JU SREDNJA EKONOMSKO - UGOSTITELJSKA ŠKOLA

STRUČNI RAD

TEMA: Evidencija obaveza prema dobavljačima

Mentor: Kandidat :

Nikšić, maj 2014.

SADRŽAJ :

Strana

UVOD ------------------------------------------------------------------------------------------- 1

1 . Pojam povjerilac-dobavljač ---------------------------------------------------------------- 2

2 . Dokumentacija vezana za evidenciju dobavljača ---------------------------------------- 3

3 . Analitička i sintetička evidencija dobavljača -------------------------------------------- 6

3 . 1 . Analitička evidencija obaveza prema dobavljačima -------------------------------- 7

3 . 2 . Evidencija na sintetičkom kontu dobavljača ------------------------------------------ 9

4 . Usaglašavanje analitičke i sintetičke evidencije ------------------------------------------ 10

ZAKLJUČAK ------------------------------------------------------------------------------------ 11

LITERATURA ---------------------------------------------------------------------------------- 12
 Uvod

Obaveze prema dobavljačima su sadašnje obaveze preduzeća (kupca), proizašle iz prošlih

događaja (kupovine materijala, robe ili usluga), čije izmirenje će, kako se očekuje, dovesti do
odliva resursa iz preduzeća zahvaljujući čijem posjedovanju i korišćenju preduzeće ostvaruje
ekonomske koristi (u najvećem broju slučajeva je riječ o odlivu novca).

Najčešća prisutnost obaveze evidentira se zbog nastalih šteta, po osnovu ugovora ili po
sili zakona. Razlikuju se dugoročne i kratkoročne obaveze. Obaveze prema bankama u zemlji i
inostranstvu, za primljene kredite, obaveze po dugoročnim hartijama od vrijednosti, obaveze
prema povezanim licima i obaveze sa rokom dospjeća dužim od jedne godine nazivaju se
dugoročne obaveze. Nasuprot dugoročnim imamo kratkoročne obaveze koje mogu nastati iz
zajedničkog poslovanja, iz finansijskih transakcija itd. Pod kratkoročnim obavezama u prvom
redu se smatraju obaveze čiji je rok dospijeća kraći od godine (depoziti , kaucije, primljeni
avansi…).Tipična definicija obaveze je da ona kao pravni odnos daje punomoćje povjeriocu da
od dužnika kao drugog lica zahtjeva da nešto učini ili da se uzdrži od nečega što bi inače imao
pravo da uradi.

Privredni subjekt u cilju obezbjeđivanja i vođenja računa o svojoj likvidnosti i

solventosti prevashodno mora voditi računa o blagovremenom izmirenju obaveza u okviru svoje
nadležnosti. Ove obaveze prvenstveno se odnose na obaveze prema dobavljačima, ali i na ostale
obaveze koje prate tekuće poslovanje preduzeća. U suprotnom privredni subjekt će biti izložen
kontra efektima u vidu insolventnosti i nelikvidnosti, a ti negativni efekti se moraju jedino
sanirati mjerama tekuće finansijske politike.

Ukoliko je preduzeće preduzeće u mogućnosti da na duži vremenski period izmiriju svoje

obaveze po raznim osnovama za taj privredni subjekat se kaže da je solventan. Mjeri se odnosom
raspoloživih novčanih sredstava i dospelih obaveza plaćanja. Za razliku od likvidnosti,
solventnost pokazuje da li privredni subjekt može da izmiri sve svoje obaveze pa makar i iz
likvidacione mase. Analiza solventnosti usmerena je na dugoročnu finansijsku stabilnost
preduzeća. Odnos između raspoloživih sredstava i prispjelih obaveza koji omogućuje
blagovremeno podmirivanje tih obaveza kao rezultat ima likvidnost preduzeća.

Likvidna sredstva – čine onu aktivu koja se brzo i bez većih napora i teškoća može
upotrijebiti kao sredstvo plaćanja ili pretvoriti u sredstvo za plaćanje, npr. Gotov novac,
potrazivanje kod banke, dobre mjenice, i sl. Da bi započelo svoje poslovanje preduzeće treba da
robu nabavi od dobavljača.

Obaveze prema dobavljačima su sadašnje obaveze preduzeća (kupca), proizašle iz prošlih

događaja (kupovine materijala, robe ili usluga), čije izmirenje će, kako se očekuje, dovesti do
odliva resursa iz preduzeća zahvaljujući čijem posjedovanju i korišćenju preduzeće ostvaruje
ekonomske koristi (u najvećem broju slučajeva je riječ o odlivu novca).

1
 1. Pojam povjerilac – dobavljač

U strukturi povjerilaca najčešće se ubrajaju :

 banke ( izdati krediti ) ,
 dobavljači ( za isporučenu robu, uslugu, ili materijal) ,
 povjerioci po primljenim kaucijama itd.

Dobavljači se definišu kao povjerioci za isporučeni materijal, usluge, robu itd. Kada se
kupi materijal od dobavljača, taj materijal se mora i platiti. Plaćanje se može izvršiti prije
preuzimanja materijala (avans,akontacija ), prilikom preuzimanja, kao i poslije preuzimanja
materijala – ako se materijal plaća posle preuzimanja (najčešće u praksi) dobavljač postaje
poverilac jer daje materijal ili robu na poverenje i potražuje novac za isporučeni materijal.

Da bi se znalo kolika je obaveza prema dobavljaču, za svakog dobavljača otvara se

poseban konto ili račun. Kada dobavljač isporuči materijal dolazi do povećanja obaveze prema
njemu i zato se to knjiži na stranu potražuje. Kada se dobavljaču plati, dolazi do smanjenja
obaveza prema dobavljaču i zato se odgovarajući iznos knjiži na stranu duguje. Iz ovoga
proizilazi konstatacija da su obaveze prema dobavljačima poznate tj. da se zna kolika je još
obaveza prema dobavljaču i koliko mu je uplaćeno sredstava.

DOBAVLJAČ

Duguje (smanjene obaveza ) Potražuje (povećanje obaveza )

 Smanjenje obaveza Početno stanje

 za isplaćene obaveze * Sva povećanja obaveza

 za vraćenu robu, ambalažu
 za manjkove pri isporuci - za isporučenu robu ili usluge
 za odobrene popuste
Saldo za izravnavanje - za viškove pri isporuci

2
 2. Dokumentacija vezana za evidenciju dobavljača

Prilikom evidencije poslovnih promena na kontima dobavljača koriste se sledeća

dokumenta:
 račun ili faktura (dobavljač šalje fakturu zajedno sa robom),
 izvod banke o stanju na žiro računu (služi kao dokaz da je banka izvršila
prenos novčanih sredstava sa tekućeg računa kupca na tekući račun
dobavljača),
 pismo o bonifikaciji (dobavljač šalje bonifikaciju kupcu kada kupac reklamira
oštećenje prispele robe ili materijala).
 komisijski zapisnik o višku ili manjku (prisutan je u situacijama kada kupac
reklamira prijem viška ili manjka prispjele robe, materijala od dobavljača i u
situacijama viška povećava se obaveza prema dobavljaču, a u situacijama
manjka obaveza se smanjuje ).

Primjer izvoda iz banke

3
 Primjer za komisijski zapisnik__

KOMISIJSKI ZAPISNIK

Sastavljen u magacinu privrednog društva za trgovinu na veliko kancelarijskim

nameštajem„Office Prom“ u ulici Maršala Tita 113 u Kuli, dana 26. Novembra 2013. Godine.

Komisija je počela sa radom u 10 časova. U sastav komisije ušli su sljedeći radnici:

1. Marko Marković, magacioner
2. Petar Petrović, komercijalista
3. Zorica Zoranić, radnik

Roba je prispela dana 26. Novembra t. g. u 8:30 časova u magacin u ulici Maršala
Tita 113. U Kuli, kamionom prodavaca BG 564-330, vozač MK.
Pošiljalac robe je „ Velprom „ Beograd. Prijem robe se vrši po
o t p r e m n i c i b r o j 5 3 . O d 26.11.2013. godine.

NALAZ KOMISIJE

Po otpremnici broj 53 stigla je roba na adresu kupca. Poručeni su sljedeći

proizvodi: 10 kancelarijskih metalnih polica pod šifrom MP-3, 10 kancelarijskih drvenih
polica pod šifrom DP-1i 10 kancelarijskih kožnih fotelja pod šifrom RF-2.
Komisijskim pregledom prispele robe utvrdjeno je da na jednoj drvenoj polici
postoje značajna oštećenja. Takodje, utvrdjeno je da je stiglo 10 kožnih fotelja, ali je od toga 5
fotelja šifre RF-1 umesto šifre RF-2 .
Sa robom pored otpremnice prispela je i faktura.

MIŠLJENJE KOMISIJE

Komisija je mišljenja da je do oštete i greške došlo isključivo kod prodavnica i to

prilikom pakovanja i transporta robe. Naime, radnik je spakovao proizvode sa pogrešnom šifrom,
a prodavac nije obezbedio dobro prevozno sredstvo.

Komisija je završila sa radom u 12 časova. Ovaj zapisnik je sačinjen u tri primerka. Da su

navodi u zapisniku tačni, uz punu krivičnu i materijalnu odgovornost , tvrde:

Članovi komisije: Marko Marković, magacioner, Petar Petrović, komercijalista i Zorica Zoranić,
radnik .

4
Primjer pismo o bonifikaciji

PAMUČNI KOMBINAT, VRANJE

Radnička broj 5,
17500 VRANJE

PREDUZEĆE ZA IZRADU
KONFEKCIJE „UBLJANKA NEŠIĆ” , UB
Školska broj 8
14210 UB

PISMO O BONIFIKACIJI

Na vaš zahtjev od 05.05.2014. godine odobravamo vam bonifikaciju u iznosu od 500.000 RSD u
vezi sa isporukom platna po Otpremnici broj 513, s obzirom da isporučeno platno ne odgovara
ugovorenom kvalitetu

Komercijalni direktor

5
 3. Analitička i sintetička evidencija dobavljača

Poslovni odnosi sa dobavljačima prate se knjigovodstvenom evidencijom, i to analitički i

sintetički. Analitička evidencija (engl. Subledger recording) je dio računovodstva i to
knjigovodstva kao dijela računovodstva. Još se naziva analitičko knjigovodstvo ili pomoćne
knjige. Analitička evidencija proizišla je iz potrebe korisnika informacija da se neki (i/ili čak svi)
sintetički ili osnovni konti glavne knjige vode detaljnije. U tim analitičkim evidencijama vode se
stanja i kretanja imovine, obaveza i kapitala, prihoda, rashoda, rezultata i elemenata
raspoređivanja rezultata za kojim korisnici informacija imaju potrebu detaljnijeg praćenja.

Analitički računi predstavljaju pojedinačne račune koji su djelovi sintetičkih računa.

Analitička evidencija dobavljača vodi se na taj način što za svakog dobavljača vodi posebna
kartica tj. za svakog dobavljača se otvara poseban konto. Zbir svih kartica dobavlja se naziva i
kartoteka dobavljača. U kartoteci je bitna hronologija jer sve kartice bi po pravilu trebalo da se
slažu po:

 utvrđenim redosledom ili po azbučnom redu dobavljača,

 po njegovom sjedištu,
 teritorijalnoj pripadnosti,
 djelatnosti kojima se dobavljač bavi itd.

Vođenje dobavljača na jednom kontu tj. kartici za sve dobavljače naziva se sintetička
evidencija dobavljača. Na toj jednoj kartici se zbirno unose poslovne promjene u vezi sa
kretanjem obaveza prema dobavljačima i to svim onim dobavljačima koje je analitička
evidencija obradila. Za isplate preko žiro računa sintetizovanje iznosa vrši se za svaki izvod po
žiro računu u nalogu za knjiženje, i to tako što se u posebnoj koloni upisuju iznosi za sintetički
račun, a u posebnoj za analitički račun.

Sintetički računi predstavljaju zbirne račune, pozicije bilansa i kao takvi pružaju opšti
uvid u pojedine djelove imovine preduzeća. Međutim, za upravljanje preduzeća i donošenje
poslovnih odluka potreban je detaljniji uvid u imovinu preduzeća. Tako npr.sintetički račun
materijala može rasčlaniti na analitičke račune materijala C, itd. Na isti način se vrši
rasčlanjivanje i na ostalim računima.

Pored analitičkog i sintetičkog postoje takvi računi koji su istovremeno analitički računi
određenih sintetičkih računa, i sintetički u odnosu na neke druge račune.

6
 3.1.Analitička evidencija obaveza prema dobavljačima

 Primjer za knjiženje na kontu dobavljača

- 01.12.2013. Početno stanje na kontu dobavljača „Albona”, Nikšić, iznosi 40.000 €. Ovaj iznos
predstavlja obavezu prema dobavljaču iz prethodnog iznosa (iznos od 40.000€ knjiži se u koloni
„potražuje” obavezu prema dobavljaču) .
– 04.12.2013. Po kupovnoj fakturi 68 kupljeno je robe od preduzeća „Albona”, Nikšić u iznosu
od 20.000 €. Plaćanje u roku od 10 dana, uz 1 % skonta (iznos od 20.000€ knjiži se u koloni
„potražuje” jer se povećava obaveza prema preduzeću „Albona” , Nikšić).
– 07.12.2013. Banka izvještava da je sa žiro računa doznačeno preduzeću „Albona”, Nikšić
40.000 €. (doznakom se smanjuje obaveza i iznos od 40.000 € se knjizi u koloni „duguje” ).
– 10.12.2013. Po kupovnoj fakturi 93 kupljeno je od preduzeća „Albona”,Nikšić robe za 30.000
€. (povećava se obaveza i iznos od 30.000€ knjiži se u koloni „potražuje” ).

- 12.12.2013. Banka izvještava da je sa žiro računa isplaćeno preduzeću „Albona”, Nikšić

obaveza po kupovnoj fakturi 68 po odbitku 1 % skonta (obaveza po fakturi 68 je 20.000€, a 1
% skonta je 200,00 € koji se oduzima od 20.000€ i na taj način se dobija iznos koji se plaća
dobavljaču 19.800 ).

- 15.12.2013. Po kupovnoj fakturi 108 kupljeno je od preduzeća „Albona”, Nikšić robe za

10.000 €. (povećava se obaveza i iznos od 10.000€ knjiži se u koloni „potražuje” )

- 17.12.2013. Na reklamaciju preduzeće „Albona”, Nikšić, odobrava bonifikaciju po kupovnoj

fakturi 93 u iznosu od 100 €. (bonifikacija dovodi do smanjenja obaveza prema dobavljaču i
iznos od 100 € se knjizi u koloni „duguje” ) .

- 20.12.2013. Banka izvještava da je po našem nalogu doznačena obaveza prema dobavljaču

„Albona”, Nikšić, za dug po fakturi 93. (dug po fakturi 93 je 30.000 € a zbog bonifikacije od
100 € konto dobavljača iznosi 29900€ i to u koloni „duguje” ).

- 23.12.2013. Na osnovu komisijskog zapisnika, dobavljač preduzeće „Albona”, Nikšić

odobrava na ime manjka po kupovnoj fakturi 108 iznos od 50 €. (manjak smanjuje obavezu
prema dobavljaču i iznos od 50,00€ se knjiži u koloni „duguje” )

- 31.12.2013. Zaključiti konto dobavljača (izravnati kolone „duguje” i „potražuje).

7
 Preduzeće „Albona” Nikšić
. 2013. Izvod Sadržaj Duguje Potražuje Saldo
1. 01.12. Početno stanje 40.000 40.000

2. 04.12. Kupovna faktura 68 20.000 60.000

3. 07.12. Doznaka-plaćanje 40.000 20.000

4. 10.12. Kupovna faktura 93 30.000 50.000
5. 12.12. Doznaka-plaćanje fakture 68 19.800 30.200
6. 12.12. 1 % skonta po fakturi 68 200.00 30.000
7. 15.12. Kupovna faktura 108 10.000 40.000
8. 17.12. Bonifikacija po fakturi 93 100.00 39.900
9. 20.12. Doznaka-plaćanje fakture 93 29.900 10.000

10. 23.12. Manjak po fakturi 108 50.00 9950.00

11. 31.12. Saldo za izravnavanje 9.950,00
100.000 100.000

* U primjeru za knjiženje na kontu dobavljača detaljno je objašnjeno u kojim slučajevima se

iznosi knjiže strani „duguje” a u kojim na strani „potražuje. Kolona potražuje obuhvaćena je
u sljedećim poslovnim promijenama :

o početnom stanju na kontu dobavljača koje je predstavljalo obavezu prema dobavljaču,

o kupovnih faktura kojim se povećavaju obaveze prema preduzeću (fakture 68,93 i 108
definisane u primjeru)…

* Kolona duguje obuhvaćena je u sljedećim poslovnim promijenama :

o doznakama za plaćanje faktura se smanjuje obaveza ,

o skonto po fakturi bonifikacija po fakturi i manjak po fakturi,
o saldo za izravnavanje…

8
 3.2.Evidencija na sintetičkom kontu dobavljača

Duguje Dobavljač „Albona” Potražuje

15.01.2013. 400 10.01.2013. 1.800
Saldo 1.400

Duguje Dobavljač „Roda” Potražuje

16.01.2013. 400 10.01.2013. 2.700
Saldo 2.300

Duguje Dobavljač „Mex” Potražuje________

16.01.2013 800 10.01.2013. 4.000
Saldo 3.200

Sintetički konto dobavljača

Duguje Potražuje__________
15.01.2013. 400 10.01.2013. 8.500
16.01.2013. 1.200
Saldo 6.900

U okviru sintetičke evidencije dobavljača na jednom kontu se evidentiraju tj. zbirno

unose sve poslovne promjene prema svim dobavljačima koje je analitika obradila. Kod knjiženja
nabavke materijala sastavlja se pregled faktura za zbirno knjiženje odobrenja na kontu
dobavljača. Preko žiro računa vrši se sintetizovanje iznosa za svaki izvod po ž-r u nalogu za
knjiženje upisujući u posebnoj koloni iznose za sintetički račun , a u posebnoj iznose za
analitički račun.

U situacijama korišćenja računarske obrade podataka, automatski se knjiži na analitičkom

i sintetičkom računu po izvodu i to pojedinačno na analitičkim računima, a zbirno na
sintetičkom računu.

9
 4. Usaglašavanje analitičke i sintetičke evidencije

Slaganje analitičke evidencije sa sintetičkim kontom dobavljača vrši se u jer obje

evidencije obuhvataju iste poslovne promijene, samo na različite načine. Praksa ukazuje da se to
radi na više načina, ali je najčešće prihvatljiv model izvoda iz analitičke evidencije koji ima
oblik tabele.

U okviru izvoda iz analitičke evidencije najčešće se obrađuju podaci za svakog

dobavljača i to pojedinačno sa prometom duguje, potražuje i saldom. Usaglašavanje je potpuno u
situacijama kada je zbir prometa duguje i potražuje svih dobavljača „složan” sa prometom
duguje i potražuje na sintetičkom kontu dobavljača. Iz ovoga pšroizilazi zaključak da ako se
prometi slažu, onda se mora slgati i saldo.

Konto dobavljača se zaključava 31-og decembra poslije usaglašavanja analitičke i

sintetičke evidencije i poslije usaglašavanja salda sa svakim dobavljačem (posebnim obrascem).

IZVOD IZ ANALITIČKE EVIDENCIJE DOBAVLJAČA, SASTAVLJEN 31.01.2013.

Promet Saldo
Redni broj Naziv dobavljača Duguje Potražuje Duguje Potražuje
1. Dobavljač „Albona” 400 1.800 1.400

2. Dobavljač „Roda” 400 2.700 2.300

3. Dobavljač „Mex” 800 4.000 3.200

1.600 8.500 6.900

1 2 3

10
 Zaključak
Svako preduzeće mora da vodi računa o svojim dobavljačima, jer oni imaju presudan
uticaj na njegovo poslovanje. Vodeći računa o dobavljačima sa aspekta redovnog izmirivanja
obaveza prema istim omogućiće privrednom subjektu stabilno poslovanje. Tokom procesa
ulaganja u sredstva u prvoj fazi se vrši njihova kupovina i prijem, a u drugoj fazi se vrši
izmirenje obaveza proisteklih iz nabavke. Dakle, obaveza nastaje kada isporuka sredstava ili
usluga prethodi plaćanju. Obje faze čine cjelinu ulaganja novčanih sredstava u osnovna i obrtna
sredstva. Iznos koji će biti isplaćen može biti veći ili manji od fakturnog jer dobavljači mogu da
ponude popuste koji smanjuju obaveze, ali i kaznene penale i zatezne kamate koji ih povećavaju.

Visina obaveza prema dobavljačima se utvrđuje na osnovu primljenih faktura. Popusti su

sva smanjenja unaprijed ugovorene kupovne cijene materijala ili robe, koje dobavljači daju
kupcima sa ciljem da se stimuliše kupovina određene robe, poveća veličina porudžbina ili ubrza
naplata. Ovi popusti su instrument prodajne politike dobavljača i mogu da se jave u obliku:
količinskog ili sezonskog rabata, kasa skonta itd.

Pored ovih popusta koje svojevoljno daje dobavljač, moguća su i sniženja već ugovorenih
cijena na zahtjev kupca.Njih dobavljači odobravaju kao obeštećenje kupcu zato što je pri isporuci
materijala/robe došlo do sljedećih propusta, za koje je odgovoran dobavljač:

 isporuka slabijeg kvaliteta od ugovorenog,

 kašnjenje u isporuci,
 povećani troškovi isporuke,
 šteta na robi za koju nije odgovoran kupac itd.

U ovakve popuste spada bonifikacija koja predstavlja sniženje fakturne cene zbog
isporuke robe slabijeg kvaliteta od ugovorenog. U trgovinskom knjigovodstvu pored robe (roba
na zalihama, odnosno u prodavnici), kupaca (potraživanja od kupaca) kao najčešće korišćeni
računi se koriste i dobavljači odnosno obaveze prema dobavljačima.

Obaveza prema dobavljačima se povećava za iznos obračunatog PDV-a, dok se ista

vrednost knjiži na dugovnoj strani računa porez na dodatu vrednost. Konto dobavljača se
odobrava na dan nastanka dužničko-povjerilaćkog odnosa.

11
 Literatura

1. Prof. dr Vera Poznanić-Leko: Računovodstvo za II razred ekonomske škole,

Zavod za udžbenike, Beograd, 2008.

2. Prof. dr Ljiljana Dmitrović-Šaponja : Računovodstvo, Ekonomski fakultet,

Subotica, 2009.

Korišćeni sajtovi :

www.ekongim.edu.rs

www.ekof.bg.ac.rs

www.racunovodstvo.ac.me

www.efmo.ba

sr.wikipedia.org

12