 2 2 2 4 2
D) 5327 E) 4599
B ,
1 3 3
m ^V
Ah =
2π 2.180 Vh + m ^CVh = 140°
= 40° & m ^B b- l . e o=-
9
=
9 2 2 4
Vh + m ^CVh = 139° 60ı
m ^B 30 1
V V
+ m ^B h - m ^C h = 13° 18
ı 60 A(1,0)
0°
H
–––––––––––––––––––––––
Vh = 152° 78ı
2.m ^B
Vh = 76° 39
m ^B
Vh = 76 . 60ı + 39ı = 4560ı + 39ı
m ^B
Vh = 4599ı
m ^B
8. a > 0 olmak üzere,

3 a 2a
Af , p
2 3
noktası birim çember üzerindedir.
11. Birim çember üzerinde pozitif yönlü, 150° lik yayın
Buna göre, A noktasının koordinatları çarpımı kaçtır? bitim noktasının
11r
radyanlık yayın bitim noktasına
16 12 13 2 3 4 3 6
A) B) C) D) E) olan uzaklığı kaç birimdir?
27 25 36 15 27
3 2 3
A) B) 2 C) 2 D) 3 E)
2 2 3
3a 2a 2 3a 2 4a 2 9a 2 + 16a 2
e o +c m = 1& 4 + 3 = 1& =1
2 3 12 11π
= 11 . 30 = 330° dir.
12 2 3 6
a2 = A
& =a A ve B noktaları doğrusaldır.
25 5 60°
1
3 2 3 3 2 2 3 4 |AB| = 2 birimdir.
apsis = . = ordinat = . =
2 5 5 3 5 5 60°
1
3 4 3 4 12
N b , l ⇒ Çarpımı = . =
B
5 5 5 5 25
9. Birim çember üzerinde apsisi ordinatının 3 katına eşit

olan noktalardan herhangi birinin koordinatları çarpı-
mı kaçtır?
2 4 3 2 1 12. Birim çemberde negatif yönlü verilen A ve B açılarının ölçü-
A) – B) C) D) E) – 5r
9 15 10 5 5 leri sırasıyla 270° ve radyandır.
3
x = 3y ve x2 + y2 = 1 Buna göre, esas ölçülerinin toplamı kaç derecedir?
(3y)2 + y2 = 1
A) 150 B) 80 C) 210 D) 100 E) 50
10y2 = 1
1 –270 = –270 + 360 = 90°
y2 =
10 5π
–
= –300 + 360 = + 60
1 1 3 ––––––
y1 = ve y 2 = - 150
10 10
3 3
x1 = ve x 2 = -
10 10
3 3
x 1 .y 1 = ve x1 .y1 =
10 10

13. Ölçüsü 2019° olan bir açının esas ölçüsü kaç derece- 16. Ölçüsü - 79r radyan olan bir açının esas ölçüsü kaç
dir? 13
radyandır?
A) 19 B) 129 C) 59 D) 219 E) 119 21r 17r r 15r 25r
A) B) C) D) E)
13 13 13 13 13
2019 360
–79 26
1800 5 25π
esas ölçüsü =
–104 –4 13
219°
+25
17. A ve B açılarının ölçüleri sırasıyla –1200° ve - 57r

5
radyan olduğuna göre, A ve B açılarının esas ölçüleri-
nin toplamı kaç derecedir?
A) 240 B) 348 C) 118 D) 194 E) 262
–1200 360
14. Ölçüsü –2020° olan bir açının esas ölçüsü kaç derece- m ^V
A h = 240°
–1440 –4
dir?
240
A) 220 B) 160 C) 120 D) 210 E) 140 –57 10
Vh = 3π = 108°
m ^B
–2020 360 –60 –6 5
–2160 3
–6
m ^V Vh = 240 + 108 = 348°
A h + m ^B
140
18. Ölçüsü 23π olan açının birim çemberi kestiği noktanın

4
ordinat değeri ile apsis değerinin çarpımı kaçtır?
15. Ölçüsü 53r radyan olan bir açının esas ölçüsü kaç
7 3 3 1 1 1
radyandır? A) B) - C) D) – E)
4 4 2 2 3
4r 13r 11r 2r 9r
A) B) C) D) E) 23 8
7 7 7 7 7 7π
esas ölçüsü =
16 2 4
53 14 7
11π
esas ölçüsü =
42 3 7
1 -1 -1 r
11 Çarpım = . = 4
2 2 2
1
1 , –1
18. D 17. B 16. E 15. C 14. E 13. D 12. A 11. C 10. D 9. C 8. B 7. E 6. B 5. E 4. C 3. D 2. E 1. C Cevaplar

Birim Çemberde Trigonometrik Fonksiyonların Örnek 15:

İfadesi
a) Yandaki birim çemberde veri- C
D
Sinx ve Cosx: len B, C, D, E, F, G, H nokta- B
1
Bir dik üçgende larının apsisini cosx, ordinatı- 1
O
nı sinx türünden ifade ediniz. E 70° 40°
Karşı dik kenar uzunluğu 70° 40° R A
sinx = ,
1
Hipotenüs uzunluğu 1
H
F
komşu dik kenar uzunluğu G
Cosx =
Hipotenüs uzunluğu a) A(cos0, sin0) = (1, 0) ⇒ Cos0 = 1 değeri cosx in alabileceği en
büyük değerdir.
olarak tanımlıdır. Birim çemberde yarıçap 1 birimdir. Birim çem- B(cos40°, sin40°)
ber 4. bölgeden oluşur. C(cos90°, sin90°) = (0,1) ⇒ s in90 = 1 değeri sinx in alabileceği en
π büyük değerdir.
2 D(Cos110°, sin110°)
2. Bölge A(cosx, sinx) E(Cos180°, sin180° = (–1, 0) ⇒ c os180 = –1 değeri cosx in alabileceği
en küçük değerdir.
1 1. Bölge
sinx F(cos250°, sin250°)
π x G(cos270°, sin270° = (0, –1) ⇒ sin270 = –1 değeri sinx in alabileceği
O cosx H 0 en küçük değerdir.
H(cos320°, sin320°)
b) Bu değerlerden en büyük ve en küçük olanları belirleyip,
3. Bölge 3π 4. Bölge –1 ≤ sinx ≤ 1 ve –1 ≤ cosx ≤ 1 eşitsizliklerinin doğruluğu-

2
nu görelim.
AOH dik üçgeninde
b) –1 ≤ sinx ≤ 1 ve –1 ≤ cosx ≤ 1
AH
sinx = ⇒ sinx = |AH|
1
OH c) B ile H noktalarının, D ile F noktalarının kosinüs değerle-
cosx = ⇒ cosx = |OH| olur. rinin birbirine eşit olmasından hareketle birbirini 360° ye
1
A noktasının apsisi = cosx tamamlayan açıların kosinüs değerleri birbirine eşittir."
diyebilir miyiz?
ordinatı = sinx olur.
A(cosx, sinx) dir. 360° 360°
hh [AH] eğer Ox ekseninin (veya orijinin) üstünde ise sinx pozi- c)
cos40° = cos320° ve cos110° = cos250° ifadelerinde açıların toplamı 360°
tiftir. Yani I. ve II. bölgede sinx pozitiftir. dir.
hh [AH] eğer Ox ekseninin (veya orijinin) altında ise sinx negatif- Birbirini 360° ye tamamlayan açıların kosinüs değerleri birbirine eşittir.
tir. Yani III ve IV bölgede sinx negatiftir.

d) B ile H noktalarının kosinüs değerlerinin birbirine eşit ol-
hh [OH] eğer Oy ekseninin (veya orijinin) sağında ise cosx pozi- masından hareketle "Kosinüs eksiyi yutar, öyleyse kosi-
tiftir. Yani I ve IV bölgede cosx pozitiftir. nüs fonksiyonu çift fonksiyondur." diyebilir miyiz?
hh [OH] eğer Oy ekseninin (veya orijinin) solunda ise cosx nega- d) cos40 = cos320
tiftir. Yani II ve III. bölgede cosx negatiftir. cos40 = cos(–40)
hh Birim çember üzerindeki bir noktanın ⇒ Kosinüs fonksiyonu eksiyi yutar çift fanksiyondur.
apsisi = cosx ordinatı = sinx olur.

e) B ile H noktalarının, D ile F noktalarının sinüs değer- Örnek 17:

lerinin boyca birbirine eşit fakat zıt işaretli olmasından
Aşağıda verilenlerden kaç tanesi doğrudur?
hareketle "Birbirini 360° ye tamamlayan açıların sinüs
I. sin(–x) = –sinx olup, sinx fonksiyonu tek fonksiyondur.
değerleri zıt işaretlidir" diyebilir miyiz?
II. cos(–x) = cosx olup, cosx fonksiyonu çift fonksiyondur.
360° 360°
III. cos200 = cos160
e) sin320° = –sin40° ve sin250° = –sin110°
IV. sin120 = –sin240
eşitliklerde açıların toplamı 360° dir. Birbirini 360° ye tamamlayan açı-
ların sinüs değerleri mutlak değerce birbirine eşit fakat zıt işaretlidir. V. sin235° + cos235° = 1
VI. sin250° = 1 – cos250°
f) B ile H noktalarının sinüs değerlerinin zıt işaretli olma-
VII. sin220° < 0 ve cos220° < 0
sından hareketle "Sinüs eksiyi başa verir, öyleyse sinüs
VIII. sin280° < 0 ve cos280° > 0
fonksiyonu tek fonksiyondur." diyebilir miyiz?
IX. Açının ne olduğunun önemi olmaksızın
f) sin320 = –sin40
sin(–40) = –sin40
f(x) = sinx, f(x) = sin3x, f(x) = sin(4x – 7)
sinüs fonksiyonu eksiyi başa verir. Öyleyse sinüs fonksiyonu tek fonksi- f(x) = cosx, f(x) = cos2x, f(x) = cos(5x + 13)
yondur. Genel olarak sin(–x) = –sinx fonksiyonlarının her birinin alabileceği
en büyük değer = 1, en küçük değer = –1 olup
g) Birim çemberde verilen dik üçgenlerin herbirinin yarıçapı –1 ≤ f(x) ≤ 1 dir.
1 birimdir. Dik kenarlardan biri sinx değeri cosx dir. Pisa- X. sin20° = cos70° ve cos60° = sin30° dir.
gor teoremi ile her bir x açısı için
Cevap: Verilen ifadelerin hepsi doğrudur.
Verilen ifadelerin hepsi doğrudur.
sin2x + cos2x = 1, sin2x =1– cos2x, cos2x =1– sin2x
sonuçlarına ulaşabilir miyiz? Örnek 18:

g) isagor teoremini uygulayalım. sin2x + cos2x = 1
P ABCD bir kare D C
1
sinx soldaki ifadelerden birini sağa atarak
x
cosx sin2x = 1 – cos2x ve cos2x = 1 –sin2x 8 . |AE| = 5 . |EC|
B
[AC] köşegen
h) OBR 1dik50°
üçgeninde cos50° değerini bularak cos50 = sin40 E
\h = α
sin40
bilgisinden
O
40° hareketle "Bir birini 90° ye tamamlayan açı- m ÊBA
R
lardan
1 birinin
sinx sinüs değeri diğerinin kosinüs değerine
x olduğuna göre, sinα değerini bu- α
eşittir."
cosx diyebilir miyiz?
A B
lunuz.
h) B Komşu dik kenar uzunluğu ⇒ sin40°
cos 50° = cos50°= 5
Hiptenüs uzunluğu 1 D C Cevap:
1 50° sin40
⇒cos50° =sin40° 89
40°
O irbirini 90° ye tamamlayan açılardan birinin sinüs
B
R 8k
5
değeri diğerinin kosinüs değerine eşittir. sina =
E 13 89
5k 89
5
Örnek 16: A
45°
5 R 8
a
B
4
cosx + sinx =
3
Örnek 19:
olduğuna göre, sinx . cosx değerini bulunuz. 5 - 4k
sinx =
Cevap:
7 7
18
Eşitliğin her iki tarafının karesini alalım. olduğuna göre, k reel sayının hangi değer aralığında ol-
4 2
(cosx + sinx)2 = b l duğunu bulunuz.
3
Cevap: ;- , 3E
1
16
cos 2 x + sin 2 x + 2 sin x. cos x = –1 ≤ sinx ≤ 1 1 2
144424443 9 3≥k≥–
1 5 4k 2
–1 ≤ - ≤1
7 7 7 1
2sinxcosx = sinx . cosx =
–7 ≤ 5 – 4k ≤ 7 k∈ :- , 3D
9 18 2
–12 ≤ –4k ≤ 2

Örnek 20: Not
I. A 2 – B2 = (A + B)(A – B) Birim çember üzerinde düşünerek, birinci bölgede açı bü-
II. (A + B)2 = A 2 + B2 + 2AB yüdükçe sinx değeri büyür, üçüncü bölgede açı büyüdükçe
III. (A + B)3 = A3 + B3 + 3AB(A + B) özdeşliklerini sinx değeri küçülür.

IV. cos2x + sin2x = 1 eşitliğini
V. c = cosx ve s = sinx kısaltmalarını kullanarak
a) c4 – s4 b) c4 + s4 c) c6 + s6 Örnek 22:
ifadelerinin eşitlerini c ve s türünden bulunuz.
Aşağıda verilen değerleri sıralayınız.
Cevap: a) c2 – s2, b) 1 – 2c2s2, c) 1 – 3c2s2
a) sin20° sin40° sin60° sin 70° sin80°
a) c4 – s4 = (c2)2 – (s2)2 = c c 2 + s 2 m^c 2 - s 2h = c 2 - s 2 dir.
\ b) sin200° sin220° sin240° sin250° sin260°
1
Cevap: a) sin20° < sin40° < sin60° < sin70° < sin80°
c2 yerine 1 – s2 yazarsak c2 – s2 = (1 – s2) – s2 = 1 - 2s 2 b) sin200° > sin220° > sin240° > sin250° > sin260°
veya s2 yerine 1 – c2 yazarsak c2 – s2 = c2 – (1 – c2) = 2c 2 - 1 olur. a) sin20° < sin40° < sin60° < sin70° < sin80°
2
b) c c 2 + s 2 m = c 4 + s 4 + 2c 2 s 2 b) sin200° > sin220° > sin240° > sin250° > sin260°
\
1
1 - 2c 2 s 2 = c 4 + s 4
3
c) c c 2 + s 2 m = c 6 + s 6 + 3c 2 s 2 c c 2 + s 2 m
\ \
Örnek 23:
1 1
1 = c6 + s6 + 3c2s2
B A
1 - 3c 2 s 2 = c 6 + s 6
30° 1 1 30° 3
3 = sin60°
sin120 = 2
Örnek 21: 2
60° 60°
C 1 O 1 H
a) sin30°, sin45°, sin225°, sin240° cos120 = – = cos60
2 2
b) cos30°, cos45°, cos225°, cos240°
değerlerinin sıralamasını aşağıda verilen birim çember-

ler yardımıyla önce görsel olarak, ardından değerini bu-
Yukarıda verilen birim çember üzerinde OAH ve OBC üçgen-
larak yapınız.
lerinin eş üçgenler olmasından yararlanarak,
B a) Görsel olarak sin120° = sin60°, cos120° = –cos60° eşit-
A 2
1 1 1 sin45° = 2
sin30° = liklerini görelim.
30 2 45
O H O C b) Sayısal değerler ile sin120 = sin60 olduğunu görerek bir-
3 2
cos30° = cos45° = birini 180° ye tamamlayan açıların sinüs değerleri birbiri-
2 2
ne eşittir.
cos120° = –cos60° olduğunu görerek,
2 1
cos225° = – cos240° = – "Birbirini 180° ye tamamlayan açıların kosinüslerinden
2 2
E G O biri diğerinin zıt işaretlisine eşittir, sonuçlarına ulaşalım.
2
45 O 60
sin225° = – 2 3
1 sin240° = – 1 Eş üçgenlerde |AH| = |BC| ⇒ sin60° = sin120° |OH| = |OC| olup biri sağda
2
F pozitif, diğeri solda negatiftir. cos60° = –cos120° dir.
H
3
Cevap: a) sin45° > sin30° > sin225° > sin240° sin60° = sin120° =
2
b) cos30° > cos45° > cos240° > cos225° "Birbirini 180° ye tamamlayan açıların sinüs değerleri birbirine eşittir."
sin45° > sin30° > sin225° > sin240° ve cos30° > cos45° > cos240° > cos225° 1 1 1
cos60° = , cos120° = – cos120° = –cos60° = –
2 1 2 3 3 2 1 2 2 2 2
> >- >- > >- >-
2 2 2 2 2 2 2 2 Birbirini 180° ye tamamlayan açıların kosinüs değerlerinden biri diğerinin zıt
işaretlilerine eşittir.

1) sinx
Örnek 24:
Şekildeki O merkezli yarıçapı 24 m
1. bölgede sıfırdan başlayıp büyüyerek 90° de en büyük
^Dh
değer olan 1 e ulaşır.
^Dh
B
olan çeyrek çemberde B noktasından 2. bölgede küçülerek 180° de 0 değerine düşer.
1
^Dh
A noktasına m/sn hızla hareket 3. bölgede negatif değerler üzerinden azalarak 270° de en
3
eden bir oyuncak araba t saniyede B küçük değeri olan –1 e ulaşır.
noktasından A noktasına gelmiştir.
α
4. bölgede negatif değerler üzerinden artarak 360° = 0 da
^Dh
a tekrar sıfır değerine ulaşır. Bu ifadelerin daha iyi anlaşıla-
Buna göre, t nin türünden değe- O A
2 bilmesi için aşağıda y = sinx fonksiyonunun [0, 2π] aralı-
rini bulunuz.
ğındaki grafiği verilmiştir.
a
Cevap: 144 . sin
2
1. bölge 2. bölge 3. bölge 4. bölge
1 t 1
|BA| = .t = metre. İkizkenar üçgende yükseklik B
3 3
aynı zamanda kenar ortay ve açıortaydır. t
24 6 3r
t 2 2r
t α
sin b l = 6 =
a a
⇒ t = 144 . sin 2 O r r
2 24 144 2 a t
2
2 6
24
A -1
2) cosx
Not 1. bölgede en büyük değeri olan 1 den başlayarak azalır
ve 90° de sıfır değerine düşer.
^Dh
Birim çember üzerinde düşünerek, birinci bölgede açı bü-
yüdükçe cosx değeri küçülür. Üçüncü bölgede açı büyü-
2. bölgede negatif değerler üzerinden azalmaya devam
ederek 180° de en küçük değeri olan –1 e ulaşır.
^Dh
^Dh
dükçe cosx değeri büyür. 3. bölgede negatif değerler üzerinden artarak 270° de sıfır
değerine ulaşır.
Örnek 25: 4. bölgede artarak en büyük değeri olan 1 sayısına 360°
de ulaşır.
^Dh
Aşağıda verilen değerleri sıralayınız. Bu ifadelerin daha iyi anlaşılması için aşağıda
y= cosx fonksiyonunun [0, 2π] aralığındaki grafiği verilmiştir.
a) cos10°, cos30°, cos40°, cos70°, cos85°
b) cos190°, cos210°, cos220°, cos250°, cos265° 1. bölge 2. bölge 3. bölge 4. bölge

1 y = cosx
a) cos10° > cos30° > cos40° > cos70° > cos85°
b) cos190° < cos210° < cos220° < cos250° < cos265° 3π
3. bölgede cosx negatiftir. Boyu büyük olan daha küçüktür. π 2
O π 2π
2
x 0 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150°
–1
1 2 3 3 2 1
sinx 0 1
2 2
^Dh
2 2 2 2
2
3) x = 45° ve x = 225° için sinx = cosx = dir.
3 2 1 1 2 3 2
^Dh
cosx 1 0 -
2 2 2 2 - 2 - 2 4) 0 < x < 45° aralığında cosx > sinx, 45° < x < 90° aralı-
ğında sinx > cosx
x 180° 210° 225° 240° 270° 300° 315° 330°
5) 180° < x < 225° aralığında sinx > cosx, 225° < x < 270°
aralığında cosx > sinx
^Dh
^Dh
1 2 3 3 2 1 6) ∀α için sin2α + cos2α = 1, sin2α = 1 – cos2α,
sinx 0 – – – –1 – – –
2 2 2 2 2 2
cos2α = 1–sin2α
cosx –1 –
3
–
2 –
1
0
1 2 3 7) –1 ≤ sinx ≤ 1, –1 ≤ cosx ≤ 1
^Dh
^Dh
2 2 2 2 2 2 8) α + b = 90° için sinα = cosb
Yukarıda tablolara bakarak aşağıdaki bilgileri gözden geçiriniz. 9) α + b = 180° için sinα = sinb ve cosα = –cosb ^Dh
Doğru olanların yanına D harfini yazınız. 10) α + b = 360° için sinα = –sinb ve cosα = cosb ^Dh
Verilenlerin hepsi doğrudur.

1. cos178°, cos268°, cos358° 5. a = sin20°, b = sin80°, c = sin140°
ifadelerinin işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangi- olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
sidir? A) c < a < b B) c < b < a C) a < c < b
A) –, +, + B) +, –, – C) –, +, – D) a < b < c E) b < a < c
D) –, –, + E) –, –, – 1) sin140° = sin40°
I. 2. bölgede cosx negatiftir. 2) sin20° < sin40° < sin80°
II. 3. bölgede cosx negatiftir. a < c < b
III. 4. bölgede cosx pozitiftir.
6. a = sin70°, b = sin110°, c = sin250°
olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

2. sin179°, sin269°, sin359°
A) c < a < b B) a < b < c C) c < a = b
ifadelerinin işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangi-
D) a = b < c E) c = a < b
sidir?
1) sin110° = sin70°
A) –, +, – B) –, –, + C) +, –, + 2) 250° 3. bölgede olur. sin250° < 0
D) –, +, + E) +, –, – c<a=b
sinx 2. bölgede pozitif, 3. ve 4. bölgede negatiftir.
7. a = cos30°, b = cos40°, c = cos340°

3. a = sin10°, b = sin40°, c = sin70° olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) a < c < b B) a < b < c C) b < a < c
A) a < b < c B) a < c < b C) b < a < c D) b < c < a E) c < a < b
D) b < c < a E) c < a < b 1) cos340° = cos20°
1. bölgede açı büyüdükçe sinüs değeri büyür. cos40° < cos30° < cos20°
sin10° < sin40° < sin70° b < a < c
8. a = cos80°, b = cos100°, c = cos300°

4. a = cos20°, b = cos50°, c = cos80° olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) a < b < c B) b < a < c C) b = a < c
A) a cos50° > cos80° 3) cos60° > cos80°
a > b > c cos60° > cos80° > cos100°

c > a > b

9. I. sin47° = cos53°
13. 9
sinx . cosx =
32
II. cos24° = sin66° olduğuna göre, cosx + sinx toplamı aşağıdakilerden
r r hangisine eşit olabilir?
III. sin2 + cos2 = 1
5 5
7 5 9 17 11
yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur? A) B) – C) – D) E)
5 4 8 16 8
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III cosx + sinx = A
D) I ve III E) II ve III cos2x + sin2x + 2sinx . cosx = A2
sin47° = cos43° dir. I yanlış II ve III doğrudur? 9

1+2. = A2
32
16 9
2 2
+ = A2
16 16
10. I. sin x + cos x = 1 25
3 3 3 = A2
16
cos2 x 1 5
II. - =1 - =A
sin2 x sin2 x 4
III. –6 ≤ 3 . cos2x ≤ 6
yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

sin 2 x + cos 2 x 1
I. = I. doğru
3 3
cos 2 x - 1 - ^1 - cos 2 x h - sin 2 x

II. = = = - 1 II. yanlış.
sin 2 x sin 2 x sin 2 x
III. –1 ≤ cos2x ≤ 1 14. I. sin(–510°) < 0

–3 ≤ 3.cos2x ≤ 3 ⇒ III yanlış.
II. sin(17π) < 0
17r
III. cos c m<0
11. f(x) = 3sin(5x – 1) ve h(x) = 5cosx – 1 fonksiyonlarının en 7
- 21r
geniş görüntü kümeleri sırasıyla [a, b] ve [c, d] dir. IV. cos c m<0
5
Buna göre, a . d – b . c işleminin sonucu kaçtır? 13r
V. cos c- m<0
2
A) 12 B) 60 C) 6 D) 30 E) –24
Yukarıda verilenlerden kaç tanesi doğrudur?
–1 ≤ sin(5x – 1) ≤ 1 –1 ≤ cosx ≤ 1
–3 ≤ f(x) ≤ 3 –5 ≤ 5 . cosx ≤ 5 A) 1 B) 2 C) 5 D) 4 E) 3
↓ ↓
a b –6 ≤ h(x) ≤4 I. –510 360
↓ ↓
c d –720 –2
a . d – b . c = (–3)(4) – (3)(–6) = –12 + 18 = 6 210° → 3. bölge sinx < 0 I. doğru
Esas ölçüsü
3 II. 17π = 16π + π ⇒ sinπ = 0 II yanlış

12. sinx – cosx = –
5 III.
Esas ölçüsü 3π
17 14 Esas ölçü = → 1. bölge cosx > 0
olduğuna göre, sinx . cosx ifadesinin değeri kaçtır? 7
14 1 3π
4 7 8 11 7 cos b l > 0 III. yanlış
A) – B) C) D) E) – 3 7
5 15 25 25 25
9π
Kare alalım. IV. –21 10 Esas ölçü = → 4. bölge cosx > 0
5
9
sin 2 x + cos 2 x – 2sinx . cosx = –30 –3 9π
1444 42444 43 25 cos b l >0 IV. yanlış
1 9 5
25 9
- = 2sinx . cosx
25 25 13r 16r 3r 3π
16 V. - + = cos = 0 V yanlış
= 2sinx . cosx 2 2 2 2
25
8 Sadece I doğrudur.
= sinx . cosx
25

sin 2 21° + sin 2 69° 18. c = cosx ve s = sinx olmak üzere,

15.
sin 4 30°
I. s2 – c2 II. 1 – 2c2 III. 2s2 + 1
işleminin sonucu kaçtır?
yukarıda verilen ifadelerden hangileri s4 – c4 ifadesine
A) 16 B) 8 C) 4 D) 2 E) 1 eşittir?
1) sin69° = cos21° A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
sin 2 21° + cos 2 21° 1 D) II ve III E) I, II ve III

2) = = 16
1 4 1
b l I. s4 – c4 = (s2 – c2)(s2 + c2) = s2 – c2 I. doğru
2 16
II. s2 yerine 1 – c2 yazalım.
s2 – c2 = 1 – c2 – c2= 1 – 2c2 II. doğru
III. c2 yerine 1 – s2 yazalım
s2– c2 = s2 – (1 – s2) = 2s2 – 1 III. yanlıştır.
19. 5x = π olduğuna göre,

cos c m + sin c- m
81r 57r
16. 8
2 2
sin13x – cos7x + sin211x + cos229x
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
A) 2sin 13x B) 0 C) 2sin211x
81r r
ve cos b l = 0
r D) 1 E) 2
=
2 2 2
57r 60r 3r
sin c m = - 1
3r π
-
2
+
2
=
2 2 40x = π ve 20x =
2
0 + ^- 1h = - 1 A) Birbirini 90° ye tamamlayan açılardan birinin sinüs değeri diğerinin
kosinüs değerine eşittir.
π
13x + 17x = 20x = ⇒ sin13x=cos7x ⇒ sin13x – cos7x = 0
2
B) Birbirini 180° ye tamamlayan açıların sinüs değerleri birbirine eşit-
tir.
11x + 29x = 40x = π ⇒ sin11x = sin29x ⇒ sin211x = sin229x
sin211x + cos229x = sin229x + cos229x = 1
C) sonuç = 0 + 1 = 1
17. f: [0, π] → R
Z
]] tanx - 2cosx, 0 # x # r
f ^ x h = [ 2x r
3
] + 3 cosx , < x # r 20. A = 4sinx – 5cosx
3 3
\
olmak üzere f(x) fonksiyonu tanımlanıyor. B = 5sinx + 4cosx
Buna göre, ^fof hb l değeri kaçtır? olmak üzere A2 + B2 toplamı kaçtır?

r

2
A) 18 B) 41 C) 20 D) 82 E) 36
A) 3 + 1 B) 3 C) 3 -1
A2 = 16sin2x + 25cos2x –40 sinx . cosx
D) 3 - 2 E) 3 -4
+ B2 = 25sin2x + 16cos2x + 40 sinx . cosx
r –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
2.
fb l =
r 2 + 3 . cos r = r A2 + B2 = 41sin2x + 41cos2x
2 3 2 3
1
f b l = tan - 2cos = 3 - 2 . = 3 - 1 = 41( sin 2 x + cos 2 x )
r r r
3 3 3 2 1444 42444 43
1
= 41

21. Ölçüleri –1020°, –45π, - 25r olan açıların birim çem- 23. 13r
cos - sin
3r 7r
+ sin
3 32 32 16
beri kestiği noktaları köşe kabul eden, üçgensel bölge- 5r 11r 9r
cos + cos - sin
16 16 16
nin alanı kaç birim karedir?
3 3 4 2 5 3 2 3
A) 3 B) C) D) E)
4 3 8 3 1 1
A) B) - C) 1 D) 0 E) –1
–1020 360 –25 6 2 3
,–45π + 46π = π, r 13r 3r
–1080 –3 –30 –5 Birbirini ye tamamladığı için cos - sin =0
2 32 32
60° 5
5r 11r
5π Birbirini π ye tamamladığı için cos + cos =0
Esas ölçü = 60°, Esas ölçü = π, Esas ölçü = 16 16
3 7r
sin
16 = - 1
1, 3
A 9r
1 2 2 - sin
16
3 7r 9r
C(–1,0) 60° 3. Çünkü π ye tamamlandığı için sin = sin
60° A= 2 = 3 3 16 16
2 4
1
–
B 1, 3
2 2
24. A = 9sin2x – 6sinx + 25cos2y – 20cosy

22. a = sin70°, b = sin125°, c = cos15°
olmak üzere, A nın en küçük değeri için sinx . cosy
olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi doğrudur? çarpımının sonucu kaçtır?
A) b < a < c B) b < c < a C) c < a < b 1 5 4 2 3
A) B) C) D) E)
3 7 5 15 25
D) c < b < a E) a < b < c
A = (3sinx – 1)2 – 1 + (5cosy – 2)2 – 4
1) cos15° = sin75°
A = (3sinx – 1)2 + (5cosy – 2)2 – 5
2) sin125° = sin55°
en küçük A değeri için :
3) sin55° < sin70° < sin75° 1 2
sinx = ve cosy =
b < a < c 3 5
2
sinx . cosy =
15
24. D 23. E 22. A 21. B 20. B 19. D 18. B 17. C 16. B 15. A 14. A 13. B
Cevaplar
12. C 11. C 10. A 9. E 8. B 7. C 6. C 5. C 4. E 3. A 2. E 1. D

TRİGONOMETRİ
Trigonometrik Fonksiyonlar 17
Kazanım: Trigonometrik fonksiyonları birim çember yardımıyla oluşturur ve grafiklerini çizer.
hh TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR |AC| = 3 birim olarak bulunur.
Birim Çemberde Trigonometrik tan60° = tan240° = |AC| = 3 olur.
Fonksiyonların İfadesi
Tanx Şekilde |BD| = sin60° olduğunu biliyoruz.
x=1 |AC| > |BD| olduğu için tan60° > sin60° dir.
C
y
B x = 60° ifade kolaylığı için seçilmiştir. Genelleştirelim.
3 = tan60°
1. |AC| = tanx in büyüklüğünü gösterir.
O 60° x
60° D A(1,0)
r=1
2. Açı büyüdükçe 1. ve 3. bölgede tanx değeri büyür. Bunu 70°
nin tanjantı bularak görebiliriz.
Birim çemberde alınan pozitif yönlü 60° lık açıyı ve dikey eksene
3. ∀x açısı için 1. ve 3. bölgede tanx > sinx dir.
paralel olan x = 1 doğrusunu çizelim.
Açının çemberi kestiği B noktasını doğrusal olarak uzatıp x = 1
doğrusunu C noktasından keselim. 4. Tanımlı olduğu değerler için, bir açının tanjant değeri ile 180°
Yarıçap r = 1 dir. Çembere teğet olan x = 1 doğrusu A noktasında fazlasının tanjant değeri birbirine eşittir.
yarıçapa diktir.
Bir üçgende,
5. I. ve III. bölgede |AC| yatay eksenin üstünde kaldığı için tanx
Karşı dik kenar uzunluğu
tanx = olarak tanımlıdır. değeri pozitiftir.
Komşu dik kenar uzunluğu
\
AOC dik üçgeninde
AC AC 6. Birim çemberde 90° nin ve 270° nin tanjantı gözlemlenmek
tan60° = = olduğu için tan60° = |AC| dir.
OA 1 istenirse |AC| nin sırasıyla +∞ ve –∞ a uzandığı görülür.
Bu yüzden, x = 1 doğrusu tanjant eksenidir. C noktası ile OX Yani tan90° ve tan270° tanımsızdır.
ekseni arasındaki uzaklık I. ve III. bölgedeki açının tanjant de-
Genel ifadesiyle tan(90° + k . 180°) tanımsızdır.
ğerine eşittir.
Şekilde tan60° = tan240° = |AC| dir.
30° – 60° – 90° nin özelliği uygulanarak.

TRİGONOMETRİ / Trigonometrik Fonksiyonlar
Bir dik üçgende

Örnek 1:
Şekildeki birim çemberde, cotx = olarak tanımlıdır.
C Karşı dik kenar uzunluğu
y
a) ODB üçgeninde
B CD
sinx OCD dik üçgeninde cot30° = olduğu için cot30° = |CD| dir.
tanx = olduğunu gö- 1
cosx
relim. Bu yüzden y = 1 doğrusu kotanjant eksenidir. C noktası ile OY
x
ODB ve OAC üçgenleri-
b) x ekseni arasındaki uzaklık I. ve III. bölgedeki açının kotanjant de-
O D A
nin benzerliğini kullanarak ğerine eşittir.
sinx
tanx = eşitliğini kanıt-
cosx
layalım. Şekilde cot30° = cot210° = |CD| dir.
& tanx = sin x C

30° – 60° – 90° üçgeninin özelliğini uygularsak |CD| = 3 birim
a) ODB
cos x olarak bulunur.
y
& + OAC
b) ODB & B
tanx
OD DB
= sinx Şekilde |OR| = cos30° olduğunu biliyoruz.
OA AC
x x
cos x sin x sin x O D A |CD| > |OR| olduğu için cot30° > cos30° dir.
= olup tan x = dir. cosx
1 tan x cos x
1 x = 30° ifade kolaylığı için seçilmiştir. Genelleştirelim.
1. |CD| = cotx in büyüklüğünü gösterir.
2. Açı büyüdükçe 1. ve 3. bölgede cotx değeri küçülür.

Cotx
Kotanjant ekseni Bunu 50° nin kotanjantını bularak görebiliriz.
y
D(0,1) cot30° = 3
y=1
30° C
3. ∀x açısı için 1. ve 3. bölgede cotx > cosx dir.
1 B
30° x
30° O R 4. Tanımlı olduğu değerler için, bir açının kotanjant değeri ile
180° fazlasının kotanjant değeri birbirine eşittir.
5. I. ve III. bölgede |CD| dikey ekseninin sağında olduğu için

Birim çemberde alınan pozitif yönlü 30° lik açıyı ve yatay eksene cotx değeri pozitiftir.
paralel olan y = 1 doğrusunu çizelim.
Açının çemberi kestiği B noktasını doğrusal olarak uzatıp y = 1 6. Birim çemberde 0 ın ve 180° nin kotanjantı gözlemlenmek
doğrusunu C noktasında keselim. istenirse |CD| nin sırasıyla +∞ ve –∞ a uzandığı görülür.
Yarıçap r = 1 dir. Çembere teğet olan y = 1 doğrusu D noktasında Yani, Cot0 ve cot180° tanımsızdır.
\h = 30° dir.
yarıçapa diktir. İçters açılardan dolayı m ÔCD Genel ifadesiyle cot(k . 180) tanımsızdır.

Örnek 2: Örnek 4:
Şekildeki birim çemberde, y tanx + cotx = 5
D C
a) OBR üçgeninde olduğuna göre, tan3x + cot3x işleminin sonucunu bulunuz.
cosx R
cotx = olduğunu x B Cevap: 110
sinx
görelim. x x tanx + cotx = 5 ifadesinde eşitliğin her iki tarafın küpünü alalım.
O
tan3x + cot3x + 3 tan x. cot x . tan x + cot x = 125
b) ORB ve ODC üçgenleri- 144424443 b 144424443 l
1 5
nin benzerliğini kullana- tan3x + cot3x + 15 = 125

cosx
rak cotx = eşitli- tan3x + cot3x = 110
sinx
ğini kanıtlayalım.
& + ODC
ORB & y Örnek 5:
D cotx C
OR RB y=1
= tanx + cotx = 6
OD DC R cosx
1 x B
sin x cos x cos x sinx tan2x – cot2x ifadesinin pozitif değerini bulunuz.
= olup cot x = x x
1 cot x sin x
O Cevap: 24 2
tanx + cotx = 6 ifadesinde eşitliğin her iki tarafının karesini alalım.

tan2x + cot2x + 2 tan x. cot x = 36
144424443
1
tan2x + cot2x = 34
tanx – cotx = A diyelim ve kare alalım.
Örnek 3: tan2x + cot2x – 2 = A2
32 = A2
Şekildeki dik üçgende tanx, cotx, A 4 2 =A
tany, coty değerlerini bularak, y tanx – cotx = 4 2
a) tanx . cotx = 1 x tanx + cotx = 6

13
1 1 tan2x – cot2x = 24 2
tanx = , cotx =
cotx tanx
x
B 5 C
b) x + y = 90° olmak üzere, Örnek 6:
tanx = coty ve tany = cotx x dar açıdır.
tanx . tany = 1 ve cotx . coty = 1 5
sinx =
13
olduğunu görelim. olduğuna göre, cosx, tanx, cotx değerlerini bulunuz.
12 5 12
Cevap: cosx = , tanx = , cotx =
13 12 5
Üçgen 5 – 12 – 13 üçgenidir.
12 5
12 12 cosx = tanx =
tanx = = coty tanx = 13 12 13
y 5 5 5
12
13 12 5 5 cotx = olur.
tany = = cotx cotx = 5 x
x 12 x 12 12
x
5 tanx . tany = 1 = cotx . coty tanx . cotx = 1

r
<x <r tan135°, tan315° değerlerini birim çemberde gösterip,
2 değerlerini bulunuz. İşaretinin neden negatif olduğunu
4
tanx = – açıklayınız.
3
olduğuna göre, sinx, cosx değerlerini bulunuz.
4 3 y tan135° ve tan315° değerleri için açının
Cevap: sinx = , cosx = -
5 5 uzantısının x = –1 doğrusunu kestiği nokta
İkinci bölgede tanx negatiftir. Soruda verilen eksi doğrudur. 45° ile yatay eksen arasındaki uzaklığa bakılır.
4 tan135°= –1
Çizilen üçgeni etkilemez. sinx = tir. x açısı 2. bölgede ve- 45° 135° 45° – 45° – 90° üçgeninin özelliğinden
5 5 x
4 1 O 45°
rilmiştir. tan315° = tan135° = –1 olur.
4 İkinci ve dördüncü bölgelerde sinüs ve
İkinci bölgede sinx pozitiftir. sinx = x x = –1
5 kosinüs zıt işaretlidir. Dolayısıyla birbirine
3
3 3 bölümüde negatiftir.
cosx = tir. Fakat 2. bölgede cosx negatiftir. cosx = -
5 5 sin x + =–
tanx = =
cos x -
Örnek 8:
3r Örnek 11:
r<x<
2 120° ile 300° nin tanjant değerlerini bulunuz.
7
cosx = –
25 Cevap: - 3
olduğuna göre, sinx, tanx, cotx değerlerini bulunuz. A OAB diküçgeninde
y
Cevap: sinx = -
24
, tanx =
24
, cotx =
7 30°
AB
25 7 24 tan120 = = AB dir.
1
Üçüncü bölgede sinx ve cosx negatif, tanx ve cotx pozitiftir. – 3
tan120° = tan300° = – 3 olur.
B 60° 120° x
24 1 O 60°
sinx = - 25
25
24 24
tanx =
7 x = –1
7 x
cotx =
24 7
Örnek 12:
Örnek 9:
cot150° ve cot330° değerlerini birim çemberde gösterip
3r
< x < 2r değerlerini bulunuz. İşaretinin neden negatif olduğunu
2
1 açıklayınız.
= 3
cosx
Cevap: - 3
olduğuna göre, cosx, sinx, tanx, cotx değerlerini bulunuz. cot150° ve cot330° değerleri için açının uzantısının
y
1 2 1 y = –1 doğrusunu kestiği nokta ile dikey eksen ara-
Cevap: cosx = , sinx = - , tanx = - 2 , cotx = -
3 3 2 sındaki uzaklığa bakılır.
1 1 150° 30° – 60° – 90° üçgeninin özelliğinden
= 3 & cosx = 30° x
cosx 3 O 30°
3
60° cot150° = cot330° = – 3 olur.
4. bölgede sinx, tanx ve cotx fonksiyonlarının 2
İkinci ve dördüncü bölgelerde sinüs ve kosinüs zıt
hepsi negatiftir. sinx = - 2
30°
x işaretlidir. Dolayısıyla birbirine bölümleri negatiftir.
3 cot150° = – 3
1 cosx +
cotx = = =-
tanx = - 2 , cotx = – 1 sinx -
2

x 0 30° 45° 60° 90° 120° 135° 150° 180° 210° 225° 240° 270° 300° 315° 330°
1 1 1 1
tanx 0 1 3 tanımsız – 3 –1 – 0 1 3 tanımsız – 3 –1 –
3 3 3 3
1 1 1 1
cotx tanımsız 3 1 0 – –1 – 3 tanımsız 3 1 0 – –1 – 3
3 3 3 3
Yukarıda verilen tablo birim çember üzerinde veya 2) cotx 1. bölgede ∞ veya tanımsız değerden başlayıp küçüle-
sinx cosx rek 90° de sıfır değerine ulaşır.
tanx = , cotx =
cosx sinx 2. bölgede negatif değerler üzerinden küçülmeye devam
eşitlikleri ile elde edilebilir.
ederek 180° de –∞ veya tanımsız değerine ulaşır.
3. bölgede +∞ veya tanımsız değerinden başlayıp küçülerek
3r
Tablolara bakarak aşağıdaki bilgileri gözden geçirelim. 270° = de sıfır değerine ulaşır.
2
1) tanx 1. bölgede sıfırdan başlayıp büyüyerek 90° de sonsuz cotx in 3. bölgedeki davranışı 1. bölge ile aynıdır.
veya tanımsız değerine ulaşır. 4. bölgede negatif değerler üzerinden küçülmeye devam
ederek 360° = 2π de –∞ veya tanımsız değerine ulaşır.
2. bölgede –∞ dan başlayıp negatif değerler üzerinden bü- cotx in 4. bölgedeki davranışı 2. bölge ile aynıdır.
yüyerek 180° de sıfır değerine ulaşır.
3. bölgede sıfırdan başlayıp artarak 270° de ∞ veya tanımsız Bunun daha iyi anlaşılabilmesi için [0, 2π] aralığında cotx in gra-
değerine ulaşır. Üçüncü bölge birinci bölgenin tekrarıdır. fiği aşağıda verilmiştir. Birim çemberdeki bölgelere karşılık gelen
yerler işaretlenmiştir.
4. bölgede –∞ değerinden başlayarak büyüyerek 360° de 1. bölge 2. bölge 3. bölge 4. bölge
y
tekrar başlandığı sıfır değerine ulaşır. Dördüncü bölge ikinci
bölgenin tekrarıdır. 3
1
–– 5r
3r 7r 11r
–– –– –––
Bunun daha iyi anlaşılması için aşağıda tanx in [0, 2π] aralı- 4 6 4 6 x
0 r ––
r r 7r
ğındaki grafiği verilmiştir. Birim çemberdeki bölgelere karşı- ––
6 4
––
2 –– 3r
–– 5r ––
–1 6 4 2
lık gelen yerler işaretlenmiştir.
– 3
x=0 x=r x = 2r
y
∞ 3) tanx ve cotx in alabileceği değerler –∞ ile +∞ arasındadır.
3
r
1 2r 3r 5r 4) tanx fonksiyonu x = + kπ (k∈Z) için tanımsızdır.
–– –– –– 2r 2
3 4 3 x
r
r –– r 5r 4r cotx fonksiyonu x = k . π (k∈Z) için tanımsızdır.
–– –– ––
–1 4 3
4 3
– 3
r 5) Ölçüleri toplamı 90° olan iki açıdan birinin tanjant değeri di-
x = – –– r 3r 5r
2 x = –– x = –– x = –– ğerinin kotanjant değerine eşittir.
2 2 2
1. bölge 2. bölge 3. bölge 4. bölge α + β = 90° olmak üzere tanα = cotβ dır.


6) tanx = Örnek 14:
A = tan46° B = cot72° C = sin18°
cotx = D = cos80° E = cot1° F = cot46°
olduğuna göre, A, B, C, D, E, F yi sıralayalım.
olduğu için tanımlı olduğu her x açısı için
Cevap: D < C cotx
tan46° > 1 > cot46° olup A > F
7) Bir açının tanjant değeri ile 180° fazlasının tanjant değeri bir- olmak üzere en büyük ikinci ve üçüncü ifadedir.
birine eşittir. tana = tan â + 180°h 3) cot72° = tan18°, cos80° = sin10° dir.
sin10° < sin18° < tan18°
8) x = 45° ve x = 225° için tanx = cotx = 1 dir. 4) D < C tanx

45° < x < 90° aralığında tanx > cotx dir.
10) 180° < x < 225° aralığında cotx > tanx

225° < x < 270° aralığında tanx > cotx dir.
11) α + β = 180° olmak üzere tanα = –tanβ, cotα = –cotβ

Sekant ve Kosecant fonksiyonları:
12) α + β = 360° olmak üzere, tanα = –tanβ, cotα = –cotβ
C
α
B
13) tan(–α) = –tanα, cot(–α) = –cotα
cosecα
α
90°–
1
α 90–α
O A
secα
Örnek 13:
r
7x = olduğuna göre,
6
tan13x.tan8x - tan5x + cot16x Birim çembere B noktasında teğet olan AC doğru parçasını çi-

2
cos17x - sin4x + sin 10x + cos 11x 2 zelim.
1 1
işleminin sonucunu bulunuz. OBA üçgeninde cosα = & OA = dır.
OA cosa
Cevap: 1
1 1
π ifadesine α açısının sekantı denir. = seca ile gös-
42x = π ve 21x = cosa cosa
2
a) Birbirini 90° ye tamamlayan açılarda: terilir.
Birinin sinüs değeri diğerinin kosinüs değerine eşittir.
|OA| = secα olarak tanımlıdır.
Birinin tanjant değeri diğerinin kotanjant değerine eşittir.
& 1 1
cos17x = sin4x, tan13x = cot8x, cot16x = tan5x OBC üçgeninde sinα = & OC = dir.
OC sin a
b) Birbirini 180° ye tamamlayan açıların sinüs değerleri birbirine eşittir.
1
sin10x = sin11x ⇒ sin210x = sin211x ifadesine α açısının kosekantı denir.
sina
1 0
6444744 48 644474448 1
c)
cot8x.tan8x - tan5x + tan5x 1
= =1
= coseca ile gösterilir.
sin4x - sin4x + sin 2 11x + cos 2 11x 1 sina
144424443 14444 424444 43
0 1 |OC| = cosecα olarak tanımlıdır.

1 + tan2x = sec2x, 1 + cot2x = cosec2x 1 1
2
-
cot x cos2 x
eşitliklerini gösterelim.
1
cosec2 x -
tan2 x
cos 2 x sin 2 x 1 1 2 ifadesinin eşitini bulunuz.
1 + tan2x = + = =b l = sec x
2
cos 2 x cos 2 x cos 2 x cosx Cevap: –1
sin 2 x 1 sin 2 x - 1 - cos 2 x
sin 2 x cos 2 x 1 1 2
=b l = cosec x
-
1 + cot2x = + = 2
cos x cos x = cos x = cos 2 x = - 1 = - 1
2 2 2
sin 2 x sin 2 x sin 2 x sinx
1 cos 2 x 1 - cos 2 x sin 2 x 1
2
- 2 2
sin x sin x sin x sin 2 x
Örnek 18:
ABC üçgeni O merkezli birim F C
Örnek 16: çembere B noktasında teğet D
ABC üçgeni çapı 2 birim olan A olup, D noktasında çemberi E

yarım çembere C noktasında te- kesmektedir.
\h = x
x
ğettir.
D m ^CAB A O B
|AD| = |DE| [FO] ⊥ [AB] olduğuna göre,
[DE] ⊥ [BC] |BC|, |AC|, |DB|, |AD|, |OE|, |FE|, |AE|, |ED|, |DC| değerleri ve
m ^\
x
ABCh = x B E C
& & & &
ABC, ADB, AOE,DCB
olduğuna göre, cosecx değerini bulunuz. üçgensel bölgelerinin alanlarını x türünden bulunuz.
5 +1
Cevap: F
2 C
Çapı gören çevre açı 90° dir. A s e cx D
2 E
\h = 90°
x
m ^BDC sx se c

90 – x 2co co sx– 2tanx
2 2sinx
Teğet değme noktasında yarıçapı diktir. k x tanx
D sec
m ^\
ACB h = 90° x
A 1 O 1 B
|DC| = 2sinx 2sinx
k
&: sin ^90 - x h = Çapı gören çevre açı 90° dir. m ^\
ADB h = 90°
k x
DEC = cosx
2sinx x 90 – x
k Teğet değme noktasında yarıçapa diktir. m ^\
ABC h = 90°
& : tanx =
ADC B E C
2sinx 2 & BC 2 2
ABC : tanx = & BC = 2tanx, cosx = & AC = = 2secx
2 AC cosx
k
değerine eşit oldukları için, tanx = cosx
2sinx

sinx & : sinx = DB & DB = 2sinx & cosx = AD & AD = 2cosx
ABD
= cosx
cosx 2 2
sinx = cos2x
& : tanx = OE & OE = tanx & FE = 1 - tanx
AOE
sinx = 1 – sin2x 1
sin2x + sinx – 1 = 0 cosx =
1 1
= AE = = secx & ED = 2cosx - secx
AE cosx
sinx = a dersek
ve |DC| =|AC| – |AD| = 2secx – 2cosx
a2 + a – 1 = 0 ∆ = 12 – 4(1)(–1) = 5
1 5 1 5 2.2tanx
a1 = sinx = - + a2 = sinx ≠ - - uzunluk negatif olamaz. ABC üçgensel bölgesinin alanı: = 2tanx
2 2 2
2cosx.2sinx
1 2 2 ^ 5 + 1h 5+1 ADB üçgensel bölgesinin alanı:
2
= 2sinxcosx
cosecx = = = =
sinx 5-1 5- 1 2
1tanx tanx
AOE üçgensel bölgesinin alanı: =
2 2
2 ^secx - cosx h .2sinx
DBC üçgensel bölgesinin alanı: = 2sinx ^secx - cosx h
2

sec2x + cosec2x = 16 (4sinx – 3cosx)2 + (4cosx + 3sinx)2
olduğuna göre, tanx + cotx in pozitif değerini bulunuz. işleminin sonucunu bulalım.
Cevap: 4 Cevap: 25
1 + tan2x + 1 + cot2x = 16 16sin2x – 24sinx cosx + 9cos2x
tan2x + cot2x = 14 + 16cos2x + 24sinx cosx + 9sin2x
tanx + cotx = A ifadesinde eşitliğin her iki tarafının karelerini alalım. = 16 + 0 + 9
2 2 2
tan x + cot x + 2tanx.cotx = A = 25
144424443 1442443
14 2

16 = A2
4=A
4 = tanx + cotx
Örnek 22:
Şekildeki çeyrek çemberin yarıça- y
pı 60 m ve m ^\
AOCh = 2α dır. Çey- C
rek çemberin A noktasında bulu-
nan bir kişi B üzerinden doğrusal B
olarak C noktasına dakikada 3 m
2α
Örnek 20: hızla p dakikada yürümüştür. O 60 m A
x
3 4 Buna göre, p nin α türünden de-

=
sinx cosx ğerini bulalım.
olduğuna göre, sec2x değerini bulalım.
Cevap: 40 . sinα
25 y
Cevap:
16 3mp
AH = HC =
3 5 C 2
= tanx 3
4
x 60 H 3p
4 2
α
4 5 25 α
cosx = & secx = & sec 2 x = O 60 A
x
5 4 16
3p
p
sina = 2 =
60 40
& p = 40 . sina

Ölçüsü 90° den Büyük Olan Açıların Trigo- 90°
nometrik Değerlerin, Ölçüsü Dar Açı Olan

Trigonometrik Değerler Türünden İfadesi: Yatay eksende
180° 360°
İsim aynı kalır.
Bu işlemi birim çember üzerinde yapmıştık. sin(180 – a) = sina,
sin(–a) = –sina, cos(–a) = cosa gibi pratik sonuçlar elde etmiştik.
270°
Şimdi ikinci bir yöntemle aynı sonuca ulaşacağız. Dikey eksende
İsim değişir.
Bu işlem iki aşamada yapılır.
Örnek 23:
sin210° nin eşitini yazınız.
1. Aşama:
1
Cevap: -
2
Verilen açının kaçıncı bölgede olduğu bulunur ve o bölgede veri- Çözüm 1:
len fonksiyonun işareti bulunur ve yazılır. 210° üçüncü bölgededir. Üçüncü bölgede sinüsün işareti negatiftir. Bu yüzden
sonuç negatif olacak.
210° = 180° + 30 olarak işlem yaparsak,
1
sin210° = (sin180° + 30°) = –sin30° = – 2 dir.
180° ile işlem yaptığımız için sinüs ismi aynı kaldı. Sadece 180° nin fazlası olan
2. Aşama: 30° yi alıp sin30° yazdık. Ancak bölgeden dolayı da başına eksi yazdık.
A) Açı 180° veya 360° yardımı ile daraçıya dönüştürülmüş ise Çözüm 2:
fonksiyonun ismi aynı kalır. 210° = 270° – 60° olarak işlem yaparsak,
1
sin210° = sin(270° – 60°) = –cos60° = – 2 dir.
B) Açı 90° veya 270° yardımı ile daraçıya dönüştürülmüş ise
İkinci yaklaşım ile de aynı sonucu bulmuş olduk.
fonksiyonun ismi değişir.
270° ile işlem yaptığımız için sinüs ismi kosinüse dönüştü. Sadece 270° nin eksi-
sinüs → kosinüs ği olan 60° yi alıp cos60° yazdık. Ancak, üçüncü bölgede verilen fonksiyon olan
sinüsün negatif olmasından dolayı da başına eksi yazdık.
kosinüs → sinüs
tanjant → kotanjant
Örnek 24:
kotanjant → tanjant olur.
cos120° nin değerini bulunuz.
1
Cevap: -
2
Not 120° = 180° – 60° olarak işlem yaparsak,

1
cos120° = cos(180° – 60°) = –cos60° = – 2 olarak bulunur.
Unutmayın en son elde edilen fonksiyonun değil, ilk başta
İkinci yaklaşım olarak,
verilen fonksiyonun işaretine bakılır.
1
cos(120°) = cos(90° + 30°) = –sin30° = – 2 olur.
İkinci yaklaşımlarda da aynı sonucu bulmuş olduk

tan(p – a) nın eşitini bulunuz.
sin c α - m
15π

2
Cevap: –tanα
ifadelerinin eşitini bulunuz.
(p – a) ikinci bölgede bir açıdır. İkinci bölgedeki bir açının tanjant değeri nega-
tiftir. p = 180° ile işlem yaptığımız için tanjant ismi aynen kalır. Cevap: cosα
sin aα – 2 k = sin `α + 2 j = sin ` 2 + αj = cosα dir.

15π π π
tan(p – a) = –tana olur.
15π π
Öncelikle – 2 nin esas ölçüsü 2 dir.
`π
2 αj ikinci bölgededir. İkinci bölgede bir açının sinüs değeri pozitiftir. Ayrıca
+
Örnek 26: π
2 = 90° ile işlem yaptığımız için sinüs, kosinüse dönüştü.
17 r
sin b a - l ve cos c- a + m
r

2 2
ifadelerinin eşitini bulunuz.
Cevap: a) –cosα, b) +sinα
a) sin à– 2 j = sin a a + 2 k = –cosa

r 3r
r 3r
Öncelikle, - = + dir.
2 2
(–90°) ile (+270°) birim çemberde aynı açıdır.
270° + a dördüncü bölgededir. Dördüncü bölgedeki bir açının sinüs değeri

negatiftir.
3π
Ayrıca 2 = 270° ile işlem yaptığımız için sinüs, kosinüse dönüşür.
b) cos a –α + 2 k = cos ` –α + 2 j = cos ` 2 – αj = +sinα dır.

17π π π
17π π
Öncelikle, 2 nin esas ölçüsü 2 dir.
π
2 – α birinci bölgededir. Birinci bölgedeki bir açının kosinüs değeri pozitif-
π
tir. Ayrıca 2 = 90° ile işlem yaptığımız için kosinüs, sinüse dönüştü Örnek 29:
π
2a - b = ve 2b dar açı olmak üzere,
8
Örnek 27: cos(24a – 14b) – sin(16a – 10b)
işleminin sonucunu bulunuz.

3r
tan b + a l ve cot c - am
r

2 2 Cevap: –2sin2b
ifadelerinin eşitini bulunuz. π π 3π
a) 2a – b = 8 ⇒ 16a – 8b = π ⇒ 8a – 4b = 2 ve 24a – 12b = 2
Cevap: a) –cotα, b) +tanα
b) cos(24a – 14b) = cos 24a – 12b – 2b = –sin (2b)
a) tan b r + al = - cota dır. f 1442
3π
443 p
2 2
Çünkü ikinci bölgedeki bir açının tanjant değeri negatiftir.
c) sin(16a – 10b) = sin 16a – 8b – 2b = sin ^2bh
π c 1442443 m
Ayrıca 2 = 90 ° ile işlem yaptığımız için tanjant, kotanjanta dönüştü. π
b) cot a 2 - α k = +tana dır.

3π
d) cos(24a – 14b) – sin(16a – 10b) = –sin2b – (sin2b) = –2sin2b
Çünkü üçüncü bölgedeki bir açının kotanjant değeri pozitiftir.
3π
Ayrıca 2 = 270° ile işlem yaptığımız için kotanjant, tanjanta dönüştü.

TRİGONOMETRİ / Trigonometrik Fonksiyonlar Konu Testi - 1
1. cot22° . cot68° 4. Şekil 20 tane birim kareden

cos2 34° + cos2 56°
1 x y1
oluştuğuna göre,
işleminin sonucu kaçtır? 1 5 1
secx + coty
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2 1 1
cot22° = tan68° ⇒ cot22° . cot68° = tan68° . cot68° = 1 1 1
x y
cos256° = sin234° ⇒ cos234° + cos256° = cos234° + sin234° = 1 1 1 1 1 1
1
sonuç = =1 3 19 13 17 11
1 A) B) C) D) E)
2 6 6 6 6
3 5
Yöndeş açılardan dolayı cosx = ve secx =
5 3
2 1
coty = =
4 2
5 1 10 3 13
2cosx - 3sinx 2 secx + coty = + = + =
2. = 3 2 6 6 6
4sinx - cosx 3
olduğuna göre, cotx değeri kaçtır?
12 17 5 8 4
A) B) C) D) E)
13 8 12 13 3 5. ABC eşkenar üçgen A
İçler dışlar çarpımı yapalım.
6cosx – 9sinx = 8sinx – 2cosx 11 . |BD| = 5 . |DC| 30°
m ^\
ADCh = i
8cosx = 17sinx

cosx 17 8 3
=
sinx 8 olduğuna göre, cotθ de-
17
cotx = ğeri kaçtır? θ 60°
8
B 5 D 3 8 C
1 4 2 5 3
A) B) C) D) E)
4 3 6 10 8
|BD| = 5 ve |DC| = 11 alalım ve eşkenar üçgende yükseklik indirelim.
Aynı zamanda kenarortay olur.
3 3 3 3
coti = = =
3. Şekil 36 tane birim kareden oluş- 8 3 8. 3 8
A
maktadır.
F θ G
A, G, E, C doğrusaldır. A, F, D, B Dα E 6. ABC bir dik üçgen A
doğrusaldır.
[AB] ⊥ [BD]
m ^\
AGFh = i, m ^\
ADEh = a
C m ^\
ACBh = i, m ^\
ADBh = a 15
12
sinθ . tanα değeri kaçtır? B 13
|AB| = 3.|CD|
3 5
A) 1 B) C) D) 3 E) 2 5
2 6 cos i = i a
13 B 5 C 4 D
A
A olduğuna göre, sinα + secα değeri kaçtır?
41 37 23 41 37
α θ A) B) C) D) E)
5 4
5 15 12 6 24 15
ABC diküçgeninde: |AB|2 = 132 – 52
α θ |AB| = 12
B 2 H R 3 C
12

|CD| = =4
5 4 3
tanα = sinq = 2 2 2
2 5 ABD dik üçgeninde |AD| = 12 + 9
5 4 |AD| = 15
tanα sinq = . =2
2 5
ABD dik üçgeninde
12 15 4 5 12 + 25 37
sinα + secα = + = + = =
15 9 5 3 15 15
^3 h ^5 h

7. ABCD bir kare D 17 C 10. Şekildeki çeyrek birim çember- y

α1 90–α A
E de
|DF| = 4 . |DE| 90–α 3
[CF] ⊥ [DG]
AB ⊥ OC
17 F G C
[AE] ⊥ [DG]
4 CH ⊥ OB
1 cosx
α
\h = x
m ^COB
m
\h = a
m ^CDG

x
x
A B |CB| = cosx O H B
olduğuna göre, sinα . secα değeri kaçtır?

olduğuna göre, |CH| = m kaç birimdir?
2 5 1 2 1
A) B) C) D) E) 5-1 5+1 2- 3
3 3 4 5 3 A) B) C)
2 2 2
ADE ve DCF eş üçgendir. |DF| = 4 ve |DE| = 1 olsun.
D) 2 3 - 2 E) 3-1
Pisagor: |DC| = 4 2 + 1 = 17 = |DA|
1 4 1 17 1 cosx sinx
sinα = , cosα = ⇒ sinα . secα = . = tanx = & = cosx & sinx = cos 2 x
17 17 17 4 4 1 cosx
1 ⇒ sinx = 1 – sin2x ⇒ sin2x + sinx – 1 = 0
Aslında sorulan tanα = tür.
4 ∆ = 1 – 4 . 1(–1) = 5
1 5
sinx = - +
2
8. T
m -- 1 + 5
R sinx = =m=
4 1 2
12 4
5 90–θ i
θ
A 9 B 4 4 C K
[AB] ve [BC] çaplı yarım çemberlere [KT sırasıyla T ve R

noktalarında teğettir. [AB] ve [BC] çaplı yarım çemberlerin
81r 11. Şekildeki birim çemberde B
alanları sırasıyla cm2 ve 8π cm2 dir.
2
|OD| = tanx olduğuna göre,
m ^\
AKTh = i olduğuna göre, tanθ + cotθ toplamı kaçtır? C
cosecx değeri kaçtır?
51 73 169 121 119
A) B) C) D) E) 1
24 36 60 40 81
5 12 x
tani = ve coti =
12 5 O tanx D A
5 12 25 + 144 169
tani + coti = + = =
12 5 60 60
5+1 5-1
D C A) B) 2 C)
4 2
9. ABCD bir kare,
α 5-1 5+1
[AC] köşegen D) E)
7k 7 4 2
|OD| = cosx dir.
4 . |CF| = 7 . |AF| sinx
4k tanx = cosx verilmiş, = cosx
m ^\
H cosx
ADEh = a F sinx = cos2 x
4k 45° 4
sinx = 1 – sin2x
A B sin2x + sinx–1 = 0
olduğuna göre, cotα değeri kaçtır? a2 + a – b = 0
4 3 3 7 4 sinx = a
A) B) C) D) E)
3 4 7 4 7 ∆ = 1 – 4(–1)(–1) = 5
1 5 1 5
|CF|= 7 ve |AF| = 4 alalım. F den [AD] ye dikme inelim. AFH ∼ ACD a1 = - + = sinx a2 ! - - ! sinx
2 2
|AH| = 4k, |HD| = 7k uzunluk negaitf olmaz.
Karede köşegen açıortaydır. |HF|= 4k olur. 1 1 2 2 ^ 5 + 1h 5 +1
7k 7 cosecx = = = = =
FDH üçgeninde cotα = = sinx 5-1 5-1 4 2
4k 4 ^ 5 + 1h
2

12. tanx + cotx = 3 16. tanx + cotx = 3
tan3x + cot3x ifadesinin değeri kaçtır? olduğuna göre, sinx – cosx ifadesinin pozitif değeri
kaçtır?
A) 15 B) 30 C) 18 D) 24 E) 12
1 1 3 1 1
tanx + cotx = 3 ifadesinde eşitliğin her iki tarafının küpünü alalım. A) B) C) D) E)
2 2 2 3 3
tan3x + cot3x + 3 tanx . cotx tanx + cotx = 27
1442443 b 144 4244 43 l 2 2
1 3 sinx cosx sinx x + cos x 1
+ = 3( = 3 & = sinx . cosx
tan3x + cot3x + 9 = 27 cosx sinx sinx . cosx 3
^sinx h ^cosx h
tan3x + cot3x = 18
sinx – cosx = A
sin 2 x + cos 2 x - 2sinx . cosx = A 2
144424443 144 4244 43
1 2
tan2 x - sec2 x 3
13.
^1 + cot2 xh .sin2 x
1 1 1
1 - 2. = A2 & = A2 & =A
3 3 3
ifadesinin en sade biçimi aşağıdakilerden hangisidir?
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
sin 2 x 1 - ^1 - sin 2 x h - cos 2 x

-
cos 2 x cos 2 x cos 2
x 2
= cos x = - 1
sin 2 x + cos 2 x . 2
=
sin 2 x + cos 2 x 1 17. tanx + cotx = 5
sin x
sin 2 x
olduğuna göre, tanx – cotx ifadesinin pozitif değeri
kaçtır?
A) 21 B) 6 C) 4 D) 17 E) 30
14. cotx – tanx = 4 Eşitliğin her iki tarafının karesini alalım.
tan2x + cot2x + 2tanx . cotx = 25
olduğuna göre, cot3x – tan3x ifadesinin değeri kaçtır? 1444244 43
1
A) 52 B) 64 C) 84 D) 76 E) 48 tan2x + cot2x = 23
tanx – cotx = A diyelim ve kare alalım.
(cotx – tanx)3 = (4)3
tan 2 x + cot 2 x - 2 tanx . cotx = A 2
cot 3 x - tan 3 x – 3cotx . tanx (cotx – tanx) = 64 144424443 1442443
144424443 23 1
?
? –3 . 1 . 4 = 64 23 - 2 = A 2
? = 64 + 12
21 = A
? = 76
cos3 x - sin3 x cos3 x + sin3 x

15. -
tanx . cotx + sinx . cosx tanx . cotx - sinx . cosx
18. tanx + cotx = 4
işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
A) 2sinx – 2cosx B) 2cosx C) 0
olduğuna göre, tan4x + cot4x ifadesinin değeri kaçtır?
D) –2sinx E) –1 A) 156 B) 288 C) 194 D) 216 E) 264

a) cos3x – sin3x = (cosx – sinx)(cos2x + cosx . sinx + sin2x) tanx + cotx = 4
= (cosx – sinx) (1 + cosx . sinx) eşitliğinin her iki tarafının karesini alalım
b) cos3x + sin3x = ((cosx + sinx)(cos2x – cosx . sinx + sin2x)) tan2x + cot2 + 2tanx . cotx = 16
1444244 43
1
= (cosx + sinx) (1 – cosx . sinx)
c) tanx . cotx = 1 dir. tan2x + cot2x = 14 eşitliğinin her iki tarafının karesini alalım
^cosx - sinx h^ 1 + cosx . sinx h ^cosx + sinx h^ 1 - cosx . sinx h tan4x + cot4x + 2tan 2 x . cot 2 x = 196
144424443
d)
^ 1 + sinx . cosx h ^ 1 - cosx . sinx h
- 2
tan4x + cot4x = 194
= cosx – sinx – (cosx + sinx) = –2sinx
18. C 17. A 16. E 15. D 14. D 13. B 12. C 11. E 10. A 9. D 8. C 7. C 6. E 5. E 4. C 3. E 2. B 1. D Cevaplar

1. sin274°, cos275°, cot276° 6. sec2x + cosec2x = 13
ifadelerinin işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangi- olduğuna göre, tanx – cotx ifadesinin pozitif değeri
sidir? kaçtır?
A) +, +, – B) +, –, – C) –, +, –
A) 3 B) 2 C) 2 6 D) 3 2 E) 5
D) –, –, + E) –, –, –
1 + tan2x + 1 + cot2x = 13
Dördüncü bölgede verilenlerden sadece kosinüs pozitiftir.
tan2x + cot2x = 11
tanx – cotx = A yazıp kare alalım.
tan 2 x + cot 2 x - 2 tanx . cotx = A 2
144424443 1442443
2. a = sin40°, b = cos50°, c = tan40° 11 1
A2 = 11 – 2
A2 = 9
A) a = b < c B) a < b < c C) c < a = b A=3
D) c < a < b E) b < a < c
cos50° = sin40° < tan40°
b= a < c
3r
7. x∈ c , 2r m
2
3. a = sin40°, b = cos20°, c = cot20° 8
cosx = olduğuna göre, cosecx + tanx işleminin so-
17
nucu kaçtır?
A) c < b < a B) b < c < a C) b < a < c 361 361 89
A) - B) C)
D) a < c < b E) a < b < c 120 120 120
- 89 41
1) sin40° = cos50° D) E)
120 120
2) cos50° < cos20° < cot20°
15
a < b < c sinx = dir. Ancak 4. bölgede sinx < 0 ol-
17
17
duğu için 15
15 1 17 x
sinx = – & cosecx = =-
4. Aşağıdakilerden hangisi en büyüktür? 17 sinx 15 8
A) cos80° B) sin30° C) tan5° b) tanx =

15
ve 4. bölgede tanx < 0 olduğu için tanx = -
15
olur.
8 8
D) –sin280° E) –cos175°
17 - 15 - 136 - 225 361
–cos175° = –(–cos5°) = cos5° c) cosecx + tanx = - + = =-
15 8 120 120
–sin280° = –(–sin80°) = sin80° = cos10°
cos5° en büyüktür.
11r 7r
5. α dar açıdır. 8. cos + tan
6 4
sinα . x2 – k . x + 2 . cosα = 0 işleminin sonucu nedir?
2-2 2+2
A) B) C) 2 +1
denkleminin kökler çarpımı 6 olduğuna göre, α nın 2 2
radyan türünden değeri kaçtır? 3-2 3 +2
D) E)
2 2
r r r r r
A) B) C) D) E)
12 18 6 3 4 cos330° + tan315°
+ ^- 1h =
3 3-2
c 2 cosa 6 r
x1x2 = = = 6 & cota = = 3 & a = 30° = 2 2
a sina 2 6

9. cos300° + sin210° + sin190° + sin10° 13. tan600° nin eşiti aşağıdakilerden hangisidir?
ifadesinin değeri kaçtır? 3 3
A) 3 B) 1 C) D) – E) – 3
3 3
A) 3 B) 2 C) 1 D) 0 E) –1 tan(600°) = tan(600 – 360°) = tan(240°) =tan(180 + 60°) = +tan60° = 3
1
cos(360 – 60) = cos60° =
2
1
sin(180 + 30) = –sin30° = –
2
sin(180 + 10) = –sin10°
1 -1
+b l + (–sin10°) + sin10° = 0 14. α dar açıdır.
2 2
3r 2
cot c a -
m=-
2 3
olduğuna göre, cos(π – α) değeri kaçtır?
3 13 2 13 13
A) – B) C) –
13 13 13
10. 4sin95° + 3cos355° + 2sin150° . cos175° 2 13 3 13
D) – E)
ifadesinin değeri kaçtır? 13 13
A) –1 B) 7cos5° C) 1 3r r
– = + dir.
2 2
π 2 2 13
D) 6cos5° E) cos5° cot b + α l = –tanα = – ⇒ tanα = 2
2 3 3
4sin(90° + 5°) = 4 . cos5°
cos ^r - ah = - cosa = -
3
13 α
3cos(360° – 5°) = 3cos5
3
1 - 3 13
2sin150 = 2sin30 = 2 . = 1 =
13
2
cos(180° – 5°) = –cos5°
4cos5° + 3cos5° + 1 . (–cos5°) = 6cos5°
15. α dar açıdır.

8
cos (- a - p) = -
17
11. sin500° nin eşiti aşağıdakilerden hangisidir? olduğuna göre, tan(π – α) değeri kaçtır?
A) –sin50° B) –sin40° C) sin40° 8 15 15 15 8
A) B) - C) - D) E) -
15 8 17 8 15
D) sin50° E) sin70°
sin(500°) = sin(360° + 140°) = sin(140°) = sin(180° – 40°) = sin40°
–π = π dir.
8 8
cos(π – α) = –cosα = – ⇒ cosα = 17
17 17 15
15
tan(π – α) = –tanα = –
8
α
8
12. cos550° nin eşiti aşağıdakilerden hangisidir?

A) –cos20° B) –cos10° C) cos10°
16. Aşağıdakilerden hangisi sin c x - 3p m ifadesi ile özdeş-
D) cos20° E) cos40° 2
tir?
cos550° = cos(550° – 360°) = cos(190°)
A) sinx B) –sinx C) cosx
= cos(180° + 10°) = –cos10°
D) –cosx E) sinx – 1
π
sin b + x l = cos x
2
16. C 15. B 14. A 13. A 12. B 11. C 10. D 9. D 8. D 7. A 6. A 5. C 4. E 3. E 2. A 1. C Cevaplar

1. Aşağıdakilerden hangisi tan b- x - p l ile özdeştir? 5. Aşağıdakilerden hangisi sin(90° + a) ya özdeştir?

2
A) sina B) sin(–a) C) –cosa
A) tanx B) tan(–x) C) cotx
D) cos(–a) E) 1 + cosa
D) cot(–x) E) tanx – 1
sin(90 + a) = +cosa = cos(–a) dır.
tan b 3r - x l = cotx
2
6. Aşağıdakilerden hangisi cos b p + x l ifadesine özdeş

2
2. Aşağıdakilerden hangisi cot c - x - 53p m ile özdeştir? değildir?
2
A) –sinx B) sin(–x) C) cos(–x)
A) cotx B) tanx C) cot(–x)
D) sin(π + x) E) sin(2π – x)
D) tan(–x) E) –secx
- x l = + tan ^ x h
53r 56r 3r
cot b- x - + l = cot b π
2 2 2 cos b + x l = –sinx dir.
2
–sinx = sin(–x) = sin(π + x) = sin(2π – x) dir.
sin ^x - ph .tan b x -
Ancak –sinx ≠ cos(–x)
l
p
3. 2
cos ^x + ph .sin c- x -
3p
m
2
ifadesinin eşiti aşağıdakilerden hangisidir?

A) –secx B) –cosecx C) –tanx 7. a + 3k = p olmak üzere,
2
D) secx E) cosecx cos(a + 6k) + sin(2a + 3k)
sin ^r + x h .tan b
3r
+ x l ^- sinx h . ^- cotx h ifadesi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
2
^- cosx h^cosx h
=
^- cosx h .sin b - x l
r
A) –1 B) 0 C) 1 D) cosa E) –sina
2
cosx 1
f[ f[ p
cos a + 3k + 3k + sin a + 3k + a
p
= - secx
^- cosx h cosx
= =-
cosx π π
2 2
Z
–sin3k + cos a = 0
sin3k
4. Şekildeki ABCD A 13 D
8. ABC üçgeninde cotA = 4 olmak üzere,
dörtgeninde, 7
cosA + sin(B + C)
[AB] ⊥ [BC] 2 3 5
12 toplamının değeri kaçtır?
|AB| = 2 3 cm
7 8 9
α A) B) C)
|BC| = 13 cm 65 65 65
B 13 C
10 11
|AD| = 13 cm D) E)
65 65
|DC| = 12 cm dir. C
\h değeri kaçtır?
sin(B + C) = SinA
Buna göre, cos ^BCD 4 7 11
cosA + sinA = + =
2 3 13 2 3 65 65 65 65
A) B) C) - 7
5 5 5
13 1
D) - E) -
5 5 α
B 4 A
2 3
cos(90 + α) = –sinα = -
5
8. E 7. B 6. C 5. D 4. C 3. A 2. B 1. C Cevaplar

TRİGONOMETRİ
Kazanım: Trigonometrik fonksiyonları birim çember yardımıyla oluşturur ve grafiklerini çizer.
hh TRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR 3. tanx, tan2x, tan3x, tan4x, tan5x...
cotx, cot2x, cot3x, cot4x, cot5x...

Periyot ve Grafik Çizme
gibi, tanx ve cotx in üstünün sayma sayısı olduğu bütün fonksi-
Periyot yonların periyodu π dir.
f : A → B olmak üzere,
T sıfırdan farklı bir reel sayı ve
∀x∈ A için f(x + T) = f(x) 4. a ≠ 0 olmak üzere, f(x) fonksiyonunun periyodu T iken
T
f(ax + b) fonksiyonunun dır.
eşitliği sağlanıyorsa f(x) fonksiyonu periyodik fonksiyondur. a
Eşitliği sağlayan T pozitif reel sayılarının en küçüğüne f(x) fonk-
siyonunun esas periyodu denir.
Örnek 1:
a ≠ 0 ve k ∈ N+ olmak üzere,
1. sinx, sin3x, sin5x, sin7x... I. y = sink(ax + b) ve y = cosk(ax + b)
II. y = tank(ax + b), y = cotk(ax + b)
cosx, cos3x, cos5x, cos7x...
I. ve II. fonksiyonların periyotlarını yazalım.
gibi, sinx ve cosx in üstünün tek sayı olduğu fonksiyonların pe- r 2r r
Cevap: I. , , II.
a a a
Çözüm 1:
riyodu 2π dir.
a ≠ 0 olmak üzere, y = sink(ax + b) ve y = cosk(ax + b) fonksiyonlarında k pozitif
Bunun anlamı, bu fonksiyonların grafiği çizildiğinde x eksenin-
π
çift sayı ise esas periyot dır. k pozitif tek sayı ise esas periyot 2r dır.
deki her 2π birimlik aralıkta fonksiyonların kendisini tekrar etme- a a
sidir.
Çözüm 2:
y = tank(ax + b) ve y = cotk(ax + b) fonksiyonlarınde her k pozitif tam sayısı için

2. sin2x, sin4x, sin6x... esas periyot
π
dır.
a
cos2x, cos4x, cos6x...
gibi, sinx ve cosx in üstünün çift sayı olduğu fonksiyonların pe-

riyodu π dir.

Örnek 2: Grafik Çizimi
Aşağıdaki fonksiyonların periyotlarını yazalım. f: [0, 2π] → [–1,1] olmak üzere,
1) f(x) = sin5(–7x + 2) T= f(x) = sinx fonksiyonunun grafiği aşağıda verilmiştir.

1 y
2) f(x) = cos2 c x + 4 m T=
3 1
3) f(x) = tan2 (πx + 5) T= 3π
2 2π
x
4) f(x) = cot3 b x + 7l
r O π π
T=
2 2
3
5) f(x) = sin2 c x m T= –1
r
e
6) f(x) = cos3 c- x - 1m T = Örnek 4:
r
2π π2 2π 2 f(x) = 1 + 2sin3x fonksiyonunun grafiğini çizerken öncelikle
Cevap: 1) , 2) 3r, 3) 1, 4) 2, 5) , 6)
7 3 e
3x için bilinen,
2r 2r π
1) T = = 2) T = = 3π r 3r
-7 7 1 0, , r, , 2r değerlerini vereceğiz.
3 2 2
r r Ardından sin3x, 2sin3x, 1 + 2sin3x = y değerlerini bulacağız.
3) T = = 1 4) T = =2
r r
2 Son aşamada ise 3x e atadığımız bilinen değerleri 3 e böle-
5) T =
r r 2
6) T =
2r 2r 2
rek x e ait değerleri bularak grafiği çizeceğiz.
= =
3 3 e e
-
r r r r 3r 2r
x 0
6 3 6 3
r 3r
3x 0 π 2π
2 2
5. f(x) ± g(x) biçiminde verilen fonksiyonların periyotları bulu-
sin3x 0 1 0 –1 0
nurken periyotların EKOK'u alınır.
2sin3x 0 2 0 –2 0
y = 1 + 2sin3x 1 3 1 –1 1
Örnek 3: Tabloda belirlenen değerleri koordinat düzleminde işaretle-

yerek grafiği çiziniz. Buna ek olarak,
5
f(x) = sin2(4x + 7) – 3 . cos4 c x + 1m
7 f(x) = 1 + 2 . sin3x fonksiyonunda 1, 2, 3 rakamlarının f(x) = sinx
fonksiyonun periyodunu bulunuz. fonksiyonun grafiğini nasıl etkilediğini belirleyin.
Cevap: 7r
Buna göre, y = sinx grafiğini öteleme yaparak ikinci bir
r r 7r
T1 = ve T2 = = dir.
4 5 5 yöntemle çizmeye çalışın.
7
r 7r 5r 28r EKOK ^5r, 28rh y
T = EKOK f , p = EKOK b , l=
4 5 20 20 20 3
^5 h ^ 4 h
140r
T= = 7r 1 f(x) = 1 + 2sin3x
20 π
2
π π x
O 2π
6 3 3
–1

Verilen grafikte sin3x olduğu için periyot 2π yerine

2π
olmuştur.
f: [0, 2π] → [–1, 1] olmak üzere, f(x) = cosx fonksiyonunun gra-
3
fiği, aşağıda verilmiştir.
2sin3x olduğu için grafiğin görüntü kümesi [–1, 1] yerine [–2, 2] aralığı olur.
y
1 + 2sin3x olduğu için grafik 1 birim yukarı çıkmış ve görüntü kümesi [–1, 3]
olmuştur. 1
Test sorularını değerlendirmekte faydalı olacak bu yaklaşımı grafik çizerken

π
de kullanırız. x
O π 3π 2π
1) 2) 2 2
y y
y = sinx y = sin3x –1
1 1
3π π 2π
2 2π x 2 3 x
O π π O π π
2 6 3
–1 –1
Periyot üçte birine indi
3)
y
4)
y Örnek 6:
y = 2sin3x 3 y = 1 + 2sin3x
2
Aşağıda verilen grafiklerin hangi fonksiyonlara ait oldu-
1
π 2π π ğunu yazınız.
2 3 2
x π π
π π O 2π 1) y 2) y
O 6 3 6 3 3
–1 2 y=f(x)
2
–2
1 π
x
Görüntü kümesi iki katına çıktı Grafik 1 birim yukarı kaydı O π 3π 2π
x 2 2
π π
Örnek 5: O 2
3π
2
2π
–2
Aşağıda verilen grafiklerin hangi fonksiyona ait olduğunu

3) y 4) y
yazalım.
1 y=f(x) 4 y=f(x)
1) y 2) y
2 3 π π
2 3
y=f(x) 3π x x
1 O π 3π π O π π 2π
2 2π 4 4 6 2 3
π π x
x O y = f(x)
O π π 3π 2π 2 –1 –4
2 2
–3
5) y
3) 4) 1 y=f(x)
y y
1 5 4π
3π x
O 2π 6π 8π
4 π 3π 4π
x π x
O π π O 2π
4 2 y=f(x) y=f(x)
–1
–1 –5
Cevap: 1) y = 1 + cosx, 2) y = 2cosx, 3) y = cos2x
5) y x
4) y = 4cos3x, 5) y = cos
4
2 1) y = 1 + cosx 2) y = 2cosx 3) y = cos2x
π y=f(x) x
2 4) y = 4cos3x 5) y = cos
x 4
O π 3π 2π
2
–2
x
Cevap: 1) y = 1 + sinx, 2) y = 3sinx, 3) y = sin2x 4) y = 5sin , 5) y = –2sinx
2
1) y = 1 + sinx 2) y = 3sinx 3) y = sin2x
x
4) y = 5sin 5) y = –2sinx
2

Örnek 7: Örnek 8:
y = 2 + 3cos5x Aşağıda verilen grafiklerin hangi fonksiyonlara ait olduğunu
yazalım.
fonksiyonunun grafiğini çiziniz.
1. y = f(x)
r 3r
5x için, 0, , r, , 2r değerlerini verelim.
2 2
–π O π
Ardından sırasıyla cos5x, 3cos5x e son olarak 2 + 3cos5x değerlerini bulup gra- 4 4
fiğimizi çizmeden önce 5x e ait değerleri 5 ile bölüp x e ait değerleri bulalım.
Son olarak grafiği çizelim.
Şekilde b- , l aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksiyo-

r r
π π 3π 2π
x 0 10 5 4 4
10 5
nunu yazınız.
π 3π
5x 0 2 π 2π
2
cos5x 1 0 –1 0 1
3cos5x 3 0 –3 0 3
y=2+ 3cos5x 5 2 –1 2 5 2. y = (x)
y
y = 2 + 3cos5x
5
4 –π O π
3
2
π
1
5 x
O π 3π 2π Şekilde (–π, π) aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksiyonunu
10 10 5
–1
yazınız.
Aşağıda tanx ve cotx grafikleri verilmiştir.

3. y = (x)
f: b- , l " R
r r f: ^0, rh " R
2 2
f (x) = cotx
O π π
f (x) = tanx 6 3
–π 1 1 π 5π
Şekilde b0, l aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksiyonunu
r
3 2 6 π
π π π
3
–π yazınız.
2 4 2 4
– 3 – 3
x
Cevap: 1) y = tan2x, 2) y = –tan , 3) y = cot3x
2
x
1)y = tan2x 2) y = –tan 3) y = cot3x
2

f ^ x h = - 3sin b x + l
f(x) = |cos(2x) – 1| r

4
fonksiyonunun grafiğini [0, π] aralığında çiziniz.
fonksiyonunun grafiğini çizelim.
1) y 2) y 1)
y π
y = sin x +
4 y = sin(x) fonksiyonun grafiği
y = cos2x
1 1 π birim sola ötelenir.
π π 3π 4
π 4 2 4 π 5π 7π
2 x 4 4
π π x 0 x
0 3π –π π 3π
4 4 4 4
–1 4
–1
–1
–2 π π
2) y y = –3sin x + y = sin x +
y = cos(2x) – 1 4 4
3) 3
y fonksiyonun grafiği
2 –3 ile çarpıldığında
önceki grafiğin
–π π 3π x eksenine göre
1 y = |cos2x – 1| 4 0 4 4 simetriği alınıp
x görüntü kümesi
5π 7π
4 4 3 kana çıkarılır.
x
π π 3π π
4 2 4
–3
Örnek 10:
Örnek 12:
f ^ x h = tan b x l
π

6
f ^ x h = - cot2x , h ^ x h = cot b x -
l
r

fonksiyonunun [0, 12] aralığında grafiğini çizelim. 12
fonksiyonunun grafiklerini çizelim.
x 0 1 2 3 4 5 6 12
π x f(x) = –cot2x y
tan 6 0 1 3 tanımsız – 3
– 1 0 h(x) = cot x – π
3 3 12
Periyodik olarak
fonksiyon tekrar
1 1
edecek. π 5π
8 0 6 x
0 π 3π π 7π
3 4 8 3 12
–1
1 –1
3 4 5 12
0 1 2 3 6 9
x= π x= π x = 13π
– 1 12 12
3 2
– 3 NOT: Periyot yarılandı. NOT: Grafik π birim sağa kaydı.
12

TRİGONOMETRİ / Trigonometrik Fonksiyonlar Konu Testi
1. Aşağıda fonksiyonlar ve fonksiyonların esas periyotları ve- 4. y

4
rilmiştir.
y=f(x)
2r 1 π
1) f(x) = sin3(–5x + 7) T= 2 x
5 O π 3π 2π
––
2) f(x) = cos2 (–πx + 1) T=1 2
3x + 2 10r –2
3) f(x) = tan3 c m T=
5 3
3rx + 1 7 Şekilde [0, 2π] aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksi-
4) f(x) = cot2 c m T=
7 3 yonu aşağıdakilerden hangisidir?
ex - 2 π2
5) f(x) = sin4 c m T= A) y = 1 – 3sinx B) y = 1 + sinx
r e
Yukarıda verilen periyotlardan kaç tanesi doğrudur? C) y = –1 – 3sinx D) y = –1 + 3sinx
E) y = 3 – sinx
A) 1 B) 5 C) 2 D) 4 E) 3
y = sinx in grafiğinin görüntü kümesi 3 katına çıkmış. x eksenine göre
2r 2r r simetri alınmış ve 1 birim yukarı çıkmış.
1) T = = 2) T = =1
-5 5 -r
r 5r r 7
3) T =
= 4) T = =
3 3 3r 3
5 7 5. y
r r 2 4
5) T = =
e e
r 1
2π x
III hariç geriye kalan 4 tanesi doğru verilmiştir. O π 3π 4π

–2
Şekilde [0, 4π] aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksi-

f ^ x h = sin c
2x r 7x r
2. + m + cos2 c - m yonu aşağıdakilerden hangisidir?
3 5 5 3
fonksiyonunun esas periyodu aşağıdakilerden hangi- A) y = 1 + 3cos2x B) y = 3cos2x
sidir? x
C) y = –1 + 3cos2x D) y = 1 + 3cos
2
A) 15π B) 105π C) 21π D) 12π E) 2π x
E) y = –1 + 3cos
2r r 5r 21r 5r 2
= Ekok b 3r, l = Ekok b , l
f 2 7p
Ekok , y = cosx grafiğinde periyot 2 katına çıkmış. Görüntü kümesi 3 katına çık-
7 7 7
3 5 mış ve grafik 1 birim yukarı alınmış.
Ekok ^21r, 5rh 105r
= = 15r
7 7
6. y
3
3. y
1
y=f(x)
1 3π x
O π 2π 4π
π –1
2 2π x
O π 3π
––
2
–1 y=f(x) Şekilde [0, 4π] aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksi-
yonu aşağıdakilerden hangisidir?
yonu aşağıdakilerden hangisidir? A) y = –1 + 2sin2x B) y = 1 + 2sin2x
x x
C) y = –1 + 2sin D) y = 1 + 2sin
A) y = –cos2x B) y = –cosx 2 2
x
C) y = –sin2x D) y = –sinx E) y = 3 + sin
2
x y = sinx in grafiğinde periyot 2 katına, görüntü kümesi 2 katına çıkmış ve
E) y = –sin
2 grafik 1 br yukarı alınmış.
Grafik y = –cosx in grafiğidir.

7. y 10. Şekilde f(x) = a . cos(bx) + c y

f(x) = a . cos(bx) + c
3 fonksiyonunun grafiği veril- 7
miştir.
1
8π x Buna göre, a + b + c top-
O 2π 4π 6π
lamı kaçtır? 2
–1
y=f(x)
0 π
Şekilde [0, 8π] aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksi- π
–– π
–– 3π
x
––
4 2 4
yonu aşağıdakilerden hangisidir? –3
x x
A) y = 1 – 2cos B) y = 1 + 2cos
4 4 A) 7 B) –1 C) –4 D) –2 E) 3
x x
C) y = 1 – 4cos D) y = 1 + 4cos 1) Periyot yarıya inmiş b = 2
2 2
2) Görüntü kümesi 5 katına çıkmış fakat y = cos2x grafiğinin x ekseni-
E) y = 1 – 8cos2x ne göre yansıması alınmış yani eksi ile çarpılmış a = –5
y = cosx grafiğinde periyot 4 katına çıkmış x eksenine göre simetri alın- 3) Görüntü kümesi [–5, 5] yerine [–3, 7] olmuş. Yani iki birim yukarı
alınmış c = 2
mış. Görüntü kümesi 2 katına çıkmış ve grafik 1 br yukarı ötelenmiş.
4) a + b + c = (–5) + (2) + (2) = –1
8. y 11. Şekilde f(x) = a . sin(bx) + c y

2 fonksiyonunun grafiği ve- f(x) = a . sin(bx) + c
4
π 2π 4π rilmiştir.
x
O 3π Buna göre, a . b + c . b
–1
y=f(x) toplamı kaçtır? 1
6π x
–4 2π 4π 8π
–2
2 3 1
A) y = –1 + 3sin2x B) y = –1 – 3sin2x A) B) C) 2 D) E) 1
3 4 2
x x
C) y = –1 – 3sin D) y = –1 + 3sin 1) Periyot 4 katına çıkmış b = 1
2 2 4
x 2) Görüntü kümesi 3 katına çıkmış a = 3
D) y = –3sin 3) Grafik 1 birim yukarı ötelenmiş c = 1
2
y = sinx grafiğinde periyot 2 katına çıkmış x eksenine göre simetri alın- 4) b . â + ch = 1 ^3 + 1h = 1
4
mış. Görüntü kümesi 3 katına çıkarılıp grafik 1 br aşağı ötelenmiş.
12. Grafikte f(x) = a . sin(x + k) y

f(x) = a . sin(x + k)
fonksiyonunun grafiği 2
9. verilmiştir.
Buna göre, a . k çarpı-
π
–– mı kaçtır? π x
16 π 3π
π π 0 –– –– 2π
– –– O –– 2 2
8 –3 8
–2
r r
A) π B) 2π C) 2 D) E)
Şekilde :- , D aralığında f(x) = a . tan(rx) fonksiyonunun
r r
4 2
8 8 y = sinx fonksiyonunun y
grafiği verilmiştir. grafiği r birim sola alı- π
f(x) = 2sin x + ––
2 2 2
Buna göre, r2 – a değeri kaçtır? nıp görüntü kümesi 2 ka-
tına çıkarılmıştır.
f ^ x h = 2 . sin b x +
4π
l
r
A) 24 B) 8 C) 19 D) 11 E) 37 elde
2
π x
edilmiş periyodik olarak π
– –– 0 π
–– 3π 2π
f(x) = –3tan4x ––
çizildiğinde verilen grafik 2 2 2
a = –3, r = 4 ⇒ r2 – a = 16 – (–3) = 19 elde edilmiştir.
r
a=2 k= a.k=r
2 –2

13. Şekilde KARE karedir. K 2 E p

16. 0<x< olmak üzere,
2
|ED| = |DR| 8cosx = 15sinx
1
\h = q
m ^KDR α olduğuna göre, 17sinx + 8cotx işleminin sonucu kaçtır?
D
ise, cotθ değeri kaçtır? θ
A) 22 B) 23 C) 24 D) 25 E) 26
1
8 sinx
= = tanx
15 cosx
A R 8 15
17sinx + 8cotx = 17 + 8. = 8 + 15 = 23
17 8
2 1 1 2 3
A) B) C) – D) – E) –
3 2 2 3 4
1 17
cotα = 8
2
cotθ = cot(180 – α) x
15
= –cotα
1
=–
2
17. r < x < r

2
14. x + 2y =
p
olmak üzere, 128sinx = 64–4.cosx
2
tan(x + 4y) + cot(2x + 2y) olduğuna göre, sinx – cosx değeri kaçtır?
12 43 31 17 13
ifadesinin eşiti aşağıdakilerden hangisidir? A)
25
B)
25
C)
25
D)
25
E)
25
A) –2tanx B) –tanx C) 0
^2h7sinx = 64 -4cosx
D) 1 E) 2tanx 25
2 7sinx = 2 -24cosx 24
π
tan(x + 4y) = tan x + 2y + 2y = tan b + 2y l = - cot 2y
f\ π p 2 7sinx = - 24cosx x
2 7
π - 24
cot(2x + 2y) = cot x + x + 2y = cot b x + l = - tan x tanx =
f \p 2 7
π 24 7 31
2 sinx - cosx = + =
25 25 25
= –cot2y – tanx
= –tanx – tanx (cot2y = tanx çünkü x + 2y toplamı 90° dir.)
= –2 tanx
f ^ x h = sin b x + l + tan b x - l
r r
18.
6 3
15. x+y=
p
olduğuna göre, olduğuna göre, f(–π) değeri kaçtır?
8
3 +1 3 +2 2- 3
cos ^9x + 8yh A) -
2
B)
2
C)
2

sin ^11x + 12yh
1 3 1 2 3
ifadesinin eşiti aşağıdakilerden hangisidir? D) - - E) - -
2 2
A) tanx B) cotx C) 1
f ^- r h = sin b- r + l + tan b- r - l
r r
D) –1 E) –cotx 6 3
8x + 8y = r = sin ^- 150° h + tan ^- 240° h

3r
12x + 12y = = sin210° + tan120°
2
cos ^180 + x h - cos x
+ ^- 3 h
1
=1 =-
sin ^270 - x h - cos x
= 2
-1- 2 3
=
2
18. E 17. C 16. B 15. C 14. A 13. C 12. A 11. E 10. B 9. C 8. C 7. A 6. D 5. D 4. A 3. B 2. A 1. D Cevaplar

TARAMA
19
1. (2sinx – cosx)2 + (2cosx + sinx)2 4. K = 2cosx + 3cosx + 6cosx
işleminin sonucu kaçtır? K nın en büyük değeri a, en küçük değeri b dir.
A) 1 B) 4 C) 3 D) 2 E) 5 Buna göre, a – b değeri kaçtır?
A) 9 B) 10 C) 14 D) 8 E) 5
4sin2x + cos2x – 4sinx . cosx
2 2
+ 4cos x + sin x + 4sinx . cosx
–––––––––––––––––––––––––––––––– cosx = +1 için K = 2 + 3 + 6 = 11 = a
=4+1+0=5 1 1 1
cosx = –1 için K= + + = 1= b
2 3 6
a – b = 11 – 1 = 10
2. 336 ve 240 sayılarının kaç tane ortak çift pozitif tam sayı
böleni vardır? 5. 0 < x < r olmak üzere,
2
1
cotx =
A) 4 B) 9 C) 6 D) 12 E) 8 3
olduğuna göre, cos2x + sin2x – sinx . cosx ifadesinin
EBOB = 48 = 3 . 24 değeri kaçtır?
2 . {3 . 23} şeklinde yazılırsa, 31 . 23 sayısının pozitif bölenleri soruluyor.
2 1 3 7 4
A) B) C) D) E)
PTBS = 2 . 4 = 8 5 2 5 10 5
1 9 3 1 7
+ - . =
10 10 10 10 10
10
3
x
1
3. EBOB(80, 56) = 80 . x + 56 . y
eşitliğini sağlayan (x, y) sıralı ikilileri arasında |x| + |y|
toplamının en küçük değeri kaçtır?
A) 3 B) 5 C) 4 D) 2 E) 6
80 56 56 24 24 8 ⇒ EBOB = 8
56 1 48 2 3
24 8 0
6. 1 1 1 1 A 1 1 C
1 α
8 = 80 . x + 56y B
56 – 2 .24 = 80 . x + 56y 1
a
56 – 2 . (80 – 56) = 80 . x + 56y
Düzlemsel şekil 12 tane birim kareden oluşmaktadır.
m _ ABCi = a olduğuna göre, cotα değeri kaçtır?
3 . 56 – 2 . 80 = 80 . x + 56y %

x = –2 ve y = 3
|x| + |y| = 2 + 3 = 5 tir. 1 1
A) B) 2 C) 1 D) 3 E)
2 3
Genel çözüm: x = –2 + 3k, y = 3 + 10k (k∈Z)
2 1
cota = =
6 3

TARAMA
1 - tan 2 x cotx 10. 5x – 3y + z = 5

7. .
- 1 + cot 2 x tanx 4x + y – 3z = 3
x – 4y + 4z = 4
denklem sistemini sağlayan kaç farklı (x, y, z) sıralı üç-
A) 2 B) –1 C) 0 D) 1 E) –2 lüsü vardır?
A) 1 B) Sonsuz C) 2
cos 2 x - sin 2 x
cos 2 x cos 2 x sin 2 x cos 2 x D) 12 E) Yoktur
. = . =1
cos 2 x - sin 2 x sin 2 x cos 2 x sin 2 x
2 İlk iki denklemi taraf tarafa çıkaralım.
sin x
x – 4y + 4z = 2 olur.
Üçüncü denklem x – 4y + 4z = 4 tür.
Bu denklem sistemini sağlayan (x, y, z) sıralı üçlüsü yoktur.
8. y
6
5 - 2m
2 11. cosx =
13
2π
3
olduğuna göre, m kaç farklı tamsayı değeri alabilir?
x
π π π
6 3 2 A) 9 B) 13 C) 8 D) 14 E) 17
–2
–1 ≤ cosx ≤1
Şekilde ;0, E aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksi-
2r
5 2m
3 –1 ≤ - ≤1
13
yonu aşağıdakilerden hangisidir? –13 ≤ 5 – 2m ≤ 13
–18 ≤ –2m ≤ 8
A) y = 2 – 4cos3x B) y = 2 + 4cos3x
–4 ≤ m ≤ 9
C) y = 2 – 3sin4x D) y = 2 – 4sin3x
olmak üzere, m 14 farklı tam sayı değeri alabilir.
E) y = 2 + 3sin4x
cos3x fonksiyonunun grafiği (–4) ile çarpılıp 2 birim yukarı ötelenmiş.
12. r < x < r olmak üzere,

2
9. x4 – 12x2 + 2p – 12 = 0
8
cotx = -
denkleminin 4 farklı gerçek kökü vardır. 15
olduğuna göre, sinx değeri kaçtır?
Buna göre, p nin kaç farklı tam sayı değeri vardır?
15 8 8 15 17
A) B) C) - D) - E) -
A) 12 B) 21 C) 19 D) 13 E) 17 17 17 17 17 15
x2 = a İkinci bölgede sinüs pozitiftir.
a2 – 12a + (2p – 12) = 0 için 0 < a 1 < a2 sinx =
15
17
2p - 12 15 17
Ç= >0 ⇒ p > 6
1
∆ = 144 – 4 (2p – 12) > 0 x
36 > 2p – 12 8
24 > p
6 < p < 24 ⇒ 17 farklı p tamsayısı vardır.

TARAMA
13. 0 < x < 2π olmak üzere, 16. cot95°, cot265°, cot335°

x
f(sinx) = 2sin3x – sin ifadelerinin işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangi-
3
olmak üzere, f(1) kaçtır? sidir?
3 5 A) +, +, – B) +, –, – C) –, +, –
A) –1 B) – C) –2 D) – E) –3
2 2
D) –, –, + E) –, –, –
r 3r r 1 5
x= f(1) = 2sin - sin = - 2 - = -
2 2 6 2 2 Kotanjant 2. ve 4. bölgede negatiftir.
17. cos(–74°), (sin–97°), cot(–190°)

14. 0 < x < r olmak üzere, ifadelerinin işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangi-
2
4 sidir?
tanx =
3
olduğuna göre, cosx değeri kaçtır? A) –, +, – B) –, –, + C) +, +, –
2 3 4 5 5 D) +, –, + E) +, –, –
A) B) C) D) E)
5 5 5 4 3
cos(–74°) = cos74° > 0
3
cosx =
5
sin(–97°) = –sin97° < 0
5
4
cot(–190°) = cot(170°) < 0
x
3
2sin c- m
13r
6
18.
15. sin92°, cos93°, tan94°
tan c- m + cos c- m
39r 17r
4 3
sidir? ifadesinin değeri kaçtır?
2
A) +, –, – B) +, +, – C) +, –, + A) - B) – 3 C) –1 D) 1 E) 2
3
D) –, +, + E) –, +, –
2sin b- l
r
6 -1 2
İkinci bölgede kosinüs ve tanjant negatiftir. = =-
r r 1 3
tan + cos 1+
4 3 2

TARAMA
cos 2 47° + cos 2 137° 22. sin240° nin değeri kaçtır?

19.
cos 2 300° 3 2 1
A) – B) – C)
ifadesinin değeri kaçtır? 2 2 2
2 3
A) 1 B) 2 C) 4 D) 8 E) 16 D) E)
2 2
cos2137° = cos243° = sin247° dır.
sin ^180° + 60° h = - sin60° -
3
2
1
=4
1 2
b l
2
cot c a - m
3r
20. 5r
sec + cosec
7r 23.
3 6 2
işleminin sonucu kaçtır? ifadesinin eşiti aşağıdakilerden hangisidir?
A) sinα B) tanα C) cotα

A) –4 B) –2 C) 0 D) 2 E) 4
1 1 D) –tanα E) –cotα
+ = 2- 2 = 0
cos60° - sin30°
cot b + a l = - tana
r
2
21. sin340° 24. cot700° nin eşiti aşağıdakilerden hangisidir?

Aşağıdakilerden hangisine eşittir? A) –cot40° B) –cot20° C) –cot10°
A) sin20° B) sin40° C) sin80° D) cot20° E) cot40°
D) –sin20° E) –sin40°
cot(–20°) = –cot20°
sin340° = –sin20°

TARAMA
25. Aşağıdakilerden hangisi cos c a - 3r m ye özdeştir? 28. 3r < x < 2r olmak üzere,
2 2
tanx - cotx = 2 15
A) sin(–α) B) sinα C) cos(–α)
tanx + cotx toplamının sonucu kaçtır?
E) cos c + am
3r
D) sin(π – α)
2 A) –9 B) 8 C) 7 D) –8 E) 9
3r r
- =
2 2 tanx2x + cot2x – 2tanx . cotx = 60
cos b + a l = - sina
r
2 tan2x + cot2x = 62
tanx + cotx = A
tan2x + cot2x + 2tanx . cotx = A2
62 + 2 = A2
A ≠ 8, A = –8
Çünkü 4. bölgede her ikiside negatif olduğu için toplamlarıda negatiftir.
26. y = 4 – 2cos10x
fonksiyonunu en büyük yapan, en küçük pozitif x açısı
kaç derecedir?
29. cot12° . cot34° . cot56° . cot78°
A) 6 B) 30 C) 18 D) 24 E) 12 işleminin sonucu kaçtır?
cos10x en küçük değeri olan –1 olmalıdır.
A) –2 B) 1 C) 0 D) –1 E) 2
10x = 180° x = 18°
cot78° = tan12°
cot56° = tan34°
cot12°.tan12° . cot34°.tan34° = 1
144424443 144424443
1 1
27. x∈ c 3r , 2r m olmak üzere, 30. 12

=
5
2 sinx cosx
4 olduğuna göre, secx in pozitif değeri kaçtır?
cosecx = –
3 13 13 13 15 15
olduğuna göre, cotx değeri kaçtır? A) B) C) D) E)
5 9 12 7 8
5 4 7 7 5
A) - B) – C) – D) E)
3 3 3 3 3
12
= tanx
3 5 13
sinx = – 5 13 12
4 cosx = ( secx =
13 5
4 7 x
3 cotx = -
3
5
x
7

TARAMA
31. f(x) = tan3(4x + 6) 34. L x M R Şekildeki O merkezli bi-

fonksiyonunun esas periyodu nedir? rim çemberde,
m _LOPi = 130°
%
r r r r K
A) π B) C) D) E) 130°
2 3 4 6 [LR] ⊥ [OR]
O P
r
T=
4
olduğuna göre, |LM| = x uzunluğu aşağıdakilerden

hangisine eşittir?
A) cos130° – cot130° B) cos130° + cot130°

C) cot130° – sin130° D) cot130° – cos130°
E) tan130° + cos130°
|LR| = –cot130°
32. "Her x reel sayısının küpü karesinden daha büyüktür." |MR| = –cos130°
x = |LM| = (–cot130°) – (–cos130°) = cos130° – cot130°
önermesinin değilinin sembolik mantık ile ifadesi aşa-
A) ∀x∈R, x3 = x 2
B) ∀x∈R, x3 ≤ x 2
C) ∃x∈R, x3 = x 2 35. f(x) = x- 2 - x+ 4
D) ∃x∈R, x3 < x 2 fonksiyonunun en geniş tanım aralığı aşağıdakilerden
E) ∃x∈R, x3 ≤ x2 hangisidir?
(∀x∈R, x3 > x2)ı = (∃x∈R, x3 ≤ x2) dir. A) (–∞, –1] B) [–1, 1] C) [–2, 1]
D) [–1, ∞) E) [0, ∞)
|x – 2| – |x + 4| ≥ 0
|x – 2| ≥ |x + 4|
x2 – 4x + 4 ≥ x2 + 8x + 16
–12 ≥ 12x
–1 ≥ x
33. tanx + cotx = 6

olduğuna göre, tan3x + cot3x işleminin sonucu kaçtır?
A) 204 B) 198 C) 200 D) 202 E) 196 36. sin170°, cos300°, tan250°, cot280° ifadelerinin işaretle-
ri sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?
tan 3 x + cot 3 x + 3tan.cotx . ^tanx + cotx h = 216
144424443 1442443 144424443
? 3
A) +, +, +, + B) +, +, +, – C) +, +, –, –
6
? = 216 - 18 = 198 D) +, –, +, – E) –, +, +, –
2. bölgede sinüs pozitiftir.

4. bölgede kosinüs pozitiftir.
3. bölgede tanjant pozitiftir.
4. bölgede kotanjant negatiftir.

TARAMA
37. y 40. a = sin70°

5
b = cos40°
4 c = tan70°
y=f(x)
3 olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
2 A) c > a > b B) c > b > a C) b > a > c
1 D) b > c > a E) a > c > b
x
π π 3π π
8 4 8 2 cos40° = sin50° < sin70° < tan70°
b<a<c
Şekilde :0, D aralığında grafiği verilen y = f(x) fonksi-

r

2
A) y = 3 + 2cos4x B) y = 2 + 3cos4x
C) y = 3 + 2sin4x D) y = 2 + 3sin4x
E) y = 1 + 2sin4x
sin4x fonksiyonunun grafiği 2 ile çarpılıp 3 birim yukarı ötelenmiş.
41. sin150° + cos300° + tan135°

38. 3x – y + z = 7 işleminin sonucu kaçtır?
5x + y – 3z = 8
A) 2 B) –1 C) 0 D) 1 E) –2
olduğuna göre, 11x – y – z ifadesinin değeri kaçtır?
+ + ^- 1h = 0
1 1
A) 18 B) 13 C) 20 D) 22 E) 16 2 2
İlk denklemi 2 ile çarpıp toplayalım
6x – 2y + 2z = 14
5x + y – 3z = 8
+––––––––––––––––––––
11z – y – z = 22
39. f(x) = ax2 + bx + c parabolü

A(0, 3), B(1, 8), C(–1, 0) noktalarından geçtiğine göre,
42. A ve B sayma sayılarıdır.
parabolünün görüntü kümesinin en küçük elemanı A≡3 (mod7)
kaçtır? B≡4 (mod7)
A) –12 B) –6 C) –24 D) –1 E) 0 A.B≡x (mod7)
x = 0 için c = 3 denkliğini sağlayan üç basamaklı en küçük x sayısı

x = 1 için 8 = a + b + 3 ⇒ a+b=5 kaçtır?
x = –1 için 0 = a – b + 3 ⇒ a – b = –3
+ A) 101 B) 105 C) 102 D) 104 E) 103
–––––––––––––
a=1 A . B ≡ 12 (mod7)
b=4 A . B = {5, 12, 19, …, 96, 103…}
f(x) = x2 + 4x + 3
4
apsis = – = - 2
2
f(–2) = 4 – 8 + 3 = –1

TARAMA
43. Üç basamaklı x7y sayısının 45 ile bölümünden kalan 1 dir. 46. D C Şekildeki ABC üçgeni
α
Buna göre, x in alabileceği değerler toplamı kaçtır? ve BCDE karesi veril-
8 miştir.
A) 13 B) 8 C) 16 D) 15 E) 12 F 8k
|AF| = 3 cm
3
Sayının 5 ve 9 ile bölümünden kalan 1 dir.
α |FC| = 8 cm
m _ ACDi = a
x71 x76 %
A 3k E 8k B
↓ ↓
2 6
olduğuna göre, tanα değeri kaçtır?
Toplamı = 2 + 6 = 8
7 8 3 4 11
A) B) C) D) E)
10 11 4 3 8
Benzer üçgenlerden yararlanalım.

8k 8
tana = =
11k 11
2sin 2 x + 2sinx - cos 2 x

44.
tanx . cotx + sinx
ifadesinin en sade şekli aşağıdakilerden hangisidir?
47. D C Şekildeki ABCD karesinde D, K, B
noktaları doğrusaldır.
A) sinx – 1 B) sinx + 1 C) 2sinx – 1 12 12
17 |BK| = 7 cm
D) 2sinx + 1 E) 3sinx – 1 5
|KD| = 17 cm
12 θ K
m ^ AKBh = a
α 7 %
tanx . cotx = 1 13
–cos2x = –(1 – sin2x) = sin2x – 1
A B
3sin 2 x + 2sinx - 1 ^3sinx - 1h^sinx + 1h
= = 3sinx - 1
sinx + 1 sinx + 1 olduğuna göre, cosα değeri kaçtır?
12 5 1 5 12
A) – B) – C) – D) E)
13 13 2 13 13
5 5
cosi = ( cosa = -
13 13
45. D 10 C Şekildeki ABCD dik

yamuğunda, 48. f(x) = 9cos2x – 12cosx + 11
[BC] ⊥ [CD] fonksiyonunun alabileceği en büyük değer en küçük
10 8
m ^DABh = a
8 %
değerden kaç fazladır?
α |AB| = 16 cm A) 12 B) 18 C) 25 D) 15 E) 21
A 16 B |BC| = 8 cm
|CD| = 10 cm f(x) = 9cos2x – 12cosx + 4 + 7
f(x) = (3cosx – 2)2 + 7
olduğuna göre, tanα + seca işleminin sonucu kaçtır?
cosx = –1 için f(x) = (–5)2 + 7 = 32
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 2
cosx = için f(x) = 0 + 7 = – 7
3 –––––––
25
1 8 10
tana + = + =3
cosa 6 6
25. A 26. C 27. C 28. D 29. B 30. A 31. D 32. E 33. B 34. A 35. A 36. B 37. C 38. D 39. D 40. A 41. C 42. E 43. B 44. E 45. C 46. B 47. B 48. C
Cevaplar
9. E 10. E 11. D 12. A 13. D 14. B 15. A 16. C 17. E 18. A 19. C 20. C 21. D 22. A 23. D 24. B 8. A 7. D 6. E 5. D 4. B 3. B 2. E 1. E

TRİGONOMETRİ
Kazanım: Tanjant, sinüs ve kosinüs fonksiyonlarının ters fonksiyonlarını oluşturur.
hhTRİGONOMETRİK FONKSİYONLAR B) y = cosx ve y = cotx fonksiyonları için ise birinci ve ikinci

bölgeler 1 – 1 ve örten olduğu aralık olarak seçilir.
Ters Trigonometrik Fonksiyonlar y
Bir fonksiyonun 1 – 1 ve örten olduğu aralıkta tersi de bir fonk-

siyondur.
Bu sebeple, trigonometrik fonksiyonların tersini alırken bire bir

x
ve örten olduğu tanım aralıkları seçilir. π O 0
A) Bu aralıklar y = sinx ve y = tanx fonksiyonları için (aksi belir-

tilmedikçe) genel kabul olarak birinci ve dördüncü bölgedir.
y = cosx için [0, p] → [–1, 1]
y
y = cotx için (0, p) → R
π 1 – 1 ve örten oldukları aralık olarak seçilir.

2
x Pozitif sayların ters trigonometrik fonksiyonlarla ifade edilen açı

O
değerlerinin hepsi birinci bölgeden seçilir.
Negatif sayıların ters trigonometrik fonksiyonlarla ifade edilen

açı değerlerinde;
π
–
2 Sinüs ve tanjant fonksiyonları için 4. bölgeden negatif olmak
üzere açılar seçilir.
y = sinx için :- , D → [–1, 1]

r r Kosinüs ve kotanjant fonksiyonları için 2. bölgeden açılar seçilir.
2 2
y = tanx için b- , l → R
r r f(x) = sinx fonksiyonunun ters fonksiyonu f–1(x) = arcsinx fonk-
2 2
siyonudur.
1 – 1 ve örten oldukları aralık olarak seçilir.

Örnek 1: Örnek 3:
arcsin d n , arcsin c m , arcsin d n I. arccos c m II. cos darccos d nn

2 1 3 1 3

2 2 2 2 2
n IV. cot ârccot ^5hh
1
değerlerini bulalım. III. arccot d
3
Cevap: 45°, 30°, 60°
1
V. arctan d n VI. arctan b tan 7 l
r
r 2 3r 2 3
sin 4 = 2 ve sin = dir.
4 2
Arcsin c 2 m ifadesini, ifadelerinin eşitini bulalım.
2
2 r 3 r
I. = 60° , II. , III. = 60°
"Sinüsü 2 ye eşit olan açılardan birinci bölgede bulunan açı nedir?" Cevap: 3 2 3
r r
r IV. 5 , V. = 30° , VI.
şeklinde okuyup yanıtı 4 olarak vermeliyiz. 6 7
A) Pozitif değerlerin karşılığı birinci bölgeden seçilir.
Arcsin c 2 m = 4 = 45° dir.
2 r
B) (fof–1)(x) = x, (f-1of)(x) = x Bu yüzden
Arcsin ` 2 j = 6 =30°
1 r r 3
I. 3 =60° II. 2
Arcsin c 2 m = 3 = 60°
3 r r
III. 3 = 60° IV. 5
r r
V. 6 = 30° VI. 7
Örnek 4:
I. arcsin d - n
2 1
II. arctan d - n
2 3
III. arccos d - n
3
IV. arccot (–1)
2
değerlerini bulalım.
Örnek 2:
r r 5r 3r
Cevap: I. - , II. - , III. , IV.
4 6 6 4
Arcsin c- m
1
r r 5r 3r
2 I. - 4 II. - 6 III. 6 IV. 4
değerini bulalım.
π
Cevap: –30° veya -
1 1
6
Örnek 5:
sin210° = - 2 ve sin330° = - 2 dir.
tan darc cot n
1
Arcsin `- 2 j ifadesini,
1
5
"Sinüsü `- 2 j ye eşit olan açılardan dördüncü bölgede bulanan açı nedir?"
1
ifadesinin değerini bulalım.
r
şeklinde okuyacağız ancak yanıtı 330° değil –30° veya - 6 olarak vereceğiz Cevap: 5
çünkü f(x) = sinx fonksiyonunun tanım kümesi olan 8- 2 , 2 B aralığı

r r 1
θ = arc cot 5
1
f–1(x) = Arcsinx fonksiyonunu değer kümesidir. cotθ = 5 için tanq soruluyor.
vereceğimiz yanıt bu aralığa düşmek zorundadır. tanq = 5

Örnek 6: Örnek 8:
tan darc sin c mn cos c - arctan m
5 r 1

13 2 3
değerini bulalım. ifadesinin değerini bulalım.
5 10
Cevap: Cevap:
12 10
5 1 1
q = arcsin 13 q = arctan 3 ⇒ tanq = 3
5 13
sinq = 13 olur. 5
10
q 1
12
q
tan darcsin 13 n =tan q soruluyor.
5
3
5
cos ` 2 - ij = sinq =
tanq = 12 dir. r 1 = 10
10 10
Örnek 7: Örnek 9:
sin c arcsin + arcsin m
3 4
cos ;arctan c - mE
5

12 5 5
ifadesinin değerini bulalım. ifadesinin değerini bulalım.
12 Cevap: 1
Cevap:
13 3 4
a = arcsin 5 q = arcsin 5
q = arctan `- 12 j
5
3 4
5 sina = 5 ve sinq = 5
tanq = - 12 olup.
a ve q aynı diküçgende dik olmayan açılardır.
q açısı 4. bölgedir.
θ
13 5 sin(a + q) = sin90° = 1
5
3
q
12 α
4
Sorulan cosq değeri 4. bölgede pozitiftir.

12
cosq = 13 olur.

f(x) = arcsin(2x – 7) y = f(x) = 3 arccos(2x – 1) – 4
fonksiyonunun tanımlı olduğu aralıkta kaç farklı x tam- fonksiyonunun ters fonksiyonunu bulalım.
sayısı olduğunu bulalım. 1 + cos c + m
x 4
3
Cevap:
Cevap: 2 2
q = arcsin (2x – 7) 1) x = 3arccos(2y – 1) – 4
x+ 4
⇒ sinq = 2x – 7 –1 ≤ sinq ≤ 1 2) = arccos(2y – 1)
3
–1 ≤ 2x - 7 ≤ 1 x+ 4
3) cos = 2y – 1
3
x 4
6 ≤ 2x ≤ 8 1 + cos b + l
= y = f -1 ^ x h
4) 3
3≤x≤4 2
Bu aralıktan tamsayı olarak {3, 4} olmak üzere 2 tam sayı vardır.
Örnek 14:
f(x) = 2sin b 6x - l
r

Örnek 11: 4
fonksiyonu veriliyor.
tan ;- + arcsin c mE
r 8

2 17 Buna göre, f –1(1) değerini bulalım.
işleminin sonucunu bulalım. 5π
Cevap:
15 72
Cevap: -
2sin b6x - l = 1 yapan x değerini buluruz.
8 r
1. yol:
8 8 4
a = arcsin b l & sina =
17 17 1
sin b6x - l =
r
3r 15 4 2
tan b- + a l = tan b + a l = - cota = -
r 17
2 2 8 8 r r
6x - =
a 4 6
15 r r 5r
6x = + =
6 4 12
5r
x=
72
x = 2.sin b6y - l
r
2. yol:
4
Örnek 12: x
= sin b6y - l
r
2 4
y = f(x) = 2sin(4x) – 3 x r
arcsin = 6y -
2 4
fonksiyonunun ters fonksiyonunu bulalım.
r x
+ arcsin = 6y
Cevap:
1
arcsin c + m
x 3 4 2
4 2
: + arcsin D = f - ^ x h
1 r x 1
1) x = 2sin(4y) – 3 6 4 2
= sin ^4y h : + D = f - ^ 1h
x+ 3 1 r r 1
2)
2 6 4 6
x 3
3) arcsin b + l = 4.y
: D = f - ^ 1h
1 5r 1
2 6 12
1 x 3
4) arcsin b + l = f - 1 (x)
= f - 1 ^ 1h
4 2 5r
72

1. I. arcsin c - m = -
1 r
II. arctan ^- 3 h = -
r 4. tan(arccos(–1))
2 6 3
ifadesinin değeri kaçtır?
III. arccos d - n= IV. arccot ^- 3 h =
2 3r 5r

2 4 6 1
A) –2 B) –1 C) - D) 0 E) 1
2
V. sin c arcsin m =
1 1
VI. arccos b cos l=
r r

5 5 5 5
q = arccos(–1) ⇒ cosq = –1
VIII. arccot c cot m=
2r 2r
VII. tan(arctan(–2)) = –2
3 3 q=p
Ters trigonometrik fonksiyonların genel kabul gören tanq = tanp = 0
tanım ve görüntü kümelerine göre yukarıdakilerden
kaç tanesi doğrudur?
A) 7 B) 5 C) 8 D) 4 E) 6
Hepsi doğrudur.
5. sin(arctan2)
1 ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
2. cot(arctan )
4
ifadesinin değeri kaçtır? 5 5 5 5 2 5
A) B) C) D) E)
3 4 5 2 5
1 1
A) 4 B) 2 C) 1 D) E)
2 4
q = arctan2
1 tanq = 2 5
q = arctan 4 2
1 2 = 2 5
tanq = 4 için cotq soruluyor. cot q= 4 sinq = 5 θ
5 1
cot c arcsin m
15
6.
3. cos(arctan3) 17
ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
15 17 15 8 8
10 10 10 10 10 A) - B) C) D) E)
A) B) C) D) E) 8 8 8 17 15
10 8 6 5 4
15
q = arctan3 q = arcsin 17
15
tanq = 3 10 sinq = 17 15
17
3
cot àrcsin 17 j = cotq soruluyor.
1 = 10 15
cosq = 10 θ θ
10 1 8
8
cotq = 15

7. sin ;arctan c- mE
3 10. cos(arctan3 + arccot3)
4
2 3 4
1 2 3 4 A) 0 B) C) D) E) 1
A) - B) - C) - D) - E) –1 3 4 5
5 5 5 5
a = arctan3 ve q = arccot3
q = arctan `- 4 j
3
θ
tana = 3 ve cotq = 3
3
tanq = - 4 5
3 a + q = 90°
q açısı dördüncü bölgededir. α cos(a + q) = cos90° = 0
1
Dördüncü bölgede sinq < 0
3
3
5 sinq = - 5
θ
4
f(x) = arcsin c 4 -
m
2x
11.
5
8. sin(p + arccot2) fonksiyonunun en geniş tanım aralığındaki farklı x tam
ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir? sayılarının toplamı kaçtır?
3 2 5 6 7
A) - B) - C) - D) - E) - A) 35 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
5 5 5 5 5
q = arcsin ` 4 - 5 j
2x
q = arccot2 ⇒ cotq = 2
2x
1 sinq = 4 – 5 (–1 ≤ sinq ≤ –1)
sin(p + q) = –sin q = - 1
5
5 2x
–1 ≤ 4 – 5 ≤ 1
θ
2 2x
–5 ≤ – 5 ≤ –3
25 15
2 $x$ 2
x∈Z için Rx = 12 + 11 + 10 + 9 + 8 = 50
sin c- arctan m
3r 3
12.
tan c - arcsin m
3r 3 2 4
9.
2 5 ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir? 3 3 4
A) - B) – C) -
5 4 5
3 4 5 7 3 7 4 7
A) B) C) D) 2 E) D) - E) -
4 3 3 3 7 7
3 3
q = arcsin 5 ⇒ sinq = 5
α = arctan b 3 l & tana = 3
5
4 4 5
3 3
3r
sin b - al
3r 4 2 a
tand 2 – qn = cot q = 3 θ
4 4
= - cosa
4
=-
5

13. sin c arcsin ^- 1h + arccos m

1 16. sin(arctanx)
2
x
A) 1 - x2 B) 1 + x2 C)
1 3 2 1 - x2
A) – B) – C) –1 D) 1 E)
2 2 2 x x
D) E)
x2 - 1 1 + x2
r
arcsin(–1) = –
2 q = arctanx
1
arccos b l =
r
2 3 tanq = x
1
sin b- + l = sin b- l = - sin = -
r r r r 1 + x2
x
2 3 6 6 2 x
sinq =
1 + x2 θ
1
17. cot(arcsinx)
r
14. arcsin(2x – 3) = A)
1 + x2
B)
x2 - 1
C)
1 - x2
6 x x x
eşitliğini sağlayan x değeri aşağıdakilerden hangisi- x x
D) E)
dir? 1-x 2
1 + x2
1 3 5 7 9
A) B) C) D) E)
4 4 4 4 4 q = arcsinx ⇒ sinq = x 1
sin 6arcsin ^2x - 3h@ = sin

r sinq = x için cotq soruluyor. x
6
1 - x2 θ
1 cotq = x
2x - 3 = 1 – x2
2
7
2x =
2
7
x=
4 18. f(x) = 2 – 3cos(2x – 6)
fonksiyonunun ters fonksiyonu aşağıdakilerden hang-
sidir?
A) f ^ x h = 3 + arccos c - m
-1 1 2 x
2 3
f ^ x h = - 2 + arccos c m
-1 1 x-3
B)
2 2
f ^ x h = 1 - arccos c - m
-1 1 x 3
C)
3 2
arcsinx + arccos c m =
1 r
15.
f ^xh = - 3 + c m
3 2 -1 1 x- 2
D)
2 6
olduğuna göre, x kaçtır?
f ^ x h = - 1 + arccos c - m
-1 1 2x 1
E)
1 1 2 3
A) 3 B) 2 C) 1 D) E)
2 3
x = 2 – 3cos(2y – 6)
1 r 3cos(2y – 6) = 2 – x
α = arcsinx, β = arccos ve α + β =
3 2
1 2- x
sinα = x cosβ = cos(2y – 6) =
3 3
2 x
b 2y – 6 = arccos b - l
3 3
1
⇒ sinα = 2 x
1 3 2y = 6 + arccos b - l
3
a
1 2- x
2 2 y = 3 + arccos b l
2 3

19. f(x) = 5 + 3tan5x 22. 4

arcsin(3x – 1) = arctan
3
olduğuna göre, f –1(2) değeri aşağıdakilerden hangisi- denklemini sağlayan x değeri aşağıdakilerden hangisi-
dir? dir?
r r r r r 2 1 3 5 4
A) B) - C) D) - E) A) B) C) D) E)
3 15 12 20 4 3 2 5 3 3
1. Çözüm: 2. Çözüm:
4 4
sinθ = 3x – 1 ve tanθ = sinθ =
3 5
= tan ^5y h
5 + 3tan5x = 2 x-5 5
3 4 4
3tan(5x) = –3 = 3x - 1
arctan - = f - 1 ^ x h
1 x 5 5 θ
tan(5x) = –1 5 3 9 3
= 3x
arctan ^- 1h = f - 1 ^2h
1 5
r 5
5x = - 3
4 =x
. b- l = f - 1 ^ 2h = -
r 1 r r 5
x= - 5 4 20
20
23. arcsinx = arccos a 3x - x k

2
20. f(x) = 7 + 2 3 cos5x

denklemini sağlayan x değeri aşağıdakilerden hangisi-
dir?
Buna göre, f –1(4) değeri aşağıdakilerden hangisidir?
1 2 3 3 1
A) B) C) D) E)
r r r 2r r 2 3 4 5 3
A) B) C) D) E)
12 16 24 5 6
sinα = x ve cosα = 3x - x 2
7 + 2 3 cos5x = 4
cosα = cosα
2 3 cos5x = –3 1
x
3 1 - x2 = 3x - x 2
cos5x = - α
2 3 1 – x2 = 3x – x2 1 - x2
3
cos5x = - 1 = 3x
2
5r 1
5x = =x
6 3
r
x=
6
sin d arctan d nn
x2 - 1
24.
2x
5
21. arcsin2x = arccos ifadesi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
13
x 2x x2 1
denklemini sağlayan x değeri aşağıdakilerden hangisi- A) 2
B) 2
C) 2 -
dir? x +1 x +1 x +1
x2 x-1
D) E) 2
2 4 6 8 10 x2 + 1 x +1
A) B) C) D) E)
13 13 13 13 13
x2 - 1
q = arctan 2x
5 x2 - 1
arcsin2x = q ⇒ sin q = 2x ve cos q = 13 tür. tan q = 2x
A
Pisagor: |AC|2 = (x2 – 1)2 + (2x)2
12 |AC| = x2 + 1 olur.
12
13 sinq = 13 x2–1 x2+1
2
x -1
sinq =
θ θ x2 + 1
5 B 2x C
12 6
sin q = 2x = 13 ⇒ x = 13
24. C 23. E 22. C 21. C 20. E 19. D 18. A 17. C 16. E 15. E 14. D 13. A
Cevaplar
12. C 11. D 10. A 9. B 8. C 7. C 6. E 5. E 4. D 3. A 2. A 1. C

TRİGONOMETRİ
İki Açının Ölçüleri Toplamının ve Farkının Trigonometrik Değeri 21
Kazanım: İki açının ölçüleri toplamının ve farkının trigonometrik değerlerine ait formülleri bulur.

hhİKİ AÇININ ÖLÇÜLERİ TOPLAMININ VE Örnek 2:
FARKININ TRİGONOMETRİK DEĞERİ sin24°.cos6° + cos24°.sin6°
Toplam ve Fark Formülleri işleminin sonucunu bulalım.
1. sin(a + b) = sina . cosb + cosa . sinb Cevap:
1
2
Özelliği tersten kullanacak olursak, verilen ifade
sin(a – b) = sina . cosb – cosa . sinb 1
sin(24° + 6°) = sin30° = 2 ye eşittir.
2. cos(a + b) = cosa . cosb – sina . sinb
cos(a –b) = cosa . cosb + sina . sinb
tan a + tan b
3. tan(a + b) =
1 - tan a . tan b
Örnek 3:
tan a - tan b
tan(a – b) =
1 + tan a . tan b sin71° . sin26° + cos71° . cos26°
1
4. cot(a + b) = işleminin sonucunu bulalım.
tan (a + b)
2
Verilen formülleri çift yönlü olarak kullanabilmemiz gerekir. Cevap:
2
2
cos(71° – 26°) = cos45° =
2
Örnek 1:
sin105° değerini bulalım.
Örnek 4:
sin(105°) ≠ sin60° + sin45° olduğunu görelim.
tan75° değerini bulalım.
6+ 2
Cevap:
105° = 60° + 45 olarak yazılır. 4
Cevap: 2 + 3
sin(105°)=sin(60 °+ 45°)dir. 75° = 45° + 30° olarak yazılır.
Formülde yerine yazacak olursak. tan75° = tan(45° + 30°)dir.
sin(60° + 45°) = sin60° . cos45° + cos60°.sin45° Ancak tan75° = tan45° + tan30° olarak yazılamaz!
3 2 1 2 Formülde yerine yazacak olursak,
sin105° = 2 . 2 + 2 . 2
6+ 2 tan 45° + tan 30°
sin105° = tan75° = 1 - tan 45°. tan 30°
4
3 2 3+ 2 1
sin60° + sin45° = 2 + 2 = 2 dir. 1+
3 3+1 4+2 3
Ancak dikkatli olmamız gereken bir nokta vardır. = 1 = = 2 = 2+ 3
1 - 1. 3-1
3 ^ 3 + 1h
sin(60° + 45°) ≠ sin60° + sin45°

TRİGONOMETRİ / İki Açının Ölçüleri Toplamının ve Farkının Trigonometrik Değeri

Örnek 5: Örnek 7:
cot105° değerini bulalım. x dar açı olmak üzere,
1- 3 2
Cevap: sinx = olduğuna göre, cos(x –60°)
3 +1 3
105° = 60° + 45° olarak yazılır.
ifadesinin değerini bulalım.
Kotanjant için bir formül vermemiştik. Kotanjant yerine tanjant değeri bulu-
nur ve sonra çarpmaya göre tersi alınır. Cevap: 5 +2 3
6
cos(x – 60°) = cosx.cos60° + sinx. sin60°
tan 60° + tan 45° 3+1
tan105° = 1 - tan 60°. tan 45° = 1 2 3
1- 3 = cosx. 2 + 3 . 2 dir.
1- 3 A
1 Bilinmeyen cosx değerini bulmak için,
cot105°= tan 105° = olur.
3+1
2
sinx = 3 olacak şekilde uygun bir dik 3
2
üçgen çizelim.
x
5 B C
|BC| = 9 - 4 = 5 , cosx = 3 olur. 5
Bulduğumuz değeri yerine yazalım.

5 1 2 3
cos(x – 60°) = 3 . 2 + 3 . 2

5+2 3
Örnek 6: cos(x – 60°) = 6 olur.
A 2 K 1 R 3 D
qb
α
V
2 2
B 6 C
Şekildeki ABCD dikdörtgeninde tana değerini bulalım.

7
Cevap:
4 Örnek 8:
a açısı bir dik üçgen içerisinde değildir. Ancak a açısını dış açı olarak düşü-
nürsek, ölçülerinin toplamı α olan iki iç açıyı iki farklı üçgen içinde yazabiliriz. 5sinx – 12cosx
KRV üçgeninde q + b = a dır. ifadesinin en büyük değerini bulalım.

ABR dik üçgeninde, KDC dik üçgeninde, Cevap: 13
A 3 R K 4 D 12 sin i
b i 5 = tanq = cos i
= 5 ` sin x - 5 cos x j →
2 2 12 12 sini
yerine tani = yazalım
5 cosi
= 5 a sin x - k
sin i. cos x
B C cos i 13
12
tanβ =
2
tür. =5 a
sin x. cos i - cos x sin i
cos i
k q
3
5
2 1 sin ^ x - ih
tani = =5 = 13.sin(x – q) = 13 max veya –13 min
=
4 2 5
13 max=1
tan i + tan b
tanα = tan(i + β) = formülünde bulduğumuz değeri yazalım. min=–1
1 - tan i . tan b
1 2 7
+ Not: f(x) = asinx + bcosx için
7
tanα = 2 3 = 6 =
1 2 2 4 fmax = a2 + b2
1- .
2 3 3
fmin = - a 2 + b 2


Örnek 9:
Örnek 11:
A Şekildeki ABC dik üçgeninde,
sin c - arcsin m
r 5

θ |AR| = 10 cm, 4 13
10 ifadesinin değerini bulalım.
|RB| = 2 cm
7 2
Cevap:
|BC| = 6 cm 26
R 5 5
α = arcsin & sina =
m^RCBh = a
2 % 13 13
α
B C
m^BACh = i
6 % 13
5 12
cosa = olur.
13
α
olmak üzere, a + θ toplamını bulalım. 12
Cevap: 45°
sin ^45° - ah = sin45°.cosa - cos45°.sina
6 1 2 1
A tanq = 12 = 2 , tana = 6 = 3 2 12 2 5 7 2
= . - . =
θ 2 13 2 13 26
1 1 5
10
tan(a + q) = 3+2 = 6 =1
1 1 5
1- 3.2 6
R
2
α a + q = 45°
B C
6
Örnek 12:
Örnek 10: D 3 F 2 C ABCD dikdörtgen
tan c arcsin + arccos m

3 12 |BE| = 1 cm

5 13 2
ifadesinin değerini bulalım. G |EC| = 2 cm
P
α
Cevap:
56 E |CF| = 2 cm
33
3 12 r
a = arcsin 5 , q = arccos 13 olsun. 1 |FD| = 3 cm
m _BGDi = a
Bu durumda tan(a + q) sorulmaktadır. A B
%
3 12
a = arcsin 5 q = arccos 13
olduğuna göre, cotα değerini bulalım.
3 12
sina = 5 cosq = 13 olur. 16
Cevap: -
11
Bunlara uygun dik üçgenler çizilip tana ve tanq değerlerini bulalım. α = 180 – p + r
tanα = tan[180 + (r – p)]

5 13
3 tanα = tan(r – p)
α θ
12
2 5
-
Pisagor’dan 4 bulunur Pisagor’dan 5 bulunur tana = 3 2
2 5
1+ .
3 5 3 2
tana = 4 ve tanq = 12 olur.
- 11
tan a + tan i 11 16
tan(a + q) = - dır. Bulduğumuz tana ve tanq değerini sorulan tana = 6 = - & cota = -
1 tan a. tan i 16 16 11
tan(a + q) ifadesinin eşitinde yerine yazalım. 6
3+ 5 14
4 12 = 12 = 14 . 48 = 56 olur.
4
tan(a + q) = 3 5 15 12 33 33
1 - 4 . 12 1 - 48


cos â - bh =
4 1 A
ve cosa =
5 3
1
olduğuna göre, sinβ değerini bulalım.
8 2-3
Cevap:
15
2
4
sin â - bh =
3
5 a
5 3
3 2 2 2 2 q
sina = B C
3
a–b a
ABC üçgeninde tanW W = 2 olduğuna göre,
A = 4 ve tanC
4 1
W değerini bulalım.
sinb = sin 6a - â - bh@ = sina.cos â - bh - cosa.sin â - bh tanB
6
2 2 4 1 3 8 2-3 Cevap:
tanbU = tan â + ih
= . - . = 7
3 5 3 5 15

1 1 3
+ 3 8 6
= 4 2 = 4 = . =
1 1 7 4 7 7
1- .
4 2 8
Örnek 16:

ABCD kare
Örnek 14: D 7 C
n
α |DE| = 3 cm
α – β ve α + β dar açılardır. 3
sin â - bh = 5
3 p
|EA| = 4 cm
E
sin â + bh =
12 |AF| = 5 cm
7
13
4 |FB| = 2 cm
olduğuna göre, cos(2α) değerini bulalım.
Cevap: -
16 \h = a
m ÊCF
65
A 5 F 2 B
olduğuna göre, cotα değerini bulalım.

13
5 12 Cevap:
35
3 43
α = 90 – (n + p)
a–b a+b cotα = tan(n + p)
4 5
3 2 5
+
cos â - b h = cos â + b h =
4 5 7 7 = 7 = 5 . 49 = 35
5 13 3 2 43 7 43 43
1- .
cos ^2ah = cos 8â + b h + â - b hB 7 7 49
5 4 12 3
= . - .
13 5 13 5
20 - 36
=
65
16
=-
65

TRİGONOMETRİ / İki Açının Ölçüleri Toplamının ve Farkının Trigonometrik Değeri Konu Testi - 1
sin 17° cos 23° + cos 17° sin 23° %

1. I. =1 4. ABC üçgeninde m(ACB) =150° olduğuna göre,
sin 72° cos 32° - cos 72° sin 32°
(sinB + cosA)2 + (cosB + sinA)2
cos 83° cos21° + sin 83° sin 21° işleminin sonucu kaçtır?
II. =- 1
sin 25° sin 37° - cos 25° cos 37°
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
tan 13° + tan 32° 1 + tan 54°. tan 9°
III. =
1 - tan 13° . tan 32° tan 54° - tan 9°
sin2B + cos2A + 2sinB.cosA
yukarıda verilen eşitliklerden hangileri doğrudur? + cos

2B + sin2A + 2sinA.cosB
= 1 + 1 + 2[sinA.cosB + cosA . sinB]

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
= 2 + 2 sin(A + B)
D) II ve III E) I, II ve III
= 2 + 2`2j
1
=2+1
sin ^17° + 23° h sin 40° =3
I. =1 I. doğru
sin ^72° - 32° h sin 40°
=
cos ^83° - 21° h cos ^62° h

II. =- 1 II. doğru
- cos ^37° + 25° h - cos ^62° h
=
1
III. tan(13°+32°)=
tan ^54° - 9° h 5. 0<x<
r
olmak üzere,
2
1
tan45= tan 45 5
cosx =
3
1 = 1 III. doğru
ise cos(x – 60) ifadesinin değeri kaçtır?
2 5+ 3 5+ 3 2 3+ 5
A) B) C)
6 6 6
5- 3 3- 5
D) E)
2. tanx = 2 ve tany = 3 olmak üzere 6 6
tan(x + y) A cos(x – 60) = cosx.cos60 + sinx.sin60
ifadesinin değeri kaçtır? 5 1 2 3
= 3 . 2 + 3 . 2
3
2
8 7 6 4 5 2 3 2 3+ 5
A) - B) - C) - D) –1 E) - = 6 + 6 =
5 5 5 5 x 6
B 5 C
tan x + tan y 2+3 5

tan(x + y) = 1 - tan x. tan y = 1 - 2.3 = - 5 = - 1
6. x ve y dar açı olmak üzere,

4 12
2r sinx = ve siny =
3. x+y= olmak üzere 5 13
3
(sinx – siny)2+(cosx + cosy)2 ise sin(x – y) ifadesinin değeri kaçtır?
işleminin sonucu kaçtır? 24 16 8 16 24
A) B) C) D) - E) -
65 65 65 65 65
1 3
A) 0 B) C) 1 D) E) 2
2 2
5 13
sin2x + sin2y – 2sinx.siny 12
4
+ cos 2x + cos2y + 2cosx.cosy
x y
3 5
= 1 + 1 + 2(cosx.cosy – sinx.siny)
= 2 + 2 cos(x + y) sin(x – y) = sinx.cosy –cosx.siny
2r 4 5 3 12
= 2 + 2 cos 3 = 5 . 13 - 5 . 13
=2–1
20 36 16
= 65 - 65 = - 65
=1

7. B 2 A Şekilde AB ⊥ BD 10. ABC üçgeninde,

2
DE ⊥ BD cosA.cosB = ve
3
3
|AB| = 2 cm 1
sinA.sinB =
C θ |BC| = 3 cm 6
W değeri kaçtır?
olduğuna göre, tanC
|CD| = 4 cm
4
|DE| = 5 cm A) - 3 B) - 2 C) –1 D) 2 E) 3
%
m (ACE) = i
D 5 E
cos(A + B) = cosA.cosB – sinA.sinB
2 1 1
olduğuna göre, tanq değeri kaçtır? = 3 - 6 = 2
V =120° tan C
A + B = 60° C V=- 3
23 21 19
A) - B) –11 C) - D) –10 E) -
2 2 2
2 5
B 2 A
tana = 3 , tanb = 4
q = 180 – (a + b)
3 2+5
tan c x +
m= 5
α 3r
tanq = – tan(a + b) = - 3 4 11.
C θ 2 5
1- 3.4
4
β olduğuna göre, cotx değeri kaçtır?
4
8 + 15
23 12 = - 23
= - 122 = - 12 . 2 2 3 2 2 3
A) B) C) 1 D) – E) –
D 5 E 12 2 3 3 2
tanx = ? yazalım
? + ^- 1h
=5
1 - ? ^- 1h
8. f(x, y) = 4sinx + 3cosy 5 + 5? = ? –1
h(q) = 4sinq + 3cosq 4? = –6

3 2
f(x, y) nin alabileceği en büyük değer h(q) nın alabilece- ? = - 2 = tanx ⇒ cotx = –
3
ği en küçük değerden kaç fazladır?
A) 12 B) 11 C) 10 D) 9 E) 8
7 – (–5) = 12
12. A Şekilde ABC dik üçgeninde,
α
|AB| = 2 cm,
2 |BR| = 4 cm,
5r r
9. cos + cos |RC| = 6 cm,
12 12
m _RACi = a
%
B 4 R 6 C

6 6 6
A) B) C) D) 6 – 1 E) 6– 2 olmak üzere, tana ifadesinin değeri kaçtır?
8 4 2
1 2 3 4 5
2 3 2 1 6- 2 A) B) C) D) E)
cos(75°) = cos(45° + 30°) = 2 . 2 - 2 . 2 = 11 11 11 11 11
4
2 3 2 1 6+ 2 A 4
cos(15°) = cos(45° – 30°) = 2 . 2 + 2 . 2 = 4 tanq = 2 = 2
α
θ 10
6- 2 6+ 2 2 6 6 tan(a + q) = 2 = 5
2
4 + 4 = 4 = 2
5-2 3
tana = tan[(a + q) – q] = 1 + 5.2 = 11
B 4 R 6 C
12. C 11. D 10. A 9. C 8. A 7. A 6. D 5. C 4. D 3. C 2. D 1. E Cevaplar

1. x dar açıdır. 4. A Şekilde ABC dik üçgeninde,

sinx =
2
W) = 90°,
m (C
3
olmak üzere, sin(x – 60°) ifadesinin değeri kaçtır? 10 |AK| = 10 cm,
4+ 5 4 5 2 5 |KC| = 2 cm,
A) B) - C) - K
6 6 6
m ÂBKh = 45°
45° 2 %
2 15 2 15
D) + E) - B x C
6 6
3 sinx =
2
ve cosx =
5 olduğuna göre, |BC| = x kaç cm olabilir?
2 3 3
x sin(x – 60°) = sinx . cos60° – cosx . sin60° A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5

5 2 1 5 3 2 - 15
= . - . =
3 2 3 2 6 2 12
A tanq = x , tan(45 + q) = x
tanq = tan[(45 + q) – 45]

10
12 - 12 - x
45° 2 x 1 x 2 12 - x
2. A Şekildeki BAC dik üçgeninde, B
θ
x C
= 12
1 + x .1
= x + 12 = x = x + 12
x
1 |AB| = 5 cm,
R
5 ⇒ 2x + 24 = 12x – x2
|AR| = 1 cm,
3 x2 – 10x + 24 = 0
α |RC| = 3 cm,
m _RBCi = a
% (x – 6)(x – 4) = 0
B C
x=6, x=4
olmak üzere, cota değeri kaçtır?
29 31 32 11
A) B) 2 C) D) E)
15 15 15 5
1 4
A tanq = 5 , tan(a + q) = 5
1
R
5
3
4 1 3
5 - 5 = 5 = 15
5. A 5 D Şekilde ABCD dik
θ tana = tan[(a + q) – q] = 4 1 29 29
α 1+ 5.5 α yamuğunda,
B C 25 1
29
⇒ cota = 15 |AD| = 5 cm,
B 3 C |AB| = 1 cm,
|BC| = 3 cm dir.
[BA] ⊥ [AD], [AD] // [BC],
3. m _BDCi = a
3sinx + 4cosx = 5 %

eşitliğini sağlayan x değeri için tanx değeri kaçtır? olmak üzere, cota değeri kaçtır?
2 4 5 5 3 10 11 4 9 9
A) B) C) D) E) A) B) C) D) E)
3 3 4 3 4 9 3 3 10 11
3 1 - cos 2 x +4cosx = 5 A 5 D tanq = 2

2
3 1 - cos x = 5 – 4cosx eşitliğinde kare alalım. α θ tan(a + q) = 5
1 1
9(1 – cos2x) = 25 – 40cosx + 16cos2x
B 3 C 2
0 = 25cos2x – 40cosx + 16
0 = (5cosx –4)2 5-2 3

tana = tan[(a + q) – q] = 1 + 5.2 = 11
4 11
5 = cosx 3
5 cota = 3
3
tanx = 4
x
4

6. A 1 K 3 D Şekildeki ABCD 8. α ve α – β dar açıdır.
sin â - bh =
dikdörtgeninde, 2 3
ve sina =
α R 2 3 5
|AK| = 1 cm,
olduğuna göre, cosβ değeri kaçtır?
|KD| = 3 cm,
B 2 N 2 C 4 5-6 6 3 5 8 2 5
|DC| = |BN| = |NC| = 2 cm, A) B) - C) -
15 15 15
m ^KRNh = a
% 9 2 5 3 5
D) - E) -
15 15
olduğuna göre, tana değeri kaçtır?
3 5
A) 5 B) 4 C) 3 D) –4 E) –5 2 3
α–β a
5 4
2
A 1 K 3 D tanq = 2 = 1 5
cos â - bh =
4
θ ve cosa =
3 3 5
2
tanβ = 2
cosb = cos 6a - â - bh@ = .
α R 4 5 3 2 4 5-6
β - . =
5 3 5 3 15
B 2 N 2 C
9. A ABC üçgeninde
V= 4
a + q + b = 180 a = 180 – (q + b)
α θ sinB
tana = tan[180 – (q + b)] = –tan(q + b) 5
3 5
15 13 W=
sinC
12
1+ 2 2 =5 12 13
=- 3 = -
1 - 1. 2 - 21
B 9 5 C
W değeri kaçtır?
olduğuna göre, cosA
25 41 29 28 33
A) B) C) D) E)
48 65 48 55 65
7. A ABC ikizkenar üçgeninde,
cosA = cos(α + θ)
[BA] ⊥ [AD] dir.
α = cosα . cosθ – sinα . sinθ
5 5 |AB| = |AC| = 5 cm, 12 12 9 5 144 - 45 99 33
3 = . - . = = =
15 13 15 13 195 195 65
|AD| = 3 cm,
m _DACi = a
% 10. D C ABCD dikdörtgen
B D C
1 3 . |BE| = 2 . |AD| = |AB|
olduğuna göre, cota değeri kaçtır?
E
A, F, E ve B, F, D doğru-
7 8 15 15 5 F saldır.
3 α
A) B) C) D) E) 2
m ^ AFDh = a
15 15 8 7 2 %

q b
3 6
A ABD üçgeninde tanq = 5 A B
α 5
5 5
tan(a + q) = 3 olduğuna göre, tanα değeri kaçtır?
3
θ α+θ θ 2 7 15
A) B) 1 C) D) 4 E)
B D C 3 3 4
5-3 16
tana = tan[(a + q) – q] = 3 5 = 15 = 8 2 3
5 3 2 15 tani = ve tanb =
1+ 3.5 6 6
15
cota = 8
a = i+b
2 3 5
+
tana = tan î + bh = 6 6 ( tana = 6 =1
2 3 5
1- .
6 6 6
10. B 9. E 8. A 7. C 6. A 5. B 4. D 3. E 2. A 1. E Cevaplar

TRİGONOMETRİ
hh İKİ AÇININ ÖLÇÜLERİNİN TOPLAMININ Örnek 2:

VE FARKININ TRİGONOMETRİK DEĞERİ cos46°, cos72°, cos4x, cos6x, cosx
ifadelerinin eşitini açının yarısı türünden yazalım.

Yarım Açı Formülleri
1. sin(a + b) = sina . cosb + cosa . sinb
cos46° = cos223° – sin223°
formülünde b yerine a yazarak sin2a nın eşiti olan ifadeyi cos72° = cos236° – sin236°
buluruz. cos4x = cos22x – sin22x
cos6x = cos23x – sin23x
sin(a + a) = sina . cosa + cosa . sina
x x
cosx = cos2 – sin2 olur.
2 2
sin(2a) = 2sina . cosa
hh Bu formül bir açının sinüsünün değerini, açının yarısı türün- 3. sin2a + cos2a = 1 olduğunu biliyoruz.
den ifade etme imkanı sağlar. Bu eşitlikten, sin2a = 1 – cos2a
Örnek 1: elde ettikten sonra, cos2a formülünde yerine yazalım.
cos2a = cos2a – sin2 a

[2
sin34°, sin70°, sin2x, sin6x, sinx
1 - cos a
cos2a = cos2a – (1 – cos2a)
cos2a = cos2a – 1 + cos2a
sin34° = 2sin17° . cos17°
cos2a = 2cos2a – 1 olur.
sin70° = 2sin35° . cos35°
Elde ettiğimiz bu formülü çok sık kullanacağız.
sin2x = 2sinx . cosx
Örnek 3:
sin6x = 2sin3x . cos3x
x x
sinx = 2sin .cos olur. cos50°, cos84°, cos8x, cos10x, cosx
2 2
2. cos(a + b) = cosa . cosb – sina . sinb

cos50° = 2cos225° – 1
formülünde b yerine a yazarak cos2a nın eşiti olan ifadeyi cos84° = 2cos242° – 1
buluruz. cos8x = 2cos24x – 1
cos10x = 2cos25x – 1
cos(a + a) = cosa . cosa – sina . sina
x
cosx = 2cos2 –1 olur.
2
cos(2a) = cos2a – sin2a olur.

TRİGONOMETRİ/ İki Açının Ölçüleri Toplamının ve Farkının Trigonometrik Değeri
4. sin2a + cos2a = 1 tana + tanb

5. tan(a + b) = formülünde b yerine a yazalım.
1 - tana.tanb
eşitliğinden cos2a = 1 – sin2a elde ettikten sonra, tana + tana
tan(a + a) =
1 - tana.tana
cos2a formülünde yerine yazalım.
2tana
tan2a =
cos2a = cos2 a - sin2 a
\
1 - tan2 a
2
1 - sin a
cos2a = 1 – sin2a – sin2a

Örnek 7:
cos2a = 1 – 2sin2a olur.
tan88°, tan64°, tan6x, tanx
Örnek 4: ifadelerinin eşitini açının yarısı türünden yazınız.
cos80°, cos56°, cos2x, cos6x, cosx

2tan44°
tan88° =
ifadelerinin eşitini açının yarısı türünden yazınız. 1 - tan 2 44°
2tan32°
tan64° =
1 - tan 2 32°
cos80° = 1 – 2sin240° 2tan3x
tan6x =
1 - tan 2 3x
cos56° = 1 – 2sin228° x
2tan
cos12x = 1 – 2sin26x tanx = 2
x
1 - tan 2
cos6x = 1 – 2sin23x 2
x
cosx = 1 – 2sin2 2 olur.
1
6. cot2a = dır.
tan2a
Örnek 5:
hh 2α dar açı olmak üzere, 2α ya A
sin17° = x olmak üzere, ait trigonometrik değerler bili-
cos34° nin x türünden değerini bulunuz. nirken, α ya ait trigonometrik
b
değerleri bulmak için; önce 2α c
Cevap: 1 – 2 . x2
cos34° = 1 – 2sin217° ya ait uygun dik üçgen çizilir.
2α
cos34° = 1 – 2 . x2 olur.
B a C
Örnek 6: Ardından C köşesinden BC doğrultusunda hipotenüs kadar
cos54° = x olmak üzere, uzatarak, dış açı kendisine komşu olmayan iki tane iç açının
toplamına eşittir mantığıyla ikiz kenar üçgen elde edilir.
cos27° nin x türünden değerini bulunuz.
A
x+1
Cevap:
2 α
cos54° = 2cos227° – 1
x = 2cos227° – 1 x+ 1 c
cos27° ≠ – dir. b
x + 1 = 2cos227° 2
x+ 1 Çünkü 27° birinci bölgede ol-
= cos227° 2α α
2 duğu için pozitiftir, doğal ola-
rak cos27° değeri pozitiftir. B a C b K
x+ 1
= cos27°
2
Ardından ABK dik üçgeninde α ya ait trigonometrik oranlar
bulunur.

cot30° = 3 olduğunu biliyoruz. sin(π – 2arctan3)
cot15° değerini bulunuz. ifadesinin değerini bulalım.

3
Cevap: 2 + 3 Cevap:
α = arctan3 ⇒tanα = 3 5
1. Etap 2. Etap
A A sin(π – 2α) = sin2α
3 10
15° 3 1 6 3
= 2. . = =
2 10 10 10 5
2
1 1 α
1
30° 30° 15°
B 3 C B 3 C 2 K
ABK dik üçgeninde,

Örnek 13:
2+ 3
cot15° = = 2+ 3 olur.
1
sin9x cos9x
+ =3
sin3x cos3x
olduğuna göre, sin23x değerini bulalım.
Örnek 9:
1
Cevap:
Payda eşitleyelim. 8
0 < x < 45° olmak üzere,
sin9x . cos3x + cos9x . sin3x sin12x
=
sin3x . cos3x 1
1 - sin2x ifadesinin eşitini bulunuz. 2
sin6x
2sin6x . cos6x
Cevap: cosx – sinx = = 4cos6x = 3
1
sin6x
1 = sin2x + cos2x, sin2x = 2sinx . cosx yazalım 2
3
^sinx - cosx h2
& cos6x =
1 - sin2x = sin 2 x + cos 2 x - 2sinx . cosx = 4
3 1 1
= |sinx – cosx| = cosx – sinx olur. 1 - 2sin 2 3x = & = 2sin 2 3x & = sin 2 3x
4 4 8
Örnek 10:
Örnek 14:
3r
π<x< olmak üzere, O noktası yarım çemberin mer- A
2
1 + sin2x ifadesinin eşitini bulunuz. kezi 8
|AB| = 6 cm 6
Cevap: –sinx – cosx
1 + sin2x = 2 2
sin x + cos x + 2sinx . cosx = ^sinx + cosx h2
|AC| = 8 cm
x
B O C
= |sinx + cosx| = –sinx – cosx olur.
W h= x
m ^ AOB
Çünkü 3. bölgede sinx < 0, cosx < 0 olduğu için sinx + cosx < 0 dır.
Yukarıdaki verilere göre, sin2x değerini bulalım.
336
Cevap:
Örnek 11: sin
x 6 ,
=
2 10
x 8
cos =
2 10
625
x x
x
2 8
3r sinx = 2sin cos
2 2
< x < 2r olmak üzere, 6
2 =2 .
3 4
5 5 x x
a) 1 - cos2x b) cos2x + 1 24 5 O 5
2
=
25
ifadelerinin eşitini bulunuz. 24 7
sinx = ve cosx =
25 25
Cevap: a) - 2 sinx , b) 2 cosx
sin2x = 2sinx cosx
1 - ^1 - 2sin 2 x h =
25
a) 1 - cos2x = 2sin 2 x = 2 sinx = - 2 sinx
24 . 7 336 24
=2 =
Çünkü 4. bölgede sinx < 0 dır. 25 25 625
x
b) cos2x + 1 = 2cos 2 x - 1 + 1 = 2cos 2 x = 2 . cosx = 2 cosx 7
olur.
Çünkü 4. bölgede cosx > 0 dır.

D 12 C tan7° = x
CI olduğuna göre, cot142° değerini bulunuz.
H Cevap:
x+1
7 x- 1
α Önce tan7° den yarım açı formülü ile tan14° ye geçeceğiz.
DI A B 2.tan7° 2x
tan14° = = olur.
1 - tan 2 7° 1 - x2
tan14° = cot76° dir.
2x
Öyleyse cot76° = olur.
AI 1 - x2
Sorulan cot142° değeri – cot38° ye eşittir.
Şekilde bir kenarının uzunluğu 12 cm olan ABCD karesi ile –cot38° ifadesinin sonucunu bulacağız. 76° ise 38° nin iki katıdır.
ABCD karesinin B köşesi sabit kalmak üzere pozitif yönde α 2x
cot76° = olan dik üçgen çizilir.
kadar döndürülmesiyle elde edilen BCıDıAı karesi verilmiştir. 1 - x2
|HDı| = 7 cm olduğuna göre, tanα ve sinα değerlerini he- A

saplayalım. 14°
120
Cevap: - 1 – x2
119
CIHB ve AHB üçgenleri eş üçgenlerdir. D C
76°
tan
a 12
=
CI B 2x C
2 5 5
a 12 H α 12
sin = 2 AC = x - 2 x + 1 + 4x 2 =
4 2
x 4 + 2x 2 + 1
2 13 13
7 α 90°
α
5 – α
^ x 2 + 1h2
2
a 5 2
cos = 90° – α
AC =
2 13 DI A 12
2
B
a a 12 5 120
sina = 2sin cos = 2 . =
2 2 13 13 169 AC = x 2 + 1 bulunur.
a 12 24
2tan 2.
tana = 2 = 5 = 5 Bu üçgende hipotenüs kadar uzatılarak 38° ye geçilir.
a 144 - 119
1 - tan 2
2
1-
25 25
AI
24 25 120 A
= . =-
5 - 119 119
38°
1 – x2 x2 + 1
76° 38°
B 2x C x2 + 1 K
ABD dik üçgeninde, sonucunu aradığımız –cot38° nin eşitini yazalım.
^ x 2 + 1 + 2x h ^ x + 1h . ^ x + 1h x+ 1
- cos38° = - olur.
^1 - x h . ^ 1 + x h
=- =
1 - x2 x- 1

TRİGONOMETRİ/ İki Açının Ölçüleri Toplamının ve Farkının Trigonometrik Değeri Konu Testi
sin2x sin6x r
1. I. = 1 II. =2 2tan15° 3
2tan
8 = cot r
2sinx . cosx sin3x . cos3x 3. I. = II.
1 - tan 2 15° 3 r 4
2sin32° cos2x 1 - tan 2
III. = 4 IV. =- 1 8
sin16° . cos16° sin x - cos 2 x
2
r
1 - tan 2 1
III. 12 = 3 IV. sin165° . cos15° =
2cos56° 3cos18°
V. = 2 VI. =- 3 r 4
1 - 2sin 2 28° 2sin 2 19° - 1 2tan
12
Yukarıda verilen eşitliklerden kaç tanesi doğrudur? 3
V. cos415° – sin415° = VI. sin4x – cos4x = cos2x
2
A) 2 B) 5 C) 6 D) 3 E) 4
Yukarıda verilenlerden kaç tanesi doğrudur?
sin2x 2sin3x . cos3x
I. =1 II. =2
sin2x sin3x . cos3x
2 2
A) 2 B) 5 C) 6 D) 4 E) 3
2.2.sin16° . cos16° cos x - sin x
III. =4 IV. =-1
sin16° . cos16° - ^cos 2 x - sin 2 x h
2cos56° 3cos18° 1 3 r r
V. I. tan30° = = II. tan = 1 = cot
=2 VI. =-3
- ^cos18° h
cos56° 3 3 4 4
Verilen eşitliklerin altısı da doğrudur. 1 1 2.sin15°.cos15° sin30° 1

III. = = 3 IV. = =
r 1 2 2 4
tan
6 3
3
V. (cos215° – sin215°)(cos215° + sin215°) = cos30° . 1 =
2
VI. –(cos4x – sin4x) = –(cos2x – sin2x)(cos2x + sin2x) = –cos2x . 1 = –cos2x
olup VI yanlıştır. Geriye kalan 5 tanesi doğrudur.
4. x dar açıdır.
2 1
I. sinx = olduğuna göre, cos2x = dur.
3 9
cos26° r r 2 1 7
2. I. = - 1 II. cos 2 - sin 2 = II. cosx = olduğuna göre, cos2x = – dur.
2
1 - 2sin 13° 8 8 2 3 9
π 3 5π 3 III. sin19° = x olduğuna göre, cos38° = 1 – 2x 2 dir.
1 - 2sin 2
III. = IV. 2cos 2 - 1=-
12 2 12 2 IV. cos16° = x olduğuna göre, cos32° = 2x 2 – 1 dir.
1 1 1- x
V. 2sin15° cos165° = – VI. sin75° . cos75° = V. cos70° = x olduğuna göre, sin35° = dir.
2 4 2
Yukarıda verilen eşitliklerden kaç tanesi doğrudur?

1
VI. cosx =
x
olduğuna göre, cos =
10
tür.
4 2 4
A) 6 B) 2 C) 4 D) 3 E) 5 Yukarıda verilen ifadelerden kaç tanesi doğrudur?
cos26° r 2
I. = 1 Yanlış II. cos =
cos26° 4 2 A) 3 B) 2 C) 4 D) 6 E) 5
4 1
r 3 5r r 3 I. cos2x = 1 – 2 . sin2x = 1 – 2 .
=
III. cos = IV. cos = - cos = - 9 9
6 2 6 6 2
1 7
II. cos2x = 2cos2x – 1 = 2 . – 1 = –
1 9 9
V. 2sin15 . (–cos15) = –sin30 = –
2 III. cos38° = 1 – 2sin219° = 1 – 2 . x2
1
IV. cos32° = 2cos216° – 1 = 2x2 – 1
2sin75° . cos75° sin150° 1
VI. 2 ile çarpıp bölelim = = 2 = 1 - cos70°
2 2 2 4 V. cos70° = 1 – 2sin235° ⇒ sin235° =
I hariç geriye kalan 5 eşitlik doğrudur. 2
1 - cos70° 1- x
sin35° = =
2 2
x x 1 + cosx
VI. cosx = 2cos2 - 1 ⇒ cos2 =
2 2 2
1
1+
x 1 + cosx 4 = 5 10 10
cos = = = =
2 2 2 8 16 4
Verilen ifadelerin hepsi doğrudur.

5. I. sin10° = x ve cos10° = y olduğuna göre, sin20° = 2xy 7. cos 4

7r
+ sin 4
7r
12 12
dir.
II. cos40° = x olduğuna göre, cos20° =
x+ 1
dir.
2 3 1 5 3 7
π 4sinx . cosx 3 A) B) C) D) E)
III. x = olduğuna göre, = tür. 8 2 8 4 8
12 cos 2 x - sin 2 x 3
(sin2105° + cos2105°)2 = sin4105° + cos4105° + 2sin2105° . cos2105°
1 24 1
IV. sinx + cosx = olduğuna göre, sin2x = – tir. 1 = ? + sin210 . sin210°
5 25 2
3 7 1 1 1
1 = ? + b- l . b lb- l
V. sinx – cosx = olduğuna göre, sin2x = dır. 2 2 2
4 16
x x 2 1
VI. sinx = k olduğuna göre, b sin - cos l = 1 - k dır. 1–
8
=?
2 2
7
=?
Yukarıda verilen eşitliklerden kaç tanesi doğrudur? 8
A) 5 B) 3 C) 6 D) 2 E) 4
I. sin20° = 2sin10° . cos10° = 2xy x x 5
1 + cos40° 1+ x
8. sin + cos =
II. cos40° = 2cos220° – 1 ⇒ cos20° = = 4 4 7
2 2
x
2.2sinx . cosx 2sin2x r 1 2 3 ise sin ifadesinin değeri kaçtır?
III. = = 2tan2x = 2tan = 2. = 2
cos2x cos2x 6 3 3 24 20 16 16 20
A) – B) – C) – D) E)
III yanlış 49 49 49 49 49
1 24
IV. Kare alalım sin 2 x + cos 2 x + 2sinx . cosx = & sin2x = - Kare alalım.
144424443 144 4244 43 25 25
1 sin2x
x x x x 25
9 sin 2 + cos 2 + 2sin . cos =
V. Kare alalım sin 2 x + cos 2 x - 2sinx . cosx = 4 4 4 4 49
144424443 144 4244 43 16 1444 42444 43 144424443
1 sin2x 1 x
sin
2
9 7 x 25
1- = sin2x & sin2x = sin - 24
16 16 = -1=
2 49 49
x x x x
VI. sin 2 + cos 2 - 2sin . cos = 1 - k
2 2 2 2
b3 - 6sin l
144442444 43 144424443 2 r
1 sinx
9. 12
⇒ 1 – sinx = 1 – k ⇒ sinx = k
r
cosec
Verilenlerin 5 tanesi doğrudur. 6
3 3 3 3 5 3
A) B) C) D) 3 E)
4 2 4 4
6. I. 1 - sin70° = cos35° - sin35° 3 b1 - 2sin 2

r
l .sin
r
r 12 6
II. < 2x < r olmak üzere, 1 - sin2x = sinx – cosx r r 1 r 3 3 3 3
2 3.cos .sin = 3. sin = . =
r 6 6 2 3 2 2 4
III. x < < r olmak üzere, 1 - cos2x = - 2 sinx
2
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? 10. x = 75° olmak üzere,
(sin3x + cos3x) . (sinx – cosx)
D) I ve III E) II ve III 5 3 3 3 3
A) – B) – C) –
I. 1 - sin70° = cos 2 35° + sin 2 35° - 2sin35° . cos35° 8 2 8
= ^cos35° - sin35° h2 = cos35° - sin35° = cos35° - sin35° D)
3 3
E)
3
(I. doğrudur.) 8 2
II. 1 - sin2x = cos 2 x + sin 2 x - 2sinx . cosx = ^cosx - sinx h2 (sinx + cosx) (sin2x – sinx . cosx + cos2x) (sinx – cosx)
1
= |cosx – sinx| = sinx – cosx olur. (II doğrudur.) = (sin2x – cos2x) (1 – sin2x)
r r 2
Çünkü < x < aralığında sinx > cosx dir. sin150°
4 2 = –(cos150) c 1 - m
III. 1 - cos2x = 1 - ^1 - 2sin 2 x h = 2sin 2 x = 2 . sinx 2
3 1
= 2 sinx olur. (III yanlıştır.) = – e- ob1 - l
2 4
Çünkü II. bölgede sinx > 0 dır.
3 3 3 3
= . =
2 4 8

11. x
= cos 2
11r
+ sin 2
5r 15. sin73° = m
8 12 12
ise x kaçtır? olduğuna göre, cos68° nin m türünden değeri aşağıda-
A) 4 3 + 8 B) 3 3 + 8 C) 4 3 + 6
D) 3 3 + 6 E) 2 3 + 4 A) 4m4 – 8m2 – 1 B) 4m4 + 8m2 – 1
C) 8m4 + 4m2 + 4 D) 8m4 – 8m2 + 1
x
= 2cos 2 165° + 2sin 2 75
4 E) 8m4 + 8m2 + 4
cos150° = 1 - 2sin 2 75°
cos17° = m
cos330° = 2cos 2 165° - 1
3 cos34° = 2m2 – 1
- = 1 - 2sin 2 75
3 2
+ 1 = 2cos 2 165° cos68° = 2(2m2 – 1)2 – 1
2 3
2sin 2 75° = +1
2 = 2(4m4 – 4m2 + 1) – 1
x =4 (2cos2165° + 2sin275) = 8m4 – 8m2 + 1
3 3
x = 4e + 1+ + 1o = 4 3 + 8
2 2
cos66° . cos24°
12.
sin48°
cos18° sin18°
16. -
işleminin sonucu kaçtır? cos6° sin6°
1 1 ifadesinin eşiti kaçtır?
A) –2 B) –1 C) – D) E) 1
2 2
cos66° = sin24° A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
sin24 . cos24 1
=
2sin24 . cos24 2
sin6° . cos18° - cos6° . sin18° sin ^6° - 18° h 2sin ^- 12h
= = =- 2
cos6° . sin6° cos6° . sin6° 2sin6 . cos6
π
13. x = 5tan
8
4
y=
π
1 - tan 2
8
olduğuna göre, x . y çarpımının değeri kaçtır?
A
A) 5 B) 5 2 C) 5 3 D) 10 E) 10 2 17. ABC üçgen
2tan
r
\h
\h = m ^DBC
m ^DBE
x . y = 10 . 8 = 10 . tan45° = 10 . 1 = 10 B C
1 - tan 2
r
\h = m ^DCF
m ^DCB \h
8
E F
\h =
cos ÊAF
17
25
\h < 90°
m ^BDC
^1 - cosxh2 D
14.
1 - cos 2 x \h değeri aşağıdakilerden han-
olduğuna göre, cos ^BDC
ifadesinin eşiti aşağıdakilerden hangisidir? gisidir?
x x x
A) cot B) tan C) 1 – cot 1 1 3 2 1
2 2 2 A) B) C) D) E)
10 5 10 5 2
x x
D) 1 + cot E) tan2
2 2 cosa =
17
ise cos b 90 - l = ? = sin
a a
25 2 2
2 x 2 2 x 2
^1 - cosx h2 b1 - b1 - 2sin 2 ll b 2sin l 17 2
2 & = 1 - 2?
= = 25
1 - cos 2 x sin 2 x sin 2 x 8 2
= 2? 2 = (?=
x x x x 25 5
2sin 2 .2sin 2 4sin 2 .sin 2
2 2 2 2 x
= = = tan 2
x x 2 x x 2
b 2sin .cos l 4sin 2 .cos 2
2 2 2 2

18. ABCD dikdörtgen A D 21. tan c arccos m

1 2
2 5
B, C, E noktaları x 4 ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
doğrusal
K 21 21 70 2 5 3 10
\h = x
m ^CAE A) B) C) D) E)
14 7 10 5 10
|DK| = 4 cm 1 2
B 8 C 6 E α= arccos
2 5
|BC| = 8 cm 2
2α = arccos A
5
|CE| = 6 cm 2
cos2α = 10
5 3
yukarıda verilenlere göre, tanx değeri kaçtır? 2
2cos2α – 1 =
5 α
6 7 8 9 10 7
A) B) C) D) E) cos2α = 7
23 23 23 23 23 10
7 3 21
cosα = ( tanα = =
Benzerlikten |KC| = 3 olur. 10 7 7
8
8 + tanx
tan ^ x + y h = 7 =2 22. 1 1
cos c arccos m
y x 8 2 4
4 1 - tanx
7
7
8 16
3 + tanx = 2 - tanx
8 6 7 7 6 2 10 3
23 6 6
A) 1 B) C) D) E)
tanx = tanx = 4 4 4 2
7 7 23
1 1
a= arccos
2 4
1
2a = arccos
19. cos89° = 1 - k2 4
1
1 - cos4° cos2a =
olduğuna göre, ifadesinin k türünden değe- 4
8 1
ri aşağıdakilerden hangisidir? 2cos 2 a - 1 =
4
A) 1 – k4 B) k – k4 C) k 2 – k4 5 10 10
cos 2 a = = & cosa = olur.
8 16 4
D) k4 + 1 E) k4 + k 2
89°
1
1 – k2 23. x dar açıdır.
1° 15sinx + 8cosx = 17
k
olduğuna göre, sin2x değeri kaçtır?
cos1° = k
240 230 220 210 200
1 - ^1 - 2sin 2 2h sin 2 2 ^2sin1.cos1h
2
A) B) C) D) E)
8
=
4
=
4 289 289 289 289 289
= ^1 - k 2h .k 2 = k 2 - k 4 sinx +
8 tanα
cosx =
17 x
15 15
17
sina 17 8
sinx + cosx =
cosa 15
20. cot c
3π
- 2arctan5 m sin ^ x + ah 17
2 = α
cosa 15 15
sin ^ x + ah =
17 15
15 17
. = 1 & x + a = 90
5 1 1 1 1 15 8
A) – B) – C) – D) E) sinx = cosx =
12 3 2 4 6 17 17
15 8 240
α = arctan5 ⇒ tanα = 5 sin2x = 2 . =
17 17 289
3r 2tana 2.5 10 5
cot b - 2a l = tan2a = = = =-
2 1 - tan 2 a 1 - 5 2 - 24 12
23. A 22. D 21. B 17. D 18. A 19. C 20. A 16. A 15. D 14. E 13. D
Cevaplar
12. D 11. A 10. D 5. A 6. C 7. E 8. A 9. C 4. D 3. B 2. E 1. C

TRİGONOMETRİ
hh İKİ AÇININ ÖLÇÜLERİ TOPLAMININ VE 2) sin(x + y) = sinx . cosy + cosx . siny
FARKININ TRİGONOMETRİK DEĞERİ

–
sin(x –y) = sinx . cosy – cosx . siny
–––––––––––––––––––––––––––––––––
sin x + y - sin x - y = 2cosx . siny
Dönüşüm Formülleri cZm bZl
a b
Toplam veya fark durumundaki trigonometrik fonksiyonları çar-
a+b a-b
sina - sinb = 2cos sin
pım durumuna dönüştürmek için dönüşüm formülleri kullanılır. 2 2
Dönüşüm formüllerini elde etme işleminin sonunda aşağıdaki
sistematiği kullanacağız.
x+ y = a
3 denklem sistemi çözülürse, Örnek 2:
x- y = b
a+ b a- b Aşağıdaki işlemlerin sonucunu en sade biçimde yazalım.
x= ve y = olur.
2 2
1) sin82° – sin22°
Elde ettiğimiz sonuçları toplam ve fark formüllerinden dönüşüm
2) sin71° – sin19°
formüllerine geçişte kullanacağız.
1) sin(x + y) = sinx . cosy + cosx . siny 3) sin23° – sin37°
sin(x –y) = sinx . cosy – cosx . siny Cevap: 1) cos52°, 2) 2 . sin26°, 3) - 3 sin7°
+ 82° + 22° 82° - 22° 1
––––––––––––––––––––––––––––––––– 1) 2cos sin = 2cos52°sin30° = 2cos52° . = cos52°
2 2 2
sin x + y + sin x - y = 2sinx . cosy
bZl bZl 2
a b 2) 2cos45°sin26° = 2 . sin26° = 2 . sin26°
2
a b a b
sina + sinb = 2sin + cos - 3
2 2 3) 2cos30°sin(–7°) = 2 . (–sin7°) = - 3 sin7°
2
Örnek 1:
Aşağıdaki işlemlerin sonucunu en sade biçimde yazalım.
1) sin40° + sin20°
3) cos(x + y) = cosx . cosy – sinx . siny
2) sin75° + sin15°
cos(x – y) = cosx . cosy + sinx . siny
+
3) sin130° + sin10° –––––––––––––––––––––––––––––––––
cos x + y + cos x - y = 2cosx . cosy
6
bZl bZl
Cevap: 1) cos10°, 2) , 3) sin70° a b
2
a b a b
1) 2sin
40° + 20°
cos
40° - 20°
= 2sin30°cos10° = cos10° cosa + cosb = 2cos + . cos -
2 2 2 2
2 3 6
2) 2sin45° . cos30° = 2 . =
2 2 2
1
3) 2sin70° . cos60° = 2sin70° = sin70°
2

Örnek 3: sin (a + b)
5) tana + tanb =
cosa.cosb
Örnek 5:
1) cos63° + cos27°
tan12° + tan33°
2) cos35° + cos25°
işleminin eşitini yazalım.
3) cos20° + cos100°
2
Cevap:
Cevap: 1) 2 . cos18°, 2) 3 . cos5°, 3) cos40° 2.cos12° . cos33°
sin45° 2
= dir.
63° + 27° 63° - 27° 2 cos12° . cos33° 2.cos12° . cos33°
1) 2cos cos = 2cos45°cos18° = 2. cos18° = 2 .cos18°
2 2 2
3
2) 2cos30° . cos5° = 2. .cos5° = 3 .cos5°
2
3) 2cos60.cos ^- 40° h = 2. cos40° = cos40°

1
2
sin â - bh
6) tana - tanb =
cosa.cosb
4) cos(x + y) = cosx . cosy – sinx . siny Örnek 6:

cos(x – y) = cosx . cosy + sinx . siny
– tan52° – tan22°
–––––––––––––––––––––––––––––––––
cos x + y - cos x - y = - 2sinx . siny
bZl bZl işleminin eşitini yazalım.
a b
1
a b a b Cevap:
cosa - cosb = - 2sin + . sin - sin30°
=
1
dir.
2cos52° . cos22°
2 2 cos52° . cos22° 2cos52°.cos22°
Örnek 4:
1) cos78° – cos18°
2) cos23° – cos83°
sin â + bh
3) cos50° – cos40° 7) cota + cotb =
sina . sinb
Cevap: 1) –sin48°, 2) sin53°, 3) - 2 sin5°
78° + 18° 78° - 18° 1
1)
- 2sin
2
sin
2
= - 2sin48°sin30° = - 2sin48°.
2 Örnek 7:
= - sin48° cot17° + cot13°
1
2) –2sin53° . sin(–30°) = –2sin53° b- l = sin53° işleminin eşitini yazalım.
2
1
Cevap:
2 sin30° 1 2sin17° . sin13°
3) –2sin45°sin5° = –2 sin5° = - 2 sin5° = dir.
2 sin17°.sin13° 2sin17°.sin13°

sin ^b - ah Örnek 11:
8) cota - cotb =
sina.sinb
r
29x = olmak üzere,
2
Örnek 8: cosx . sin5x

cos33x - cos23x
cot20° – cot110° işleminin sonucunu bulalım.
işleminin eşitini yazalım. 1
cos33x – cos23x = –2sin28x sin5x Cevap: -
2
2 Ayrıca sin28x = cosx
sin90° 1 Cevap:
cot20° - cot110° = = sin40°
sin20°.sin110° sin20°.cos20° cosx . sin5x 1
=-
2 - 2sin28x sin5x 2
= dir.
sin40°
Örnek 12:
sin50° + sin40°

cos5°
Örnek 9: Cevap: 2
50° + 40° 50° - 40°
11x = π olmak üzere, sin50° + sin40° = 2.sin .cos = 2sin45°.cos5° olur.
2 2
sin13x + sin5x Bulduğumuz sonucu ifade yerine yazıp cos5° leri sadeleştirelim.

sin9x . cos7x sin45°.cos5° 2
2. =2 = 2 olur.
işleminin sonucunu bulalım. cos5° 2
Cevap: –2
sin13x + sin5x = 2sin9x cos4x
Ayrıca 11x = π için cos7x = –cos4x
2sin9x cos4x
sin9x . ^- cos4x h
=- 2 Örnek 13:
sin10° + sin15° + sin20°

cos10° + cos15° + cos20°
Cevap: tan15°
sin10° + sin20° = 2sin15° . cos5°
cos10° + cos20° = 2cos15° . cos5° olur.

Örnek 10:
Bulunan değerleri ifadede yerine yazalım.
19x = π olmak üzere, 2sin15°.cos5° + sin15°

sin24x - sin4x 2cos15°.cos5° + cos15°

2.sin10x . cos5x Bulunan bu sonuçta pay kısmını sin15°, payda kısmını cos15° ortak parante-
işleminin sonucunu bulalım. zine alalım.
sin15°^2cos5° + 1h sin15°
= tan15° bulunur.
cos15°^2cos5° + 1h cos15°
Cevap: –1 =
sin24x – sin4x = 2cos14x sin10x
Kısa yol :
Ayrıca 19x = π için cos5x = –cos14x
Simetrik olarak aritmetik dizi biçiminde artıyorsa ortancaların oranına eşittir.
2cos14x sin10x
=- 1 sin15°
2sin10x ^- cos14x h = tan15°
cos15°

cos88° tan20° + tan10°

1 + sin88°
2sin10°
Cevap: tan1° Cevap:
sin40°
cos88° 2 2
cos 44° - sin 44° sin20° sin10° sin20°cos10° + cos20°sin10°
= + =
1 + sin88° sin 2 44° + cos 2 44° + 2sin44° . cos44° cos20° cos10° cos20° . cos10°
^cos10° h ^cos20° h
^cos44° - sin44° h^cos44° + sin44° h cos44° - sin44° 1
= = sin ^20° + 10° h
^cos44° + sin44° h2 cos44° + sin44° = = 2 =
1
cos10° . cos20° cos10° . cos20° 2cos10°cos20°
sin44° yerine cos46° yazalım. ^sin10° h
- 2sin45° sin ^- 1h °
sin10° 2 . sin10° 2sin10°
cos44° - cos46° = = =
2sin10°cos10° cos20° 2 . sin20°cos20° sin40°
2cos45° cos ^- 1h °
= = 144424443
cos44° + cos46° sin20°
sin(–1)° = –sin(1°) ve cos(–1)° = cos(1°) yazalım.

sin1°
= = tan1°
cos1°
Örnek 18:
Örnek 15: (1 + tan16°) (1 + tan29°)
sin20° = a olduğuna göre, işleminin sonucunu bulunuz.

sin70° - cos40°
Cevap: 2
sec10° sin16° + cos16° . sin29° + cos29°
işleminin a türünden değerini bulalım. cos16° cos29°
1 cos16° = sin74° ve cos29° = sin61° yazalım

Cevap: a sin16° + sin74° . sin29° + sin61°
cos40° = sin50° 2 cos16° cos29°
70° + 50° 70° - 50° 2sin45° cos29° . 2sin45° . cos16°
sin70° - sin50° = 2cos sin =2
2 2 cos16° cos29°
= 2cos60°sin10°
= sin10°
sin10° 1 1
= sin10°cos10° = sin20° = a
1 2 2
cos10° Örnek 19:
sin10° + sin30° + sin20°

1 + cos20° + cos10°
Örnek 16:
işleminin sonucunu bulalım.
cos170° + cos70° + sin100° – sin20° Cevap: 2sin10°
2sin20°cos10° + sin20°
=
işleminin sonucunu bulalım. 1 + 2cos 2 10° - 1 + cos10°
sin20° ^2cos10° + 1h
=
Cevap: 0 cos10° ^2cos10° + 1h
= 2cos120° cos50° + 2cos60° sin40°
= 2sin10°
= –cos50° + sin40°
=0

6 sin20° + sin30° + sin40°

1. I. sin75° + sin15° = 4.
2 cos20° + cos30° + cos40°
6
II. cos105° – cos15° = – işleminin sonucu kaçtır?
2
III. sin40° + sin20° = cos10° 2 3
A) 2 3 B) 3 C) 2 D) E)
2 3
IV. cos80° – cos20° = –sin50° sin30° 3
= tan30° =
cos30° 3
V. cos48° + cos12° = 3 . cos18°
Yukarıda verilen trigonometrik eşitliklerden kaç tanesi

doğrudur?
A) 3 B) 1 C) 4 D) 5 E) 2
2 3 6
I. 2sin45° . cos30° = 2 . =
2 2 2
3 2 6
II. –2sin60° . sin45° = - 2 . =-
2 2 2
1
III. 2sin30°cos10° = 2 .
2
.cos10° = cos10° 5. x = π olmak üzere,
30
1
IV. –2sin50° . sin30° = –2sin50° . = –sin50° cos10x + cos5x + 1
2
sin5x + sin10x + sin15x
3
V. 2cos30° . cos18° = 2. .cos18° = 3 . cos18°
2 işleminin sonucu kaçtır?
verilen eşitliklerin hepsi doğrudur?
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E) –1
r r r
10x = , 5x = , 15x =
3 6 2
1 3
cos60° + cos30° + 1 + +1
= 2 2 =1
sin30° + sin60° + sin90° 1 3
+ +1
2 2
sin70° + sin50°
2.
cos10°
1
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E)
2
2sin60°.cos10° 3
= 2. = 3
cos10° 2
sin44° + sin76°
6.
cos44° + cos76°
sin85° + sin5° işleminin sonucu kaçtır?

3.
cos40°
A) 3 B) 2 C) –1 D) - 2 E) - 3
3
1
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E) 2sin60°cos16° 2 3
2 2cos60°.cos16°
=
1
=
2
2sin45°.cos40° 2
= 2. = 2
cos40° 2

7. 14x = π olmak üzere, 10. 46x = π olmak üzere,

2
cos8x.sin5x sin5x - sin7x

cosx + cos17x sin17x.sinx
işleminin sonucu kaçtır? işleminin sonucu kaçtır?
1 1
A) B) C) 1 D) 2 E) 4 A) –2 2 B) –2 C) – 3 D) 2 E) 2 2
4 2
cos17x + cosx = 2cos9x . cos8x sin5x – sin7x = 2cos6x . sin(–x)
r
cos8x .sin5x cos9x 1 23x = için sin17x = cos6x
= = 2
2cos9x.cos8x 2cos9x 2
r 2cos6x. ^- sinx h
Çünkü 14x = için sin5x = cos9x =- 2
2 sin17x.sinx
8. 19x = π olmak üzere, 11. 13x = π olmak üzere,
cos10x.sin17x 2cos11x.cos3x

sin12x - sin8x cosx + cos21x

3 1 1 3 1 3
A) B) C) D) E) A) –2 B) –1 C) 1 D) E) 2
4 2 4 16 8 2
sin12x – sin8x = 2cos10x . sin2x cos21x + cosx = 2cos11x . cos10x

Ayrıca 19x = π için sin17x = sin2x 13x = π için cos10x = –cos3x
cos10x .sin17x 1 2cos11x.cos3x
=- 1
2cos10x .sin2x
=
2 2cos11x. ^- cos3x h
9. 25x = π olmak üzere,

sin5° + sin10° + sin15°

cos14x.cos24x 12.
cos13x + cos15x cos5° + cos10° + cos15°
işleminin sonucu kaçtır? işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
1 1 1 1 1 A) tan10° B) cot10° C) cos10°

A) B) C) – D) – E) –
4 8 8 4 2 D) –tan10° E) –cot10°
cos15x + cos13x = 2cos14x . cosx
sin10°
= tan10°
Ayrıca 25x = π için cos24x = –cosx cos10°
cos14x . ^- cosx h 1
=-
2cos14x .cosx 2
12. A 11. B 10. B 9. E 8. B 7. B 6. A 5. D 4. E 3. C 2. B 1. D Cevaplar

1. 14x = π olmak üzere, 4. sin33° + sin41° + sin49° + sin57°

cos57° + cos49° + cos41° + cos33°
sin10x + sin6x
sin8x + sin4x
işleminin sonucu kaçtır? A) –1 B) cot40.tan20 C) tan51.cot17
D) 0 E) 1
A) –2 B) – 3 C) – 2 D) 1 E) 2
Aritmetik dizi şeklinde artıyor.
2sin8x . cos2x sin8x Ortalama = 45
= =1
2sin6x . cos2x sin6x
Sonuç = sin45° = 1
Çünkü 14x = π için sin8x = sin6x cos45°
2. x = 3π olmak üzere,
cos b x + l - cos b x - l
r r
16 5.
4 4
sin8x + sin4x
cos8x + cos4x + 1
işleminin sonucu kaçtır? A) 3 cosx B) 3 sinx C) - 2 cosx
D) - 2 sinx E) –cosx
A) –2 B) – 3 C) –1 D) 1 E) 3
r
= - 2sinx . sin
3r 3r 4
16x = 3π, 8x = , 4x =
2 4 2
= - 2sinx .
2 2
-1+
2 =- 1 = - 2 sinx
2
0- +1
2
3. x = 2π olmak üzere,
21
sin7x + sin14x + sin21x
6. 1 1
1 + cos7x + cos14x -
cos36° sin18°
1
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E) A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
2
sin21x + sin7x = 2sin14x . cos7x 1 1 cos72° - cos36°
- =
cos14x + 1 = 2cos27x – 1 + 1 = 2cos27x cos36° cos72° cos36° . cos72°
sin14x ^2cos7x + 1h
- 2sin54° . sin18°
2sin14x . cos7x + sin14x = =- 2
cos36° . cos72°
cos7x ^2cos7x + 1h
=
2cos 2 7x + cos7x
2sin7x.cos7x 2r 2r 3
= = 2sin b7. l = 2sin = 2. = 3
cos7x 21 3 2

sin ^x + 240°h + sin ^x + 120°h + 2sin cos

x x 10. cos100° + cos20° – cos40°
7.
2 2
işleminin sonucu kaçtır? işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
A) 2cos40° B) 2sin80° C) 0
A) –2 B) –1 C) 1 D) 0 E) 2
1
D) E) 1
= 2sin(x + 180°) cos60° + sinx 2
= –sinx + sinx
\
= 2cos60° cos40° - cos40
=0 1
= cos40° - cos40° = 0
8. cos145° – cos25° + 2 . cos30° . cos5°

sin38°
işleminin sonucu kaçtır? 11.
sin 2 34° - sin 2 4°
A) 1 B) 2cos85° C) sin5° işleminin sonucu kaçtır?
D) –1 E) 0 1 5 3
A) 1 B) 2 C) D) E)
2 2 2
cos145° - cos25° = - 2sin85°sin60° = - 3 sin85°
sin234° – sin24° = (sin34° + sin4°) (sin34° – sin4°)
3
2cos30° . cos5° = 2 . . sin85° = 3 sin85° = 2sin19° cos15° 2cos19° sin15°
2
& - 3 sin85° + 3 sin85° = 0 = sin30° . sin38°
sin38°
Sonuç: =2
sin30° . sin38°
cos 2 66° - cos 2 6°

9.
sin18° . cos18° . cos36°
A) –2 3 B) - 3 C) 2 12. sin162° – sin126°
D) 3 E) 2 3 işleminin sonucu kaçtır?

Pay : (cos66° + cos6°) (cos66° – cos6°) 3 2 1
A) - B) - C)
2 2 2
= 2cos36°cos30° . ^- 2h sin36°sin30°
1 3
D) - E)
= - sin60° . sin72°
2 2
=-
3
. 2 . cos36° . 2 . cos18°sin18° = 2cos144°sin ^18° h
2
2 ^- cos36° h . sin18° . cos18°
= - 3 . cos36° . 2 . cos18°sin18° =
cos18°
Pay ile payda sadeleştirilirse 1
- sin72°
- sin36°cos36° 1
Sonuç: - 2 3 = = 2 =-
cos18° cos18° 2
12. D 11. B 10. C 9. A 8. E 7. D 6. A 5. D 4. E 3. B 2. C 1. D Cevaplar

TARAMA
24
1. p ⇒ q ≡ 0 4. x + 3 2x + 4
=
x- 2 x+ 2
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi 1 e denktir?
A) p ∧ q B) pı ∨ q C) p ∨ q
A) 7 B) 3 C) 6 D) 4 E) 5
D) p ⇔ q E) qı ⇒ pı
p ≡ 1 , q ≡ 0 iken p ∨ q ≡ 1
2x2 + 4x – 4x – 8 = x2 + 5x + 6
x2 – 5x – 14 = 0
(x – 7) (x + 2) = 0
x = 7 x ≠ –2 paydası sıfır yapar.
2. 2x ≡ 1 (mod7)
3y ≡ 5 (mod7) 5. y
denkliklerini sağlayan iki basamaklı en küçük x pozitif
tam sayısı ile iki basamaklı en büyük y pozitif tam sayı-
sının toplamı kaçtır?
5
A) 104 B) 105 C) 106 D) 107 E) 108 2
x
0
y=f(x)
21 = 2 31 = 3
22 = 4 32 = 2
2 3 33 = 6 Şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
______=__1
____
x = 3k 34 = 4 x-1
Buna göre, H0
x = 12 35 = 5 f (x)

6=1
3_______ eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
y = 6k + 5
A) 1 B) 5 C) Sonsuz
y = 95
x + y = 12 + 95 = 107 D) 3 E) Yoktur.
( x - 1)
- x 2 . (x - 2) (x - 5) 2
Ç Ç
0 1 2 5
2x 2 - 5xy - 3y 2
3. =4 – – + – –
y2
x Ç.K = [1, 2)
olduğuna göre ifadesinin alabileceği farklı değerle-
y olmak üzere sadece x = 1 tam sayısı eşitsizliği sağlar.
rin çarpımı kaçtır?
3 5 5 7 5
A) - B) - C) D) - E)
4 3 3 2 2 π
6. tan b - α l
2
x 2 x
2b l - 5b l - 3 = 4
y y nın eşiti aşağıdakilerden hangisidir?
x 2 x
2b l - 5b l - 7 = 0
y y A) –cota B) –tana C) sina
x
= a yazalım 2a2 – 5a – 7 = 0 D) tana E) cota
y
7
kökler çarpımı = -
tan b - a l = cota
2 r
2

TARAMA
sin c arcos + arcsin m

1 1 1 1
7. 11. -
3 3 cot105° tan105°
ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir? ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
4 3 2 1 A) - 2 3 B) - 2 2 C) –2
A) 1 B) C) D) E)
5 5 5 5 D) 2 2 E) 2 3
1 1 cot105° = – tan15° ve tan105° = –cot15°
a = arccos ve b = arcsin
3 3 -1 1 - cos15° sin15° - cos 2 15° + sin 2 15
1 1 + = + =
cosa = ve sinb = tan15° cot15° sin15° cos15° sin15°.cos15°
3 3 - cos30°
= = - 2cot30° = - 2 3
β a + b = 90° 1
sin30°
2
3
2 2 sin(a + b) = sin90° = 1
α
1
tan c 2arcot m
1
8.
3
sin70° - 2sin35°
A) -
1 1 3
B) - C) - D) –1 E) -
5 12. =a
4 2 4 4 sin 3 35°
1 olduğuna göre, cos35° ifadesinin a türünden değeri
a = arccot
3 aşağıdakilerden hangisidir?
1
cota = ve tana = 3 a 2 a 1 2
3 A) + B) + C)
2. 3 6 3 a a a
tan2a = a 1 a 2
D) - - E) - -
= =-
1 - 32 - 8 4
a a
2sin35°.cos35° - 2sin35°
9. 0 < x < r ve 0 < y < r olmak üzere,
2 2 sin 3 35°
=a
cosx =
5
ve 2sin35° ^cos35° - 1h 2 ^cos35° - 1h -2
5 =a
- ^cos 2 35 - 1h cos35° + 1
= =
sin35°.sin 2 35°
coty = 1
2 a
& - - = cos35°
olduğuna göre, tan(x + y) ifadesinin değeri kaçtır? a
A) 3 B) 2 C) –2 D) –3 E) –4
5 tanx = 2 ve y = 45°
2 5
2+ 1 3
tan(x + 45°) = = =- 3
1 - 2. 1 - 1
x 2 2 3
5 13. +
sin160° cos20°
ifadesinin sonucu aşağıdakilerden hangisine eşittir?
10. cos78° = x A) 2cot40° B) 4tan40° C) 4cot40°

olduğuna göre, cos39° ifadesinin x türünden değeri D) 8tan40° E) 8cot40°
1 3 1 sin60° 1
x+ 2 x+ 1 x = 2e + o = 2c + . m
A) B) C) sin20° cos20° sin20° cos60° cos20°
2 2 2
cos60°.cos20° + sin60°sin20° cos40°
= 2c m= 2
x- 1 x- 2 cos60°sin20°cos20° 1
D) E) .sin20°cos20°
2 2 2
cos78° = 2cos239° – 1 cos40°
=4 = 8cot40°
1
x + 1 = 2cos239° sin40°
2
x+ 1
= cos239°
2
x+ 1
= cos39°
2

TARAMA
14. - 1 + cos25° - cos50° 18. m doğal sayıdır.

sin25° - sin50°
4117.m+1 + 246m+3 + 5812m+5
olduğuna göre, cot40° nin k türünden değeri aşağıda- toplamının birler basamağındaki rakam kaçtır?
A) 3 B) 7 C) 9 D) 7 E) 6
A) 2sin25° B) 2cos25° C) tan25°
41 ≡ 1, 24 ≡ 4, 58 ≡ 8 (mod10)
D) cot25° E) 1 117m+1 ≡ 1 , 46m+3 = ?, 812m+5 ≡ ? (mod10)
41 ≡ 4 81 ≡ 8
- 1 - cos50° = - 1 - ^2cos 2 25° - 1h = - 2cos 2 25° 42 ≡ 6 82 ≡ 4
cos25° - 2cos 2 25° cos25° ^1 - 2cos25° h 43 = 4 83 ≡ 2
= cot25°
sin25° ^1 - 2cos25° h
=
sin25° - 2sin25°cos25° 44 ≡ 6 84 ≡ 6
46m+3 ≡ 41 = 4 812m+5 ≡ 81 ≡ 8
1 + 4 + 8 ≡ 13 ≡ 3 mod10
23r r
15. cos 2 - sin 2
12 8
ifadesinin sadeleştirilmiş şekli aşağıdakilerden hangi-
sidir?
2 3- 2 3- 2 3+ 2
A) B) C)
8 8 4
2 3+ 2 3+2 2 19. y
D) E)
4 2 4
F A
3
23r
2 r _ cos r = 1 - 2sin 2 r
cos = cos 2 = cos 2 15°
b 4 8 E B
12 12 2
b 2
2 2r D
cos30 = 2cos 15° - 1 bb = 1 - 2sin 1 C
2 8
3 `
+ 1 = 2cos 152
b 2sin 2 r 2 - 2 x
2 = O 1
b 8 2 –4 –3 –2 –1 2 3 4
3 +2 b 2- 2 –1
= cos 2 15° 2r
4 a sin 8 = 4
–2
2 r 2r 3 +2 2- 2 3+ 2
cos - sin = - =
12 8 4 4 4 –3
–4
Şekilde işaretli A, B, C, O, D, E, F olarak belirtilen 7

16. tanx = 5 ve tany = 4 olmak üzere, noktadan kaç tanesi
tan(x – y) x+y≤2
ifadesinin değeri kaçtır? y–x≤4
1 2 1 4 5
A)
21
B)
21
C) D)
7 21
E)
21
eşitsizlik sistemini sağlar?
A) 6 B) 3 C) 5 D) 2 E) 4
tan ^ x - y h =
tanx - tany 5- 4 1
= =
1 + tanx.tany 1 + 5.4 21
4
(–1,3) 3
E 2 O, C, D, E noktaları olmak
17. 2! + 4! + 6! + ... +2020! D 1 C üzere 4 nokta eşitsizlik sis-
temini sağlar.
toplamının 5 ile bölümünden kalan kaçtır? –4 –1 O 1 2
y=x+4 y=–x+2
A) 4 B) 2 C) 3 D) 0 E) 1
2 + 4 + 0 + 0 ... = 6
6 ≡ 1 (Mod5)

TARAMA
20. (x2 – 4)2 –4 |x2 – 4| = 5 24. sin c arcos m

1 2
2 3
denkleminin gerçek köklerinin çarpımı kaçtır?
A) 12 B) –9 C) 15 D) –12 E) 6 3 2 5 6 7
A) B) C) D) E)
6 3 6 6 6
|x2 – 4|2 – 4 |x2 – 4| – 5 = 0
(|x2 – 4| + 1) (|x2 – 4| – 5) = 0 1 2
arccos = a
2 3
|x2 – 4| = –1 |x2 – 4| = 5 2
arccos = 2a
3
∅ x2 – 4 = 5 ve x2 – 4 = –5 2
= cos2a
3 6
x2 = 9 x2 = –1 2
1
2cos2a – 1 =
Ç.K = {3, –3} ∅ 3
5 α
(3) (–3) = –9 2cos2a = 5
3
2 5 1
cos a = sina =
6 6
3π 5
21. sinp + cos cosa =
2 6
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 2
0+0=0
22. cot18° = x olduğuna göre,

cot108° – tan198°
tan342°
işleminin sonucunun x türünden değeri aşağıdakiler-

den hangisidir?
A) -
1
B) –x2 C) 0 D) 1 E) 2
25. y O merkezli çeyrek
x2 çember
cot108° = cot(90° + 18°) = –tan18° = -
1
A W h= α
m ÔAB
x
1 α
tan198° = tan(180° + 18°) = tan18° = |OB| = 2 cm
x k
1
tan342 = tan(360 – 18°) = –tan18° = -
x 2
1 1
- - h k
x x =2
1
-
x
x
O 2 B
sin c arccos + arcos m

4 5
23. olduğuna göre, AOB üçgensel bölgesinin alanı kaç
5 13
cm2 dir?
A) 2sina B) sin2a C) 2sin2a
63 61 59 57
A) 1 B) C) D) E) D) 2cosa E) 2cos2a
65 65 65 65
4 5 h
a = arccos q = arccos sina = ⇒ h = 2sina
5 13 2
4 5
cosa = cosq = k
5 13 cosa = ⇒ k = 2cosa
2
⇒ sin(a + q) = sinacosq + cosasinq 2k.h
3 5 4 12 A= = k.h = 2cosa.2sina
= + 2
5 13 5 13 = 2sin2a cm2 dir.
63
=
65

TARAMA
26. cos
13r
=x
29. tan5° = k
34
olduğuna göre, cot40° nin k türünden değeri aşağıda-
2r
olduğuna göre, sin ifadesinin x türünden değeri kilerden hangisidir?
17
aşağıdakilerden hangisidir? 1 k k 1 k
A) - B) C) +
1+ k 1+ k 1- k
A) x B) 2x – 1 C) 2x 2 + 1 k 2k - 1
D) E)
1- k 1- k
D) 2x 2 E) 2x 2 – 1
2. k
tan10° = = cot80°
1 - k2
2r 4r 4r 13r
= , sin b l = cos b l x2 = (1 – k2)2 + (2k)2
17 34 34 34
Açıların toplamı
r
dir. 1–k2
x=? x2 = k4 – 2k2 + 1 + 4k2 = (k2 + 1)2
2
2r
sin b l = cos b
13r x = k2 + 1
l= x
17 34 80°
2k
2
cot40° = k + 2k + 1
40° 1 - k2
1 – k2 ^k + 1h^k + 1h
^1 + k h^1 - k h
1 + k2 =
27. D C Yandaki şekilde 80° 40° 1 k
2k 1 + k2 cot40° = +
D, F, E doğrusaldır. 1- k
45° x ABCD karedir. r r

cos
sin
3 30. 8 - 8
|AB| = 3 . |BE| r r
F sin cos
8 8
m ^BDEh = x
%
A) 1 B) 2 C) 2 3
A 3 B 1 E
D) 4 E) 4 2
olduğuna göre, cot(2x) değeri kaçtır? Payda eşitleyelim
7 7 7 24 24 cos 2
r
- sin 2
r
cos
r
A) B) C) D) E) 8 8 = 4 = 2cot r = 2.1 = 2
24 12 6 7 12
r r 1 r 4
sin .cos sin
8 8 2 4
DAE üçgeninde tan ^45° + x h =
1 + tanx 4
= ,
1 - 1.tanx 3
3 + 3tanx = 4 – 4tanx
7 tanx = 1
31. A ABC eşkenar üçgen
m _DCA i = a
1 %
tanx =
7 8
1 2
2. |AD| = 8 cm
tan2x = 7 = 7 = 2 . 49 = 7 & cot2x = 24
1 48 7 48 24 7 D
1- |BD| = 2 cm
49 49
2 3
α
60° 60°–α
B 1 H C
olduğuna göre, cotα değeri kaçtır?

2cos48° - 2 3 2
28. A) 2 B) 3 C) D) E) 2
sin48°.tan24° 2 2
ifadesinin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
tan ^60 - ah =
3 3 - tana
=
9 1 + 3 .tana
A) –4 B) –2 C) –1 D) 2 E) 4
3 + 3tana = 9 3 - 9tana
2 ^cos48° - 1h = 2 ^1 - 2sin 2 24° - 1h = - 4sin 2 24°
- 4sin24°.sin24° -4 12tana = 8 3
& = =-2
sin24° 2
2sin24°.cos24°. 8 3 2 3
cos24° tana = =
12 3
3 3
cota = =
2 3 2

TARAMA
32. 26x = π olmak üzere, 35. a, b, c, d birbirinden farklı asal sayılar olmak üzere,
cos12x + cos6x

cos20x + cos14x
x = a3b4c2
işleminin sonucu kaçtır? y = a2b5d
A) –2 B) - 3 C) –1 D) 1 E) 3 veriliyor. Buna göre,

EKOK (x, y)
2cos9x.cos 3x cos9x aşağıdakilerden hangisidir?
= =- 1 EBOB (x, y)
2cos17x.cos 3x cos17x
Çünkü 26x = r için cos9x = - cos17x A) abcd B) ab2cd C) abc2d
D) abcd2 E) a2bc2d
a3b5c2d
= abc 2 d
a2b4
36. 9x2 + ax + 3r > 5
eşitsizliğinin çözüm kümesi R - ' 1 olduğuna göre,

4

3
33. 48 ve a sayılarının en küçük ortak katı 240 dır. r – a değeri kaçtır?
Buna göre, kaç farklı a pozitif tam sayısı vardır? A) 19 B) 14 C) 5 D) 7 E) 8
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12 4
(3x – 4)2 > 0 ⇒ Ç.K = R – & 0 tür.
3
4
48 = 24.3 240 = 24.3.5 ⇒ a sayısında 5 vardır. 9x2 – 12x + 16 > 0 ⇒ Ç.K. = R – & 0
3
a sayısı 24 . 31 in pozitif bölenlerinin sayısı kadar farklı değer alır. öyleyse
9x2 + ax + 3r – 5 = 9x2 – 12x + 16 olmalı
PTBS: 5 . 2 = 10 farklı değer alır.
a = –12 3r – 5 = 16
r=7
r – a = 7 + 12 = 19
34. x ∈ Z+ 37. A ABC dik üçgen

AB ^ BC
x2 + 10x ≡ 2x – 26 [mod(x + 4)]
|AD| = |DC|

m ^\
olduğuna göre, x in alabileceği değerler toplamı kaçtır? 12 13 ADBh = x
A) 7 B) 3 C) 21 D) 18 E) 12 m ^\
ACBh = y
x2 + 8x + 26 ≡ 0 x y
B 5 D 13 C
x2 + 8x + 16 + 10 ≡ 0
(x + 4)2 + 10 ≡ 0 [mod(x + 4)]
10
tanx = 12 olduğuna göre, coty değeri kaçtır?
(x + 4) + ∈Z 5
x+ 4 2 5 5 3 4
x + 4 = 10 5 2 1 A) B) C) D) E)
3 2 3 2 3
x= 6 1 – –
6+1=7 18 3
Coty = =
12 2

TARAMA
38. E ABCD kare 40. arccot2 + arccot3
m (\
1 α AEB) = α
toplamı aşağıdakilerden hangisine eşittir?
D C π π π π π
|AC| = 4.|CE| A) B) C) D) E)
8 6 2 3 4
13
2
2
a = arccot2 ve b = arcot3
cota = 2 ve cotb = 3
2 1 1
2 tana = ve tanb =
2 3
1 1 5
+
A B tan(a + b) = 2 3 = 6 =1
11 5
1-
23 6
olduğuna göre, sec2a – cosec2a değeri kaçtır? r
a + b = 45° =
4
65 23 17 29 41
A) - B) - C) D) E)
36 18 24 36 24
1 13
sec 2 a =
=
9 9
13
1 13
cosec 2 a = =
4 4
13
13 13 13. (- 5) 65 41. f(x) = 7cosx – 24sinx
sonuç = - = =-
9 4 36 36
fonksiyonunun en büyük değeri kaçtır?
A) 33 B) 31 C) 29 D) 27 E) 25
fmax = 7 2 + (- 24) 2 = 25
sin c arctan + arccot3 m

1
39.
2 42. D C ABCD kare
|AE| = |CF| = 3 cm
1 1 2 2 3
A) B) C) D) E) 3
2 3 2 3 3 |EB| = |BF| = 2 cm
1 |EB| = |BF| = 2 cm
a = arctan ve b = arccot3 α F
2 H
1
tana = vecotb = 3 a
2
1 v
2 A, H, F ve C, H, E doğrusal
tanb = a
m _CHFi = a
3 A 3 E 2 B %
1 1 5
+
tan(a + b) = 2 3 = 6 = 1 olduğuna göre tana değeri kaçtır?
1 1 5
1- .
2 3 6 18 24 3 21 18
A) B) C) D) E)
a + b = 45° 5 7 4 20 13
2
sin(a + b) = sin45° =
2 2 5
α = v – a, tan a = , tanv =
5 2
5 2 21
-
tana = tan ^v - ah = 2 5 = 10 =
21
5 2 2 20
1+ .
2 5

TARAMA
3 cos40° - cos 2 20°

43. cos 4 x - sin 4 x = 46.
2 sin40°
ise cotx in pozitif değeri kaçtır? ifadesinin sadeleştirilmiş şekli aşağıdakilerden hangi-
A) 3 + 2 2 B) 3 + 3 C) 2 + 2 2 sidir?
tan40° cot40°
D) 2 + 3 E) 1 + 2 2 A) B) C) 1
2 2
(cos2x)2 – (sin2x)2 = (cos2x – sin2x)(cos2x + sin2x) cot20° tan20°

D) - E) -
2 2
3
= cos2x.1
2 cos40° = cos220° – sin220° ve sin40° = 2sin20° . cos20°
3
= cos2x cos 2 20° - sin 2 20° - cos 2 20° - sin 2 20°
2 = =
2sin20°.cos20° 2sin20°.cos20°
x - sin20° tan20°
= =-
2cos20° 2
1 2+ 3
2 cotx =
1
2x x
3 2
cos47° + cos13°
47.
sin73°
44. f(x) = sinx eğrisi ile y = x doğrusunun kaç farklı ke- işleminin sonucu kaçtır?
15
sim noktası vardır? 1
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E)
2
A) 6 B) 9 C) 11 D) 10 E) 13
2cos30°.cos17° 3
A[(4,77).π,1] = 2cos30° = 2. = 3
sin73° 2
B(5π,1,04)
Çünkü cos17° = sin73°
π 2π 3π 4π 5π
x 15, 7
5r = 15, 7 = = 1, 04
15 15 cos10x + cos8x + cos6x
x
48.
y= fonksiyonu x = 5π den küçük bir apsis değeri için (tam değeri sin10x + sin8x + sin6x
15 işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
(4,77) π için) 1 olmaktadır. x = 5π için 1,04 olmaktadır. Eğri ile doğru sıfı-
ra göre sağda 5, solda 5 ve sıfır için 1 olmak üzere 11 farklı nokta kesişir. A) tan10x B) tan8x C) tan6x
D) cot10x E) cot8x
cos8x
1 - tan 2 c - xm
3r = cot8x
sin8x
4
45.
1 + tan 2 c - xm
3r
4
olduğuna göre, cot40° nin k türünden değeri aşağıda-
sin72° + sin18°
A) 4sin2x B) 2cos2x C) –2sin2x 49.
cos87° + cos33°
D) –cos2x E) –sin2x işleminin sonucu kaçtır?
3r
- x = a diyelim
A) - 3 B) - 2 C) –1 D) 1 E) 2
4
cos 2 a - sin 2 a 2
1 - tan 2 a cos 2 a cos2a 3r 2sin45°.cos27°
= = = cos b - 2x l = - sin2x = 2 = 2
1 + tan 2 a cos 2 a + sin 2 a 1 2 2cos60°.cos27° 1
2
cos a 2
25. C 26. A 27. D 28. B 29. C 30. B 31. C 32. C 33. D 34. A 35. C 36. A 37. D 38. A 39. C 40. E 41. E 42. D 43. D 44. C 45. C 46. E 47. B 48. E 49. E
Cevaplar
9. D 10. B 11. A 12. E 13. E 14. D 15. C 16. A 17. E 18. A 19. E 20. B 21. C 22. E 23. B 24. D 8. C 7. A 6. E 5. A 4. A 3. D 2. D 1. C

TRİGONOMETRİ
Trigonometrik Denklemler 25
Kazanım: Trigonometrik denklemlerin çözüm kümelerini bulur.
hh TRİGONOMETRİK DENKLEMLER Örnek 3:

sin2x + 5sinx + 4 = 0
sinx e Ait Trigonometrik Denklemler
A) –1 ≤ sinx ≤ 1 r
x= + k.2r
Cevap: 2
B) sinx = sin(180 – x) (sinx + 4) (sinx + 1) = 0 ^k ! Zh
sinx ≠ –4 sinx = –1
C) x = x + k . 360 (k∈Z) veya x = x + k . 2π (k∈Z) r
x = 270° + k . 360° veya x = + k.2r
2
(k∈Z) (k∈Z)
Örnek 4:
Örnek 1:
1 2
(sinx – 3) (sinx – 1) = 0 a) sin3x = b) sin5x =
2 2
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. denklemlerinin çözüm kümelerini bulunuz.
r Cevap: a) x = 10° + k . 120° veya x = 50° + k. 120°
x = + k.2r
Cevap: 2
sinx ≠ 3 ve sinx = 1 olur. ^k ! Zh
b) x = 45° + k . 72° veya x = 63° + k . 72°
1 1
π a) sin30° = ve sin150° = dir.
x = 90° + k . 360° veya x = + k . 2π 2 2
2
3x = 30° + k . 360° veya 3x = 150° + k. 360°
(k∈Z) (k∈Z)
x = 10° + k . 120° veya x = 50° + k. 120°
k = 0 x1 = 10° x2 = 50°
k = 1 x3 = 130° x4 = 170°
k = 2 x5 = 250° x6 = 290°
1
olmak üzere 6 kökü vardır. sinx = için 2 kökün olduğu [0, 2π) aralığında
Örnek 2: 1
2
sin3x = için 3 . 2 = 6 kökü vardır.
2
sinx = 0 2 2
b) sin225° = – ve sin315° = – dir.
2 2
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. 5x = 225° + k . 360° 5x = 315° + k . 360°
Cevap: x = k . r
x = 45° + k . 72° veya x = 63° + k . 72°
x = 0 + k . 360° ve x = 180° + k . 360° (k ∈ Z)
k = 0 x1 = 45° x2 = 63°
Çözüm kümelerinin birleştirirsek x = k . 180° veya x = k . π k = 1 x2 = 117° x4 = 135°
k = 2 x5 = 189° x6 = 207°
(k∈Z) (k∈Z) k = 3 x7 = 261° x8 = 279°
k = 4 x9 = 333° x10 = 351°
2
olmak üzere 10 tanedir. sinx = için [0,2π) aralığında 2 kök varken
2
2
sin5x = için 5 . 2 = 10 kök vardır.
2

TRİGONOMETRİ / Trigonometrik Denklemler
Örnek 5: cosx e Ait Trigonometrik Denklemler

sin4x = cos66° A) –1 ≤ cosx ≤ 1
denkleminin [0, 130°] aralığındaki köklerini bulunuz. B) cosx = cos(360° – x)

Cevap: {6°, 39°, 96°, 139°} C) x = x + k . 360° (k∈Z) veya x = x + k . 2π (k∈Z)
Cos66° = sin24° = sin156°
4x = 24° + k . 360° ve 4x = 156° + k . 360° özellikleri göz önünde tutularak çözüm yapılır.
x = 6° + k . 90° ve x = 39° + k . 90° Örnek 7:

k = 0 x1 = 6° ve x = 39°
(cosx – 5)(cosx – 1) (cosx + 1) (cosx) = 0
k=1 x3 = 96° ve x = 129°
Ç.K = {6°, 39°, 96°, 139°}
Cevap: & x: x = k. 0
r
2
A) cosx ≠ 5 Ç.K = ∅
B) cosx = 1 için x = 0 + k . 360° =k . 2π
sin[f(x)] e Ait Trigonometrik Denklemlerin C) cosx = –1 için x = 180° + k . 360° = π + k . 2π
Genel Çözümü; D) cosx = 0 için x = 90° + k . 360° ve x = 270° + k . 360°
ifadelerini birlikte ifade edersek.
sin[f(x)] = sin[g(x)] denkleminde iki durum vardır.
x = 90° + k . 180°
ya f(x) = g(x) ya da f(x) = 180° – g(x) olur. r
x= + k . π olur.
2
Ç.K = & x: x = k. 0
360° veya 2π eklenmiş hallerine de eşit olabileceği düşünülerek r

2
yazılırsa,
f(x) = g(x) + 2kπ ve f(x) = [π – g(x)] + 2kπ olur.

Örnek 8:
3
cos5x = denkleminin
2
Örnek 6: a) [0, π) aralığındaki köklerini bulunuz.
3
b) cosx = denkleminin [0, 2π) ve [0, 8π) ve [–8π, 8π) ara-
sin b3x -
l = sin b - x l
r r
2
4 3
lığında kaç kökü olduğunu bulunuz.
Cevap: a) 5, b) 2, 8, 16
Cevap: ' x: x = + kr, k d Z 1
7 r kr 11r
+ 0 x=
48 2 24 3 3
a) cos30° = ve cos330° = dir.
1. durum:r r r r 7r 2 2
= - x + 2kr ( 4x = + + 2kr ( 4x = + 2kr 5x = 30° + k . 360°, 5x = 330° + k . 360°
3x – 4 3 3 4 12
7r kr x = 6° + k . 72°, x = 66° + k . 72°
x= +
48 2
k = 0 x1 = 6° x2 = 66°
2r
2. durum:4 = :br - 3 + x lD + 2kr ( 3x - 4 = 3 + x + 2kr
r r r
k = 1 x3 = 78° x4 = 138°
2r r 11r k = 2 x5 = 150° olmak üzere 5 kökü vardır.
3x – 2x = + + 2kr ( 2x = + 2kr
3 4 12 3
b) [0, 2π) aralığında cosx = denkleminin 2 kökü vardır.
11r 2
x= + kr olur.
24 3
[0, 8π) aralığında cosx = denkleminin 4. 2 = 8 kökü vardır.
2
7r kr 11r
Ç.K = ' x: x = + 0 x= + kr, k d Z 1 3
48 2 24 [–8π, 8π) aralığında cosx = denkleminin 8 . 2 = 16 kökü vardır.
2

cos6x = sin36° tanx = 1
denkleminin [0, π) aralığındaki köklerini bulunuz.

denkleminin çözüm kümesini bularak çözümde neden
Cevap: x1 = 9°, x2 = 51°, x3 = 69°, x4 = 111°, x5 = 129°, x6 = 171°
sin36° = cos54° = cos306°
k . 2π değilde k . π yazdığımızı açıklayalım.
6x = 54° + k . 360°, 6x = 306° + k . 360°

tan45° = 1 ve tan225° = 1 dir.
x = 9° + k . 60°, x = 51° + k . 60°
Aslında x = 45° + k . 360° ve x = 225° + k . 360° dır.
k = 0 x1 = 9° x2 = 51°
Ancak çözümleri birleştirerek,
k = 1 x3 = 69° x4 = 111°
r
x = 45° + k . 180° veya x = + kr şeklinde yazarız.
k = 2 x5 = 129° x6 = 171° 4
Örnek 10:
Örnek 12:
cos b 5x - l = sin b - x l
r r

4 2
tanx = 3
Cevap: ' x: x = + , k ! Z1
r kr r kr
+ 0
16 2 24 3 Cevap: & x: x = + kr, k ! Z 0
r
3
sin b - x l = cosx olduğunu biliyoruz.
r
2 tan60° = 3 olur.
cos b 5x - l = cosx
r
4 tanx = tan60° ise x = 60° aradığımız açıdır.
1. durum: 60° nin üzerine 180° nin katlarını ekleyerek aradığımız tüm açıları bulunuz.
r r r kr
5x - = x + 2kr & 4x = + 2kr ⇒ x = + x = 60° + k . 180° veya
4 4 16 2
Ç.K = & x: x = + kr, k ! Z 0
2. durum: r
3
r
5x – = 2π – x + 2kπ (2π yok kabul edilebilir.)
4
r r kr
6x = + 2kr x= + olur.
4 24 3
r kr r kr
Ç.K = ' x: x = + 0 + , k ! Z1
16 2 24 3
Örnek 13:
Tanjant ve Kotanjanta Ait Trigonometrik cot4x = 1
Denklemler
A) tanx = tan(180° + x), cotx = cot(180° + x) Cevap: ' x: x = + , k ! Z1
r kr
16 4
B) x = x + k . 360° r
4x = 45° + k . 180°, k∈Z veya 4x = + kπ, k∈Z olur.
4
kr
Özellikleri göz önünde tutularak denklemi sağlayan sadece en Ç.K = ' x: x = + , k ! Z 1 olur.
r
16 4
küçük açı bulunur ve üzerine k . 180° eklenir.

1. Etap: Denklem sinx in katsayısı olan a ile bölünür, sinx in kat-

Örnek 14:
sayısı 1 yapılır.
cot3x = 3 b c
sinx + cosx = denklemi elde edilir.
a a
denkleminin [0, 200°) aralığındaki köklerini bulunuz.
Cevap: x1 = 10°, x2 = 70°, x3 = 130°, x4 = 190°
cot30° = 3 tür. cot210° = 3 ü bulmaya gerek yoktur.
b sin α
3x = 30° + k . 180° 2. Etap: cosx in katsayısı olan yerine tanα = yazılır.
a cos α
x = 10° + k . 60° sina c
sinx + .cosx = elde edilir.
k = 0, 1, 2, 3 için x1 = 10°, x2 = 70°, x3 = 130°, x4 = 190° olur.
cosa a
B. tan[f(x)] = tan[g(x)] veya cot[f(x)] = cot[g(x)]

denklemlerinin çözümünde sadece bir durum vardır.
f(x) = g(x) + kπ, k∈Z 3. Etap: Paydalar eşitlenerek toplam ve fark formüllerinden ya-
rarlanılarak denklem çözülür.
1
tan b 5x - l=
r
3 sinx + cosx = 1
3
cot b - x l
r
4 denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Cevap: ' X: x = 2kr 0 x = + 2kr, k ! Z 1
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. 2r
3
Cevap: ' x: x = + , k ! Z1
7r kr 1 1
72 6 1. Etap: sinx + cosx =
3 3
tan b 5x - l = tan b - x l olur.
r r
3 4 sin30° 1
2. Etap: sinx + cosx =
r r cos30° 3
5x - = - x + kr
3 4 sinx.cos30° + cosx.sin30° 1
3. Etap: =
r r cos30° 3
6x = + + kr
4 3
sin ^ x + 30° h =
1
7r .cos30°
6x = + kr 3
12
sin ^ x + 30° h =
7r kr 1 3 1
x= olur. . =
72
+
6 3 2 2
sin ^ x + 30° h =
7r kr 1
Ç.K = ' x: x = + , k ! Z 1 olur. 2
ise
72 6
x + 30° = 30° + k . 360° ∨ x + 30° = 150° + k . 360°
Lineer Denklemler: x = k . 360° ve x = 120° + k . 360°
2r
hh a . sinx + b . cosx = c Ç.K = & X: x = 2kr 0 x = + 2kr, k ! Z 0
3
tarzındaki denklemlere sinx ve cosx e göre lineer denklemler

denir.
Bu denklemlerin çözümünde;

6 sin2x = cos2x
sin3x + cos3x =
2 denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. r kr
Cevap: +
8 2
Cevap: ' x: x = , k ! Z1
r 2kr 5r 2kr
+ 0 x= + r
36 3 36 3 tan2x = 1 2x = + k.r
4
6 r kr
1. Etap: sin3x + cos3x = x= +
2 8 2
sin45° 6
2. Etap: sin3x + .cos3x =
cos45° 2 İkinci Dereceden Homojen Denklemler:
sin3x.cos45° + cos3x.sin45° 6
3. Etap:
cos45°
=
2
hh ax2 + bxy + cy2 = 0
denklemi ikinci dereceden iki bilinmeyenli homojen denklemdir.
sin ^3x + 45° h =
6
.cos45°
2
hh acos2x + bcosx . sinx + c.sin2x = 0
sin ^3x + 45° h =
6 2 3
. = denklemi ikinci dereceden, iki bilinmeyenli homojen trigono-
2 2 2
metrik denklemdir.
sin ^3x + 45° h =
3 3
ise = sin60° = sin120°
2 2
Bu denklemlerin çözümünde, eşitliğin her iki yanı cos2x ile
3x + 45° = 60° + k . 360° ve 3x + 45° = 120° + k . 360° bölünür.
3x = 15° + k . 360° ∨ 3x = 75° + k . 360° a + b . tanx + c . tan2x = 0
x = 5° + k . 120° ∨ x = 25° + k . 120° denklemi elde edilir. Tanjanta bağlı ikinci derece denklemin
2kr 5r 2kr (çarpanlarına ayrılarak) çözüm kümesi bulunur.
Ç.K = ' x: x = , k ! Z1
r
+ 0 x= +
36 3 36 3
2. yöntem olarak da ilk verilen ifade çarpanlarına ayrılır ve
sonrasında tanjanta bağlı bir denklem elde edilir.
Birinci Dereceden Homojen Denklemler: Örnek 20:

hh a . sinx + b . cosx = 0 3 sin2x + ( 3 –1) sinx . cosx – cos2x = 0
ifadesi birinci dereceden iki bilinmeyenli homojen denklemdir. denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Cevap: ' x: x = + kr, k ! Z 1
r 3r
Bu denklemlerin çözümünde, eşitliğin her iki yanı cosx e bö- 6
+ kr 0 x =
4
lünerek, tanjanta bağlı tek değişkenli bir denklem elde edilir. Çözüm 1: Eşitliğin her iki yanı cos2x ile bölünerek,
3 tan2x + ( 3 – 1)tanx – 1 = 0
Örnek 18: ( 3 tanx – 1)(tanx + 1) = 0 olur.

1
tanx = ve tanx = –1
3 sinx – cosx = 0 3
3r
Ç.K = & x: x = + kr 0 x = + kr, k ! Z 0 olur.
r
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. 6 4
Cevap: x = 30° + k . 180° veya x =

π
+ k . r (k∈Z) Çözüm 2: Çarpanlarına ayıralım.
6
3 sinx = cosx ( 3 sinx – cosx) (sinx + cosx) = 0
3 sinx = cosx ve sinx = –cosx
1
tanx =
3 1
tanx = ve tanx = –1
r 3
x = 30° + k . 180° veya x = + k . π (k∈Z) olur. r 3r
6 x = + kπ ∨ x = + kπ olur.
6 4
Sorusu
Öğretmen
sin10x – 3 cos10x = 0 sin10x = 3 cos10x
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. tan10x = 3

r
10x = + k.r
3
r kr
x= + olur.
30 10

TRİGONOMETRİ / Trigonometrik Denklemler Konu Testi
1. sin2x – 1 sinx = 0 4. 1
+
1
=
16
2 sin 2 x cos 2 x 3
denkleminin [0, 2π) aralığında kaç farklı kökü vardır? denkleminin [0, π] aralığındaki farklı köklerin toplamı
kaç radyandır?
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
1 r 3r 5r
sinx(sinx – )=0 A) B) π C) D) 2π E)
2 2 2 2
1
sinx = 0 ve sinx = Payda eşitlersek,
2
r 5r 1
x = 0, x = π, x = , x= 644474448
6 6 cos 2 x + sin 2 x 16
4 kök vardır. =
sin 2 xcos 2 x 3
3 = 16sin2x . cos2x
3 = 4 . 4sin2x . cos2x
3
= (sin2x)2
4
3 3
sin2x = ve sin2x = –
2 2
2x = 60° + k . 360°, 2x = 120° + k . 360°, 2x = 240° + k . 360°, 2x = 300° + k.360°
x = 30° + k . 180°, x = 60° + k . 180°, x = 120° + k . 180°, x = 150° + k . 180
2. sin2x – 6sinx + 5 = 0
30° + 60° + 120° + 150° = 360° = 2π
denkleminin [0, 2π) aralığındaki farklı köklerin toplamı
r 3r 5r
A) B) π C) D) 2π E)
2 2 2
(sinx – 5)(sinx – 1) = 0
2
sinx ≠ 5 sinx = 1 5. cosx = –
2
r
x= r 3r
2 denkleminin <x < aralığındaki farklı köklerin top-
2 2
lamı aşağıdakilerden hangisidir?
r 3r 5r
A) B) π C) D) 2π E)
2 2 2
x = 135° ve x = 225° dir.
Toplamı = 135° + 225° = 360° = 2π dir.
3. sin3x = cos57°
denkleminin [0°, 150°] aralığındaki farklı köklerinin

toplamı kaç derecedir? 1
6. cos3x =
2
A) 171 B) 191 C) 211 D) 231 E) 251
denkleminin [0, 2π) aralığında kaç farklı kökü vardır?
cos57° = sin33° = sin147°
3x = 33° + k . 360° ve 3x = 147° + k . 360° A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10
1
x = 11° + k .120° ve x = 49° + k . 120° [0, 2π) de cosx = denkleminin 2 tane
2
x1 = 11°, x2 = 131° ve x3 = 49 kökler verilen aralıktadır. 1
cos3x = denkleminin 6 tane kökü vardır.
Toplam = 11° + 131° + 49° = 191° 2

10. tanx = 5
d cosx + n . c cosx - m . ^cosx + 5h = 0
3 1
7.
2 2
denkleminin [0, 2π] aralığında kaç farklı kökü vardır?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3 1 x = θ ve x = 180 + θ olmak üzere, iki kökü vardır.
cosx = – , cosx = , cosx ≠ –5
2 2
x1 = 150° x3 = 60° ∅
x2 = 210° x4 = 300°
4 kökü vardır.
11. cot3x = 1
3r
denkleminin c 0, m aralığında kaç farklı kökü vardır?
2
8. cos2x – cosx = 0
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
3x = 45° + k . 180°
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 x = 15° + k . 60°
cosx(cosx – 1) = 0 k = 0, 1, 2, 3,4 için x1 = 15°, x2 = 75°, x3 = 135°
cosx = 0 ve cosx = 1 x4 = 195°, x5 = 255°
r 3r olmak üzere 5 kökü vardır.
x= , x= ,x=0
2 2
olmak üzere 3 kök vardır.
9. 2cos2x – 7cosx – 4 = 0
^tanx + 1h . d cotx - n= 0
3
12.
3
denkleminin [0, 2π] aralığındaki farklı köklerinin topla-
denkleminin [0, 2π) aralığındaki farklı köklerinin topla-
mı aşağıdakilerden hangisidir?
A) π B) 2π C) 3π D) 4π E) 5π 25r 13r
A) 4π B) C)
6 3
(2cosx + 1) (cosx – 4)
1 9r 14r
cosx = – , cosx ≠ 4 D) E)
2 2 3
x1 = 120° ve x2 = 240°
3
120° + 240° = 360° = 2π tanx = –1 ve cotx =
3
x = 135° + k . 180° ve x = 60° + k . 180°
x1 = 135°, x2 = 315°, x3 = 60°, x4 = 240°
r 25r
Toplamları = 750° = 25 . = olur.
6 6

3 16. cot3x + cot7x = 0

13. tan2x =
3
denkleminin (0°, 60°) aralığındaki farklı köklerinin top-
denkleminin ; , E aralığındaki farklı köklerinin topla-
r 3r

2 2 lamı kaç derecedir?
A) 54 B) 72 C) 90 D) 108 E) 126
7r 4r 3r 5r
A) π B) C) D) E) cot7x = –cot3x
6 3 2 3
2x = 30° + k . 180° cot7x = cot(–3x)
x = 15° + k . 90° 7x = –3x + k . 180°
x1 = 15°, verilen aralıkta değil x2 = 105°, x3 = 195° 10x = k . 180°
x = k . 18°
r
Toplam = 105° + 195° = 300° = 5 . x1 = 18°, x2 = 36°, x3 = 54° tür.
3
Toplam = 108° dir.
14. tan23x + tan3x = 0

17. 3 sinx - cosx = 1
denkleminin ;0, E aralığındaki farklı köklerinin topla-
2r

3 denkleminin birbirinden farklı en küçük iki kökünün
mı aşağıdakilerden hangisidir? toplamı aşağıdakilerden hangisidir?
5r 3r 7r 11r r 2r 4r 5r
A) π B) C) D) E) A) B) C) π D) E)
4 2 4 6 3 3 3 3
tan3x(tan3x + 1) = 0
1 1
sinx – cosx =
tan3x = 0 tan3x = –1 3 3
3x = k . 180°, 3x = 135° + k . 180°
sin30° 1
sinx - cosx =
x = k . 60°, x = 45° + k . 60° cos30° 3
x = 60°, x2 = 120°, x3 = 45°, x4 = 105°
1 3
r 11r sinx . cos30° – cosx . sin30° = .
Toplam = 330° = 11 . = dır. 3 2
6 6 sin(x – 30°) = sin30°
x – 30 = 30° + k . 360° x – 30° = 150° + k . 360°
x = 60° + k . 360° x = 180° + k . 360°
4r
60° + 180° = 240° =
3
15. tan5x = cot4x
denkleminin (0°, 80°) aralığındaki farklı köklerinin top- 18. 3 sin2x – 4sinxcosx + 3 cos2x = 0
lamı kaç derecedir? denkleminin birbirinden farklı en küçük iki kökünün

A) 120 B) 140 C) 160 D) 180 E) 200 toplamı aşağıdakilerden hangisidir?
tan5x = tan(90° – 4x) r r 3r
A) B) C) π D) E) 2π
5x = 90° – 4x + k . 180° 3 2 2
9x = 90° + k . 180° ( 3 sinx – cosx) (sinx – 3 cosx) = 0
x = 10° + k .20° 3 sinx = cosx ve sinx = 3 cosx

1
x1 = 10°, x2 = 30°, x3 = 50°, x4 = 70° tanx = ve tanx = 3
3
Toplam = 160° x = 30° + k . 180° ve x = 60° + k . 180°
r
x1 = 30° ve x2 = 60° Toplamı = 90° =
2
18. B 17. D 16. D 15. C 14. E 13. E 12. B 11. E 10. C 9. B 8. C 7. D 6. C 5. D 4. D 3. B 2. A 1. C Cevaplar

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR
Üstel Fonksiyon 26
Kazanım: Üstel fonksiyonu açıklar. Üstel fonksiyonların bire bir ve örten olduğunu gösterir.
hh ÜSTEL FONKSİYON Örnek 1:
Üstlü İfadelerin Hatırlanması A= 3 1

, B= 3
0, 04 , C = 5
0, 25
32
1) ax . ay = ax+y → 35 . 32 = 37 D= 7
0, 008 , E = 9
0, 125
2) 1x = a- x " 14 = 3- 4 sayılarının eşitini bulalım.
a 3
x 2
3) a y = ax . a–y = ax–y → 4 3 = 4- 1 5 2 2 3 1
Cevap: 1) a k 2) a k 3) a k 4) a k 5) a k3
a 4 1 3 1 3 1 5 1 7 1
2 5 2 5 2
4) ax . bx = (a.b)x → 25.35 = 65
5
1 5 1
=b l
3
x 7 7 1) = 2- 5 A= 2- 5 = 2- 3 3
5) b ≠ 0 olmak üzere a x = b a l " 6 7 = c 6 m = 3 7

x 32 2
2
b b 2 2 4 1 2 1
2) 0, 04 = = = 5- 2 B= 3
5 - 2 = 5 - 3 = b l3
100 25 5
6) (ax)y = axy → (23)5 = 215 2
25 1 2 1
3) 0, 25 = = = 2- 2 C= 5
2 - 2 = 2 - 5 = b l5
x 3 100 4 2
7) a–x = (a–1)x = c 1 m " 7- 3 = c 1 m 3
a 7 8 1 3 1
IV. 0, 008 = = = 5- 3 D= 7
5 - 3 = 5 - 7 = b l7
x
y x
2
7 2 1000 125 5
8) ay = a " 57 = 5 1
125 1 3 1 1
V. 0, 125 = = = 2- 3 E= 9
2 - 3 = 2 - 9 = 2 - 3 = b l3
1000 8 2
9) a ≠ 0 iken a0 = 1 → 50 = 1
10) a ≠ {–1, 0, 1} olmak üzere ax = ay ⇒ x = y dir.

→ 3x = 35 ⇒ x = 5 Örnek 2:
11) a ≠ {–1, 0, 1} olmak üzere
3
125 25 4 5 = 5 x
a2n+1 = b2n+1 ⇒ a = b → 27 = x7 ⇒ x = 2 olduğuna göre, x değerini bulalım.
12) a ≠ {–1, 0, 1} olmak üzere

11
a2n = b2n ⇒ |a| = |b| → x4 = 34 ⇒ |x| = 3 Cevap:
8
3 3 6
53 52 4 5 = 5 6 .5 2 4 5 = 58.4 5
13) a > 1 için ax > ay ⇒ x > y → 5x > 52 ⇒ x > 2
x 4 6 33 33 11
14) 0 < a < 1 için ax > ay ⇒ x < y → c 1 m >c 1 m & x < 4
4 24
= 5 32 .5 1 = 5 33 = 5 24 = 5 x & x = =
24 8
3 3

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Üstel Fonksiyon
Örnek 3: Örnek 6:
=^ 7+ 6h
1 x
5
2 3 2 = 2 k . 15 2

7- 6
olduğuna göre, k değerini bulalım.
eşitliğinde x değerini bulalım.
1
Cevap: k =
5
Cevap: 1 1
5 3 5
1 7+ 6 2 2 = 5 2 . 5 . 3 2 = 2 . 15 2 dir.
= = 7+ 6 olduğu için x = 1
7- 6 7- 6 1
^ 7 + 6h k= olur.
5
Örnek 4:
Örnek 7:
^3 2 h5 . c 1 m =
4
8x
32 (2x – 3)24 = (2x – 3)62
eşitliğinde x değerini bulunuz. olduğuna göre, x in alabileceği gerçek sayı değerlerini

bulalım.
- 110
Cevap: 3
9
Cevap: x = 2, x = , x=1
5 3x 2
2 3 . ^2 - 5 h
4
= 22 124 = 162 , 024 = 062 , (–1)24 = (–1)62 olduğu için
5 3x
- 20
23 = 22 2x – 3 = 1 , 2x – 3 = 0 , 2x – 3 = –1
3
55 3x x=2 , x= , x = 1 olur.
- = 2
3 2
- 110 x
=
9
Örnek 5:

3 5n + 2 49 - n - 2
c m <c m Örnek 8:
7 9
A = 21612 , B = 1627 , C = 8118
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulalım.
sayılarını küçükten büyüğe doğru sıralayalım.
2
Cevap: A < B < C
Cevap: <n 12 27 18
3 A = (63) = 636 , B = (24) = 2108 , C = (34) = 372
7 2 -n - 2
<;b l E
7 - 5n - 2
b l Üstlerin EBOB'unu bulalım.
3 3
–5n – 2 < –2n – 4 EBOB(36, 108, 72) = 36 dır.
36 36
2 < 3n A = 636 , B = (23) , C = (32)
2
<n A = 636 , B = 836 , C = 936
3
636 < 836 < 936
A 1 iken y = ax fonksiyonlarının tümü yaklaşık olarak
üzere y = ax biçimindeki fonksiyonlara üstel fonksiyon aynı görüntüdedir.
denir. Örnek 11:
x yerine –3, –2, –1, 0, 1, 2, 3 değerlerini vererek y = 2x
Örnek 9: fonksiyonunun grafiğini çizelim.
Aşağıdakilerden hangileri üstel fonksiyondur? a) Tanım kümesini, görüntü kümesini belirleyelim.
2 x b) Artan veya azalan olduğunu belirleyelim.

I. y = (–5)x II. y = c m III. y = 1x
3
c) 1 – 1 ve örten olup olmadığını belirtelim.
IV. y = 7–x V. y = px VI. y = xx
Buna göre, üstel fonksiyonun tersinin de bir fonksiyon
Cevap: II, IV, V olup olmadığını belirtelim.
2 x 1 x
y = b l , y = 7 - x = b l , y = r x üstel fonksiyondur.
3 7 d) Bir fonksiyon ile fonksiyonun tersi y = x doğrusuna göre
simetrik noktalardan oluşur.
Bu bilgiden hareket ederek y = 2x fonksiyonunun tersi

de bir fonksiyon ise ters fonksiyonunun grafiğini çizelim.
e) f(x) = ax fonksiyonunun tersi de bir fonksiyon ise

Örnek 10: f–1(x) = logax olarak tanımlıdır. Çizdiğimiz fonksiyonu-
f(x) = (2a – 5)x ve h(x) = (7 – a)x nun adını belirleyip aynı soruları f –1(x) olarak çizdiği-
miz fonksiyon için yanıtlayalım.
fonksiyonları üstel fonksiyondur. Buna göre,
y
y=2x = f(x)
(3,8)
a) a nın alabileceği tam sayı değerlerinin toplamını bulalım (2,4) y=x
(1,2)
f –1(x)=log2x
(–1, 1 ) (0,1) (8,3)
b) a nın hangi değeri için f(x) = h(x) olduğunu bulalım. (–3, 1 )
(–2, 1 ) 2 (4,2)
8 4 (2,1)
x
0 (1,0)
1 , –1)
Cevap: {4, 5} a=4 (
2
2a – 5 > 0 ve 2a – 5 ≠ 1 (
1 , –2)
4
5 1 , –3)
a> ve a ≠ 3 (
8
2
7 – a > 0 ve 7 – a ≠ 1
f(x) = 2x f(x) = log2x
7 > a ve 6 ≠ a Tanım Kümesi : R Tanım Kümesi = (0, ∞) = R+
C.K = b , 7 l - " 3, 6 ,
5
2 Görüntü Kümesi : R+ Görüntü Kümesi = R
a tam sayıları = {4, 5} 1 – 1 ve örten mi? : Evet 1 – 1 ve örten mi = Evet
a = 4 için f(x) = 3x = h(x) olur. Tersi de fonksiyon mu? : Evet Terside bu fonksiyonu mu = Evet
Artan – Azalan mı? : Artan Artan – azalan mı? = Artan

f(x) = 3x, h(x) = 3x + 2, k(x) = 4.3x + 1 p(x) = 2.3x – 4, r(x) = –3x e = 2,71... irrasyonel sayısıdır.
fonksiyonlarının grafiğini çizelim. Buna göre, y = ex fonksiyonunun grafiğini çizelim.
Grafik üzerinde x = –1, 0, 1 değerleri için noktaların ko- y
ordinatlarını belirleyelim.
A(0,1) B(1,e)
x
x
O
y f(x)=3 y h(x)=3x+2
(1,5)
(1,3)
7 (0,3)
(–1, )
1 (0,1) 3
(–1, ) y=2
3
O
x
O
x
Örnek 15:
f(x) = a . bx fonksiyonu veriliyor.
x
x P(x)=2.3 –4
y k(x)=4.3 +1 y
f(2) = 18 ve f(1) = 6 olduğuna göre, a + b toplamını bu-
(1,13) (1,2)
O
x lalım.
(0,5)
7
(–1, )
3
10 (0,–2) Cevap: 5
y=1 (–1,– )
x
3 f(2) = a . b2 = 18
O y = –4
f(1) = a . b = 6
y
Eşitlikleri taraf tarafa bölersek b = 3 ve a = 2 ⇒ a + b = 5 olur.
O
x
1
(–1,– )
3
(0,–1) Örnek 16:
(1,–3)
x
r(x) = –3
x
y f(x) = a.b
(2,12)
(0,3)
(–1,k)
x
Örnek 13:
f(x) = 3.2x + 5 Şekilde f(x) = a.bx fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
fonksiyonu veriliyor. f(1) + f(4) toplamı kaçtır? Buna göre, k değerini bulalım.
3
Cevap: 64 Cevap: k =
f(1) = 3.21 + 5 = 11 2
(0,3) noktasını sağlatalım 3 = a . b0 = a ⇒ a = 3
+ f(4) = 3.24 + 5 = 53
f(1) + f(4) = 64 (2,12) noktasını sağlatalım. 12 = 3.b2 ⇒ b = 2
f(x) = 3.2x fonksiyonunda (–1,k) noktasını sağlatalım.

3
k = 3.2–1 ⇒ k = dir.
2

II. 0 < a < 1 için y = f(x) = ax fonksiyonlarının tümü yakla-

Örnek 18:
şık olarak aynı görüntüdedir.
1 x
y=b l
y y = 5 x y = 3x 5 y
x
2 l
b 1
(1,5)
1
b- 1, l
y=
3
Örnek 17: (1,3)
x x
1 O O
x = –4, –2, –1, 0, 1, 2, 4 değerlerini vererek b - 1, l
5
1 x
a) y = f(x) = c m = 2–x fonksiyonunun grafiğini çizelim.
2 y = 3x ve y = 5x 1 x 1 x
y = c m ve y = c m
b) y = x doğrusuna göre simetriğini alarak ters fonksiyonu 2 5
fonksiyonlarını birlikte ilk
olarak tanımlanan f–1(x) = log 1 x fonksiyonunun grafiğini fonksiyonlarını birlikte ikin-
grafikte gösteriniz.
belirleyelim. 2 ci grafikte gösteriniz.
c) Çizdiğimiz fonksiyonların tanım ve görüntü kümelirin

belirleyelim. Örnek 19:
d) 1 – 1 ve örten olduklarını görelim. f(x) = 3–x + 1 fonksiyonu veriliyor.
e) Artan veya azalan olduklarını belirleyelim. f(–2) + f(0) değerini bulalım.

Cevap: 12
f(–2) = 32 + 1 = 10
1
f(x)=( 2 )x=2–x y + f(0) = 30 + 1 = 2
f(–2) + f(0) = 12
(–4,16) 1
( ,4)
16
y=x
(–2,4)
(
1
4
,2) Örnek 20:
(–1,2)
(0,1) 1
( ,1)
2 1
(1, ) y
2 (2, 1 ) (4,
1
)
4 16
x
(1,0)
(2,–1)
C(–1,k)
(4,–2) f –1(x) = log1x
(16,–4) 2
1 x f –1(x) = log 1 x A(0,5) B(2, 5 )

f(x) = b l = 2 - x 4 f(x) = a.b
x
2 2
Tanım Kümesi : R Tanım Kümesi : R+ x
0
Görüntü Kümesi : R+ Görüntü Kümesi : R
Şekilde f(x) = a.bx fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
1 – 1 ve örten mi? : Evet 1 – 1 ve örten mi : Evet
Tersi de fonksiyon mu? : Evet Buna göre, k değerini bulalım.
Terside bu fonksiyonu mu : Evet
Artan – Azalan mı? : Azalan Cevap: 10
Artan – Azalan mı? : Azalan A(0,5) → 5 = a.b0 = a.1 ⇒ a = 5
5 5 1 1
B b 2, l " = 5 . b 2 & b 2 = & b =
4 4 4 2
1 x
f(x) = 5. b l fonksiyonunda
2
1 -1
C(–1, k) → k = 5. b l = 10
2

Örnek 21: Not
Aşağıda y = a.bx biçiminde verilmiş fonksiyonlarda a ve b f(x) fonksiyonu ile f(x) in tersi olan f –1(x) fonksiyonunun
değerlerini bulup fonksiyonun denklemini yazınız. grafiği y = x doğrusuna göre simetriktir. Üstel fonksiyonun
I) II) II)
tersi logaritma fonksiyonudur.
(3,54) (–2,48)
2 3 y = 10x fonksiyonunun tersi f –1(x) = log10x fonksiyonu ola-
(–3,8) 1 rak tanımlıdır.
g(x) = 2x fonksiyonunun tersi g–1(x) = log2x fonksiyonu ola-
rak tanımlıdır.
y = 3. a k
1 x
a k
1 x
Cevap: y = y = 2. 3x 4
2
I. II. III.
y = a . bx y = a . bx y = a . bx
N(0,1) ⇒ 1 = a . b0 N(0,2) ⇒ 2 = a . b0 N(0,3) ⇒ 3 = a . b0 Örnek 23:

⇒a=1 ⇒a=2 ⇒a=3 Aşağıda verilen f(x) = 10x ve g(x) = 2x fonksiyonlarının
1 N(–2,48) ⇒ 48 = 3 . b–2
N(–3,8) = 8 = b–3 ⇒ b = N(3,54) ⇒ 54 = 2 . b3 y = x doğrusuna göre simetriklerini çizerek
2
1 x 1
y= b l ⇒b=3 ⇒ 16 = 2
log101, log1010, log10100, log10
1
, log10
1
ve
2 b
10 100
y = 2 . 3x 1 1 1
⇒b=
4 log21, log22, log24, log2 , log2
1 x 2 4
y=3. b l
4 değerlerini yazınız.
y f(x)=10x y g(x)=2x
Örnek 22: (2,100) y=x
(2,4)
y=x
(1,10) (100,2) (1,2)
Aşağıda y = a + b . cx
biçiminde verilmiş fonksiyonlar- (–1, 1 ) (–1, 1 )
(–2, 1 ) 10 1) (10,1) (–2, 1 ) 2 1)
100 (0, 4 (0,
da a, b, c değerlerini bularak fonksiyonun denklemini x x
(1,0)
tekrar yazınız. 1
( , –1)
y y 10
(–1,11) 1
(2,6) ( , –2)
3 3 100
y=2 2 y=1 1
x y x f(x)=10x y g(x)=2x
O O (2,100) (2,4)
y=x y=x
(1,10) (1,2) (4,2)
(–1, 1 ) (–1, 1 )
(–2, 1 ) (–2, 1 )
a k
10 ) 1 x 2 ,1) (2,1)
100x 0,1 4 (0
Cevap: f(x) = 2 + 2 f(x) = 1( + 2 .
5 x x
(1,0)
Grafik x eksenine göre 2 birim yukarı Grafik x eksenine göre 1 birim yukarı 1
ötelenip y = 2 doğrusunun üst kısmın- ötelenip y = 1 doğrusunun üst kısmın- ( , –1)
2
da çizildiği için a = 2 da çizildiği için a = 1
1
y = 2 + b . cx N(0,3) : 3 = 1 + b . c0 ⇒ 3 = 1 + b ( , –2)
4
N(0,3) : 3 = 2 + b . c0 ⇒ 3 = 2 + b 2=b
1
1=b N(-1, 11) : 11 = 1 + 2 . c–1 ⇒ 5 =
c 1 1
N(2,6) : 6 = 2 + 1 . c2 ⇒ 4 = c2 1 log101 = 0, log1010 = 1, log10100 = 2, log10 = –1, log10 = –2
c= 10 100
5 1 1
2=c log21 = 0, log22 = 1, log24 = 2, log2 = –1, log2 = –2
1 x 2 4
f(x) = 1 + 2 . b l
f(x) = 2 + 2x 5

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Üstel Fonksiyon Konu Testi
^ 3 - 2h
12
1. (x2 – 6x + 9)6 = c 1 m
x
2
1
>d n
x - 20
5
4.
3+ 2
olduğuna göre, x in alabileceği değerler toplamı kaç-
eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
tır?
17 11 23 A) 3 B) 7 C) 12 D) 8 E) 5
A) B) C) D) 6 E) 4
5 5 5
1 3- 2
olup 0 < 3 - 2 < 1 dir.
^ x - 3h12 = b l & x - 3 =
1 12 1 =
3+ 2 1
5 5
Eşitsizlik yön değiştirir.
1 1 x2 – 20 < x
x–3= ⇒x=3+
5 5
1 1 x2 – x – 20 < 0
x–3=– ⇒x=3–
5 + 5 (x – 5)(x + 4) < 0
––––––––––––––
∑x = 6 –4 5
+ – +
–4 < x < 5 olup bu aralıkta 8 farklı x tam sayısı vardır.
2. (x2 – 5)x – 6 = 1
denkleminin farklı köklerinin çarpımı kaçtır?
II. g(x) = ^ 3 h
x
5. I. f(x) = 4–x III. h(x) = (–2)x
A) 36 B) 72 C) 48 D) 24 E) 144
yukarıda verilenlerden hangileri üstel fonksiyon belir-
tir?
1) x2 – 5 = 1 ⇒ x = 6 ve x = - 6
2) x – 6 = 0 ⇒ x = 6 A) Yalnız I B) Yalnzı II C) Yalnız III
3) x2 – 5 = –1 için x – 6 çift olmalı. D) I ve II E) II ve III
x = 2 ve x = –2 için x – 6 çifttir. I ve II üstel fonksiyondur. Üstel fonksiyonda taban negatif olmaz. III üstel
4) Kökler çarpımı: 6 . ^- 6 h . ^6 h . ^2h . ^- 2h = 144 fonksiyon değildir.
6. y Şekilde verilen y = f(x) üstel

y=f(x)
3. x= 8a–1 ve y = 4a+1 fonksiyonunda k değeri kaç-
9
tır?
olduğuna göre, y nin x türünden değeri aşağıdakiler-
1
den hangisidir? (2,k)
3
A) 8. ^ x h B) ^4. xh
2 2
3
2.x 2 C) 3 x
–2 O
D) ^2 x h E) ^2. 3 x h
3 2
1
a- 1
1
a 1 1 1 1 1
x3 = 2 & 2.x 3 = 2 olur. A) B) C) D) E)
2 4 16 9 3
y = 4. ` 2 j = 4. b 2.x 3 l = 4. 4. b x 3 l = b 4.x 3 l = ^4. 3 x h
1 2 1 2 1 2
a 2 2
1 x 1
y = f (x) = b l tir. f (2) =
3 9

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Üstel Fonksiyon Konu Testi
7. f(x) = (2a – 7)x ve g(x) = (10 – a)x 10. y f(x)= a + b.cx
fonksiyonları üstel fonksiyondur. D(2,k)

C(1,4)
Buna göre, a'nın alabileceği değerler toplamı kaçtır?
B(0,1)
A) 32 B) 26 C) 18 D) 11 E) 40
x
2a – 7 > 0 ve 2a – 7 ≠ 1 O
7 A –1, – 1
a> ve a ≠ 4 2
2 y = –2
10 – a > 0 ve 10 – a ≠ 1
10 > a ve 9 ≠ a Şekilde f(x) = a + b . cx fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
7
Ç.K = b , 10 l – {4, 9}
2 Buna göre, k değeri kaçtır?
a tam sayılarının toplamı = 5 + 6 + 7 + 8 = 26
A) 5 B) 8 C) 7 D) 10 E) 9
1) Grafik y = –2 doğrusunun üst kısmında çizildiği için a = –2
8. y y=a+b
x
2) N(0,1) noktasını sağlatalım. 1 = –2 + b . c 0 ⇒ b = 3
8 3) N(1,4) noktasını sağlatalım. 4 = –2 + 3 . c1 ⇒ c = 2
4 4) f(x) = –2 + 3 . 2x
1 1
5) A(–1, - ) noktası denklemi sağlar - = –2 + 3 . 2–1 dir.
2 2
6) D(2,k) noktasını sağlatalım k = –2 + 3 . 22 = 10
x
O 1
Şekilde y = a + bx fonksiyonunun grafiği verilmiştir.

1 x
11. I. f(x) = x3 II. f(x) = c m III. f(x) = 10x
Buna göre, a.b çarpımının değeri kaçtır? 3
IV. f(x) = –x2 V. f(x) = 5–x VI. f(x) = –x
A) 9 B) 10 C) 5 D) 20 E) 15
Tanım kümesi gerçek sayılar olan yukarıda verilen
N(0,4) → 4 = a + b0 → 4 = a + 1 → a = 3
fonksiyonlardan kaç tanesi, tersi de bir fonksiyon olan
N(1,8) → 8 = 3 + b1 → 5 = b
azalan fonksiyondur?
a.b = 3.5 = 15
A) 6 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
9. y y = k.e2x II, V ve VI 1 – 1 ve örten fonksiyonlardır. Bu yüzden tersi de bir fonksiyon-

dur. Ayrıca bu fonksiyonlar azalandır.
A(1,e5)
x
O
12. A = log 10 1 , B = log101, C= log21, D = log24
Şekildeki y = k.e2x fonksiyonu A(1,e5) noktasından geç- 100
olduğuna göre, A + B + C + D toplamı kaçtır?
mektedir.
A) –2 B) 0 C) –1 D) 2 E) 1
Buna göre, f(–3) kaçtır?
A) e–3 B) e2 C) 1 D) e–2 E) e3 A = –2, B = 0, C = 0 D=2
A(1, e5) noktasını fonksiyonda yerine yazalım. A + B+ C + D = 0

f(1) = k.e2 = e5 ise k = e3 tür.
f(x) = e3.e2x
1
f(–3) = e3.e–6 = e–3 =
e3
12. B 11. C 10. D 9. A 8. E 7. B 6. D 5. D 4. D 3. C 2. E 1. D Cevaplar

Logaritma Fonksiyonu 27
Kazanım: Logaritma fonksiyonunu üstel fonksiyonun tersi oluşturur. On tabanında logaritma fonksiyonunu ve doğal logaritma fonksiyonunu açıklar.
hh LOGARİTMA FONKSİYONU Örnek 2:
Logaritma Fonksiyonunun Temel Özellikleri, A = log7 50, B = log5 5 , C = log9

1
27
, D = log
1
100
On Tabanında Logaritma, sayılarının eşitini bulalım.
I. logab ifadesinde:
1 3
b logaritması alınan sayıdır. Cevap: 0, , - , –2
2 2
a logaritmanın tabanıdır. 1
1 3
A = log71 = 0 , B = log 5 5 2 = , C = log 3 2 3 - 3 = - , D = log1010–2 = –2
2 2
II. loga1 = 0 → 1 sayısının logaritması sıfırdır.
III. logaa = 1 → logaritmanın tabanı ile logaritması alınan sayı

eşitse sonuç 1 dir.
d
IV. logac bd ⇒ logab → Logaritması alınan sayının üssü kesir
c
çizgisinin üstüne tabanın üssü kesir çizgisinin altına olmak
Örnek 3:
üzere baş tarafa alınır.
Aşağıda verilen sayıların eşitini bulalım.
V. log a = log10 a → Logaritmada taban yazılmamışsa taban 10 10 tabanında verilen bir sayının pozitif olma koşulunu
dur. açıklayalım.
A = log1 B = log1000
Örnek 1: C = log
1
D = log 10
10
B = log31, C = log55, D = log48, E = log100 E = log10 10
sayılarının eşitini bulalım.
3 Cevap: 1 sayısından daha büyükse sonuç pozitiftir.

Cevap: 0, 1, ,2 1 3
2 A = 0 B = 3 C = –1 D= E=
2 2
3 3
B = 0, C = 1, D = log 2 2 2 3 = log 2 = 10 tabanında verilen bir sayı 1 sayısından daha büyükse sonuç pozitiftir.
2 2 2
E = log10102 = 2 1 sayısından küçükse sonuç negatiftir.

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Logaritma Fonksiyonu
Örnek 4: Örnek 7:
A = log d3
1
n, B = log
3
16 , C = log 0, 04 d
1
n log _ 56 + 56 + 56... i
10 1
10 5 3
16
2
sayılarının eşitini bulalım. işleminin sonucu bulalım.

9
2 8 1 Cevap:
Cevap: - , - , 4
3 3 4
Sayı ardışık iki tam sayının çarpımı iken sonsuza giden toplama işlemlerinde
1
- sonuç büyük olana eşittir. 56 8
`10 - 3 j = 3 =- 2
1
A = log 1
10 2
1 3
7 . 8
2 3 9
log 3 8 = log 4 2 3 = =
4 16 23 4 4
4 8
B = log 2- 21 2 3 = 3 = - 3
1 3
-
2
1
1 -
C = log 5- 2 5 - 2 = 2 =
1 ̇
e Tabanında Logaritma (Doğal Logaritma):
-2 4
1 x
c1 + m ifadesinde x yerine bir milyar, eksi 1 milyar gibi
Örnek 5: x
çok büyük ve çok küçük ifadeler yazılırsa
log 16 _ 2 24 2 i
3

1 x
c1 + m = 2, 718... = e irrasyonel sayısına eşit olur.
işleminin sonucunu bulalım. x
logex = lnx → Her gördüğümüz Inx yerine logex yazabiliriz. Öy-
13 leyse logaritma için geçerli bütün özellikler lnx
Cevap:
96 için de geçerlidir.
13
3 24
2 24 2 = 2 13 = 2 24
22 212 ln1 = loge1 = 0 lne = logee = 1
,
13
13
13
log 2 4 2 24 = 24 =
4 96
Örnek 6: Örnek 8:
1 1
log _3 32. 3 32. 3 32 ... i A = lne3, B = ln 3 e 2 , C = ln , D = ln
2 e2 5
e2
işleminin sonucunu bulalım. ifadelerinin eşitini bulalım.
Cevap: 5
Sonsuza giden çarpımlarda kökün derecesi 1 azalır.
2 2
5 Cevap: 3, , –2, -
3 3 3
32 32 32... = 32 = 22 3 5
5 2
2 2
5 A = 3lne = 3, B = lne 3 = lne = ,
log 2 32 = log 2 2 2 2 = 2 = 5
1 3 3
1 2
2 - 2
C = lne–2 = –2, D = lne 5 =-
5

log23 = A
ln e . 3 e 2
ifadelerinin eşitini bulalım. olduğuna göre log2144 ün A türünden değerini bulalım.
5
Cevap: Cevap: 4 + 2A
6 log2(24.32) = log224 + log232 = 4 + 2log23
2 5 5 5
5 = 4 + 2A
e3 e2 = e.e 3 = e 3 = e 6 , lne 6 =
6
Logaritmanın Temel Özellikleri 5) ln(x.y) = lnx + lny

1) log(x.y) = logx + logy
Örnek : ln(3e2) = ln3 + lne2 = 2 + ln3
Örnek : log10 = log (5.2)
log10 = log5 + log2

1 = log5 + log2
6) ln c x m = Inx – Iny
log5 = 1 – log2 log2 = 1 – log5 y

Örnek : ln d n = ln e – ln3 = – ln3
e 1
3 2
2) log x = logx – logy

y
3
Örnek : log = log3 – log2
2
Örnek 11:
3) loga(x.y) = logax + logay log5 = m
olduğuna göre, log(2,5) sayısının m türünden değerini
Örnek : log26 = log2(2.3) = log22 + log23 = 1 + log23
bulunuz.
Cevap: 2m – 1
25
log(2,5) = log b l = log25 – log10
10
4) loga c x m = loga x – logay = 2 log5 – 1
y
= 2m – 1
Örnek : log3 c m = log39 – log35 = 2 – log35
9
5

log3 = a ve log7 = k log5 = m
olduğuna göre log63000 sayısının a, k ve bir doğal sayı
türünden değerini bulunuz. olduğuna göre, log(6,25) in m türünden değerini
yazınız.
Cevap: k + 2a + 3
Cevap: 4m – 2
log(7.32.103) = log7 + log32 + log103
25
log b l = 2 [log5 – log2]
= k + 2a + 3 4
= 2m – 2(1 – m)
= 2m – 2 + 2m
= 4m – 2
Örnek 13:
Örnek 16:
A = log3(2, 4) + log3 c m – log3 c m
5 4

3 81 log 8 15! =k
olduğuna göre, A sayısını bulalım.
olduğuna göre, m = log 3 4 16! sayısının k türünden
Cevap: 4 eşitini yazalım.
J 24 5 N
K . O 12 5 81
A = log3 K 10 3 O = log 3 e . . o = log 3 81 = 4 24 + 9k
KK 4 OO 5 3 4 Cevap:
4
L 81 P
2
log215! = k
3
3k
log215! =
2
3 3 3k
[log216 + log215!] = c 4 + m
2 2 2
9k
m=6+
4
Örnek 14: m=
24 + 9k
4
2 log 3 18

2 log 3 54 Örnek 17:
işleminin sonucunu bulalım. log3(x – 2) ve log32 sayılarının aritmetik ortalaması
1 olduğuna göre, x değerini yazalım.
1
Cevap:
2
13
2 log 3 18 - log 3 54 Cevap:
18 1 2
2 log 3 c 54 m 2 log 3 b 3 l
-1
= = 2 log 3 3
log3(x – 2) + log32 = 2
-1 1
=2 =
2 (x –2)2 = 9
9 13
x –2 = &x=
2 2

log2 = a , log3 = b log 2 6 - log 2 3

1 27 1
log + log - log
olduğuna göre, log48 in a ve b türünden değerini 3 4 8
bulalım. işleminin eşitini bulalım.

Cevap: 4a + b Cevap: 1 – log5
log48 = log(24 . 3) = log24 + log3 = 4a + b ^log6 - log3h^log6 + log3h log2.log18
= = = log2 = 1 - log5
1 27 log18
log : . .8D
3 4
Örnek 19: Logaritma Fonksiyonunun En Geniş

Tanım Kümesi
m = log2
f(x) = logax fonksiyonunun tanımlı olması için
olduğuna göre log(12,5) ifadesinin m türünden de-
1) Logaritması alınan fonksiyon sıfırdan büyük olmalıdır. x > 0
ğerini yazınız.
2) Logaritmanın tabanındaki fonksiyon sıfırdan büyük olmalıdır.
Cevap: 2 – 3m a>0
25
log b l = 2log5 – log2
2 3) Logaritmanın tabanındaki fonksiyon 1 sayısından farklı ol-
= 2(1 – log2) – log2 malıdır. a ≠ 1
=2–3m
Örnek 22:
Örnek 20:
f(x) = log(x – 5)(–x2 + 9x + 10)
a = log1248 fonksiyonunun tanımlı olduğu en geniş aralığı bulunuz.
olduğuna göre, b = log123 ifadesinin a türünden Cevap: (5, 10) – {6}

1) –(x2 – 9x – 10) = –(x –10)(x + 1) > 0
değerini bulalım.
x –1 10
–(x – 10)(x + 1) – + –
Cevap: 2 – a
a + b = log12(48.3) = log12(122) = 2 2) x – 5 > 0 ⇒ x > 5 olmalıdır.
a+b=2⇒b=2–a 3) x – 5 ≠ 1 ⇒ x ≠ 6 olmalıdır.
Eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi bulunur.
En geniş tanım kümesi: (5, 10) – {6}

f(x) = log(2 – x)(x3 + x2 – 12x) Aşağıda verilen işlemlerin sonucu pozitifse P, negatifse
N, tanımsızsa T yazınız.
fonksiyonunun en geniş tanım kümesini bulunuz.
c m (…)
3 1
Cevap: (–4, 0)
I. log 7 (…) II. log
5 2 5
I. x(x + 4)(x – 3) > 0 → –4 0 3
1
II. 2 – x > 0 ⇒ x < 2
– + – + III. log (- 2) d- n (…) IV. log 7
5 (…)
2
III. 2 – x ≠ 1 ⇒ x ≠ 1 1 1
V. log 2 d n (…) VI. log 1 (…)
2 3
E.G.T.K = (–4, 0) 3 2
VII. In(–3) (…) VIII. log 3 2 (…)

4
Cevap: P, N, T, P, P, P, T, N
3 1
I. (P) çünkü 5 > 1 ve 7 > 1 II. (N) çünkü 2 > 1 ve 0 < <1
5
logax sayısının
III. (T) IV. (P) çünkü 7 > 1 ve 5 >1
1) Tanımsız olması: x ≤ 0, a ≤ 0, a = 1 durumlarından en az
2 1
V. (P) çünkü 0 < < 1 ve 0 < < 1 VI. (P)
birinin sağlanması ile gerçekleşir. 3 2
3
VII. (T) VIII. (N) çünkü 0 < < 1 ve 2 > 1
4
2) Pozitif olması:
A) x > 1 ve a > 1 olması ile mümkündür.
B) 0 < x < 1 ve 0 < a < 1 olması ile gerçekleşir.

Örnek 25:
2
A = log 2 - log 4 4
9
3 9
olduğuna göre, A sayısının değerini bulalım.
Cevap: 2
3) Negatif olması: 2 2 2
1) 0 < < 1 ve 0 < < 1 olduğu için log 2 pozitiftir.
3 9 9
A) 0 < a < 1 ve x > 1 olması ile gerçekleşir. 4
3
2) 0 < < 1 ve 4 > 1 olduğu için log 4 4 negatiftir.
9
B) a > 1 ve 0 < x < 1 olması ile mümkündür. 9
3) log 4 4 = log 2 2
9 3
4) A = log 2 + log 2 = log b 2 .2 l = log 4
2 9 2 2 9 2 9
3 3 3 3
2 2
A = log 2 b l = 2
3
3

Logaritma İçeren Basit Denklemler: Örnek 28:

logax = b denkleminde x değerini bulmak için logaritmanın taba- log25 – log2(x – 1) = 2
nını eşitliğin karşına üstlü sayının tabanı olarak atar, logaritma-
dan kurtarıp x değerini buluruz. denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
logax = b ise x = ab olur. Aynı şekilde

& 0
9
Cevap:
4
Inx = logex = b ise x = eb olur. 5
=4
x- 1
5 = 4x – 4
Örnek 26: 9
x =
9
Ç.K = & 0
4 4
Aşağıda verilen denklemlerin çözüm kümelerini yazınız.
I. x = 2 Ç.K =
II. 3x + 5 = 0 Ç.K =
III. 5x = –25 Ç.K = Örnek 29:
IV. 5x = 3
5 Ç.K = log4(x + 2) – log4(x – 1) = 2
V. log2x = –3 Ç.K =
denkleminin çözüm kümesini yazalım.
VI. log x
1 = log2(x – 3) Ç.K =
& 0
VII. log2(x – 2) = 3 Ç.K = 6
Cevap:
VIII. log3[log2(x – 5)] = 0 Ç.K = 5
x+ 2
= 16
x- 1
& 0 , & 0 , {4}, {10}, {7}
1 1
Cevap: {4}, ∅, ∅, 18 6
3 8
x + 2 = 16x - 16 & 18 = 15x & = x& = x
15 5
6
I. {4} II. ∅ III. ∅
1
IV. & 0 Ç.K = & 0
3 5
1
V: & 0 VI. 0 = log2(x – 3) ⇒ Ç.K = {4}
8
VII. (x – 2) = 8 ⇒ x = 10 ⇒ Ç.K = {10}
VIII. log2(x – 5) = 1 ⇒ (x – 5) = 2 ⇒ x = 7 ⇒ Ç.K = {7}
Örnek 30:
log3(x – 2) ve log32 sayılarının aritmetik ortalaması 1 oldu-
Örnek 27: ğuna göre, x değerini yazınız.
In(log2[log3(2x – 1)]) = 0 13
Cevap:
denkleminin çözüm kümesini yazalım. 2
log3(x – 2) + log32 = 2
Cevap: {5} log3 [2 . (x – 2)] = 2
log2[log3(2x – 1)] = e0 = 1
2 . (x – 2) = 9
log3(2x – 1) = 21 = 2
9
2x – 1 = 32 = 9 x- 2 =
2
2x = 10 13
x=
2
x = 5 Ç.K = {5}

A ve B ters orantılıdır. logx + log(x + 3) = 1
A = log58 iken B = 2 dir. denkleminin çözüm kümesini yazınız.
A = log 1 2 iken B kaçtır? Cevap: {2}

5
log[x(x + 3)] = 1
Cevap: –6 x(x + 3) = 10
Ters orantıda çarpımlar sabittir. A . B = k x2+ 3x – 10 = 0
k = 2 . log58 = (–log52) . B (x + 5) (x – 2) = 0
6log52 = –(log52) . B x > 0 için x ≠ –5 ve x = 2
B = –6 Ç.K = {2}
Örnek 34:
3x2 – 3 2 x + log2(a – 2) = 0
denkleminin çözüm kümesi tek elemanlıdır.
Buna göre, a değerini yazınız.
Cevap: 2 + 2 2
∆ = 18 – 4 . 3 log2(a –2) = 0
18
Örnek 32: 12
= log2 (a – 2)
3
= log2(a – 2)
1 2
x + ^log 2 ah x - 2 = 0
2
3
2 22 = a- 2 ( 2+ 2 2 = a
x12 . x2 + x1 . x22 = –24
olduğuna göre, a değerini bulunuz. Örnek 35:

1 x2 – 2x + log2a = 0
Cevap:
8
(x1 . x2)(x1 + x2) = –24 denkleminin kökleri x1 ve x2 dir.
^- 4h -
log 2 .a x12 + x22 = 3
f 1 p
= - 24
2 olduğuna göre, a değerini yazınız.
8 log2a = –24
log2a = –3 Cevap: 2
1 (x1 + x2 )2 – 2x . x2 = 4 – 2 . log2a = 3
a= 1
8
2log2a = 1
1
log2a =
2
a= 2

Örnek 36: Bir Sayının Logaritmasının Yaklaşık Değeri:

f(x) = log3(7x + 6) x basamaklı bir doğal sayının logaritması alındığında bulunan
sonucun tam sayılı kısmı x – 1 ile başlar.
g(x) = log2(3x + 1)
olduğuna göre, ^foghc m değerini bulalım.

7 log9 = 0, …
3
log73 = 1, …
Cevap: 3
7
g b l = log 2 8 = 3 log814 = 2, …
3
f ^3h = log 3 27 = 3 olur.
Örnek 39:
logx = 7, …
biçiminde verilen bir doğal sayı kaç basamaklıdır.
Cevap: 8
8 basamaklıdır.
Örnek 37:
log(1 – lnx) = 1
olduğuna göre, x değerini bulalım.

Örnek 40:
Cevap: e–9
log7 = 0,8451
1 – lnx = 10
olduğuna göre, log(0,007) değerini yazınız.
–9 = lnx
Cevap: –(2,1549)
e–9 = x
= log7 - 3 = 0, 8451 - 3 = - ^2, 1549h
7
log
1000
Örnek 41:
Örnek 38: a = log26 b = log437 c = log8213
1
d = log3 e = log524
logx = 18 3
sayılarını küçükten büyüğe doğru sıralayınız.
olduğuna göre, log x . 3 x 2 ifadesinin değerini bulalım.
Cevap: 15 Cevap: d < e < c < a log8213 = c
= . 18
6
c<a<b
= 15
d<e< c<a<b

log5a = 80 log3b = 120 log2c = 200 log3 = 0,47712
olduğuna göre, a, b, c yi küçükten büyüğe doğru sırala- olduğuna göre, log 0, 3 değerini bulunuz.
yınız.
Cevap: 0,26144
log b l = 6log3 - log10@ = 60, 47712 - 1@ = 6- 0, 52288@

Cevap: a < b < c 1 3 1 1 1
a = 580 b = 3120 c = 2200 2 10 2 2 2
sayılarında üslerin EBOB'u 40 tır. = - 0, 26144
a = (52)40 = 2540 b = (33)40 = 2740 c = (25)40 = (32)40
2540 < 2740 < 3240
a<b<c
Örnek 46:
Örnek 43:
log7 = 0,845
a = log798, b = log318, c = log550
olduğuna göre, A = (7000)100 sayısının kaç basamaklı bir
sayılarını sıralayalım. sayı olduğunu bulunuz.
Cevap: 385
Cevap: b > c > a logA = 100 . [3 + log7] = 100 . [3, 845] = 384,5
a = 2 + log72, b = 2 + log32, c = 2 + log52
A → 385 basamaklıdır.
log32 > log52 > log72
b>c>a
log500 = 2,699 log30000 = 4,4771 log3 = 0,477 log5 = 0,699
olduğuna göre, log1500 sayısının eşitini ondalık sayı ola- olmak üzere, A = (45)100 sayısının kaç basamaklı bir sayı
rak yazınız. olduğunu bulunuz.
Cevap: 3,1761 Cevap: 166

log500 = log100 + log5 = 2,699 ⇒ log5 = 0,699 logA = 100 . log45 = 100(log5 + 2.log3) = 100(0,699 + 0,9542)
\
2
=100(1,6532) = 165,32
log30000 = log104 + log3 = 4, 47 ⇒ log3 = 0,477
A → 166 basamaklı
log1500 = log100 + log3 + log5 = 2 + 0,4771 + 0,699 = 3,1761

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Logaritma Fonksiyonu Konu Testi - 1
1. log48 + log31 4. log 1 _ 81: 81: 81: ... i

3
1 3 işleminin sonucu kaçtır?

A) 1 B) C) 2 D) 3 E)
2 2 3 1 2 4
A) – B) 3 C) - D) E) -
3 3 2 2 3 3
+0=
2 2
Sonsuza giden iç içe bölümlerde kökün derecesi 1 artar.
4
4
4
log 3- 1 3 81 = log 3- 1 3 3 = 3 = -
-1 3
5. log 3 _ 20 - 20 - 20... i
2. log 1 2 + log1 2

A) 2 B) 4 C) 12 D) 8 E) 6
1 3
A) –2 B) 1 C) 0 D) - E)
2 2
20 - 20... = 4 Çakırmada sonuç ardışık sayılardan küçük olanı-
1 1
- + 0=- na eşittir.
2 2 4 5
2
log 2 31 4 = log 2 31 2 2 = = 2. 3 = 6
1
3
1
3. log 3 3 + ln
2 h ^3 - 2 2h
e2 6. log ^3 + 2
3 2 4
A) - B) C) 1 D) 0 E) 1 1
2 3 3 A) 2 B) –1 C) D) –2 E) -
2 2
1 3
- 2=-
= ^3 + 2 2 h
2 2 1 -1
3- 2 2 =
3+ 2 2
2 h ^3 + 2 2h = - 1
-1
log^3 + 2

7. log5 = m olduğuna göre, log(12,5) un m türünden de- 10. log0,01 x + log2 = 1

ğeri aşağıdakilerden hangisidir? denkleminin kökü kaçtır?
A) 1–2m B) 2–3m C) 3m–2 D) 4m–1 E) 3m–1 1 3
A) B) 0,04 C) 0,4 D) 0,2 E)
2 2
25
log(12,5) = log b l = log25 – log2
2 log10- 2 x + log2 = 1
= 2log5 – (1 – log5)
1
= 3log5 – 1 - logx + log2 = 1
2
= 3m – 1 1
log + log2 = 1
x
2
log c m= 1
x
2 1 1
= 10 x = x= = 0, 04
x 5 25
2 log 3 18
8. 2 log 3 162
2 log 3 2 11. 2
işleminin sonucu kaçtır? 2 log 3 3
A) 4 B) 2 C) 3 D) 1 E) 6
işleminin sonucunu yazınız.
A) 128 B) 8 C) 16 D) 32 E) 64
2 log 3 18 - log 3 2
18
2 log 3 2 = 2 log 3 9 2 162
2 log 3 162 - log 3 3 = 2 log 3 f 2 p
22 = 4 3
3 ^ h
= 2 log 3 b162. 2 l = 2 log 3 3 = 2 5 = 32
5
1 12. log2(x + 1) + log23 = 2

9. x = log618, y = log6
12
olduğuna göre, x – y işleminin sonucu kaçtır?
denkleminin kökü kaçtır?
A) 6 B) 2 C) 1 D) 3 E) 4 1 2 4 1 5
A) B) C) D) E)
2 3 5 3 4
18
= log6(18.12) = log663 = 3
f 1 p
log6
log2[3x + 3] = 2
12
3x + 3 = 4
3x = 1
1
x=
3

13. f(x) = log(x – 3)(8 – x) 16. log(x – 3) + log2 = 2
fonksiyonunun tanımlı olmasını sağlayan x tam sayıla- denkleminin kökü kaçtır?

rının toplamı kaçtır?
A) 13 B) 43 C) 17 D) 27 E) 53
A) 27 B) 18 C) 21 D) 15 E) 24
(x – 3)2 = 100 ⇒ x = 53
A) 8 – x > 0 B) x – 3 > 0 C) x – 3 ≠ 1
8 > x x > 3 x≠4
D) Ç.K = (3,8) – {4}
x tam sayıları = {5, 6, 7} olup toplamı 18 dir.
17. x2 – 2x + log3(2a – 1) = 0
2x - 8
14. f(x) = log(x – 5) c m
8- x denkleminin çakışık iki kökü olduğuna göre, a değeri
fonksiyonunun en geniş tanım kümesindeki x tam sa- kaçtır?
yılarının toplamı kaçtır? 1 3 1
A) B) C) 1 D) 2 E)
2 4 4
A) 7 B) 12 C) 18 D) 24 E) 21
∆ = 4 – 4(1) [(log3(2a – 1)] = 0
2x - 8 4 8 1 = log3(2a – 1)
1) > 0 4<x<8
8- x – + – 3 = 2a – 1
2) x – 5 > 0 ⇒ x > 5 a=2
3) x – 5 ≠ 1 ⇒ x ≠ 6
Ç.K = (5, 8) – {6}
Sadece x = 7 tam sayısı vardır.
18. x2 – [3log2(2m – 6)]x – 5 = 0

15. log(x – 2) – log17 = 1 x1 + x2 = 6 olduğuna göre, m değeri kaçtır?
denklemini sağlayan x değeri kaçtır? A) 7 B) 12 C) 18 D) 5 E) 21
b 3log 2 ^2m - 6 h
A) 22 B) 72 C) 42 D) 102 E) 172 x1 + x2 = – = =6
a 1
x- 2 log2(2m – 6) = 2
= 10
17
2m – 6 = 4
x = 172
m=5
18. D 17. D 16. E 15. E 14. A 13. B 12. D 11. D 10. B 9. D 8. A 7. E 6. B 5. E 4. E 3. A 2. D 1. E Cevaplar

1. log0,001 1 = log3 4. log 3 a = log 1 b

x 9
denklemini sağlayan x sayısının rakamlarının çarpımı log27(a2 . b) değeri kaçtır?
kaçtır? A) –2 B) 1 C) 0 D) 2 E) –1
1
A) 14 B) 18 C) 21 D) 12 E) 24 1 -
log 1 b = log- 2 b = - log 3 b = log 3 b 2 dir.
9 2
1 1
0,001 = = 10 - 3, = x- 1 1 1
1000 x log 3 a = log 3 b
-
2 ise a = b
-
2 dir.
1
1 1
log10 –3 x–1 = - log10 x = logx =
log 27 à bj = log 27 :a b 2 k .bD =
logx 3 1 2
log 27 8b .bB = log 27 b 0
2 - -1
-3 3
1 1
3
logx 3 = log3 & x 3 = 3 & x = 3 = 27 = log271 = 0
2 . 7 = 14
sinx 1
2. 5 log 2 8log 3 (x - 4)B = 2 In1 5. log 4 d
n=- 2
2
denklemini sağlayan x değeri kaçtır? denkleminin [0, 2π] aralığındaki köklerinin toplamı kaç
A) 17 B) 12 C) 18 D) 7 E) 9 radyandır?
5r 7r 5r 2r
A) B) π C) D) E)
log 2 6log 3 (x - 4)@ = 0 6 6 4 3
log3(x-4) = 1 sinx - 1
1
2
= 4 2 = & sinx =
x–4=3 2 2 2
x=7 r 3r r 3 r
x= x= & + =r
4 4 4 4
3. log 5 8log 3 ^2x - 1hB = - 2
denklemini sağlayan x sayısı aşağıdakilerden hangisi-

b sin l + log 2 b cos - sin 2 l
r 2 r r
dir?
6. log
8 2 16 16
1 5 3 işleminin sonucu kaçtır?
A) + B) 1 – 5
3 C) 2 – 5
3
2
5
5 3-1 A) –3 B) –4 C) 2 D) 3 E) –2
D) 3 + 2 E)
2
r r
log 2 sin+ log 2 cos
log 3 ^2x - 1h = ^ 5 h
-2 8 8
r r 1 r
1 = log 2 sin .cos = log 2 sin
log3(2x – 1) = 8 8 2 4
5 3
2 3
= 2log 2 2 2 = b- l .2log 2 2 = - 3
1 -
= 2log 2
2x – 1 = 35 4 2
5
2x – 1 = 3
5
2x = 1 + 3
1 5 3
x= +
2

7. log9(cot2x – 1) – log9(2cotx) = – 1 10. log2 ≈ 0,3

4
eşitliğini sağlayan en küçük x açısı için sinx değeri olduğuna göre, log 0, 008 sayısının eşiti aşağıdakiler-
kaçtır? den hangisidir?
1 1 3 3 4 A) –(2,15) B) 1,45 C) –(1,05)

A) B) C) D) E)
3 2 2 5 5 D) 0,25 E) –(1,75)
2 2
cos x sin x
l = 6log8 - log1000@
1 8 1
2 2
- 2 1 log b
log 9 e
cot x - 1 o 1 2 1000 2
= - & sin x sin x = 9 4
-
= 60, 9 - 3@ = ^- 2, 1h = - 1, 05
2cotx 4 2cosx 1 1
sinx 2 2
cos 2 x - sin 2 x sinx 1 cos2x 1 1
. = & = & cot2x =
sin 2 x 2cosx 4
9 sin2x 3 3
2x = 60° x = 30°
1
sinx =
2
11. x = log97
8. logx(9x – 8) = 2 y = log999
denklemini sağlayan x değeri aşağıdaki aralıkların z = log9998
hangisinde bulunur?
sayıları veriliyor. a ve b ardışık tam sayılar,
A) [0, 2) B) [2, 4) C) [4, 6)
a<x+y+z<b
D) [6, 8) E) [8, 10)
olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır?
9x – 8 = x2
0 = x2 – 9x + 8
A) 13 B) 19 C) 15 D) 17 E) 21
0 = (x – 8)(x – 1)
x = 8 ve x ≠ 1 dir. x = log97 = 1,98 ⇒ x<2
çünkü x logaritmanın tabanıdır ve taban 1 olamaz. y = log999 = 2,99 ⇒ y<3

z = log9998 = 3,99 ⇒ + z < 4

–––––––
8<x+y+z<9
8 + 9 = 17
9. log(2,63) ≅ 0,42 12. log7 = 0,845
olduğuna göre, log(2630)2 sayısının eşiti aşağıdakiler- olduğuna göre, A = (490)10 sayısı kaç basamaklıdır?
den hangisidir? A) 41 B) 27 C) 34 D) 52 E) 28
A) 6,84 B) 7,14 C) 5,96 logA = 10 . [log49 + log10] = 10[1,69 + 1] = 26,9
A → 27 basamaklıdır.
D) 6,14 E) 6,44
2 . log(2,63 . 1000)
= 2[log2,63 + 3)
= 2[0,42 + 3)
= 2[3,42]
= 6,84

13. log2 ≅ 0,301 16. x = log 2 32 - log 2

1
500
olduğuna göre, A = 41000 sayısı kaç basamaklıdır? 5 5

A) 603 B) 712 C) 648 D) 596 E) 742
A) –1 B) –3 C) 2 D) 3 E) 1
logA = 1000 . log4 = 1000 . 0,602 = 602
A → 603 basamaklıdır. İlk ifade negatif, ikinci ifade pozitiftir.
1
x = - log 2 32 - log 2
5
500 5
1
x = - ;log 2 32 + log 2 E
5 5
500
32
x = - ;log 2 E
5
500
x = - ;log 2 b l E = - 3
2 3
5
5
14. log3 = 0,477
olduğuna göre, A = (2700)100 sayısı kaç basamaklı bir

17. ln(3x – 2e3) = 3
sayıdır?
olduğuna göre, x aşağıdakilerden hangisidir?
A) 268 B) 412 C) 344 D) 296 E) 324
logA = 100[3log3 + 2] = 100 . [3,431] = 343,1 A) 3e B) 2e3 C) 4e2 D) e3 E) 2e2
A → 344 basamaklıdır. 3x – 2e3 = e3
3x = 3e3
x = e3
18. f(x) = log(4 – x) (–x2 + 5x + 6)
fonksiyonunun en geniş tanım kümesinde kaç farklı x

A) 5 B) 2 C) 7 D) 4 E) 3
1) 4 – x > 0 ⇒ x < 4 ve x ! 3
32 2 4 2
15. ;log 2 c
mE + ;log 2 c mE 2) –(x2 – 5x – 6) > 0
5 5
–(x – 6) (x + 1) > 0
–1 6
A) 2–2log25 B) 2log25 – 3 C) 3 + 2log25 – + –
D) 7 E) 3
32 4 –1 < x < 6
log 2 b l + log 2 b l = 5 - log 2 5 + log 2 5 - 2 = 3
5 5 3) Eşitsizlik sisteminin çözümünden
Ç.K = (–1, 4) – {3}
Tam sayılar {0, 1, 2} olmak üzere 3 tanedir.
18. E 17. D 16. B 15. E 14. C 13. A 12. B 11. D 10. C 9. A 8. E 7. B 6. A 5. B 4. C 3. A 2. D 1. A Cevaplar

Kazanım: Logaritma fonksiyonunun özelliklerini gösterir ve uygulamalar yapar.

f(x) = ex fonksiyonunun tersini bulup f(x) ile f –1(x) in grafik-
Üstel Fonksiyonun Tersi Olarak Tanımlı
lerini çizelim.
Logaritma Fonksiyonu
f(x) ve f –1(x) in y = x doğrusuna göre, simetrik noktalar-
y = ax eşitliğinde x değerini bulmak için eşitliğin her iki tarafının dan oluşuğunu görelim.
logaritması alnır.
y = ex y = ex = f(x)
y = a x & x = log ay y
x = ey (1,e) y = Inx = f –1(x)

Inx = y = f –1(x) (0,1)
Örnek 1: (e,1)
x
(1,0)
7= 52x – 3
eşitliğinde x değerini bulunuz.
3 + log 5 7
Cevap:
2
5 tabanında logaritma alalım.
log57 = log552x – 3 = log57 = 2x – 3 = 3 + log57 = 2x

3 + log 5 7
=x
2
Örnek 4:
Örnek 2: f(x) = y = 3 . 24x–1
fonksiyonunun tersini bulalım.

3 = e4x – 1
eşitliğinde x değerini bulunuz. x

1 + log 2
3
Cevap:
1 + In3 4
Cevap:
4 x = 3 . 24y – 1
Doğal logaritma alalım. x
= 2 4y - 1
3
In3 = Ine4x – 1 x
log 2 = 4y - 1
3
In3 = 4x – 1 x
1 + log2 = 4y
3
1 + In3 = 4x x
1 + log 2
3 = y = f - 1 ( x)
1 + In3 4
=x
4

Ters Fonksiyon İle İlgili Özellikler Örnek 6:

f(x) = ax fonksiyonunun tersi f –1(x) = logax dir. 3
8 log 2
4
(fof –1)(x) = (ax) ° (logax) ifadesinin eşitini bulunuz.

x= alogax olur. Cevap: 16
^2 h
3
3 log 4 3.log 3
4 log 4
2
=2 2
=2 2
= 2 2log 2 4 = 2 log 2 16 = 16
Örnek:
10log7 = 7, 2log23 = 3, eIn5 = 5 tir.
Örnek 5: Örnek 7:
y = g(x) ve f(x) = 2 + 3 . 5x – 3 f(x) = x3, g(x) = 1 – x2, h(x) = 4 – x2, m(x) = x2 – 1
fonksiyonlarının grafikleri y = x doğrusuna göre simetrik- k(x) = Inx fonksiyonları veriliyor.
tir. Buna göre,
a) f(x) = k(x) b) g(x) = k(x) c) h(x) = k(x)
a) g (77) değerini bulalım.
d) m(x) = k(x)
b) g(x) fonksiyonunun kuralını bulalım.
eşitliklerini sağlayan kaç farklı x değeri olduğunu bulalım.
c) g(17) değerini bulalım
Cevap: yoktur, 1, 1, 2
a) b)
Cevap: 5, 3 + log5 a k, 4
y y
x-2 f(x) = x3
3 e3 1
k(x) = lnx k(x) = Inx
a) g(77) f(x) = 77 denklemini sağlayan x değeridir. 1
–1 –1
f(x) = 2 + 3 . 5x–3 = 77 O 1 e
x
O 1
x
5x–3 = 25 = 52
g(x) = 1–x2
x–3=2
f(x) = k(x) denkleminin kökü yoktur. g(x) = k(x) denkleminin 1 kökü vardır.
x=5
y y
b) x = 2 + 3 . 5y–3 c)
4
d)
m(x) = x2 – 1
x- 2 k(x) = Inx
= 5y- 3
3 k(x) = Inx
x 2
log 5 b - l = y - 3 –2 –1
x x
3 O 1 2 O 1
x 2
3 + log 5 b - l = f - 1 (x) = g (x)
h(x) = 4 – x2
–1
3
h(x) = k(x) denkleminin 1 kökü vardır. m(x) = k(x) denkleminin 2 kökü vardır.
17 - 2
c) g(17) = 3 + log5 b l= 3+ 1 = 4
3

Örnek 8: Örnek 9:
f(x) = log5x, (gof)(x) = x – 2 f(x) = 2 . 3x+1 – 4
olduğuna göre, fonksiyonunun grafiğini çizip, eksenleri kestiği noktaları

yazınız.
a) f –1(x) in kuralını yazalım.
f–1(x) = 5x x = 0 için y = 2 y
y = 0 için
2
0 + 4 = 2 . 3 . 3x 2
log 3 b l
3 x
2
= 3x O
3
2
b) g(x) in kuralını bulunuz. log 3 = x –4
3
g(x) = (x – 2) ° 5x
g(x) = 5x – 2
c) g(2) değerini bulunuz.
g(2) = 23
Örnek 10:
f(x) = log2 c + m
x 3

2
fonksiyonunun tersi olan fonksiyonu bulup ters fonksi-
yonun grafiğini çizelim.
d) g –1(x) in kuralını bulunuz. Grafiğin x ve y eksenlerini kestiği noktaları bulup grafik

üzerinde yazalım.
g–1(x) = log5(x + 2)
y+ 3
a) x = log2 c m b) y y = 2 . 2x
2
y+ 3 f –1(x)=2.2x–3
2x = 2
2
1
2 . 2x = y + 3
e) g –1(x) in grafiğini gizelim. O 1
x
2 . 2x – 3 = f–1(x) –1
y
g–1(x) =log5(x+2)
x = –2 –3
1
log52 x ekseni kestiği nokta: 2 . 2x – 3 = 0
–1 3
x 2x =
–2 3 2
3
x = log2 b l
2
y ekseni kestiği nokta: 2 . 2° – 3 = y ve y = –1

Ayrıca x = 1 için y = 2 . 21 – 3 = 1 grafik(1, 1) den geçer.
Cevap: 5x, 5x – 2, 23, log5(x + 2)

f(log5x) = 3x – 2 f(x) = 2x–3, (gof)(x) = 2x veriliyor.
olduğuna göre, f(x) in kuralını bulunuz. g(x) fonksiyonunun kuralını yazıp grafiğini çizelim.
Grafikte A(x1, 0), B(1, y2) ve C(1, y3) noktalarını işaretle-

Cevap: 3 . 5x – 2 yelim.
Her x yerine log5x in ters fonksiyonu olan 5x yazalım
Cevap: 6 + 2 . log2x
f(log55x) = 3 . 5x – 2 x = 2y – 3 y
y = g(x)
f(x) = 3 . 5x – 2 log2x = y – 3
2 ,1 (1, 6)
3 + log2x = f–1(x) 8
x
O 1 ,0
(gofof –1) = (2x) ° (3 + log2x) 8
g(x) = 6 + 2 . log2x
Örnek 14:
Örnek 12:
2x+ 2 + 6
x+ 7 g(x) = x + 2, (fog)(x) =
g(x) = log3(x + 1), (fog)(x) = 3
2
f –1 fonksiyonunun kuralını bulup, grafiğini çizelim.
olduğuna göre, f –1(x) fonksiyonunun kuralını bulup grafiğini
çiziniz. Grafikte A(x1,0) ve B(1, y2) noktalarını işaretleyelim.
Grafik üzerinde, A(x1, 0) ve B(x2, 1) noktalarını işaretleyip Cevap: log2(3x – 6)

yazınız. x+ 2
(fogog–1) = 2 ^ - h
+6% x 2 y
3 x=2
Cevap: log3(2x – 6) x
2 +6 f –1(x)
g - 1 ( x) = 3 x - 1 y f (x) =
x=3 3
f - 1 ^ x h = log 2 ^3x - 6 h
9
f(x) = b + l % ^3 x - 1h =
x 7 3x + 6 B
2
1
1 x
2 2 O
x 0 = log2(3x – 6)
f - 1 (x) = log 3 ^2x - 6 h O 3
A
9
2
0 = log2(3x – 6) için
7
= x ve
3
1 = log2(3x – 6) için
8
=x
3

f(x) = log5x, (gof)(x) = x + 2 veriliyor. x
+ 4 (f –1og)(x) = log3(x + 6)
g(x) =
2
g(x) fonksiyonunun kuralını bulup grafiğini çizelim. olduğuna göre, f(x) in kuralını bulalım ve grafiğini çizelim.
Grafikte A(0, y1) ve B(1, y2) noktalarını yazıp işaretleyelim. Grafik üzerinde A(0,y1) ve B(1,y2) noktalarını işaretleye-
lim.
Cevap: 5x + 2
f –1(x) = 5x y
g(x)=5x+2 1 x
Cevap: 3 +1
2
g(x) = (x + 2) ° (5x) = 5x + 2 7 B(1,7)
A(0,3) f–1(x) = log3(x + 6) ° (2x – 8) y
5
––
y=2 2
f–1(x) = log3(2x – 2)
x 3
––
O 1 1 x 2
f(x) = (3 + 2) y=1
2 x
O 1
1
f(x) = 3x + 1
2
3 5
A b 0 , l B b 1, l
2 2
g(x) = x + 1, (gof)(x) = 1 + log2(x – 8)
g(x) = 4x + 2, (fog)(x) = log3 c
m
4x + 1

2
olduğuna göre, f –1(x) fonksiyonunun grafiğini çizelim.
olduğuna göre, f –1(x) fonksiyonunun kuralını bulup, gra-
fiğini çizelim. Grafikte A(0, y1) B(1, y2) noktalarını işaretleyelim.
Grafikte A(0, y1) ve B(1, y2) noktalarını işaretleyelim. Cevap: 2x + 8

g–1(x) = x – 1 y
Cevap: 1 + 2 . 3x 10
4x + 1 x-2 f(x) = (x – 1) ° [1 + log2(x – 8)]
f(x) = log3 b l b l
y f –1(x)
2 %4 7
9
A(0,3)
B(1,7) f(x) = log2(x – 8) y=8
x 1
f(x) = log3 b - l x
2 y=1 f–1(x) = 2x + 8 O 1
f–1(x) = 1 + 2 . 3x
O 1
x A(0, 9) B(1, 10)

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Logaritma Fonksiyonu Konu Testi
1. 2log28 + log4 1 4. f(2x + 1) = 16x

8
işleminin sonucu kaçtır? olduğuna göre, f(log2 3 ) değeri kaçtır?
13 11 7 1 3 7
A) 7 B) C) 4 D) E) A) 1 B) 2 C) D) E)
2 2 2 2 4 3
3 13 x-1 x- 1
8 – = x yerine yazalım f (x) = 16 2 = 4 x - 1
2 2 2
2log 2 3 log 2 3
2 2 3
f `log 2 3 j = 4
log 2 3 - 1
= = =
4 4 4
5. Şekilde y = a + logbx fonksiyo- y y = a + logbx
nunun grafiği verilmiştir. 2

2. eIn3 + log5 1
5
x
işleminin sonucu kaçtır? O 1
–– 1
9
A) 4 B) 2 C) 3 D) 1 E) 6
3–1=2
Buna göre, a . b çarpımı kaçtır?
A) 8 B) –4 C) 6 D) –12 E) –18
N(1,2) → 2 = a + logb1 ⇒ a = 2
1 1
N b , 0 l → 0 = a+ logb
9 9
0 = 2 + logb3–2
–2 = –2logb3
1 = logb3 ⇒ b = 3
a.b=2.3=6
6. Şekilde f(x) = log3(ax + b) y

f(x) = log3(ax+b)
fonksiyonunun grafiği verilmiş-
3. In e + 10log2 1
tir.
işleminin sonucu kaçtır? –2 x
3 5 O
A) B) 2 C) 5 D) 4 E)
2 2
1 5
+2=
2 2
Buna göre, a + b toplamı kaçtır?
A) 8 B) 6 C) 12 D) 9 E) 4
(0,1) noktasını denklemde yazalım
1 = log3(a . 0 + b) ise 3 = b
(–2, 0) noktasını denklemde yazalım.
0 = log3(–2a + b) ise 3° = (–2a + 3)
1 = –2a + 3
2a = 2
a=1
a+b=3+1=4

log 3 2
7. 3
1000 log3 + e In37 10. 2 log 2
3
+ 3 - 3 log 3 2
A) 4 B) 6 C) 3 D) 8 E) 5 A) 17 B) 3 C) 2 D) 9 E) 5
3 3
27 + 37 = 64 = 4 2 2log3 + 3 log 3 2
- 2
2 log 2 9 + 2- 2=9
9+ 2- 2=9
11. f(x) = log2(x – 4) ve (gof)(x) = 2x + 1

8. f(logx3) = 2x + 4
1 olduğuna göre, g(0) kaçtır?
olduğuna göre, f c m değeri kaçtır?
2
A) 32 B) 48 C) 24 D) 16 E) 64
A) 18 B) 16 C) 22 D) 9 E) 12
1 g(x) = (2x+1)° (2x + 4)
logx3 = olması isteniyor. x
2 g(x) = 2(2 + 4) + 1
x yerine 9 yazmalı
g(0) = 26 = 64
x = 9 için f(log93) = 2 . 9 + 4
1
f b l = 22
2
9. f(x) = log3(x – 1) ve (gof)(x) = 2x + 1 12. 3 4 - 2log 3 4 . 3 2 6 - 3log 2 5
olduğuna göre, g(2) değeri kaçtır? işleminin sonucu kaçtır?

1 9 7
A) 14 B) 21 C) 16 D) 24 E) 18 A) B) C) D) 3 E) 2
5 5 5
f –1(x) = 3x + 1
34 81 81
g(x) = 2(3x + 1) + 1 = 2 . 3x + 3 3 4 - 2log 3 4 = = =
3 2log 3 4
3 log 3 16 16
g(2) = 21
26 64 64
2 6 - 3log 2 5 = = log 125 =
2. Yol: 2 3log 2 5
2 2 125
x = 10 için f(x) = 2 olur. 81 3 64 9 4 9
Sonuç: . = . =
g[2] = 2 . 10 + 1 = 21 16 125 4 5 5

13. f(x) = 2x – 3 ve g(x) = log3(x – 5) 16. Gerçel sayılardan gerçel sayıların bir M alt kümesine ta-
(f–1og)(k) = 2 olduğuna göre, k değeri kaçtır? nımlı,
f (x) = )logx x $ 10
A) 2 B) 7 C) 5 + 3 - x + 11 x <10
D) 2 3 + 4 E) 3 2 + 5 fonksiyonu örten olduğuna göre, M kümesi aşağıdaki-
f–1[g(k)] = 2 ise g(k) = f(2) dir. lerden hangisidir?
1 1
f(2) = 22 – 3= 2–1 = ve g (k) = A) (–∞, 10) B(–10, –1] C) [–1, 10)
2 2
1
g(k) = log3(k – 5) = D) [–2, 7] E) [1, ∞)
2
1 y
k–5= 32 = 3 &k= 3 + 5 olur. y = –x + 11
y = logx
x
O 10
14. f(x) = log16(x + 2), g(x) = 8x
(gof)(m) = 4
7 3 olduğuna göre, m kaçtır? 17. Şekilde grafiklerinin bir kısmı y
y = logax
verilen logaritma fonksiyon-
A) 2 B) 22 C) 17 D) 3 E) 5 y = logbx
ları için a, b, c, d nin küçük-
(gof)(x) = 8x . log16(x + 2)
ten büyüğe doğru sıralanmış 1
= 8log16(x + 2) y = logcx
biçimi aşağıdakilerden han-
3. log ^ x + 2h
1
= 2 4 2 y = logdx
gisidir?
log 2 ^x + 2h4
3
=2 A) d < c < b < a B) a < b < c < d

= ^ x + 2h4
3

C) c < d < a < b D) d < c < b < a
3
(gof)(m) = ^m + 2h4
3
== 74 E) c < d < b < a
m+2=7 1 1
a = 2, b = 4, c = , d = olarak düşünelim.
m=5 4 2
y
(4,2) y = log2x ⇒ a = 2
y = log4x ⇒ b = 4
(4,1)
(4,–1) 1
y = log––1 x ⇒ c = ––
4 4
1
(4,–2) y = log––1 x ⇒ d = ––
15. log4(x3 – 3x2 + 3x – 1) = m 2 2
olduğuna göre, x in m türünden değeri aşağıdakiler-

den hangisidir?
2m 3m 3m
A) 1 – 2 3 B) 1 + 2 2 C) 1 – 2 2
18. f(log3x) = x2 – 1
2m m
D) 1 + 2 3 E) 2 – 2 2 olduğuna göre, f(x) aşağıdakilerden hangisidir?
log4 (x – 1)3 = m A) 3x + 2 B) 3x – 1 C) 9x – 1
(x – 1)3 = 4m
m D) 9x + 1 E) 27x – 2
x–1= 43
2m log3x → x geçmek için x yerine log3x in tersi olan 3x yazalım.
x=1+ 2 3 f(log33x) = (3x)2 - 1 = 32x – 1 = 9x – 1
18. C 17. C 16. E 15. D 14. E 13. C 12. B 11. E 10. D 9. B 8. C 7. A 6. E 5. C 4. D 3. E 2. B 1. B Cevaplar

TARAMA
29
1. [(p ∧ q) ∨ (q ∧ pı)] ∨ qı 4. 29x ≡ 3 (mod 11)
bileşik önermesinin en sade hali aşağıdakilerden han- denkliğini sağlayan birbirinden farklı iki basamaklı en
büyük iki tam sayının toplamı kaçtır?
gisidir?
A) 126 B) 178 C) 144
A) p B) q C) qı D) 1 E) 0
D) 160 E) 138
[(p ∧ q) ∨ (pı ∧ q)] ∨ qı ≡ [(p ∨ pı) ∧ q] ∨ qı
≡ [1 ∧ q] ∨ qı 29 ≡ 7 (mod 11)
≡ q ∨ qı 71 ≡ 7
≡1 72 ≡ 5
73 ≡ 2
74 ≡ 3 74 ≡ 794 ≡ 784 ≡ 3
75 ≡ 10 ≡ (–1) 94 + 84 = 178
710 ≡ 1
2. x = r olmak üzere,
33
sin18x - sin11x + sin4x

cos18x - cos11x + cos4x
A) - 2 3 B) - 2 2 C) - 3
5. Bir okulda 17 günde bir deneme sınavı yapılmaktadır.
20. sınav Pazar günü yapıldığına göre, 8. sınav hangi
D) 3 E) 2 3
gün yapılmıştır?
sin18x + sin4x = 2sin11x cos7x
A) Perşembe B) Pazartesi C) Çarşamba
cos18x + cos4x = 2cos11x cos7x
Payı sin11x, paydası cos11x parantezine alalım. D) Cumartesi E) Cuma
sin11x ^2cos7x - 1h r Fark = 20 – 8 = 12 & 12 . 17 ≡ x (mod 7)
= tan11x = tan = 3
cos11x ^2cos7x - 1h 3
5 . 3 ≡ 1 (mod 7)
1 gün geri gidelim Cumartesi olur.
cos28° + cos32°
3. 6. 7x = π olmak üzere,
sin28° + sin32°
cos13x - cos17x
4sin15x . sin5x
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E) –1 işleminin sonucu kaçtır?
1 1 1
3 A) B) C) D) 1 E) 2
2 cos30° cos2° 8 4 2
= 2 = 3
2 sin30° cos2° 1
2 - sin ^- 2x h sin15x 2sin2x 1
= =
4sin5x . sin15x 4sin5x 2

TARAMA
7. x < 0 < y olmak üzere 10. 6- 1, 1@ $ :- , D

r r
2 2
6x2 + 7xy = 5y2 tanımlı arcsinx fonksiyonu veriliyor.
x - 2y
arcsin(–1) + arcsin d n + arcsin d - n değeri aşağı-
olduğuna göre, ifadesinin değeri kaçtır? 3 2
2x + y
2 2
13 11 14 7 5
A) B) C) D) E) 5r 7r r
5 7 3 12 8 A) - B) C) -
12 12 12
6x2 + 7xy – 5y2 = 0
3r 7r
(3x + 5y) (2x – y) = 0 D) - E) -
4 12
3x = –5y 2x ≠ y
arcsin ^- 1h = -
r 3 r
, arcsin =
& x = - ^5k h , y = 3k
x -5 2 2 3
=
y 3
arcsin e- o=-
2 r
2 4
x - 2y - 5k - 6k - 11k 11 r r r - 6r + 4 r - 3 r - 5r
= = = - + - = =
2x + y - 10k + 3k - 7k 7 2 3 4 12 12
^6 h ^4 h ^3 h
8. sin9x = –1
denkleminin birbirinden farklı en küçük üç pozitif kö-
künün toplamı aşağıdakilerden hangisidir?
5r 7r
A) B) r C)
6 6
5r 4r
D) E)
4 3
9x = 270 + k . 360 11. y

x = 30° + k . 40
/ x = 30° + 70° + 110° = 210° = 76r
-3 x
0 2 5
2x 2 - 23x + 30
9. f ^xh Şekilde y = f(x) fonksiyonunun grafiği verilmiştir.
- 3x 2 + 16x - 5 f ^xh
Buna göre, # 0 eşitsizliğini sağlayan x tam sa-
fonksiyonunun tanımlı olmasını sağlayan farklı x tam 5x - x 2
sayı değerlerinin toplamı kaçtır? yılarının toplamı kaçtır?
A) 17 B) 36 C) 53 D) 41 E) 24 A) 5 B) –4 C) 3 D) 6 E) –1
^2x - 3 h^x - 10 h - ^x + 3 h^x - 2 h ^x - 5 h
2
- ^3x - 1h^ x - 5 h
- x ^x - 5 h
$0
Ç Ç
1 3 –3 0 2 5
5 10
3 2 + – + + +
– + – + –
Ç.K = 6- 3, 0@ , " 2 ,
xdZ , / x = 1 + 6 + 7 + 8 + 9 + 10 = 41 x ! Z, / x = ^- 3 h + ^- 2 h + ^- 1h + 0 + 2 = - 4

TARAMA
12. y y 15. r
sec
+ cosec
r
y = f(x) 6 3
A) 4 2 B) 4 C) 2 2
-2 5 4 3 2 3
x x
-2 O O D) E)
y = g(x) 3 3
1 1 2 2 4 4 3
+ = + = =
Yukarıda y = f(x) ve y = g(x) fonksiyonlarının grafiği verilmiştir. cos30° sin60° 3 3 3 3
f ^xh . g ^xh
Buna göre, $ 0 eşitsizliğini sağlayan farklı
x2 - x
pozitif x tam sayılarının toplamı kaçtır?
A) 9 B) 18 C) 14 D) 12 E) 16
Kökler : 5, 0, 1 olmak üzere, g(x) in

Çift kat kök : –2 başkatsayısı negatiftir.
–2 0 1 5 16. 3r < x < 2r olmak üzere,
+ + – + – 2
3
Ç.K = (–∞, –2) , (–2, 0) , (1, 5] cotx = -
2
Pozitif tam sayıların toplamı = 2 + 3 + 4 + 5 = 14
olduğuna göre, cosx değeri kaçtır?
3 13 2 13 13
A) - B) - C) -
13 13 13
2 13 3 13
13. sin6x -
3 cos6x = 3 D) E)
13 13
denkleminin :0, D aralığında kaç farklı kökü vardır?
7r

9
13
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 2
x
sin6x - 3 cos6x = 3 3
sin60°
3 yerine = yazılırsa cosx 4. bölgede pozitiftir.
cos60°
sin6xcos60° - cos6xsin60° 3 3 13
= 3 cosx = =
cos60° 13 13
sin ^6x - 60 h = . 3
1
2
6x – 60 = 60 ve 6x – 60 = 120
6x = 120 + k . 360 ve 6x = 180 + k . 360
x = 20 + k . 60 ve x = 30 + k . 60
20 30
80 90
140 150 → dışarda kalır.
cos c m, tan c m, sin c m

41r 72r 53r
17.
5 7 6
14. sin384°, cos418°, cot524° sidir?
ifadelerinin işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangi- A) +, +, + B) +, +, – C) +, –, +
sidir? D) +, –, – E) –, –, +
A) –, +, + B) –, +, – C) +, +, –
cos b l > 0 , tan c m > 0 , sin c m > 0
r 2r 5r
5 7 6
D) +, –, + E) +, +, +
sin24° > 0
cos58° > 0
cot164° < 0

TARAMA
21. x.y
sin c - am
3r
18. z
=3
2
y.z
nın eşiti aşağıdakilerden hangisidir? =5
x
A) –tanα B) –sinα C) –cosα z.x
=7
y
D) cosα E) sinα
sin(270 – α) = –cosα olduğuna göre, x2 + y2 + z2 toplamı kaçtır?
A) 71 B) 47 C) 93 D) 39 E) 83
1 ve 2 taraf tarafa çarpılırsa y2 = 15
19. G, ABC üçgeninin A
1 ve 3 taraf tarafa çarpılırsa x2 = 21
ağırlık merkezi
2 ve 3 taraf tarafa çarpılırsa + z2 = 35

[AB] = [BC],
2 2 x2 + y2 + z2 = 71 olur.
[BG] = [AG]
G
AG = 2 2 cm
\h = a
m ^CBG
α
olduğuna göre, cotα B C
değeri kaçtır?
f: R $ b- , l , f ^ x h = arctanx
r r
3 1 2 22.
A) 2 B) 3 C) D) E) 2 2
2 2 2
Ağırlık merkezinin A
arctan 1 + arctan ^- 3 h + arctan d -
1
özelliğini ve Pisa- n değeri aşağı-
gor Teoremini kul- 3k 3
lanalım. 2 2
k G r 5r r
9k 2 = k 2 + ^2 2 h G A) - B) C) -
2
2k 2 2 2 2 12 12
k=1
α α 7r r
B R C B R D) E) -
12 4
2
cota = = 2
, arctan ^- 3 h = -
2 r r
arctan1 =
4 3
1 r
20. 3 arctan e -
3
o =-
6
r r r 3r 4r 2r 3r r
- - = - - =- =-
4 3 6 12 12 12 12 4
7r 9r ^3 h ^4 h ^2 h
8 8
r 3r 5r
8 8 8
–3
Şekilde ; , E aralığında grafiği verilen f(x) fonksiyo-

r 9r 23. A $ :0, r D tanımlı arcsinx, arccosx, fonksiyonları ile
8 8 2
B $ b0, l tanımlı arctanx fonksiyonları veriliyor.
nu aşağıdakilerden hangisidir? r

2
f ^ x h = sin b 2x - l
1 r
A)
sin c arcsin m + tan ârctan1h + cos c arccos m
3 8 1 2

2 3
f ^ x h = sin b 2x + l
1 r
B)
3 8 işleminin sonucu kaçtır?
f ^ x h = 3sin b 2x + l
r
C)
4 17 7 13 5 4
A) B) C) D) E)
12 3 6 12 3
f ^ x h = 3sin b 2x - l
r
D)
4 2 2
sin c arcsin m = , tan(arctan1) = 1, cos b arc cos l =
1 1
f ^ x h = 3sin b x - l
r 2 2 3 3
E)
8 Sonuç = 1 + 1 + 2 = 13
2 3 6
r ^3 h ^2 h
Periyot π olup grafik birim sağa ötelenmiştir. Görüntü kümesi 3 katına
8
çıkmıştır. f ^ x h = 3 . sin b 2x - l
r
4

TARAMA
24. f ^ x h = arccos c 3 -
2x
m
28. ABCD kare D C
3
|CE| = 2 cm 2
fonksiyonunun en geniş tanım aralığındaki farklı x tam |EB| = 3 cm E
sayılarının toplamı kaçtır? |AF| = 1 cm
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18 3

a = arccos c3 - m
2x
3
cosa = 3 -
2x A 1 F B
\h değeri kaçtır?
olduğuna göre, cot ÊDF
3
2x
-1 # 3 - #1
3
2 15 7 19 13 19
-4 #- x #- 2
3
A) B) C) D) E)
23 17 29 7 8
6$ x $3
x!Z, / x = 6 + 5 + 4 + 3 = 18 2 1 D 5 C
tana = , tani = α
5 5
θβ 2
b = 90 - â + i h
E
cotb = tan â + i h
2 1 3 5
25. cos(arccotx) +
tan â + i h = 5 5 = 5
3
2 1 23
ifadesi aşağıdakilerden hangisine eşittir? 1- .
5 5 25
3 25 15
x2 + 1 x2 - 1 1 x2 = . = A 1 F B
A) B) C) - 5 23 23
x x x
x x2 + 1 x2 + 1
D) 2
E)
x +1 x2 + 1
α = arccotx & cotα = x 1 + x2
x x x2 + 1 1
cosa = =
1+x 2 x2 + 1
α
x
26. f(x) = 2sinx + 3cosx 29. ABC ikizkenar üçgen A
fonksiyonunun en küçük değeri kaçtır? CH = AB

H
|AB| = |AC| = 15 cm 15
A) –5 B) - 13 C) –3
|BC| = 18 cm
D) 13 E) 5 \h = a
m ^HCB
2 2
fmin = - 2 + 3 = - 13 α
B 18 C
Yukarıdaki verilere
göre, cosα değeri kaçtır?
27. cos28° = x
3 2 1 3 4
A) B) C) D) E)
ise cos14° nin x türünden değeri aşağıdakilerden han- 5 3 2 2 5
gisidir?
Pisagor : |AR| = 12 A
3
A) 1 – 2x 2 B) 2x 2 C) 2x 2 – 1 BHC : 2a + b = 90 olduğu için α α
x+1 2 V h = m ^RAC
m ^BAR V h = a olmak H
12 15
D) E) -
2 x+1 durumundadır.
cos28° = 2cos 2 14° - 1 12 4
cosa = =
15 5 β
α+
β
x+1 α
= cos 2 14° B 9 R 9 C
2
x+1
= cos14°
2

TARAMA
4 4 3 sin70° - sin10°
30. - 34.
sin10° cos10° cos40°
1
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E)
A) 2 B) 4 C) 8 D) 16 E) 32 2
2cos40° sin30° 1
sin60° =2. =1
3 = tan60° = cos40° 2
cos60°
4c m
1 sin60° . 1
-
sin10° cos60° cos10°
4c m
cos60°cos10° - sin60°sin10°
cos60° sin10° cos10°
cos70° sin20° 8 . 2sin10°cos10°
4 =8 =
1. sin10°cos10° sin10°cos10°
sin10°cos10°
2
= 16
35. sin3x + sin5x + sin7x
cos3x + cos5x + cos7x
31. 1 - 4sin70° . sin10° . 1 + sin40° . cos10° A) tan3x B) tan5x C) tan7x
işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisine eşittir? D) cot3x E) cot5x

sin5x
A) cos40° B) sin40° C) sin20° = tan5x
cos5x
D) cos20° E) tan20°
1 - 2 . 2 sin10° . cos20° . 1 + sin40° . cos10°

2 . 2 sin10°cos10°cos20° .
1- 1 + sin40° . cos10°
cos10°
1 - 2 sin20° . cos20° .
1 + sin40° . cos10°
cos10°
1 - sin40° . 1 - sin 2 40° .
cos10°
1 + sin40° . cos10° =
cos10°
cos10° 36. 7x = r olmak üzere,
cos40° .
8
= cos10° = cos40°
sin5x + sin17x
cos10°
cos17x . cos6x
3 1 3
A) 2 B) C) 1 D) E)
cos50° + cos40° 2 2 4
32.
cos5° r
28x = ⇒ sin11x = cos17x
işleminin sonucu kaçtır? 2
1 2sin11x cos6x
A) 2 B) 3 C) 2 D) 1 E) =2
2 cos17x cos6x
2cos45° cos5° 2
=2. = 2
cos5° 2
33. n ∈ Z+ , n ≠ 1
5x - 1 3x + 1
87 ≡ 3 (mod n) 37. =
x+1 x-1
74 ≡ 2 (mod n)
denklemini sağlayan x değerlerinin toplamı kaçtır?
olduğuna göre, n nin alabileceği kaç farklı değer vardır?
A) 7 B) 3 C) 5 D) 6 E) 4
A) 7 B) 5 C) 6 D) 4 E) 8
5x2 – 5x – x + 1 = 3x2 + x + 3x + 1
84 ≡ 0 ve 72 ≡ 0 (mod n)
2x2 – 10x = 0
olduğuna göre, n en çok EBOB(84, 72) = 12 dir.
2x(x – 5) = 0
n = {2, 3, 4, 6, 12}
x=0 ve x=5
n 5 farklı değer alır.

TARAMA
38. (–26)2018 sayısının 7 ile bölümünden kalan kaçtır? 41. 2
# ^0, 36h-4
5 x - 2x
c m
3
A) 1 B) 3 C) 5 D) 4 E) 2
–26 ≡ (mod 7) & 22018 ≡ ? (mod 7) eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
21 ≡ 2 & 2018 = 3k + 2 olduğu için A) 5 B) 2 C) 7 D) 4 E) 6

22 ≡ 4 22018 ≡ 22 ≡ 4
=b l =b l
36 9 3 2 5 -2
23 ≡ 1 0, 36 = =
100 25 5 3
2
b l b l
5 x - 2x 5 8
#
3 3
x2 – 2x – 8 ≤ 0
(x – 4) (x + 2) ≤ 0
–2 4
+ – +
[–2, 4] → olmak üzere 7 farklı x
tam sayısı vardır.
39. cos6x + 2sin23x + cos5x = 0

denkleminin [0, π] aralığındaki köklerinin toplamı kaç
derecedir?
42.
f ^xh = -
A) 216 B) 288 C) 244 3
+ sin3x cos3x
4
D) 300 E) 324 fonksiyonunu [–π, π] aralığında x eksenini kaç farklı
cos6x = 1 – 2sin23x yazalım. noktada keser?
1 – 2sin23x + 2sin23x + cos5x = 0
A) 4 B) 6 C) 8 D) 1 E) 12
0
1 3
cos5x = –1 sin6x =
2 4
5x = 180° + k . 360°
3
x = 36° + k . 72° sin6x =
2
x1 = 36° x2 = 108° x3 = 180° 6x = 30° + k . 360° 6x = 150° + k . 360°
Toplamı = 324° x = 5° + k . 60 x = 30° + k . 60°
–55 5 –120 30
–115 65 –90 90
–175 125 –30 150
40. cosx + sinx = 2

denkleminin [0, π] aralığında kaç farklı kökü vardır?
43. tanx – 15cotx = 2
A) 1 B) 4 C) 2 D) 6 E) Yoktur. x
denklemini sağlayan x dar açısı için cot değeri kaçtır?
2
^cosx + sinx h2 = ^ 2 h
2
1+ 5 1 + 10
A) 1 B) C)
1 + 2sinxcosx = 2 2 3
sin2x = 1 1 + 17 1 + 26
D) E)
4 5
2x = 90° + k . 360
tan2x – 2tanx – 15 = 0
x = 45° + k . 180 (tanx – 5) (tanx + 3) = 0
tanx = 5 tanx = –3
x1 = 45° x2 = 225
Çünkü cos225 + sin225 = - 2 - 2 = - 2 dir.
2 2 26
5
Sadece x = 45° sağlar. x
x 2
1 26
x 1 + 26
cot =
2 5

TARAMA
44. cos7x – cos5x = sin6x 47. x dar açıdır.

denkleminin b 0, l aralığında kaç farklı kökü vardır?
r tanx 10
= sinx - 1
2 tanx + cotx 3
A) 4 B) 1 C) 5 D) 3 E) 2 olduğuna göre, cosx değeri kaçtır?
5 2 1 2 2 2
–2sin6x sinx = sin6x A) B) C) D) E)
3 3 3 3 3
sin6x(–2sinx + 1) = 0
1 sinx sinx
sin6x = 0 sinx =
2 tanx
= cosx = cosx = sin 2 x
6x = k . 180° x = 30° ve x = 150° tanx + cotx sinx cosx 1
+
cosx sinx sinxcosx
x = k . 30°
10
30°, 60° olmak üzere 2 kökü vardır. sin 2 x = sinx - 1
3
10
0 = sin 2 x - sinx + 1
3
0 = ^sinx - 3hb sinx - l
1
45. 7
x7 1 4 x 4 3
1
= sin ! 3 sinx =
x 2 + 10x + 25 $ x - 1 3
eşitsizlik sistemini sağlayan x tam sayılarının toplamı

3
kaçtır? 1 2 2
cosx =
x 3
A) 21 B) 12 C) –16 D) 5 E) –3 2 2
1) x < |x| & x < 0
2) |x + 5| ≥ |x – 1|
x2 + 10x + 25 ≥ x2 – 2x + 1
12x ≥ –24
x ≥ –2
3) Ç.K = [–2, 0)
x ! Z, / x = ^- 2h + ^- 1h = - 3
cosx . cotx
46. = 1 - sinx
2 48. 6sin2x + 2sin2x = 1
olduğuna göre, tanx in alabileceği değerlerin toplamı
dir?
r r r kaçtır?
A) B) C)
3 2 6 2 4 4 1 3
3r 3r A) - B) C) - D) - E)
D) E)
2 4 3 3 5 2 5
cosx . cosx cos 2 x 6sin2x + 4sinxcosx = sin2x + cos2x
= = 1 - sinx
2sinx 2sinx 5sin2x + 4sinxcosx – cos2x = 0
cos 2 x = 2sinx - 2sin 2 x (5sinx – cosx) (sinx + cosx) = 0
5sinx = cosx sinx = –cosx
1 - sin 2 x = 2sinx - 2sin2x
1
tanx = tanx = –1
sin 2 x - 2sinx + 1 = 0 5
/ tanx = ^- 1h + 51 = - 54
^sinx - 1h2 = 0
sinx = 1
r
x=
2
25. D 26. B 27. D 28. A 29. E 30. D 31. A 32. C 33. B 34. D 35. B 36. A 37. C 38. D 39. E 40. A 41. C 42. E 43. E 44. E 45. E 46. B 47. E 48. C
Cevaplar
9. D 10. A 11. B 12. C 13. E 14. C 15. D 16. E 17. A 18. C 19. A 20. D 21. A 22. E 23. C 24. E 8. C 7. B 6. C 5. D 4. B 3. B 2. D 1. D

Kazanım: Logaritma fonksiyonunun özelliklerini gösterir ve uygulamalar yapar.

Logaritma İçeren Basit Eşitsizlikler: log
3 1 2x - 3 $ - 6
2
logax 1 ise x < ab yan x tam sayılarını bulunuz.
2) Eğer 0 < a < 1 ise x > ab olur.
a , D , {2, 3}
3 7
Yani eşitsizlik yön değiştirir. Cevap:
2 2
A) Taban < 1 olduğu için eşitsizlik yön değiştirecek
3) Eşitsizlik çözümü yapıldıktan sonra tanım gereği logaritması
-6
1 7
alınan x > 0 durumuna bakılmalıdır. 2x – 3 ≤ b l 3 ⇒ 2x – 3 ≤ 4 ⇒ x ≤
2 2
Örnek 1: B) 2x – 3 > 0 ⇒ x >
3
2
log3[log2(x – 14)] ≤ 1
3 7 3 7
C) < x # ⇒ Ç.K: b , D
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. 2 2 2 2
Cevap: (15, 22] D) x tam sayıları = {2, 3}

A) log2(x – 14) ≤ 3 ⇒ x – 14 ≤ 8 ⇒ x ≤ 22
B) x – 14 > 0 ⇒ x > 14
C) log2(x – 14) > 0 ⇒ X – 14 > 1 ⇒ X > 15
D) Eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi: (15, 22] olur.
Örnek 2:
log2(x2 – 4) ≤ 4 Örnek 4:
In c m <0
3x - 2

Cevap: 6- 2 5@
5 , - 2) , (2, 2
5
A) log2(x2 – 4) ≤ 4 B) x2 – 4 > 0
x2 – 4 ≤ 16 (x – 2)(x + 2) > 0
a , k
x2 – 20 ≤ 0 –2 2 2 7
Cevap:
(x – 20 h . ^ x + 20 ) ≤ 0 + – + 3 3
3x - 2 3x - 2 7
– 20 20 A) log e b l <0 & < e° & 3x - 2 < 5 & x < olur.
5 5 3
+ – +
3x - 2 2
B) >0 & x >
-2 5 #x#2 5 5 3
2 7 2 7
C) Eşitsizlik sisteminin çözümü: C) <x < Ç.K: b , l
3 3 3 3
[ - 2 5 , - 2 ) ∪ ( 2, 2 5 ] olur.

Örnek 5: Taban Değiştirme

logb log c b Inb
log 1 ^3x - 10h $ log 0, 008 ^x + 2h log a b = = =
loga log c a Ina
biçiminde yazılabilir.
125
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. log3 log 7 3 log 413 In3

log 2 3 = = = = biçiminde yazılabilir.
log2 log 7 2 log 412 In2
a , 6D
10
Cevap:
3
1 8
= 0, 008 < 1 dir. Eşitsizlik yön değiştirir.
=
125 1000 Örnek 8:
A) 3x – 10 ≤ x + 2 ⇒ x ≤ 6
log23 = a
10
B) 3x – 10 > 0 ⇒ x >
3
olmak üzere log36 nın a türünden eşitini bulunuz.
10 10
C) <x # 6 Ç.K: b , 6D
3 3
1
Cevap: 1 +
a
1
Örnek 6: log23 = a ⇒ log32 = dır.
a 1
log36 = log3(3.2) = log33 + log32 = 1 + dır.
–3 < a < –2 a
log2(x – 3) = a + 2
olduğuna göre, x in çözüm aralığını bulunuz. Örnek 9:

1 2 3
a , 4k

7 + +
Cevap: log 5 360 log 3 360 log 2 360
2
–1 < a + 2 < 0
ifadesinin eşitini bulunuz.
–1 < log2(x – 3) < 0
1 7 7
<x - 3 <1 <x <4 b , 4l Cevap: 1
2 2 2
log5 2log3 3log2
+ +
log360 log360 log360
log5 + log9 + log8 log ^5.9.8h
Örnek 7: =
log360
+
log360
log360
= =1
4 x log360
log -
f(x) =
x- 1
fonksiyonunun en geniş tanım kümesini bulunuz.
Örnek 10:
a1, D
5
log27 = a olduğuna göre, log7 c m

Cevap: Ç.K:
2
8
7
4 x 4 x 4 x x 1 5 2x
A) log - $ 0 & - $ 1 & - - + $ 0 & - $0
x- 1 x- 1 x- 1 x- 1 ifadesinin a türünden değerini bulunuz.
5
1 2 5
1<x≤
– + – 2 3-a
Cevap:
a
1 4 log78 – log77 = log723 – 1
4- x
B) >0 1 < x < 4
x- 1 – + – 1 3
= 3log72 – 1 = 3 . –1= –1
a a
3- a
C) Ç.K: b1, D
5 =
2 a

x = log35 ve y = log57 log 2 3 + 4log 3 2 + 4

21 log 2 81
olduğuna göre, log3 c m ifadesinin x ve y türünden de-
5 işleminin sonucunu bulunuz.
ğerini bulunuz.
1
Cevap: + log3 2
2
Cevap: 1 + xy – x
3. 7 1
log 3 b l = log 3 3 + log 3 7 - log 3 5 = 1 + log 3 7 - x
log23 = a ve log32 =
a
5
log281 = log234 = 4log23 = 4a olsun.
log37 = log35 . log57
21
log37 = x . y olduğu için log 3 b l = 1 + xy – x 4
a+ +4 a 2 + 4a + 4 a+ 2 2
b l
5 a = =
4a 4a 2 2a
a+ 2 a+ 2 a 2 1 1
= = = + = +
[
2a 2a 2a 2a 2 a
pozitif
1 1 1
= + = + log 3 2
2 log 2 3 2
Örnek 12:
Örnek 15:
log53 = a
logxy = k
olduğuna göre, log75225 ifadesinin a türünden eşitini
bulunuz. olduğuna göre, log y _ x 2 .y 3 i ifadesinin k türünden değe-
x
rini bulunuz.
2 ( a + 1)
Cevap: 2 + 3k
2+a Cevap:
k-1
log 5 225 2log 5 ^3.5h 2 6log 5 3 + log 5 5@ 2 â + 1h
log75225 = x tabanında taban değiştirme yapalım.
log 5 ^5 2 .3h
= = =
log 5 75 log 5 5 2 + log 5 3 2+ a
log x ^ x 2 y 3h log x x 2 + log x y 3 2 + 3log x y 2 + 3k
= = =
y log x y - log x x log x y - 1 k- 1
log x b l
x
Örnek 16:
log8x32x = y
Örnek 13:
olduğuna göre, log2x in y türünden değerini bulunuz.
2 3 4 15
log 2 + log 2 + log 2 + ... + log 2
3 4 5 16
log 3 4 . log 4 5 . log 5 6.….log 26 27 5 - 3y
Cevap:
y-1
log 2 32x log 2 32 + log 2 x 5 + log 2 x
y= = =
log 2 8x log 2 8 + log 2 x 3 + log 2 x
Cevap: –1
2 3 4 15 5+ a
log 2 b . . . ... l log 2 - 3 log2x = a olsun. y =
3 4 5 16 2 3+ a
= =-1 3y + a . y = 5 + a
log4 log5 log27 log 3 3 3
. . ... .
log3 log4 log26 a(y – 1) = 5 – 3y
5 - 3y
a=
y- 1

1. 2 ≤ log5(2x – 5) < 3 4. –3 ≤ log 1 (2x – 3) < –2

3
eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır? eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
A) 24 B) 42 C) 18 D) 50 E) 41 A) 5 B) 9 C) 12 D) 7 E) 2
52 ≤ 2x – 5 < 53 Taban 1 den küçük olduğu için eşitsizlik yön değiştirir.
30 ≤ 2x < 130 1 -3 1 -2
b l $ 2x - 3 2 b l
3 3
15 ≤ x < 65
27 ≥ 2x – 3 > 9
TS = 65 – 15 = 50
30 ≥ 2x > 12
15 ≥ x > 6
T.S = 15 – 6 = 9 tanedir.
5. log 1 ^2x - 4h $ log 0, 3 ^x + 1h

2. 2 < log2(x – 5) ≤ 3 3
eşitsizliğini sağlayan x tam sayılarının çarpımı kaçtır?
A) 12 B) 60 C) 24 D) 36 E) 120
A) 46 B) 24 C) 38 D) 18 E) 51 1
= 0, 3 < 1 eşitsizlik yön değiştirecek
3
22 < x – 5 ≤ 2 3 A) 2x – 4 ≤ x + 1 ⇒ x ≤ 5
4<x–5≤8 B) 2x – 4 > 0 ⇒ x > 2
9 < x ≤ 13 C) Ç.K = (2,5]
x = {10, 11, 12, 13} toplamı = 46 x tam sayıları = {3, 4, 5}
Çarpımı = 3 . 4 . 5 = 60
6. 1 ≤ log2(8 – 2x) < 4

3. log3[log2(2x – 4)] ≤ 1
A) 24 B) 0 C) 8 D) 15 E) 12
A) 18 B) 12 C) 15 D) 24 E) 21
2 ≤ 8 – 2x < 16
A) log2(2x – 4) ≤ 3 ⇒ 2x – 4 ≤ 8 ⇒ x ≤ 6 –6 ≤ –2x < 8
B) 2x – 4 > 0 ⇒ x > 2 3 ≥ x > –4
5
C) log2(2x – 4) > 0 ⇒ 2x – 4 > 1 ⇒ x > Ç.K = (–4, 3]
2
5 5
D) < x ≤ 6, Ç.K = b , 6D x tam sayılarının toplamı = –3 + (–2) + (–1) + 0 + 1 + 2 + 3 = 0
2 2
x tam sayıları = {3,4,5,6} Toplamı = 18 B) 8 – 2x > 0
4 > x olmalı. Sorunun çözümüne katkısı olmadı.

7. f(x) = 3 - log 2 ^2x - 6h 10. f(x) = log5x, g(x) = log2(2x – 4)

fonksiyonunun en geniş tanım kümesindeki x tam sa- (fog)(x) ≤ 1
yılarının toplamı kaçtır? eşitsizliğini sağlayan kaç farklı x tam sayısı vardır?
A) 8 B) 15 C) 20 D) 12 E) 22 A) 12 B) 32 C) 24 D) 16 E) 18
A) 3 – log2(2x – 6) ≥ 0 1) log 5 6log 2 ^2x - 4h@ # 1
3 ≥ log2(2x – 6)
log 2 ^2x - 4h # 5
8 ≥ 2x – 6
7 ≥ x 2x - 4 # 32
B) 2x – 6 > 0 x # 18
x>3 2) log 2 ^2x - 4h 2 0
C) Ç.K = (3,7] 2x - 4 2 1
x tam sayılarının toplamı = 4 + 5 + 6 + 7 = 22 5
x2
2
3) 5 1 x # 18 ( x tam sayıları = [3, 4, ..., 18] olmak üzere 16 tanedir.
2
8. f(x) = 5 - log 2 ^4x - 12h
fonksiyonunun en geniş tanım kümesindeki kaç farklı 11. x2 – 4x + log3(a – 2) = 0

x tam sayısı vardır?
denkleminin reel kökü yoktur.
A) 4 B) 21 C) 8 D) 13 E) 5
Buna göre, a nın en küçük tam sayı değeri kaçtır?
A) 5 – log2(4x – 12) ≥ 0 ⇒ 5 ≥ log2(4x – 12) ⇒ 32 ≥ 4x – 12 ⇒ 11 ≥ x
B) 4x – 12 > 0 ⇒ x > 3 A) 61 B) 84 C) 43 D) 126 E) 91
C) Ç.K = (3,11] olup 8 farklı x tam sayısı vardır. A = 16 – 4(1) log3(a – 2) < 0
4 < log3(a – 2)
81 < a – 2
83 < a
amin= 84
9. log3(x2 –2x + 1) < 6

eşitsizliği kaç farklı x tam sayısı için sağlanır?
A) 41 B) 23 C) 62 D) 44 E) 52
1) x = 1 için ifade tanımsızdır. x ≠ 1
4 1
2) log3(x – 1)2 < 6 12. +
log 2 6 log 816
(x – 1)2 < 36
(x – 1)2 < (27)2 işleminin sonucu kaçtır?
(x –1)2 – (27)2 < 0
A) 1 B) 16 C) 8 D) 4 E) 12
(x – 28) (x + 26) < 0
–26 28 4log2 log81 4log2 + 4log3 4log6
+ – + + = = =4
log6 log6 log6 log6
Ç.K = (–26, 28) – {1}
52 tane x değeri için eşitsizlik sağlanır.

13. A = log227 ve B = log346 log 3

2 3 4
+ log 3 + log 3 + ... + log 3
31
16. 3 4 5 32
sayılarının geometrik ortası kaçtır? log 9 10.log 10 11.log 1112. ... log 15 16
A) 2 B) 4 C) log29 D) log38 E) 6 işleminin sonucu kaçtır?
3log 2 3.12log 3 2 = 36 = 6 A) –4 B) 3 C) –2 D) 2 E) –3
2 3 4 31
log 3 b . . . ... l log 3
1
3 4 5 32
= 16 = - 4log2 . 2log3 = - 2
log10 log11 log16 log 9 16 log3 4log2
. . ...
log9 log10 log15
14. log7(2x – 12) = log3(x2 – 5x) . log73

denkleminin çözüm kümesi kaçtır?
A) {3} B) {4} C) {3,4} D) {12} E) ∅

log7(2x – 12) = log7 (x2 – 5x)
2x – 12 = x2 – 5x 17. log23 = x
x2 – 7x + 12 = 0
(x – 4)(x – 3) = 0 & x ≠ 4, x ≠ 3 tür.
olduğuna göre, log2418 in x türünden eşiti aşağıdaki-
Fonksiyonun tanımlı olması için 2x – 12 > 0 lerden hangisidir?

2 x 2 x 1 2x
x > 6 olmalıdır. A) + B) + C) +
3- x 3+ x 3+ x
Bu yüzden Ç.K = ∅
2x + 1 2x + 3
D) E)
3x + 2 x+ 2
log 2 18 log 2 ^2.3 2h 1 + 2log 2 3 1 + 2x
log2418 =
log 2 24 log 2 ^2 3 .3h
= = =
3 + log 2 3 3+ x
15. log5(5x + 8) = log13(x2 + 3x) . log513

denklemini sağlayan x değeri aşağıdaki aralıkların
hangisinde bulunur?
A) (1,3) B) [3,5) C) [5,7) D) [7,9) E) [9,11)

18. 3x = 8 ve 7y = 32 olduğuna göre, log463 ün x ve y türün-
log ^ x 2 + 3x h log13
= = log 5 ^ x 2 + 3x h den değeri aşağıdakilerden hangisidir?
log13 log5
log5(5x + 8) = log5(x2 + 3x) 2x + 3y 3x - 2y 5x + 6y
A) B) C)
5x + 8 = x2 + 3x xy 4xy 2xy
0 = x2 – 2x – 8
0 = (x – 4)(x + 2) 4x + 3y 4x - 5y
D) E)
2xy xy
x = 4 tür ve 4 ∈ [3, 5)
3
x ≠ –2 dir. Çünkü logaritması alınan sayı pozitif olmalıdır. x = log38 = 3 . log32 & = log23
x
5x + 8 > 0 x(x + 3) > 0 5
y = log732 = 5 . log72 & = log27
8 –3 0 y
x > –
5 + – +
log ^7.3 2h = 6log 2 7 + 2log 2 3@
1 1
log 4 63 =
Eşitsizlikleri birlikte sağlayan bölge x > 0 dır. 2 2 2
1 5 6 5x + 6y
Bu yüzden x ≠ –2 dir. = ; + E=
2 y x 2xy
18. C 17. C 16. C 15. B 14. E 13. E 12. D 11. B 10. D 9. E 8. C 7. E 6. B 5. B 4. B 3. A 2. A 1. D Cevaplar

1. x = log23 ve y = log37 4. Inx

- In9 = Ink
log 3 x
olduğuna göre, log7112 nin x ve y türünden değeri aşa-
olduğuna göre, k değeri kaçtır?
2 3 1 2 1
2x + y + 3 4 + x.y 2xy + 1 A) B) C) D) E)
A) B) C) 5 4 2 3 3
x + 2y xy xy
logx
D) 1 + x + xy E) 1 + 2y + xy loge log3
= = In3 ⇒ In3 – In9 = Ink
Önce log72 nin değerini bulalım. logx loge
log3 3
log27 = log23 . log37 = x . y ⇒ log72 =
1
dir. In b l = Ink
xy 9
1
4 x.y + 4 In = Ink
log7(112) = log7(7.24) = log77 + 4 . log72 = 1 + = 3
xy xy
1
=k
3
5. A Şekildeki ABC üç-

θ θ geninde A köşesi-
ne ait açıortay çi-
log 3 ^2xyh
2. = Ine + log y (5x - 2) x log325 zilmiştir.
log 3 y
koşulunu sağlayan x değeri kaçtır?
2 4 1 6 7
A) B) C) D) E)
3 3 2 5 3
B log23 D log2 5 C
logy(2xy) = 1 + logy(5x – 2)
logy(2x) + logyy = 1 + logy(5x – 2) Buna göre, x kaçtır?
logy(2x) = logy(5x – 2) 5
A) 4 B) log25 C) 2 D) log54 E)
2x = 5x – 2 2
2 = 3x x log 2 3
2 =
=x log 3 25 log 2 5
3
log 3 25.log 2 3 log 2 25 2
x= = = log 5 25 = log 5 21 5 2 = =4
log 2 5 log 2 5 1
2
6. log23 = x ve log35 = y
olduğuna göre, log308 in x ve y türünden değeri aşağı-
Inx x
3. = A)
2
B)
3
C)
3
log 2 x 3 1 + y + xy 2 + y + xy 1 + x + xy
3+ x 2
dir? D) E)
2+ x+ y 1 + 2x + xy
A) 2In3 B) 1 + In2 C) 2 – In3
1
log 3 2 = dir. 3 tabanında taban değiştirme yapalım.
D) 3In2 E) 4In2 x
log 3 8 3log 3 2 3log 3 2
log 30 8 =
log 3 30 log 3 ^2.3.5h log 3 2 + log 3 3 + log 3 5
= =
logx
loge log2 x 1 3
= = log e 2 = In2 = & x = 3In2 3.
logx loge 3 x x 3
= =
log2 1 1 + x + xy 1 + x + xy
+ 1+ y
x x

7. log34 = a InÎnxh
1
10. 5 In5 =
olduğuna göre, log4854 ün a türünden değeri aşağıda- 2
dir?
a+ 4 a+ 3 a 2
A) B) C) + 1
2a + 1 4a + 1 2a + 1 A) e2 B) e C) D) 3
e E) e3
e
a+ 6 2a + 3
D) E)
4a + 2 3a + 4 log 5 Inx 1 1
1
5 = & Inx = & x = e 2 & x = e
2 2
a
2log32 = a ⇒ log32 =
2
3 tabanında taban değişikliği yapalım.
a
log 3 54 log 3 ^3 3 .2h 3 + log 3 2 3+
2
log 48 54 =
log 3 ^3.2 4h 1 + log 3 2 4 1 + 4. a
= = =
log 3 48
2
a+ 6
2 a+ 6
= =
2 + 4a 4a + 2
2
11. a = log27 ve p = log57

8. x = log221 ve y = log72
olduğuna göre, log352 nin a ve p türünden eşiti aşağı-
olduğuna göre, log26 nın x ve y türünden eşiti aşağıda- dakilerden hangisidir?
p 1+ a a
A) B) C)
1 1 1 ap + a ap - a p + ap
A) 1 + x – B) 1 – x – C) 2 – x +
y y y
2 1 p- 1 p+ 1
D) 1 – x + E) 2 – y + D) E)
y x 2 + p + ap 1+ p+ a
log221 = log23 + log27 1 1 1

1 log7 2 a a a = p
x = log23 + log 35 2 = = = =
y log7 35 log7 7 + log7 5 1 p + 1 ap + a
1+
1 p p
x – = log 2 3
y
1
x – = log26 – 1
y
1
1 + x – = log26
y
9. 2x = 7 = 3y
12. x = log23 ve y = log53
olduğuna göre, log724 x ve y türünden eşiti aşağıdaki-
lerden hangisidir?
olduğuna göre, log215 in x ve y türünden eşiti aşağıda-
2x + 3y 3x + 2y x + 3y kilerden hangisidir?
A) B) C)
xy xy xy 2 + x + xy 1 + x + xy 2x + xy
A) B) C)
x y y
4x - y 3x - 2y
D) E) xy + y xy + x
xy xy D) E)
x y
x = log27 ve y = log37
1 y+ 1
1 1 1+
= log7 2 ve = log7 3 log 3 15 log 3 3 + log 3 5 y y xy + x
x y log 2 15 = = = = =
log 3 2 log 3 2 1 1 y
1 1 1 3 x + 3y
log724 = log7(3.23) = log73 + log723 = + 3. = + = x x
y x y x xy
12. E 11. A 10. B 9. C 8. A 7. D 6. C 5. A 4. E 3. D 2. A 1. B Cevaplar

Üstel ve Logaritmik Denklemler ve Eşitsizlikler 31
Kazanım: Üstel ve logaritmik denklemlerin ve eşitsizliklerin çözüm kümelerini bulur. Üstel ve logaritmik fonksiyonları gerçek / gerçekçi hayat durum-
larını modelleme ve problem çözmede kullanılır.
hh ÜSTEL VE LOGARİTMİK DENKLEMLER Örnek 3:

VE EŞİTSİZLİKLER log(a2b) = 8
log d n=7
a3
Üstel ve Logaritmik Denklemler ve
b
Eşitsizlikler olduğuna göre alogb değerini bulalım.
hh Üstlü sayıların, üstel fonksiyonun ve logaritma fonksiyonunun Cevap: 106

a2.b = 108
özelliklerini kullanarak denklemleri çözelim.
a3
= 107
b
X
a5 = 1015
Örnek 1:
a = 103 ⇒ b = 102
alogb = bloga
a logb = ^10 3h = ^10 3h = 10 6
2
log10 2
eşitliğini gösterelim.
10 tabanında logaritma alalım. Örnek 4:

logalogb = logbloga
logb.loga = loga. logb olur. log 3 x = log 3 3 x 2
denkleminin çözüm kümesini bulalım.
9
Cevap: $1, 3 4 .
Örnek 2: 2
^log 3 x h = 3 ^log 3 x h log 3 x = a yazalım.
log 2 x log 2 3
3 +x = 54 2
a = a2
3
eşitliğini sağlayan x değerini bulalım. 2
0 = a b a - 1l
3
Cevap: 8
3
3 log 2 x = x log 2 3 olduğunu 2 tabanda logaritma alarak görebiliriz. Bu yüzden a= 0 a=
2
x log 2 3 yerine 3 log 2 x yazabiliriz. 3
log 3 x = 0 log 3 x =
2
2.3 log 2 x = 54
9
3 log 2 x = 3 3 log 3 x = 0 log 3 x =
4
log2x = 3 9
x= 1 x = 34
x=8
9
%1, 3 /
4
Ç.K =

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Üstel ve Logaritmik Denklemler ve Eşitsizlikler
Örnek 5: Örnek 8:
log2x – logx8 = log0,0110
lnx - ln 3 x = 0
çözüm kümesini bulalım.
1
Cevap: {1, e9} Cevap: '2 2 , 1
4
lnx = a
log 2 x - log x 2 3 = log10- 2 10 log 2 x = a
1
1
a2 - a= 0 3 1
3 a- =
1 1 a -2
a 2 e1 -
1 2o a 3 1
a =0
3 - + =0
1 a 2
1 1 ^ 2a h ^2h a
1 2
a2 = 0 1= a
3 3
log 2 x = log 2 x = - 2
1 2
a= 0 3= a2 3
9=a x = 22 x = 2 -2
2a2 + a – 6 = 0
lnx = 0 lnx = 9 1
(2a – 3)(a + 2) = 0 x= 2 2 x=
4
x = e0 = 1 x = e9 ⇒ Ç.K = {1, e9}
1
Ç.K : & 2 2 , 0
3
a= a = –2
4
Örnek 6: 2
6x + 61–x = 7

Cevap: {1, 0}
6
6x + =7
6x
(6x)2 – 7.(6x) + 6 = 0
(6x –6)(6x – 1) = 0
6 x = 6 6x = 1
x=1 x=0 Örnek 9:
Ç.K. = {1, 0}
lnx + 16logxe = 10 denkleminin kökleri x1 ve x2 dir.
Buna göre _ x 1 x 2 i
ln2
değerini bulalım.
Örnek 7:
x log 2 x = 16 Cevap: 32
(lnx)2 – 10lnx + 16 = 0
(lnx – 8) (lnx – 2) = 0
1
Cevap: ' 4, 1 x1 = e8 x2 = e2
4
2 tababında logaritma alalım. x1.x2 = e10
log 2 x
log 2 x = log 2 16 2 x1 x 2 = e 5
log2x.log2x = 4
` 5 x 1 .x 2 j
ln2
log2x = 2 ve log2x = –2
e5ln2 = eln32 = 32
x = 22 ve x = 2–2
Ç.K. = & 4,
10
4

x1 + log 3 x = 9x 2 (2x + 16) (3x – 9) < 0
denkleminin çözüm kümesini bulalım. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulalım.
1
Cevap: '9, 1
Cevap: (–∞, 2)
3 2
3 tababında logaritma alalım 2x = – 16 3x = 9
– +
(1 + log3x).(log3x) = log39 + log3x2
∅ –∞ < x < 2 x=2
log3x = a
Ç.K = (–∞, 2)
(1 + a)(a) = 2 + 2a
a2 + a – 2a – 2 = 0
a2 – a – 2 = 0
(a – 2) (a + 1) = 0 Örnek 14:
a = 2 a = –1
log3x = 2 log3x = –1 (3x + 9) (log5x – 2) ≤ 0
1 1
x = 9, x= Ç.K. = & 9, 0 eşitsizliğinin çözüm kümesini bulalım.
3 3
Örnek 11: Cevap: (0, 25]

3x + 9 = 0 log5x – 2 = 0
3ln2x – lnx6 – 7 = 0 3x = –9 log5x = 2
denkleminin x1 ve x2 köklerinin çarpımını bulalım. ∅ x = 52

x = 25
Cevap: e2
3(lnx)2 – 6.lnx – 7 = 0 denkleminde 25
– +
lnx = a lnx1 = a1 lnx2 = a2 olsun
6 –∞ < x ≤ 25
3a2 – 6a – 7 = 0 a1 + a2 = - - = 2
3 Ayrıca logaritması alınan sayı > 0 olmalıdır.
lnx1 + lnx2 = 2
ln(x1.x2) = 2 x1x2 = e2 olur. x>0
0 < x ≤ 25 Ç.K = (0,25]
Örnek 12:
log 5 x log x 5
5 +x = 1250
denkleminin çözüm kümesini yazın. Örnek 15:

Cevap: {516} (3x+7 – 27) (x2 – 4) ≥ 0
log5 x = a ve logx 5 = 1 diyelim ve x = 5a diyelim.
a
1 eşitsizliğinin çözüm kümesini yazalım.
5 a + x a = 2. 5 4
+ ^ 5 ah
1
a
5 a = 2. 5 4 Cevap: [–4, –2] ∪ [2, ∞)
5 a
+5 a
= 2.5 4 3x+7 = 33 (x – 2) (x + 2) = 0
a
5 = 54 x + 7 = 3 x = 2 x = –2
=
a 4 x = –4
a = 16 log5x = 16
–4 –2 2
x = 516 – + – +
Ç.K = {516} Ç.K = [–4, –2] ∪ [2, ∞)

Örnek 16: Logaritma Fonksiyonunun Gerçek Hayat

Durumlarını Modellemede Kullanılması :
(2x – 8) (log2x – 5) ≥ 0
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulalım. Örnek 19:
Cevap: (0, 3] ∪ [32, ∞) I. Bir ses kaynağının, sesin yayılma doğrultusuna dik 1m2
x1 = 3 x2 = 32
yüzeyden 1 saniyede yaydığı enerjiye ses şiddeti denir.
0 3 32
+ – + II. İnsan kulağının duyacağı en düşük ses şiddeti
Ç.K = (0,3] ∪ [32, ∞) 10 –12 watt/m2 dir. I0 ile gösterilir.
I0 = 10 –12 watt/m2 dir.
Örnek 17: III. Ses şiddeti I olan bir ses kaynağı için ses gücü düzeyi L
ile gösetrilir. L nin birimi desibeldir.
4x – 13.2x + 40 ≤ 0
IV. L ile I arasındaki bağıntı
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulalım. I
L = 10.log dır.
Cevap: [log25, 3]
I0
(2x)2 – 13 . 2x + 40 ≤ 0 Buna göre. 20. ve 21. örnekleri yapalım.
(2x – 8) (2x – 5) ≤ 0
2x = 23 2x = 5
x=3 x = log25
x log25 3
f(x) + – +
log25 ≤ x ≤ 3
Ç.K = [log25, 3]
Örnek 20:
Örnek 18: a) Ses şiddeti I = 10 –8 watt/m2 olan bir ses kaynağının ses
log(x + 3) < 1 eşitsizlik sisteminin çözüm kü- gücü düzeyi (L) kaç desibeldir?
mesini bulalım.
(3x+7 – 27) (x2 – 4) ≥ 0 b) Sesgücü düzeyi L = 95 desibel olan bir ses kaynağının
ses şiddeti (I) kaç watt/m2 dir?
Cevap: (–3, –2] ∪ [2, 7)
I. log(x + 3) < 1
x + 3 < 10 Cevap: 40, 10–(2, 5)
-8
x < 7 ve x + 3 > 0 10
a) L = 10.log = 10.log104 = 10.4 = 40 desibel.
10 - 12
x>–3
I
–3 < x < 7 b) 95 = 10.log - 12
10
II. (3x+7 – 27) (x – 2) (x + 2) ≥ 0
I
9,5 = log - 12
3x+7 = 33 10
I
x = –4 x=2 x = –2 109,5 = - 12
10
x –4 –2 2
f(x) – + – + 109,5–12 = I

[–4, –2] ∪ [2, ∞) I = 10–(2,5) watt/m2 dir.

I ve II) Birlikte sağlayan aralık (–3, –2] ∪ [2, 7)

A ortamındaki ses gücü düzeyi 105 desibeldir. Bir bakteri kültürünün bir ortamdaki sayısı zamana bağlı ola-
rak f(t) = k.ea.t olarak verilmiştir. (t saat olarak alınacaktır.)
B ortamındaki ses gücü düzeyi 90 desibeldir.
Buna göre, A ortamındaki ses şiddetinin B ortamındaki Başlangıçta (t = 0 anında) ortamda 120 bakteri bulunan kül-
ses şiddetinin kaç katı olduğunu bulalım. türde, başlangıçtan 5 saat sonra 2400 bakteri olmuştur.
Cevap: 101,5 Buna göre, başlangıçtan kaç saat sonra bakteri sayısının
I1 36000 olacağını bulalım.
105 = 10.log & 10,5 = logI1 – logI0
I0
I 5.In300
90 = 10.log 2 & 9 = logI2 – logI0 Cevap:
I0 In20
–
_________________________ 120 = k.e0 ⇒ k = 120
f(t) = 120.ea.t
1,5 = logI1 – logI2
f(5) = 120.e5a = 2400
I1
1,5 = log e5a = 20
I0
5a = ln20
I1
101,5 = ln.20
t
I2 f(t) = 120.e 5
ln.20
t
36000 = 120. e 5
ln20
t
Örnek 22: 300 = e 5
ln20
ln300 = t
Bir sıvının 1 litresinde mol cinsinden bulunan hidrojen iyonu 5
5.ln300
sayısının logaritmasının negatif işaretlisine o sıvının pH de- t=
ln20
ğeri denir.
hidrojen iyonu mol sayısı Örnek 24:
pH = –log
1 litre Bir ülkenin 2010 yılından t yıl sonraki nüfusu N(t) = 80.20,02.t
olarak verilmiştir. milyon kişi olarak modellenmiştir.
pH < 7 ise sıvı asidik Buna göre, bu ülkenin hangi yıldaki nüfusunun 1 milyar kişi
pH = 7 ise sıvı nötr olacağını bulalım. (log2 ≈ 0,3 alalım.)
pH > 7 ise sıvı baziktir. Cevap: 2193
1 milyar = 1000 milyon kişidir = 103 milyon
Bu tanımlara göre 1 litresinde 16.10–8 hidrojen iyonu bulu-
nan bir sıvının pH derecesini hesaplayıp sıvının asit veya N = 103 milyon logN = 3 olmalıdır.
baz olduğuna karar verelim. (log2 = 0,301 olarak alalım.) logN = log80 + log20,02t
= 1+ 3log2 + (0,02t) log2
Cevap: 6,796 sıvı asidiktir.
= 1 + 0,9 + (0,02t) (0,3)
pH = –log[16.10 –8]
logN = 1,9 + (0,02t) (0,3) = 3
pH = –[log16 + log10 –8]
pH = –[4log2 + (–8)] (0,02t) (0,3) = 1,1
pH = –[1,204 + (–8)] 11
0,02t =
3
pH = 8 – 1,204 11.100
t=
pH = 6,796 < 7 3. 2
t = 183 yıl
olduğu için sıvı asidiktir.
2010 + 183 = 2193

ÜSTEL VE LOGARİTMİK FONKSİYONLAR / Üstel ve Logaritmik Denklemler ve Eşitsizlikler Konu Testi
1. I. 2log5 = 5logx denkleminin kökü a dır. 5. ln(xy) = 4
ln d n=5
II. 3 log 2 7 = 7 log x 3 denkleminin kökü b dir. x2

y
ln2
III. e = x denkleminin kökü c dir.
olduğuna göre ln x değeri kaçtır?
Buna göre a log c b ifadesinin değeri kaçtır? 3 1 5
A) B) C) 2 D) E) 1
1 1 1 2 2 2
A) B) C) 4 D) E) 2
2 2 4
x.y = e4
a = 2, b = 2, c = 2 x2
= e5
y
2 log 2 2
= 2 2log 2 2 = 2 log 2 4 = 4 x
x3 = e9 ⇒ x = e3
1 3 3
ln x = lne =
2 2
2. 2logx + xlog2 = eln16
1 1
A) 1000 B) 10 C) 1 D) E)
10 100
6. ^log x 16hlog 5 125 = 2
9
2logx = xlog2 dir.
2logx + 2logx = 16 olduğuna göre x kaçtır?
2logx = 23 A) 2 B) - 2 C) 2 D) 4 E) 2 2
logx = 3
x = 103 = 1000 (logx16)3 = (23)3
logx24 = 8
4logx2 = 8
logx2 = 2
3. 3lnx + xln3 = eln18
2 = x2
denkleminin kökü kaçtır? 2=x
1
A) B) e C) 1 D) e–1 E) e2 x ! - 2 çünkü x logaritmanın tabanı > 0 olmalı
e
3lnx = xln3
3lnx + 3lnx = 18
2.3lnx = 18
3lnx = 32
7. ^ x hlog 5 x = 3
x
lnx = 2
olduğuna göre, logx25 –log5x işleminin sonucu kaçtır?
x = e2
7 1 4
A) B) 2 C) D) E) 2 2
3 3 3
1
2
x log 5 x
= x3
log 2 5 2 - log 5 5 3

4. ln2x + lnx – 20 = 0 log 5 x =
1 53
3 2 2 2
- = 3-
denkleminin kökler çarpımı kaçtır? 1 2 3 3
x = 53 3
A) 2 B) e C) e2 D) e–1 E) 1 1 1
=
7
x2 = 53 3
a2 + a – 20 = 0
2
(a + 5) (a – 4) = 0 x = 53
a = –5 a=4
lnx = –5 lnx = 4
x1 = e–5 x2 = e 4
x1x2 = e–5.e4 = e–1

8. e2x – ex – 12 = 0 11. D C ABCD eşkenar dörtgeninde

A ve D açılarının açıortayları
5 5 K noktasında kesişmektedir.
K
A) 2ln2 B) ln3 C) 3ln2
|DK| = loga3 cm
D) 2ln3 E) 1 A B
|AK| = loga3a cm
ex = a
|BC| = 5 cm
a2 – a – 12 = 0 olduğuna göre a kaçtır?
(a – 4) (a + 3) = 0
a = 4 a = –3 3 3 4
A) 2 B) 3 C) 3 D) 2 E) 2
ex = 4 ex ≠ – 3
x = ln4 52 = (loga3)2 + (loga3a)2
x = 2ln2 25 = (loga3)2 + (1 + loga3)2 loga3 = x
25 = x2 + (1 + x)2
25 = x2 + 1 + 2x + x2
0 = 2x2 + 2x – 24 loga3 = 3
0 = x2 + x – 12 3 = a3
0 = (x + 4) (x – 3) 3
3=a
9. x log 4 x = 4 4
x≠–4 x=3
denkleminin kökleri x1 ve x2 ve x1 > x2 dir. uzunluk negatif olmaz.
x1
Buna göre, ^ 2 h
log 4 d n
x2 değeri kaçtır?
A) 2 2 B) 4 C) 8
12. xlnx = e35. x2
D) 2 E) 4 2
log4x.log4x = 4
x1
log4x = 2 log4x = –2 x1 > x2 olduğuna göre, ln d n değeri kaçtır?
x2
1
x1 = 16 x2 = A) 18 B) 12 C) 15 D) 16 E) 20
16
x1 24
= = 28 lnx.lnx = 35 + 2lnx
x 2 2- 4
log 4 2 8 4
(lnx)2 – 2(lnx) – 35 = 0
2 = 2 =4
(lnx – 7) . (lnx + 5) = 0
x1 = e7 x2 = e–5
x1
lnx e o = lne = 12
12
x2
13. lnx – 2 = 15logxe

10. x log 3 x = 81
denkleminin kökleri x1 ve x2 dir. x1 > x2 olduğuna göre,
denkleminin kökleri x1 ve x2 dir. x1 > x2 dir. lnd
x2
n
x ^ eh x1
Buna göre, log 27 d 2 n değeri kaçtır?

x1
değeri kaçtır?
1 5 3 2 4
A) - B) C) - D) E) -
2 3 2 3 3
A) –2 B) 4 C) e–4 D) e–2 E) –4
log3xlog3x = 4
log3x = 2 log3x = –2 (lnx)2 – 2lnx – 15 = 0
1 (lnx – 5) (lnx + 3) = 0
x1 = 9 x2 =
9
x1 = e5 x2 = e–3
1
x2 9 x2
= = 3- 4 = e- 8
x1 9 x1
4 lne- 8
log 27 3 - 4 = - e = e
-8
= e- 4
3

14. (log5x)2 – (log5x) – 8 = 0 17. Bir canlılın ölüm anında yapısında bulunan C14 miktarı Q0
denkleminin kökler çarpımı kaçtır? ile, öldükten t yıl sonra canlıda bulunan C14 miktarı Q(t) ile
gösterilmektedir.
1
A) B) –8 C) 8 D) 5 E) –5 Q(t) = Q0.2–0,0004.t olduğuna göre, ölüm anında yapı-
5
log5x = a log5x1 = a1 log5x2 = a2 olur. sında 120 mgr. C14 bulunan canlının öldükten kaç yıl
a 1 + a2 = 1 sonra yapısında 30 mgr. C14 bulunur? (log2 ≈ 0,3)
log5x1 + log5x2 = 1
A) 500 B) 1000 C) 2000
log5x1x2 = 1
D) 4000 E) 5000
x1x2 = 5 olur.
30 = 120.2–0,0004t
1
–0,0004t
4 =2
log 2 2 - 2 = - ^0, 004h .t
–2 = –0,0004t
2
=t
0, 0004
15. 4x – 3.2x+2 – 64 ≤ 0 20000
t=
4
eşitsizliğinin en geniş çözüm kümesi aşağıdakilerden
t = 5000
hangisidir?
A) R– B) (–∞,4] C) (–∞, 2]
D) [2,4] E) [4,∞)
4x – 3.4.2x – 64 ≤ 0
(2x)2 – 12.2x – 64 ≤ 0
(2x – 16) (2x + 4) ≤ 0
2x = 16 2x = –4
x=4 kök yok
x –∞ 4 –∞
f(x) – +
–∞ < x ≤ 4
Ç.K. = (–∞, 4]
18. Bir ülkenin 2017 yılındaki nüfusu 100 milyon kişi olup nüfus
artış hızı %0,5 tir. 2017 yılını başlangıç yılı kabul ederek bu
ülkenin 2017 yılından t yıl sonraki nüfusu N(t) = 100.e0,005.t
milyon kişi olarak modellenmektedir.
16. (5x + 25) (log2x – 4) ≥ 0 e sayısı yaklaşık olarak 2,7 alınırsa bu ülkenin 2217 yı-
lındaki nüfusu yaklaşık olarak kaç milyon kişi olur?
eşitsizliğinin en geniş çözüm kümesini aşağıdakiler-
den hangisidir? A) 250 B) 270 C) 320
A) ; , 16E
1 D) 540 E) 600
B) (–∞,2] C) (–∞, 16]
16
D) [2,16] E) [16,∞) 2217 – 2017 = 200 = t
log2x ≥ 4 N(200) = 100.e(0,005).200
x ≥ 16 N(20) = 100.e1 = 100.2,7 = 270
18. B 17. E 16. E 15. B 14. D 13. C 12. B 11. C 10. E 9. B 8. A 7. A 6. C 5. A 4. D 3. E 2. A 1. C Cevaplar

DİZİLER
Gerçek Sayı Dizileri 32
Kazanım: Dizi, sonlu dizi, sabit dizi kavramlarını ve dizilerin eşitliğini açıklar.
hh GERÇEK SAYI DİZİLERİ Örnek 3:

Gerçek Sayı Dizisi: (an) = (1! , 2! , 3! , ... , n!)
Tanım kümesi sayma sayıları olan fonksiyonlar bir sayı dizisi dizisinin üçüncü terimini bulunuz.
oluşturur.
Cevap: 6
Diziler (an) ile gösterilir. Dizinin genel terimi an dir. a3 = 3! = 6
Dizinin sonlu sayıda terimi varsa sonlu gerçek sayı dizisi, sonsuz
sayıda terimi varsa sonsuz gerçek sayı dizisi denir. Örnek 4:
(an) = (13 + 23 + 33 + … + n3)
Örnek 1:
dizisinin üçüncü terimini bulunuz.
A = {1, 2, 3} olmak üzere,
Cevap: 36
(an) = (2n – 100) a3 = 13 + 23 + 33 = 36 dır.
dizisinin terimlerini bulunuz.
Dizilerin Eşitliği:
Cevap: –98, –96, –94
a1 = 2 – 100 = –98 a2 = 4 – 100 = –96 a3 = 6 – 100 = –94 tür. İki dizinin karşılıklı olarak bütün terimleri birbirine eşit ise diziler eşittir.
Not Örnek 5:
Dizinin tanım kümesi sayma sayılarıdır fakat dizinin terim- (2n + 5) = (k . n + r)
leri negatif, rasyonel, gerçek sayı olabilir.
olduğuna göre, k . r çarpımını bulunuz.
Not Cevap: 10
k = 2, r = 5 , k . r = 10
Bir dizinin gerçek sayı dizisi olması için bütün terimleri ger-
çek sayı olmalıdır. Not
Örnek 2: Bütün terimleri birbirine eşit olan dizilere sabit dizi denir.
Aşağıdakilerden hangisi gerçek sayı dizisi belirtir?

2n + 3
Örnek 6:
I. (an) = n 2 - 25 II. (bn) =
n- 7
(an) = d n
4n + 8
III. (cn) = logn – 1(n2 + 3)
n+ p
Cevap: Hiçbiri dizisi sabit dizi olduğuna göre, p değerini ve a100 terimini
I. a1, a2, a3, a4 gerçek sayı değildir. bu yüzden (an) gerçek sayı dizisi değildir. bulunuz.
II. b7 gerçek sayı değildir.
Cevap: 2, 4
III. c1 gerçek sayı değildir. 4 8
= & p = 2 , a100 = 4
1 p
Bu yüzden hiçbiri gerçek sayı dizisi değildir.

DİZİLER / Gerçek Sayı Dizileri
Örnek 7: Not
a.n + b d

8 n+ 2
â nh = c n + 2 m ve ^b nh = 4 c m dizisinde paydayı sıfır yapan n = - eğer 1 sa-
c.n + d c
yısından büyükse dizi monoton değildir, eğer 1 sayısından
olduğuna göre, (an) . (bn), a2 + b18, 3 . a6 ifadelerinin eşitini
küçükse dizi monotondur.
bulunuz.
Cevap: 2, 7, 3
8 n+ 2
Örnek 9:
â nh . ^b nh = c n 2 . 4 m = 2
+
4n - 5
8 20 Genel terimi a n = olan dizinin,
a 2 + b18 = + =7 2n - 25
4 4
8 a) Kaç teriminin negatif olduğunu bulunuz.
3. a 6 = 3. =3
8
b) Dizinin monoton olup olmadığına karar veriniz.
c) Dizinin en küçük terimini ve en büyük terimini bulu-

Not nuz.
Genel terimi an olan dizinin kaç teriminin negatif olduğu- Cevap: 11, monoton değildir, a12, a13
nu bulmak için an < 0 eşitsizliği çözülür ardından dizilerin a) 5 25 a
2 , a3 , a4 , … , a12 olmak üzere dizinin 11
n 4 2
n∈N+ için tanımlı olduğu hatırlanarak çözüm kümesi bu- terimi negatiftir.
an + – +
lunur.
b) Dizinin monoton olup olmadığına karar verelim.
25
> 1 olduğu için dizi monoton değildir.
2
Örnek 8: c) Dizinin en küçük terimini ve en büyük terimini bulalım.
25
(an) = (n2 – 14n + 45) ye en yakın iki tam sayıya bakılır.
2
12. ve 13. terimlerdir.
dizisinin;
en küçük terim a12 = –43
a) Kaç teriminin negatif olduğunu bulunuz. en büyük terim a13 = +47 dir.
b) En küçük terimini bulunuz.
Cevap: 3, a7 = –4 Örnek 10:
a) (n – 5) (n – 9) < 0
5 9 n + 100

+ – +
a6 , a7 , a8 olmak üzere dizinin 3 terimi negatiftir. â nh = c n + 2 m
dizisinin kaç teriminin 8 den büyük olduğunu bulunuz.
b 14
b) - = = 7 olduğu için dizinin 7. terimi en küçüktür.
2a 2
a7 = 49 – 98 + 45 Cevap: 11
a7 = –4 dizisinin en küçük terimidir. n + 100 n 100 8 n 100 - 8n - 16
>8 & + - >0 & + >0
n+ 2 n+ 2 1 n+ 2
^n + 2h
7n 84
&- +
Not n+ 2
>0
Bütün terimleri artarak devam eden dizilere monoton ar- –2 12

tan, bütün terimleri azalarak devam eden dizilere monoton + – +
azalan dizi denir. n negatif olamaz.

a1, a2, … ,a11 olmak üzere dizinin ilk 11 terimi 8 den büyüktür.

Örnek 11: İndirgemeli Diziler:

Terimleri kendinden önceki bir veya birkaç terim cinsinden ta-
an = d n
n 2 - 10n + 6

n nımlanan dizilere indirgemeli dizi ve tanımlama bağıntısına da
dizisinin tam sayı olan terimlerini bulunuz. indirgeme bağıntısı denir.
Cevap: an = a1, an = a2 , an = a3 , an = a6
6
a n b n - 10 + l Örnek 13:
n
Sonucunun tam sayı olması için n sayısı 6 nın tam bölünebildiği sayılar olma-
lıdır. (an) dizisinde a1 = 4 ve ∀n∈N+ için,
a1 = (1 – 10 + 6) = – 3
an+1 = an + 2n + 3
a2 = (2 – 10 + 3) = –5
olduğuna göre, dizinin 21. terimini bulunuz.
a3 = (3 – 10 + 2) = –5
Cevap: 484
a6 = (6 – 10 + 1) = –3
a2 = a 1 + 2 . 1 + 3
a3 = a2 + 2 . 2 + 3
⁞
a21 = a20 + 2 . 20 + 3
+
––––––––––––––––––––
20.21
Örnek 12: a21 = a1 + 2 b l + 20.3
2
a21= 4 + 420 + 60 = 484
2
â nh = d 2 n
n + 4n + 3
dizisinin ilk 14 teriminin toplamını bulalım.
581
Cevap:
816
( 2 = A ^n + 3h + B ^n + 1h
2 A B
= +
^n + 1h^n + 3h n + 1 n + 3 Örnek 14:
n = –1 için 2 = 2A & A = 1
1
n = –3 için 2 = –2B & B = –1 (an) dizisinde a 1 = ve ∀n∈N+ için,
10!
1 1
an = b - l an + 1
n+1 n+3 = n+ 1
1 1 an
a1 = -
2 4 olduğuna göre, a8 i bulunuz.
1 1
a2 = - 1
3 5 Cevap:
1 1 90
a3 = - a8
4 6 =8
a7
h h
a7
1 1 =7
a12 = - a6
13 15
1 1 h
a13 = -
14 16 a2
1 1 =2
a14 = - + a1
15 17 –––––––––––
+ a8 1 1
= 8! & a 8 = 8!. =
1 1 1 1 5 33 581 a1 10! 90
S14 = + - - = - =
2 3 16 17 6 272 816

Üçgensel ve Karesel Sayı Dizileri: Fibonacci Sayı Dizisi:

n ^n + 1h
Genel terimi a n = olan dizi üçgensel sayı dizisidir. 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, 21, 34, …
2
Genel terimi bn = n2 olan dizi karesel sayı dizisidir. biçiminde tanımlı, ilk iki terimi 1 olan ve sonraki her terimin ken-
dinden önceki iki teriminin toplamı ile elde edilen dizidir.
Aşağıda üçgensel sayı dizisi ve üçgensel sayı dizisinin ardışık iki
teriminin toplamı ile elde edilen karesel sayı dizisi modellenmiştir.
Üçgensel:
Örnek 17:
(an) Fibonacci sayı dizisinde,
a10 + 2a11 + a14

a1 = 1 a2 = 3 a3 = 6 a4 = 10
toplamının dizinin kaçıncı terimine eşit olduğunu bulu-
nuz.
Üçgensel sayı dizisindeki terimler bir sonraki terimdeki boş yer-
leri doldurursa karesel sayı dizisi elde edilir. Cevap: 15
a10 + a11 + a11 + a14 = a12 + a11 + a14 = a15
1442443 1442443
Karasel: a12 a13
15. terime eşittir.
b1 = 12 = 1
b2 = 22 = 4
b3 = 32 = 9
b4 = 42 = 16
Örnek 18:
Örnek 15:
n∈N+ olmak üzere, ilk iki terimi gerçek sayı olan (an) dizisinin
Üçgensel sayı dizisinin yedinci terimi ile karesel sayı dizi- terimleri arasında,
sinin onuncu teriminin toplamı kaçtır?
an + 2 = an+1 + an
Cevap: 128
7. 8 bağıntısı vardır.
a7 = = 28, b10 = 10 2 = 100
2
a15 = 24 olduğuna göre, a13 + a16 toplamını bulunuz.
a7 + b10 = 128
Cevap: 48
a16 = a15 + a14
a =a +a
Örnek 16: – 15 14 13
–––––––––––––––––
a16 – a15 = a15 – a13
Üçgensel sayı dizisinin 10. ve 11. terimlerinin toplamı ile a16 + a13 = 2a15
karesel sayı dizisinin 12. teriminin toplamını bulalım.
a16 + a13 = 2 . 24 = 48
Cevap: 265
Üçgensel sayı dizisinde 10. ve 11. terimlerin toplamı karesel sayı dizisinin 11.
terimine eşittir.
Sonuç: 112 + 122 = 121 + 144 = 265

DİZİLER / Gerçek Sayı Dizileri Konu Testi
1. Aşağıdakilerden hangisi gerçek sayı dizisi belirtir? 4. (an) = (14 + 24 + 34 + … + n4)

2n 8
A) ^ n - 5 h B) alog ^n - 2h ^n + 5hk C) c + m dizisinin üçüncü terimi kaçtır?
3n - 6
nr 3
A) 81 B) 82 C) 97 D) 100 E) 98
D) b tan b ll E) n 2 - 25
2 a3 = 1 + 16 + 81 = 98
^ n - 5 h dizisinin ilk dört terimi

(log(n – 2)(n + 5))dizisinin ilk üç terimi
2n + 8
b l dizisinin ikinci terimi
3n - 6
nr
btan b ll dizisinin 1, 3, 5, 7, … terimleri gerçek sayı değildir.
2
^3 n 2 - 25 h dizisinin tüm terimleri gerçek sayıdır.
5 n . ^n + 2) !h
5. â nh = d n
2
2n + 1
4n + 6n + 8
2. â nh = f p a6
n 2 + kn + r dizisi için oranı kaçtır?
a4
dizisi sabit dizi olduğuna göre, k . r çarpımı kaçtır? A) 400 B) 200 C) 350 D) 150 E) 250
A) 3 B) 6 C) 2 D) 4 E) 8 5 6 . 8!
6 5 2
2 7 = 5 .8!.2 = 5 .8.7 = 25.2.7 = 350
4 6 8 3 4
5 . 6! 7 4
2 . 5 . 6! 22
= = &k= ve r = 2
1 k r 2 25
k.r = 3
10 n
6. â nh = c n! m dizisi için
5
3. â nh = c 2n + 3 m ve (bn) = (r . n + p) dizileri veriliyor. a n+2 10 3
=
1 an - 1 24
^b nh = d a n
n olduğuna göre, n kaçtır?
olduğuna göre, r + p toplamı kaçtır?
A) 2 B) 7 C) 3 D) 6 E) 5
A) 3 B) 2 C) 5 D) 1 E) 6
10 n + 2 ^n - 1h ! 10 3 10 3
= . = =
2 3 ^n + 2h ! 10 n - 1 ^n + 2h^n + 1h n 24
^b nh = b 5 n + 5 l
n ^n + 1h^n + 2h = 24
2 3 2
r= p= r+ p = 1 3 4
5 5
n = 2 dir.

11. Bir (an) dizisinde ∀n∈N+ için;

a2n–5 = 26n–14
ap
= 32
ak
olduğuna göre, p – k değeri kaçtır?
5 2 1
7. Kaç terimi negatiftir? A)
6
B)
3
C) 2 D)
2
E) 3
A) 16 B) 21 C) 15 D) 18 E) 12 n+ 5
n yerine ters fonksiyon özelliğince yazalım.
2
65 49 n 5
n 6b + l - 14 3n + 1
8 2 an = 2 2 =2
an + – + 3p + 1
ap = 2 3p - 3k 3^ p - k h
5
=2 =2 = 22
a9, a10, a11, … a24 olmak üzere 16 terimi negatiftir. ak = 2
3k + 1
5 5
3 ^p - k h = & p- k =
2 6
8. Kaçıncı terimi en küçük terimidir?

A) 18 B) 24 C) 15 D) 25 E) 16
49
> 1 olduğu için dizi monoton değildir.
2
12. n∈N+ olmak üzere, ilk iki terimi gerçek sayı olan (an) dizisi-
a24 en küçük terimdir. nin terimleri arasında an+2 = an+1 + an bağıntısı vardır.
a20 = 40 olduğuna göre, 2.a18 + a17 toplamı kaçtır?
A) 20 B) 10 C) 30 D) 80 E) 40
a20 = a19 + a18

9. En büyük terimi kaçtır? + a19 = a18 + a17
––––––––––––––––––––––
a20 = 2 . a18 + a17 = 40
A) 100 B) 115 C) 95 D) 120 E) 135
a25 en büyük terimdir.
a25 = 135 dizinin en büyük terimidir.
n + 100
13. â nh =
f n-
5 p
10. (an) = (–2n2 + 13n + 4) 2
dizisinin en büyük terimi kaçtır? dizisinin kaç terimi 6 sayısından büyüktür?
A) 18 B) 24 C) 41 D) 15 E) 25 A) 21 B) 18 C) 15 D) 16 E) 20
13 13
apsis = – = = 3,25 n + 100 n 100 6
-4 4 >6 & + - >0
en yakın pozitif tam sayı 3 tür. 5 5 1
n- n-
2 2 5
a3 = (–2) . (9) + 13(3) + 4 2 23
n 100 - 6n + 15 - 5n + 115
& + & >0
a3 = –18 + 39 + 4 5 5 – + –
n- n-
2 2
a3 = 25 en büyük terimdir.
a3 , a4 , … , a22 olmak üzere 20 terimi 6 sayısından büyüktür.

14. Genel terimi, 17. 1

â nh = d n
2
n - 14n + 24 n 2 + 9n + 20
an = d n
2n 2 - 7n - 9 dizisinin ilk 15 teriminin toplamının sonucu kaçtır?
dizisinin kaç terimi pozitif değildir? 3 1 9 7 11
A) B) C) D) E)
20 20 20 20 20
A) 8 B) 15 C) 10 D) 12 E) 17
1 A B 1 = A(n + 5) + B(n + 4)
= +
^n - 2h^n - 12h ^n + 4h^n + 5h n + 4 n + 5
an = dizisinden negatif ve sıfıra eşit olanlar alınır. n = –4 için 1 = A
^2n - 9h^n + 1h 1 1
â nh = c n 4 - n 5 m
9 + + n = –5 için 1 = –B B = –1
–1 2 2 12 1 1
a1 = -
5 6
+ – + – + 1 1
a2 = -
6 7
a1 , a2 , a5 , a6 , a7 , a8 , a9 , a10 , a11 , a12
h
Toplam 10 tanedir. 1 1
a15 = -
19 20
+––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
1 1 3
s15 = - =
5 20 20
n 2 + 5n + 20
15. â nh = d n
n+ 5
dizisinin kaç terimi tam sayıdır?
A) 10 B) 8 C) 2 D) 4 E) 5
20
ânh = b n + n 5 l
+
n + 5 = 20, 10, 5, 4, 2, 1
n = 15, 5 olabilir
dizinin iki terimi tam sayıdır.
4
18. â nh = d n2
n +n
dizisinin ilk 25 teriminin toplamının sonucu kaçtır?
28 36 41 72 50
A) B) C) D) E)
13 17 26 17 13
4 A B
= + & 4 = A ^n + 1h + B ^nh
n ^n + 1h n n + 1
120
16. â nh = c n! m
n = 0 için 4 = A
dizisinin tam sayı olan terimlerinin toplamının sonucu n = - 1 için B = - 4
kaçtır? 4 4
â nh = c n - n 1 m
+
A) 188 B) 206 C) 241 D) 168 E) 252 4 4
a1 = -
1 2
a1 = 120 4 4
a2 = -
2 3
120
a2 = = 60
2 :
120
a3 = = 20 4 4
6 a
+ 25 = 25 - 26
120 ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––
a4 = =5 4 4 100 53
24 s 25 = - = =
1 26 26 13
120 ^26 h
a5 = =1
+ 120
–––––––––––––––––––––––
S5 = 206

19. ∀n ∈ N+ için tanımlı (an) dizisinde 22. Karesel sayı dizisinin k. terimi 144 olduğuna göre, ka-
an + 1 n resel sayı dizisinin (k + 3). terimi üçgensel sayı dizisi-
= ve a1 = - 3
an n+1
nin (k + 3). teriminden kaç fazladır?
biçiminde tanımlıdır.
A) 115 B) 195 C) 75 D) 105 E) 55
Buna göre, dizinin genel terimi aşağıdakilerden hangi-
k2 = 144 & k = 12 ve k + 3 = 15 dir.
sidir? 15 . 16
a15 - b15 = 15 2 -
2
2 1 6
A) B) - C) -
n+1 n n = 15 . 15 - 15 . 8
3 3 = 15 . 7
D) - E) -
n+1 n
= 105
a2 a3 a4 a 1 2 3 n 1
. . . ... . n = . . . ... . -
a1 a 2 a 3 an - 1 2 3 4 n
an 1 23. Genel terimi an = k . k! olan dizide
=
a1 n
a a10 + a11 + a12 + .... + a49
3
a n = 1 = - dir.
n n
toplamı kaçtır?
A) 49! + 11! B) 49! – 12! C) 49! + 10!
D) 50! – 12! E) 50! – 10!
20. ∀n ∈ N+ için tanımlı an dizisinde
k . k! = k . k + k! - k! = ^k + 1h ! - k!
1 \
(n + 1) . an + 1 = 2 . n . an ve a 1 = -15 ^k + 1h!
2
olduğuna göre, dizinin 16. terimi kaçtır? a10 = 11! – 10!
a11 = 12! – 11!
A) –226 B) 226 C) –2–4
⁞
D) 2–4 E) –24 + a49 = 50! – 49!
–––––––––––––––––––––––
an + 1 2 . n a10 + ... + a49 = 50! – 10!
=
an n+1
a 2 . a 3 . a 4 . ... . a16 2 . 1 . 2 . 2 . 2 . 3 . ... . 2 . 15
= 24. (an) sayı dizisinde a1 = 1 dir.
a1 a 2 a 3 a15 2 3 4 16
a16 2 15 Bundan sonraki her terim kendisinden bir önceki terimin
= = 2 11
a1 16 karesinden elde edilen sayının rakamlarının toplamına 1
a16 = - 2 - 15 . 2 11 = - 2 - 4 eklenerek elde ediliyor.
Buna göre, (an) dizisinin 32. terimi kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 5 D) 8 E) 11
21. İlk üç terimi birbirinden farklı en küçük üç pozitif tam sayı
olan artan bir (an) “ADIGÜZEL DİZİSİ”nde n ≥ 4 için olan a1 = 1 Dizinin beşinci teriminden sonra tekrar
etme durumu vardır.
terimler a2 = 2
(mod3) e göre, çözüm yapılır.
an + 3 = an + 2 + an + 1 – an a3 = 4 + 1 = 5 → 3k a3 gibi 3ün katı olan terimler
a4 gibi 3ün katının 1 fazlası olan terimler
-
a4 = 25 + 1 = 8 → 3k + 1
indirgeme bağıntısı ile tanımlıdır. 7
-
a5 = 64 + 1 = 11 → 3k + 2 a5 gibi 3ün katının 2 fazlası olan terimler
Buna göre, “ADIGÜZEL DİZİSİ”nin 100. terimi kaçtır? 10
/
a6 = 121 + 1 = 5 → 3k
A) 100! B) 5050 C) 100 4
a7 = = 8 → 3k + 1
D) 4444 E) 5286 a8 = = 11 → 3k + 2
1, 2, 3, 4, 5, 6, ...., 100 a32 = a3k + 2 = 11
24. E 23. E 22. D 21. C 20. C 19. E 18. E 17. A 16. B 15. C 14. C 13. E
Cevaplar
12. E 11. A 10. E 9. E 8. B 7. A 6. A 5. C 4. E 3. D 2. A 1. E

DİZİLER
Aritmetik Dizi 33
Kazanım: Aritmetik ve geometrik dizilerin özelliklerini gösterir ve dizinin ilk n teriminin toplamını bulur.
hh ARİTMETİK DİZİ Örnek 1:

(an) = (k.n + r) (an) = (3, 5, 7, 9, 11, ....) dizisi veriliyor.
biçiminde tanımlı ardışık terimleri arasındaki farkın eşit ol- a) Dizinin genel terimi olan an i bulalım.
duğu diziye aritmetik dizi denir. b) Dizinin ortak farkı olan d yi bulalım.
c) a41 terimini bulalım.
hh a1 ilk terim, an genel terim, d ortak fark olmak üzere, d) Dizinin ilk 41 teriminin toplamı olan S41 i bulalım.
• an = a1 + (n – 1).d dir. e) Dizinin ilk kaç teriminin toplamının 440 sayısına eşit ol-
duğunu bulalım.
hh k < n ve k herhangi bir terim olmak üzere Cevap: 2n + 1, 2, 83, 1763, n = 20

a) an = 2n + 1
• an = ak + (n – k)d
b) d = 2
c) a41 = a1 + 40.d = 3 + 40 .2 = 83
a + a 41
d) S41 = 41. c 1 m = 41.
3 + 83
hh Aritmetik dizide herhangi bir terimin eşit miktarda sa- 2 2
= 41.43 = 1763
ğındaki ve solundaki terimlerin toplamı ortadaki terimin a1 + a n 3 + 3 + ^n - 1h .2

e) S n = n. c m = n. e o
iki katına eşittir. 2 2
Sn = n.(n + 2) = 440
n = 20
a + a3 a + a 13 a + an + k
a2 = 1 , a 10 = 7 , an = n - k
2 2 2
Örnek 2:
hh Aritmetik dizide toplam:
log23 , x , log89
hh Toplam = (Terim sayısı).(Ortalama) ile hesaplanır.
bir aritmetik dizinin ilk üç terimdir.
Buna göre, x değerini bulalım.

a1 + a n
Ortalama = dir.
2 Cevap:
5
log 2 3
6
log 2 3 + log 8 9 = 2x
5
log 2 3 = 2x
3
5
log 2 3 = x
6

DİZİLER / Aritmetik Dizi
Örnek 3: Örnek 5:
(an) ortak farkı 3 olan sonlu bir aritmetik dizidir. (an) bir aritmetik dizidir.
a1 = –20 ve dizinin son terimi 34 tür. a1 + an = 8n
Buna göre, dizinin tüm terimlerinin toplamını bulalım. olduğuna göre, (an) dizisinin ortak farkını ve ilk 10 terimi-
Cevap: 133
nin toplamını bulalım.
an = a1 + (n – 1) . d Cevap: 400
34 = (–20) + (n – 1) . 3 n = 1 için a1 + a1 = 8 ⇒ a1 = 4
18 = n – 1 n = 2 için 4 + a2 = 16 ⇒ a2 = 12 ⇒ d = 8
S10 = 4 + ^4 . 8h + ^4 + 2 . 8h + g + ^4 + 9 . 8h
19 = n
= 10 . 4 + 8 ^1 + 2 + g + 9h
a +a 20 + 34
S19 = 1 19 . 19 = - . 19 = 7 . 19 = 133
2 2
9 . 10
= 40 + 8 .
2
= 40 + 360
= 400
Örnek 4: Örnek 6:
(an) aritmetik dizidir. (an) aritmetik dizisinde ilk 17 terim toplamı ile ilk 12 terim top-
a12 = 5 , a20 – a17 = 21 lamının farkı 120 dir.
olduğuna göre, dizinin genel terimini ve ilk n terim topla- Buna göre, 2a20 + 2a10 – a15 işleminin sonucunu bulalım.
mını bulalım. Cevap: 72
S17 – S12 = a13 + a14 + a15 + a16 + a17 = 5 . a15
7n 2 - 151n
Cevap: 5a15 = 120
2
3d = 21 ⇒ d = 7 a12 = a1 + 11 . d a15 = 24
an = a12 + (n – 12) . d 5 = a1 + 77 2(a20 + a10) – a15 = 2 . 2 . a15 – a15
an = 5 + (n – 12) . 7 - 72 + 7n - 79 . n = 3 . a15 = 3 . 24 = 72
- 72 = a1 & S n =
2
a n = 7n - 79
7n 2 - 151n
Sn =
2

Örnek 7: Örnek 9:
2 , m.cos(kx) , –4sin27x 2 ve 6 sayılarının arasına 6 terim yerleştirilerek 8 terimli artan
bir aritmetik dizi elde ediliyor.
bir aritmetik dizinin ardışık terimleridir.
Buna göre, dizinin 7. terimini bulalım.
Buna göre, m ve k değerlerini bulalım.
38
Cevap:
Cevap: 1, 14 7
Ortadaki terim diğer ikisinin toplamının yarısına eşittir. a1 = 2 , a8 = 6 , a8 = a1 + 7d
2 4sin 2 7x
m.cos(kx) = - 6 = 2 + 7d
2
m.cos(kx) = 1 – 2 sin27x 4
=d
7
m.cos(kx) = cos14x a7 = a1 + 6d
m = 1 ve k = 14 tür. 4 38
a7 = 2 + 6 . =
7 7
Sonlu bir aritmetik dizide son üç terimin toplamı ilk üç terimin (an) bir aritmetik dizidir.
1
toplamından 39 fazladır. Dizinin ikinci terimi 7 ve ortak farkı (a13)2 – (a7)2 = 96
2
olduğuna göre, dizinin sondan ikinci terimini ve terim sayısını
a10 = 4
bulalım.
olduğuna göre, dizinin ortak farkını ve ilk terimini bulalım.
Cevap: 20, 29
(an + an – 1 + an – 2) – (a1 + a2 + a3) = 39 Cevap: 2, –14
3an – 1 – 3a2 = 39 a10 = 4 ise a1 + 9d = 4

(a13)2 – (a7)2 = (a13 –a7)(a13 + a7)
an – 1 – a2 = 13
96 = (a1 + 12d –a1 – 6d)(a1 + 12d + a1 + 6d)
an – 1 = 13 + 7 96 = (6d)(2a1 + 18d)
a n - 1 = 20 96 = 6.d.2(a1 + 9d)
8=d.4
a n - 1 = a 2 + ^n - 3h d
d=2
20 = 7 + ^n - 3h .
1
2 a10 = a1 + 9d
4 = a1 + 18 ise a1 = –14
26 = n - 3
29 = n

(an) dizisinin ilk n terim toplamı, Taha ilk gün 3 TL harcıyor. Sonraki her gün bir önceki günden
Sn = 3n2 + 7n 10 kuruş fazla harcıyor.
olarak verilmiştir. Bu şekilde devam ederek 280,5 lirasını kaç günde tama-
men bitireceğini bulalım.
Buna göre,
Cevap: 51
a) a10 terimini bulalım.
1 1 1
3 + b3 + l + b 3 + 2. l + ... + b 3 + (n - 1) l
b) dizinin genel terimi olan an i bulalım. 10 10 10
1 (n - 1) (n) n 2 - n 60n + n 2 - n
Cevap: 64, 6n + 4 = 3n + c m = 3n + =
10 2 20 20
a) a10 = S10 –S9 = (300 + 70) – (243 + 63) 2
n + 59n
= 370 – 306 & = 280, 5
20
= 64
⇒ n2 + 59n = 5610
b) an = Sn – Sn–1 = (3n2 + 7n) – [3(n – 1)2 + 7(n – 1)]
⇒ n2 + 59n – 5610 = 0
a n = 3n 2 + 7n - 3n 2 + 6n - 3 - 7n + 7 = 6n + 4
⇒ (n – 51)(n + 110) = 0
⇒ n = 51 günde bitirir.
Örnek 14:
I. II. III.
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
3 3 3 3 3 3
2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Altıgen şeklindeki bir masanın uzun kenarlarına 3, kısa kenar-

larına 2 kişi olmak üzere çevresine 14 kişi oturabilmektedir.
Masalar bitişiğinde bitişen uzun kenarlara oturmak mümkün
olmamaktadır.
Örnek 12:
II. şekilde bitişen 2 masa
(an) aritmetik dizisinde ilk n terim toplamı Sn olmak üzere, III. şekilde bitişen 3 masa verilmiştir.
S16 – S14 = 20 Buna göre,
olduğuna göre, dizinin ilk 30 teriminin toplamını bulalım. a) n tane masa yanyana bitişik olarak konulduğunda otu-
rabilecek en çok sayıdaki kişi sayısını veren bir model
Cevap: 300
yazalım.
S16 – S14 = a16 + a15 = a1 + 15d + a1 + 14d = 2a1 + 29d
b) 40 masa şekildeki gibi bitiştirildiğinde çevresine en
2a1 + 29d = 20 verilmiş.
çok kaç kişinin oturabileceğini bulalım.
a1 + a 30
S 30 = 30 c m = 15 (a1 + a1 + 29d) = 300
2 1444 42444 43 Cevap: 8n + 6, 326
20
a)
I II III
14 22 30
an = 14 + 8(n – 1) = 8n + 6
b) a40 = 8.40 + 6 = 326

DİZİLER / Aritmetik Dizi Konu Testi
1. I. (an) = (n2 + 1) 4. (an) aritmetik dizidir.

II. (an) = (8 – 3n) a8 + a9 + a22 = 60
III. (an) = (2n) olduğuna göre, a6 + a20 toplamının değeri kaçtır?
yukarıda verilen dizilerden hangileri aritmetik dizi be- A) 15 B) 45 C) 40 D) 20 E) 10
lirtir?
a1 + 7d + a1 + 8d + a1 + 21d = 60
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 3a1 + 36d = 60
D) I ve II E) II ve III a1 + 12d = 20
Aritmetik dizi doğrusal fonksiyon biçimindedir. a1 + 5d + a1 + 19d = 2a1 + 24d = 40 olur.
Sadece (an) = (–3n + 8) aritmetik dizi belirtir.
2. (an) aritmetik dizisinde 5. Yanda (an) aritmetik dizisinin ilk 15

4 terimi verilmiştir.
a5 = 12 olup dizinin ortak farkı –3 tür. P
Buna göre, dizinin ilk 20 teri- 7
Buna göre, a18 kaçtır?
minin toplamı kaçtır? r
A) –16 B) –24 C) –15 D) –21 E) –27
a 1 a2 a3 a4
a18 = a5 + 13 . d
a18 = 12 + 13 . (–3) = 12 – 39 = –27 A) 84 B) 36 C) –460
D) –240 E) –24
an = k . n + v
a1 = k + v = 15 k =- 4
4&
a 3 = 3k + v = 7 v = 19
3. 4 kardeşin birer tam sayı olan yaşları bir aritmetik dizi an = –4n + 19 & a20 = –61
a1 + a 20
oluşturmaktadır. Annelerinin yaşı çocuklarının yaşları top- S 20 = 20 . b l = 10 . 615 - 61@ = - 460
2
lamının 3 katına eşittir. Annelerinin 4 yıl sonraki yaşının
13
çocuklarının 4 yıl sonraki yaşlarının toplamına oranı
8
olacaktır. Buna göre,
I. En küçük çocuk 2 yaşındadır.
II. En büyük çocuk 7 yaşındadır.
III. Çocuklar ikişer yıl ara ile doğmuştur.
Yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

6. (an) aritmetik dizisinde
D) I ve II E) II ve III a7 + a13 + a23 + a17 = 36
3x + 4 13
= & 24x + 32 = 13x + 13 . 16 olduğuna göre, a2 + a28 + a15 toplamı kaçtır?
x + 16 8
11x = 11 . 16 A) 18 B) 24 C) 15 D) 27 E) 30
4 . a15 = 36
x = 16
a15 = 9
Çocuklar : 1, 3, 5, 7 yaşındadır.
3 . a15 = 27
II ve III doğrudur.

7. (an) bir aritmetik dizidir. 10. Bir aritmetik dizide ilk 11 terimin toplamından ilk 4 terimin
a1 + an = 4n toplamı çıkarıldığında sonuç –42 olmaktadır.
olduğuna göre, dizinin ilk 15 teriminin toplamı kaçtır? Buna göre, dizinin 8. terimi kaçtır?
A) 410 B) 450 C) 440 D) 400 E) 480 A) –3 B) –14 C) –6 D) 7 E) 21

S11 – S4 = a5 + a6 + a7 + a8 + a9 + a10 + a11
n = 1 için a1 + a1 = 4 ⇒ a1 = 2
–42 = 7 . a8
n = 2 için 2 + a2 = 8 ⇒ a2 = 6 ⇒ d = 4
S15 = 2 + ^2 + 4h + ^2 + 2 . 4h + g + ^2 + 14 . 4h
–6 = a8
= 15 . 2 + 4 ^1 + 2 + g + 14h
14 . 15
= 30 + 4
2
= 30 + 420
= 450
11. (an) aritmetik dizisinin ilk n terim toplamı Sn = 2n2 + n ola-

rak veriliyor.
8. 1 ve 7 sayılarının arasına bu terimlerle artan bir aritmetik a6
dizi oluşturacak biçimde 9 terim yerleştiriliyor. Buna göre, oranı kaçtır?
a1
Buna göre, oluşan 11 terimli dizinin 9. ve 10. terimleri-
23 27 29
A) 23 B) C) D) 27 E)
nin toplamı kaçtır? 3 5 5
90 80 67 105 61
A) B) C) D) E) a6 = S6 – S5 = 78 – 55 = 23
7 7 5 8 5
a1 = S1 = 3
a1 = 1 , a11 = 7 , a11 = a1 + 10d a6 23
=
7 = 1 + 10d a1 3
3
=d
5
3 3 51 61
a 9 + a10 = 1 + 8 . + 1 + 9 . = 2 + =
5 5 5 5
9. Ali, Bora, Cem 3'er yıl ara ile doğmuş aynı annenin üç ço-
cuğudur. Annelerinin yaşı büyük oğlu Ali doğduğunda 27
12. 2 2 2 2 2 2
idi. Annelerinin bugünkü yaşı çocuklarının bugünkü yaşları 3 3 3 33 3 3 3 3 3 3 3
toplamının iki katına eşittir.

5 5 5 5 5 5
Buna göre, çocukların bugünden kaç yıl sonraki yaş
3 3 3 33 3 3 3 3 3 3 3
ortalamaları 20 olacaktır?
2 2 2 2 2
A) 11 B) 9 C) 14 D) 12 E) 13 Sekizgen şeklindeki bir masanın etrafına oturan kişi sayısı

Ali Bora Cem Anne verilmiştir. 1 masaya 26 kişi oturmaktadır. Masalar birleşti-
x x–3 x–6 27 + x ğinde birleşen kısımlara oturulmamaktadır.
(3x – 9) . 2 = 27 + x
Buna göre, 40 masa yan yana getirildiğinde en çok kaç
6x – 18 = 27 + x
kişi oturabilir?
5x = 45
x=9 A) 480 B) 710 C) 530 D) 650 E) 590
Bugünkü yaşları 3, 6, 9 olup yaş ortalamaları 6 dır. 14 yıl sonra yaş or-
26 + (n – 1) . 16 = 16n + 10
talamaları 20 olur.
n = 40 için 16 . 40 + 10 = 650

13. (an) = (5, 9, 13, ...) 16. (an) aritmetik dizidir.

dizisinin, ilk kaç teriminin toplamı 152 dir? (a9)2 – (a5)2 = 80
A) 12 B) 15 C) 8 D) 9 E) 21 a7 = 10
a1 = 5 d=4 olduğuna göre, dizinin ilk terimi kaçtır?
a1 + a n
Sn = nc m = nc
5 + 5 + (n - 1) .4
m = 152
2 2
A) 8 B) 5 C) 3 D) 6 E) 4
Sn = n(5 + 2n – 2) = 152
(a9 + a5)(a9 – a5) = 80
Sn = n(2n + 3) = 152
(a1 + 8d + a1 + 4d)(4d) = 80
Sn = 2n2 + 3n – 152 = 0
(2a1 + 12d).4(d) = 80
(2n + 19)(n – 8) = 0
2(a1 + 6d).4d = 80
n=8
(a1 + 6d).d = 10 & d = 1
1442443
10
a7 = a1 + 6d
10 = a1 + 6 ⇒ a1 = 4
14. (an) dizisinde a1 = 20 dir.

∀n∈+ için an+1 = an + 3!
olduğuna göre, dizinin ilk yirmi teriminin toplamı kaç-

tır?
17. 4.cos4(3x), a.cos(k.x), –4sin4(3.x)
A) 1260 B) 1540 B) 1860 bir aritmetik dizinin ardışık terimleridir.
C) 1480 D) 1650 Buna göre, a ve k rakamlarının çarpımı kaçtır?
a2 = a 1 + 6 a1 + a 20 A) 4 B) 16 C) 12 D) 15 E) 18
S20 = 20. c m
a3 = a2 + 6 2
20 134 Aritmetik dizide ortadaki terim sağındaki ile solunda terimlerin toplamı-
= 20. +
a20 = a19 + 6 2 nın yarısına eşittir.
+
= 20.154
a20 = a1 + 19.6 4cos 4 3x - 4sin 4 (3x)
acos (kx) =
= 1540 2
a20 = 20 + 114
= 2(cos43x – sin43x)
a20 = 134
= 2 (cos 2 3x - sin 2 3x)(cos 2 3x + sin 2 3x)
14444244443 14444244443
cos6x 1
= 2cos6x
↓ ↓
a k
a = 2 ve k = 6 dir. ⇒ a.k = 12
15. (an) bir aritmetik dizidir.

a5 = log1575
18. (an) 12 terimli bir aritmetik dizidir. Dizinin son 6 teriminin
a20 = log15 45
toplamı ilk 6 teriminin toplamının 3 katıdır.
olduğuna göre, dizinin ilk 24 teriminin toplamı kaçtır?
Buna göre, dizinin ilk terimi ortak farkın kaç katıdır?
A) 24 B) 36 C) 30 D) 48 E) 42 2 1 1
A) 2 B) C) 3 D) E)
a1 + a24 = a5 + a20 3 3 2
2a1 + 23d = 2a1 + 23d S12 = a1 + a1 + d + ... + a1 + 11d = 12a1 + 66d
a + a 24
S24 = 24 c 1 m=
24 S6 = a1 + a1 + d + ... + a1 + 5d = 6a1 + 15d
(a + a )
2 2 5 20
24 S12 - S6 6a + 51d
S24 = (log1575 + log1545) = 12log15(75.45) = 3= 1
2 S6 6a1 + 15d
S24 = 12.log15(52.3.32.5) = 12log15(15)3
18a1 + 45d = 6a1 + 51d
S24 = 12.3 = 36 12a1 = 6d
a1 6 1
= =
d 12 2

19. (an) bir aritmetik dizidir. 22. Dış bükey bir altıgende iç açılar bir aritmetik dizinin ardışık
a5 + a9 = 8 terimleridir.
En küçük açı 65° olduğuna göre, en büyük açının ölçü-
olduğuna göre, bu dizinin ilk 13 teriminin toplamı kaçtır?
sü kaç derecedir?
A) 76 B) 48 C) 60 D) 68 E) 52
A) 175 B) 165 C) 170 D) 180 E) 185
a5 + a9 = a1 + 4d + a1 + 8d = 2a1 + 12d = 8
a1 + a1 + d + ... + a1 + 5d = 4.180
Aritmetik dizide ilk 13 terim toplamı terim sayısı ile ortalamanın çarpı-
mına eşittir. 6a1 + 15d = 720
a1 + a13 a + a1 + 12d 6.(65) + 15d = 720

S13 = 13 c m = 13 c 1 m
2 2 390 + 15d = 720
8
= 13 b l 15d = 330
2
= 52 d = 22
a6 = a1 + 5d = 65 + 5.22 = 175
20. (an) bir aritmetik dizisinde

23. Bir öğrenci ilk gün 1 lira, ikinci gün 1,75 lira, üçüncü gün
a5 = 13
2,5 lira olmak üzere, her gün bir önceki günden 75 kuruş
a9 = 25 fazla harcayarak devam ediyor.
olduğuna göre, bu dizinin ilk 18 teriminin toplamı kaçtır? Buna göre, 625 lira harçlığı kaç günde bitirir?
A) 477 B) 369 C) 234 D) 423 E) 297 A) 20 B) 30 C) 25 D) 35 E) 40
a9 = a5 + 4d
3 3 3
1 + b1 + l + b1 + 2. l + ... + b1 + (n - 1) . l =
25 = 13 + 4d 4 4 4
3=d 3
n+ [1 + 2 + 3+ ... +(n – 1)] = 625
4
a5 = a1 + 4d
3 ( n - 1 ) . (n )
13 = a1 + 12 n+ . = 625
4 2
1 = a1 8n + 3n2 – 3n = 625.8
a18 = a1 + 17d 3n2 + 5n – 5000 = 0
a18 = 1 + 51 = 52 (3n + 125)(n – 40) = 0
a + a18
S18 = 18 c 1 m n = 40
2
= 9(1 + 52)
= 9.53 24. Bir tiyatro salonunda 50 sıra vardır. Her sıranın oturma ka-
= 477 pasitesi n. terimi 22 + 4n olan bir aritmetik dizi ile modellen-
mektedir.
21. (an) aritmetik dizisinde ilk n terim toplamı Sn olmak Tiyatronun tamamen dolu olduğu ve bilet fiyatının 10
üzere,
TL olduğu bir seansta kaç bin lira gelir elde edilir?
S20 – S18 = 12
A) 48 B) 72 C) 60 D) 54 E) 62
olduğuna göre, S38 kaçtır? 22 + 4.1
22 + 4.2
A) 437 B) 342 C) 285 D) 228 E) 266
⁞
a20 + a19 = 12 + 22 + 4.50
a1 + 19d + a1 + 18d = 12 50.51
KİŞİ = 22.50 + 4.
2
2a1 + 37d = 12
= 1100 + 5100
a + a 38 a + a1 + 37d
S 38 = 38 c 1 m = 38 c 1 m KİŞİ = 6200
2 2
PARA = 6200.10
S 38 = 19 (2a1 + 37d) = 228
1444244 43 = 62000
12
24. E 23. E 22. A 21. D 20. A 19. E 18. E 17. C 16. E 15. B 14. B 13. C
Cevaplar
12. D 11. B 10. C 9. C 8. E 7. B 6. D 5. C 4. C 3. E 2. E 1. B

TARAMA
34
1. f(x) = 9x , g(x) = log316 4. Buzdolabına yerleştirilen suyun yerleştirildikten x dakika
olduğuna göre, (fog)(x) değeri kaçtır? sonraki sıcaklığı T ile tanımlanmıştır.
A) 2 B) 4 C) 256 D) 8 E) 32
T = 20 . e–(0,05).x
f 6g ^ x h@ = 9 log 3 16 = 3 2 . log 3 16 = 3 log 3 256 = 256 olduğuna göre, buzdolabına yerleştirilen suyun kaç da-
kika sonraki sıcaklığı 5 °C olur?
A) 40 . ln2 B) 36 . ln2 C) 24 . ln5
2. A < B dir. D) 30 . ln5 E) 32 . ln5
A = log9(x – 2)3 ve B = log3(x – 2)2 5 = 20 . e- ^0,05h . x

ardışık iki pozitif çift sayıdır. 4- 1 = e- ^0,05h . x
Buna göre, x sayısının rakamları toplamı kaçtır? - ln4 = - ^0, 05h . x

ln4
A) 11 B) 24 C) 7 D) 12 E) 9 =x
0, 05
20 . ln4 = x
log 3 ^ x - 2h B = 2log 3 ^ x - 2h
3
A=
2 40 . ln2 = x
B – A = 2 olmalıdır.
2log 3 ^ x - 2h - log 3 ^ x - 2h = 2
3
2
log 3 ^ x - 2h = 2
1
2
log 3 ^ x - 2h = 4
x - 2 = 81 5. (1 + tan2x) (–1 + sin2x)
x = 83 işleminin sonucu kaçtır?

8 + 3 = 11 1 1
A) –1 B) - C) 1 D) E) 0
2 2
cos 2 x + sin 2 x - ^cos 2 x h

. = -1
3. x4 – 5x2 + 3m – 24 = 0 cos 2 x 1
denkleminin üç farklı gerçek kökü vardır.
Buna göre, m nin kaç farklı gerçek sayı değeri vardır?

A) 8 B) 24 C) 16
D) Yoktur. E) 1 6. cos2(34° + x) + cos2(56° – x)
x2 = a ⇒ a2 – 5a + (3m – 24) = 0
denkleminin biri pozitif diğeri sıfır olan iki kökü olmalıdır.
3 1
Kökler çarpımı = 0 olur. A) - B) - C) –1
2 2
3m – 24 = 0
m=8 D) 0 E) 1
Sağlaması: a2 – 5a = 0 34° + x + 56° – x = 90°
a(a – 5) = 0 Birbirlerini 90° ye tamamladıkları için
x2(x2 – 5) = 0 cos2(56° – x) = sin2(34° + x) olur.
x=0 x= 5 x = - 5 farklı 3 kök olur. cos2(34° + x) + sin2(34° + x) = 1

TARAMA
7. Şekildeki ABCD D 6 F 2 C 9. Şekildeki ABC A

α
dikdörtgeninde, üçgeninde,
12
AD = 5 cm 5 E |AB| = |BC|
\h = a
m ^BKC K
CF = 2 cm
13 α 2
A B |AK| = 12 cm
FD = 6 cm
B C
|KC| = 2 cm
6AF@ = 6EF@
|BK| = 13 cm
\h = a
m ÊFC
olduğuna göre, tanα değeri kaçtır?
olduğuna göre, secα değeri kaçtır?
13 12 13 13 13
A) - B) - C) - D) E)
41 41 41 5 5 12 5 12
A) B) C)
5 6 4
A
61 61
D) E)
5 6 7
H
12 12
D 6 F 2 C 5 tani = & tana = -
12 5 5
θ α θ K
5 61
cosa = & seca = 13
61 5 α 2
θ
5 61 E
B C
α
A B
1 2 1
8. log 3 d n + log 9 d 3 n = 2
x y
olduğuna göre, log2(x3y) aşağıdakilerden hangisine
eşittir?
A) 2 (1 – log32) B) 2 – 3log23
1
10. â nh = d n
C) 3 (1 – log23) D) 3 – 2log23 n + 1+ n
E) 4 – 3log23 dizisinin ilk 99 teriminin toplamı kaçtır?
1
1 2 1 A) 5050 B) 100 C) 100!
log 3 c m + log 3 e 3 o = 2
2
x y
D) 99 E) 9
1 2 1
log 3 f . p=
x 6 y 2 1 n+1- n
= = n+1- n dir.
2 n+1+ n n+1-n
= 3 (6. kuvvet alalım)
x 6 y a1 = 2- 1
23
3
= 27 a2 = 3- 2
x .y
8 h
= x3y
27 a 99 = 100 - 99
8 2 3 +
log 2 x 3 y = log 2 = log 2 b l = 3 . 6log 2 2 - log 2 3@
27 3 S 99 = 100 - 1=9
= 3 ^1 - log 2 3h

TARAMA
7 6
11. cosx = 14. sin3x + cos3x =
13 2
denkleminin [0, 2π] aralığındaki farklı köklerinin topla-
denkleminin :0, D aralığındaki farklı köklerinin topla-
r

mı aşağıdakilerden hangisidir? 2
r 3r 5r
A) B) π C) D) 2π E)
2 2 2 5 r 7r 2r r
A) B) C) D) E)
36 6 36 9 4
7
cosx = olan birinci bölgedeki x ve dördüncü böl-
13 sin45° 6
x gedeki 360 – x açısı vardır. sin3x + cos3x =
x cos45° 2
Toplamları 360° = 2π olur. 6 2
sin3x . cos45° + cos3x . sin45° = .
2 2
sin ^3x + 45° h =

3
2
3x + 45° = 60° + k . 360° 3x + 45° = 120° + k . 360°
3x = 15° + k . 360° 3x = 75° + k . 360°

12. f(x) = sin210x – sin410x
x = 5° + k . 120° x = 25° + k . 120°
fonksiyonunun esas periyodu aşağıdakilerden hangi-
x1 = 5° x 2 = 25°
sidir?
r
r r r r r x1 + x 2 = 30° =
A) B) C) D) E) 6
40 30 20 10 5
sin210x (1 – sin210x) 15. 3sin2x – 2sin2x + cos2x = 0

sin 2 10x . cos 2 10x =
1 2
sin 20x & T =
r denkleminin köklerinden biri aşağıdakilerden hangisi-
4 20
dir?
r r r r r
A) B) C) D) E)
8 6 4 3 2
3sin2x – 4sinxcosx + cos2x = 0
13. ABCD dikdörtgen A,G, F D C
(3sinx – cosx) (sinx – cosx) = 0
ve C, G, E doğrusal 3 3sinx = cosx ve sinx = cosx
1
|CF| = 3 cm, |FB| = 2 cm tanx = ve tanx = 1
α F 3
x = 45°
|BE| = 4 cm, |AE| = 5 cm G
2
m ^\
AGCh = a 16. Şekildeki ABCD dikdört- D E C
A 5 E 4 B
olduğuna göre, tanα geninde,
12
değeri kaçtır? |AD| = 12 cm
α
27 31 37
A) -
46
B) -
46
C) -
46
|AB| = 25 cm
A 25 B
\h = a ve DE > EC
6AE@ = 6EB@, m ^DAE
41 53
D) - E) -
46 46 olmak üzere, cotα değeri kaçtır?
D C a = i + ^180 - b h A)
1 2 3 4
B) C) D) E)
3
2 3 4 3 2
3 a = 180 + î - b h
x 12
D x E 25 – x C tana = =
α F tana = tan 6180 + î - b h@ θ α
12 25 - x
25x - x 2 = 144
G
2 = + tan î - b h 12 12 x 2 - 25x + 144 = 0
^ x - 16 h ^ x - 9h = 0
β 2 5 8 - 45
θ - α θ
A 5 E 4 B = 9 4 = 36
2 5 46 A B x = 16 x ! 9
1+ .
2 5 9 4 36 12 3
tani = , tanb = 37 cota = =
9 4 =- 16 4
46

TARAMA
17. 0 < x < r olmak üzere, 19. f(x) = 24 – log2(x2 – 9)

2
3 olmak üzere, f –1(20) değeri aşağıdakilerden hangisi
2tanx - 5cotx =
sin2x olabilir?
olduğuna göre, sin2x kaçtır?
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
9 11 5 6 13
A) B) C) D) E) 24 – log2 (x2 – 9) = 20
14 14 7 7 14
4 = log2(x2 – 9)
2sin 2 x - 5cos 2 x 3sin 2 x + 3cos 2 x
= 16 = x2 – 9
cosx . sinx 2sinx . cosx
4sin 2 x - 10cos 2 x = 3sin 2 x + 3cos 2 x 5=x
sin 2 x = 13cos 2 x
tan 2 x = 13
tanx = 13
14
13
tan c
- arc cot m
3π 1
20.
2 3
x ifadesinin değeri kaçtır?
1
1 1
13 13 A) –3 B) –2 C) - D) E) 3
sinx = & sin 2 x = 3 3
14 14
1
a = arc cot
3
1
cota =
3
3r 1
tan b - a l = cota =
2 3
18. 1 + 3cos2x = 2sin2x + sin2x
eşitliğini sağlayan en küçük x dar açısı için cotx değeri

kaçtır?
17 + 1 17 + 2 17 + 3
A) B) C)
8 8 8
D)
17 + 1
E)
17 + 2 21. ABC üçgeninde,
4 4 3
tanB =
2
1 – 2sin2x + 3cos2x = sin2x
4cos2x = sin2x tanC = 3
4 = tan2x olduğuna göre, cotA değeri kaçtır?
2 7 8 9 9
A) B) C) D) E)
x 3 9 9 8 7
17
4 A 2 1
tana = , tani =
3 3
αθ 2 1
2x x +
tan â + i h = 3 3 =
1 1
17
3 2 1 7
1- .
3 3 9
17 + 1
cotx = 9
4 tanA =
7
B 2 1 C
7
cotA =
9

TARAMA
22. f ^ x h = arccos c + m
x log 5 x = 625 x 2 x 2
26.
5
fonksiyonunun tanımlı olduğu aralıkta kaç farklı x tam
A) 1 B) 5 C) 25 D) 125 E) 625 sayısı vardır?
log5x . log5x = log5625 + log5x2 A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
a2 – 2a – 4 = 0
x+2
a 1 + a2 = 2 a = arccos b l
5
log5 x1 + log5 x2 = 2 x+2
cosa =
log5 x1x2 = 2 5
x+2
x1x2 = 25 -1 # #1
5
-5 # x+2 # 5
sin24° . cos126° + sin126° . cos24° -7 # x #3

23.
r r Bu aralıkta x 11 farklı tam sayı değeri alır.
sin . cos
8 8
A) - 3 B) - 2 C) –1 D) 2 E) 3
27. “x ≥ 1 ⇒ x5 > x4”
1
sin150° 2 önermesinin karşıt tersi aşağıdakilerden hangisidir?
= = 2
1
sin45° 1 . 2
2 2 2 A) x ≤ 1 ⇒ x5 < x4 B) x5 > x4 ⇒ x ≥ 1
C) x5 ≤ x4 ⇒ x < 1 D) x5 < x4 ⇒ x = 1
E) x5 = x4 ⇒ x ≤ 1
24. cot(5x + 27°) = tan(x + 9°) p ⇒ q nun karşıt tersi qı ⇒ pı olur.
eşitliğini sağlayan en küçük x değeri kaç derecedir?
A) 6 B) 9 C) 12 D) 15 E) 18
cot(5x + 27°) = tan(63° – 5x) = tan(x + 9°) 28. a = log8 , b = log 3 1 , c = ln e3 , d = log25 , e = log8121
3
x + 9° = 63° – 5x + k.180°
sayıları küçükten büyüğe doğru sıralanıyor.
6x = 54° + k.180°
x = 9° + k.30° Buna göre, ortanca sayı aşağıdakilerden hangisidir?
A) a B) b C) c D) d E) e
0 < a < 1, b = –1, c = 3, 2 < d < 3, 2 < e < 3
2 2 d = log25 = log8125 > log8121 ⇒ d > e

25. arcsin+ arccos
3 3 Sıralama : b < a < e < d < c
işleminin sonucu nedir? olmak üzere ortanca sayı e dir.
r r r π
A) B) C) D) E) π
6 4 3 2
2 2
a = arcsin , i = arccos
3 3
29. 3 log 5 x + x log 5 3 = 5 log 5 18
2 2
sina = , cosi =
3 3 denklemini sağlayan x değeri kaçtır?
1 1
r A) 25 B) 2 C) 5 D) E)
θ & a+i =
2 2 5
3 3 log 5 x = x log 5 3
2 log 5 x
3 + 3 log 5 x = 18
α 3 log 5 x = 9 = 3 2
7 log 5 x = 2 & x = 25

TARAMA
30. f : ^0, 3h $ ^0, 3h 33. x + 2y + kz = 4
f (lnx - 2) = e . x
2x – 2y + z = –7
olduğuna göre, f –1(e3) değeri kaçtır? x + 4y + 2z = 9

1 1 denklem sisteminin çözüm kümesinin sonsuz eleman-
A) B) e2 C) 1 D) E) 2
e 2
lı olması için k kaç olmalıdır?
f - 1 e . x = lnx - 2
e\ o 7 3 2 13
3
e A) B) 1 C) D) E)
5 5 3 8
x = e4 için f–1(e3) = lne4 – 2 = 4 lne – 2
=2 İlk denklemin –2 katını ikinci denkleme, –1 katını üçüncü denkleme ek-
leyelim.
–6y + (1 – 2k) z = –15 Ç.K = ∞ elemanlıdır.

2y + (2 – k) z = 5
1 - 2k
denklem sistemi elde edilir. -3 =
2-k
- 6 1 - 2k 15 - 6 + 3k = 1 - 2k
= =-
2 2-k 5
çakışık iki doğru belirtir. 5k = 7
7
31. log 3 3
9 3 k=
3 5

7 5 24 11 17
A) B) C) D) E)
24 18 5 6 12
33 32 3 = 3 . 6 3 2 . 12 3
= 12 3 6 . 12 3 4 . 12 3 = 12 3 6 . 3 4 . 3 1
11
12
= 12 3 11 = 3
11
34. y
11
12 12 11 A(–2, 33)
= log 1 3 = =
32 1 6
2 B(–1, 9)
C(0, 3)
D(1, k)
y=1
x
O
Şekilde y = a + b . cx fonksiyonunun grafiği verilmiştir.

32. sin30.sin45.sin60.sin75
Buna göre, k değeri kaçtır?
4 3 7 8
3 +1 3 +2 3 +3 A) B) C) D) E) 2
A) B) C) 3 2 6 5
16 16 16
1) Grafik y = 1 doğrusunun üst kısmında çizilmiştir. a = 1 dir.
3 +4 3 +5
D) E) 2) C(0, 3) noktasını sağlatalım. 3 = 1 + b . c 0 & b = 2
16 16
1
3) B(–1, 9) noktasını sağlatalım. 9 = 1 + 2 . c - 1 & c =
4
sin75 = sin ^45 + 30 h =
2 3 2 1 6+ 2
+ =
2 2 2 2 4 4) A(–2, 33) ile sağlamasını yapalım.
1 2 3 2 ^ 3 + 1h 3 + 3 1 -2
& . . . = 33 = 1 + 2 . b l eşitlik sağlanır.
2 2 2 4 16 4
f^ x h = 1 + 2 . b l
1 x
5)
4
f ^ 1h = 1 + 2 . =
1 3
6)
4 2

TARAMA
log 3 ^lnxh ln^lnxh 38. ABCD dikdörtgen D 2 F 4 C

35. log 3 x ln x
x +x =6 |BE| = 2 cm, |EC| = 1 cm 1
denklemini sağlayan x değeri aşağıdakilerden hangisi- E

|CF| = 4 cm, |DF| = 2 cm
dir? 2
\h = a
m ^FAE α
A) 3
e B) e C) e D) e2 E) e3
olduğuna göre, tanα A B
x log x lnx
+x log x lnx
=6 değeri kaçtır?
lnx + lnx = 6 5 7 9 5 12
A) B) C) D) E)
lnx = 3 3 9 5 7 5
x = e3
2 1 2
D 2 F 4 C tani = = tanb =
6 3 3
1 1 2
+
tan î + b h =
3 3 = 1 =9
E 1 2 7 7
3 1- .
β 3 3 9
36. 2x tana = tan 690 - î + b h@ = cot î + b h
= 6y ve log23 = a 2
α
x y θ
olduğuna göre, + işleminin sonucu aşağıdakiler- A 6 B cot î + b h =
7
x-y 9
den hangisine eşittir?
a+2
A) B) 1 + 2a C) 1 + a
a
a-2
D) 1 – 2a E)
a
6 tabanında logaritma alalım. x . log62 = y
x+y x ^1 + log6 2h log6 6 + log6 2 log6 12

= = =
x - y x ^1 - log6 2h log6 6 - log6 2 log6 3
= log 3 12 = log 3 ^3 . 4h = 1 + 2log 3 2 = 1 + =

2 a+2 39. log2(x + 1) + log2(x + 3) = 3
a a
A) 1 B) 0 C) –1 D) –2 E) –4
37. x bir gerçek sayı olmak üzere x2 + 4x + 3 = 8

x2 + 4x – 5 = 0
a= e 2 cosx
(x + 5) (x – 1) = 0
3 sinx
b= e x ≠ –5 x = 1
eşitlikleri veriliyor.
Buna göre, ∀x ∈R için aşağıdakilerden hangisi daima

6 ya eşittir?
A) 2 2 ln a + 3 3 ln b
B) 3 2 ln a + 2 3 ln b
C) 2 ^ln ah2 + 3 ^ln bh2
D) 2 2 ^ln ah2 + 3 ^ln bh2 40. r < x < 3r olmak üzere,
2
E) 3(ln a)2 + 2(ln b)2 1 - sinx . 1 + sinx
ln a = 2 cosx & 3 . ln a = 6 cosx

ln b = 3 sinx & 2 . ln b = 6 sinx A) –cosx B) –sinx C) tanx
Katsayıların da eşitlenmesinden sonra kare alıp toplayalım. D) cosx E) sinx

3(ln a)2 = 6cos2x
2 2 ^1 + sinx h^1 - sinx h = 1 - sin 2 x = cos 2 x
+ 2(ln b) = 6sin x
2 2
3(ln a) + 2(ln b) = 6 = cosx = - cosx

TARAMA
41. e2x – 7ex + e8 = 0 44. Şekildeki ABCD dik yamu- D

ğunun içine O merkezli ya- α 25
rım çember A, B ve K nokta-
Buna göre, x1 + x2 kaçtır? K
larında teğet olacak şekilde 9
A) 2 B) 7 C) 8 C
yerleştirilmiştir.
D) log27 E) log78
|DK| = 25 cm ve
e =mx x1
e = m1 x2
e = m 2 olsun. A O B
m2 – 7m + e8 = 0 |KC| = 9 cm dir. m ^\
ADCh = a
m1 . m 2 = e 8 olduğuna göre, sinα + cosα işleminin sonucu kaçtır?

e x1 . e x 2 = e 8 19 13 21 15 23
A) B) C) D) E)
e x1 + x 2
=e 8 17 17 17 17 17
x1 + x 2 = 8
D DKC üçgeni 16 – 30 – 34 üçgeni-
dir. |KC| = 30
α 25
30 16 46 23
sina + cosa = + = =
16 34 34 34 17
42. 15lnx + 151 – lnx = 8 9

C
K
30
denkleminin kökler çarpımı nedir? 9 9
A) 1 B) 2 C) e D) e3 E) e2 A O B
15lnx = a için a2 – 8a + 15 = 0
a=3 a=5
15lnx = 3 15lnx = 5
log15 15lnx = log153
lnx = log153 lnx = log155
log15 3
x=e x = e log15 5
x1 x 2 = e log15 3 . e log15 5
= e log15 3 + log15 5
= e log15 15
= e
45. Genel terimi an = (k2 + k + 1) . k! olan dizinin ilk 9 teri-

minin toplamı kaçtır?
A) 9 . 9! + 1 B) 9 . 9! – 1 C) 10 . 10! – 1
43. cos4x – sin4x = cos2x – sin4x
D) 10 . 10! + 1 E) 11 . 11! + 1
5r
denkleminin c 0, m aralığındaki farklı köklerinin top-
6 1) k + k + 1 = k + k + 1 + k - k = ^k + 1h2 - k dir.
2 2
144424443
^k + 1h2
lamı aşağıdakilerden hangisidir?
2) an = [(k + 1)2 – k] . k! = (k + 1) (k + 1) . k! – k . k!
r 3r 5r
A) B) π C) D) 2π E)
2 2 2 an = (k + 1) . (k + 1)! – k . k! olur.
a1 = 2 . 2! – 1 . 1!
cos4x – sin4x = cos2x dir.
a2 = 3 . 3! – 2 . 2!
⇒ sin4x = 0
a3 = 4 . 4! – 3 . 3!
4x = kr ⁞
k .r a9 = 10 . 10! – 9 . 9!
x= +
4 S9 = 10 . 10! – 1 . 1!
r 2 r 3 r 3r
Köklerin toplamı = + + =
4 4 4 2
23. D 24. B 25. D 26. D 27. C 28. E 29. A 30. E 31. D 32. C 33. A 34. B 35. E 36. A 37. E 38. B 39. A 40. A 41. C 42. C 43. C 44. E 45. C
Cevaplar
10. E 11. D 12. C 13. C 14. B 15. C 16. C 17. E 18. D 19. B 20. D 21. B 22. C 9. B 8. C 7. D 6. E 5. A 4. A 3. E 2. A 1. C

DİZİLER
Geometrik Dizi 35
hh GEOMETRİK DİZİ VI. Geometrik dizide ilk n terim çarpımı

2
(a1) . (a1 . r) . (a1 . r 2) … (a1 . rn–1) = (a1)n . r1+r+r +…+r
n–1
I. Ardışık terimlerinin oranı sabit olan diziye geometrik dizi de- ^n - 1h.n
nir. Sabit sayıyı r ile gösteririz. = (a1)n . r 2 dir.
a a3 (5) . (5.3) . (5.32) … (5.39) = 510 . 31+2+ … +9 = 510 . 345
2 = r, = r dir.
a1 a2
a n = a 1.r n - 1 veya a n = a p .r n - p ^n > ph VII. Sabit diziler hem aritmetik hem de geometrik dizidir.
a100 = a1 . r 99 veya a100 = a40 . r 60

Örnek 1:
â nh = ^2 h
3n - 2

II. Geometrik diziler üstel fonksiyon biçimindedir.
geometrik dizisinin,
1n
(an) = (3n), (bn) = 5 . c m geometrik dizilerdir.
3 a) Genel terimini yazınız.
1 n
an = 23n – 2 = .8
4
III. Geometrik dizide terimler kendisinden eşit sayıda sağda ve
b) Birinci ve onuncu terimlerini bulunuz.
solda olan terimlerin geometrik ortası durumundadır.
a1 = 21 = 2 a10 = 228
a n = a n - p .a n + p veya â nh2 = a n - p .a n + p
c) Ortak çarpanını bulunuz.
(a5)2 = a4 . a6 = a3 . a7 = a2 . a8 = a1 . a9 dur.
2 3n 1 n
an = = .8 dizisinin ortak çarpanı 8 dir.
22 4
rn - 1 1 - rn d) İlk 10 teriminin toplamını bulunuz.

IV. 1 + r + r 2 + r3 + … + rn–1 = = dir.
1- r 1- r 81 8 2 83 8 10
S10 = + + + ... +
4 4 4 4
310 - 1 1 - 310
S10 = ^1 + 8 + 8 ... + 8 h = 2.
8 8 10 - 1
1 + 3 + 32 + 33 + … + 39 = = dir. 2 9
3-1 1- 3 4 8-1
S10 = ^8 - 1h
2 10
7
e) İlk 10 teriminin çarpımını bulunuz.

10.11
V. Geometrik dizide ilk n terim toplamı 8 82 8 10 8 1 + 2 + 3 + ... + 10 8 2
1- r n P10 = . . ... . = =
a1 + (a1 . r) + (a1 . r 2) + … + (a1 . rn–1) = a1 . dir. 4 4 4 4 10 4 10
1- r 8 55 2 165
1 - 310 = 10 = 20 = 2 145
5 + (5 . 3) + (5 . 32) + …+ (5 . 39) = 5 . dir. 4 2
1-3
. 8 , b) 2, 228, c) 8, d) ^810 - 1h , e) 2145
1 n 2
Cevap: a)
4 7

DİZİLER / Geometrik Dizi
Örnek 2: Örnek 4:
(an) = (1 + 3 + 32 + 33 + … + 3n–1) Pozitif terimli (an) geometrik dizisinin ardışık üç terimi
dizisinin, log725, x, log12549 dur.
a) Genel terimi olan an i bulunuz. a) x değerini bulunuz.

n n
3 -1 3 -1
an = = b) Dizinin ortak çarpanını bulunuz.
3- 1 2
2 1
b) a7 yi üslü sayı olarak yazınız. Cevap: a) , b) log 5 7
3 3
37 - 1 log25 log49 2log5.2log7 4
a7 = x2 = . = =
2 a) log 7 log 125 log 7 . 3 log 5 3
c) İlk dört teriminin toplamını bulunuz. 4 2
x= =
3 3
a1 = 1
2
a2 = 4 a2 3 2 . log7 1
b) r = = = = log 5 7
a3 = 13 a1 log25 3 . 2log5 3
log7
+ a4 = 40
–––––––––––
58
3n - 1 37 - 1
Cevap: a) , b) a 7 = , c) 58
2 2
Örnek 5:
(an) geometrik bir dizidir.
Örnek 3:
a1 = x olmak üzere dizinin ortak çarpanı 3 tür.
(an) geometrik dizidir.
Genel terimi an = y dir.
a3 = x ve a24 = y m.y + k.x
Dizinin ilk n terim toplamı olan Sn = dir.
2
olduğuna göre,
Buna göre, m ve k değerlerini bulunuz.
a) Dizinin ortak çarpanını x ve y türünden bulunuz.
Cevap: 3, –1
an = a1 . rn–1
b) a17 nin x ve y türünden değerini bulunuz. y = x . 3n–1
y y 3y
Cevap: a) 21 , b) a 17 = 3 x.y 2 = 3 n - 1 ve = 3 n olur.
x x x
a) a24 = a3 . r21
Sn = x + x . 3 + x . 32 + … + x . 3n–1
y = x . r21
Sn = x(1 + 3 + 32 + … + 3n–1)
y
= r 21 3n - 1 3n 1
x Sn = x c m = xc - m
21 y
3- 1 2
=r
x
3y
Sn = xf x p = x c 3 y - x m = 3y - x
-1
y 14 y 2 3
y2
b l = x. 3 b l = x 3 2
14
a17 = a 3 .r = x. 21 2 2 x 2
b) x x x
3y - x my + kx
a17 = 3
x.y 2 = m = 3, k = - 1
2 2

Örnek 6: Örnek 9:
2 ve 16 sayılarının arasına pozitif terimli dizi oluşturacak Bir bakteri çeşidinin sayısı uygun bir ortamda her 10 dakika-
şekilde 5 tane sayı daha yerleştiriliyor. Böylece 7 terimli bir da bir üç katına çıkmaktadır.
geometrik dizi elde ediliyor.
Başlangıçta ortamda 9 tane bakteri olduğuna göre,
Buna göre, yerleştirilen terimlerin en küçüğünü bulunuz.
a) Beşinci saatin sonunda ortamda bulunan bakteri sayısını
Cevap: 2. 2 3x türünden ifade ediniz.
a1 = 2 ... a7 = 16 a 2 = a1 . r
a7 = 2 . r6 a2 = 2 . 2 b) n . saatin sonunda ortamdaki bakteri sayısını veren 3n
16 = 2 . r6 türünden bir formül yazınız.
8 = r6
Cevap: a) 332, b) 36n + 2
6
8=r a) 1 saatte 6 tane 10 dakika vardır.
2=r 5 saatte 30 tane 10 dakika vardır.
5. saatin sonunda: 9 . 330= 332 bakteri vardır.
Örnek 7: b) 9 . 36n = 36n + 2
2a + b, 5ab, 3ab2 terimleri hem aritmetik hem de geometrik

bir dizinin ardışık terimleridir.
Buna göre, a değerini bulunuz.
Cevap:
5
19
Örnek 10:
Sabit dizi hem aritmetik hem de geometrik dizidir.
2a + b = 5ab = 3ab2 olmak zorunda Bir bankaya bir yıl vadeli yatırılan A liranın yıl sonunda faizi
5 ile birlikte çekilerek, paranın tamamının, aynı gün aynı faiz
5ab = 3ab 2 b=
3
2a + b = 5ab oranı üzerinden tekrar bankaya yatırılmasıyla, ikinci yılın so-
5 5
2a + = 5a. 19 . a = 5 nunda elde edilecek faiz getirisine A liranın 2 yıllık bileşik
3 3
2a + =
5 25a
a=
5 faizi denir.
3 3 19
5 19a
=
Para yıl sonunda çekilip yatırılmadığında da bankada bekle-
3 3
yen paraya bileşik faiz uygulanır.
Buna göre, bir şirketin 10 milyon lirası yıllık %20 faiz üzerin-
Örnek 8:
den bir bankaya 7 yıllığına bileşik faizle yatırılıyor.
625000 liraya alınan bir spor araba her yıl sonunda bir önceki
7 yıl sonunda.
yıldaki değerinin %20 eksiğine satılabilmektedir. Buna göre,
a) Paranın kaç lira olacağını üstlü sayı olarak yazınız.
a) Alındıktan n yıl sonra aracın kaç liraya satılacağına
ilişkin bir formül yazınız. b) Elde edilen faiz gelirini üstlü sayıların farkı şeklinde
yazınız.
b) Formülü kullanarak alındıktan 7 yıl sonra aracın kaç
Cevap: a) 127, b) 127 – 107
liraya satılabileceğini 2x lira türünden yazınız.
1 6
4 n a) Para her yılın sonunda yılın başındaki paranın i kadar artar, katına
Cevap: a) 625000 c m , b) 217 çıkar. 5 5
4 n 5 7 7
a) 625000 b l 6 7 10 .6
A + f = 10 7 . b l = = 2 7 .6 7 = 12 7 lira olur.
5 5 57
4 7 5 4 .5 3 .2 3 .4 7
b) 625000 b l & = 2 3 .4 7 = 2 3 .2 14 = 2 17 b) f = (A + f) – (A) = 127 – 107
5 57

Başlangıç I. adım Bir ortamdaki negatif iyonların sayısı her 20 dakikada bir
üçte birine inmektedir.
Başlangıçta ortamda 940 tane negatif iyon bulunduğuna

göre,
a) 7. saatin sonunda ortamdaki negatif iyonların sayısı-

nı bulunuz.
II. adım III. adım
b) n. saatin sonunda ortamdaki negatif iyon sayısını ifa-
de eden bir formül yazınız.
Cevap: a) 359, b) 380 – 3n
1
Her 20 dakikanın sonundaki negatif iyon sayısını bulmak için ile çarparız.
3
Bir saat 3 . 20 dakikadır.
1 3 1
Başlangıçtaki eşkenar üçgenin her adımda ortasındaki eş- Her saatin sonundaki negatif iyon sayısını bulmak için b l = 3 ile çar-
3 3
parız.
kenar üçgen karalanmaktadır. Karalama işlemine sonsuza
1 7 3 80
kadar devam edilmektedir. Buna göre, a) 7. saatin sonunda 3 80 . c m = 21 = 3 tane negatif iyon kalır.
59
33 3
a) Sadece n. adımda karalanan üçgen sayısını üstlü 1 n 3 80
b) n. saatin sonunda 3 80 . c m = 3n = 3
80 - 3n
tane negatif iyon kalır.
sayı olarak yazınız. 33 3
b) Sadece 7. adımda karalanan üçgen sayısını üstlü

sayı olarak yazınız.
c) n. adımda karalanmamış üçgen sayısını üstlü sayı

olarak yazınız.
d) 10. adımda karalanmamış üçgen sayısını üstlü sayı

olarak yazınız. Örnek 13:
e) n. adım dahil olmak üzere, n. adıma kadar karalanan
218 cm2 lik bir karton işlenirken birinci dakikanın sonunda
toplam üçgen sayısını üstlü sayı olarak yazınız. 1
kartonun yüzey alanının ü kesilmiştir. Sonraki her dakika-
3n - 1
4 1
Cevap: a) 3n – 1, b) 36, c) 3n, d) 310, e) nın sonunda da kalan yüzey alanının ü kesilmiştir.
2 4
a) Karalanan Kalan Buna göre, 9. dakikanın sonunda kartondan geriye ka-
I. 1 = 30 3 = 31 lan parçanın yüzey alanını üstlü sayı olarak yazalım.
II. 3 = 31 9 = 32
Cevap: 39
III. 9 = 32 27 = 33 3
Her saatin sonunda kartonun ü kalır.
n. adımda 3n – 1 3n 4
3 9
b) 36 10. saatin sonunda kartonun b l u kalır.
4
c) 3n 3 9
Kalan yüzey alanı = 4 . b l = 3 9 cm2 dir.
9
d) 310 4
3n - 1
e) 1 + 3 + 3 2 + 3 3 + g + 3 n - 1 =
2

DİZİLER / Geometrik Dizi Konu Testi
1. – 4. soruları aşağıda verilen an dizisine göre 4. Dizinin ilk 8 terim toplamı k.(28 – 1) olduğuna göre, k
yanıtlayınız. kaçtır?
(an) ortak çarpanı pozitif bir sayı olan geometrik dizi- 3 1 5
A) B) 2 C) D) 3 E)
2 2 2
dir.
3
+ 3 + 3 . 2 + … + 3 . 26
a7 – a4 = 84 2
3
(1 + 2 + 22 + … + 27 )
a5 – a2 = 21 2
m = ^2 8 - 1h
3 28 - 1
.c
olduğuna göre, 3
2 2- 1 2
3
a4 k=
1. oranı kaçtır? 2
a2
1
A) 2 B) 8 C) 4 D) E) 2
2
a7 - a 4 a 4 ^r 3 - 1h 84
=4
a 5 - a 2 a 2 ^r 3 - 1h 21
= =
5. a, 12, 4a – 3k, 24a – 18k
bir geometrik dizinin ardışık terimleridir.
Buna göre, k kaçtır?

64 52 25
A) –7 B) –12 C) – D) – E) –
3 3 6
a 4 24 - 18k
= = 6= r
a3 4a - 3k
2, 12, 8 – 3k = 2, 12, 72 dir.
2. Dizinin ortak çarpanı kaçtır? 8 – 3k = 72

–64 = 3k
1
A) 4 B) 8 C) D) 2 E) 2 –
64
2 =k
3
a 4 a 2 .r 2
= = r 2 = 4 ise r = 2
a2 a2
6. p > 0 olmak üzere,

tan5x, p, cot5x
terimleri ortak çarpanı r olan (an) geometrik dizisinin ilk 3

3. a2 kaçtır? terimidir.
A) 1 B) 2 C) 2 D) 3 E) 3 Buna göre, p2 . r . a4 çarpımı kaçtır?
a5 – a2 = 21 ⇒ a2 (r3 – 1) = 21 ⇒ a . 7 = 21 ⇒ a2 = 3
2
A) cot5x B) (tan5x)3 C) (tan5x)2
D) (cot5x)2 E) (cot5x)3
p2 = tan5x . cot5x = 1 ⇒ p = 1
a 3 cot5x cot5x
r= = = = cot5x
a2 p 1
a4 = a3 . r = cot5x . cot5x = (cot5x)2
p2 . r . a4 = 1 . (cot5x)(cot5x)2 = (cot5x)3

7. – 9. soruları aşağıdaki ifadeye göre 10. Terimleri pozitif olan (an) geometrik dizisinin ardışık beş
cevaplandırınız. terimi a, 2, b, 5, c dir.
2 a2 2
(an) geometrik dizisinin ilk n teriminin çarpımı Pn = 2n +n dir. Buna göre, .c işleminin sonucu kaçtır?
b
A) 100 B) 20 10 C) 10 10 D) 10 E) 10
7. Dizinin 5. terimi 2x olduğuna göre, x kaçtır?

Geometrik dizide baştan ve sondan eşit uzaklıktaki terimlerin çarpımı,
A) 10 B) 20 C) 30 D) 25 E) 5 ortadaki terimin karesine eşittir.
a . c = 2 . 5 = b2
p 5 2 30
a5 = = = 2 10 a . c = 10 b = 10
p 4 2 20
x = 10 a2 . c2 = 100
a 2 .c 2 100
= = 10. 10
b 10
8. Dizinin ilk terimi kaçtır? 11. – 12. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız.
3 1 log825, x, log52
A) B) C) 4 D) 2 E) 1
2 2
terimleri (an) geometrik dizisinin ardışık 3. terimidir. Buna göre;
P1 = a1 = 22 = 4
11. x değeri aşağıdakilerden hangisidir?

6 2 2 3 2 3 3 2
A) B) C) D) E)
3 3 3 3 3
log25 log2 2log5 log2 2
x2 = . = . =
log8 log5 3log2 log5 3
2 2 6
x= = =
3 3 3
9. Dizinin ortak çarpanı kaçtır?

1 1
A) 4 B) 8 C) D) E) 16
2 4
P2 = a1 . a2 = 26
4 . a2 = 64
12. Dizinin ortak çarpanı aşağıdakilerden hangisidir?
a2= 16
a 16 6 6 3
r= 2 = =4 A) log 2 5 B) log 5 2 C) log 2 5
a1 4 2 2 2
3 1
D) log 5 2 E) log 2 5
2 2
a 3 log 5 2 3 6
r= = = .log 5 2 = log 5 2
a2 2 2 2
3

13. – 15. soruları aşağıdaki metne göre yanıtlayınız. 16. a, 5, c bir aritmetik dizinin ilk üç terimidir.
Bir şirketin 2005 yılındaki kârı 1 milyon liradır. a, 6, c bir geometrik dizinin ilk üç terimidir.
2005 – 2015 yılları arasındaki kârı her yıl ortalama %30 artmış- Buna göre, a2 + c2 toplamı kaçtır?
tır. A) 18 B) 15 C) 28 D) 36 E) 21
a + c = 10 ve a . c = 36
13. p 2005 yılını temsil etmek üzere 2005 ten sonraki her- (a + c)2 = 102
hangi n yılında şirketin kârı aşağıdakilerden hangisi ile a2 + c2 + 2ac = 100
ifade edilir? a2 + c2 + 72 = 100

a2 + c2 = 28
A) 10 6(0, 3)n–p B) 10 6(0, 7)n–p C) 10 6(1, 3)n–p
D) 107(0,3)n–p E) 107(0,7)n–p
13
n – p aradan geçen yılı ifade eder. Her yıl para = 1, 3 katına çıkar.
10
n – p yılda p yılındaki kârının (1, 3)n–p katına çıkar.
Kâr = 106 . (1, 3)n – p olur.
17. Genel terimi an = 3 . 2n – 1 olan bir dizinin ilk 12 terim

toplamı kaçtır?
A) 3 . 211 – 3 B) 3 . 211 – 1 C) 3 . 212 – 3
D) 3 . 212 – 1 E) 3 . 213 – 3
S 8 = 3 + ^3 . 2h + ^3 . 2 2h + g + ^3 . 2 11h
S 8 = 3 61 + 2 + 2 2 + g2 11@
14. Şirketin 2011 yılındaki kârı kaç liradır?
2 12 - 1
S8 = 3 = 3 . 2 12 - 3
A) 146 B) 126 C) 156 D) 116 E) 136 2-1
2011 – 2005 = 6 yıl

13 6 13 6
Kâr = 106 b l = 10 6 . 6 = 13 6 liradır.
10 10
18. m ve p sayma sayısıdır.

Genel terimi an = 2 . 3n – 1 olan dizinin ilk 10 teriminin
çarpımı 2m . 3p olduğuna göre, m + p değeri kaçtır?
15. 2005 ve 2011 yılları dahil olmak üzere şirketin 2005 – 2011
A) 55 B) 50 C) 65 D) 55 E) 60
yılları arasındaki toplam kârı (1, 3)7 – 1 liranın kaç katıdır?
10 7 10 7 10 6 10 6 a1 = 2
A) B) C) 107 D) E)
3 2 3 2 a2 = 2 . 31
13 13 2 13 6 a3 = 2 . 3 2
10 6 + 10 6 . + 10 6 b l + ... + 10 6 b l
10 10 10 ⁞
10 6 c 1 + + b l + ... + b l m
13 13 2 13 6
a10 = 2 . 39
10 10 10 x
9 . 10
13 7
b l -1 10 7 8 P10 = 2 10 . 2
2
= 2 10 . 3 45
= 10 6 . `^1, 3h7 - 1j = ^1, 3h7 - 1B
6 10 10
10
13 3 3
-1
10 m = 10 ve p = 45 , m + p = 55 dir.

19. 8 ve –27 sayılarının arasına geometrik dizi oluşturacak şe- 22. Bir ortamda başlangıçta 2716 tane negatif iyon bulunmak-
kilde iki terim daha yerleştiriliyor. tadır. Ortamdaki negatif iyonların sayısı her 15 dakikada
Buna göre, yerleştirilen terimlerin toplamı kaçtır? bir üçte birine inmektedir.
A) –4 B) 8 C) –13 D) 6 E) 14
Buna göre, başlangıçtan 5 saat sonra ortamda kalan
negatif iyon sayısı kaçtır?
a 4 = a1 . r 3
A) 915 B) 914 C) 916 D) 910 E) 911
3
- 27 = 8 . r
Başlangıçta : ^3 3h = 3 48 iyon vardır.
16
3
- =r 1 saat = 4 . 15 dakika
2
1 4 1
Dizi : 8 , –12 , 18 , –27 Her saatin sonundaki sayı için b l = 4 ile çarparız.
3 3
–12 + 18 = 6 olur. 1 5 3 48
5. saatin sonunda 3 . c 4 m = 20 = 3 28 = 9 14 iyon kalır.
48
3 3
23. (an) geometrik dizisinde ilk 8 terim toplamının ilk 4 terim

toplamına oranı 82 dir.
a + a9
20. Bir geometrik dizinin ilk 6 terim toplamının ilk 3 terim Buna göre, 5 oranı kaçtır?
a5 + a7
toplamına oranı 65 olduğuna göre, dizinin ortak çarpa-
A) 8,2 B) 6,9 C) 4,7 D) 5,6 E) 7,5
nı kaçtır?
a1 + a2 + a3 + a4 = x , a5 + a6 + a7 + a8 = r4 . x olur.
A) 4 B) 13 C) 4 D) 3 E) 2
x + r4 . x
= 1 + r 4 = 82 & r = 3
a1 + a2 + a3 = x ⇒ a4 + a5 + a6 = r3 . x olur. x
x + r3 . x a 5 ^1 + r 4h 1 + 81 82
= = = 8, 2
a 5 ^1 + r 2h 1 + 9 10
= 1 + r 3 = 65 & r = 4 tür.
x
24. İlk terimi p, ortak çarpanı 1 olan (an) geometrik dizisinde

5
an = k dır.
7xy 3
21. 2x + y, 3x - 2y, Buna göre, dizinin ilk n teriminin toplamının k ve p tü-
24
terimleri hem aritmetik hem de geometrik bir dizi olan 10 ründen değeri aşağıdakilerden hangisidir?
terimli bir dizinin ardışık üç terimidir. 4p - k 3p - 4k 2p - 5k
A) B)
C)
5 5 4
Buna göre, dizinin tüm terimlerinin toplamı kaçtır? 3p - 2k 5p - k
D) E)
5 4
A) 100 B) 180 C) 140 D) 150 E) 120
1 n- 1
Sadece sabit diziler hem aritmetik hem de geometrik dizidir. an = p . b l
5
1 n
2x + y = 3x - 2y k= p .5 .b l
5
S n = p ;1 + + b l g + b l E
3y = x 1 1 2 1 n- 1
5 5 5
7xy 3 R nV
7y = S1 - b 1 l W
24 5
= p SS W
7 . 3y . y 3 1 W
7y = S 1- W
24 5
T X n
= . 5p ;1 - b l E
1 1
8 = y3 4 5
5p 1
2 = y & x = 6 ve 7y = 14 olur. = - k
4 4
5p - k
Toplam = 10 . 14 = 140 Sn =
4
24. E 23. A 22. B 21. C 20. C 19. D 18. A 17. C 16. C 15. A 14. E 13. C
Cevaplar
12. B 11. A 10. C 9. A 8. C 7. A 6. E 5. C 4. A 3. E 2. D 1. C

DİZİLER
Sonsuz Geometrik Dizi 36
hh SONSUZ GEOMETRİK DİZİ Örnek 2:

4x = 5y ve x, y ∈N+ olmak üzere,
Sonsuz Geometrik Dizinin Toplamı:
/ b yx l
3 n

|r| < 1 olmak üzere, n= 1
1 sonsuz geometrik dizisinin toplamının değeri kaçtır?

1 + r + r2 + r3 + … = dir.
1- r Cevap: 4
y 4
1 + 2 + 23 + 23 + … = ∞ dur. x
=
5
+ b l + b l + ... = c 1 + b l + b l m = b l .
4 4 2 4 3 4 4 4 2 4 1 4
1 2 13 5 f 4p 5
= .5= 4
+ c m + c m ... =
1 1 5 5 5 5 5 5
1+ = 2 dir. 1-
2 2 2 1 5
1-
2
Örnek 1:
Örnek 3:
2 3
1+c - m+ c m +c m + ... =
1 3m 1 - 3m 1 - 3m 8
3
6
2 2 2 9 /d 2 n
n = 3 n + 3n
8
Yukarıda verilen sonsuz toplamın değeri olduğuna toplamının değerini bulunuz.
9
göre, 47
Cevap:
30
a) m değerini yazınız.
/ e n ^n6+ 3h o & n ^n6+ 3h = A B
3
+ & 6 = A ( n + 3) + B ( n )
n= 3 n n+ 3
b) dizinin ortak çarpanını yazınız.
n = 0 6 = 3A ve A = 2
c) dizinin 4. teriminin kaç olduğunu yazınız. n = –3 6 = –3B B = –2
/ c 2n - n +2 3 m = 23 - 62
3
5 1 1
Cevap: a) , b) - , c) - 3
12 8 8 n= 3
1 8 1 2 8 2 2
= & = = -
1 - 3m 9 2 - 1 + 3m 3m + 1 9 4 7
a) 1 - b 2 l 2 2 2
-
10 5 5 8
18 = 24m + 8 & 10 = 24m & m = =
24 12 2 2
-
6 9
5
1 - 3b l 1-
5
b) 12
= 4 =- 1 h
2 2 8 +
–––––––––––
2 1 2 20 15 12 47
1 n- 1 1 3 1 = + + = + + =
c) a n = b- l ( a 4 = b- l = - 3 3 2 5 30 30 30 30
8 8 8

DİZİLER / Sonsuz Geometrik Dizi
Örnek 4: Örnek 6:
3 2k + 1 + 2 3k - 2 24 48
d n
3
/ 30 - 12 +
5
-
25
+ ...
k=2 18 k
işleminin sonucunu bulalım. sonsuz geometrik dizisinin toplamını bulunuz.
150
143 Cevap:
Cevap: 7
1 k 1 4 k
b l + b l
3 3
90
3/ / r= -
12 2
dir.
k=2 2 4 k=2 9 30
=-
5
1 2 1 1 4 2 1
3 .b l . + .b l . 30 c 1 + b- l + b- l + b- l + ...m
2 2 2 2 3
2 1 4 9 4 5 5 5
1- 1-
2 9 1 1 5 150
1 1 16 9 30. = 30. = 30. =
2 7 7 7
3 . .2+ .
4 4 81 5
. 1 - b- l
5 5
3 4 143
+ =
2 45 90
Örnek 7:
Örnek 5:
n
1
â nh = d / k 2 .k! n
k= 1 ^ + h
x, y ∈ N+ ve 2x = 3y olmak üzere, dizisinin 10. teriminin değerini bulunuz.
/ ^- 1hn + 1.c yx m
3 -n
1 1
Cevap: -
n= 1 1 k+ 1 k+ 1+ 1- 1 k+ 2- 1 2! 12!
^k + 2h .k! ^k + 2h ! ^k + 2h ! ^k + 2h !
= = =
toplamının sonucunu bulunuz.
^k + 1h
Cevap:
2 k+ 2 1 1 1
^k + 2h ! ^k + 2h ! ^k + 1h ! ^k + 2h !
5
= - = -
y 2 x y 2 n
b l=b l =b l
-n n
n
1 1
â nh = e / =
=
x 3 y x 3 Go
k = 1 ^k + 1h ! ^k + 2h !
-
/ ^- 1h . ^- 1h b 3 l = / - b- 23 l
n 2
3 n 3 n
n= 1 n= 1 1 1
-
= - ;b- l + b- l + b- l + ...E
2 1 2 2 2 3 2! 3!
3 3 3 1 1
-
= - b- l;1 + b- l + b- l + ...E
2 2 2 2 3! 4!
3 3 3
h
2 1 2 1 2 3 2
= . = . = . =
3 2 3 5 3 5 5
1 - b- l 1
-
1
3 3 11! 12!
+
–––––––––––––
1 1
a10 = -
2! 12!

x, y ve z sayma sayılarıdır. Şekildeki y = 2–x eğrisi y
altında kalan
2x = 3y = 5z olmak üzere,
n S1 + S2 + S3 + …
/ b yx l / b zx l / c yz m
3 n 3 n 3
+ +
n= 0 n= 1 n= 2
sonsuz tane dikdörtge-
toplamının sonucunu bulunuz. nin alanları toplamının
S1
137 kaç br2 olduğunu bu- S2 y = 2–x
y 2 z 2 z 3
Cevap:
30
S3
= = = lunuz. x
x 3 x 5 y 5 O 3 6 9
/ b 23 l + / b 52 l + / b 53 l
3 n 3 n 3 n
3
n= 0 n= 1 n= 2 Cevap:
7
1 2 1 3 2 1
+ . +b l . S1 = 3 . 2–3
2 5 2 5 3 S2 = 3 . 2–6
1- 1- 1-
3 5 5 S3 = 3 . 2–9
2 5 9 5 ⁞
3+ . + . +
––––––––––––––
5 3 25 2 3 1 3 1 3 8 3
2 9 90 + 20 + 27 137 ∑Sn = 3 . 2–3(1 + 2–3 + (2–3)2 …) = . = . = . = br 2 dir.
3+ + = = 8 1 8 7 8 7 7
3 10 30 30 1-
8 8
Örnek 9:
4
3 9
––
4
Örnek 11:
9 4 metre yükseklikten bırakılan bir top zeminde sıçradıktan
Şekilde bir kenarı 4 cm, 3 cm, cm olan düzgün altıgenler 3
4 sonra bir önceki yüksekliğinin sine kadar çıkmaktadır.
verilmiştir. 7
Aynı benzerlik oranı ile çizilen sonsuz tane düzgün altı- Buna göre, topun durana kadar dikey yönde aldığı yolla-
genin alanları toplamını bulunuz. rın toplamının kaç metre olduğunu bulalım.
(Altıgenlerin en büyüğünün kenarı 4 cm dir.) Cevap: 10
4 + 2 . ;4 . + 4 . b l + gE
3 3 2
384 3 7 7
Cevap: cm 2
7
= 4 + 2 . 4 . . c 1 + + b l gm
Düzgün altıgen 6 tane eşkenar üçgenden oluşur. 3 3 3 2
4 7 7 7
a2 3 42 3 3 1
A= 6 = 6. = 24 3 = 4+2 .4 . .
4 4 4 4 7 3
1-
Alanlar oranı benzerlik oranının karesine eşit olduğu 7
3 7
3 2 9 = 4+2 .4 . .
için r 2 = b l = dır. 7 4
4 16
= 4+6
S n = 24 3 c 1 + + b l + ...m = 24 3
9 9 2 1
16 16 9
1-
16 = 10
16 384 3
= 24 3 = cm 2 dir.
7 7

Şekildeki en büyük karenin bir ke- 1 1 1 1
+ + + + ...
nar uzunluğu 8 cm dir. Bu karenin 4 4 + 8 4 + 8 + 12 4 + 8 + 12 + 16
kenarlarına teğet olan bir çember, şeklinde sonsuza kadar giden toplamın değerini bulunuz.
O bu çemberin içine köşeleri çem- 1
Cevap:
2
ber üzerinde olan bir kare çiziliyor. 1 1 1 1 1
; + + + + ...E
(Çemberlerin ve karelerin ağırlık 4 1 1+2 1+2+3 1+2+3+4
1 3
1
merkezi O noktasıdır.) Bu şekilde ./
4 k = 1 n ^n + 1h
e o
iç içe sonsuz tane çember ve son- 2
suz tane kare çiziliyor. 1 3
2
./
4 k = 1 n ^n + 1h
Karelerin alanları toplamının kaç cm2 olduğunu bulunuz.
a) 1 3 1 1
.2 / c - m
4 k= 1 n n + 1
b) Dairelerin çevreleri toplamının kaç cm olduğunu bulunuz. R V
S1 - 1 W
S1 2 W
Cevap: a) 128, b) 8r ^2 + 2 h S 1 1W
a) 1 S - W 1
Karenin kenarı Çemberin yarıçapı .S 2 3 W =
2 S 2
I. 8 4 1 1W
S - W
1 1 S3 4W
II. 4 2 = 8. 4. SS WW
2 2 h
T X
III. 1 1 1 1
8. . 4. .
2 2 2 2

m & 64 c 1 + 2 + b 2 l . ...m & 64.2 = 128 cm
1 2 1 1 2 1 1 2
64 + 64 c m + 64 c . 2
2 2 2
b) 2r.4 + 2r.4. 1 + 2r.4. c 1 m . ... = 2r.4. 1

2
2 2 1-
1 Örnek 15:
2
2 . ^ 2 + 1h
= 8r ^2 + 2 h cm. / ^4n + 1h.^k hn
2 3
= 8r = 8r .
2-1 1
n= 0
toplamının sonucu k türünden bulunuz.
Örnek 13: Cevap:
3k + 1
^1 - kh2
(|k| < 1 dir.)
sin2θ + sin4θ + sin6θ + … = 3
S = 1 + 5k + 9k2 + 13k3 + 17k4+ …
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. k . S = k + 5k2 + 9k3 + 13k4
–
Cevap: ' x: x = + kr
r
ve x=
2r
+ kr 1 (k ∈ Z)
––––––––––––––––––––––––––––––––––––
3 3 S – S . k = 1 + 4k(1 + k + k2 + k3 + …)
sin2θ + sin4θ + sin6θ + … =3 ⇒ sin2θ(1 + sin2θ + (sin2θ)2 + …) = 3
S(1 – k) = 1 + 4k(1 + k + k2 + k3 + …)
1 1
sin 2 i =3 S(1 – k) = 1 + 4k
1 - sin 2 i 1- k
sin 2 i 1 k 4k
=3 S(1 – k) = - +
1- k
cos 2 i
3k + 1
tan 2 i = 3 S(1 – k) =
1- k
tani = 3 ve tani = - 3 3k + 1
S =
r 2r (1 - k) 2
i = + kr i= + kr
3 3
2r
Ç.K = & x: x = + kr + kr 0 (k ∈Z)
r
ve x=
3 3

DİZİLER / Sonsuz Geometrik Dizi Konu Testi
1. Aşağıdaki sonsuz geometrik dizilerin kaç tanesinin 4. 144 432

80 - 48 +
- + ...
5 25
toplamının sonucu doğru olarak verilmiştir?
1 sonsuz geometrik dizisinin toplamı kaçtır?
I. 1 + 2 + 22 + 23 + … = =- 1
1- 2
A) 36 B) 40 C) 45 D) 50 E) 55
1 1
II. x = –2 için 1 + x + x 2 + x3 + … =
1 - ^- 2h 3
= a 2 - 48 - 3
= = =r
a1 80 5
1 1 1 1 1 3
III. 1 - + - + - ... = =
80 c 1 + b- l + b- l + b- l + ...m
3 3 2 3 3
3 9 27 81 1 2
1- 5 5 5
3
1 5
1 1 1 1 1 4 80 . = 80. = 50
3 8
IV.
1- + - + - ... = = 1 - b- l
1 - c- m
4 16 64 256 1 5 5
4
A) Hiçbiri B) 1 C) 4 D) 2 E) 3
x = 2 ve x = –2 için formül kullanılamaz. I ve II yanlış. 5. y x
1 1 3 y=3
III. de r = – tür. =
3 1 4
1 - b- l
3
Sadece IV doğrudur. 1 tanesi doğrudur.
S2 S1
S3
x
–9 –6 –3 O
2. x, y ∈Z+ ve x < y olmak üzere,
n- 1 Şekildeki y = 3x eğrisi altındaki sonsuz tane dikdörtge-
/ c yx m
3

n= 4 nin (S1 + S2 + S3+…) alanları toplamı kaç birim karedir?
toplamının sonucunu x ve y türünden yazınız. 3 2 7 3 4
A) B) C) D) E)
x2 x y2 26 13 26 13 13
A) B) C)
y . ^y - xh y-x x . ^y - xh
S = 3 . 3–3 + 3 . 3–6 + 3 . 3–9 + …
x3 x2 2
D) 2 E) 2 S = 3 . 3–3(1 + (3–3) + (3–3) + ...
y . ^y - x h y . ^x - yh
1 1 1 27 3
S= . = . =
9 1 9 26 26
x 3 x 4 x 5 1-
b l + b l + b l + ... 27
y y y
x 3 x x 2
b l ;1 + b l + b l + ...E
y y y
x3 1 x3 1 x3 y x3
6. 1 + 1 + 1
+
1
+ ...
1
. = 3. & 3. 1 1+ 2 1+ 2+ 3 1+ 2+ 3+ 4 1 + 2 + 3 + ...n + ...
y ^y - x h
= 2
y3 1 - x y y- x y y- x sonsuz toplamının sonucu kaçtır?
y y
3 5
A) B) 3 C) D) 4 E) 2
2 2
3
1 3
1 3
2
/ / n ^n + 1h
/
n = 1 n ^n + 1h
= =
n = 1 1 + 2 + 3 + ... + n n= 1
n= 2 x 2
3
3. / 3 2n - 1 =
& 2 = A ^n + 1h + B ^ nh
8 2 A B
n ^n + 1h
-3 = +
n n+ 1
olduğuna göre, x kaçtır? ^n + 1h ^n h
3
2 2
A) 3 B) 2 C) 5 D) 6 E) 4
n = 0 için 2 = A n = –1 için 2 = –B B = - 2 & / -
n n+ 1
n= 1
n= 2
1 2 n 2 2
/ 3 2n . 3 - 1 = /9
3n=-3
-
1 2
n=-3
2 2
;9 + 9 1 + 1 + + b l + ...E = .9 2 ;1 + + b l + ...E
1 2 1 1 2 1 1 1 2 -
= 2 3
3 9 9 3 9 9
1 9 3 3 .3 2 3 5 3 5 3 x 2 2
= 27 = 27. = = & = & x= 5 -
1 8 8 8 8 8 3 4
1-
9 h
+
–––––––––––––––––
2
2– =2–0=2
3

7. 8+1+
1 1
+ g 10. 1 + 2x + 4x2 + 8x3 + ....
8 64 5
sonsuz geometrik dizinin toplamı olduğuna göre x
işleminin sonucu kaçtır? 2
kaçtır?
88 82 76 64
A) B) C) 10 D) E) 1 2 4 3 2
7 7 7 7 A) B) C) D) E)
7 5 9 10 15
8c1 + + b l + gm = 8 .
1 1 2 1 8 64
=8. = 1 5
8 8 1 7 7 =
1- 1 - 2x 2
8
2 = 5 - 10x
10x = 3
3
x=
10
8. 14 metre yükseklikten bırakılan bir top zemine çarptıktan

5 11. O merkezli çeyrek çem- A
sonra sıçrayıp her seferinde düştüğü yüksekliğin sine
12 ber OB = 2 2 cm
kadar çıkmaktadır.
OKLM kare L
K
Buna göre, topun durana kadar dikey yönde aldığı yol-
Şekilde çeyrek çembe-
ların toplamı kaç metredir?
rin içine kare, karenin
A) 24 B) 40 C) 32 D) 28 E) 34 içine çeyrek çember
= 14 + 2 . ;14 .
5
+ 14 . b l gE
5 2 çizilmiştir. Aynı şekilde
12 12
sonsuza kadar devam O M B
5 1
= 14 + 2 . 14 . .
12
1-
5 edilmiştir.
12
= 14 + 2 . 14 .
5 12
. = 14 + 20 = 34
Buna göre, taralı alanlar toplamı kaç cm2 dir?
12 7
A) 6 – 2π B) 8 – π C) 6 – 3π
D) 4 – π E) 8 – 2π
r1 = 2 2 = karenin köşegeni ⇒ ilk karenin kenarı = 2
kenar = 2 = ikinci dairenin yarıçapı ⇒ ikinci karenin kenarı = 2

1
Karenin kenarları : 2, 2 . , ....
2
9. Bir kenarı x cm olan eşkenar üçgenin kenarlarının orta Alanı çıkarılacak çeyrek dairelerin yarıçapları : 2, 2 .
1
, ....
2
noktaları birleştirilerek iç içe yeni üçgenler elde ediliyor.
∑TARALI ALAN = Karelerin alanı – Çeyrek dairelerin alanı
Bu şekilde devam edilerek elde edilen sonsuz tane
1 22 1
eşkenar üçgenin alanları toplamı 12 3 cm 2 olduğuna = 22 -r .
1 4 1
1- 1-
göre x kaçtır? 2 2
= 8 - 2r
A) 6 B) 3 3 C) 2 3 D) 4 E) 3 2
c 1 + + b l gm
3 1 1 2
12 3 = x 2
4 4 4 1 1 1
12. 8+2+
+ + +g
x2 . 3 1 2 8 32
12 3 = .
4
1-
4
x2 3 4
32 44 40
12 3 = . A) B) C) 11 D) E) 12
4 3 3 3 3
36 = x 2
8 ;1 + + b l + gE = 8 .
1 1 2 1 4 32
=8. =
4 4 1 3 3
6=x 1-
4

^1 - 2phk - 1 = 8
3
^- 1hk c m
13. /
3
2 k+1
k=2
16. / 3
k =- 2
olduğuna göre, p değeri kaçtır? işleminin sonucu kaçtır?

1 3 2 1 1 3 5 3 9 27
A) B) C) D) E) A) B) C) D) E)
3 4 5 6 18 10 3 5 10 10
^1 - 2ph .
1 1 - 2p
. / b- l = . ;b- l + b- l + gE
= =8 2 3
2 k 2 2 -2 2 -1
1 - ^1 - 2ph 2p 3 k =- 2 3 3 3 3
1
. b- l ;1 + b- l + b- l + gE
& 1 - 2p = 16p & p = 2 2 -2 2 2 2
18 =
3 3 3 3
2 9 1
= . .
3 4 2
1+
3
3 3 9
14. ABC ikizkenar dik A = . =
2 5 10
üçgen
\h = 45°
m ^BCA 17. x, y ∈ N+ , 3x = 4y olmak üzere
-1
x n
AB = 8 2 cm 8 2 / c m
n =- 3 y
h1
olduğuna göre, h2
h3
h1 + h2 + h3 + .... 16 9
45° A) 4 B) 3 C) D) E) 2
toplamı kaç cm2 B C 9 16
dir?
-1
4 n 3 3 2 3 1 3 4
/ b l = +b l + g = = . = 3
A) 12 B) 15 C) 12 2 D) 16 E) 18 n =- 3 3 4 4 4
1-
3 4 1
4
A
45°
18. ABC ikizkenar dik üç- A
geninin dik kenarlarının

8 2 4
45° 5° uzunlukları 6 2 cm dir.
h1 = 8 G
|AB| = |BC| = 6 2 cm. D F
4 2
45°
45° h2 = 4 ABC üçgeninin kenarla-
45° 45° K
B C rının orta noktaları bir- H
4 2
leştirilerek DEF ikizke-
1 1 2
h1 + h 2 + h 3 + g = 8 + 8 . +8 .b l +g
2 2 nar dik üçgeni elde edi- B E C
1
=8.
1
= 16 liyor. DEF üçgeninin
1-
2 kenarlarının orta noktaları birleştirilerek GHK ikizkenar dik
üçgeni elde ediliyor.
Bu şekilde devam edilerek elde edilen sonsuz tane üç-

15. 4. 3
4. 9
4. 27
4f genin alanları toplamı kaç br2 dir?
işleminin sonucu kaçtır? A) 40 B) 48 C) 56 D) 64 E) 72

1
A) 6 B) 12 C) 8 D) 16 E) 9 Üçgenlerin benzerlik oranı dir.
2
1
1 1 1 1 2 Alanlar Oranı tür.
1 + +b l g 4
41 . 4 3 . 4 9 . g = 4 3 3
/ A = 36c1 + 41 + b 41 l gm
2
1
1 3
= ^2 h
1- 2 2
=4 3 =8 1 4
= 36 = 36 .
1 3
1-
4
= 48 cm 2

n
/ d k +k 5 n â nh = d / k.k!n
3
19. 21.
k= 1 3 k= 1
toplamının sonucu kaçtır? dizisinin 19. terimi kaçtır?
11 13 15 A) 19! – 18! B) 19! – 1 C) 20! – 19!
A) B) C) 3 D) 4 E)
4 4 4
D) 20! – 1 E) 21! – 20!
/ c kk m + / c 5k m k.k! = k.k! + k! - k! = k! ^k + 1h - k! = ^k + 1h ! - k!
3 3
A+B =
k= 1 3 k= 1 3 \
/ 6^k + 1h! - k!@
n
â nh =
1 2 3 4
A = + 2 + 3 + 4 + ...
3 3 3 3 k= 1
a19 = / 6^k + 1h ! - k!@ = 2! - 1!

19
1 1 2 1 3
3A = 1 + . + 3. b l + 4 b l + ...
3 3 3 k= 1
1 1 2 1 3 3! - 2!
A= + 2 b l + 3 b l + ...
+ 3 3 3 4! - 3!
–––––––––––––––––––––––––––––––––
1 1 2 1 3
2A = 1 + b l + b l + b l + ...
h
3 3 3 20! - 19!

+––––––––––––––––––
1 3 3 3
2A = = 2A = ise A = 20! – 1
1 2 2 4
1-
3
5 5 5
B = + 2 + 3 + ...
3 3 3
B = + c1 + b l + b l m = .
5 1 1 2 5 1 5 3 5
= . =
3 3 3 3 1 3 2 2
1-
3
3 5 3 10 13
A+B = + = + =
4 2 4 4
20. 1 + 4r + 7r2 + 10r3 + …
toplamının sonucunun r türünden değeri aşağıdakiler- n

k
22. â nh = d / k 1 ! n
den hangisidir? k= 1 ^ + h
3r + 1 3r + 2 2r + 3 dizisinin 25. terimi kaçtır?
A) B) C)
^1 - r h2 ^1 - r h2 ^1 - r h2 1 1 1
A) 1 – B) 1 + C) 1 –
26! 26! 25!
2r + 1 2r + 5
D) E) 1 1
^ - r h2
1 ^1 - r h2 D) 1 +
25!
E) 1 –
24!
k k+1-1 ^k + 1h 1 1 1
S = 1 + 4r + 7r2 + 10r3
^k + 1h ! ^k + 1h ! ^k + 1h ! ^k + 1h ! k! ^k + 1h!
= = - = -
+ =
r.S r + 4r2 + 7r3 + …
–––––––––––––––––––––––––––– n
1 1
â nh = e / e k! - oo
S – r . S = 1 + 3r + + 3r2 + 3r3 +…
k= 1 ^k + 1h !
S(1 – r) = 1 + 3r(1 + r + r2+…)
25
1 1 1 1
a 25 = / e - o= -
1 k = 1 k! ^k + 1h ! 1! 2!
S(1 – r) = 1 + 3r . 1 1
1- r -
3r 2! 3!
S(1 – r) = 1 +
1- r h
1 r 3r 1 1
S(1 – r) = - + -
25! 26!
1- r
+
–––––––––––––––––
2r + 1 1
S(1 – r) = 1-
1- r 26!
2r + 1
S=
^1 - r h2
22. A 21. D 20. D 19. B 18. B 17. B 16. D 15. C 14. D 13. E 12. A
Cevaplar
11. E 10. D 9. A 8. E 7. E 6. E 5. A 4. D 3. C 2. D 1. B

DÖNÜŞÜMLER
Analitik Düzlemde Temel Dönüşümler 37
Kazanım: Analitik düzlemde koordinatları verilen bir noktanın öteleme, dönme ve yansıma dönüşümleri altındaki görüntüsünün koordinatlarını bulur.
hhANALİTİK DÜZLEMDE TEMEL Örnek 2:

DÖNÜŞÜMLER A(5,2) noktasının u = (1 –3) vektörü boyunca ötelenme-
si ile elde edilen Aı noktasını bulalım.
Öteleme Dönüşümü
Cevap: (6, –1)
Bir noktanın, bir doğrunun veya bir şeklin boyunu, biçimini de- u = (1, –3) vektörü boyunca ötelenmek A noktasının 1 birim sağa ve 3 birim
ğiştirmeden belli bir miktarda sağa, sola, yukarı, aşağı kaydırıl- aşağı ötelenmesi demektir.
masına öteleme denir. Aı (5 + 1, 2 – 3) = (6, –1) olur.
Örnek 1:
Analitik düzlemde A(2, 6) noktası 5 birim sağa ve 12 birim
aşağı ötelenerek Aı noktası elde ediliyor.
Aı noktasının koordinatlarını bulup, |AAı| değerini he-

saplayalım.
Cevap: 13, Aı(7, –6) Örnek 3:
5
A(2,6)
ı ı
B (4,7) Şekildeki [A B ], [AB] nin u = (3,8) vektörü
ı
ile ötelenmesi ile elde edilmiştir.

12
13
Buna göre, A ve B noktalarının koordi-
natlarını bulalım.
Aı(7,–6)
ı
A (1,2)
Cevap: A(–2, –6), B(1, –1)

B(1,–1) A(a,b) ve B(c,d) noktalarının apsislerine 3, ordinatlarına 8
eklenerek Aı ve Bı elde edilmiştir. A ve B yi elde etmek için
apsislerden 3, ordinatlardan 8 çıkaralım.
Vektör Boyunca Öteleme
a ve b pozitif gerçek sayılar olmak üzere, bir noktanın
A(–2,–6)
u = (a, b) vektörü boyunca ötelenmesi a birim sağa ve b birim
yukarı ötelenmesidir.

DÖNÜŞÜMLER / Analitik Düzlemde Temel Dönüşümler
Örnek 4: Örnek 6:
y A(5, 7), B(2, 8), u = (4, –1), v = (–2, 10) veriliyor.
A(–4,4) C 4
Buna göre,
F 3
B
2 a) Tu (A) b) Tv (B) c) Tu - v (A)
1
D E d) Tu + v (B)
x
–4 –3 –2 –1 1 2 3 4
noktalarının koordinatlarını bulalım
–1
Cevap: a) (9, 6), b) (0, 18), c) (11, –4), d) (4, 17)
–2
Tu
–3
–4 Tv
Şekilde verilen A noktasını 2 birim sağa ve 6 birim aşağı u-v
öteleyerek, [BC] yi 5 birim sağa ve 3 birim aşağı öteleye- Tu - v

rek, DEF üçgenini 4 birim sağa ve 1 birim yukarı öteleye- u+v
rek çizelim noktaların her birinin koordinatlarını yazalım?
Tu + v
Cevap: A(–2, –2), B(1, –1), C(3,1), D(2,2), E(3,2), F(2,4)
Örnek 7:
Not A(2, 3) noktası, u = ^1, 5h ve v = ^6, 7h vektörleri veriliyor.
A(b, c) noktası ve u = (d, e) vektörü veriliyor. A noktasının Tu % Tv dönüşümü altındaki görüntüsünün
Tu ifadesi A noktasının u vektörü boyunca ötelenmesiyle koordinatlarını bulalım.
elde edilen yeni noktayı bulmanın ifadesidir. Cevap: (9, 15)
v
Yeni nokta Aı olsun. u
Aı = (b, c) + (d, e) = (b + d, c + e) olur.
Örnek 5: u+v u+v
A = (–2, 5)
Tu (a, b) = (a + 3, b – 4)
Yansıma Dönüşümü
Tv (a, b) = (a – 1, b + 7)
Bir noktanın, doğrunun veya şeklin bir noktaya veya bir doğruya
olduğuna göre, T2. u + v (A) noktasının koordinatlarını ve
göre simetriğinin alınmasına yansıma denir.
bu noktanın orijine olan uzaklığını bulalım.
Cevap: (3, 4), 5 A(1, 2) noktasının aşağıda verilenlere göre, yansıma görüntü-
sünü bulalım. Buradan sonuçlar elde edelim genel sonuçlarla
ilgili çıkarımlara ulaşalım.

1) x eksenine (y = 0 doğrusuna) göre, 4) x = 3 doğrusuna göre,
y Sonuç: apsis aynı kaldı. y Sonuç: x = 3 doğrusu apsis için

(1, 2) orta nokta oldu.
ordinat işaret değiştirdi.
(1, 2) (5, 2) ordinat aynı kaldı
x Genel: (a, b) noktasının x eksenine
O
göre yansıması Genel: (a,b) noktasının x = 3 doğ-
(1, –2) x rusuna göre, yansıması (6–a,b)
(a, –b) noktasıdır. O
x=3 noktasıdır.
Daha genel: (a, b) noktasının x = k doğrusuna göre yansıması

(2k–a, b) noktasıdır.
5) N(4,0) noktasına göre,

2) y = 3 doğrusuna göre, Sonuç: Verilen (4,0) noktası hem
y
Sonuç: apsis aynı kaldı. (1, 2) apsis hemde ordinat için
y
(1, 4) orta nokta oldu.
y = 3 doğrusu ordinat için
x
y=3 orta nokta oldu. O (4,0) Genel: (a,b) noktasının (4,0) noktası-
na göre, yansıması (8–a, –b)
(1, 2) Genel: (a,b) noktasının y = k doğ- (7, –2) noktasıdır.
x rusuna göre yansıması
O
(a, 2k – b) noktasıdır. Daha genel: (a,b) noktasının (c,d) noktasına göre yansıması
(2c–a,2d–b) noktasıdır.
3) y eksenine (x = 0 doğrusuna) göre,

6) Orijine göre,
y Sonuç: apsis işaret değiştirdi
y Sonuç: (0,0) noktası hem apsis

ordinat aynı kaldı (1, 2) hemde ordinat için orta
(–1, 2) (1, 2) nokta olduğu için hem ap-
Genel: (a,b) noktasının y eksenine
x sis hem de ordinat zıt işa-
göre yansıması (0,0)
x retlisine dönüştü.
O
(–a, b) noktasıdır.
(–1, –2) Genel: (a,b) noktasının orijine göre,
yansıması (–a,–b) noktasıdır.

y y Şekildeki d doğrusunun y = 1
C 4 doğrusuna göre simetriğini çi-
D C 3 zelim.
a , 1k
15
2 4
O Doğrular ve y ekseni ara-
1 x
3 sında kapalı bölgenin alanın
A B
x
–4 –3 –2 –1 1 2 3 4 kaç birim kare olduğunu bu-
–4 lalım.
–1
–2 d
–3
75
–4 Cevap:
4
x y
d: + =1
Şekildeki ABCD dik yamuğunun sırasıyla 3 -4
x 1 5 15
a) yatay eksene = 1+ = & x =
3 4 4 4
15
b) dikey eksene 10.
4 75 2
Alan = = br
2 4
c) orijine göre
yansımalarını çizelim.
7) (1, 2) noktasının y = x doğrusuna göre yansımasını bulalım.
y Sonuç: apsis ile ordinat yer değiş-

(1, 2) y=x
tirdi.
Örnek 9: Genel: (a,b) noktasının y = x doğ-
y rusuna göre, yansıması
O x (b,a) noktasıdır.
4
3
2
1
–4 –3 –2 –1 x 8) (1, 2) noktasının y = –x doğrusuna göre yansımasını bulalım.
1 2 3 4
–1 y Sonuç: apsis işaret değiştirerek
–2 (1, 2) ordinat oldu.
–3
–4 Ordinat işaret değiştirerek
x
O apsis oldu.
Şekildeki kapalı bölgenin önce orijine göre, simetriğini
y = –x Genel: (a,b) noktasının y = –x
şeklin içini taramadan çizelim.
doğrusuna göre, yansıma-
Ardından orijine göre simetriğinin, y = 1 doğrusuna sı noktasıdır.
göre simetriğini şeklin içini tarayarak çizelim.

A(3,6) noktasının y = 1 x + 1 doğrusuna göre, yansıma- 1

K(–1, 1) noktasının y = - x + 8 doğrusuna göre, yan-
4 2
sını bulalım. sımasını bulalım.
y y
M(p,r)
(3,6)
1
y= 4x+1 L(c,d)
(c,d)
x K(–1,1) d
x
d (p,r) O
y=– 1 x+8
2
I. y = 1 x + 1 doğrusunun eğimi: 14 tür. Cevap: (5, 13)

4
1
m1 = - için md = 2
2
II. Verilen doğruyu dik olan d doğrusunun eğimi –4 tür. N(–1, 1) ve md = 2 y – 1 = 2(x + 1)
y = 2x + 3
III. y – yo = m(x – xo) denklemine göre, d doğrusunun denk- 1 5
Kesim noktası: 2x + 3 = - x + 8 & x = 5
lemi 2 2
x = 2 için y = 2 2 + 3 = 7

y – 6 = –4(x – 3)
y = –4x + 18 (c,d) = (2,7) noktası orta noktadır.
-1+ p 1 r
2= & p = 5, 7 = + & r = 13
2 2
IV. y = 1 x + 1 ve d doğrusunun kesim noktası olan (c,d)
4 (p, r) = (5, 13) olur.
noktasını bulalım.
1
4 x + 1 = –4x + 18
17
x = 17
4
x = 4 için y =
1
.4+1=2 Doğrunun Kendisine Paralel Olan Doğruya Göre
4
Kesim noktası = (4, 2) = (c, d) Yansıması:
V. (c, d) noktası verilen (3,6) noktası ile aradığımız (p,r) Örnek 13:

noktasının orta noktasıdır.
–2x + y – 7 = 0 doğrusunun, –2x + y –1 = 0 doğrusuna
(3,6) p+ 3 6 r
4= & p = 5, 2 = + & r = - 2 göre yansıması olan d doğrusunun denklemini bulalım.
2 2
(4,2)
^ p , r h = ^ 5, - 2 h
Cevap: –2x + y + 5 = 0
(p,r) y
–2x+y–7=0
- 7 + r dir.
Cevap: (5, –2)
–2x+y–1=0 -1 =
2
d: –2x+y+r=0
r= 5
d : - 2x + y + 5 = 0

Doğrunun Noktaya Göre Yansıması:

II. tanα ve tanβ değerlerini bulalım

tanα = 1, tanβ = 2
Örnek 14:
III. Dış açı olma özelliğinden: β = α + m ve m = β – α dır.
Aşağıda verilen 2x – 3y + 6 = 0 doğrusunun A(2,1) nok-
tan(m) değerini bulalım.
tasına göre, yansıması olan d doğrusunun denklemini
tanb - tana 2-1 1

tanm = = =
bulalım. 1 + tanb.tana 1 + 2. 1 3
y 2x–3y+6=0
IV. Dış açı olma özelliğinden: θ = β + m dir. tan(m) ve tanβ
d
değerlerinden yararlanarak tanθ değerini bulalım.
A(2,1)
1 7
+2
x tanθ = tan(m + β) = 3
= 3 =7
1 1
1 - .2
3 3
V. Eğimi ve üzerindeki noktası belli olan d doğrunun denk-

Cevap: 2x – 3y – 4 = 0 lemini yazalım.
2x–3y+6=0
A(2,1) noktasından geçip verilen doğ-

y – 9 = 7(x – 6)
2x–3y+1=0
ruya paralel doğru 2x – 3y + r = 0 dır. y = 7x – 33
d:2x–3y–4=0
A(2,1) 4–3+r=0
r=1 VI. y = 2x – 3 doğrusu verilen y = x + 3 doğrusu ile denk-
6+k lemini bulduğumuz y = 7x – 33 doğrusunun açıortay
1= & k =- 4
2
aranan doğru: 2x – 3y – 4 = 0 olur. doğrusudur.
VII. x – y + 3 = 0 ve 7x – y – 33 = 0
Doğrunun Doğruya Göre Simetriği: doğrularının açıortay doğrularını bulalım

x
-y+3 7x - y - 33 x-y+3 7x - y - 33
= & =
1 2 + ^- 1h2 7 + ^- 1h
2 2 2 5 2
Örnek 15:
5. x - y + 3 = 7x - y - 33
y = x + 3 doğrusunun y = 2x – 3 doğrusuna göre simet-
riği olan d doğrusunun denklemini bulalım. A) 5x – 5y + 15 = 7x – y – 33 B) 5x – 5y + 15 = –7x + y + 33
y –2x – 4y – 48 = 0 12x – 6y – 18 = 0
A
x + 2y + 24 = 0 2x – y – 3 = 0
m
m 2x – 3 = y
α β θ Verilen doğruların iki tane açıortay doğrusu vardır.

x
y=x+3
1
Cevap: I. A(6, 9), II. tanα = 1 / tanβ = 2 III. , IV. 7
y=2x–3 d 3
V. y = 7x – 33, VII. x + 2y + 24 = 0 ve 2x – 3 = y
I. A noktasının koordinatlarını bulalım.

x + 3 = 2x – 3
6 = x ⇒ y = 9 A(6,9)

Örnek 17:
Örnek 16:
Analitik düzlemde A(–2,4), B(3,8), C(k, 0) noktaları veriliyor.
x + y – 8 = 0 doğrusunun 2x – y – 7 = 0 doğrusuna göre
y
simetriğini bulalım. B(3,8) |AC| + |BC| toplamının,
A(–2,4)
Cevap: x + 7y – 26 = 0 a) en küçük değerini alması için
k değerini bulalım.
x
O 1
C b- , 0 l b) Toplamın en küçük değerini
3
bulalım.
1
Cevap: a) - , b) 13
3
m1 - m 2 -1- 2
tana = =3
1 + ^- 1h . ^2h
=
1 + m 1 .m 2
m-2 8- 0 8+ 4
3= =
1 + m .2 3- k 3+ 2
m 2
3= -
1 + 2m
1
m- 2 k =-
3
1 + 2m
12 2 + 5 2 = 13
1
7
=m Örnek 18:
A
Analitik düzlemde A(–6, 6), B(–8,2), C(0,k) noktaları veri-
αα
liyor.
y |BC| – |AC| ifadesinin,
A(–6,6) a) en büyük değerini alması

d 2x–y–7=0 x+y–8=0
için k değerini bulalım.
1 B(–8,2)
7 xb) en büyük değeri kaçtır?
O
1
-
7
Cevap: a) 18, b) 2 5
k- 6 6- 2 k 6 4
= & - =
0+ 6 -6+ 8 6 2
^6 - 2h2 + ^- 6 + 8h2 = 16 + 4 = 2 5

DÖNÜŞÜMLER / Analitik Düzlemde Temel Dönüşümler Konu Testi
1. Düzlemde A(–5, 8) noktasının 4 birim sola, 6 birim aşa- 5. A

ğı ötelenmesiyle oluşan noktanın koordinatları toplamı
5
kaçtır?
A) –13 B) 2 C) –7 D) –10 E) 3
O K
Aı = (–5 – 4, 8 – 6) = (–9, 2)
Şekilde |OA| = 5 birimdir. A noktasının [OK ışınına uzaklığı
–9 + 2 = –7
3 birimdir.
A noktasının [OK ışınına göre yansıması B noktası ol-

2. A(–2, 4) noktasının u ile ötelenmesi ile oluşan nokta WBh ifadesinin değeri kaçtır?
duğuna göre, tan ^ AO
B(4, –6) olduğuna göre u aşağıdakilerden hangisidir?
24 7 8 17 13
A) (4, –8) B) (–2, 2) C) (6, –10) A) B) - C) D) - E) -
7 24 17 8 5
D) (–8, 4) E) (–10, 2) A
A+ u = B 5
3 3
tana =
u = B-A 4
a 4
3
a 2.
u = ^4, - 6 h - ^- 2, 4h tan2a = 4 = 3 . 16 = 24
9 2 7 7
3 1-
16
u = ^6, - 10 h
5
3. A(2, 5) ve B(4, 7) noktaları ve u vektörü veriliyor.

T u ^2, 5h = ^7, 8h dönüşümü veriliyor.
Buna göre T u ^4, 7h dönüşümünün sonucu aşağıdaki-

lerden hangisidir?
A) (9, 7) B) (8, 10) C) (9, 10)
D) (8, 7) E) (5, 9)
^2, 5h + â, bh = ^7, 8h & â, bh = ^5, 3h = u

6. A
^4, 7 h + ^5, 3h = ^9, 10 h
E F
4. Köşeleri A(1, 2), B(8, 12) olan ABC üçgeninin ağırlık mer-
kezi G(5, 7) noktasıdır.
ABC üçgeni u = ^- 1, 4h vektörü ile ötelendiğinde C

B D C

Şekildeki ABC üçgeninde D noktasının AB ve AC doğrula-
noktasnın koordinatları çarpımı kaçtır?
rına göre yansımaları olan E ve F noktaları verilmiştir.
A) 55 B) 48 C) 36 D) 45 E) 30
\h kaç derece olmalıdır?
|EF| = |AD| olması için m ^BAC
C(x, y) olsun.
1+8+x 2 + 12 + y A) 15 B) 22, 5 C) 60 D) 45 E) 30
5= , 7=
3 3
|AD| = |AF| = |AE| dir. A
6=x , 7 = y & C ^6, 7 h olur. a
|AD| = EF olması için a i i
C noktası u = ^- 1, 4h ile ötelenirse

AEF eşkenar üçgen olmalıdır. E F
2α + 2θ = 60°
C ı = (5, 11) olur.
α + θ = 30° olmalıdır.
Çarpımı = 5 . 11 = 55 tir. D
6. E 5. A 4. A 3. C 2. C 1. C Cevaplar

DÖNÜŞÜMLER
Öteleme, Yansıma, Dönme ve Bunların Bileşkelerini İçeren Uygulamalar 38
hhÖTELEME, YANSIMA, DÖNME VE Örnek 2:
BUNLARIN BİLEŞKELERİNİ İÇEREN y Şekilde [AB], A(2,3) ve B(6,4)
UYGULAMALAR 4
3
B noktaları verilmiştir.
A
B noktası orijin olacak şekilde
Dönme Dönüşümü (90°, 180°, 270°) 2 6
x [AB] yi taşıyarak, A noktasının
B noktası etrafında pozitif yön-
Bir noktanın, doğrunun veya cismin sabit bir nokta etrafında po-
de 90° döndürülmesiyle elde
zitif veya negatif yönde döndürülmesine dönme dönüşümü denir.
edilen N noktasını bulalım.
N(a,b) noktasının orijin etrafında pozitif yönde
Cevap: N(7, 0)
I. 90° döndürülmesiyle elde edilen nokta B(–b, a) noktasıdır.
R 90
Bu işlem (a, b) (–b, a) ile gösterilir. R harfi;
Rotation = döndürme anlamındadır.
II. 180° döndürülmesiyle elde edilen nokta orijine göre simet-
riği olan C(–a, –b) noktasıdır.
III. 270° döndürülmesiyle elde edilen noktayı bulmak için veril-
len nokta önce 180° ardından 90° döndürülerek 270° dön-
dürülmüş olur. Örnek 3:
Bu işlem sonucunda D(b, –a) noktası elde edilir.
y Şekildeki A(–5,2) noktasının
C(4,7)
önce y eksenine göre, yansı-
A(–5,2)
Örnek 1: B ması (simetriği) olan B nok-
x tasını bulalım, ardından B
y Şekildeki N(4,2) noktası pozitif O noktasının C(4,7) noktası et-
yönde orijin etrafında 90°, 180°,
rafında 90° döndürülmesiyle
B N(4,2) 270° döndürülerek sırasıyla B, C,
elde edeceğimiz D noktasını
D noktaları elde edilmiştir.
bulalım.
x
Buna göre, B, C, D noktalarının Cevap: D(9, 8)
C D
koordinatlarını bulalım.
R 90
Cevap: B(–2, 4), C(–4, –2), D(2, –4)

DÖNÜŞÜMLER / Öteleme, Yansıma, Dönme ve Bunların Bileşkelerini İçeren Uygulamalar
Örnek 4: Örnek 5:
Dik koordinat düzleminde merkezi O noktasında olan aşa- Düzlemde A ^2, 2 3 h noktası orijin etrafında pozitif
ğıdaki ABCDEFGH düzgün sekizgeni verilmiştir. yönde 30° döndürüldüğünde elde edilen Aı noktasını
y bulalım.
F E
Cevap: (0, 4)
G D ÇÖZÜM-1:
x A l = ^2.cos30° - 2 3 .sin30° , 2.sin30° + 2 3 .cos30° h
O
3 1 1 3
H C A l = e 2. - 2 3 . , 2. + 2 3 . o
2 2 2 2
A B Al = ^ 3 - 3 , 1 + 3h
Bu sekizgen saat yönünde merkezi etrafında; A l = ^0, 4h

ÇÖZÜM-2:
a) 135° döndürülüp orijine göre yansıması (simetriği) alın-
Verilen noktayı boyunu değiştirmeden pozitif yönde 30° döndürelim.
dığında F noktası başlangıçta hangi noktanın bulundu-
ğu konuma gelir. Aı(0, 4)
A
b) Önce α açısı kadar döndürülüp elde edilen sekizgenin
yatay eksene göre yansıması (simetriği) alındıktan son- 4
30° 2 3
ra en son elde edilen sekizgenin orijine göre yansıması
60°
(simetriği) alınıyor. Bu işlem sonucunda F noktası tekrar 2
F noktasına geldiğine göre α açısının esas ölçüsü kaç
ÇÖZÜM-3:
derecedir?
Verilen A ^2, 2 3 h sayısını karmaşık sayı olarak ifade edelim. A = 2 + 2 3 i
Cevap: a) G, b) 45° olur. Orijin etrafında 30° döndürmek verilen karmaşık sayıyı
360 3 1
a) Her iki harf arası = 45° dir. cos30° + i sin30° = + i . ile çarpmaktır.
8 2 2
135° döndürüldüğünde F noktası C noktasına gelir. C noktasının orijine
A l = ^2 + 2 3 i h . e
3 1
göre simetriği ise G noktasıdır. +i . o
2 2
b) İşlemleri tersten uygulayalım. F nin orijine göre simetriği B dir. B nin ya- Al = 3 + i + 3i + 3 i 2 = 0 + 4i olur.
tay eksene göre simetriği E dir.
E yi F ye taşıyabilmek için 45° saat yönünün tersinde döndürmek gerekir. Aı = (0, 4) noktasıdır.
α = 45° dir.
Dönme Dönüşümü (Genel)

Düzlemde bir A(x, y) noktasının orijin etrafında pozitif yönde
(saat yönünün tersinde) α açısı kadar döndürülmesiyle elde
edilen yeni nokta
Aı(x.cosα – y.sinα , x.sinα + y.cosα) olur.

DÖNÜŞÜMLER / Öteleme, Yansıma, Dönme ve Bunların Bileşkelerini İçeren Uygulamalar
Örnek 6: Örnek 7:
y y
A(2 3, 6)
A(–5, 2)
x x
0 B(–9, 0) C(–4, 0)
Yukarıda xy dik koordinat düzlemi ve A ^2 3 , 6h noktası

verilmiştir.
A noktası sabit kalmak üzere xy koordinat düzlemi
a) Negatif yönde (saat yönünde) 30° döndürülerek
Şekilde verilen ABC üçgenini
b) Pozitif yönde 60° döndürülerek
I. u = ^9, 6h vektörü boyunca öteleyelim.
xıyı dik koordinat düzlemi oluşturuluyor.
Buna göre, A noktasının elde edilen xıyı düzlemindeki II. Elde ettiğimiz üçgenin x eksenine göre yansımasını (si-
koordinatları bulalım. metriğini) çizelim.
Cevap: a) ^0, 4 3 h , b) ^4 3, 0h III. En son elde ettiğimiz üçgenin B kenarı etrafında pozitif
a) A noktası sabit kalıp düzlemi negatif yönde 30° döndürmek yerine düz- yönde 90° döndürülmesiyle elde edilen üçgeni çizelim.
lemi sabit tutup noktayı pozitif yönde 30° döndürelim.
3 1 1 3 y
Al = e2 3 .
-6 . ,2 3 +6 o A(4, 8)
2 2 2 2
A l = ^3 - 3, 3 + 3 3 h = ^0, 4 3 h B(0, 6) C(5, 6)
2. YÖNTEM A(–5, 2)
^2 3 + 6i he
3 1
+i o= 3+ 3i+3 3i- 3
2 2 x
B(–9, 0) C(–4, 0)
= 0+4 3i
C(0, –1)
& A l = ^0, 4 3 h

A(2, –2)
b) Düzlemi pozitif yönde 60° döndürmek yerine noktayı negatif yönde 60°
döndürelim. B(0, –6) C(5, –6)
–60° yerine +300° döndürelim.

A(4, –8)
A l = f 2 3 . - 6e- o+ 6 . p
1 3 3 1
o, 2 3 e -
2 2 2 2
A l = ^ 3 + 3 3 , - 3 + 3h = ^ 4 3 , 0 h
2. YÖNTEM
A l = ^2 3 + 6i h . e - i
1 3
o
2 2
Al = 3 - 3i + 3i - 3 3 i 2 î 2 = - 1h
Al = 4 3 + 0 . i
A l = ^4 3 , 0 h
Sorusu
Öğretmen
Düzlemde A(2, 4) noktasını orijin etrafında pozitif yönde ÇÖZÜM-2:

A l = ^2 + 4i h e -
1 3
120° döndürüldüğünde elde edilen Aı noktasını bulalım. +i . o
A = (2, 4) = 2 + 4.i olsun. 2 2
A l = ^- 1 + 3 i - 2i + 2 3 i 2h
ÇÖZÜM-1:
Aı(2.cos120° – 4.sin120° , 2.sin120° + 4.cos120°) Aı(2 +4i) (cos120° + i.sin120°)
A l f 2 . b- l - 4 . e
1 3
o ,2 .e
3
o + 4 . b- l p
1 A l = `^- 1 - 2 3 h + ^ 3 - 2h i j
2 2 2 2
A l ^- 1 - 2 3 , 3 - 2h A l = ^- 1 - 2 3 , 3 - 2h

DÖNÜŞÜMLER / Öteleme, Yansıma, Dönme ve Bunların Bileşkelerini İçeren Uygulamalar Konu Testi - 1
1. Analitik düzlemde 4x – y + 12 = 0 doğrusunun 4. A(2, 6) noktasının y = x + 3 doğrusuna göre yansıması

u = ^3, - 2h vektörü doğrultusunda ötelenmesiyle elde olan nokta aşağıdakilerden hangisidir?
edilen doğrunun denklemi aşağıdakilerden hangisidir? A) (5, 8) B) (6, 10) C) (7, 4)
A) y = 4x + 5 B) y = 4x – 2 C) y = 4x + 3 D) (1, 3) E) (3, 5)
D) y = –4x + 2 E) y = –4x + 3 A(2, 6)
x eksenini kestiği nokta olan (–3, 0) =

12
noktası 3 br. sağa ve 2 birim aşağı öte- y=x+3
K(x, x + 3) m=1
lenirse (0, –2) elde edilir. Eğim aynı =
kalır.
B
m=4 x+3-6
–3 m AB = - 1 =
doğru y = 4x – 2 olur. x-2
–2
2-x = x-3
y = 4x + 12
5
y = 4x – 2 =x
2
, l & B = ^3, 5h
5 11
Orta nokta olan K b
2 2
5. A(2, 3) noktasının 3x – 4y + 26 = 0 doğrusuna göre simet-

riği Aı noktasıdır.
2. 3x + 2y + 7 = 0 Buna göre, |AAı| kaç birimdir?
doğrusunun A(2, 1) noktasına göre yansıması olan A) 6 B) 3 C) 8 D) 4 E) 5
doğrunun x eksenini kestiği noktanın apsisi kaçtır?
A(2, 3)
23 41 17
A) 6 B) C) D) 7 E)
3 5 6 d
3x – 4y + 26 = 0
d
3x + 2y + 7 = 0 Aı
=
⇒ 6+2+c=0
6 - 12 + 26 20
3x + 2y + c = 0 d= = =4
3 2 + ^- 4h2
A(2, 1) 5
= c = –8
3x + 2y + p = 0 2d = 8
p+7
c= = –8
2
p = –23
6. ABC üçgen A
\h = 60°
3x + 2y – 23 = 0
23 m ^BAC
doğrusunda y = 0 yazılırsa 3x = 23 ve x = olur.
3 AD = 4 3 cm
Şekildeki D noktasının AB ve
AC doğrularına göre yansıması
olan noktalar sırasıyla E ve F B D C
noktalarıdır.
3. 4x + 6y + 5 = 0 Buna göre, |EF| kaç cm dir?
doğrusunun dikey eksene göre yansıması olan doğru- A) 4 6 B) 9 C) 8 3 D) 12 E) 4 10
nun denklemi aşağıdakilerden hangisidir?
A a + i = 60
A) 6y – 4x + 5 = 0 B) 4x – 6y + 5 = 0 4 3 a 4 3 2a + 2i = 120
a i i
A
C) 6y – 4x – 5 = 0 D) 6x + 4y + 5 = 0 E F 4 3 120° 4 3
E) 6x – 4y + 5 = 0
E F
(x, y) noktasının dikey eksene göre yansıması (–x, y) dir. 12
B D C
Denklemde yerine yazalım.
–4x + 6y + 5 = 0 olur.

7. Analitik düzlemde A(2, 5), C(10, 15) ve yatay eksen üzerin- 10. 4x – 3y + 12 = 0
de alınan bir B noktası veriliyor. doğrusunun y = 2 doğrusuna göre yansıması olan
|AB| + |CB| toplamının en küçük olması için C noktası- doğru aşağıdakilerden hangisidir?
nın apsisi kaç olmalıdır?
A) 4x + 2y – 12 = 0 B) 4x – 3y + 6 = 0
A) 5 B) 8 C) 12 D) 4 E) 6 C) 4x + 3y = 0 D) 3x – 4y = 0
A(2,5) Verilen C noktasının yatay eksene göre simetriği alındı- E) 3x + 4y – 24 = 0

ğında verilen üç noktanın doğrusal olması durumunda Aradığımız doğru üzerinde aldığımız herhangi bir (x, y) noktasının y = 2
B(x,0)
uzaklıklar toplamı en az olur. doğrusuna göre yansıması (x, 4 – y) dir.
C(10,–15) Bu nokta 4x – 3y + 12 = 0 doğrusu üzerinde olduğu için bu doğruda sağ-
Eğimler eşit olmalı latırız.
5- 0 5 - ^- 15h 5 20 4(x) – 3(4 – y) + 12 = 0

= & =
2- x 2 - 10 2- x -8 4x – 12 + 3y + 12 =0
2- x =- 2 4x + 3y = 0
4= x
8. A(–4, 2), B(10, 12), C(0, p)

11. x + 4y = 12
noktaları veriliyor.
doğrusunun x = 1 doğrusuna göre, yansıması olan
|AC| + |BC| toplamının en küçük değerini alması için p doğru aşağıdakilerden hangisidir?
kaç olmalıdır?
A) 2x – y + 6 = 0 B) 2x + 4y + 5 = 0
7 2 3
A) B) - C) 4 D) 2 E) C) 2x – 6y + 3 = 0 D) x – 4y + 8 = 0
3 3 2
y eğim = eğim E) x – 4y + 10 = 0
B(10,12)
12 - p 12 + 2 12 - p 14 (x, y) noktasının x = 1 doğrusuna göre yansıması (2 – x, y)dir. Doğrunun
= & =
10 10 + 4 10 14 x =1 doğrusuna göre yansıması alınırken x yerine 2 – x, y yerine y yazılır.
A(–4,2) C
(0,p) 12 - p = 10
x 2 – x + 4y = 12
2= p
ı
0 = x – 4y + 10
A (–4, –2)
9. 2x – 5y + 10 = 0 12. 2x – 3y – 24 = 0
doğrusunun A(2,3) noktasına göre, yansıması olan doğrusunun orijin etrafında pozitif yönde 270° döndü-
doğru aşağıdakilerden hangisidir? rülmesiyle elde edilen doğrunun denklemi aşağıdaki-
lerden hangisidir?
A) 2x – 5y = 0 B) 2x + 5y = 0 C) 2x – 5y + 4 = 0
D) 2x – 5y + 12 = 0 E) 2x + 5y + 60 = 0 A) 3x + 2y + 24 = 0 B) 2x + 3y + 24 = 0
Aradığımız doğru üzerinde alınan herhangi bir (x, y) noktasının A(2,3) C) 3x + 2y – 24 = 0 D) 2x – 3y + 24 = 0
noktasına göre yansıması olan nokta B(4–x, 6–y) dir.
E) 3x – 2y – 24 = 0
Bu nokta 2x – 5y + 10 = 0 doğrusu üzerinde olduğu için sağlatırız. (x,y)
R 270
(y, –x)
2(4 – x) –5(6 – y) + 10 = 0 x yerine y, y yerine –x yazalım
8 – 2x – 30 + 5y + 10 = 0 2y – 3(–x) – 24 = 0
–2x + 5y – 12 = 0 3x + 2y – 24 = 0
2x –5y + 12 = 0
12. C 11. E 10. C 9. D 8. D 7. D 6. D 5. C 4. E 3. A 2. B 1. B Cevaplar

Saat yönünde dönen şekildeki dönme dolapta 16 tane 4. I. Kare II. Düzgün beşgen
oturma kabini bulunmaktadır. Buna göre, 1. ve 2. soruları III. Düzgün altıgen IV. Düzgün sekizgen
yanıtlayınız. V. Düzgün dokuzgen VI. Düzgün onikigen
1
16 2 Yukarıdakilerden kaç tanesi ağırlık merkezi etrafında
15 3
90° döndürülürse aynı geometrik şekil elde edilir?
14 4
A) 1 B) 3 C) 2 D) 4 E) 5
13 5
Kare, düzgün sekizgen ve düzgün onikigen olmak üzere 3 tanesi.
12 6
11 7
10 9 8
1. 1 numaralı kabin 112,5° lik dönme sonunda başlangıç-

taki kaç numaralı kabinin bulunduğu konuma gelir?
A) 9 B) 7 C) 6 D) 8 E) 5
5. Bir geometrik şekil ağırlık merkezi etrafında 360° döndürül-
= ^22, 5h ° de kabinler 1 ileri gider. (112,5)° = 5 . (22,5)° olduğu için
360
16 düğünde başlangıçtan sonra görüntüsü kaç kez başlangıç-
5 kabin ilerler ve 6 numaralı kabinin olduğu konuma gelir. taki görüntüsüne özdeş oluyorsa o kadar dönme simetrisi-
ne sahiptir.
2. Hangi kabin, dönme dolap (247,5)° döndükten sonra Buna göre, kare, eşkenar üçgen ve düzgün altıgenin dön-
başlangıçtaki 1 numaralı kabinin bulunduğu konuma me simetri sayılarının toplamı kaçtır?
gelir?
A) 13 B) 12 C) 10 D) 9 E) 11
A) 2 B) 7 C) 5 D) 3 E) 6 360°
Üçgen ⇒ =3
120°
(247,5)° = 11 . (22,5)° 360°
Kare ⇒ = 4 Toplam 3 + 4 + 6 = 13
1 numaralı kabinin 11 gerisindeki kabin 6 numaralı kabindir. 90°
360°
Düzgün altıgen ⇒ =6
60°
3. I. Düzgün altıgen
II. Düzgün dokuzgen
III. Düzgün onikigen
Yukarıdaki geometrik şekiller ağırlık merkezi etrafında α

açısı kadar döndürüldüğünde şekillerden ikisi başlangıçta-
ki konumu ile aynı görüntüyü üçüncüsü ise farklı bir görün-
6. Bir geometrik şeklin ağırlık merkezi etrafında α < 360° ol-
tüyü vermektedir.
mak koşuluyla α açısı kadar döndürülmesiyle elde edilen
Ağırlık merkezleri etrafında θ açısı kadar döndürüldüklerin- görüntüsü başlangıçtaki görüntüsüne özdeş ise en küçük
de her üçü de başlangıçtaki konumları ile aynı görüntüyü α açısına en küçük dönme simetri açısı denir.
vermektedir.
Buna göre, düzgün ongen, düzgün okikigen ve düzgün
Buna göre, en küçük α ve θ toplamı kaç derecedir? dokuzgenin en küçük dönme simetri açılarının toplamı
A) 150° B) 210° C) 180° kaç derecedir?
D) 360° E) 270° A) 92 B) 106 C) 121 D) 118 E) 72
α = 60° için I ve III 360° 360° 360°
Altıgen → 60° = 36° , = 30° , = 40°
θ = 120° için I, II ve III 10 12 9
Dokuzgen → 40°
aynı konuma gelirler. Toplamı = 36° + 30° + 40° = 106°
Onikigen → 30°
α + θ = 180°

B A L E T
7. 10. A(5, 2) noktasının orijine göre simetriği alınıp B noktası
elde ediliyor.
(R40° ○ R50°) (B) aşağıdakilerden hangisidir?

B E
L
T
A
A) (2, –5) B) (5, –2) C) (–2, –5)
Yukarıda BALET sözcüğü ve sözcüğe uygulanan dönü- D) (–5, –2) E) (2, 5)

B(–5, –2) dir.
şümler sonucu alt satırdaki konumuna getirilen şekiller ve-
40° + 50° = 90° lik dönme uygulanırsa
rilmiştir.
R90° (–5, –2) = (2, –5)
Alt satırdaki şekiller elde edilirken üst satırdaki harfle-
rin hangisine öteleme, yansıma ve dönme dönüşümle-
rinin üçünün birden uygulanması zorunludur?
A) A B) B C) L D) T E) E 11. T(x, y) = (x + 4, y – 5)
L için üçünün birden uygulanması gerekir. olduğuna göre, (T ○ R270°) (2, 1) aşağıdakilerden han-
gisidir?
A) (4, –1) B) (3, –6) C) (6, –4)
D) (5, –7) E) (3, –5)
R270°(2, 1) = (1, –2)
T(1, –2) = (1 + 4, –2 – 5) = ( 5, –7)
8. 2x – 4y + 15 = 0 doğrusunun orijin etrafında negatif
yönde 270° döndürülmesiyle elde edilen doğru aşağı-
A) 4x – 2y + 15 = 0 B) 4x – 2y + 5 = 0 12. Dik koordinat düzleminde, merkezi O noktasında olan aşa-

C) 4x + 2y + 9 = 0 D) 4x + 2y – 15 = 0 ğıdaki ABCDEFGH düzgün sekizgeni verilmiştir.
E) 4x + 2y + 3 = 0
y
Negatif yönde 270° döndürmek pozitif yönde 90° döndürmektir.
^ x, y h ^- y, x h yazalım.
R 90 F E
2(–y) – 4(x) + 15 = 0
G D
–2y – 4x + 15 = 0
x
4x + 2y – 15 = 0 O
H C
A B
9. Koordinat düzleminde A(2, 3) noktasının (D90°) ○ (T(4, 7)) Bu sekizgen, merkezi etrafında saat yönünün tersinde 135°
bileşke dönüşümü altındaki görüntüsü aşağıdakilerden döndürülüyor. Döndürme sonrası elde edilen sekizgenin de
hangisidir? dikey eksenine göre yansıması alınıyor. En son elde edilen

sekizgenin yatay eksene göre yansıması alınıyor.
A) (–10, 8) B) (–8, 6) C) (–10, 6)
D) (6, –8) E) (6, –10)
Buna göre, ilk durumda D noktasının bulunduğu köşe-
ye, son durumda hangi nokta gelir?
T(4, 7) öteleme dönüşümü yapalım.
(2, 3) + (4, 7) = (6, 10) = Aı A) A B) B C) C D) D E) E
Ardından elde ettiğimiz Aı = (6, 10) noktasına 90° lik dönme dönüşümü
E noktası gelir.
uygulayalım. 135° dikey eksen yatay eksen
E H C D olur.
Aıı(–10, 6) olur.

13. A(–4, 6) noktasının orijin etrafında pozitif yönde 90° 16. A(3, 2) noktasının y = 2x + 1 doğrusuna göre simetriği
döndürülmesi ile elde edilen noktanın koordinatları olan nokta aşağıdakilerden hangisidir?
toplamı kaçtır? A) (1, –2) B) (–1, 4) C) (–4, 1)
A) –2 B) –10 C) 2 D) 10 E) 8 D) (–2, 1) E) (–3, 5)
A ^- 4, 6 h ^- 6, - 4h 1 7
R 90° A(3, 2)
- x + = 2x + 1
2 2
5 5
y = 2x + 1 = x
2 2
1 m=2 x=1& y = 3
m=–
2 Aı (k, n)
Kesiştikleri nokta (1,3)
d : y - 2 = - ^ x - 3h
1 orta noktadır.
2 3+k
1 7 1= & k =- 1
y =- x + 2
2 2 2+n
3= &n=4
2
A l ^- 1, 4h
14. A ^1, 2 6 h noktasının orijin etrafında pozitif yönde 90°

döndürülmesiyle elde edilen nokta Aı noktasıdır.
Buna göre, |AAı| kaç birimdir?
A) 8 B) 4 3 C) 12 D) 5 2 E) 10
Aı 5 2 A(1, 2 6 )
d=5 d=5
(0, 0)
17. 3x + 4y + 12 = 0 doğrusunun 6x + 8y – 5 = 0 doğrusuna

göre yansıması olan doğrunun denklemi aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) 3x + 4y – 16 = 0 B) 3x + 4y – 17 = 0
C) 3x + 4y + 24 = 0 D) 6x + 8y – 41 = 0
15. 2x – y + 5 = 0 E) 6x + 8y – 39 = 0
6x + 8y + 24 = 0
doğrusunun x = 4 doğrusuna göre simetriği olan doğ-
runun y eksenini kestiği noktanın ordinatı kaçtır? 6x + 8y – 5 = 0
A) 13 B) 8 C) 17 D) 21 E) 25
6x + 8y + c = 0
x yerine 8 – x ve y yerine y yazalım.
24 + c
2 . (8 – x) – y + 5 = 0 -5 = & c = - 34
2
16 – 2x – y + 5 = 0 doğru 6x + 8y – 34 = 0
x = 0 için y = 21 3x + 4y – 17 = 0
17. B 16. B 15. D 14. D 13. B 12. E 11. D 10. A 9. C 8. D 7. C 6. B 5. A 4. B 3. C 2. E 1. C Cevaplar

TARAMA
39
X) = 75º olduğuna göre,
1. ABC üçgeninde m(A 4. 2lnx + xln2 = 3log3 32
sinB. sinC – cosB . cosC olduğuna göre, xln 3 değeri kaçtır?
işleminin sonucu kaçtır? A) 3 B) 1 C) 2 D) 9 E) 6
A) 3 + 2 B) 3 - 2 C) 1 2lnx = 16
6+ 2 6- 2 lnx = 4
D) 4 E) 4 x = e4
ln9
–cos(B + C) = –cos105°= –(–sin15°) = sin15° e 4ln 3 = e = 9
2 3 2 1 6- 2
sin15° = sin(45° – 30°) = 2 . 2 - 2 . 2 = 4
Cevap E
2. cos3x = sin5x 5. ex – 18. e–x = 3 denkleminin kökü x1 dir.

denkleminin birbirinden farklı en küçük üç kökünün Buna göre, e2.x1 değeri kaçtır?
toplamı aşağıdakilerden hangisidir? A) 2 B) 6 C) 12 D) 36 E) 48
r 9r 5r 11r 3r
A) 2 B) 16 C) 8 D) 16 E) 4 (ex)2 – 3(ex) – 18 = 0
r (ex – 6) (ex + 3) = 0
cos3x = sin( 2 - 3x ) = sin5x ex = 6 ex = –3
r r
5x = 2 – 3x + 2kr, 5x = r – ( 2 - 3x ) + 2kr x = ln6 ø

r r
8x = 2 + 2kr , 2x = 2 + 2kr e 2x1 = e 2.ln6 = eln36 = 36
r + kr r+
x = 16 4 , x = 4 kr
r + r + r + r = r + 2 r = 5r
16 ( 16 4) 4 8 4 8
3. xlog7 x = 7
denkleminin çözüm kümesindeki elemanların çarpımı
6. 48 sayısı en küçük hangi pozitif tam sayının karesi ile
kaçtır?
çarpılırsa başka bir tam sayının küpü olur?
A) 1 B) 2 C) 49 D) 14 E) 28
A) 12 B) 8 C) 16 D) 6 E) 4
log7 x log7 x = log7 7
2 4 . 3 1 2 . 3 2 = ^2 2 . 3h
3
bXl
log x.log x = 1 x
7 7
x=6
log
x= 1 ve log7 x = - 1
7
x= 7 x = 7- 1
x1 . x2 = 1

TARAMA
7. (log2x)3 – 3(log2x)2+ log2x3 = 65 10. xlog3 x = 243x

denklemini sağlayan x değerinin rakamları toplamı denkleminin x1 ve x2 köklerinin çarpımı kaçtır?
kaçtır? 1 1
A) 3 B) 3 C) 9 D) 9 E) 27
A) 5 B) 3 C) 7 D) 9 E) 6
Eşitliğin her iki tarafının 3 tabanında logaritmasını alalım.
log2x = a log3 x log3 x = log3 (243.x)
a3 – 3a2 + 3a – 1 = 64 log3. x. log3x = log335 + log3x
(a –1)3 = 43 log3x = a olsun.
a–1 = 4 log3x1 = a1
a=5 log3x2 = a2
log2x = 5 a2 – a – 5 = 0
x = 25 = 32 a 1 + a2 = 1
Rakamlar toplamı = 3 + 2 = 5 log3x1 + log3x2 = 1
x1.x3 = 3
8. xlog2 x = 29
denkleminin büyük kökü x1 ve küçük kökü x2 dir.
x
Buna göre, log4 e x1 o değeri kaçtır? 11. (2x – 8) . (log2x – 4) # 0
2
A) 2 B) 5 C) 3 D) 6 E) 9 eşitsizliğinin en geniş çözüm aralığı aşağıdakilerden
hangisidir?
log2x. log2x = log229 A) R+ B) [–3, 13] C) [3, 16]
(log2x)2 = 9 = 32
log2x = 3 log2x = –3 D) [2, 16] E) [16, ∞)
1
x1 = 8 x2 = 2–3 = 8 2x = 23 log2x = 4
x x
1 8 1 x = 3 x = 24 = 16
x2 = 1 = 64 = x2 = 64 3 16
8 –
+ +
log443 = 3 olmak üzere sonuç 3 tür.
3 ≤ x ≤ 16 [3, 16]
9. x 4 + log3 x = 310 + log3 x

denkleminin kökleri x1 ve x2 dir. x1 > x2 dir.
x log9 16 12. Başlangıçtan t dakika sonra bir ortamda bulunan bakteri-
e x2 o değeri kaçtır?
1 sayısı B(t) = 81.30,02t şeklinde modellenmiştir.
1 1 1 Buna göre, başlangıçtan 10 dakika sonra ortamda bu-
A) 32 B) 2 C) 64 D) 2 E) 128
lunan bakteri sayısı kaçtır? (log3 ≅ 0,5)
(4 + log3x)(log3x) = 10 + log3x
4a + a2 – 10 – a = 0 A) 10 B) 102,1 C) 102,5
a2 + 3a – 10 = 0
D) 103 E) 103,2
(a + 5)(a – 2) = 0
log3x = –5 log3x = 2 B(10) = 81 . 30,2
x2 = 3–5 x1 = 32 log[B(10)] = log81 + log30,2
x2 -7
= 4. log3 + 0,2.log3
x1 = 3 = 4,2 . 0,5
4 log[B(10)] = 2,1
_ 3- 2 i 2
7 log 2 -7 = 1
3
= 3- 7.log3 2 = 3 log3 2 128 B(10) = 102,1

TARAMA
13. 2010 yılından t yıl sonraki nüfusu N(t) = 80.20,02t (milyon 16. log 3
(2x + 1) + log3 (x - 1) 2 = 6
kişi) biçiminde modellenen bir ülkenin 2020 yılındaki nüfu-
olduğuna göre, log(2x + 1) (x – 1) değeri kaçtır?
su 10x milyon kişi olacaktır.
1 1 1
log2 ≅ 0,3 olduğuna göre, x kaçtır? A) 2 B) 3 C) –1 D) 2 E) 6
A) 1,96 B) 2 C) 2,12 2log3(2x + 1) + 2log3(x – 1) = 6

2[log3[(2x + 1).(x – 1)] = 6
D) 2,28 E) 2,64
(2x + 1)(x –1) = 27
2020 – 2010 = 10 yıl sonra 2x2 –x – 28 = 0
N(10) = 80.20,2 (2x + 7) (x – 4) = 0
log[N(10)] = log80 + 0,2.log2 7
x !- 2 x=4
=1 + 3log2 + (0,2)log2 1
Çünkü fonksiyon x > – 2 için tanımlıdır.
= 1+ (3,2) . (0,3) = 1,96
1
N(t) = 101,96 = 10x ⇒ x = 1,96 log(2x+1)(x –1) = log93 = 2
14. log2x3 + logx2 = 4

denkleminin kökleri x1 ve x2 ve x1 > x2 dir.
x log4 27 17.
d x1 n değeri kaçtır?
2 – |log3m – 2| = log3m
2
eşitliğini sağlayan m tam sayılarının toplamı kaçtır?
A) 15 B) 12 C) 3 D) 2 E) 6
A) 24 B) 21 C) 30 D) 60 E) 45
1
3a + a – 4 = 0
2 2 – log3m = |log3m – 2| olduğuna göre,
3a – 4a + 1 = 0
log3m –2 # 0
(3a – 1) (a – 1) = 0
1 log3m # 2 (m # 9
a = 3 a=1
tanımlı olmak için m > 0 öyleyse 0 < m # 9 olmalıdır.
1 9.10
log2 x = 3 log2x = 1 Eşitliği sağlayan m tamsayılarının toplamı 2 = 45 dir.
x = 3 2 x1 = 2
2
3
x 2 2 2 log2 3
1 d 3n = 2 log2 3 = 3
x2 = 2 & 2
3
15. m ! R+
f(x) = logx(x – m) fonksiyonu veriliyor.
f a 2 k = 3 olduğuna göre, log3 ( m ) değeri kaçtır?
3m 4 2 18. log2(x – 4) – 2log23< – 2

A) 5 B) 3 C) 4 D) 1 E) 2 eşitsizliğini sağlayan x tam sayılarının toplamı kaçtır?
A) 7 B) 16 C) 11 D) 21 E) 12
f ( 2 ) = log 3m ( 2 - m) = log 3m ` 2 j
3m 3m m
2 2
x- 4 x- 4 1 9 25
4 log2 ( 9 ) < - 2 ( 9 < 4 ( x - 4 < 4 ( x < 4
log 3m ` 2 j = 3 ( 2 = ` 2 j 3
m 4 m 3m
2 Tanımlı olması için; x – 4 > 0 ( x > 4
`m 3m 4 m 3 81.m 4
2 j = ` 2 j = 8 = 16 ( 8.81 = m ( 81 = m
3 16 2 25
Ç.K = (4, 4 ) x tamsayıları = {5, 6} Toplamı = 11
log3 ` m j = log3 (81) = log3 81 = 4

2

TARAMA
1
log9 7log8 2x - 1 A = - 2
ln (log3 x)
19. = 1
10 ln10
22.
2
logx
denkleminin kökü aşağıdaki aralıkların hangisinde bu- olduğuna göre, log2 ifadesi aşağıdakilerden hangisi-
lunur? ne eşittir?
A) (0,1) B) (1,2) C) (2,3) A) 1 – log23 B) 1 – log32
D) (3,4) E) (4,5) log 5 - log 2
C) log3 D) log 2
Taban değiştirme yapalım log 3 - log 2
E) 1 - log 2
1 1
10log10 (log3 x) = log3 x = 2 ( x = 3 2 = 3(1< 3<2
1 1
log8 2x - 1 = (9)- 2 = 3
1
5
2x - 1 = 8 3 = 2 & 2x - = 4 & x = 4
5
logx log 2 log5 - log2
= =
log2 log2 log2
23. Uçaktan atlayan bir kişinin atladıktan t saniye sonraki hızı

Vt ile tanımlıdır.
Vt = 40 . (1 – e–(0,2).t) m/sn
20. ln2x – lnx7 – 10 = 0
olduğuna göre, atladıktan kaç saniye sonraki hızı 32
m/sn olur?
Buna göre, x1 . x2 çarpımı kaçtır?
A) 6ln2 B) 3ln5 C) 8 ln3
A) 10 B) e2 C) e7 D) 7 E) e10
D) 5ln5 E) 4ln2
lnx = a, lnx1 = a1, lnx2 = a2 olsun.
a2 – 7a – 10 = a 32 = 40. (1 – e–(0,2).t)
a 1 + a2 = 7 0,8 = 1 – e–(0,2).t
lnx1 + lnx2 = 7 e–(0,2).t = 0,2
1
ln(x1 . x2 ) = 7 –(0,2)t = ln 5
x1 . x2 = e7 –(0,2).t = –ln5
t = 5. ln5
24.
a1 a2 a3 a4 a5 b1 b2 b3 b4 b5 c1 c2 c3 c4 c5
21. 4x – 5. 2x + 3 = 0
denkleminin kökleri x1 ve x2 olduğuna göre, x1 + x2 Yukarıda (an), (bn) ve (cn) dizilerinin ilk 5 terimi verilmiştir.
toplamı aşağıdakilerden hangisidir? I. (an) aritmetik dizi olabilir, Fibonacci dizisi olamaz.
A) log32 B) log23 C) log36 II. (bn) üçgen sayı dizisi olabilir, aritmetik dizi olamaz.
D) log26 E) log212 III. (cn) geometrik dizi olabilir, karesel sayı dizisi olabilir.
2x = a, 2 x1=a, 2 x2
= a olsun. Buna göre, yukarıdakilerden hangileri doğrudur?
1 2
a2 – 5a + 3 =0
a1 . a 2 = 3
2 x1 .2 x2 = 3 ( 2 x1 + x2 = 3 D) I ve III E) II ve III
I ve III doğrudur.
x1 + x2 = log23

TARAMA
25. (an) = (–1)n+1 (4n–1) 28. Genel terimi an = 2n–1 olan bir dizinin ilk n terim topla-
dizisinin ilk 21 teriminin toplamı kaçtır? mı kaçtır?
A) 2n B) 1+ 2n C) –1 + 2n
A) –83 B) –40 C) 40 D) 83 E) 43
D) 2n – 1 E) 2n
(an) = (3, –7, 11, –15, ........., 75, –79, 83}
2n - 1
–4 –4 –4 Sn = 1 + 2 + 22 + .... + 2n – 1 = 2 - 1 = 2n - 1
S21 = (–4).10 + 83 = 43
29. Genel terimi an = (k +k 1) !

olan dizinin ilk 19 teriminin toplamı kaçtır?
2 1 10!
A) 3 - 19! B) 1 + 18! C) 2 - 20!
1 1 1
26. (an) = ( ) D) 1 + 19! E) 1 - 20!
n2 + 5n + 6
dizisinin ilk 27 teriminin toplamı kaçtır? k k+ 1- 1 k+ 1 1

an = (k + 1) ! = (k + 1) ! = (k + 1) ! - (k + 1) !
A) 0,1 B) 0,6 C) 0,5 D) 0,3 E) 0,9 1 1
a = k! - (k + 1) !
n
1 1 1 1
an = n + 2 - n + 3 a = 1! - 2!
1
1 1 1 1
a = 3- 4 a = 2! - 3!
1 2
1 1 h
a2 = 4 - 5
+ a = 1 - 1
h 19 19! 20!
+ 1 1 1
a27 = 29 - 30 S19 = 1 - 20!
1 1 9 3
S27 = 3 - 30 = 30 = 10 = 0,3
30. Genel terimi

an = 2 :1 + 1 + 2 + 1 + 2 + 3 + ... + 1 + 2 + 3 + ... + n D
1 1 1 1 1

8n2 + kn + 2 n
27. (an) = d 2 olan (an) dizisinde a10 kaçtır?
n + 2n + 7
10 17 8 12 14
A) 11 B) 8 C) 9 D) 11 E) 13
dizisinin terimlerinin tamamı pozitif gerçek sayıdır.
Buna göre, kaç farklı k tam sayısı vardır? n (n + 1)
1) 1 + 2+ 3 + ....n = 2 dir.
A) 5 B) 15 C) 8 D) 13 E) 9 1 1 1
2) n (n + 1) = n - n + 1
n2 + 2n + 7 ( D < 0 daima pozitif 3) a = 1 1 + 1 + 1 + ... + 1

10 2 = 1.2 2.3 3.4 10.11 G
8n2 + kn + 2 ( D < 0 olmalı 2 2 2 2
D = k2 – 4 . 8. 2 < 0
k2 – 64 < 0 = 2 8 1.2 + 2.3 + 3.4 + ... + 10.11 B
1 2 2 2 2
= 22 . 8 1 - 2 + 2 - 3 + 3 - 4 + ... 10 - 11 B
–8 8 1 1 1 1 1 1 1 1
+ – +
= 1 - 11 1 = 10
–8 < k < 8 olmak üzere 15 farklı k tamsayısı vardır. 11

TARAMA
31. A 34. x, y !N+, 4x = 5y olmak üzere

a yx k
r=2 2 3 2- n
/ işleminin sonucu kaçtır?
O n= 1
B 60º
C 12 16 15 25
A) 5 B) 5 C) 4 D) 3 E) 4
%
O merkez |OA| = 2 2 cm, m (ABC) = 60c dir.
/ ` 54 j2 / ` 54 jn = `5
4 j- 1 + + 4 +
3 -n 3 -2
= 1 5 ...
Şekildeki birbirine teğet sonsuz tane dairenin alanları n= 1 n= 1
toplamı kaç cm2 dir? = 5 1 5 5 25

4. - 4 = 4.1 = 4
1 5
A) 10r B) 9r C) 12r D) 18r E) 15r
A
r
K
r 2 2 -r
r 2 2 -r O 60
L 30
30°
B 30°
C
&
OKL 30° – 60° – 90° üçgenidir.
2 2 + r = 2 (2 2 - r)
1
35. ln2x – lnx5 – 7 = 0
r = 3 .2 2
1 denkleminin kökler çarpımı aşağıdakilerden hangisi-
Her bir üçgenin yarıçapı bir öncekinin 3 katıdır.
dir?
RA = r. (2 2) 2 :1 + 9 + ` 9 j ...D
1 1 2
A) 2 B) 5 C) 7 D) e5 E) e7
= 8r = 1 1 = 8r. 8 9 =
9r cm 2 a = lnx a1 = lnx1, a2 = lnx2 olsun.
1- 9
a2 – 5a – 7 = 0
a 1 + a2 = 5
lnx1 + lnx2 = 5
ln(x1 . x2) = 5
x1 . x2 = e5
32. - 8 + 8 - 8 + 8 - 8 + ...
3 9 27 81
A) –4 B) –6 C) –7 D) –3 E) –5
(- 8) :1 + `- 3 j + `- 3 j + ...D
1 1 2
1 3
(- 8) . - 1 = (- 8) 4 = - 6
1-` 3 j
a3 k
3 -1 - n
36. / 2
n= 2

33. x ve y pozitif tam sayıdır.
8 9 8 4
A) 9 B) 8 C) 3 D) 3 E) 2
A=5. 72 . 23 ve A . x = y2
` 23 j + ` 23 j + ` 23 j ... = 27 (1 + 3 + ` 3 ) 2 ... j
3 4 5 8 2 2
olduğuna göre, x + y toplamı en az kaçtır?
A) 90 B) 140 C) 80 D) 150 E) 60 8 1 = 8 3 = 8
= 27 . 2 27 . 1 9
1- 3
5 . 7 2 . 2 3 . 5 . 2 = 5 . 7 . 22 2
bXl c\ m
x y
x = 10 y = 140
x + y = 150

TARAMA
37. ABC üçgen A 40. f(x) = logx 3 fonksiyonu veriliyor.

f(81p). f –1a- 8 k = 36
% 1 1
m (BAC) = 45c
|AD| = 8 cm olduğuna göre, p kaçtır?
Şekildeki D noktasının AB 1 1 1
A) 24 B) 18 C) 4 D) 24 E) 18
doğrusuna göre yansıması E
noktasıdır. D noktasının AC
1
doğrusuna göre yansıması F 1
f (81 p) = log34p 3 2 = 8p
noktasıdır. B D C
1 1 1 1
f (x) = logx 3 = - 8 ( 3 = x- 8 ( 3 = x- 4 = 81 = x
Buna göre, |EF| kaç cm dir?
1 1 1 36 1
8p . 81 = 36 ( 8.81 = p = 18
A) 12 B) 9 C) 8 2 D) 6 3 E) 8 3
A a + i = 45
a 2a + 2i = 90
ai i A
E F
8 8
E 8 2 F
B D C
41. 4x – 5.2x + 3 = 0
Buna göre, x1 + x2 kaçtır?
log3 (x2)
38. x = 27x 4 A) log23 B) log26 C) log29
denkleminin kökler çarpımı kaçtır? D) log3 4 E) log36
1 2x = m, 2 x1=m 2 x2 = m olsun.
A) 3 B) 1 C) 3 D) 9 E) 27 1 2
m2 – 5m + 3 = 0
m1 . m2 = 3
log3 x 2 .log3 x = log3 27 + log3 x 4 x +x
1 2
2 x1 .2 x2 = 3 = 2 = 3 ( x1 + x2 = log2 3
2a 2 - 4a - 3 = 0
4
a1 + a2 = 2 = 2
log x + log x = 2
3 1 3 2
log ^ x . x h = 2
3 1 2
x .x = 9
1 2
39. f = [e, ∞) ( [2, ∞) 42. xlog3 x = 81x

f(e2x+1) = x +2 denkleminin kökler çarpımı kaçtır?
olduğuna göre, f –1(5) değeri kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
1 1
A) 3 B) e19 C) D) 1 E) e7 log3x . log3x = log381 + log3x
e e5
a2 –a – 4 = 0
f- 1 ^ x + 2h = e 2x + 1 a 1 + a2 = 1
14444244443
5
log3x1 + log3x2 = 1
x = 9 için f–1(5) = e2.9 + 1 = e19 log3(x1.x2) = 1
x1.x2 = 3

TARAMA
43. log x (x + 12) ! + log 1 (x + 11) ! = 2 46. 4x+2 + 2x + 1 – 14 = 0

x
olduğuna göre, x kaçtır?
dir?
1 log 7 - log 8
A) –3 B) 2 C) D) 2 E) 4 ln 8 - ln 7
3 A) ln 2 B) ln27 C) log 2
logx(x + 12)! – logx (x + 11)! = 2 D) 3 – log27 E) 3+log72
(x + 12) !
logx (x + 11) ! = 2 16a2 + 2a – 14 = 0
logx(x + 12) = 2 (16a – 14)(a + 1) = 0
x + 12 = x2 14
2x = a = 16 ; 2x = a ! –1
x2 – x –12 = 0
7
(x – 4)(x +3) = 0 2x = 8
x= 4 x! – 3 7
log
x = log2 ` 8 j = log28 =
Çünkü logaritmanın tabanı negatif olamaz. 7 log7 - log8
log2
1 1 1
44. + +
2 + log3 4 1 + log3 12 1 + log 4 9 1 2
47. 5 x = 3 ve 3 y = 5
olduğuna göre, x.y çarpımı aşağıdakilerden hangisine
1 3 eşittir?
A) 4 B) 2 C) 2 D) 1 E) 2
ln 2 - ln 5 ln 2 ln 5 - ln 2
A) ln 5 B) ln 5 - ln 2 C) ln 2
1 + 1 + 1 =
log9 + log4 log3 + log12 log4 + log9 ln 5 - ln 2
log3 log3 log4 D) ln 5 E) log52 –1
log3 + log3 + log4
=
log36 1 2
5x = 3 3y = 5
log36
log36 1
= =
x = log ` 3 j
1 2
5
y = log3 ( 5 )
2 2
log3- 1 log ( ) log ( )
x.y = log5 . log35 = - log55
taban değiştirme yapalım.
ln ` j
2
ln2 - ln5 = ln5 - ln2
45. xlog11 x = 121x x.y = - ln55 = - ln5 ln5
denkleminin çözüm kümesindeki elemanların çarpımı
kaçtır?
1 48. x > 0 ve y >0 olmak üzere
A) 1 B) 4 C) 121 D) 11 E) 22
her iki tarafın 11 tabanında logaritmasını alalım. xlny . ylnx – 2. xlny – ylnx = 40
log11 x log11 x = log11 (11 2 .x) olduğuna göre, lny . lnx çarpımı aşağıdakilerden han-
gisine eşittir?
log11 x.log11 x = log11 11 2 + log11 x
log x = a A) ln2 B) 5.ln2 C) 3.ln2
11
a2 = 2 + a D) 4.ln2 E) 2.ln2
2
a -a-2 = 0 xlny = ylnx = a
(a - 2) (a + 1) = 0 a2 – 2a – a = 40
a= 2 a=-1 a2 – 3a – 40 = 0
log11 x = 2 log11 x = - 1 (a – 8) (a + 5) = 0
a = 8 , a ! –5
1
x = 121 x = 11 xlny = 8
1 lny . lnx = ln8 = 3ln2
121. 11 = 11
25. E 26. D 27. B 28. C 29. E 30. A 31. B 32. B 33. D 34. E 35. D 36. A 37. C 38. D 39. B 40. E 41. A 42. C 43. E 44. D 45. D 46. C 47. D 48. C
Cevaplar
9. E 10. B 11. C 12. B 13. A 14. C 15. C 16. A 17. E 18. C 19. B 20. C 21. B 22. D 23. D 24. D 8. C 7. A 6. D 5. D 4. D 3. A 2. C 1. E

S - N - F Matematik PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

S - N - F Matematik PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

11.

SINIF // MATEMATİK FÖY NO

hh ÖNERMELER VE BİLEŞİK ÖNERMELER Örnek 2:

hh Önermeler p, q, r, s gibi harflerle gösterilir. 2) Fransa Güney Amerika kıtasındadır. ( 1 )

hh Eğer önerme doğru ise D veya 1 ile gösterilir. 3) 0! + 1! + 2! = 3 ( 0 )

5) Bugün kitap okudun mu? ( X )

6) Yeni görevinde başarılar dilerim. ( X )

5) Buraya gel! Bir emir cümlesidir. Önerme değildir.

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 1

Örnek 3: Doğruluk Çizelgesi

Cevap: C Buna göre, x kaçtır?

2 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

Bir Önermenin Değili (Olumsuzu) : Bileşik Önermeler

Örnek 6: p ve q gibi iki önermenin :

Doğruluk değeri 0 olan bir önermedir. Örnek 8:

pı : Yunanistan'ın başkenti Atina değildir. + –

Paralel Bağlı bir devrede, sadece p ve q anahtarlarından her

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 3

Veya Bağlacının Özellikleri IV) 1 ∨ 1 ≡ 1

II) Değişme Özelliği

VEYA işleminin birleşme özelliği vardır.

4 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

VE işleminde parantezlerin yerlerini değiştirebiliriz. VE işlemi-

1∧1≡1 1∧0≡0 p q p∧q (p ∧ q) ∧ r = p ∧ (q ∧ r)

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 5

VE bağlacının VEYA bağlacı üzerine dağılma özelliği vardır.

6 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

1. I. Ay dünyanın uydusudur. 4. p : 490.500 < 494.496

III. Kutuplar soğuk mudur? r : 24! . 26! > (25!)2

p, q, r önermelerinin hepsi doğrudur.

D) I ve III E) II ve III Yukarıda verilen p, q, r önermelerinin doğruluk değer-

A) (1, 1, 1) B) (1, 1, 0) C) (1, 0, 1)

p, q, r önermelerinin hepsi doğrudur.

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 7

7. p : 0,13 rasyonel sayıdır. 10. (pı ∧ q) ∨ (p ∧ q)

k: - 9 = 3i karmaşık sayısına eşittir.

8. Birbirinden farklı 2x – 1 tane önermenin doğruluk değer- 11. pı ∧ (qı ∧ p)ı

9. p : a, b ve c gerçek sayı ve a ≠ 0 olmak üzere,

12. E 11. A 10. E 9. A 8. D 7. D 6. D 5. A 4. A 3. C 2. D 1. C Cevaplar

8 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

hhÖNERMELER VE BİLEŞİK ÖNERMELER Örnek 2:

Önermeler olduğunu doğruluk tablosu yaparak gösterelim.

4. 1 ∨ 1 ≡ 0, 0 ∨ 0 ≡ 0 dır. Öyleyse p ∨ p ≡ 0 Sembolik Mantık Kümeler

Cevap: 0 p∧0≡0 A∩∅=∅

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 1

meler (Koşullu Önerme) p q p⇒q pı pı ∨ q

Diğer bütün durumlarda doğruluk değeri 1 olan bileşik önerme- (p ⇒ q ) ≡ (pı ∨ q )

f) 1 ⇒ 0 ≡ 0 ve 0 ⇒ 1 ≡ 1 Öyleyse p ⇒ pı ≡ pı VI. "İSE" bağlacının "VEYA" işlemi üzerine soldan dağılma

2 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

olduğuna göre, bileşik önermesini en sade biçimde yazalım.

(p ⇒ q) ⇒ [r ⇒ (qı ∨ p)] Cevap: 0

p ≡ 1, q ≡ 0, r ≡ 0 olduğu için önerme Örnek 7:

p ≡ 1 ve q ≡ 0 bileşik önermesini en sade biçimde yazalım.

Cevap: a) Gerektirme değildir, b) Gerektirmedir, c) Gerektirmedir

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 3

Not "ANCAK VE ANCAK" ( ⇔ ) Bağlacı İle

"Can basketbol oynamış ise terlidir."

Bileşik önermesinin, Örnek 11:

4 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

(p ⇔ q) ≡ (p ⇒ q) ∧ (q ⇒ p) Cevap: Çift gerektirme

Örnek 12: ≡ 1 çift gerektirmedir.

11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü 5

6 11. Sınıf Matematik Planlı Ders Föyü

f) 1 ⇒ 0 ≡ 0 ve 0 ⇒ 1 ≡ 1 Öyleyse p ⇒ pı ≡ pı VI. "İSE" bağlacının "VEYA" işlemi üzerine soldan dağılma

p: A kümesinin her elemanının karesi 10 sayısından küçük-

p: A kümesinin en az bir (bazı) elemanlarının karesi 100

a) p önermesini sembolik mantık diliyle yazıp doğruluk de-

2) p(n): n3 + (n + 1)3 + (n + 2)3 = 9k önermesinin doğru olduğu bilgisinden

4) İki sayının aralarında asal olması için kendilerinin asal ol- 4x – 3y = 13 4x – 3y = 13