You are on page 1of 3

A.

Operator Del
Operator Diferensial Vektor Del merupakan operator pada diferensial vektor yang
disimbolkan dengan ∇ (nabla), dan didefinisikan dalam bentuk turunan parsial, yaitu:

B. CURL
Jika ⃗ V (x , y , z) adalah sebuah medan vektor diferensiabel maka curl atau rotasi dari V,
dituliskan curl V atau rot V, didefinisikan oleh

sifat-sifat CURL
a. ∇ ∙( ⃗ A+⃗ B )=∇ ∙ ⃗
A +∇ ∙ ⃗
B
b. ∇ × ( ϕ ⃗
A ) =ϕ ( ∇ × ⃗
A ) +( ∇ ϕ ) × ⃗
A
c. ∇ × ( ∇ ϕ )=0
d. ∇ ∙ ( ∇ × ⃗
A )=0
e. � × ( ∇ × ⃗A ) =∇ ( ∇ ∙ ⃗
A )−∇ 2 ⃗
A

Pembuktian :

a. ⃗
A = [ A 1 , A2 , A 3 ]= A1 ⃗i + A2 ⃗j+ A3 ⃗k , ⃗
B =[ B1 , B2 , B3 ] =B1 i⃗ + B2 ⃗j +B 3 ⃗k
(⃗
A +⃗
B) = ⃗ A 2 ⃗j+ A 3 ⃗k)+(B 1 i+
(( A 1 i+ ⃗ B2 ⃗j+ B3 ⃗k ))

A
¿
+ B1
A
A
(¿ ¿ 3 +B 3) ⃗k
¿
¿¿
¿


A +⃗
B ∂ ⃗ ∂ ⃗ ∂ ⃗
i+ j+ k ) × A +B i+
∇ ׿
) ∂x ∂ y ∂z ( ( 1 1) ⃗ ( A2 + B2 ) ⃗j+ ( A3 + B3 ) ⃗k )
¿¿

| |
⃗i ⃗j ⃗k
∂ ∂ ∂
=
∂x ∂y ∂z
( A1 + B1 ) ( A 2+ B 2) ( A3 +B3 )

( ∂∂y ( A + B )− ∂∂z ( A + B ))i⃗−( ∂∂z ( A + B )− ∂∂x ( A + B )) ⃗j +( ∂∂x ( A + B )− ∂∂y ( A +B


3 3 2 2 3 3 1 1 2 2 1 1

∂ A3 ∂ A 2 ∂ B 3 ∂ B2 ∂ A 3 ∂ A 1 ∂ B3 ∂ B 1 ∂ A 2 ∂ A 1 ∂ B 2 ∂ B1 ⃗ ∂ A3 ∂ A 2
∂y
¿ (
− +
∂z ∂ y ∂ z
− i⃗ −
∂x
− ) (
+
∂y ∂x

∂z
⃗j+
∂x
− + ) (
∂ y ∂x ∂ y
− k=
∂y

∂z
⃗i −
) ( )
b. ∇ × ( ϕ ⃗
A ) =ϕ ( ∇ × ⃗
A ) +( ∇ ϕ ) × ⃗
A

| |
i⃗ ⃗j ⃗k
∂ ∂ ∂
A ) =⃗
∇ × (ϕ ⃗ ∇ × ( ϕ A1 i⃗ + ϕ A2 ⃗j+ ϕA 3 ⃗k ) ¿
∂x ∂ y ∂z
ϕ A 1 ϕ A 2 ϕ A3

¿ ( ∂∂y ( ϕ A )− ∂∂z (ϕ A )) i⃗ +( ∂∂z (ϕ A )− ∂∂x (ϕ A )) ⃗j +( ∂∂x ( ϕ A )− ∂∂y ( ϕ A )) ⃗k


3 2 1 3 2 1

¿ ϕ ( ∂ A 3 ∂ ϕ A3
∂y
+
∂y
−ϕ
∂ A2 ∂ ϕ A2 ⃗
∂z
+( ∂z
i+ ϕ
∂ A1 ∂ ϕ A 1
∂z
+
∂z )) (
−ϕ
∂ A 3 ∂ ϕ A3 ⃗
∂x
+
∂x
j+ ϕ
∂ A 2 ∂ ϕ A2
(
∂x
+
∂x
−ϕ
∂ A1 ∂ ϕ
∂y
+
∂ )) ( (
¿ ϕ ( ∇ ×⃗
A ) +( ∇ ϕ ) × ⃗
A

c. ∇ × ( ∇ ϕ )=0.
Pembuktian :
∂ ⃗ ∂ ⃗ ∂ ⃗
∇ ϕ=¿ ( i+ j+ k ¿ ϕ
∂x ∂ y ∂z
¿ ∂ ϕ ⃗ ∂ϕ ⃗ ∂ ϕ ⃗
= ¿ i+ j+ k¿
∂x ∂ y ∂ z

¿ ∂ ϕ ⃗ ∂ϕ ⃗ ∂ ϕ ⃗
i+ j+ k¿
∇ × ( ∇ ϕ )=∇ ׿ ∂x ∂ y ∂ z

| |
⃗i ⃗j ⃗k
∂ ∂ ∂
= ∂x ∂y ∂z
∂ϕ ∂ϕ ∂ϕ
∂x ∂y ∂z

[ ( ) ( )] [ ( ) ( ) ] [ ( ) ( )]
∂ ∂ϕ

∂ ∂ϕ ⃗
∂ y ∂ z ∂z ∂ y
i−
∂ ∂ϕ

∂ ∂ϕ ⃗
∂x ∂ z ∂z ∂ z
j+
∂ ∂ϕ

∂ ∂ϕ ⃗
∂x ∂ y ∂ y ∂ x
k

[ ∂2 ϕ

∂2 ϕ ⃗
∂ y ∂z ∂ z∂ y
i− ] [( ) ( ) ] [ (
∂2 ϕ
∂ z ∂x

∂2ϕ ⃗
∂ x∂ z
j+
∂2 ϕ
∂ x∂ y
− )]
∂2ϕ ⃗
)(
∂ y ∂x
k =0

= i(0)-j(0)+k(0)
= 0 (Terbukti)
d. ∇ ∙ ( ∇ × ⃗
A )=0
Pembuktian

You might also like