Lista mogućih pitanja za 2.

parcijalni ispit iz predmeta Inteligetni transportni sistemi:

1. Funkcionalna područja ITS-a
U funkcionalna područja ITS-a ubrajamo:
 Informisanje putnika (Treveler Information)
 Upravljanje prometom i operacijama (Traffic Managment and Operations)
 Vozila (Vehicles)
 Prevoz tereta (Freight Transport)
 Javni prevoz (Public Transport )
 Žurne službe (Emergency)
 Elektronička plaćanja vezana za transport (Transport Related Electronic Payment)
 Sigurnost osoba u cestovnom prijevozu (Road Transport related Personal Safety)
 Nadzor vremenskih uvjeta i okoliša (Weather and Environment Monitoring)
 Upravljanje odzivom na velike nesreće (Disaster ResponseManagment Coordination)
 Nacionalna sigurnost i zaštita (National Security)

2. Informisanje putnika - Treveler Information

Postoje dvije vrste informisanja putnika, a to su: predputno informisanje putnika i putno
informisanje putnika.
Usluga predputnog informisanja (pre-trip information) omogućuje korisnicima da sa svoga radnog
mjesta ili druge lokacije dođu do korisnih informacija o raspoloživim modovima, vremenu i
cijenama putovanja.
Usluge putnog informisanja (on trip information) uključuju stvarno vremenske informacije o
putovanju, procjenu vremena putovanja ovisno o postojećim uvjetima, raspoloživim parkirnim
mjestima, prometnim nezgodama itd
3. ITS usluge predputnog informiranja – PTI
Usluga predputnog informisanja (pre-trip information) omogućuje korisnicima da sa svoga radnog
mjesta ili druge lokacije dođu do korisnih informacija o raspoloživim modovima, vremenu i
cijenama putovanja
4. Zahtjevi korisnika i interesi stakeholdera za PTI
Zahtjevi korisnika i interes davatelja usluga vezani su uz :
 Pozicijsku preciznost pri identifikaciji korektne linije-1 metar
 Vrijeme odziva sistema (od nekoliko sekundi do nekolikominuta) tako da se ostvari „real-
time“ prezentacija
 Korištenje mobilnog ćelijskog sistema (GSM-GPRS) zadvosmjernu komunikaciju sa
središnjim računalom
 Zaštititi privatnosti korisnika
 Integracija s drugim lokacijskim sistemima
 Zajedničko financiranje razvoja sustava RGN
 5. Funkcionalna specifikacija PTI usluga
Funkcijskom specifikacijom sistema RGN na razini logičkog modela definišu se:
 Funkcijski procesi sistema RGN koji su fizički rezidentni u različitim podsustavima i
modulima
 Tokovi podataka (informacija) za usluge RGN
 Rješenja korisničkog sučelja
 Performance odnosno „dobrota“ sistema RGN
 Tehnološka ograničenja
 Netehnološka ograničenja (organizacijska, pravna, ekonomska )
6. Tehnološki procesi u sistemu – PTI
Tehnička sredstva i ljudski resursi uključeni u pružanje usluga predputnog informisanja
▪ Telematičke tehnologije (centralna baza podataka, računarske jedinice, PC i dr.) i
telekomunikacijske tehnologije (fiksna i mobilna telefonija, ISDN, GSM/UMTS, Internet, radio,
TV-teletekst, RDS i dr.)
▪ Centralna baza podataka sadrži statičke i dinamičke informacije
Vrijeme ažuriranja ovisi o promjenama posmatranih veličina (primjer:gustina saobraćaja se prati
svakih nekoliko minuta a promjena temperature u satima itd...)
▪ Saobraćajni podaci se prikupljaju u centralnu bazu podataka iz različitih izvora (saobraćajni centri,
javni prevoz, meteo stanice, turistički centri i dr...)
▪ Informacije statičkog tipa se prikupljaju povremenom uspostavom telefonske ili ISDN veze ili
drugim komunikacijskim medijima
7. ITS usluge putnog informisanja vozača - ODI
Obuhvata splet usluga predputnih i putnih informacija, obavještenja u javnom prevozu, rutiranja i
navigacije osobnih vozila na putu do odredišta.
Skupinu ITS usluga putnih informacija TI ITS po ISO-TICS i KAREN specifikacijama čine
sljedeće temeljne usluge :
 Predputne informacije (Pre-trip Information – PTI)
 Putne informacije vozaču i putniku (On-trip Driver Information – ODI
 Putne informacije u javnom prijevozu (On-trip Public Transport Information – OPI)
 Osobne informacijske usluge (Personal Information Services – PIS)
 Izbor rute i navigacija (Route Guidance and Navigation-RGN)
8. ITS usluge putnih informacija u javnom prevozu – OPI
Usluge putnih informacija u javnom prevozu-OPI:
 Se realizuju kao samostalni sistem ili integrisan sa TIITS ili sa drugim gradskim
informacijskim uslugama
 Podstiče veće korištenje JGTP-a informisanjem korisnika usluga
 Podstiče relevantne informacije o uslugama i sredstvima svih javnih prevoznika
(uključujući, autobus, željeznicu, metro, taxi, zajednička vozila i dr... ) raspoložive su
korisnicima u stanu, na poslu, na ulici, u stanici/stajalištu ili na drugom mjestu
9. Vlastite informacijske usluge – PIS
Vlastite informacijske usluge-PIS definišu se kao posebna usluga prema ISO TC 204. odnosno:
 U Američkoj ITS arhitekturi nije definisana takva usluga nego je njen sadržaj obuhvaćen u
pojedinim uslugama unutar skupine „Trevel and Transport Managment“
 Evropski koncept KAREN i ISO specifikacije tretiraju vlastite informacijske usluge PIS kao
specijalni slučajevi usluga koje se realizuju drugim sistemima u okviru TI (Traffic
Information)
10. Usluge rutnog vodiča i navigacije – RGN
Usluge rutnog vodiča i navigacije – RGN : se odnose na predputno i putno informisanje o
optimalnoj ruti do specifične destinacije. Omogućuje izbor najbolje rute na osnovu informacija o
putnoj mreži i javnom prevozu, uključuje i multimodalne opcije sa rješenjima kao što su Park&Rid
i drugi.
Usluga rutnog vodiča i navigacija – RGN pripada skupini putnih informacija (TIITS) i može se
realizovati putem samostalnog sistema kao i integrisanog sistema putnih informacija (TIITS) ili u
okviru sistema Lokacije i navigacije
11. Ciljevi ITS rutnog vodiča i navigacije - RGN
Cilj je pronaći najkraći put putovanja od izvora A do cilja B za prometne uvjete na mreži za što je
razvijen veći broj algoritama i postupaka. Planiranje putovanja pomaže vozačima planiranje rute
tokom putovanja, koja se temelji na osiguravanju karte za bazu podataka karata, ako je dostupna, u
realnom vremenu primanje informacija o prometu preko bežične mreže.
12. Struktura ITS-a za rutiranje i navigaciju vozila
Struktura sistema za rutiranje i navigaciju može biti implementirana sa različitim hardverom i
softverom. Baza podataka digitalnih karata sadrži informacije o unaprijed definisanom formatu,
identifikovane lokacije, razvrstavanje saobraćajnica, saobraćajne regulacije i putne informacije.
Modul za planiranje rute omogućava proces planiranja rute prije i tokom vožnje, to je jedno od
temeljnih izlaznih rješenja područja navigacije vozila. Cilj je pronaći najkraći put od izvora
putovanja A do cilja putovanja B.
13. Primjena GPS i DGPS u ITS aplikacijama rutnog vodiča
Ovisno o osnovnoj inačici usluge RGN (autonomni, centralno-dinamički ili dualni način rada)
primjenjuju se različite tehnologije odnosno tehnička rješenja prilagođena čovjeku.Vozač upisuje
cilj putovanja, a navigacijsko računalo određuje najbolji put na temelju postojeće lokacije vozila
(koju daje GPS ili DGPS prijamnik) i digitalne mape. Dualni mod rutnog vodiča (Dual Mode
Route Guidance) je kombinacija autonomnog i centraliziranog rutnog vodiča. Ako autonomni
navigacijski sustav dopunjen RDS/TMC prijamnikom tako da se prometne poruke dekodiraju i
lociraju na digitalnoj mapi, tada je to tzv. dualni mod rutnog vodiča.
14. ITS usluge vođenja saobraćajnog toka - MT (Manage Traffic)
ITS vođenje saobraćajnog toka - MT odnosi se na upravljanje saobraćajnim tokovima
Funkcija vođenja saobraćajnog toka - MT omogućuje vođenje saobraćajnog toka na mreži puteva
na osnovu prikupljenih podataka o zauzimanju kapaciteta putne mreže i davanju prioriteta za
određena vozila.
15. Adaptacija opštih modela saobraćajnog toka
U kontekstu ITS-a se posmatraju sljedeće veličine tokova:
 Protok vozila
 Gustina saobraćajnog toka
 Brzine saobraćajnog toka (prostorna i vremenska)
 Vremenski razmak ili interval slijeđenja vozila
 Prostorni razmak slijeđenja vozila
16. Višerežimski modeli u kontekstu ITS-a
Višerežimski modeli su uvedeni da bi se umanjile razlike između klasičnih modela i empirijskih
podataka pri tokovima veće i manje gustine
Dvorežimski model brzina-gustina kombinuje:
 Logaritamski model za gustine veće od gustine zasićenja toka (g > g ZT)
 Eksponencijalni model za gustine manje od gusitne zasićenja toka (g < g ZT )
Osim dvorežimskog modela za ITS značajan je takozvani petorežimski model brzina-gustina. To je
model koji načelno definiše pet stepeni režima saobraćajnog toka sa određenim vrijednostima
gustine toka i srednje prostorne brzine.
17. Tipovi i posljedice zagušenja
Tipovi i posljedice zagušenja nastaju u posljedici nepovoljnog odnosa saobraćajnog volumena i
operativnog kapaciteta u uslovima znatnog smanjenje brzine, a ponekad i potpunog zaustavljanja
protoka vozila. Input za kontrolu nivoa zagušenja slijedi iz analize osnovnih veličina saobraćajnog
toka i nivoa usluge. U analizama postoje dva osnovna tipa zagušenja:
 Predvidivo - ponavljajuće zagušenje saobraćaja
 Nepredvidivo - neponavljajuće zagušenje saobraćaja
18. Individualno i centralno upravljanje protokom
Suštinsko razumjevanje sistema upravljanja saobraćajnim tokovima podrazumjeva poznavanje
razlika između dva načina vođenja protoka - individualnog i centralnog vođenja.
Centralno ili automatsko vođenje podrazumijeva:
 Bezbjedno korištenje kapaciteta puta (bez ometanja drugih)
 Unaprijed determinisane razmake između vozila
 Prikupljanje i obradu podataka u realnom vremenu
 Programirane odluke - korektivno djelovanje incidentno
Individualno vođenje podrazumijeva:
 Zajedničko korištenje kapaciteta prema utvrđenim pravilima
 Razmake između vozila procjenjuje vozač
 Podaci se individualno obrađuju u realnom vremenu
 Odluke su trenutne i nisu programirane
19. Šok valovi u saobraćajnom toku
Ponašanje parametara saobraćajnog toka mijenja se u prostoru i vremenu, tako da se mogu
razlikovati karakteristična stanja koja su međusobno različita
Amplitudne promjene osnovnih parametara saobraćajnog toka duž saobraćajnice prate takozvani
šok valovi ili udarni valovi. Saobraćajni valovi nastaju zbog povećanog priliva vozila na određenoj
dionici puta ili zbog pojave uskog grla na putu.
20. Koncept virtuelnog putnog voza
Koncept virtuelnog putnog voza je pogodno rješenje za duža putovanja za skup vozila koja imaju
isto odredište ili im se itinereri podudaraju u određenom dijelu
Potreban uslov je da putevi imaju posebno rezervisanu traku za automatsko vođenje drumskih
vozila. Provedena je anketa među vozačima teretnih vozila na dužim relacijama čiji rezultati
pokazuju dobar odziv na ponudu ovakvih rješenja.
21. Upravljanje protokom na semaforizovanim raskrsnicama
Upravljanje protokom na semaforizovanim raskrsnicama se rješava adaptivnim vođenjem
saobraćajnog toka čime se povećava propusnu moć, tako da se redoslijed odlučivanja i trajanje
ciklusa stalno prilagođava promjenjivim potrebama saobraćajnog toka i uslovima okruženja. U
odnosu na koordinisani režim rada semafora (sa redoslijedom uključivanja signala i trajanjem faza u
ciklusu), adaptivni sistem je kompleksniji, ali i korisniji jer smanjuje ukupne vremenske gubitke i
ostale pokazatelje kvaliteta sistema.
22. Upravljanje u gradskom saobraćaju sa prioritetima javnog prevoza
Upravljanje u JGS-u sa prioritetima JGTP–a je definisano fizičkom arhitekturom sistema JGT
 Razvoj fizičke arhitekture predstavlja definisan kontekst odgovarajućeg broja terminatora
odnosno aktera
 Od svih definisanih terminatora koriste se oni koji razmjenjuju podatke ili informacije sa
jezgrom sistema JGTP-a
23. Upravljačko kontrolni centri u gradskom prevozu putnika - G3
G3 sistem se sastoji iz 3 funkcionalno zavisna segmenta:
 Telematskih uređaja u vozilu
 Komunikacionih veza
 IT upravljačko – kontrolnog centra
IT upravljačko-kontrolni centar obrađuje podatke prispjele sa telematskih uređaja u vozilu, analizira
transportni proces, kontroliše vozila i prosljeđuje uputstva vozaču o daljem toku transportnog
procesa.
24. Sistem kontrole procesa i bezbjednosti vozila
Sistem kontrole procesa i bezbjednosti vozila - prikuplja podatake sa vozila (pozicija, brzina, put,
stanje vozača, robe, ispravnost vozila i sl.) pomoću senzora i mjernih uređaja. Prikupljeni podaci se
šalje preko komunikacionog sistema do organizaciono–operacionog sistema, koji prihvata i
prikazuje prosleđene podatke i komande vozilu i vozaču.
25. Primjena G3 sistema u procesu JGTP-a
Primjenjuje se prilikom ugovaranja poslova, kupovine i prodaje putem interneta (kupovina karata),
praćenja tokova robe i informacija, povećava nivo komunikacije i saradnje unutar kompanije.
26. Elektronski sistem naplate usluge u JGTP
Elektronski tarifni sistem - ETS predstavlja asortiman :
 Standardne papirne karte - pojedinačna karta
 Magnetne karte EUROCARD broj vožnji ili mjesečne karte
 Beskontaktne ili kontaktne CHIP SMART karte veličine
 EUROCARD koje se koriste kao mjesečne, polugodišnje iligodišnje karte
Elektronski tarifni sistem - ETS :
 Omogućava prodaju pojedinačnih karata u vozilu
 Instalisanje posebne jedinice u samo vozilo
 Registruje pokazatelje (broj i cijena prodatih karata)

27. ITS vođenje saobraćajnog toka - TC (Traffic Control)

Vođenje saobaćajnog toka i inteligentno upravljanje saobraćajem u ITS okruženju razlikuju se u
pristupu , sadržaju i nivou inteligencije. Inteligentno upravljanje saobraćajnim tokom vozila i
javnim prevozom omogućuje povećanje operativnog kapaciteta uz davanje prioriteta određenim
vozilima (javnom prevozu, hitnim službama..). prevozna potražnja ovisi o rasporedu i kalendaru
aktivnosti kao i nivou usluge koju pruža saobraćajnica koja je zavisna od: bezbjednosti, očekivane
brzine, čekanjima, ekološkim uticajima.
28. Upravljanje incidentima u saobraćaju
Nadzor i otklanjanje incidenata obuhvata detekciju, odziv i eliminisanje incidenata na putu odnosno
u saobraćaju. Posebno je važno sprečavanje sekundarnih nezgoda
Težište ITS-a je na saobraćajnim nezgodama, iako sistem uključuje odziv i na druge uzroke malih
incidenata (defekt gume, nestanak vozila i sl.)
29. Inteligentne saobraćajnice
Inteligentna saobraćajnica je kibernetička i informatička nadgradnju klasičnih saobraćajnica,
zasnovana na tehnikama saobraćajnog inženjerstva, tako da se osim osnovnih fizičkih funkcija
ostvaruje bolje informisanje vozača, vođenje saobraćaja, bezbjednosne aplikacije itd...
30. Inteligentna vozila
Inteligentna vozila (IV) imaju dodatne funkcije automatske adaptacije pomoći ili zamjeni čovjeka,
najčešće vozača. Inteligentna vozila nude mogućnost za povećanje bezbjednosti, operativnih
korisnih efekata i udobnosti vozača i putnika, tako da se IV sistemi smatraju sljedećim valom (next
wave) za ITS.
31. Hitne službe
Usluga žurnih službi objedinjuje procese rada hitne pomoći, vatrogasaca, policije i drugih, integrišе
se sa incident managmentom i postaje dio sistema upravljanja prometom
32. PRIMJENA ITS-a NA PUTEVIMA
Nova rješenja su u svijetu poznata pod nazivom ITS i ona predstavljaju skup savremenih
tehnologija upravljanja i kontrole saobraćaja pomoću senzora, kompjutera, detektora, radio-optičkih
komunikacija, robotike i dr. Savremene tehnologije ITS-a imaju ulogu da transportni sistem učine
efikasnijim, bezbjednijim, pouzdanijim i prijatnijim za okoinu koristeći postojeću putnu
infrastrukturu. ITS pored ostalog povećavaju kapacitete i propusne moći puta kroz upravljanje i
regulisanje saobraćaja, umjesto kroz proširenja puta što predstavlja skupo i komplikovano rješenje
jer je prostor ograničen.
33. Primjena ITS sistema na auto-putevima
Zahtjevi za saobraćajnom opremom koja se ugrađuje na auto-putevima mogu se podijeliti na
saobraćajne i ostale sisteme znakova i opreme puta. U saobraćajne sisteme svrstavaju se podsistemi
promjenjivih saobraćajnih znakova, podsistem za mjerenje saobraćajnog toka, podsistem za
mjerenje podataka o vremenskim prilikama, te ostali podsistemi (semafori,senzori, detektori..). u
ostale sisteme svrstavaju se podsistemi energetke, ventilacije, vatrodojave, rasvjete..
34. Kriteriji uspostave promjenjive saobraćajne signalizacije
35. Kriterijum za uspostvu ITS-a za mjerenje protoka
Video-kamerama obavlja se nadzor i analiza saobraćajnog toka. Kamere se obično usmjeravaju na
mjesta preplitanja saobraćajnih pravaca, tunela, mostova i vijadukata gdje je povećana mogučnost
nastanka incidentnih situacija. U svakom trenutku može se pratiti stanje saobraćaja ali i stanje
vremenskih uslova na saobraćajnom čvorištu te u skladu sa tim moguće je preduzeti potrebne mjere
ukoliko dođe do poremećaja saobraćajnog toka ili zbog pogoršanja meteoroloških uslova.
36. Stanice za mjerenje meteo-uslova okoline (MS) i puta (SD)
Na mjernom mjestu moguće je mjeriti vidljivost, temperature vazduha, vlažnosti vazduha i zraka,
visine mokrog sloja na kolovozu, količin zaostale soli na kolovozu. Koriste se mjerne stanice ili
samo detektori stanja površine kolovoza. Osnovna aktivna sonda omogućuje raspolaganje sljedećim
podacima:
 Temperaturi površine kolovoza
 Vlažnosti kolovoza
 Koncentraciju soli na kolovozu
 Predviđenoj tački smrzavanja
 Riziku od oledice
 Prisutnosti leda, mraza, poledice ili smrznutog snijega
37. Detektori ograde puta
U cilju detekcije dodira stranog objekta sa odbojnom ili žičanom ogradom moguće je ugrađivati
senzore koji mogu dojavljivati takve dodire. Potreba za postavljanjem detektora zaštitne ograde
postoji na opasnim dionicama auto-puteva (krivine, veliki vertikalni lom nivelete..) koji su
izolovani, odnosno nisu pokriveni video kamerama odnosno video detekcijom. Takva mjesta mogu
biti i priključni putevi i rampe kod čvorova na auto-putevima kojima se u pravilu posvećuje
premalo pažnje prilikom planiranja i postavljanja opreme.
38. Sistemi radio-komunikacija i ozvučenja u tunelima
Sistem radiodifuzije, mobilne telefonije i ozvučenja u tunelima ugrađuje se prema saobraćajnim
kriterijumima. Radiodifuzija služi za ostvarivanje veze između radio stanica u tunelu i onih van
tunela a u prvome redu za službe održavanja auto-puta, hitne pomoći, policiju, vatrogasce, vojsku i
druge korisnike.
39. Vaganje u pokretu (WIM)
Sustavi za vaganje u pokretu namijenjeni vaganju kamiona i tračnom vaganju sastavljeni su od
robusnih dijelova spojenih u specijalizirani sustav za vaganje vozila pri brzinama. Mogu se koristiti
za provjeru usklađenosti težine sa zakonskim propisima i njezinu provedbu, pri čemu se ostvaruju
znatna poboljšanja u obradi velikog obujma prometa. Sustavi za vaganje u pokretu putem posebnog
softvera odmah prikupljaju ključne informacije.
40. Zahtjevi za ostalim ITS sistemima na vangradskim dionicama puta
Pod ostale sisteme ubrajamo sisteme naplate putarina, infrmacijske punktove na uslužnim
objektima, sistem meteoroloških uslova i vidljivosti u tunelima, sistemi ventilacije i sistem požarnih
alarma.
41. ITS-a tehnologije na vangradskim dionicama puta
Za planiranje ITS potrebno je poznavati količinu saobraćajne opreme koja je ugrađena ili koja će se
ugrađivati na autoputevima. Također, potrebno je poznavati i buduće zahtjeve korisnika autoputa te
u skladu s time planirati dovoljnu propusnu moć ITS -a.
42. Oprema naplatnih objekata
Čeoni objekt naplate prikazuje minimalnu količinu saobraćajne opreme koja se povezuje u
zajednički sistem. Ostali sistemi ujedinjeni su u simboli OS koji sadrži sistem energetike, telefonije,
detekcije, požara, ventilacije, podatke vezane uz naplatu putarine i sl.
43. Oprema dionice auto-puta bez objekata
Dionica pod uticajem promjenljivih saobraćajnih znakova prikazuje slučaj opreme dionice autoputa
sa promjenljivim saobraćajnim znakovima kada su zadovoljeni saobraćajni meteorološki aspekti za
postavljanje opreme. Primjenjuju se promjenljivi saobraćajni znakovi montiranji na portal, sa obje
strane kolovoza. Minimalna udaljenost na koju se primjenjuje uticaj promjenljivih saobraćajnih
znakova je 2 km.
44. Oprema pratećih uslužnih objekata
Oprema pratecih usluznih objekata zahtjeva povezanost u sistem najmanje jednog kontinualnog
promjenljivog saobraćajnog znaka. U slučaju zatvaranja PUO, nužno je da se tranzitni saobraćaj na
glavnom pravcu upozori o otkazu PUO. Može se naglasiti pomoću PSZ zatvorenost samo nekog
sadržaja (npr. benzinske stanice). Također, potrebno je povezati i ostale sisteme (OS) u zajedničku
ITS mrežu.
45. Oprema mostova i vijadukta
Dionica sa objektom odnosno mostom ili vijaduktom su dužine veće od 250 m raspona, koje se
opremaju sa obostranim nekontinualnim PSZ, na minimalnoj udaljenosti od 250 m. Na sljedećoj
slici je prikazan raspored telefonskih saobraćajnih stubića (TSS), odnosno položaj SOS telefona.
Udaljenost između njih je 2 km. Predivđena je i ugradnja detektora odbojne ograde (DOO) i
detektora žičane ograde (DŽO). Oba detektora se postavljaju u cilju detekcije dodira stranih
objekata.
46. Oprema dionica sa trećom trakom za spora vozila
Dionice koje sadrže i traku za spora vozila potrebno je opremiti nekontinualnim promjenljivim
saobraćajnim znakovima – PSZ, na udaljenost minimalno 150 metara prije početka trake za spora
vozila. Posebnim elaboratom potrebno je obrazložiti koja je minimalna oprema potrebna za
opremanje takvih prolaza.
47. Oprema tunela
Osnovni tipovi tunela TIP A, TIP B, TIP C, su sa saobraćajnog i bezbjedonosnog aspekta
klasifikovani prema dužini tunela. Dionica sa tunelom TIP A, prikazuje tunel dužine 250 – 500
metara. Ulaze u tunele potrebno je opremiti semaforima (S) sa obje strane portala na ulaznom
kolovozu. Ulaze je potrebno opremiti sa CCTV kamerama sa video detekcijom. Potrebno je
postaviti i mjernu stanicu (MS) na ulazu u tunel.
48. Oprema čvorova
Dionica koja sadrži karakterističan čvor prikazuju vođenje saobraćaja na autoputu pomoću
kombinacija kontinualnih i nekontinualnih promjenjivih saobraćajnih znakova (PSZ). Potrebno je
predvidjeti ugradnju brojača saobraćaja, magnetske induktivne petlje (MQ), a prema datom
rasporedu potrebno je ugraditi i mjernu stanicu MS. Potrebno je obuhvatiti sve saobraćajne tokove,
kako bi se dobila cijela slika o saobraćajnom opterećenju glavnih i prilaznih tokova
50. Inteligentni transportni terminali
Transportni terminali predstavljaju početne i završne tačke transportnog procesa gdje putnik, roba
ili pošiljka ulaze u sistem ili izlaze iz sistema odnsono mijenjaju mod prevoza. Kako se u
transportnom terminalu mijenja i mod prevoza može se govoriti o intermodalnim transportnim
terminalima. ITS funkcije u transportnim terminalima podižu performanse i kvalitet usluge, usljed:
 Veće produktivnosti prevoznika i davaoca terminalnih usluga
 Smanjena čekanja i vremenskih gubitaka za putnike
 Samnjenja zagušenja saobraćajnica
 Povećanja bezbjednosti i zaštite putnika i terete.
51. ITS adaptivna vođenja procesa u terminalima
ITS rješenja adaptivnog vođenja procesa u terminalnim podsistemima mogu bitno poboljšati nivo
korištenja kapaciteta i kvalitet usluge za korisnike. Osnovni zahtjev je da terminal treba dizajnirati
tako da zadovolji korisničke zahtjeve uz odgovarajuće odmjeravanje kvaliteta usluga i troškova
funkcije za mrežnog operatora odnosno davaoca usluga.
53. Tehnologije praćenja transportnog procesa
Ako je transportni sistem povezan sa informacionim sistemom zemlje u kojoj se vrši prevoz,
dispečeru je omogućen uvid u trenutno stanje saobraćaja na putevima, što ubrzava vrijeme
reagovanja na promjenu rute. Po završetku transportnog procesa, dispečer obavještava menadžment
o dostavi robe na ugovorenoj lokaciji, a vozilo upućuje na novi zadatak ili odmor.
54. Bar kod
Barkod (engleski: barcode) jeste način označavanja proizvoda nizom crnih i bijelih linija koje je
moguće posebnim uređajima lahko optički prepoznavati. Koristi se u procesu identifikacije
proizvoda, vozila, vagona, paketa, robe i sl. u postupku bilo kakvog kretanja/prolaska kroz određeni
prostor. Koristi se svuda gdje je potrebno nešto brzo prepoznati. Najpoznatiji primjeri korištenja
barkodova su na proizvodima u prodavnicama, super i hiper marketima.
55. RFID – Radio Frekventna Identifikacija
Radiofrekventna identifikacija ili Radio Frequency Identifikation - RFID je tehnologija koja koristi
tehniku fekvencijskih radiovalova za razmjenjivanje podataka između čitača (reader) i uređaja koji
se zove transmitter (tag) /transponder. Tag sadrži silikonski mikročip i antenu. Antena odašilje
radiovalove te na taj način šalje podatke s mikročipakoji se putem čitača unose u računalo.
56. EDI - Elektronska razmjena poslovnih informacija
EDI (Elektroničku razmjenu podataka) možemo definirati kao „prijenos strukturiranih podataka,
prema dogovorenim standardima, od jedne računalne aplikacije do druge, elektroničkim putem uz
minimalnu ljudsku intervenciju".
Ovim načinom mogu se razmjenjivati poslovne ili administrativne poruke kao što su: narudžbenice,
otpremnice, primke, računi, obavijesti o plaćanju, stanje skladišta, itd.