1. ònuh ðneðx yux÷u þwt ? s- 1887{kt ðwzÙkurðÕMkLkLkk ‘ðneðxLkku yÇÞkMk’ rLkçktÄÚke.

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
s- ònuh ðneðx yÚkkoíkT hkßÞ ðneðx yu hkßÞLkk æÞuÞku yLku Mkhfkhe 19. ‘hksfkhý yLku ðneðx’ ÃkwMíkf fkuLkwt Au ?
LkeríkykuLku ÃkrhÃkqýo fhðk {kxu fkÞËuMkh heíku ÔÞðÂMÚkík Zçku yLku s- R.Mk. 1900 yuV. su. økwzLkkW
Mk¼kLkíkkÃkqðof nkÚk Ähkðíke «ð]r¥kykuLkku yÇÞkMk fhíkwt þk† Au. 20. ‘hksfkhý yu hkßÞLke RåAkLke «ríkr¢Þk Au y™u ðneðx yu RåAkLkku
2. Public Administration þçË{kt Administration þçË fR ¼k»kkLkku y{÷ Au’ þçËku fkuLkk Au ? s- yuV. su. økwzLkkW
çkLku÷ku Au ? 21. ònuh ðneðxLku hkßÞþk†Úke y÷øk fhðkLkku Mkki «Úk{ «ÞkMk fÞk rðîkLku
s- ÷urxLk ¼k»kkLkk çku þçË Ad yLku Minstiar suLkku yÚko Mkuðk fhðe/fkÞkuo fÞk ÃkwMíkf îkhk fÞkuo ?
Ãkkh Ãkkzðk. s- 1926 - yu÷.ze. ÔnkRxu ‘ònuh ðneðxLkk yÇÞkMkLke ¼qr{fk’ ÃkwMíkf
3. fÞk rðîkLkLkk {íkkLkwMkkh ònuh ðneðx{kt fkhkuçkkhe WÃkhktík ÄkhkfeÞ îkhk
yLku LÞkrÞf þk¾kLkku Ãký Mk{kðuþ fhðk{kt ykðu Au ? s-ÕÞwÚkh økwr÷f 22. In Priciple of Public Administration (ònuh ðneðxLkku rMkØktík)
4. fÞk rðîkLkLkk {íkkLkwMkkh ònuh ðneðxLke MkuðkLkku ÔÞkÃk ¾wçk s rðMíkhu÷ku ÃkwMíkf fkuLkwt Au ?
Au ? s- ðwzÙkurðÕMkLk (y{urhfe «{w¾) s- 1927 - W.F. Willoughby (zçkÕÞw. yuV. ðe÷kuçke)
5. fÞk rðîkLkLkk {íkkLkwMkkh ònuh ðneðx yu Mkhfkhe LkeríkykuLkwt y{÷ 23. POSDCORB Lkku rMkØktík fkuýu yLku fÞk ÃkwMíkf{kt hsq fÞkuo ?
fhLkkYt þkMºk Au ? s- yu÷.ze. ÔnkRx s- 1937 - ÕÞwÚkh økwr÷f yLku Wðeofu ‘ðneðxe rð¿kkLk WÃkh ÷u¾u’ ÃkwMíkf{kt.
6. Mkki «Úk{ ònuh ðneðxLke ÔÞkÏÞk fkuýu yLku õÞkhu ykÃke ? 24. ‘LkkufhþkneLkk ykËþoLkku «fkh’ ÏÞk÷ fkuýu ykÃÞku ?
s- 1787 {kt nur{ÕxLku ÃkkuíkkLkk ÃkwMíkf ‘Mk{ðkÞðkËe’{kt s- {uõMkðuçkhu
7. ‘ðneðxLkku yÇÞkMk’ rLkçktÄ fkuýu yLku õÞkhu ÷ÏÞku ? 25. ònuh ðneðxLkk WËTrðfkMk{kt fÞk fkÞo¢{u ¼køk ¼sÔÞku ?
s- 1887{kt ‘Ãkkur÷xef÷ MkkÞLMk õðkxo÷e’Lkk{Lkk {uøkurÍLk{kt y{urhfkLkk s- y{urhfe «{w¾ YÍðuÕxLkk ‘LÞwze÷’ fkÞo¢{Úke
«{w¾ ðwzÙkurðÕMkLku yk MkkÚku s ònuh ðneðxLkku y÷øk þk¾k íkhefu 26. ‘fkhkuçkkheLkk fkÞkuo’ ÃkwMfíkLkk h[rÞíkk fkuý Au ?
rðfkMk. s- 1936 - hkuMxh çkLkkoz
8. fÞk rðîkLkku ònuh ðneðxLkk rðþk¤ áü®çkËw{kt {kLku Au ? 27. {qÕÞhrník ðneðxLkku ykÄkh Mkki «Úk{ fkuýu hsq fÞkuo ?
s- snkuLk rÃkVLkh, {kþo÷ rz{kuf, ÕÞwÚkh økwr÷f s- yuV. yu{. {kfoMku ‘ònuh ðneðxLkk ík¥ðku’ ÃkwMíkf{kt
9. fÞk rðîkLkku ònuh ðneðxLkk Mktfwr[ík árü®çkËw{kt {kLku Au ? ({kºk 28. fÞk rðîkLku ðneðxe rMkØktíkkuLku ‘ðneðxe fnuðíkku’ íkhefu yku¤¾kðe ?
fkhkuçkkhe þk¾k) s- 1946 - nçkox MkkÞ{Lku yuf ÷u¾{kt.
s- nçkox MkkÞ{Lk, yu÷.ze. ÔnkRx 29. ònuh ðneðxLku y÷øk rð¿kkLk íkhefu rðfMkkððk{kt Mk{MÞk Au yuðwt fÞk
10. fÞk rðîkLkku ònuh ðneðxLku {kºk Mkt[k÷Lk MkkÚku Mktf¤kÞu÷wt {kLku Au ? rðîkLku fÞk ÃkwMíkf{kt fÌkwt ?
s- ÕÞwÚkh økwr÷f (POSDCORB îkhk MÃkü fhu Au) s- 1947 hkuçkxo yu. Ën÷u ‘ònuh ðneðxLkwt rð¿kkLk-3’ ÃkwMíkf{kt
11. fÞk rðîkLkku ònuh ðneðxLkku Mk{LðÞfkhe árüfkuýLku yLkwMkhu Au ? 30. ‘ðneðxe hkßÞ : y{urhfLk ònuh ðneðxLkk hksfeÞ rMkØktíkkuLkku
s- snkuLk rÃkVLkh, ðkufh yÇÞkMk’ ÃkwMíkf fkuLkwt Au ? s- 1948 - rzðkRx ðkÕzku
12. ‘POSDCORB’ yux÷u þwt ? íku fÞk rðîkLk îkh hsq ÚkÞwt ? 31. fÞk rðîkLku ònuh ðneðxLku ÷kufþkne yLku {qÕÞ ykÄkrhík «Úkk økýðkLkku
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

s- ÕÞwÚkh økwr÷f îkhk P = Planning = ykÞkusLk, O = Organisation rðhkuÄ fÞkuo Au ? s- rzðkRx ðkÕzkuyu
= MktøkXLk (f{o[khe Mk{qn), S = Staffing = fkŠ{f ðneðx 32. LkðeLk ònuh ðneðx þk† {kxuLke [¤ð¤Lke þYykík õÞkhÚke ÚkR ?
(f{o[kheykuLku Lkerík, íkk÷e{, fk{Lke þhíkku) D = Directing = s- 1967 - y{urhfk{kt {eLkkuçkúkuf ¾kíku 33 rðîkLkkuLke r{xªøk ÃkAe
{køkoËþoLk (sYhe ykËuþ / Mkw[Lkk) Co = Co - Ordiuting = Mk{LðÞ 33. NPM þwt Au ?
(yktíkhMktçktÄ) R = Reporting = ynuðk÷ (heÃkkuxo hsq fhðku - s- NPM = New Public Management su{kt ¾kLkøke ûkuºkLke
sðkçkËkhe) B = Budgeting = ytËksÃkºk (LkkýktfeÞ MkkÄLkku Ãkh Mkt[k÷LkLke xufrLkfkuLkku WÃkÞkuøk ÷uðkLkwt rð[khkÞwt Au.
rLkÞtºký) 34. NPM Lke {wÏÞ çkkçkíkku sýkðku.
13. ònuh ðneðxLkk yÇÞkMkLkwt {níð sýkðku. s. 1. fkÞoûk{íkk, yMkhfkhfíkk yLku MkuðkLke økwýð¥kk WÃkh ¼kh ykÃkðku.
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

s- 1. ÷kuf fÕÞký ûkuºku. 2. hkßÞ yLku Mk{ksLku ÂMÚkhíkk ykÃku Au. 3. 2. rðfurLÿík Mkt[k÷Lk su økúknfLku yÃkuûkk «{kýu Mkuðk økkuXðe þfu. 3.
÷kufþkne ûkuºku. 4. yuf rð»kÞ íkhefu. f{o[kheyku {kxu WÃkÞkuøke yuðe Lkðe fkŠ{f Mkt[k÷Lk LkeríkLkku y{÷
14. ònuh ðneðx yLku ¾kLkøke ðnðex fÞk {wÆkyku Ãkh y÷øk Ãkzu Au ? fhðku.
s- 1. MktøkXLk 2. {q¤¼qík æÞu 3. fkÞoLkwt MðYÃk 4. sðkçkËkheLke árüyu 35. ÷kuf ÃkMktËøkeLkk rMkØktík{kt fR çkkçkíkku {wÏÞ Au ?
5. fkÞoûk{íkkLke árüyu 6. Mk{kLkíkkÃkqýo ÔÞðnkhLke árüyu 7. LkkýktfeÞ s- -WËkhðkËe ykŠÚkf Lkerík - ¾kLkøkefhý - ðiïefhý
ytfwþLke árüyu 8. Ròhkþkne nrhVkR 36. ÷kuf ÃkMktËøkeLkk rMkØktíkLkwt Mk{ÚkoLk fhLkkhk rðîkLkku fÞk fÞk Au ?
15. ònuh yLku ¾kLkøke yu{ çktLku ðneðxLku Mk{kLk økýLkkhk rðîkLkku fÞk s- - r{ÕxLk Vez{uLk, - suBMk çkw[{uLk, - økkuzoLk íkw÷kuf, - r÷r÷Þ{ rLkMf{uLk
fÞk Au ? s- nuÒke VuÞku÷, {uhe Vku÷ux, yu÷. WŠðf 37. fÞk rðîkLkLkk {íku ÷kuf ÃkMktËøkeLkku rMkØktík MkwþkMkLk (økwz økðLkoLMk)Lke
16. ònuh yLku ¾kLkøke yu{ çktLku ðneðxLku y÷øk økýLkkhk rðîkLkku fÞk MkiØktríkf ¼qr{fk Ãkwhe Ãkkzu Au ? s- rðLMkux ykuMxÙ{
fÞk Au ? s- nçkox MkkÞ{Lk, Ãkku÷ yuÃke÷eçke, òurþÞk MxuBçk 38. ‘y{urhfLk ònuh ðneðx’ yLku ‘MktÞwõík økýíktºkLkku hksfeÞ rMkØktík’
17. ònuh ðneðxLkku yuf y÷øk rð¿kkLk íkhefu WËT¼ð AuÕ÷k fux÷k ð»kkuoÚke ÃkwMíkfku fkuLkk Au ? s- rðLMkux ykuMxÙ{
ÚkÞu÷ku {kLkðk{kt ykðu Au ? s- 110 ð»kkuoÚke 39. MkhfkhLke ÃkwLk: þkuÄ (Reinvesting Government) Lkku ÏÞk÷ fkuýu
18. ònuh ðneðxLkku y÷øk þk¾k íkhefu WËT¼ðLke þYykík õÞkhu ÚkÞu÷e ykÃÞku ? s- zurðz ykuMçkkLko y™u xuz økuç÷h
{kLkðk{kt ykðu Au ? 40. Mkt¢kríkfk÷eLk MkhfkhLke rð[khýk õÞkhÚke þY ÚkR ?

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 1
 s- 1994 - fuLkuzkLkk fuh÷kux{ ¾kíkuLke ònuh ðneðx yLku Mkt[k÷LkLke yÚkðk ðÄw hkßÞku {kxu yuf s ÔÞÂõík hkßÞÃkk÷ íkhefu Vhs çkòðu.

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
Wå[MíkheÞ fku{Lk ðuÕÚkLkk Mkt{u÷LkÚke. Art 155 - hk»xÙÃkrík îkhk hkßÞÃkk÷Lke rLk{ýwtf (fuLkuzkLkk çktÄkhý{ktÚke)
41. fR MktMÚkkyu ‘MkhfkhLke ÃkwLk: þkuÄ’ çkkçkíkLkwt Mk{ÚkoLk fÞwO ? 59. hkßÞLkk ðneðxe - çktÄkhýeÞ ðzk fkuý Au ?
s- 1991{kt rðï çkuLfu. s- hkßÞÃkk÷, hkßÞÃkk÷ çkuðze ¼qr{fk (1) fuLÿ MkhfkhLkk «ríkrLkrÄ (2)
42. MkwþkMkLk (Good Governace) þçËLkku Mkki «Úk{ «Þkuøk õÞkhu ÚkÞku ? hkßÞLkk çktÄkhýeÞ ðzk.
s- R.Mk. 1628 {kt 1721 {kt íkuLkku [ku¬Mk yÚko fhðk{kt ykÔÞku. 60. hkßÞÃkk÷Lke rLk{ýwtf fkuý fux÷k Mk{Þøkk¤k {kxu fhu Au ?
43. MkwþkMkLkLkwt ®[íkLk fÞk økúef ËkþorLkfkuLkk ®[íkLk{kt òuðk {¤u Au ? s- Art - 155 -hk»xÙÃkrík fhu Au. Mkk{kLÞ heíku hkßÞ çknkhLkku yLku {wÏÞ{tºke
s- Ã÷wxkuLkk ‘ykËþo hkßÞ{kt’, YMkkuLkk ‘sLkh÷ rð÷’ {kt Mk÷knÚke. Art 156 -Mkk{kLÞ heíku 5 ð»ko Ãký hk»xTÃkríkLke RåAk MkwÄe.
44. fÞk ¼khíkeÞ þk†ku{kt MkwþkMkLkLkku rð[kh hsq fhðk{kt ykÔÞku Au ? 61. hkßÞÃkk÷Lke rLk{ýwtf ytøkuLke þhíkku sýkðku.
s- Þsw ð u o Ë , økeíkk, {nk¼khík (þkt r íkÃkðo ) , {Lkw M {] r ík, fki r xÕÞLkk s- Art 157 (1) ¼khíkLkku Lkkøkrhf (2) ykuAk{kt ykuAe 35 ð»koÚke ô{h
yÚkoþk†{kt, {nkí{k økktÄeLkk hk{hkßÞ{kt. (3) ÷k¼Lkwt ÃkË Lk nkuÞ (5) Ãkøkkh, ¼ÚÚkk yLÞ ÷k¼ku MktMkË îkh
45. fR MktMÚkkykuLkk ynuðk÷{kt MkwþkMkLk {kxu yøkíÞLke çkkçkíkku sýkððk{kt Lk¬e.
ykðe Au ? 62. hkßÞÃkk÷Lkk fkÞkuo yLku Mk¥kkyku sýkðku.
s- 1. 1992 rðï çkutfLkk ynuðk÷{kt 2. 2002 {kt ‘{kLkð rðfkMk’Lkk s- (1) fkhkuçkkhe : {wÏÞ{tºke, {tºke Ãkrh»kË, yuzðkufux sLkh÷, [wtxýe
ynuðk÷{kt. fr{þLkh, hkßÞ [wxt ýe Ãkt[, LkkýktÃkt[, hkßÞ ònuh MkuðkykÞkøk MkÇÞku,
46. MkhfkhLke ÃkwLk: þkuÄ {kxuLkk 10 rMkØktíkku sýkðku. rðÄkLk Ãkrh»kËLkk 1/6, ík{k{ ðneðx íku{Lkk Lkk{u. (2) ÄkhkfeÞ :
s- (1) «uhýkËkÞe Mkhfkh (2) Mkk{wËkrÞf ¼kðLkkLku áZ çkLkkðLkkh (3) ÄkhkMk¼kLkku ¼køk, ÄkhkMk¼kLke çkuXf çkku÷kðe / {w÷íkðe / çkh¾kMík,
nrhVkRLku W¥kusLk ykÃkLkkh (4) [ku¬Mk æÞuÞ yLku rLkÞ{kLkwMkkh fkÞo fkuRÃký ¾hzku íku{Lke Mkne ÃkAe s fkÞËku, ðxnwf{, «íÞuf ð»ko / Lkðe
fhLkkh (5) Ãkrhýk{÷ûke (6) MkknrMkf (7) ÃkqðkoLkw{krLkík (8) ÄkhkMk¼kLke «Úk{ çkuXfLkku, LkkýktÃkt[ / yLku / CAG Lkk ynuðk÷Lku hsq
økúknf÷ûke (9) çkòh÷ûke (10) rðfuurLÿík fhðk. (3) LkkýktfeÞ : çksux hsq fhðwt, Lkkýkt ¾hzku íku{Lke {tsqheÚke
47. ¼khík{kt fuLÿ yLku hkßÞ{kt MkÇÞ MktÏÞkLkk 15 % «ÄkLk{tz¤ yu õÞkhu hsq, ykfÂM{f rLkrÄLkk Mkthûký, Lkkýkt Ãkt[Lke rLk{ýwtf. (4) LÞkÞ
fhðk{kt ykÔÞku ? íku fÞk rð[khLkwt Ãkrhýk{ Au ? rð»kÞf : nkRfkuxoLkk LÞkÞkÄeþLke rLk{ýwtf{kt hk»xÙÃkrík çkkË, nkRfkuxoLkk
s- 2004, MkhfkhLke ÃkwLk: þkuÄ {wÏÞ LÞkÞkÄeþ Lke Mk÷knÚke rsÕ÷k LÞkÞkÄeþ rLk{ýwtf, hkßÞ{kt yLÞ
48. 73{ku yLku 74{ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku íkÚkk †eykuLku 33 % yLkk{ík fÞk {kVe, Ãký {]íÞw fu ÷~fhe Mkò{kt Lkrn
rð[khLkwt Ãkrhýk{ Au ? s-MkhfkhLke ÃkwLk: þkuÄ. 63. hkßÞLkk ðkMíkrðf ðzk fkuý Au ? s- {wÏÞ{tºke
49. [kÕMko xu÷hu Lkkøkrhf Mk{ks (Civil Society) Lku fuðku fÌkku Au ? 64. hkßÞ MkhfkhLkk ðzk fkuý Au ?
s- y[ku¬Mk Mke{kyku ÄhkðLkkh, WÆk{ðkËe, rçkLkMkkt«ËkrÞf, {uxÙkuxkurÃkf÷ s- {wÏÞ{tºke - hkßÞLkk ðneðxeíktºkLkk MkwfkLke.
yuf{. 65. Mkt½{kt hkßÞLkwt «ríkrLkrÄíð fkuý fhu Au ? s- {wÏÞ{tºke
50. ‘Lkkøkrhf Mk{ks nsw Ãký ÃkrhðŠíkík ÚkR hÌkwt Au’ yk rðÄkLk fkuLkwt Au ? 66. {wÏÞ{tºke yLku {tºkeykuLke rLk{ýwtf ytøku çktÄkhýeÞ òuøkðkR sýkðku.
s- nuçkh{kMk yLku Vuhðxo. s- Art - 163 {tºkeÃkrh»kË hkßÞÃkk÷Lke Mk÷kn {kxu. Art 163 hkßÞÃkk÷
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

51. ‘nsw †eykuLku Lkkøkrhf Mk{ks{kt òuRyu yuðwt MÚkkLk {¤íkwt LkÚke’ yk îkhk rLk{ýwtf - (1) ÔÞÂõíkøkík - hkßÞÃkk÷ (2) Mkk{wrnf - ÄkhMk¼k.
rðÄkLk fkuLkwt Au ? s-yLkwhkÄk [eLkkuÞ. 67. {tºkeykuLkk Ãkøkkh ¼ÚÚkk fkuý Lk¬e fhu Au ? s-ÄkhkMk¼k.
-: hkßÞ, rsÕ÷k yLku MÚkkrLkf ÔÞðMÚkkíktºk :- 68. {wÏÞ{tºkeLkk Mk¥kk yLku fkÞkuo sýkðku.
State, District and Local Administration s- (1) «ÄkLk{tz¤Lkk MktçktÄ{kt furçkLkuxLkk ðzk, íku{Lke Mk÷knÚke «ÄkLkkuLke
52. ¼khíkLkk çktÄkhýu ¼khíkLku fÞk Lkk{Úke yku¤¾kðu÷ Au ? rLk{ýwtf, ¾kíkkLke ðnU[ýe, furçkLkuxLke çkuXfLke yæÞûkíkk, rLkheûký /
s- hkßÞkuLkk Mkt½ / Mkt½ hkßÞ. rLkÞtºký. (2) ÄkhkMk¼k MkkÚku øk]nLkk Lkuíkk, çkuXf çkku÷kððk / MÚkrøkík
53. fÞk çktÄkhýeÞ MkwÄkhkÚke ¼khík{kt hkßÞkuLkwt ÃkwLkøkoXLk ÚkÞwt Au ? hk¾ðk Mk÷kn, MkhfkhLke LkeríkLke ònuhkík, rðMksoLk ytøku Mk÷kn. (3)
s- 7{ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku, 1956 hkßÞÃkk÷Lkk MktçktÄ{kt hkßÞÃkk÷Lke çktÄkhýeÞ Mk¥kkLkku ðkMíkrðf «Þkuøk,
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

54. ¼khík{kt hkßÞkuLke fux÷e ©uýe Au ? fR fR ? hkßÞÃkk÷Lku {krníkøkkh, hkßÞÃkk÷Lkk WáuþLku rð[khýk{kt ÷u Au,
s- çku ©uýe (1) hkßÞ (2) Mkt½ hkßÞûkuºk. yuzðkufux sLkh÷, hkßÞ [wtxýe fr{&™h, ònuh Mkuðk Ãkt[, Lkkýkt Ãkt[
55. ¼khík{kt hkßÞfûkkyu ðneðxeíktºkLke MÚkkÃkLkk fkuýu, õÞkhu yLku fÞk rLk{ýwtf{kt Mk÷kn ykÃku Au.
hkßÞkuÚke ÚkR ? 69. {kuxu¼køku hkßÞLkwt Mkr[ðk÷Þ õÞkt nkuÞ Au ? s- hkßÞLkk ÃkkxLkøkh{kt.
s- RMx RÂLzÞk ftÃkLkeyu 1773 {kt {ÿkMk, {wtçkR yLku f÷f¥kk. 70. hkßÞLke fkhkuçkkhe Mk¥kk fkuLke ÃkkMku Au ?
56. çktÄkhýLkk fÞk ¼køk{kt yLku fR yLkwMkqr[{kt hkßÞ ðneðxíktºkLke s- Art - 154 - hkßÞÃkk÷ ÃkkMku.
òuøkðkR fhðk{kt ykðe Au ? 71. fÞk ykÄkhu Mkr[ðk÷ÞLkk rð¼køk{kt ðÄ-½x ÚkkÞ Au ?
s- çktÄkhýLkk ¼køk-6 {kt Art -153 Úke 237 (fkhkuçkkhe Art - 153 Úke s- hkßÞLkku rðMíkkh, ðMíke yLku rðfkMk.
167) 72. Mkr[ðk÷ÞLkk fkÞkuo sýkðku.
57. çktÄkhýu hkßÞ ÞkËeLkk fux÷k rð»kÞku yLku MktÞwõík ÞkËeLkk fux÷k rð»kÞku s- {wÏÞ fk{ Mk÷knfkhe, hkßÞ ÞkËe{kt sýkðu÷k, MktÞwõík ÞkËe WÃkh hkßÞu
Ãkh hkßÞLku fkÞËku ½zðkLke Mðíktºkíkk ykðe Au ? ½zu÷ fkÞËkLku y{÷{kt {wfðkLkwt, «ÄkLk {tz¤Lku Lkerík ½zíkh yLku
s- hkßÞÞkËe-66, MktÞwõík ÞkËe - 47. rLkýoÞ{kt {ËË fhu Au, ¾kíkkfeÞ «&™kuLkk Wfu÷ {kxu íkÚÞkuLkwt rð&÷u»ký
58. hkßÞÃkk÷Lke çktÄkhýeÞ òuøkðkR sýkðku. fhe rðfÕÃkku Mkw[ðu Au, rðrðÄ ¾kíkkLke fk{økeheLke «ð]r¥kykuLkwt rLkheûký
s- Art 153 - Ëhuf hkßÞ {kxu yuf hkßÞÃkk÷Lke òuøkðkR Ãkhtíkw õÞkhuf çku yLku rLkÞtºký fhu Au, ykÞkusLk yLku LkkýktfeÞ fkÞkuo {kxu rLkýoÞ ÷uðk{kt

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 2
 MknkÞ¼qík, fuLÿ hkßÞLkk MktçktÄku{kt Mkt[kh ÔÞðMÚkk íkhefu fkÞo fhu Au. 87. ¼khíkLkk çktÄkhý{kt ‘rsÕ÷k’ þçËLkku WÃkÞkuøk õÞkt òuðk {¤u Au ?

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
fkŠ{f ðneðx {kxu Lkerík ½zu Au. s- Art - 133 - rsÕ÷k LÞkÞkÄeþkuLke rLk{ýwtfLkk MktçktÄ{kt.
73. hkßÞ ðneðxeíktºkLkk ðzk fkuý Au ? s- {wÏÞ Mkr[ð. 88. ¼khík{kt rsÕ÷kLkk ðneðxeËtºkLkk ðzk fÞk Lkk{u yku¤¾kÞ Au ?
74. fuLÿ fûkkyu {wÏÞ Mkr[ðLkwt ÃkË õÞkhu rLk{koý ÃkkBÞwt ? s- f÷uõxh - hkßÞ MkhfkhLkk rsÕ÷k fûkkyu yrÄf]ík «ríkrLkrÄ.
s- 1799, ÷kuzo ðu÷uM÷e, Mðíktºkíkk ÃkAe hkßÞ fûkkyu. 89. çktÄkhýLke fR f÷{{kt f÷uõxhLku íku{Lke MkuðkfeÞ þhíkku{kt hûký
75. Mkr[ðk÷ÞLkk ðneðxe ðzk fkuý Au ? s- {wÏÞ Mkr[ð ykÃkðk{kt ykÔÞwt Au ? s- Art - 311
76. {wÏÞ Mkr[ðLkk fkÞkuo sýkðku. 90. rsÕ÷k f÷uõxhLkk {wÏÞ fkÞkuo sýkðku.
s- - {wÏÞ{tºkeLkk {wÏÞMk÷knfkh. - Lkerík ½zíkh yLku rLkýoÞku ÷uðk {kxu s. 1. {nuMkw÷ ðneðx (Reveunue Administration), s{eLk {nuMkw÷Lkwt
sYhe íkÚÞku, yktfzkyku yLku rðfÕÃkku Ãkwhk Ãkkze çktÄçkkhýu (Confi- {qÕÞktfLk, {nuMkw÷ ytøkuLkk Lke[÷k yrÄfkheykuLkk rLkýoÞ rðYØ yÃke÷
dential) [[ko fhu Au. - hkßÞ{kt þktrík yLku Mk÷k{íke {kxu hkßÞLkk Mkkt¼¤u Au, s{eLk ytøkuLkk ËMíkkðuòu {u¤ðe s{eLk MkwÄkhýk ytøkuLkk
ðneðxeíktºk, Ãkku÷eMkíktºk WÃkh rLkheûký yLku rLkÞtºký hk¾u Au.- fkÞkuo, ¾uík WíÃkkËLk MktçktÄe yktfzk, ¾uík MkwÄkhýk fkÞo¢{kuLkwt rLkheûký,
Mkr[ðk÷Þ, «ÄkLkkuLkk ¾kíkk yLku Mk{økú hkßÞLkk ðneðxe íktºkLkwt ËMíkkðuòu çkLkkðu Au, xÙuÍhe-MkçkxÙuÍhe Ãkh rLkÞtºký hk¾u Au. 2. fkÞËku
rLkheûký, Mktf÷Lk yLku rLkÞtºký fhu Au. - hkßÞ{kt Mkhfkhe rLk{ýqtfku, yLku ÔÞðMÚkk ò¤ððkLkwt fkÞo, yuõÍeõÞwxeð {uSMxÙuxLke Yyu VkusËkhe
çkË÷eyku, çkZíkeyku, íkÃkkMk {kxu sYhe ykËuþ ykÃku Au. - {wÏÞMkr[ð ðneðx {kxu sðkçkËkh, Ãkku÷eMkLkwt yktíkrhf MktøkXLk Ãkku÷eMk yrÄûkf
íkhefu yLku Mkr{ríkykuLkk yæÞûk íkhefu Mkuðk ykÃku Au. - hk»xÙÃkríkþkMkLk Mkt¼k¤u Au Ãký rsÕ÷k{kt Ãkku÷eMk íktºkLkk fkÞËku yLku ÔÞðMÚkk ò¤ððk
Mk{Þu hkßÞÃkk÷Lkk Mk÷knfkh çkLkeLku ðneðxeíktºkLku {køkoËþoLk, «uhýk f÷uõxh. Ãkku÷eMk íktºk Ãkh rLkÞtºký, Ëh ð»kuo Ãkku÷eMk fk{økeheLkku ynuðk÷
rLkÞtºký Ãkwhk Ãkkzu Au. f÷uõxh f[uheLku BÞw. fr{þLkhku Ãkh rsÕ÷k f÷uõxhLke fkuR Mk¥kk LkÚke,
77. hkßÞ{kt Mkr[ðk÷Þ ÃkAe fkuLke f[uheLkwt MÚkkLk ykðu Au ? fuËeykuLku Ãkuhku÷ Ãkh Akuzu Au, su÷Lkwt rLkheûký fhu Au, f÷{-144 Ëk¾÷
s- rLkÞk{f©eLke f[uheLkwt (Directores) fhðkLke Mk¥kk, ykiãkurøkf ðuÃkkhe fkÞËkLkku ¼tøk fhLkkh Mkk{u fuMk [÷kðu
78. rLkÞk{f©eLke f[uhe fÞk «fkhLkku yuf{ Au ? s-÷kELk yuf{ Au. 3. rðfkMk÷ûke ðneðx Devlopment Administration) Ãkt[ð»keoÞ
79. Mkr[ðk÷Þ yLku rLkÞk{f©eLke f[uhe ðå[u þku íkVkðík Au ? ÞkusLkkyku, Mk{ks fÕÞký, ykhkuøÞ, ònuh çkktÄfk{, ÃkwhðXk rð¼køk.
s- Mkr[ðk÷Þ Lkerík½zíkhLkwt fk{ fhu Au. rLkýoÞku ÷uðzkððk-÷uðkLkwt fk{ fhu yLÞ fkÞkuo : MktMkË / ÄkhkMk¼kLke [wtxýe{kt rhxLkeOøk ykurVMkh, Ëh 10
Au. ßÞkhu rLkÞk{f©eLke f[uhe LkeríkLkku-rLkýoÞLkku y{÷ fhkððkLkwt fk{ ð»kuo Þkuòíke ðMíke økýíkhe Mk{Þu rsÕ÷k ðMíke økýíkhe yrÄfkhe,
fhu Au. rsÕ÷k{kt Þkuòíkk ík{k{ ònuh fkÞo¢{ku{kt MkhfkhLkk «ríkrLkrÄ,
80. rLkÞk{f©eLke f[uhe çkeò fÞk Lkk{u yku¤¾kÞ Au ? s-ðneðxe ¾kíkk MkhfkhLkk ÷kufMktÃkfo yrÄfkhe, fwËhíke ykÃkr¥kyku Mk{Þu hkníkfkÞkuoLkwt
81. rLkÞk{f©eLke f[uheLkk {wÏÞ fkÞkuo sýkðku. Mkt[k÷Lk.
s- íku Mkr[ðk÷Þ yLku ûkuºkeÞ f[uheyku ðå[u MkuíkwYÃk Au. - ûkuºkeÞ f[uhe îkhk 91. økwshkík{kt Ãkt[kÞíke hks rð»ku sýkðu.
Úkíke y{÷efhýLke fk{økehe ytøku Mkq[Lkk, {køkoËþoLk yLku Ëu¾hu¾Lke s- 1960 - hrMkf÷k÷ Ãkhe¾ Mkr{rík - rºkMíkheÞ Ãkt[kÞíke hks - økwshkík
fkÞoðkne fhe íkuLkwt rð&÷u»ký fhe Mkhfkh©eLku Lkerík ½zíkh{kt Mk÷kn Ãkt[kÞík yrÄrLkÞ, 1961, 1/04/ 1963- 67 - {k÷ËuðS ykzuËhk,
yLku {krníke Ãkwhe Ãkkzu Au.- «ÄkLkkuuLku ¾kíkkfeÞ xufrLkf÷ [÷kn ykÃkðe. 1964- H.L.K. fÃkwh yLku MkíkeLÿ þkn, 1964 - òËðS {kuËe,
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

- ¾kíkkLkwt ytËksÃkºk íkiÞkh fhðwt - yLkwËkLkLke Vk¤ðýe fhðe. - økkiý 1968 zkÌkk¼kR LkkÞf, 1969 ©e ht¼k þwõ÷, 1970 ©e {k÷ËuðS
f{o[kheyku WÃkh rLkheûký, íkÚkk, rLkÞtºký, rþMík¼tøkLkk Ãkøk÷k - ykzuËhk, 1972 - Íeýk¼kR ËhS, 1978 - he¾ðËkMk þkn.
¾kíkkfeÞ íkk÷e{Lkwt ykÞkusLk - f{o[kheykuLku çkZíke {kxu yLku çkË÷e 92. økwshkík{kt fR Mkr{ríkLke ¼÷k{ýÚke íkk÷wfk yLku rsÕ÷k Ãkt[kÞíkkuLke
{kxu ¼÷k{ý suðk yLkuf fkÞkuo. [wtxýe «íkÞûk MðYÃkLke çkLke ?
rsÕ÷k f÷uõxh (District Collector) s- ©e ËhS Mkr{rík - 1973 Lkk MkwÄkhu÷k yrÄrLkÞ{.
82. ¼khík{kt Mkki«Úk{ rsÕ÷k ðneðxeíktºkLkkuWÕ÷u¾ fÞk «k[eLk økútÚk{kt ÚkÞu÷ku 93. økwshkík{kt õÞkhÚke SC/ST yLku {rn÷kyku {kxu Ãkt[kÞíkku{kt yLkk{íkLke
òuðk {¤u Au ? s- {LkwM{]rík òuøkðkR Au ? s- økwshkík Ãkt[kÞík Äkhku, 1961.
83. {kiÞo Mkk{úkßÞ{kt rsÕ÷k ðneðxeíktºkLkk {wÏÞ {nuMkq÷ yrÄfkheLku fÞk 94. økwshkík{kt õÞkhu Ãkt[kÞík{kt †e yLkk{ík 20 % fhðk{kt ykðe ?
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

Lkk{u yku¤¾ðk{kt ykðíkk ? s- hkswfk s- 1973 {kt.

84. {w½÷fk¤{kt rsÕ÷k yLku íkuLkk ðneðxfíkkoLku fÞkt Lkk{u yku¤¾ðk{kt 95. he¾ðËkMk þkn Mkr{ríkyu rºkMíkheÞ Ãkt[kÞíke hksLkwt [kuÚkwt Míkh fkuLku
ykðíkk ? s- Mkhfkh-{LkMkçkËkh çkíkkðu÷ Au ? s-hkßÞ Ãkt[kÞík Ãkrh»kË.
85. rçkúxeþ EMx EÂLzÞkLkk Mk{Þøkk¤k{kt õÞkhu yLku fÞk økðLkoh sLkh÷Lkk # Urben Local Government þnuhe MÚkkrLkf Mkhfkh.
Mk{Þøkk¤k{kt f÷uõxh fkÞko÷ÞLke þYykík ÚkR ? 96. ¼khík{kt Mkki «Úk{ þnuhe MÚkkrLkf MkhfkhLkku WÕ÷u¾ fkuýu fÞkuo níkku ?
s- R.Mk. 1772{kt økðLkoh sLkh÷ ðkuhLk nuMxªøkÍ, íÞkhçkkË 1787 s- {uøkMÚkLkeÍu ‘RÂLzfk’ ÃkwMíkf{kt {kiÞo Mkk{úkßÞLkk Ãkkx÷eÃkwºkLkk ðneðxLkku
{nuMkw÷ WÃkhktík Lkkøkrhf LÞkÞ yLku VkusËkhe, 1833 rðr÷Þ{ çkuLxef, WÕ÷u¾ fÞkuo níkku.
1880 Vu{eLk fr{þLk, 1935 ¼khík Mkhfkh yrÄrLkÞ{, f÷uõxhLkk 97. rçkúxeþ Mk{Þ{kt Mkki «Úk{ LkøkhÃkkr÷fkLke MÚkkÃkLkk õÞkt fhðk{kt ykðe
MÚkkLkLku ðÄww {sçkwík çkLkkðkÞwt. ? s- 1687 - {ÿkMk.
86. District þçË fR ¼k»kkLkk þçË WÃkhÚke ykÔÞku Au ? íkuLkku yÚko þwt ÚkkÞ 98. økwshkík{kt Mkki «Úk{ fÞk yrÄrLkÞ{ ðzu LkøkhÃkkr÷fkLkwt çktÄkhý Lk¬e
Au ? fhðk{kt ykÔÞw Au ? s-1963 Lkk LkøkhÃkkr÷fk yrÄrLkÞ{.
s- ÷urxLk ¼k»kkLkk Districtus WÃkhÚke suLkku yÚko ‘LÞkÞ ðneðxÚke 99. þnuhe MÚkkrLkf MkhfkhLkk rðfkMk{kt Vk¤ku ykÃkLkkh Mkr{ríkyku sýkðku.
çkLkkðkÞu÷ku «Ëuþ’ yLku Oxford Dictionary «{kýu ‘yuðku «Ëuþ su s- 1. LkøkhþkMkLk LkðeLkefhý Mkr{rík, 1961, 2. LkøkhÃkkr÷fk yLkwËkLk
¾kMk ðneðxe Wáu~Þ {kxu Lk¬e fhkÞku nkuÞ Au.’ Mktrníkk Mkr{rík - 1964.

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 3
 100. ¼khík{kt hk»xÙeÞ Míkhu þnuhe MÚkkrLkf MkhfkhLkk rðfkMk {kxu h[kÞu÷ 114. furLÿÞ MkuðkykuLkk «Úk{ yLku çkeS ©uýeLkk f{o[kheykuLke ¼híke

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
Mkr{ríkyku sýkðku. fkuý fhu Au ? s- UPSC
s- 1949 - Ãke.fu. ðu¥k÷ - LkkýktfeÞ íkÃkkMk Mkr{rík, 1953 snkuLk 115. furLÿÞ MkuðkykuLkk ºkeS yLku [kuÚke ©uýeLkk f{o[kheykuLke ¼híke fkuý
{ÚkkR -fhðu h k íkÃkkMk ykÞku ø k, 1963 -Lkw Y ÆeLk ynu { ík - fhu Au ? s- SSC (f{o[khe ÃkMktËøke {tz¤)
LkøkhÃkkr÷fk f{o[khe íkk÷e{ Mkr{rík, 1963 -yu.Ãke. siLk økúkBÞ 116. hkßÞku{kt hkßÞ MkuðkykuLke ¼híke {kxu þkLke h[Lkk fhðk{kt ykðu Au
þnuhe MktçktÄ Mkr{rík, 1963 - hVef ÍfrhÞk -LkkýktfeÞ †kuík ytøkuLke ?
Mkr{rík, 1965- LkøkhÃkkr÷fk f{o[kheykuLke MkuðkfeÞ þhíkku ytøkuLke s- hkßÞ ònuh Mkuðk ykÞkuøk (GPSC)
Mkr{rík, 1974 - økehòÃkrík {w¾hS - ytËksÃkºkeÞ MkwÄkhýk 117. MÚkkLkeÞ ònuh Mkuðkyku{kt fkuLkku Mk{kðuþ ÚkkÞ Au ?
Mkr{rík, 1982 - fu.yuLk. þkÌkk - þnuhe MÚkkrLkf MktMÚkkyku yLku s- huðLÞw Mkuðkyku, Ãkt[kÞíke hkßÞ Mkuðkyku, LkøkhÃkkr÷fk yLku
{nkLkøkhÃkkr÷fkuyku çktÄkhý, Mk¥kk yLku fkÞËk ytøku yÇÞkMk sqÚk, {nkLkøkhÃkkr÷fkyku.
1985- Mke.yu{. fkuhu þnuhefhý ytøku hk»xÙeÞ ykÞkuøk, 1989 - 118. yr¾÷ ¼khíkeÞ yLku furLÿÞ ònuh MkuðkykuLke ¼híke {kxu fR fR
65 {ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku, 1990 - MkwÄkhu÷ ¾hzku, 1992 - 74 Mkr{ríkyku h[ðk{kt ykðe níke ?
{ku çktÄkhý MkwÄkhku. s- ºký (1) {ufku÷u Mkr{rík (2) fkuXkhe Mkr{rík (3) Mkíkeþ[tÿ Mkr{rík.
101. fÞk çktÄkhýeÞ MkwÄkhk îkhk þnuhe MÚkkrLkf MðhkßÞLke MktMÚkkykuLku 119. rMkrð÷ MkuðkLkku ÃkkÞku rçkúxeþ þkMkLkfk¤ ËhBÞkLk fR Mkr{ríkyu LkktÏÞku
çktÄkhýeÞ Ëhsòu ykÃkðk{kt ykÔÞku ? ? s-1854 - ÷kuzo {ufku÷u Mkr{rík.
s- 74 {ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku, 1992 (December). 120. yr¾÷ ¼khíkeÞ Mkuðkyku{kt M¢eLkªøk xuMxLke rðþu»k ¼÷k{ý fR
102. Mk{økú ¼khík{kt õÞkhÚke 74{ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhku y{÷e çkLÞku ? Mkr{ríkyu fhe ? s- 1974 - ©e ze.Mke. fkuXkhe Mkr{rík.
s- 1 sqLk, 1993. 121. fR Mkr{ríkyu U.P.S.C. {kt rþûký, R÷uõxÙkurLkõMk, ËqhMkt[kh yLku
103. LkøkhÃkkr÷fk yLku {nkLkøkhÃkkr÷fk{kt ðMíke «{ký sýkðku. r[rfíMkk rð¿kkLkLkku ðifÂÕÃkf rð»kÞ íkhefu Mk{kðuþ fhðkLke ¼÷k{ý
s- LkøkhÃkkr÷fk - 20,000 Úke 3 ÷k¾, {nkLkøkhÃkkr÷fk - 3 ÷k¾Úke fhe ? s-Mkíkeþ[tÿ Mkr{rík 1994 -r[rfíMkk rð¿kkLkLkku Mk{kðuþ.
ðÄw. 122. ÷k÷ çknkËwh þk†e hk»xÙeÞ ðneðxe yfkË{e õÞkt ykðu÷e Au ? íkuLkwt
104. fÞk çkt Ä khýeÞ Mkw Ä khkÚke {u x Ù k u à kku r ÷xLk ykÞku s Lk Mkr{rík fkÞo þwt Au ? s-{Mkwhe (W¥khkt[÷), I.A.S. xÙuLkªøk MkuLxh.
(Metropolitin Planning Committee) yLku rsÕ÷k ykÞkusLk 123. I.A.S. Lke íkk÷e{Lkku Mk{Þøkk¤ku íkçk¬kðkh sýkðku.
Mkr{rík (District Planning Committee) Lke h[Lkk fhðk{kt ykðu s- Ãkqðo¼qr{fk íkk÷e{ - 4 {kMk, ÔÞðMkkrÞf íkk÷e{ - 2 {kMk, yuf{
Au ? -74 {ku çktÄkhýeÞ MkwÄkhk (çktLku rð»kuLke òuøkðkR fhðkLke Mk¥kk hkßÞ rsÕ÷k íkk÷e{ - 12 {kMk, ÔÞðMkkrÞf íkk÷e{ - 3 {kMk fw÷
ÄkhMk¼k (rðÄkLkMk¼k) ÃkkMku Au) 21 {kMk ÃkAe Ãkheûkk ÷uðkÞ Au.
105. {uxÙkuÃkku÷exLk ykÞkusLk Mkr{rík þwt Au ? 124. fÞk «k[eLk økútÚkku{ktÚke Ãkku÷eMk MkuðkLkwt ðýo {¤e ykðu Au ?
s- 10 ÷k¾ fu íkuÚke ðÄw ðMíkeðk¤k þnuhe rðMíkkhLkk rðfkMk {kxu yk s- {LkwM{]rík, fkirxÕÞLkwt yÚkoþk†, þw¢k[kÞoLkk LkeríkMkkh{kt.
«fkhLke Mkr{rík h[ðk{kt ykðu Au. 125. ¼khík{kt Mkki «Úk{ rsÕ÷k Míkhu Ãkku÷eMk yrÄfkheLke rLk{ýwtf õÞkt
106. rsÕ÷k ykÞkusLk Mkr{rík þwt Au ? yLku õÞkhu fhðk{kt ykðe níke ?
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

s- rsÕ÷k{kt ykðu÷e Ãkt[kÞíkku yLku LkøkhÃkkr÷fkyku MktÞwõík heíku rsÕ÷kLkk s- 1972 {kt {wtçkR «ktík{kt rsÕ÷k Míkhu, 1793 {kt økúkLz ßÞwheyu
rðfkMk {kxu - rsÕ÷k ykÞkusLk Mkr{ríkLke h[Lkk fhu Au. Ãkku÷eMk yrÄûkfLku ykÄeLk fkr{f ÔÞðMÚkk Ãkh ¼kh {qõÞku.
107. þnuhe MÚkkrLkf MkhfkhLke {wÏÞ Mk{MÞkyku sýkðku. 126. fÞku Ãkku÷eMk yrÄrLkÞ{ yksu Ãký ¼khík{kt Ãkku÷eMk ÔÞðMÚkkLkku ykÄkh
s- 1. ÍzÃke þnuhefhý 2. LkøkhÃkkr÷fkykuLkk fkÞkuoLkku nÙkMk 3. yÃkqhíkk Au ? s- Ãkku÷eMk yrÄrLkÞ{, 1861.
LkkýktfeÞ †kuík, Lkçk¤e ðneðxe ÔÞðMÚkk 5. ÷kufku{kt òøkYfíkkLkku 127. ¼khíkeÞ Ãkku÷eMk MkuðkLku õÞkhÚke rMkrð÷ Mkuðk{kt MkeÄe ¼híke {kxu
y¼kð 6. ¼úük[kh, ònuh rníkLke rðYØ ÃkûkeÞ rník MÚkkLk {éÞwt ? s- 1893 {kt.
-: ¼khík{kt {w÷fe Mkuðk :- 128. MkhËkh ðÕ÷¼¼kR Ãkxu÷ hk»xÙeÞ Ãkku÷eMk yfkË{e õÞkt ykðu÷ Au ?
108. ¼khík{kt òuðk {¤íke ònuh Mkuðkyku {wÏÞíðu fux÷k MðYÃkLke Au ? s- niËhkçkkË (I.P.S. íkk÷e{ fuLÿ)
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

s- 4 MðYÃkLke, 1. yr¾÷ ¼khíkeÞ Mkuðkyku, 2. fuLkrÿÞ Mkuðkyku, 3. 129. ‘MkuLzðe[’ «kuøkúk{ þwt Au ? sýkðku.
hkßÞ Mkuðkyku, 4. MÚkkLkeÞ Mkuðkyku. s- Ãkku÷eMk íkk÷e{ ytøkuLkk økkuhu Mkr{rík (1974) Lkk ynuðk÷ «{kýu
109. fÞk fkÞËk îkhk MktMkËu yr¾÷ ¼khíkeÞ Mkuð÷kykuLke þhíkku. ðíkoLk 1986 Úke ‘MkuLzðe[’ «kuøkúk{ Lke[u «Úk{ yuf ð»ko ÔÞðMkkrÞf yLku
ðøkuhu Lk¬e fhðk{kt ykÔÞwt Au ? AuÕ÷u 3 {kMkLke íkk÷e{ {u¤ðu Au.
s- yr¾÷ ¼khíkeÞ Mkuðk yrÄrLkÞ{, 1951. 130. I.P.S. Lke íkk÷e{Lkku Mk{Þøkk¤ku íkçk¬kðkh sýkðku.
110. ðíko{kLk{kt I.A.S. (Indian Administrative Services) íkhefu s- Ãkqðo¼qr{fk íkk÷e{ - 4 {kMk, ÔÞðMkkrÞf íkk÷e{ - 12 {kMk, yuf{
yku¤¾kíke Mkuðk ¼qíkfk¤{kt fÞk Lkk{u yku¤¾kíke níke ? hkßÞku{kt rsÕ÷k íkk÷e{ - 8 {kMk, ÔÞðMkkrÞf íkk÷e{ - 3 {kMk,
s- ¼khíkeÞ MkLkËe Mkuðk (I.C.S.). fw÷ - 27 {kMk íkk÷e{ çkkË Ãkheûkk.
111. çktÄkhýLke fR f÷{ {wsçk hkßÞMk¼k Lkðe yr¾÷ ¼khíkeÞ MkuðkykuLkwt 131. Mkk{kLÞ¿k (Generalists) yLku rðþu»k¿k (Specialists) ðå[uLkku
MksoLk fhe þfu Au ? s- Art - 312. íkVkðík Mk{òðku.
112. ¼khík Mðíktºk ÚkÞwt íÞkhu fux÷e yr¾÷ ¼khíkeÞ Mkuðkyku níke ? s- Administrator - Mkk{kLÞ¿k - Mkk{kLÞ heíku Mk{kLÞ¿k rMkrð÷ Mkuðf
ðíko{kLk{kt fux÷e Au ? s-2. (2) IAS (ICS) (3) IPS. Au òuu fkuR rLk»ýkíkLke Ãkqðo ¼qr{fk Ähkðíkk LkÚke Ãkhtíkw íkuyku ðneðxe
113. furLÿÞ MkuðkykuLke h[Lkk fkuLkk îkhk ÚkkÞ Au ? «r¢Þk, fkÞËk yLku rLkÞ{ku WÃkh «çkwíð Ähkðíkkt nkuðkÚke ðneðxLkk
s- fuLÿ Mkhfkh îkhk su Mk{økú Ëuþ{kt Mkuðk ykÃku Au. fkuRÃký ûkuºk{kt {qfkÞ Au. íkuyku POSDCORB fkÞkuo fkÞo

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 4
 ûk{íkkÃkqðof fhe þfu Au. I.A.S. yLku yLÞ yk «fkhLkk rMkrð÷ / Lke Mktr[ík rLkrÄ.

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
Mkuðfku Au. rðþu»k¿k Mkuðk -ßÞkhu rðþu»k¿k rMkrð÷ Mkuðfku yu rðþu»k 146. Mkt½ ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkwt {wÏÞ fkÞko÷Þ õÞkt ykðu÷wt Au ? íkuLkk 5
ûkuºkLkwt ¿kkLk Ähkðu Au yÚkðk ðneðxLkk rðrþü ûkuºk{kt rLkÃkwý nkuÞ rð¼køkku sýkðku. s- Äki÷Ãkwh nkWMk, rËÕne.
Au. yuÂLsLkeÞh, zkìõxh, yktfzkþk†e, yufkWLx. 1966-68 {kt s- (1) Ãkheûkk rð¼køk (2) ¼híke rð¼køk (3) Mkuðk rð¼køk (4)
ònuh Mkuðk ytøkuLke ^÷xLk Mkr{ríkyu Mkk{kLÞ¿k {kxu ðneðxfkh rLk{ýwtf rð¼køk (5) økkuÃkLkeÞ rð¼køk (Confidential)
yLku rðþu»k¿k {kxu Specialist çku þçËku ðkÃkÞko. 147. çktÄkhýLke fR f÷{{kt UPSC Lkk Mk¥kk yLku fkÞkuo ytøku òuøkðkR
132. ¼khíkeÞ rMkrð÷ Mkuðk {kxuLke {ufku÷u Mkr{rík WÃkh fR Mkr{ríkLkk fhðk{kt ykðe Au ? s- Art - 320.
ynuðk÷Lke yMkh níke s. s- LkkuÚkofkuh xÙkður÷ÞLk Mkr{rík. 148. çktÄkhýLke fRf÷{{kt MktMkË yLku hkßÞ rðÄkLkMk¼kLku yLkw¢{u
133. Mkk{kLÞ¿k (Generalists) Lku ¾kLkøke ûkuºk{kt fkuLke MkkÚku Mkh¾kðe UPSC yÚkðk hkßÞ ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk fkÞkuo{kt ðÄkhku fhðkLke
þfkÞ ? s- M.B.A. ({uLkus{uLx rLk»ýkík) Mk¥kk Au ?
134. Mkk{kLÞ¿k yLku rðþu»k¿k ðå[uLkk MktçktÄkuLkk Mkw{u¤ {kxu fÞk fÞk s- Art - 321.
«fkhLke «Úkkyku yÃkLkkððk{kt ykðu Au ? 149. rËÕne BÞwrLk. fkuÃkkuo.{kt Wå[ yrÄfkheykuLke ¼híke fkuLkk îkhk ÚkkÞ
s- 1. y÷øk ÃkË MkkuÃkkLk/©uýe Separat Hierarchy - çktLkuLke ðuíkLk Au ?
«Úkk Mk{kLk, rðþu»k¿kLku ÞkuøÞ MkL{kLk, Australia, MðezLk, s{oLke. s- UPSC.
2. Mk{ktíkh ÃkË MkkuÃkkLk / ©uýe Parallel Hirarehy çktLkuLku ÃkkuíkkLkk 150. çktÄkhýLke fR f÷{ {wsçk ònuh Mkuðk ykÞkuøkku ÃkkuíkkLkk fkÞkuoLkku
nkuÆk, Mktf÷Lk fíkkoLkwt fk{ ðkhkVhíke. ynuðk÷ fkuLku ykðu Au ?
3. MktÞwõík ÃkË MkkuÃkkLk / ©uýe Joiut Hierachy - ðneðxËkh - s- Art - 323, Mkt½ ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’- hk»xÙÃkrík, MktÞwõík / hkßÞ -
òuRLx (rðþu»k¿k). 4. yufef]ík ÃkË Mk¥kkLkk ©uýe Unified hierara ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’ hkßÞÃkk÷.
yuf s MÃkÄkoí{f Ãkheûkk Ãkøkkh / Mkuðk þhíkku MktfÕÃk PAK yk «ÚkkLkku 151. ¼khíkLke fR Mkuðkyku {kxu {kºk ¼khíkeÞku s W{uËðkhe fhe þfu Au ?
Mðefkh fÞkuo. s- IAS, IPS, IFS (Indian Foreign Services)
135. çktÄkhýLke fR f÷{ku{kt Mkt½ ònuh Mkuðk ykÞkuøkLke h[Lkk, MÚkkLk 152. rMkrð÷ Mkuðk{kt yLÞ fÞk ËuþLkk LkkøkrhfkuLku Awx ykÃkðk{kt ykðe Au
yLku Mk¥kkyku ytøku òuøkðkR fhðk{kt ykðe Au ? s- Art - 315 Úke ? s - LkuÃkk¤, ¼qíkkLk, ríkçkux.
323 153. UPSC {kt íkfkuLke MktÏÞk fR Mkr{ríkLkk ynuðk÷Lkk ykÄkhu Lk¬e
136. rçkúxeþ ¼khík{kt Mkki «Úk{ ònuh Mkuðk Ãkt[Lke MÚkkÃkLkk õÞkhu fhðk{kt fhðk{kt ykðe Au ?
ykðe ? s-1919 ¼khík Mkhfkh yrÄ.Lke òuøkðkR «{kýu s- fkuXkhe Mkr{rík Opea- 4, OBC - 7, SC/ST = X.
1926{kt. 154. fR Mkr{ríkLkk ynuðk÷Lkk ykÄkhu UPSC Lke ¼híke ÃkheûkkLku çku
137. ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk yæÞûk yLku MkÇÞkuLke rLk{ýwtf fkuý fhu Au ? ¼køk{kt ðnU[ðk{kt ykðe Au ? s- fkuXkhe Mkr{rík.
s- Art - 316 (1) {wsçk, UPSC - hk»xÙÃkrík, MktÞwõík - hk»xÙÃkrík, 155. yr¾÷ ¼khíkeÞ yLku furLÿÞ MkuðkykuLke fux÷k xfk søÞk çkZíke îkhk
hkßÞ - hkßÞÃkk÷. ¼hkÞ Au ? s- 33.5 % Úke ðÄw Lkrn yuðe.
138. UPSC {kt yæÞûk yLku MkÇÞkuLke MktÏÞk sýkðku. -: ¼khík{kt furLÿÞ ÔÞðMÚkk :-
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

s- yæÞûk Mkrník 9 Úke 11 MkÇÞku. Central Administration in India.

139. ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk yæÞûkLke økuhnkshe{kt fkÞo¼kh fkuý Mkt¼k¤u 156. ¼khík{kt ‘rMkrð÷ Mkuðf’ þçËLkku Mkki «Úk{ WÃkÞkuøk õÞkhu ÚkÞku ?
Au ? s- Mkt½ / MktÞwõík ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk{kt’- hk»xÙÃkrík, hkßÞ s- RMx RrzÞk ftÃkLkeyu 1765 {kt ÃkkuíkkLkk f{o[kheyku {kxu þY fÞkuo.
‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk{kt’ - hkßÞÃkk÷ îkhk Lke{kÞu÷ MkÇÞ. 157. ykÄwrLkf rMkrð÷ MkuðkLkku ÃkkÞku fkuLkk Mk{Þ{kt Lkt¾kÞku ?
140. ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk yæÞûkLkku fkÞofk¤ sýkðku. s- ðkuhLk nu®MxøÍ.
s- Mkt½ ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’ - 65 ð»ko / 6 ð»ko, MktÞwõík / hkßÞ ‘ònuh 158. fkuLku ¼khíkeÞ rMkrð÷ MkuðkLkk rÃkíkk íkhefu yku¤¾ðk{kt ykðu Au ?
Mkuðk ykÞkuøk’- 62 ð»ko / 6 ð»ko. s- ÷kuzo fkuLkoðkur÷Mk.
141. çktÄkhýLke fR f÷{ yLkwMkkh ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk yæÞûkLku 159. ¼khík{kt õÞkhÚke rMkrð÷ Mkuðk{kt ¼khíkeÞkuLku Ãký MÚkkLk {¤ðkLke
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

{nkr¼Þkuøk suðe «r¢Þk îkhk Ëqh fhe þfkÞ ? þYykík ÚkR ? s- 1853.
s- Art - 317 íÞkt MkwÄe Mkt½ / MktÞwõík ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’- hk»xÙÃkrík, 160. rçkúxeþ rMkrð÷ Mkuðk Ãkt[Lke MÚkkÃkLkk õÞkhu ÚkR ? s- 1858.
hkßÞ ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’- hkßÞÃkk÷ / MkMÃkuLz fhe þfu (Vhs 161. fR Mkr{ríkLke ¼÷k{ýíke 1926 {kt furLÿÞ rMkrð÷ Mkuðk Ãkt[Lke
{kufqVe). MÚkkÃkLkk fhðk{kt ykðe ? s- 1923 ÷kuzo rðMkfkWLx÷e.
142. çktÄkhýLke fR f÷{ yLkwMkkh ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk yæÞûkLkku nkuÆku 162. rçkúxeþ ¼khík{kt furLÿÞ Mkr[ðk÷Þ (Central Sacretariat) Lkku
ÄhkðLkkh VheÚke rLk{ýwtf {u¤ðe þfþu Lkne ? WËT¼ð yLku rðfkMk sýkðku.
s- Art - 316 (3) Mkhfkhe Lkkufhe Ãký Lk {u¤ðe þfku) s- 1843 - økðLkoh sLkh÷u çktøkk¤Úke ¼khíkLkk Mkr[ðk÷ÞLku y÷øk
143. çktÄkhýLke fR f÷{ {wsçk ònuh Mkuðk ykÞkuøkLkk fkuý MkÇÞLku Mkt½ fÞwO. 1859 - ÷kuzo fu®Lkøku ¾kíkkfeÞ «Úkk Ëk¾÷ fhe Ãkrh»kËLkk
ònuh Mkuðk ykÞkuøk{kt rLk{ýwtf ykÃke þfkÞ Au ? s-Art - 319. MkÇÞkuLku yuf fu íkuÚke ðÄw ¾kíkk MkkUÃÞk. 1905 - ÷kuzo fÍoLkLkk Mk{Þ{kt
144. ònuh Mkuðk ykÞkuøkLke MkÇÞ MktÏÞk. þhíkku fkuý Lk¬e fhu Au ? Mkr[ðk÷ÞLkk f{o[kheykuLke {wËík Lk¬e ÚkR. 1905 - hu÷ðu çkkuzoLke
s- Mkt½ / MktÞwõík ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’- hk»xÙÃkrík, hkßÞ ‘ònuh Mkuðk h[Lkk fhðk{kt ykðe. 1947 - furLÿÞ Mkr[ðk÷ÞLkk hksfeÞ
ykÞkuøk’- hkßÞÃkk÷. ðzkykuLku «ÄkLk íkhefu yku¤¾kððkLkwt þY ÚkÞwt.
145. ònuh Mkuðk ykÞkuøkkuLku ðuíkLk ¼ÚÚkk þk{ktÚke ykÃkðk{kt ykðu Au ? 163. rçkúxeþ ¼khík{kt «ktíkeÞ ðneðx (Provincial Administration)
s- Mkt½-‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’ fuLÿ, MktÞwõík / hkßÞ ‘ònuh Mkuðk ykÞkuøk’ Lkku WËT¼ð yLku rðfkMk sýkðku. 1772 - ðkuhLk nu®MxøÍ îkhk f÷uõxh

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 5
 fkÞko÷ÞLke MÚkkÃkLkk, 1786 - {nuMkw÷e çkkçkíkku {kxu y÷øk {nuMkw÷e WãkuøkkuLke LkVkLke ykðf, Ëtz fu sóe îkhk Úkíke ykðf.

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
çkkuzoLke MÚkkÃkLkk, 1829 - ÷kuzo rðr÷Þ{ çkuÂLxfu rsÕ÷k yLku «ktíkkuLkk 174. hkßÞLke ykðfLkk LkkýktfeÞ MkkÄLkku sýkðku.
ðneðxe Mktf÷Lk {kxu ‘rzðeÍLk÷ fr{&™h’ Lkk fkÞko÷ÞLke MÚkkÃkLkk s- ðu[kýðuhku, s{eLk {nuMkw÷, ¾uík WíÃkkËLk ÃkhLkk fhðuhk, ðkhMkkðuhku,
fhe. ÄtÄk-hkusøkkh ÃkhLkku ðuhku, {LkkuhtsLk ðuhku, Þkºkk¤w ðhku, MxuBÃk ðuhku,
1792 - ÷kuzo fkuLkoðkur÷Mku f÷uõxhLkk rLkÞtºký Lke[u s{eLkËkhe {kusþku¾Lke ðMíkwyku ÃkhLkku ðuhku, rðãwík ðuhku, ðknLk ðuhku.
ÚkkýuËkhLke «Úkk hË fhe Ëhkuøkk «Úkk Ëk¾÷ fhe. 1861 - ¼khíkeÞ 175. fuLÿ yLku hkßÞ ðå[u LkkýktfeÞ MkkÄLkkuLke Vk¤ðýeLke ÃkØríkyku
Ãkku÷eMk yrÄrLkÞ{ îkhk rsÕ÷kLkk Ãkku÷eMkíktºkLku f÷uõxhLkk rLkÞtºký sýkðku.
nuX¤ {wõÞwt. s- {wÏÞ ºký ÃkØríkyku (1) fuLÿ Mkhfkh îkhk Lkkt¾ðk{kt ykðíkkt yLku
164. 1924 Lkku fuLxku{uLx Äkhku fkuLke MkkÚku Mktf¤kÞu÷ku Au ? W½hkððk{kt ykðíkkt ðuhk - ¾uíkeðkze r{÷fík ÃkhLkku ðkhMkk ðuhku,
s- furLÿÞ ÄkhkMk¼kyu y÷øk MÚkkrLkf ðneðxe yuf{ çkLkkÔÞk (MÚkkrLkf hu÷ðuLke rxfex yLku Lkwh ÃkhLkku ðuhku, hu÷ðu- nðkR- s¤{køko {wMkkVhe/
ðneðxe íktºk MkkÚku) {k÷ ÃkhLkku ðuhku, ík{kfw suðe [es ÃkhLke ykçkfkhe sfkík,
165. ¼khík{kt ytËksÃkºk «ÚkkLke þYykík õÞkhÚke ÚkR ? s- 1860{kt. ðíko{kLkÃkºkkuLkku rðrLk{Þ íkÚkk ònuh¾çkhku suðe çkkçkík. (2) fuLÿ
166. ¼khík{kt õÞkhÚke hu÷ðuLkwt çksux y÷øk fhðk{kt ykÔÞwt. Mkhfkhk îkhk Lkkt¾ðk{kt ykðíkkt Ãký hkßÞku îkhk W½hkðkíkk yLku
s- 1921 {kt yuzðÚko Mkr{ríkLke ¼÷k{ýÚke. ¾[koíkk ðuhk - MkkiËÞo «MkkÄLkLke ðMíkwyku ÃkhLkku fh, Ëðkyku ÃkhLke
167. rçkúxeþ ¼khík{kt fkuLkk Mk{Þ{kt «ktíkku {kxu LkkýktfeÞ ðneðxLku sfkík. (3) fuLÿ Mkhfkh îkhk Lkkt¾ðk{kt ykðíkk yLku W½hkððk{kt
rðfurLÿík fhðk{kt ykÔÞku ? s- ÷kuzo {uÞkuLkk Mk{Þ{kt. Ãký ykðíkk Ãký fuLÿ yLku hkßÞ çktLku ðå[u ðnU[kíkk ðuhk, fux÷ef
168. ¼khík{kt Mkki «Úk{ ònuh rnMkkçk Mkr{ríkLke h[Lkk õÞkhu fhðk{kt ðMíkwykuLkk WíÃkkËLk ðuhk - rçkLk¾uíke rð»kÞf ykðf Ãkh Lkt¾kÞu÷k
ykðe ? s-1921 {kt RBI Lke MÚkkÃkLkk - 1935. ðuhk.
169. ¼khíkLke MktMkËeÞ Mkhfkh yLÞ fÞk Lkk{u yku¤¾kÞ Au ? 176. LkkýktÃkt[Lke çktÄkhýeÞ òuøkðkR sýkðku.
s- furçkLkux Mkhfkh yÚkðk sðkçkËkh Mkhfkh. s- Art - 280 {wsçk Ëh 5 ð»kuo hk»xÙÃkrík LkkýktÃkt[Lke rLk{ýwtf fhu Au su
170. ¼khíkLkk Mk{ðkÞíktºke ÷ûkýku sýkðku (Federal System) 1. fuLÿ hkßÞ ðå[u LkkýktfeÞ MkkÄLkkuLke ÞkuøÞ ðnU[ýe fhu Au.
Mk{fûk Mkhfkhku 2. Mk¥kkrð¼ksLk 3. ÷ur¾ík yLku frXLk çktÄkhý 4. 177. {nkhk»xÙ{kt Mkr[ðk÷ÞLku fÞk Lkk{u yku¤¾ðk{kt ykðu Au ?
çktÄkhýLke MkðkuoÃkrhíkk 5. Mkðkuoå[ yËk÷ík 6. fkÞ{e òuzký s- {tºkk÷Þ.
191. fuLÿ-hkßÞk ÄkhkfeÞ MktçktÄku ytøku çktÄkhýeÞ òuøkðkRyku sýkðku. 178. ¼khíkLkwt Mk{økú ðneðxeíktºk fkuLku sðkçkËkh Au ?
s- ¼khíkLkk çktÄkhý{kt Art - 245 Úke Art - 255 fuLÿ hkßÞLkk ÄkhkfeÞ s- ðzk«ÄkLk MkrníkLkk {tºke{tz¤ (furçkLkux).
MktçktÄku Ëþkoðu Au. Art - 249 :- hkßÞMk¼kLkk nksh yLku {ík ykÃkLkkh 179. ¼khíkeÞ MktMkËeÞ ÔÞðMÚkk{kt ðkMíkrðf fkhkuçkkheLke ¼qr{fk fkuý
MkÇÞkuLke 2/3 çknw{íkeÚke ‘hk»xÙrník’ {kxu hkßÞ ÞkËe Ãkh fkuR fkÞËku ¼sðu Au ? s- furLÿÞ furçkLkux.
½zðkLkku ykøkún fhu íkku fuLÿ Mkhfkhu ½zu÷ku fkÞËku yuf ð»ko {kxu y{÷e 180. ¼khík{kt furçkLkux Mkr[ðk÷Þ («ÄkLk{tz¤ / {tºke{tz¤ Mkr[ðk÷Þ)Lke
çkLke þfu. - çkeò ð»kuo íkuLke sYh sýkÞ íkku VheÚke ÃkMkkh fhðku Ãkzu. þYykík õÞkhÚke ÚkÞu÷e {kLkðk{kt ykðu Au ?
Art - 250 :- fxkufxeLkk Mk{Þu fuLÿ Mkhfkh ¼khík fu íkuLkk fkuR yuf s- rçkúxeþ ¼khík{kt 1861 Lkk Act {wsçk økðLkoh sLkh÷Lke fkhkuçkkhe
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

¼køk {kxu hkßÞ ÞkËeLkk rð»kÞ Ãkh fkÞËku ½ze þfu Au. sufxkufxe Ãkrh»kËLku {ËË fhðk h[kÞu÷ ‘rð¼køkeÞ ÔÞðMÚkk’ Úke. 1947Úke
ÃkAe A {kMk MkwÄe [k÷w hne þfu Au. - çku fu íkuÚke ðÄw hkßÞkuLke ÄkhMk¼k yk ‘rð¼køkeÞ ÔÞðMÚkk’Lku furçkLkux Mkr[ðk÷Þ íkhefu yku¤¾ðk{kt
hkßÞ ÞkËeLkk rð»kÞ WÃkh fkÞËku ½zðkLke fuLÿLku {ktøkýe fhu íÞkhu íku ykÔÞwt Au.?
fkÞËku ½ze þfu Au. - yktíkhhk»xÙeÞ fhkh fu MktrÄ {kxu sYh Ãkzu íkku 181. furçkLkux Mkr[ðk÷Þ ykiÃk[krhf heíku fkuLku sðkçkËkh nkuÞ Au ?
fuLÿ hkßÞ ÞkËeLkk fkuRÃký rð»kÞ WÃkh fkÞËku ½ze þfu Au. - ßÞkhu s- ðzk«ÄkLk.
fkuR hkßÞ{kt Art - 356 yLkwMkkh hk»xÙÃkrík þkMkLk nkuÞ íÞkhu Ãký 182. furçkLkux Mkr[ðk÷ÞLkk {wÏÞ ðzk fkuý nkuÞ Au ? s- furçkLkux Mkr[ð.
MktMkË íku hkßÞLke ÄkhkMk¼k ðíkeÚke fkÞËku ½ze þfu Au. 183. 1947 {kt þYykík{kt furçkLkux Mkr[ðk÷Þ{kt {wÏÞíðu fux÷e þk¾kyku
172. çktÄkhýLke fR f÷{ku yLkwMkkh yktíkhhkßÞ Mkr{ríkLke h[Lkk fkuý níke ?
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

fhu Au ? s- Lkkøkrhf þk¾k, ÷~fhe þk¾k, òMkwMke þk¾k.

s- Art-263 {wsçk hk»xÙÃkrík fuLÿ yLku yuf yÚkðk ðÄw hkßÞkuLkk {ík¼uË 184. furçkLkux Mkr[ðk÷Þ{kt õÞkhÚke ‘÷kuf VrhÞkË rð¼køk’Lke þYykík
rLkðkhý {xu yktíkhhk»xÙeÞ Mkr{ríkLke rLk{ýwtf fhe þfu Au. fhðk{kt ykðe ? s-1988.
1990 {kt MkhfkheÞk Ãkt[Lke ¼÷k{ýíke hk»xÙÃkríkyu ykðe Mkr{ríkLke 185. furçkLkux Mkr[ðk÷ÞLkk {wÏÞ fkÞkuo sýkðku.
h[Lkk fhe níke. íku{kt yæÞûk - ðzk«ÄkLk çkÄk s hkßÞkuLkk {wÏÞ{tºke, s- furçkLkuxLke çkuXfku Lk¬e fhu Au, furçkLkuxLke çkuXfku{kt ÚkÞu÷ [[ko íkÚkk
fuLÿþkrMkík «ËuþkuLkk ðneðxËkhku yLku øk]n«ÄkLk Mkrník fuLÿLkk 6 ÷uðkÞu÷k rLkýoÞLke LkkUÄ íkiÞkh fhu Au, MktMkË{kt fkÞËk ½zíkh {kxu
«ÄkLkku. ¾hzkyku íkiÞkh fu Au, fuLÿLkk swËk swËk «ÄkLkkuLkk ¾kíkkLkwt fkÞkuoLkwt
Mkk{kLÞ heíku yk Mkr{ríkLke çkuXf ð»ko{kt 3 ðkh {¤u Au. Mktf÷Lk fhu Au, rðËuþ LkeríkLke {níðLke çkkçkíkku ytøku rðËuþku MkkÚku
yk WÃkhktík hkßÞ ÃkwLkøkoXLk yrÄrLkÞ{, 1956 {wsçk ËuþLkk 5 Ãkhk{þo fhu Au, fuLÿ MkhfkhLke fk{økeheLke {krMkf LkkUÄ, hk»xÙÃkrík,
ÍkuLk økýe 5 ÍkuLk÷ Mkr{ríkykuLke Ãký h[Lkk fhðk{kt ykðe Au. WÃkhk»xÙÃkrík, ðz«ÄkLk yLku yLÞ «ÄkLk Mk{ûk hsq fhu Au. fuLÿ fûkkyu
173. fuLÿLke ykðfLkk LkkýktfeÞ MkkÄLkku sýkðku. «ÄkLk{tz¤ îkhk rLk{kÞu÷ rðrðÄ Mkr{ríkyku, WÃkMkr{ríkyku {kxu
s- ykðfðuhku, sfkík ðuhku, ¾ktz/ík{kfw suðe [eòu Ãkh WíÃkkËLk fh, Mkr[ðk÷Þ MktçktÄe sYhe fk{økehe fhu Au.
[÷ý yLku xtfþk¤ îkhk Úkíke ykðf, hu÷ðu, íkkh-xÃkk÷, xur÷VkuLk ykÞkusLk Ãkt[ (Planning Commission)
íktºk îkhk Úkíke ykðf, ònuh ÞkusLkk{ktÚke «kó ykðf, hk»xÙeÞf]ík 186. ykÞkusLk Ãkt[Lkku ÏÞk÷ ykÃkýu fÞk Ëuþ ÃkkMkuÚke {u¤ÔÞku Au ?

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 6
 s- MkkurðÞík hrþÞk. ykÞkík nuX¤ ¾w÷e økÞu÷k Au ? s- 1 yur«÷, 2001.

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
187. fkuLke ¼÷k{ýLkk ykÄkhu yLku õÞkhu ¼khík{kt ykÞkusLk Ãkt[Lke h[Lkk 202. ònuh MkknMkku yux÷u þwt ?
fhðk{kt ykðe ? s- su MktÃkqýo heíku yÚkðk fux÷ktf «{ký{kt Mkt½ Mkhfkh yÚkðk yuf{
s- ykÞkusLk Mk÷knfkh çkkuzoLkk [uh{uLk fu.Mke. rLkÞkuøkLke ¼÷k{ýLkk hkßÞ Mkhfkh yÚkðk Mkt½ yLku yuf{ hkßÞ MkhfkhLke MktÞwõík {kr÷fe
ykÄkhu 1950Lke 15 {e {k[uo. Ähkðu Au.
188. ykÞkusLk Ãkt[ fÞk «fkhLke MktMÚkk Au ? 203. ¼khík{kt ònuh MkknMkku {wÏÞíðu fux÷kt MðYÃkLkk Au ?
s- økuhçktÄkhýeÞ yLku rçkLkfkÞËkfeÞ. s- 4 MðYÃkLkk ònuh MkknMk (1) rð¼køkeÞ MkknMk - hu÷ðu, íkkh xÃkk÷
189. fkuý nkuÆkLke Yyu ykÞkusLk Ãkt[Lkk yæÞûk nkuÞ Au ? s-ðzk«ÄkLk. (2) ònuh rLkøk{ (3) Mkhfkhe ftÃkLkeyku (4) nkuÕzªøk ftÃkLkeyku.
190. ykÞkusLk Ãkt[Lke {wÏÞ Mkr{ríkyku sýkðku. 204. rð¼køkeÞ / ¾kíkkfeÞ MkknMk yux÷u þwt ? Mk{òðku. (Departmen-
s- ykÞkusLk Ãkt[Lke Mkr{ríkyku (1) MktþkuÄLk fkÞo¢{ Mkr{rík (2) ÞkusLkk tal Enterprise) - íkuLkku ðneðx hkßÞLkk rðrðÄ ¾kíkkuyku îkhk
y{÷efhý Mkr{rík, (3) fkÞo¢{ yLku {qÕÞktfLk Mkr{rík. ÚkkÞ Au. yLku íkuLkku LkVku-LkwõMkkLk Mkhfkh ÃkkMku hnu Au. íkuLkwt LkeríkrLk{koý
191. ykÞkusLk Ãkt[Lkk {wÏÞ fkÞkuo sýkðku. yLku rLkÞtºký ÷fMk¼k îkhk ÚkkÞ Au. - íkuLke LkkýktfeÞ LkeríkykuLkku
s- (1) Ãkt[ð»keoÞ ÞkusLkk ½zíkh yLku ËuþLkk ¼kiríkf yLku {kLkðeÞ WÕ÷u¾ MkhfkhLkk çksux{kt òuðk {¤u Au. - íkuLkk WÃkh CAG Lkk
MktþkÄLkkuLkku ytËks çkktÄu Au. (2) Mk{íkwr÷ík rðfkMk {kxu ÞkusLkk rLkÞ{ku ÷køkw Ãkzu Au. - íkuLkk f{o[kheykuLke Mkuðk þhíkku Ãký Mkhfkhe
çkLkkðu Au. (3) ÞkusLkkLkk y{÷efhýLkk Ëhuf íkçk¬u íkuLkwt rLkheûký f{o[khe suðe nkuÞ Au. - íkuLkk Ãkh ¾kíkkfeÞ «ÄkLkLkwt rLkÞtºký nkuÞ
yLku rLkÞtºký fhu Au. (4) ÞkusLkkykuLke 12 ð»kuo Mk{eûkk fhe íkuLkk Au. - fkuRÃký ÔÞÂõík fu MktMÚkk yk MkknMk WÃkh MkhfkhLke Mkt{rík
yðhkuÄf Ãkrhçk¤ku ytøku Mkq[Lk fhu Au. rðLkk fuMk fhe þfíke LkÚke. su{ fu íkkh-xÃkk÷, hu÷ðu, Mkhfkhe «uMk,
192. çktÄkhýLke fR f÷{{kt LkkýktÃkt[Lke òuøkðkR fhðk{kt ykðe Au ? Mkwhûkk MktçktÄe WíÃkkËLk yuf{ku.
s- Art - 280 205. ònuh fkuÃkkuohuþLk yux÷u þwt ? Mk{òðku. (Public Corporation)
193. LkkýktÃkt[Lke h[Lkk fkuý yLku õÞkhu fhu Au ? s- hk»xÙÃkrík, Ëh 5 s- ònuh fkuÃkkuohuþLk yu ÄkhkMk¼kLkk fkÞËk îkhk h[kÞu÷ MðkÞ¥k fkuÃkkuohux
ð»kuo. MktMÚkk Au. íkuLke MktÃkqýo {qze íkÚkk {kr÷fe hkßÞLke nkuÞ Au. íkuLkwt Mkt[k÷Lk
194. Lkkýkt Ãkt[{kt fw÷ fux÷k MkÇÞku nkuÞ Au ? íku{Lke ÷kÞfkík sýkðku. [ku¬Mk {wËík {kxu rLkÞwõík çkkuzo fhu Au. -RBI, Ëk{kuËh ðu÷e rLkøk{,
s- fw÷ 5 MkÇÞku. yuf yæÞûk yLku yLÞ 4. ÷kÞfkík : (1) Sc/Hc Lkk 1953 - RÂLzÞLk yuh÷kRLMk, SBI, yuh RÂLzÞk RLxhLkuþLk÷,
rLkð]¥k LÞkÞkÄeþ (2) LkkýktfeÞ ðneðxLkku ÔÞkÃkf yLkw¼ð LIC ðøkuhu. -LkkýktfeÞ MðkÞ¥kíkk Ähkðu Au. - hkusçkhkusLkk ðneðx{kt
ÄhkðLkkh. (3) yÚkoþk†Lkk rLk»ýkík. MkhfkhLke ˾÷økehe Lkrn ÄkhkMk¼kLkk ¾kMk fkÞËkÚke h[kÞ Au.
195. LkkýktÃkt[ fÞk «fkhLke MktMÚkk Au ? 206. ònuh ftÃkLke (Public Companies) yux÷u þwt ?
s- çktÄkhýeÞ yLku Mk÷knfkhe MktMÚkk Au. íkuLkwt MÚkkLk ËeðkLke yËk÷íkLke s- ònuh yÚkðk Mkhfkhe ftÃkLke yu Au fu su{kt ykuAk{kt ykuAe 51 % {qze
Mk{fûk Au. su ÃkkuíkkLke fk{økehe MðÞt Lk¬e fhu Au. -LkkýktÃkt[Lke fuLÿ Mkhfkh yÚkðk yuf{ hkßÞ MkhfkhLke yÚkðk çktLkuLke MktÞwõík
¼÷k{ýkuLkku y{÷ 3 heíku ÚkkÞ Au. (1) hk»xÙÃkríkLkk ykËuþ îkhk nkuR þfu Au. yk{kt íku ftÃkLkeyku Ãký Mkk{u÷ Au su Mkhfkhe ftÃkLkeykuLke
y{÷e çkLkLkkh (2) fkhkuçkkheLkk ykËuþ îkhk y{÷e çkLkLkkh (3) MknkÞf nkuÞ Au. su 1956 Lkk ftÃkLke Äkhk «{kýu LkkUÄkÞu÷ Au. íkuLke
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

MktMkË îkhk ½zkÞu÷k yrÄrLkÞ{kuLku ykÄkhu. MÚkkÃkLkk fkhkuçkkheLkk ykËuþÚke ÚkkÞ Au. ÄkhkMk¼kLke {tsqheLke sYh
196. LkkýktÃkt[Lkk {wÏÞ fkÞkuo sýkðku. LkÚke.
s- (1) fuLÿ yLku hkßÞku ðå[u fhLke ykðfLke ÞkuøÞ ðnU[ýe. (2) 207. ûkuºkeÞ rLkøk{ (Sector Corpo-ration) yux÷u þwt ?
¼khíkLkk yufrºkík Vtz{ktÚke hkßÞkuLku økúkLx ykÃkðk {kxu ÞkuøÞ s- ßÞkhu WãkuøkLkwt fkuR ûkuºk yuf fhíkkt ðÄw Mkhfkhe ¾kíkkykuLku MÃkþoíkw
{køkoËþoLk. (3) 73 {kt yLku 74 {kt çktÄkhýeÞ MkwÄkhk {wsçk hkßÞ nkuÞ íÞkhu ykðk Wãkuøkku{kt Mktf÷Lk {w~fu÷ çkLku Au. íÞkhu íku{Lkk ðå[u
LkkýktÃkt[u fhu÷ ¼÷k{ý {wsçk hkßÞ{ktÚke MÚkkrLkf MðhkßÞLke Mktf÷Lk MÚkkÃkðk ûkuºkeÞ rLkøk{Lke MÚkkÃkLkk fhðk{kt ykðu Au. su{ fu
MktMÚkkykuLku ÞkuøÞ «{ký{kt økúkLx ykÃkðk hkßÞLke økúkLx{kt ð]rØ fhðk økwshkík{kt hMíkk, çktËhku, Ãkkðh Ã÷kLx, xur÷fkuBÞwrLkfuþLk ðøkuhu suðk
{kxu sYhe Ãkøk÷kt çkkçkík. (4) hk»xÙÃkrík îkhk LkkýktÃkt[Lku {kuf÷kÞu÷ «kusuõxLkwt Mktf÷Lk fhe ÞkuøÞ rËþk{kt íkuLkku rðfkMk ÚkkÞ íku nuíkwÚke
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

çkeSfkuR çkkçkík. (5) fuLÿ-hkßÞ ðå[u LkkýktfeÞ MktçktÄku Mkh¤ çkLkkðu {wÏÞ{tºke©eLkk yæÞûkÃkËu økwshkík RLzMxÙeÞ÷ RL£kMxÙ[Mko çkkuzo
Au. (6) hkßÞku -hkßÞku ðå[u ykŠÚkf yMk{kLkíkk Ëqh fhu Au. (7) MÚkkÃkðk{kt ykÔÞwt Au.
fuLÿ - hkßÞ ðå[u íkÚkk hkßÞ- hkßÞ ðå[u WËT¼ðíkk LkkýktfeÞ ònuh ûkuºkLkk yLÞ MðYÃkku (1) rLkÞtºký çkkuzo Control Board
rððkËkuLkku Wfu÷ ÷kðu Au. çknwnuíkwf ÞkusLkkykuLkk rðMíkkh yLku rðfkMk {kxu su{ fu LkkøkkswoLk
197. ¼khík{kt Mkki «Úk{ rLkÞtºkf y™u ÷u¾k Ãkheûký rð¼køkLke h[Lkk õÞkhu ftxÙku÷ çkkuzo (2) ònuh xÙMx Public Trust ònuh MkuðkykuLkk Mkt[k÷Lk
fhðk{kt ykðe ? s-1753 {kt RMx RÂLzÞk ftÃkLkeLkk þkMkLk ËhBÞkLk. {kxu Or Mk{ksLku Mk{kLk heíku MÃkþoíke çkkçkíkkuLkk Mkt[k÷Lk {kxu su{ fu
198. CAG Lke çktÄkhýeÞ òuøkðkR sýkðku. ÞwrLkx xÙMx ykuV RÂLzÞk. (3) Ãkt[ Commission ÄkhkMk¼kLkk
s- Art - 148 (148-151) fkÞËkÚke [ku¬Mk ûkuºk{kt rðfkMk fkÞkuo fhðk su{ fu ¾kËe yLku økúk{kuãkuøk
199. CAG Lkwt {wÏÞ fkÞko÷Þ õÞkt ykðu÷wt Au ? s- Lkðe rËÕne. Ãkt[. (4) Mknfkhe Mk{ks (Co-Operative Society) [ku¬Mk
200. ¼khík{kt ònuh MkknMkkuLke MÚkkÃkLkk yu çktÄkhýLke fR çkkçkík MkkÚku «ð]r¥kLke MÚkkÃkLkk yLku rðfkMk {kxu Ex. NDDP (5) Connodity
MktçktrÄík Au ? Boards [ku¬Mk WãkuøkkuLkk rðfkMk {kxu su{ fu M{ku÷ Mfu÷ RLzMxÙeÞ÷
s- hksLkeríkLkk {køkoËþof rMkØktíkku {wsçk ‘Mk{ksðkËe Mk{ks h[LkkLkk çkkuzo.
ykËþo’ -: íkw÷Lkkí{f ÔÞðMÚkkíktºk :-
201. W.T.O. Lkk rLkÞ{ {wsçk õÞkhÚke ¼khíkeÞ çkòhLkk ¼kð {wõík 208. y{urhfk{kt fÞk «fkhLke þkMkLk ÔÞðMÚkk Au ?

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 7
 s- Mk{ðkÞe ÔÞðMÚkk (Federal Structure) yLku «{w¾ ÃkØríkðk¤e Ãkqðo ykËuþ.

H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412,9712143102
÷kufþkne. 232. ¼khíkeÞ LkkýktfeÞ ð»koLkku Mk{Þøkk¤ku sýkðku. s- 1 April Úke 31
209. y{urhfe íktºk{kt hksfeÞ yLku ðkMíkrðf ðzk fkuý Au ? March
s- hk»xÙ«{w¾ s Au. 233. ¼khík{kt furLÿÞ çksux fkuý yLku õÞkhu hsq fhu Au ?
210. hrþÞk{kt fÞk «fkhLke þkMkLk ÔÞðMÚkk Au ? s- Lkkýkt«ÄkLk, Vuçkúwykhe {rnLkkLkk AuÕ÷k rËðMku.
s- Mk{ðkÞe ÔÞðMÚkk, ÷kufþkne ÔÞðMÚkk. 234. LkkýktrðLkÞkuøk ¾hzku (Appropriation bill) þwt Au ?
211. hrþÞk{kt rîøk]ne ÄkhkMk¼k fÞk Lkk{u yku¤¾kÞ Au ? s- çksuxLke ¾kíkkfeÞ {ktøkýeyku ÷kufMk¼k{kt {tsqh ÚkÞk ÃkAe íkuLku Lkkýkt
s- WÃk÷w øk]n - Mk{ðkÞ Ãkrh»kË, Lke[÷wt øk]n - zâw{k. rðrLkÞkuøk ¾hzk MðYÃku Mkk{kLÞ ¾hzkLke su{ ÷kufMk¼k{kt hsq fhkÞ
212. hrþÞLk Mk{ðkÞíktºkLkk hkßÞLkk yLku fkhkuçkkheLkk íkÚkk Mkðkuoå[ ÷~fhe Au.
ðzk fkuý nkuÞ Au ? s- hk»xÙ«{w¾. 235. Lkkýkt rðrLkÞkuøk ¾hzk (fkuRÃký Lkkýkt ¾hzk)Lku hkßÞMk¼k ðÄw{kt
213. hrþÞk{kt hk»xÙ«{w¾Lke {hS ykÄkrhík hnu÷wt «ËkLk{tz¤ fÞk ËuþLke ðÄw fux÷k rËðMk MkwÄe hkufe þfu Au ? s- ðÄw{kt ðÄw 14 rËðMk.
ÔÞðMÚkk MkkÚku MkkBÞ Ähkðu Au ? s- £kLMk. 236. {nuMkw÷ rð¼køk (Revenue) {wÏÞíðu fkuLku ykÄeLk nkuÞ Au ? íkuLkwt
214. MkkurðÞuík þçËLkku yÚko þwt ÚkkÞ Au ? s- MÚkkrLkf ÷kufkuLke «ríkrLkrÄ fkÞo þwt Au ?
Mk¼k. s- Lkkýkt{tºkeLku ykÄeLk, fkÞo : {nuMkw÷Lkku rLkýoÞ fhðkLkwt, íkuLku yufºk
215. fÞk ËuþkuLkwt çktÄkhý yr÷r¾ík Au ? s - rçkúxLk, RÍhkÞu÷. fhðkLkwt yLku íkuLkk Ãkh rLkÞtºký hk¾ðkLkwt.
216. fkuLku MktMkËeÞ ÷kufþkneLke sLkLke fnuðk{kt ykðu Au ? s- rçkúxLk. 237. ¼khík{kt ‘rnMkkçk yLku rnMkkçk Ãkrhûký rð¼køk’ yux÷u þwt ? s-
217. rçkúxLkLke MktMkË{kt fÞk çku øk]n Au ? CAG
s- yk{Mk¼k House of Commens, W{hkð Mk¼k House of 238. CAG fuðe MktMÚkk Au ? s- çktÄkhýeÞ yLku fkhkuçkkheÚke Mðíktºk.
Lords. 239. CAG Lkk ðzk fuLÿ yLku hkßÞku{kt fÞk Lkk{u yku¤¾kÞ Au ?
218. rçkúxLkLkk fkuý MkðkuoÃkhe økýkÞ Au ? s- fuLÿ ‘{nkrLkÞtºký yLku rnMkkçk Ãkheûkf’ (CAG), hkßÞ- {wÏÞ
s- rçkLk÷ur¾ík çktÄkhý ykÚke MktMkË MkðkuoÃkhe. rnMkkçk yrÄfkhe (Accountent General).
219. rçkúxLk{kt rMkrð÷ Mkuðk rðfMkkððk{kt fR Mkr{ríkLkku Vk¤ku LkkUÄÃkkºk Au 240. rnMkkçkLkk {wÏÞ «fkh fux÷k Au ?
? s- LkkuÚko fkuh xÙkður÷ÞLk Mkr{rík (1853 {kt h[kR - 1854 {kt s- (1) {nuMkw÷ rnMkkçk (2) {qzeøkík rnMkkçk (3) Ëuðk MktçktÄe rnMkkçk
ynuðk÷ ykÔÞku) (4) [wfðýe MktçktÄe rnMkkçk.
220. rçkúxLk{kt MðezLkLkk ykuçkzktMk{uLkLke Mk{fûk fkuý nkuÆku Ähkðu Au ? 241. ¼khík{kt fÞk ûkuºkku ykurzx fu rnMkkçk íkÃkkMk yrÄfkhLke çknkh Au ?
s- snkuLk Ônux Mkr{rík, 1961Lkk ynuðk÷Lkk ykÄkhu 1967 Úke s- (1) økwó Mkuðk WÃkhLkku yÚko (2) yktíkhhk»xÙeÞ MktøkXLkkuLku yÃkkÞu÷
MÚkÃkkÞu÷ ‘MktMkËeÞ fr{&™h’ ËkLk (3) Mðíktºk MktMÚkkykuLku yÃkkíkwt ËkLk òu íku ðkŠ»kf yuf ÷k¾Úke
-: LkkýktfeÞ ÔÞðMÚkk :- Financial Administration ykuAe hf{ ÃkwLkhkðŠíkík yÚkðk 5 ÷k¾Úke ðÄw rçkLk ÃkwLkhkðŠíkík
221. ytøkúuS{kt ðÃkhkíkku Budgette þçË fR ¼k»kk WÃkhÚke ykðu÷ku Au ? nkuÞ. (4) MÚkkLkeÞ yuf{kuLku yÃkkÞu÷ yLkwËkLkLkwt ykuzex (MÚkkrLkf
s- £uL[ ¼k»kkLkk Bougette WÃkhÚke suLkku yÚko [k{zkLke Úku÷e suðku íkÃkkMk yrÄfkhe îkhk ÚkkÞ Au).
H õ÷kMkeMk : MkhLkk{wt : 1048/1, Mkuõxh-3/ze, ½-2 Mkfo÷ ÃkkMku, økktÄeLkøkh. VkuLk : 23241412, 97121 43102

Úkíkku níkku. R.Mk. 1733 {kt £uL[ Lkkýkt«ÄkLk ‘ðku÷Ãkku÷u’ Mkki«Úk{

ÄkhkMk¼k{kt LkkýktfeÞ ÞkusLkkLkku ËMíkkðus [k{zkLke Úku÷e ¾ku÷eLku
hsq fÞkuo. íÞkhu ËuþLke LkkýktfeÞ ÞkusLkk{kt ‘çksux’ þçË ðÃkhkÞku.
222. rçkúxLk{kt õÞkhÚke çksux «ýkr÷Lkku sL{ ÚkÞku ? s- 1803.
223. ¼khík{kt çksuxLku þwt fnuðkÞ Au ? s- ðkŠ»kf LkkýktfeÞ ËMíkkðus.
224. çktÄkhýLkk fÞk yLkwåAuË{kt furLÿÞ çksuxLke òuøkðkR Au ?
s- Art - 112.
225. çktÄkhýLkk fÞk yLkwåAuË{kt hkßÞLkk çksuxLke òuøkðkR Au ?
OM CLASSES - Gandhinagar F:\Materials \ Jaher Vahivat.pmd

s- Art-202
226. fkuLkk {íkkLkwMkkh ‘ytËksÃkºk yuf LkkýktfeÞ ÞkusLkk Au su{kt økÞk
ð»koLkk LkkýktfeÞ yLkw¼ð yLku yøkkW ð»koLke ÞkusLkk nkuÞ Au’ ?
s- {kþo÷ ze{kuf.
227. fkuLkk {íkkLkwMkkh ‘ytËksÃkºk yuf rLkrùík {wËík {kxu MkhfkhLke
LkkýktfeÞ ÔÞðMÚkk Au’ ? s- yuV. zçkÕÞw. xuR÷h.
228. ytËksÃkºkLke sðkçkËkhe ¼khík{kt fkuLke nkuÞ Au ?
s- Lkkýkt ¾kíkkLke (ykÞkusLk Ãkt[ yLku CAG Mk÷knfkh).
229. ytËksÃkºkLke sðkçkËkhe rçkúxLk{kt fkuLke nkuÞ Au ? s- xÙuÍhe.
230. ytËksÃkºkLke sðkçkËkhe USA {kt fkuLke nkuÞ Au ?
s- Mkt[k÷Lk fkÞko÷Þ yLku ytËksÃkºk.
231. yMkhfkhf ytËksÃkºkku ytøkuLkk rMkØktík sýkðku.
s- (1) ytËksÃkºk Mk{íkwr÷ík nkuðwt òuRyu (2) ytËks [ku¬Mk nkuðku
òuRyu (3) ytËksÃkºkeÞ yufíkk (4) hË Úkíke økúkLxLkku rLkÞ{ (5)

H õ÷kMkeMk : 1048/1,Mkuõxh-3/ze,½-2 Mkfo÷ ÃkkMku,økktÄeLkøkh. VkuLk: 232 41412, 97121 43102 ÃkkLkk Lkt. 8