Sưu tập chuyên đề:
Tổng Bí thư Lê Duẩn
Một tư duy sáng tạo lớn
của cách mạng Việt Nam
Trưởng ban Biên tập
TRẦN MINH THẾ
Phó Trưởng ban Biên tập
NGUYỄN QUANG PHI
Biên tập - Trình bày
TẤN TÀI
KIM YẾN
Thư viện tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Số 4 - Phạm Văn Đồng - Phường Phước Trung
Tp. Bà Rịa - tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu
Điện thoại: (064) 3742104 - 3742101
Email: thuvienbrvt.vn@gmail.com
Website: http://thuvienbrvt.com.vn
Thư viện số: thuvienso.thuvienbrvt.com.vn
LỜI NÓI ĐẦU
Tổng Bí thư Lê Duẩn là một nhà lý luận Mácxít -
Lêninnít năng động, sáng tạo; là một chiến sĩ cộng sản kiên
cường, là nhà lãnh đạo lỗi lạc và là người con ưu tú của quê
hương Quảng Trị. Là học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, cùng với đồng chí Trường Chinh và nhiều đồng chí
lãnh đạo xuất sắc khác của Đảng ta, Tổng Bí thư Lê Duẩn là
hiện thân của trí tuệ cách mạng Việt Nam.
Tổng Bí thư Lê Duẩn đã cống hiến trọn đời mình cho
Đảng, cho dân tộc, vì lý tưởng cao đẹp: Tổ quốc Việt Nam
độc lập, thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội, nhân dân Việt
Nam có cuộc sống tự do, ấm no, hạnh phúc. Gần 60 năm
hoạt động cách mạng liên tục, phong phú, sôi nổi, trong đó
có gần 30 năm giữ các cương vị Bí thư thứ nhất và Tổng Bí
thư của Đảng, ông đã có những cống hiến vô cùng to lớn
trong sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Tên
tuổi và sự nghiệp của ông mãi mãi được ghi vào lịch sử vẻ
vang của Đảng, của dân tộc với những thắng lợi vĩ đại của
cách mạng Việt Nam trong thế kỷ XX.
Kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn là
dịp để chúng ta ôn lại và tôn vinh công lao to lớn của ông
đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân. Noi
gương ông, toàn Đảng, toàn dân và toàn quân đoàn kết,
nhất trí, tranh thủ thời cơ, vượt lên khó khăn, thách thức, ra
sức thi đua thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu
toàn quốc lần thứ XII của Đảng.
Nhân dịp này, Thư viện tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trân
trọng giới thiệu đến quý bạn đọc sưu tập chuyên đề “Tổng
Bí thư Lê Duẩn - Một tư duy sáng tạo lớn của cách mạng
Việt Nam”. Hy vọng, sẽ góp phần giúp quý bạn đọc có cái
nhìn tổng quát về cuộc đời, sự nghiệp và những cống hiến to
lớn của đồng chí trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân
tộc, thống nhất đất nước và công cuộc xây dựng Chủ nghĩa
xã hội ở nước ta.
Xin trân trọng giới thiệu cùng quý bạn đọc!
Thư viện tỉnh BR-VT!
 MỤC LỤC

PHẦN I. TỔNG BÍ THƯ LÊ DUẨN:

MỘT TƯ DUY SÁNG TẠO LỚN CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM

1. Thân thế, sự nghiệp cách mạng của đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn ........... 03
2. Ảnh hưởng của truyền thống quê hương, gia đình đối với việc hình thành
nhân cách đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn ................................................... 31
3. Đề cương cách mạng miền Nam.................................................................. 42
4. Đồng chí Lê Duẩn với Cách mạng miền Nam và chiến thắng 30-4 lịch sử.. 67
5. Một Lê Duẩn nặng lòng với cách mạng miền Nam .................................... 72
6. Những cống hiến to lớn của Tổng Bí thư Lê Duẩn ..................................... 81
7. Đồng chí Lê Duẩn - Nhà lãnh đạo lỗi lạc của Đảng, người học trò xuất sắc
của Chủ tịch Hồ Chí Minh .......................................................................... 86
8. Lê Duẩn - Một tư duy sáng tạo lớn của cách mạng Việt Nam .................... 92
9. Đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn với công tác tư tưởng.............................. 100
10. “Biết thắng từng bước cho đúng” - Tư tưởng lớn, đầy sáng tạo của đồng
chí Lê Duẩn ........................................................................................ 102
11. Đồng chí Lê Duẩn với công tác xây dựng Đảng ở Quảng Trị ................. 110
12. Đồng chí Lê Duẩn, Tổng Bí thư của Đảng với Sài Gòn - Gia Định - Thành
phố Hồ Chí Minh ....................................................................................... 118
13. Tư duy lý luận của đồng chí Lê Duẩn về vai trò lãnh đạo của Đảng đối với
lực lượng vũ trang nhân dân ...................................................................... 128
14. Đồng chí Lê Duẩn với Nông nghiệp, Nông dân và Nông thôn ................ 138
15. Bản lĩnh, ý chí của một người cách mạng ................................................ 144
16. Tổng Bí thư Lê Duẩn, người mở đường cho sự nghiệp đổi mới .............. 147
17. Tổng Bí thư Lê Duẩn “lòng vẫn đậm tình thương, lẽ phải” ..................... 149
18. Tổng Bí thư Lê Duẩn và tư tưởng trong trọng dụng trí thức .................... 153
19. Đồng chí Lê Duẩn với việc giáo dục, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng
cho thanh niên ............................................................................................ 156
 PHẦN II. “NHỚ ANH BA LÊ DUẨN”

20. Nhớ đồng chí Lê Duẩn - Một nhà lãnh đạo kiệt xuất ............................... 165
21. Tổng Bí thư Lê Duẩn (7/4/1907 - 10/7/1986): Thấu đạt nhân tình.............. 168
22. Những câu chuyện bình dị về anh Ba Duẩn ............................................. 175
23. Ký ức về “Ngọn đèn hai trăm nến” .......................................................... 177
24. Ký ức về Tổng Bí thư của một Đại tá cảnh vệ ......................................... 185
25. Tổng Bí thư Lê Duẩn trong ký ức của người dân Quảng Trị ................... 189
26. Thế giới ca ngợi Tổng Bí thư Lê Duẩn..................................................... 191

PHẦN III. MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG

KỶ NIỆM 110 NĂM NGÀY SINH TỔNG BÍ THƯ LÊ DUẨN

27. Xuất bản sách kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn ....... 197
28. Triển lãm "Tổng Bí thư Lê Duẩn - Cuộc đời và sự nghiệp" ................ 198
29. Trao giải cuộc thi tìm hiểu về Tổng Bí thư Lê Duẩn ............................... 199
30. Tọa đàm khoa học “Đồng chí Lê Duẩn với cách mạng Việt Nam và quê hương
Quảng Trị” ................................................................................................. 200
31. Quảng Trị khánh thành nhiều công trình kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Tổng Bí
thư Lê Duẩn ............................................................................................... 202
 PHẦN I.

TỔNG BÍ THƯ LÊ DUẨN:

MỘT TƯ DUY SÁNG TẠO LỚN
CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM

1
2
 Thân thế, sự nghiệp cách mạng
của đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn
I. Khái quát quá trình hoạt động
cách mạng của đồng chí Lê Duẩn
Đồng chí Lê Duẩn sinh ngày 07 -
04 - 1907 tại làng Bích La, xã Triệu
Đông và lớn lên trong tình yêu thương
đùm bọc của bà con làng Hậu Kiên, xã
Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh
Quảng Trị. Xuất thân từ một gia đình lao
động có truyền thống yêu nước, đồng chí
sớm giác ngộ cách mạng, hưởng ứng lời
kêu gọi của đồng chí Nguyễn Ái Quốc đi
theo con đường cách mạng vô sản. Đồng
chí tham gia Hội Việt Nam Cách mạng
Thanh niên từ đầu năm 1928 và năm
1930 trở thành một trong những đảng
viên lớp đầu của Đảng.
Năm 1931, đồng chí là ủy viên Ban
Tuyên huấn của Xứ ủy Bắc Kỳ và cũng
trong năm đó, đồng chí bị chính quyền
thực dân Pháp bắt giam. Sau khi bắt,
đồng chí bị địch tạm giam tại Sở Mật
thám Đông Dương rồi nhà tù Hỏa Lò
(Hà Nội). Tại nhà tù Hỏa Lò, địch mở
phiên tòa xét xử kết án đồng chí 20 năm
tù cầm cố. Sau đó, chúng lưu đày đồng
chí đến các nhà tù Sơn La, Côn Đảo. Tại
các nhà tù này, đồng chí cùng nhiều
đảng viên cộng sản lãnh đạo các cuộc
đấu tranh chống chế độ giam cầm hà
khắc và tổ chức việc học tập, truyền bá
Chủ nghĩa Mác - Lênin, giác ngộ lý
tưởng cách mạng cho anh em trong tù.
Năm 1936, do cuộc đấu tranh của
nhân dân ta và thắng lợi của Mặt trận
nhân dân Pháp, chính quyền thực dân ở
Đông Dương buộc phải trả tự do cho
nhiều chiến sĩ cách mạng Việt Nam,
trong đó có đồng chí Lê Duẩn. Ra khỏi
nhà tù, đồng chí ra sức hoạt động cách
mạng ở các tỉnh Trung kỳ, thực hiện chủ
trương của Trung ương Đảng thành lập
Mặt trận Dân chủ Đông Dương nhằm
động viên, tập hợp quần chúng đấu tranh
chống bọn phản động thuộc địa, chống
nguy cơ phát xít và chiến tranh. Năm
1937, đồng chí Lê Duẩn được cử giữ
chức Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ. Những
hoạt động tích cực và hiệu quả của đồng
chí góp phần vào cao trào đấu tranh sôi
nổi trong cả nước.
Năm 1939, đồng chí Lê Duẩn
được cử vào Ban Thường vụ Trung
ương Đảng và cuối năm đó, đồng chí đã
cùng đồng chí Nguyễn Văn Cừ - Tổng
Bí thư của Đảng, chủ trì Hội nghị lần
thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương,
quyết định thành lập Mặt trận Phản đế
Đông Dương thay cho Mặt trận Dân
chủ, chuyển hướng cuộc đấu tranh cách
mạng sang một thời kỳ mới. Năm 1940,
đồng chí lại bị địch bắt ở Sài Gòn, kết
án 10 năm tù và đày di Côn Đảo lần thứ
hai. Cách mạng tháng Tám 1945 thành
công, đồng chí được Đảng và Chính phủ
3
đón về đất liền, tham gia cuộc kháng
chiến ở Nam Bộ.
Năm 1946, đồng chí Lê Duẩn ra
Hà Nội, làm việc bên cạnh Chủ tịch Hồ
Chí Minh, góp phần cùng Trung ương
Đảng chuẩn bị cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp xâm lược. Cuối năm đó,
đồng chí được Bác Hồ và Trung ương
Đảng cử vào lãnh đạo cuộc kháng chiến
ở Nam Bộ. Tại Đại hội lần thứ II của
Đảng năm 1951, đồng chí được bầu vào
BCH Trung ương và Bộ Chính trị. Từ
năm 1946 đến năm 1954, với cương vị
Bí thư Xứ ủy, rồi Bí thư Trung ương
Cục miền Nam, đồng chí được phân
công trực tiếp cùng với tập thể lãnh đạo
Trung ương Cục tổ chức cuộc kháng
chiến ở Nam Bộ và tiến hành cải cách
ruộng đất trong các vùng giải phóng.
Từ năm 1954 đến năm 1957, sau
khi Hiệp định Giơnevơ được ký kết,
đồng chí Lê Duẩn được Trung ương
phân công ở lại miền Nam để lãnh đạo
phong trào cách mạng. Trong những
năm tháng vô cùng khó khăn này, đồng
chí đã kiên trì bám trụ ở những vùng
nông thôn hẻo lánh của Nam Bộ đến
trung tâm các thành phố lớn Sài Gòn,
Đà Lạt... để củng cố các cơ sở cách
mạng, chuẩn bị cuộc chiến đấu chống
Mỹ, cứu nước.
Năm 1957, Trung ương Đảng cử
đồng chí lãnh đạo công việc chung của
Đảng bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Nhận trọng trách mới, dưới sự lãnh đạo
trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh,
đồng chí đã cùng tập thể Bộ Chính trị,
BCH Trung ương Đảng chuẩn bị xây
dựng Nghị quyết 15 (khóa II), mở ra
bước ngoặt lịch sử của cách mạng miền
Nam. Năm 1960, tại Đại hội lần thứ III,
đồng chí Lê Duẩn với trọng trách là Phó
Ban chuẩn bị văn kiện Đại hội, đã trình
bày Báo cáo chính trị nêu ra hai chiến
lược cách mạng: Tiến hành cách mạng
xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc, hoàn
thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân ở miền Nam, kết hợp cách mạng hai
miền nhằm mục tiêu chung là hoàn
thành giải phóng dân tộc, thực hiện
thống nhất nước nhà. Tại Đại hội, đồng
chí được bầu lại vào BCH Trung ương
Đảng và Bộ Chính trị, được bầu là Bí
thư thứ nhất BCH Trung ương Đảng.
Suốt 15 năm trên cương vị này,
trong hoàn cảnh đất nước trải qua thử
thách cực kỳ nghiêm trọng và tình hình
quốc tế diễn biến phức tạp, đồng chí Lê
Duẩn đã cùng Bộ Chính trị và Trung
ương Đảng kiên định đường lối độc lập,
tự chủ, tranh thủ sự viện trợ, giúp đỡ và
đoàn kết quốc tế, sáng suốt lãnh đạo
nhân dân và các LLVT cách mạng nước
ta đánh thắng giặc Mỹ xâm lược và tay
sai, giải phóng miền Nam, thống nhất
Tổ quốc, đưa cả nước tiến lên CNXH.
Tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IV của Đảng (năm 1976) và lần thứ V
(năm 1982), đồng chí tiếp tục được bầu
vào BCH Trung ương Đảng, Bộ Chính trị
4
và là Tổng Bí thư BCH Trung ương
Đảng. Tại Đại hội lần thứ IV, Báo cáo
chính trị của BCH Trung ương Đảng do
đồng chí trình bày, đã tổng kết thắng lợi
của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước và vạch ra đường lối chung của
cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa ở
nước ta. Tại Đại hội lần thứ V, thay mặt
BCH Trung ương Đảng, đồng chí đã
trình bày Báo cáo chính trị, vạch rõ hai
nhiệm vụ chiến lược: xây dựng thành
công CNXH, bảo vệ vững chắc Tổ quốc
XHCN; đồng thời định ra chiến lược
kinh tế trong chặng đường đầu tiên của
thời kỳ quá độ.
Hơn mười năm từ khi đất nước
thống nhất, đồng chí cùng BCH Trung
ương Đảng đã lãnh đạo quân và dân ta
giành được những thành tựu quan trọng
trong công cuộc khôi phục, cải tạo và
phát triển kinh tế, phát triển văn hóa
theo đường lối xây dựng CNXH và tiến
hành thắng lợi hai cuộc chiến tranh bảo
vệ Tổ quốc.
Đồng chí Lê Duẩn là đại biểu Quốc
hội từ khóa II đến khóa VII.
Với những cống hiến to lớn của
đồng chí Lê Duẩn, Đảng và Nhà nước ta
đã tặng đồng chí Huân chương Sao
vàng. Các nước Liên Xô, Lào,
Campuchia, Ba Lan, Bungari, Cu Ba,
Cộng hoà Dân chủ Đức, Hunggari,
Mông Cổ, Tiệp Khắc đã tặng đồng chí
nhiều huân chương cao quý. Ủy ban
Giải thưởng quốc tế Lênin tặng đồng chí
giải thưởng “Vì sự nghiệp củng cố hoà
bình giữa các dân tộc”.
II. Những cống hiến to lớn của
đồng chí Lê Duẩn
1. Đồng chí Lê Duẩn - Người chiến
sĩ cộng sản kiên cường, nhà lãnh đạo
kiệt xuất của Đảng
Từ một thanh niên giàu lòng yêu
nước, say mê với lý tưởng cách mạng,
đồng chí Lê Duẩn sớm trở thành một
chiến sĩ thuộc lớp cận vệ đầu tiên của
Đảng. Vừa hoạt động cách mạng, vừa
học tập, đồng chí rất say mê đọc Đường
cách mệnh của lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc,
báo Thanh niên, các tác phẩm của Mác,
Ăngghen, Lênin... từng bước bồi đắp
cho mình những tri thức mới, nâng cao
thêm tinh thần yêu nước và ý chí cách
mạng. Do được hoạt động, gần gũi với
Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí nhận
được sự dìu dắt và chỉ đạo trực tiếp của
Người. Đó là điều kiện thuận lợi để
đồng chí tiếp thu và phát triển sáng tạo
tư tưởng Hồ Chí Minh trong các lĩnh
vực công tác do tổ chức phân công.
Quan điểm và phương pháp của đồng
chí Lê Duẩn chính là thể hiện sự trung
thành và phát triển sáng tạo tư tưởng,
phương pháp cách mạng Hồ Chí Minh.
Trên cương vị Tổng Bí thư của Đảng,
đồng chí Lê Duẩn đã thực hiện xuất sắc
những điều toàn Đảng, toàn dân, toàn
quân ta hứa trong Lễ truy điệu Chủ tịch
Hồ Chí Minh. Trải qua quá trình hoạt
động cách mạng kiên cường, phong phú
5
của mình, đồng chí đã nêu một tấm
gương tiêu biểu về học tập và làm theo
tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Là một
người giản dị, khiêm tốn, giàu lòng nhân
ái, hết lòng vì Đảng, vì dân, đồng chí Lê
Duẩn đã cống hiến trọn đời mình cho sự
nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất
Tổ quốc, cho tự do, hạnh phúc của nhân
dân và cho lý tưởng cộng sản. Cuộc đời
hoạt động gần sáu mươi năm của đồng
chí gắn liền với quá trình cách mạng
nước ta từ những năm hai mươi đến
những năm tám mươi của thế kỷ XX.
Đồng chí đã tham gia hoạt động ở cả ba
miền: Bắc, Trung, Nam, trải qua mọi thử
thách, gian nan, luôn luôn gần gũi cán
bộ, chiến sĩ và nhân dân lao động. Từ
cuối những năm ba mươi cho đến khi
qua đời, đồng chí là một nhà lãnh đạo
quan trọng của Đảng. Đặc biệt từ sau
Đại hội III của Đảng năm 1960, với
cương vị là Bí thư thứ nhất, rồi Tổng Bí
thư BCH Trung ương Đảng, đồng chí đã
có những đóng góp quan trọng vào sự
lãnh đạo của Đảng, đưa sự nghiệp cách
mạng của nhân dân ta đi từ thắng lợi này
đến thắng lợi khác. Lý tưởng và hoài
bão suốt đời của đồng chí là Tổ quốc
độc lập và thống nhất, nhân dân làm chủ
đất nước, làm chủ xã hội và làm chủ
cuộc sống của mình. Vai trò lãnh đạo
của đồng chí thể hiện nổi bật ở những
giai đoạn cách mạng sau:
- Năm 1928, đồng chí gia nhập Hội
Việt Nam cách mạng thanh niên và trở
thành một trong những đảng viên lớp
đầu tiên của Đảng Cộng sản Đông
Dương. Năm 1930, đồng chí trở thành
một trong những đảng viên lớp đầu của
Đảng Cộng sản Việt Nam do đồng chí
Nguyễn Ái Quốc sáng lập. Năm 1931,
đồng chí là Ủy viên Ban Tuyên huấn Xứ
ủy Bắc kỳ. Tháng 4 năm đó, đồng chí bị
địch bắt và kết án 20 năm tù cầm cố, lần
lượt bị giam ở các nhà tù Hỏa Lò, Sơn
La và Côn Đảo. Năm 1936, do thắng lợi
của Mặt trận Bình dân ở Pháp và phong
trào đấu tranh của nhân dân ta, chính
quyền thực dân buộc phải trả tự do cho
nhiều chiến sỹ cộng hòa trong đó có
đồng chí Lê Duẩn. Từ Côn Đảo trở về,
bất chấp sự đe dọa, quản thúc của kẻ thù
và sức khỏe giảm sút do tù đày, đồng chí
lặn lội khắp miền Trung để gây dựng cơ
sở cách mạng, duy trì và phát triển
phong trào cách mạng, góp phần vào
thắng lợi của phong trào dân chủ (1936 -
1939) dưới sự lãnh đạo của Đảng. Năm
1937, đồng chí được giữ chức vụ Bí thư
Xứ ủy Trung Kỳ. Năm 1939, khi được
giao trọng trách Ủy viên Thường vụ
Trung ương Đảng, đồng chí Lê Duẩn đã
cùng với đồng chí Nguyễn Văn Cừ -
Tổng Bí thư của Đảng, chủ trì Hội nghị
lần thứ sáu BCH Trung ương Đảng
tháng 11-1939. Hội nghị đã mở ra thời
kỳ mới cho cách mạng Việt Nam: từ đấu
tranh đòi các quyền dân chủ, dân sinh
chuyển sang đấu tranh nhằm mục tiêu
trực tiếp đánh đổ chính quyền đế quốc,
6
thực dân và phong kiến tay sai, chuẩn bị
những điều kiện cần thiết tiến tới giành
chính quyền về tay nhân dân. Nghị
quyết Hội nghị đã khẳng định những tư
tưởng chiến lược của cách mạng Việt
Nam mà Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định
từ Hội nghị thành lập Đảng (1930). Đây
là bước mở đầu của một cao trào cách
mạng mới, tiến tới thắng lợi của Cách
mạng tháng Tám năm 1945.
- Trong thời kỳ chống thực dân
Pháp, trên cương vị là Phó Bí thư, rồi Bí
thư Xứ ủy Nam Bộ và từ sau Đại hội II
của Đảng (1951) là Ủy viên Bộ Chính
trị, Bí thư Trung ương Cục miền Nam,
đồng chí đã hoàn thành xuất sắc nhiệm
vụ mà Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ
Chí Minh giao phó là trực tiếp chỉ đạo
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở
Nam Bộ. Đồng chí Lê Duẩn đã vận dụng
sáng tạo đường lối, phương châm kháng
chiến do Trung ương Đảng đề ra, cùng
với Xứ ủy Nam Bộ, Trung ương Cục
miền Nam giải quyết một loạt vấn đề
quan trọng: Tăng cường sự lãnh đạo của
Đảng, thống nhất các lực lượng vũ trang,
chia cấp ruộng đất cho nông dân nghèo,
củng cố liên minh công nông, phát huy
sức mạnh to lớn của Mặt trận dân tộc
thống nhất, động viên mọi tầng lớp nhân
dân đứng lên chống giặc cứu nước. Quân
và dân Nam Bộ đã anh dũng kháng
chiến, làm thất bại hoàn toàn âm mưu
địch đánh chiếm Nam Bộ, tách Nam Bộ
khỏi Việt Nam, lấy đó làm bàn đạp để
thôn tính cả nước ta. Từ thành công của
kháng chiến ở Nam Bộ, Đảng ta đã rút
ra những kinh nghiệm quý báu cho cuộc
kháng chiến toàn quốc chống thực dân
Pháp và cho cuộc chiến đấu chống Mỹ,
cứu nước sau này.
- Trong thời kỳ chống Mỹ, cứu
nước, trên cương vị Bí thư thứ nhất
BCH Trung ương Đảng ở vào một thời
điểm lịch sử đầy thử thách cam go và
nặng nề, cùng một lúc phải thực hiện hai
nhiệm vụ chiến lược của dân tộc là xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc và
đấu tranh giải phóng miền Nam, đương
đầu với một đế quốc có tiềm lực quân sự
và bộ máy chiến tranh khổng lồ, đồng
chí Lê Duẩn là người chịu trách nhiệm
chủ yếu trước Trung ương Đảng về
phong trào cách mạng miền Nam. Dưới
ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng
chí đã cùng tập thể Bộ Chính trị và
Trung ương Đảng hoạch định, phát triển
và từng bước hoàn chỉnh đường lối
chiến lược, phương pháp cách mạng và
phương thức tiến hành chiến tranh cách
mạng. Trong những năm đen tối dưới
chế độ thực dân mới của đế quốc Mỹ ở
miền Nam, bằng kinh nghiệm thực tiễn
nhiều năm bám sát cuộc đấu tranh của
đồng bào miền Nam, đồng chí đã soạn
thảo văn kiện nổi tiếng “Đề cương cách
mạng miền Nam”. Bản Đề cương chỉ
rõ: chính quyền miền Nam Việt Nam là
chính quyền thực dân kiểu mới, tay sai
của đế quốc Mỹ. Chính quyền đó đã
7
chà đạp thô bạo thành quả mà nhân dân
ta giành được trong kháng chiến chống
thực dân Pháp, phá hoại Hiệp định
Giơnevơ. Trên cơ sở nhận định về bản
chất của kẻ thù mới, từ thực tiễn tình
hình miền Nam, Đề cương khẳng
định: “Nhân dân ta ở miền Nam chỉ có
một con đường là vùng lên chống Mỹ -
Diệm để cứu nước và tự cứu mình. Đó là
con đường cách mạng. Ngoài con đường
đó, không có con đường nào khác”. Bản
Đề cương còn xác định rõ “Mục đích,
nhiệm vụ và đối tượng của cách mạng
miền Nam”, nêu lên được “Hình thức
đấu tranh và khả năng phát triển của
phong trào cách mạng miền Nam”. Đề
cương ra đời đã góp phần hướng dẫn
cán bộ, nhân dân tìm ra phương thức
đấu tranh chống lại kẻ thù tàn bạo, làm
dấy lên một không khí tràn đầy tin
tưởng, phấn chấn, tạo ra phong trào
Đồng khởi mạnh mẽ của nhân dân miền
Nam. Những tư tưởng đúng đắn và sáng
tạo mà “Đề cương cách mạng miền
Nam” nêu lên là cơ sở để Đảng ta ra
Nghị quyết Trung ương 15 (khoá II),
tiếp đó là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ III. Từ khi rời Sài Gòn -
Chợ Lớn ra Trung ương cho đến ngày
miền Nam hoàn toàn giải phóng, tư
tưởng chỉ đạo của đồng chí đối với miền
Nam được thể hiện tập trung trong 31
bức điện, thư (tập “Thư vào Nam”) được
viết trong thời gian từ tháng 2 - 1961
đến khi kết thúc chiến dịch Hồ Chí Minh
lịch sử. Những tư tưởng chỉ đạo của
đồng chí góp phần quan trọng để Đảng
ta tìm ra giải pháp tối ưu đưa cách mạng
miền Nam tiến lên một cách vững chắc:
Mở đầu chiến tranh một cách có lợi nhất
bằng phát động khởi nghĩa từng phần
trên quy mô rộng lớn, chuyển cách
mạng miền Nam từ thế bảo toàn lực
lượng sang thế tiến công, làm thất bại về
cơ bản cuộc “chiến tranh đơn phương”
của Mỹ - Ngụy. Từ đó tiến lên giành thế
chủ động tiến công, lần lượt đánh bại
các bước leo thang, các chiến lược chiến
tranh của địch, tạo ra những bước ngoặt
làm chuyển biến cục diện chiến tranh
theo hướng có lợi cho ta, làm lung lay
và đập tan dã tâm xâm lược của đế quốc
Mỹ. Cuối cùng, kịp thời nắm lấy thời cơ
lịch sử, mở những trận quyết chiến
chiến lược, đánh nhanh, thắng gọn, kết
thúc chiến tranh theo ý định của ta,
giành thắng lợi hoàn toàn cho sự nghiệp
chống Mỹ, cứu nước.
Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ,
cứu nước, mỗi quyết sách chiến lược đối
nội cũng như đối ngoại, mỗi thắng lợi ở
tiền tuyến cũng như ở hậu phương, trên
chiến trường cũng như trên bàn đàm
phán, trong giai đoạn mở đầu cũng như
giai đoạn kết thúc chiến tranh, ở đâu
cũng có dấu ấn tư duy độc lập, trí tuệ
sáng tạo, bản lĩnh và nghị lực phi
thường của đồng chí Lê Duẩn.
- Miền Nam hoàn toàn giải phóng,
Tổ quốc thống nhất, cả nước cùng tiến lên
8
CNXH, đồng chí tiếp tục có những cống
hiến to lớn trong việc lãnh đạo, chỉ đạo
sự nghiệp cách mạng XHCN nhằm đưa
nước ta từ một nước nông nghiệp lạc
hậu tiến lên CNXH, bỏ qua chế độ tư
bản chủ nghĩa. Đây là một sự nghiệp vĩ
đại chưa từng có tiền lệ trong lịch sử, do
đó đầy những gian nan, thử thách. Mặt
khác, trong thời gian này, chúng ta vừa
phải xây dựng, kiến thiết đất nước, vừa
phải tiến hành chiến tranh bảo vệ Tổ
quốc và làm nghĩa vụ quốc tế đối với
nhân dân Campuchia, chương trình phát
triển kinh tế - xã hội bị ảnh hưởng
nghiêm trọng. Từ Đại hội V của Đảng,
công cuộc xây dựng kinh tế bước đầu có
sự điều chỉnh. Tuy có khuyết điểm sai
lầm như Đại hội VI đã vạch ra, kế hoạch
1981 - 1985 vẫn đạt những thành tựu
quan trọng trong thế bị bao vây chống
phá từ bên ngoài. Một số công trình lớn
về công nghiệp, giao thông như: điện,
dầu khí, xi măng, cầu đường, thủy lợi
được xây dựng những năm đó, vừa là cơ
sở vật chất - kỹ thuật ban đầu tối cần
thiết của đất nước, vừa là nơi đào tạo đội
ngũ cán bộ kỹ thuật, công nhân lành
nghề rất quan trọng cho thời kỳ đổi mới.
Tư tưởng “làm cho sản xuất bung ra”
trong Nghị quyết Hội nghị Trung ương 6
(khóa IV), về khoán sản phẩm đến nhóm
và người lao động (Chỉ thị 100 của Ban
Bí thư, tháng 1 - 1981), về xác định quyền
chủ động sản xuất kinh doanh và quyền
tự chủ về tài chính của các xí nghiệp
quốc doanh (Nghị quyết 25/CP, 1981) là
những nhân tố đầu tiên của quá trình đổi
mới, làm cơ sở để đến Đại hội VI chính
thức thông qua đường lối đổi mới toàn
diện, tạo bước ngoặt thật sự trong quá
trình xây dựng và phát triển đất nước.
2. Đồng chí Lê Duẩn - Nhà lý
luận xuất sắc, một tư duy sáng tạo lớn
của cách mạng Việt Nam
Có mặt trong đội ngũ những người
cộng sản ngay từ khi Đảng mới ra đời,
với gần 60 năm hoạt động cách mạng,
trong đó có 26 năm trên cương vị Bí thư
thứ nhất và Tổng Bí thư của Đảng, đồng
chí Lê Duẩn đã trải qua suốt cuộc
trường chinh đầy thử thách cho đến khi
hoàn thành trọn vẹn công cuộc giải
phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, đưa
cả nước tiến lên CNXH. Đồng chí đã thể
hiện rõ là một nhà lý luận lớn có tầm cỡ
chiến lược của cách mạng Việt Nam.
Trưởng thành trong thực tiễn cách
mạng, dày dạn kinh nghiệm đấu tranh,
đồng chí Lê Duẩn rất coi trọng nghiên
cứu lý luận, học tập lý luận, rèn luyện tư
duy lý luận, trăn trở suy nghĩ nhằm tìm
ra và giải quyết các vấn đề lý luận của
cách mạng Việt Nam. Vận dụng sáng
tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, trên cơ sở tổng kết thực tiễn,
đồng chí đã góp phần quan trọng cùng
với Chủ tịch Hồ Chí Minh và Ban Chấp
hành Trung ương Đảng hoạch định
đường lối chiến lược và phương pháp
cách mạng của Đảng trong cách mạng
9
dân tộc dân chủ nhân dân, trong các
cuộc chiến tranh giải phóng và bảo vệ
Tổ quốc cũng như trong việc tìm tòi con
đường đưa nước ta từ một nền sản xuất
nhỏ lên sản xuất lớn XHCN. Đồng chí
đã để lại cho chúng ta di sản tư tưởng lý
luận phong phú trên nhiều lĩnh vực:
chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa,
ngoại giao, xây dựng Đảng… mà nổi bật
là tư duy lý luận về các vấn đề sau:
* Về chiến tranh nhân dân Việt Nam
Kế thừa di sản chiến tranh nhân
dân của dân tộc ta, kết hợp với vận dụng
khoa học quân sự Mác - Lênin cùng với
những kinh nghiệm cách mạng và chiến
tranh cách mạng của nhiều nước trên thế
giới, đặc biệt là từ thực tiễn của cách
mạng miền Nam, đồng chí đã làm sáng
tỏ nhiều vấn đề về đường lối chiến lược
và phương pháp cách mạng, về đường
lối kháng chiến và phương thức tiến
hành chiến tranh trong cách mạng dân
tộc dân chủ nhân dân. Đồng chí Lê
Duẩn đã đúc kết rằng, chiến tranh nhân
dân Việt Nam bao gồm hai lực lượng:
lực lượng vũ trang và lực lượng chính
trị, đấu tranh vũ trang kết hợp với đấu
tranh chính trị, kết hợp tiến công quân
sự với nổi dậy của quần chúng giành
chính quyền, làm chủ ngay trong chiến
tranh. Đường lối chính trị của Đảng
trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân là dựa vào sức mạnh đoàn kết rộng
rãi toàn dân tộc, lấy công nông liên
minh làm nền tảng, dưới sự lãnh đạo của
giai cấp công nhân. Những quan điểm
đó được đồng chí đúc rút và vận dụng
trong cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp xâm lược. Đặc biệt, trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đồng
chí đã có những cống hiến quan trọng
vào quá trình chỉ đạo cách mạng và
chiến tranh cách mạng, nổi bật lên một
số tư duy chiến lược sau:
- Một là, tư tưởng dám đánh, dám
thắng đế quốc Mỹ xâm lược. Trong tác
phẩm Thư vào Nam khi phân tích so
sánh lực lượng giữa ta và địch, đồng chí
Lê Duẩn viết: “Thành bại của một cuộc
cách mạng, nói cho cùng, là do lực
lượng so sánh quyết định. Trong chiến
tranh, kẻ nào mạnh thì thắng, kẻ nào yếu
thì thua. Song nói mạnh, yếu là nói theo
quan điểm cách mạng, quan điểm phát
triển; là căn cứ vào sự đánh giá tổng hợp
cả quân sự và chính trị, cả thế lực và
thời cơ, cả điều kiện khách quan và nghệ
thuật lãnh đạo, là xem xét các yếu tố ấy
trong quá trình vận động, trong không
gian và thời gian nhất định. Không thể
chỉ lấy số lượng quân đội, đơn vị, đồn
bốt, số lượng vũ khí, trang bị và phương
tiện chiến tranh để so sánh và đánh giá
mạnh yếu”. Đây là một tư tưởng lớn của
thời đại được khẳng định trên cơ sở
phân tích, đánh giá đúng lực lượng so
sánh giữa ta và địch. Vận dụng cách so
sánh lực lượng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh thời kỳ chống thực dân Pháp,
đồng chí Lê Duẩn đã đề ra cách xem xét
10
so sánh lực lượng một cách khoa học.
Phân tích rõ mặt mạnh, mặt yếu của ta
và Mỹ, đồng chí đi đến kết luận: Chúng
ta không đánh giá thấp âm mưu và lực
lượng của Mỹ, nhưng không choáng
ngợp trước sức mạnh vật chất - kỹ thuật
của Mỹ, bởi trong chiến tranh xâm lược
Việt Nam, đế quốc Mỹ không mạnh như
người ta tưởng. Nhân dân ta có khả năng
đánh thắng chúng.
- Hai là, nắm vững tư tưởng chiến
lược tiến công và nghệ thuật đánh thắng
từng bước. Ta nêu cao quyết tâm dám
đánh dám thắng, nhưng “ta phải thắng
và có thể thắng đến mức nào, Mỹ phải
thua và có thể thua đến mức nào?”.
Đồng chí cho rằng muốn tránh sai lầm
cơ hội chủ nghĩa hữu khuynh và tả
khuynh, người lãnh đạo phải trả lời câu
hỏi đó, nghĩa là phải đo lường cho
đúng mức độ, đề ra yêu cầu đánh thắng
địch một cách có lợi nhất trong từng
giai đoạn chiến tranh và trong toàn bộ
cuộc chiến tranh. Đánh một kẻ địch
hung ác xảo quyệt, có tiềm lực rất lớn
về kinh tế và quân sự, ta phải đánh lâu
dài trên thế tiến công, song phải biết
thắng địch trong từng bước cho đúng,
thực hiện phương châm chiến lược “đánh
lùi địch từng bước, đánh đổ địch từng
bộ phận, kéo địch xuống thang từng
bước, tạo lực, tạo thế, tạo thời cơ để ta
tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn”.
Phương châm đó cũng là nghệ thuật
hạn chế chỗ mạnh, khoét sâu chỗ yếu
của địch, tạo điều kiện cho ta bồi
dưỡng và phát triển lực lượng vũ trang
và chính trị của mình, làm thay đổi lực
lượng so sánh có lợi cho ta, khiến địch
càng đánh càng suy yếu, ta càng đánh
càng thắng to.
- Ba là, quan điểm sử dụng bạo lực
cách mạng với hai lực lượng chính trị và
vũ trang, với hai hình thức đấu tranh cơ
bản chính trị và quân sự. Đồng chí nhấn
mạnh rằng: trong cách mạng miền Nam,
chính trị là cái gốc, là chỗ dựa cực kỳ
quan trọng của chiến tranh giải phóng.
Kết hợp chính trị với quân sự; chính trị,
quân sự đi đôi với nhau, đó là đặc điểm
nổi bật nhất của chiến tranh nhân dân
Việt Nam, khiến nó trở thành một cuộc
chiến tranh thực sự mang tính nhân dân,
chiến tranh của cả một dân tộc đứng lên
cứu nước.
- Bốn là, đánh địch và thắng địch
bằng sức mạnh tổng hợp. Đồng chí chỉ
rõ: lãnh đạo chiến tranh, nói cho cùng là
tạo ra cho được sức mạnh tổng hợp của
các mặt chính trị, quân sự, kinh tế, văn
hóa, vật chất kỹ thuật, tư tưởng tinh
thần; là sức mạnh của ngọn cờ độc lập
dân tộc và chủ nghĩa xã hội gắn chặt với
sức mạnh của ba dòng thác cách mạng
của thời đại. Sức mạnh của tư tưởng
chiến lược đánh địch trên ba mặt trận:
quân sự, chính trị, ngoại giao; trên ba
vùng chiến lược: vùng núi, nông thôn
đồng bằng và thành thị; bằng ba mũi
giáp công: quân sự, chính trị, binh vận.
11
 Đối với đất nước ta, phải đương
đầu với kẻ thù trang bị hiện đại bậc nhất
thế giới, áp dụng chiến tranh nhân dân
với những tư duy chiến lược trên là hoàn
toàn đúng đắn, sáng tạo. Một đặc trưng
nổi bật trong tư duy chiến lược của đồng
chí Lê Duẩn là tinh thần độc lập, tự chủ.
Đồng chí thường nhắc nhở: ta đúng vì ta
độc lập, tự chủ và có độc lập, tự chủ thì
mới có sáng tạo. Trước những tác động
khách quan của tình hình quốc tế, Đảng
ta vẫn giữ vững đường lối, cách làm của
mình đồng thời thực hiện chính sách
đoàn kết quốc tế đúng đắn. Do đó cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của
dân tộc ta đã giành thắng lợi, giải phóng
hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất
nước, đưa cả nước đi lên CHXH.
* Về cách mạng xã hội chủ nghĩa
ở Việt Nam
Trong khoảng 30 năm ở cương vị
đứng đầu Ban Chấp hành Trung ương
Đảng, đồng chí Lê Duẩn đã ra sức tìm
tòi lý luận và đã có những cống hiến đầy
sáng tạo đối với sự hình thành lý luận về
cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
nửa sau thế kỷ XX, những sáng tạo lý
luận đó có ý nghĩa và ảnh hưởng rất lớn
tới việc hình thành quan điểm, đường lối
và chính sách của Đảng ta.
Trong tác phẩm “Dưới lá cờ vẻ
vang của Đảng, vì độc lập tự do, vì chủ
nghĩa xã hội, tiến lên giành những
thắng lợi mới” viết năm 1970, đồng chí
Lê Duẩn đã tổng kết những bài học
mang tính lý luận về giai đoạn cách
mạng đã qua, chỉ ra phương hướng,
nhiệm vụ của giai đoạn mới, vừa tiến
hành cách mạng XHCN trên miền Bắc,
xây dựng hậu phương vững mạnh của cả
nước, vừa tiến hành cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân ở miền Nam, tiến tới
thống nhất Tổ quốc, làm tròn nghĩa vụ
quốc tế.
Sau khi đất nước thống nhất, cả
nước cùng tiến lên CNXH, đồng chí đã
góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý
luận và thực tiễn nhằm xác định và hoàn
chỉnh đường lối cách mạng XHCN ở
nước ta - một nước nông nghiệp lạc hậu,
tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội, bỏ qua
chế độ tư bản chủ nghĩa. Đường lối ấy
thể hiện những tư tưởng lớn của đồng
chí về giương cao ngọn cờ độc lập dân
tộc và CHXH, kết hợp sức mạnh của
dân tộc với sức mạnh của thời đại; về
nắm vững chuyên chính vô sản và phát
huy quyền làm chủ tập thể của nhân dân
lao động; về cơ chế Đảng lãnh đạo, nhân
dân làm chủ, Nhà nước quản lý… Đó
là quan điểm về “tiến hành đồng thời 3
cuộc cách mạng, cách mạng về quan hệ
sản xuất, cách mạng khoa học - kỹ thuật,
cách mạng tư tưởng và văn hóa trong đó
có cách mạng khoa học - kỹ thuật là then
chốt”. Luận điểm này không chỉ đúng
về thực chất mà còn thể hiện được sự
nhạy bén, sắc sảo của đồng chí khi sớm
thấy được vai trò của khoa học - kỹ
thuật. Đó là quan điểm về con đường đi
12
từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam. Đây là một luận
điểm giúp uốn nắn quan điểm “tả”
khuyên rập khuôn bên ngoài về đấu
tranh giai cấp. Tinh thần cơ bản của luận
điểm này đến nay vẫn được thể hiện
trong văn kiện Đại hội IX của Đảng. Đó
là quan điểm về xây dựng nền văn hóa
mới, con người mới xã hội chủ nghĩa.
Đồng chí Lê Duẩn cho rằng con người
ta không chỉ sống với nhau vì miếng
cơm manh áo mà còn có đời sống tình
cảm. Đồng chí nhấn mạnh đến “lao
động, tình thương và lẽ phải” vì vậy
theo đồng chí, vấn đề xây dựng và phát
triển văn hóa, con người giữ vị trí hết
sức trọng yếu.
Một nét độc đáo sáng tạo nữa trong
quan điểm về cách mạng xã hội chủ
nghĩa mà đồng chí Lê Duẩn đưa ra đó là
khái niệm về “bước đi ban đầu”. Theo
đồng chí con đường đi lên xã hội chủ
nghĩa là không được nóng vội mà phải có
những bước đi ban đầu thật chắc chắn.
Tại Đại hội V của Đảng (3-1982), đồng
chí Lê Duẩn nêu ra khái niệm Chặng
đường đầu tiên của thời kỳ quá độ với
xây dựng những tiền đề để chính trị,
kinh tế, xã hội cần thiết. Đẩy nhanh
công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa trên
quy mô lớn. Đó chính là sự trở lại quan
điểm đúng đắn và khoa học về bước đi
ban đầu. Quan điểm này là sự vận dụng
sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực
tiễn xã hội Việt Nam.
* Về xây dựng Đảng
Gắn bó suốt đời với công tác Đảng,
đồng chí Lê Duẩn đã dành nhiều công
sức cho xây dựng đường lối chính trị
đúng đắn, kết hợp công tác tư tưởng với
công tác tổ chức, nâng cao sức chiến
đấu và năng lực lãnh đạo của Đảng
ngang tầm yêu cầu của sự nghiệp cách
mạng. Lý luận của đồng chí Lê Duẩn về
công tác xây dựng Đảng cho thấy sự
sáng tạo trong nội dung và phương châm
chỉ đạo của Đảng cầm quyền, tính sáng
tạo đó thể hiện ở 05 quan điểm chính:
Một là, đồng chí cho rằng, để làm tốt
công tác xây dựng Đảng trong điều kiện
mới đòi hỏi các cấp bộ Đảng phải hiểu
rõ điều kiện ra đời hoạt động của Đảng
ta, từ đó thấy rõ điểm mạnh, điểm yếu
của Đảng để chỉ đạo công tác xây dựng
Đảng. Hai là, đồng chí Lê Duẩn yêu cầu
công tác xây dựng Đảng phải coi trọng
cả ba mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức.
Ba là, Đảng chỉ có thể được xây dựng
trong phong trào cách mạng của quần
chúng, nếu không thấy được vai trò của
quần chúng thì Đảng dễ xa rời dân, làm
quyền và hống hách với nhân dân, vì
vậy theo đồng chí Lê Duẩn việc cho
quần chúng tham gia xây dựng Đảng là
một yêu cầu không thể thiếu được trong
điều kiện Đảng lãnh đạo chính quyền.
Bốn là, việc xây dựng Đảng trong điều
kiện Đảng lãnh đạo chính quyền phải
luôn gắn liền với việc xây dựng chính
quyền Nhà nước. Đồng chí cho rằng:
13
hiệu lực của bộ máy Nhà nước thể hiện
năng lực lãnh đạo của Đảng và thông
qua bộ máy Nhà nước, Đảng thể hiện sự
lãnh đạo của mình với toàn xã hội. Mặt
khác, đồng chí vạch rõ cần chống
khuynh hướng coi nhẹ vai trò và trách
nhiệm của tổ chức Đảng trong cơ quan
Nhà nước, chống việc xem nhẹ hoặc
tách rời hoạt động của cấp ủy Đảng với
hoạt động của cơ quan Nhà nước. Năm
là, là một hệ thống thống nhất, Đảng
không chỉ mạnh ở từng người mà trước
hết là cả ở tổ chức, trong toàn bộ cơ thể.
Vì vậy trong công tác xây dựng Đảng
không chỉ nâng cao chất lượng đảng
viên mà cần nâng cao chất lượng tổ
chức Đảng.
Với tư duy độc lập, sáng tạo, đồng
chí Lê Duẩn đã có những đóng góp quan
trọng vào kho tàng lý luận cách mạng
Việt Nam. Nhiều vấn đề được đồng chí
làm sáng tỏ về mặt lý luận đã được thực
tiễn kiểm nghiệm là đúng đắn, sáng tạo.
Cũng có những vấn đề còn quá mới, còn
ở bước đầu khai phá, thử nghiệm, chưa
thật đầy đủ, đòi hỏi phải có thời gian để
bổ sung, phát triển hoàn thiện. Có những
vấn đề cũng chưa vượt lên khỏi mô hình
kinh tế đang bao trùm cả phe XHCN
trong những năm 70, 80 của thế kỷ XX.
Điều chủ yếu toát lên từ tấm gương
của đồng chí Lê Duẩn đó là một nhà
lãnh đạo, một nhà lý luận suốt đời say
mê tìm tòi, sáng tạo, luôn nêu cao phong
cách tư duy độc lập, tự chủ, luôn xới lật
vấn đề khuyến khích tranh luận để tiếp
cận chân lý.
Công lao, cống hiến của đồng chí
Lê Duẩn đối với cách mạng Việt Nam,
đặc biệt những sáng tạo của đồng chí về
lý luận và đường lối cách mạng trong
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, giải
phóng miền Nam, thống nhất đất nước,
đã nâng trình độ tư duy của Đảng ta, dân
tộc ta lên một tầm cao mới, góp phần
làm phong phú kho tàng lý luận của
cách mạng Việt Nam.
3. Đồng chí Lê Duẩn - Người chiến
sĩ quốc tế trong sáng
Là một nhà yêu nước lớn, đồng chí
Lê Duẩn còn là một chiến sĩ quốc tế
trong sáng, suốt đời trung thành với chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh, chăm lo củng cố và tăng cường
đoàn kết giữa các Đảng anh em, giữa
các lực lượng cách mạng và tiến bộ trên
thế giới trong cuộc đấu tranh vì hòa
bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ
xã hội. Đồng chí đã thay mặt Đảng ta đề
xuất với các Đảng Cộng sản anh em, với
phong trào cách mạng thế giới những
luận điểm quan trọng về giải quyết các
mối quan hệ mang tính thời đại như:
chiến tranh và hòa bình, độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội, về tình hữu nghị
giữa các dân tộc… Năm 1960 đồng chí
đã cùng một số đồng chí trong Ban
Chấp hành Trung ương Đảng ta hai lần
tham dự Hội nghị các Đảng Cộng sản và
công nhân quốc tế họp ở Bucaret và
14
Mát-xcơ-va. Tại các diễn đàn này, đồng
chí Lê Duẩn luôn kiên định lập trường
quốc tế của Đảng ta: Cùng tồn tại hòa
bình phải đi đôi với đấu tranh chống đế
quốc - nguồn gốc gây chiến tranh, hai
mặt tác động qua lại với nhau. Vì vậy,
muốn bảo vệ hòa bình phải dập tắt lò lửa
gây ra chiến tranh là chủ nghĩa đế quốc
và đó chính là những biện pháp bảo vệ
hòa hình hữu hiệu nhất. Đồng chí khẳng
định: “Chiến lược đấu tranh cho hòa
bình bao gồm một cách tất yếu chính
sách cùng tồn tại hòa bình giữa các nước
có chế độ chính trị khác nhau. Chính
sách cùng tồn tại hòa bình phải là và chỉ
có thể là một bộ phận nằm trong toàn bộ
chiến lược đấu tranh cho hòa bình”.
Những luận điểm và thái độ đúng
đắn của Đảng ta về chiến lược và sách
lược của phong trào cộng sản và công
nhân quốc tế, về sự cần thiết phải đoàn
kết phong trào cộng sản, thành lập Mặt
trận nhân dân thế giới chống chủ nghĩa
đế quốc, là những đóng góp quan trọng
góp phần củng cố và tăng cường sự
đoàn kết thống nhất phong trào cộng sản
và công nhân quốc tế, trong Mặt trận
nhân dân thế giới chống chủ nghĩa đế
quốc, bảo vệ hòa bình.
Trong hoạt động đối ngoại, trước
sự chia rẽ trong phong trào cộng sản và
công nhân quốc tế trong những năm 60
của thế kỷ XX là trở ngại lớn nhất đối
với sự nghiệp cách mạng Việt Nam.
Trong bối cảnh đó, đồng chí Lê Duẩn
cho rằng Đảng ta cần phải có một đường
lối đối ngoại đúng đắn, độc lập, tự do,
vừa đáp ứng được lợi ích dân tộc, vừa
đáp ứng được yêu cầu của cuộc đấu
tranh của nhân dân thế giới vì hòa bình,
độc lập dân tộc và tiến bộ xã hội.
Kiên định lập trường quyết tâm
giải phóng miền Nam, thống nhất đất
nước, chủ trương kết hợp sức mạnh dân
tộc và sức mạnh thời đại, Đảng ta đẩy
mạnh hoạt động đối ngoại, tranh thủ sự
ủng hộ của các lực lượng yêu chuộng
hòa bình, tiến bộ trên thế giới. Hàng loạt
phái đoàn ngoại giao của Đảng, Nhà
nước ta được cử ra nước ngoài để thực
thi sứ mệnh vô cùng quan trọng nói trên.
Qua đàm phán, nhiều nguồn viện trợ đã
được ký kết, nhiều tổ chức đoàn kết với
Việt Nam (kể cả tổ chức chính phủ hoặc
phi chính phủ), các đoàn thể chính trị ở
nhiều nước, bạn bè, anh em trên khắp
thế giới được thành lập để ủng hộ, giúp
đỡ Việt Nam. Đó không chỉ là thắng lợi
về chính trị, ngoại giao, kinh tế, quốc
phòng, mà còn tạo được sự hậu thuẫn
lớn cả về vật chất và tinh thần cho cuộc
kháng chiến của nhân dân ta chống đế
quốc Mỹ xâm lược.
Chủ trương tăng cường hoạt động
đối ngoại, tìm kiếm sự ủng hộ quốc tế,
đồng thời đồng chí Lê Duẩn cũng luôn
nhắc nhở các cấp, các ngành, các địa
phương phải nâng cao tinh thần độc lập,
tự chủ, tự lực cánh sinh, tránh ỷ lại. Đồng
chí khẳng định: “Chúng ta cần nêu cao
15
tinh thần tự lực cánh sinh, chống tư
tưởng sợ Mỹ, tư tưởng đàm phán khi
chưa có điều kiện có lợi, muốn kết thúc
chiến tranh với bất cứ giá nào, tư tưởng
ỷ lại vào sự giúp đỡ của nước ngoài,
không tin tưởng vào sức mình”.
Quán triệt sâu sắc quan điểm của
Chủ tịch Hồ Chí Minh “giúp bạn là tự
giúp mình”, trong quá trình chỉ đạo công
tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta,
đồng chí Lê Duẩn luôn dành sự quan
tâm đến các phong trào cách mạng trên
thế giới, thể hiện trách nhiệm của Đảng
và dân tộc ta đối với cuộc chiến đấu của
ba nước Đông Dương trong thời kỳ
chống đế quốc Mỹ xâm lược.
Quan điểm và những hoạt động của
đồng chí Lê Duẩn không chỉ góp phần
quan trọng đối với thành công của Đảng
và Nhà nước ta trên mặt trận đối ngoại
mà còn góp phần vào việc củng cố tình
đoàn kết giữa các lực lượng hòa bình,
dân chủ và tiến bộ trên thế giới, đặc biệt
là góp phần cũng cố tình đoàn kết giữa
các Đảng và nhân dân các nước xã hội
chủ nghĩa, tình đoàn kết, chiến đấu đặc
biệt giữa nhân dân ba nước Việt Nam -
Lào - Campuchia.
III. Đồng chí Lê Duẩn với Đề
cương Cách mạng miền Nam
1. Hoàn cảnh ra đời Đề cương
Cách mạng miền Nam
Tháng 5-1954, cuộc kháng chiến
chống Pháp của nhân dân ta thắng lợi,
Hiệp định Giơnevơ được ký kết, trong
đó có nội dung rất quan trọng: “Các
bên tham gia Hội nghị thừa nhận về
nguyên tắc độc lập, thống nhất và toàn
vẹn lãnh thổ của Việt Nam; việc hiệp
thương giữa hai miền bắt đầu từ ngày
20/7/1955 và tổng tuyển cử tiến hành
vào tháng 7/1956; quyết định lấy vĩ
tuyến 17 là giới tuyến quân sự tạm thời
ở Việt Nam”.
Trong khi ta coi Hiệp định Giơnevơ
là cơ sở pháp lý quốc tế để tiếp tục đấu
tranh hoàn thành cách mạng dân tộc dân
chủ nhân dân trên phạm vi cả nước thì
đế quốc Mỹ ngang nhiên không chấp
nhận các điều khoản của Hiệp định, xúc
tiến kế hoạch xâm nhập vào miền Nam
thay thế thực dân Pháp, xâm chiếm miền
Nam bằng chính sách thực dân mới, đốc
thúc ngụy quân, ngụy quyền tay sai ra
sức phá hoại Hiệp định bằng mọi biện
pháp với thủ đoạn tàn ác và thâm hiểm.
Sau khi gạt Pháp ra khỏi guồng
máy cai trị và áp đặt chủ nghĩa thực dân
mới vào miền Nam, Mỹ - Diệm tập
trung thực hiện biện pháp chiến lược “tố
cộng, diệt cộng” để đàn áp khủng bố
phong trào yêu nước, trả thù những
người kháng chiến cũ, tiêu diệt cơ sở
cách mạng miền Nam. Chúng coi “tố
cộng, diệt cộng” là “quốc sách”. Với
khẩu hiệu: “Giết nhầm còn hơn bỏ
sót”, chúng chủ trương tiêu diệt hết
những người cộng sản, tiêu diệt cả tổ
chức và tư tưởng cộng sản. Chúng đã huy
động mọi lực lượng quân sự, an ninh,
16
tình báo, thông tin tuyên truyền... tiến
hành khủng bố, đàn áp toàn diện cả quân
sự, chính trị, tâm lý, kinh tế… cực kỳ
thâm độc, tàn bạo để triệt phá cách
mạng, tàn sát những người yêu nước,
khủng bố những người kháng chiến cũ
mà chúng gọi là cộng sản hoặc phần tử
cộng sản. Cách mạng miền Nam bị dìm
trong biển máu. Trong lúc đó, Trung
ương chưa chủ trương chuyển hướng
đấu tranh, cán bộ, đảng viên và đồng
bào ta ở miền Nam vẫn dùng hình thức
đấu tranh chính trị không dám dùng vũ
trang tự vệ. Cách mạng miền Nam bị
đẩy vào bước khó khăn chưa từng thấy,
trải qua một thời kỳ thoái trào tưởng
chừng không gượng dậy nổi.
Trước tình hình đó, Hội nghị Bộ
Chính trị Ban Chấp hành Trung ương
Đảng (6/1956) đã khẳng định một
hướng mới cho cách mạng miền Nam là:
Đấu tranh chính trị kết hợp với vũ trang
tự vệ. Nghị quyết này đã qua điện đài
truyền xuống Xứ ủy Nam Bộ và Liên
Khu ủy V. Từ năm 1956 - 1957, hàng
chục đơn vị vũ trang cách mạng ra đời ở
Nam Bộ, nhiều đội trừ gian thành lập ở
Liên Khu V.
Đáp ứng yêu cầu cấp thiết đó, từ
mùa thu năm 1955 đến mùa thu năm
1956, ở Bến Tre và Sài Gòn, đồng chí
Lê Duẩn, khi ấy là Ủy viên Bộ Chính trị
Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí
thư Xứ ủy Nam Bộ, đã soạn thảo Đề
cương Cách mạng miền Nam chuyển
xuống các Đảng bộ nghiên cứu và góp ý
kiến. Đề cương Cách mạng miền Nam
được phác thảo ở Bến Tre từ mùa khô
năm 1955. Lúc đầu đưa ra thảo luận
trong Hội nghị các Bí thư Tỉnh ủy miền
Tây Nam Bộ, sau đó ở miền Đông Nam
Bộ và cuối cùng ở Hội nghị Xứ ủy Nam
Bộ họp ở Phnôm-Pênh tháng 12/1956.
2. Nội dung cơ bản của Đề cương
cách mạng miền Nam
Bản đề cương gồm 5 phần:
“Phần I: Ba nhiệm vụ chính của cả
nước hiện nay
Ba nhiệm vụ đó là: Củng cố thật
vững chắc miền Bắc; Đẩy mạnh đấu
tranh cách mạng ở miền Nam; Tranh thủ
sự đồng tình và ủng hộ của nhân dân
yêu chuộng hòa bình, độc lập dân tộc và
dân chủ trên thế giới.
Phần II: Mục đích, nhiệm vụ và đối
tượng của cách mạng miền Nam
Phong trào cách mạng miền Nam
là một bộ phận của phong trào cách
mạng cả nước. Đẩy mạnh cách mạng
miền Nam là thực hiện một trong ba
nhiệm vụ chiến lược của cách mạng cả
nước. Cuộc đấu tranh cách mạng ở miền
Nam và công cuộc cách mạng ở miền
Bắc cùng nhằm mục đích chung là giữ
gìn hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn
thành độc lập, dân chủ trong cả nước.
Nhiệm vụ của cách mạng miền
Nam là trực tiếp đánh đổ chính quyền
độc tài, phát xít Ngô Đình Diệm, tay sai
của Mỹ, giải phóng nhân dân miền Nam
17
khỏi ách đế quốc, phong kiến, thiết lập ở
miền Nam một chính quyền liên hiệp có
tính chất dân tộc, dân chủ để cùng với
miền Bắc thực hiện một nước Việt Nam
hòa bình, thống nhất, độc lập và dân chủ
nhân dân.
Để làm tròn nhiệm vụ lịch sử đó,
cần nhận rõ đối tượng của cách mạng
miền Nam và bản chất của chính quyền
độc tài phát xít Ngô Đình Diệm.
Phần III: Yêu cầu và khẩu hiệu của
cuộc đấu tranh cách mạng ở miền Nam
Hòa bình, thống nhất, độc lập và
dân chủ là nguyện vọng của nhân dân ta.
Tự do, dân chủ là yêu cầu bức thiết để
bảo đảm tính mệnh, tài sản, đời sống vật
chất và tinh thần của nhân dân ở miền
Nam. Công ăn việc làm, tiền lương đủ
sống cho thợ thuyền; giảm tô, giảm thuế,
không được cướp lại ruộng đất của dân
cày; bảo vệ và mở mang công thương
nghiệp dân tộc; hạ giá sinh hoạt, cải thiện
đời sống; đó là đòi hỏi bức thiết của các
tầng lớp nhân dân ở miền Nam.
Phần IV: Hình thức đấu tranh và
khả năng phát triển của phong trào cách
mạng miền Nam
Trên cơ sở nhận rõ đối tượng, mục
đích, yêu cầu của cách mạng miền Nam,
cần định ra đường lối, phương pháp đấu
tranh thích hợp để phát triển lực lượng,
đẩy mạnh phong trào, đưa sự nghiệp
cách mạng từng bước đi lên.
Phần V: Bài học lịch sử và
những nhiệm vụ cơ bản của cách
mạng miền Nam.
Đề cương nêu ra những bài học
chủ yếu của Cách mạng tháng Tám để
vũ trang lý luận cách mạng cho cán bộ,
đảng viên và nhân dân trên bước
đường sắp tới: phải có lực lượng bên
trong thì mới nắm được thời cơ từ bên
ngoài đưa lại; phải có một Đảng cách
mạng, trung thành với chủ nghĩa Mác -
Lênin, đứng vững trên lập trường giai
cấp của giai cấp công nhân và nhân
dân lao động để lãnh đạo phong trào
đấu tranh giải phóng dân tộc thì cách
mạng mới thành công; phải xây dựng
khối liên minh công nông vững chắc;
xây dựng, củng cố, phát triển mặt trận
dân tộc thống nhất...
Để xây dựng, củng cố, phát triển
mặt trận dân tộc thống nhất, cần thực
hiện các mặt công tác quan trọng: Một
là xây dựng khối liên minh công nông
chặt chẽ, vững mạnh. Hai là khơi dậy
lòng yêu nước của các tầng lớp tiểu tư
sản, học sinh, sinh viên, trí thức, lôi
cuốn họ tham gia phong trào dân tộc,
dân chủ. Ba là bồi dưỡng, nâng cao ý
thức chính trị và phát triển phong trào đấu
tranh của các tầng lớp công thương
nghiệp dân tộc. Bốn là tăng cường đoàn
kết với các tôn giáo. Năm là đi sâu vận
động đồng bào các dân tộc thiểu số, thực
hiện tốt chính sách đoàn kết các dân tộc
anh em trong mặt trận dân tộc thống nhất.
18
Sáu là phát huy năng lực to lớn của thanh
niên và phụ nữ. Khoét sâu mâu thuẫn nội
bộ địch để làm suy yếu và cô lập chúng,
tăng thêm lực lượng của cách mạng.
3. Ý nghĩa của Đề cương
Đề cương Cách mạng miền Nam là
một văn kiện quan trọng có ý nghĩa thiết
thực về thực tiễn đối với cách mạng
miền Nam và có giá trị lý luận về cách
mạng giải phóng dân tộc của Đảng ta.
Đề cương ra đời đã góp phần hướng dẫn
cán bộ, nhân dân tìm ra phương thức
đấu tranh chống lại kẻ thù tàn bạo, làm
dấy lên một không khí tràn đầy tin
tưởng, phấn chấn, tạo ra phong trào
Đồng khởi mạnh mẽ của nhân dân miền
Nam. Những tư tưởng đúng đắn và sáng
tạo mà “Đề cương cách mạng miền
Nam” nêu lên là cơ sở để Đảng ta ra
Nghị quyết Trung ương 15 (khoá II),
tiếp đó là Nghị quyết Đại hội Đảng toàn
quốc lần thứ III.
Theo tinh thần của Đề cương Cách
mạng miền Nam, các Đảng bộ miền
Nam có ý thức chuẩn bị cuộc nổi dậy,
trong khi chờ đợi chủ trương chính thức
của Trung ương. Vì lẽ đó, Đề cương
Cách mạng miền Nam đã góp phần tích
cực chuẩn bị về chính trị, tư tưởng và tổ
chức cho cao trào đồng khởi năm 1960 ở
miền Nam sau khi có Nghị quyết 15 của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng
(tháng 1-1959).
IV. Đồng chí Lê Duẩn - Người
con ưu tú của quê hương Quảng Trị
Trong tâm thức của cán bộ, đảng
viên và nhân dân tỉnh Quảng Trị, đồng
chí Lê Duẩn không chỉ là một nhà lãnh
đạo Mác-xít chân chính, một chiến sĩ
cộng sản kiên cường, một tư duy sáng
tạo lớn của cách mạng Việt Nam mà còn
là một người con ưu tú của quê hương.
Đồng chí Lê Duẩn đã có nhiều cống
hiến to lớn đối với sự nghiệp cách mạng
của Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị.
Vai trò và cống hiến của đồng chí đối
với quê hương được thể hiện xuyên suốt
các thời kỳ đấu tranh cách mạng.
Trong những năm 1936 - 1939,
đồng chí Lê Duẩn đã dày công truyền bá
đường lối mới của Đảng, lãnh đạo
phong trào quần chúng ở quê hương đấu
tranh đòi dân sinh, dân chủ phát triển cả
bề rộng lẫn chiều sâu.
Trong bối cảnh nhiều cán bộ, đảng
viên bị giam cầm lâu ngày, mới ra khỏi
nhà tù đế quốc chưa liên lạc được với
cấp trên nên chưa nắm vững được chủ
trương, chính sách, phương thức hoạt
động của Đảng trong tình hình mới; một
số vẫn giữ quan điểm hoạt động theo
phương thức cũ, không theo đường lối
công khai, hợp pháp; một số tuy nhạy
bén với tình hình nhưng chưa tiếp thu
được chủ trương mới nên lúng túng
trong hoạt động. Vì vậy, trong nội bộ
cán bộ, đảng viên ở địa phương chưa
thống nhất được phương thức đấu tranh
cho phù hợp với thực tế lúc bấy giờ.
Trước tình hình đó, đồng chí Lê Duẩn
19
chỉ đạo cho cán bộ, đảng viên nhanh
chóng bắt liên lạc với các cơ sở cũ, đồng
thời đi khắp các địa bàn nắm tình hình
và tổ chức truyền đạt cho các đảng viên
về tinh thần của Nghị quyết Đại hội VII
Quốc tế Cộng sản, Nghị quyết Đại hội
Đảng Cộng sản Đông Dương lần thứ
nhất; Nghị quyết Hội nghị Trung ương
Đảng tháng 7-1936; giải thích ý nghĩa
của Mặt trận nhân dân đối với cách
mạng nước ta, chỉ rõ sự chuyển hướng
chỉ đạo và hình thức, phương hướng đấu
tranh trong thời kỳ mới. Đồng chí tập
hợp thanh niên ở các huyện Triệu
Phong, Hải Lăng và Cam Lộ để tuyên
truyền, giác ngộ, đưa họ vào tổ chức,
tham gia hoạt động cách mạng. Đặc biệt,
trước thực tiễn cách mạng trong nước và
Quảng Trị, đồng chí nhấn mạnh: Phải
triệt để lợi dụng những khả năng hoạt
động công khai, hợp pháp và nửa hợp
pháp để lãnh đạo quần chúng, song
không được quên việc duy trì và phát
triển các tổ chức bí mật của Đảng,
phòng khi bất trắc.
Với tư duy năng động, nhạy bén,
trình độ lý luận sắc sảo, đồng chí Lê
Duẩn đã vận dụng sáng tạo chủ nghĩa
Mác - Lênin và đường lối, chính sách
của Đảng vào tình hình cụ thể ở Quảng
Trị, đề ra chủ trương mới, sát đúng, tạo
được uy tín lớn trong đông đảo đảng
viên và quần chúng. Đồng chí Lê Duẩn
đã nhanh chóng tìm hiểu phong trào, tập
hợp được cán bộ cốt cán làm hạt nhân
lãnh đạo, chắp nối được các cơ sở Đảng,
đoàn kết được mọi tầng lớp nhân dân
trong Mặt trận Dân chủ để đấu tranh đòi
các quyền dân sinh, dân chủ.
Đầu năm 1937, trước áp lực của dư
luận, Chính phủ Mặt trận Bình dân Pháp
cử một phái đoàn do Gôđa dẫn đầu sang
Đông Dương điều tra tình hình. Trước
tình hình đó, Trung ương Đảng đã quyết
định phát động một phong trào đấu tranh
mới đòi dân sinh, dân chủ rộng rãi trong
các tầng lớp nhân dân trên phạm vi toàn
Đông Dương. Với danh nghĩa đón phái
bộ Gôđa, Đảng ta chủ trương đẩy mạnh
các hình thức tổ chức hoạt động công
khai, hợp pháp, nhằm tập hợp đông đảo
quần chúng, tập trung mũi nhọn vào
cuộc đấu tranh chống phản động thuộc
địa và tay sai, chống nguy cơ chiến
tranh phát xít.
Thực hiện chủ trương của Đảng,
các cựu chính trị phạm trong tỉnh, dưới
sự lãnh đạo của đồng chí Lê Duẩn, chủ
trương nhân cơ hội này phát động phong
trào quần chúng rộng rãi biểu dương lực
lượng trong toàn tỉnh, lấy cớ thu thập
nguyện vọng nhân dân chuyển tới Gôđa.
Đồng chí Lê Duẩn được tín nhiệm cử
làm Trưởng ban đón tiếp Gôđa tại trung
tâm thị xã tỉnh lỵ Quảng Trị. Hưởng ứng
phong trào, hàng vạn nhân dân khắp nơi
trong tỉnh đã biểu dương lực lượng, biểu
tình đòi thả tù chính trị, bỏ thuế thân,
giảm thuế điền thổ, đòi ban hành các
quyền tự do, dân chủ... Dưới sự lãnh đạo
20
tài tình của đồng chí Lê Duẩn, phong
trào đón Gôđa trao bản dân nguyện ở
Quảng Trị gây tiếng vang lớn, lan rộng
trong toàn xứ Trung Kỳ, để lại dấu ấn
sâu sắc trong phong trào cách mạng
Quảng Trị thời kỳ 1936 - 1939.
Sau cuộc biểu tình đón Gôđa, mặc
dù thực dân Pháp và phong kiến Nam
triều tìm cách hạn chế hoạt động của
chính trị phạm, song dưới sự lãnh đạo
sâu sát và khôn khéo của đồng chí Lê
Duẩn, phong trào cách mạng trong tỉnh
vẫn phát triển cả bề rộng lẫn chiều sâu.
Các tổ chức hợp pháp và nửa hợp pháp
như hội hiếu, tổ đọc sách báo phát triển
ở nhiều nơi, trong đó tổ đọc sách báo có
tác dụng lớn cho việc tuyên truyền
đường lối, chính sách của Đảng.
Thời kỳ này, tài năng của đồng chí
Lê Duẩn thể hiện ở sự sáng tạo, nhạy
bén trong lãnh đạo phong trào cách
mạng. Đồng chí đã kịp thời chuyển
hướng chỉ đạo về phương thức đấu tranh
cách mạng, kết hợp xây dựng và phát
triển tổ chức quần chúng rộng rãi để giữ
vững và phát triển lực lượng cách mạng;
đề ra các hình thức và phương pháp đấu
tranh phong phú, uyển chuyển; kết hợp
hoạt động công khai và nửa hợp pháp
với hoạt động bí mật, bất hợp pháp; kết
hợp giữa đấu tranh của quần chúng
ngoài nghị viện với đấu tranh nghị
trường, đấu tranh ở nông thôn với đấu
tranh ở thành thị. Đó còn là sự sáng tạo,
nhạy bén trong chuyển hướng chỉ đạo
chiến lược, gắn vấn đề giai cấp với vấn
đề dân tộc, nêu cao ngọn cờ dân chủ để
tập hợp rộng rãi mọi giai tầng trong xã
hội, trong dân tộc, kể cả giai cấp tư sản
dân tộc, những thành phần dân chủ,
những cá nhân có tư tưởng tiến bộ đứng
về phía nhân dân chống lại bọn phản
động thuộc địa và tay sai. Thông qua
phong trào dân chủ tiến hành cuộc tập
dượt lớn nhằm tiến tới cao trào cứu
nước 1939 - 1945, đỉnh cao là tổng khởi
nghĩa giành chính quyền về tay nhân
dân trong Cách mạng tháng Tám.
Bên cạnh truyền bá đường lối mới
của Đảng, thời kỳ 1936 - 1939, đồng chí
Lê Duẩn còn thể hiện vai trò đặc biệt
quan trọng trong việc củng cố và phát
triển tổ chức Đảng ở Quảng Trị, lãnh
đạo phong trào cách mạng của tỉnh tiếp
tục dâng cao.
Trước sự lớn mạnh của Đảng bộ
Quảng Trị, thực dân Pháp và tay sai tăng
cường các hoạt động khủng bố, đàn áp
khốc liệt. Đặc biệt, sau đợt khủng bố của
địch tháng 7/1935, Đảng bộ Quảng Trị
bị tổn thất lớn, phong trào cách mạng
gặp nhiều khó khăn, hệ thống tổ chức
Đảng từ tỉnh đến huyện bị phá vỡ.
Tháng 10/1936, từ nhà tù Côn Đảo
trở về Quảng Trị, đồng chí Lê Duẩn đã
tiến hành ngay nhiệm vụ cấp thiết lúc
bấy giờ là khôi phục tổ chức cơ sở Đảng,
củng cố phong trào cách mạng. Với nhãn
quan chính trị sắc bén và kinh nghiệm
sau nhiều năm hoạt động cách mạng
21
trong và ngoài nhà tù, đồng chí trực tiếp
đi về các huyện Cam Lộ, Gio Linh,
Vĩnh Linh kiểm tra tình hình, chỉ đạo
những ý kiến quan trọng về công tác giữ
gìn bí mật và nâng cao tinh thần cảnh
giác cách mạng, uốn nắn những tư tưởng
lệch lạc trong nội bộ cán bộ, đảng viên.
Bên cạnh đó, đồng chí cùng với đồng
chí Hoàng Thị Ái dùng số tiền ủng hộ
của đồng chí Lê Thế Tiết lên Ba Lòng
buôn sắn khô, gây quỹ và tìm cách xây
dựng cơ sở Đảng; thông qua việc tổ
chức cho quần chúng nhân dân tham gia
các phong trào cách mạng để xây dựng
và củng cố tổ chức. Nhờ vậy, đến cuối
năm 1936, Tỉnh ủy lâm thời được lập
lại, cơ sở Đảng được phục hồi nhiều nơi.
Để tiếp tục củng cố tổ chức Đảng
đủ sức chỉ đạo phong trào cách mạng,
trong các ngày từ 29/6 đến 1/7/1937, tại
làng Phù Long (Hải Lăng), dưới sự chỉ
đạo của đồng chí Lê Duẩn, Hội nghị đại
biểu Đảng bộ tỉnh Quảng Trị đã được tổ
chức. Tham dự Hội nghị có 30 đại biểu
đại diện cho các tổ chức Đảng ở các
phủ, huyện trong tỉnh. Dưới sự chủ tọa
của đồng chí Lê Duẩn, Hội nghị đã phân
tích phong trào cách mạng Quảng Trị;
chỉ rõ nhiệm vụ và yêu cầu sắp tới; chú
trọng nhiệm vụ củng cố, phát triển Đảng,
tổ chức Đảng theo lối bí mật, bất hợp
pháp; quyết định thành lập một số huyện
ủy và xây dựng các Chi bộ Đảng ở làng,
xã; đẩy mạnh hơn nữa việc xây dựng
các tổ chức quần chúng theo hình thức
công khai hợp pháp và nửa hợp pháp;
quyết định xuất bản báo Tranh đấu, mỗi
tháng ra 2 kỳ và bầu Ban Chấp hành
gồm 7 đồng chí do đồng chí Hoàng Hữu
Chấp làm Bí thư Tỉnh ủy. Nhờ đó,
phong trào cách mạng Quảng Trị tiếp
tục dâng cao, cơ sở Đảng phát triển rộng
khắp. Đến cuối năm 1937, Huyện ủy
Triệu Phong, Hải Lăng, Cam Lộ, Gio
Linh, Vĩnh Linh đều được lập lại, toàn
tỉnh có 100 đảng viên sinh hoạt trong 12
Chi bộ Đảng. Năm 1938, mặc dù bị địch
khủng bố, đàn áp, phong trào đấu tranh
vẫn được duy trì rộng khắp ở các địa
bàn trong tỉnh, số lượng đảng viên của
Đảng bộ được tăng lên, toàn tỉnh có 40
Chi bộ với 200 đảng viên. Quảng Trị là
tỉnh đầu tiên ở Trung kỳ chính thức lập
lại Tỉnh ủy.
Tỉnh ủy Quảng Trị được lập lại đã
cổ vũ, động viên, khích lệ tinh thần to
lớn đối với cán bộ, đảng viên và quần
chúng nhân dân toàn tỉnh trong cuộc
đương đầu với kẻ thù. Dưới sự lãnh đạo
trực tiếp của đồng chí Lê Duẩn, các
đảng viên Cộng sản vô cùng tin tưởng,
phấn khởi tỏa về cơ sở phát động phong
trào đấu tranh rầm rộ, sôi nổi. Các cuộc
đấu tranh đòi giảm thuế, đòi tự do báo
chí, chống chiêu bài cải cách hương
thôn, bầu cử dân biểu, chống khủng bố,
đàn áp... liên tiếp diễn ra khắp các địa
phương, nhất là các vùng nông thôn, đưa
phong trào đấu tranh đòi dân sinh, dân
chủ phát triển lên một tầm cao mới,
22
khiến bọn phản động Pháp và bè lũ tay
sai lúng túng đối phó.
Từ năm 1939, tình hình thế giới
dần có những chuyển biến bất lợi. Ở
Đông Dương, bọn phản động thuộc địa
trở mặt, thẳng tay đàn áp phong trào dân
chủ, bắt bớ cán bộ. Là người lãnh đạo
dày dạn kinh nghiệm trong đấu tranh và
tổ chức hoạt động bí mật, đồng chí đã
kịp thời chỉ đạo Đảng bộ Quảng Trị
chuyển hướng công tác, đề ra sách lược
quan trọng là tập trung bảo vệ, che giấu
an toàn lực lượng cán bộ, giữ gìn cơ sở
Đảng, bảo đảm không để cán bộ bị bắt.
Cán bộ huyện, tỉnh phải sẵn sàng thoát
ly, tạm ẩn náu trong lúc địch ráo riết
khủng bố. Nhờ chủ trương nhạy bén, kịp
thời và sáng suốt đó mà hầu hết cán bộ
chủ chốt của tỉnh Quảng Trị được bảo
vệ. Quảng Trị thời kỳ này không những
có đủ đội ngũ cán bộ bảo đảm cho
phong trào mà còn bổ sung cho Xứ ủy
và các tỉnh bạn khá đông cán bộ cốt cán.
Phong trào cách mạng Quảng Trị tiếp
tục phát triển cho đến ngày Tổng khởi
nghĩa tháng Tám năm 1945.
Không chỉ có nhiều cống hiến to
lớn cho phong trào cách mạng tỉnh nhà
trong những năm 1936 - 1939, đồng chí
Lê Duẩn còn giành cho quê hương
những tình cảm sâu đậm trong những
năm kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ
cũng như thời kỳ đất nước thống nhất.
Trong kháng chiến chống Pháp,
mỗi lần ra Bắc, vào lại Nam, đồng chí
đều nghỉ lại chiến khu Ba Lòng và tranh
thủ thời gian trao đổi nhiều kinh nghiệm
quý báu về chiến tranh nhân dân, về đấu
tranh chống địch ở vùng tạm chiếm, về
tổ chức và xây dựng lực lượng chính trị,
công tác Đảng của các tỉnh Nam Bộ.
Đồng chí có nhiều ý kiến chỉ đạo quan
trọng để củng cố và phát triển phong
trào kháng chiến ở Bình Trị Thiên nói
chung và Quảng Trị nói riêng. Nói
chuyện, căn dặn cán bộ, đảng viên về
rèn luyện ý thức giai cấp và xây dựng
tình cảm giai cấp... Sự chỉ bảo và những
lời gửi gắm của đồng chí đối với quê
hương trong những năm kháng chiến
chống Pháp là động lực tinh thần quan
trọng, tiếp thêm sức mạnh, ý chí và niềm
tin để Đảng bộ, quân và dân Quảng Trị
lập nhiều chiến công xuất sắc, cùng với
cả nước làm nên chiến dịch Điện Biên
Phủ 1954 lừng lẫy năm châu, chấn động
địa cầu; đập tan âm mưu của thực dân
Pháp trong cuộc chiến tranh xâm lược
Việt Nam.
Những năm đầu của kháng chiến
chống Mỹ, trước sự đàn áp khốc liệt của
chính quyền Mỹ và tay sai sau các đợt
“tố cộng, diệt cộng”, lực lượng cách
mạng Quảng Trị bị tổn thất nghiêm
trọng, đòi hỏi Đảng bộ tỉnh phải kịp thời
chuyển hướng đấu tranh, đáp ứng yêu
cầu, nhiệm vụ cách mạng trong thời kỳ
mới. Tháng 10/1957, được sự đồng ý
của Trung ương Đảng, Tỉnh uỷ Quảng
Trị tổ chức Hội nghị mở rộng tại số nhà
23
55 phố Hàng Chuối - Hà Nội. Mặc dù
bộn bề với bao công việc cấp bách, đồng
chí Lê Duẩn vẫn dành thời gian đến
thăm và nói chuyện với Hội nghị. Tại
Hội nghị, đồng chí Lê Duẩn đã truyền
đạt tinh thần, nội dung bản "Đề cương
cách mạng miền Nam", nêu lên những
kinh nghiệm vận động quần chúng và
chỉ ra phương pháp đấu tranh thích hợp
cho Đảng bộ và nhân dân Quảng Trị
trong thời gian tới; đồng thời phân tích
tính chất xã hội miền Nam, bản chất
chống cộng, độc tài, tàn bạo của chính
quyền Ngô Đình Diệm, âm mưu chiến
lược của đế quốc Mỹ.
Đồng chí nhấn mạnh: Nhiệm vụ của
cách mạng miền Nam là trực tiếp đánh
đổ chính quyền độc tài, phát xít Ngô
Đình Diệm, tay sai của Mỹ, giải phóng
nhân dân miền Nam khỏi ách đế quốc,
phong kiến, thiết lập ở miền Nam một
chính quyền liên hiệp có tính chất dân
tộc, dân chủ để cùng với miền Bắc thực
hiện một nước Việt Nam hoà bình, thống
nhất, độc lập và dân chủ nhân dân.
Đồng chí cũng chỉ rõ: Con đường
phát triển của cách mạng miền Nam là
phải dựa vào sức mạnh của quần chúng
để đánh đổ chế độ thống trị của kẻ thù.
Nhân dân ta ở miền Nam chỉ có một
con đường là vùng lên chống lại Mỹ -
Diệm cứu nước và tự cứu mình. Đó là
con đường cách mạng. Ngoài con
đường đó, không có con đường nào khác.
Về phương châm đấu tranh, đồng chí
Lê Duẩn căn dặn: Với địa bàn có tính
đặc thù nhưng là vị trí chiến lược quan
trọng, để giữ tính chất "khu đệm", Quảng
Trị không thể có những hoạt động vũ
trang lớn như ở miền Nam. Đồng thời để
bảo vệ miền Bắc, Quảng Trị phải kết hợp
đấu tranh chính trị và đấu tranh vũ trang
một cách khôn khéo...
Đồng chí yêu cầu Đảng bộ Quảng
Trị phải đặc biệt quan tâm đến công tác
xây dựng Đảng và công tác vận động
quần chúng. Đồng chí chỉ rõ: Cách
mạng ví như cái nón nằm úp nhưng tình
hình Quảng Trị bây giờ như cái nón
nằm ngửa, có Huyện ủy, có Tỉnh ủy
nhưng không có cơ sở. Vì vậy, trước
hết mỗi Tỉnh ủy viên, Huyện ủy viên
phải về nơi mình am hiểu nhất để xây
dựng cơ sở Đảng. Xây dựng được cơ sở
mới phát triển được phong trào. Cũng
tại Hội nghị này, đồng chí đã truyền đạt
cặn kẽ, cụ thể những kinh nghiệm vận
động quần chúng, xây dựng cơ sở cách
mạng cho cán bộ Quảng Trị.
Được soi sáng bởi Đề cương Cách
mạng miền Nam và sự chỉ đạo sáng
suốt, cụ thể, ân cần của đồng chí Lê
Duẩn, các đại biểu dự Hội nghị đã thẳng
thắn đánh giá tình hình, đề ra phương
hướng, nhiệm vụ sát thực tế; đặc biệt đã
khắc phục tư tưởng hoài nghi, dao động,
đồng thời có thêm quyết tâm mới để
khôi phục phong trào cách mạng ở địa
phương. Sau hội nghị Tỉnh ủy, các huyện
ủy đã phân công cán bộ về bám trụ
24
các địa bàn, mở hội nghị nghiên cứu,
quán triệt Đề cương cách mạng miền
Nam và Nghị quyết của Tỉnh ủy đến cán
bộ, đảng viên. Chính nhờ vậy đã tạo nên
không khí phấn khởi, tin tưởng; đồng
thời qua đó để giải quyết hàng loạt vấn
đề về xây dựng lực lượng, về hình thức
và phương pháp đấu tranh. Phong trào
cách mạng Quảng Trị từng bước vượt
qua thời kỳ khó khăn nhất.
Hội nghị này là bước ngoặt quan
trọng cho phong trào cách mạng chống
Mỹ và tay sai ở tỉnh Quảng Trị, mở ra
một thời kỳ mới cho cách mạng dân tộc
dân chủ ở tỉnh nhà.
Cùng với Bác Hồ và Bộ Chính trị
lãnh đạo cuộc kháng chiến, đồng chí Lê
Duẩn trên cương vị là Bí thư thứ nhất
Ban chấp hành Trung ương Đảng đã
giành nhiều thời gian nghiên cứu vị trí
chiến lược của Trị - Thiên, theo dõi sát
sao diễn biến ở chiến trường để có
những chỉ đạo cụ thể.
Thực hiện sự chỉ đạo của đồng chí
Lê Duẩn, Quảng Trị ra sức xây dựng
căn cứ địa vững mạnh, phát triển lực
lượng, phối hợp chặt chẽ với bộ đội chủ
lực và nước bạn, giành thắng lợi to lớn
trong chiến dịch Đường 9 - Nam Lào
(1971) đẩy địch vào thế co cụm, hoang
mang, dao động, tạo điều kiện để Quảng
Trị giành thắng lợi lớn trong cuộc tiến
công và nổi dậy chiến lược năm 1972.
Đầu năm 1973, khi cuộc kháng chiến
chống Mỹ cứu nước bước vào giai đoạn
quyết định, đồng chí Lê Duẩn trên
cương vị là Bí thư thứ nhất Ban Chấp
hành Trung ương Đảng đã vào thăm và
làm việc với Khu uỷ Vĩnh Linh và Bộ
Tư lệnh Mặt trận B5. Đồng chí đã phân
tích sâu sắc tình hình cách mạng miền
Nam, khẳng định thắng lợi to lớn mà
toàn Đảng, toàn dân ta đã giành được và
nhiệm vụ của lực lượng vũ trang cũng
như của Vĩnh Linh sắp tới.
Quán triệt tinh thần chỉ đạo của
đồng chí Lê Duẩn, nhất là được tiếp
thêm sức mạnh, niềm tin từ người lãnh
đạo cao nhất của Đảng, quân và dân
Vĩnh Linh, Quảng Trị đã anh dũng chiến
đấu giải phóng phần đất còn lại của tỉnh
Quảng Trị và cùng cả nước làm nên đại
thắng mùa xuân 1975.
Trải qua 20 năm chống Mỹ và bè
lũ tay sai, Quảng Trị đã được giải
phóng, sau bao nhiêu năm xa quê hương
đồng chí Lê Duẩn đã trở về. Đứng trên
mảnh đất chứa chan ân tình đồng chí
nói: "Đối với tất cả chúng ta, quê hương
biết bao tình sâu nghĩa nặng! Riêng tôi,
ngoài công việc chung của cả nước vẫn
thường nghĩ đến tỉnh nhà và tự hỏi
không biết đồng bào trong tỉnh từ ngày
giải phóng đến nay sống như thế nào".
Nhiều buổi nói chuyện với bà con, đồng
chí luôn luôn ân cần, chỉ bảo bà con
làng xóm phải đoàn kết thương nhau,
giúp đỡ nhau, không như trước kia một
làng mà chia bè phái, phải thực hành tốt
chính sách hòa hợp, lao động sản xuất
25
giỏi, xây dựng quê hương giàu đẹp.
Đồng chí căn dặn: "Bất cứ ngành nào
cũng phải có lao động, phải có tình
thương, phải đi vào lẽ phải, có lẽ phải.
Như vậy một người phải có 3 cái: Lao
động, tình thương và lẽ phải".
Vui với niềm vui tỉnh nhà từng
bước đi lên, từng bước khởi sắc, thay da
đổi thịt. Đứng trên bờ kênh công trình
thủy nông Nam Thạch Hãn, tràn đầy xúc
động, đồng chí nói: "Lần này tôi về
mừng nhất là làng ta có nhiều nước và
không đói nữa. Bây giờ có nước của
công trình thủy lợi Nam Thạch Hãn, ông
bà chúng ta chưa bao giờ nghĩ ruộng đất
làng ta có nước đầy đủ như hiện nay.
Hạnh phúc có rồi, dân ta cần cù nhất
định làm nên giàu có".
Tình cảm và những lời căn dặn ân
cần của đồng chí Lê Duẩn đã tiếp thêm
sức mạnh cho Đảng bộ và nhân dân
Quảng Trị ra sức phấn đấu quyết tâm
xây dựng Quảng Trị ngày càng giàu đẹp,
văn minh.
V. Đồng chí Lê Duẩn với công
tác thanh niên
Đồng chí Lê Duẩn rất quan tâm
đến thanh niên và phong trào thanh niên,
bởi thanh niên "là lực lượng tiên
phong", "xung kích đóng vai trò nòng
cốt trong cách mạng", "là những người
nắm lấy tương lai huy hoàng của dân
tộc"... Đồng chí khẳng định: "Thắng lợi
của dân tộc ta không phải tình cờ mà có.
Chúng ta giành được thắng lợi vĩ đại
chính là dựa trên cơ sở sức mạnh đoàn
kết chiến đấu của toàn dân ta nói chung
và của thanh niên nói riêng. Phải khẳng
định rằng dân tộc ta rất mạnh, thanh niên
ta rất mạnh. Trong sức mạnh của dân tộc
có sức mạnh của thanh niên. Thanh niên
có mạnh, dân tộc mới mạnh".
Đánh giá đúng vai trò của thanh
niên trong cách mạng, đồng chí Lê Duẩn
đặc biệt quan tâm đến việc giáo dục, rèn
luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng cho
họ, giúp họ trở thành những người công
dân tốt, người lao động tốt, người chiến
sĩ tốt, người chủ tương lai của nước
nhà. Đồng chí cho rằng: Thanh niên
phải có đạo đức cách mạng mới hoàn
thành được nhiệm vụ. Có đạo đức cách
mạng thì sẽ không sợ thất bại, không lùi
bước trước khó khăn; có đạo đức cách
mạng thì sẽ không kiêu ngạo, tự mãn,
không kèn cựa địa vị, không suy bì về
hưởng thụ... Đồng chí Lê Duẩn đã khái
quát một số nội dung giáo dục, rèn
luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng cho
thanh niên.
Thứ nhất, thanh niên phải xác định
cho mình lý tưởng cách mạng đúng đắn.
Thanh niên là những người sục sôi “bầu
máu” nóng, giàu nghị lực và rất khát
khao lý tưởng. Bởi vậy, đồng chí Lê
Duẩn cho rằng, đối với thanh niên, việc
xác định lý tưởng cách mạng đúng đắn là
vấn đề rất quan trọng. "Không phải mọi
người sinh ra là đã có lý tưởng, phẩm
chất tốt đẹp cả. Lý tưởng, phẩm chất
26
cách mạng chỉ có thể được hình thành
trong quá trình đấu tranh cách mạng,
trong sản xuất, chiến đấu và tu dưỡng".
Mỗi thanh niên cần phải xây dựng một
lý tưởng tốt đẹp. Không có lý tưởng tốt
đẹp thì không phải là người thanh niên
tiên tiến. "Thanh niên chúng ta phải
sống có lý tưởng cao thượng mà muốn
có lý tưởng cao thượng, thì phải có lập
trường dứt khoát, rõ ràng về cái sống và
cái chết, về cống hiến và hưởng thụ".
Đồng chí viết: "Chúng ta không ai muốn
chết, nhưng khi cần phải tranh đấu để
giành lấy và bảo vệ cuộc sống của giai
cấp, của dân tộc, chúng ta phải dám làm
cách mạng, dám chiến đấu, dám hy sinh
cả tính mạng của mình. Đứng trước sự
mất còn của Tổ quốc, sự thành bại của
cách mạng mà quỳ gối, cúi đầu cầu xin
sự sống là sỉ nhục, hoặc chỉ bo bo nghĩ
đến cá nhân mình, đến gia đình, vợ con
mình là ươn hèn ích kỷ. Cuộc sống chỉ
cao quý khi chúng ta sống có lý tưởng
và để thực hiện lý tưởng, khi cần có thể
xả thân vì sự nghiệp chung của dân tộc,
của giai cấp".
Bàn về nghĩa vụ của thanh niên đối
với Tổ quốc, với nhân dân, đồng chí Lê
Duẩn nêu: "Tuổi thanh niên là tuổi để
cống hiến. Nếu chúng ta nghĩ nhiều đến
hưởng thụ, đặt hưởng thụ cá nhân cao
hơn tinh thần phục vụ cách mạng, phục
vụ Tổ quốc, tức là chúng ta đã hạ thấp
phẩm chất của người thanh niên cách
mạng, đã sống hoài, sống uổng những
ngày đẹp nhất của đời mình. Thanh niên
hãy lấy sự hy sinh phấn đấu cho cách
mạng làm hạnh phúc cao cả nhất của đời
mình, đừng để cho tình cảm cách mạng
nguội lạnh vì những toan tính được mất
của cá nhân. Người nào chỉ nghĩ đến lợi
ích vật chất, chỉ nghĩ đến lợi ích riêng
mình thì dù cho họ có ở lầu son, gác tía,
ăn mâm cao cỗ đầy, họ cũng vẫn chỉ là
một kẻ nghèo nàn, vì đầu óc họ trống
rỗng, quả tim họ không đập cùng một
nhịp với cách mạng". Hạnh phúc lớn lao
nhất của thanh niên là cống hiến trọn
vẹn tuổi trẻ của mình cho sự nghiệp
cách mạng.
Đồng chí Lê Duẩn cho rằng, một
trong những đức tính quan trọng, đầu
tiên của thanh niên là phải có sự tận tụy
và lòng trung thành. Chỉ có sự tận tụy
mới giúp thanh niên làm tròn nhiệm vụ
cách mạng trong chiến đấu cũng như
trong sản xuất hay trong bất cứ công
việc cách mạng nào. Tận tụy phải gắn
liền với lòng trung thành, đó là lòng
trung thành với Tổ quốc, với nhân dân,
với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa.
Song, lòng trung thành cần phải được
nâng lên thành đức hy sinh, xả thân vì
sự nghiệp cách mạng... Muốn thực hiện
lý tưởng cách mạng mà không dám hy
sinh thì chỉ là nói suông mà thôi. Mặt
khác, thanh niên vốn có lòng tự trọng
cao, trọng phẩm chất, trọng danh dự nên
phải mở rộng lòng tự trọng đó thành ý
thức tôn trọng tổ chức, tôn trọng kỷ luật,
27
tôn trọng tập thể. "Ý thức tổ chức kỷ
luật là đạo đức không thể thiếu được của
người thanh niên cách mạng, là biểu
hiện của người thanh niên có quyết tâm
phấn đấu vì lý tưởng cách mạng".
Thứ hai, thanh niên phải có lòng
yêu nước sâu sắc và yêu thương nhân
dân lao động. "Người thanh niên có
quyết tâm chiến đấu vì lý tưởng cách
mạng trước hết phải là người thanh niên
có lòng yêu nước nồng nàn, sâu sắc.
Lòng yêu nước đó là sự kết tinh của tinh
thần giác ngộ cách mạng, giác ngộ về
quyền lợi dân tộc và quyền lợi của giai
cấp vô sản; là sự kết hợp chặt chẽ chủ
nghĩa yêu nước chân chính với chủ
nghĩa quốc tế vô sản". Đồng chí Lê
Duẩn nhấn mạnh: "Người thanh niên có
lòng yêu nước nồng nàn phải có sự nhất
trí cao trong việc giải quyết mối quan hệ
lợi ích giữa dân tộc - giai cấp - gia đình,
khi cần thiết dám hy sinh lợi ích riêng
của mình vì lợi ích của dân tộc, của giai
cấp; phải có tình yêu lớn: yêu nước, yêu
nhân dân, yêu giai cấp; phải có sự kết
hợp chặt chẽ giữa chủ nghĩa yêu nước
chân chính với chủ nghĩa quốc tế vô sản.
Tất cả những cái đó không tách rời
nhau, mà kết hợp chặt chẽ với nhau tạo
thành tinh thần yêu nước sâu sắc và cao
đẹp của thanh niên".
Theo đồng chí, một xã hội tốt đẹp
là một xã hội trong đó mọi người thương
yêu lẫn nhau, mọi người sống trong
đoàn kết, thân ái, hợp tác, tương trợ.
Tình thương là hạnh phúc của con
người, là tình cảm cao đẹp giữa những
người lao động. Đó là cơ sở của đạo đức
cách mạng. "Dân tộc Việt Nam ta xây
dựng đất nước trên tình thương và đấu
tranh: Thương nước, thương nhà,
thương người, thương mình; đồng thời
đấu tranh kiên cường bất khuất chống
cường quyền, chống xâm lược. Dân tộc
ta có tinh thần yêu nước rất cao, đồng
thời là một dân tộc giàu lòng nhân ái...
Ngày nay, trong chế độ mới, chúng ta
cần nêu cao giá trị tinh thần đó. Đặc
biệt, thanh niên cần phải xây dựng tình
thương sâu sắc đối với nhân dân lao
động. "Đối với nhân dân, thanh niên
phải luôn tỏ lòng thương yêu, kính
trọng. Tình cảm ấy, ý thức ấy phải biểu
hiện trong nếp sống, trong sự tiếp xúc
hàng ngày với nhân dân". Đồng chí nhận
định, trong xã hội ta, nhiều thanh niên
đã biết tỏ lòng yêu thương quý mến
nhân dân bằng những hành động dũng
cảm và hào hiệp, lúc chiến tranh thì
xông pha lửa đạn để bảo vệ tính mạng
và tài sản cho nhân dân, lúc bình thường
thì cứu giúp trẻ em bị tai nạn, đỡ đần
những người đi đường bị ốm đau...
Nhiều thanh niên đã hy sinh tất cả, ăn
thiếu, mặc rách, mà không hề phàn nàn,
đòi hỏi. Những việc làm mang nội dung
đạo đức tốt đẹp đó rất đáng biểu dương,
khen ngợi.
Thứ ba, thanh niên phải chiến thắng
chủ nghĩa cá nhân; phải thường xuyên
28
tu dưỡng, rèn luyện bản thân. Muốn
nâng cao đạo đức cách mạng thì thanh
niên phải thường xuyên tu dưỡng, rèn
luyện bản thân, phải chiến thắng chủ
nghĩa cá nhân, bởi chủ nghĩa cá nhân là
trái với đạo đức cách mạng, là một trở
ngại lớn cho công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội. Chủ nghĩa cá nhân là mẹ
đẻ ra mọi tính hư, nết xấu như lười
biếng, kiêu căng, kèn cựa, nhút nhát,
tham ô, lãng phí... Đồng chí cho rằng:
"Con người ai cũng có bản năng tự vệ,
khi tình cảm cách mạng yếu đi, khi lý trí
không chiến thắng nổi thì đứng trước
khó khăn nguy hiểm, tình cảm cá nhân
chủ nghĩa dễ trỗi dậy và chỉ cần một
phút lơi lỏng là chúng ta có thể lùi bước
gục ngã... Vì vậy, phải luôn luôn trau
dồi đức hy sinh, xả thân vì cách mạng,
phải thường xuyên đấu tranh tư tưởng
tự phê bình và phê bình, đừng để có
những phút yếu đuối, những kẽ hở để
chủ nghĩa cá nhân len lỏi vào". Nếu
thanh niên không rèn luyện tu dưỡng
bản thân thì khi gặp hoàn cảnh khó
khăn, những tư tưởng cá nhân chủ
nghĩa trong người sẽ trỗi dậy và kéo
thanh niên lùi bước. Cho nên muốn
thành người cách mạng, trước hết thanh
niên phải làm cách mạng tư tưởng, phải
luôn tự phê bình và phê bình.
Đồng chí Lê Duẩn căn dặn: "Bất cứ
làm việc gì to, nhỏ, thanh niên đều phải
hy sinh cái cá nhân nhỏ bé để phục vụ cái
tập thể rộng lớn. Nếu chỉ vì cái cá nhân
nhỏ bé tầm thường mà làm việc, mà xây
dựng sự nghiệp thì sự nghiệp ấy không
những chỉ nằm trong cái nhỏ bé, tầm
thường, mà có khi còn dẫn tới sai lầm
nguy hiểm". Đồng chí phê phán một số
thanh niên trí thức chỉ muốn làm "quan
cách mạng" một cách "an nhàn", họ sợ
hy sinh phấn đấu, sợ trách nhiệm, chỉ
thích hưởng lạc. Lý tưởng quang vinh
của cách mạng đối với họ chỉ còn lại
nào là đãi ngộ, hưởng thụ, địa vị, tiền đồ
cá nhân, hạnh phúc cá nhân. Thanh niên
phải khắc phục tư tưởng đó, nếu không
thì sẽ làm lu mờ đạo đức cách mạng của
thanh niên. "Thanh niên phải hết sức
khiêm tốn, không được kiêu ngạo, phải
luôn luôn biết ơn những người đi trước
và không bao giờ quên quá khứ đau khổ
của cha anh mình".
Để trau dồi đạo đức cách mạng,
theo đồng chí Lê Duẩn, thanh niên phải
thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện bản
thân như rửa mặt hàng ngày, bởi vì đạo
đức cách mạng không phải tự nhiên mà
có, không phải cứ muốn mà được, mà
phải thông qua việc học tập, tu dưỡng,
rèn luyện của bản thân trong thực tiễn
và sự giáo dục, quản lý của xã hội và
gia đình. Đồng chí nhắc nhở: "Hằng
ngày, thanh niên phải suy nghĩ và tự hỏi
hôm nay mình có khuyết điểm gì
không? Sau một ngày làm việc, trước
khi đi ngủ nên kiểm điểm xem mình đã
làm cái gì đúng, cái gì sai và ngày mai
phải làm sao cho tốt hơn ngày hôm nay".
29
Muốn làm được việc tu dưỡng đều đặn
thì phải phấn đấu rất kiên nhẫn, rất
quyết tâm, không ngại khó, ngại khổ.
Muốn tiến bộ, thanh niên phải tự rèn
luyện mình là chính, phải xây dựng nề
nếp tự phê bình thường xuyên. Đây là
vũ khí hiệu nghiệm nhất để trau dồi đạo
đức cách mạng. Đồng chí Lê Duẩn nói:
"Muốn trở thành con người mới, thanh
niên phải lấy đạo đức của con người xã
hội chủ nghĩa làm mẫu mực để kiểm tra
mình. Phải dám vạch rõ tư tưởng sai
lầm, nhìn thẳng vào khuyết điểm, không
nên nuông chiều cá nhân mình".
Đồng chí Lê Duẩn còn chỉ ra
những yêu cầu rất cụ thể để thanh niên
tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng:
- Trong quan hệ gia đình: Thanh
niên cũng phải dành thì giờ nhất định để
giúp đỡ cha mẹ, săn sóc các em, chăm lo
một phần công việc gia đình. "Người
thanh niên không biết tý gì đến việc nhà,
không kính yêu cha mẹ, không thương
mến người thân trong gia đình thì ra
ngoài xã hội làm sao có lòng yêu mến
nhân dân thật sự được. Thanh niên cần
phải biết tổ chức tốt cuộc sống gia đình
hợp với những tiêu chuẩn đạo đức mới
nhằm tạo điều kiện cho mọi người trong
gia đình làm tròn nghĩa vụ công dân,
hoàn thành nhiệm vụ cách mạng".
- Trong quan hệ với bạn bè: Thanh
niên phải lấy tình thân ái, đoàn kết thực
sự để đối xử với nhau. Phải thật thà,
thẳng thắn, cởi mở, không mánh khoé,
lừa dối, đố kỵ nhau. Phải có sự thông
cảm thương mến lẫn nhau, chia sẻ niềm
vui và lo lắng của nhau, giúp đỡ nhau để
không ngừng tiến bộ. Trong học tập,
người khá bày vẽ cho người kém, không
được làm cao, ích kỷ; người kém phải
cố vươn lên, không được ỷ lại, nhưng
không nên giấu dốt. Trong lao động,
phải trao đổi kinh nghiệm cho nhau,
khuyến khích nhau thi đua, giúp nhau
trao dồi nghề nghiệp. Trong chiến đấu,
phải hiệp đồng chặt chẽ với nhau để
hoàn thành nhiệm vụ, phải đồng cam
cộng khổ, gian nguy có nhau, sống chết
có nhau. Trong rèn luyện tư tưởng, phải
học tập cái hay của nhau, động viên
nhau làm điều tốt, nhắc nhở nhau tránh
điều xấu, không nên vì quen thân mà
dung túng lỗi lầm của bạn, trái lại, phải
tìm cách đấu tranh phân rõ phải trái để
giúp bạn sửa chữa khuyết điểm".
- Thanh niên cần có quan điểm
đúng đắn về tình yêu. "Tình yêu thật sự
bền vững, đẹp đẽ không phải là những
tình cảm lãng mạn, bồng bột, nhất thời,
mà phải dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau,
coi trọng tính tình và ý kiến của nhau
trên sự gắn bó với nhau về lý tưởng để
luôn luôn giúp đỡ nhau tiến bộ suốt đời
và cổ vũ nhau làm tròn nghĩa vụ đối với
xã hội".
- Thanh niên phải ra sức học tập,
phải kiên nhẫn học tập, học trong sách
vở, báo chí chưa đủ, mà còn phải học
trong thực tế đấu tranh cách mạng,
30
trong lao động sản xuất, trong việc gần
gũi cuộc sống của công nông. Đồng chí
Lê Duẩn chỉ rõ: "Chế độ xã hội chủ
nghĩa không cần những ông "quan cách
mạng" mà cần có một đội ngũ những
người lao động chân tay và trí óc làm
việc siêng năng, thông thạo nghề nghiệp
và có lòng trung thành vô hạn đối với sự
nghiệp cách mạng của dân tộc, của giai
cấp". Đồng chí nhấn mạnh: "Thanh niên
phải ra sức phấn đấu để đạt tới đỉnh cao
của khoa học kỹ thuật hiện đại. Thanh
niên phải làm cho kỳ được nhiệm vụ đó
và phải tin tưởng nhất định có thể làm
được như thế. Cái gì các nước tiên tiến
làm được, thanh niên ta cũng có thể làm
được và phải làm được. Chúng ta luôn
luôn khiêm tốn học tập nền khoa học kỹ
thuật hiện đại của thế giới, nhưng chúng
ta phải có đầy đủ lòng tự hào dân tộc,
phải phát huy khí phách anh hùng của
nhân dân ta". Sự quan tâm giáo dục, rèn
luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng đối
với thanh niên của đồng chí Lê Duẩn đến
nay vẫn còn nguyên giá trị. Sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước
đòi hỏi trí tuệ và sức lực của toàn Đảng,
toàn dân. Đối với tuổi trẻ, hành trang
thiết yếu để vào đời hôm nay và đi tới
tương lai không có gì quan trọng hơn là
nâng cao đạo đức cách mạng, trau dồi
trình độ về mọi mặt, cống hiến tuổi trẻ và
sức lực của mình phấn đấu vì mục tiêu
dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,
dân chủ và văn minh.
Theo http://tinhdoanquangtri.gov.vn
Tỉnh đoàn Quảng Trị

Ảnh hưởng của truyền thống quê hương,

gia đình đối với việc hình thành nhân cách
đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn
Hướng tới kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn 7/4 (1907-2017),
Báo Quảng Trị trân trọng giới thiệu bài viết của đồng chí Hồ Thị Thu Hằng,
UVTVTU, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Quảng Trị về ảnh hưởng của truyền
thống quê hương, gia đình đối với việc hình thành nhân cách đồng chí Tổng Bí
thư Lê Duẩn.
Quảng Trị nằm giữa khúc ruột giàu truyền thống yêu nước, cách mạng,
miền Trung, lưng tựa vào dãy Trường sâu nặng nghĩa tình và rất mực thủy
Sơn, nhìn ra Biển Đông. Từ xa xưa, chung, son sắt. Trong suốt chiều dài lịch
Quảng Trị được biết đến là một vùng đất sử dựng nước và giữ nước của dân tộc,
31
mảnh đất này đã sinh thành và nuôi
dưỡng nhiều người con ưu tú, tài hoa mà
dù ở đâu, cương vị nào cùng đều một
lòng, một dạ vì Tổ quốc, vì nhân dân,
góp phần làm rạng danh non sông đất
nước, tô thắm thêm truyền thống tốt đẹp
của quê hương.
Đồng chí Lê Duẩn sinh thành trong
một gia đình lao động ở làng Bích La,
xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong -
vùng đất giàu truyền thống của quê
hương Quảng Trị. Lớn lên trong cảnh
nước mất, nhà tan, chứng kiến các
phong trào đấu tranh của nhân dân quê
hương lần lượt bị kẻ thù đàn áp khốc
liệt, cuộc sống lầm than, cơ cực của
nhân dân trước sự chà đạp tàn bạo của
thực dân Pháp và phong kiến tay sai,
đồng chí đã sớm nung nấu ý chí, khát
vọng giải phóng dân tộc và nhân dân
khỏi gông xiềng nô lệ.
Từ một thanh niên giàu lòng yêu
nước, thương nòi, mang nhiều hoài bão
và khát vọng lớn lao, như một lẽ tự
nhiên, đồng chí đã đến với lý tưởng cách
mạng, sẵn sàng chấp nhận mọi hy sinh,
hiến dâng cuộc đời mình cho sự nghiệp
cách mạng của Đảng, dân tộc và hạnh
phúc của nhân dân. Là nhà lãnh đạo kiệt
xuất của Đảng, người học trò xuất sắc,
gần gũi và tin cậy của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, người con trung thành vô hạn với
Tổ quốc, gần 60 năm hoạt động sôi nổi
và phong phú, cuộc đời đồng chí là bản
hùng ca bất tử, biểu tượng sáng ngời về
nhân cách, tài năng và trí tuệ Việt Nam;
là kết tinh những truyền thống quý báu
của quê hương Quảng Trị, dòng họ và
gia đình.
Truyền thống yêu nước, cách
mạng của quê hương đã khơi dậy,
nuôi dưỡng lòng yêu nước vô hạn ở
đồng chí Lê Duẩn
Từ xa xưa, Quảng Trị đã là nơi hun
đúc lên phong trào cách mạng sôi nổi
của miền Trung và của cả nước. Dưới
ách thống trị của phong kiến phương
Bắc ngót 1.000 năm, các thế hệ người
Quảng Trị đã liên tục nổi dậy đấu tranh
để giành lại nền độc lập, tự chủ. Thời
phong kiến, nhân dân Quảng Trị không
tiếc máu xương, sẵn sàng cầm vũ khí
đứng lên lập nhiều chiến công xuất sắc,
góp phần giữ vững nền độc lập, tự do
của dân tộc.
Thực dân Pháp xâm lược nước ta,
thanh niên, trai tráng Quảng Trị sôi sục
ý chí, gia nhập nghĩa binh, cùng quan
lại, sĩ phu yêu nước chống Pháp. Nhiều
con cháu của tộc họ Lê Văn cùng đông
đảo nhân dân Quảng Trị theo chân các sĩ
phu, văn thân lên vùng Cùa (Cam Lộ)
tham gia xây dựng kinh đô dã chiến Tân
Sở, nhất tề đứng lên theo hịch Cần
Vương của vua Hàm Nghi, chiến đấu
quyết liệt với quân thù. Tuy thất bại
nhưng Tân Sở và phong trào Cần Vương
trên đất Quảng Trị là niềm nuối tiếc
khôn nguôi, nuôi dưỡng truyền thống
yêu nước nồng nàn trong các tầng lớp
32
nhân dân. Đầu thế kỷ XX, phong trào
yêu nước ở Quảng Trị tiếp tục phát triển
rầm rộ, tạo “mảnh đất màu mỡ” để dẫn
đến sự ra đời và ảnh hưởng ngày càng
lớn của chi bộ Việt Nam Cách mạng
thanh niên - Tổ chức tiền thân của Đảng
bộ tỉnh.
Quê hương anh hùng đã khơi
nguồn, nuôi dưỡng và bồi đắp lòng yêu
nước của đồng chí Lê Duẩn từ thuở bé:
“Năm lên 9 - 10 tuổi cậu bé Nhuận (tên
của đồng chí Lê Duẩn lúc nhỏ) may mắn
được cha cho ngồi hầu nước trong các
cuộc đàm đạo của các cụ cao tuổi trong
làng. Nhuận được nghe kể chuyện về
ông Đề Núc (làng Linh Yên, xã Triệu
Trạch) với khẩu hiệu “Bình Tây” đã lôi
kéo được đông đảo nhân dân nổi dậy
đấu tranh chống Pháp, đánh dấu sự phát
triển đỉnh cao của phong trào văn thân ở
Quảng Trị, chuyện vua Duy Tân chống
Pháp bị đi đày; vua Hàm Nghi ra Tân Sở
hạ chiếu Cần Vương kêu gọi kháng
chiến; chuyện những “quốc sự phạm” ở
nhà đày Lao Bảo nổi dậy... đã để lại
nhiều ấn tượng trong lòng cậu thời niên
thiếu. Cậu hy vọng một ngày nào đó sẽ
đi đánh Tây cứu nước, cứu dân”.
Noi gương bao lớp cha anh đi trước
của quê hương Quảng Trị anh hùng,
đồng chí Lê Duẩn đã sớm dấn thân vào
con đường đấu tranh, cách mạng để cứu
nước, cứu dân.
Năm 1925, khi còn là học sinh ở
trường Quốc học, đồng chí đã hòa mình
vào không khí đấu tranh sôi nổi của
nhân dân tại Huế đòi giảm án tử hình
cho nhà yêu nước Phan Bội Châu. Cũng
trong năm này, đồng chí quyết định tạm
gác sự nghiệp học hành, rời quê hương
để thực hiện hoài bão của một người
thanh niên yêu nước. Năm 1926, đồng
chí làm nhân viên hỏa xa Đà Nẵng; hàng
ngày, hàng giờ chứng kiến sự ngang
ngược, áp bức, bóc lột tàn bạo của thực
dân Pháp đối những người lao động làm
thuê càng nung nấu thêm lòng căm phẫn
và quyết tâm “đánh Tây” của đồng chí.
Thời gian này, vừa làm việc, đồng chí
vừa tiếp xúc và giác ngộ tinh thần yêu
nước cho nhiều thanh niên, trí thức.
Năm 1928, đồng chí rời Đà Nẵng
ra Hà Nội làm nhân viên thư ký Đềpô
thuộc Sở Hỏa xa Đông Dương. Cuối
năm 1928, đồng chí chính thức gia nhập
tổ chức Tân Việt Cách mạng Đảng. Nhờ
tiếp cận với nhiều tài liệu của Hội Việt
Nam cách mạng thanh niên như “Đường
cách mệnh”, “Báo Thanh niên” nên
đồng chí đã lý giải được nhiều trăn trở
và tích lũy thêm nhiều kinh nghiệm.
Năm 1929, đồng chí gia nhập Hội Việt
Nam cách mạng thanh niên, được phân
công công tác vận động, tuyên truyền
anh em công nhân ngành đường sắt. Với
tinh thần, nhiệt huyết của tuổi trẻ, đồng
chí đã gây dựng nhiều cơ sở và phát
động đấu tranh trong giới thợ thuyền,
thanh niên, bà con lao động, hòa mình
33
vào phong trào công nhân và phong trào
yêu nước ở Hà Nội.
Tháng 6-1930, đồng chí được
đứng vào hàng ngũ của Đảng, tham gia
sinh hoạt Đảng tại Thành ủy Hà Nội.
Từ một thanh niên giàu lòng yêu quê
hương, đất nước, mang trong mình nỗi
đau của những người nô lệ, đồng chí Lê
Duẩn đã sớm trở thành một người chiến
sĩ Cộng sản. Tháng 10-1930, đồng chí
nhận nhiệm vụ làm Ủy viên Ban Tuyên
huấn Xứ ủy Bắc Kỳ, chính thức bước
vào con đường hoạt động cách mạng
chuyên nghiệp.
Thời kỳ 1936 - 1939, trước sự thay
đổi của tình hình, đồng chí Lê Duẩn đã
kịp thời chuyển hướng chỉ đạo về
phương thức đấu tranh cách mạng, nhạy
bén trong chuyển hướng chỉ đạo chiến
lược, gắn vấn đề giai cấp với vấn đề dân
tộc, nêu cao ngọn cờ dân chủ để tập hợp
rộng rãi mọi giai tầng trong xã hội, kể cả
giai cấp tư sản dân tộc, những thành
phần dân chủ, những cá nhân có tư
tưởng tiến bộ đứng về phía nhân dân
chống lại bọn phản động thuộc địa và
tay sai.
Tháng 11-1939, đồng chí Lê Duẩn
cùng với đồng chí Nguyễn Văn Cừ
chuẩn bị và chủ trì Hội nghị Trung ương
lần thứ sáu (khóa I), đề ra đường lối
mới, chủ trương thành lập Mặt trận phản
đế Đông Dương thay cho Mặt trận Dân
chủ, tạm gác khẩu hiệu cách mạng
ruộng đất, tập trung mũi nhọn vào bọn
đế quốc và tay sai, chuyển hoạt động
của Đảng và các đoàn thể cách mạng
vào bí mật, chuẩn bị điều kiện trực tiếp
đánh đổ thực dân phát xít, giành độc lập
cho toàn cõi Đông Dương. Đây là sự
chuyển hướng chỉ đạo chiến lược đúng
đắn, sáng suốt có ý nghĩa quan trọng,
khởi động phong trào cứu nước thời kỳ
1939 - 1945.
Trong 9 năm kháng chiến chống
Pháp xâm lược, đồng chí Lê Duẩn đã
cùng với các đồng chí Phạm Hùng, Lê
Đức Thọ và tập thể Xứ ủy Nam Bộ, sau
đó với Trung ương Cục miền Nam giải
quyết một loạt các vấn đề cơ bản và cấp
bách lúc bấy giờ như: Thiết lập sự lãnh
đạo toàn diện của Đảng bộ, thống nhất
các lực lượng vũ trang, phát triển chiến
tranh du kích và đưa cuộc kháng chiến
phát triển sâu rộng, củng cố liên minh
công nông, tăng cường mặt trận dân tộc,
tập hợp mọi tầng lớp nhân dân cả nông
thôn và thành thị đứng lên cứu nước;
phát huy vai trò tích cực của nhân sĩ, trí
thức, thu phục và lôi kéo các tôn giáo...
Đặc biệt, đồng chí đã kiên quyết
lãnh đạo thực hiện đem ruộng đất tịch
thu của thực dân Pháp, Việt gian, ruộng
đất vắng chủ và của địa chủ yêu nước
hiến cho kháng chiến để chia cấp cho
nông dân nghèo, mang lại quyền lợi
thiết thực cho nông dân trong vùng ta
kiểm soát. Nhờ đó, lực lượng kháng
chiến ngày càng tăng cường, chiến
tranh du kích ngày càng phát triển, tạo
34
nền tảng để quân và dân Nam Bộ lập
nhiều chiến công xuất sắc, cùng với cả
nước đập tan âm mưu xâm lược của
thực dân Pháp và can thiệp Mỹ.
Trong kháng chiến chống Mỹ, trên
những cương vị và trọng trách to lớn
trước Đảng, nhân dân và dân tộc, đồng
chí Lê Duẩn đã cùng với Ban Chấp hành
Trung ương, Bộ Chính trị và Quân ủy
Trung ương lãnh đạo toàn Đảng, toàn
dân, toàn quân ta xây dựng miền Bắc xã
hội chủ nghĩa không ngừng lớn mạnh,
làm hậu phương vững chắc cho cách
mạng cả nước; đồng thời tiến hành cuộc
chiến tranh yêu nước vĩ đại, giành thắng
lợi trọn vẹn cho sự nghiệp giải phóng
miền Nam, thống nhất nước nhà.
Suốt 21 năm trường kỳ kháng
chiến, trong mỗi quyết sách chiến lược
đối nội cũng như đối ngoại, trong mỗi
thắng lợi ở tiền tuyến cũng như ở hậu
phương, trên chiến trường cũng như trên
bàn đàm phán, trong giai đoạn mở đầu
cũng như trong giai đoạn kết thúc chiến
tranh, ở đâu cũng có dấu ấn tư duy độc
lập, trí tuệ sáng tạo và nghị lực phi
thường của đồng chí Lê Duẩn.
Sau khi giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước, trước những dấu
hiệu có thể chuyển biến bất lợi của tình
hình thế giới, trên cương vị là Tổng Bí
thư của Đảng, với tấm lòng vì nước, vì
dân, đồng chí đã làm sáng tỏ nhiều vấn
đề lý luận và thực tiễn nhằm xác định và
hoàn chỉnh đường lối cách mạng xã hội
chủ nghĩa ở nước ta, trong điều kiện một
nước nông nghiệp lạc hậu tiến thẳng lên
chủ nghĩa xã hội.
Đường lối ấy thể hiện những tư
tưởng lớn của đồng chí về giương cao
ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội, kết hợp sức mạnh dân tộc và sức
mạnh thời đại; về nắm vững chuyên
chính vô sản và phát huy quyền làm chủ
tập thể của nhân dân lao động; về tiến
hành đồng thời ba cuộc cách mạng,
trong đó cách mạng khoa học - kỹ thuật
là then chốt, coi trọng công nghiệp hóa;
về xây dựng chế độ làm chủ tập thể xã
hội chủ nghĩa, nền sản xuất lớn xã hội
chủ nghĩa, nền văn hóa mới và con
người mới xã hội chủ nghĩa, về cơ chế
Đảng lãnh đạo, nhân dân làm chủ, nhà
nước quản lý... Qua đó, từng bước lãnh
đạo đất nước vượt qua khó khăn, thực
hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Có thể nói, hấp thu truyền thống
yêu nước, cách mạng từ lớp lớp người
con của quê hương, dòng họ, gia đình,
đồng chí Lê Duẩn đã vượt lên tất cả
những chông gai, thử thách và từng
bước trưởng thành qua thực tiễn cách
mạng. Trong mỗi nhiệm vụ, trên những
chặng đường đấu tranh, lòng yêu nước
của đồng chí càng được thử thách, tôi
luyện và tỏa sáng rực rỡ; đó là thái độ
đấu tranh không khoan nhượng với kẻ
thù; tinh thần sẵn sàng hy sinh cả tính
mạng để kề vai sát cánh, lãnh đạo quân,
35
dân Nam Bộ trong kháng chiến chống
Pháp và những năm đầu của cuộc kháng
chiến chống Mỹ; là ý chí, quyết tâm giải
phóng miền Nam thống nhất đất nước;
là khát khao xây dựng Việt Nam no ấm,
thanh bình, vươn tầm thế giới.
Truyền thống kiên cường, bất khuất,
thủy chung của con người Quảng Trị
là nền tảng hình thành nên tinh thần
cách mạng kiên trung, bất khuất của
đồng chí Lê Duẩn
Trong lịch sử tồn tại và phát triển,
Quảng Trị là tiêu điểm ác liệt nhất của
các cuộc kháng chiến chống xâm lăng,
là ranh giới của các cuộc chia cắt Bắc -
Nam. Ít có mảnh đất nào phải chịu nhiều
xáo trộn, biến động, chia cắt và là chiến
trường khốc liệt của chiến tranh như
Quảng Trị. Hoàn cảnh sống khắc nghiệt
đã tôi luyện nên con người Quảng Trị ý
chí kiên cường, bất khuất, lòng dũng
cảm, bản lĩnh không bao giờ chịu khuất
phục trước mọi kẻ thù xâm lược, không
bao giờ lùi bước trước khó khăn để
vươn lên làm chủ cuộc sống.
Có thể nói “... một truyền thống
kiên trung, bất khuất, một cốt cách cần
cù, bao dung, một năng lực thông minh,
cần mẫn...” của người Quảng Trị đã kết
tinh ở người con ưu tú của quê hương -
đồng chí Lê Duẩn. Điều đó được thể
hiện rõ qua 2 lần đồng chí bị bắt, với
hơn 10 năm bị địch cầm tù. Lần thứ
nhất, vào năm 1931, khi bị giam giữ tại
nhà tù Hỏa Lò, mặc dù thực dân Pháp và
tay sai dùng đủ mọi cách để mua chuộc,
lôi kéo, dụ dỗ nhưng đồng chí không
một chút nao núng, lay chuyển; bọn mật
thám dùng roi da lõi đồng, roi cá sấu
đánh tới tấp khiến “mình mẩy sưng vù,
các khớp xương đau nhức tột độ”,
nhưng chúng chỉ nhận được ở đồng chí
“sự im lặng”.
Thực dân Pháp kết án đồng chí 20
năm tù cầm cố và lưu đày đến các nhà tù
Sơn La, Côn Đảo, vượt lên mọi cực
hình, đồng chí luôn bền gan, quyết chí,
giữ vững ý chí, lập trường và niềm tin
cách mạng; cùng với đồng chí, đồng đội
nêu cao khí phách trung dũng, kiên
cường đấu tranh không khoan nhượng,
giữ trọn khí tiết của người cộng sản
chân chính.
Lần thứ hai, vào cuối năm 1940,
địch bắt và đày đồng chí ra nhà tù Côn
Đảo. Tại “Địa ngục trần gian” này,
chúng “đối xử với tù nhân hà khắc
không sao kể hết được”, phần đông tù
nhân đều chết dần, chết mòn vì những
đợt đòn tra tấn, vì bệnh tật, kiệt sức, có
ngày đến vài chục cái chết thương tâm;
bản thân đồng chí bị chúng tra khảo đến
“chết đi sống lại” nhiều lần; nhưng kẻ
thù càng hung bạo, đồng chí càng trở
nên mạnh mẽ, kiên cường, bất khuất để
chiến đấu và chiến thắng sự tàn bạo của
của chúng.
Tinh thần cách mạng kiên trung, bất
khuất của đồng chí Lê Duẩn còn được
thử thách và chứng minh qua thực tiễn
36
cách mạng. Năm 1936, sau khi được trả
tự do, đồng chí đã vượt qua sự truy
lùng ráo riết của địch, lăn lộn, chỉ đạo
phong trào đấu tranh, gây dựng cơ sở
cách mạng trong quần chúng; kịp thời
chỉ đạo phong trào dân chủ phát triển
mạnh mẽ cả bề rộng lẫn chiều sâu, tiến
hành cuộc tập dượt lớn nhằm tiến tới
cao trào cứu nước 1939 - 1945, giành
chính quyền về tay nhân dân trong
Cách mạng tháng Tám.
Trong những năm tháng kề vai, sát
cánh cùng với nhân dân Nam Bộ kháng
chiến chống Pháp xâm lược, đồng chí đã
đối mặt và vượt qua mọi hiểm nguy,
gian khổ, lãnh đạo quân và dân Nam Bộ
kháng chiến đến ngày thắng lợi. Trong
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, phẩm
chất kiên trung, bất khuất của đồng chí
được biểu hiện rõ nét nhất ở tư tưởng
cách mạng tiến công, bản lĩnh, ý chí sắt
đá, quyết tâm cao nhất đánh Mỹ và
thắng Mỹ, giải phóng miền Nam, thống
nhất đất nước.
Năm 1965, trong cuộc họp với ba
lãnh đạo Liên Xô là Tổng Bí thư Đảng
Cộng sản Brêgiơnep, Chủ tịch Xô Viết
tối cao Podgonưi, Thủ tướng Koxưgin
về tình hình cuộc chiến với Mỹ của Việt
Nam, Podgonưi đã phản đối gay gắt việc
Việt Nam tiến hành chiến tranh vũ trang
để thống nhất đất nước vì “Mỹ rất mạnh,
Việt Nam không thể thắng Mỹ”, đồng
chỉ đã trả lời kiên quyết: “Nhất định
chúng tôi phải đánh Mỹ và thắng Mỹ.
Nếu các đồng chí ủng hộ, có thể chúng
tôi chỉ chết có một triệu người. Nếu các
đồng chí không ủng hộ, chúng tôi có thể
hi sinh nhiều người hơn nữa. Nhưng
chúng tôi phải thực hiện được mục tiêu
cuối cùng là thống nhất đất nước”.
Năm 1975, trước thời khắc quyết
định của cuộc kháng chiến chống Mỹ,
với nhãn quan chính trị, quân sự sắc
bén, đồng chí đã tỏ rõ ý chí, quyết tâm
của cả dân tộc: “Trong tình hình ta
đánh một đòn lớn, địch đảo lộn, ta phải
đánh tan rã, đánh như chẻ tre. Do đó
các chiến trường tích cực thực hiện kế
hoạch đánh địch và xây dựng lực lượng
ta về mọi mặt, chuẩn bị khẩn trương về
chiến lược...
Việc tạo ra thời cơ và chớp thời cơ
lúc này là rất cần thiết. Bất cứ tình
huống nào cũng không được để lỡ thời
cơ chiến lược”. Với quyết tâm, ý chí sắt
đá đó, cả dân tộc Việt Nam dưới sự lãnh
đạo của Đảng đã làm nên đại thắng mùa
xuân năm 1975, giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước. Sau ngày đất nước
thống nhất, với bản lĩnh, ý chí và sự kiên
cường của nhà lãnh đạo cao nhất của
Đảng, đồng chí đã có những quyết sách
sáng suốt để cùng với Đảng lãnh đạo đất
nước vượt lên những thời điểm khó
khăn nhất, vững bước đi lên trên con
đường xã hội chủ nghĩa.
Truyền thống lao động cần cù,
trọng tình, trọng nghĩa của quê hương,
gia đình đã hình thành nên con người
37
yêu lao động, trọng tình thương và lẽ
phải của đồng chí Lê Duẩn
Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt,
cuộc sống luôn vất vả, gian truân đã làm
cho con người Quảng Trị thêm cần cù,
chịu thương, chịu khó trong lao động
sản xuất để làm chủ cuộc sống và chinh
phục tự nhiên. Trong các cuộc di dân
dưới các triều đại phong kiến, các ông tổ
người Việt Quảng Trị thuộc nhiều dòng
họ bằng sự cần cù, chịu thương, chịu
khó đã dày công khai sơn phá thạch, gây
dựng cuộc sống, để lại cho con cháu đời
sau những vùng đất phì nhiêu, màu mỡ.
Các thế hệ người Quảng Trị cứ thế nối
tiếp nhau phát huy truyền thống lao
động của cha ông và biến nó trở thành
nét đẹp, cốt cách của chính con người
Quảng Trị.
Cùng với lao động, người Quảng
Trị có truyền thống trọng chính nghĩa,
giàu tình thương yêu, luôn đoàn kết,
đùm bọc nhau những lúc khó khăn, hoạn
nạn. Làng Bích La - quê hương của
đồng chí Lê Duẩn là một làng có lịch sử
lâu đời. Tộc họ Lê Văn là một trong 15
tộc họ đồng khai khẩn đã góp phần
không nhỏ vào truyền thống tốt đẹp
trong lịch sử dựng nghiệp ở làng ngay từ
buổi ban đầu. Gần 5 thế kỷ từ ngày khai
hoang, lập làng, vừa chống chọi với
thiên nhiên địch họa, vừa tạo dựng cơ
đồ, người dân Bích La nói chung, các
thế hệ con cháu trong tộc họ Lê Văn nói
riêng đã vun đắp nên nhiều truyền thống
được lưu giữ và phát triển từ đời này
sang đời khác như: truyền thống lao
động cần cù, chịu thương, chịu khó;
trọng nghĩa, trọng tình; đoàn kết, tương
thân, tương ái...
Nền tảng của truyền thống đó
chính là cái tâm, cái đức được các thế hệ
nối tiếp giữ gìn và phát triển. Các vị tiền
nhân của tộc họ Lê Văn khi đỗ đạt ra
làm quan đều nổi tiếng là những người
thương yêu dân chúng, làm gương cho
các thế hệ con cháu đời sau học tập.
Làng Hậu Kiên - nơi nuôi dưỡng
đồng chí từ thuở bé, mặc dù dân cư là
người tứ xứ tập hợp về làm ăn sinh
sống, nhưng rất mực thương yêu, đùm
bọc nhau. Nét nổi bật của con người
Hậu Kiên là sống thủy chung, tình
nghĩa. Đồng chí Lê Duẩn lớn lên trong
sự thương yêu, đùm bọc của bà con lối
xóm. Thân phụ đồng chí là ông Lê Văn
Hiệp, từng học chữ nho và đỗ khóa sinh
nhưng ông không theo con đường quan
nghiệp mà mở xưởng mộc nhỏ và cửa
hàng bán đồ gỗ ở chợ Sãi (làng Hậu
Kiên). Ông Hiệp là một người cha luôn
chăm lo cho cuộc sống của gia đình,
chăm chỉ, chịu khó làm ăn, quan tâm
giáo dục con cái. Bởi vậy, đồng chí sớm
ý thức ý nghĩa và giá trị của lao động
đối với mỗi một con người.
Mẹ đồng chí là một người đàn bà
mẫu mực, hiền lành, phúc hậu, hay giúp
đỡ người nghèo và tình thương con vô
hạn. Bà thường kể về cuộc sống khổ cực
38
của ông bà ngoại, của bà con xóm làng;
cảnh người dì ruột của đồng chí đã lớn
mà không có quần áo che kín thân, cảnh
gia đình nhiều ngày mà không có bát
cơm lót bụng...
Mỗi lần nghe mẹ kể như thế, đồng
chí thường gục mặt vào lòng mẹ chan
hòa dòng lệ. Tình thương và cách giáo
dục con của người mẹ đã dần dần bồi
đắp nên ở đồng chí tình yêu thương đối
với con người, nhất là những người
thống khổ.
Được nuôi dưỡng bởi truyền thống
quê hương, làng xóm, dòng họ, gia đình
nên ngay từ thuở thiếu niên cho đến khi
trưởng thành và sau này giữ những chức
vụ chủ chốt của Đảng, đồng chí đã tỏ rõ
là một người yêu lao động, trọng chính
nghĩa và giàu tình thương.
Từ những ngày đầu rời đất quê
hương đi làm cách mạng, hành trang mà
đồng chí mang theo chỉ có lý tưởng của
người thanh niên yêu nước, thương nòi;
đồng chí đã tự nuôi sống bản thân để
thực hiện hoài bão cứu nước bằng lao
động chân chính. Sau này, khi đã bước
vào con đường hoạt động cách mạng
chuyên nghiệp, đồng chí là một tấm
gương về lao động và không ngừng lao
động, sáng tạo.
Trong những năm tháng chịu cảnh
tù đày dưới hệ thống nhà tù đế quốc,
đồng chí đã vượt qua sự tra tấn, khủng
bố khốc liệt của kẻ thù, không ngừng lao
động, sáng tạo để “biến nhà tù đế quốc
thành trường học cách mạng”, tự học, tự
rèn luyện để trở thành một người cộng
sản có trí tuệ lớn, tài năng lớn. Trong
thời gian hoạt động ở Nam Bộ, đồng chí
là một “ngọn đèn hai trăm nến”, luôn
“cháy hết công suất” để lãnh đạo cách
mạng miền Nam.
Đặc biệt, với khả năng lao động,
sáng tạo phi thường, đồng chí đã dự thảo
“Đề cương cách mạng miền Nam” là
bước khởi đầu để hình thành Nghị quyết
Trung ương lần thứ 15 lịch sử - Nghị
quyết tạo ra bước ngoặt quan trọng của
cách mạng miền Nam, góp phần đưa
miền Nam liên tiếp giành những thắng
lợi to lớn. Trong kháng chiến chống Mỹ,
với cương vị là lãnh đạo chủ chốt của
Đảng, đồng chí đã làm việc không
ngừng để cùng với Ban Chấp hành
Trung ương, Bộ Chính trị phát huy sức
mạnh của dân tộc và thời đại, lãnh đạo
nhân dân làm nên đại thắng mùa xuân
năm 1975, giải phóng miền Nam, thống
nhất đất nước.
Sau ngày giải phóng, đất nước
phải đối mặt với vô vàn những khó
khăn, thử thách, là người lãnh đạo cao
nhất của Đảng, đồng chí luôn trăn trở:
“Bây giờ ta có cả đất nước trong tay,
không làm cho dân ta đỡ nghèo, đỡ
khổ, không làm cho đất nước ta, dân tộc
ta bứt lên không thua kém với bất cứ
nước nào là ta có tội với tổ tiên, với
xương máu của biết bao nhiêu người đã
đổ xuống” và đồng chí lao động cho đến
39
hơi thở cuối cùng để lãnh đạo đất nước
vững bước đi lên. Với đồng chí Lê
Duẩn: “Có lao động mới có con người”.
Đó là chân lý của cuộc sống.
Không chỉ là con người của lao
động, đồng chí Lê Duẩn còn là con
người của “tình thương và lẽ phải”.
Thuở bé, tình thương của đồng chí khởi
nguồn từ tình cảm hiếu thảo với cha mẹ,
yêu thương gia đình, bà con lối xóm.
Nhà thiếu gạo, cơm thường thổi ít, “cả
nhà nhường cho cậu Ba nhưng không
bao giờ cậu chịu ăn riêng”. Đồng chí rất
thương chị, thương em: “Đối với em gái,
cậu là một người anh mẫu mực. Vì nhà
nghèo chỉ có một mình cậu được cắp
sách đến trường, thương em gái không
được học, cậu dành nhiều thời gian dạy
em học ở nhà”. Cạnh nhà đồng chí có bà
cụ Mỹ sống cô đơn, thỉnh thoảng đồng
chí vẫn bưng biếu bà tô canh, bát cơm
và không quên bớt phần khoai độn; đôi
lúc, còn xúc gạo ở nhà sang cho bà cụ.
Những năm tháng hoạt động cách
mạng, tình thương của đồng chí được
nâng lên thành tình cảm sâu nặng với
đồng chí, đồng đội, đồng bào; là tình
cảm, trách nhiệm thiêng liêng đối với Tổ
quốc, nhân dân: “Ngày 31-7-1932, thực
dân Pháp đưa Nguyễn Đức Cảnh và Hồ
Ngọc Lân ra chém ở Hải Phòng. Suốt cả
ngày ấy, đồng chí Lê Duẩn bỏ cơm. Biết
trước đồng chí Nguyễn Đức Cảnh sẽ
phải hy sinh, nhưng sự ra đi của người
đồng chí lớp đàn anh ấy đã để lại cho
đồng chí những khoảng trồng vắng không
thể bù đắp được”.
Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, đồng chí
nhận nhiệm vụ trở về Nam Bộ, dọc
đường từ Quảng Ngãi vào Bình Định,
đồng bào phấn khởi chào đón, nhiệt liệt
hoan hô. Nhiều người giơ hai ngón tay
như muốn nói sau hai năm nữa nước nhà
sẽ thống nhất, đồng chí trào nước mắt,
không sao cầm lòng được, bởi đồng chí
hiểu rõ dã tâm độc ác của đế quốc Mỹ
và bè lũ tay sai, chúng sẽ thẳng tay đàn
áp khủng bố, dìm đồng bào ta trong bể
máu và quyết chia cắt lâu dài đất nước
ta. Đồng bào ta rồi đây sẽ phải tiếp tục
sống trong cảnh kìm kẹp dã man, khủng
bố tàn bạo của kẻ thù nhiều năm nữa...
Trong kháng chiến chống Mỹ,
“tình thương và lẽ phải” của đồng chí
được cụ thể hóa thành khát vọng và
quyết tâm cao nhất để giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước, để đồng bào
đỡ mất mát, đỡ khổ đau.
Sau ngày đất nước thống nhất,
“tình thương và lẽ phải” của đồng chí
chính là mang lại cuộc sống ấm no, hạnh
phúc thực sự cho nhân dân. Đồng chí
nhắc nhở cán bộ, đảng viên: “... trước
hết phải lo cho dân có cơm ăn, áo mặc,
con em phải được đến trường, phải lo
cho tất cả mọi người không phân biệt
“bên này bên kia” vì ai cũng là công dân
của nước Việt”.
Trong rất nhiều bài viết, bài nói
chuyện, đồng chí thường nhấn mạnh:
40
“Sức mạnh của người cách mạng là ở lý
tưởng của mình, đồng thời còn ở khát
vọng về tình thương đối với đồng bào
mình, nghĩa là yêu nước phải gắn liền
với thương dân, phải có tình thương và
trách nhiệm đối với dân”.
Năm 1978, Trung Quốc thông báo
không bán bông cho chúng ta nữa nên
sản lượng bông sẽ giảm đi một nửa, do
vậy Chính phủ chỉ lo được cho dân “hai
năm một bộ quần áo”, đồng chí Lê Duẩn
kiên quyết chỉ đạo các đồng chí trong
Chính phủ “phải lo đủ cho người dân
mỗi năm một bộ áo quần mới”. Đó
không chỉ là trách nhiệm mà còn là tình
thương của người đứng đầu đất nước đối
với nhân dân.
Ở một khía cạnh khác, “tình
thương và lẽ phải” đối với đồng chí còn
là trân trọng nghĩa tình, sống có trước có
sau. Trong tình cảm của mình, đồng chí
luôn dành cho đồng bào miền Nam lòng
biết ơn sâu sắc. Sau ngày chiến thắng,
đồng chí nhiều lần trở lại miền Nam,
thăm các gia đình cơ sở ở Cà Mau,
Rạch Giá, Bến Tre... Đồng chí luôn
nhắc nhở cán bộ, đảng viên miền Nam
phải chăm lo cho cuộc sống của bà con,
nhất là những gia đình dám xả thân vì
cách mạng: “Lúc đó ai dám nuôi giấu
cán bộ cách mạng là chấp nhận một sự
hy sinh to lớn nếu bị địch phát hiện.
Bây giờ thành công rồi, chúng ta phải
nhớ ơn những gia đình dám sống chết
với cách mạng”.
Với quê hương Quảng Trị, đồng
chí luôn dành những tình cảm sâu nặng:
“Đối với tất cả chúng ta, quê hương biết
bao tình sâu nghĩa nặng! Riêng tôi,
ngoài công việc chung của cả nước, vẫn
thường nghĩ đến tỉnh nhà và tự hỏi
không biết đồng bào trong tỉnh từ ngày
giải phóng đến nay sống như thế nào...”.
Năm 1976, về thăm quê hương
Quảng Trị sau nhiều năm xa cách, đồng
chí xúc động, không cầm được nước
mắt trước cảnh nhà cửa đổ nát, ruộng
vườn khô cháy, làng mạc bị chiến tranh
tàn phá tiêu điều... Đồng chí cảm thấy
đau buồn trước những hy sinh, mất mát
của bà con trong kháng chiến, nay đã
được giải phóng mà vẫn chưa đủ cơm
ăn, áo mặc. Đến những giây phút cuối
cùng trên giường bệnh, đồng chí vẫn là
một con người trung thực, sáng suốt,
đầy tình cảm, luôn hướng về lẽ phải,
tình thương và trách nhiệm với dân tộc,
nhân dân.
Quảng Trị - vùng đất “địa linh
nhân kiệt” sản sinh, nuôi dưỡng đồng
chí Tổng Bí thư Lê Duẩn - nhà lãnh đạo
kiệt xuất của Đảng và cách mạng Việt
Nam, người học trò lỗi lạc của Chủ tịch
Hồ Chí Minh vĩ đại - người con vinh
quang của đất nước. Bằng tài năng, trí
tuệ và nhân cách cao đẹp của mình,
đồng chí đã làm rạng danh quê hương
Quảng Trị và góp phần nâng tầm vị thế
của đất nước Việt Nam trên trường
quốc tế.
41
 Năm tháng sẽ đi qua nhưng những
cống hiến của đồng chí cho đất nước,
quê hương vẫn luôn sống mãi trong lòng
dân tộc và mỗi một người con Việt Nam
yêu nước. Tấm gương của đồng chí mãi
tỏa sáng, nhắc nhở cho các thế hệ Việt
Nam hôm nay và mai sau phải không
Đề cương cách mạng miền Nam
Bản đề cương gồm 5 phần:
I- Ba nhiệm vụ chính của cả nước
hiện nay.
II- Mục đích, nhiệm vụ và đối
tượng của cách mạng miền Nam.
III- Yêu cầu và khẩu hiệu của cuộc
đấu tranh cách mạng ở miền Nam.
IV- Hình thức đấu tranh và khả
năng phát triển của phong trào cách
mạng miền Nam.
V- Bài học lịch sử và những nhiệm
vụ cơ bản của cách mạng miền Nam.
Kết luận.
Trong hai năm đấu tranh cho hòa
bình, thống nhất, độc lập, dân chủ, nhân
dân miền Nam đã tỏ rõ lòng thiết tha yêu
nước và ý chí kiên cường của người Việt
Nam. Đồng thời, hai năm qua cũng làm
cho đồng bào ta ở miền Nam thấy rõ âm
mưu thâm độc của đế quốc Mỹ và tội
phản dân hại nước của Ngô Đình Diệm.
Cuộc tổng tuyển cử tự do trong cả
nước vào ngày 20 tháng Bảy 1956 để
thống nhất nước nhà như Hiệp nghị
Giơnevơ năm 1954 về Việt Nam quy
định đã không được thực hiện.
ngừng nỗ lực, phấn đấu, vươn lên xây
dựng đất nước, quê hương ngày càng
giàu mạnh, xứng đáng với truyền thống
tốt đẹp của các thế hệ cha anh đi trước.
Theo http://baoquangtri.vn
Báo Quảng Trị
Nguyên nhân là do đế quốc Mỹ và
tập đoàn Ngô Đình Diệm tìm mọi cách
phá hoại việc thi hành hiệp nghị, hòng
chia cắt lâu dài nước ta, biến miền Nam
thành thuộc địa và căn cứ quân sự của
Mỹ để gây lại chiến tranh và cướp đoạt
toàn bộ giang sơn Tổ quốc ta.
Nhân dân Việt Nam đã kháng
chiến anh dũng suốt 9 năm, đánh thắng
thực dân Pháp và can thiệp Mỹ, buộc
chúng phải công nhận độc lập, chủ
quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước nhà,
nhất định không để cho đế quốc Mỹ và
bè lũ tay sai kéo dài tình trạng chia cắt
đất nước, duy trì chế độ thực dân, phong
kiến tàn bạo ở miền Nam và gây lại
chiến tranh xâm lược hòng xóa bỏ thành
quả cách mạng mà nhân dân cả nước đã
giành được.
I. Ba nhiệm vụ chính của cả nước
hiện nay
Để đối phó với âm mưu của Mỹ -
Diệm, thúc đẩy cuộc đấu tranh nhằm
giải phóng miền Nam khỏi ách đế quốc,
phong kiến, hoàn thành cách mạng dân
tộc dân chủ nhân dân trong cả nước,
42
Trung ương Đảng đã nêu ra ba nhiệm vụ
chính làm đường lối chung cho cách
mạng Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
Ba nhiệm vụ đó là:
1. Củng cố thật vững chắc miền Bắc.
2. Đẩy mạnh đấu tranh cách mạng
ở miền Nam.
3. Tranh thủ sự đồng tình và ủng
hộ của nhân dân yêu chuộng hòa bình,
độc lập dân tộc và dân chủ trên thế giới.
Vì sao phải củng cố thật vững chắc
miền Bắc?
Trước hết cần nhận rõ miền Bắc
được giải phóng khỏi ách đế quốc phong
kiến, thiết lập chính quyền dân chủ nhân
dân, đó là thành quả chung của cuộc
kháng chiến do nhân dân từ Bắc chí
Nam tiến hành. Đó là cơ sở của sự
nghiệp cách mạng trong cả nước, đồng
thời là cơ sở cho công cuộc đấu tranh
thống nhất nước nhà. Củng cố vững
chắc miền Bắc về mọi mặt là tạo chỗ
dựa để đưa cách mạng cả nước tiến lên,
đồng thời làm hậu thuẫn cho phong trào
đấu tranh giải phóng miền Nam.
Vì sao phải đẩy mạnh đấu tranh
cách mạng ở miền Nam?
Vì chừng nào còn ách thống trị của
đế quốc Mỹ và tay sai thì đồng bào ta ở
miền Nam còn bị áp bức, bóc lột nặng
nề, sự nghiệp hòa bình thống nhất đất
nước còn bị phá hoại nghiêm trọng, hơn
nữa chẳng những miền Nam bị kẻ thù
giày xéo mà cả nước có nguy cơ bị
chúng xâm chiếm. Trong hoàn cảnh đó,
nhân dân ta ở miền Nam chỉ có một con
đường là vùng lên chống lại Mỹ - Diệm
để cứu nước và tự cứu mình. Đó là con
đường cách mạng. Ngoài con đường đó,
không có con đường nào khác.
Vì sao phải tranh thủ sự đồng
tình, ủng hộ của nhân dân yêu chuộng
hòa bình, độc lập dân tộc và dân chủ
trên thế giới?
Vì sự nghiệp giữ gìn hòa bình,
hoàn thành độc lập, dân chủ, thực hiện
thống nhất nước nhà của nhân dân ta
hiện nay là một bộ phận của phong trào
nhân dân thế giới đấu tranh vì hòa bình,
độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã
hội. Đó là một sự nghiệp chính nghĩa,
hợp với pháp lý được một hiệp nghị
quốc tế như Hiệp nghị Giơnevơ về Việt
Nam công nhận. Đế quốc Mỹ và bè lũ
tay sai Ngô Đình Diệm chống lại sự
nghiệp hòa bình, thống nhất đất nước
của nhân dân ta là hành động phi pháp
bị nhân dân thế giới lên án. Nắm lấy
chính nghĩa và cơ sở pháp lý đó, ta nhất
định tranh thủ được sự đồng tình, ủng hộ
của nhân dân thế giới, làm cho địch
thêm cô lập và suy yếu, tạo cho ta có
thêm sức mạnh và điều kiện thuận lợi để
thắng địch và hoàn thành sự nghiệp giải
phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Trên đây là ba nhiệm vụ trong
đường lối cách mạng của cả nước ta
hiện nay. Ba nhiệm vụ ấy không tách rời
nhau mà liên quan mật thiết với nhau.
Có thực hiện được ba nhiệm vụ ấy thì
43
nhân dân ta mới hoàn thành được sự
nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất
nước nhà. Toàn thể đảng bộ và đồng bào
ta ở miền Nam cần nhận rõ đường lối
chung của cách mạng cả nước. Đồng
thời để làm tròn nhiệm vụ giữ vững và
đẩy mạnh phong trào cách mạng tiến
lên, thì đảng bộ và đồng bào miền Nam
còn phải nắm vững đường lối cách mạng
miền Nam nữa.
II. Mục đích, nhiệm vụ và đối
tượng của cách mạng miền Nam
Phong trào cách mạng miền Nam
là một bộ phận của phong trào cách
mạng cả nước. Đẩy mạnh cách mạng
miền Nam là thực hiện một trong ba
nhiệm vụ chiến lược của cách mạng cả
nước. Cuộc đấu tranh cách mạng ở miền
Nam và công cuộc cách mạng ở miền
Bắc cùng nhằm mục đích chung là giữ
gìn hòa bình, thực hiện thống nhất, hoàn
thành độc lập, dân chủ trong cả nước.
Nhân dân miền Nam hiện nay
không những chỉ sống trong hoàn cảnh
đất nước bị chia cắt, bị chiến tranh đe
dọa, mà hằng ngày đang bị Mỹ - Diệm
áp bức, bóc lột, khủng bố, trả thù. Thợ
thuyền đói khổ và nạn thất nghiệp ngày
càng tăng. Dân cày bị cướp đất, bị tô
cao, thuế nặng. Công thương nghiệp bị
phá sản, v.v.. Những cảnh vây lùng, bắt
lính, chém giết, tù đày lan tràn khắp
nông thôn, thành thị. Các quyền tự do,
dân chủ đều bị bóp nghẹt.
Tình hình đó nhất định sẽ đẩy nhân
dân ta ở miền Nam đứng lên đập tan chế
độ độc tài, phát xít của Mỹ - Diệm để tự
cứu mình.
Nhiệm vụ của cách mạng miền
Nam là trực tiếp đánh đổ chính quyền
độc tài, phát xít Ngô Đình Diệm, tay sai
của Mỹ, giải phóng nhân dân miền Nam
khỏi ách đế quốc, phong kiến, thiết lập ở
miền Nam một chính quyền liên hiệp có
tính chất dân tộc, dân chủ để cùng với
miền Bắc thực hiện một nước Việt Nam
hòa bình, thống nhất, độc lập và dân
chủ nhân dân.
Như vậy, trong khi cùng đồng bào
miền Bắc thực hiện mục đích chung là
hòa bình thống nhất Tổ quốc, hoàn thành
độc lập, dân chủ nhân dân trong cả nước,
nhân dân ta ở miền Nam còn theo đuổi
mục tiêu riêng là đấu tranh để tự giải
phóng khỏi ách thực dân phong kiến.
Hai mục tiêu nói trên gắn chặt với
nhau. Phong trào cách mạng của cả
nước đấu tranh chống Mỹ - Diệm nhằm
thực hiện hòa bình thống nhất Tổ quốc
tạo thuận lợi rất lớn cho nhân dân miền
Nam đứng lên đấu tranh chống ách độc
tài phát xít của Mỹ - Diệm. Ngược lại,
chính trong quá trình đấu tranh chống
Mỹ - Diệm để tự giải phóng, nhân dân
miền Nam góp phần rất tích cực vào sự
nghiệp hòa bình, thống nhất nước nhà.
Để làm tròn nhiệm vụ lịch sử đó,
cần nhận rõ đối tượng của cách mạng
44
miền Nam và bản chất của chính quyền
độc tài phát xít Ngô Đình Diệm.
Chính quyền miền Nam hiện nay
không chỉ là chính quyền do bọn thực
dân cũ và phong kiến bị bại trận để lại,
mà còn là con đẻ của chủ nghĩa thực dân
mới, của tên đế quốc đầu sỏ rất hiếu
chiến đang có mưu đồ xâm lược nước ta
là đế quốc Mỹ. Mặc dù đã thất bại liên
tiếp ở nhiều nơi và hiện đang bị suy yếu,
cô lập trước sức đấu tranh của các lực
lượng cách mạng trên thế giới, đặc biệt
là trước sự lớn mạnh vượt bậc của phe
xã hội chủ nghĩa và việc Liên Xô sản
xuất thành công vũ khí nguyên tử để bảo
vệ hòa bình, bọn tài phiệt và các giới
hiếu chiến Mỹ vẫn theo đuổi chính sách
chiến tranh hòng thoát khỏi khủng
hoảng và thực hiện giấc mộng làm bá
chủ toàn cầu.
Bè lũ Ngô Đình Diệm là thế lực
phản động nhất đại biểu cho giai cấp
phong kiến đã từng bị đánh đổ cùng với
bọn phát xít, thực dân trong Cách mạng
tháng Tám năm 1945 và trong kháng
chiến chống Pháp, nay ôm chân đế quốc
Mỹ hòng khôi phục lại địa vị thống trị
của chúng. Đây là bọn phong kiến suy
tàn đang giãy chết nhưng mang nặng
đầu óc phục thù giai cấp, nên rất hung
hăng, độc ác.
Chế độ độc tài phát xít ở miền
Nam là sản phẩm của sự câu kết giữa
đế quốc Mỹ, kẻ đang lăm le gây ra một
cuộc chiến tranh mới chống nhân dân
ta, với tập đoàn Ngô Đình Diệm, kẻ
đang cố sống cố chết phản kích lại các
lực lượng cách mạng nhằm mục đích trả
thù và áp bức, bóc lột nhân dân.
Đế quốc Mỹ và bè lũ tay sai Ngô
Đình Diệm là kẻ thù nguy hiểm của
cách mạng nước ta. Chế độ cai trị của
chúng hết sức tàn bạo nhưng chứa đựng
nhiều mâu thuẫn. Nhân dân ta có sức
mạnh, có chính nghĩa, nhất định sẽ
vùng lên đập tan chế độ phản dân hại
nước đó.
III. Yêu cầu và khẩu hiệu của
cuộc đấu tranh cách mạng miền Nam
1. Hòa bình, thống nhất, độc lập và
dân chủ là nguyện vọng của nhân dân ta
Sau gần 90 năm đấu tranh chống
ách nô lệ thực dân, nhất là sau 9 năm
kháng chiến gian khổ và anh dũng, nhân
dân ta ở miền Nam cùng với đồng bào
cả nước đã giành được thắng lợi vĩ đại.
Tại Hội nghị quốc tế ở Giơnevơ, các
cường quốc và một số nước có liên quan
đã long trọng tuyên bố thừa nhận độc
lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của
Việt Nam. Hiệp định Giơnevơ về Việt
Nam quy định, sau khi tập kết quân đội
để đình chỉ chiến sự, hai miền Bắc, Nam
sẽ hiệp thương để tiến hành tổng tuyển
cử tự do trong cả nước, thực hiện thống
nhất nước nhà.
Như vậy, thông qua tổng tuyển cử tự
do, nhân dân Việt Nam có điều kiện thực
hiện hòa bình thống nhất Tổ quốc, xây
dựng nền độc lập và dân chủ nhân dân
45
trong cả nước. Nhưng đế quốc Mỹ và bè
lũ tay sai Ngô Đình Diệm ra sức phá
hoại sự nghiệp thiêng liêng đó, đi ngược
lại nguyện vọng thiết tha của nhân dân
miền Nam và của cả dân tộc Việt Nam.
Mâu thuẫn ấy giữa nhân dân Việt
Nam với chế độ Mỹ - Diệm nhất định
không thể tồn tại lâu dài được.
Nhân dân ta ở miền Nam nhất định
phải đứng lên đấu tranh đập tan âm mưu
của Mỹ - Diệm gây chiến tranh và kéo
dài tình trạng chia cắt đất nước để thực
hiện nguyện vọng của mình. Hòa bình,
thống nhất, độc lập và dân chủ là yêu
cầu cơ bản, bức thiết của nhân dân ta.
Đó là thành quả của biết bao hy sinh,
biết bao xương máu trong 9 năm kháng
chiến và là lẽ sống còn của dân tộc ta
ngày nay.
2. Tự do, dân chủ là yêu cầu bức
thiết để bảo đảm tính mệnh, tài sản, đời
sống vật chất và tinh thần của nhân dân
ta ở miền Nam
Nhân dân miền Nam hiện nay đang
sống dưới sự thống trị phát xít của Mỹ -
Diệm. Chúng trơ tráo đưa ra những trò
hề lừa bịp như trưng cầu ý dân, bầu cử
quốc hội, lập hiến pháp, cải cách điền
địa, hoặc nêu lên những khẩu hiệu trống
rỗng: "tôn trọng nhân phẩm", "tự do dân
chủ", "cải thiện đời sống". Nhưng kỳ
thật, dưới ách cai trị và pháp luật của
chúng, nhân dân miền Nam hằng ngày
phải sống dưới những bàn tay đẫm máu.
Đồn bốt đóng khắp nơi; lưới mật thám
bủa dăng mọi ngả. Quân lính luôn luôn
ruồng bố, bắn giết, coi tính mạng con
người như cỏ rác. Bộ máy chính quyền
từ trên xuống dưới là công cụ thi hành
chính sách quân phiệt, độc tài, phát xít
của Mỹ và gia đình Ngô Đình Diệm.
Quân đội, cảnh sát, quốc hội, bộ
máy hành pháp, cơ quan ngôn luận đều
do người của họ Ngô, thân thuộc hoặc
tay sai nắm giữ.
Chúng độc quyền cả chính trị, quân
sự, kinh tế.
Chúng muốn toàn thể nhân dân
phải cúi đầu trước quyền uy của gia đình
họ Ngô và đế quốc Mỹ.
Nhưng, nhân dân miền Nam, phần
lớn đã cầm súng chiến đấu suốt 9 năm
kháng chiến gian khổ để cởi bỏ xiềng
xích của đế quốc phong kiến, có thể nào
chịu cúi đầu khuất phục dưới ách độc tài
phát xít ghê tởm ấy của Mỹ - Diệm?
Không, nhất định không thể như
vậy được.
Cuộc đấu tranh của nhân dân
miền Nam chống lại chính quyền Mỹ -
Diệm, đòi các quyền tự do, dân chủ,
đòi bảo đảm tính mệnh, tài sản, đời
sống vật chất và tinh thần của mình là
điều tất nhiên phải xảy ra, không gì
ngăn cản nổi.
Hơn nữa, hiện nay phong trào đấu
tranh vì độc lập, dân chủ đang dâng lên
mạnh mẽ trong các nước thuộc địa và
nửa thuộc địa. Đó là một sự kiện lịch
sử nổi bật gắn liền với thắng lợi của
46
phe xã hội chủ nghĩa và phong trào dân
chủ, hòa bình trong các nước tư bản đế
quốc. Tình hình ấy càng thúc đẩy các
tầng lớp nhân dân ta ở miền Nam quyết
tâm vùng lên chống lại chính sách độc
tài, phát xít của Mỹ - Diệm.
Mâu thuẫn giữa nhân dân với chính
quyền Mỹ - Diệm nhất định không thể
tồn tại lâu dài. Nhân dân miền Nam nhất
định tìm mọi cách vùng lên để bảo vệ
quyền sống của mình.
3. Công ăn việc làm, tiền lương đủ
sống cho thợ thuyền; giảm tô, giảm thuế,
không được cướp lại ruộng đất của dân
cày; bảo vệ và mở mang công thương
nghiệp dân tộc; hạ giá sinh hoạt, cải
thiện đời sống; đó là đòi hỏi bức thiết
của các tầng lớp nhân dân ở miền Nam
Việc Mỹ đẩy mạnh viện trợ quân
sự, tăng cường binh bị, chuẩn bị chiến
tranh và chính quyền Ngô Đình Diệm
thi hành chính sách kinh tế tài chính lệ
thuộc vào Mỹ làm cho tình hình kinh tế,
đời sống ở miền Nam ngày càng khó
khăn. Hàng của phe Mỹ tràn vào, hàng
trong nước không sao cạnh tranh nổi.
Công thương nghiệp dân tộc bị đình
đốn, nhiều nhà kinh doanh phá sản.
Thuế má ngập đầu; nông sản bị ứ đọng
không xuất cảng được. Lạm phát và đầu
cơ làm cho đồng tiền mất giá và giá cả
tăng nhanh. Đời sống đắt đỏ, cảnh bần
cùng đói khổ diễn ra khắp nơi.
Ở thôn quê, bọn địa chủ ngoan cố
dựa vào ngụy quyền tìm đủ mọi cách
giành lại ruộng đất, đòi lại nợ cũ, ức
hiếp dân cày đủ mặt.
Ở thành thị, những tiếng kêu cứu
của thợ thuyền về nạn thất nghiệp và
đồng lương chết đói đã vang lên. Các
tầng lớp lao động đang nung nấu lòng
uất hận.
Cuộc sống điêu đứng của nhân dân
do Mỹ - Diệm gây ra nhất định không
thể kéo dài.
Hơn nữa, đời sống của nhân dân
lao động miền Bắc từng bước được cải
thiện, thợ thuyền được bảo đảm việc
làm, dân cày có ruộng, công thương
nghiệp dân tộc đang trên đà phát triển.
Điều đó càng kích thích mạnh lòng yêu
nước và làm tăng niềm uất hận của nhân
dân lao động miền Nam.
Vị trí trung lập và nền kinh tế của
các nước láng giềng như Lào, Campuchia
ngày càng khả quan làm cho các tầng
lớp nhân dân miền Nam thấy rõ tác hại
của chính sách gây chiến và tình trạng lệ
thuộc vào Mỹ của chính quyền họ Ngô,
và càng quyết tâm đấu tranh chống Mỹ -
Diệm. Nguyện vọng tha thiết của dân
cày là: không được lấy lại ruộng đất
cách mạng đã chia; tá điền phải được
nguyên canh; điền chủ không được
tăng tô, tăng tức.
Nguyện vọng chung của toàn thể
nhân dân lao động là: hạ giá sinh hoạt,
bỏ đảm phụ quốc phòng 4% và các thứ
thuế vô lý khác; giảm thuế đánh vào các
47
sản phẩm đáp ứng nhu cầu thiết yếu của
nhân dân; chống đầu cơ, lạm phát.
Nguyện vọng của các nhà công
thương là: bảo vệ và giúp đỡ các ngành
công thương nghiệp dân tộc phát triển
để góp phần xây dựng nền kinh tế thống
nhất của quốc gia và thiết lập quan hệ
bình đẳng, cùng có lợi với tất cả các
nước. Chính sách kinh tế tài chính của
Mỹ - Diệm không những đi ngược lại
quyền lợi của người lao động, mà còn
chống đối gay gắt nguyện vọng của mọi
tầng lớp nhân dân. Mâu thuẫn ấy nhất
định không thể tồn tại được.
Thợ thuyền và nhân dân lao động
thành thị nhất định không thể ngồi yên
để chịu cảnh đói khổ, lầm than.
Dân cày nhất định không để cho kẻ
thù cướp lại những quyền lợi mà cách
mạng đã mang lại cho họ.
Các nhà tư sản cũng nhất định đấu
tranh đòi quyền kinh doanh, sinh sống
của họ.
Cuộc xung đột gay gắt giữa các
tầng lớp nhân dân với chính quyền Mỹ -
Diệm là không tránh khỏi.
Đường lối của cách mạng miền
Nam phải nhằm đáp ứng ba yêu cầu bức
thiết nói trên, giải quyết ba mâu thuẫn
cơ bản giữa nhân dân miền Nam với đế
quốc Mỹ và bọn tay sai Ngô Đình Diệm.
Hòa bình thống nhất đất nước,
Thi hành tự do, dân chủ,
Cải thiện đời sống của người lao động.
Đó là ba khẩu hiệu đấu tranh của
toàn thể nhân dân miền Nam.
Giáo dục, tuyên truyền, phổ biến
sâu rộng ba khẩu hiệu ấy trong các tầng
lớp nhân dân là công tác hằng ngày của
mỗi người cách mạng.
Tùy hoàn cảnh cụ thể từng lúc,
từng nơi, kịp thời và kiên quyết lãnh đạo
quần chúng đấu tranh, bảo vệ quyền lợi,
tính mạng và tài sản của mình, đòi tự do,
dân chủ, đòi hòa bình, thống nhất nước
nhà là công tác thường xuyên để giữ
vững và phát triển phong trào, giành
thắng lợi từng bước cho cách mạng.
Ba khẩu hiệu ấy là yêu cầu, nguyện
vọng của nhân dân, nhưng không phải
mọi người đều giác ngộ sâu sắc về các
yêu cầu đó và có đầy đủ quyết tâm đấu
tranh để thực hiện nguyện vọng của
mình. Nếu thiếu một sự tuyên truyền,
giáo dục sâu rộng và bền bỉ, nếu không
biết phát động tư tưởng làm cho quần
chúng tự nguyện đứng lên đấu tranh, thì
những khẩu hiệu ấy không thể tạo thành
sức mạnh để đập tan chế độ độc tài, phát
xít Mỹ - Diệm.
IV. Hình thức đấu tranh và khả
năng phát triển của phong trào cách
mạng miền Nam
Trên cơ sở nhận rõ đối tượng, mục
đích, yêu cầu của cách mạng miền Nam,
cần định ra đường lối, phương pháp đấu
tranh thích hợp để phát triển lực lượng,
đẩy mạnh phong trào, đưa sự nghiệp
cách mạng từng bước tiến lên.
48
 Để có đường lối, phương pháp đấu
tranh đúng, chúng ta phải phân tích cụ
thể, dự đoán những khả năng phát triển
của tình hình thế giới và trong nước;
phải đánh giá đúng tương quan lực
lượng hiện nay giữa cách mạng và phản
cách mạng cũng như sự biến chuyển của
tương quan đó trong quá trình vận động.
Tình hình thế giới hiện nay như
thế nào?
Hệ thống xã hội chủ nghĩa thế giới
đã lớn mạnh, bao gồm gần một nghìn
triệu người từ Âu sang Á với những
nước rộng lớn nhất và đông dân nhất
như Liên Xô, Trung Quốc. Thế giới
ngày nay không còn là một tổng thể
thuần nhất dưới ách thống trị của chủ
nghĩa tư bản nữa mà đã chia thành hai
hệ thống đối lập song song tồn tại.
Phương thức sản xuất xã hội chủ
nghĩa đã hơn hẳn phương thức sản xuất
tư bản chủ nghĩa. Bằng chứng là Liên
Xô trước kia là một nước tương đối lạc
hậu về kinh tế mà nay đã đứng vào hàng
các nước có kinh tế phát triển bậc nhất ở
châu Âu.
Với mục đích thỏa mãn nhu cầu vật
chất và văn hóa của nhân dân, kinh tế xã
hội chủ nghĩa mang tính chất hòa bình,
dân chủ, tiến bộ, tương trợ lẫn nhau.
Tính chất hòa bình, dân chủ và tiến bộ
của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa phù
hợp với yêu cầu tiến hóa của nhân loại.
Do đó, quan hệ của hệ thống xã hội chủ
nghĩa với các nước khác nhất là các
nước chậm phát triển về kinh tế, ngày
càng mở rộng đã tạo ra một khu vực
hòa bình rộng lớn bao gồm đại đa số
các nước, trong đó quan hệ với Ấn Độ,
Nam Dương, Miến Điện, Ai Cập là rất
quan trọng.
Trái lại, chủ nghĩa tư bản theo đuổi
mục đích bóc lột nhân dân lao động
trong nước, chiếm đoạt quyền lợi của
các nước nhỏ yếu, làm cho các nước này
lâm vào tình trạng đói nghèo, lạc hậu,
phải lệ thuộc vào các nước tư bản phát
triển, và bằng cách đó bảo đảm cho các
nhóm tư bản tài phiệt thu được những
món lợi kếch xù. Với bản chất là những
tên bóc lột quốc tế hung hãn, các đế
quốc Anh, Pháp, Mỹ, nhất là Mỹ, đang
tìm cách thôn tính các nước nhỏ yếu,
gây chiến tranh thế giới mới và tranh
giành quyền lợi lẫn nhau.
Tuy nhiên, ngày nay thế lực của
chủ nghĩa đế quốc đã suy yếu, phạm vi
ảnh hưởng của chúng đã bị thu hẹp.
Chúng lại phải đương đầu với những
lực lượng chính trị bao gồm hàng nghìn
triệu người đang đấu tranh vì hòa bình,
độc lập dân tộc, dân chủ trên khắp thế
giới. Từ khi Liên Xô, người chiến sĩ hòa
bình tiêu biểu, sản xuất thành công vũ
khí nguyên tử làm cho bọn đế quốc hiếu
chiến mất độc quyền về loại vũ khí giết
người hàng loạt này thì phong trào hòa
bình trên thế giới càng phát triển mạnh
hơn bao giờ hết.
49
 Trước tình hình đó, bọn đế quốc
Mỹ, Anh thấy rằng nếu chúng mạo hiểm
gây ra một cuộc chiến tranh thế giới mới
thì chính chúng sẽ bị tiêu diệt trước;
ngược lại, phong trào hòa bình trong các
nước đế quốc có điều kiện để phát triển
thuận lợi. Gần đây, trong cuộc tranh cử
tổng thống, Đảng Cộng hòa hiện đương
cầm quyền ở Mỹ nêu khẩu hiệu "hòa
bình và thịnh vượng". Mục đích của
chúng là lừa bịp cử tri, song điều đó
còn chứng tỏ chính nhân dân của một
nước hiếu chiến nhất cũng mong muốn
hòa bình.
Chúng ta có thể nhận định rằng
lực lượng so sánh trên thế giới đã
nghiêng hẳn về phía hòa bình và ngày
nay có khả năng duy trì hòa bình lâu
dài trên trái đất.
Nhưng mặt khác, chúng ta không
bao giờ được quên rằng còn chủ nghĩa
đế quốc thì luôn luôn còn âm mưu gây
chiến tranh, còn nguy cơ chiến tranh thế
giới mới.
Trên cơ sở phân tích tình hình
chung trên thế giới, Đại hội lần thứ XX
Đảng Cộng sản Liên Xô đã đưa ra hai
luận điểm quan trọng:
1. Các cuộc xung đột hiện nay trên
thế giới có thể giải quyết thông qua
thương lượng hòa bình.
2. Cách mạng trong nhiều nước
hiện nay có thể tiến lên bằng phương
pháp hòa bình. (Cố nhiên, đây chỉ là một
khả năng. Trong những nước mà giai
cấp thống trị có một bộ máy cảnh sát
mạnh và đang dùng chính sách phát xít
để đàn áp phong trào cách mạng thì
đảng lãnh đạo trong các nước ấy cần
phải phân tích rõ tình hình cụ thể nước
mình để đề ra phương pháp đấu tranh
thích hợp).
Căn cứ vào những nhận định trên,
chúng ta có thể kết luận rằng nếu các
cuộc xung đột trên thế giới có thể giải
quyết thông qua thương lượng hòa bình
thì việc thống nhất nước Việt Nam ta
cũng có thể thực hiện bằng được phương
pháp hòa bình.
Vì hòa bình thống nhất nước nhà là
lợi ích và nguyện vọng chung của hết
thảy nhân dân ta ở miền Bắc cũng như ở
miền Nam; đồng bào ở hai miền không
có lý do gì để gây chiến tranh với nhau,
không có lý do gì để kéo dài cảnh đất
nước bị chia cắt. Tình trạng này là do
Mỹ - Diệm độc đoán gây ra. Cho nên
vấn đề căn bản là làm thế nào đập tan
âm mưu của Mỹ - Diệm kéo dài việc
chia cắt đất nước và chuẩn bị chiến
tranh, tạo thuận lợi để đi đến hiệp
thương giữa hai miền, hòa bình thống
nhất Tổ quốc.
Như trên kia đã khẳng định, muốn
chống Mỹ - Diệm, ngoài con đường cách
mạng, nhân dân miền Nam không có con
đường nào khác. Vậy cách mạng miền
Nam sẽ phát triển theo đường lối,
phương pháp nào?
50
 Nếu như trên thế giới, do tương
quan lực lượng đã thay đổi có lợi cho
cách mạng mà có khả năng giữ gìn hòa
bình lâu dài và phong trào cách mạng ở
nhiều nước có khả năng phát triển một
cách hòa bình, thì ở miền Nam, phong
trào cách mạng cũng có thể tiến lên theo
đường lối hòa bình.
Để hiểu vấn đề này một cách chính
xác trước hết cần thống nhất nhận định
thế nào là đấu tranh cách mạng theo
đường lối hòa bình.
Đấu tranh cách mạng theo đường
lối hòa bình có nghĩa là lấy lực lượng
chính trị của nhân dân làm chỗ dựa căn
bản chứ không phải lấy lực lượng vũ
trang của nhân dân để đấu tranh với
chính quyền hiện hữu nhằm đạt mục
đích của cách mạng. Đấu tranh cách
mạng theo đường lối hòa bình cũng khác
với chủ nghĩa cải lương. Nếu như chủ
nghĩa cải lương về căn bản dựa vào
pháp luật, vào hiến pháp để đấu tranh thì
đấu tranh cách mạng theo đường lối hòa
bình coi chỗ dựa chủ yếu là bạo lực cách
mạng của quần chúng. Tất nhiên có sử
dụng các biện pháp đấu tranh khác, kể
cả lợi dụng pháp luật và hiến pháp của
địch, nhưng bạo lực của quần chúng
đóng vai trò quyết định. Và một mặt
khác, phải thấy sự khác nhau về mục
đích mới là điều quan trọng nhất. Đấu
tranh cách mạng nhằm mục đích cách
mạng tức là đánh đổ ách thống trị của
địch, dựng lên chế độ mới thực hiện lợi
ích của nhân dân. Còn chủ nghĩa cải
lương thì chỉ đòi thực hiện những cải
cách nhất định mà không động đến chế
độ của bọn thống trị.
Chống lại một chính quyền độc tài,
phát xít như chính quyền Mỹ - Diệm thì
đấu tranh theo đường lối hòa bình có
khả năng đạt được mục đích cách mạng
hay không?
Chúng ta phải nhận rõ rằng toàn bộ
tiến trình cũng như mỗi bước phát triển
của cách mạng về căn bản phải do nhân
dân làm lấy; đó là một vấn đề có tính
quy luật, không thể làm khác được. Cho
nên đường lối, phương pháp nhất thiết
phải đi đúng nguyện vọng của nhân dân
thì cách mạng mới phát triển và đi đến
thành công được.
Nguyện vọng tha thiết của nhân
dân miền Nam là giữ gìn hòa bình,
thống nhất đất nước. Phong trào cách
mạng miền Nam bước đầu giữ vững
được và có thể phát động lên, căn bản là
nhờ đã nắm chặt ngọn cờ hòa bình hợp
với lòng dân. Ngược lại, bọn Mỹ - Diệm
đang dùng chế độ phát xít, dùng bạo lực
phản cách mạng để tiêu diệt phong trào
yêu nước là trái với lòng dân nên chúng
nhất định sẽ thất bại.
Với chính sách bạo lực, độc tài,
phát xít, Mỹ - Diệm có thể tạo ra một
lực lượng phản cách mạng đủ sức chống
lại và dập tắt được phong trào cách
mạng hay không?
51
 Nhất định không. Vì chế độ Mỹ -
Diệm không có một lực lượng chính trị
nào đáng kể trong nước để làm chỗ dựa.
Hầu hết các tầng lớp nhân dân đều
chống lại chúng. Vì vậy, chính quyền
của chúng không mạnh. Nó là một chính
quyền hèn yếu và hung bạo. Nó không
những không được quần chúng trong
nước ủng hộ mà còn bị cô lập trên
trường quốc tế. Do đó nó không lay
chuyển được phong trào cách mạng, và
nhất định nó không tồn tại được lâu dài.
Bằng chứng là trong hai năm nay,
ở khắp nông thôn miền Nam không lúc
nào ngớt tiếng súng đàn áp của Mỹ -
Diệm, không ngày nào những người yêu
nước không bị tàn sát; nhưng tinh thần
cách mạng của nhân dân vẫn vững vàng,
quyết tâm của quần chúng bảo vệ cách
mạng vẫn không lay chuyển.
Vậy thì tại sao phong trào cách
mạng hiện nay chưa phát triển mạnh lên
được? Ở đây có cả những nguyên nhân
khách quan và chủ quan.
Về mặt khách quan, sau một thời
kỳ đấu tranh vũ trang quyết liệt và lâu
dài, phong trào cách mạng hiện nay nhìn
chung đang tạm thời yên lặng; đó là
trạng thái tất nhiên khi chuyển từ chiến
tranh sang hòa bình. Có thể coi đó là
một bước dừng lại để tiến lên. Do sự đàn
áp, bóc lột tàn nhẫn của Mỹ - Diệm,
quần chúng nhân dân nhất định sẽ chống
lại, phong trào cách mạng sẽ bùng lên.
Được tôi luyện trong khói lửa của 9 năm
kháng chiến, nhân dân ta ở miền Nam
nhất định không bao giờ chịu khuất
phục dưới ách bạo tàn của Mỹ - Diệm.
Về mặt chủ quan, một số đông cán
bộ có trách nhiệm hướng dẫn phong trào
cách mạng chưa kịp chuyển phương
thức hoạt động từ công khai sang bí mật,
từ đấu tranh vũ trang sang đấu tranh hòa
bình, chưa nắm vững phương pháp đấu
tranh chính trị, chưa đi đúng đường lối,
nên đã hạn chế khả năng phát triển của
phong trào. Một nguyên nhân nữa làm
cho phong trào đấu tranh chính trị chưa
phát triển đồng đều là do một số cán bộ
chưa tin rằng lực lượng chính trị của
quần chúng có khả năng đánh lùi những
hành động bạo lực của Mỹ - Diệm, do
đó còn có thái độ lừng chừng không
dám phát động quần chúng đứng lên đấu
tranh chống địch.
Bất cứ phong trào cách mạng nào
cũng có lúc lên, lúc xuống, lúc thì tiến
tuần tự, lúc thì tiến bột phát. Điều quan
trọng là cán bộ phải hiểu sự phát triển có
tính quy luật đó để lãnh đạo cho vững,
làm thế nào nuôi dưỡng được quyết tâm
cách mạng của quần chúng, thu hút
được đông đảo quần chúng tham gia
đấu tranh chống địch từ thấp đến cao.
Phong trào đấu tranh chính trị trong hai
năm qua ở nông thôn cũng như ở thành
thị chứng tỏ rằng quần chúng có rất
nhiều khả năng cách mạng và đã sáng
tạo ra nhiều hình thức đấu tranh rất
phong phú chống Mỹ - Diệm. Nếu
52
chúng ta nắm vững đường lối và vận
dụng phương pháp đấu tranh một cách
linh hoạt thì phong trào cách mạng còn
có thể phát triển mạnh hơn nữa, Mỹ -
Diệm dù tàn bạo và xảo quyệt đến đâu
cũng không dập tắt được.
Có người cho rằng Mỹ - Diệm
dùng bạo lực chủ yếu là để tiêu diệt
những người cộng sản, tàn sát những
người lãnh đạo phong trào cách mạng
đến khi Đảng Cộng sản bị hao mòn,
không còn lực lượng để lãnh đạo cách
mạng nữa thì phong trào đấu tranh chính
trị của quần chúng sẽ không phát triển
được và sẽ lụi dần.
Nhận định như vậy là không
đúng. Những người cộng sản lãnh đạo
phong trào cách mạng, hòa mình trong
quần chúng, bảo vệ và phục vụ lợi ích
quần chúng, nên được quần chúng che
chở, đùm bọc, Mỹ - Diệm dù tàn ác
đến đâu cũng không diệt hết được quần
chúng thì làm sao chúng có thể diệt hết
những người cộng sản, xóa bỏ được sự
lãnh đạo của Đảng đối với phong trào
cách mạng?
Hơn 30 năm nay, đế quốc Pháp
quyết tâm tiêu diệt Đảng Cộng sản Việt
Nam để dập tắt phong trào cách mạng
giải phóng dân tộc, nhưng cách mạng đã
chiến thắng. Kẻ bị tiêu diệt không phải
là những người cộng sản Việt Nam mà
chính là bọn thực dân Pháp. Đó là một
sự thật lịch sử.
Một sự thật khác là hai năm qua,
Mỹ - Diệm đã dùng nhiều thủ đoạn rất
dã man hòng tiêu diệt những người cộng
sản ở miền Nam, nhưng những người
cộng sản vẫn quyết tâm thực hiện vai trò
tiên phong của mình và phong trào cách
mạng vẫn giữ vững và tiến lên. Chúng ta
tin rằng dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản, nhân dân miền Nam ngày
càng tăng cường ý chí và lực lượng đấu
tranh vì hòa bình, độc lập, dân chủ, nhất
định sẽ đánh lùi từng bước, tiến tới đập
tan chế độ độc tài phát xít Mỹ - Diệm.
Và kẻ bị tiêu diệt chắc chắn sẽ không
phải là những người cộng sản mà chính
là chủ nghĩa đế quốc và bè lũ tay sai.
Hòa bình là nguyện vọng chung
của nhân dân thế giới cũng như của
nhân dân ta. Đẩy mạnh cách mạng bằng
đường lối hòa bình là phù hợp với
nguyện vọng đó, đồng thời thể hiện
truyền thống "lấy nhân nghĩa để thắng
cường bạo" của dân tộc Việt Nam ta.
Bằng đường lối đấu tranh đó, Đảng
dựa chắc vào năng lực và sức mạnh của
nhân dân; Đảng tin rằng với sức chiến
đấu của quần chúng, nhất định sẽ tạo ra
một lực lượng chính trị mạnh để đánh
bại chính sách bạo lực và âm mưu gây
chiến tranh của Mỹ - Diệm.
Thực hiện đường lối đó, phương
pháp đó là quá trình tập hợp quần chúng,
đưa họ ra đấu tranh dưới các khẩu hiệu:
"hòa bình, thống nhất đất nước", "tự do,
dân chủ", "cải thiện đời sống", đòi các
53
quyền lợi về chính trị, kinh tế, văn hóa.
Đó là quá trình xây dựng lực lượng
chính trị từ ít đến nhiều, củng cố và
phát triển phong trào đấu tranh của
quần chúng từ thấp đến cao, từ những
bước tuần tự đến những bước nhảy vọt
để làm lay chuyển bộ máy cai trị của
Mỹ - Diệm.
Chính quyền Mỹ - Diệm bị lung lay
từng phần hay toàn bộ là tùy ở lực lượng
so sánh giữa ta và địch, tùy ở sự phát
triển cụ thể của phong trào cách mạng
trong nước và tác động của cuộc đấu
tranh cách mạng trên phạm vi thế giới...
Chúng ta tin và sự thật cũng cho
phép chúng ta tin rằng cuộc đấu tranh
cách mạng lâu dài của nhân dân ta cuối
cùng sẽ làm lay chuyển tận gốc chế độ
Mỹ - Diệm, rằng ý chí hòa bình nhất
định sẽ thắng âm mưu gây chiến tranh,
rằng dân chủ nhất định sẽ thắng phát xít.
Có ý kiến cho rằng dưới sự cai trị
phát xít và trước âm mưu gây chiến
tranh của Mỹ - Diệm mà dùng lực lượng
chính trị của nhân dân để đấu tranh đòi
tự do, dân chủ, giữ gìn và củng cố hòa
bình thì không thể nào thực hiện được.
Nhận định đó không có cơ sở.
Đương nhiên không thể giành được các
quyền tự do dân chủ một cách dễ dàng.
Chúng ta đều biết trong lịch sử phong trào
công nhân và công đoàn, thợ thuyền trong
các nước tư bản chủ nghĩa đã đấu tranh
gay go, gian khổ như thế nào mới tranh
thủ được một số quyền tự do, dân chủ.
Thí dụ để có ngày lao động Quốc tế 1
tháng Năm, giai cấp thợ thuyền trên thế
giới đã đổ biết bao mồ hôi và xương
máu mới giành được. Thế thì khó khăn,
gian khổ, thậm chí tổn thất, hy sinh,
trong đấu tranh cách mạng là một điều
tất nhiên. Nhưng khó khăn, gian khổ
không phải là không vượt qua được.
Bọn Mỹ - Diệm đã từng hô hào
"Bắc tiến, lấp sông Bến Hải", nhưng nay
chúng phải nói đến hòa bình (mặc dù là
dối trá), đó là một bước lùi của chúng.
Chúng đã từng tuyên bố "đạp lên oán
thù mà đi" nhưng chúng cũng buộc phải
nói đến tự do, dân chủ (mặc dù là dối
trá). Như vậy không phải là Mỹ - Diệm
không sợ lòng căm hờn và sức mạnh của
quần chúng nhân dân.
Muốn đánh đổ Mỹ - Diệm, phải tạo
phương tiện có hiệu lực để quần chúng
làm việc đó. Lãnh đạo quần chúng đấu
tranh đòi thực hiện ba yêu cầu nói trên
chính là nhằm tạo ra những lực lượng
cần thiết để đánh đổ Mỹ - Diệm.
Đấu tranh làm sụp đổ một chính
quyền phản động là một quá trình lâu
dài trải qua nhiều giai đoạn và có thể
thực hiện bằng nhiều cách khác nhau,
tùy theo tình hình cụ thể của mỗi nước,
tùy theo sự tiến triển cụ thể của cuộc
đấu tranh của quần chúng nhân dân
chống lại chính quyền ấy.
Có trường hợp do sức ép của
phong trào đấu tranh của quần chúng mà
bọn thống trị buộc phải cải tổ bộ máy
54
cai trị, để một số phần tử tiến bộ, dân
chủ tham gia chính quyền, do đó làm
cho chính quyền của chúng thay đổi
từng phần.
Cũng có thể quần chúng đấu tranh
buộc bọn cầm quyền phải bầu lại quốc
hội, lập ra chính phủ mới.
Cũng có thể có những cuộc nổi dậy
của một bộ phận chính quyền địa
phương, phối hợp với sức đấu tranh của
quần chúng nhân dân để chống lại chính
quyền trung ương.
Cũng có thể có cơ hội thuận lợi cho
một cuộc nổi dậy quy mô lớn, như cuộc
Tổng khởi nghĩa trong Cách mạng tháng
Tám năm 1945 của ta, v.v..
Tóm lại, có nhiều hình thức khác
nhau để đánh đổ một chính quyền phản
động. Nhưng mọi chính quyền thù địch
với nhân dân sụp đổ đều theo một quy
luật chung. Một chính quyền phản động
nhất định sẽ sụp đổ khi đa số nhân dân
không thể sống một cách bình thường
dưới chính quyền ấy được nữa; khi mà
đội tiên phong và đông đảo quần chúng
cách mạng biểu thị quyết tâm vùng lên
đánh đổ; khi mà bản thân bọn cầm
quyền cũng không cai trị một cách bình
thường được nữa. Tức là khi chính
quyền của chúng bị suy yếu đến mức trở
nên bất lực do sự xung đột giữa nhân
dân với chúng ngày càng gay gắt; do sự
khủng hoảng của chúng ngày càng
nghiêm trọng, nhất là về chính trị; do
mâu thuẫn trong nội bộ bọn cầm quyền
ngày càng sâu sắc và do tình hình thế
giới phát triển không có lợi cho chúng.
Chúng ta hãy quyết tâm thực hiện
đường lối đã vạch ra; sự phát triển của
phong trào cách mạng sẽ cho phép
chúng ta hiểu rõ và làm đúng hơn nữa.
Chủ nghĩa đế quốc và bọn phong
kiến ở nước ta đã thất bại nặng nề, song
chúng còn rất hung hăng, ngoan cố. Sự
nghiệp cách mạng của nhân dân ta tuy đã
giành được thắng lợi vẻ vang, vẫn còn
nhiều gay go, gian khổ, nhưng sức mạnh
của dân tộc ta, của thời đại chúng ta là vô
địch. Chúng ta tin chắc thắng lợi cuối
cùng nhất định thuộc về nhân dân ta.
V. Bài học lịch sử và những nhiệm
vụ cơ bản của cách mạng miền Nam
Cuộc cách mạng của chúng ta, cách
mạng giải phóng dân tộc, cách mạng
phản đế và phản phong, mới thành công
ở một nửa nước. Nhiệm vụ của chúng ta
hiện nay là hoàn thành cuộc cách mạng
đó trong cả nước. Chúng ta cần phải học
và vận dụng những kinh nghiệm của quá
khứ vào tình hình cụ thể hiện nay để đưa
sự nghiệp cách mạng ở miền Nam đến
thắng lợi hoàn toàn.
Bài học kinh nghiệm từ ngày Đảng
ta ra đời đến khi Cách mạng tháng Tám
thành công là bài học kinh nghiệm rất
quý báu và thiết thực, soi sáng con
đường chúng ta cần đi và phải đi để đạt
tới mục đích cuối cùng.
Từ năm 1930 đến năm 1945, Đảng ta
đã phát động một phong trào cách mạng
55
sâu rộng, tiến hành đấu tranh chính trị
lâu dài chống địch, khi âm thầm, khi sôi
nổi, lúc bí mật, lúc công khai, có đấu
tranh trong nghị viện của địch, trên báo
chí, phối hợp với đấu tranh ngoài đường
phố, trong xưởng máy và thôn quê, có
đấu tranh vũ trang, khởi nghĩa từng phần
ở nông thôn rừng núi. Đến tháng Tám
1945, khi xuất hiện thời cơ đẩy tới cao
trào cách mạng thì những lực lượng
chính trị của đại đa số quần chúng nhân
dân từ Bắc đến Nam đã kịp thời vùng
dậy đánh đổ phát xít Nhật và chế độ đế
quốc phong kiến, giành lại độc lập cho
dân tộc.
Cách mạng tháng Tám thành công
không phải là một việc tình cờ; đó là kết
quả tất yếu của một công trình cách
mạng do toàn Đảng, toàn dân ta tổ chức
và thực hiện một cách tài tình.
Bất cứ một cuộc cách mạng nào
cũng tiến triển theo những quy luật nhất
định. Có nắm bắt đúng và vận dụng
những quy luật đó một cách linh hoạt,
sáng tạo, kịp thời trong quá trình phát
triển của cách mạng cũng như trong giờ
phút quyết định của tình thế, thì mới
giành được thắng lợi.
Bài học kinh nghiệm chủ yếu của
Cách mạng tháng Tám là: Phải có thực
lực bên trong, thì mới nắm được thời
cơ từ bên ngoài đưa lại.
Cuộc cách mạng của chúng ta
không chỉ là cách mạng giải phóng dân
tộc nói chung mà còn mang tính chất
một cuộc cách mạng giải phóng cho
nhân dân lao động trong một nước thuộc
địa nửa phong kiến nhỏ yếu. Một cuộc
cách mạng như vậy, nếu không có một
tình thế quốc tế thật thuận lợi thì rất khó
thành công.
Thời cơ thuận lợi hiếm có đã đến
với cách mạng Việt Nam khi Hồng quân
Liên Xô cùng với quân Đồng minh đánh
thắng chủ nghĩa phát xít, tức là khi các
lực lượng xã hội chủ nghĩa và dân chủ
đã hoàn toàn thắng thế, chủ nghĩa đế
quốc nói chung bị sụp đổ một mảng lớn;
ở Á Đông, bọn quân phiệt Nhật bị bại
trận và đầu hàng không điều kiện.
Nắm vững thời cơ ấy, Đảng ta đã
kịp thời phát động toàn dân đứng lên
giành chính quyền trong cả nước, làm
Cách mạng tháng Tám thành công.
Thời cơ do bên ngoài tạo ra rất là
quan trọng, nhưng nếu trong nước
không có lực lượng cách mạng hoặc
thực lực còn yếu thì thời cơ dù quý báu
cũng sẽ qua đi và không đem lại kết quả
nào cho cách mạng.
Chúng ta há chẳng thấy rằng một
số nước thuộc địa cũ ở Đông Nam Á
mặc dù cũng có thời cơ thuận lợi tương
tự như nước ta mà vẫn không làm cách
mạng thành công đó sao? Cho nên điều
căn bản là phải có thực lực cách mạng
bên trong đủ mạnh thì mới tranh thủ kịp
thời và sử dụng có hiệu quả cơ hội thuận
lợi do bên ngoài tạo ra. Đó là một bài
học cực kỳ quan trọng.
56
 Hiện nay, một số đồng chí chúng ta
ở miền Nam, trong lúc đấu tranh chống
chế độ Mỹ - Diệm đã phạm lỗi lầm là chỉ
trông chờ diễn biến của tình hình quốc tế
sẽ đưa tới những biện pháp hữu hiệu nào
đó, mà không thấy rõ con đường phát
triển của cách mạng trong nước, không
bền bỉ đi sâu vào việc xây dựng thực lực
cách mạng, do đó đã làm cho phong trào
lâm vào tình trạng bị động, không phát
triển lên được. Chúng ta cần rút kết luận
từ bài học lịch sử nói trên.
Thực lực cách mạng trong nước là
gì và làm thế nào để tạo ra thực lực
cách mạng?
Trước hết, phải có một Đảng cách
mạng, trung thành với chủ nghĩa Mác -
Lênin, đứng vững trên lập trường giai
cấp của giai cấp công nhân và nhân dân
lao động để lãnh đạo phong trào đấu
tranh giải phóng dân tộc thì cách mạng
mới thành công.
Sau khi phát xít Nhật hất cẳng thực
dân Pháp và độc chiếm Đông Dương,
một số Đảng phái gọi là "quốc gia" dựa
vào thế lực của Nhật đã lần lượt mọc ra.
Dưới cái vỏ độc lập giả hiệu do Nhật
ban cho, chúng lớn tiếng hô hào "độc
lập, tự do", "vì dân, vì nước", phất cờ
gióng trống khắp thành thị thôn quê, cơ
hồ như nhân dân cả nước đều răm rắp
nghe theo chúng hết.
Nhưng khi phát xít Nhật bị đánh
bại và đầu hàng, thì các Đảng phái đó
đều tan như bèo bọt, tất cả quần chúng
nhân dân từ Bắc chí Nam đều theo ngọn
cờ của Đảng ta, nhất tề đứng dậy lật đổ
chính quyền đế quốc phong kiến, giành
lại độc lập thật sự cho dân tộc.
Tại sao Đảng ta làm được như vậy?
Đó không phải là chuyện ngẫu
nhiên mà chính là kết quả của quá trình
vận động cách mạng của Đảng ta trong
15 năm kể từ ngày Đảng thành lập đến
Cách mạng tháng Tám năm 1945.
Với đường lối cách mạng giải
phóng dân tộc đúng đắn, với quyết tâm
sắt đá phụng sự dân tộc, bảo vệ quyền
lợi của nhân dân lao động, với uy thế
chính trị lớn lao từ khi Đảng phát động
chiến tranh du kích, lập khu căn cứ Việt
Bắc, Đảng ta đã làm cho quần chúng
nhân dân thấy rõ Đảng là người lãnh đạo
sáng suốt, người chiến sĩ trung thành vô
hạn với lợi ích của dân tộc và của nhân
dân lao động.
Đó là vì Đảng ta là Đảng của giai
cấp công nhân và nhân dân lao động,
Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm
kim chỉ nam cho hành động và nhờ
đứng vững trên lập trường tư tưởng đó,
đã đề ra một đường lối khoa học về cách
mạng giải phóng dân tộc và về mặt trận
dân tộc thống nhất.
Đảng đã vạch rõ cách mạng giải
phóng dân tộc ở nước ta là cách mạng
phản đế và cách mạng phản phong, dưới
khẩu hiệu "dân tộc độc lập, người cày có
ruộng", coi đó là hai nhiệm vụ không
tách rời nhau.
57
 Đảng cũng vạch rõ phải xây dựng
mặt trận dân tộc thống nhất lấy liên minh
công nông làm cơ sở, đồng thời đoàn kết
tất cả các giai cấp và tầng lớp xã hội
khác, kể cả giai cấp tư sản dân tộc, dưới
sự lãnh đạo của giai cấp công nhân mà
người đại biểu là Đảng Cộng sản.
Chính đường lối chính trị đúng đắn
ấy của Đảng đã quyết định thành công
của Cách mạng tháng Tám.
Ngày nay, để giành thắng lợi cho
cách mạng miền Nam, Đảng ta nhất
định phải tiếp tục thực hiện đường lối
chính trị đó. Và điều quan trọng hàng
đầu là phải củng cố các tổ chức Đảng,
giữ vững sự lãnh đạo của Đảng trong bất
kỳ hoàn cảnh nào.
Phải xây dựng khối liên minh công
nông vững chắc.
Sau thành công của cách mạng vô
sản ở nước Nga năm 1917 và sau khi
giai cấp tư sản Trung Quốc vứt bỏ ngọn
cờ dân tộc và Đảng Cộng sản Trung
Quốc đứng ra lãnh đạo cách mạng để
thiết lập chính quyền dân chủ nhân dân,
thì ở Việt Nam cách mạng không đi theo
con đường cũ nữa, con đường cách
mạng theo quan điểm tư sản. Cách mạng
giải phóng dân tộc trở thành một đòi hỏi
bức thiết của nhân dân, đồng thời ý thức
giác ngộ giai cấp của thợ thuyền và dân
cày cũng được khơi dậy.
Những sự kiện khách quan của thời
đại mới đã ảnh hưởng sâu sắc tới trào
lưu dân tộc, dân chủ ở Việt Nam.
Trong khi đó, Việt Nam Quốc dân
Đảng chủ trương đánh thực dân Pháp
mà không đả động tới quyền lợi giai
cấp. Họ cho rằng ai nói đến quyền lợi
của giai cấp trong nước là có tội với dân
tộc. Thậm chí, một số lãnh tụ Quốc dân
Đảng còn cho rằng trước hết phải tiêu
diệt những người cộng sản rồi sau mới
đánh thực dân Pháp, vì những người
cộng sản chủ trương chia ruộng đất cho
dân cày là chia rẽ dân tộc.
Họ không nói đến giai cấp nhưng
kỳ thật là họ đại biểu quyền lợi của giai
cấp địa chủ và tư sản trong nước. Họ
không thấy hoặc không muốn thấy chính
bọn phong kiến phản quốc đã ôm chân
đế quốc, làm tay sai cho đế quốc để chia
rẽ và đàn áp dân tộc hòng giữ lấy quyền
lợi ích kỷ của chúng. Quốc dân Đảng
cũng như các Đảng phái tự phong là
"quốc gia" đã tách rời quần chúng công
nông và các tầng lớp lao động khác, cho
nên họ đã bị phá sản, không cất đầu lên
được nữa. Họ đều thất bại và tan rã chính
vì bản chất giai cấp phản động của họ.
Từ năm 1930, Đảng Cộng sản
Đông Dương trở thành người lãnh đạo
duy nhất của cách mạng giải phóng dân
tộc và 15 năm sau đó đã lãnh đạo Cách
mạng tháng Tám thành công. Một trong
những nguyên nhân dẫn đến thắng lợi là
trong quá trình cách mạng, Đảng ta
đã giải quyết đúng đắn vấn đề nông dân,
đã coi trọng việc xây dựng liên minh
công nông, lấy liên minh công nông làm
58
nền tảng của mặt trận dân tộc thống
nhất, nhờ đó đã xây dựng được một mặt
trận chống đế quốc và phong kiến rất
mạnh và rất rộng.
Từ khi ra đời, Đảng ta đã nêu cao
vai trò tiên phong của giai cấp công
nhân và vai trò chủ lực của dân cày;
Đảng chủ trương giành độc lập cho dân
tộc và giải phóng công nông, trước hết
là dân cày, vì có giải phóng dân cày, bộ
phận đông đảo nhất trong nhân dân, thì
mới có lực lượng để đánh đuổi đế quốc
và ngược lại có đánh đuổi đế quốc thì
mới giải phóng được dân cày khỏi hai
tầng áp bức đế quốc và phong kiến.
Nhờ có đường lối đúng đắn đó, phong
trào cách mạng giải phóng dân tộc từ
Bắc chí Nam ùn ùn nổi dậy. Lịch sử
giải phóng dân tộc từ khi nước ta bị đế
quốc xâm chiếm chưa lúc nào có một
phong trào quần chúng mạnh mẽ và
rộng khắp như vậy.
Các cao trào cách mạng của công
nông trong những năm 1930-1931 (mà
tiêu biểu là cao trào Xô viết Nghệ -
Tĩnh), trong những năm 1936-1939 và
1940-1945 là những cuộc diễn tập rất
quan trọng, những cuộc động viên chính
trị rộng lớn dẫn đến đỉnh cao là cuộc
Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm 1945.
Hàng triệu người đã vùng dậy cướp
chính quyền trong Cách mạng tháng Tám
là hàng triệu người, mà đa số là quần
chúng công nông, đã chịu ảnh hưởng của
Đảng ta, được Đảng động viên giáo dục
trong 15 năm hoạt động kể từ ngày
Đảng thành lập. Vậy thì đặt vấn đề liên
minh công nông trong mặt trận dân tộc
là đúng, hay là không nói đến quyền lợi
giai cấp như các Đảng phái "quốc gia" là
đúng? Sự thật lịch sử đã chứng minh
rằng nếu không có liên minh công nông
thì cách mạng không có lực lượng và
không thể giành thắng lợi được.
Điều ấy đã rõ ràng. Thế nhưng vẫn
còn có người cho rằng nêu cao vấn đề
liên minh công nông tức là đặt rõ vấn đề
giai cấp thì sẽ làm tổn thương và suy
yếu mặt trận dân tộc thống nhất.
Nhận định như vậy là không đúng.
Chính trong kháng chiến chống
Pháp, để củng cố và phát triển mặt trận
dân tộc thống nhất và đẩy mạnh hơn nữa
cuộc chiến đấu cứu nước, Đảng ta đã đặt
vấn đề chia ruộng đất cho dân cày. Điều
đó đã thúc đẩy hàng chục vạn nông dân
ở hậu phương hăng hái làm nghĩa vụ dân
công phục vụ tiền tuyến, và cổ vũ các
chiến sĩ ngoài mặt trận anh dũng chiến
đấu làm nên chiến thắng lịch sử Điện
Biên Phủ. Tiến hành cải cách ruộng đất
trong kháng chiến, thực hiện khẩu hiệu
"người cày có ruộng" là thành công to
lớn của Mặt trận Liên Việt.
Các đồng chí đang hoạt động ở
nông thôn đều nhận thấy tác động sâu
sắc, mạnh mẽ của việc chia ruộng đất
cho nông dân trong kháng chiến trước
đây và việc bảo vệ quyền lợi của nông
dân trong vấn đề ruộng đất, vấn đề tô tức
59
hiện nay chính là cái chìa khóa của
phong trào cách mạng đồng thời là cái
bùa hộ mệnh của cán bộ để chống lại
Mỹ - Diệm. Ở đâu các đồng chí chúng ta
quyết tâm lãnh đạo nông dân đấu tranh
bảo vệ những quyền lợi mà cách mạng
đã mang lại cho họ thì ở đó phong trào
cách mạng giữ vững và phát triển, cán
bộ được bà con nông dân tận tình nuôi
dưỡng, che chở. Ngược lại, nơi nào
không làm như vậy thì ở đó phong trào
cách mạng giảm sút và rời rạc. Dựa vào
thế lực của Mỹ - Diệm, địa chủ tìm mọi
cách giành lại ruộng đất đã chia cho dân
cày. Nhưng một số đồng chí chúng ta vì
muốn "trung lập", "lôi kéo" địa chủ, đã
không bảo vệ lợi ích của nông dân, đã
xa rời hàng vạn quần chúng cơ bản của
Đảng và do đó cũng không bám được
vào dân để bảo vệ mình. Đó là sai lầm
không thể chấp nhận được. Đảng chủ
trương "trung lập những người có thể
trung lập, lôi kéo những người có thể lôi
kéo" là vận dụng chiến thuật mềm dẻo
nhằm phục vụ đường lối cách mạng
phản đế phản phong. Một số cán bộ hiểu
sai sách lược đó của Đảng đã bị địa chủ
lừa bịp.
Ở nông thôn hiện nay, một nhiệm
vụ có ý nghĩa chiến lược của chúng ta
là đoàn kết trung bần cố nông, liên hiệp
với phú nông, đánh đổ địa chủ phong
kiến, tay sai của đế quốc.
Toàn bộ giai cấp địa chủ là đối
tượng mà cách mạng phải xóa bỏ.
Nhưng chúng ta có phân biệt đối xử với
các hạng địa chủ khác nhau; đối với địa
chủ nhỏ, một số bộ phận hay từng
người, thì ta có thể trung lập hoặc lôi
kéo, coi đó là chiến thuật nhằm phân
hóa giai cấp địa chủ.
Trong khi làm như thế chúng ta cần
nhận rõ tính chất gay gắt của cuộc đấu
tranh giai cấp ở nông thôn miền Nam.
Tình trạng gay gắt này không phải do
chúng ta muốn có mà chính là do giai
cấp địa chủ chống lại cách mạng ruộng
đất tạo nên.
Tình hình đó đòi hỏi phải củng cố
lập trường giai cấp trong các Đảng bộ,
các cấp ủy, nâng cao giác ngộ giai cấp
của nông dân, nhất là bần cố trung nông,
làm cho nông dân có quyết tâm vì giai
cấp, vì dân tộc mà chiến đấu. Làm như
vậy cũng là để củng cố mặt trận dân tộc
thống nhất và phát triển phong trào cách
mạng ở nông thôn.
Hiện nay, ở thành thị nhất là Sài
Gòn - Chợ Lớn và ở các đồn điền cao
su, hàng chục vạn công nhân và người
lao động lâm vào cảnh thất nghiệp, bần
cùng, đang đấu tranh chống sự áp bức,
bóc lột của Mỹ - Diệm. Đó là một lực
lượng chính trị rất quan trọng.
Đảng bộ các cấp cần tìm mọi cách
tuyên truyền giác ngộ quyền lợi giai
cấp cho công nhân và người lao động,
dựa vào phong trào công nhân, lao động
để đẩy mạnh đấu tranh chống Mỹ -
Diệm và xây dựng lực lượng chính trị
60
hùng hậu làm cơ sở để mở rộng mặt trận
dân tộc trong các thành thị miền Nam.
Chúng ta không sợ nói đến giai cấp
sẽ làm cho mặt trận dân tộc bị tổn
thương. Bởi vì công nông, lực lượng
quần chúng đông đảo nhất trong nhân
dân lao động, có giác ngộ quyền lợi của
công nông, các tầng lớp tiểu tư sản và tư
sản có giác ngộ quyền lợi của họ, thì tất
cả nhân dân ta mới thật sự có quyết tâm
đánh đổ đế quốc, phong kiến. Và trong
các giai cấp có tính chất dân tộc và dân
chủ ấy, quyền lợi của công nhân và
nông dân là nhất trí hơn hết với quyền
lợi của dân tộc, do đó công nông hợp
thành lực lượng chủ yếu của cách mạng
dân tộc dân chủ, thành chỗ dựa cơ bản
của mặt trận dân tộc thống nhất.
Mặt khác, có xây dựng liên minh
công nông thật vững mạnh, có củng cố
và nêu cao vai trò chính trị của giai cấp
công nhân và giai cấp nông dân thì
Đảng mới củng cố và tăng cường được
vị trí chính trị của mình trong mặt trận
dân tộc, mới giữ vững và phát huy được
vai trò lãnh đạo của mình đối với phong
trào cách mạng.
Nếu vị trí và uy thế chính trị ở
trong tay giai cấp tư sản hay các tầng
lớp đại biểu lợi ích của giai cấp tư sản,
thì sự lãnh đạo của Đảng sẽ bị tổn
thương và sự nghiệp cách mạng có thể
bị nguy hại.
Hiện nay, ở miền Nam, Mỹ - Diệm
đang tìm mọi cách tiêu diệt Đảng ta,
đập tan uy thế chính trị của Đảng hòng
dẹp yên phong trào cách mạng.
Để đối phó lại, Đảng ta càng phải
đặc biệt chú ý xây dựng liên minh công
nông, giữ vững và nêu cao uy thế chính
trị của hai giai cấp: công nhân và nông
dân. Vì Đảng ta là đảng của công nhân
và nhân dân lao động, sự tồn tại của
Đảng không thể ra ngoài phong trào
chính trị của công nông.
Mặt khác, có xây dựng liên minh
công nông vững mạnh thì mới củng cố
và phát triển được mặt trận dân tộc
thống nhất, mới lôi cuốn được các tầng
lớp trên tham gia các hoạt động của mặt
trận một cách có ý thức. Kinh nghiệm
của cách mạng Việt Nam qua các thời
kỳ 1930-1931, 1936-1939, 1940-1945
đã chứng tỏ điều ấy.
Tóm lại, chúng ta phải ra sức xây
dựng liên minh công nông vì:
- Công, nông là lực lượng căn bản
của cách mạng.
- Vị trí, uy thế của công, nông có
củng cố thì vị trí, uy thế chính trị của
Đảng mới vững.
- Có xây dựng, củng cố liên minh
công nông thì mới củng cố, phát triển
được mặt trận dân tộc chống đế quốc
phong kiến.
Xây dựng, củng cố, phát triển mặt
trận dân tộc thống nhất.
Đảng ta lãnh đạo cách mạng giải
phóng dân tộc từ năm 1930, nhưng đến
cuối năm 1939 Đảng ta mới đề ra cương
61
lĩnh mặt trận dân tộc và đến năm 1941
mặt trận mới có hình thức tổ chức rõ
ràng. Kiểm điểm lại chúng ta nhận thấy
rằng trong phong trào 1930-1931 chính
sách mặt trận nặng về giai cấp hơn là
dân tộc; trong thời kỳ 1936-1939, mặt
trận mang màu sắc dân chủ chung1*nhiều
hơn là dân tộc; cuối năm 1939 khi Chiến
tranh thế giới lần thứ hai bùng nổ, chính
sách mặt trận do Đảng đề ra mới có nội
dung giai cấp, nội dung dân tộc, dân chủ
tương đối đầy đủ và đến năm 1941 về tổ
chức, mặt trận mới mang hình thức dân
tộc rõ ràng; đó là Mặt trận Việt Minh.
Xây dựng, củng cố, phát triển mặt
trận dân tộc tức là bố trí lực lượng các
giai cấp, các tầng lớp xã hội, các thành
phần trong dân tộc để đánh bại kẻ thù
của cách mạng.
Kẻ thù của nhân dân ta là chủ
nghĩa đế quốc và giai cấp địa chủ, phong
kiến. Mặt trận dân tộc tập hợp mọi lực
lượng yêu nước và dân chủ để chống lại
kẻ thù chung ấy. Nhưng về chiến thuật
để tập trung mũi nhọn chống đế quốc, ta
chủ trương phân hóa giai cấp địa chủ
phong kiến, ta nêu khẩu hiệu "đánh đổ
đế quốc và tịch thu ruộng đất của bọn
Việt gian phản quốc" nghĩa là ta chĩa
mũi nhọn đấu tranh vào những địa chủ
cấu kết với đế quốc, lấy ruộng đất của
chúng để chia cho dân cày. Còn đối với
địa chủ nhỏ không trực tiếp làm tay sai
cho đế quốc thì ruộng đất được xử lý
bằng những biện pháp khác nhẹ nhàng
hơn. Mặt trận dân tộc có nhiệm vụ đoàn
kết toàn dân đánh đổ đế quốc phong
kiến, thực hiện tự do, dân chủ, bảo đảm
đời sống của quần chúng lao động, chia
ruộng đất cho dân cày, mở mang công
thương nghiệp, tiến tới giải phóng hoàn
toàn đất nước, thiết lập chính quyền
liên hiệp dân tộc, dân chủ, xây dựng
quân đội quốc gia và nhân dân dưới
quyền lãnh đạo của giai cấp công nhân,
thông qua chính Đảng của nó là Đảng
Cộng sản.
Mặt trận của ta đặt quyền lợi Tổ
quốc lên trên hết nhưng có tính chất giai
cấp rõ ràng. Một mặt trận như vậy đáp
ứng đúng đòi hỏi khách quan của tình
hình nước ta, động viên được tất cả các
lực lượng yêu nước dân chủ và tiến bộ,
tạo thành sức mạnh to lớn đưa Cách
mạng tháng Tám đến thành công.
Xây dựng, củng cố, phát triển mặt
trận dân tộc thống nhất là một nhiệm vụ
quan trọng của Đảng ta hiện nay để
đánh thắng quân thù.
Để làm tốt nhiệm vụ đó, chúng ta
cần học tập những kinh nghiệm về xây
dựng mặt trận từ khi có Đảng.
Trong phong trào Xô viết Nghệ -
Tĩnh những năm 1930-1931, chúng ta đã
phạm sai lầm tả khuynh2*, do đó làm
cho phong trào xa lìa một số bạn đồng
minh và trở nên cô độc, dễ bị tan rã
trước sự phản kích của quân thù. Cũng
có lúc chúng ta quá nặng về tranh thủ
những nhân sĩ yêu nước, đoàn kết với
62
các giai cấp bên trên, nên đã phạm sai
lầm hữu khuynh trong việc giải quyết
vấn đề ruộng đất cho nông dân nhằm bồi
dưỡng lực lượng kháng chiến như Trung
ương Đảng đã nhận định.
Hiện nay, nước ta ở một tình thế
đặc biệt: một nửa nước đã được giải
phóng và một nửa nước còn dưới ách
thống trị của đế quốc Mỹ và tay sai.
Việc xây dựng, củng cố, phát triển mặt
trận dân tộc chống đế quốc và phong
kiến có những thuận lợi to lớn nhưng
đồng thời cũng có nhiều khó khăn,
phức tạp.
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, như
cương lĩnh của Mặt trận đã vạch rõ, về
nội dung cũng như về hình thức rất thích
hợp với tình hình hiện nay của đất nước,
sẽ thúc đẩy mạnh phong trào đấu tranh
chống Mỹ - Diệm ở miền Nam để hoàn
thành độc lập dân chủ trong cả nước,
tiến tới hòa bình thống nhất nước nhà.
Để xây dựng, củng cố, phát triển
mặt trận dân tộc thống nhất, chúng ta
cần thực hiện mấy công tác quan trọng
sau đây:
- Một là xây dựng khối liên minh
công nông chặt chẽ, vững mạnh như trên
đã nói.
- Hai là khơi dậy lòng yêu nước
của các tầng lớp tiểu tư sản, học sinh,
sinh viên, trí thức, lôi cuốn họ tham gia
phong trào dân tộc, dân chủ.
Kinh nghiệm vận động cách mạng
qua nhiều thời kỳ ở nước ta cho thấy học
sinh, sinh viên, trí thức đóng một vai trò
rất quan trọng, rất tích cực trong đội
quân cách mạng quần chúng và trong
các cuộc đấu tranh chính trị.
Nhưng ở miền Nam hiện nay, trừ
một số ít thấy được con đường đấu tranh
vì sự nghiệp chính nghĩa của dân tộc,
phần đông học sinh, sinh viên, trí thức
còn đứng ở ngã ba đường, chưa tìm ra
phương hướng hành động, chưa hăng
hái đứng lên bảo vệ lợi ích của mình và
cùng với toàn dân đấu tranh vì sự sống
còn của dân tộc.
Cho nên cần đẩy mạnh công tác
tuyên truyền giáo dục, đấu tranh tư
tưởng trong đông đảo học sinh, sinh
viên, trí thức, vạch trần những luận điệu
bịp bợm, dối trá của Mỹ - Diệm về cái
gọi là "thế giới tự do", khơi dậy mạnh
mẽ lòng yêu nước của học sinh, sinh
viên, trí thức, làm cho họ thấy rõ bước
đường tiến triển và tương lai tất thắng
của cách mạng, thấy rõ chỗ đứng trong
mặt trận dân tộc để phát huy tác dụng
ngòi pháo của mình trong cuộc đấu
tranh vì một nước Việt Nam hòa bình,
thống nhất, độc lập, dân chủ, vì một nền
văn hóa thật sự dân tộc và tiến bộ, chống
lại văn hóa lai căng, phản động và đồi
trụy do Mỹ - Diệm gieo rắc.
- Ba là bồi dưỡng, nâng cao ý thức
chính trị và phát triển phong trào đấu
tranh của các tầng lớp công thương
nghiệp dân tộc.
63
 Ở miền Nam, giai cấp tư sản dân
tộc, tuy số lượng không lớn, nhưng có
một vị trí quan trọng, nhất là kinh tế.
Nhưng hiện nay, công thương nghiệp và
các ngành tiểu công nghiệp ở miền Nam
bị bọn tư bản lũng đoạn Mỹ và chính
quyền Ngô Đình Diệm chèn ép, không
phát triển được. Các tầng lớp tư sản
công thương, tiểu chủ ngày càng tỏ rõ sự
công phẫn đối với Mỹ - Diệm.
Chúng ta cần làm cho các tầng lớp
đó nhận rõ sự cần thiết phải tích cực
đứng lên đấu tranh và tham gia phong
trào đấu tranh của nhân dân chống Mỹ -
Diệm. Cần động viên, tổ chức họ cùng
với các tầng lớp nhân dân khác đấu
tranh đòi bảo vệ và mở mang công
thương nghiệp dân tộc, bảo đảm các
quyền tự do, dân chủ, đòi thực hiện một
chính quyền có tính chất dân tộc, dân
chủ ở miền Nam để cùng với chính
quyền nhân dân ở miền Bắc đấu tranh
lập quan hệ bình thường giữa hai miền,
tiến tới hòa bình thống nhất nước nhà.
Đó là con đường cần thiết để các tầng
lớp công thương bảo vệ quyền lợi chính
đáng của mình, đồng thời là con đường
quang vinh nhất để họ làm tròn nhiệm
vụ người dân yêu nước.
Ngoài ra, chúng ta cần tranh thủ
những nhân vật có tên tuổi, những nhân
sĩ yêu nước và dân chủ vào mặt trận
nhằm phân hóa hàng ngũ kẻ thù, tăng
thêm lực lượng cách mạng, đồng thời
lấy đó để động viên, cổ vũ quần chúng.
- Bốn là tăng cường đoàn kết với
các tôn giáo: đạo Phật, đạo Thiên chúa,
đạo Cao đài, đạo Hòa hảo.
Trong công tác mặt trận chúng ta
đã thu được những thành tựu đáng kể về
việc vận động tín đồ các tôn giáo tham
gia kháng chiến, kiến quốc, nhưng đồng
thời cũng phạm một số khuyết điểm.
Chúng ta cần tổng kết kinh nghiệm vận
động đối với từng tôn giáo, để làm tốt
hơn nữa công tác mặt trận, thắt chặt
đoàn kết với các tôn giáo, đoàn kết cả ở
bên dưới và bên trên, lấy việc đoàn kết ở
bên dưới làm căn bản, nhằm lôi cuốn
các tín đồ tham gia ngày càng mạnh vào
cuộc đấu tranh chống Mỹ - Diệm.
- Năm là đi sâu vận động đồng bào
các dân tộc thiểu số, thực hiện tốt chính
sách đoàn kết các dân tộc anh em trong
mặt trận dân tộc thống nhất.
Các dân tộc thiểu số ở đồng bằng
cũng như miền núi đã có những đóng
góp rất lớn vào cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp trước đây và phong trào
chống Mỹ - Diệm hiện nay. Vùng đồng
bào các dân tộc miền núi, nhất là Tây
Nguyên, có vị trí chiến lược rất quan
trọng. Chúng ta cần có những tổ chức
chuyên trách công tác vận động đồng
bào các dân tộc thiểu số, kiên trì giáo
dục nhằm nâng cao trình độ chính trị và
văn hóa, đồng thời hết sức chăm lo đào
tạo cán bộ, coi đó là khâu quyết định để
đẩy mạnh phong trào cách mạng trong
các vùng dân tộc.
64
 - Sáu là phát huy năng lực to lớn
của thanh niên và phụ nữ.
Phải khắc phục tư tưởng coi nhẹ
vai trò của thanh niên, nhất là coi nhẹ
vai trò của phụ nữ trong sự nghiệp đấu
tranh giải phóng dân tộc. Sử dụng các
hình thức tổ chức thích hợp, chú ý các
hình thức công khai hợp pháp để tập
hợp đông đảo thanh niên, phụ nữ đấu
tranh bảo vệ quyền lợi của giới mình và
góp phần thúc đẩy phong trào đấu tranh
của quần chúng công, nông, nhất là của
công nhân và các tầng lớp lao động ở
thành thị.
Khoét sâu mâu thuẫn nội bộ địch
để làm suy yếu và cô lập chúng, tăng
thêm lực lượng của cách mạng.
Trong cuộc chiến đấu giữa hai thế
lực đối địch, ai mạnh thì được, ai yếu thì
thua. Đó là quy luật, cho nên, muốn
đánh thắng quân thù, phải thu hút, tập
hợp mọi năng lực cách mạng vào mặt
trận dân tộc, thực hiện đúng phương
châm "thêm bạn, bớt thù", làm cho ta
ngày càng mạnh, địch ngày càng yếu.
Vì vậy, đi đôi với việc tăng cường
thực lực của cách mạng, phải biết khai
thác những mâu thuẫn nội bộ của địch
để phân hóa hàng ngũ chúng làm cho
chúng suy yếu và cô lập.
Nội bộ địch không bao giờ có sự
đoàn kết thống nhất. Quan hệ giữa Mỹ
với tập đoàn Ngô Đình Diệm là quan hệ
giữa thầy với tớ, giữa bảo hộ và lệ
thuộc. Mối quan hệ không bình đẳng ấy
làm cho một số nhân viên ngụy quyền
cấp dưới, những phần tử thuộc tầng lớp
tiểu tư sản, trí thức hoặc gắn bó ít nhiều
với nhân dân lao động, có mâu thuẫn với
Mỹ - Diệm, nhất là khi phong trào cách
mạng dân tộc dân chủ ngày càng phát
triển mạnh.
Trước tình trạng độc tài gia đình trị
của tập đoàn Ngô Đình Diệm do Mỹ
nâng đỡ và chi phối, và trước tình trạng
khủng hoảng không tránh khỏi về chính
trị, kinh tế, tài chính của chính quyền
Diệm, trong nội bộ bọn cầm quyền cũng
như giữa bọn cầm quyền và những thế
lực đứng ngoài, nhất định sẽ nảy sinh
những sự tranh chấp giữa các phe nhóm
khác nhau, hoặc giữa cá nhân này với cá
nhân khác.
Ta phải tìm mọi cách khoét sâu,
khai thác những mâu thuẫn ấy để phân
hóa hàng ngũ địch, tranh thủ những
phần tử có khả năng tiến bộ, có ít nhiều
cảm tình với cách mạng để gây lực
lượng của ta ngay trong lòng địch hoặc
tranh thủ một bộ phận nhất định trong
hệ thống chính quyền, trong các tổ chức
quân sự, chính trị của địch, nhằm làm
suy yếu và cô lập bọn tay sai đầu sỏ,
ngoan cố.
Kinh nghiệm của cách mạng nước
ta cho thấy mâu thuẫn và sự tan rã trong
hàng ngũ địch là một điều kiện hết sức
quan trọng cho thành công của cách
mạng. Trong tình hình hiện nay, ta có
điều kiện thuận lợi để khai thác các
65
mâu thuẫn trong nội bộ địch ngay ở các
làng xã, các trại lính, các công sở của
bọn ngụy quyền, các tổ chức, đảng phái
chính trị do Mỹ - Diệm lập ra. Đây là
một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng mà ta
cần thực hiện một cách chủ động, linh
hoạt để tạo thêm lợi thế cho phong trào
cách mạng.
Kết luận
Để đẩy mạnh phong trào cách
mạng miền Nam, chúng ta cần phải nắm
vững và làm đúng đường lối chính trị đã
được vạch ra, vận dụng sáng tạo những
kinh nghiệm lịch sử của cách mạng Việt
Nam và thực hiện tốt mấy nhiệm vụ cơ
bản sau đây:
1. Giữ vững sự lãnh đạo của Đảng,
phát huy uy thế chính trị của Đảng trong
quảng đại quần chúng.
2. Xây dựng khối liên minh công
nông sâu rộng và vững chắc.
3. Tích cực phổ biến Cương lĩnh
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong các
tầng lớp nhân dân. Xây dựng, củng cố,
phát triển mạnh mẽ mặt trận dân tộc
thống nhất khắp thành thị, nông thôn
miền Nam.
4. Khai thác mâu thuẫn trong nội
bộ địch để làm yếu và cô lập địch, gây
thêm lực lượng cho ta.
Tất cả đảng viên chúng ta cần phải
có một nhận thức tối thiểu về những cơ
sở lý luận của cách mạng miền Nam
hiện nay.
Cơ sở lý luận trên đây xuất phát từ
tình hình thực tế của đất nước, từ những
bài học lịch sử của cách mạng Việt
Nam, đồng thời dựa vào phương châm
cơ bản của ta trong việc xây dựng thực
lực cách mạng là: "Dựa chắc vào lực
lượng tích cực, tranh thủ các lực lượng
trung gian, phân hóa và cô lập kẻ thù".
Kinh nghiệm vận động cách mạng
của Đảng ta từ năm 1930 đến năm 1945
cho thấy rằng: trong khi quân giải phóng
của ta còn ít ỏi và hoạt động chủ yếu ở
khu căn cứ Việt Bắc, thì quần chúng
nhân dân trong cả nước, hưởng ứng lời
kêu gọi của Đảng và Mặt trận Việt
Minh, đã nhất tề nổi dậy giành chính
quyền từ tay phát xít Nhật và bọn tay sai
thân Nhật. Quần chúng nhân dân ấy là
lực lượng chính trị mà Đảng ta đã động
viên, tập hợp, nuôi dưỡng trong một quá
trình cách mạng lâu dài từ những cuộc
đấu tranh đòi tăng từng xu lương cho
thợ, giành từng hột thóc cho nông dân,
đến những cuộc đấu tranh đòi các quyền
dân chủ như, xuất bản một tờ báo, đưa
người vào viện dân biểu, vào hội đồng
quản hạt, ... Qua những thắng lợi từng
bước có khi rất nhỏ nhặt ấy, Đảng ta đã
súc tích lực lượng từ ít đến nhiều và khi
có thời cơ thuận lợi, đã kịp thời phát
động quần chúng, tổ chức thành đội quân
chính trị hàng triệu người để áp đảo
quân thù. Thắng lợi của Cách mạng tháng
Tám chính là kết quả của một quá trình
66
đấu tranh và súc tích lực lượng từ thấp
đến cao như thế.
Ngày nay ở miền Nam, chúng ta
tiến hành đấu tranh cách mạng trong
những điều kiện mới đồng thời có
những khó khăn mới. Nhưng chúng ta
có thuận lợi rất cơ bản: lực lượng cách
mạng ở miền Bắc hùng hậu và vững
chắc; đồng bào miền Nam anh dũng,
giàu lòng yêu nước, đã được tôi luyện
trong chiến đấu gian khổ; tình hình thế
giới đang phát triển có lợi cho ta; kẻ thù
tuy hung hãn nhưng ngày càng suy yếu
và cô lập; ta có cơ sở pháp lý vững chắc
dựa trên Hiệp nghị Giơnevơ.
Không còn nghi ngờ gì nữa, với
đường lối và phương pháp cách mạng đã
được vạch ra, nhân dân ta sẽ có điều
kiện khắc phục khó khăn, phát huy
thuận lợi, tạo nên lực lượng to lớn để
đánh thắng quân thù.
Chúng ta nhất định thắng vì con
đường chúng ta đi đáp ứng đúng những
yêu cầu cơ bản của nhân dân ta, dân
tộc ta, đồng thời phù hợp với trào lưu
của thời đại, với sự tiến hóa tất yếu của
loài người.
Đồng chí Lê Duẩn với Cách mạng miền Nam
và chiến thắng 30-4 lịch sử
Trong thời gian bám trụ ở Bến Tre
và một vài nơi khác, qua thực tiễn Cách
mạng nắm được, đồng chí Lê Duẩn đã
Dưới sự lãnh đạo sáng suốt của
Trung ương Đảng và của Chủ tịch Hồ
Chí Minh, toàn thể đảng bộ và đồng bào
miền Nam chúng ta, một lòng đoàn kết,
quyết tâm chiến đấu bền bỉ và anh dũng
nhất định sẽ làm tròn nhiệm vụ trước
lịch sử dân tộc, cùng với đồng bào miền
Bắc, xây dựng thành công một nước
Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập,
dân chủ, đem lại quang vinh cho Tổ
quốc yêu quý của chúng ta.
Lê Duẩn: Tuyển tập, tập I (1950 -
1975), Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1987, tr.
75 - 122.
_______________
1*. Ý nói đòi một số quyền tự do
dân chủ, chống phản động thuộc địa,
chống phát xít, chống chiến tranh.
2*. Chỉ thị thanh Đảng của Xứ uỷ
Trung Kỳ ghi: Thanh trừ trí, phú, địa,
hào, đào tận gốc, trốc tận rễ. Văn kiện
Đảng, Ban Nghiên cứu lịch sử Đảng
Trung ương xuất bản, Hà Nội, 1978, t.
1, tr. 287.
Theo http://dangcongsan.vn
Trang điện tử ĐCS Việt Nam
cho ra đời bản Đề cương cách mạng
miền Nam. Đề cương này đã trở thành
cơ sở của Nghị quyết 15 của BCH TW
67
khóa II về con đường tiến lên của cách
mạng miền Nam (năm 1959) và là một
bộ phận hữu cơ của đường lối chống Mỹ
cứu nước mà Đại hội lần thứ III của
Đảng ta đã thông qua năm 1960.
Từ sau Đại hội đó, sự gắn bó của
đồng chí Lê Duẩn với cách mạng miền
Nam được thể hiện chủ yếu ở hơn 30
thư và điện mà đồng chí đã gửi vào Nam
cho các đồng chí Nguyễn Văn Linh,
Phạm Hùng, Lê Đức Thọ, Võ Chí Công,
Văn Tiến Dũng, Chu Huy Mân, Trần
Văn Trà, Trần Bạch Đằng và một số
đồng chí khác trong Ban lãnh đạo các
chiến trường từ Bình Trị Thiên, Nam
Trung Bộ, Tây Nguyên, miền Đông
Nam Bộ và miền Tây Nam Bộ.
Trong bức thư đầu tiên “gửi anh
Mười Cúc và các đồng chí Nam Bộ”
ngày 7-2-1961, đồng chí Lê Duẩn đã nói
rõ thêm về con đường tiến lên của cách
mạng miền Nam: “Cách mạng miền
Nam không tiến hành bằng cách trường
kỳ đấu tranh vũ trang, lấy nông thôn bao
vây thành thị, tiến lên dùng lực lượng
quân sự giải phóng toàn bộ đất nước”
như Trung Quốc đã làm. Con đường
cách mạng miền Nam phải là “Con
đường của Việt Nam”, “Có khởi nghĩa
bộ phận, có chiến tranh du kích rồi tiến
lên tổng khởi nghĩa”, “Chủ yếu dùng lực
lượng chính trị có phối hợp với lực
lượng vũ trang để giành chính quyền về
tay nhân dân. Ở đây lực lượng chính trị
đóng vai trò chính, có sự tham gia của
lực lượng vũ trang và đấu tranh vũ trang
chỉ trong mức độ nhất định”. Thực tế
diễn ra ở Bến Tre trong phong trào
Đồng Khởi từ ngày 17-1-1960 sau Nghị
quyết 15 đã cho thấy rõ sự đúng đắn
ngay từ đầu của đường lối đó.
Trong nhiều bức thư gửi các địa
phương khác nhau, kể cả những lúc phát
sinh tình hình cụ thể do âm mưu và hoạt
động của địch, đồng chí Lê Duẩn cũng
đã phân tích rõ tình hình, đề ra những
chủ trương cụ thể để bảo đảm đường lối
đã được Đại hội III thông qua về con
đường phát triển của Cách mạng miền
Nam được thực thi đúng đắn. Ví dụ như
khi xảy ra đảo chính ngày 11-11-1960 ở
Sài Gòn, nhiều địa phương quá chú trọng
đến “nắm thời cơ tiến lên tổng khởi
nghĩa” mà “chủ trương xây dựng lực
lượng vũ trang, xây dựng căn cứ địa thì
không được quán triệt đầy đủ”. Đồng chí
Lê Duẩn đã phải có thư vạch rõ: Không
Ngày 18-12-1974, đồng chí Lê Duẩn và Bộ
Chính trị Trung ương Đảng họp quyết định
mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa
Xuân năm 1975.
68
phải “khởi nghĩa xong là cách mạng
thành công”. “Xét cho cùng, cách mạng
do tương quan lực lượng quyết định.
Hiện nay, về lực lượng chính trị thì ta
chiếm ưu thế tuyệt đối so với Mỹ Diệm.
Nhưng về lực lượng vũ trang thì ta kém
hơn địch nhiều. Chúng ta chưa đủ lực
lượng làm chủ Tây Nguyên, một địa
bàn trọng yếu đóng vai trò xương sống
chiến lược của toàn bộ chiến trường
miền Nam. Chúng ta cũng chưa làm
chủ được đồng bằng Nam Bộ, đồng
bằng khu 5 kể cả các thị trấn. Vì rằng
“Tây Nguyên là địa bàn để ta tiến công
địch, đồng thời là căn cứ để ta xây dựng
và bảo vệ lực lượng cách mạng”. Chính
vì vậy mà Tây Nguyên có vị trí xương
sống trong đường lối chiến lược của
cách mạng miền Nam và cũng vì vậy
mà “chúng ta phải xây dựng cho được
căn cứ Tây Nguyên”.
Trước Tết Mậu Thân, trong bức
thư gửi Trung ương Cục và Quân ủy
miền Nam đề ngày 18-1-1968, đồng chí
Lê Duẩn nhận định: “Từ ba bốn năm
nay ta đã chuẩn bị lực lượng và thế trận
cho trận quyết chiến chiến lược này.
Song vì nhiều lý do, lực lượng ta chuẩn
bị vẫn chưa đủ. Tuy vậy, như Trung
ương đã phân tích, khi đã có thời cơ
thuận lợi, nếu chúng ta biết làm và làm
đúng có sự nỗ lực vượt bậc thì lực lượng
ít cũng có thể tạo nên sức mạnh, bảo đảm
giành được thắng lợi rất to lớn, rất quan
trọng”. Giữa năm 1970, trong bức thư
gửi đồng chí Phạm Hùng và Trung ương
Cục, đồng chí Lê Duẩn đã đánh giá:
“Trong đợt tiến công và nổi dậy dịp Tết
Mậu Thân ta đã thắng rất to, địch đã
thua rất nặng. Rõ ràng trận này đã mở ra
một bước ngoặt chiến lược, đánh dấu
thời kỳ Mỹ phải xuống thang chiến
tranh do bị thất bại trong chiến tranh cục
bộ”. Ngày 29-6-1971, trong bức thư gửi
đồng chí Phạm Hùng và Trung ương
Cục, đồng chí Lê Duẩn tiếp tục phân
tích: “Mỹ đã thua cả về quân sự và
chính trị cả ở Việt Nam và trong nước
Mỹ. Về quân sự, rõ ràng Mỹ không
thắng được ta trong một cuộc chiến
tranh quy mô lớn… Thất bại về quân sự
dẫn đến thất bại về chính trị, vì chiến
tranh xâm lược Việt Nam đã gây ra
khủng hoảng tài chính, đã làm cho kinh
tế Mỹ suy thoái, xã hội Mỹ chia rẽ, rối
loạn, khủng hoảng lòng tin, đã làm cho
địa vị của Mỹ trong thế giới tư bản chủ
nghĩa bị giảm sút hơn bao giờ hết.
Những thất bại về quân sự, chính trị trên
chiến trường Việt Nam và những khó
khăn về kinh tế, xã hội ở ngay nước Mỹ
đã làm lung lay ý chí xâm lược của chính
quyền Mỹ, buộc Giôn-xơn phải xuống
thang, rút dần ra khỏi chiến tranh”.
Tháng 1-1973 Hiệp định Paris về
Việt Nam được ký kết. Nhưng trên đất
nước ta, với chiến lược “Việt Nam hóa
cuộc chiến tranh”, tiếng súng vẫn chưa
69
chấm dứt, chiến trường ở nhiều nơi vẫn
nóng bỏng… dù tương quan lực lượng
giữa ta và địch đã có nhiều thay đổi…
Từ đầu năm 1975, sau khi gửi vào
Nam bản kết luận đợt I và kết luận đợt
II. Hội nghị Bộ Chính trị bàn về tình
hình và nhiệm vụ cuộc chống Mỹ cứu
nước trong đó đã vạch kế hoạch hoạt
động năm 1975 cho từng chiến trường
Nam Bộ, chiến trường khu 5 và Tây
Nguyên, chiến trường Trị Thiên, trong
bức thư “gửi anh Năm Công và anh Hai
Mạnh” đề ngày 27-3-1975, đồng chí Lê
Duẩn đã chỉ rõ: “Chiến thắng oanh liệt ở
Ban Mê Thuột và Tây Nguyên đã tạo ra
thời cơ giải phóng Đà Nẵng. Ta phải tập
trung lực lượng từ hai phía, từ Thừa
Thiên Huế đánh vào và từ Nam Ngãi
đánh ra… Trong lúc này, thời gian là lực
lượng, phải hành động hết sức táo bạo,
bất ngờ, làm cho địch không kịp trở
tay”. Chiều ngày 29-3-1975, trong bức
điện gửi đồng chí Phạm Hùng, đồng chí
Lê Duẩn nhấn mạnh: “Tình hình biến
chuyển mau lẹ. Cuộc cách mạng miền
Nam đang bước vào giai đoạn phát triển
nhảy vọt… Lúc này cần phải hành động
hết sức kịp thời, kiên quyết và táo bạo…
Một điểm cấp thiết phải làm ngay là
mạnh bạo tăng thêm lực lượng thực hiện
chia cắt và bao vây chiến lược phía Tây
Sài Gòn, ở vùng Mỹ Tho và Tân An”.
15 giờ 30 ngày 22-4-1975, trong
bức điện gửi vào Nam, đồng chí Lê
Duẩn nhận định: “Thời cơ để mở cuộc
tiến công về quân sự và chính trị vào Sài
Gòn đã chín muồi. Các anh ra mệnh lệnh
ngay cho các hướng hành động kịp thời,
đồng thời chỉ thị cho Khu ủy Sài Gòn -
Gia Định sẵn sàng phát động quần chúng
nổi dậy kết hợp với các cuộc tiến công
của quân đội… Nắm vững thời cơ lớn,
chúng ta nhất định giành toàn thắng”.
10 giờ ngày 29-4-1975, đồng chí
Lê Duẩn lại điện vào Nam: “Các anh ra
lệnh cho quân ta tiếp tục tiến công vào
Sài Gòn theo kế hoạch, tiến quân với khí
thế hùng mạnh nhất, giải phóng và
chiếm lĩnh toàn bộ thành phố, tước vũ
khí quân đội địch, giải tán chính quyền
các cấp của địch, đập tan triệt để mọi sự
chống cự của chúng. Công bố đặt Tp.
Sài Gòn - Gia Định dưới quyền của Ủy
ban Quân quản do tướng Trần Văn Trà
làm Chủ tịch”.
Bức điện sau cùng ngày 30-4-1975
là bức điện khen ngợi quân và dân Sài
Gòn - Gia Định, khen ngợi toàn thể cán
bộ và chiến sĩ đã tham gia chiến dịch Hồ
Chí Minh và đã chiến thắng vẻ vang.
Mặc dù ở thủ đô Hà Nội, đồng chí
Lê Duẩn vẫn luôn luôn theo sát từng
bước đi, dù rất nhỏ, tình hình cách mạng
ở mọi miền đất nước. Đồng chí đã rất
“biện chứng khoa học, rất cách mạng”
trong đánh giá tương quan lực lượng
giữa địch và ta, biết đánh giá các sự
kiện, rút ra từng kết luận cần thiết, thấy
trước được xu thế phát triển của tình
hình, thấy được cái mới dù chỉ mới là
70
mầm mống, từ đó có được sự chỉ đạo táo
bạo nhưng đúng đắn để thúc đẩy sự vật
phát triển theo đường hướng mà ta
mong muốn.
Do đánh giá đúng các sự kiện mà
đồng chí Lê Duẩn đã khái quát quá trình
thất bại của Mỹ trong “chiến tranh đặc
biệt” qua một câu ngắn gọn: Kể từ trận
Ấp Bắc, Mỹ thấy không thể thắng ta
được, đến trận Bình Giã thì Mỹ thấy sẽ
thua ta trong “chiến tranh đặc biệt”. Từ
trận Vạn Tường, đồng chí rút ra kết
luận: “Ta có thể đánh thắng Mỹ trong
chiến tranh cục bộ”. Tình hình thực tế ở
miền Nam đã diễn ra đúng như đồng chí
Lê Duẩn đã đánh giá và nhận định.
Qua thực tiễn chỉ đạo các chiến
trường, từ nhận định tình hình đến đề ra
chủ trương và biện pháp, đồng chí Lê
Duẩn đã phát triển hết sức phong phú, lý
luận của cả hai mặt đấu tranh chính trị
và đấu tranh vũ trang, của sự kết hợp hai
mặt đấu tranh đó cũng như việc xây
dựng thực lực cách mạng trên từng
chiến trường, qua các thời kỳ khác
nhau, để giành thắng lợi cuối cùng.
Theo đồng chí Lê Duẩn “khởi nghĩa là
một hình thức đặc biệt trong đấu tranh
chính trị” trong đó có khởi nghĩa ở nông
thôn và thành thị, khởi nghĩa từng phần
và tổng khởi nghĩa. Đồng chí đặc biệt
nhấn mạnh đến khởi nghĩa trong chiến
tranh, kết hợp khởi nghĩa và chiến tranh
trong tình hình cụ thể diễn ra trong cách
mạng miền Nam và khẳng định “vai trò
ngày càng quyết định của đấu tranh
quân sự”. Phải sử dụng quả đấm quân sự
rất mạnh: Phát triển chiến tranh du kích
trong vùng sau lưng địch với nhiều cách
đánh như đánh tập trung, đánh du kích,
mở chiến dịch, lập vành đai diệt Mỹ,
đánh đặc công, đánh sân bay, bến cảng,
đánh giao thông… Theo đồng chí “quy
luật chiến tranh cách mạng ở nước ta…
là nổi dậy và tiến công, tiến công và nổi
dậy, đi đến tổng tiến công và nổi dậy để
đánh bại quân thù”.
Đại thắng của chiến dịch Hồ Chí
Minh là thắng lợi cuối cùng, kết thúc
cuộc chiến tranh cách mạng dài 20 năm
của nhân dân ta trong sự nghiệp đấu
tranh chống Mỹ cứu nước đã cho thấy rất
rõ đồng chí Lê Duẩn là một vị lãnh đạo
có sự hiểu biết sâu sắc về phong trào
cách mạng miền Nam, có sự gắn bó máu
thịt với đồng bào và chiến sĩ miền Nam.
Tôi không có tham vọng giới thiệu
và phân tích toàn bộ đường lối cách
mạng miền Nam của đồng chí Lê Duẩn,
vị Tổng Bí thư của BCH TW Đảng ta.
Nhân kỷ niệm 100 năm ngày sinh của
đồng chí, trên cơ sở sự giới thiệu và
phân tích của Viện Mác-Lênin về tác
phẩm “Thư vào Nam” của đồng chí Lê
Duẩn, tôi xin phép được trích ra đôi nét
để nêu lên hai bài học lớn từ trong hơn
30 năm hoạt động cho cách mạng miền
Nam nước ta mà tôi thấy tâm đắc nhất.
Đó là bài học về bám trụ với cơ sở
hoạt động của mình, bất chấp bao gian lao,
71
nguy hiểm, dù phải sống và làm việc
kham khổ dưới hầm bí mật, dù phải băng
rừng, lội ruộng để theo dõi sát tình hình
và từ đó đề ra bản Đề cương cách mạng
miền Nam, cơ sở của Nghị quyết 15 của
TW khóa II và bộ phận của đường lối
cách mạng miền Nam mà Đại hội lần thứ
III của Đảng ta đã thông qua…
Bài học thứ hai là nhiệt tình cách
mạng phải gắn chặt với cơ sở hoạt động
của mình một cách máu thịt, thì lý luận
sắc bén mới từ thực tiễn mà nảy sinh,
thì trí tuệ dồi dào và khả năng tư duy
độc lập mới từ đó mà phát triển. Chính
nhờ vậy mà đường lối cách mạng, biện
pháp cách mạng mà đồng chí Lê Duẩn
có trách nhiệm đề đạt với Bác Hồ, với
Bộ Chính trị và Trung ương đã ngày
càng hoàn chỉnh, đã đưa cách mạng
miền Nam đi từ thắng lợi này đến thắng
lợi khác mà chiến thắng lịch sử mùa
xuân năm 1975 đã đưa cuộc cách mạng
giải phóng miền Nam, thống nhất đất
nước đi đến thắng lợi hoàn toàn, tạo
điều kiện để nước ta tiến lên con đường
cách mạng xã hội chủ nghĩa vẻ vang như
hiện nay.
Huỳnh Hùng Lý
Theo http://baobariavungtau.com.vn
Báo Bà Rịa - Vũng Tàu

Một Lê Duẩn nặng lòng với cách mạng miền Nam

Nặng lòng với miền Nam, luôn khát khao giải phóng miền Nam - Nỗi lòng
ấy, tâm huyết ấy chính là tinh thần cách mạng triệt để, ý chí tiến công quyết liệt,
quyết tâm đánh Mỹ, thắng Mỹ, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; là
những quyết sách của đồng chí cùng Bộ Chính trị và Trung ương Đảng trong việc
cụ thể hóa đường lối độc lập, tự chủ, sáng tạo, tranh thủ sự giúp đỡ và đoàn kết
quốc tế… để lãnh đạo nhân dân ta tiến hành cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ
và tay sai đến thắng lợi hoàn toàn.
Đồng chí Lê Duẩn “là chiến là luôn suy nghĩ, tìm tòi, xuất phát từ tình hình
sĩ thuộc lớp cận vệ đầu tiên của thực tế, phân tích, giải quyết những vẫn đề mới
Đảng, một người học trò lỗi lạc do cuộc sống đề ra. Sự sáng suốt của đồng chí
của Chủ tịch Hồ Chí Minh” đã thể hiện nổi bật trước những bước ngoặt của lịch
có gần 60 năm sống, chiến đấu sử, trong những tình huống phức tạp của thực
gắn liền với tiến trình cách mạng tiễn, qua những nhận định, quyết sách trong tiến
Việt Nam từ thập niên 1920 đến trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Người học
thập niên 1980. Một trong những trò xuất sắc ấy của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng
đặc điểm nổi bật ở đồng chí Lê là “nhà lãnh đạo lỗi lạc của Đảng, người cống
Duẩn (tên gọi trân quý - Anh Ba) hiến trọn đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc,
72
thống nhất Tổ quốc, tiến lên chủ
nghĩa xã hội”[1].
1. Cuộc đời Anh Ba luôn ở
nơi tiền tuyến
Lê Duẩn tên thật là Lê Văn
Nhuận, sinh ngày 7/4/1907 tại
làng Bích La, tổng Bích La, phủ
Thiệu Phong, tỉnh Quảng Trị.
Yêu nước và sớm tham gia hoạt
động cách mạng, năm 1928,
đồng chí đã tham gia Hội Việt
Nam Cách mạng Thanh niên và
năm 1930 trở thành một trong
những đảng viên đầu tiên của
Đảng. Năm 1931, trở thành Ủy
viên Ban Tuyên huấn Xứ ủy Bắc
Kỳ và cũng trong năm đó, đồng
chí bị thực dân Pháp bắt, kết án
20 năm tù và đã từng lần lượt bị
giam ở các nhà tù Hà Nội, Sơn
La, Côn Đảo.
Trong nhà tù của chế độ
thực dân, đồng chí “vẫn thấy ấm
áp tình đồng chí, bạn bè”, không
chỉ luôn có mặt, thường xuyên
đóng góp ý kiến, hăng hái đi
hàng đầu trong các cuộc đấu
tranh, tin tưởng ở tương lai, mà
còn lạc quan biến nơi khổ ải trần
gian ấy thành trường học cách
mạng; tranh thủ thời gian đọc
sách tiếng Pháp, nghiên cứu
những tác phẩm kinh điển của
chủ nghĩa Mác - Lênin như:
Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản,
Tư bản, Làm gì?, Nhà nước và cách mạng… để
nâng cao trình độ lý luận cách mạng, rèn luyện
trí tuệ, trau dồi phẩm chất đạo đức cách mạng
của người chiến sĩ cộng sản. Theo đồng chí thì,
“khi còn ở ngoài đi làm cách mạng là do tình
cảm thôi thúc, do yêu nước và căm ghét địch.
Vào tù, nhờ biết tổ chức, chúng tôi được học,
được đọc, do đó mới hiểu chủ nghĩa Mác -
Lênin và càng tin chắc cách mạng Việt Nam
nhất định thắng”[2]... Và nói như Chủ tịch Hồ
Chí Minh, “biến cái rủi thành cái may, các đồng
chí ta đã lợi dụng những ngày tháng ở tù để hội
họp và học tập lý luận… mà kết quả là cách
mạng đã thắng, đế quốc đã thua”[3].
Cuối năm 1936, ra khỏi nhà tù, đồng chí
tiếp tục hoạt động ở các tỉnh miền Trung. Năm
1937, được cử làm Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ, với
tư duy năng động, nhạy bén và trình độ lý luận
sắc sảo, đồng chí đã cùng với tập thể Xứ ủy
lãnh đạo phong trào Mặt trận Dân chủ ở miền
Trung với nhiều chủ trương và phương pháp
sáng tạo, sát đúng với tình hình thực tiễn, góp
phần quan trọng đưa tới cao trào đấu tranh sôi
nổi trong cả nước thời kỳ này. Năm 1939, theo
yêu cầu của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ, đồng
chí Lê Duẩn cùng với Tổng Bí thư trực tiếp
chuẩn bị những nội dung văn kiện Hội nghị Ban
Chấp hành Trung ương lần thứ 6 (tháng
11/1939). Tại Hội nghị, những quyết định trọng
yếu liên quan đến sự phát triển của cách mạng đã
được thông qua, đó là: Quyết định thành lập Mặt
trận Phản đế Đông Dương thay Mặt trận Dân
chủ; tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng đất, tập
trung mũi nhọn vào bọn đế quốc và tay sai,
chuẩn bị những điều kiện trực tiếp để đánh đổ
73
thực dân, phát xít, giành độc lập
dân tộc… Sự chuyển hướng chỉ
đạo chiến lược quan trọng, kịp
thời này có sự góp sức không
nhỏ của Anh Ba, đã đưa phong
trào cách mạng ở nước ta bước
sang giai đoạn mới. Có thể nói,
“đó là một thời kỳ chuẩn bị điều
kiện để đưa quần chúng vào
những trận chiến đấu quyết liệt
mới trong thời kỳ 1940-1945”
dẫn đến thành công của Cách
mạng tháng Tám sau này như
lịch sử đã chứng minh.
Lại bị thực dân Pháp bắt
giam ngày 18/1/1940, bị đày ra
Côn Đảo và sau đó, trong những
ngày tháng Tám mùa thu năm
1945 lịch sử, đồng chí Lê Duẩn
cùng một số chiến sĩ cộng sản đã
thoát khỏi địa ngục Côn Đảo, trở
về đất liền. Sẵn sàng và có mặt
ngay ở tiền tuyến; không chỉ
trình bày rõ nhận định, sự phân
tích của mình về tình hình, tương
quan lực lượng giữa ta và địch ở
Nam Bộ, về sự tất yếu phải tiến
hành cuộc chiến tranh với thực
dân Pháp tại hội nghị cán bộ Xứ
ủy Nam Bộ (Mỹ Tho, tháng
10/1945)… mà đồng chí Lê Duẩn
còn hòa mình vào cuộc đấu tranh
của đồng bào Nam Bộ; dành
nhiều thời gian, ngược xuôi trên
các kênh rạch ở Rừng U Minh,
Đồng Tháp Mười… cùng Xứ ủy Nam Bộ trực
tiếp lãnh đạo cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp ngay khi chúng nổ súng tái chiếm Nam
Bộ. Trong những giờ phút cách mạng miền
Nam đang phải đối mặt với bao khó khăn, thử
thách ấy, đồng chí Lê Duẩn và một số đồng chí
lãnh đạo chủ chốt của Nam Bộ nhận được lệnh
lên đường ra Hà Nội học tập và công tác. Được
gặp Chủ tịch Hồ Chí Minh, Anh Ba Duẩn đã từ
thực tiễn chiến trường, báo cáo với Người và
Trung ương về âm mưu thâm độc muốn thôn
tính nước ta một lần nữa của kẻ thù; tình hình
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp ở Nam
Bộ và dự báo nguy cơ tất yếu cuộc chiến tranh
sẽ lan rộng ra trong toàn quốc… Đón nhận
trọng trách và nhiệm vụ đươc giao, tại hội nghị
Ban Thường vụ Trung ương Đảng (5/1946),
đồng chí Lê Duẩn được chỉ định làm Bí thư Xứ
ủy Nam Bộ lâm thời và nhận lệnh quay trở lại
Nam Bộ… Lại nhận lệnh ra Bắc; lại quay trở về
Nam Bộ; đầu năm 1947, “Anh Ba Duẩn vô
Nam”! Đây không chỉ là thông tin, là tiếng reo
của một người lính, đó còn là lời khẳng định về
việc đồng chí luôn có mặt ở vị trí “nơi đầu sóng
ngọn gió”, trong lòng đồng bào miền Nam, với
tiền tuyến “Miền Nam Thành đồng Tổ quốc”.
Bộn bề với công việc: xây dựng lực lượng,
củng cố hệ thống tổ chức Đảng trong toàn xứ, tổ
chức nghiên cứu đường lối kháng chiến, kết hợp
đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, đấu
tranh vũ trang với đấu tranh chính trị, đấu tranh
ở nông thôn, đẩy mạnh công tác dân vận…, tâm
huyết và sự nỗ lực của đồng chí Lê Duẩn cùng
các đồng chí trong Xứ ủy đã được ghi nhận.
Không phụ lòng tin yêu của Trung ương và
74
đồng bào Nam Bộ, tại Đại hội
Xứ Đảng bộ Nam Bộ (cuối năm
1947), đồng chí Lê Duẩn đã
được bầu làm Bí thư Xứ ủy Nam
Bộ. Tiếp tục nghiên cứu kỹ tình
hình Nam Bộ, các đặc điểm của
cách mạng Việt Nam, trăn trở
nghĩ suy, những ý kiến của đồng
chí Lê Duẩn từ thực tiễn chiến
trường miền Nam, quan điểm
của ông về vai trò của giai cấp
công nhân, nông dân, trí thức,
địa chủ…; về việc giải quyết
ruộng đất ở Nam Bộ; về xây
dựng và củng cố khối đoàn kết
trong hàng ngũ cách mạng, nhất
là khối đoàn kết, thống nhất
trong Đảng,... đã góp phần làm
phong phú kho tàng lý luận của
Đảng ta về cách mạng dân tộc
dân chủ, góp sức vào thắng lợi
cuộc kháng chiến chống thực
dân Pháp những năm 1946-1954.
Sau chiến thắng Điện Biên Phủ,
tháng 7/1954, hiệp định Giơnevơ
được ký kết. Đồng chí Lê Duẩn
đang ở Liên khu V nhận được
chỉ thị của Trung ương “đi gấp
vào Nam Bộ” để tập kết ra Bắc,
song đồng chí đã xin cho được ở
lại miền Nam để cùng đồng bào
đấu tranh và điện của Trung
ương đã chấp thuận đề nghị đó.
Những điều khoản của Hiệp
định Giơnevơ đã không được
thực hiện; không có hiệp thương tổng tuyển cử
sau 2 năm để thống nhất đất nước, cách mạng
miền Nam lại đứng trước muôn vàn khó khăn,
thách thức với chính sách đàn áp tàn bạo, tố
cộng, diệt cộng của chính quyền Ngô Đình
Diệm khi được sự ủng hộ từ phía sau của đế
quốc Mỹ… Và hơn bao giờ hết, với trọng trách
của mình, đồng chí Lê Duẩn đã cùng Xứ ủy
bám sát địa bàn công tác, dựa vào quần chúng,
lãnh đạo đồng bào đấu tranh để bảo toàn lực
lượng. Phong trào đấu tranh cách mạng của
nhân dân ta ở Nam Bộ đã từng bước được gây
dựng lại và Đề cương cách mạng miền Nam
cũng đã được đồng chí khởi thảo, xuất phát từ
thực tiễn, từ sự chỉ đạo sâu sát phong trào đấu
tranh cách mạng ở miền Nam những năm 1954-
1959, đặc biệt là từ phong trào đấu tranh của
nhân dân Bến Tre.
Nung nấu ý nghĩ sục sôi về con đường
cách mạng miền Nam, về đường lối cách mạng
miền Nam, trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa
Mác - Lênin về chiến tranh và cách mạng, đồng
chí Lê Duẩn đã viết Đề cương cách mạng miền
Nam tại ngôi nhà số 29, đường Huỳnh Khương
Ninh, phường Đa Kao, quận 1, Sài Gòn - trung
tâm đầu não của đối phương. Đề cương chỉ rõ
chính quyền miền Nam Việt Nam là chính
quyền thực dân kiểu mới, tay sai của đế quốc
Mỹ đã chà đạp thành quả cách mạng nhân dân
ta giành được trong cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp, phá hoại Hiệp định Giơnevơ.
Đồng thời xác định rõ đối tượng của cách mạng
miền Nam là đế quốc và phong kiến; kẻ thù cụ
thể và trước mắt của cách mạng miền Nam là đế
quốc Mỹ xâm lược, địa chủ phong kiến, tư sản
75
mại bản phản động, tay sai của
đế quốc Mỹ và bản chất của
chính quyền Ngô Đình Diệm là
“con đẻ của chủ nghĩa thực dân
mới”... Việc nhận định đúng tính
chất xã hội miền Nam; xác định
đúng kẻ thù của cách mạng miền
Nam; khẳng định đúng: “Để
chống lại Mỹ - Diệm, nhân dân
miền Nam chỉ có một con đường
cứu nước và tự cứu mình, là con
đường cách mạng. Ngoài con
đường cách mạng không có một
con đường khác”[4]… ở thời
điểm đó có ý nghĩa hết sức quan
trọng, thể hiện tư duy sắc sảo và
nhãn quan chính trị sáng suốt
của đồng chí Lê Duẩn. Đề cương
cách mạng miền Nam cũng là
minh chứng sinh động cho thấy
luôn có mặt ở những nơi nước
sôi, lửa bỏng; nghị lực, trí tuệ,
phẩm chất đạo đức và những
nhận định, quan điểm và quyết
sách của đồng chí Lê Duẩn về
miền Nam, cho miền Nam luôn
xuất phát từ thực tiễn, mang hơi
thở của thực tiễn nhằm giải
quyết yêu cầu của thực tiễn; góp
phần chuẩn bị cơ sở lý luận và
chính trị cho Nghị quyết Trung
ương 15 (1959) và Nghị quyết
Đại hội III của Đảng (9/1960) về
đường lối kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước của Đảng ta.
2. Đau đáu khát vọng giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước
Nặng lòng với miền Nam, khát khao giải
phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc, nhưng
thấu hiểu sâu sắc rằng, hành trình gian khổ ấy
không thể diễn ra một sớm một chiều… khi tiễn
đồng chí Sáu Thọ (Lê Đức Thọ) từ Nam Bộ
xuống tàu ra Bắc (đầu năm 1955), đồng chí Ba
Duẩn đã nói: “Anh ra báo cáo với Bác Hồ và
các anh trong Bộ Chính trị, 20 năm nữa, chúng
ta sẽ gặp nhau”. Tiên lượng đó của Anh Ba đã
trở thành hiện thực sinh động. Hơn 20 năm
sau, “sau ngày toàn thắng, trả lời câu hỏi: vì
sao Anh Ba nêu 20 năm? Anh Sáu Thọ giải
thích rằng, đó là vì Anh Ba đã sớm thấy cách
mạng miền Nam không tránh khỏi sẽ phải đối
đầu với quân xâm lược Mỹ; do nhiều nguyên
nhân cuộc đụng độ lịch sử này sẽ vô cùng ác
liệt trong thời gian dài”[5].
Tháng 4/1957, đồng chí Lê Duẩn được
Chủ tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chính trị mời ra
Hà Nội. Với thực tiễn lăn lộn trong phong trào
cách mạng miền Nam, đồng chí đã có những
góp ý, bổ sung và hoàn chỉnh Nghị quyết Hội
nghị lần thứ 15 Ban Chấp hành Trung ương
khoá II (tháng 1-1959). Phản ánh đúng và giải
quyết kịp thời yêu cầu của cách mạng miền
Nam, khẳng định phương pháp đấu tranh dùng
bạo lực cách mạng để tự giải phóng mình là
đúng đắn, phù hợp với tình thế cách mạng đã
chín muồi, khi địch đã dùng bạo lực phản cách
mạng thẳng tay giết hại cán bộ và nhân dân
ta…, Nghị quyết Trung ương 15 đã mở đường
cho cách mạng miền Nam tiến lên, đã xoay
chuyển tình thế, dẫn đến cuộc "Đồng khởi"
76
của nhân dân miền Nam năm
1959- 1960, làm tan rã hàng loạt
bộ máy kìm kẹp của chính quyền
địch ở thôn xã, từng bước giành
quyền làm chủ, tạo tiền đề cho
những bước phát triển tiếp theo
của cách mạng miền Nam. Có
thể nói, Nghị quyết Trung ương
15 về đường lối cách mạng miền
Nam là một cuộc tháo gỡ vĩ đại,
mang tính đột phá, nhạy bén;
xuất phát từ thực tiễn, đáp ứng
yêu cầu của thực tiễn, tạo bước
ngoặt quyết định đối với sự phát
triển của cách mạng miền Nam;
là tiền đề quan trọng dẫn đến
thắng lợi hoàn toàn của nhân dân
ta trong cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước. Nghị quyết ấy có
sự đóng góp rất to lớn và quyết
định của đồng chí Lê Duẩn; là
kết quả những năm tháng lăn lộn
ở chiến trường miền Nam, thông
hiểu sâu sắc tình hình và chỉ đạo
thực tiễn cách mạng miền Nam
của đồng chí.
Tại Đại hội lần thứ III của
Đảng (9/1960), đồng chí Lê
Duẩn đã được bầu làm Bí thư
thứ nhất Ban Chấp hành Trung
ương Đảng. Trong 15 năm
(1960-1975) trên cương vị này,
khi đất nước phải trải qua bao
những khó khăn, thử thách cực
kỳ nghiêm trọng; trong bối cảnh
tình hình quốc tế có những diễn biến vô cùng
phức tạp và phong trào cộng sản và công nhân
quốc tế có những bất đồng sâu sắc, đồng chí đã
góp phần quan trọng cùng Trung ương hoạch
định đường lối chiến lược, giải quyết những vấn
đề lý luận và thực tiễn cách mạng trên phạm vi
cả nước. Đó là, xác định rõ nhiệm vụ cách
mạng chung và nhiệm vụ cách mạng mỗi miền,
xác định mối quan hệ biện chứng giữa cách
mạng hai miền, mối quan hệ giữa cách mạng
Việt Nam và cách mạng thế giới...
Luôn hướng về đồng bào miền Nam, đau
đáu khát vọng giải phóng miền Nam, quyết tâm
giải phóng miền Nam của đồng chí hiển hiện
trong từng lời phát biểu tại các cuộc họp Bộ
Chính trị, trong các bức điện, thư, chỉ thị gửi
các đồng chí lãnh đạo miền Nam từ đầu năm
1961- 1975 in trong cuốn sách Thư vào Nam.
Nỗi lòng ấy, tâm huyết ấy chính là tinh thần
cách mạng triệt để, ý chí tiến công quyết liệt,
quyết tâm đánh Mỹ, thắng Mỹ, giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước; là những quyết sách
của đồng chí cùng Bộ Chính trị và Trung ương
Đảng trong việc cụ thể hóa đường lối độc lập,
tự chủ, sáng tạo, tranh thủ sự giúp đỡ và đoàn
kết quốc tế… để lãnh đạo nhân dân ta tiến hành
cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ và tay sai
đến thắng lợi hoàn toàn.
Theo đó, hiểu sâu sắc về tình hình miền
Nam, điều kiện cụ thể của cách mạng miền Nam,
đặt cách mạng miền Nam trong bối cảnh cụ thể
của Việt Nam và tình hình thế giới, đồng chí chỉ
rõ: Mục tiêu của cách mạng và chiến tranh cách
mạng miền Nam là lật đổ chế độ nguyện quyền
tay sai, đánh bại chiến tranh xâm lược thực dân
77
mới của đế quốc Mỹ, giải phóng
miền Nam. Vì vậy, “chúng ta đã
đề ra yêu cầu đánh lùi đế quốc
Mỹ, làm thất bại chính sách xâm
lược và nô dịch của chúng, bằng
cách đánh đổ chính quyền tay
sai, thiết lập một chính quyền
độc lập và trung lập ở miền
Nam”[6]; cách mạng miền Nam
đi theo “con đường của Việt
Nam, nghĩa là có khởi nghĩa bộ
phận, lập căn cứ địa, có chiến
tranh du kích, rồi tiến lên tổng
khởi nghĩa, chủ yếu dùng lực
lượng chính trị có phối hợp với
lực lượng vũ trang để giành
chính quyền về tay nhân dân
(…) Cách mạng miền Nam
không thể phát triển ngoài quy
luật chung ấy”[7]; “đi đôi với xây
dựng lực lượng chính trị và đấu
tranh chính trị, phải ra sức xây
dựng lực lượng vũ trang”[8];
“phải có thực lực, đồng thời
chúng ta cũng phải biết nắm thời
cơ, bất ngờ tiến công địch, khởi
nghĩa từng phần, đánh thắng
định từng bước tiến lên đánh
thắng địch trên toàn chiến
trường, khởi nghĩa giành toàn bộ
chính quyền”[9]...
Cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước, giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước của
dân tộc ta là một cuộc chiến
tranh nhân dân hào hùng và sáng tạo. Vượt lên
mọi gian khó, dưới sự lãnh đạo của Đảng, sức
mạnh của khối toàn dân đoàn kết, của chủ nghĩa
anh hùng cách mạng thời đại Hồ Chí Minh lịch
sử, sự kết hợp sức mạnh của dân tộc với sức
mạnh của thời đại và quyết tâm chiến đấu, chiến
thắng của quân dân ta đã từng bước đánh bại
nhiều chiến lược chiến tranh của đế quốc Mỹ và
tay sai. Ở miền Nam, sau Đồng khởi, phát huy
thắng lợi của quân dân ta ở hai miền Nam -
Bắc, việc giữ vững và phát huy thế chiến lược
tiến công đánh địch và thắng địch trên các chiến
trường miền Nam, nhất là chiến thắng ở Núi
Thành (5/1965), Vạn Tường (8/1965) và Tây
Nguyên đã “chứng tỏ một cách hùng hồn khả
năng của ta đánh bại được quân Mỹ trong điều
kiện chúng có ưu thế tuyệt đối về binh khí, hỏa
lực”[10]; tạo đà cho quân dân ta ở hai miền Nam
- Bắc tiến lên giành những thắng lợi mới… Tiếp
đó, sau chiến thắng của quân và dân miền Nam
mùa khô 1965-1966, cuộc tổng tiến công và nổi
dậy Xuân Mậu Thân 1968 là một hình thức tiến
công chiến lược mới với hiệu lực chiến đấu cao,
đã góp phần làm lung lay ý chí xâm lược của
chính quyền Mỹ. Sự kiện lịch sử oanh liệt này
không chỉ là một dấu mốc quan trọng, có ý
nghĩa chiến lược trong cuộc chiến tranh nhân
dân tổng lực của quân và dân ta, giáng một đòn
quyết định, làm phá sản chiến lược "chiến tranh
cục bộ" của đế quốc Mỹ, buộc chúng phải
xuống thang chiến tranh, rút dần quân viễn
chinh ra khỏi miền Nam, chấp nhận thương
lượng để có thể kết thúc chiến tranh trong danh
dự, mà còn để lại nhiều bài học quý về nghệ
thuật chiến tranh cách mạng.
78
 Hiệp định Paris được ký kết
ngày 27/1/1973 đã tạo ra một
bước ngoặt căn bản cho việc
chuẩn bị kết thúc cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nước của
nhân dân ta. Đầu năm 1975, khi
thời cơ lịch sử giải phóng miền
Nam đã đến rất gần; khí thế và
lực, lực lượng so sánh giữa ta và
địch trên các chiến trường và sự
can thiệp của đế quốc Mỹ cho
thấy “đây là thời cơ thuận lợi
nhất để nhân dân ta hoàn toàn
giải phóng miền Nam”, đồng chí
Lê Duẩn đã khẳng định: “Nhiệm
vụ sắp tới của chúng ta là nắm
vững thời cơ lịch sử, mở nhiều
chiến dịch tổng hợp liên tiếp
đánh những trận quyết định, kết
thúc thắng lợi cuộc kháng chiến
chống Mỹ, hoàn thành cách
mạng dân tộc dân chủ nhân dân
ở miền Nam, tiến tới thống nhất
Tổ quốc”[11]… và chúng ta phải
“chuẩn bị mọi mặt để kết thúc
thắng lợi cuộc chiến tranh cứu
nước trong năm 1975 hoặc năm
1976”… Sâu sát thực tiễn tình
hình quốc tế và trong nước, nắm
vững quy luật của chiến tranh,
chủ động trước diễn tiến thế và
lực của ta, của địch trên chiến
trường, khi thực tiễn chiến
trường cho phép quân dân ta có
thể hoàn thành kế hoạch giải
phóng miền Nam 2 năm trong năm 1975, với
tinh thần “nắm thời cơ”, “quyết giành thắng lợi,
càng nhanh càng tốt”, cuộc tổng tiến công nổi
dậy mùa Xuân 1975 đã giành được thắng lợi ở
chiến trường Tây Nguyên, Huế - Đà Nẵng. Cả
nước dồn về một hướng, hướng về miền Nam
yêu quý, chớp thời cơ “ngàn năm có một”, từ
ngoài Bắc, Bộ Tổng tham mưu nhận định: thời
cơ đã rất thuận lợi, phải tranh thủ giải phóng
miền Nam xong trước tháng 4/1975 và các binh
đoàn phải hành quân và tham gia chiến dịch giải
phóng Sài Gòn (chiến dịch Hồ Chí Minh) với
tinh thần: “Thần tốc, thần tốc, thần tốc, táo bạo,
tạo bạo, vững chắc”. Thời cơ nối tiếp thời cơ,
tạo bước nhảy vọt để tiến tới giành toàn thắng,
đồng chí Lê Duẩn nhấn mạnh, “bảo đảm một
khi đã phát động tiến công thì phải công kích
thật mạnh và liên tục, dồn dập cho đến ngày
toàn thắng”[12], “sự hợp đồng giữa các hướng
cũng như giữa tiến công và nổi dậy sẽ thực hiện
trong quá trình hành động”. Tiếp đó, ngày
29/4/1975, điện và chỉ thị gấp của đồng chí Lê
Duẩn cho Bộ chỉ huy chiến dịch Hồ Chí Minh
lịch sử đã chỉ rõ: “Các anh ra lệnh cho quân ta
tiếp tục tiến công vào Sài Gòn theo kế hoạch;
tiến công với khí thế hùng mạnh nhất, giải
phóng và chiếm lĩnh toàn bộ thành phố, tước
vũ khí quân đội địch, giải tán chính quyền các
cấp của địch, đập tan mọi sự chống cự của
chúng”[13] … Biết mở đầu cuộc chiến tranh
nhân dân để trường kỳ kháng chiến, đồng thời
biết điều hành cuộc chiến tranh để từng bước
giành thế chủ động về chiến lược, nhất là
quyết tâm chủ động tiến công, đánh Mỹ và
thắng Mỹ, cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
79
của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo
của Bộ Chính trị, Trung ương
Đảng đứng đầu là đồng chí Ba
Duẩn đã thắng lợi, đã “đánh cho
Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”,
giải phóng miền Nam, thống
nhất đất nước như Chủ tịch Hồ
Chí Minh mong ước!
Hơn 30 năm sau kể từ khi
qua đời, nói về vai trò của Tổng
Bí thư Lê Duẩn đối với sự
nghiệp cách mạng Việt Nam nói
chung và nhiệm vụ giải phóng
miền Nam, thống nhất đất nước
nói riêng thì có rất nhiều, nhưng
tựu trung lại, đó là một người
con ưu tú của miền Nam, luôn
gắn bó máu thịt với đồng chí,
đồng bào. Mang theo khát vọng
giải phóng miền Nam, đồng chí
Ba Duẩn đã nỗ lực, tận tâm và
quyết tâm cùng đồng chí, đồng
bào biến khát vọng ấy thành hiện
thực sinh động vào mùa Xuân
đại thắng năm 1975 lịch sử.
Với những công hiến của
Anh Ba, Tổng Bí thư Trường
Chinh khẳng định đó là “người
luôn luôn suy nghĩ, tìm tòi, mà
sự sáng suốt nổi bật trước những
bước ngoặt của lịch sử và những
tình huống phức tạp”[14]. Cùng
đó, Đại tướng, Chủ tịch nước Lê
Đức Anh cho rằng: “Trong
kháng chiến chống Mỹ, tôi có
nhiều lần từ chiến trường được
ra Bắc báo cáo tình hình với anh. Sau giải
phóng 1975, tôi có điều kiện gặp anh nhiều hơn.
Không phải ở anh cái gì tôi cũng tán thành
100%, nhưng có hai điểm thì tôi luôn đồng ý:
Một là, quyết tâm giải phóng miền Nam, thống
nhất đất nước. Ngày đêm anh đau đáu suy nghĩ
việc đó. Hai là, anh luôn là một con người đôn
hậu. Sự đôn hậu không chỉ thể hiện khi anh đưa
ra những chủ trương, chính sách để cải thiện,
mang lại cuộc sống cho người dân ngày càng tốt
hơn, mà còn cả trong tiếp xúc, ứng xử đối với
anh em, đồng chí, với bạn bè quốc tế… Chủ
tịch Hồ Chí Minh và Bộ Chính trị Trung ương
Đảng đã rất tin tưởng, sáng suốt khi giao cho
anh trọng trách là người lãnh đạo cuộc kháng
chiến chống Mỹ, thống nhất đất nước”[15]. Còn
Đại tướng Hoàng Văn Thái, Tổng Tham mưu
trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam đã nhấn
mạnh: “Bộ Chính trị Trung ương Đảng ta, do
Hồ Chủ tịch đứng đầu - sau khi Người qua đời
do Tổng Bí thư Lê Duẩn kế tục - thực sự là Bộ
Thống soái kiệt xuất trong chỉ đạo cách mạng
và chiến tranh cách mạng Việt Nam”[16]… Và
có thể khẳng định rằng, “Lê Duẩn là nhân vật
mang tầm vóc lịch sử hiện đại, chỉ xếp sau Chủ
tịch Hồ Chí Minh. Nói giản đơn, sự nghiệp cứu
nước, xây dựng nước hiện đại, Bác số 1, anh Ba
số 2”[17] đúng như nhà báo Trần Bạch Đằng trân
trọng ghi nhận./.
----------------------
[1]Thông cáo đặc biệt của Ban Chấp hành
Trung ương Đảng, ngày 11/7/1986.
[2] Lê Duẩn: Thanh niên với cách mạng
xã hội chủ nghĩa, Nxb. Thanh niên, Hà Nội,
1978, tr.366.
[3] Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị
quốc gia, Hà Nội, 1996, t.10, tr.3-4.
80
 [4] Đảng Cộng sản Việt
Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập,
Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội,
2002, t.17, tr.785.
[5] Đậu Ngọc Xuân, in
trong: Lê Duẩn - một nhà lãnh
đạo lỗi lạc, một tư duy sáng tạo
lớn của cách mạng Việt Nam,
Hồi ký, Nxb. Chính trị quốc gia,
Hà Nội, 2002, tr.491.
[6] Lê Duẩn: Thư vào
Nam, Nxb. Sự thật, Hà Nội,
1985, tr.56.
[7]Lê Duẩn: Thư vào Nam,
Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1985,
tr.31-35.
[8] Lê Duẩn: Thư vào Nam,
Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1985, tr.43.
[9] Lê Duẩn: Thư vào
Nam, Nxb. Sự thật, Hà Nội,
1985, tr.36.
[10] Lê Duẩn: Thư vào
Nam, Nxb. Sự thật, Hà Nội,
1985, tr.131.
Những cống hiến to lớn
của Tổng Bí thư Lê Duẩn
Người học trò xuất sắc của Chủ
tịch Hồ Chí Minh
Từ một thanh niên giàu lòng yêu
nước, say mê với lý tưởng cách mạng,
đồng chí Lê Duẩn sớm trở thành một
chiến sĩ thuộc lớp cận vệ đầu tiên của
[11] Lê Duẩn: Thư vào Nam, Nxb. Sự thật,
Hà Nội, 1985, tr.375.
[12] Lê Duẩn: Thư vào Nam, Nxb. Sự thật,
Hà Nội, 1985, tr.389.
[13] Lê Duẩn: Thư vào Nam, Nxb. Sự thật,
Hà Nội, 1985, tr.394.
[14] Điếu văn do đồng chí Trường Chinh
đọc tại lễ truy điệu đồng chí Lê Duẩn, ngày
15/7/1986.
[15] Đại tướng Lê Đức Anh nói về “Ông
Hai trăm bugi” Lê Duẩn, viettimes.net.vn, ngày
17/7/2015.
[16] Hoàng Văn Thái: Những năm tháng
quyết định, Nxb. Quân đội nhân dân, 1985,
tr.321.
[17] Trần Bạch Đằng, in trong: Lê Duẩn -
một nhà lãnh đạo lỗi lạc, một tư duy sáng tạo
lớn của cách mạng Việt Nam, Hồi ký, Nxb.
Chính trị quốc gia, H, 2002, tr.706.
TS. Văn Thị Thanh Mai
Ths. Đinh Quang Thành
Theo http://tuyengiao.vn
Ban Tuyên giáo Trung ương
Đảng. Do được hoạt động, gần gũi với
Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí luôn
nhận được sự dìu dắt và chỉ đạo trực
tiếp của Người.... Trong quá trình hoạt
động cách mạng kiên cường, phong phú
của mình, đồng chí là một tấm gương
81
tiêu biểu về học tập và làm theo tư
tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh.
Cuộc đời hoạt động gần 60 năm
của đồng chí Lê Duẩn gắn liền với quá
trình cách mạng nước ta. Từ cuối những
năm 30 cho đến khi qua đời, đồng chí đã
trải qua nhiều cương vị lãnh đạo quan
trọng của Đảng, đặc biệt từ năm 1960
đến năm 1986, trên cương vị là Bí thư
thứ nhất, rồi Tổng Bí thư BCHTW
Đảng, đồng chí đã có những đóng góp to
lớn vào sự lãnh đạo của Đảng, đưa sự
nghiệp cách mạng của nhân dân ta đi từ
thắng lợi này đến thắng lợi khác.
Năm 1939, khi được giao trọng
trách ủy viên Thường vụ Trung ương
Đảng, đồng chí Lê Duẩn đã cùng với
đồng chí Nguyễn Văn Cừ, Tổng Bí thư
của Đảng, chủ trì Hội nghị lần thứ sáu
BCH TW Đảng. Hội nghị đã mở ra thời
kỳ mới cho cách mạng Việt Nam: Từ
đấu tranh đòi các quyền dân sinh, dân
chủ, chuyển sang đấu tranh trực tiếp
đánh đổ chính quyền đế quốc, thực dân
và phong kiến tay sai, chuẩn bị những
điều kiện cần thiết tiến tới giành chính
quyền về tay nhân dân. Đây là bước mở
đầu của một cao trào cách mạng mới,
tiến tới thắng lợi của Cách mạng tháng
Tám năm 1945.
Trong thời kỳ chống thực dân Pháp
xâm lược, trên cương vị Phó Bí thư, rồi
Bí thư Xứ ủy Nam Bộ và từ sau Đại hội
đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng
(1951) là ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư
Trung ương Cục miền Nam, đồng chí đã
hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Trung
ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh
giao phó, đó là: Trực tiếp lãnh đạo cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp ở
Nam Bộ. Từ thành công của cuộc kháng
chiến ở Nam Bộ, Đảng ta đã rút ra được
những kinh nghiêm quý báu cho cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế
quốc Mỹ xâm lược.
Trong thời kỳ kháng chiến chống
Mỹ cứu nước, trên cương vị Bí thư thứ
nhất BCH TW Đảng ở vào thời điểm
lịch sử đầy cam go và nặng nề, cùng một
lúc phải thực hiện hai nhiệm vụ chiến
lược: Xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền
Bắc và đấu tranh giải phóng miền Nam,
đương đầu với một đế quốc có tiềm lực
quân sự với bộ máy chiến tranh khổng
lồ, đồng chí Lê Duẩn là người chịu trách
nhiệm chủ yếu trước Đảng về phong
trào cách mạng ở miền Nam. Bằng kinh
nghiệm thực tiễn nhiều năm bám sát
cuộc đấu tranh của đồng bào miền Nam,
đồng chí đã soạn thảo văn kiện nổi tiếng
Tổng Bí thư Lê Duẩn gặp gỡ nông dân xã Điện Thọ,
huyện Điện Bàn, Quảng Nam (1985)
82
Đề cương cách mạng miền Nam, góp
phần hướng dẫn cán bộ, nhân dân tìm ra
phương thức đấu tranh chống lại kẻ thù
tàn bạo, làm dấy lên không khí phấn
chấn, tràn đầy niềm tin tưởng, tạo ra
phong trào đồng khởi mạnh mẽ của
nhân dân miền Nam. Những tư tưởng
đúng đắn và sáng tạo mà Đề cương cách
mạng miền Nam nêu lên là cơ sở để ra
Nghị quyết Trung ương 15 (khóa II),
góp phần vào việc hoạch định chiến
lược cách mạng hai miền Nam - Bắc
trong suốt thời kỳ chống Mỹ cứu nước.
Sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh từ
trần, là người lãnh đạo cao nhất của
Đảng, cùng với Bộ Chính trị và BCH
TW Đảng, đồng chí Lê Duẩn đã lãnh
đạo toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta
giữ vững quyết tâm chiến đấu, biến đau
thương thành hành động cách mạng, đưa
cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước
đến thắng lợi hoàn toàn, thực hiện xuất
sắc Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh:
Hoàn thành sự nghiệp giải phóng miền
Nam, thống nhất Tổ quốc, đưa cả nước
đi lên CNXH.
Đất nước thống nhất, cả nước đi lên
CNXH, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ IV (1976), lần thứ V (1982) của
Đảng và nhiều Hội nghị Trung ương,
đồng chí Lê Duẩn đã cùng với BCH TW
từng bước xây dựng một hệ thống quan
điểm về chiến lược xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa (XHCN)
ở Việt Nam và đã lãnh đạo thực hiện
đạt được những thành tựu quan trọng.
Với những thành tựu đó, đất nước ta đã
đứng vững trước những thử thách khắc
nghiệt trong những năm sau chiến tranh
với bao biến động chính trị quốc tế to
lớn để tiếp tục tiến lên con đường cách
mạng mà Đảng ta và Chủ tịch Hồ Chí
Minh chọn lựa.
Nhà lý luận xuất sắc, một tư duy
sáng tạo lớn của cách mạng Việt Nam
Trưởng thành trong thực tiễn cách
mạng, đày dạn kinh nghiệm đấu tranh,
đồng chí Lê Duẩn rất coi trọng nghiên
cứu lý luận, học tập lý luận, rèn luyện tư
duy lý luận, trăn trở suy nghĩ nhằm tìm
ra và giải quyết các vấn đề lý luận của
cách mạng Việt Nam. Vận dụng sáng
tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, trên cơ sở tổng kết thực tiễn,
đồng chí đã góp phần quan trọng cùng
với Chủ tịch Hồ Chí Minh và BCH TW
hoạch định đường lối chiến lược,
phương pháp cách mạng của Đảng trong
cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân,
trong các cuộc chiến tranh giải phóng và
bảo vệ Tổ quốc cũng như trong việc tìm
tòi con đường đưa nước ta từ một nền
sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn XHCN.
Đồng chí đã để lại cho chúng ta di sản tư
tưởng lý luận phong phú trên nhiều lĩnh
vực: Chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa,
ngoại giao, xây dựng Đảng. mà nổi bật
là tư duy lý luận về các vấn đề sau:
Một là về xây dựng Đảng: Đồng
chí Lê Duẩn đã dành nhiều công sức cho
83
xây dựng đường lối chính trị đúng đắn,
kết hợp công tác tư tưởng với công tác
tổ chức, nâng cao sức chiến đấu và năng
lực lãnh đạo của Đảng ngang tầm yêu
cầu của sự nghiệp cách mạng. Đồng chí
chỉ rõ: Phải đặc biệt chú trọng tới chất
lượng đảng viên, tổ chức cơ sở của
Đảng, nguyên tắc tập trung dân chủ và
sự đoàn kết trong Đảng, giải quyết đúng
đắn mối quan hệ giữa Đảng - chính
quyền - đoàn thể, mối quan hệ giữa
Đảng - Nhà nước với nhân dân. Không
ngừng nâng cao tính tiên phong gương
mẫu của đảng viên, sức chiến đấu của
Đảng, chăm lo củng cố khối đoàn kết
dân tộc và phát huy quyền làm chủ của
nhân dân lao động bằng cách đem lại lợi
ích thiết thân hằng ngày cho họ, thấu
hiểu tâm tư nguyện vọng của họ, thuyết
phục và thúc đẩy họ bằng việc làm, bằng
hành động thực tế, lời nói đi đôi với việc
làm, tất cả vì hạnh phúc của nhân dân.
Muốn vậy phải kiên quyết đấu tranh
chống quan liêu, tham nhũng, xa dân, vi
phạm quyền làm chủ của dân, ra sức học
tập và thực hiện cần, kiệm, liêm, chính,
chí công, vô tư theo gương sáng Chủ
tịch Hồ Chí Minh.
Hai là về chiến tranh nhân dân Việt
Nam: Đồng chí đã làm sáng tỏ nhiều vấn
đề về đường lối chiến lược và phương
pháp cách mạng, về đường lối kháng
chiến và phương thức tiến hành chiến
tranh trong cách mạng dân tộc dân chủ
nhân dân. Đồng chí Lê Duẩn đã đúc kết
rằng, chiến tranh nhân dân Việt Nam
bao gồm 2 lực lượng: lực lượng vũ trang
và lực lượng chính trị, đấu tranh vũ
trang kết hợp với đấu tranh chính trị, kết
hợp tiến công quân sự với nổi dậy của
quần chúng giành chính quyền, làm chủ
ngay trong chiến tranh. Đường lối chính
trị của Đảng trong cách mạng dân tộc
dân chủ nhân dân là dựa vào sức mạnh
đoàn kết rộng rãi toàn dân tộc, lấy công
- nông liên minh làm nền tảng, dưới sự
lãnh đạo của giai cấp công nhân. Những
quan điểm đó được đồng chí đúc rút và
vận dụng trong cuộc kháng chiến chống
thực dân Pháp xâm lược. Đặc biệt, trong
cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước,
đồng chí đã có những cống hiến quan
trọng vào quá trình chỉ đạo cách mạng
và chiến tranh cách mạng, nổi bật lên
một số tư duy chiến lược như: tư tưởng
dám đánh, dám thắng đế quốc Mỹ xâm
lược; nắm vững tư tưởng chiến lược tiến
công và nghệ thuật đánh thắng từng
bước; sử dụng bạo lực cách mạng với
hai lực lượng chính trị và vũ trang, với
hai hình thức đấu tranh cơ bản chính trị
và quân sự; đánh địch và thắng địch bằng
sức mạnh tổng hợp. Một đặc trưng nổi bật
trong tư duy chiến lược của đồng chí Lê
Duẩn là tinh thần độc lập, tự chủ. Đồng
chí thường nhắc nhở: ta đúng vì ta độc
lập, tự chủ và có độc lập, tự chủ thì mới
có sáng tạo. Trước những tác động khách
quan của tình hình quốc tế, Đảng ta vẫn
giữ vững đường lối, cách làm của mình
84
đồng thời thực hiện chính sách đoàn kết
quốc tế đúng đắn. Do đó cuộc kháng
chiến chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta
đã giành thắng lợi, giải phóng hoàn toàn
miền Nam. thống nhất đất nước, đưa cả
nước đi lên CNXH.
Ba là về cách mạng XHCN ở Việt
Nam: Đồng chí Lê Duẩn đã có những
đóng góp quan trọng trong việc tìm ra
con đường phù hợp để đưa nước ta từ
nước nông nghiệp lạc hậu tiến lên chủ
nghĩa xã hội. Trong tác phẩm “Dưới lá
cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập tự do,
vì chủ nghĩa xã hội, tiến lên giành
những thắng lợi mới”, đồng chí Lê Duẩn
đã tổng kết những bài học mang tính lý
luận về giai đoạn cách mạng đã qua, chỉ
ra phương hướng, nhiệm vụ của giai
đoạn mới, vừa tiến hành cách mạng
XHCN trên miền Bắc, xây dựng hậu
phương vững mạnh của cả nước, vừa
tiến hành cách mạng dân tộc dân chủ
nhân dân ở miền Nam, tiến tới thống
nhất Tổ quốc, làm tròn nghĩa vụ quốc tế.
Sau khi đất nước thống nhất, cả
nước cùng tiến lên CNXH, đồng chí đã
góp phần làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý
luận và thực tiễn nhằm xác định và hoàn
chỉnh đường lối cách mạng XHCN ở
nước ta. Đường lối ấy thể hiện những tư
tưởng lớn của đồng chí về giương cao
ngọn cờ độc lập dân tộc và CNXH, kết
hợp sức mạnh của dân tộc với sức mạnh
của thời đại; về nắm vững chuyên chính
vô sản và phát huy quyền làm chủ tập thể
của nhân dân lao động; về tiến hành
đồng thời 3 cuộc cách mạng, trong đó
cách mạng khoa học - kỹ thuật là then
chốt, coi công nghiệp hóa là nhiệm vụ
trung tâm của cả thời kỳ quá độ; về nền
văn hóa mới và con người mới XHCN;
về cơ chế Đảng lãnh đạo, nhân dân làm
chủ, Nhà nước quản lý...
Là một nhà lãnh đạo kiệt xuất, một
tư duy sáng tạo lớn của cách mạng Việt
Nam, nhiều vấn đề đã được đồng chí Lê
Duẩn làm sáng tỏ về mặt lý luận, được
thực tiễn kiểm nghiệm là đúng đắn và
sáng tạo. Công lao, cống hiến của đồng
chí Lê Duẩn cho sự nghiệp cách mạng
Việt Nam, đặc biệt những tư tưởng sáng
tạo của đồng chí về lý luận và đường lối
cách mạng trong kháng chiến chống Mỹ
cứu nước, giải phóng miền Nam, thống
nhất Tổ quốc, đã nâng trình độ tư duy lý
luận của Đảng ta, dân tộc ta lên một tầm
cao mới, góp phần làm phong phú kho
tàng lý luận của cách mạng thế giới.
Tấm gương người chiến sĩ cộng
sản kiên cường
Cuộc đời hoạt động cách mạng
kiên cường và phong phú của đồng chí
là tấm gương đối với cán bộ, đảng viên
và nhân dân ta, đó là lòng trung thành
vô hạn đối với lợi ích tối cao của Tổ
quốc và nhân dân, với lý tưởng cộng sản
cao cả. Phẩm chất cao quý của đồng chí
được thể hiện ở tinh thần cách mạng tiến
công không ngừng. Bất chấp mọi thử
thách của nhà tù đế quốc, của cuộc sống
85
gian khổ kéo dài ở các chiến khu, cũng
như những năm tháng hoạt động trong
vùng địch tạm kiểm soát, đồng chí luôn
luôn nêu cao nghị lực phi thường, sẵn
sàng hy sinh tính mạng của mình vì độc
lập, tự do của Tổ quốc, vì hạnh phúc của
nhân dân. Ngay trong những năm tháng
bị tù đày, xiềng xích, trong những lúc
cách mạng gặp muôn vàn khó khăn,
đồng chí vẫn giữ vững chí khí cách
mạng, kiên quyết đấu tranh tìm mọi
cách để đưa phong trào cách mạng tiến
lên. Đồng chí sống trung thực và giản dị,
luôn luôn gần gũi đồng bào, với tình
thương yêu tha thiết và chân thành đối
với mọi người, quan tâm đến ý kiến và
nguyện vọng của nhân dân. Với đồng
chí, bạn bè, đồng chí Lê Duẩn luôn son
sắt thủy chung và được tin yêu, kính
trọng. Đồng chí đặc biệt coi trọng việc
tổng kết kinh nghiệm của quần chúng và
xuất phát từ những kinh nghiệm quý báu
đó mà đề ra chủ trương, chính sách.
Đồng chí Lê Duẩn vừa là một nhà yêu
nước lớn, vừa là một người quốc tế chủ
nghĩa trong sáng, suốt đời noi gương
Bác Hồ, chăm lo, góp phần củng cố và
tăng cường đoàn kết quốc tế giữa các lực
lượng cách mạng và tiến bộ trên thế giới
trong cuộc đấu tranh chung vì hòa bình,
độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã
hội. Đi theo con đường của Lênin vĩ đại,
con đường Cách mạng tháng Mười, đồng
chí luôn luôn quan tâm vun đắp và tăng
cường tình hữu nghị với các nước trong
phe XHCN trước đây, các nước và nhân
dân yêu chuộng hòa bình trên thế giới,
đặc biệt giữa Việt Nam với Lào và
Campuchia. Đồng chí thường xuyên chú
ý nghiên cứu kinh nghiệm cách mạng
quốc tế và theo dõi những diễn biến của
tình hình thế giới để lãnh đạo cách mạng
Việt Nam.
Theo http://tuyengiao.vn
Ban Tuyên giáo TW

Đồng chí Lê Duẩn - Nhà lãnh đạo lỗi lạc

của Đảng, người học trò xuất sắc
của Chủ tịch Hồ Chí Minh
Đồng chí Lê Duẩn, nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng,
nguyên Bí thư Quân uỷ Trung ương là một chiến sĩ cộng sản kiên cường, một nhà
lãnh đạo lỗi lạc của Đảng và nhân dân ta, một học trò trung thành và xuất sắc của
Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại.

86
 Xuất thân từ một gia đình lao
động có truyền thống yêu nước, từ rất
sớm, đồng chí Lê Duẩn đã tham gia các
hoạt động yêu nước và cách mạng như:
phong trào đấu tranh đòi thực dân Pháp
ân xá nhà yêu nước Phan Bội Châu
(1925), tham gia Hội Ái hữu ở Đà
Nẵng (1926), Tân Việt cách mạng
Đảng và sau đó đồng chí gia nhập Hội
Tổng Bí thư Lê Duẩn với các đại biểu dự Đại hội
Việt Nam Cách mạng Thanh niên tại Đảng toàn quốc lần IV (1976).
Hà Nội (1928). Vừa hoạt động, vừa học
Xứ uỷ Bắc Kỳ. Sau đó đồng chí bị địch
tập, đồng chí rất say mê đọc Đường
bắt ở Hải Phòng và bị kết án 20 năm tù
cách mệnh của lãnh tụ Nguyễn Ái
cấm cố, lần lượt bị giam tại các nhà tù của
Quốc, đọc báo Thanh niên, đọc các tác
chế độ thực dân Pháp như Hoả Lò (Hà
phẩm của Mác, Ăngghen, Lênin, ...
Nội), Sơn La, Côn Đảo trong những năm
từng bước bồi đắp cho mình những tri
từ 1931 đến 1936. Sự tàn bạo của kẻ thù
thức mới, nâng cao thêm tinh thần yêu
đã không làm đồng chí khuất phục; trái
nước và cách mạng.
lại, càng tôi luyện thêm ý chí, rèn đúc
Sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam
thêm trí tuệ và phẩm chất của người chiến
ra đời, tháng 6/1930, Thành ủy Hà Nội
sĩ cách mạng, làm cho đồng chí trở thành
chính thức được thành lập. Được đồng
người lãnh đạo kiên cường, được nhân
chí Nguyễn Ngọc Vũ - Bí thư Thành uỷ
dân tin yêu, bạn bè đồng chí cảm phục.
đầu tiên trực tiếp giới thiệu, đồng chí
Tháng 10/1936, trước phong trào đấu
Lê Duẩn trở thành đảng viên cộng sản,
tranh của nhân dân ta và thắng lợi của Mặt
sinh hoạt tại Đảng bộ thành phố. Từ
trận Bình dân Pháp, thực dân Pháp buộc
một thanh niên giàu lòng yêu nước, say
mê với lý tưởng cách mạng, đồng chí phải trả tự do cho đồng chí Lê Duẩn và
Lê Duẩn đã sớm trở thành một chiến sĩ nhiều chiến sĩ cách mạng khác. Vừa ra
cộng sản. Cùng với một số đồng chí tiền khỏi nhà tù, đồng chí lại hăng say hoạt
bối khác, đồng chí là một trong những động. Trong thời kỳ Mặt trận Dân chủ,
người thuộc lớp đảng viên cộng sản đầu nhiều địa phương ở miền Trung, từ Quảng
tiên của Hà Nội ngay từ những ngày Trị, Thừa Thiên - Huế đến Nam Trung
Đảng bộ Hà Nội mới được thành lập. Bộ, những nơi có phong trào cách mạng
Năm 1931, đồng chí Lê Duẩn sôi nổi đều gắn với tên tuổi và hoạt động
được cử làm Uỷ viên Ban Tuyên huấn của đồng chí trên cương vị là Uỷ viên
87
Thường vụ Trung ương, Bí thư Xứ uỷ
Trung Kỳ.
Giữa năm 1939, đồng chí được
điều động vào Nam Bộ cùng với Tổng
Bí thư Nguyễn Văn Cừ chuẩn bị các
văn kiện cho Hội nghị Trung ương
Đảng tháng 11/1939 - một Hội nghị mở
ra thời kỳ mới cho cách mạng Việt
Nam; từ đấu tranh đòi các quyền dân
chủ, dân sinh chuyển sang đấu tranh
nhằm mục tiêu trực tiếp đánh đổ chính
quyền đế quốc, thực dân, phong kiến
tay sai. Sự nhạy bén và sáng tạo của
Nghị quyết Hội nghị này thể hiện ở chỗ
đã chỉ ra nhiệm vụ tập trung mũi nhọn
đấu tranh vào thực dân Pháp và phong
kiến tay sai, chuẩn bị những điều kiện
cần thiết tiến tới giành chính quyền về
tay nhân dân. Nghị quyết của Hội nghị
đã khẳng định những tư tưởng chiến
lược của cách mạng Việt Nam mà Chủ
tịch Hồ Chí Minh xác định từ Hội nghị
thành lập Đảng (1930). Đây là bước
mở đầu của một cao trào cách mạng
mới, tiến tới thắng lợi của Cách mạng
tháng Tám. Hội nghị Trung ương tháng
11/1939 và những địa danh lịch sử như
Mười tám thôn Vườn Trầu, Hóc Môn -
Bà Điểm, Sài Gòn - Chợ Lớn mãi mãi
gắn liền với tên tuổi của đồng chí Lê
Duẩn và những người con ưu tú của
Đảng như Nguyễn Văn Cừ, Phan Đăng
Lưu, Võ Văn Tần, ...
Bị thực dân Pháp bắt và đày ra
Côn Đảo lần thứ hai (1940 - 1945),
cùng với các chiến sĩ cộng sản khác,
đồng chí Lê Duẩn một lần nữa, lại tỏ rõ
bản lĩnh và phẩm chất cách mạng của
mình, vượt qua thử thách, một lòng kiên
trung với Đảng, với dân tộc.
Cách mạng tháng Tám thành công,
nước Việt Nam Dân chủ Cộng hoà ra đời,
đồng chí Lê Duẩn và nhiều cán bộ ưu tú
khác của Đảng được Chủ tịch Hồ Chí
Minh, Trung ương Đảng và nhân dân đón
về đất liền. Vừa ra khỏi nhà tù đế quốc,
đồng chí lại hăm hở bước vào cuộc chiến
đấu mới.
Cuộc đời hoạt động cách mạng của
đồng chí Lê Duẩn luôn gắn bó với Nam
Bộ thành đồng. Trên cương vị là Phó Bí
thư, rồi Bí thư Xứ uỷ Nam Bộ và từ sau
Đại hội II của Đảng (1951) là Uỷ viên Bộ
Chính trị, Bí thư Trung ương Cục miền
Nam, đồng chí đã hoàn thành xuất sắc
nhiệm vụ mà Trung ương Đảng và Chủ
tịch Hồ Chí Minh giao phó: trực tiếp chỉ
đạo cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp ở Nam Bộ.
Gắn bó với đồng chí và đồng bào
miền Nam trong những tháng năm khói
lửa, bằng tư duy chính trị sắc sảo, sáng
tạo, đồng chí Lê Duẩn đã cùng với Trung
ương Cục miền Nam lãnh đạo quân và
dân Nam Bộ lập nên những kỳ tích trong
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp,
giữ vững danh hiệu "Nam Bộ - Thành
đồng Tổ quốc" mà Chủ tịch Hồ Chí Minh
phong tặng.
88
 Sau khi cuộc kháng chiến của
nhân dân ta chống thực dân Pháp kết
thúc thắng lợi, miền Bắc được giải
phóng, đế quốc Mỹ mưu toan thực hiện
ý đồ chiến lược toàn cầu phản cách
mạng và miền Nam Việt Nam được
chúng chọn làm địa bàn thực hiện cuộc
phản kích chiến lược. Tại đây chính
quyền tay sai của Mỹ được thiết lập.
Những người kháng chiến cũ và đồng
bào yêu nước bị đàn áp hết sức dã man.
Khắp nơi đầu rơi máu chảy. Khả năng
thực hiện hoà bình thống nhất đất nước
theo Hiệp định Giơnevơ năm 1954 về
Việt Nam bị kẻ thù phá hoại. Dân tộc ta
lại phải đứng lên tiến hành cuộc kháng
chiến vô cùng gian khổ, ác liệt, chống
chủ nghĩa thực dân mới, chống cuộc
chiến tranh xâm lược của đế quốc Mỹ.
Trong những năm 1954 - 1956,
theo sự phân công của Trung ương
Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng
chí Lê Duẩn ở lại Nam Bộ tiếp tục lãnh
đạo nhân dân đấu tranh đòi đối phương
thực hiện Hiệp định Giơnevơ 1954 về
Việt Nam và Đông Dương. Trong điều
kiện địch vây lùng và khủng bố vô cùng
tàn khốc, phải hoạt động bí mật, đồng
chí đã đi khắp các địa bàn Nam Bộ, khi
thì ở bưng biền Cà Mau, Bến Tre, khi
thì luồn sâu giữa lòng Sài Gòn - Chợ
Lớn để nắm tình hình thực tiễn, xây
dựng và tổ chức lại các tổ chức Đảng và
phong trào cách mạng của quần chúng.
Chính trong những tháng năm gian khổ
hy sinh, đầy thử thách ác liệt này, trí tuệ
và sự sáng tạo tuyệt vời của đồng chí Lê
Duẩn đã thể hiện rõ. Trên cơ sở lý luận
của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng
Hồ Chí Minh về chiến tranh và cách
mạng, năm 1956, đồng chí Lê Duẩn đã
soạn thảo văn kiện nổi tiếng: Đề cương
cách mạng miền Nam. Bản Đề cương chỉ
rõ: chính quyền miền Nam Việt Nam là
chính quyền thực dân kiểu mới, tay sai
của đế quốc Mỹ. Chính quyền đó đã chà
đạp thô bạo thành quả mà nhân dân ta đã
giành được trong cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp, phá hoại Hiệp định
Giơnevơ. Trên cơ sở nhận định sâu sắc
về bản chất của kẻ thù mới, từ thực tiễn
tình hình miền Nam, Đề cương khẳng
định, nhân dân miền Nam chỉ có một con
đường là bằng bạo lực cách mạng vùng
lên chống đế quốc Mỹ và tay sai để cứu
nước, tự cứu mình, giành lại độc lập tự
do và thống nhất Tổ quốc. Ngoài con
đường đó ra không có con đường nào
khác. Những tư tưởng đúng đắn và sáng
tạo mà Đề cương cách mạng miền
Nam nêu lên đã góp phần quan trọng cho
sự ra đời của Nghị quyết Trung ương 15
(khoá II) và nhiều Nghị quyết của Bộ
Chính trị, của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng góp phần vào việc hoạch
định chiến lược cách mạng hai miền
Nam - Bắc trong suốt thời kỳ chống Mỹ,
cứu nước.
Giữa năm 1957, đồng chí Lê Duẩn
được điều ra Hà Nội công tác. Cùng với
89
các đồng chí Tôn Đức Thắng, Trường
Chinh, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên
Giáp, .., đồng chí là một trong những
cộng sự gần gũi của Chủ tịch Hồ Chí
Minh. Nhiệm vụ kiện toàn tổ chức
Đảng, bộ máy Nhà nước, chuẩn bị Đại
hội toàn quốc lần thứ III của Đảng và
các Hội nghị Trung ương được đồng chí
thực hiện rất khẩn trương, khoa học.
Năm 1960, tại Đại hội toàn quốc
lần thứ III của Đảng, đồng chí được
bầu làm Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành
Trung ương Đảng. Từ năm 1969, sau
khi Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời,
đồng chí Lê Duẩn đã cùng với tập thể
Bộ Chính trị và Ban Chấp hành Trung
ương hoạch định những vấn đề chiến
lược, giải quyết những vấn đề lý luận
và thực tiễn của cách mạng Việt Nam.
Tác phẩm: Dưới lá cờ vẻ vang của
Đảng, vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa
xã hội, tiến lên giành những những
thắng lợi mới, được đồng chí viết năm
1970, là một văn kiện lý luận quan
trọng tổng kết những kinh nghiệm của
giai đoạn cách mạng đã qua, chỉ ra
phương hướng, nhiệm vụ của giai
đoạn mới, vừa tiến hành cách mạng
xã hội chủ nghĩa trên miền Bắc, xây
dựng hậu phương vững mạnh của cả
nước; vừa tiến hành cách mạng dân
tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam,
tiến tới thống nhất Tổ quốc, làm tròn
nghĩa vụ quốc tế.
Cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước của dân tộc ta là một cuộc chiến
tranh nhân dân cực kỳ hào hùng và sáng
tạo. Chúng ta đã huy động được toàn bộ
lực lượng của dân tộc, kết hợp sức mạnh
của dân tộc với sức mạnh của thời đại,
liên tục nổi dậy, liên tục tiến công, liên
tục sáng tạo, quyết tâm chiến đấu và đã
giành được chiến thắng vẻ vang. Dưới sự
lãnh đạo của Đảng, cả dân tộc triệu người
như một đã anh dũng chiến đấu và đánh
bại nhiều chiến lược chiến tranh của đế
quốc Mỹ và tay sai, từ “chiến tranh đơn
phương” đến “chiến tranh đặc biệt” rồi
“chiến tranh cục bộ”, “chiến tranh Việt
Nam hoá” và đã giành được toàn thắng
trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy
mùa Xuân 1975 giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến
chống Mỹ, cứu nước là chiến công cực
kỳ vĩ đại và rất đáng tự hào của dân tộc
Việt Nam. Nó gắn liền với sự lãnh đạo
sáng suốt của Đảng Cộng sản Việt Nam
quang vinh và Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ
đại; gắn liền với tên tuổi và những đóng
góp to lớn của Tổng Bí thư Lê Duẩn kính
mến, người đã nhiều năm giữ trọng trách
trong Bộ Chỉ huy tối cao của Đảng và
dân tộc ta.
Từ năm 1976, tiếp tục cương vị Tổng
Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng,
cùng với Bộ Chính trị và Ban Chấp hành
Trung ương, đồng chí Lê Duẩn đã tập
trung nhiều công sức vào việc hoạch định
90
đường lối xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Ước mơ cháy bỏng của đồng chí là xây
dựng thành công chủ nghĩa xã hội trên
đất nước Việt Nam, nhân dân Việt
Nam có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.
Tại Đại hội lần thứ IV (1976) và Đại
hội lần thứ V (1982) của Đảng cũng
như tại các Hội nghị của Ban Chấp
hành Trung ương, của Bộ Chính trị,
đồng chí Lê Duẩn có những đóng góp
vô cùng quan trọng đối với việc hoạch
định đường lối cách mạng xã hội chủ
nghĩa ở nước ta. Trong những điều kiện
khác nhau, cả thời điểm thuận lợi cũng
như lúc gặp khó khăn, cả khi những
vấn đề lý luận và thực tiễn đã sáng tỏ
cũng như khi những tư tưởng, quan
điểm đang trong quá trình tìm tòi, đồng
chí luôn luôn đào sâu suy nghĩ, kiên trì
nghiên cứu và thể nghiệm, một lòng
trung thành với lý tưởng cộng sản chủ
nghĩa, với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư
tưởng Hồ Chí Minh, trung thành với sự
nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.
Điều mà đồng chí luôn luôn tâm niệm
và kiên trì phấn đấu là: “Tất cả vì Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, vì
hạnh phúc của nhân dân”.
Là một đảng viên thuộc Đảng bộ
Hà Nội từ những ngày đầu mới thành
lập, đặc biệt từ năm 1969 trở về sau
này, trên các cương vị lãnh đạo cao
nhất của Đảng, đồng chí Lê Duẩn rất
gắn bó với Thủ đô Hà Nội, luôn luôn
dành cho Đảng bộ và nhân dân Hà Nội
những tình cảm và sự quan tâm sâu sắc.
Liên tiếp ba đại hội Đảng bộ thành phố:
lần thứ VII (1977), lần thứ VIII (1980) và
lần thứ IX (1983), đồng chí đã đến dự và
phát biểu ý kiến chỉ đạo sâu sát, cụ thể về
tất cả các mặt. Nhiều nhà máy, xí nghiệp,
công trường, trường học, bệnh viện, hợp
tác xã, các quận, huyện nội ngoại thành,
nhiều đơn vị bộ đội Thủ đô đã vinh dự
được đồng chí đến thăm. Một trường cán
bộ Đội thiếu niên tiền phong được mang
tên “Lê Duẩn”. Đó là nguồn tình cảm và
động lực rất to lớn đối với các ngành,
các giới, với cán bộ chiến sĩ và nhân dân
Thủ đô trong công cuộc lao động xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc. Điều mà đồng
chí Lê Duẩn hằng mong muốn là Thủ đô
Hà Nội phải có tầm vóc xứng đáng với
lòng tin và niềm tự hào của đồng bào,
chiến sĩ cả nước.
Đồng chí Lê Duẩn đã cống hiến trọn
đời mình cho Đảng, cho dân tộc, vì lý
tưởng cao đẹp: Tổ quốc Việt Nam độc
lập, thống nhất và đi lên chủ nghĩa xã hội,
nhân dân Việt Nam có cuộc sống tự do,
ấm no, hạnh phúc. Gần 60 năm hoạt động
cách mạng liên tục, phong phú, sôi nổi,
trong đó có gần 30 năm giữ các cương vị
Bí thư thứ nhất và Tổng Bí thư của Đảng,
đồng chí Lê Duẩn đã có những cống hiến
vô cùng to lớn trong sự nghiệp cách
mạng của Đảng ta, nhân dân ta.
Là một chiến sĩ cộng sản kiên cường,
hoạt động không mệt mỏi, đồng chí Lê
Duẩn đã in dấu chân trên khắp mọi miền
91
đất nước và luôn luôn một lòng kiên
trung với dân, với Đảng, nêu cao tinh
thần cách mạng tiến công. Ngay trong
những tháng năm bị tù đày, xiềng xích,
trong những lúc cách mạng gặp muôn
vàn khó khăn, đồng chí vẫn giữ vững
chí khí cách mạng, kiên quyết đấu
tranh, tìm mọi cách để đưa phong trào
cách mạng tiến lên.
Là nhà lãnh đạo lỗi lạc, đồng chí
Lê Duẩn đồng thời là một nhà lý luận
Mácxít - Lêninnít năng động, sáng tạo,
trưởng thành từ trong hoạt động cách
mạng thực tiễn, dày dạn kinh nghiệm
đấu tranh, đồng chí rất coi trọng nghiên
cứu lý luận, học tập lý luận, rèn luyện
tư duy lý luận, trăn trở suy nghĩ nhằm
tìm ra và giải quyết các vấn đề lý luận
của cách mạng Việt Nam. Cùng với
Chủ tịch Hồ Chí Minh, đồng chí
Trường Chinh và nhiều đồng chí lãnh
đạo xuất sắc khác của Đảng ta, đồng chí
Lê Duẩn là hiện thân của trí tuệ cách
mạng Việt Nam.
Với đồng chí, bạn bè, đồng chí Lê
Duẩn luôn son sắt thuỷ chung và luôn
luôn được tin yêu, kính trọng. Với các
tầng lớp nhân dân, đồng chí luôn gắn bó,
thân mật, trung thực, giản dị; thường
xuyên lắng nghe và tìm hiểu ý kiến,
nguyện vọng của nhân dân. Là một chiến
sĩ quốc tế chân chính, trong sáng, đồng
chí luôn chăm lo việc tăng cường và củng
cố tình đoàn kết quốc tế, đồng thời đấu
tranh để bảo vệ sự trong sáng của chủ
nghĩa Mác - Lênin. Với các lực lượng
cách mạng và tiến bộ trên thế giới, đồng
chí luôn cổ vũ tinh thần đấu tranh vì độc
lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.
Theo http://dangcongsan.vn
Trang điện tử ĐCS VN

Lê Duẩn - Một tư duy sáng tạo lớn

của cách mạng Việt Nam
Gần 60 năm hoạt động cách mạng nhiệt tình, sôi nổi, với một tư duy luôn
năng động, sáng tạo, tầm nhìn xa, trông rộng, đồng chí Lê Duẩn đã đóng góp
công lao to lớn cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất Tổ quốc, xây dựng
chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta.
Đồng chí Lê Duẩn thuộc lớp đời hoạt động cách mạng gần 60 năm của
đảng viên đầu tiên của Đảng ta, một đồng chí gắn liền với quá trình cách mạng
học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Việt Nam từ những năm 20 đến những năm
Minh kính mến, một nhà lãnh đạo lỗi 80 của thế kỷ XX. Đồng chí đã cống hiến trọn
lạc của cách mạng Việt Nam. Cuộc đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc,
92
thống nhất Tổ quốc, đưa nước ta đi
lên chủ nghĩa xã hội.
Một trong những đặc điểm nổi
bật ở đồng chí Lê Duẩn là tư duy độc
lập, tự chủ, năng động, sáng tạo, đặc
biệt là trong những tình huống phức
tạp, trước những bước ngoặt của lịch
sử. Về đặc điểm này, Điếu văn của
Ban Chấp hành Trung ương Đảng do
đồng chí Trường Chinh đọc tại lễ
truy điệu đồng chí Lê Duẩn đã đánh
giá: “Là một người Mácxít - Lêninnít
chân chính, đồng chí luôn luôn suy
nghĩ, tìm tòi, xuất phát từ tình hình
thực tế, phân tích, giải quyết những
vẫn đề mới do cuộc sống đề ra. Sự
sáng suốt của đồng chí thể hiện nổi
bật trước bước ngoặt của lịch sử và
những tình huống phức tạp”.
Tư duy độc lập, tự chủ, năng
động, sáng tạo ở đồng chí Lê Duẩn
được thể hiện từ rất sớm. Thuở nhỏ,
cậu bé Lê Văn Nhuận (tên thật của
đồng chí Lê Duẩn) đã là người say
mê tìm tòi cái mới, đam mê tranh
luận. Có lần đồng chí tâm sự: Tôi là
người hay cãi. Khi còn nhỏ tôi hay
hỏi vặn ba tôi những điều ông dạy
mà tôi cho là có chỗ chưa hợp lý. Tại
các cuộc thảo luận ở nhà tù, tôi là
người thích tranh luận, nhiều khi lật
lại những luận cứ đã được nhiều
người cho là chân lý bất di bất dịch.
Đồng chí Lê Duẩn tham gia Hội
Việt Nam Cách mạng Thanh niên
năm 1928 và năm 1930 trở thành một trong
những đảng viên đầu tiên của Đảng. Năm
1931, đồng chí là Ủy viên Ban Tuyên huấn
Xứ ủy Bắc Kỳ. Trong năm đó, đồng chí bị
thực dân Pháp bắt, kết án 20 năm tù và lần
lượt bị giam ở các nhà tù Hà Nội, Sơn La,
Côn Đảo. Đồng chí đã biến nhà tù đế quốc
thành trường học cách mạng, tranh thủ thời
gian để học tập nâng cao trình độ lý luận
cách mạng, rèn luyện thêm trí tuệ và phẩm
chất của người chiến sĩ cộng sản với tư duy
độc lập, sáng tạo. Một bạn tù ở Côn Đảo kể
lại: Trong các buổi học ở trong tù, anh ghi
chép ít, nhưng đọc và nghiền ngẫm, suy tư
thì nhiều. Anh đào sâu tìm ra bản chất vấn
đề, không dừng lại ở câu chữ. Anh liên hệ
với cuộc sống, với hoạt động cách mạng,
không giam mình trong sách vở. Đặc biệt,
khi thảo luận, trong lúc nhiều người nhắc
lại bài giảng và sách vở hoặc trích dẫn từng
câu chữ, thì anh Ba thường nêu ra những
câu hỏi và những câu trả lời, lật đi lật lại
vấn đề, diễn đạt bằng cách hiểu và ngôn
ngữ của mình.
Trước phong trào đấu tranh mạnh mẽ
của nhân dân ta và thắng lợi của Mặt trận
Bình dân Pháp, thực dân Pháp ở Đông
Dương buộc phải trả lại tự do cho nhiều
chiến sĩ cách mạng. Cuối năm 1936, vừa
ra khỏi nhà tù, đồng chí tiếp tục hoạt động
ở các tỉnh miền Trung. Năm 1937, đồng
chí được cử làm Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ,
đã cùng với tập thể Xứ ủy lãnh đạo phong
trào Mặt trận Dân chủ ở miền Trung với
nhiều chủ trương và phương pháp sáng tạo.
93
Đồng chí không tán thành cả hai
khuynh hướng: chỉ chú trọng hoạt
động bí mật hoặc chỉ chú trọng hoạt
động công khai, mà chủ trương kết
hợp hoạt động bí mật với hoạt động
công khai, tranh thủ các lực lượng
yêu nước và dân chủ, mở rộng các
hoạt động đấu tranh. Hoạt động tích
cực và tư duy sáng tạo của đồng chí
góp phần quan trọng đưa tới cao trào
đấu tranh sôi nổi trong cả nước thời
kỳ này.
Năm 1939, đồng chí được cử
vào Ban Thường vụ Trung ương
Đảng, đã cùng với Tổng Bí thư
Nguyễn Văn Cừ chủ trì Hội nghị
Trung ương 6 (tháng 11-1939),
quyết định thành lập Mặt trận Phản
đế Đông Dương thay Mặt trận Dân
chủ, tạm gác khẩu hiệu cách mạng
ruộng đất, tập trung mũi nhọn vào
bọn đế quốc và tay sai, chuẩn bị
điều kiện trực tiếp đánh đổ thực
dân, phát xít, giành độc lập dân tộc.
Đây là sự chuyển hướng chỉ đạo
chiến lược quan trọng, đưa cuộc đấu
tranh cách mạng ở nước ta sang giai
đoạn mới. Sau này, trong tác
phẩm “Dưới lá cờ vẻ vang của
Đảng...”, đồng chí tổng kết: “Đó là
một thời kỳ chuẩn bị điều kiện để
đưa quần chúng vào những trận
chiến đấu quyết liệt mới trong thời
kỳ 1940-1945”, dẫn đến thành công
của Cách mạng tháng Tám.
Năm 1940, đồng chí Lê Duẩn bị địch
bắt ở Sài Gòn và đày đi Côn Đảo lần thứ
hai. Đến Cách mạng tháng Tám thành công,
đồng chí được Đảng đón về đất liền, tham
gia lãnh đạo cuộc kháng chiến ở Nam Bộ.
Tại Đại hội II của Đảng (năm 1951), đồng
chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung
ương và Bộ Chính trị. Thời kỳ kháng chiến
chống thực dân Pháp (1945-1954), với tư
duy năng động, sáng tạo và là người lãnh
đạo chủ chốt của miền Nam, đồng chí đã
vận dụng sáng tạo đường lối, phương châm
kháng chiến do Trung ương đề ra, cùng với
Xứ ủy Nam Bộ và Trung ương cục miền
Nam giải quyết một loạt những vấn đề
thuộc chiến lược cách mạng: tăng cường sự
lãnh đạo của Đảng; thống nhất các lực
lượng vũ trang; tiến hành cải cách ruộng đất
trong các vùng giải phóng; phát huy vai trò
của nhân sĩ, trí thức, động viên mọi tầng lớp
nhân dân cả ở nông thôn và thành thị đứng
lên chống giặc, cứu nước... Nhờ đó, đã lãnh
đạo quân và dân Nam Bộ anh dũng kháng
chiến, thực hiện được kháng chiến toàn dân,
kháng chiến toàn diện, góp phần cùng cả
nước đưa cuộc kháng chiến chống thực dân
Pháp đến thắng lợi.
Cảm phục về sự hoạt động nhiệt thành,
lối tư duy năng động, sáng tạo và trí tuệ
uyên bác mà nhiều trí thức yêu nước, cán bộ
cách mạng và đồng bào Nam Bộ thời kỳ
kháng chiến chống thực dân Pháp đã ví
đồng chí là “ngọn đèn hai trăm nến”, bởi
đồng chí giải quyết những vấn đề chiến
lược, sách lược rất sắc bén, có nghệ thuật
94
lãnh đạo độc đáo, có tư duy lý luận
và thực tiễn phong phú, có tầm nhìn
xa, thấy rộng, có tư tưởng tiến công
và luôn sáng tạo. Đã có lần Bác Hồ
khen khi Người đọc báo cáo của
đồng chí Lê Duẩn từ Nam Bộ gửi ra,
rằng “chỉ có mấy trang mà nêu rõ
được các vấn đề lớn ở Nam Bộ”. Về
tư duy độc lập, năng động, sáng tạo
của đồng chí Lê Duẩn, đồng chí Võ
Văn Kiệt có kể lại: Anh (Lê Duẩn)
thường nói: Thực tế đa dạng lắm.
Không chủ trương nào có thể đúng
hoàn toàn với tất cả mọi nơi, trong
mọi hoàn cảnh. Nắm chắc Nghị
quyết không có nghĩa là thuộc lòng
câu chữ. Thực hiện Nghị quyết
không có nghĩa là áp dụng cứng
nhắc. Làm việc với cơ sở, Nghị
quyết phải bỏ trong túi chứ đừng
mang ra đọc. Phải hỏi kỹ tình hình
và cách giải quyết các vấn đề cụ thể
của cơ sở. Những gì cơ sở làm đúng
với tinh thần của Nghị quyết thì xác
nhận, khích lệ. Những gì chưa đúng
thì gợi mở thảo luận, giúp tìm ra
cách làm cho đúng. Những điểm
Nghị quyết chưa phù hợp thì phải
ghi nhận. Có như vậy mới phát huy
được sáng tạo và nâng cao trách
nhiệm của cơ sở, biến Nghị quyết
của cấp trên thành Nghị quyết của cơ
sở. Thiết nghĩ, đây là bài học và kinh
nghiệm quý trong việc phát huy tính
năng động, sáng tạo của cơ sở và cán bộ ta
trong giai đoạn hiện nay.
Sau Hiệp định Geneve năm 1954, đồng
chí Lê Duẩn được phân công ở lại miền
Nam để lãnh đạo phong trào cách mạng.
Trên đường từ Quảng Ngãi tới Bình Định,
đồng chí chứng kiến đồng bào ta hân hoan,
phấn khởi mít tinh mừng hòa bình được lập
lại và hy vọng sau hai năm nước nhà sẽ
được thống nhất. Nhìn quang cảnh ấy, đồng
chí đã khóc. Bằng nhãn quan chính trị sáng
suốt, đồng chí đã dự đoán đế quốc Mỹ và bè
lũ tay sai sẽ phá hoại Hiệp định Geneve,
thẳng tay đàn áp phong trào cách mạng
trong biển máu, âm mưu chia cắt lâu dài đất
nước ta. Thực tế sau đó diễn ra đúng như
phán đoán của đồng chí. Trước âm mưu
thâm độc, thủ đoạn dã man và sự khủng bố
khốc liệt của kẻ thù, cách mạng miền Nam
tưởng như đứng trước vực thẳm. Trong điều
kiện bị vây lùng và khủng bố tàn khốc, phải
hoạt động bí mật, đồng chí đã đi khắp miền
Nam, từ miền Trung, miền Tây Nam Bộ đến
trung tâm các thành phố lớn Sài Gòn - Chợ
Lớn, Đà Lạt... để nắm tình hình thực tiễn,
xây dựng và tổ chức lại các tổ chức đảng và
phong trào cách mạng của quần chúng.
Sống trong lòng nhân dân, hiểu thấu nguyện
vọng thiết tha, sự bức xúc của đồng bào và
chiến sĩ miền Nam, đồng chí có nhiều suy
nghĩ, trăn trở về cách mạng miền Nam.
Chính những năm tháng đầy khó khăn gian
khổ, đầy thử thách ác liệt này, trí tuệ và tư
duy sáng tạo tuyệt vời của đồng chí được
95
thể hiện rõ. Trên cơ sở lý luận Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và thực
tiễn khốc liệt ở chiến trường Nam
Bộ, năm 1956, đồng chí đã soạn thảo
văn kiện nổi tiếng “Đề cương cách
mạng miền Nam”. Đây là phác thảo
quan trọng cho con đường cách mạng
giải phóng miền Nam.
Trong Đề cương, đồng chí Lê
Duẩn phân tích chính xác âm mưu,
thủ đoạn và khả năng của Mỹ -
Ngụy; thái độ của các giai cấp, tầng
lớp nhân dân; phân tích tình hình
chính trị, kinh tế, xã hội miền Nam...
Trên cơ sở đó, đồng chí xác định đối
tượng của cách mạng miền Nam là
đế quốc và phong kiến, kẻ thù cụ thể
và trước mắt của cách mạng miền
Nam là đế quốc Mỹ xâm lược, địa
chủ phong kiến, tư sản mại bản phản
động, tay sai của đế quốc Mỹ. Lần
đầu tiên, đồng chí gọi đúng bản chất
của chính quyền Ngô Đình Diệm là
“con đẻ của Chủ nghĩa Thực dân
mới”. Việc xác định đúng tính chất
xã hội miền Nam, xác định đúng kẻ
thù của cách mạng ở thời điểm đó có
ý nghĩa hết sức quan trọng, thể hiện
tư duy sắc sảo và nhãn quan chính trị
sáng suốt của đồng chí Lê Duẩn. Sau
khi phân tích ba nhiệm vụ của cách
mạng nước ta, đồng chí chỉ rõ: Trong
hoàn cảnh cụ thể của miền Nam lúc
này, nhân dân ta ở miền Nam chỉ có
một con đường là vùng lên chống lại Mỹ -
Diệm để cứu nước và tự cứu mình. Đó là
con đường cách mạng, ngoài con đường đó,
không có con đường nào khác. Về phương
pháp cách mạng, Đề cương nêu rõ, hiện nay
vừa phải sử dụng đấu tranh hòa bình, vừa
phải chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang khi tình
hình thay đổi; trong đấu tranh chính trị có
vũ trang tự vệ, đồng thời phải chuẩn bị khả
năng để tiến lên đấu tranh vũ trang toàn
diện. Để tập hợp, xây dựng lực lượng, Đề
cương nêu rõ chủ trương xây dựng mặt trận
dân tộc thống nhất, nhấn mạnh công tác xây
dựng Đảng cho phù hợp với tình hình cụ thể
ở miền Nam. Trong bối cảnh cực kỳ khó
khăn tưởng chừng bế tắc của cách mạng
miền Nam, bản Đề cương do đồng chí Lê
Duẩn khởi thảo có giá trị đột phá, khai
thông, tạo ra một không khí tràn đầy niềm
tin, dấy lên phong trào đồng khởi mạnh mẽ
ở miền Nam những năm 1959-1960. Ý
nghĩa to lớn của Đề cương không chỉ có thế,
mà quan trọng hơn là góp phần chuẩn bị cơ
sở lý luận và chính trị cho Nghị quyết Trung
ương 15 (năm 1959) và Nghị quyết Đại hội
III của Đảng (năm 1960) về đường lối
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của Đảng
ta. Với tư duy sáng tạo lớn, với “Đề cương
cách mạng miền Nam”, có thể nói, đồng chí
Lê Duẩn là người đầu tiên đề xuất cương
lĩnh chống Mỹ, cứu nước ở miền Nam.
Năm 1957, đồng chí Lê Duẩn được
Trung ương cử lãnh đạo công việc chung
của Đảng bên cạnh Chủ tịch Hồ Chí Minh.
96
Tại Đại hội III của Đảng, đồng chí
được bầu làm Bí thư thứ nhất Ban
Chấp hành Trung ương Đảng. Suốt
15 năm (1960-1975) trên cương vị
này, trong hoàn cảnh đất nước trải
qua những khó khăn, thử thách cực
kỳ nghiêm trọng, trong bối cảnh
quốc tế có những diễn biến vô cùng
phức tạp và trong phong trào cộng
sản và công nhân quốc tế có những
bất đồng sâu sắc, đồng chí đã cùng
tập thể Bộ Chính trị và Trung ương
Đảng kiên định đường lối độc lập, tự
chủ, sáng tạo, tranh thủ sự giúp đỡ
và đoàn kết quốc tế, sáng suốt lãnh
đạo quân và dân ta đánh thắng giặc
Mỹ xâm lược và tay sai, giải phóng
miền Nam, thống nhất Tổ quốc.
Trong thời gian này, đồng chí góp
phần rất quan trọng cùng Trung
ương hoạch định đường lối chiến
lược; giải quyết những vấn đề lý
luận và thực tiễn cách mạng trên
phạm vi cả nước; xác định rõ nhiệm
vụ cách mạng chung và nhiệm vụ
cách mạng mỗi miền; xác định mối
quan hệ biện chứng giữa cách mạng
hai miền; mối quan hệ giữa cách
mạng Việt Nam và cách mạng thế
giới... Điều đó đòi hỏi ở đồng chí
một tư duy sáng tạo rất lớn.
Không phải ngẫu nhiên chúng ta
bắt gặp trong các bài nói, bài viết của
đồng chí Lê Duẩn những luận điểm:
"Chân lý là cụ thể, cách mạng là sáng tạo";
"Không sáng tạo thì không có thắng lợi của
cách mạng"; "Xưa nay không có và sẽ
không bao giờ có một công thức duy nhất
về cách tiến hành cách mạng thích hợp với
mọi hoàn cảnh, mọi thời gian"; "Chỉ có thể
coi một phương pháp nào đó, một hình thức
đấu tranh nào đó là tốt nhất, là đúng nhất
khi nó đáp ứng đầy đủ yêu cầu của tình thế
cụ thể"; "Không lĩnh vực nào đòi hỏi người
cách mạng phát huy trí tuệ nhiều như lĩnh
vực phương pháp tiến hành cách mạng" ...
Những luận điểm đó làm nổi bật phong cách
tư duy độc lập, tự chủ, sáng tạo của đồng
chí Lê Duẩn. Trong thời kỳ chống Mỹ, cứu
nước, đồng chí là người chịu trách nhiệm
chủ yếu trước Trung ương về phong trào
cách mạng miền Nam. Đồng chí có nhiều
suy nghĩ, trăn trở, tìm tòi, đã cùng tập thể
Trung ương Đảng hoạch định, phát triển và
hoàn chỉnh đường lối, chiến lược và phương
pháp cách mạng nhằm giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước. Đồng chí đã vận
dụng sáng tạo những nguyên lý phổ biến
của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Minh về chiến tranh cách mạng vào chiến
trường miền Nam với những đặc thù của nó;
đồng thời đã có những dự báo, đánh giá
chính xác tình hình và đề xuất chủ trương
mang tính quyết sách lớn đối với cách
mạng miền Nam. Xuyên suốt những chủ
trương đó là sự kết hợp nhuần nhuyễn đấu
tranh chính trị với đấu tranh vũ trang; hậu
phương lớn với tiền tuyến lớn; phối hợp
97
chặt chẽ ba mũi giáp công, ba vùng
chiến lược; liên tục tiến công bằng
ba thứ quân. Đồng chí đã cùng với
bộ thống soái tối cao của Đảng tìm
ra những giải pháp tối ưu đưa cách
mạng miền Nam tiến lên vững chắc:
mở đầu một cách có lợi nhất bằng
phát động khởi nghĩa từng phần trên
quy mô rộng lớn; chuyển cách mạng
từ thế giữ gìn lực lượng sang thế tiến
công, tiến lên giành quyền điều
khiển chiến tranh trên thế chủ động;
lần lượt đánh bại các bước leo thang,
các chiến lược chiến tranh, làm
chuyển biến cục diện chiến trường,
làm lung lay và đập tan ý chí xâm
lược của Mỹ; cuối cùng, kịp thời
nắm thời cơ, mở trận quyết chiến
chiến lược, kết thúc chiến tranh,
giành thắng lợi hoàn toàn...
Tư duy sáng tạo của đồng trí Lê
Duẩn trong cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước có thể tóm gọn ở
những điểm nổi bật sau: đánh giá
đúng Mỹ để dám đánh và quyết đánh
thắng Mỹ; có cách đánh đúng bằng
nắm vững tư tưởng chiến lược tiến
công và nghệ thuật biết thắng từng
bước cho đúng; sử dụng bạo lực với
hai lực lượng chính trị và vũ trang,
với hai hình thức cơ bản là đấu tranh
chính trị kết hợp với đấu tranh vũ
trang; đánh địch và thắng địch bằng
sức mạnh tổng hợp... Phương pháp
tư duy khoa học, khí phách, nhiệt tình và ý
chí cách mạng tiến công của đồng chí Lê
Duẩn được phát huy cao độ và thể hiện
tuyệt vời trong việc chỉ đạo trận quyết chiến
chiến lược cuối cùng - tiến hành tổng công
kích vào sào huyệt của địch tại Sài Gòn,
giành đại thắng trong Chiến dịch Hồ Chí
Minh lịch sử mùa Xuân năm 1975.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước là chiến công vĩ đại và rất
đáng tự hào của dân tộc Việt Nam. Thắng
lợi đó gắn liền với sự lãnh đạo sáng suốt của
Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ
Chí Minh vĩ đại, gắn liền với tên tuổi và
đóng góp to lớn của đồng chí Lê Duẩn,
người đã nhiều năm giữ trọng trách trong bộ
chỉ huy tối cao của Đảng và dân tộc ta.
Đánh giá về cống hiến và tư duy sáng tạo
lớn của đồng chí Lê Duẩn trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nước, nguyên Tổng Bí
thư Đỗ Mười đã viết: "Suốt hai mươi năm
chống Mỹ, có thể nói, trong mỗi quyết sách
chiến lược đối nội cũng như đối ngoại,
trong mỗi thắng lợi của tiền tuyến cũng như
ở hậu phương, trên chiến trường cũng như
trên bàn đàm phán, trong giai đoạn mở đầu
cũng như trong giai đoạn kết thúc chiến
tranh, ở đâu cũng có dấu ấn tư duy độc lập,
trí tuệ sáng tạo và nghị lực phi thường của
anh Ba".
Tại Đại hội IV của Đảng (năm 1976),
đồng chí Lê Duẩn được bầu là Tổng Bí thư
Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Đồng chí
đã cùng Bộ Chính trị và Ban Chấp hành
Trung ương tập trung nhiều công sức vào việc
98
hoạch định đường lối xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa. Nhiều đồng chí đã nhận xét:
"Lê Duẩn là một người suốt đời say
mê tìm tòi chân lý"; "Anh sinh ra để
suy nghĩ, không suy nghĩ dường như
anh không chịu nổi"; "Anh luôn suy
nghĩ, tìm tòi, trăn trở với những vấn
đề do cuộc sống đặt ra"; "Chân lý
với anh là vô cùng tận, do đó suy
nghĩ không ngừng được đẩy tới,
nâng lên"; "Với anh không bao giờ
tự thỏa mãn với những gì mà nhận
thức đã đạt tới" v.v.. Những nhận xét
này đúng, bởi phong cách tư duy độc
lập, tự chủ, sáng tạo là nét rất đặc
trưng ở đồng chí Lê Duẩn. Ước mơ
cháy bỏng của đồng chí là xây dựng
thành công chủ nghĩa xã hội trên đất
nước ta, nhân dân ta có cuộc sống
ấm no, hạnh phúc.
Sau khi nước nhà thống nhất,
cả nước cùng tiến lên chủ nghĩa xã
hội, đồng chí Lê Duẩn đã góp phần
cùng Trung ương Đảng làm sáng tỏ
nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn
nhằm xác định đường lối cách mạng
xã hội chủ nghĩa ở nước ta. Đường
lối ấy thể hiện những đóng góp và
những tư tưởng lớn của đồng chí: về
giương cao ngọn cờ độc lập dân tộc
và chủ nghĩa xã hội; về kết hợp sức
mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại;
về nắm vững chuyên chính vô sản,
phát huy quyền làm chủ tập thể của
nhân dân lao động mà nòng cốt là liên minh
công nông dưới sự lãnh đạo của Đảng; về
tiến hành đồng thời ba cuộc cách mạng,
trong đó cách mạng khoa học - kỹ thuật là
then chốt; về nền sản xuất lớn, nền văn hóa
mới và con người mới xã hội chủ nghĩa; về
thời kỳ quá độ, bước đi ban đầu, chặng
đường đầu tiên và những nhiệm vụ của
chặng đường này; về công nghiệp hóa là
nhiệm vụ trung tâm của cả thời kỳ quá độ;
về tranh thủ thời gian xây dựng cơ sở vật
chất - kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội; về các
thành phần kinh tế; về cơ chế Đảng lãnh
đạo, nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý ...
Cho đến cuối đời, đồng chí Lê Duẩn
vẫn không ngừng tìm tòi con đường cách
mạng xã hội chủ nghĩa phù hợp với điều
kiện Việt Nam, vì thực tiễn Việt Nam là
điểm xuất phát của sự vận động tư duy
năng động và sáng tạo của đồng chí. Trong
những điều kiện khác nhau, cả thời điểm
thuận lợi cũng như lúc khó khăn, có những
vấn đề lý luận và thực tiễn đã sáng tỏ cũng
như những quan điểm, tư tưởng đang trong
quá trình tìm tòi, thử nghiệm và hình thành,
đồng chí luôn đào sâu suy nghĩ, kiên trì
nghiên cứu, khảo sát thực tế. Có thể có
những vấn đề do yếu tố khách quan và do
hạn chế bởi điều kiện lịch sử cụ thể mà
đồng chí chưa có kết luận đầy đủ, thỏa
đáng, nhưng cách tư duy độc lập, tự chủ,
sáng tạo từ cuộc đời hoạt động cách mạng
nhiệt tình và sôi nổi, một lòng, một dạ trung
thành với lý tưởng, trung thành với sự
nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc
99
của đồng chí là tấm gương quý báu "Vẫn là anh...
để chúng ta noi theo và kế tục sự Chân tình, bình dị,
nghiệp cách mạng vẻ vang của anh Vượt khuôn sáo ngôn từ,
Ba - tên gọi thân thương mà đồng Vắt óc trầm tư,
bào, đồng chí dành cho Tổng Bí thư Xóa lối mòn, đào sâu chân lý"./.
Lê Duẩn. Nói về đặc trưng tư duy Lê Văn Yên
PGS, TS, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia
năng động, sáng tạo ở đồng chí Lê
Theo http://tapchicongsan.org.vn
Duẩn, trong bài thơ “Nhớ về anh”, Tạp chí Cộng sản Đảng
nhà thơ Tố Hữu khái quát hóa trong
mấy câu rất cô đọng:

Đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn

với công tác tư tưởng
Với 79 tuổi đời, gần 60 năm hoạt động cách mạng và 26 năm liên tục giữ
cương vị cao nhất của Đảng, đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn đặc biệt quan tâm
đến công tác tư tưởng của Đảng.
Theo đồng chí Lê Duẩn, công tác nâng cao trình độ văn hoá và kỹ thuật
tư tưởng có vị trí hàng đầu không chỉ vì cho họ”. Và như thế, tư tưởng không
Ban đặc biệt ra đời trước khi có Đảng còn là yếu tố tinh thần đơn thuần mà nó
mà: “Khi con người làm việc gì thì họ sẽ biến thành sức mạnh vật chất. Điều
phải có ý thức nghĩ về việc đó, phải có này đã được kiểm nghiệm trong hai cuộc
lý luận về việc đó, phải có quan điểm, kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ
lập trường về vấn đề đó”. Mặt khác, làm của dân tộc ta vừa qua. Mặc dù phải
tốt công tác tư tưởng sẽ thúc đẩy sự sáng đương đầu với kẻ thù hung hãn, mạnh
tạo của nhân dân lao động. Đồng chí cho gấp nhiều lần nhưng nhờ làm tốt công
rằng: “Khi nhân dân lao động đã được tác giáo dục, động viên, khơi dậy lòng
giải phóng, thì yếu tố tinh thần có tác yêu nước với tinh thần quyết chiến,
dụng vô cùng to lớn trong sự nghiệp xây quyết thắng nên cuối cùng chúng ta đã
dựng chế độ mới. chiến thắng. Để làm tốt công tác tư
Để phát huy đến cao độ và sử dụng tưởng phải hết sức coi trọng bồi dưỡng
triệt để yếu tố tinh thần ấy, phải cải tạo tình cảm cách mạng. Theo đồng chí
và không ngừng bồi dưỡng tư tưởng “Người cách mạng phải có tình cảm”,
cho quần chúng lao động, phải ra sức bởi “Công tác tư tưởng không chỉ nắm
100
lý luận không thôi, mà phải biết gắn tình
cảm với lý luận”. Đồng chí thường
khuyên chúng ta: “Con người không chỉ
sống với miếng cơm manh áo, mà còn
có đời sống tình cảm; đời sống văn hoá,
những cái đó gắn liền với dân tộc”. Cho
nên, đồng chí thường nhắc trong công
tác tư tưởng phải kết hợp giáo dục
đường lối chính sách với bồi dưỡng tình
cảm cách mạng. Đồng chí cho rằng:
“Người cán bộ nhìn một bà cụ già ăn
xin, mặc áo rách và một em bé ăn mặc
cũng rách rưới mà không thấy đau lòng
thì tình cảm cách mạng của người ấy
“đã cạn” đi rồi đấy”. Có lần nói chuyện
với cán bộ ngành giáo dục, đồng chí
nhắc nhở: “Thầy giáo muốn dạy học tốt
phải hiểu con người một cách sâu sắc”...
“Dạy học tức là trang bị cho các em về
đạo đức. Cái gốc của đạo đức, của luân
lý là lòng nhân ái”.
Chính sự nhân ái, hòa hiếu, trên
dưới một lòng đã tạo cho dân tộc Việt
Nam có một sức mạnh phi thường. Và
cội nguồn của điều đó chính là công tác
tư tưởng. Lý giải thêm điều này, đồng
chí nói: “Có lẽ do biết coi trọng đạo lý
làm người và biết làm người mà dân tộc
Việt Nam ta đã đấu tranh tồn tại được và
trưởng thành nên một dân tộc độc lập,
một quốc gia độc lập. Đạo lý làm người
đó đã hun đúc nên dân tộc Việt Nam và
tạo cho dân tộc ta một sức sống mãnh
liệt và cũng nhờ thế mà ngày nay chúng
ta mới có được những trang sử vô cùng
oanh liệt và vẻ vang”. Công tác tư tưởng
quan trọng như vậy, nên yêu cầu đối với
người cán bộ càng phải cao. Một trong
những vấn đề đó là phải tập trung, suy
nghĩ. Đồng chí Lê Duẩn cho rằng: “Cái
hại lớn của người cán bộ là sự tản mạn
tư tưởng”, vì vậy “Mỗi ngày cố tập
thành thói quen tập trung tư tưởng
chừng một giờ”.
Mặt khác, đồng chí yêu cầu các
đồng chí Bí thư, phó Bí thư cấp uỷ phải
trực tiếp “nắm Ban Tuyên huấn”, phải
hết sức quan tâm đến công tác cán bộ
làm công tác tư tưởng. Mặc dù rất coi
trọng công tác tư tưởng, đồng chí Lê
Duẩn không quên căn dặn: “... Nếu
chúng ta cường điệu tác dụng của tư
tưởng, cho tư tưởng là vạn năng... thì dễ
sa vào duy tâm; ngược lại nếu chúng ta
không thấy tính chủ động của tư tưởng...
thì sẽ rơi vào duy vật máy móc”. Khắc
sâu lời dạy của đồng chí Lê Duẩn, để
công tác tư tưởng đáp ứng ngày càng
cao tình hình và nhiệm vụ mới, cần quán
triệt nguyên tắc toàn Đảng làm công tác
tư tưởng, trong đó phát huy vai trò lãnh
đạo của cấp ủy và người đứng đầu. Cấp
ủy Đảng và người đứng đầu cần nắm
chắc tình hình tư tưởng; phân tích và
định hướng tư tưởng, chỉ đạo xử lý các
tình huống tư tưởng một cách nhanh
chóng, kịp thời.
Các cấp, các ngành, các đơn vị
cần duy trì thành nền nếp chế độ nắm
bắt, phân tích và định hướng tư tưởng.
101
Tăng cường hoạt động nắm dư luận xã
hội của các giai tầng, các địa bàn, trước
và trong mỗi sự kiện có tác động lớn tới
tư tưởng. Đổi mới hoạt động nghiên cứu
lý luận và giáo dục lý luận theo hướng
mở rộng dân chủ, tổng kết thực tiễn,
phát triển Chủ nghĩa Mác - Lênin, Tư
tưởng Hồ Chí Minh, trả lời cho được
những vấn đề mới nảy sinh trong quá
trình đổi mới, làm sáng tỏ con đường đi
lên CNXH và những bước đi cụ thể
trong chặng đường hiện nay.
Đổi mới mạnh mẽ việc giảng dạy
và học tập lý luận chính trị trong các
trường chính trị, các trường đại học, cao
đẳng và trong các trường phổ thông; đổi
mới nội dung học, phương pháp dạy, tập
trung đào tạo lại, đào tạo mới lực lượng
giảng viên lý luận chính trị. Xây dựng
và phát triển đội ngũ cán bộ, đảng viên
làm công tác tuyên giáo, bởi theo Tổng
Bí thư Lê Duẩn “Muốn làm tốt công tác
tư tưởng cần phải có tổ chức tốt, có đội
ngũ tốt”. Đội ngũ đó phải “vừa hồng,
vừa chuyên”, đặc biệt nâng cao khả
năng dự báo, tăng cường tính thuyết
“Biết thắng từng bước cho đúng”
Tư tưởng lớn, đầy sáng tạo của đồng chí Lê Duẩn
Tổng Bí thư Lê Duẩn (1907-1986)
là học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí
Minh và là một trong những nhà lãnh
đạo lỗi lạc của Đảng ta. Tên tuổi và sự
phục, tính hiệu quả, tính chủ động, tính
chiến đấu. Các phương tiện phục vụ cho
hoạt động tư tưởng ở nước ta hiện nay
tuy đã được trang bị nhưng còn khá lạc
hậu, thiếu đồng bộ, nhất là ở vùng sâu,
vùng xa. Các cấp ủy đảng cần tăng
cường đầu tư hơn nữa cơ sở vật chất,
từng bước hiện đại hóa trang thiết bị.
Thường xuyên tổ chức tập huấn để cán
bộ tuyên giáo các cấp có thể sử dụng
thành thạo các phương tiện hiện đại, đáp
ứng yêu cầu ngày càng cao của mặt trận
tư tưởng - văn hóa.
Phát huy sức mạnh tổng hợp của
các “binh chủng” làm công tác tư tưởng,
gồm hệ thống các cơ quan nghiên cứu lý
luận, các cơ quan giáo dục lý luận chính
trị, đội ngũ báo cáo viên, truyên truyền
viên, hệ thống báo chí, xuất bản, phát
hành, các thiết chế văn hóa, lực lượng
văn học nghệ thuật, khoa giáo…góp
phần giữ vững trận địa văn hóa - tư
tưởng ở nước ta hiện nay.
Nguyễn Trí Ánh
Theo http://baoquangtri.vn
Báo Quảng Trị
nghiệp của Đồng chí gắn liền với những
thắng lợi vẻ vang của cách mạng nước ta
trong thế kỷ XX. Cống hiến nổi bật của
Đồng chí là tư duy độc lập, sáng tạo và
102
kinh nghiệm chỉ đạo thực tiễn vô cùng
phong phú. Đặc biệt là trong những tình
huống phức tạp, trước những bước ngoặt
của lịch sử, Đồng chí càng tỏ rõ năng
lực tư duy độc lập, sáng tạo lớn lao và
khả năng đưa ra những quyết định sáng
suốt, quyết đoán nhằm giải quyết thành
công những vấn đề do thực tiễn cách
mạng Việt Nam đặt ra.
Là một nhà hoạt động thực tiễn ưu
tú của Đảng ta, đồng thời cũng là một
nhà lý luận sáng tạo lớn của cách mạng
Việt Nam, Tổng Bí thư Lê Duẩn đã để
lại những tư tưởng, phương pháp cách
mạng quý báu thể hiện trong các tác
phẩm như: Đề cương cách mạng miền
Nam, Thư vào Nam và đặc biệt là trong
tác phẩm “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng,
vì độc lập, tự do, vì chủ nghĩa xã hội,
tiến lên giành những thắng lợi mới” -
Một tác phẩm mang tầm vóc lớn của
một công trình tổng kết những bài học
kinh nghiệm vô cùng phong phú và quý
báu của cách mạng nước ta từ khi có
Đảng Cộng sản lãnh đạo.
Trong tác phẩm nổi tiếng này, tư
tưởng “biết thắng từng bước cho đúng”
đã được đồng chí Lê Duẩn nêu lên và
phân tích một cách hết sức sâu sắc. Đó là
một phương thức đấu tranh cách mạng có
thể thích hợp với nước này nhưng không
dùng được ở nước khác; đúng trong thời
kỳ này, hoàn cảnh này, song sẽ sai nếu
đem áp dụng máy móc vào thời kỳ khác,
hoàn cảnh khác. Việc vận dụng tư tưởng,
phương châm chỉ đạo này phải tùy vào
những điều kiện lịch sử cụ thể. Theo
Tổng Bí thư Lê Duẩn, dù tiến hành cách
mạng bằng phương pháp gì đi nữa, bước
đi ra sao thì đều phải nhằm hướng tới
mục đích cuối cùng. Đồng chí nhấn
mạnh: Người cách mạng không bao giờ
được lãng quên mục đích cuối cùng.
Luận điểm này cũng chính là sự khác
biệt rất quan trọng và cơ bản giữa người
cộng sản, Mácxít chân chính với những
người cơ hội, tôn thờ chủ trương “phong
trào là tất cả, mục đích cuối cùng cũng
chỉ là con số không”.
Cách mạng bao giờ cũng là quá
trình vận động lâu dài và gian khổ. Trên
cơ sở nắm vững mục tiêu cuối cùng của
cách mạng, Đảng cần phải đề ra được
mục tiêu cụ thể, đúng đắn cho từng giai
đoạn để đẩy lùi kẻ địch từng bước, đánh
đổ từng bộ phận, giành thắng lợi từng
bước, tiến tới giành thắng lợi hoàn toàn.
Theo đồng chí Lê Duẩn, biết
thắng từng bước “có nghĩa là ở mỗi
thời kỳ nhất định hay mỗi tình thế nhất
định, biết đề ra được mục tiêu cụ thể sát
hợp nhất, biết dựa theo quy luật khách
quan mà điều khiển cuộc đấu tranh thế
nào để thực hiện mục tiêu đó với mức
thắng lợi tối đa, mở đường cho cách
mạng tiến lên những bước mới cao hơn
và tạo ra triển vọng chắc chắn nhất cho
thắng lợi cuối cùng”.
Tư duy độc lập và sáng tạo ấy ở
đồng chí Lê Duẩn là sản phẩm của sự
103
kết hợp những nguyên lý, nguyên tắc cơ
bản, biện chứng và khoa học của học
thuyết Mác - Lênin với sự tổng kết, khái
quát những bài học kinh nghiệm đặc sắc
và phong phú trong truyền thống mấy
nghìn năm dựng nước và giữ nước của
dân tộc Việt Nam; là sự kế thừa và phát
triển tinh hoa khoa học quân sự của tổ
tiên ta: “Lấy yếu chống mạnh, lấy ít địch
nhiều”, “Lấy đoản binh thắng trường
trận”; là nghệ thuật chuyển hóa tài tình
nhân tố thế và lực trong chỉ đạo chiến
tranh cách mạng khi điều kiện cho phép
và nghệ thuật nắm bắt thời cơ được Chủ
tịch Hồ Chí Minh đúc kết: “Lạc nước,
hai xe đành bỏ phí, gặp thời, một tốt
cũng thành công”.
Trong trường kỳ lịch sử, dân tộc ta
luôn phải đương đầu với những kẻ thù
có tiềm lực vật chất và đội quân xâm
lược vừa đông vừa hung bạo. Để giành
thắng lợi, ngoài sức mạnh đối kháng về
lực lượng, binh khí, chúng ta phải thắng
địch bằng tài trí, mưu lược. Với truyền
thống ấy, ông cha ta đã làm nên những
chiến công vô cùng hiển hách, với
những trận đánh lừng danh trong lịch sử:
Bạch Đằng - Chi Lăng - Đống Đa...
Tiếp nối truyền thống đánh giặc
của cha ông, từ khi có Đảng lãnh đạo,
Đội Việt Nam tuyên truyền giải phóng
quân đã đi từ những trận đánh đầu tiên
tuy không lớn về quy mô nhưng thắng
lợi rất giòn giã: Phay Khắt - Nà Ngần;
lần lượt đến các Chiến dịch biên giới
Thu Đông 1950, đến trận Điện Biên Phủ
“lừng lẫy năm châu chấn động địa cầu”.
Với nghệ thuật chỉ đạo “biết thắng từng
bước cho đúng”, cuộc đấu tranh cách
mạng vô cùng gian khổ và ác liệt của
nhân dân ta đi từ thắng lợi này đến thắng
lợi khác, tiếp tục làm nên một Điện Biên
Phủ thứ hai trên bầu trời Hà Nội và
Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử “đánh
cho Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”, giải
phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất
đất nước, thu non sông về một mối.
Trong lĩnh vực đấu tranh chính trị
và vận động, tổ chức quần chúng nhân
dân đứng lên làm cách mạng, từ khi có
Đảng lãnh đạo là quá trình tiếp nối của
những cao trào cách mạng 1930-1931;
1936-1939; 1941-1945; 1945-1954 và
1954-1975. Đó là những minh chứng hết
sức hùng hồn cho nghệ thuật lãnh đạo
“biết thắng từng bước cho đúng” của
Đảng ta.
Trên cơ sở vận dụng lý luận Mác -
Lênin về chiến lược và sách lược đấu
tranh cách mạng và thực tiễn phong phú
của cách mạng nước ta, đồng chí Lê
Duẩn đã đúc kết và tổ chức thực hiện
một cách tài tình phương pháp cách
mạng “biết thắng từng bước cho đúng”.
Đồng chí đã phân tích hết sức sâu sắc:
“Kinh nghiệm cho thấy phong trào cách
mạng có khi giẫm chân tại chỗ thậm chí
thất bại nữa, không phải vì thiếu phương
hướng và mục tiêu rõ ràng mà chủ yếu
104
vì thiếu phương pháp cách mạng thích
hợp. Phương pháp cách mạng cốt nhằm
chiến thắng kẻ thù của cách mạng và làm
sao để thắng địch một cách có lợi nhất,
đưa cách mạng tới đích nhanh nhất. Ở
đây ngoài lòng dũng cảm, còn phải có sự
khôn ngoan; đây không phải chỉ là khoa
học mà còn là nghệ thuật nữa”.
Tổng Bí thư Lê Duẩn cho rằng,
trên con đường đấu tranh lâu dài và gian
khổ dẫn tới thắng lợi cuối cùng, so sánh
lực lượng địch - ta, tương quan sức
mạnh về nhiều mặt tại thời điểm ban
đầu, thế và lực của cách mạng còn hết
sức nhỏ bé. Để đi tới thắng lợi, chúng ta
không thể không chú ý đến những điều
kiện cụ thể của cuộc đấu tranh trong mỗi
thời kỳ nhất định, không thể không chú
ý đến tình thế cách mạng về phía quần
chúng nhân dân đang tiến hành đấu
tranh trong hoàn cảnh nào, tương quan
lực lượng ra sao? Về phía địch chúng
đang có chỗ mạnh, chỗ yếu như thế nào,
đang dùng những thủ đoạn gì... cùng với
đó là khả năng chuyển hóa, diễn biến
của thời cuộc, tình hình trong nước và
quốc tế. Tư duy khoa học và biện chứng
ấy của đồng chí Lê Duẩn được thể hiện
hết sức linh hoạt và sáng tạo trong quá
trình thực hiện tư tưởng “biết thắng từng
bước cho đúng”. Đồng chí Lê Duẩn cho
rằng: “Không lĩnh vực nào đòi hỏi người
cách mạng phát huy trí sáng tạo nhiều
như lĩnh vực phương pháp tiến hành
cách mạng. Cách mạng là sáng tạo;
không sáng tạo thì cách mạng không thể
thắng lợi. Xưa nay không có và sẽ
không bao giờ có một công thức duy
nhất về cách tiến hành thích hợp với mọi
hoàn cảnh, mọi thời gian”.
Sự tổng kết này là hết sức quan
trọng và đặc sắc, thể hiện sinh động tư
tưởng của V.I. Lênin: Chân lý là cụ thể,
cách mạng là sáng tạo. V.I. Lênin đã
từng nói, người nào không xem xét đến
hoàn cảnh lịch sử cụ thể, tức là không
hiểu những điều sơ đẳng nhất của chủ
nghĩa duy vật biện chứng. Thực hiện tư
tưởng chỉ đạo này, cách mạng Việt
Nam đã từng bước trưởng thành, lớn
mạnh; vừa tránh được những va vấp, sai
lầm chủ quan, duy ý chí, nóng vội, đốt
cháy giai đoạn; vừa phát huy cao độ
tinh thần chủ động, linh hoạt, sáng tạo,
quyết đoán, biết chớp lấy thời cơ để
giành thắng lợi; từ thắng lợi nhỏ, cục
bộ, bộ phận đi tới thắng lợi lớn, toàn
diện, toàn thắng.
Trên cơ sở quán triệt phương pháp
cách mạng “biết thắng từng bước cho
đúng”, trong mỗi thời kỳ hay mỗi tình
huống của cuộc đấu tranh cách mạng,
Đảng ta đã xác định đúng mục tiêu, tích
cực xây dựng và phát triển lực lượng;
phân tích, lựa chọn, tổ chức từng trận
đánh, vừa tuân theo quy luật khách
quan, vừa phát huy cao độ nhân tố chủ
quan để phát triển lực lượng, từng bước
thực hiện thắng lợi mục tiêu của cách
mạng. Tư tưởng “biết thắng từng bước
105
cho đúng”, cũng chứa đựng chiều sâu
của tư duy chỉ đạo mang tính kinh điển
“dĩ bất biến ứng vạn biến”, “biết địch
biết ta, trăm trận trăm thắng”,...
Nhìn lại quá trình phát triển của
cách mạng Việt Nam, tư tưởng chỉ đạo
“biết thắng từng bước cho đúng” được
thể hiện xuyên suốt qua các thời kỳ.
Trong giai đoạn 1930-1945, ngay sau
khi Đảng ta ra đời, cách mạng Việt Nam
đã mở đầu bằng cuộc “tổng diễn tập”
của cao trào cách mạng 1930-1931, với
đỉnh cao là Xô viết Nghệ Tĩnh. Đây là
thắng lợi mở đầu thời kỳ đấu tranh cách
mạng của nhân dân ta dưới sự lãnh đạo
của Đảng, có ý nghĩa quyết định đối với
toàn bộ tiến trình phát triển về sau của
cách mạng Việt Nam.
Tiếp đó, tận dụng thời cơ phong
trào dân chủ trong nước dâng cao khi
đón nhận chủ trương của Mặt trận nhân
dân Pháp, cùng với các tổ chức Thanh
niên Dân chủ Đông Dương, Hội Cứu tế
bình dân, Công hội, Nông hội và việc
hoạt động công khai, nửa công khai của
các tổ chức quần chúng như hội ái hữu,
hội tương tế, các hội hoạt động âm
nhạc... Từ “thắng một bước” về tập hợp
lực lượng, xuất phát từ tình hình thực tế
của đất nước, Đảng ta đã dần hình thành
Mặt trận với tính chất của một tổ chức
quần chúng rộng lớn; từ đó huy động
thêm lực lượng để xây dựng thực lực
cách mạng: “Dựa chắc vào lực lượng tích
cực, tranh thủ các lực lượng trung gian,
phân hóa và cô lập kẻ thù”. Qua những
thắng lợi từng bước đó, Đảng ta đã
chuẩn bị lực lượng từ nhỏ đến lớn và khi
có thời cơ thuận lợi, đã kịp thời phát
động quần chúng, huy động được đội
quân chính trị hàng triệu người với sức
mạnh áp đảo kẻ thù. Thắng lợi của Cách
mạng tháng Tám là kết quả của một quá
trình đấu tranh và chuẩn bị lực lượng.
Đó cũng là thành quả to lớn nhất của
quá trình thực hiện thành công tư tưởng
chỉ đạo “biết thắng từng bước cho đúng”
của cách mạng nước ta.
Ngay khi vừa mới ra đời, nước
Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã phải đối
mặt với ba thứ giặc: Giặc đói, giặc dốt
và giặc ngoại xâm, trong khi lực lượng
mọi mặt của Nhà nước ta còn rất non
yếu; vận mệnh của đất nước trước tình
thế “ngàn cân treo sợi tóc”. Đảng ta,
đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí Minh, đã
kịp thời đề ra những chủ trương và
quyết sách đúng đắn, toàn diện trên tất
cả các mặt chính trị, kinh tế, xã hội, an
ninh, quốc phòng.
Bất chấp mong muốn độc lập và
hòa bình của Chính phủ và nhân dân ta,
mặc dù chúng ta phải nhân nhượng,
nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực
dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết
tâm cướp nước ta lần nữa. Hưởng ứng
lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh,
nhân dân cả nước đồng loạt đứng lên với
quyết tâm “thà hy sinh tất cả, chứ nhất
định không chịu mất nước, nhất định
106
không chịu làm nô lệ”. Với đường lối
kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường
kỳ, dựa vào sức mình là chính, vừa
kháng chiến, vừa kiến quốc, Đảng đã
lãnh đạo nhân dân ta vượt qua mọi khó
khăn, giành thắng lợi trong cuộc kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược,
đánh dấu bằng chiến thắng lịch sử Điện
Biên Phủ.
Với thắng lợi của cuộc kháng chiến
chống thực dân Pháp, cách mạng Việt
Nam bước vào thời kỳ mới với đặc điểm
là đất nước tạm thời chia làm hai miền
với hai chế độ chính trị - xã hội khác
nhau. Đảng xác định con đường phát
triển tất yếu của cách mạng Việt Nam là
tiến hành đồng thời hai nhiệm vụ chiến
lược: Một là, tiến hành cách mạng xã
hội chủ nghĩa ở miền Bắc, xây dựng
miền Bắc thành căn cứ địa vững chắc
của cách mạng cả nước. Hai là, tiến
hành cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân ở miền Nam, đánh đổ đế quốc Mỹ
và bè lũ tay sai, giải phóng miền Nam,
thực hiện thống nhất nước nhà. Tuy mỗi
miền thực hiện một nhiệm vụ chiến lược
khác nhau, nhưng có mối quan hệ chặt
chẽ với nhau; trong đó cách mạng xã hội
chủ nghĩa ở miền Bắc giữ vai trò quyết
định nhất đối với toàn bộ sự phát triển
của cách mạng Việt Nam; cách mạng
dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam
giữ vị trí quan trọng, có tác dụng trực
tiếp đối với sự nghiệp giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, nhân
dân ta tiến hành cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước với tinh thần “Không có
gì quý hơn độc lập, tự do”, “đánh cho
Mỹ cút, đánh cho Ngụy nhào”. Trải qua
gần 21 năm chiến đấu kiên cường, dưới
sự lãnh đạo của Đảng, nhân dân ta đã
vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, hy
sinh, được sự đồng tình ủng hộ của các
lực lượng tiến bộ trên thế giới, chúng ta
đã lần lượt đánh thắng các chiến lược
chiến tranh của đế quốc Mỹ ở miền Nam
và chiến tranh phá hoại bằng không
quân, hải quân ở miền Bắc. Bằng cuộc
Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân
năm 1975 với thắng lợi của Chiến dịch
Hồ Chí Minh lịch sử, nhân dân ta đã kết
thúc thắng lợi cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến
chống Mỹ, cứu nước là chiến công vĩ
đại và rất đáng tự hào của dân tộc Việt
Nam. Thắng lợi đó là thành quả của sự
lãnh đạo đúng đắn và sáng suốt của
Đảng Cộng sản Việt Nam, của Chủ tịch
Hồ Chí Minh vĩ đại và sự hy sinh vô bờ
bến của toàn thể nhân dân ta. Thắng lợi
đó gắn liền với tên tuổi và những đóng
góp to lớn của đồng chí Lê Duẩn, người
đã nhiều năm giữ trọng trách trong Bộ
chỉ huy tối cao của Đảng và dân tộc ta.
Thắng lợi đó cũng là thắng lợi của tư
duy chỉ đạo chiến tranh cách mạng của
Đảng ta, của phương pháp cách mạng
107
“biết thắng từng bước cho đúng”. Đánh
giá về cống hiến và tư duy sáng tạo lớn
của đồng chí Lê Duẩn trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nước, Tổng Bí
thư Đỗ Mười đã viết: “Suốt hai mươi
năm chống Mỹ, có thể nói, trong mỗi
quyết sách chiến lược đối nội cũng như
đối ngoại, trong mỗi thắng lợi của tiền
tuyến cũng như ở hậu phương, trên
chiến trường cũng như trên bàn đàm
phán, trong giai đoạn mở đầu cũng như
trong giai đoạn kết thúc chiến tranh, ở
đâu cũng có dấu ấn tư duy độc lập, trí
tuệ sáng tạo và nghị lực phi thường của
Anh Ba”.
Bước vào thời kỳ cả nước quá độ
lên chủ nghĩa xã hội, cách mạng Việt
Nam có những thuận lợi, song cũng gặp
không ít khó khăn. Khó khăn lớn nhất là
nền kinh tế sản xuất nhỏ, năng suất lao
động thấp và những hậu quả nặng nề do
chiến tranh để lại. Trong quan hệ quốc
tế, chủ nghĩa đế quốc và các thế lực
phản động bên ngoài luôn tìm mọi cách
phá hoại, bao vây, cấm vận, gây khó
khăn cho cách mạng Việt Nam. Trên thế
giới, phong trào cộng sản và công nhân
quốc tế trải qua nhiều diễn biến phức
tạp: chủ nghĩa xã hội lâm vào khủng
hoảng, thoái trào, đặc biệt là sự sụp đổ
của chế độ xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô
và Đông Âu. Tình hình đó đã tác động,
ảnh hưởng rất lớn đến sự nghiệp xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, trong
10 năm (1975-1985), cách mạng Việt
Nam đã vượt qua những khó khăn tưởng
chừng không vượt qua nổi. Với tinh thần
nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự
thật, nói rõ sự thật, tại Đại hội VI của
Đảng (tháng 12-1986), Đảng đã nghiêm
khắc kiểm điểm, khẳng định những mặt
làm được, phân tích rõ những sai lầm,
khuyết điểm, đặc biệt là khuyết điểm
chủ quan, duy ý chí trong lãnh đạo xây
dựng, phát triển kinh tế - xã hội. Thật
đáng tiếc, chúng ta đã mắc phải những
sai lầm, khuyết điểm do việc không
quán triệt tư tưởng “biết thắng từng
bước cho đúng”. Chúng ta đã để cho tư
duy chủ quan, nóng vội, đốt cháy giai
đoạn dẫn dắt cách nghĩ, cách làm của
chúng ta. Và chúng ta đã phải trả giá đắt
cho những sai lầm, khuyết điểm ấy.
Không chỉ trên các lĩnh vực nông
nghiệp, công nghiệp, phân phối lưu
thông, cải tạo kinh tế tư bản tư nhân mà
cả trong văn hóa, quốc phòng, an ninh,
đối ngoại.
Trong bối cảnh tình hình thế giới
diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó
lường, việc tiếp tục quán triệt tư tưởng
và phương pháp cách mạng “biết thắng
từng bước cho đúng” vẫn mang tính thời
sự. Về một phương diện nào đó, những
thành quả to lớn có ý nghĩa lịch sử
chúng ta đã giành được qua hơn 30 năm
đổi mới cũng là thắng lợi của phương
pháp cách mạng “biết thắng từng bước
108
cho đúng”. Chúng ta chủ trương phải
đổi mới toàn diện và đồng bộ, nhưng
cần phải có bước đi đúng. Trước hết là
đổi mới tư duy; từ đổi mới trong lĩnh
vực kinh tế, từng bước đổi mới trong
lĩnh vực chính trị.
Trong bối cảnh thế giới đa cực,
những tác động của xu thế toàn cầu hóa,
tác động của mặt trái nền kinh tế thị
trường, giao lưu, hội nhập quốc tế càng
mở rộng, chúng ta càng phải quán triệt
phương pháp cách mạng “biết thắng
từng bước cho đúng”. Sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa, xây dựng chủ
nghĩa xã hội ở nước ta là hết sức mới
mẻ. Trong quá trình đổi mới, Đảng ta
luôn xuất phát từ thực tiễn trong nước và
quốc tế để nhìn nhận, đánh giá một cách
khách quan các chủ trương, biện pháp
mà chúng ta đang áp dụng. Phát huy cao
độ những thắng lợi chúng ta đã giành
được cả trong tư duy, nhận thức cũng
như trong hoạt động thực tiễn; đồng thời
tỉnh táo, dũng cảm chỉ ra những thiếu
sót, bất cập. Có những chủ trương, biện
pháp mặc dù chúng ta hô hào, cổ súy rất
nhiều nhưng vẫn khó đi vào cuộc sống.
Trong đó có những vấn đề rất cơ bản
như vấn đề sở hữu; vị trí, vai trò các
thành phần kinh tế; vấn đề phân phối;
vấn đề phản biện xã hội; cách thức tổ
chức giám sát quyền lực, hoặc cả trong
vấn đề hết sức nóng bỏng và nhức nhối
là đấu tranh phòng, chống tệ nạn tham
nhũng và quan liêu đang làm suy yếu
Đảng và chế độ, v.v... Đó là những vấn
đề cần được nhìn nhận một cách khách
quan, mặt nào cần kế thừa, nhân rộng,
phát huy; mặt nào cần điều chỉnh, hạn
chế hoặc sửa đổi. Cả trong lĩnh vực văn
hóa, giáo dục, y tế, quốc phòng, an ninh,
đối ngoại... cũng cần phải tiếp tục đổi
mới cách nghĩ, cách làm, quyết tâm
khắc phục tất cả những gì đang cản trở
sự phát triển đi lên của đất nước.
“Biết thắng từng bước cho đúng” -
một phương pháp cách mạng, một tư
tưởng lớn đầy sáng tạo của Đảng ta. Đó
là sự tổng kết truyền thống đấu tranh
dựng nước và giữ nước hàng nghìn năm
của dân tộc ta, một trong những bài học
vô cùng đặc sắc và quý báu được đúc
kết từ thực tiễn sinh động, phong phú và
sáng tạo của nhân dân ta trong hai cuộc
kháng chiến chống thực dân Pháp và đế
quốc Mỹ được Tổng Bí thư Lê Duẩn
đúc kết trong tác phẩm “Dưới lá cờ vẻ
vang của Đảng, vì độc lập, tự do, vì chủ
nghĩa xã hội, tiến lên giành những thắng
lợi mới”. Phương pháp cách mạng đó
đến nay vẫn còn nguyên giá trị, giúp
chúng ta vững bước tiến lên giành
những thắng lợi mới to lớn hơn, xây
dựng nước Việt Nam dân giàu, nước
mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
TS. Phạm Quang Nghị
Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị,
nguyên Bí thư Thành ủy Hà Nội
Theo http://hanoimoi.com.vn
Báo Hà Nội mới
109
 Đồng chí Lê Duẩn
với công tác xây dựng Đảng ở Quảng Trị
quan tâm là công tác xây dựng Đảng.
“Quảng Trị - vùng đất địa linh
Thời kỳ 1936-1939, ngay từ khi mới ra
nhân kiệt đã sinh ra đồng chí Lê Duẩn
tù trở về hoạt động ở Quảng Trị và sau
và chính đồng chí đã làm rạng danh
đó là Bí thư Xứ ủy Trung Kỳ, đồng chí
truyền thống quê hương”. Hướng tới
Lê Duẩn luôn coi trọng nhiệm vụ khôi
kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí
phục, củng cố các tổ chức cơ sở Đảng
thư Lê Duẩn 7/4(1907-2017), Báo
trong tỉnh. Đồng chí đi về các huyện
Quảng Trị trân trọng giới thiệu bài viết
Cam Lộ, Gio Linh, Vĩnh Linh kiểm tra
của đồng chí Nguyễn Văn Hùng,
tình hình, đề xuất những ý kiến quan
UVTƯ Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch
trọng về công tác giữ gìn bí mật và nâng
HĐND tỉnh Quảng Trị.
cao tinh thần cảnh giác cách mạng, uốn
Tuy thời gian trực tiếp lãnh đạo,
nắn những tư tưởng lệch lạc trong cán
chỉ đạo phong trào cách mạng ở quê nhà
bộ, đảng viên.
không nhiều, nhưng đồng chí đã để lại
Trong vai người buôn bán, đồng
những dấu ấn hết sức sâu đậm trong thời
chí cùng đồng chí Hoàng Thị Ái lên
kỳ đấu tranh giành chính quyền, trong
vùng núi Ba Lòng vận động nhân dân
cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
tham gia các phong trào cách mạng vừa
và giai đoạn hòa bình xây dựng, kiến
để xây dựng, phát triển và củng cố tổ
thiết quê hương.
chức. Từ những bước đi ban đầu này,
Đặc biệt, đồng chí đã có những chỉ
đến cuộc kháng chiến chống Pháp, Ba
đạo rất sâu sát và cụ thể về công tác xây
Lòng trở thành chiến khu của tỉnh. Nhờ
dựng Đảng - hạt nhân tập hợp, đoàn kết
tập trung xây dựng Đảng nên cơ sở
mọi lực lượng để làm nên những thắng
Đảng được phục hồi ở nhiều nơi trong
lợi oanh liệt trên quê hương Quảng Trị.
tỉnh. Sau khi tổ chức Đảng được phục
Trung thành và vận dụng sáng tạo chủ
hồi, đồng chí triệu tập Hội nghị đại biểu
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí
Đảng bộ tỉnh Quảng Trị. Hội nghị làm
Minh, dày dạn kinh nghiệm hoạt động
việc trong ba ngày dưới sự chủ trì của
thực tiễn, đồng chí nhận thức sâu sắc
đồng chí.
rằng: Đảng là nhân tố quyết định mọi
Đồng chí và các thành viên dự hội
thắng lợi của cách mạng. Vì vậy, trực
nghị thảo luận kỹ tình hình phong trào
tiếp hay gián tiếp chỉ đạo phong trào
cách mạng ở tỉnh, điều đầu tiên đồng chí cách mạng trong tỉnh, chỉ rõ nhiệm vụ

110
củng cố, phát triển Đảng, tổ chức Đảng
theo lối bí mật, bất hợp pháp; quyết định
thành lập một số Huyện ủy và xây dựng
các Chi bộ Đảng ở làng xã; đẩy mạnh
hơn nữa việc xây dựng các tổ chức quần
chúng theo hình thức công khai hợp pháp
và nửa hợp pháp. Hội nghị còn quyết định
xuất bản tờ báo Tranh đấu, mỗi tháng ra 2
kỳ và bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh
gồm 7 đồng chí, do đồng chí Hoàng Hữu
Chấp làm Bí thư Tỉnh ủy.
Đến cuối năm 1937, Huyện ủy
Triệu Phong, Hải Lăng, Cam Lộ, Gio
Linh, Vĩnh Linh đều được thành lập,
toàn tỉnh có khoảng 100 đảng viên sinh
hoạt trong 20 Chi bộ Đảng. Đến năm
1938, mặc dù bị địch đàn áp, khủng bố,
phong trào đấu tranh vẫn duy trì rộng
khắp ở các địa bàn trong tỉnh, số lượng
đảng viên của Đảng bộ được tăng lên,
toàn tỉnh có 20 Chi bộ với 400 đảng
viên. Quảng Trị là tỉnh đầu tiên ở Trung
Kỳ thành lập được Tỉnh ủy chính thức.
Vừa củng cố tổ chức Đảng đủ sức
lãnh đạo phong trào, đồng chí vừa từng
bước giáo dục, rèn luyện đảng viên
thông qua truyền đạt đường lối, chủ
trương của Quốc tế cộng sản và Trung
ương Đảng, rèn luyện cho đội ngũ cán
bộ, đảng viên tác phong công tác sâu
sát, cụ thể để vận dụng một cách sáng
tạo chủ trương mới của Đảng vào thực
tế địa phương; rèn luyện bản lĩnh cách
mạng, nhạy bén và bình tĩnh, sáng suốt
trước thay đổi của tình thế. Đồng chí đề
ra nhiệm vụ cho mỗi đảng viên là phải
làm công tác vận động quần chúng một
cách khôn khéo, đưa quần chúng vào
các tổ chức nhằm phát triển rộng khắp
cơ sở Đảng. Đồng chí đặc biệt chú trọng
tập hợp tầng lớp thanh niên, giáo dục và
đưa họ vào tổ chức và tham gia đấu
tranh. Nhờ sự đào luyện của đồng chí,
mỗi cán bộ, đảng viên Quảng Trị được
trang bị tinh thần và phương pháp mới,
hết sức vui mừng, phấn khởi tỏa về các
địa bàn phát động quần chúng tham gia
đấu tranh sôi nổi với phương pháp, hình
thức đấu tranh phù hợp, vì vậy, phong
trào cách mạng Quảng Trị thời kỳ Mặt
trận Dân chủ (1936-1939) phát triển rất
cao, gây nên tiếng vang lớn khắp các
tỉnh Trung Kỳ và cả nước. Chỉ đạo công
tác xây dựng Đảng ở địa phương trong
đấu tranh giành và giữ chính quyền,
đồng chí Lê Duẩn luôn nhấn mạnh công
tác vận động quần chúng và đảm bảo
nguyên tắc bí mật. Ngay trong thời kỳ
hoạt động công khai (1936-1939), đồng
chí Lê Duẩn đã chủ trương xây dựng lực
lượng bí mật phòng khi bất trắc. Nhờ sự
chỉ đạo tài tình, khôn khéo, sáng suốt
của đồng chí, Quảng Trị không những
giữ gìn được lực lượng mà còn cung cấp
cho các tỉnh bạn và Trung ương nhiều
cán bộ, đảng viên cốt cán, đóng góp vào
sự nghiệp cách mạng chung. Những năm
kháng chiến chống Pháp, mỗi lần ra Bắc,
111
vào Nam, đồng chí đều nghỉ lại chiến
khu Ba Lòng. Dừng chân ở quê nhà,
đồng chí dường như quên hết mệt nhọc,
tranh thủ thời gian trao đổi nhiều kinh
nghiệm quý báu về chiến tranh nhân
dân, về đấu tranh chống địch ở vùng tạm
bị chiếm, về tổ chức và xây dựng lực
lượng chính trị, công tác Đảng của các
tỉnh Nam Bộ và có nhiều ý kiến chỉ đạo
quan trọng để củng cố và phát triển
phong trào kháng chiến ở Bình Trị
Thiên nói chung và Quảng Trị nói riêng.
Nói chuyện với cán bộ, đảng viên,
đồng chí căn dặn phải rèn luyện ý thức
giai cấp, xây dựng tình cảm giai cấp. Có
ý thức giai cấp sâu sắc mới có lập trường
cách mạng triệt để, có nhiệt tình công
tác, biết yêu thương đồng bào, đồng chí.
Trước cảnh đói nghèo, những áp bức bất
công của xã hội; trước những bất hạnh
của mỗi con người, một bộ phận nào đó
mà người đảng viên vô cảm, không xúc
động, không suy nghĩ, đó là biểu hiện
của ý thức giai cấp kém, vì vậy, cần thực
hiện “tình thương và lẽ phải”.
Những năm đầu kháng chiến chống
Mỹ, trước sự đàn áp khốc liệt của Mỹ và
chính quyền tay sai, lực lượng cách
mạng Quảng Trị bị tổn thất nghiêm
trọng. Tại hội nghị Tỉnh ủy mở rộng tổ
chức tại Hà Nội (10-1957), đồng chí Lê
Duẩn đã đến thăm những người con của
quê hương; trực tiếp truyền đạt Đề
cương cách mạng miền Nam. Thẳng
thắn chỉ rõ những tồn tại của phong trào,
phân tích kỹ tình hình và phương hướng,
nhiệm vụ của tỉnh trong thời gian tới,
đồng chí yêu cầu mỗi đồng chí Tỉnh ủy
viên, Huyện ủy viên phải về nơi mình
am hiểu nhất để xây dựng cơ sở đảng.
Đồng chí dặn dò phải luôn luôn
đảm bảo nguyên tắc bí mật, chú trọng
chất lượng, đặc biệt phải luôn tin tưởng
vào sức mạnh của quần chúng nhân dân.
Đồng chí truyền kinh nghiệm vận động
quần chúng cho toàn thể hội nghị. Được
sự chỉ đạo của đồng chí Lê Duẩn - người
lãnh đạo xuất sắc của Đảng, người con
trung hiếu của quê hương, ngày đêm đau
đáu với phong trào cách mạng tỉnh nhà,
mỗi cán bộ, đảng viên của tỉnh đã xốc
tới, không nề gian khổ hy sinh, thực
hiện đúng lời căn dặn của đồng chí. Nhờ
đó, từ chỗ chỉ còn vài Chi bộ Đảng vào
cuối năm 1957 (riêng vùng đồng bằng),
sau một năm, Quảng Trị đã có 28 Chi
bộ, 20 Chi đoàn thanh niên, 117 thôn có
cơ sở và 639 nòng cốt trung kiên. Vùng
miền núi Hướng Hóa trở thành căn cứ
địa vững chắc cho cả tỉnh, hành lang
Bắc - Nam luôn thông suốt. Không chỉ
Quảng Trị mà các tỉnh miền Nam cũng
nhận được chi viện của miền Bắc ngày
càng lớn.
Trên cơ sở đó, phong trào cách
mạng Quảng Trị tiến kịp với toàn miền
Nam, đóng góp to lớn vào thắng lợi vĩ
đại của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu
nước, để lại những bản anh hùng ca bất
tử trong lòng nhân dân cả nước và bạn bè
quốc tế. Nước nhà thống nhất, giang sơn
Tổ quốc nối liền một dải, trên cương vị
là Tổng Bí thư của Đảng, mặc dù bận
112
rộn với trăm ngàn công việc, đồng chí
vẫn hướng về quê hương với bao trăn
trở, lo lắng. Đồng chí dành thời gian về
thăm quê nhiều lần, trực tiếp chỉ đạo
công tác xây dựng Đảng bộ địa phương
nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.
Trên quan điểm: “Sự lãnh đạo của
Đảng là nhân tố quyết định mọi thắng
lợi. Vì vậy, muốn làm tròn những nhiệm
vụ cách mạng hiện nay, điều mấu chốt
vẫn là phải ra sức tăng cường sự lãnh
đạo của Đảng”, “Đảng cầm quyền có
nghĩa là Đảng đã trở thành người lãnh
đạo thực tế của toàn xã hội”; đồng chí
đặt ra yêu cầu công tác xây dựng Đảng
phải coi trọng cả ba mặt chính trị, tư
tưởng, tổ chức; kết hợp chặt chẽ ba mặt
đó thành một thể thống nhất nhằm đảm
bảo cho đường lối chính trị được xác
định đúng đắn, được thấu suốt trong
toàn Đảng và được thực hiện thắng lợi.
Suốt cuộc đời, đồng chí nung nấu
hoài bão xây dựng một nước Việt Nam
độc lập, tự chủ, kinh tế văn hóa phát
triển; nhân dân có cuộc sống no đủ, giàu
lòng yêu thương nhau với đạo lý “lao
động, tình thương, lẽ phải” và đồng chí
đã không ngừng phấn đấu, hy sinh để
thực hiện cho được mong ước đó.
Phát biểu tại kỳ họp Hội đồng nhân
dân tỉnh Bình Trị Thiên năm 1978, đồng
chí nói: “Mục đích chiến đấu của Đảng
ta nói cho cùng là đem lại hạnh phúc
cho nhân dân. Hạnh phúc đó là gì? Có
phải trước tiên là giành lại độc lập cho
dân tộc và bảo vệ an ninh Tổ quốc. Và
sau đó là thực hiện ước mơ mọi người
Việt Nam đều đủ ăn, đủ mặc, được học
hành, có việc làm, có nhà ở; bữa ăn của
gia đình ngày càng được cải thiện;
trong làng, trong nước không còn áp
bức, bóc lột, mọi thành viên của xã hội
đều bình đẳng; tuổi thơ được dạy dỗ
chu đáo, người già được chăm sóc ân
cần, người cô quả, trẻ mồ côi được giúp
đỡ, nuôi dưỡng. Lý tưởng của Đảng,
đạo lý của cách mạng là như vậy, rất
thiết thực, rất cụ thể, không có gì cao
siêu, thần bí. Mục đích nói ra thì giản
đơn, nhưng muốn làm được trọn vẹn thì
phải trải qua nhiều chặng đường phấn
đấu lâu dài”.
Đồng chí khẳng định đây là nhiệm
vụ mới mẻ, phức tạp nhưng vô cùng
vinh quang của Đảng; do đó, mỗi cán
bộ, đảng viên phải thấy rõ trách nhiệm
to lớn trước nhân dân với tinh thần:
“Sống, chiến đấu vì Tổ quốc, vì nhân
dân là hạnh phúc to lớn nhất của người
cộng sản”. Vì vậy, trong công tác xây
dựng Đảng, đồng chí đặc biệt nhấn
mạnh đến đạo đức cách mạng của người
cộng sản: “Trước đây, trong cách mạng
dân tộc dân chủ, muốn đánh thắng quân
thù, mỗi đảng viên trước hết phải là một
cán bộ tuyên truyền, vận động quần
chúng. Ngày nay, trong cách mạng xã
hội chủ nghĩa, muốn xây dựng xã hội
mới, mỗi đảng viên phải là một chiến sĩ
tiến hành ba cuộc cách mạng, trước hết
phải đi đầu trên mặt trận tư tưởng, văn
hóa. Sự nghiệp cách mạng tư tưởng, văn
hóa nói chung có liên quan mật thiết đến
việc rèn luyện tư tưởng, đạo đức, tác
113
phong trong Đảng”. Đồng chí yêu cầu
mỗi cán bộ, đảng viên trước hết phải có
tinh thần phục vụ nhân dân vô điều kiện
và phải có tấm lòng ưu ái của người
cộng sản. Để nâng cao năng lực lãnh
đạo của Đảng và hiệu lực quản lý của
Nhà nước, một mặt phải tăng cường
công tác giáo dục chính trị tư tưởng,
thường xuyên tiến hành kiểm tra tư cách
của cán bộ, đảng viên; đấu tranh khắc
phục thái độ cửa quyền, hách dịch, ức
hiếp quần chúng. Đồng chí căn dặn phải
đưa vấn đề đấu tranh khắc phục và
những sự hư hỏng, thoái hóa, biến chất
của cán bộ, đảng viên vào nội dung sinh
hoạt tư tưởng của các tổ chức Đảng;
thông qua tự phê bình và phê bình để
giáo dục, giữ vững phẩm chất của người
chiến sĩ cách mạng.
Bên cạnh đó, các cơ quan kiểm tra
Đảng và Nhà nước phải phối hợp với
nhau xem xét những vụ vi phạm xảy ra
để xử lý kịp thời, đảm bảo cho hàng
ngũ Đảng được trong sạch, đồng thời
phát hiện cho ra bàn tay phá hoại của
địch để trừng trị đích đáng. Đồng chí
khẳng định: Quần chúng lúc nào cũng
nhìn vào thực tế để rút ra kết luận. Nếu
tuyệt đại đa số cán bộ, đảng viên giữ
vững ý chí chiến đấu, một lòng một dạ
tận tụy, hy sinh thì dù phải kinh qua khó
khăn, gian khổ đến mấy, quần chúng
nhân dân vẫn siết chặt đoàn kết, hăng
hái phấn đấu vì sự nghiệp cách mạng vẻ
vang của Đảng. Đồng chí căn dặn: Sự
nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội hiện
nay đòi hỏi tất cả cán bộ, đảng viên,
những đồng chí đã hoạt động lâu năm
cũng như những đồng chí mới gia nhập
đội ngũ cách mạng, đều phải không
ngừng nâng cao ý chí chiến đấu. Các
đồng chí trẻ tuổi phải hăng hái vươn lên,
noi gương những người đi trước, dũng
cảm gánh vác trách nhiệm xây dựng xã
hội tương lai. Các đồng chí tham gia
cách mạng càng lâu thì càng phải khiêm
tốn, nghiêm khắc đấu tranh tư tưởng với
mình để chống bệnh công thần. Chớ lấy
thành tích, công lao cá nhân để đòi hỏi
đãi ngộ, thắc mắc những điều lặt vặt,
thậm chí sinh ra thoái hóa. Càng già
càng quan tâm, suy tính đến việc chung;
đó là cái hay trong phong cách sống của
người Việt Nam ta đời trước. Chúng ta
nên học và làm theo phong cách đó. Hãy
vì cái chung mà thu xếp cái riêng, đừng
để cái riêng làm cản trở cách mạng.
Bằng tất cả tình cảm sâu nặng với quê
hương, đồng chí kêu gọi: “Tôi tha thiết
mong rằng tất cả các đồng chí luôn luôn
giữ vững và nêu cao nhiệt tình của
người chiến sĩ cách mạng, của người
đảng viên cộng sản”. Thấy rõ khó khăn
lớn nhất của Đảng bộ tỉnh trong những
năm đầu sau chiến tranh trong công tác
lãnh đạo của Đảng là tổ chức quản lý
kinh tế, quản lý nhà nước; đồng chí yêu
cầu các cấp bộ Đảng phải quán triệt sâu
sắc đường lối phát triển kinh tế của
Trung ương; đồng thời phát huy thế
mạnh của địa phương, lấy huyện làm
114
đơn vị để tổ chức đời sống vật chất và
văn hóa xã hội. Đây là việc làm hết sức
mới mẻ nên không tránh khỏi khó khăn,
lúng túng nhưng đồng chí động viên
toàn Đảng bộ mạnh dạn thực hiện; trong
quá trình đó vừa sáng tạo tìm tòi, vừa
đúc rút kinh nghiệm bổ sung, điều
chỉnh. Đồng chí căn dặn mỗi cán bộ,
đảng viên phải lãnh đạo nhân dân phát
huy truyền thống bất khuất của quê
hương, không cam chịu đói nghèo, tìm
mọi cách đi lên từ đất đai, tiềm năng và
lao động.
Về Vĩnh Linh ngay sau ngày ký
kết Hiệp định Pa-ri, đồng chí chỉ đạo:
“Vĩnh Linh phải trồng cây công nghiệp,
đắt tiền hơn, phát triển công nghiệp và
có phát triển mạnh công nghiệp, đất
nước ta mới giàu, Vĩnh Linh mới giàu”.
Ngay trong chiến tranh, đồng chí Lê
Duẩn đã nhìn thấy tiềm năng của vùng
đất ba dan màu mỡ của Vĩnh Linh cũng
như của Quảng Trị, để đến khi miền
Nam hoàn toàn giải phóng, đồng chí
nhắc lại và chỉ đạo Trung ương giúp đỡ
tỉnh Bình Trị Thiên hình thành nên
vùng chuyên canh cây cao su, cây cà
phê, cây hồ tiêu ở Quảng Trị - những
loại cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao,
phù hợp với thổ nhưỡng ở đây và đến
những thập kỷ cuối của thế kỷ XX đầu
thế kỷ XXI, thực sự là những loại cây
trồng làm đổi đời biết bao hộ nông dân,
từ nghèo khó trở thành người khá, giàu.
Về Triệu Phong đồng chí nhấn
mạnh: “Thủy lợi cùng với tiềm năng đất
đai và lao động là điều kiện tiên quyết
để làm giàu”. Nhờ đó, công trình thủy
nông Thạch Hãn - một công trình thủy
lợi lớn nhất trên vùng đất Quảng Trị đã
ra đời, đưa dòng nước mát tỏa về hàng
ngàn héc ta ruộng, đưa năng suất lúa
tăng gấp 2-3 lần. Đồng chí đưa ra hướng
phát triển kinh tế mà đến nay đã trở
thành hiện thực rõ nét trên quê hương:
“Đi đôi với phát triển nông nghiệp phải
phát triển ngư nghiệp, lâm nghiệp thành
những ngành kinh doanh quan trọng. Tổ
chức và phát triển công nghiệp, thủ công
nghiệp, mở mang nhiều ngành nghề,
không ngừng sản xuất hàng tiêu dùng
thiết yếu và hàng xuất khẩu. Mỗi làng,
mỗi xã phải đi sâu vào khoa học - kỹ
thuật để tăng năng suất lao động, ra sức
học tập nâng cao trình độ văn hóa”.
Để làm tốt nhiệm vụ đặt ra, đồng chí
chỉ rõ: Các cơ quan của Đảng và bộ máy
chính quyền trong tỉnh phải tổ chức cho
gọn nhẹ và có hiệu lực. Muốn vậy, trong
việc kiện toàn bộ máy các cấp bộ Đảng và
chính quyền phải chọn cán bộ có đủ năng
lực và đạo đức cách mạng. Những phẩm
chất này là kết quả của quá trình học tập,
rèn luyện. Điều quan trọng trước hết đối
với mỗi cán bộ, đảng viên là phải thấu
suốt lý tưởng cách mạng mà mình phụng
sự, mục đích chiến đấu mà mình theo
đuổi. Hơn nữa, phải chống mọi biểu
hiện say sưa với thắng lợi, thỏa mãn với
115
thành tích; nhưng mặt khác, phải khẳng
định thắng lợi, để hiểu mình cho đúng
và có lòng tự tin. Nếu không hiểu mình
và thiếu lòng tự tin thì không thể tiến
lên, không thể chiến thắng.
Đồng chí cũng không quên nhắc
nhở việc chăm lo xây dựng, củng cố các
tổ chức cơ sở Đảng và bộ máy chính
quyền cơ sở, đồng thời hết sức xây dựng
huyện và kiện toàn cấp huyện. Nhằm
khắc phục những khó khăn trước mắt về
công tác cán bộ, đồng chí Lê Duẩn đã có
ý tưởng về “luân chuyển cán bộ”, nhiệm
vụ mà hiện nay chúng ta đang đẩy mạnh
thực hiện.
Đồng chí phân tích sâu sắc, chân
thành: Cần điều động một bộ phận cán
bộ trước đây đã làm việc ở cấp khu, cấp
tỉnh để tăng cường cho cấp huyện, cấp
xã. Sự sắp xếp đó có thể làm một số
đồng chí băn khoăn và nghe đâu có
đồng chí cho đây là một sự “giáng
chức”. Nghĩ như vậy là rất sai lầm. Nếu
hôm qua, lên chiến khu, cầm súng đánh
giặc, hoặc sản xuất tự túc cho cơ quan,
đơn vị, là làm một nhiệm vụ cách mạng
đầy vinh dự, thì hôm nay về huyện, về
xã công tác hoặc chuyển sang sản xuất
cũng là một sứ mệnh rất vẻ vang, là thể
hiện giác ngộ cao về làm chủ tập thể xã
hội chủ nghĩa.
Làm nhiệm vụ gì cũng đều do sự
phân công của cách mạng. Đâu cần thì
đến đó; niềm vinh dự và tự hào của
chúng ta là có mặt ở nơi cuộc chiến
đang đòi hỏi. Tiền tuyến của cách mạng
xã hội chủ nghĩa hiện nay là ở huyện, ở
xã, ở mặt trận cải tạo và xây dựng. Sự
nghiệp đấu tranh để giải quyết vấn đề
“ai thắng ai” đang diễn ra ở đó. Về
huyện, xã chính là vì cả nước, là trực
tiếp góp phần giành thắng lợi cho chủ
nghĩa xã hội.
Ước mong cháy bỏng về xây dựng
một cuộc sống tốt đẹp, đem lại hạnh
phúc cho nhân dân trên mảnh đất đã trải
qua nhiều đau thương, tang tóc trong
chiến tranh nên lần nào về thăm quê,
gặp gỡ các đồng chí lãnh đạo tỉnh, nói
chuyện với cán bộ, đảng viên, nhân dân,
đồng chí Lê Duẩn cũng không quên
nhắc nhở toàn Đảng, toàn quân, dân
phát huy truyền thống đoàn kết, đoàn
kết hơn nữa, chung sức chung lòng xây
dựng quê hương ngày một đi lên, xứng
đáng với Tổ quốc Việt Nam, với Bác Hồ
kính yêu.
Ôn lại những lời dạy của đồng chí
Lê Duẩn giữa lúc toàn Đảng đang đẩy
mạnh việc học tập và làm theo tư tưởng,
đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, triển
khai thực hiện Nghị quyết Hội nghị
Trung ương lần thứ 4 (khóa XII) chính
là khẳng định những tư tưởng lớn,
những quan điểm đúng đắn của Đảng ta
về công tác xây dựng tổ chức đảng.
Sự chỉ đạo sâu sắc của đồng chí Lê
Duẩn về công tác xây dựng Đảng ở
Quảng Trị trong đấu tranh chống ngoại
xâm cũng như trong hòa bình đã trở
116
thành những bài học quý báu suốt quá
trình phấn đấu của Đảng bộ tỉnh. Thực
tiễn 86 năm hoạt động của Đảng bộ tỉnh
đã chứng minh rằng: thực hiện đúng lời
dạy của đồng chí Lê Duẩn, phong trào
cách mạng Quảng Trị phát triển mạnh
mẽ, giành được nhiều thành tích vẻ
vang, đóng góp xứng đáng vào sự
nghiệp cách mạng cả nước.
Tự hào và yêu quý người con trung
hiếu của dân tộc, quê hương, thực hiện
sự dạy bảo ân cần của đồng chí Lê
Duẩn, Đảng bộ Quảng Trị đã không
ngừng rèn luyện, củng cố và phát triển
tổ chức ngày càng lớn mạnh cả về số
lượng và chất lượng. Từ 3 Chi bộ thành
lập đầu tiên vào những năm 1929-1930,
đến năm 2016, toàn tỉnh đã có gần 600
tổ chức cơ sở Đảng với hơn 40.000 đảng
viên. Đội ngũ cán bộ, đảng viên được
thử thách, rèn luyện trong cuộc đấu
tranh giành và giữ chính quyền, được
đào tạo và đúc rút nhiều kinh nghiệm
trong xây dựng quê hương, xứng đáng là
hạt nhân lãnh đạo duy nhất và sự tin cậy
của nhân dân. Phát huy truyền thống
đoàn kết, kiên cường, sáng tạo trong
chiến đấu và lao động sản xuất, Đảng bộ
đã vượt nhiều thử thách, gian nan, xây
dựng quê hương từng bước phát triển.
Sau hơn 40 năm kể từ ngày đất
nước thống nhất, đặc biệt trong hơn 30
năm thực hiện đường lối đổi mới, Quảng
Trị đạt được những kết quả đáng tự hào.
Các lĩnh vực kinh tế - xã hội đều chuyển
biến mạnh mẽ. Đông Hà - “thành phố
tương lai” được nhạc sĩ Hoàng Sông
Hương viết năm 1982 nhân đồng chí Lê
Duẩn về thăm thị xã nhỏ bé nay đã là
thành phố - trung tâm kinh tế, thương
mại, dịch vụ, du lịch của tỉnh; các thị xã,
nhiều thị tứ không ngừng phát triển đã
làm thay đổi sâu sắc bộ mặt quê hương
từ vùng đô thị đến vùng sâu, vùng xa,
vùng rừng núi khó khăn. An sinh xã hội
luôn đảm bảo, chất lượng cuộc sống
nhân dân tiến bộ rõ rệt. Quốc phòng
được củng cố tăng cường, an ninh chính
trị và trật tự an toàn xã hội luôn giữ
vững. Công tác xây dựng, chỉnh đốn
Đảng, hoạt động của chính quyền, Mặt
trận và các đoàn thể quần chúng được
đẩy mạnh. Đảng bộ luôn giữ vững khối
đoàn kết, thống nhất, tăng cường sự
đồng thuận trong xã hội và nhân dân.
Mặc dù còn nhiều khó khăn nhưng so
với 30 năm trước, Quảng Trị đã đổi thay
to lớn và toàn diện. Những thành tựu đó
có ý nghĩa cực kỳ quan trọng cả trước
mắt lẫn lâu dài, tạo điều kiện để Quảng
Trị phát triển nhanh và bền vững hơn,
mở ra khả năng và triển vọng hội nhập
kinh tế trong và ngoài nước…
Với đồng chí Lê Duẩn, quê hương
biết bao tình sâu nghĩa nặng. Với Đảng
bộ và nhân dân Quảng Trị, đồng chí là
người con trung hiếu, mãi mãi là niềm
tin yêu và tự hào. Nhân dân Quảng Trị
che chở, nuôi dưỡng đồng chí trong
117
những năm tháng hoạt động bí mật đầy
gian khổ, hy sinh. Trong hòa bình, mỗi
lần đồng chí về thăm quê, nhân dân
Quảng Trị luôn quan tâm, hỏi thăm sức
khỏe của đồng chí, nấu những món ăn
dung dị của quê nhà để cùng đồng chí
ôn lại chặng đường đã qua, tiếp thêm
lòng tin và quyết tâm vươn tới tương lai
tươi đẹp.
Đồng chí vui mừng khôn xiết trước
sự đổi thay của quê hương, nhưng cũng
không quên căn dặn những nhiệm vụ
tiếp theo mà Đảng bộ và nhân dân cần
phải thực hiện để đời sống vật chất và
tinh thần được nâng cao, để Quảng Trị
thật sự giàu đẹp, văn minh.
Trên con đường phát triển, hội
nhập hôm nay, sự chỉ đạo ân cần, sâu
sắc của đồng chí Lê Duẩn về công tác
xây dựng Đảng ở địa phương vẫn là
những bài học vô giá. Tấm gương ngời
sáng của người chiến sĩ cộng sản kiên
cường, nhà lãnh đạo kiệt xuất của Đảng
và dân tộc, người học trò xuất sắc của
Chủ tịch Hồ Chí Minh mãi là nguồn
động viên vô tận cho Đảng bộ và nhân
dân toàn tỉnh đoàn kết một lòng xây
dựng quê hương xứng đáng với tình cảm
sâu đậm, nguyện ước thiết tha của đồng
chí- người con trung hiếu của Quảng Trị
anh hùng.
Theo http://baoquangtri.vn
Báo Quảng Trị

Đồng chí Lê Duẩn, Tổng Bí thư của Đảng

với Sài Gòn - Gia Định - Thành phố Hồ Chí Minh
LTS: Trong quá trình hoạt động cách mạng vô cùng phong phú của mình,
đồng chí Lê Duẩn đã dành cho Sài Gòn - Gia Định - Thành phố Hồ Chí Minh sự
quan tâm vô cùng sâu sắc. Sự chỉ đạo sắc bén, đúng đắn của đồng chí đối với
Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh mãi là định hướng
căn cơ và là nguồn cổ vũ, động viên to lớn trong các giai đoạn đấu tranh cách
mạng, xây dựng, bảo vệ và phát triển thành phố.
Nhân kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Minh”. Báo SGGP trân trọng giới thiệu
Tổng Bí thư Lê Duẩn (7-4-1907 - 7-4- bài viết của đồng chí Lê Thanh Hải đến
2017), đồng chí Lê Thanh Hải, nguyên bạn đọc.
Ủy viên Bộ Chính Trị, nguyên Bí thư Đồng chí Lê Duẩn, Tổng Bí thư
Thành ủy Tp. HCM đã có bài viết “Đồng Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng
chí Lê Duẩn, Tổng Bí thư của Đảng với sản Việt Nam, nhà lãnh đạo xuất sắc của
Sài Gòn - Gia Định - Thành phố Hồ Chí Đảng, người con trung thành của nhân
118
dân; là chiến sĩ thuộc lớp cận vệ đầu tiên
của Đảng, một người học trò lỗi lạc của
Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu.
Đồng chí đã cống hiến trọn đời
mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc,
thống nhất Tổ quốc, cho tự do, hạnh
phúc của nhân dân và cho lý tưởng cộng
sản chủ nghĩa. Gần 60 năm hoạt động,
trải qua các thời kỳ từ những năm 20
đến những năm 80 của thế kỷ XX, ở tất
cả các miền Bắc, Trung, Nam, trong đó
Đồng chí Lê Duẩn đã có thời gian gắn
bó trực tiếp với miền Nam, nhất là lúc
cách mạng chuyển mình ở những bước
ngoặt lịch sử, đưa sự nghiệp cách mạng
tiến lên, giành thắng lợi.
Là một người Mácxít - Lêninnít
chân chính, đồng chí Lê Duẩn luôn bám
sát thực tiễn cách mạng, xuất phát từ
thực tiễn để hoạch định, hoàn thiện
đường lối, lấy thực tiễn làm thước đo sự
đúng đắn của đường lối. Đồng chí luôn
luôn suy nghĩ, tìm tòi, xuất phát từ tình
hình thực tế, phân tích, giải quyết những
vấn đề mới do cuộc sống đặt ra; “chân lý
là cụ thể”, “cách mạng là sáng tạo”(1).
Sự sáng suốt của đồng chí thể hiện
nổi bật trước những bước ngoặt của lịch
sử và những tình huống phức tạp. Trong
quá trình hoạt động cách mạng vô cùng
phong phú của mình, đồng chí Lê Duẩn
đã dành cho Sài Gòn - Gia Định - Thành
phố Hồ Chí Minh sự quan tâm vô cùng
sâu sắc. Sự chỉ đạo sắc bén, đúng đắn
của đồng chí đối với Đảng bộ, chính
quyền và nhân dân thành phố mãi là
định hướng căn cơ và là nguồn cổ vũ,
động viên to lớn trong các giai đoạn đấu
tranh cách mạng, xây dựng, bảo vệ và
phát triển thành phố.
Trong cách mạng giải phóng dân
tộc, đồng chí Lê Duẩn đã khẳng định vai
trò, vị trí của thành phố: “Cách mạng
tháng Tám là một cuộc tổng khởi nghĩa
kết hợp tài tình đấu tranh chính trị với
đấu tranh vũ trang, một cuộc nổi dậy
đồng loạt ở cả thành thị lẫn nông thôn
mà đòn quyết định là các cuộc khởi
nghĩa ở Hà Nội, Huế, Sài Gòn”(2).
Tháng 8 năm 1956, đồng chí Lê
Duẩn đã hoạt động tại Sài Gòn, khảo sát,
trực tiếp tìm hiểu thực tế, bổ sung thêm
cơ sở, đánh giá đúng tình hình, hoàn
thành “Đề cương cách mạng miền Nam”.
Sài Gòn - Gia Định vào thời điểm 1954
đến 1956, diễn ra phong trào đấu tranh
đô thị hết sức sôi nổi, quyết liệt, ảnh
hưởng và lan nhanh ra các tỉnh Nam Bộ
và miền Trung, tiêu biểu như cuộc biểu
dương lực lượng ngày 1 tháng 8 năm
Đồng chí Lê Duẩn (thứ 3 bên trái) đến thăm Xí
nghiệp Dệt len Sài Gòn năm 1980
119
1954 với gần 50.000 người tham gia vào
phong trào bảo vệ hòa bình; phong trào
cứu tế nạn nhân, bảo vệ sinh mạng và tài
sản dân chúng; cùng những đợt đấu
tranh liên tục cho đến cuối năm 1956,
trong đó có những cuộc biểu tình có vũ
trang tự vệ như ở Củ Chi chống Mỹ -
Diệm đang ráo riết phá hoại Hiệp định
Giơnevơ.
Địch đã thực hiện các “chiến dịch
tố cộng”, “diệt cộng”, ra tay đàn áp,
khủng bố dã man, giết hại cán bộ kháng
chiến, những người yêu nước để uy hiếp
tinh thần đảng viên, Nhân dân. Phong
trào đấu tranh cách mạng lâm vào khó
khăn, nhưng cũng chính trong những
năm đen tối dưới ách chế độ thực dân
mới, Đảng bộ vẫn kiên trì bám trụ, xây
dựng được lực lượng và cơ sở trong một
số ngành, các giới; được nhân dân tin
yêu, đùm bọc, bảo vệ, tiếp tục lãnh đạo,
tổ chức đa dạng các hình thức đấu tranh,
đồng thời bảo vệ lực lượng, thực hiện
công tác thanh vận, công vận, phụ vận,
trí vận, binh vận.
Từ khảo sát trực tiếp thực tiễn đấu
tranh cách mạng của Đảng bộ và nhân
dân Sài Gòn - Gia Định, trung tâm đầu
não, hang ổ của kẻ thù; bản Đề cương
cách mạng miền Nam được đồng chí Lê
Duẩn hoàn chỉnh tại Sài Gòn, đã làm
sáng tỏ những vấn đề cơ bản của Cách
mạng miền Nam.
Trước các hành động khủng bố,
đàn áp điên cuồng của Mỹ - Diệm, nhân
dân miền Nam đã dấy lên một phong
trào đấu tranh mạnh mẽ khắp nông thôn
và thành thị, nhưng loại hình đấu tranh
chính trị có sử dụng bạo lực chính trị đã
tỏ ra không đủ mạnh để đối phó hiệu
quả với địch và tạo chuyển biến cơ bản
tình hình miền Nam; Đề cương nêu rõ
nhiệm vụ chung của cả nước gắn bó với
nhau, miền Bắc thực hiện phát triển chế
độ dân chủ nhân dân, tiến lên chủ nghĩa
xã hội, miền Nam trực tiếp đánh đổ
chính quyền độc tài, phát xít Ngô Đình
Diệm, tay sai của Mỹ, ngoài con đường
đó không có con đường nào khác và xác
định đấu tranh chính trị có kết hợp với
vũ trang.
Bản Đề cương trở thành cơ sở quan
trọng góp phần xây dựng Nghị quyết
Trung ương 15 và Nghị quyết Đại hội
III của Đảng.
Sau khi có Nghị quyết 15 của
Trung ương, đồng chí đã có nhiều chỉ
đạo rất sâu sắc: “Xuất phát từ tình hình
hiện nay và kinh nghiệm trước đây của
cách mạng, chúng ta đề ra chủ trương
đánh địch bằng cả hai lực lượng chính
trị và quân sự, tiến tới tổng khởi nghĩa,
tổng công kích để giải phóng miền
Nam”(3) và “Căn cứ phải thuận lợi cho
việc lãnh đạo cả đấu tranh quân sự và
đấu tranh chính trị.
Địa bàn đấu tranh chính trị lớn
nhất là Sài Gòn - Gia Định; ở xa địa bàn
đó, ta có thể bỏ lỡ nhiều cơ hội để đẩy
mạnh cách mạng trong những giờ phút
120
quyết liệt”(4). Suốt 15 năm, Sài Gòn -
Gia Định luôn thường trực trong tâm trí
đồng chí Tổng Bí thư, thể hiện bằng sự
chỉ đạo nhạy bén, thường xuyên nhằm
thực hiện đường lối của Đảng, hoàn
thành thắng lợi công cuộc giải phóng
miền Nam, thống nhất đất nước; ngày 22
tháng 4 năm 1975, đồng chí chỉ thị:
“Khu ủy Sài Gòn - Gia Định sẵn sàng
phát động quần chúng nổi dậy kết hợp
với các cuộc tiến công của quân đội”(5)
và ngày 30 tháng 4 năm 1975, đồng chí
ký Điện khen của Bộ Chính trị Trung
ương Đảng: “Bộ Chính trị Trung ương
Đảng nhiệt liệt khen ngợi quân và dân
Sài Gòn - Gia Định, khen ngợi toàn thể
cán bộ và chiến sĩ, đảng viên và đoàn
viên, thuộc các đơn vị bộ đội chủ lực, bộ
đội địa phương, bộ đội tinh nhuệ, dân
quân tự vệ đã chiến đấu cực kỳ anh
dũng, lập chiến công chói lọi, tiêu diệt
và làm tan rã lực lượng lớn quân địch,
buộc ngụy quyền Sài Gòn phải đầu hàng
không điều kiện, giải phóng thành phố
Sài Gòn - Gia Định, đưa chiến dịch lịch
sử mang tên Bác Hồ vĩ đại đến toàn
thắng. Toàn thể các đồng chí hãy nêu
cao tinh thần quyết thắng cùng đồng bào
tiếp tục tiến công và nổi dậy, giải phóng
hoàn toàn miền Nam thân yêu của Tổ
quốc”(6). Đây không chỉ là lời khen mà
như một đúc kết, một sự chỉ đạo sáng
suốt đối với quân dân Sài Gòn - Gia
Định thực hiện thắng lợi đường lối chiến
tranh cách mạng của Đảng trong cuộc
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, hoàn
thành sự nghiệp giải phóng dân tộc.
Bước vào thời kỳ cùng cả nước
xây dựng chủ nghĩa xã hội, trong mười
năm đầu có biết bao khó khăn chồng
chất, tình thế có lúc hết sức hiểm nghèo;
kiên định lý tưởng, lập trường là nhất
quán, đồng chí đã góp phần làm sáng tỏ
nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn nhằm
xác định, hoàn chỉnh đường lối cách
mạng xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
Đồng chí Lê Duẩn đã chỉ ra cơ sở
để thực hiện là: “Điều quan trọng là
phải từ thực tiễn cách mạng mà rút ra
bài học để thấy sáng đường đi của mình,
để vững vàng tiến bước theo phương
hướng chiến lược đã được vạch ra”(7).
Không lùi bước trước khó khăn,
nhất là trước những cản ngại của cơ chế
không phù hợp; từ đầu những năm 80,
Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh đã
chủ trương thực hiện phương châm Nhà
nước và nhân dân cùng làm, tìm cách
“cởi trói”, mở rộng quyền tự chủ của xí
nghiệp, cho phép xí nghiệp xây dựng kế
hoạch 3 phần và cân đối vật tư nguyên
liệu từ nguồn cấp theo kế hoạch sản
xuất chính, nguồn tự khai thác, nguồn
qua liên doanh liên kết với các ngành,
các bộ, địa phương bạn, cả việc dùng
hình thức hợp tác kinh doanh để khai
thác sử dụng nguồn vốn, kỹ thuật, mối
quan hệ, tay nghề của các chủ cơ sở sản
xuất công nghiệp, tiểu - thủ công
nghiệp; chủ trương thực hiện lương
121
khoán, trả lương theo sản phẩm, kết hợp
chặt chẽ 3 lợi ích, quan tâm đúng mức
hơn đến người lao động, lấy ổn định đời
sống công nhân mà khôi phục và thúc
đẩy sản xuất - kinh doanh; chủ trương
tháo gỡ những bức xúc, cải tiến trên mặt
trận phân phối lưu thông, thực hiện
chính sách 2 giá, chống bao cấp qua cơ
chế giá,… Từ đó, tạo ra sự chuyển biến
về cung cách làm ăn, mang lại hiệu quả
kinh tế rõ rệt, khắc phục được một bước
khó khăn về đời sống, tạo động lực mới
thúc đẩy sản xuất - kinh doanh phát
triển, giải phóng sức sản xuất của thành
phố. Đồng thời, đặt ra yêu cầu mới cho
Đảng bộ và nhân dân thành phố chuyển
biến kịp thời về nhận thức và hành động
để làm tròn nghĩa vụ đối với khu vực và
cả nước.
Trước Đại hội VI của Đảng (năm
1986), đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn chỉ
rõ: “Cuộc sống đòi hỏi chúng ta phải đổi
mới trong ý nghĩ và việc làm. Đó là sự đổi
mới theo phương hướng đường lối của
Đảng, để đường lối được thực hiện tốt
hơn, mang lại lợi ích lớn hơn cho nhân
dân và đất nước”(8). Cụ thể hóa tư tưởng
chỉ đạo ấy, từ ngày 10 đến ngày 19 tháng
8 năm 1982, Bộ Chính trị đã làm việc với
Ban Thường vụ Thành ủy thành phố Hồ
Chí Minh và ban hành Nghị quyết số 01-
NQ/TW ngày 14 tháng 9 năm 1982 về
công tác thành phố, xác định vị trí trung
tâm nhiều mặt của thành phố.
Hơn một năm sau, Đại hội Đại
biểu Đảng bộ thành phố lần thứ III
(vòng 2) diễn ra từ ngày 7 đến 11 tháng
11 năm 1983, đây là Đại hội đánh dấu
bước chuyển mình của thành phố theo
tư duy đổi mới của Đảng đang hình
thành; đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn về
dự và phát biểu chỉ đạo; đánh giá cao
những thành tựu quan trọng, cơ bản mà
thành phố đã đạt được, nhất là tự giác
chấp hành thực hiện Nghị quyết số 01-
NQ/TW.
Tại Đại hội, Đồng chí Lê Duẩn
khẳng định thành phố Hồ Chí Minh có
vị trí rất quan trọng về chính trị và kinh
tế và yêu cầu “Xây dựng thành phố Hồ
Chí Minh thành một thành phố mạnh về
mọi mặt, một thành phố xã hội chủ
nghĩa có cơ cấu công - nông nghiệp hiện
đại, có văn hóa, khoa học tiên tiến, một
thành phố văn minh, hiện đại có tầm cỡ
ở Đông Nam Châu Á”(9).
Đồng chí đã chỉ ra nhiều vấn đề về
thực hiện nhiệm vụ, giải pháp để thành
phố phát triển; đặc biệt nhấn mạnh về
xây dựng kinh tế, quản lý kinh tế với vai
trò thúc đẩy các tỉnh miền Nam và góp
phần cùng cả nước; chú trọng phát huy
quyền làm chủ của nhân dân; xây dựng
Đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên
ngang tầm nhiệm vụ, bảo đảm phẩm
chất chính trị và đạo đức trong sạch,
vững mạnh, đoàn kết, nêu gương, không
ngừng học tập và phục vụ quần chúng.
122
 Tổng Bí thư Lê Duẩn đã xác quyết
và giao nhiệm vụ: “Vì cả nước, cùng cả
nước, thành phố Sài Gòn hôm qua đã
được giải phóng. Vì cả nước, cùng cả
nước, thành phố Hồ Chí Minh hôm nay
nhất định xây dựng thành công chủ
nghĩa xã hội”(10); Đảng bộ, chính quyền,
nhân dân thành phố luôn quán triệt, xem
đó là lời di huấn của đồng chí Lê Duẩn
và tự giác, kiên trì tổ chức thực hiện
nghiêm túc.
Những đánh giá, chỉ đạo của đồng
chí Tổng Bí thư như vậy là từ nắm chắc
tình hình của thành phố; trước đó, để
thoát khỏi tình trạng đặc biệt khó khăn,
ngặt nghèo, thành phố đã vận dụng
chính sách của Trung ương, từng bước
tháo gỡ các khâu trong sản xuất và phân
phối lưu thông, thoát khỏi cơ chế cũ,
hình thành cơ chế quản lý mới, đến
tháng 7 năm 1983 tại “Hội nghị Đà Lạt”
đã giúp Trung ương có thêm cơ sở từ
thực tiễn để chuẩn bị Nghị quyết Đại hội
VI của Đảng - đề ra đường lối đổi mới.
Với tư duy độc lập, nhạy bén, sáng tạo,
luôn lấy thực tiễn làm cơ sở; hẳn rằng
không phải ngẫu nhiên mà đồng chí
Tổng Bí thư giao cho thành phố nhiệm
vụ “Vì cả nước, cùng cả nước”.
Theo đồng chí Võ Văn Kiệt: “Ngay
sau ngày miền Nam hoàn toàn giải
phóng, tôi đã được nghe Anh Ba phát
biểu về một số vấn đề kinh tế rất gần so
với những chính sách trong Đổi Mới.
Anh nói tới sự cần thiết phải duy trì
nhiều thành phần kinh tế ở miền Nam,
không thực hiện hợp tác hóa nông
nghiệp như miền Bắc, coi trọng vai trò
của trung nông, v.v…”(11); đi khảo sát
thực tế trên địa bàn thành phố trong lúc
thực hiện chủ trương cải tạo công -
thương nghiệp, tỏ rõ sự đồng tình với
thành phố khi vẫn tạo điều kiện cho
những người lao động buôn bán kiếm
sống, đồng chí nhắn lại rằng “Anh về
nói lại với Sáu Dân là tôi tin sự chỉ đạo
của Thành ủy”(12).
Một câu chuyện khác do đồng chí
Võ Văn Kiệt kể lại: “Mỗi lần vào thăm
thành phố, Anh Ba đều dành nhiều thời
gian đi thực tế. Anh rất quan tâm tới
các cơ sở quốc doanh cũng như ngoài
quốc doanh làm ăn tốt. Có lần, tới thăm
một cơ sở ở Tân Bình chuyên làm hàng
cơ khí tiêu dùng (như dao, kéo,…),
Anh Ba rất khen cách tổ chức sản xuất
của bà con.
Năm sau, một số anh em khác lại
dẫn Anh Ba tới đó. Thấy không có gì
mới so với lần thăm trước, Anh không
hài lòng và phê bình: Đi thực tế là để
phát hiện cái mới chứ không phải để
tuyên truyền.
Anh Ba rất khuyến khích thành phố
tìm tòi, thí điểm tháo gỡ khó khăn”(13).
Như vậy, để thấy rằng Đồng chí Lê Duẩn
đặc biệt quan tâm sâu sắc đến thành phố,
nhất là trăn trở với cách làm thể hiện xu
hướng đổi mới cụ thể từ thực tiễn; phản
ánh tư duy luôn sáng tạo, xem thực tiễn
123
là chân lý, chống lại căn bệnh giáo điều,
sách vở, kinh nghiệm chủ nghĩa.
Từ thực tiễn thành phố Hồ Chí
Minh trong 10 năm đầu sau ngày giải
phóng phản ánh tinh thần chỉ đạo của
đồng chí Lê Duẩn, Đại hội Đại biểu
Đảng bộ thành phố lần thứ VIII khẳng
định: “Đảng bộ có bản lĩnh chính trị
vững vàng, đánh giá đúng bản chất cách
mạng và sức mạnh to lớn của nhân dân,
từ đó có những bước đột phá, tháo gỡ
những vướng mắc, đấu tranh và từng
bước chiến thắng những trở lực của cơ
chế cũ, làm sáng tỏ dần con đường đi và
cách làm mới, tư duy mới, góp phần tích
cực vào việc hình thành đường lối đổi
mới của Đảng”(14).
Trở lại với chỉ đạo của đồng chí
Tổng Bí thư Lê Duẩn tại Đại hội III
Đảng bộ thành phố (11-1983) thì: “… đó
là những thành tựu cơ bản khẳng định
chất lượng mới và hướng đi đúng của sự
nghiệp cải tạo và xây dựng thành phố…
Thành tựu đạt được là kết quả của tinh
thần nỗ lực vươn lên, chủ động, sáng tạo
của Đảng bộ, chính quyền và các tầng
lớp nhân dân thành phố trong việc chấp
hành chủ trương, chính sách của Đảng
và Nhà nước... Tôi tin rằng Đại hội lần
này đánh dấu một bước phát triển mới
mạnh mẽ và vững chắc của thành phố
Hồ Chí Minh trên con đường tiến lên
chủ nghĩa xã hội!”(15).
Tiếp tục thực hiện tư tưởng chỉ đạo
của đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn,
Đảng bộ thành phố Hồ Chí Minh đã
không ngừng quán triệt, tiếp tục thực
hiện đường lối đổi mới của Đảng trong
hơn ba thập niên qua. Đảng bộ, chính
quyền và nhân dân thành phố đã luôn
phát huy truyền thống cách mạng kiên
cường, phấn đấu bền bỉ, năng động, sáng
tạo, đoàn kết xây dựng, bảo vệ và phát
triển thành phố đạt được những thành
tựu to lớn, toàn diện, tạo sự chuyển biến
căn bản trong đời sống xã hội, góp phần
rất quan trọng vào thành tựu chung của
vùng và cả nước, có những đóng góp
quan trọng cho sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc, nhất là trong thực hiện
công cuộc đổi mới.
Đến nay, “Thành phố là một đô thị
đặc biệt, một trung tâm lớn về kinh tế,
văn hóa, giáo dục đào tạo, khoa học
công nghệ, đầu mối giao lưu và hội
nhập quốc tế, là đầu tàu, động lực, có
sức thu hút và sức lan tỏa lớn của vùng
kinh tế trọng điểm phía Nam, có vị trí
chính trị quan trọng của cả nước”(16).
Vị trí, vai trò này được thể hiện
bằng định lượng về vật chất, đó là kinh
tế tăng trưởng liên tục khá cao, chất
lượng tăng trưởng được cải thiện, cơ cấu
chuyển dịch đúng định hướng, gắn với
chuyển đổi mô hình tăng trưởng cơ cấu
lại kinh tế đạt kết quả đáng khích lệ, các
nguồn lực xã hội được phát huy; tỷ
trọng thu ngân sách so với cả nước tăng
dần hàng năm (2005 là 26,5%, năm
2010 là 28,1%; giai đoạn 2010 - 2015
124
tăng gấp 2 lần giai đoạn 2006 - 2010); vị
trí kinh tế của thành phố đối với cả nước
ngày càng tăng (GDP năm 2000 chiếm
17,2%, năm 2005 là 19,7%, năm 2010 là
21,5%, năm 2015 gấp 1,62 lần mức tăng
bình quân cả nước); góp phần quan
trọng cùng cả nước kiềm chế lạm phát,
ổn định kinh tế vĩ mô.
Giáo dục - đào tạo có chuyển biến
tích cực; đẩy mạnh nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực; hoạt động nghiên cứu,
ứng dụng khoa học - công nghệ góp
phần tích cực vào quá trình phát triển;
chăm lo phát triển văn hóa - xã hội,
không ngừng cải thiện, nâng cao đời
sống vật chất, văn hóa tinh thần của
nhân dân.
GDP bình quân đầu người giai
đoạn 2010 - 2015 tăng 12%/năm, nhanh
hơn tốc độ tăng trưởng kinh tế; đã hoàn
thành Chương trình mục tiêu giảm hộ
nghèo giai đoạn 2009 - 2015, đến cuối
năm 2015 hộ nghèo có thu nhập dưới 16
triệu đồng/người/năm còn 0,5%, hộ cận
nghèo có thu nhập dưới 21 triệu
đồng/người/năm còn 1,79% và cơ bản
hoàn thành Chương trình xây dựng nông
thôn mới, đem lại hiệu quả thiết thực, có
ý nghĩa sâu sắc trong đời sống nhân dân;
đã kéo giảm chênh lệch mức sống các
nhóm dân cư từ 10 lần vào năm 1992
xuống còn 6,6 lần năm 2014, kéo giảm
chênh lệch mức sống giữa thành thị và
nông thôn từ 1,8 lần năm 2008 xuống
còn 1,2 lần năm 2014. Quy hoạch, quản
lý và phát triển đô thị có chuyển biến
tích cực, đạt kết quả thiết thực, thúc đẩy
phát triển kinh tế, cải thiện dân sinh và
hình thành đô thị văn minh, hiện đại;
giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm trật
tự an toàn xã hội, quốc phòng - an ninh
không ngừng được củng cố, xây dựng
khu vực phòng thủ vững chắc; cải cách
tư pháp có chuyển biến tích cực; công
tác đối ngoại, hợp tác quốc tế được mở
rộng, tạo môi trường thuận lợi để phát
triển thành phố; công tác xây dựng
Đảng bộ trong sạch, vững mạnh được
tăng cường, đạt kết quả quan trọng; hệ
thống chính trị thành phố không ngừng
được củng cố, hoạt động của chính
quyền ngày càng hiệu lực, hiệu quả hơn.
Là địa bàn trọng điểm về quốc
phòng - an ninh, đã bảo đảm sự vững
vàng về chính trị, củng cố an ninh, quốc
phòng, giữ vững ổn định chính trị - xã
hội thành phố trong mọi tình huống, góp
phần quan trọng vào việc giữ vững ổn
định khu vực và cả nước; thành tựu này
tạo tiền đề hàng đầu cho sự phát triển
bền vững của thành phố.
Quan trọng hơn, thành phố tiếp tục
có những cách làm, mô hình mới hiệu
quả trong quản lý và phát triển kinh tế,
trong xây dựng kết cấu hạ tầng, trong
mở rộng quan hệ hợp tác trong và ngoài
nước, trong chăm lo đời sống vật chất,
125
văn hóa tinh thần nhân dân, trong xây
dựng Đảng và hệ thống chính trị.
Từ thực tiễn, thành phố Hồ Chí
Minh đã đề xuất với Trung ương nhiều
vấn đề về cơ chế quản lý để bảo đảm
Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân
dân làm chủ, phù hợp với yêu cầu xây
dựng chính quyền đô thị;… đã “góp
phần để Trung ương nghiên cứu hoàn
thiện đường lối đổi mới của Đảng, đặc
biệt trên hai vấn đề lớn là hoàn thiện thể
chế kinh tế thị trường định hướng xã hội
chủ nghĩa và đẩy mạnh công nghiệp hóa,
hiện đại hóa”(17).
Trong giai đoạn cách mạng mới,
Đảng bộ, chính quyền và nhân dân thành
phố đang nỗ lực, quyết tâm phát huy
truyền thống vẻ vang, đẩy mạnh công
cuộc đổi mới theo đường lối của Đảng,
xây dựng, bảo vệ và phát triển thành phố
vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội theo
yêu cầu Trung ương giao: “Xây dựng
thành phố Hồ Chí Minh văn minh, hiện
đại với vai trò đô thị đặc biệt, đi đầu
trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện
đại hóa, đóng góp ngày càng lớn với khu
vực và cả nước; từng bước trở thành
trung tâm lớn về kinh tế, tài chính,
thương mại, khoa học - công nghệ của
đất nước và khu vực Đông Nam Á” (18).
Triển khai thực hiện nhiệm vụ ấy, đáp
ứng yêu cầu phát triển nhanh và bền
vững của thành phố, nhất là vì cuộc sống
của nhân dân, khắc phục hạn chế, yếu
kém, thành phố đã và đang cụ thể hóa
thực hiện và tin vào sức mình sẽ sớm
hoàn thành mục tiêu: “Xây dựng Đảng
bộ thành phố thật trong sạch, vững
mạnh; tăng cường hiệu lực, hiệu quả
quản lý Nhà nước; không ngừng đổi
mới, năng động, sáng tạo, giữ vững ổn
định chính trị - xã hội; nâng cao chất
lượng tăng trưởng và năng lực cạnh
tranh của kinh tế thành phố, gắn tăng
trưởng kinh tế với phát triển văn hóa,
xây dựng con người, thực hiện tiến bộ,
công bằng xã hội, bảo vệ môi trường;
nâng cao phúc lợi xã hội và chất lượng
cuộc sống của nhân dân.
Xây dựng thành phố Hồ Chí Minh
có chất lượng sống tốt, văn minh, hiện
đại, nghĩa tình; có vai trò động lực trong
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước; sớm trở thành một trong
những trung tâm lớn về kinh tế, tài
chính, thương mại, khoa học - công
nghệ của khu vực Đông Nam Á”(19).
Kỷ niệm 110 năm Ngày sinh đồng
chí Lê Duẩn, Tổng Bí thư của Đảng, dù
Đồng chí đã 30 năm đi xa, nhưng hình
ảnh và tư tưởng chỉ đạo của Đồng chí vẫn
in đậm trong tâm trí các thế hệ cán bộ,
đảng viên, nhân dân thành phố Hồ Chí
Minh. Đảng bộ, chính quyền, nhân dân
thành phố Hồ Chí Minh tri ân sâu sắc
những công lao to lớn và cống hiến xuất
126
sắc của đồng chí với cách mạng và dân
tộc, những tình cảm thật sâu đậm với
thành phố, trí tuệ và sự chỉ đạo sát sao,
đúng đắn của đồng chí Lê Duẩn đối với
thành phố. Có những vấn đề Đảng bộ,
chính quyền và nhân dân thành phố đang
tiếp tục nỗ lực làm theo, thể hiện cụ thể
được tư tưởng, tinh thần chỉ đạo của Cố
Tổng Bí thư Lê Duẩn, mong muốn sẽ
ngày càng đưa sự nghiệp cách mạng của
thành phố tiến lên, phát huy ngày càng
tốt hơn vai trò “Vì cả nước, cùng cả
nước” trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xứng đáng
là thành phố mang tên Bác Hồ kính yêu.
-----------------------
(1) Lê Duẩn: Dưới lá cờ vẻ vang
của Đảng, vì độc lập tự do, vì chủ nghĩa
và xã hội, tiến lên giành những thắng lợi
mới, Nxb tổng hợp thành phố Hồ Chí
Minh, 2013, tr.41.
(2) Lê Duẩn: Cách mạng xã hội
chủ nghĩa ở Việt Nam, Nxb. Sự thật, Hà
Nội, 1976, t.2, tr.649.
(3) Lê Duẩn: Thư vào Nam, Nxb Sự
thật, Hà Nội, 1985, tr.36.
(4) Lê Duẩn: Thư vào Nam, Sđd,
tr.66-67.
(5) Lê Duẩn: Thư vào Nam, Sđd,
tr.393.
(6) Lê Duẩn: Thư vào Nam, Sđd,
tr.395.
(7) Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung
ương: Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Tổng
Bí thư Lê Duẩn, Hà Nội, 2007, tr.261.
(8) Ban Tư tưởng - Văn hóa Trung
ương: Kỷ niệm 100 năm Ngày sinh Tổng
Bí thư Lê Duẩn, Sđd, tr.269.
(9) Đảng bộ thành phố Hồ Chí
Minh: Văn kiện Đại hội Đại biểu lần
thứ III,1983, tr.11-12.
(10) Đảng bộ thành phố Hồ Chí
Minh: Văn kiện Đại hội Đại biểu lần
thứ III,1983, Sđd, tr.20.
(11) Ban Tư tưởng - Văn hóa
Trung ương: Kỷ niệm 100 năm Ngày
sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn, Hà Nội,
2007, tr.68.
(12) Ban Tư tưởng - Văn hóa
Trung ương: Kỷ niệm 100 năm Ngày
sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn, Sđd, tr.69.
(13) Ban Tư tưởng - Văn hóa
Trung ương: Kỷ niệm 100 năm Ngày
sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn, Sđd, tr.71.
(14) Đảng bộ thành phố Hồ Chí
Minh: Văn kiện Đại hội Đại biểu lần
thứ VIII, 2005, tr.13-14.
(15) Đảng bộ thành phố Hồ Chí
Minh: Văn kiện Đại hội Đại biểu lần
thứ III,1983, tr.10,20.
(16) Đảng Cộng sản Việt Nam:
Nghị quyết của Bộ Chính trị số 16-
NQ/TW, ngày 10 tháng 8 năm 2012, về
phương hướng, nhiệm vụ phát triển
thành phố Hồ Chí Minh đến năm 2020,
Nxb Chính trị quốc gia - Sự thật, Hà
Nội, 2016, tr.298.
127
 (17) Thông báo số 209 của Bộ
Chính trị, ngày 07 tháng 9 năm 2015.
(18) Đảng Cộng sản Việt Nam: Nghị
quyết của Bộ Chính trị số 16-NQ/TW,
ngày 10 tháng 8 năm 2012, về phương
hướng, nhiệm vụ phát triển thành phố
Hồ Chí Minh đến năm 2020, Sđd,
tr.302-303.
(19) Đảng bộ thành phố Hồ Chí
Minh: Văn kiện Đại hội Đại biểu lần
thứ X, 2015, tr.185-186.
Lê Thanh Hải
Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị
Nguyên Bí thư Thành ủy Tp. HCM
Theo http://sggp.org.vn
Báo Sài Gòn giải phóng

Tư duy lý luận của đồng chí Lê Duẩn

về vai trò lãnh đạo của Đảng
đối với lực lượng vũ trang nhân dân
Đồng chí Lê Duẩn là học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhà lãnh
đạo kiệt xuất, nhà hoạt động lý luận - thực tiễn sắc sảo, sáng tạo của Đảng, của
cách mạng Việt Nam, người con ưu tú của dân tộc.
Với gần 60 năm hoạt động cách lập, năng động, sáng tạo, luôn đào sâu
mạng, từ những năm 20 đến những năm suy nghĩ, kiên trì nghiên cứu, khảo sát
80 của thế kỷ XX, trên các cương vị: Bí thực tiễn, đồng chí Lê Duẩn đã có những
thư Xứ ủy Trung Kỳ, Ủy viên Thường đóng góp lý luận xuất sắc trên nhiều lĩnh
vụ Trung ương Đảng, Bí thư Xứ ủy vực; góp phần giải quyết những vấn đề
Nam Bộ, Bí thư Trung ương Cục miền hệ trọng của cách mạng Việt Nam trong
Nam, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư thứ
nhất, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung
ương Đảng, Bí thư Quân ủy Trung
ương, đồng chí đã có nhiều công lao
đóng góp cho sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Là nhà cách mạng nhiệt huyết, một
lòng, một dạ trung thành tuyệt đối với
mục tiêu, lý tưởng, sự nghiệp cách mạng Ðồng chí Lê Duẩn và các sinh viên Đại học
Tổng hợp Hà Nội - Những người rời giảng
của Đảng, của dân tộc, với tư duy độc đường ra chiến trường vào tháng 5-1972

128
từng giai đoạn cách mạng, nhất là ở
những thời điểm mang tính bước ngoặt
và tình huống phức tạp.
Trong di sản lý luận mà đồng chí
Lê Duẩn để lại, tư duy lý luận về vai trò
lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng vũ
trang (LLVT) nhân dân chiếm một vị trí
quan trọng. Nhiều luận điểm sáng tạo
của đồng chí đã trở thành Nghị quyết,
Chỉ thị để Trung ương Đảng, Bộ Chính
trị, Ban Bí thư, Quân ủy Trung ương,
cấp ủy, lãnh đạo, chỉ huy các cấp vận
dụng vào thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo
cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước
giành thắng lợi, xây dựng và bảo vệ
vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa; góp phần phát triển tư tưởng quân
sự Hồ Chí Minh và nghệ thuật quân sự
Việt Nam lên tầm cao mới. Đúng như
đánh giá của Trung ương Đảng: “Đồng
chí đã cùng với Bộ Chính trị và Ban
Chấp hành Trung ương, đứng đầu là
Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại, xác định
đường lối, chính sách của các cuộc
kháng chiến giải phóng dân tộc và bảo
vệ Tổ quốc, xây dựng khoa học quân sự
Việt Nam, đánh thắng các cuộc chiến
tranh xâm lược của chủ nghĩa đế quốc
và các thế lực phản động quốc tế
khác...”. Tư duy lý luận của đồng chí Lê
Duẩn về vai trò lãnh đạo của Đảng đối
với LLVT được thể hiện ở những nội
dung cơ bản sau:
Một là, sự lãnh đạo của Đảng là
nhân tố quyết định sự trưởng thành,
chiến thắng của LLVT nhân dân. Tiếp
thu chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, nhất quán với đường lối,
quan điểm của Đảng về xây dựng quân
đội kiểu mới của giai cấp công nhân và
từ thực tiễn cách mạng Việt Nam, đồng
chí Lê Duẩn khẳng định, Đảng Cộng sản
Việt Nam là lực lượng duy nhất giữ
quyền lãnh đạo LLVT. Quyền lãnh đạo
đó không được phân cho một giai cấp,
một tổ chức, Đảng phái nào khác. Đảng
xác định mục tiêu chiến đấu, chăm lo
giáo dục, rèn luyện cán bộ, chiến sĩ
LLVT, lãnh đạo bảo đảm mọi mặt để
không ngừng nâng cao sức mạnh chiến
đấu của lực lượng này. Sự lãnh đạo của
Đảng là nhân tố quyết định sự trưởng
thành, chiến thắng của LLVT nhân dân.
Đồng chí viết: “Quân đội nhân dân Việt
Nam ngay từ đầu là một đội quân công
nông mang bản chất của giai cấp công
nhân, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của
Đảng, đó là nhân tố quyết định sự
trưởng thành và mọi chiến thắng của các
LLVT”. Theo đồng chí Lê Duẩn, Đảng
Cộng sản Việt Nam là “một Đảng Mác -
Lênin chân chính do Hồ Chủ tịch sáng
lập và rèn luyện, tuyệt đối trung thành
với lợi ích giai cấp công nhân và lợi ích
dân tộc”; trên cơ sở nắm vững bản chất
cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác
- Lênin, Đảng đề ra đường lối, phương
pháp cách mạng đúng đắn, giải quyết một
cách sáng tạo nhiều vấn đề thuộc về quy
luật của cách mạng ở một nước thuộc địa,
129
nửa phong kiến và nông nghiệp lạc hậu,
góp phần làm giàu kho tàng lý luận cách
mạng bằng những kinh nghiệm mới.
Nhìn lại quá trình xây dựng, chiến
đấu và trưởng thành của LLVT chúng ta
thấy, LLVT nhân dân ra đời từ yêu cầu
đòi hỏi thực tiễn của cuộc đấu tranh giai
cấp, đấu tranh giải phóng dân tộc, giành
độc lập của Tổ quốc và tự do, ấm no,
hạnh phúc của nhân dân, do Đảng Cộng
sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh
tổ chức, lãnh đạo, giáo dục và rèn luyện.
Sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt
Nam đối với LLVT nhân dân là tất yếu
khách quan, nhằm thực hiện sứ mệnh
của giai cấp công nhân và nhân dân giao
cho Đảng. Ở đâu có tổ chức và hoạt
động của LLVT cách mạng, thì ở đó có
sự lãnh đạo của Đảng, được thực hiện
bằng nguyên tắc lãnh đạo: Tuyệt đối,
trực tiếp về mọi mặt. Sự lãnh đạo của
Đảng đối với LLVT được thực hiện
bằng đường lối, chủ trương, cơ chế,
nguyên tắc, chế độ, thông qua tổ chức và
con người của Đảng trong LLVT từ
Trung ương đến cơ sở... trên tất cả các
lĩnh vực, các nhiệm vụ: Chính trị, tư
tưởng và tổ chức, chiến đấu, huấn luyện,
sẵn sàng chiến đấu, lao động sản xuất...
Ngay từ đầu và trong suốt quá trình xây
dựng, chiến đấu, trưởng thành, LLVT
nhân dân là đội quân công nông, đội quân
cách mạng mang bản chất giai cấp của
Đảng - giai cấp công nhân, có tính nhân
dân, tính dân tộc sâu sắc, đặt dưới sự
lãnh đạo của Đảng, chiến đấu vì mục tiêu
lý tưởng của Đảng, vì độc lập dân tộc và
chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của nhân
dân. Những chiến công, thành tích của
LLVT nhân dân, nhất là Quân đội nhân
dân trong sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc luôn gắn liền với những thắng lợi
vĩ đại của nhân dân ta, của dân tộc ta,
dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch
Hồ Chí Minh vĩ đại.
Không chỉ nhất quán với quan
điểm Đảng lãnh đạo LLVT là tất yếu
khách quan, cội nguồn sức mạnh của lực
lượng quan trọng này, đồng chí Lê Duẩn
còn làm phong phú thêm về lý luận, sâu
sắc về thực tiễn thông qua hoạt động chỉ
đạo giữ vững và tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng đối với LLVT trong mọi điều
kiện, hoàn cảnh. Đồng chí yêu cầu
LLVT phải tuyệt đối phục tùng sự lãnh
đạo của Đảng, có cơ chế và các yếu tố
bảo đảm cho sự lãnh đạo của Đảng đối
với LLVT được thông suốt, hiệu quả.
Đồng chí viết: “Tổ chức của quân đội
phải bảo đảm sự lãnh đạo tuyệt đối của
Đảng, phải bảo đảm tư tưởng nhất trí,
hành động thống nhất” và “có chế độ
lãnh đạo và chỉ huy chặt chẽ”.
Hai là, Đảng lãnh đạo xây dựng,
tăng cường bản chất giai cấp công
nhân, tính nhân dân, tính dân tộc
của LLVT. Đồng chí Lê Duẩn cho rằng,
chăm lo xây dựng, tăng cường bản chất
giai cấp công nhân là vấn đề cốt lõi, có ý
130
nghĩa quan trọng bảo đảm cho LLVT
nhân dân luôn vững mạnh về chính trị,
tư tưởng, tổ chức, tuyệt đối trung thành
với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân.
Trên cương vị của mình, đồng chí Lê
Duẩn thường xuyên nhắc nhở LLVT
phải “tỏ rõ bản chất của giai cấp công
nhân”, mọi cán bộ, chiến sĩ phải luôn
rèn luyện mình trên lập trường ấy; nhất
là, phải tích cực học tập, thấm nhuần sâu
sắc chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ
Chí Minh, đường lối, quan điểm của
Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà
nước; xây dựng tình đoàn kết nội bộ,
gắn bó máu thịt với nhân dân... Đồng
chí viết: “Là công cụ của Nhà nước vô
sản chịu sự lãnh đạo trực tiếp và tuyệt
đối của Đảng, Quân đội ta trước hết phải
học tập, hiểu biết chủ nghĩa Mác -
Lênin, phải quán triệt sâu sắc đường lối
chính trị của Đảng”. Đó là nền tảng tạo
ra sức mạnh để LLVT hoàn thành mọi
nhiệm vụ. Bài học kinh nghiệm trong
quá trình xây dựng và chiến đấu của
Quân đội ta cũng như quân đội các nước
xã hội chủ nghĩa đã chỉ ra rằng, chỉ có
trung thành với chủ nghĩa Mác - Lênin -
hệ tư tưởng của giai cấp công nhân, giai
cấp tiên tiến nhất trong thời đại ngày nay,
là nền tảng tư tưởng, vũ khí lý luận, kim
chỉ nam cho hành động của Đảng; nắm
vững bản chất cách mạng, khoa học của
lý luận đó và không ngừng tăng cường
bản chất giai cấp công nhân, tính nhân
dân, tính dân tộc mới bảo đảm cho LLVT
thực sự là lực lượng chính trị tin cậy,
công cụ bạo lực sắc bén của Đảng, Nhà
nước và Nhân dân. Ngược lại, nếu
không thực hiện tốt điều đó sẽ làm cho
LLVT suy giảm ý chí, mất sức chiến
đấu, thậm chí bị vô hiệu hóa, không còn
là công cụ bạo lực sắc bén của Đảng,
Nhà nước và nhân dân.
Theo đồng chí Lê Duẩn, lập trường
giai cấp công nhân của LLVT được thể
hiện ở phẩm chất trung với Đảng, hiếu
với dân; trong thực hiện mục tiêu, lý
tưởng chiến đấu, chức năng, nhiệm vụ,
cơ cấu tổ chức, cơ chế lãnh đạo và cả
trong thực hành chiến lược, chiến dịch,
chiến thuật. Trong đó, xác định mục
tiêu, lý tưởng chiến đấu cho LLVT;
quán triệt, giáo dục làm cho cán bộ,
chiến sĩ luôn giác ngộ sâu sắc lý tưởng,
mục tiêu chiến đấu ấy, tạo sức mạnh
chính trị - tinh thần to lớn, làm cho
LLVT có đủ bản lĩnh vượt qua mọi khó
khăn, thử thách, thực hiện thắng lợi
nhiệm vụ của Đảng và nhân dân giao
phó là thể hiện tập trung nhất, rõ nhất sự
lãnh đạo của Đảng đối với LLVT. Song,
mục tiêu đó phải được cụ thể hóa, phù
hợp với nhiệm vụ cách mạng trong từng
giai đoạn. Trong cuộc kháng chiến chống
Mỹ, cứu nước, đề cập đến mục tiêu chiến
đấu của LLVT, luôn thống nhất với quan
điểm của Đảng, đồng chí Lê Duẩn xác
định: “... quyết phấn đấu để thực hiện cho
kỳ được sự nghiệp giải phóng miền
Nam, bảo vệ miền Bắc, thống nhất Tổ
131
quốc, xây dựng thành công chủ nghĩa
xã hội, biến nước ta thành nước giàu
mạnh, văn minh”. Khi đất nước đã độc
lập, thống nhất đi lên chủ nghĩa xã hội
thì “Quân đội ta phải luôn luôn giương
cao ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội trong thời kỳ mới”. Đó là
con đường mà Đảng, Bác Hồ và Nhân
dân ta lựa chọn, đã đáp ứng khát vọng
của toàn dân và khát vọng của mỗi cán
bộ, chiến sĩ LLVT. Vì vậy, cán bộ,
chiến sĩ LLVT luôn tự nguyện, sẵn sàng
chiến đấu hy sinh cho mục tiêu, lý tưởng
của Đảng, vì độc lập, tự do của Tổ quốc,
vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của
nhân dân.
Ba là, thường xuyên lãnh đạo xây
dựng tổ chức biên chế, trang bị vũ khí
cho LLVT bảo đảm có sức mạnh chiến
đấu cao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ
trong từng giai đoạn cách mạng. Gắn
liền với chăm lo giáo dục, rèn luyện về
chính trị, tư tưởng, Đảng ta thường
xuyên coi trọng xây dựng LLVT về tổ
chức, biên chế, trang bị vũ khí. Dưới sự
lãnh đạo của Đảng, LLVT ngày càng
phát triển lớn mạnh, từ những đội tự vệ
đầu tiên, Đội Việt Nam tuyên truyền
giải phóng quân trong phong trào đấu
tranh cách mạng, giành chính quyền
trong Tổng khởi nghĩa tháng Tám năm
1945, phát triển lên thành các đại đoàn,
một số binh chủng trong kháng chiến
chống thực dân Pháp và các quân đoàn,
các quân chủng, binh chủng trong kháng
chiến chống đế quốc Mỹ. Ngày nay,
LLVT nhân dân, nhất là Quân đội nhân
dân đã có đầy đủ các cơ quan tham mưu
chiến lược, quân chủng, binh chủng, học
viện, nhà trường, viện nghiên cứu, nhà
máy và xí nghiệp quốc phòng...; được
chăm lo xây dựng cách mạng, chính
quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, sẵn
sàng hoàn thành tốt chức năng, nhiệm
vụ được giao.
Đồng chí Lê Duẩn được Đảng, Bác
Hồ giao nhiệm vụ chịu trách nhiệm
chính về cách mạng giải phóng dân tộc
ở miền Nam. Trên cương vị Bí thư thứ
nhất, Tổng Bí thư, đồng chí đã đề đạt
nhiều vấn đề để Trung ương Đảng, Bộ
Chính trị thảo luận, quyết định; đồng
thời, trực tiếp chỉ đạo Trung ương Cục
miền Nam lãnh đạo, chỉ đạo phát triển
LLVT nhân dân ba thứ quân đáp ứng
yêu cầu đấu tranh giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước, cũng như trong giai
đoạn xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từ
nhận định tình hình khi đế quốc Mỹ đưa
quân vào miền Nam Việt Nam, trong
khi tính đến khả năng giành thắng lợi
bằng Tổng khởi nghĩa, trên cơ sở nắm
vững lý luận, quy luật chiến tranh và
tiếp thu kinh nghiệm thực tiễn đấu tranh
cách mạng: “Khởi nghĩa không thể
thành công được nếu địch không bị thất
bại về quân sự, còn sử dụng được công
cụ bạo lực để chống phá cách mạng”,
đồng chí nhận rõ vai trò quan trọng, trực
tiếp quyết định của đấu tranh quân sự. Vì
132
vậy, đồng chí thường xuyên nhấn mạnh
phải “nắm vững hơn nữa việc xây dựng
LLVT”, nhất là xây dựng LLVT ba thứ
quân, gồm: Bộ đội chủ lực, bộ đội địa
phương, dân quân tự vệ bảo đảm cân
đối, đồng bộ. Trong đó, xây dựng bộ đội
chủ lực thành “một quả đấm mạnh” là
nhiệm vụ được đồng chí Lê Duẩn
thường xuyên quan tâm chỉ đạo, hướng
dẫn và đôn đốc thực hiện. Trong “Thư
gửi Trung ương Cục miền Nam” (tháng
11 năm 1965), đồng chí yêu cầu: “Phải
xây dựng nhanh các đơn vị chủ lực
mạnh, trang bị tốt, cơ động cao và được
bảo đảm tốt về tiếp tế, hậu cần”. Bộ đội
chủ lực, theo đồng chí phải “gồm những
binh đoàn gọn nhẹ, có tinh thần chiến
đấu và trình độ kỹ thuật chiến thuật rất
cao, có hỏa lực thật mạnh... có khả năng
cơ động nhanh, có dự trữ lương thực và
đạn dược tương đối đủ”. Đồng chí còn
thường xuyên quan tâm đến xây dựng và
sử dụng có hiệu quả lực lượng dự bị,
đồng thời xác định rõ đó là nguyên tắc
tổ chức Quân đội nhân dân (lực lượng
thường trực và lực lượng dự bị) và điều
kiện bảo đảm giành, giữ quyền chủ động
chiến lược trong chiến tranh. Đối với
cách mạng miền Nam, lực lượng dự bị
không chỉ được tổ chức xây dựng để bổ
sung kịp thời cho LLVT mà trong đó
còn phải xây dựng lực lượng chính trị,
nhất là ở các đô thị.
Tư duy lý luận của đồng chí Lê
Duẩn về Đảng lãnh đạo xây dựng tổ
chức của LLVT nhân dân với nhiều nội
dung cơ bản, toàn diện được hình thành
trên cơ sở nguyên lý chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường
lối, quan điểm của Đảng và thực tiễn
đấu tranh cách mạng ở nước ta. Đó là
một bộ phận, thống nhất với quan điểm
của Đảng, được các cấp chỉ đạo tổ chức
thực hiện kiên quyết, hiệu quả, từng
bước làm thay đổi tương quan so sánh
lực lượng theo hướng có lợi cho ta trong
các cuộc kháng chiến và trong xây dựng
chủ nghĩa xã hội, bảo vệ Tổ quốc xã hội
chủ nghĩa; nhất là trong cuộc kháng
chiến chống Mỹ, cứu nước, LLVT nhân
dân có bước phát triển nhảy vọt về tổ
chức biên chế, vũ khí trang bị, có sức
mạnh chiến đấu cao. Trong thời kỳ đầu
và giữa cuộc chiến tranh, Quân đội ta đã
tổ chức lực lượng với quy mô gồm các
quân chủng, binh chủng, sư đoàn bộ
binh, binh đoàn vận tải chiến lược (gồm
các đoàn vận tải cơ giới đường bộ,
đường sông, đường biển) tương đối
hoàn chỉnh... Đến cuối cuộc chiến tranh,
Quân đội ta đã tổ chức quân đoàn chủ
lực cơ động chiến lược được trang bị vũ
khí, phương tiện kỹ thuật tương đối hiện
đại và hiện đại để thực hiện điều động,
tiêu diệt lớn quân địch. Nhờ đó, chúng
ta có điều kiện để tổ chức các chiến dịch
hiệp đồng quân, binh chủng quy mô lớn,
các đợt hoạt động tác chiến chiến lược
tiêu diệt lớn lực lượng chủ lực của địch,
đỉnh cao là cuộc Tổng tiến công và nổi
133
dậy mùa Xuân 1975 tiêu diệt và làm tan
rã hoàn toàn chính quyền và quân đội
Việt Nam Cộng hòa, kết thúc thắng lợi
cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước,
giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống
nhất Tổ quốc.
Không chỉ đề xuất những quan
điểm góp phần hoàn thiện đường lối
chiến tranh nhân dân của Đảng, nhất là
đường lối xây dựng LLVT nhân dân (ba
thứ quân), nòng cốt là Quân đội nhân
dân, đồng chí Lê Duẩn còn rất quan tâm
đề xuất với Đảng lãnh đạo bảo đảm
trang bị vũ khí, công tác hậu cần, kỹ
thuật và chăm lo đời sống của bộ đội;
đồng thời, cũng là người lãnh đạo, chỉ
đạo, tổ chức thực hiện những quan điểm,
tư tưởng ấy. Đó là những yếu tố quan
trọng tạo nên sức mạnh chiến đấu của
LLVT, nhất là khi đất nước đã hòa bình,
phải coi trọng phát triển công nghiệp
quốc phòng để sản xuất ra vũ khí,
phương tiện kỹ thuật trang bị cho
LLVT, vừa góp phần phát triển kinh tế -
xã hội. Đồng chí chỉ rõ: “LLVT ta phải
được trang bị từng bước những vũ khí
và phương tiện chiến tranh ngày càng
hiện đại, cả vũ khí phòng, chống và vũ
khí tiến công, cả phương tiện chiến đấu
và bảo đảm chiến đấu, phương tiện chỉ
huy và phương tiện cơ động... Phải từng
bước xây dựng nền công nghiệp quốc
phòng, rất quan tâm bảo đảm vật chất -
kỹ thuật, bảo đảm hậu cần cho bộ đội.
Dựa vào sức dân, dựa vào những thành
quả xây dựng chủ nghĩa xã hội ở từng
địa phương và trong cả nước, giải quyết
tốt những nhu cầu của các đơn vị, chăm
lo đời sống của chiến sĩ”.
Hiện nay, trong điều kiện mới, được
sự quan tâm lãnh đạo của Đảng, sự chăm
lo của Nhà nước và nhân dân, LLVT nói
chung, Quân đội nhân dân Việt Nam nói
riêng được trang bị vũ khí, phương tiện
ngày càng hiện đại; khả năng, năng lực
sản xuất, cải tiến, phát triển các loại vũ
khí, trang bị từng bước được nâng lên.
Đời sống vật chất, tinh thần của cán bộ,
chiến sĩ LLVT ngày càng được bảo đảm
tốt hơn. Qua đó, tạo động lực, nâng cao
sức mạnh, khả năng chiến đấu của LLVT
hoàn thành tốt nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc
trong mọi tình huống.
Bốn là, Đảng lãnh đạo việc xây
dựng và phát triển khoa học - nghệ thuật
quân sự Việt Nam. Đây là nội dung lãnh
đạo quan trọng của Đảng đối với LLVT.
Vì, nghệ thuật quân sự là cơ sở để đề ra
đường lối quân sự, phương châm chỉ
đạo tác chiến, vận dụng vào thực hành
huấn luyện, diễn tập, chiến đấu của bộ
đội. Kế thừa truyền thống chống giặc
ngoại xâm của dân tộc, trên cơ sở lý
luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, Đảng ta đã lãnh đạo giải
quyết thành công hàng loạt vấn đề về
chiến lược quân sự, nghệ thuật chiến
dịch và chiến thuật trong chiến tranh
giải phóng cũng như chiến tranh giữ
nước, bảo đảm cho các LLVT nhân dân
134
giành từ thắng lợi này đến thắng lợi
khác, đưa nghệ thuật quân sự Việt Nam
lên tầm cao mới, đến nay vẫn còn
nguyên giá trị.
Trên lĩnh vực này, đồng chí Lê
Duẩn đã có những cống hiến xuất sắc cả
về lý luận và thực tiễn, đó là quan điểm
của đồng chí về Đảng lãnh đạo sử dụng
bạo lực cách mạng với hai lực lượng:
Lực lượng chính trị quần chúng và
LLVT nhân dân; liên tục thực hành
chiến lược tiến công từ nhỏ đến lớn,
giành thắng lợi từng bước, tiến lên giành
thắng lợi hoàn toàn. Phát huy sức mạnh
tổng hợp, kết hợp đấu tranh quân sự với
đấu tranh chính trị; khởi nghĩa từng
phần, từ khởi nghĩa phát triển thành
chiến tranh cách mạng, kết hợp nổi dậy
với tiến công, tiến công với nổi dậy để
giành thắng lợi. Về phương châm chỉ
đạo chiến lược chung là đánh lâu dài,
đồng thời hết sức tranh thủ giành thắng
lợi quyết định trong thời gian tương đối
ngắn. Phương châm tác chiến là đánh
địch trên cả ba vùng chiến lược: Rừng
núi, nông thôn đồng bằng và thành thị;
kết hợp ba thứ quân, kết hợp chiến tranh
nhân dân địa phương với chiến tranh của
các binh đoàn chủ lực; kết hợp đánh lớn
với đánh vừa và đánh nhỏ, căng địch ra
mà đánh, bao vây địch mà diệt, vừa
chiến đấu vừa sản xuất, kết hợp tiền
tuyến với hậu phương; biết kiềm chế
địch, biết kéo địch xuống thang từng
bước để đánh thắng chúng. Đánh mạnh
được, đánh lâu dài được, càng đánh
càng mạnh; làm chủ để tiêu diệt địch,
tiêu diệt địch để làm chủ; làm chủ và tiến
công, tiến công và làm chủ. Đánh lâu dài,
đồng thời biết tạo thời cơ, nắm vững thời
cơ, mở những trận tiến công chiến lược,
làm thay đổi cục diện chiến tranh, tiến
lên thực hiện tổng tiến công, đè bẹp quân
địch, giành thắng lợi cuối cùng.
Có thể thấy, tư duy lý luận xuyên
suốt của đồng chí Lê Duẩn về nghệ
thuật quân sự là tư tưởng tiến công,
được thể hiện trong câu nói: “Một người
cũng tiến công, một tổ cũng tiến công”,
lấy tiến công để phòng ngự và phối hợp
chặt chẽ giữa các lực lượng, thứ quân,
các hình thức chiến thuật và các phương
thức tác chiến. Đồng chí viết: “Nắm
vững tư tưởng tiến công, chủ động tiến
công để phòng ngự, đó là quan điểm của
ta về chiến lược, chiến thuật trong chiến
tranh cách mạng”. Không những chiến
tranh chính quy mà chiến tranh du kích
cũng là tiến công, là bao vây địch, căng
địch ra mà đánh chứ không phải là
phòng ngự. Tư duy lý luận chỉ đạo chiến
lược quân sự tiến công của đồng chí Lê
Duẩn bắt nguồn từ tư tưởng Hồ Chí
Minh về cách mạng tiến công. Không có
tư tưởng tiến công thì không có cả nước
đánh giặc. Chiến tranh nhân dân phát
triển đến đỉnh cao chính là ở chỗ phát
động được toàn dân đánh giặc trên cả
hai miền đất nước theo đường lối và sự
lãnh đạo thống nhất của Đảng. Nắm thời
135
cơ, kết thúc chiến tranh cũng là vấn đề
cực kỳ quan trọng của nghệ thuật quân
sự. Vì vậy, đồng chí thường nhắc nhở
toàn Đảng và toàn quân: “Chúng ta cần
nhận rõ tính chất khó khăn phức tạp của
cuộc chiến tranh để biết đánh và biết
thắng. Đã biết mở đầu, biết đánh lâu dài
thì phải biết kết thúc như thế nào cho
đúng”. Đó là nghệ thuật biết tận dụng
những điều kiện thuận lợi, biết lợi dụng
khoét sâu vào những chỗ yếu và tạo ra
sai lầm về phía địch; biết phát hiện và
tận dụng thời cơ, biết kết hợp các hình
thức đấu tranh, phát huy sức mạnh tổng
hợp để giành thắng lợi từng bước, tiến
lên giành thắng lợi hoàn toàn. Trên quan
điểm đó của đồng chí Lê Duẩn, Đảng ta
lãnh đạo phân tích tình hình sau Hiệp
định Pa-ri, nhận định: “Lúc này, chúng
ta đang có thời cơ. Hai mươi năm chiến
đấu mới tạo được thời cơ này, chúng ta
phải biết nắm lấy để đưa sự nghiệp giải
phóng dân tộc đến thắng lợi hoàn toàn”.
Từ đó, Bộ Chính trị đã hạ quyết tâm giải
phóng miền Nam trong hai năm 1975-
1976, sau đó rút xuống trong năm 1975.
Song, sau các chiến dịch lớn đầu năm
1975, nhận định thời cơ đã chín muồi,
Đảng ta đã quyết tâm giải phóng miền
Nam trong tháng 4 năm 1975. Với tư
tưởng chỉ đạo “Thần tốc, táo bạo, bất
ngờ, chắc thắng” trong Chiến dịch Hồ
Chí Minh lịch sử (tháng 4 năm 1975),
quân và dân ta đã giành thắng lợi hoàn
toàn, giải phóng miền Nam, thống nhất
Tổ quốc. Tư duy lý luận của đồng chí Lê
Duẩn về Đảng lãnh đạo phát triển lý
luận quân sự cũng là nét đặc sắc. Theo
đồng chí, “Trong chiến tranh cách mạng
cũng vậy, không có lý luận quân sự thì
không thể đánh thắng được quân giặc...
Nhất thiết phải xây dựng lý luận quân
sự, khoa học quân sự để trang bị cho
quân đội ta”. Không chỉ trong chiến
tranh giải phóng, trong chiến tranh bảo
vệ Tổ quốc, trước những vấn đề mới về:
đối tượng tác chiến, chiến lược, nghệ
thuật chiến dịch và chiến thuật, đồng chí
luôn nhắc nhở phải tiếp tục nghiên cứu
lý luận quân sự, đó là cơ sở chỉ đạo mọi
hoạt động, đào tạo cán bộ, huấn luyện
bộ đội, nâng cao sức mạnh chiến đấu
của các lực lượng vũ trang. Các cấp phải
làm cho cán bộ, chiến sĩ nắm vững hơn
nữa lý luận, khoa học quân sự Việt
Nam, biết vận dụng sáng tạo vào thực
tiễn, nghiên cứu sáng tạo những cách
đánh mới, làm cho các thứ quân, các lực
lượng, các đơn vị đều tinh nhuệ.
Năm là, Đảng lãnh đạo xây dựng
Quân đội nhân dân Việt Nam cách
mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước
hiện đại. Đây là quan điểm nhất quán của
Đảng, được khẳng định tại Đại hội XII,
trên cơ sở đúc rút từ sự lãnh đạo của
Đảng, từ thực tiễn cách mạng Việt Nam
và yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình
hình mới. Về vấn đề này, ngay từ trong
kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đồng
chí Lê Duẩn luôn quan tâm, đề xuất với
136
Đảng những nội dung quan trọng về xây
dựng Quân đội nhân dân cách mạng,
ngày càng tiến lên chính quy, hiện đại,
thực sự là đội quân tinh nhuệ. Đặc biệt
khi đất nước được thống nhất, thực hiện
đồng thời hai nhiệm vụ chiến lược: Xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc, thì việc xây
dựng quân đội cách mạng, chính quy,
tinh nhuệ, từng bước hiện đại là yêu cầu
khách quan, chủ trương đúng của Đảng
và Nhà nước. Trong Diễn văn Kỷ niệm
lần thứ 35 Ngày thành lập Quân đội
nhân dân Việt Nam, đồng chí viết: “Sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt
Nam yêu quý đòi hỏi phải tiếp tục xây
dựng các LLVT của chúng ta thành một
quân đội nhân dân cách mạng hùng
mạnh, một quân đội có trình độ chính
quy, hiện đại ngày càng cao, một quân
đội vừa sẵn sàng chiến đấu và kiên
quyết bảo vệ Tổ quốc, vừa lao động sản
xuất, góp phần xây dựng kinh tế, xây
dựng đất nước”. Đồng chí còn có nhiều
chỉ dẫn cụ thể, khoa học về xây dựng
các yếu tố: Cách mạng, chính quy, tinh
nhuệ, từng bước hiện đại của Quân đội,
như: “Một quân đội nhân dân cách mạng
hùng mạnh là một quân đội tuyệt đối
trung thành với Tổ quốc và chủ nghĩa xã
hội, tỏ rõ bản chất của giai cấp công
nhân, gắn bó máu thịt với nhân dân lao
động...”; hay như: “Một quân đội có
trình độ chính quy, hiện đại cao là một
quân đội có tổ chức hợp lý, có kỷ luật
sắt, tự giác và nghiêm minh; có vũ khí,
trang bị hiện đại; làm chủ được khoa
học, kỹ thuật quân sự và nắm vững
chiến lược, chiến thuật của chiến tranh
nhân dân bảo vệ Tổ quốc”... Những tư
duy lý luận đó của đồng chí Lê Duẩn
được Đảng ta kế thừa, cụ thể hóa thành
đường lối, chủ trương lãnh đạo xây
dựng Quân đội cách mạng, chính quy,
tinh nhuệ, từng bước hiện đại đạt kết
quả cao. Nổi bật là, chất lượng tổng hợp,
khả năng sẵn sàng chiến đấu ngày càng
được nâng cao. Bản chất cách mạng của
Quân đội nhân dân được giữ vững và
tăng cường; cán bộ, chiến sĩ có bản lĩnh
chính trị vững vàng, ý chí quyết tâm
cao, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt
mọi nhiệm vụ được giao. Tổ chức lực
lượng Quân đội theo hướng: Tinh, gọn,
mạnh, có sức cơ động cao; bảo đảm cân
đối giữa các quân chủng, binh chủng,
giữa bộ đội chủ lực và bộ đội địa
phương, giữa lực lượng thường trực và
lực lượng dự bị động viên.
Hiện nay, sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ
nghĩa đặt ra yêu cầu cao. Vì vậy, đẩy
mạnh xây dựng Quân đội nhân dân cách
mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước
hiện đại, ưu tiên hiện đại hóa một số quân
chủng, binh chủng, lực lượng là nhiệm vụ
quan trọng, cần tạo sự thống nhất nhận
thức và hành động của cả hệ thống chính
trị, song, trước hết là trách nhiệm của
cấp ủy, chỉ huy các cấp, cán bộ, chiến
sĩ quân đội. Đó là một thể thống nhất
137
biện chứng, trong đó, xây dựng Quân
đội nhân dân cách mạng là nền tảng, xây
dựng chính quy là động lực, nâng cao
trình độ tinh nhuệ về tác chiến là then
chốt và từng bước hiện đại hóa vũ khí
trang bị kỹ thuật là trọng tâm. Tuyệt
đối hóa, tách rời, hay hạ thấp bất cứ
nội dung nào cũng làm ảnh hưởng đến
việc củng cố, tăng cường bản chất, sức
mạnh chiến đấu của quân đội. Coi
trọng và thực hiện đồng bộ cả bốn yếu
tố đó chính là cơ sở bảo đảm cho quân
đội thực hiện thắng lợi nhiệm vụ xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa.
Có thể khẳng định rằng, tư duy lý
luận của đồng chí Lê Duẩn về vai trò
lãnh đạo của Đảng đối với LLVT nhân
Đồng chí Lê Duẩn với Nông nghiệp,
Nông dân và Nông thôn
Đồng chí Lê Duẩn sinh ngày 07 -
04 -1907 tại làng Bích La, xã Triệu
Đông, lớn lên trong tình yêu thương
đùm bọc của bà con làng Hậu Kiên, xã
Triệu Thành, huyện Triệu Phong, tỉnh
Quảng Trị. Xuất thân từ một gia đình
lao động nghèo, hiểu được thống khổ
của người dân lao động, đồng chí sớm
giác ngộ đi theo con đường cách mạng
vô sản. Từ một thanh niên giàu lòng yêu
nước, say mê với lý tưởng cách mạng,
đồng chí tham gia Hội Việt Nam Cách
mạng Thanh niên từ đầu năm 1928 và
dân vẫn còn nguyên giá trị, như “ngọn
đèn hai trăm nến” mãi tỏa sáng, cần
được nghiên cứu, vận dụng vào xây
dựng, tăng cường, giữ vững sự lãnh đạo
tuyệt đối, trực tiếp về mọi mặt của Đảng
đối với LLVT nhân dân, Quân đội nhân
dân; bảo đảm lực lượng này thực sự là
lực lượng chính trị, lực lượng chiến đấu
tuyệt đối trung thành với Đảng, với Tổ
quốc và nhân dân; đáp ứng yêu cầu,
nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ vững chắc
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa
trong tình hình mới.
Đại tướng Ngô Xuân Lịch
UV BCT, Phó Bí thư Quân ủy TW,
Bộ trưởng Bộ Quốc phòng
Theo http://qdnd.vn
Báo Quân đội nhân dân
năm 1930 trở thành một trong những
đảng viên lớp đầu của Đảng. Nhận thức
sâu sắc về vai trò, vị trí giai cấp nông dân
trong lực lượng cách mạng, năm 1939,
Bác Lê Duẩn với nhân dân Quảng Trị
138
khi được giao trọng trách Ủy viên
Thường vụ Trung ương Đảng, đồng chí
Lê Duẩn đã cùng Tổng Bí thư Nguyễn
Văn Cừ chuẩn bị và chủ trì Hội nghị lần
thứ 6 BCH Trung ương Đảng (ngày
6,7,8 tháng 11-1939). Nghị quyết nêu
rõ: “Công nông là hai lực lượng chính
của cách mạng, sự đồng minh chặt chẽ
của công nông là vấn đề sống chết của
cách mạng”. Điều đó khẳng định những
tư tưởng chiến lược của cách mạng Việt
Nam mà Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định
từ Hội nghị thành lập Đảng (1930), tạo
bước mở đầu cho cao trào cách mạng
mới, tiến tới thắng lợi của Cách mạng
tháng Tám năm 1945.
Trên cương vị là Phó Bí thư, rồi Bí
thư Xứ ủy Nam Bộ trực tiếp chỉ đạo
cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp
ở Nam Bộ, đồng chí Lê Duẩn đã vận
dụng sáng tạo đường lối, phương châm
kháng chiến do Trung ương Đảng đề ra,
cùng với Xứ ủy Nam Bộ, Trung ương
Cục miền Nam giải quyết một loạt vấn
đề quan trọng: Tăng cường sự lãnh đạo
của Đảng, thống nhất các lực lượng vũ
trang, chia cấp ruộng đất cho nông dân
nghèo, củng cố liên minh công nông,
động viên mọi tầng lớp nhân dân đứng
lên chống giặc cứu nước. Nhằm tăng
cường đoàn kết công nông, lôi kéo tầng
lớp trung nông để đủ sức cô lập và cải
tạo tư sản, đồng chí Lê Duẩn viết: “Vấn
đề nông dân ở nước ta, phải coi trọng
trung nông… không nên có sự phân biệt
về quyền lợi và nghĩa vụ giữa bần nông
và trung nông” (Lê Duẩn: Giai cấp công
nhân Việt Nam và liên minh công nông,
Nxb. Sự thật, Hà Nội, 1976, tr.245-247).
Trong những năm đen tối dưới chế
độ thực dân mới của đế quốc Mỹ ở miền
Nam, bằng kinh nghiệm thực tiễn nhiều
năm bám sát cuộc đấu tranh của đồng
bào miền Nam, đồng chí đã soạn thảo
văn kiện nổi tiếng “Đề cương cách
mạng miền Nam”. Bản Đề cương xác
định rõ “Mục đích, nhiệm vụ và đối
tượng của cách mạng miền Nam”, nêu
lên “Hình thức đấu tranh và khả năng
phát triển của phong trào cách mạng
miền Nam”. Đồng chí Lê Duẩn và các
đồng chí trong Đảng bộ miền Nam
không chỉ lăn lộn trong phong trào quần
chúng, về với bưng biền, buôn, sóc bám
dân để nắm bắt thực tiễn mà còn tổ
chức thực tiễn đưa quần chúng vào
hành động đấu tranh từ thấp đến cao,
làm dấy lên một không khí tràn đầy tin
tưởng, phấn chấn, tạo ra phong trào
Đồng khởi mạnh mẽ của nhân dân miền
Nam. Sức mạnh đó chính được tập hợp
từ những “đội quân tóc dài”, những đội
quân anh Hai lúa áo vải, chân đất, góp
phần tạo sức mạnh chiến lược đánh địch
trên ba vùng chiến lược: vùng núi, nông
thôn đồng bằng và thành thị; bằng ba
mũi giáp công: quân sự, chính trị, binh
vận. Những tư tưởng đúng đắn và sáng
tạo trong “Đề cương cách mạng miền
Nam” là cơ sở để Đảng ta ra Nghị quyết
139
Trung ương 15 (khoá II), tiếp đó là Nghị
quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ
III. Từ cuối năm 1954, miền Bắc nước
ta bước vào thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa
xã hội, Đảng và Nhà nước ta hết sức
quan tâm đến kinh tế nông nghiệp, lấy
nông nghiệp làm điểm xuất phát. Đại
hội lần thứ III của Đảng (9-1960) khẳng
định: “Trong nền kinh tế quốc dân miền
Bắc, nông nghiệp chiếm bộ phận rất
quan trọng; nông dân lao động là một
lực lượng sản xuất to lớn. Muốn đưa
miền Bắc tiến lên chủ nghĩa xã hội,
chúng ta phải đi từ nông nghiệp, phải
dựa vững vào lực lượng của nông dân
lao động và phát huy tính tích cực cách
mạng của họ” (Đảng Cộng sản Việt
Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Sđd, tập
21, tr.537).
Xuất phát từ đặc điểm nông dân
nước ta, Đảng rất quan tâm giáo dục
nông dân, lãnh đạo họ đi theo cách
mạng, từng bước đem lại quyền lợi thiết
thân cho nông dân, xây dựng củng cố
khối liên minh công nông thành đạo
quân chủ lực của cách mạng. Trong hai
cuộc kháng chiến, nông nghiệp, nông
thôn là toàn bộ hậu phương cho tiền
tuyến lớn, đồng bào nông dân không
quản hy sinh, đóng góp sức người, sức
của cho công cuộc giải phóng dân
tộc. Tổng Bí thư Lê Duẩn đã từng nhận
xét: Nông dân Việt Nam không có tư
hữu. Nếu có tư hữu thì không thể giải
thích được các việc làm của nông dân
cho kháng chiến, ví như tiêu thổ kháng
chiến, vườn không nhà trống, dỡ nhà lót
đường cho xe qua..., những việc làm khó
tin với ngày nay nhưng lại rất bình
thường ngày ấy”. Không chỉ có hy sinh,
mà người nông dân còn là lực lượng
cống hiến nhiều nhất. Ở hậu phương là
“Lương không thiếu một cân”, “Quân
không thiếu một người”. Điệp trùng
Quân đội nhân dân Việt Nam hầu hết là
nông dân; bao trai làng, gái quê đã hiến
dâng tuổi thanh xuân xông pha tuyến
lửa, tham gia phong trào “thanh niên
xung phong”, “thanh niên 3 sẵn sàng”, ở
hậu phương là “Phụ nữ 3 đảm đang”,
nông dân “2 giỏi”, tay cày, tay súng...
Bao nhiêu người con của nông dân đã
trở thành tướng lĩnh, trở thành cán bộ
lãnh đạo vừa có đức, vừa có tài.
Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải
phóng, cả nước tiến lên CNXH, đồng chí
Lê Duẩn đã góp phần làm sáng tỏ nhiều
vấn đề lý luận và thực tiễn nhằm xác định
và hoàn chỉnh đường lối cách mạng
XHCN ở nước ta - một nước nông nghiệp
lạc hậu, tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội,
bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa. Trong
điều kiện nước ta nền kinh tế còn thuần
nông, chế độ sản xuất nhỏ còn biểu hiện
nổi bật, đồng chí Lê Duẩn chỉ rõ: “Con
đường từ sản xuất nhỏ lên sản xuất lớn
của nước ta trong nông nghiệp thì tất
yếu phải biến nền nông nghiệp cá thể,
độc canh thành nền nông nghiệp tập
thể, toàn diện, giảm dần lao động tất yếu
140
và tăng thêm lao động thặng dư. Muốn
vậy, ngay từ đầu phải đem công nghiệp
tác động vào nông nghiệp, kết hợp chặt
chẽ nông nghiệp với công nghiệp”. Kế
tục tư tưởng Hồ Chí Minh, Đồng chí Lê
Duẩn nhấn mạnh: “Tiến lên sản xuất lớn
là phải đổi mới cách làm ăn, lối làm ăn
tản mạn, tự sản, tự tiêu, mỗi người chỉ
biết tính lợi nhỏ mọn cho mình, chứ
không tính đến nhu cầu chung của xã
hội” ( Lê Duẩn: Cách mạng xã hội chủ
nghĩa ở Việt Nam - tập 2, tr.28, 29 và
tr.37). Nhìn lại trên rất nhiều vấn đề lý
luận “về con đường từ sản xuất nhỏ lên
sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa” do đồng
chí Lê Duẩn đã công phu tìm tòi là di
sản quý báu mà chúng ta hiện nay đang
khai thác, đang kế thừa và phát triển.
Đại hội lần thứ V của Đảng (3-
1982), tiếp tục đề ra chủ trương: “Tập
trung phát triển mạnh nông nghiệp, coi
nông nghiệp là mặt trận hàng đầu, đưa
nông nghiệp một bước lên sản xuất lớn
xã hội chủ nghĩa” (Đảng Cộng sản Việt
Nam: Báo cáo chính trị tại Đại hội lần
thứ V của Đảng, Hà Nội, 1982, tr.62).
Đại hội coi việc phát triển nông nghiệp
và công nghiệp nhẹ là tạo tiền đề, điều
kiện cho công nghiệp hóa. Để tạo động
lực cho người nông dân trong quá trình
sản xuất nông nghiệp và kinh tế nông
thôn, Đảng ta đã có những bước đột phá
trong đổi mới cơ chế quản lý kinh tế
nông nghiệp - nông thôn. Trong thời
gian này, chúng ta vừa phải xây dựng,
kiến thiết đất nước, vừa phải tiến hành
chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nghĩa
vụ quốc tế đối với nhân dân Campuchia,
chương trình phát triển kinh tế - xã hội
bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì vậy, từ
Đại hội V của Đảng, công cuộc xây
dựng kinh tế bước đầu có sự điều chỉnh.
Là một nước nông nghiệp, nắm vững
đặc điểm nông dân nước ta, để tạo
động lực cho người nông dân trong quá
trình sản xuất nông nghiệp và kinh tế
nông thôn, Đảng ta, đứng đầu là Tổng
Bí thư Lê Duẩn đã đề ra những chủ
trương tạo những bước đột phá trong
đổi mới cơ chế quản lý kinh tế nông
nghiệp - nông thôn. Đặc biệt, Nghị
quyết Hội nghị Trung ương 6 (khóa IV)
về khoán sản phẩm đến nhóm và người
lao động “Khoán 100” (theo chỉ thị 100
của Ban Bí thư, tháng 1/1981) và
“Khoán 10” (theo Nghị quyết 10 của Bộ
Chính trị, 1988) với tư tưởng “làm cho
sản xuất bung ra” đã động viên giai cấp
nông dân hăng hái thi đua sản xuất kinh
doanh, đưa năng suất, sản lượng lương
thực lên cao chưa từng có. Từ chủ
trương khoán sản phẩm đã tạo ra bước
chuyển biến quan trọng không chỉ trong
nông nghiệp, mà còn có tác động tích
cực đến các lĩnh vực khác của đời sống
xã hội nước ta. Cùng với Nghị quyết
25/CP, 1981 của Chính phủ “về xác
định quyền chủ động sản xuất kinh
doanh và quyền tự chủ về tài chính của
các xí nghiệp quốc doanh” là những
141
nhân tố đầu tiên của quá trình đổi mới,
làm cơ sở để đến Đại hội VI chính thức
thông qua đường lối đổi mới toàn diện,
tạo dấu mốc lịch sử trong quá trình xây
dựng và phát triển đất nước.
Nghị quyết 26, BCHTW 7, Khóa X
về “nông nghiệp, nông dân, nông thôn”,
một trong những nhiệm vụ đặt ra là đổi
mới tổ chức sản xuất theo hướng hợp
tác, liên kết chặt chẽ trong chuỗi giá trị
từ sản xuất đến tiêu thụ giữa nông dân,
hợp tác xã, tổ hợp tác với doanh
nghiệp... Nghị quyết Đại hội XII của
Đảng tiếp tục khẳng định: phát triển sản
xuất nông nghiệp là then chốt, xây dựng
nông thôn mới là căn bản, nông dân giữ
vai trò chủ thể. Đây là sự kế thừa và
phát triển tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí
Minh và quan điểm của Đảng ta qua các
kỳ Đại hội về vấn đề Nông nghiệp,
Nông dân, Nông thôn, từng bước nâng
cao mức sống nông dân, thực hiện CNH,
HĐH nông nghiệp, nông thôn.
Quảng Trị đối với đồng chí Lê
Duẩn là quê hương nghĩa nặng, tình sâu.
Sinh ra và lớn lên trên đồng quê Triệu
Hải đầy nắng gió, gian truân, đồng chí
thấu hiểu bao nỗi nhọc nhằn của người
dân lao động. Dù ở nơi đâu, bộn bề bao
công việc, đồng chí luôn hướng về quê
nhà, quan tâm đến sự phát triển của tỉnh,
dõi theo từng bước đổi thay trong đời
sống bà con nông dân.
Sau khi Hiệp định Pari được ký kết
có hiệu lực chỉ 5 ngày, đồng chí vui
mừng vào thăm và chúc tết Quý Sửu -
1973 với Đảng bộ, quân và dân Vĩnh
Linh. Đồng chí nhấn mạnh nhiệm vụ sắp
tới: “Nay mai chúng ta sẽ xây dựng cuộc
sống không còn nghèo đói nữa, trẻ em ta
không còn đau khổ nữa, không một ai
đau khổ nữa. Điều đó khó lắm, nhưng ta
phải làm. Nếu một gia đình nào đó mà
con không có áo mặc thì tôi không chịu
đâu, không cho phép làm chuyện đó”.
Đồng chí nhắc nhở: “Bây giờ Vĩnh Linh
phải trồng cây công nghiệp, đắt tiền
hơn, phát triển công nghiệp và có phát
triển mạnh công nghiệp, đất nước ta mới
giàu, Vĩnh Linh mới giàu”.
Đất nước vừa mới hoàn toàn giải
phóng, ngày 23/3/1976, đồng chí trở về
thăm quê hương sau 40 năm đi xa. Đi
qua những con đường làng Triệu Phong
lỗ chổ hố bom, qua những rặng tre bị
bom cày, đạn xới, ruộng đồng, nhà cửa
đổ nát, lòng đồng chí bồi hồi xúc động.
Về thăm từng gia đình làng quê Hậu
Kiên, nhìn bữa cơm của bà con nông
dân còn độn nhiều khoai, sắn, quây quần
với bà con, đồng chí dặn dò phải cố
gắng đi vào thâm canh cây lúa, mở rộng
diện tích, khai hoang phục hóa, nhưng
đừng quên trồng cây màu truyền thống.
Chiến khu Ba Lòng, căn cứ địa Hướng
Hóa và bao chiến khu khác đã nuôi bộ
đội bằng củ khoai, cũ sắn... thế mà
chúng ta đánh thắng hai đế quốc to”.
Đồng chí nhắc lại với bà con dân làng:
“Ngày xưa, làng mình nghèo lắm, nhưng
142
bà con rất thương nhau. Một gia đình có
việc là cả xóm xúm vào giúp, có nấu
một nồi khoai, bát nước chè xanh thì gọi
nhau đến. Do nghèo và tình nghĩa đồng
bào mà tôi ra đi làm cách mạng. Bây giờ
hòa bình, độc lập rồi, bà con cần phải
thương yêu nhau, đùm bộc nhau, tổ chức
tốt các ngành nghề sản xuất để ai cũng có
công ăn, việc làm, đời sống ngày càng
được nâng cao (theo Báo Dân, số 82).
Nói chuyện với lãnh đạo chủ chốt
của tỉnh và nhân dân, đồng chí nhắc nhở
phải ra sức phát huy truyền thống bất
khuất của quê hương, không cam chịu
đói nghèo, tìm mọi cách đi lên từ đất
đai, tiềm năng và lao động. Đồng chí chỉ
rõ: “Đi đôi phát triển nông nghiệp phải
phát triển ngư nghiệp, lâm nghiệp thành
những ngành kinh tế quan trọng. Mỗi
làng, mỗi xã đều phải đi vào khoa học
kỷ thuật để tăng năng suất lao động, ra
sức học tập nâng cao trình độ văn hóa”.
Đến thăm huyện Hướng Hóa, đồng chí
vào tận thôn bản để gặp bà con dân tộc
Vân Kiều, Pa Cô, đồng chí căn dặn:
“Huyện ta rất giàu tiềm lực, có điều kiện
phát triển kinh tế. Tuy nhiên do chưa
chú trọng khai thác đúng mức nên kết
quả chưa cao. Tiềm lực con người
Hướng Hóa rất to lớn, đồng bào dân tộc
ở đây có tinh thần yêu nước, nhiệt tình
cách mạng, lao động cần cù và đoàn kết,
thương yêu nhau. Nếu biết phát, huy
khai thác những tiềm năng thế mạnh đó
thì trong tương lai không xa Hướng Hóa
trở thành huyện miền núi kiểu mẫu”.
Gặp gỡ cán bộ, nhân dân thị xã Đông
Hà, quan tâm công tác dân số, đồng chí
nói: “Ta không sợ đông người, nhưng vì
quả đất không thể to thêm được nữa, đất
để làm lương thực có hạn, phải hạn chế
sinh đẻ, đẻ ít, nuôi dạy cho tốt”. Gắn các
loại hình tổ chức sản xuất, giải quyết
việc làm cho người lao động, đồng chí
căn dặn: “Phải phát triển ngành nghề
truyền thống, đan mây tre thành sản
phẩm xuất khẩu”.
Về thăm Triệu Phong, về làng Bích
La, Triệu Đông ngày 23/3/1983, vui với
niềm vui tỉnh nhà từng bước đi lên, từng
bước khởi sắc, thay da đổi thịt. Đứng
trên bờ kênh công trình thủy nông Nam
Thạch Hãn, tràn đầy xúc động, đồng chí
nói: “Lần này tôi về mừng nhất là làng
ta có nước, không đói nữa, bây giờ có
nước của công trình Nam Thạch Hãn,
ruộng cấy được 2 vụ. Đời trước ông bà
chúng ta chưa bao giờ nghĩ ruộng đồng
làng mình có nước đầy đủ như hiện nay.
Hạnh phúc có rồi, dân ta cần cù nhất
định làm nên giàu có”. Đồng chí căn dặn
các đồng chí lãnh đạo: “Thủy lợi cùng
với tiềm năng đất đai và lao động là điều
kiện tiên quyết để làm giàu. Cần phải
thâm canh tăng vụ, áp dụng tiến bộ khoa
học kỷ thuật để nâng cao sản lượng
lương thực”. Căn dặn với bà con, bạn
bè, đồng chí nói: “phải đoàn kết, làm
tròn nghĩa vụ, bổn phận của mình;
Trong gia đình phải thương yêu nhau,
143
phải sống nhẹ nhàng, êm ái với nhau...
Bất cứ người nào cũng phải có lao động,
phải có tình thương, phải đi vào lẽ phải,
có lẽ phải”. Trước tình hình dân cư ở
nhiều địa phương chật hẹp, người đông,
ruộng vườn cằn cỗi, đồng chí quan tâm
đề xuất các ngành liên quan, tạo mọi
điều kiện thuận lợi để bà con nông dân
đến vùng kinh tế mới, sớm ổn định để
lập nghiệp, phát triển sản xuất.
Tháng 3/1985, cũng là lần cuối
cùng về thăm quê, đồng chí muốn gửi
gắm nhiều điều dặn dò tâm huyết với
Đảng bộ và nhân dân tỉnh nhà. Đồng chí
động viên nhắc nhở nhân dân “phải phát
huy hơn nữa đức tính cần cù, dũng cảm,
nêu cao quyền làm chủ tập thể xã hội
chủ nghĩa, đưa nền kinh tế tỉnh nhà phát
triển vươn lên”. Không dùng những lời
lẽ chung chung mà rất cụ thể, nói rõ
từng việc, đồng chí căn dặn các đồng chí
lãnh đạo chủ chốt của tỉnh: “Phải chú ý
phát triển kinh tế ở các vùng, khai thác
tốt tiềm năng lao động, xây dựng con
người mới có ý thức và đủ năng lực làm
chủ, biết lao động, giàu tình thương và
trọng lẽ phải”.
Tình cảm và những lời căn dặn ân
cần của đồng chí Lê Duẩn đã tiếp thêm
sức mạnh cho Đảng bộ và nhân dân
Quảng Trị ra sức phấn đấu, khai thác có
hiệu quả tiềm năng đất đai và lao động
để làm giàu cho quê hương, xây dựng
Quảng Trị ngày càng giàu đẹp, văn
minh, xứng đáng là quê hương của đồng
chí Tổng Bí thư Lê Duẩn./
Từ Quang Hóa
Theo http://quangtritv.vn
Truyền hình Quảng Trị

Bản lĩnh, ý chí của một người cách mạng

Những năm 1960-1970, giai đoạn được coi là cam go nhất, quyết định nhất
của cách mạng Việt Nam. Và, để đi đến ngày thắng lợi hoàn toàn; để non sông thu
về một mối, những người con của dân tộc Việt
Nam đã quyết tâm xẻ dọc Trường Sơn đi cứu
nước. Nhiều người con đất Việt đã hy sinh tuổi
thanh xuân, tuổi trẻ của mình cho ý chí của dân
tộc nhưng để lãnh đạo cuộc kháng chiến thành
công, cần những nhà lãnh đạo có tầm nhìn chiến
lược; có sự táo bạo, quyết đoán để đưa ra những Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tổng Bí thư
Lê Duẩn tại cuộc mít tinh kỷ niệm
sách lược đúng đắn cho cuộc đấu tranh chính Ngày Quốc tế Lao động 1.5.1969, tổ
nghĩa ấy của dân tộc. Và, Tổng Bí thư Lê Duẩn là chức tại Hội trường Ba Đình, Hà Nội.
một nhà lãnh đạo như thế.

144
 Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt trong
một nhận xét nêu tại một hội thảo về cố
Tổng Bí thư Lê Duẩn đã nói: “Tôi nhớ
khi đó Bộ Chính trị phân công từng
đồng chí nghe riêng từng báo cáo, sau
đó lại nghe chung. Riêng anh Ba (Lê
Duẩn) nghe rất kỹ, không chỉ một lần.
Cuối cùng, Bộ Chính trị chính thức họp
và thống nhất cao với kết luận của anh
Ba và sau đó đã điều chỉnh chủ trương
sát hơn với thực tế chiến trường: Kiên
quyết đánh trả sự lấn chiếm của
địch. Nhờ đó, cục diện chiến trường
thay đổi, ta giữ được thế chủ động, tiến
công. Có thể nói, sự chỉ đạo của anh Ba
sau Hiệp định Paris thêm một minh
chứng nữa cho sự nhạy cảm tuyệt vời
của anh và chỉ có thể là người từng lăn
lộn ở chiến trường mới có được sự nhạy
cảm đó”.
Chỉ cần đọc những dòng đánh giá
này đã đủ thấy một tầm nhìn xa, trông
rộng của Tổng Bí thư Lê Duẩn vào đúng
cái thời mà ông có vai trò rất lớn giai
đoạn chống Mỹ cứu nước.
Tổng Bí thư Lê Duẩn tên thật là Lê
Văn Nhuận, sinh ngày 7/4/1907, tại làng
Bích La, xã Triệu Đông, huyện Triệu
Phong, tỉnh Quảng Trị trong một gia
đình nông dân dù quê gốc của ông ở
huyện Cẩm Xuyên, tỉnh Hà Tĩnh. Từng
phải ngắt quãng việc học vì gia cảnh
khó khăn và trải qua nhiều công việc
khác nhau để kiếm tiền phụ đỡ gia đình,
nhưng chí hướng của người thanh niên
Lê Duẩn đã sớm bộc lộ từ cuối những
năm 20 của thế kỷ trước khi tham gia
nhiều tổ chức cách mạng khác nhau.
Đến năm 1930 khi gia nhập Đảng
Cộng sản Việt Nam, từng bị thực dân
Pháp bắt, ra tù, ông lại tiếp tục hoạt động
cách mạng dưới sự dìu dắt của Chủ tịch
Hồ Chí Minh. Trải qua nhiều cương vị
công tác, đến năm 1957 ông chính thức
được Bác Hồ giao nhiệm vụ lãnh đạo, chỉ
đạo cách mạng ở miền Nam.
Tại Trung ương Cục miền Nam,
không chỉ lãnh đạo cách mạng, lãnh đạo
kháng chiến, ông còn thực hiện chính
sách ruộng đất với mục tiêu “người
nông dân có ruộng cày” không phải
thông qua cuộc phát động tước đoạt
bằng bạo lực, tiến hành đấu tố, cưỡng
bức địa chủ mà bằng chủ trương và biện
pháp đúng đắn, thích hợp với hoàn cảnh
cụ thể của Nam Bộ lúc ấy.
Theo đánh giá của các nhà nghiên
cứu, Tổng Bí thư Lê Duẩn là người
đóng góp nhiều công lao trong sự
nghiệp giải phóng và thống nhất dân tộc
trong suốt giai đoạn kháng Pháp, kháng
Mỹ và sau này là hai cuộc chiến tranh ở
biên giới Tây Nam và biên giới phía
Bắc. Với ông, “cái gì nhịn được thì nhịn,
nhưng tuyệt đối không bao giờ nhượng
bộ những điều quá đáng, nguy hại cho
an ninh quốc gia”.
145
 Một con người dành cả trái tim và
khối óc cho cách mạng Việt Nam, cho
nhân dân; một con người luôn tự tin
trước các đối thủ trên chiến trường dù ở
phương Nam hay phương Bắc - một con
người như thế đã truyền được lửa cách
mạng cho những đồng chí, đồng đội
luôn sát cánh bên ông.
Trong suốt 26 năm, với cương vị là
Bí thư thứ nhất và sau đó là Tổng Bí
thư, ông đã để lại nhiều di sản với lịch
sử Việt Nam. Còn nhớ, ngay sau ngày
giải phóng miền Nam, đất nước thống
nhất, chúng ta đã có thời điểm rơi vào
cuộc khủng hoảng khó khăn về kinh tế,
tưởng như không có đường ra, do bị cô
lập, bị bao vây, cấm vận.
Đó cũng là thời điểm thù ngoài đã
xong nhưng lại tiềm ẩn những nguy cơ
bất ổn ngay trong nội tại nền kinh tế.
Giai đoạn khó khăn ấy, lượng lương
thực giảm liên tục, công nghiệp bị đình
trệ. Sau này, nhiều nhà nghiên cứu cho
rằng đó là sai lầm về mặt chính sách của
chúng ta trong phát triển kinh tế.
Nhưng cũng vào thời điểm ấy,
chuyện “phá rào” trong sản xuất nông
nghiệp với câu chuyện khoán chui và
người mở lối cho phong trào ấy, ông Kim
Ngọc - Bí thư tỉnh ủy Vĩnh Phúc đã nhận
được rất nhiều sự động viên, chia sẻ từ
phía ông Lê Duẩn.
Cũng chính ông đã là người đưa ra
tư tưởng “chấp nhận kinh tế nhiều thành
phần” vào cái thời điểm vẫn còn chưa rõ
ràng lắm của xu thế đổi mới - năm 1985.
Tầm nhìn ấy của ông đã từng được ví như
“viên gạch lát cho con đường đổi mới”.
Con đường ấy, cuối cùng đã được
Đại hội VI Đảng Cộng sản Việt Nam lựa
chọn và suốt từ đó đến nay, những thành
công của đổi mới, của phát triển đã cho
thấy rõ thêm một lần nữa sự sáng suốt,
tầm nhìn chiến lược của người chiến sĩ
cộng sản, người học trò xuất sắc của
Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đương nhiên, trên con đường ấy
chúng ta cũng đã phải trải qua biết bao
vật vã, biết bao đau đớn để lớn thêm lên
và mạnh hơn xưa và cũng có những giai
đoạn không tránh khỏi sự chủ quan, duy
ý chí. Nhưng “sai thì sửa” và với những
giai đoạn “dò đường” trong bối cảnh bị
buộc phải đóng cửa về kinh tế như thế
thì chỉ có sự quyết đoán, bản lĩnh của
những người lãnh đạo mới giúp cho đất
nước đứng vững trước cơn bĩ cực. Và,
những điều ấy có lẽ là minh chứng tốt
nhất cho tinh thần, khí khái, bản lĩnh của
một con người cách mạng như cố Tổng
Bí thư Lê Duẩn.
H.Mai
Theo http://daidoanket.vn
Báo Đại đoàn kết
146
 Tổng Bí thư Lê Duẩn, người mở đường
cho sự nghiệp đổi mới
Tổng Bí thư Lê Duẩn là người có tình cảm phong phú, sâu sắc, luôn yêu
thương đồng bào, đồng chí. Đi làm cách mạng là do xuất phát từ mong muốn cuộc
sống của người dân đất nước ta thoát khỏi cảnh áp bức, đói nghèo, ai cũng có
cơm no áo ấm, ai cũng được học hành. Bởi thế khi miền Bắc hoàn toàn giải
phóng, tiến lên xây dựng chủ nghĩa xã hội nhưng cuộc sống của người dân còn
thiếu thốn, đồng chí Lê Duẩn rất quan tâm, trăn trở.
Trong bài “Những con người của vung ra coi thì thấy đang luộc sắn. Tôi
đổi mới vĩ đại”, đăng trên báo Tiền thấy bác Duẩn chảy nước mắt. Sang
Phong ra ngày 9/2/2016, nguyên Phó thăm các nhà khác cũng vậy, chỉ thấy
Thủ tướng, GS Trần Phương kể: Giữa toàn luộc sắn đón tết, bác Duẩn trầm
năm 1978, Trung Quốc thông báo không ngâm… Khi bác Lê Duẩn đi ra sân kho,
bán bông cho chúng ta nữa. Chỉ còn nhiều bà con cũng đi theo, quây quần để
Liên Xô thì sản lượng vải sẽ giảm đi nghe Tổng Bí thư nói chuyện. Bác Duẩn
một nửa. Tôi đến báo cáo với anh Ba: nghẹn ngào nói: “Mồng 1 tết mà tôi đến
“Chúng ta sẽ chỉ lo được cho dân hai thăm nhà nào cũng thấy luộc sắn. Bà
năm một bộ quần áo”. Anh cật vấn tôi con ta còn nghèo quá!
một hồi, mặt đỏ bừng và quăng cây bút Trong đời hoạt động cách mạng,
bi xuống bàn - một việc mà tôi chưa tôi đã chịu nghèo khổ, nhưng bây giờ
từng thấy ở Anh bao giờ. “Cầm quyền đất nước đã được thống nhất, phải lo
mà không lo nổi cho dân một bộ quần áo làm sao để cho dân giàu lên. Phấn đấu
thì cầm quyền là nghĩa thế nào? Anh để đồng bào ta, các ông bà già, trẻ con
muốn làm gì thì làm nhưng phải lo đủ mỗi bữa có một quả trứng, một cốc sữa
cho người dân một bộ quần áo”. Nói rồi, mà rất khó”. Tôi thấy mặt bác Duẩn đỏ
Anh ra về thẳng. bừng vì xúc động, nước mắt cứ chảy ra -
Đối với tỉnh Quảng Trị, đồng chí Lê Ông Chu Trọng Bình, người cận vệ lâu
Duẩn luôn dành tình cảm quê hương sâu năm của Tổng Bí thư kể. Đồng chí Lê
nặng. Năm 1976, khi miền Nam hoàn Duẩn đi làm cách mạng và luôn nhớ đến
toàn giải phóng, đồng chí về quê ăn tết. ao ước nhỏ bé của bà nội có một nồi
“Mồng 1 tết bác Duẩn đi một vòng khoai to như nhà hàng xóm. Bởi lo cho
quanh xóm thấy nhà nào cũng nghi ngút cuộc sống người dân nên đi đâu thấy
khói, tưởng bà con làm cỗ to lắm. Bác cách làm hay, đồng chí luôn để ý quan
Duẩn vào thăm một gia đình, bảo mở sát, học tập… Sau này khi trở về quê
147
thấy công trình đại thủy nông Nam
Thạch Hãn hoàn thành, mang lại dòng
nước mát, mỗi năm làm hai vụ lúa, đồng
chí Lê Duẩn rất phấn khởi: “Lần này tôi
về mừng nhất là làng ta có nhiều nước
và không đói nữa. Bây giờ có nước của
công trình thủy lợi Nam Thạch Hãn, ông
bà chúng ta chưa bao giờ nghĩ ruộng đất
làng ta có nước đầy đủ như hiện nay.
Hạnh phúc có rồi, dân ta cần cù
nhất định sẽ giàu có”. Tổng Bí thư Lê
Duẩn có nhiều công lao đóng góp trong
sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc.
Trong hòa bình xây dựng đất nước,
đồng chí cũng tỏ rõ là con người có tầm
trí tuệ lớn lao. Nguyên Thủ tướng Võ
Văn Kiệt hồi tưởng: “Sau ngày miền
Nam hoàn toàn giải phóng, tôi đã được
nghe anh Ba phát biểu về một số vấn đề
kinh tế rất gần so với những chính sách
trong Đổi Mới. Anh nói tới sự cần thiết
phải duy trì nhiều thành phần kinh tế ở
miền Nam, không thực hiện hợp tác hoá
nông nghiệp như miền Bắc, coi trọng vai
trò của trung nông. Trong thời kỳ cải tạo
công thương nghiệp ở miền Nam, tôi
cũng không thấy anh thúc giục mà rất
quan tâm đến đời sống của những người
làm ăn buôn bán nhỏ”.
Đồng chí Lê Duẩn cũng là người
ủng hộ việc xóa bỏ ngăn sông cấm chợ,
tạo điều kiện cho hàng hóa lưu thông,
đưa lương thực từ miền Nam đến các
tỉnh khác… Nguyên Phó Thủ tướng
Trần Phương nhớ lại những năm bao
cấp còn nhiều khó khăn: “Tôi đề nghị
cho phép ngành nội thương mua và bán
theo giá thị trường. Bãi bỏ chế độ cung
cấp theo tem phiếu, bãi bỏ đến đâu thì
bù tiền vào lương cho cán bộ, nhân viên
đến đó để duy trì mức sống của họ như
cũ. Chỉ một kiến nghị đơn giản như thế
thôi, vậy mà nó đã dấy lên một trận bão
táp dữ dội. Bộ Chính trị triệu tập các Bộ
trưởng đến họp suốt cả một ngày”.
Trước nhiều ý kiến không đồng tình,
Tổng Bí thư Lê Duẩn kết luận: “Quy
luật giá trị thì ta phải tôn trọng. Không
thể hành động bất chấp quy luật khách
quan.
Đó là khoa học. Nhưng kế hoạch
hóa cũng là quy luật của chủ nghĩa xã
hội, cũng là khoa học. Chỉ nên giữ một
số mặt hàng thiết yếu mua và bán theo
giá cung cấp, còn lại thì cho phép thành
lập ngành nội thương, mua và bán theo
giá thị trường”. Đồng chí Lê Duẩn cũng
là người chịu trách nhiệm cao nhất về
việc ban hành Chỉ thị 100 của Ban Bí
thư, tháng 1/1981 mang lại sức sống
mới cho nông dân, nông thôn, nông
nghiệp. Đó là cơ sở để sau này ban hành
và thực hiện “khoán 10”, tháng 4/1988
tạo nên những đổi thay lớn lao trong
nông nghiệp, làm thay đổi cục diện kinh
tế của đất nước, mang lại cuộc sống no
ấm cho người dân. Khi đánh giá về
những công lao to lớn của Tổng Bí thư
Lê Duẩn, đồng chí Võ Chí Công,
nguyên Chủ tịch Hội đồng Nhà nước,
148
trong bài viết “Đồng chí cố Tổng Bí thư
Lê Duẩn - nhà chiến lược kiệt xuất, nhà
lãnh đạo lỗi lạc của cách mạng Việt
Nam” đã có nhận xét thấu đáo, rằng:
“Cuộc đời hoạt động cách mạng của
đồng chí Lê Duẩn gắn liền với sự nghiệp
cách mạng của Đảng và của dân tộc.
Tư duy chiến lược cách mạng, sự
sáng suốt về trí tuệ của đồng chí Lê
Duẩn đã góp phần quan trọng cho Đảng
vượt qua những khó khăn, thử thách
trong những bước ngoặt của cách mạng
nước ta và giành được thắng lợi trong
những bước ngoặt đó”.
Phước An
Theo http://baoquangtri.vn
Báo Quảng Trị

Tổng Bí thư Lê Duẩn

“lòng vẫn đậm tình thương, lẽ phải”
Bên cạnh là người chiến sĩ cộng sản kiên định,
tinh thần ý chí gang thép, không khuất phục kẻ thù,
ở đồng chí Lê Duẩn vẫn luôn thể hiện tình cảm nhân
hậu, tình yêu thương con người sâu đậm và một ý chí
quyết tâm, đấu tranh cho công bằng, lẽ phải. Nhà thơ
Tố Hữu trong bài thơ “Nhớ về anh” đã giới thiệu
khái quát về quê quán và những phẩm chất của đồng Các đồng chí: Lê Duẩn, Phạm
chí Lê Duẩn: “Đồng bào, đồng chí nhớ anh/ Người Văn Đồng, Trường Chinh luôn
con của làng nghèo chợ Sãi/ Xác xơ mấy túp lều kề vai sát cánh trong những
công việc của đất nước.
tranh/ Nóng bỏng cát đồi Triệu Hải/ Bữa cháo rau,
đùm bọc nhau lá rách lá lành/Lòng vẫn đậm/ Tình thương và lẽ phải...”.
Khi được hỏi những ấn tượng về chú ý. Nhiều người cứ tưởng đồng chí Lê
cha mình, anh Lê Kiên Trung, con trai Duẩn luôn lạnh lùng, cứng rắn nhưng ẩn
của đồng chí Lê Duẩn cho rằng: “Ký ức chứa đằng sau tính kiên quyết, nghị lực
bao trùm trong tôi về ba có lẽ là ký ức về phi thường là những tình cảm sâu nặng,
tình thương”. Nhà báo hỏi tiếp: “Điều là nỗi niềm lo cho dân, cho đất nước.
đặc biệt nhất mà anh cảm nhận ở ba Tình thương ở đồng chí Lê Duẩn trước
mình?”. Trả lời: “Cũng là tình thương”. hết là tình yêu thương con người. Lúc
Anh nói thêm: “Nhiều người đi làm cách nào và ở đâu thấy những người nghèo
mạng từ lý tưởng, từ lý trí nhưng ba tôi khổ, đồng chí đều thể hiện một tình cảm
đi làm cách mạng bắt đầu từ tình thương yêu sâu sắc. Sống trong xã hội cũ
thương”. Đó là một nét khác biệt rất đáng chứng kiến bao nỗi đau của người dân
149
dưới ách thống trị của thực dân, phong
kiến, đồng chí sẵn sàng từ bỏ công việc
nhân viên thư ký đề-pô Sở Hỏa xa Đông
Dương, tại Hà Nội để đi theo cách
mạng, với một ý chí và nghị lực phi
thường, sẵn sàng chịu đựng hy sinh,
gian khổ để giành độc lập, tự do cho dân
tộc. Hai lần bị bắt và kết án tù với thời
gian kéo dài hàng chục năm nhưng đồng
chí không nao núng tinh thần mà biến
nhà tù thành trường học cách mạng, làm
phong phú, đầy đặn kiến thức của mình.
Cũng bởi lối sống giàu tình thương và lẽ
phải nên trong những năm hoạt động ở
chiến trường miền Nam, đồng chí đã có
sức thu hút, lôi kéo được nhiều nhân sĩ,
trí thức đi theo cách mạng.
Nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt
cho rằng: “Anh Ba Duẩn có sức hấp dẫn
và chinh phục tuyệt vời đối với các nhà
trí thức, các vị nhân sĩ, các vị đứng đầu
giáo phái”. Cũng bởi lòng dào dạt tình
thương mà Xứ ủy Nam Bộ, đứng đầu là
đồng chí Lê Duẩn có chỉ thị “nếu bắt
được binh lính địch phải đối xử tử tế,
không cho phép ai tra tấn, hành hạ”.
Tình cảm này là sự tiếp nối truyền
thống, đạo lý tốt đẹp của dân tộc. Khi
một số vùng của miền Nam được giải
phóng (trong kháng chiến chống Pháp)
đồng chí là người đề xướng việc xóa bỏ
tô tức, cấp ruộng đất thỏa đáng cho
người dân, không ai thắc mắc, cả điền
chủ và nông dân đều vui vẻ, đoàn kết.
Có được kết quả đó là nhờ đồng
chí làm việc dân, việc nước luôn có tình
thương và lẽ phải. Ông Đống Ngạc,
người có nhiều năm làm trợ lý, gần gũi
với Tổng Bí thư Lê Duẩn đã chia sẻ:
“Về tình cảm đồng chí sống trung thực,
giản dị, không ham danh lợi, địa vị,
ghét bệnh phô trương hình thức, ghét
thói quan liêu. Tổng Bí thư là người
giàu lòng nhân ái, cởi mở, luôn gần gũi
đồng bào, đồng chí, dễ hòa mình với
nhân dân lao động. Đồng chí đến với
mọi người bằng tình thương yêu tha
thiết, chân thành, lòng nhân hậu khoan
dung, cảm hóa thuyết phục họ bằng tình
thương và lẽ phải… Đồng chí luôn trọn
nghĩa vẹn tình”.
Ông Chu Trọng Bình 13 năm làm
cận vệ cho Tổng Bí thư kể: “Từng nhiều
lần tháp tùng Tổng Bí thư Lê Duẩn sang
thăm Liên Xô, có một điều để lại trong
tôi ấn tượng sâu đậm là cách xử sự
không hề cách biệt của Tổng Bí thư đối
với anh em chúng tôi trong các bữa ăn.
Hồi đó, lúc đầu phía bạn bố trí bác Lê
Duẩn ngồi ăn một bàn cùng cán bộ của
Liên Xô, còn các bác sĩ, bảo vệ, phục vụ
ngồi ăn riêng bàn khác. Bác Lê Duẩn
nói với họ: “Tôi sống được đến bây giờ,
có ba người đã chết thay tôi để tôi hoạt
động cách mạng. Hàng ngày, các chú
đây phục vụ tôi” - bác Duẩn chỉ vào
chúng tôi rồi nói tiếp - “Ngoài công
việc, tôi coi như bạn bè, rất quý các chú,
ăn uống không phân biệt”. Từ đó trở đi,
150
tôi thấy họ sắp xếp chúng tôi ngồi ăn
cùng bàn với Tổng Bí thư”.
Cũng xuất phát từ tình thương mà
khi đã ở vị trí cao trong Đảng, Tổng Bí
thư vẫn đau đáu nỗi niềm làm sao để
mỗi người dân có đủ cơm ăn, áo mặc,
cuộc sống đủ đầy hơn trước. Trong bài
“Những con người của đổi mới vĩ đại”
đăng Báo Tiền Phong, ra ngày 9/2/2016,
nguyên Phó Thủ tướng, GS. Trần
Phương kể: Trong một cuộc họp ở Đồ
Sơn vào những năm 1960, Tổng Bí thư
đã nổi nóng với Chính phủ: “Chúng ta
cầm quyền mà không lo nổi rau muống
và nước lã cho dân thì nên từ chức
đi…”. Anh Tô (Phạm Văn Đồng) không
nói một lời. Tôi rất thông cảm với anh
về cái khó của Chính phủ. Muốn có rau
muống thì phải có gạo. Muốn có nước lã
(nước máy) thì phải có ngoại tệ. Cả hai
thứ đó, Chính phủ đều gặp khó khăn.
Cả cuộc đời, nhất là những năm
tháng cuối, anh Ba đã lo nghĩ quá nhiều
về miếng cơm manh áo cho người dân”.
Tình thương ở đây không chỉ là tình cảm
gia đình mà còn tình cảm đồng bào,
đồng chí, ý thức trách nhiệm với quê
hương, đất nước. Trước lúc chia tay vợ,
con để ở lại miền Nam, đồng chí Lê Duẩn
nói với vợ: “Anh thương vợ con anh như
thế nào, thì anh cũng thương đồng bào,
đồng chí của mình như thế, cho nên anh
phải ở lại, cùng với đồng bào, đồng chí
miền Nam chiến đấu để giành độc lập
thực sự”. Tổng Bí thư Lê Duẩn luôn quý
trọng tình cảm đồng đội, đồng chí.
Hàng chục năm trôi qua, đồng chí vẫn
nhớ mãi tấm áo mà người bạn tù, trước
khi chết đã trao lại cho mình và luôn
suy nghĩ sống sao cho xứng đáng với
những đồng chí đã hy sinh cho sự
nghiệp cách mạng. Khi miền Nam hoàn
toàn giải phóng nhiều người trong chế
độ cũ sợ bị trả thù nên tìm cách trốn
tránh, có người bỏ đi nước ngoài nhưng
đồng chí Lê Duẩn cùng với Đảng,
Chính phủ nhất quán thực hiện chính
sách đoàn kết dân tộc, mở rộng vòng
tay để những người đi lạc đường trở lại
với đại gia đình dân tộc Việt Nam.
Những người làm chế độ cũ được đi
học tập cải tạo, được tuyên truyền, giáo
dục, tham gia lao động sản xuất, sau đó
trở về với gia đình người thân.
Quan điểm hòa hợp dân tộc của
đồng chí Lê Duẩn xuất phát từ lòng
thương người bao la. Những năm sau
ngày đất nước hòa bình thống nhất, trên
cương vị Tổng Bí thư của Đảng, đồng
chí thường xuyên căn dặn, nhắc nhở cán
bộ, đảng viên và nhân dân cả nước:
“Sống là phải yêu lao động, giàu tình
thương và trọng lẽ phải”. Nói rộng ra đó
là tình cảm cách mạng của người chiến sĩ
cộng sản. Yêu nước thì phải thương dân,
có tình cảm, trách nhiệm với người dân.
Sinh thời đồng chí cũng luôn quan tâm
bồi dưỡng tình cảm, đạo đức, lối sống cho
cán bộ, đảng viên. Xây dựng họ trở thành
những con người mới xã hội chủ nghĩa
151
mà đặc trưng nổi bật là làm chủ tập thể,
lao động, yêu xã hội chủ nghĩa và tinh
thần quốc tế vô sản. Đó cũng là sự kết
tinh và phát triển nên những gì cao đẹp
nhất trong tâm hồn và cốt cách Việt
Nam. Đồng chí căn dặn các thầy cô giáo
“càng yêu người bao nhiêu thì càng yêu
nghề bấy nhiêu”. Lớn hơn tình yêu con
người là tình yêu đất nước sâu sắc, vì
yêu nước mà đồng chí không nề hà khó
khăn, nguy hiểm, hoạt động sâu trong
lòng địch.
Sau này khi ra Hà Nội được Bác
Hồ giao cho vị trí cao, đồng chí đã dành
toàn bộ tâm lực, trí lực cho việc nước
nên đã có những quyết sách đúng đắn
mà đỉnh cao là những quyết định táo
bạo, quyết đoán về giải phóng miền
Nam. Cũng xuất phát từ tình cảm yêu
thương con người, yêu đất nước mà
đồng chí luôn đấu tranh cho công bằng,
lẽ phải. Thể hiện rõ nhất là ý thức không
cam chịu ách thống trị của thực dân,
không chịu cảnh nước lớn ức hiếp nước
nhỏ. “Lẽ phải” ở đây còn là lý tưởng
cách mạng, là “mặt trời chân lý”, khát
vọng đấu tranh để mang lại tự do, cuộc
sống ấm no, bình đẳng cho người dân.
Sống trong chế độ thực dân, phong kiến,
thấy rõ sự bất công và nỗi đau của người
dân nên đồng chí luôn có ý thức phản
kháng và khi đã tìm thấy ánh sáng của
chủ nghĩa Mác - Lênin thì nhanh chóng
giác ngộ và đi theo con đường ấy với
một niềm tin, mơ ước cháy bỏng về một
tương lai đất nước có nhiều đổi thay;
người dân có đủ cơm ăn, áo mặc, được
làm chủ cuộc sống của mình, tự do
tham gia vào sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ đất nước… “Tình thương và lẽ
phải” luôn đi đôi với nhau, trong tình
thương có lẽ phải và trong lẽ phải có
tình thương.
Hành động phải có lẽ phải dẫn dắt
mới có sức mạnh để đấu tranh tới cùng
cho chân lý. Vì nắm được lẽ phải nên
đồng chí luôn tin tưởng vào sự nghiệp
đấu tranh giải phóng dân tộc sẽ giành
được thắng lợi hoàn toàn. Theo Giáo sư
Hoàng Chương “trong các nhà tù Hỏa
Lò, Sơn La, Côn Đảo, cho đến những
diễn đàn chính trị công khai, hầu như tất
cả những người tham gia tranh luận đều
bị đồng chí Lê Duẩn chinh phục, cảm
hóa bởi lý lẽ sắc sảo và tình cảm nồng
nhiệt về con đường cách mạng mà dân
tộc phải đi và phải đến”. Đồng chí luôn
thể hiện tình cảm đúng và lý trí đúng
nên có sức thuyết phục cao. Nói tới
“tình thương và lẽ phải” cũng là nói tới
tình cảm và lý trí, đó là hai yếu tố quan
trọng nhất trong mỗi con người, nhất là
người cách mạng. Hai yếu tố này được
đồng chí kế thừa từ truyền thống yêu
nước, thương dân; truyền thống đấu
tranh cho chính nghĩa, lẽ phải của dân
tộc, làm nên sức mạnh, bản sắc và nhân
cách lớn của Tổng Bí thư Lê Duẩn.
Phước An
Theo http://baoquangtri.vn
Báo Quảng Trị
152
 Tổng Bí thư Lê Duẩn
và tư tưởng
trong trọng dụng trí thức
Từ quá trình lãnh đạo của Tổng Bí
thư Lê Duẩn cho ta bài học về trọng
dụng nhân tài, đánh giá đúng và phát
huy tối đa vai trò của trí thức.
“Những ai đã được gặp, làm việc,
nghe đồng chí Lê Duẩn nói chuyện,
thuyết trình hoặc giảng bài, đều có chung
nhận thức đó là nhà lãnh đạo lỗi lạc, một
trí tuệ lớn, với một phương pháp tư duy
khoa học, năng động, không dừng lại ở
những kết luận có sẵn. Tìm tòi, khám phá,
sẵn sàng đặt ra những vấn đề để tranh
luận cũng là nét nổi bật trong phong cách
làm việc và lãnh đạo của ông.
Có được điều đó là bởi ông được tôi
luyện trong thực tiễn đấu tranh cách mạng
lâu dài, nhiều thời gian hoạt động độc lập,
khao khát vươn tới tri thức, trí tuệ cao để
có thể giải quyết được những vấn đề do
thực tiễn cách mạng đề ra. Cũng vì thế ông
luôn luôn quý trọng, đề cao vai trò của trí
tuệ, vai trò của những người trí thức”. Đó
là ý kiến của PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc
- nguyên Viện trưởng Viện Lịch sử Đảng
(Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí
Minh) về Tổng Bí thư Lê Duẩn - một nhà
lãnh đạo lỗi lạc, một tư duy sáng tạo lớn
của cách mạng Việt Nam.
Phát huy vai trò của trí thức
Tổng Bí thư Lê Duẩn nhận định, trí
thức là những người có hiểu biết sâu rộng,
không chỉ do học tập chính quy có văn bằng
ở bậc cao, mà còn là những người tự
học nâng cao hiểu biết của mình trong
việc làm, trong cuộc sống. Từ nhận định
đó, trong lãnh đạo cách mạng giải phóng
dân tộc, kháng chiến cứu nước và cách
mạng xã hội chủ nghĩa, ông đã giải
quyết thành công nhiều vấn đề lý luận,
thực tiễn của cách mạng Việt Nam,
trong đó có chiến lược đại đoàn kết toàn
dân tộc, phát huy vai trò của lực lượng
trí thức qua nhiều thời kỳ lịch sử.
Theo PGS.TS Nguyễn Trọng
Phúc, tư duy sáng tạo lớn của đồng chí
Lê Duẩn được thể hiện tại Hội nghị
Trung ương Đảng lần thứ 6 (tháng
11/1939) do Tổng Bí thư Nguyễn Văn
Cừ chủ trì. Tại hội nghị, đồng chí đã
tham gia tích cực để soạn thảo Nghị
quyết quan trọng. Nghị quyết nêu cao
ngọn cờ dân tộc, vì quyền lợi sinh tồn
của dân tộc, tiến hành cuộc cách mạng
giải phóng dân tộc, xây dựng Mặt trận
thống nhất dân tộc phản đế tập hợp
rộng rãi các tầng lớp nhân dân, trong
đó có thanh niên, tiểu tư sản trí thức.
Trung ương đòi hỏi phải nâng cao trình
độ trí tuệ, lý luận trong Đảng, chống
biểu hiện coi thường lý luận, coi
thường trí thức.
“Chúng ta là đội quân cách mệnh
cần phải có vũ trang lý luận cách mệnh,
cần phải hiểu rõ những luật vận động
và phát triển của xã hội, biết rõ đường
lối mình đi, biết tiến, biết thoái, thì
mới có thể làm tròn vai trò lãnh đạo.
153
Phải tranh đấu chống đầu óc thực hành
hẹp hòi, cho rằng cách mệnh chỉ có thực
hành không cần lý luận, chống cái xu
hướng của một vài đồng chí hễ thấy
người nào có nghiên cứu ít nhiều lý luận
cách mệnh thì cho là “lý luận”, là “trí
thức”… Phải huấn luyện lý luận cách
mệnh cho đảng viên trong sự thực hành
cách mệnh” (Đảng Cộng sản Việt
Nam: Văn kiện Đảng Toàn tập, Nxb
CTQG, H, 2000, tập 6, trang 558).
Hay như trong đề cương Đường lối
cách mạng miền Nam, đồng chí Lê Duẩn
(khi đó ông là người lãnh đạo cao nhất
của Xứ ủy Nam Bộ) nhấn mạnh đoàn kết
dân tộc, xây dựng Mặt trận, tập hợp rộng
rãi các tầng lớp nhân dân: “Phải đẩy
mạnh lòng yêu nước chân chính trong
các tầng lớp tiểu tư sản, học sinh, sinh
viên, trí thức”, “tranh thủ những nhân vật
có tên tuổi, những thân sĩ yêu nước vào
mặt trận”.
Theo PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc,
đó là quan điểm rất cơ bản để xây dựng
một Đảng cách mạng có trình độ lý luận,
trình độ trí tuệ. Đảng không chỉ coi trọng
lực lượng trí thức mà còn thu phục những
người trí thức có tư tưởng yêu nước, cách
mạng vào hàng ngũ của Đảng.
Bài học lớn của Tổng Bí thư để lại
cho thế hệ tiếp sau
Nguyên Viện trưởng Viện lịch sử
Đảng cho rằng, trong những năm phong
trào cách mạng trong tình thế nước sôi
lửa bỏng, những người cộng sản như
đồng chí Lê Duẩn sở dĩ luôn duy trì
được vai trò lãnh đạo hàng đầu của
mình chính là ở những phẩm chất tốt
đẹp, những năng lực vượt trội. Vì vậy,
không phải ngẫu nhiên những trí thức
như Huỳnh Văn Tiểng, Phạm Ngọc
Thạch, Nguyễn Văn Thư… hăng hái
tham gia kháng chiến mà họ đã bị
thuyết phục bởi lòng tin chân thành và
thật lòng trọng dụng đội ngũ trí thức
của đồng chí Lê Duẩn.
Người lãnh đạo phong trào đã
cảm hóa và quy tụ những tên tuổi tiêu
biểu trong đội ngũ trí thức, những
người đứng đầu các giáo phái, đặt họ
vào những trọng trách để họ thật sự
được phát huy uy tín và khả năng của
mình, góp phần vào cuộc đấu tranh
giải phóng dân tộc, xây dựng chủ
nghĩa xã hội.
Trong Báo cáo chính trị tại Đại
hội IV của Đảng (tháng 12/1976),
Tổng Bí thư Lê Duẩn nhấn mạnh: “Trí
thức giữ vai trò ngày càng quan trọng
trong xây dựng và phát triển kinh tế,
văn hóa và khoa học - kỹ thuật. Để xây
dựng chủ nghĩa xã hội, chẳng những
phải củng cố khối liên minh công nông
mà còn phải đoàn kết công nông với trí
thức, trong đó tuyệt đại bộ phận xuất
thân từ công nông, là con em công nông
154
được chế độ mới đào tạo thành trí thức”.
PGS. TS Nguyễn Trọng Phúc cho rằng,
quan điểm đó của Tổng Bí thư Lê
Duẩn phản ánh thực tế và yêu cầu khách
quan của xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam từ điểm xuất phát rất thấp của
một nước nông nghiệp lạc hậu, phong
kiến và thuộc địa, phải kháng chiến cứu
nước kéo dài, khoa học, kỹ thuật, công
nghệ chưa phát triển, đồng thời cũng là
định hướng tạo động lực cho sự phát triển
đất nước, có ý nghĩa chỉ đạo lâu dài cho
sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam.
Tổng Bí thư Lê Duẩn nêu rõ: “Đảng
phải tăng cường hơn nữa công tác vận
động trí thức, ra sức phát huy tiềm năng to
lớn của đội ngũ trí thức nước ta nhằm
phục vụ ngày càng tốt hơn cho đất nước
cho chủ nghĩa xã hội”. Nhiều trí thức ở
miền Nam sau giải phóng đã ở lại tham gia
xây dựng đất nước trong thời kỳ mới, tiêu
biểu như Ngô Viết Thụ, Ngô Bá Thành,
Lương Lê Đồng, Phạm Trọng Cầu.
Những năm 1979-1986, Đảng Cộng
sản Việt Nam từng bước đổi mới tư duy
lý luận, khảo nghiệm thực tiễn, đề ra
những chính sách cụ thể trong kinh tế
nông nghiệp, công nghiệp, đổi mới cơ chế
quản lý để đi tới đường lối đổi mới tại Đại
hội VI (tháng 12/1986). Quá trình đó,
Tổng Bí thư Lê Duẩn cùng các đồng chí
lãnh đạo đã nhiều lần lắng nghe ý kiến
của các nhà khoa học trên các lĩnh vực
kinh tế, xã hội, quản lý, khoa học, kỹ
thuật. Trên thực tế, các nhà khoa học
đã đóng góp xứng đáng vào việc hình
thành đường lối đổi mới.
Từ quá trình lãnh đạo của Tổng
Bí thư Lê Duẩn cho ta bài học về trọng
dụng nhân tài, đánh giá đúng và phát
huy tối đa vai trò của trí thức trong
công cuộc đổi mới hiện nay. Trong quá
trình đổi mới, Đảng Cộng sản Việt
Nam đã kế thừa tư tưởng của Chủ tịch
Hồ Chí Minh và các nhà lãnh đạo,
trong đó có Tổng Bí thư Lê Duẩn tiếp
tục đề cao vai trò của trí thức trong sự
nghiệp đổi mới.
Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp
hành Trung ương Đảng khóa X đã ra
Nghị quyết "Về xây dựng đội ngũ trí
thức trong thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước".
Gần đây, Đảng có Nghị quyết Trung
ương 4 khóa XII về xây dựng và chỉnh
đốn Đảng, trong đó chú ý tới công tác
cán bộ, đặc biệt là vấn đề trọng dụng
nhân tài, lựa chọn, bổ nhiệm cán bộ có
tài, có đức vào bộ máy lãnh đạo của
Đảng, Nhà nước là một tư tưởng
xuyên suốt.
Kim Anh
Theo http://vov.vn
Báo điện tử Đài tiếng nói VN
155
 Đồng chí Lê Duẩn với việc giáo dục,
rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách mạng
cho thanh niên
79 tuổi đời, gần 60 năm hoạt động
cách mạng, 26 năm giữ trọng trách Bí
thư thứ nhất, rồi Tổng Bí thư của Đảng,
đồng chí Lê Duẩn đã nêu một tấm
gương sáng về đạo đức cách mạng, đó là
lòng trung thành vô hạn với lợi ích tối
cao của Tổ quốc và nhân dân, với lý
tưởng cộng sản chủ nghĩa. Cuộc đời
cách mạng đồng chí Lê Duẩn tỏ rõ là
bậc trí tuệ lớn qua những cống hiến trọn
đời mình cho sự nghiệp giành độc lập
dân tộc, thống nhất nước nhà và xây
dựng chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Sinh thời, đồng chí Lê Duẩn rất
quan tâm đến thanh niên và phong trào
thanh niên, bởi thanh niên "là lực lượng
tiên phong", "xung kích đóng vai trò
nòng cốt trong cách mạng", "là những
người nắm lấy tương lai huy hoàng của
dân tộc"... Đồng chí khẳng định:
"Thắng lợi của dân tộc ta không phải
tình cờ mà có. Chúng ta giành được
thắng lợi vĩ đại chính là dựa trên cơ sở
sức mạnh đoàn kết chiến đấu của toàn
dân ta nói chung và của thanh niên nói
riêng. Phải khẳng định rằng dân tộc ta
rất mạnh, thanh niên ta rất mạnh. Trong
sức mạnh của dân tộc có sức mạnh của
thanh niên. Thanh niên có mạnh, dân
tộc mới mạnh"(1).
Đánh giá đúng vai trò của thanh
niên trong cách mạng, đồng chí Lê
Duẩn đặc biệt quan tâm đến việc giáo
dục, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách
mạng cho họ, giúp họ trở thành những
người công dân tốt, người lao động tốt,
người chiến sĩ tốt, người chủ tương lai
của nước nhà. Đồng chí cho rằng:
Thanh niên phải có đạo đức cách mạng
mới hoàn thành được nhiệm vụ. Có đạo
đức cách mạng thì sẽ không sợ thất bại,
không lùi bước trước khó khăn; có đạo
đức cách mạng thì sẽ không kiêu ngạo,
tự mãn, không kèn cựa địa vị, không
suy bì về hưởng thụ,… Đồng chí Lê
Duẩn đã khái quát một số nội dung giáo
dục, rèn luyện, tu dưỡng đạo đức cách
mạng cho thanh niên.
Thứ nhất, thanh niên phải xác định
cho mình lý tưởng cách mạng đúng đắn.
Thanh niên là những người sục sôi
“bầu máu” nóng, giàu nghị lực và rất
khát khao lý tưởng. Bởi vậy, đồng chí
Lê Duẩn cho rằng, đối với thanh niên,
việc xác định lý tưởng cách mạng đúng
đắn là vấn đề rất quan trọng. "Không
phải mọi người sinh ra là đã có lý tưởng,
phẩm chất tốt đẹp cả. Lý tưởng, phẩm chất
cách mạng chỉ có thể được hình thành
trong quá trình đấu tranh cách mạng,
156
trong sản xuất, chiến đấu và tu
dưỡng"(2). Mỗi thanh niên cần phải xây
dựng một lý tưởng tốt đẹp. Không có lý
tưởng tốt đẹp thì không phải là người
thanh niên tiên tiến. "Thanh niên chúng
ta phải sống có lý tưởng cao thượng mà
muốn có lý tưởng cao thượng, thì phải có
lập trường dứt khoát, rõ ràng về cái sống
và cái chết, về cống hiến và hưởng
thụ"(3). Đồng chí viết: "Chúng ta không ai
muốn chết, nhưng khi cần phải tranh đấu
để giành lấy và bảo vệ cuộc sống của giai
cấp, của dân tộc, chúng ta phải dám làm
cách mạng, dám chiến đấu, dám hy sinh
cả tính mạng của mình. Đứng trước sự
mất còn của Tổ quốc, sự thành bại của
cách mạng mà quỳ gối, cúi đầu cầu xin
sự sống là sỉ nhục, hoặc chỉ bo bo nghĩ
đến cá nhân mình, đến gia đình, vợ con
mình là ươn hèn ích kỷ. Cuộc sống chỉ
cao quý khi chúng ta sống có lý tưởng và
để thực hiện lý tưởng, khi cần có thể xả
thân vì sự nghiệp chung của dân tộc, của
giai cấp"(4).
Bàn về nghĩa vụ của thanh niên đối
với Tổ quốc, với nhân dân đồng chí Lê
Duẩn nêu: "Tuổi thanh niên là tuổi để
cống hiến. Nếu chúng ta nghĩ nhiều đến
hưởng thụ, đặt hưởng thụ cá nhân cao
hơn tinh thần phục vụ cách mạng, phục
vụ Tổ quốc, tức là chúng ta đã hạ thấp
phẩm chất của người thanh niên cách
mạng, đã sống hoài, sống uổng những
ngày đẹp nhất của đời mình. Thanh niên
hãy lấy sự hy sinh phấn đấu cho cách
mạng làm hạnh phúc cao cả nhất của đời
mình, đừng để cho tình cảm cách mạng
nguội lạnh vì những toan tính được mất
của cá nhân. Người nào chỉ nghĩ đến lợi
ích vật chất, chỉ nghĩ đến lợi ích riêng
mình thì dù cho họ có ở lầu son, gác tía,
ăn mâm cao cỗ đầy, họ cũng vẫn chỉ là
một kẻ nghèo nàn, vì đầu óc họ trống
rỗng, quả tim họ không đập cùng một
nhịp với cách mạng"(5). Hạnh phúc lớn
lao nhất của thanh niên là cống hiến trọn
vẹn tuổi trẻ của mình cho sự nghiệp
cách mạng.
Đồng chí Lê Duẩn cho rằng, một
trong những đức tính quan trọng, đầu
tiên của thanh niên là phải có sự tận tụy
và lòng trung thành. Chỉ có sự tận tụy
mới giúp thanh niên làm tròn nhiệm vụ
cách mạng trong chiến đấu cũng như
trong sản xuất hay trong bất cứ công
việc cách mạng nào. Tận tụy phải gắn
liền với lòng trung thành, đó là lòng
trung thành với Tổ quốc, với nhân dân,
với Đảng, với chế độ xã hội chủ nghĩa.
Song, lòng trung thành cần phải được
nâng lên thành đức hy sinh, xả thân vì
sự nghiệp cách mạng... Muốn thực hiện
lý tưởng cách mạng mà không dám hy
sinh thì chỉ là nói suông mà thôi(6). Mặt
khác, thanh niên vốn có lòng tự trọng
cao, trọng phẩm chất, trọng danh dự nên
phải mở rộng lòng tự trọng đó thành ý
thức tôn trọng tổ chức, tôn trọng kỷ luật,
tôn trọng tập thể. "Ý thức tổ chức kỷ
luật là đạo đức không thể thiếu được của
157
người thanh niên cách mạng, là biểu
hiện của người thanh niên có quyết tâm
phấn đấu vì lý tưởng cách mạng"(7).
Thứ hai, thanh niên phải có lòng
yêu nước sâu sắc và yêu thương nhân
dân lao động.
"Người thanh niên có quyết tâm
chiến đấu vì lý tưởng cách mạng trước
hết phải là người thanh niên có lòng yêu
nước nồng nàn, sâu sắc. Lòng yêu nước
đó là sự kết tinh của tinh thần giác ngộ
cách mạng, giác ngộ về quyền lợi dân
tộc và quyền lợi của giai cấp vô sản; là
sự kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước
chân chính với chủ nghĩa quốc tế vô
sản"(8). Đồng chí Lê Duẩn nhấn mạnh:
"Người thanh niên có lòng yêu nước
nồng nàn phải có sự nhất trí cao trong
việc giải quyết mối quan hệ lợi ích giữa
dân tộc - giai cấp - gia đình, khi cần
thiết dám hy sinh lợi ích riêng của mình
vì lợi ích của dân tộc, của giai cấp; phải
có tình yêu lớn: yêu nước, yêu nhân
dân, yêu giai cấp; phải có sự kết hợp
chặt chẽ giữa chủ nghĩa yêu nước chân
chính với chủ nghĩa quốc tế vô sản. Tất
cả những cái đó không tách rời nhau,
mà kết hợp chặt chẽ với nhau tạo thành
tinh thần yêu nước sâu sắc và cao đẹp
của thanh niên"(9).
Theo đồng chí, một xã hội tốt đẹp
là một xã hội trong đó mọi người thương
yêu lẫn nhau, mọi người sống trong
đoàn kết, thân ái, hợp tác, tương trợ.
Tình thương là hạnh phúc của con
người, là tình cảm cao đẹp giữa những
người lao động. Đó là cơ sở của đạo đức
cách mạng. "Dân tộc Việt Nam ta xây
dựng đất nước trên tình thương và đấu
tranh: Thương nước, thương nhà, thương
người, thương mình; đồng thời đấu tranh
kiên cường bất khuất chống cường
quyền, chống xâm lược. Dân tộc ta có
tinh thần yêu nước rất cao, đồng thời là
một dân tộc giàu lòng nhân ái... Ngày
nay, trong chế độ mới, chúng ta cần nêu
cao giá trị tinh thần đó. Đặc biệt, thanh
niên cần phải xây dựng tình thương sâu
sắc đối với nhân dân lao động. "Đối với
nhân dân, thanh niên phải luôn tỏ lòng
thương yêu, kính trọng. Tình cảm ấy, ý
thức ấy phải biểu hiện trong nếp sống,
trong sự tiếp xúc hàng ngày với nhân
dân"(10). Đồng chí nhận định, trong xã
hội ta, nhiều thanh niên đã biết tỏ lòng
yêu thương quý mến nhân dân bằng
những hành động dũng cảm và hào hiệp,
lúc chiến tranh thì xông pha lửa đạn để
bảo vệ tính mạng và tài sản cho nhân
dân, lúc bình thường thì cứu giúp trẻ em
bị tai nạn, đỡ đần những người đi đường
bị ốm đau... Nhiều thanh niên đã hy sinh
tất cả, ăn thiếu, mặc rách, mà không hề
phàn nàn, đòi hỏi. Những việc làm mang
nội dung đạo đức tốt đẹp đó rất đáng
biểu dương, khen ngợi.
Thứ ba, thanh niên phải chiến
thắng chủ nghĩa cá nhân; phải thường
xuyên tu dưỡng, rèn luyện bản thân.
Muốn nâng cao đạo đức cách mạng
thì thanh niên phải thường xuyên tu dưỡng,
rèn luyện bản thân, phải chiến thắng
158
chủ nghĩa cá nhân, bởi chủ nghĩa cá
nhân là trái với đạo đức cách mạng, là
một trở ngại lớn cho công cuộc xây
dựng chủ nghĩa xã hội. Chủ nghĩa cá
nhân là mẹ đẻ ra mọi tính hư, nết xấu
như lười biếng, kiêu căng, kèn cựa, nhút
nhát, tham ô, lãng phí v.v.. Đồng chí cho
rằng: "Con người ai cũng có bản năng tự
vệ, khi tình cảm cách mạng yếu đi, khi
lý trí không chiến thắng nổi thì đứng
trước khó khăn nguy hiểm, tình cảm cá
nhân chủ nghĩa dễ trỗi dậy và chỉ cần
một phút lơi lỏng là chúng ta có thể lùi
bước gục ngã... Vì vậy, phải luôn luôn
trau dồi đức hy sinh, xả thân vì cách
mạng, phải thường xuyên đấu tranh tư
tưởng tự phê bình và phê bình, đừng để
có những phút yếu đuối, những kẽ hở để
chủ nghĩa cá nhân len lỏi vào"(11). Nếu
thanh niên không rèn luyện tu dưỡng
bản thân thì khi gặp hoàn cảnh khó
khăn, những tư tưởng cá nhân chủ nghĩa
trong người sẽ trỗi dậy và kéo thanh
niên lùi bước. Cho nên muốn thành
người cách mạng, trước hết thanh niên
phải làm cách mạng tư tưởng, phải luôn
tự phê bình và phê bình.
Đồng chí Lê Duẩn căn dặn: "Bất cứ
làm việc gì to, nhỏ, thanh niên đều
phải hy sinh cái cá nhân nhỏ bé để
phục vụ cái tập thể rộng lớn. Nếu chỉ
vì cái cá nhân nhỏ bé tầm thường mà
làm việc, mà xây dựng sự nghiệp thì sự
nghiệp ấy không những chỉ nằm trong
cái nhỏ bé, tầm thường, mà có khi còn
dẫn tới sai lầm nguy hiểm"(12). Đồng chí
phê phán một số thanh niên trí thức chỉ
muốn làm "quan cách mạng" một cách
"an nhàn", họ sợ hy sinh phấn đấu, sợ
trách nhiệm, chỉ thích hưởng lạc. Lý
tưởng quang vinh của cách mạng đối với
họ chỉ còn lại nào là đãi ngộ, hưởng thụ,
địa vị, tiền đồ cá nhân, hạnh phúc cá
nhân. Thanh niên phải khắc phục tư
tưởng đó, nếu không thì sẽ làm lu mờ
đạo đức cách mạng của thanh niên.
"Thanh niên phải hết sức khiêm tốn,
không được kiêu ngạo, phải luôn luôn
biết ơn những người đi trước và không
bao giờ quên quá khứ đau khổ của cha
anh mình"(13).
Để trau dồi đạo đức cách mạng,
theo đồng chí Lê Duẩn, thanh niên phải
thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện bản
thân như rửa mặt hàng ngày, bởi vì đạo
đức cách mạng không phải tự nhiên mà
có, không phải cứ muốn mà được, mà
phải thông qua việc học tập, tu dưỡng,
rèn luyện của bản thân trong thực tiễn và
sự giáo dục, quản lý của xã hội và gia
đình. Đồng chí nhắc nhở: "Hằng ngày,
thanh niên phải suy nghĩ và tự hỏi hôm
nay mình có khuyết điểm gì không? Sau
một ngày làm việc, trước khi đi ngủ nên
kiểm điểm xem mình đã làm cái gì
đúng, cái gì sai và ngày mai phải làm
sao cho tốt hơn ngày hôm nay" (14).
Muốn làm được việc tu dưỡng đều đặn
thì phải phấn đấu rất kiên nhẫn, rất
quyết tâm, không ngại khó, ngại khổ.
159
Muốn tiến bộ, thanh niên phải tự rèn
luyện mình là chính, phải xây dựng nề
nếp tự phê bình thường xuyên. Đây là
vũ khí hiệu nghiệm nhất để trau dồi đạo
đức cách mạng. Đồng chí Lê Duẩn nói:
"Muốn trở thành con người mới, thanh
niên phải lấy đạo đức của con người xã
hội chủ nghĩa làm mẫu mực để kiểm tra
mình. Phải dám vạch rõ tư tưởng sai
lầm, nhìn thẳng vào khuyết điểm, không
nên nuông chiều cá nhân mình"(15).
Đồng chí Lê Duẩn còn chỉ ra
những yêu cầu rất cụ thể để thanh niên
tu dưỡng, rèn luyện đạo đức cách mạng:
- Trong quan hệ gia đình: Thanh
niên cũng phải dành thì giờ nhất định để
giúp đỡ cha mẹ, săn sóc các em, chăm lo
một phần công việc gia đình. "Người
thanh niên không biết tý gì đến việc nhà,
không kính yêu cha mẹ, không thương
mến người thân trong gia đình thì ra
ngoài xã hội làm sao có lòng yêu mến
nhân dân thật sự được. Thanh niên cần
phải biết tổ chức tốt cuộc sống gia đình
hợp với những tiêu chuẩn đạo đức mới
nhằm tạo điều kiện cho mọi người trong
gia đình làm tròn nghĩa vụ công dân,
hoàn thành nhiệm vụ cách mạng"(16).
- Trong quan hệ với bạn bè: Thanh
niên phải lấy tình thân ái, đoàn kết thực
sự để đối xử với nhau. Phải thật thà,
thẳng thắn, cởi mở, không mánh khoé,
lừa dối, đố kỵ nhau. Phải có sự thông
cảm thương mến lẫn nhau, chia sẻ niềm
vui và lo lắng của nhau, giúp đỡ nhau để
không ngừng tiến bộ. Trong học tập,
người khá bày vẽ cho người kém, không
được làm cao, ích kỷ; người kém phải
cố vươn lên, không được ỷ lại, nhưng
không nên giấu dốt. Trong lao động,
phải trao đổi kinh nghiệm cho nhau,
khuyến khích nhau thi đua, giúp nhau
trao dồi nghề nghiệp. Trong chiến đấu,
phải hiệp đồng chặt chẽ với nhau để
hoàn thành nhiệm vụ, phải đồng cam
cộng khổ, gian nguy có nhau, sống chết
có nhau. Trong rèn luyện tư tưởng, phải
học tập cái hay của nhau, động viên
nhau làm điều tốt, nhắc nhở nhau tránh
điều xấu, không nên vì quen thân mà
dung túng lỗi lầm của bạn, trái lại, phải
tìm cách đấu tranh phân rõ phải trái để
giúp bạn sửa chữa khuyết điểm"(17).
- Thanh niên cần có quan điểm
đúng đắn về tình yêu. "Tình yêu thật sự
bền vững, đẹp đẽ không phải là những
tình cảm lãng mạn, bồng bột, nhất thời,
mà phải dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau,
coi trọng tính tình và ý kiến của nhau
trên sự gắn bó với nhau về lý tưởng để
luôn luôn giúp đỡ nhau tiến bộ suốt đời
và cổ vũ nhau làm tròn nghĩa vụ đối với
xã hội"(18).
- Thanh niên phải ra sức học tập,
phải kiên nhẫn học tập, học trong sách
vở, báo chí chưa đủ, mà còn phải học
trong thực tế đấu tranh cách mạng, trong
lao động sản xuất, trong việc gần gũi
cuộc sống của công nông. Đồng chí Lê
Duẩn chỉ rõ: "Chế độ xã hội chủ nghĩa
160
không cần những ông "quan cách mạng"
mà cần có một đội ngũ những người lao (1)
Lê Duẩn: Thanh niên với cách
động chân tay và trí óc làm việc siêng mạng xã hội chủ nghĩa, Nxb Thanh niên,
năng, thông thạo nghề nghiệp và có lòng
1978, tr.175
trung thành vô hạn đối với sự nghiệp (2)
Lê Duẩn: Thanh niên trong sự
cách mạng của dân tộc, của giai cấp"(19).
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã
Đồng chí nhấn mạnh: "Thanh niên phải
ra sức phấn đấu để đạt tới đỉnh cao của hội chủ nghĩa, Nxb Sự thật, Hà Nội,
khoa học kỹ thuật hiện đại. Thanh niên 1982, tr 111
phải làm cho kỳ được nhiệm vụ đó và (3)
Sđd, tr 81
phải tin tưởng nhất định có thể làm được (4)
Sđd, tr 82
như thế. Cái gì các nước tiên tiến làm (5)
Sđd, tr 83-84.
được, thanh niên ta cũng có thể làm (6)
Sđd, tr 102.
được và phải làm được. Chúng ta luôn (7)
Sđd, tr105.
luôn khiêm tốn học tập nền khoa học kỹ (8)
Lê Duẩn: Thanh niên với cách
thuật hiện đại của thế giới, nhưng chúng
mạng xã hội chủ nghĩa, Nxb Thanh niên,
ta phải có đầy đủ lòng tự hào dân tộc,
1978, tr 275
phải phát huy khí phách anh hùng của
nhân dân ta"(20).
(9)
Sđd, tr 190
Sự quan tâm giáo dục, rèn luyện, tu
(10)
Sđd, tr 275
dưỡng đạo đức cách mạng đối với thanh
(11)
Sđd, tr 151
niên của đồng chí Lê Duẩn đến nay vẫn
(12)
Sđd, tr194
còn nguyên giá trị. Sự nghiệp công
(13)
Sđd, tr 279
nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đòi
(14)
Sđd, tr 279
hỏi trí tuệ và sức lực của toàn Đảng,
(15)
Sđd, tr 123

toàn dân. Đối với tuổi trẻ, hành trang

(16)
Sđd, tr 276
thiết yếu để vào đời hôm nay và đi tới
(17)
Sđd, tr 277
tương lai không có gì quan trọng hơn là
(18)
Sđd, tr 278

nâng cao đạo đức cách mạng, trau dồi

(19)
Sđd, tr 123
trình độ về mọi mặt, cống hiến tuổi trẻ
(20)
Sđd, tr 125
Nguyễn Thị Kim Dung
và sức lực của mình phấn đấu vì mục Theo http://tapchicongsan.org.vn
tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công Tạp chí ĐCS Việt Nam
bằng, dân chủ và văn minh.

161
162
 PHẦN II.

“NHỚ ANH BA LÊ DUẨN”

163
164
 Nhớ đồng chí Lê Duẩn
Một nhà lãnh đạo kiệt xuất
Nhân kỷ niệm ngày sinh đồng chí Lê Duẩn (7-4-1907), trong không khí của
những ngày tháng tư lịch sử, chúng ta nhớ về một nhà lãnh đạo kiệt xuất của
Đảng ta - một học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, có tầm nhìn xa trông
rộng, đóng góp vào việc giải quyết thành công những vấn đề chiến lược liên quan
đến vận mệnh nước nhà.
Sinh ra trong một gia đình lao động Trung ương (7-1959), tạo bước ngoặt
có truyền thống yêu nước ở Triệu cho cách mạng miền Nam.
Phong, Quảng Trị, đồng chí đã sớm giác Với cương vị Bí thư thứ nhất và
ngộ cách mạng, tham gia phong trào yêu Tổng Bí thư Ban chấp hành Trung ương
nước từ năm 1926, rồi gia nhập Hội Việt Đảng từ năm 1960 - 1986, đồng chí đã
Nam cách mạng thanh niên năm 1928 và thể hiện vai trò quan trọng trong việc
năm 1930 trở thành một trong những hoạch định đường lối, phương pháp
đảng viên lớp đầu của Đảng Cộng sản cách mạng, nghệ thuật chiến tranh nhân
Việt Nam do Bác Hồ sáng lập. dân. Như một kiến trúc sư chiến lược
Từ năm 1946 - 1954, đồng chí là của Đảng, đồng chí đã góp phần đưa
Bí thư Xứ ủy, rồi Bí thư Trung ương cục miền Bắc từ một nền kinh tế nông
miền Nam, đã lãnh đạo, tổ chức cuộc nghiệp lạc hậu, sản xuất nhỏ, làm tròn
kháng chiến ở Nam Bộ, góp phần vào nhiệm vụ hậu phương lớn của cả nước,
thắng lợi chung của dân tộc ta trong đánh bại chiến tranh phá hoại bằng
kháng chiến chống thực dân Pháp xâm không quân, hải quân của đế quốc Mỹ,
lược. Sau hiệp định Giơnevơ năm 1954, đồng thời chỉ đạo, tổ chức cuộc chiến đấu
đồng chí được Trung ương phân công ở
lại lãnh đạo phong trào cách mạng miền
Nam. Trong điều kiện địch khủng bố ác
liệt, đồng chí đã lăn lộn khắp các địa
bàn Nam Bộ, từ bưng biền đến các đô
thị nắm tình hình, củng cố tổ chức
Đảng và cơ sở cách mạng. Đồng chí đã
khởi thảo bản Đề cương cách mạng
miền Nam (8-1956), góp phần chuẩn bị Tổng Bí thư Lê Duẩn với các đại biểu dự Đại hội
ra đời Nghị quyết 15 của Ban chấp hành Đảng toàn quốc lần thứ IV (năm 1976).

165
ở tiền tuyến lớn miền Nam.
Đánh giá công lao và tài năng đồng
chí, Đảng ta khẳng định: “Là một nhà
Lêninnit chân chính, đồng chí Lê Duẩn
luôn luôn suy nghĩ, tìm tòi, xuất phát từ
tình hình thực tế, phân tích, giải quyết
những vấn đề mới do cuộc sống đề ra.
Sự sáng suốt của đồng chí thể hiện nổi
bật trước những bước ngoặt của lịch sử
và tình huống phức tạp”.
Nhớ đồng chí, chúng ta nhớ một
nhà lãnh đạo có tầm lý luận và tư duy
sáng tạo, có những quyết sách lớn, chủ
trương lớn. Trong chỉ đạo công cuộc
kháng chiến cứu nước, đồng chí đã thể
hiện tư tưởng dám đánh và quyết thắng;
đánh địch bằng sức mạnh tổng hợp, sức
mạnh của dân tộc gắn với sức mạnh 3
dòng thác của thời đại. Đánh địch trên 3
mặt trận: quân sự, chính trị, ngoại giao,
trên 3 vùng chiến lược: rừng núi, nông
thôn đồng bằng và thành thị; bằng 3 mũi
giáp công: chính trị, quân sự, binh vận.
Theo đồng chí, chiến tranh du kích ở
Việt Nam là một hình thức khởi nghĩa
của quần chúng, một hình thức tiến công
chiến lược của chiến tranh nhân dân.
Đồng chí cho rằng: “Trong thời đại ngày
nay, chiến tranh có nhiều loại, nhiều quy
mô và sử dụng nhiều vũ khí khác nhau;
nhưng nói về sức mạnh, thì đáng chú ý
nhất là chiến tranh nhân dân và chiến
tranh nguyên tử”. Nhiều nhà chiến lược
quân sự trên thế giới coi chiến tranh
nhân dân Việt Nam là một phát minh
mới của thời đại, là câu chuyện thần kỳ
của thế kỷ 20.
Nhớ đồng chí, chúng ta nhớ một
nhà lãnh đạo luôn chăm lo xây dựng
khối đại đoàn kết nhằm huy động các
tầng lớp nhân dân, các tôn giáo, nhân sĩ,
trí thức tham gia vào cuộc đấu tranh vì
độc lập tự do, thống nhất Tổ quốc.
Trong “Thư vào Nam”, đồng chí đã đặt
vấn đề rất sớm về chính sách đại đoàn
kết, chính sách hòa hợp dân tộc, hợp tác
lâu dài với tất cả những ai thật sự tán
thành hòa bình, hòa hợp dân tộc. Sau
giải phóng, đồng chí nhắc phải mở rộng
Mặt trận hơn nữa để các thành phần trí
thức, tư sản tham gia, phải thực hiện
chính sách tự do tín ngưỡng thật sự.
Đồng chí luôn căn dặn, làm công tác
Mặt trận là phải biết cách thuyết phục
bằng lý trí, tình cảm chứ không phải
bằng quyền uy. Nguy cơ của Đảng cầm
quyền là không tin quần chúng, xa rời
quần chúng, chỉ biết làm thầy chứ không
biết làm học trò, không biết tôn trọng
quần chúng, không hết lòng phục vụ
quần chúng.
Nhớ đồng chí, chúng ta nhớ những
chỉ đạo sâu sắc về công tác xây dựng
Đảng. Đồng chí xem đây là vấn đề cốt
tử của một Đảng cầm quyền. Cần phải
xây dựng cho Đảng thật sự trong sạch,
vững mạnh, có phương thức thích hợp
lãnh đạo nhà nước, phát huy được quyền
làm chủ của nhân dân, tạo động lực cho
sự phát triển đất nước. Đồng chí cho rằng
166
muốn xây dựng Đảng, xây dựng chính
quyền phải có phong trào quần chúng.
Sau ngày giải phóng, có lần, trong cuộc
hội nghị với cán bộ miền Nam, đồng chí
bày tỏ sự mong muốn cán bộ phải độc
lập, sáng tạo và thẳng thắn hơn nữa.
Trong lúc nói chuyện, đồng chí có đặt
câu hỏi: “Hiện bây giờ, cấu tạo cấp ủy,
cán bộ có phải vì nhiệm vụ cách mạng
hay là vì thương lượng với nhau? Tại
sao có sai mà không ai dám cãi cả!”.
Đồng chí luôn khuyến khích sự
sáng tạo với tinh thần “Chân lý là cụ thể,
cách mạng là sáng tạo” và luôn sẵn sàng
trao đổi mọi vấn đề, không né tránh. Đối
với thanh niên, đồng chí cũng thường
xuyên gặp gỡ, đối thoại và luôn nhắc
thanh niên phải sống có chí hướng, có
hoài bão, không ngừng vươn lên nắm
bắt tri thức của loài người và phải noi
theo tấm gương của Bác Hồ vĩ đại.
Những vấn đề về phát huy quyền
làm chủ của nhân dân với cơ chế Đảng
lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân
làm chủ đã được đồng chí nung nấu, chỉ
đạo. Đồng chí cũng là người phát động
quá trình đổi mới tư duy kinh tế từ Hội
nghị Trung ương 6, khóa IV.
Nhớ đồng chí, chúng ta nhớ về một
con người luôn thể hiện tinh thần cách
mạng tiến công, luôn xông pha nơi đầu
sóng, ngọn gió, lúc vào Nam, ra Bắc, bất
chấp sự khốc liệt của nhà tù đế quốc (11
năm bị tù đày qua các nhà lao khét tiếng
như Hỏa Lò, Sơn La, khám lớn Sài Gòn,
nhà lao Hải Phòng; 2 lần bị đày ra Côn
Đảo). Trong nhà tù, đồng chí là một
“giảng viên đỏ” phụ trách việc bồi
dưỡng chính trị và tổ chức ra báo trong
tù, để lấy đó làm phương tiện học tập và
tranh đấu. Đồng chí cho rằng, trong
hoàn cảnh tù đày, chết chóc, không có
tình cảm nào thiêng liêng, cao cả bằng
tình đồng chí.
Nhớ đồng chí Lê Duẩn, là nhớ đến
một nhân cách trung thực, giản dị, luôn
đồng cam cộng khổ và gần gũi với nhân
dân. Một cuộc đời, một chiến sĩ cách
mạng kiên cường đã vượt qua mọi thử
thách, mọi bão táp của đấu tranh cách
mạng. Vượt lên tất cả, đồng chí đã tìm
tòi, phát hiện quy luật của chiến tranh,
của hòa bình, quy luật kinh tế, văn hóa,
tư tưởng, tình cảm. Một con người có
cách tư duy chiến lược, có cách vận
dụng tư tưởng Hồ Chí Minh vào cách
mạng Việt Nam.
Hãy còn đây, những thư vào Nam
qua các thời kỳ, với những chỉ đạo,
những tình cảm gửi gắm, những lời
động viên, như những hồi kèn tiến công
và xung trận để kết thúc chiến tranh,
giành toàn thắng.
Hãy còn đây, dấu ấn của một nhà
lãnh đạo, lớp cận vệ đầu tiên của Đảng,
luôn gắn bó với miền Nam mà các má
chiến sĩ ở bưng biền Đồng Tháp Mười
đã thầm hiểu rằng: “Lê Duẩn là người
của Cụ Hồ ở trong Nam”. Và Nam Bộ
kháng chiến xứng đáng là “Thành đồng
167
Tổ quốc” có vai trò lãnh đạo của đồng
chí. Hãy còn đây, di sản tư tưởng quý
giá của đồng chí Lê Duẩn trên các lĩnh
vực: triết học, chính trị, kinh tế, văn hóa,
quân sự… một tài năng đặc biệt, một trí
tuệ đặc biệt, mà cho đến lúc đi xa như
vẫn canh cánh bên lòng những chiêm
nghiệm về tình thương và lẽ phải.
Thế hệ hôm nay và mai sau sẽ còn
nhớ dài lâu về một nhà lãnh đạo như nhà
thơ Tố Hữu đã khái quát trong bài “Nhớ
về anh”: “Vẫn là anh…/ Chân tình, bình
dị/ Vượt khuôn sáo ngôn từ/ Vắt óc trầm
tư/ Xóa lối mòn, đào sâu chân lý”.
Với niềm tự hào và lòng biết ơn đối
với đồng chí Lê Duẩn cùng những nhà
lãnh đạo, những vị tướng tài ba của thời
đại Hồ Chí Minh, những anh hùng, liệt
sĩ, các tầng lớp nhân dân - những người
đã góp máu xương, công sức cho hòa
bình, thống nhất, chúng ta sẽ chung sức,
chung lòng bảo vệ và dựng xây quê
hương, đất nước ngày càng văn minh,
hiện đại theo nguyện ước của Bác Hồ
kính yêu.
Phạm Phương Thảo
Theo http://sggp.org.vn
Báo Sài Gòn giải phóng

Tổng Bí thư Lê Duẩn: Thấu đạt nhân tình

“Một nhà tư tưởng/ Một người tình của cuộc sống/ Luôn luôn, anh có
những câu hỏi với đời.../ Một tấm lòng thủ thỉ/ Ở đâu anh cũng nói chuyện con
người/ Con người yêu lẽ phải/ Biết trọng tình thương.../ Anh thường đi rất
nhanh/ Nhưng với ai, Anh cũng có lòng “chờ đợi”...” - Ngày 16/7/1986, gần một
tuần sau ngày đồng chí Lê Duẩn từ trần, nhà thơ Lưu Trọng Lư đã cảm khái
viết nên những dòng thơ vừa xúc động vừa tinh tế như thế.
Hơn ai hết, thi sĩ của “con nai Quy tụ nhân tâm
vàng ngơ ngác” đã thấy rõ năng lực Anh Ba là tên gọi đời thường trìu mến
“tri nhân” ở mức lỗi lạc trong nhà của đồng chí Lê Duẩn. Còn trong kháng
cách mạng Việt Nam kiệt xuất của chiến chống Pháp tại Nam Bộ, đồng chí Lê
thế kỷ XX. Một lãnh tụ chân chính Duẩn từng được đồng bào đồng chí trìu mến
luôn là người có khả năng quy tụ và đầy khâm phục gọi là “ông Hai trăm
nhân tâm vì biết cách sử dụng đúng Bugi” (Deux cents Bougies). Biệt danh này
đắn nhất nhân lực cho vẹn toàn mọi
có lẽ không chỉ để nói tới tầm nhìn xa trông
nỗi công tư, vừa hợp lẽ, vừa hữu
rộng của một nhà hoạch định chiến lược và
tình. Tìm hiểu về những câu
sách lược đấu tranh cách mạng, mà có lẽ
chuyện thực từng diễn ra trong
muốn nói tới cả sự thấu hiểu cuộc đời và con
cuộc đời của đồng chí Lê Duẩn, ta
người của đồng chí Lê Duẩn. Ai từng gặp
càng thấy rõ hơn điều đó.
168
đồng chí Lê Duẩn cũng đều có thể
nhận thấy rõ năng lực phi thường
của nhà lãnh đạo này trong việc
nhìn ra ngay bản chất vấn đề và con
người, dù phức tạp đến mấy. Và
càng hiểu đời, hiểu người, Anh Ba
càng nhất quán phong cách “lãnh
đạo thông qua chủ trương, đường
lối và giữ vai trò hạt nhân, quy tụ
mọi lực lượng trong xã hội chứ
không bao biện làm thay”, như
nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã
từng nhận xét trong một bài viết
sâu sắc và sinh động tưởng nhớ
đồng chí Lê Duẩn. Cũng theo hồi
ức của đồng chí Võ Văn Kiệt về
những năm kháng chiến chống
Pháp, khi đồng chí được làm việc
gần với Anh Ba trong chiến khu
Nam Bộ: “Đảng trọng dụng người
tài, thành tâm với đất nước, không
kể giai tầng, xã hội, tôn giáo...
Trong điều kiện Nam Bộ thời kỳ
kháng chiến chống Pháp, Anh Ba
và Xứ ủy giao hẳn nhiều trọng
trách cho những người yêu nước
ngoài Đảng. Các vị trí chủ chốt
trong Ủy ban kháng chiến hành
chính như Chủ tịch, Phó Chủ tịch,
Tổng Thư ký Ủy ban đều do những
vị trí thức có uy tín ngoài Đảng
đảm nhận. Các đồng chí lãnh đạo
Xứ ủy (như Ung Văn Khiêm,
Nguyễn Thanh Sơn...) chỉ làm ủy
viên. Sở Công an do ông Diệp Ba -
một luật sư ngoài Đảng - làm Giám đốc, còn
đồng chí Phạm Hùng, Phó Bí thư Xứ ủy, làm
Phó Giám đốc. Trung tướng Nguyễn Bình -
nguyên tù chính trị Quốc dân Đảng (tại Côn
Đảo) - làm Tổng chỉ huy lực lượng vũ trang
Nam Bộ. Bản thân Anh Ba, người lãnh đạo
cao nhất của Đảng ở Nam Bộ, chỉ giữ chức
Trưởng phòng Dân quân...”. Trong những
năm phong trào cách mạng trong tình thế
nước sôi lửa bỏng, gian khó muôn phần,
những người Cộng sản như đồng chí Lê
Duẩn sở dĩ luôn luôn duy trì được vai trò
lãnh đạo hàng đầu của mình chủ yếu là ở
chính những phẩm chất tốt đẹp, những năng
lực vượt trội, chứ không phải nhờ cái ghế
đang ngồi. Không ngẫu nhiên mà, cũng theo
hồi ức của nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt,
thời kháng chiến chống Pháp, “mọi người, kể
cả các trí thức Nam Bộ tầm cỡ như Phạm
Văn Bạch, Phạm Ngọc Thuần, Nguyễn
Thành Vĩnh, Phạm Ngọc Thạch, Huỳnh Tấn
Phát, Nguyễn Văn Hưởng, Ngô Tấn Nhơn...
đều nói về Anh Ba với một thái độ kính phục
và quý mến... Bất cứ vấn đề gì, ở tầm nào,
Anh Ba cũng đều có thể thuyết phục được
bên đối thoại...”.
Kính yêu là một tình cảm thường là vô
tư nhưng thực chất cũng là kết quả của cả
một quá trình tác động lẫn nhau giữa quần
chúng và lãnh tụ. Đồng chí Nguyễn Văn Phi,
nguyên Thứ trưởng Bộ Nội thương, nhớ lại
hình ảnh đồng chí Lê Duẩn những ngày Nam
Bộ kháng chiến: “Anh Ba là người ưa
nhường nhịn. Ở Nam Bộ hồi đó có Trung
tướng Nguyễn Bình rất oai vệ, là Tư lệnh
169
toàn Nam Bộ. Trung tướng đến đâu
thường có quân sĩ đi theo, tốp trước
tốp sau. Anh Ba thì không như vậy.
Tác phong của Anh rất ôn tồn, lặng
lẽ.... Anh không hơn thua với ai.
Anh chỉ thích tận tụy làm việc,
sống giản dị và kín đáo. Anh
thường dạy: “Cái hại lớn của người
cán bộ là sự tản mạn tư tưởng”. Và
Anh khuyên: “Mỗi ngày cố tập
thành thói quen tập trung tư tưởng
chừng một giờ”. Có lần, một số
“anh lớn” nói vui với Anh Ba:
- Giá như bây giờ Anh Ba làm
Chủ tịch Nam Bộ thì hay quá!
- Nói tầm bậy! - Anh Ba phản
xạ ngay tức khắc.
Anh bảo đây là đất Nam Bộ,
có nhiều nhà trí thức nổi tiếng, tự
nhiên đưa một người “nói tiếng trọ
trẹ” làm Chủ tịch, sao nên! Cho nên
các nhà trí thức Nam Bộ vào kháng
chiến rất thương Anh, coi Anh như
một người anh mẫu mực, có gì
cũng nhường cho em út...”.
Qua nhỏ thấy lớn
Tham gia cách mạng ngay từ
khi Đảng ta còn phải hoạt động
trong vòng bí mật giữa điệp trùng
vây bủa của các thế lực thực dân
phong kiến, đồng chí Lê Duẩn đã
sớm đúc kết được những nguyên
tắc nhanh nhạy nhận rõ chân tướng
ta địch qua cả những chi tiết đời
thường nhỏ nhặt nhất, thậm chí
còn rèn giũa điều đó thành kỹ năng, “bản
năng nhân tạo”. Nhờ thế mà đã không chỉ
một lần Anh Ba loại trừ được những mối
nguy hiểm đối với cách mạng cũng như
chính bản thân mình. Theo hồi ức của đồng
chí Phạm Văn Xô, nguyên Ủy viên Trung
ương Đảng, dịp gần Tết năm 1957, Anh Ba
vì lý do an ninh phải sang Phnom Penh để
tránh sự vây bủa lùng sục rất ráo riết của kẻ
địch. Đấy là giai đoạn mà đồng chí Lê Duẩn
đang tập trung trí tuệ để xây dựng nên bản
dự thảo Đề cương cách mạng Việt Nam, một
văn bản về sau có ý nghĩa quyết định đối với
diễn biến cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu
nước của dân tộc ta. Đồng chí Phạm Văn Xô
kể: “Lúc ở Phnom Penh, đồng chí Lê Duẩn
tập trung nung nấu suy nghĩ để hoàn chỉnh
bản Đề cương đã được phác thảo tại Sài
Gòn. Tôi còn nhớ đồng chí được bố trí cơ sở
ở nhà anh Ba Hoán, đồng chí Lê Duẩn đóng
vai ông già nhà quê là cậu lên thăm cháu.
Bên cạnh nhà anh Ba Hoán là một Giáo sư
người Khơme; ông này quan sát thấy đồng
chí Lê Duẩn đăm chiêu chắp tay sau lưng đi
đi lại lại trong nhà ngoài sân. Giáo sư này
nói với anh Ba Hoán đại ý: ông cậu ở nhà
quê lên thăm anh không phải ông già bình
thường mà hình như ông đang suy nghĩ
giống như nhà triết học. Nghe tin đó, đồng
chí Lê Duẩn phải chuyển ngay tới một cơ sở
Việt kiều khác...” Rõ ràng là “cẩn tắc” sẽ
“vô áy náy” vì như thực tế cho thấy, không
ít sự nghiệp lớn đã bắt đầu bị đổ bể chỉ vì
những chi tiết sơ sảy tưởng như nhỏ nhặt.
170

Đại hội đại biểu Đảng Cộng sản Việt Nam
lần thứ III được tổ chức từ ngày 5 đến
10/9/1960 tại Hà Nội, quyết định đường lối
cách mạng XHCN và xây dựng CNXH ở
miền Bắc, đấu tranh giải phóng miền Nam,
thống nhất đất nước. Đồng chí Lê Duẩn
được bầu giữ chức Bí thư thứ nhất Ban
Chấp hành Trung ương Đảng.
Đồng chí Lê Duẩn còn là
người có “con mắt xanh” trong
nhìn nhận nhân tình thế thái. Lắm
khi chỉ qua những chi tiết nhỏ nhặt
mà bình thường chúng ta hay bỏ
qua, Anh Ba có thể nhận ra chân
tướng từng con người. Thượng
tướng Trần Văn Quang, nguyên
Thứ trưởng Bộ Quốc phòng khi kể
về những năm được hoạt động cùng
Anh Ba ở Trung Kỳ trước cách
mạng tháng 8-1945, đã nhớ lại:
“Khoảng đầu tháng 10-1939, đồng
chí Lê Duẩn lại ra Nghệ An gặp tôi.
Sau khi nghe tôi báo cáo tình hình
và băn khoăn vì không thể phát
hiện được người nào khả nghi là
“A.B” (tức những phần tử chống
Cộng sản trà trộn vào hàng ngũ của
ta-TG), đồng chí nói: Tôi nghi
thằng Di có quan hệ với mật thám...
Hôm qua làm việc với nó, tôi nhìn
thẳng vào mặt nó và nói: ở Nghệ An có A.B
chui vào Đảng... Nó tái mặt, quay sang
hướng khác, không dám nhìn tôi, cũng không
nói được gì... Tôi định nhân dịp họp Trung
ương sắp tới sẽ giữ nó lại...”. Quả nhiên,
những điều tra sau đó cho thấy, Đinh Văn Di,
một người từng là đảng viên từ năm 1930, có
trình độ, rất được cảm tình chung, nhưng đã
dần dà bị sa ngã và phản bội lại đồng chí,
đồng đội cũ. Y sau tháng 8-1945 đã bị chính
quyền cách mạng bắt và xử...
Còn câu chuyện sau do đồng chí
Nguyễn Thọ Chân, nguyên Ủy viên Trung
ương Đảng, nguyên Trưởng ban Thi đua
Trung ương, nhớ lại: “Có lần, anh Hồ Xuân
Lưu (Trần Quốc Thảo) kể cho tôi nghe có
một anh giáo học có thái độ tốt đối với cách
mạng nhưng anh Lưu không thuyết phục nổi
anh này thoát ly gia đình hoạt động cách
mạng, phải nhờ Anh Ba (tên gọi thân mật
đồng chí Lê Duẩn - TG) đến chơi và thuyết
phục hộ. Gặp nhau, họ nói chuyện rất vui rồi
chia tay. Dọc đường anh Hồ Xuân Lưu hỏi
Anh Ba sao không đề cập chuyện thoát ly
hoạt động? Anh Ba cười: “Chú không để ý
quan sát. Khi bước vào sân thấy anh này đang
phơi quần áo trắng, lấy tay kéo rất cẩn thận
phẳng phiu, vào nhà thấy guốc dép để ghếch
lên tường ngay ngắn, bàn ghế đồ đạc quá sạch
và ngăn nắp. Người này chỉ có thể là cảm tình,
rất nặng cuộc sống riêng tư, làm sao có thể rời
bỏ gia đình, lao vào sóng gió cách mạng?”
Anh Hồ Xuân Lưu rất phục sự biết người của
Anh Ba...”. Biết người nên mới có thể dùng
171
đúng người. Biết người nên càng
trọng tình người hơn, chung thủy,
có sau, có trước. Bài học này là của
chung cuộc đời..
Học ở trong đời
Sớm tham gia hoạt động cách
mạng, không được đào tạo nhiều
trong trường lớp chính quy, đồng
chí đã tự học hỏi trong thực tế bằng
cách riêng của mình. Cũng nhiều
chiến sĩ cách mạng cùng thế hệ,
ông từng bị thực dân Pháp bắt giam
không chỉ một năm nhưng chính
trong ngục tối, ông đã tích lũy được
thêm những ánh lửa tri thức (nhà tù
ở thời nào và ở đâu cũng thế, bẻ
gãy những tính cách yếu ớt nhưng
lại chắp cánh bay cao, bay xa hơn
cho những nhân cách phi thường).
Nguyên Ủy viên Bộ Chính trị Lê
Xuân Tùng kể lại: “Anh em trong tù
rất thán phục nét độc đáo trong cách
học, cách nghiên cứu của Anh Ba.
Anh ghi chép ít, nhưng đọc và
nghiền ngẫm, suy tư thì nhiều. Anh
đào sâu tìm ra bản chất vấn đề,
không dừng lại ở câu chữ. Anh liên
hệ với cuộc sống, với hoạt động
cách mạng, không giam mình trong
sách vở. Đặc biệt khi thảo luận,
trong lúc nhiều người nhắc lại bài
giảng hay sách vở hoặc trích dẫn
từng câu từng chữ, thì Anh Ba
thường nêu ra những câu hỏi và
những câu trả lời, lật đi lật lại vấn
đề, diễn đạt bằng cách hiểu và ngôn ngữ của
mình”. Những ai từng gặp đồng chí Lê Duẩn
đều có thể nhận ra đấy là một trí tuệ luôn náo
động của lữ khách luôn ở trong trạng thái
trên đường tìm kiếm, hướng tới, tấn công,
không bao giờ cảm thấy thỏa mãn. Nói theo
cách của triết gia Pháp Decart, “tôi tư duy
nghĩa là tôi tồn tại”. Với ông, dừng lại nghĩa
là kết thúc. Không ngẫu nhiên mà ông
thường nói rất nhanh, thậm chí lắm khi còn
nuốt tiếng nữa. Những người có tư duy sắc
bén và nhanh nhậy thường hay nói nhanh
và... viết chữ xấu, có cảm giác như những
động tác cơ học luôn bị chậm so với dòng
thác ý tưởng nảy sinh và vận động trong đầu
óc và trái tim của họ!
Đồng chí Lê Duẩn biết cách tập trung tư
tưởng cho những công việc lớn và ông cũng
từng khuyên những đồng chí của mình “Mỗi
ngày cố tập thành thói quen cố tập trung tư
tưởng chừng một giờ” vì “cái hại lớn nhất
của người cán bộ là tản mạn tư tưởng”. Thế
nhưng, ông cũng là người không bao giờ chịu
thỏa mãn với cái đã có, đang có mà luôn tìm
mọi cách để cải thiện, cải tiến hiện trạng.
Theo hồi ức của đồng chí Tô Bửu Giám,
nguyên Phó Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang,
những người ở gần Anh Ba, “trong viết lách
đều phải trải qua không ít lần “phá sản” khi
biên tập những lời phát biểu của Anh. Anh
em thường bảo: “Viết cho Anh Ba khó lắm.
Viết thế nào cũng không đạt yêu cầu, cũng
không vừa ý Anh.” Có lần đồng chí Lê
Thám, Phó Chủ nhiệm chính trị Khu VII
Nam Bộ đã nói thẳng: “Tôi ghi gần như tốc ký
172
phát biểu của Anh. Về chép lại
nguyên xi những lời đó. Nay Anh
bác nữa. Thật hết biết cách nào để
diễn đạt cho đúng ý Anh”. Trước
sự chân thành và thẳng tính rất đặc
thù Nam Bộ này, đồng chí Lê Duẩn
đã cười vui trả lời: “Tôi phải
nghiền ngẫm để hoàn thiện những
điều mình suy nghĩ. Không lẽ các
anh không muốn cho tư duy tôi
phát triển sao? Các anh khi nghe
phải động não, phải suy nghĩ để
tiếp nối và phát triển hơn suy nghĩ
của tôi. Không nên như một cái
máy ghi âm thụ động”. Có chút gì
đó hơi ngụy biện nhưng thực sự rất
thấu tình đạt lý!
Có phương thức tư duy và
hành động đúng đắn, cộng với nhân
sinh quan cộng sản được hình
thành và đào luyện trong đấu tranh
cách mạng, đồng chí Lê Duẩn trong
bất cứ tình huống nào, với bất kỳ
đối tượng nào, cũng rất dễ thu phục
nhân tâm.
Lý trí giàu tình cảm
Trong con mắt của đa số nhân
dân, đồng chí Lê Duẩn là một chính
khách cứng cỏi. Ông là người luôn
làm việc theo chủ kiến của mình.
Theo nhận xét của ông Đặng Xuân
Kỳ, nguyên Phó Chủ tịch chuyên
trách Hội đồng Lý luận Trung
ương, nét rất nổi bật của đồng chí
Lê Duẩn là “phong cách tư duy
độc lập tự chủ và sáng tạo”. Ông luôn cố
gắng hành động theo hướng làm sao cho có
lợi cho dân tộc, cho Tổ quốc. Không thứ uy
vũ nào có thể khuất phục được ông, dù nó
xuất phát từ đâu và dưới danh nghĩa nào.
Chống Mỹ cứu nước đã trở thành phương
châm hành động gần như của cả đời ông. Nhà
báo quá cố Thép Mới đã kể một mẩu chuyện
như sau: “Vào một buổi sáng như thường lệ,
Anh Ba sang nhà Bác báo cáo công việc và
xin ý kiến Bác về một số vấn đề lớn. Ngồi vào
bàn, Anh Ba không được vui như mọi ngày,
óc mải nghĩ về một bức điện của một nước
bạn. Bác vốn quan tâm tới mọi người, thấy
Anh Ba nghĩ ngợi, Bác không thể không hỏi:
- Chú Ba hôm nay có điều gì suy nghĩ thế?
- Thưa Bác, - Anh Ba đáp, giọng xúc
động lạ thường - ta phải đánh Mỹ, ta không
còn con đường nào khác là phải đánh Mỹ, mà
người ta cứ một mực ngăn không cho ta đánh...
Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhận xét,
ngay cả sau khi Bác Hồ đã đi xa, “Anh đã
cùng Bộ Chính trị lãnh đạo quân dân cả nước
giữ vững quyết tâm kháng chiến, tiếp tục
chiến đấu cho đến thắng lợi cuối cùng”. Có lẽ
càng nhiều năm tháng trôi qua và dòng chữ
“Tối mật” sẽ càng bị loại bỏ khỏi nhiều cặp
tư liệu thì chúng ta càng nhận thức rõ hơn vai
trò không gì có thể thay thế được của đồng
chí Lê Duẩn trong cuộc chiến tranh chống
Mỹ cứu nước. Ngay cả trong những thời
điểm không thuận lợi đối với chúng ta, ông
vẫn là người thực sự công tâm và vị nghĩa,
giúp làm giảm thiểu những thiệt hại và mất
mát, bởi lẽ trong sâu thẳm tâm hồn, ông là
173
người nhân nghĩa tới mức đôi khi
trở nên đa cảm, mặc dầu hiếm ai
được nhìn thấy những phút “xao
lòng” hay “trữ tình” của ông. Cá
nhân tôi chỉ duy nhất một lần được
chứng kiến cảnh Bí thư thứ nhất
BCH TW Đảng Lê Duẩn nghẹn
ngào, đó là khi ông đọc điếu văn
trong lễ tang Bác Hồ vĩ đại năm
1969 - khi đấy, cả dân tộc đã cùng
ông nghẹn ngào trước nỗi đau vô
tận và mất mát khôn cùng.
Theo hồi ức của đồng chí Lê
Khả Phiêu, nguyên Tổng Bí thư
Đảng, năm 1954, sau khi Hiệp định
Giơnevơ được ký kết, chứng kiến
thấy cảnh nhiều đồng bào và chiến
sĩ ta quá hồ hởi với hy vọng vào
việc nước nhà sau một hai năm nữa
sẽ thống nhất, đồng chí Lê Duẩn đã
trào nước mắt. Hơn ai hết, ngay từ
lúc ấy ông đã hiểu rằng, mọi sự sẽ
không đơn giản, kẻ thù của cách
mạng Việt Nam sẽ không những
không thực hiện nghiêm túc các
điều khoản của Hiệp định Giơnevơ
mà sẽ dùng mọi thủ đoạn dã man
và tàn bạo nhằm nhấn chìm phong
trào yêu nước của đồng bào ta vào
biển máu. Và thế là non sông đất
nước ta sẽ còn bị chia cắt dài lâu.
Tình hình về sau đúng như linh
cảm của ông....
Trưa ngày 30/4/1975, quân ta
chiếm được dinh Độc Lập, Sài Gòn
giải phóng. Đồng chí Lê Duẩn, theo hồi ức
của TS. Lê Thị Muội, con gái ông, ngồi trong
phòng làm việc một mình “lặng lẽ. Người
ngước mắt cười với tôi, rồi nước mắt bỗng
trào ra từ đôi mắt thân thiết luôn ngời sáng
trong tôi”.
Đó không chỉ là những lần duy nhất mà
nước mắt rơi trên gò má vị lãnh tụ. Đồng chí
Ngô Thế Kiên, nguyên Tỉnh ủy viên, nguyên
Chánh văn phòng Tỉnh ủy Bình Trị Thiên,
nhớ lại: “Sau khi thống nhất đất nước, lần
đầu tiên Anh về thăm Quảng Trị là năm
1976. Anh về làng Hậu Kiên, ngủ lại đêm tại
ngôi nhà tranh vách nứa tại Chợ Sải, nơi Anh
sinh ra và sống tuổi ấu thơ. Sáng hôm sau
Anh đến thăm hầu hết các nhà trong làng,
Anh gặp các cụ già, Anh vui với các cháu
nhỏ. Lần đầu về thăm quê, Anh Ba rất xúc
động, Anh không cầm được nước mắt trước
cảnh phố xá bị hủy diệt, ruộng vườn đồng
khô cỏ cháy, làng mạc bị tàn phá tiêu điều...”.
Đồng chí Lê Duẩn là vị lãnh tụ vừa biết
lo cho cái chung nhưng cũng không quên
những việc nhân nghĩa nhỏ. Ai làm ơn cho
ông một lần là ông nhớ suốt đời. Ông lo cho
cả nước nhưng cũng luôn đau đáu về quê
hương Quảng Trị của mình. Đồng chí
Nguyễn Vạn, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Thừa
Thiên - Huế, kể: “Sau ngày giải phóng miền
Nam, thống nhất đất nước, tôi được tiếp xúc
với Anh Ba nhiều lần, nhưng có một lần làm
tôi xúc động và ghi nhớ sâu sắc. Tôi gặp Anh
tại phòng nghỉ tại nhà khách số 5 Lê Lợi. Tôi
thấy Anh mệt, định cáo từ ra về, nhưng anh
vội giữ lại, nói chuyện rất chân tình, rất cởi
174
mở. Với giọng nói buồn buồn, Anh
muốn khóc, Anh nói: Nước mắt rơi
để giúp nhìn rõ hơn những nỗi đau
nhân sinh trần thế.
Có thể sinh thời, ông không
làm được hết mọi việc cho đời như
ông muốn hay như cần thiết nhưng ông, bằng
mọi thành công và có thể cả những chưa
thành công như ý của đời mình, vẫn là một
tấm gương sáng cho hậu thế soi chung.
Trần Thanh Tịnh
Theo http://baomoi.com
Báo mới

Những câu chuyện bình dị về anh Ba Duẩn

Sinh thời, đồng chí Lê Duẩn thường nói, con người sống là phải lao động, có
tình thương và lẽ phải. Đó là đạo lý của cuộc sống. Ước mong của đồng chí là phải
xây dựng thành công một xã hội XHCN giàu mạnh, nhân dân no đủ, hạnh phúc,
trong đó con người giàu tình thương yêu đối với nhau. Những điều tâm huyết của
đồng chí nói về con người - tình thương và trách nhiệm cũng là những điều đã được
đồng chí thể hiện nhất quán trong cuộc sống của mình. Với bạn chiến đấu cũng như
người giúp việc, với đồng chí trong Đảng cũng như người dân bình thường, đồng chí
Lê Duẩn luôn trọn nghĩa vẹn tình.
Đồng chí Đống Ngạc, nguyên Trợ
lý của Tổng Bí thư Lê Duẩn kể lại: Khi
hoạt động bí mật tại Sài Gòn, năm 1940,
trong một lần bị vây ráp, đồng chí Lê
Duẩn và đồng chí Nguyễn Thị Minh
Khai cùng trốn trong một ngôi chùa ở
ngoại ô. Trong tình thế cực kỳ gieo neo,
có biết bao nhiều điều phải suy tính để
tìm cách đối phó với địch, đồng chí Lê
Tổng Bí thư Lê Duẩn thăm hỏi học sinh lớp
Duẩn lắng nghe đồng chí Nguyễn Thị 11E, Trường PTTH thị xã Long Xuyên, tỉnh
Minh Khai kể chuyện về bé Hồng Minh, An Giang (tháng 10-1980
đứa con gái đầu vừa lọt lòng mẹ mà Nguyễn Thị Minh Khai (cùng bị kết án
trong lúc chạy trốn chính chị không nhớ tử hình), đồng chí Lê Duẩn thấy mình có
nổi ai là người đã nhận nuôi cháu. Thấm trách nhiệm phải tìm cho được cháu
thía nỗi đau tình mẫu tử của đồng chí Hồng Minh để nuôi dạy thay cho hai
Nguyễn Thị Minh Khai, cảm thông sâu bạn chiến đấu của mình. Mười mấy
sắc nỗi đau mất con và sự hy sinh cao cả năm sau, năm 1957, trong một chuyến
của vợ chồng đồng chí Lê Hồng Phong - công tác tại Nghệ An, đồng chí Lê Duẩn
175
đã tìm được Hồng Minh để đưa ra Hà
Nội. Hồng Minh đã lớn lên trong sự yêu
thương đùm bọc của các thành viên
trong gia đình đồng chí Lê Duẩn cho
đến khi học xong đại học, có việc làm
và lập gia đình riêng.
Đồng chí Lê Duẩn sống với những
người giúp việc đầy tình nghĩa, đối xử
bình đẳng với mọi người, không phân
biệt đó là thư ký, cần vụ, bảo vệ hay lái
xe. Đồng chí thường bảo: “Năng lực
khác nhau, nên công tác và trách nhiệm
khác nhau nhưng chúng ta đều là đồng
chí. Nếu hoàn thành được nhiệm vụ
cách mạng mà Đảng đã giao phó thì ai
cũng như ai, đều vẻ vang cả”.
Đồng chí Đống Ngạc nhớ lại: Anh
Năm Hoành vừa là bảo vệ vừa là người
chèo xuồng cho đồng chí Lê Duẩn
những năm hoạt động ở Nam Bộ. Năm
1955, địch đã biết đồng chí Lê Duẩn còn
ở lại miền Nam nên ráo riết lùng sục
truy tìm, lần dò theo từng bước chân của
những người đi theo phục vụ ông. Bị
giặc bắt, tra tấn dã man, nhưng anh Năm
Hoành vẫn giữ vững khí tiết người cách
mạng. Năm 1971, do đau ốm dài ngày,
anh được Trung ương Cục miền Nam
cho ra miền Bắc chữa bệnh. Chỉ hai hôm
sau khi biết anh Năm Hoành ra tới Hà
Nội, đồng chí Lê Duẩn đã cho đón anh
về số 6 Hoàng Diệu. Khi anh Năm
Hoành xuống xe, anh Ba đã đứng đợi,
hai thầy trò ôm nhau nước mắt ràn rụa,
nước mắt mừng vui được gặp lại nhau
sau 15 năm xa cách. Riêng với đồng
chí Lê Duẩn, đó còn là nước mắt biết
ơn đối với người bảo vệ. Anh Ba Duẩn
đánh giá rất cao khí tiết cách mạng của
Năm Hoành: “Chú ấy gan dạ thật, cắn
răng chịu đau, chịu đòn, dứt khoát
không hé răng nửa lời nên đã bảo đảm
tính mạng cho tôi và bảo vệ được các
cơ sở cách mạng của địa phương. Chịu
ơn chú ấy, tôi muốn tạo điều kiện cho
chú ấy an dưỡng để bệnh tình chóng
thuyên giảm, sức khỏe sớm phục hồi”.
Khi Năm Hoành nằm điều trị tại Bệnh
viện E, đồng chí Lê Duẩn đã nhiều lần
đến thăm.
Nhiều năm phục vụ đồng chí Lê
Duẩn, ông Nguyễn Văn Hoành, nguyên
Phó Cục trưởng cơ quan T78, chuyên
viên cao cấp Ban Tài chính - Quản trị
Trung ương vẫn còn nhớ như in những
chuyến đi công tác của anh Ba. Ông nhớ
lại: “Anh Ba luôn nhớ đến những người
đã từng nuôi giấu anh trong những ngày
khó khăn thời chiến tranh. Ngày 11-5-
1975, anh về thăm các gia đình ở căn cứ
tỉnh Rạch Giá. Sau đó anh về xã Hiệp
Hương, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến
Tre thăm gia đình bà Mười Trác và các
gia đình cơ sở năm 1956 đã nuôi giấu và
bảo vệ anh. Ngày 14-5-1975, anh lại đi
thăm một số gia đình anh đã từng ở hoạt
động bí mật tại Sài Gòn. Anh thăm nhà
anh Sáu Hoa và chị Bon ở tại số 99/9
đường Nguyễn Văn Học, nhà 283 đường
Lê Quang Định, Bình Thạnh, nhà 29
176
Huỳnh Khương Ninh, gần chợ Đa Kao,
quận 1. Gặp lại những đồng chí năm
xưa, như người dân bình dị, anh Ba
không giấu nổi xúc động. Đây là những
đồng chí, đồng bào đã đóng góp thầm
lặng cho công cuộc cách mạng”.
Xúc động nhắc lại sự quan tâm của
đồng chí Lê Duẩn, ông Nguyễn Văn
Hoành kể: Một hôm anh Ba nói với tôi:
“Chú ở với tôi lâu quá rồi cũng không
được gì, tôi muốn chú đi học bổ túc văn
hoá để nâng cao trình độ, sau này chú có
điều kiện làm việc tiến lên”. Thế là tôi
được đi học bổ túc văn hoá một năm và
học lên được cấp II. Học xong trở về
vào giữa năm 1964, tôi được Văn phòng
Trung ương điều về làm Chủ nhiệm nhà
khách Trung ương Tây Hồ.
Giáo sư Trần Văn Giàu, nguyên Ủy
viên Ủy ban Trung ương Mặt trận Dân
Ký ức về “Ngọn đèn hai trăm nến”
Thuở đất nước còn chìm trong đêm
dài thực dân nô lệ, chàng thanh niên Lê
Duẩn với bầu máu nóng trào sôi đã sớm
dâng tuổi xanh của mình cho nước. Một
ngày tráng chí nọ, chàng đã vượt sông
Thạch Hãn để theo lời non nước qua
chiếc đò ngang của ông Cao Đốc ở thôn
Hậu Kiên, Triệu Thành, Triệu Phong,
bến đò ngang này vì thế được gọi là bến
đò ông Đốc. Nhiều năm sau, khi Hiệp
định Giơnevơ được ký kết, trong một
hôm vào đầu năm 1955, tại cửa sông
tộc giải phóng miền Nam Việt Nam kể:
“Lúc ở Đồng Tháp Mười, tôi đi công tác
theo anh. Các bà má chiến sĩ các xã đều
quen anh. Họ biết rành “Lê Duẩn là
người của Cụ Hồ ở trong Nam”, trong
khi họ vẫn gọi anh là “Thằng Duẩn,
thằng Ba Duẩn, thằng Ba Huế...”. Mỗi
khi nghe cách xưng hô ấy của các bà má
nhai trầu cười móm mém, anh rơm rớm
nước mắt.
Những câu chuyện rất đời thường
thể hiện một nhân cách lớn, một con
người cả cuộc đời vì nước vì dân, tấm
lòng chân thành và tình yêu thương đối
với đồng chí đồng bào, đồng chí Lê
Duẩn luôn là tấm gương sáng đối với cán
bộ, đảng viên và nhân dân ta noi theo.
Hương Thủy
Theo http://baobariavungtau.com.vn
Báo Bà Rịa - Vũng Tàu
Tổng Bí thư Lê Duẩn thăm công trình thủy
nông Nam Thạch Hãn (cống Hà My, kênh N1,
Triệu Hòa, Triệu Phong) năm 1983.
Ông Đốc, Cà Mau, Anh Ba (tên gọi thân
mật của cán bộ, nhân dân Nam Bộ dành
cho đồng chí Lê Duẩn) đã bước lên
177
chiếc tàu Ba Lan neo ở đó để tập kết ra
Bắc nhưng đến gần nửa đêm, Anh Ba bí
mật xuống một chiếc tàu đò để quay trở
lại nhận lãnh trọng trách lớn lao đối với
cách mạng miền Nam mà Bác Hồ và
Trung ương Đảng giao phó. Cuộc đời
của Cố Tổng Bí thư Lê Duẩn đã gắn với
những bến đò, ít nhất có hai bến đò
mang tên dân giã là ông Đốc và Cố
Tổng Bí thư Lê Duẩn đã cùng với Trung
ương Đảng vững vàng lái con thuyền
cách mạng Việt Nam vượt qua bão táp.
Con thuyền Việt Nam giờ đây vươn ra
“biển lớn” hội nhập với bản lĩnh, với sự
tự tin tôi luyện được từ cả những ngày
còn ở bến đò ông Đốc.
* Dưới lòng đất Vĩnh Linh thời
chiến, Bác Duẩn đã sớm nói đến chuyện
“đại xá dân tộc”
Là người sớm khởi thảo “Đề cương
Cách mạng miền Nam” ngay giữa lòng
Sài Gòn khi miền Nam còn chìm trong
đen tối, bản Đề cương lịch sử này là căn
cứ quan trọng để Trung ương Đảng ra
Nghị quyết 15 về đường lối cách mạng
miền Nam, Bác Duẩn luôn theo dõi, chỉ
đạo phong trào cách mạng miền Nam và
dành cho miền Nam mối quan tâm đặc
biệt. Dĩ nhiên, nằm trong mối quan tâm
đặc biệt đó, có Vĩnh Linh, Quảng Trị,
mảnh đất kiên cường đầu cầu giới tuyến,
tiền đồn của miền Bắc xã hội chủ nghĩa.
Bác Duẩn từng vào với tuyến lửa Vĩnh
Linh nhiều lần. Bác thường căn dặn
Vĩnh Linh phải giữ vững đầu cầu miền
Bắc xã hội chủ nghĩa, phải giương cao
hai ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ
nghĩa xã hội, đừng để cho tư tưởng “xét
lại” xen vào đây. Ông Nguyễn Kham,
nguyên Chủ tịch huyện Triệu Hải (cũ),
trong những năm đánh Mỹ, ông làm
Chánh Văn phòng Đảng uỷ khu vực
Vĩnh Linh, rồi làm Uỷ viên thư ký trực
Uỷ ban hành chính khu vực Vĩnh Linh
kể lại đầy cảm phục về ấn tượng lần Bác
Duẩn chỉ đạo Vĩnh Linh ứng phó với
tình huống gian khó: “Tháng 12-1964,
địch tập trung bắn sang bờ Bắc, bắn từ
Huỳnh Hạ, Huỳnh Thượng, Vĩnh Sơn
bắn lên. Dân đi cấy, đi chợ bị thương
nhưng mình chưa thể ra tay đánh trả
địch được. Mình phải xin ý kiến Ban Bí
thư. Tôi nhớ lúc đó Bác Duẩn trả lời
bằng điện, đại ý rằng, Ban Bí thư rất
thông cảm với tình hình khó khăn của
các đồng chí ở giới tuyến. Nhưng hiện
địch chưa có ý đồ phá tuyến, ta phải
tránh làm những gì mà địch vin vào để
gây cớ. Việc tiêu diệt địch không thiếu
gì cách. Đọc bức điện, đồng chí Hồ Sĩ
Thản, Bí thư Đảng uỷ khu vực Vĩnh
Linh reo lên mừng rỡ vì đã được Bác
Duẩn “mở nước”. Sau đó, ta tổ chức
đánh địch hai trận ở Gio Linh, địch
khiếp sợ, không dám đánh phá giới
tuyến”. Mang niềm tin sắt đá ở ngày
toàn thắng của dân tộc, ngay khi chiến
tranh còn ác liệt, Bác Duẩn đã sớm nghĩ
đến chuyện băng bó, hàn gắn vết thương
chiến tranh khi hoà bình về. Ông
178
Nguyễn Kham đắc ý kể tiếp: “Trong lần
vào Vĩnh Linh năm 1971, Bác Duẩn đã
đến nói chuyện với cán bộ Vĩnh Linh tại
một hội trường ngầm dưới đất ở làng
Phú Thị, xã Vĩnh Nam. Bác nói: Tôi
từng báo cáo với Bác Hồ, sau khi giải
phóng miền Nam, xin Bác Hồ cho thực
hiện chính sách đại xá dân tộc. Bác giải
thích, nói cho cùng, con dân đất Việt cả,
có những người lầm lỗi chẳng qua là vì
hoàn cảnh. Đại xá dân tộc để thực hiện
đại đoàn kết dân tộc. Năm 1975 đất
nước mới giải phóng mà ngay từ năm
1971, Bác Duẩn đã nói điều này rồi”.
* “Lao động, tình thương và lẽ phải”
Sau đại thắng mùa xuân năm 1975,
đất nước thống nhất, Bác Duẩn đã sớm
về thăm quê. Lần đầu tiên, Bác về thăm
quê Bích La Đông, Triệu Đông, Triệu
Phong chứ chưa về thăm quê Hậu Kiên,
Triệu Thành, Triệu Phong (nơi thân sinh
Bác Duẩn đến sinh sống và lập nghiệp)
được vì đường đi sau chiến tranh còn trở
ngại bom mìn. Bác Duẩn đã qua đò sang
sông Vĩnh Định rồi đi bộ về thăm làng
Bích La Đông, thăm nhà ông Bát Cơ,
người anh họ thúc bá của Bác. Lần đầu
chưa về Hậu Kiên được nhưng Bác
Duẩn đã gặp được đoàn của làng Hậu
Kiên gồm 14 người đến chào Bác, khi
Bác đến thăm xã Triệu Tài, Triệu
Phong. Gặp lại bà Nguyễn Thị Lạc,
người em gái láng giềng ở Hậu Kiên, có
nhà ở phía trước mặt nhà Bác Duẩn, sau
đằng đẵng thời gian xa cách, Bác Duẩn
vẫn nhận ra liền. Bác ôm chầm bà Lạc,
vỗ vỗ trìu mến đầu bà, rồi khuyên nhủ:
“Em đừng lo chi hết. Hoà bình rồi, chịu
khó nghe!”. Hồi tưởng lại khoảnh khắc
thân mật đặc biệt này, bà Lạc nay đã 90
tuổi rồi mà vẫn còn giữ vẹn nỗi ngượng
ngùng: “Lúc đó, tôi hổ ngươi, vì đông
người lắm”.
Trong một lần sau về thăm làng
Bích La Đông, Bác Duẩn đã dành thời
gian nói chuyện thân mật với cán bộ và
nhân dân quê nhà. Ông Lê Bá Hưởng,
nguyên cán bộ trực Đảng của Đảng uỷ
xã Triệu Đông từng dự buổi nói chuyện
này của Bác Duẩn kể: “Về thăm quê
thấy bà con làm ăn khá lên, Bác phấn
khởi. Bác nói làng ta là làng kiên cường,
ông bà mình nói đá trôi chứ làng không
trôi. Bây giờ, chúng ta sống với nhau
phải có lao động, tình thương và lẽ phải.
Bà con ta đoàn kết làm ăn, xây dựng quê
hương sau chiến tranh cho tốt đẹp, vui
vẻ. Có người hỏi Bác: Thưa Bác, giải
phóng rồi, hết chiến tranh rồi nhưng việc
làm nhà cửa còn gặp khó khăn, do
không có gỗ, gỗ trên rừng không chặt
được vì Nhà nước quản lý. Bác bảo: Bác
Hồ nói vì lợi ích mười năm trồng cây, vì
lợi ích trăm năm trồng người. Bà con ta
nên trồng cây xoan cho nhiều để lấy gỗ
làm nhà, trồng nhiều đu đủ, rau xanh để
có ăn quanh năm. Đối với việc học hành
của các cháu, phải phấn đấu để sau này
xây dựng được trường cấp 3”. Lần đầu,
Bác Duẩn về Hậu Kiên là về với làng
179
nhưng chưa “trở về mái nhà xưa” được,
vì lúc này mới giải phóng, huyện nhà
chưa có điều kiện phục dựng lại ngôi
nhà Bác ở thuở trước. Sau đó, huyện
Triệu Hải (cũ) đã làm lại nhà lưu niệm
của Bác Duẩn y nguyên như trước, từ
căn nhà gỗ, xung quanh ghép ván, mái
lợp tranh, đến bàn thờ tổ tiên, bàn gỗ
trong nhà, cái sập mẹ Bác Duẩn nằm,
cái giường Bác Duẩn từng nằm và ngồi
học. Về thăm nhà, Bác Duẩn đã bồi hồi
xúc động đặt tay lên chiếc sập mẹ nằm
ngày nào. Bác ở lại nhà, sống với kỷ
niệm xưa và sống trong tình thương yêu
của bà con làng nước vây quanh. Bác
nói với bà con: “Làng Hậu Kiên mình
tốt lắm, thương yêu nhau lắm, có một
bát canh ngon, một nồi nước chè xanh
cũng kêu nhau đến. Sau này tôi về hưu,
tôi ở với làng thôi”. Bác nhớ và thăm
tường tận từng người xưa cảnh cũ, thăm
ông Đốc chèo đò đưa Bác vượt sông
ngày nào, thăm phiên chợ Sãi thân
thương, thăm quê ngoại yêu dấu. Bà
Phạm Thị Lan, láng giềng với nhà Bác
Duẩn kể: “Bác Duẩn ra thăm chợ Sãi,
mấy anh bảo vệ đi theo, Bác cứ khoát
khoát tay, ra hiệu hãy yên tâm. Bác nói
rằng chợ Sãi đông bữa mai, buôn đồ
tràng, bán đồ trẹt khó nghèo, mai mốt
làm chợ Sãi lại, rồi làm cầu ở bến đò
ông Đốc để nối Đông Hà vào, Cửa Việt
lên”. Theo ông Nguyễn Kham cho biết,
về thăm chốn cũ của ông bà ngoại ở Đâu
Kênh, Triệu Long, Triệu Phong, Bác
Duẩn đã bâng khuâng tâm sự: “Ngày
trước, ông ngoại tôi có khí tiết chống
cường hào áp bức, các dì tôi sống rất
trung trinh, tiết hạnh. Vì vậy, khi nghỉ
học là tôi về quê ngoại và tôi đã lớn lên
trong tình thương đó của ngoại”. Một
hôm, lúc đang ngồi ăn sáng ở Hậu Kiên,
Bác Duẩn hỏi ông Nguyễn Kham:
- Ở Ba Lòng nay còn trồng bắp
nhiều không?
- Thưa Bác, bắp ở Ba Lòng còn
nhiều, đậu xanh, đậu phụng cũng nhiều,
còn bí ngô không nhiều như trước.
Bác gật đầu cười rồi hỏi tiếp:
- Bà con còn ăn con chắt chắt
không?
- Thưa Bác, bà con còn ăn nhiều,
nhất là đồng bào vùng ở ven sông.
- Chắt chắt ngon - Bác nói - Vỏ nó
nung vôi tốt lắm.
Rồi Bác nói đến chuyện phải quan
tâm bữa ăn của dân, làm sao cho bữa ăn
có quả chuối, quả đu đủ, trứng gà, nhất
là cho các cháu, những thứ này làm
được từ đất đai trong vườn, không khó
lắm. Ông Đống Ngạc, thư ký riêng của
Bác Duẩn đi cùng Bác góp chuyện: “Đi
đâu, Anh Ba cũng nhắc chuyện phải lo
bữa ăn cho dân, nhưng thấy một số nơi
làm còn ít lắm”. Bác Duẩn nghĩ đến dân
là lo nghĩ đến bữa ăn của dân và nhớ
quê là nhớ từng món ăn “chân quê” vậy
đó. Một số cán bộ, nhân dân Hậu Kiên
như các anh Nguyễn Ngọc Khánh,
nguyên Chủ tịch xã Triệu Thành, Lê
180
Khắc Định, nguyên Chủ nhiệm HTX
Hậu Kiên... từng có dịp ra Hà Nội thăm
Bác Duẩn, được Bác mời cơm thân mật
đều ấn tượng mãi về lần đặc biệt được
ăn cơm cùng Bác. Anh Định cảm kích
kể: “Trong bữa cơm của Bác có rau luộc
và có mấy lát khoai lang. Bác bảo ăn
khoai là nhớ đến quê hương. Bác bình
dân cách chi lạ, bình dân ngộ sự thiệt!”.
Chỉ vì mừng cho quê hương có nhiều
mùa lúa, mùa khoai no ấm mà trong một
lần về quê nhìn thấy dòng nước mát
kênh thuỷ lợi Nam Thạch Hãn chảy
xanh đồng Triệu Đông, Bác Duẩn đã
khóc dạt dào nước mắt.
* “Phấn đấu xây dựng Hướng
Hoá thành một huyện kiểu mẫu ở
miền núi”
Đầu xuân năm 1977, Bác Duẩn lên
thăm huyện vùng cao Hướng Hoá. Cán
bộ và nhân dân đến đông chật cả hội
trường của huyện để nghe Bác nói
chuyện. Ông Võ Văn Minh, Phó Bí thư
Thường trực Huyện uỷ Hướng Hoá và
ông Hồ Pờn, Trưởng Trạm lâm nghiệp
huyện Hướng Hoá lúc đó nhớ lại: Bác
Duẩn khen ngợi cán bộ và nhân dân
Hướng Hoá một lòng tin tưởng, kiên
cường theo cách mạng trong chống Pháp
và chống Mỹ. Bác dặn dò phải phát huy
tốt truyền thống đoàn kết: “Bầu ơi
thương lấy bí cùng, tuy rằng khác giống
nhưng chung một giàn”, phải phấn đấu
xây dựng huyện Hướng Hoá thành một
huyện kiểu mẫu ở miền núi. Bác nhấn
mạnh huyện phải đẩy mạnh sản xuất
lương thực, chăn nuôi để đảm bảo cho
dân khỏi đói và đủ ăn, có lương thực rồi
sẽ làm được nhiều việc khác. Bác còn
đến thăm một hộ đi xây dựng vùng kinh
tế mới ở Tân Hợp, trúng vào nhà người
họ hàng của Bác, Bác rất vui và hỏi
thăm chuyện sức khoẻ, làm ăn.
* Thăm đường 9 và nghe câu hát
“Đông Hà thành phố tương lai”
Trong lần về thăm tỉnh Bình Trị
Thiên (cũ) năm 1983, Bác Duẩn đã đến
thăm Đông Hà và nói chuyện với cán
bộ, nhân dân ở đây. Ông Dương Tú
Anh, Bí thư Thị uỷ Đông Hà lúc đó còn
thuộc nằm lòng những ý chính Bác
Duẩn đã nói: “Bác bảo Quảng Trị là nơi
đọ sức giữa hai lực lượng cách mạng và
phản cách mạng, sự hy sinh ở đây là rất
lớn. Cho nên, chúng ta còn sống, chúng
ta phải làm sao xây dựng Đông Hà đi
nhanh lên, muốn thế, chúng ta phải đoàn
kết, phải hết sức chú ý lao động, tình
thương và lẽ phải. Đông Hà có lợi thế là
có đường 9 và quan hệ giữa Quảng Trị
và tỉnh Savanakhet, Lào đã có từ lâu.
Khi chúng ta giành chính quyền năm
1945, tỉnh Savanakhet có cử người sang
Quảng Trị để liên lạc, xin tăng cường
huấn luyện lực lượng vũ trang”. Tại
buổi gặp gỡ này, lãnh đạo Đông Hà có
bố trí tiết mục văn nghệ phục vụ Bác
Duẩn. Cô giáo Hoàng Thị Thu Hà, giáo
viên Trường PTTH Đông Hà, về sau là
181
Hiệu trưởng Trường THCS Phan Đình
Phùng, Đông Hà hát bài “Đông Hà
thành phố tương lai” của nhạc sĩ Hoàng
Sông Hương cho Bác nghe. Cô từng hát
bài hát này tại một hội diễn nghệ thuật
quần chúng của tỉnh Bình Trị Thiên (cũ)
năm 1982 và được tặng bằng khen diễn
viên xuất sắc. Nhưng khi hát cho Bác
Duẩn nghe, cô đã hát lên khát vọng cháy
bỏng của Đông Hà với một tâm thế đặc
biệt, vượt lên lối biểu diễn thường tình:
“Mình được đứng gần với Bác để hát
cho Bác nghe, vinh dự lắm mà cũng hồi
hộp và lo lắm, hát được một đoạn mình
mới bình tĩnh được. Hát bên Bác không
có chi là biểu diễn cả, như hát trong nhà,
hát cho người thân mình nghe. Hát
xong, mình được nghe Bác khen: Cháu
hát hay lắm!”. Sau buổi nói chuyện với
cán bộ và nhân dân thị xã Đông Hà, đặc
biệt, Bác Duẩn đã đi thăm đường 9. Bác
bảo, Bác muốn đi một đoạn lên Tân
Lâm, Cam Lộ. Tân Lâm - đường 9 đã
nằm trong nỗi nhớ thẳm sâu của Bác.
Tháng 7-1973, sau khi Quảng Trị được
giải phóng, Bộ Nông trường lúc đó đã
giao cho một đoàn gồm 42 người đi B
vào Quảng Trị để xây dựng Nông
trường quốc doanh Tân Lâm. Bác Duẩn
đã căn dặn ông Lê Mậu Lộ, người sẽ
làm giám đốc nông trường này và cả
đoàn rằng: “Về miền Nam xây dựng một
nông trường tuy nhỏ nhưng cho tốt thì
quý lắm”. Trong lần Bác Duẩn đi thăm
đường 9 này, xe chỉ đưa Bác đến được
ngang km 7 rồi dừng vì đường xấu và
đang làm cầu.
* “C, v, m là gì? Vấn đề là làm chủ,
làm chủ, làm chủ”
Trong ký ức của mọi người, nhớ về
Bác Duẩn là nhớ về “Ngọn đèn 200 nến”
(Deux cents bougies), biệt hiệu mà đồng
chí Phạm Ngọc Thuần, nguyên Phó Chủ
tịch Uỷ ban Kháng chiến hành chính
Nam Bộ cùng một số trí thức, cán bộ
Nam Bộ đã dành cho Anh Ba, dành cho
Bác Duẩn với tất cả niềm kính trọng và
cảm phục đặc biệt. Ngọn đèn cực sáng
này đã cháy tận lực, cháy hết mình, cả
khi cách mạng gặp buổi đen tối và khi
tạo được thời cơ, đặc biệt, đây là ngọn
đèn của lửa Việt, hồn Việt, ngọn đèn
độc lập, tự chủ và sáng tạo. Tại Hội nghị
toàn quốc sơ kết công tác xây dựng
huyện và tăng cường cấp huyện tháng
10-1984, ở Hà Nội, ông Nguyễn Kham
được dự và được nghe Bác Duẩn đến
nói chuyện, ông còn ghi sổ một câu nói
của Bác Duẩn mà ông hết sức tâm đắc.
Ông Kham kể mà như phân tích ngọn
ngành: “Bác Duẩn hỏi và lý giải, nhấn
mạnh: “C, v, m là gì? Vấn đề là làm chủ,
làm chủ, làm chủ”. Lúc đó, mình chưa
hiểu được ý Bác, sau này mới hiểu.
Mình hiểu rằng, phải vận dụng c, v, m
cho phù hợp, sáng tạo, chứ cứng nhắc là
chết. Đấy là tầm nhìn chiến lược của
Bác Ba” (c là tư bản bất biến, v là tư bản
182
khả biến, m là giá trị thặng dư, theo cách
phân tích của C.Mác - chú thích của
người viết). “Làm chủ” là tư tưởng, là
khát vọng, là hoài bão lớn của Bác
Duẩn, bởi xây dựng chủ nghĩa xã hội mà
không nhấn mạnh “làm chủ” thì làm sao
xử lý được tình trạng “cha chung không
ai khóc”, làm sao tạo ra nhiều và quản lý
tốt giá trị thặng dư được. Ông Dương Tú
Anh lưu ý về một chuyện khác: “Năm
1981, tôi đang học lớp nâng cao tại
Trường Đảng Nguyễn Ái Quốc, được
nghe Bác Duẩn đến nói chuyện với cán
bộ trung cao về cải tạo công thương
nghiệp tư bản tư doanh ở miền Nam.
Bác nói cải tạo công thương nghiệp tư
bản tư doanh ở miền Nam không làm
như ở miền Bắc mà chú ý giữ lực lượng
sản xuất, vì hiện nay ở miền Nam, nhiều
gia đình thuê công nhân 10, 15, 20
người, thậm chí có người nhiều hơn nữa.
Chúng ta phải có hình thức thích hợp,
nếu không sẽ xoá lực lượng sản xuất.
Sau này, mình thấy làm trật ý Bác Ba”.
Thực tế cho thấy, khái niệm kinh tế
nhiều thành phần đã xuất hiện từ trước
đó, chứ không phải đợi đến Đại hội VI
và sau này mới có. Trong Báo cáo chính
trị tại Đại hội lần thứ V của Đảng, tháng
3-1982 do Tổng Bí thư Lê Duẩn trình
bày đã nêu rõ ở miền Nam còn 5 thành
phần kinh tế: quốc doanh, tập thể, công
tư hợp doanh, cá thể và tư bản tư nhân
(Lê Duẩn, Nội dung cơ bản của cách
mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam,
NXB Sự thật, Hà Nội, 1986, trang 460).
Về điểm này, nguyên Thủ tướng Võ
Văn Kiệt trong bài viết “Nhớ đồng chí
Lê Duẩn” đăng trên các báo trong tháng
8-2006 đã nêu khá tường tận: “Qua quá
trình dài làm việc dưới sự lãnh đạo và
được gần gũi Anh Ba Duẩn, tôi chứng
minh thêm về dòng suy nghĩ gần như
nhất quán trong tư duy của Anh: Anh là
người đứng đầu của Đảng nhưng chủ
trương cải tạo công thương nghiệp tư
bản tư doanh không phải là sự quan tâm
nhiều của Anh và Anh cũng không coi
đó là một thứ động lực cho sự phát triển,
là nhân tố đưa đất nước ra khỏi cái
nghèo và lạc hậu. Thực tế lại ngày càng
ngược lại, làm nỗi băn khoăn của Anh
càng nhiều hơn”. Sinh thời, Tổng Bí thư
Lê Duẩn tập trung nói nhiều đến động
lực đặc biệt của cách mạng xã hội chủ
nghĩa, đó là chế độ làm chủ tập thể.
Ánh sáng từ “Ngọn đèn hai trăm nến”
mãi cháy sáng, mãi toả lan. Trên quê
hương Quảng Trị, nhiều công trình gắn
với những dịp chào mừng kỷ niệm ngày
sinh của Bác Duẩn đã mọc lên khang
trang, bề thế như: Công viên Lê Duẩn,
Trung tâm Văn hóa tỉnh, các công trình
cầu, đường, trường học ở các xã Triệu
Thành, Triệu Đông, huyện Triệu
Phong… Nhiều niềm mong ước của Bác
Duẩn đối với Quảng Trị đã và đang biến
thành hiện thực. Huyện Hướng Hoá, nơi
183
có tuyến kinh tế động lực: Tuyến Hành
lang Kinh tế Đông - Tây và vùng kinh tế
động lực: Khu Kinh tế-Thương mại đặc
biệt Lao Bảo đang từng bước khai thác
tốt lợi thế đặc thù để sớm trở thành “huyện
kiểu mẫu ở miền núi” như lời dặn của
Bác Duẩn. Khu Kinh tế - Thương mại
đặc biệt Lao Bảo tính từ khi thành lập
đến nay (1998 - 2016) đã có 425 doanh
nghiệp, 3000 hộ kinh doanh, có 380
phương án kinh doanh đăng ký đầu tư;
đã thu hút 63 dự án đầu tư với tổng số
vốn 3.800 tỷ đồng, trong đó có 3 dự án
đầu tư nước ngoài với số vốn 13,6 triệu
USD. Đông Hà là vùng kinh tế động lực
của tỉnh và đang phấn đấu xây dựng
sớm trở thành đô thị loại II, thành thành
phố có vị thế cấp vùng Bắc Trung Bộ và
là một trong các đô thị động lực trên
Hành lang Kinh tế Đông - Tây. Đông Hà
đang hình thành cấu trúc “thành phố bên
sông”, lấy sông Hiếu làm trục chính, từ
đó kết nối với các đô thị lân cận như Gio
Linh, Cam Lộ, Triệu Phong, đặc biệt là
kết nối với Cửa Việt nơi cuối dòng sông
Hiếu, cũng là nơi mở ra Khu kinh tế
Đông Nam Quảng Trị, nơi được xác
định là điểm đột phá của tỉnh Quảng Trị,
cực phát triển của vùng Trung Bộ và là
một trong những Trung tâm giao thương
của ASEAN và châu Á - Thái Bình
Dương. Phát huy truyền thống quê
hương Tổng Bí thư Lê Duẩn, xã Triệu
Thành và xã Triệu Đông đã được Nhà
nước phong tặng danh hiệu Anh hùng
lực lượng vũ trang nhân dân. Xã Triệu
Thành đã được tỉnh công nhận “xã đạt
chuẩn nông thôn mới”, đạt thu nhập 25
triệu đồng/người/năm năm 2015, tăng
13,5 triệu đồng/người/năm so với năm
2011. Xã đã khai thác tốt lợi thế vị trí
địa lý thuận lợi để phát triển thương
mại, dịch vụ với cơ cấu lao động tham
gia chiếm đến 85% lao động trong xã.
Các trường mầm non, tiểu học và trung
học cơ sở đều đạt chuẩn quốc gia. Xã
Triệu Đông đã đầu tư chiều sâu phát
triển nông nghiệp, hình thành được
những vùng chuyên canh lúa đạt giá trị
70 triệu đồng/ha/năm, chuyên canh rau
màu đạt 500 triệu đồng/ha/năm. Năm
2015, xã đã được huyện Triệu Phong
công nhận là xã văn hóa nông thôn mới.
Chăm lo cho sự nghiệp trồng người, xã
đã thực hiện phổ cập trung học cơ sở đạt
tỷ lệ cao, duy trì vững chắc, 3/3 trường
mầm non, tiểu học, trung học cơ sở đạt
chuẩn quốc gia, hướng tới phổ cập trung
học phổ thông. Quảng Trị đang đổi mới,
đang khởi sắc vươn lên từng ngày, bằng
nguồn lực “lao động, tình thương và lẽ
phải”, nguồn lực quý báu mà lúc sinh
thời, Tổng Bí thư Lê Duẩn hằng căn dặn
phải chú trọng khai thác, phát huy.
Bút ký -
Nguyễn Hoàn
Theo http://vhntquangtri.vn
Hội Văn học nghệ thuật Quảng Trị
184
 Ký ức về Tổng Bí thư của một Đại tá cảnh vệ
"Bảo vệ đồng chí Lê Duẩn tuyệt
đối an toàn là mệnh lệnh từ trái tim", đó
là lời tâm sự của Đại tá Nguyễn Trại
với chúng tôi trong cuộc gặp gần đây
tại nhà riêng của ông ở quận Thanh
Xuân, Hà Nội. Đại tá Nguyễn Trại là
một trong hai cảnh vệ tiếp cận đầu tiên
của đồng chí Lê Duẩn từ năm 1957, sau
khi đồng chí Lê Duẩn từ miền Nam trở
ra miền Bắc. Quê ông Nguyễn Trại ở xã
Phổ Minh, huyện Đức Phổ, tỉnh Quảng
Ngãi. Năm 1944, ông tham gia du kích
Ba Tơ. Tháng 8/1945, ông chuyển sang
quân đội.
Sau khi tập kết ra Bắc, năm 1957, Đại tá Nguyễn Trại, nguyên cận vệ của đồng
chí Lê Duẩn
ông được chọn làm cận vệ của đồng chí
Lê Duẩn. Từ đó, tròn 30 năm, ông đã Mặc dù thời gian đã lui vào dĩ
gắn bó cuộc đời mình với nhiệm vụ đặc vãng, nhưng những kỷ niệm vẫn còn
biệt ấy, cho tới khi Tổng Bí thư Lê Duẩn hiện hữu trong tâm thức của ông...
từ trần. Hồi tưởng lại những ngày đầu làm
Là Đội trưởng Đội 5, chuyên trách cảnh vệ, Đại tá Nguyễn Trại kể: “Hàng
bảo vệ Tổng Bí thư, thuộc Cục Cảnh vệ ngày, anh Ba sang Văn phòng Trung
ương làm việc. Chiều hôm nào rảnh rỗi,
(nay là Bộ Tư lệnh Cảnh vệ), đến năm
tôi với anh đạp xe đi phố. Anh Ba đi xe
1989, ông nghỉ hưu với quân hàm Đại
đạp chưa thạo lắm, cứ liềng liệng. Tôi
tá. Ông là người được Tổng Bí thư Lê
còn nhớ, một hôm đạp xe ra đường
Duẩn rất tin tưởng, quý mến. Ông
Thanh Niên, xe anh Ba va vào một
thường gọi Tổng Bí thư một cách thân
người đi xe đạp, nhưng người đó không
mật: “Anh Ba”, “Anh Ba Duẩn”. Và giờ
việc gì. Anh Ba cười. Tôi nói: “Anh đi
đây, với trí nhớ mẫn tiệp hiếm có của xe đạp chưa thạo, nguy hiểm lắm anh ạ.
ông lão dù đã ngoài 90, ông Nguyễn Anh chỉ nên đi ôtô thôi”.
Trại đã dành cho chúng tôi cuộc trò Anh bảo: “Đi ôtô à? Hồi tôi ở
chuyện thân tình, ôn lại kỷ niệm một miền Nam có đi ôtô đâu. Đi xe đạp là
thời đã qua. một cách tập thể dục, khỏe người”.
185
 Thời gian đầu, tôi thuộc biên chế
của Văn phòng Trung ương Đảng, cũng
được phát súng, đạn, thường xuyên
luyện tập với anh em cảnh vệ. Sau đó,
anh Ba bảo tôi chuyển sang Cục cảnh vệ
cho đúng với lực lượng vũ trang hơn.
Tôi suy nghĩ, anh Ba là cán bộ cấp cao
tín nhiệm mình, mình phải nêu cao trách
nhiệm để bảo vệ tuyệt đối an toàn”.
Đại tá Nguyễn Trại kể cho chúng
tôi nghe về việc bảo vệ đồng chí Lê
Duẩn trong thời gian chiến tranh phá
hoại của Mỹ ở miền Bắc. Ông nói: “Kể
cả khi ở nhà hoặc đi công tác, lúc nào
cũng đặt trong tình trạng cảnh giác cao
độ. Chúng tôi đã xây dựng các phương
án bảo vệ phù hợp với từng thời điểm,
từng địa bàn công tác. Trước mỗi
chuyến đi đến các đơn vị, địa phương,
anh Ba cho tôi biết trước để liên hệ với
các nơi đó phối hợp bảo vệ.
Đặc biệt, chúng tôi làm kỹ kế
hoạch đi dọc đường, nắm chắc các vị trí
hầm trú ẩn sẵn có, nơi nào thiếu thì yêu
cầu làm bổ sung. Các bộ phận phục vụ
thống nhất về thời gian, tốc độ xe,
khoảng cách giữa các xe, điểm tạm dừng
dọc đường...
Hồi đó đang chiến tranh nên lực
lượng bảo vệ khá vất vả. Mỗi chuyến đi
đều phải có phương án rất cụ thể. Chẳng
hạn nếu đi Hải Phòng thì phải bố trí lực
lượng bảo vệ ở hai đầu cầu Long Biên
(Hà Nội), Lai Vu (Hải Dương). Đúng
giờ định sẵn thì tạm ngưng lưu thông
trên cầu để xe đi qua nhanh chóng. Cũng
có lúc thực hiện kế hoạch đột xuất, anh
Ba bảo đi là đi.
Tuy nhiên, chúng tôi đã dự kiến
những tình huống này, phối hợp chặt
chẽ với bộ phận thư ký, lái xe, phục vụ...
để thực hiện nhanh chóng. Chúng tôi gọi
điện gấp về Cục Cảnh vệ để Cục cho lực
lượng đi theo. Còn lúc ở nhà, bất kể ngày
hay đêm, khi anh Ba nằm nghỉ ở trong
phòng thì tôi nằm ở phòng làm việc bên
cạnh. Hễ nghe báo động “reng... reng...”,
tôi liền đưa anh xuống hầm.
Có lần địch ném bom cơ quan bên
cạnh, anh Ba cùng chúng tôi ngồi trong
hầm bị sức ép rất mạnh đến tức ngực,
khó thở.
Theo ông Nguyễn Trại kể thì từ
năm 1957 đến năm 1964, ông là cận vệ
duy nhất của đồng chí Lê Duẩn. Kể cả
khi đồng chí Lê Duẩn thăm Liên Xô
cũng chỉ một mình ông làm cận vệ,
nhưng vẫn bảo đảm an toàn. Sau năm
1964, Mỹ tiến hành chiến tranh phá hoại
ở miền Bắc, lực lượng bảo vệ được tăng
cường đông hơn. Ông Nguyễn Trại đã
từng tháp tùng Tổng Bí thư Lê Duẩn
sang thăm và làm việc tại các nước:
Liên Xô, Trung Quốc, CHDCND Triều
Tiên, Tiệp Khắc, Ba Lan, Bungari,
Hungari, Rumani, Cộng hòa Dân chủ
Đức, Lào, Campuchia, Ấn Độ...
Khi chúng tôi hỏi Đại tá Nguyễn
Trại những kỷ niệm về Bác Hồ với Tổng
Bí thư Lê Duẩn, ông kể: “Tôi nhớ có hai
186
lần Bác Hồ sang thăm anh Ba tại nhà
riêng ở số 6 Hoàng Diệu. Anh Liêm là
cận vệ của Bác Hồ cùng sang.
Lần đầu, Bác Hồ xuống xem bếp
núc, sau đó ngồi nói chuyện với anh Ba
và các con anh. Lần thứ hai, lúc một giờ
chiều, anh Liêm đưa Bác đi bộ tới thăm
anh Ba, nhưng không báo trước. Bác
mặc đồ màu nâu giản dị. Tôi chạy lên
tầng hai báo anh Ba biết. Anh Ba đi
xuống mời Bác lên nhà, nhưng Bác bảo:
“Thôi, ta ngồi đây cũng được”.
Bác và đồng chí Lê Duẩn ngồi nói
chuyện ở bậc thềm trước nhà. Hồi tôi
mới ra Bắc, một hôm, Bác Hồ và anh
Ba sang số 4 Hoàng Diệu ăn tết. Bác
hỏi thăm các chiến sĩ cảnh vệ: “Các chú
ăn tết thế nào, có bánh chưng không?”.
Bác và đồng chí Lê Duẩn nói chuyện
thân mật, cùng vui tết với chúng tôi.
Tôi cũng đã nhiều lần bảo vệ anh Ba
cùng Bác Hồ họp ở số 4 Hoàng Diệu,
hoặc Bác cùng anh Ba đi bộ dọc đường
có nhiều cây xoài trong Phủ Chủ tịch.
Chiều thứ bảy, Bác Hồ thường mời anh
Ba sang ăn cơm để tiện nói chuyện. Gọi
là mời cơm khách, nhưng bữa ăn
thường chỉ ít cá bống kho, đĩa rau xào,
đĩa rau luộc, bát cà muối... Bác Hồ ăn
uống đơn giản lắm!”.
Nói về tình cảm của Tổng Bí thư
Lê Duẩn với miền Nam, Đại tá Nguyễn
Trại tâm sự: “Đó là mối quan hệ sâu
nặng, nghĩa cả, ân tình. Tôi là người
miền Nam, có niềm vinh dự được gần
gũi anh Ba, đã cảm nhận được điều đó.
Anh Ba kể với tôi, hồi hoạt động ở
miền Nam, bà con trong đó quý anh
lắm. Họ thường gọi anh là: “Chú Ba”,
“anh Ba”... thật thân mật.
Anh Ba được đồng bào Nam Bộ
quý mến không phải vì quyền cao, chức
trọng, mà là bởi tấm lòng nhân hậu, bởi
phẩm chất, đạo đức trong sáng, bản lĩnh
chính trị kiên định, vững vàng. Trong
kháng chiến chống thực dân Pháp, anh
Ba được cán bộ, đảng viên và nhân dân
tôn vinh là “Ngọn đèn hai trăm nến” để
ca ngợi sự tỏa sáng từ trí thông minh và
tính sáng tạo của anh.
Đặc biệt, mọi người rất ca ngợi về
bản “Đề cương cách mạng miền Nam”
do anh Ba khởi thảo năm 1956. Tôi
được biết, trong cuộc kháng chiến chống
Pháp, anh Ba đã chỉ đạo sát sao phong
trào cách mạng ở thành phố Sài Gòn -
Chợ Lớn. Trong hơn 10 phiên họp, đại
hội, hội nghị quân sự của Xứ ủy Nam
Bộ, của Trung ương Cục miền Nam và
nhiều cuộc họp của Khu ủy, Đặc khu ủy
Sài Gòn - Chợ Lớn đã được anh Ba
Duẩn tới dự và trực tiếp cho nhiều ý
kiến chỉ đạo.
Hồi mới ra Bắc, anh Ba nghĩ nhiều
về đồng bào miền Nam. Ở đâu anh
cũng thường nhắc tới những người dân
tốt bụng, chân thành, giàu lòng yêu
nước ở miền Nam. Khi gặp đoàn Anh
hùng, Chiến sĩ thi đua miền Nam ra
thăm miền Bắc, anh Ba xúc động nói:
187
“Các em về, nhớ nói lại rằng anh Ba lúc
nào cũng nhớ các má, các ba và đồng
bào trong đó”.
Hồi tháng Giêng năm 1981, anh Ba
về thăm tỉnh Cửu Long. Ngay khi anh
Ba bước ra khỏi xe ôtô, nhiều người ra
đón anh đã xúc động nắm chặt tay anh,
nước mắt tuôn trào. Trong chuyến công
tác này, anh Ba đã đi thăm nhiều nơi,
nghe cán bộ và nhân dân địa phương
báo cáo tình hình. Anh Ba đã phát biểu
ý kiến chỉ đạo và thể hiện hết tấm lòng
sâu sắc đối với đồng bào miền Nam.
Khi tới thăm Trà Vinh, anh Ba đã
xúc động kể lại hồi hoạt động bí mật ở
đây anh đã được đồng bào ấp Bến Thủ,
xã Long Hòa, huyện Châu Thành hết
lòng nuôi dưỡng, bao bọc chu đáo, mà
anh coi đó là nghĩa tình sâu nặng không
bao giờ quên.
Hồi năm 1980, anh Ba giao nhiệm
vụ cho anh Nguyễn Văn Hoành (nguyên
Cục phó T78) về lại các tỉnh Bạc Liêu,
Cà Mau, Bến Tre mời được đại biểu 21
gia đình trong các gia đình đã từng nuôi
giấu anh Ba vào những năm 1955, 1956,
1957, tổ chức thành một đoàn ra thăm
miền Bắc.
Tại cuộc gặp này, anh Ba xúc
động nói: “Hôm nay, tôi thay mặt Trung
ương Đảng và Nhà nước mời các đồng
chí, các anh chị em là những người có
công bảo vệ tôi và các đồng chí khác
trong thời kỳ hết sức khó khăn gian khổ
của Cách mạng miền Nam...
Hồi giữa năm 1957, tôi được Bác
Hồ gọi ra Hà Nội, nhưng tâm trạng tôi
lúc đó không muốn ra, vì tôi không
muốn rời xa đồng bào, đồng chí miền
Nam đang đấu tranh gian khổ. Nhưng
chấp hành chỉ thị, tôi phải ra Hà Nội.
Khi hoạt động ở miền Nam, đi đến chỗ
nào cũng được đồng bào giúp đỡ chu
đáo, thân tình. Tình cảm đó, tôi không
bao giờ quên”.
Tấm lòng của anh Ba là vậy. Tôi
rất tâm đắc với ý kiến của anh Trần
Bạch Đằng (nguyên Ủy viên Ủy ban
Trung ương Mặt trận Dân tộc giải phóng
miền Nam Việt Nam) về anh Ba Duẩn:
“Lúc ở Đồng Tháp, tôi đi công tác với
anh, các bà má chiến sĩ các xã đều quen
anh. Họ biết rành “Lê Duẩn là người của
Cụ Hồ ở trong Nam”, trong khi họ vốn
quen gọi anh là “Ba Duẩn, Ba Huế...”.
Mỗi khi nghe cách xưng hô thân
mật ấy của các bà má nhai trầu cười
móm mém, anh rơm rớm nước mắt”.
Dừng lời một lát, Đại tá Nguyễn
Trại kể tiếp: “Nhiều hôm cuối buổi
chiều, nếu không bận việc là anh Ba bảo
đi dạo phố phường Hà Nội để nắm tình
hình, tiếp xúc với nhân dân. Thường
những cuộc đó, anh không nói trước địa
điểm, lên xe rồi mới nói.
Còn về chuyện tiền bạc, tôi thấy
anh Ba không tính đến chuyện riêng tư.
Trong túi anh không lúc nào có tiền.
Nhà xuất bản Sự Thật và các tòa soạn
báo đưa tiền nhuận bút, anh bảo tôi giữ
188
hết để cho các anh trước đây cùng công
tác với anh ở trong Nam như anh Của,
anh Hoàng Gia, anh Tư Hoành... có
hoàn cảnh gia đình khó khăn.
Hồi năm 1980, Liên Xô tặng
thưởng đồng chí Lê Duẩn giải thưởng
quốc tế Lênin “Vì củng cố hòa bình giữa
các dân tộc”, kèm theo số tiền 25.000
rúp, anh đã tặng lại số tiền này để xây
dựng trường học ở Hà Nội. Anh rất
thương người, sống giản dị, đồ đạc trong
nhà khá đơn giản”.
Đại tá Nguyễn Trại tâm sự với
chúng tôi: “Được làm cận vệ của Tổng
Bí thư Lê Duẩn là một niềm hạnh phúc
lớn nhất của cuộc đời tôi. Đó là điều
trước đây tôi không thể ngờ tới. Trong
tâm trí, tôi luôn nghĩ làm sao phối hợp
với đồng nghiệp để bảo vệ đồng chí Lê
Duẩn tuyệt đối an toàn. Đó chính là
mệnh lệnh từ trái tim mình.
Có lần, tôi nói với anh Ba: “Tính
tôi ít nói, chỉ làm thôi. Nhưng tôi xin
hứa với anh, nếu gặp sự nguy hiểm tôi
sẽ bảo vệ anh đến cùng”.
Anh Ba sống với tôi như sống với
anh em ruột thịt. Bây giờ mỗi khi nghĩ
tới anh, tôi lại thấy nhớ, thương anh.
Suốt cuộc đời anh chỉ lo cho nước, cho
dân, trăn trở trước cuộc sống còn khó
khăn, gian khổ của nhân dân. Anh sống
giản dị, giàu lòng nhân ái”
Theo http://antg.cand.com.vn
An ninh thế giới

Tổng Bí thư Lê Duẩn trong ký ức

của người dân Quảng Trị
Người dân tỉnh Quảng Trị luôn tự hào và nhớ mãi hình ảnh Tổng Bí
thư Lê Duẩn với những lời dặn dò cùng nhau đoàn kết, xây dựng quê hương
giàu đẹp.
Tổng Bí thư Lê Duẩn sinh ra trên
mảnh đất Quảng Trị anh hùng. Mỗi lần
về thăm quê, tình cảm của bà con làng
xóm dành cho ông mộc mạc mà chân
tình, sâu lắng. Đến hôm nay, cảm xúc
qua các cuộc gặp gỡ, trò chuyện với
Tổng Bí thư Lê Duẩn những lần về thăm
quê vẫn còn in đậm trong ký ức nhiều
người dân. Ông Nguyễn Kham, 90 tuổi, Tổng Bí thư Lê Duẩn thăm hỏi bà con nhân dân
trú tại Khu phố 4, Phường 2, thị xã xã Triệu Thành, huyện Triệu Phong

189
Quảng Trị nhớ mãi những lần được gặp
Tổng Bí thư Lê Duẩn. Trước đây, ông
Kham công tác tại Khu ủy Vĩnh Linh,
rồi làm Quyền Bí thư, Chủ tịch UBND
huyện Triệu Hải (cũ) nên may mắn được
đón tiếp Tổng Bí thư Lê Duẩn trong
những lần về thăm quê. Ông vẫn nhớ rõ
hình ảnh về nhà lãnh đạo kiệt xuất của
cách mạng Việt Nam nhưng rất đỗi giản
dị và giàu tình cảm với quê nhà.
Năm 1976, Tổng Bí thư Lê Duẩn
trở về quê, đứng thật lâu trên nền đất
căn nhà xưa. Thấu hiểu nỗi lòng của
ông, nhân dân địa phương đã phục dựng
lại ngôi nhà tranh ngày xưa trên nền đất
cũ. Những lần trở về thăm quê sau đó,
Tổng Bí thư mời mọi người trong đoàn
về nhà mình. Rồi ông đi một lượt khắp
nhà, sờ tay lên chiếc sập trước đây
người mẹ của mình thường nằm nghỉ.
Tối hôm đó, Tổng Bí thư nghỉ lại
tại ngôi nhà của mình. Bà con làng xóm
nghe tin ông về liền đến thăm rất đông.
Người lớn hỏi han, chúc sức khỏe, trẻ
em thì múa hát, những người quen cũ thì
cùng ngồi kể chuyện ngày xưa. Trong
căn nhà tranh, không khí ấm cúng, thân
thương, dạt dào tình làng nghĩa xóm.
Ông Nguyễn Kham không quên
hình ảnh tay bắt mặt mừng giữa Tổng Bí
thư Lê Duẩn và bà con khi vừa về tới
đầu làng. “Một đồng chí lãnh đạo đi lâu
thế, giờ trở về nhớ lại tất cả những việc
cụ thể về cuộc sống quê hương, thăm
hỏi bà con vui vẻ chân tình khiến tôi
cảm động. Bác thường nói câu: “lao
động, tình thương và lẽ phải” vì bác
muốn làm thế nào để mọi người sống có
tình cảm quê hương, gắn bó, tình nghĩa
thủy chung, nhắc nhở bà con phải đoàn
kết thương yêu nhau chân tình”, ông
Kham chia sẻ.
Nhắc đến những kỷ niệm với Tổng
Bí thư Lê Duẩn, nhiều người dân nơi
ông đến thăm vẫn lưu lại những tình
cảm gần gũi. Ông Lê Khắc Định (73
tuổi) kể rằng, ông may mắn có 2 lần
ngồi ăn cơm với Tổng Bí thư, lúc nào
cũng có một đĩa khoai lang.
“Những lần về thăm quê hương,
bác dành nhiều thời gian đi thăm từng
nhà, luôn luôn động viên chúng tôi và bà
con sống phải biết phát huy truyền thống
đoàn kết, ra sức khắc phục mọi khó
khăn, vươn lên để xây dựng và phát
triển. Với thế hệ trẻ, bác căn dặn phải
biết lắng nghe, tiếp thu, kế thừa và phát
huy sự tiến bộ, lòng yêu nước của bậc
tiền bối. Ra sức phấn đấu rèn luyện trở
thành người có ích để xây dựng quê
hương và đất nước”, ông Lê Khắc Định
nói. Những lời căn dặn của Tổng Bí thư
Lê Duẩn sau mỗi chuyến về thăm quê,
người dân không bao giờ quên. Trong
lời dặn dò, có cả những trăn trở của
người con đi xa trở về, mong được thấy
quê mình giàu đẹp hơn. Lần cuối cùng
về thăm quê năm 1985, Tổng Bí thư
nhắc nhở lãnh đạo địa phương ra sức
phấn đấu xây dựng quê hương giàu đẹp.
190
 Ông Nguyễn Đính (65 tuổi, ở thôn
An Tiêm, xã Triệu Thành, huyện Triệu
Phong), lúc bấy giờ là Bí thư Đảng ủy
xã Triệu Thành nhớ mãi lời dặn dò của
Tổng Bí thư Lê Duẩn. “Bác gọi anh em
lại và căn dặn, làm cách mạng phải luôn
luôn sáng tạo, chân lý phải cụ thể.
Người dân Triệu Thành rất cực khổ,
thậm chí trước đây không có khoai sắn
mà ăn cho nên làm như thế nào đó, cán
bộ và nhân dân phải đoàn kết, giúp đỡ
nhân dân phát triển kinh tế, xóa đói
giảm nghèo”, ông Đính kể lại.
Người dân tỉnh Quảng Trị luôn tự
hào và nhớ mãi hình ảnh Tổng Bí thư Lê
Duẩn với những lời dặn dò cùng nhau
đoàn kết, xây dựng quê hương ngày
càng giàu đẹp./.
Thanh Hiếu
Theo http://vov.vn
Báo điện tử Đài tiếng nói Việt Nam

Thế giới ca ngợi Tổng Bí thư Lê Duẩn

Thấm nhuần chủ nghĩa Mác - Lênin, Tổng Bí thư Lê Duẩn luôn luôn vun
đắp cho tinh thần đoàn kết quốc tế. Coi đây là nhân tố thắng lợi của cách
mạng Việt Nam. Công lao Tổng Bí thư Lê Duẩn được thế giới ca ngợi rất cao.
“Ngài Tổng Bí thư Lê Duẩn, người chống lại bọn xâm lược Nhật, Pháp, Mỹ
đã giữ một vai trò hết sức quan trọng và vào công cuộc xây dựng xã hội chủ
trong lịch sử của Việt Nam...”. (Điện nghĩa ở Việt Nam. (Điện của Chủ tịch
của Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc, Ha- Đảng xã hội Nhật Bản Ma-xa-si I-si-ba-
vi-ê-pêrêt Đê Cu-ê-gia, Báo Nhân dân si, Báo Nhân dân ngày 16/7/1986).
ngày 16/7/1986). “Với cuộc đời hoạt động lâu năm
“Đồng chí Lê Duẩn là một trong hiến dâng cho sự nghiệp xây dựng một
những nhân vật nổi bật nhất của những nước Việt Nam hòa bình thống nhất và
năm gần đây ở Đông Nam Á. Cuộc đời độc lập, đồng chí Lê Duẩn đã giành
của đồng chí Lê Duẩn là cuộc đời hoạt được sự kính trọng của nhân dân Việt
động phong phú trên nhiều lĩnh vực ở Nam, của tất cả những người đấu tranh
nhiều giai đoạn quyết định, góp phần vào cho hòa bình và công lý, cho nền dân
việc củng cố nền độc lập và toàn vẹn chủ và tiến bộ xã hội. Đồng chí Lê Duẩn
lãnh thổ và chủ quyền nhân dân Việt đã góp phần to lớn vào việc phát triển
Nam”. (TX Phren-xa-la-ti-na, Cộng hòa tình hữu nghị và sự hợp tác giữa Đảng
CuBa, Báo Nhân dân ngày 13/7/1986). Cộng sản Việt Nam, giữa nước Cộng
“Ngài Lê Duẩn đã góp phần vào sự hòa Bungari và nước Cộng hòa xã hội
nghiệp giải phóng nhân dân Việt Nam chủ nghĩa Việt Nam”. (Điện của Ủy ban

191
Trung ương Đảng Cộng sản Bungari,
Báo Nhân dân ngày 15/7/1986).
“Đồng chí Lê Duẩn, nhà cách
mạng - một chiến sĩ hết lòng, hết dạ
phục vụ nhân dân, đã cống hiến cả cuộc
đời sáng ngời của mình cho việc thực
hiện ước mơ xây dựng một nước Việt
Nam thống nhất xã hội chủ nghĩa. Đồng
chí Lê Duẩn có uy tín lớn trong phong
trào cộng sản quốc tế. Tên tuổi của đồng
chí mãi mãi sẽ là tấm gương sinh động
đối với các chiến sĩ đấu tranh chống chủ
nghĩa đế quốc và phản động, vì hòa
bình, độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã
hội”. (Đồng chí N.I Rư-giơ-cốp, Ủy viên
Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Liên Xô,
Chủ tịch HĐBT).
“Là một nhân vật vĩ đại của cách
mạng Việt Nam, trung thành với con
đường do Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
vạch ra, đồng chí Lê Duẩn đã cống hiến
cả cuộc đời cho đấu tranh giải phóng Tổ
quốc, xây dựng chủ nghĩa xã hội trên đất
nước mình và cho sự toàn thắng và
những lý tưởng của các dân tộc bị áp
bức trên thế giới. (Điện của Ngài Đi-đi-
ê-Rát-xi-ca-ra-ca, Tổng thống nước Cộng
hòa dân chủ Madagasca).
“Đồng chí Lê Duẩn là một chiến sĩ
cộng sản lỗi lạc. Kiên cường và vĩ đại.
Đồng chí đã cống hiến cả cuộc đời mình
cho cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc, vì
công lý và hòa bình trên thế giới. Đồng
chí Lê Duẩn sẽ sống mãi trong trái tim
của những người cộng sản và nhân dân
Việt Nam, cũng như tất cả nhân dân tiến
bộ trên thế giới”. (Ủy viên BCH Đảng
Cộng sản Na Uy).
“Đồng chí Lê Duẩn, một nhà Mác-
xít-Lê-nin-nít và là một nhà lãnh tụ vĩ
đại. Những ký ức về đồng chí sẽ được
toàn nhân dân Việt Nam và những người
cách mạng trên toàn thế giới luôn luôn
ghi nhớ mãi”. (Đảng Cộng sản Mác-xít-
Lê-nin-nít Cách mạng Thụy Điển).
“Đồng chí Lê Duẩn là người con
trung thành của nhân dân Việt Nam, là
học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí
Minh, là nhà lãnh đạo tài tình, nhà kiến
trúc xây dựng tình đoàn kết chiến đấu
đặc biệt Campuchia, là chiến sĩ kiên
cường của phong trào công nhân và
phong trào độc lập dân tộc. Tên tuổi
đồng chí Lê Duẩn đời đời khắc sâu trong
trái tim của toàn thể nhân dân Campuchia
chúng tôi.…”. (Điện của Hêng-Xom-Rin,
Tổng Bí thư BCHTW Đảng NDCM
Campuchia ngày 11/7/1986).
“Đồng chí Lê Duẩn là nhà lãnh đạo
lỗi lạc của Đảng Cộng sản Việt Nam,
người con ưu tú của nhân dân Việt Nam,
người kế tục trung thành sự nghiệp cách
mạng vẻ vang của Chủ tịch Hồ Chí
Minh vĩ đại, là chiến sĩ kiên cường của
phong trào cộng sản quốc tế, phong trào
công nhân và phong trào độc lập dân
tộc, nhà hoạt động kiên quyết cho hòa
hình, hữu nghị giữa các dân tộc.
Trong gần 6 thập kỷ, đồng chí Lê
Duẩn đã cống hiến sức lực và trí tuệ, tri
192
thức và tài năng của mình cho sự nghiệp
giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước
và đưa cả nước Việt Nam tiến lên chủ
nghĩa xã hội. Suốt quá trình hoạt động
cách mạng của mình, bất kỳ trong hoàn
cảnh nào của cuộc đấu tranh khó khăn,
gian khổ, bị địch bắt bớ, tù đầy cũng
như thời gian đảm nhận sứ mệnh cao cả
của Đảng, đồng chí luôn luôn tỏ rõ nghị
lực cách mạng kiên cường, trung thành
tuyệt đối với Đảng, với lợi ích của đất
nước và nhân dân.
Đồng chí Lê Duẩn là một trong
những nhà lãnh đạo của Đảng Cộng
sản Việt Nam đã góp phần rất quan
trọng vào việc đề ra đường lối chiến
lược, sách lược của cách mạng Việt
Nam...”. (Điện của đồng chí Cay-xỏn
Phôm-vi-hẳn, ngày 11/7/1986).
Nguyễn Văn Thanh
Theo http://baovinhlong.com.vn
Báo Vĩnh Long

“Chừng nào tôi còn ngồi đây, thì tôi không cho một kẻ nào nghĩ trong đầu rằng có
thể cướp được đất nước Việt Nam này”

“Chính trị là nghệ thuật về các khả năng”

193
194
 PHẦN III.

MỘT SỐ HOẠT ĐỘNG

KỶ NIỆM 110 NĂM
NGÀY SINH TỔNG BÍ THƯ LÊ DUẨN

195
196
 Xuất bản sách kỷ niệm
110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn
Nhân dịp kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn (7/4/1907 -
7/4/2017), nhằm khẳng định vai trò và những cống hiến to lớn của Tổng Bí thư
Lê Duẩn đối với cách mạng và dân tộc ta, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự
thật phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương, Viện Hồ Chí Minh và các lãnh
tụ của Đảng thuộc Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh đã tổ chức biên
soạn, xuất bản cuốn sách “Lê Duẩn - Một tư duy sáng tạo lớn, nhà lãnh đạo kiệt
xuất của cách mạng Việt Nam”.
Cuốn sách gồm các bài viết mới của các đồng chí cán bộ lãnh đạo, quản lý của
Đảng và Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, lực lượng vũ trang qua các thời kỳ, các nhà
khoa học, cán bộ nghiên cứu lý luận chính trị, các đồng chí từng có thời gian dài
được làm việc với Tổng Bí thư Lê Duẩn và một số bài viết, tác phẩm được tuyển
chọn trong các sách đã xuất bản.
Nội dung cuốn sách tập trung làm rõ tư duy sáng tạo về lý luận và chỉ đạo thực
tiễn của đồng chí Lê Duẩn trong quá trình lãnh đạo thực hiện sự nghiệp cách mạng
giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc cũng như xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đánh giá những cống hiến trong suốt cuộc đời cách mạng gần 60 năm, trong đó
có gần 26 năm liên tục trên cương vị Bí thư thứ nhất và Tổng Bí thư Ban Chấp hành
Trung ương Đảng của đồng chí Lê Duẩn, các tác giả đã khẳng định nhiều tư tưởng
lớn mà đồng chí Lê Duẩn luôn trăn trở suy nghĩ, như Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản
lý, Nhân dân làm chủ; làm chủ tập thể; xây dựng Đảng cầm quyền; xây dựng văn hóa
và con người Việt Nam… đến nay vẫn còn nguyên giá trị.
Ngay trong Lời tựa của cuốn sách do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng viết đã
nhấn mạnh: Từ đam mê lý luận, tổng kết thực tiễn, luôn suy nghĩ, tìm tòi những vấn
đề mới từ cuộc sống đặt ra, nắm vững bản chất cách mạng và khoa học của chủ nghĩa
Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng chí Lê Duẩn trở thành nhà lý luận xuất
sắc, một tư duy sáng tạo lớn của cách mạng Việt Nam.
Đồng chí đã nêu một tấm gương sáng về người chiến sỹ cộng sản kiên cường,
suốt đời phấn đấu vì lý tưởng cao đẹp của dân tộc; về tình thương yêu, đoàn kết đồng
chí, đồng bào; về cuộc sống trong sạch, khiêm tốn, giản dị, nhân hậu, gắn bó máu thịt
với dân.

197
 Bố cục cuốn sách gồm ba phần chính: Phần thứ nhất: Những cống hiến to lớn
của đồng chí Lê Duẩn đối với Đảng và dân tộc giới thiệu các bài viết ca ngợi tài lãnh
đạo kiệt xuất, tư duy lý luận chiến lược của đồng chí Lê Duẩn trong sự nghiệp giải
phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Phần thứ hai: Những kỷ niệm sâu sắc về Tổng
Bí thư Lê Duẩn gồm những bài viết thể hiện tình cảm chân thành, thiêng liêng mà
các đồng chí, đồng nghiệp, thế hệ đi sau viết về vị Tổng Bí thư đáng kính. Phần thứ
ba: Tư tưởng, quan điểm cơ bản của đồng chí Lê Duẩn qua một số tác phẩm tiêu
biểu. Lược trích một số tác phẩm tiêu biểu của đồng chí Lê Duẩn như “Đề cương
cách mạng miền Nam,” “Về chiến tranh nhân dân,” “Thư vào Nam,” “Cách mạng là
sự nghiệp của quần chúng,” “Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng, vì độc lập, tự do, vì chủ
nghĩa xã hội, tiến lên giành những thắng lợi mới”…
“Cuốn sách Lê Duẩn - Một tư duy sáng tạo lớn, nhà lãnh đạo kiệt xuất của cách
mạng Việt Nam” là một tài liệu quý giúp bạn đọc tìm hiểu, nghiên cứu sâu hơn về
quá trình đấu tranh cách mạng của Nhân dân ta, về sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng
ta; từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm thiết thực cho sự nghiệp đổi mới, xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế hôm nay.
Việc nghiên cứu và vận dụng đúng các tư tưởng của Tổng Bí thư Lê Duẩn trong
tình hình thực tế hiện nay sẽ góp phần xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững
mạnh, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng; xây dựng và hoàn thiện
Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân.
Theo http://enternews.vn
Diễn đàn doanh nghiệp

Triển lãm "Tổng Bí thư Lê Duẩn

- Cuộc đời và sự nghiệp"
Kỷ niệm 110 năm ngày sinh cố Tổng Bí thư Lê Duẩn
(7/4/1907-7/4/2017), Triển lãm “Tổng Bí thư Lê Duẩn - Cuộc
đời và sự nghiệp” sẽ diễn ra tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.
Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch giao Cục Nghệ thuật
biểu diễn chủ trì, chỉ đạo Nhà hát Ca Múa Nhạc dân gian Việt
Bắc xây dựng kịch bản và thực hiện Chương trình nghệ thuật
chào mừng tại triển lãm “Tổng Bí thư Lê Duẩn - Cuộc đời và
sự nghiệp” vào ngày 5-4-2017 tại Bảo tàng Hồ Chí Minh.

198
 Triển lãm “Tổng Bí thư Lê Duẩn - Cuộc đời và sự nghiệp” sẽ giúp công chúng
có cái nhìn tổng quát về cuộc đời, sự nghiệp và những cống hiến to lớn của đồng chí
Lê Duẩn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước và công
cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội ở nước ta.
Theo http://chinhphu.vn
Báo điện tử Chính phủ

Trao giải cuộc thi tìm hiểu

về Tổng Bí thư Lê Duẩn
Tỉnh Đoàn Quảng Trị và Sở GD-ĐT, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh
Quảng Trị vừa tổ chức lễ tổng kết và trao giải cuộc thi “Tìm hiểu về thân thế, sự
nghiệp cách mạng của Tổng Bí thư Lê Duẩn”.
Theo đó, sau 4 tháng triển khai, Ban tổ chức đã nhận được 36.521 bài dự thi của
đoàn viên, thanh thiếu nhi, trong đó, có 1.365 bài dự thi của các tỉnh, thành trong cả
nước. Theo đánh giá, có hơn 1.218 bài dự thi đạt chất lượng cao.
Nhiều bài thi được đầu tư công phu về nội dung, hệ thống tư liệu phong phú và
hình thức trình bày đẹp, sáng tạo.
Căn cứ kết quả của Hội đồng giám khảo, Ban Tổ chức đã trao giải cho 30 cá
nhân có bài thi xuất sắc nhất, trong đó có một giải nhất, ba giải nhì, sáu giải ba và 20
giải khuyến khích; biểu dương 10 tập thể có thành tích xuất sắc trong chỉ đạo, triển
khai cuộc thi. UBND tỉnh Quảng Trị tặng Bằng khen cho 10 cá nhân và ba tập thể có
thành tích xuất sắc trong hưởng ứng tham gia cuộc thi.
Bài thi đoạt giải nhất cá nhân thuộc về anh Nguyễn Việt Hùng, Chi đoàn Phòng
Kỹ thuật nghiệp vụ II, Công an tỉnh Quảng Trị, dày gần 1.000 trang, với hàng trăm
bức ảnh tư liệu rất ấn tượng. Tác giả cho biết, anh đã dồn hết tâm huyết, với sự kính
trọng, tự hào và lòng biết ơn sâu sắc đối với đồng chí Lê Duẩn…
Cuộc thi “Tìm hiểu về thân thế, sự nghiệp cách mạng của Tổng Bí thư Lê
Duẩn” là dịp để mỗi cán bộ, đoàn viên, thanh niên và nhân dân tìm hiểu rõ hơn về
Tổng Bí thư Lê Duẩn - Tấm gương ngời sáng của người chiến sĩ cộng sản kiên
cường, nhà lãnh đạo kiệt xuất của Đảng và dân tộc, người học trò xuất sắc của Chủ
tịch Hồ Chí Minh, người con trung hiếu của quê hương Quảng Trị anh hùng, qua đó
bồi đắp lý tưởng cách mạng, tình yêu quê hương, đất nước, để tuổi trẻ tiếp nối và
phát huy truyền thống cách mạng, xây dựng quê hương Quảng Trị ngày càng giàu
mạnh và phát triển.
199
 Trong khuôn khổ cuộc thi, Ban tổ chức đã tiến hành triển lãm những bài thi xuất
sắc, chào mừng kỷ niệm 110 năm ngày sinh cố Tổng Bí thư Lê Duẩn (7/4/1907 -
7/4/2017).
P.V
Theo http://enternews.vn
Báo Diễn đàn doanh nghiệp

Tọa đàm khoa học “Đồng chí Lê Duẩn

với cách mạng Việt Nam và quê hương Quảng Trị”
Nhân kỷ niệm 110 năm ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn 7/4 (1907- 2017),
ngày 24/3/2017, Trường Chính trị Lê Duẩn tổ chức tọa đàm khoa học “Đồng chí
Lê Duẩn với cách mạng Việt Nam và quê hương Quảng Trị”.
liên tục trong 26 năm (1960-1986), cùng
với Bộ Chính trị và Ban Chấp hành
Trung ương Đảng, đồng chí Lê Duẩn đã
góp phần quan trọng vào hoạch định,
hoàn thiện đường lối và phương pháp
cách mạng, đường lối và nghệ thuật chỉ
đạo chiến tranh nhân dân, từ đó đã chỉ
đạo thực hiện thành công các nhiệm vụ
Toàn cảnh buổi tọa đàm khoa học “Đồng chí Lê
Duẩn với cách mạng Việt Nam và quê hương cách mạng của hai miền.
Quảng Trị”tại Trường Chính trị Lê Duẩn Sau khi đất nước thống nhất, cả
Buổi tọa đàm đã ôn lại cuộc đời, nước đi lên CNXH, tại các Đại hội lần
thân thế, sự nghiệp và những đóng góp, thứ IV (1976), Đại hội lần thứ V (1982)
cống hiến to lớn của Tổng Bí thư Lê của Đảng và nhiều hội nghị Trung
Duẩn với sự nghiệp cách mạng của dân ương, đồng chí Lê Duẩn đã cùng với
tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Đồng Ban Chấp hành Trung ương Đảng từng
chí Lê Duẩn tên thật là Lê Văn Nhuận, bước xây dựng một hệ thống quan điểm
sinh ngày 7/4/1907 tại làng Bích La, xã về chiến lược xây dựng và bảo vệ Tổ
Triệu Đông (Triệu Phong), sớm giác quốc, đã lãnh đạo đất nước thực hiện
ngộ cách mạng, đồng chí tham gia được nhiều thành tựu quan trọng. Gần
phong trào yêu nước từ năm 1926. Trên 60 năm kiên trung chiến đấu dưới sự lãnh
cương vị là Bí thư thứ nhất và Tổng Bí đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và trở
thư Ban chấp hành Trung ương Đảng thành người lãnh đạo cao nhất của Đảng,
200
đồng chí Lê Duẩn đã góp phần cùng
toàn Đảng lãnh đạo quân và dân ta mang
ngọn cờ độc lập, tự do của Chủ tịch Hồ
Chí Minh đến đích thắng lợi và quyết
tâm thực hiện Di chúc thiêng liêng của
Người, xây dựng một nước Việt Nam
đàng hoàng hơn, to đẹp hơn.
79 tuổi đời, 60 năm hoạt động
cách mạng kiên cường, đồng chí Tổng
Bí thư Lê Duẩn đã cống hiến trọn đời
mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc,
thống nhất Tổ quốc và xây dựng CNXH.
Tên tuổi và sự nghiệp của đồng chí mãi
mãi được ghi vào lịch sử vẻ vang của
Đảng và của dân tộc ta với những thắng
lợi vĩ đại của cách mạng Việt Nam trong
thế kỷ XX.
Các tham luận trình bày tại buổi
tọa đàm chính là kết quả nghiên cứu và
tiếp cận khoa học từ các góc độ khác
nhau về những đóng góp của đồng chí
Tổng Bí thư Lê Duẩn, đó là quan điểm
về liên minh công - nông trong cuộc đấu
tranh trong giải phóng dân tộc; tư duy
biện chứng và quan điểm thực tiễn trong
chỉ đạo cách mạng Việt Nam trên cơ sở
phép biện chứng duy vật của Chủ nghĩa
Mác - Lênin; tư tưởng về công nghiệp
hóa XHCN với hiện thực hóa trong giai
đoạn hiện nay. Quan điểm của đồng chí
Tổng Bí thư Lê Duẩn về chăm lo xây
dựng các tổ chức đoàn thể chính trị - xã
hội, chăm lo sự nghiệp giáo dục - đào
tạo; đồng chí Tổng Bí thư Lê Duẩn,
người con ưu tú của Quảng Trị và những
cảm nghĩ của thế hệ trẻ về đồng chí
Tổng Bí thư Lê Duẩn.
Tọa đàm là một diễn đàn khoa
học, là dịp để cán bộ, viên chức và học
viên của Trường Chính trị Lê Duẩn cùng
tập trung trí tuệ, trao đổi một cách khoa
học và tìm hiểu sâu hơn về đồng chí
Tổng Bí thư Lê Duẩn. Đồng thời, đây
cũng là dịp để ôn lại cuộc đời, sự nghiệp
cách mạng vẻ vang của Tổng Bí thư Lê
Duẩn, bày tỏ lòng tri ân và tiếp tục
khẳng định công lao to lớn của đồng chí
đối với cách mạng Việt Nam và quê
hương Quảng Trị.
Đây là sinh hoạt khoa học nối tiếp
trong chuỗi các hoạt động sau dịp kỷ
niệm “Trường Chính trị Lê Duẩn - 70
năm một mái trường cách mạng” cùng
với những đổi mới trong các hoạt động
dạy và học nhằm nâng cao chất lượng
đào tạo, bồi dưỡng cán bộ trên địa bàn
tỉnh, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra
trong giai đoạn mới, xứng tầm là trung
tâm đào tạo cán bộ của tỉnh.
Lệ Như
Theo http://baoquangtri.vn
Báo Quảng Trị
201
 Quảng Trị khánh thành nhiều công trình
kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Lê Duẩn
Nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 110 năm Ngày sinh Tổng Bí thư Lê
Duẩn (7-4-1907 - 7-4-2017), ngày 3-4, tỉnh Quảng Trị tổ chức lễ khánh thành Trạm y
tế xã Triệu Đông, huyện Triệu Phong.
Công trình Trạm y tế xã Triệu
Đông có tổng nguồn vốn đầu tư 3,2 tỷ
đồng, quy mô hai tầng, gồm các phòng
chức năng, phòng bệnh, tường rào, sân
vườn và một số hạng mục phụ trợ đạt
chuẩn theo quy định của Bộ Y tế. Sau
thời gian thi công, đến nay công trình đã
Cắt băng khánh thành Nhà học thực hành và
hoàn thành bảo đảm kỹ thuật theo yêu các hạng mục hỗ trợ Trường THCS Gio Mai,
cầu thiết kế. Công trình đưa vào sử dụng huyện Gio Linh (Quảng Trị).

nhằm góp phần phục vụ tốt hơn nhu cầu
khám chữa bệnh của nhân dân ở địa
phương và khu vực lân cận.
* Tại xã Gio Mai (Gio Linh),
UBND huyện Gio Linh phối hợp Tập
đoàn Viễn thông quân đội (Viettel) tổ
chức lễ khánh thành công trình Nhà học
thực hành và các hạng mục hỗ trợ cho
Trường THCS Gio Mai.
Công trình có tổng kinh phí đầu tư
hơn sáu tỷ đồng, được khởi công xây
dựng từ tháng 8-2016. Khu nhà học thực
hành được xây dựng quy mô hai tầng
với tám phòng, gồm: phòng tin học, âm
nhạc, mỹ thuật, phòng thực hành hóa
học và sinh học, phòng đa năng…
Bên cạnh đó, Viettel tài trợ 40 bộ
máy tính để bàn, hai máy tính xách tay
và toàn bộ trang thiết bị bên trong của
các phòng thực hành. Việc đưa vào sử
dụng công trình Nhà học thực hành
Trường THCS Gio Mai đáp ứng được
nhu cầu cấp thiết trong việc dạy và học
của thầy, trò xã Gio Mai, một trong
những xã đặc biệt khó khăn vùng bãi
ngang ven biển của tỉnh. Ngoài chức
năng phục vụ giáo dục, công trình sẽ là
nơi tránh trú lụt bão của người dân địa
phương khi có thiên tai xảy ra.
* Cùng ngày 3-4, tỉnh Quảng Trị tổ
chức Lễ khởi công xây dựng Chợ trung
tâm xã Triệu Đông, có tổng nguồn vốn
đầu tư 3,6 tỷ đồng, gồm đình chợ chính
và các hạng mục phụ trợ khác. Chợ
được xây dựng trên diện tích 500m2 đạt
chuẩn theo quy định về chợ nông thôn

202
mới. Sau khi công trình hoàn thành đưa cho cảnh quan bộ mặt nông thôn ngày
vào sử dụng sẽ giúp bà con tiểu thương thêm khởi sắc.
có nơi buôn bán ổn định, đồng thời tạo Nguyễn Văn Hai
Theo http://nhandan.org.vn
điều kiện thuận lợi để nhân dân giao Báo Nhân dân
thương tiêu thụ hàng hóa nông sản, tạo

 Năm 1976, Bí thư thứ nhất Lê Duẩn tuyên bố:

"Chế độ ta là chế độ chuyên chính vô sản. Chuyên chính trước hết phải là
đường lối của giai cấp vô sản. Cốt tủy của chuyên chính vô sản là ở đó chứ không
phải là ở chỗ sử dụng bạo lực. Đường lối đó là sự kết hợp lý luận Mác - Lênin với
thực tiễn cách mạng của nước mình. Đường lối đó là khoa học nhất, là đúng quy
luật, là bắt buộc. Đường lối đó không hề nhân nhượng với ai, chia sẻ với ai và hợp
tác với ai cả. Đó là chuyên chính. Đường lối đó là: nhất thiết phải xóa bỏ giai cấp
bóc lột, xóa bỏ chế độ sản xuất cá thể, xác lập quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa.
Nhất thiết phải làm thế, không cho phép ai đi ngược lại. Đó là chuyên chính. Đường
lối đó nhất thiết phải là công nghiệp hóa xã hội chủ nghĩa. Không ai được chống lại.
Đó là chuyên chính. Đường lối đó là đường lối của giai cấp công nhân, không ai
được chống lại. Ai chống lại những cái đó thì bị bắt. Đó là chuyên chính".

203
GIỚI THIỆU SÁCH: TỔNG BÍ THƯ LÊ DUẨN - MỘT TƯ DUY SÁNG TẠO LỚN

CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM