ზვ ი ა დ გ ა მ ს ა ხ ურდი ა

ლე ქ ც ი ა წ ა კ ი თხ ული "ი დრი ა ტი ს " ფე ს ტი ვ ა ლზე თბ ი ლი ს შ ი 1990 წ ლი ს 2 მ ა ი ს ს

ძ ვ ი რფს ო მ ე გ ობ რე ბ ო! ე რთი ლე ქ ც ი ი ს ფა რგ ლე ბ შ ი ყ ოვ ლა დ შ ე უძ ლე ბ ე ლი ა
ე ს ოდე ნ რთული თე მ ი ს ჩ ა ტე ვ ა და ა მ ი ტომ ამ ლე ქ ც ი ა ს ექნება უფრო
მ ი მ ოხ ი ლვ ი თი ხ ა ს ი ა თი , უფრო ზოგ ა და დ მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე ბ თ ყ ოვ ე ლი ვ ე ი მ ა ს , რა ზე ც
გ ვ ი ფი ქ რი ა , გ ვ ი მ უშ ა ვ ი ა მ ე და ჩ ე მ ს მ ე გ ობ რე ბ ს წ ლე ბ ი ს მ ა ნ ძ ი ლზე , ა გ რე თვ ე
ც ა ლკ ე ული გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ ი ს შ ე დე გ ე ბ ს როგ ორც ა ქ , ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი , ა ს ე ვ ე
და ს ა ვ ლე თშ ი .

ლე ქ ც ი ი ს გ ე გ მ ა ა ს ე თი ი ქ ნ ე ბ ა : თა ვ და პ ი რვ ე ლა დ ვ ი ს ა უბ რე ბ თ ქ ა რთვ ე ლთა
ე თნ ოგ ე ნ ე ზი ს ზე . მ ე ვ ი ც ი , რომ და ს ა ვ ლე ლი ს ტუმ რე ბ ი გ ა ნ ს ა კ უთრე ბ ი თ
და ი ნ ტე რე ს ე ბ ული ა რი ა ნ ა მ ი თ და გ ა ვ ა შ უქ ე ბ თ უფრო ი ს ე თ მ ომ ე ნ ტე ბ ს ,
რომ ლე ბ ი ც შ ე ი ც ლე ბ ა მ ა თთვ ი ს ა რ ი ყ ოს ც ნ ობ ი ლი და რომ ლე ბ ი ც ნ ა კ ლე ბ ა დ
შ უქ დე ბ ა და ს ა ვ ლე თი ს დღე ვ ა ნ დე ლ მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი . და , გ ა რდა ა მ ი ს ა , უნ და
მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ, რომ ს ა ბ ჭ ოთა ი დე ოლოგ ი ური დი ქ ტა ტური ს მ რა ვ ა ლწ ლი ა ნ ი
ბ ა ტონ ობ ი ს პ ე რი ოდშ ი მ რა ვ ა ლი რა მ ქ ა რთული კ ულტური ს ი ს ტორი ა შ ი ი ყ ო
მ ი ჩ ქ მ ა ლული , და მ ა ხ ი ნ ჯე ბ ული და ტა ბ უი რე ბ ული . ე რთგ ვ ა რი მ ე ც ნ ი ე რული
ტა ბ უ ი ყ ო ა მ ს ა კ ი თხ ზე და დე ბ ული , რა ც , ს ა მ წ უხ ა როდ, დღე მ დე გ რძ ე ლდე ბ ა ,
ვ ი ნ ა ი და ნ ა რც ი ს ე ა დვ ი ლი ა იმ ა ვ ა დს ა ხ ს ე ნ ე ბ ე ლი ე პ ოქ ი ს ჰ ი პ ნ ოზი ს
შ ე დე გ ე ბ ი ს მ ოც ი ლე ბ ა თა ვ ი და ნ . მ რა ვ ა ლი ს ა კ ი თხ ი გ ა ყ ა ლბ ე ბ ული ა და
ს ა ბ ჭ ოთა ი მ პ ე რი ული მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ს მ იე რ უზურპ ი რე ბ ული , თა ვ ი ს ი
ი ნ ტე რე ს ე ბ ი ს ა დმ ი და ქ ვ ე მ დე ბ ა რე ბ ული .

ყ ოვ ე ლი ვ ე ა მ ი ს გ ა ვ ლე ნ ი ს ქ ვ ე შ , ს ა მ წ უხ ა როდ, მ ოქ ც ე ულნ ი ა რი ა ნ ქ ა რთვ ე ლი

მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ც . მ ე ა რ მ ი ნ და მ ა თი კ ონ კ რე ტულა დ და ს ა ხ ე ლე ბ ა , ი ს ი ნ ი ჯე რ ვ ე რ
ბ ე და ვ ე ნ კ ვ ლე ვ ა გ ა ნ ა ვ ი თა რონ ი მ მ ი მ ა რთულე ბ ი თ, რა ც ნ ა თე ლს მ ოჰ ფე ნ და ა მ
ს ა კ ი თხ ე ბ ს . ა მ ა ს ყ ვ ე ლა ფე რს ძ ა ლი ა ნ დი დი და შ ორს მ ი მ ა ვ ა ლი მ ი ზე ზე ბ ი
ჰ ქ ონ და . ა მ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ დი დი კ ა მ პ ა ნ ია იყ ო გ ა ჩ ა ღე ბ ული
ქ ა რთვ ე ლი მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ს ივ ა ნ ე ჯა ვ ა ხ ი შ ვ ი ლი ს ა ლა ნ იკ ო მ ა რრი ს
წ ი ნ ა ა ღმ დე გ . ა გ რე თვ ე მ ი ჩ ქ მ ა ლული ა და ს ა ვ ლე თი ს ი ს ე თი დი დი მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ს
გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ ი ი ბ ე რთა ე თნ ოგ ე ნ ე ზი ს ი ს ს ფე როშ ი , როგ ორი ც ა რი ს ვ ი ლჰ ე ლმ
ჰ უმ ბ ოლდტი და ს ხ ვ ა ნ ი . ე ს ი მ ი ს გ ა მ ო ხ დე ბ ოდა , მ ე გ ობ რე ბ ო, რომ ს ურდა თ
ქ ა რთვ ე ლი ე რი ს ა თვ ი ს შ თა ე ნ ე რგ ა თ ა რა ს რულფა ს ოვ ნ ე ბ ი ს კ ომ პ ლე ქ ს ი .
ს ა ბ ჭ ოთა მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა მ , კ ე რძ ოდ მ ა რქ ს ი ზმ -ლე ნ ი ნ ი ზმ ი ს კ ლა ს ი კ ოს ე ბ მ ა ,
შ ე ქ მ ნ ე ს თე ორი ა ი მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ (ა რს ე ბ ობ ს ს ტა ლი ნ ი ს თე ორი ა ა მ ა ს თა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ), რომ თურმ ე ქ ა რთვ ე ლი ე რი , როგ ორც ა ს ე თი , შ ე ი ქ მ ნ ა და
ჩ ა მ ოყ ა ლი ბ და ე რა დ მ ე ც ხ რა მ ე ტე ს ა უკ უნ ე შ ი , რომ მ ა ნ ა მ დე ი გ ი თურმ ე ა რც
ე რი ყ ოფი ლა და ა რც ა რს ე ბ ობ და .

მ ე ც ხ რა მ ე ტე ს ა უკ უნ ე შ ი შ ე მ ოვ ი და ჩ ვ ე ნ შ ი კ ა პ ი ტა ლი ზმ ი და ვ ი თომ და ც ა მ ა ნ
გ ა ნ ა პ ი რობ ა ქ ა რთვ ე ლი ე რი ს ე რა დ ქ ც ე ვ ა . ე ს ა რი ს მ ა რქ ს ი ს ტული თე ორი ა ,
რომ ე ლი ც დღე მ დე ბ ა ტონ ობ ს და რომ ე ლი ც ზოგ ი ე რთ ჩ ვ ე ნ ს მ ე ც ნ ი ე რს დღე მ დე
ვერ მ ოუც ი ლე ბ ი ა თა ვ ი და ნ და კ ვ ლა ვ ამ მ ი მ ა რთულე ბ ი თ ა გ რძ ე ლე ბ ს
მ უშ ა ობ ა ს . ეს ყ ვ ე ლა ფე რი ი ს ა ხ ა ვ და შ ორს მ იმ ა ვ ა ლ მ ი ზნ ე ბ ს .

ს ი ნ ა მ დვ ი ლე შ ი როგ ორი ა ვ ი თა რე ბ ა ქ ა რთვ ე ლთა ე თნ ოგ ე ნ ე ზი ს თა ნ

და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ? მ ე ოც ე ს ა უკ უნ ე შ ი ჩ ვ ე ნ ი მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ს დი დი კ ორი ფე ე ბ ი ს
ა კ ა დე მ ი კ ოს ი ვ ა ნ ე ჯა ვ ა ხ ი შ ვ ი ლი ს ა და ნ ი კ ო მ ა რრი ს მ ი ე რ გ ა მ ოკ ვ ლე ული
იქ ნ ა გ ე ნ ე ტი კ ური ძ ი რე ბ ი ქ ა რთული მ ოდგ მ ი ს ა , ქ ა რთვ ე ლი ე რი ს ა და
გ ა მ ოტა ნ ი ლი იქ ნ ა შ ე მ დე გ ი და ს კ ვ ნ ე ბ ი , რა ს ა ც ს ა ს ტი კ ა დ
ე წ ი ნ ა ა ღმ დე გ ე ბ ოდა ორთოდოქ ს ული ს ა ბ ჭ ოთა მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა . ა მ ა ვ ე დროს ,
როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, მ ი ჩ ქ მ ა ლული იყ ო დი დი გ ე რმ ა ნ ე ლი მ ე ც ნ ი ე რი ს
ვ ი ლჰ ე ლმ ჰ უმ ბ ოლდტი ს გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ ი . რა შ ი მ დგ ომ ა რე ობ ს ა მ გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ა თა
ა რს ი და რა დ ა რ ვ ი თა რდე ბ ა თა ნ ა მ ე დროვ ე ე თნ ოლოგ ი ური , ე ნ ა თმ ე ც ნ ი ე რული
კ ვ ლე ვ ა ამ მ ი მ ა რთულე ბ ი თ?

საქმე ის გ ა ხ ლა ვ თ, რომ ვ ი ლჰ ე ლმ ჰ უმ ბ ოლდტი მ ი ს მ ა გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ მ ა

ბ ა ს კ ური ე ნ ის ს ფე როშ ი და პ ი რი ნ ე ი ს ნ ა ხ ე ვ ა რკ უნ ძ ული ს უძ ვ ე ლე ს ი
მ ოს ა ხ ლე ობ ი ს ვ ი ნ ა ობ ი ს კ ვ ლე ვ ი ს ვ ფე როშ ი მ ი ი ყ ვ ა ნ ა ი მ და ს კ ვ ნ ა მ დე , რომ
ს ა მ ხ რე თ ე ვ როპ ი ს : პ ი რი ნ ე ე ბ ი ს , ი ტა ლი ი ს , ხ მ ე ლთა შ უა ზღვ ი ს კ უნ ძ ულე ბ ი ს
პ ი რვ ე ლა დი ა ვ ტოქ ტონ ური მ ოს ა ხ ლე ობ ა ი ყ ო ი ბ ე რი ული მ ოს ა ხ ლე ობ ა . ა მ
მ ოს ა ხ ლე ობ ა ს უწ ოდე ბ ე ნ პ როტოი ბ ე რე ბ ს , მ ა თგ ა ნ მ ომ დი ნ ა რე ობ ს გ ვ ი ა ნ დე ლი
ე ვ როპ ული მ ოს ა ხ ლე ობ ა . მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი მ ი ღე ბ ული ა ა გ რე თვ ე ტე რმ ი ნ ი -
ხ მ ე ლთა შ უა ზღვ ი ს რა ს ს ა , მ ე დი ტე რა ნ ული რა ს ს ა , ა ნ უ მ ე დი ტე რა ნ ული მ ოდგ მ ა .

ი მ მ ოდგ მ ი ს ა ღს ა ნ ი შ ნ ა ვ ა დ, რომ ე ლი ც ი დე ნ ტური ა ტე რმ ი ნ ი ს ა კ ა ვ კ ა ს ი ური

რა ს ს ა , ა რი ს ა გ რე თვ ე ტე რმ ი ნ ე ბ ი : პ ა ლე ოკ ა ვ კ ა ს ი ური რა ს ს ა , ა ნ უ უძ ვ ე ლე ს ი
კ ა ვ კ ა ს ი ური რა ს ს ა , უძ ვ ე ლე ს ი მ ე დი ტე რი ა ნ ული რა ს ს ა , რა ც ურთი ე რთი ს
ი დე ნ ტური ა . ს ა უბ ა რი ა ი მ მ ოს ა ხ ლე ობ ა ზე , ი მ მ ოდგ მ ა ზე , რომ ე ლი ც ს ა ხ ლობ და
პ ი რი ნ ე ე ბ ი ს ნ ა ხ ე ვ ა რკ უნ ძ ული და ნ ხ მ ე ლთა შ უა ზღვ ი ს ა უზშ ი , ბ ა ლკ ა ნ ე ბ ზე ,
თა ნ ა მ ე დროვ ე ს ა ბ ე რძ ნ ე თშ ი , კ ა ვ კ ა ს ი ა შ ი და ი ნ დოე თი ს თა ნ ა მ ე დროვ ე
ტე რი ტორი ა ზე , ა გ რე თვ ე , მ ც ი რე ა ზი ა შ ი და პ ა ლე ს ტი ნ ა შ ი . ეს ა რი ს
გ ა ვ რც ე ლე ბ ი ს ა რე თლი ი მ პ როტოი ბ ე რი ული მ ოდგ მ ი ს ა , რომ ე ლს ა ც ვ ი ლჰ ე ლმ
ჰ უმ ბ ოლდტი ს გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ ი ს მ ი ხ ე დვ ი თ ჰ ქ ონ და მ რა ვ ა ლი გ ა ნ შ ტოე ბ ა . ე ნ ა
ა მ მ ოდგ მ ი ს ა , ა მ რა ს ს ი ს ა ი ყ ო ე რთი ძ ი რი თა დი , რომ ე ლს ა ც ჰ ქ ონ და მ რა ვ ა ლი
დი ა ლე ქ ტური გ ა ნ შ ტოე ბ ა და თუ ე ს ე ნ ა კ ა ვ ე ბ ი ღე ბ ულობ დნ ე ნ ც ა ლკ ე ე ნ ე ბ ი ს
ხ ა ს ი ა თს , ის ინ ი იყ ვ ნ ე ნ მ ონ ა თე ს ა ვ ე ნ ი და ვ ი თა რდე ბ ოდნ ე ნ როგ ორც
ურთი ე რთმ ონ ა თე ს ა ვ ე ე ნ ე ბ ი . ა მ ი ტომ და მ კ ვ ი დრდა ტე რმ ი ნ ი პ როტოი ბ ე რი ული ,
რომ ე ლთა ნ ა ც ა რი ს და კ ა შ ი რე ბ ული უც ვ ე ლე ს ი მ ოს ა ხ ლე ობ ა , როგ ორც
მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, პ ი რი ნ ე ე ბ ი ს ა , ი ტა ლი ი ს ა , კ ე რძ ოდ, ბ ა ს კ ური , ლუზი ტა ნ ური ,
ტურდე ტა ნ ული , ე ტრუს კ ული , პ ე ლა ზგ ური და ს ხ ვ ა , რა ს ა ც ნ ი კ ო მ ა რრი ს
შ ტუდი ე ბ ი თ და ე მ ა ტა მ ც ი რე ა ზი ა შ ი , მ ე ს ოპ ოტა მ ი ა შ ი უძ ვ ე ლე ს ი ი ბ ე რი ული
ტომ ე ბ ი ს -ს უმ ე რე ბ ი ს ე ნ ის გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ა და , ა გ რე თვ ე , დი დი ქ ა რთვ ე ლი
მ ე ც ნ ი ე რი ს მ ი ხ ე ი ლ წ ე რე თლი ს გ ა მ ოკ ვ ლე ული გ ე ნ ე ტი ური ნ ა თე ს ა ობ ა
ს უმ ე რულს ა და თა ნ ა მ ე დროვ ე ქ ა რთულს შ ორი ს .

ნ იკ ო მ ა რრი ს და , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ს ომ ე ხ ი მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ს ობ ი ე ქ ტური

წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი ს გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ი თა ც (მ ა გ ა ლი თა დ, ღა ფა ნ ც ი ა ნ ი ს
გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ი თ) მ ც ი რე ა ზი ი ს მ ოს ა ხ ლე ობ ი ს დი დი ნ ა წ ი ლი მ ი ე კ უთვ ნ ე ბ ოდა ა მ
მ ოდგ მ ა ს და მ ე ს ხ ე ბ ი , ა ნ უ მ ოს ხ ე ბ ი , კ ა პ ა დოკ ი ე ლე ბ ი , კ ოლხ ე ბ ი , ტა ოხ ე ბ ი და
ს ხ ვ ა ნ ი ა რი ა ნ ა მ მ ოდგ მ ი ს წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი . როგ ორც ხ ე და ვ თ, ე ს ა რი ს
ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა გ ა ნ შ ტოე ბ ე ბ ი ე რთი და იმ ა ვ ე მ ოდგ მ ი ს ა , რომ ე ლს ა ც
მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი ქ ა რთვ ე ლური ა ნ პ როტოი ბ ე რი ული მ ოდგ მ ა ე წ ოდე ბ ა , ხ ოლო
ს ა კ უთრი ვ ს ა ქ ა რთვ ე ლო, ს ა კ უთრი ვ ქ ა რთვ ე ლი ე რი , ლოკ ა ლი ზე ბ ული
კ ა ვ კ ა ს იის მ ა ს შ ტა ბ ი თ, და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ი ბ ე რი ულ-კ ა ვ კ ა ს ი ურ
გ ა ნ შ ტოე ბ ა ს თა ნ . ი ბ ე რი ულს ა ქ ვ ს მ რა ვ ა ლი გ ა ნ შ ტოე ბ ა და დღე ს დღე ობ ი თ
შ ე მ ორჩ ე ნ ი ლი ა პ ი რი ნ ე ულ-ი ბ ე რი ული , ა ნ უ ბ ა ს კ ური და კ ა ვ კ ა ს ი ურ-ი ბ ე რი ული ,
ა ნ უ ქ ა რთული და მ ი ს ი მ ონ ა თე ს ა ვ ე ტომ ე ბ ი ჩ რდი ლოე თ კ ა ვ კ ა ს ი ა შ ი .

და ნ ა რჩ ე ნ ი კ ი ა მ ჟ ა მ ა დ ა ს ი მ ი ლი რე ბ ული ა ი ნ დოე ვ როპ ული კ ა ც ობ რი ობ ი ს

მ ი ე რ, რომ ე ლი ც , როგ ორც ჩ ა ნ ს , ა რი ს გ ვ ი ა ნ მ ოს ული ე ვ როპ ი ს კ ონ ტი ნ ე ნ ტზე .

კ ე რძ ოდ მ ე ორე ა თა ს წ ლე ული ს შ ე მ დე გ , ხ ოლო პ როტოი ბ ე რი ული კ ა ც ობ რი ობ ი ს ,

ა ნ უ პ ა ლე ომ ე დი ტე რა ნ ული , პ ა ლე ოკ ა ვ კ ა ს ი ური კ ა ც ობ რი ობ ი ს მ ოღვ ა წ ე ობ ი ს ,
მ ის ი ზნ ე ობ ი ს ხ ა ნ ა დ მ ი ჩ ნ ე ული ა ე პ ოქ ა უძ ვ ე ლე ს ი დროი და ნ მესამე
ა თა ს წ ლე ულა მ დე . მ ე ს ა მ ე ა თა ს წ ლე ულშ ი ი წ ყ ე ბ ა და კ ნ ი ნ ე ბ ა ა მ რა ს ს ი ს ა ,
მ ის ი რი ც ხ ობ რი ვ ი შ ე მ ც ი რე ბ ა , მ ის ი ა ს ი მ ი ლი რე ბ ა მ ოს ული
ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ი ს მ ი ე რ. ა მ დროი და ნ და უფრო გ ვ ი ა ნ წ ა მ ოი წ ე ვ ს წ ი ნ ხ ე თური
და ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული , ე ლი ნ ური ს ა მ ყ ა როე ბ ი . მ ა გ რა მ ა ქ ხ დე ბ ა კ ულტურა თა
ს ი ნ თე ზი რე ბ ა : პ ა ლი ომ ე დი ტე რა ნ ულ, ანუ პ როტოი ბ ე რი ულ მ ოდგ მ ა ს თა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა პ ი რვ ე ლა დი კ ულტურე ბ ი მ ი ნ ოს ი ს ა , ე გ ე ოს ური კ ულტურე ბ ი ,
კ ოლხ ური (ძ ვ ე ლკ ოლხ ური ), რომ ე ლი ც უა ღრე ს ა დ მ ჭ ი დროდ ა რი ს მ ი ნ ოს ურთა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ული . ხ ოლო შ ე მ დგ ომ , უკ ვ ე მ ე ორე ა თა ს წ ლე ული და ნ იწყ ე ბა
წ ა მ ოწ ე ვ ა ხ ე თური ს ა მ ყ ა როს ი , რომ ე ლი ც უკ ვ ე ი ნ დოე ვ როპ ული ს ა მ ყ ა როა ,
ა გ რე თვ ე ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული ს ა მ ყ ა როს ი , რომ ე ლი ც ვ ე დური ტომ ი და ნ
მ ომ დი ნ ა რე ობ ს და მ ოს ული ა იმ ტე რი ტორი ა ზე , რომ ე ლზე და ც შ ე მ დგ ომ
ა ღმ ოც ე ნ და ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული კ ულტურა და ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული ს ა მ ყ ა რო, ხ ოლო
პ ი რვ ე ლა დი მ ოს ა ხ ლე ობ ა ძ ვ ე ლი ს ა ბ ე ძ ნ ე თი ს ა , ძ ვ ე ლბ ე რძ ე ნ ი
ი ს ტორი კ ოს ე ბ ი ს მ ონ ა ც ე მ ე ბ ზე და ყ რდნ ობ ი თ, გ ა ნ ა ს ზღვ რული ა როგ ორც
პ ე ლა ზგ ური , პ ე ლა ზგ ური , ა ნ უ პ როტოი ბ ე რი ული . პ ე ლა ზგ ე ბ ი ა რი ა ნ ე რთ-ე რთი
გ ა ნ შ ტოე ბ ა პ როტოი ბ ე რე ბ ი ს ა , ი ს ე ვ ე როგ ორც ე ტრუს კ ე ბ ი და ს ხ ვ ა ხ ა ლხ ე ბ ი ,
ი ს ე ვ ე როგ ორც კ ოლხ ე ბ ი .

კ ოლხ ური , პ ე ლა ზგ ური , ტროული , მ ი ნ ოს ური ს ა მ ყ ა როე ბ ი მ ონ ა თე ს ა ვ ე

ს ა მ ყ ა როე ბ ი ა , უფრო ს წ ორა დ, ე რთ ს ა მ ყ ა როს წ ა რმ ოა დგ ე ნ ე ნ და ე ს ყ ოვ ე ლი ვ ე
ა ი რე კ ლა ჰ ომ ე როს ი ს დი ა დ ე პ ოს შ ი და ა მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ უკ ვ ე ძ ა ლზე ს ე რი ოზული
გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ ი ა თა ნ ა მ ე დროვ ე მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი , რომ ე ლს ა ც რა ტომ ღა ც
ს ა თა ნ ა დო პ ოპ ულა რი ზე ბ ა ს ა რ უწ ე ვ ე ნ . და ს ა ვ ლე თშ ი ამ მ ი მ ა რთულე ბ ი თ
მ ოღვ ა წ ე ობ ს ც ნ ობ ი ლი მ ე ც ნ ი ე რი ფურნ ე ე , რომ ე ლს ა ც ე კ უთვ ნ ი ს
მ ნ ი შ ვ ნ ე ლოვ ა ნ ი გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ა წინ ა ბ ე რძ ნ ული ს , ანუ პ ულა ზგ ური ს და
ქ ა რთვ ე ლური ს შესა ხებ. ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ნ ა ყ ოფი ე რა დ მ ოღვ ა წ ე ობ ს ამ
მ ი მ ა რთულე ბ ი თ პ როფე ს ორი რი ს მ ა გ გ ორდე ზი ა ნ ი , რომ ე ლს ა ც ა ქ ვ ს ა გ რე თვ ე
მ ნ ი შ ვ ნ ე ლოვ ა ნ ი მ იგნ ე ბე ბი "ი ლი ა და შ ი " მ ოხ ს ე ნ ე ბ ულ ტომ თა
ე თნ ოგ ე ნ ე ზი ს ი ს გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ი ს ა , თუ როგ ორ იყ ო როლი ქ ა რთვ ე ლური ,
პ როტოქ ა რთული ტომ ე ბ ი ს ა ტროა ს ომ შ ი , !ი ლი ა და შ ი ", და გ ა მ ოვ ლე ნ ი ლი ა
გ ე ნ ე ტი ური ნ ა თე ს ა ობ ა ქ ა რთული ე ნ ის ა ე ტრუს კ ულთა ნ , ქ ა რთვ ე ლური
ტომ ე ბ ი ს ა ლი კ ი ე ლე ბ თა ნ , კ ა რი ე ლე ბ თა ნ და მ ც ი რე ა ზი ი ს ა და ე გ ე ოს ი ს მ თე ლ
ს ა მ ყ ა როს თა ნ და , უპ ი რვ ე ლე ს ყ ოვ ლი ს ა -ტროა ს თა ნ . ტროა უფრო ძ ვ ე ლი
კ ულტურული ს ა მ ყ ა როა , ვ ი დრე ე ლი ნ ური ს ა მ ყ ა რო, ვ ი ნ ა ი და ნ ე ლი ნ ე ბ ი
ლა შ ქ რობ ე ნ ტროა შ ი ს ა კ რა ლური , მ ი ს ტე რი ული ს ი ბ რძ ნ ი ს ა , ა ნ უ პ ა ლა დი უმ ი ს
მ ოპ ოვ ე ბ ი ს ა თვ ი ს . ტროა ა რი ს იგივ ე კ ოლხ ური ს ა მ ყ ა რო, ვ ი ნ ა ი და ნ
ტროე ლე ბ თა ნ ა ქ ა ე ლე ბ ი ს და ვ ი ს დროს ტროე ლე ბ ი ხ ს ნ ი ა ნ ე ლე ნ ე ს მ ოტა ც ე ბ ა ს ,
როგ ორც ე რთგ ვ ა რ შ ური ს ძ ი ე ბ ა ს ა დრე მ ა თ მ ი ე რ მ ე დე ა ს მ ოტა ც ე ბ ი ს ა თვ ი ს .
ტროე ლე ბ ი უხ ს ნ ი ა ნ ა ქ ა ვ ე ლე ბ ს , რომ ი ს ე ვ ე როგ ორც ა დრე მ ა თ მ ოი ტა ც ე ს ქ ა ლი ,
ე .ი.

მ ე დე ა , ა მ ჟ ა მ ა დ მ ა თ მ ოი ტა ც ე ს ე ლე ნ ე , რომ ე ლი ც ა მ დე ნ ა დ კ ოლხ ე ბ ი ს მ ი ე რ
ა რი ს მ ოტა ც ე ბ ული . ტროე ლე ბ ი და კ ოლხ ე ბ ი ე რთი და ი მ ა ვ ე მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ი ა და
მ თე ლი ხ მ ე ლთა შ უა ზღვ ი ს ა უზი , მ ც ი რე ა ზი ი ს მ ოს ა ხ ლე ობ ი ს დი დი ნ ა წ ი ლი
ე კ უთვ ნ ი ს ამ მ ოდგ მ ა ს . ა ი , ა ს ე თი შ ორს მ ი მ ა ვ ა ლი და ს კ ვ ნ ე ბ ი აქვს
თა ნ ა მ ე დროვ ე მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა ს , მ ა გ რა მ , როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, ხ დე ბ ა ყ ოვ ე ლი ვ ე
ა მ ი ს ტა ბ უი რე ბ ა და ხ დე ბ ა ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ი ს როლი ს წ ი ნ წ ა მ ოწ ე ვ ა ი მ
ა რქ ა ულ, პ რე ი ს ტორი ულ ე პ ოქ ა შ ი , ა რა და ჩ ვ ე ნ ვ ი ც ი თ, რომ ი ნ დოე ვ როპ ული
მ ოდგ მ ა ძ ი რი თა და დ ა ღზე ვ და მ ე ორე ა თა ს წ ლე ული და ნ . და ტროა ს ომ ი , "ი ლი ა და "
ფა ქ ტი ურა დ ა რი ს პ ე რი ოდი , როდე ს ა ც ი ნ დოე ვ როპ ული მ ოდგ მ ა უკ ვ ე
მ ძ ლა ვ რობ ს მ ც ი რე ა ზი ა შ ი ც და ს ა ბ ე რძ ნ ე თშ ი ც და პ ე ლა ზგ ურ მ ოდგ მ ა ს უკ ვ ე
დე კ ა და ნ ს ი ე მ უქ რე ბ ა , თუმ ც ტროა ს ომ ი ს უდი დე ს ი გ მ ი რი -ა ქ ი ლე ვ ს ი
წ ა რმ ოშ ობ ი თ პ ე ლა ზგ ი ა , ე . ი . ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ე ლი ა , ხ ოლო
ა გ ა მ ე ნ ონ ი და მ ე ნ ე ლა ოს ი ა რი ა ნ წ მ ი ნ და ე ლი ნ ური წ ა რმ ოშ ობ ი ს ა და მ ი ა ნ ე ბ ი
და ე ლი ნ ური ს ა მ ყ ა როს წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი . ა ქ ა რი ს ა შ კ ა რა კ ონ ფლი ქ ტი
ე ლი ნ ურ ს ა მ ყ ა როს ა და პ როტოქ ა რთულ ს ა მ ყ ა როს შ ორი ს .

ტროა ე ს ა რი ს პ როტოქ ა რთული ს ა მ ყ ა რო, ე ლი ნ ური ს ა მ ყ ა რო კ ი ა ქ ა ვ ე ლე ბ ი ა . ა მ

კ ონ ფლი ქ ტშ ი ი კ ვ ე თე ბ ა ე რთი რა მ , რომ ა მ ლა შ ქ რობ ი ს ე რთ-ე რთი უმ თა ვ რე ს ი
მ ი ზა ნ ი ა რი ს პ ა ლა დი უს ი ს მ ოტა ც ე ბ ა , რომ ე ლი ც ს ი მ ბ ოლურა დ ტროა ს ე ული
ც ხ ე ნ ი ს მ ე შ ვ ე ობ ი თ ხ ორც ი ე ლდე ბ ა . მ ა რთა ლი ა , ს ი მ ბ ოლურა დ ა ქ ა რი ს ქ ა ლი ს
მ ოტა ც ე ბ ი ს მ ოტი ვ ი , მ ა გ რა მ ე ლე ნ ე , ა ნ უ ე ლე ნ ე ა რი ს ს ი მ ბ ოლო ძ ვ ე ლი
წ ა რმ ა რთული ს ოფი ი ს ა (ს ი ბ რძ ნ ი ს , ს ოფი ა ს მ ოტა ც ე ბ ა და შ ე მ დე გ მ ი ს ი კ ვ ლა ვ
გ ა მ ოხ ს ნ ა გ ა ვ რც ე ლე ბ ული მ ოტი ვ ი ა ა ნ ტი ურ პ ოე მ ე ბ შ ი ), ხ ოლო ც ხ ე ნ ი , როგ ორც
მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, ი ნ ტე ლე ქ ტი ს ს ი მ ბ ოლოა ძ ვ ე ლ ე პ ი ურ პ ოე ზი ა ს ა და მ ი თოს შ ი .
ა ქ ა ვ ე ლთა , ე ლი ნ თა მ ი ს ს ი ა -ი ნ ტე ლე ქ ტი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა -ა რი ს უკ ვ ე ა ხ ა ლი
ე ტა პ ი ც ნ ობ ი ე რე ბ ი ს ა , ხ ოლო ძ ვ ე ლკ ოლხ ური , ტროი ა ნ ული , პ ე ლა ზგ ური კ ულტურა
ეს ა რი ს ნ ა თე ლმ ხ ი ლვ ე ლური კ ულტურა , რომ ე ლი ც უს წ რე ბ ს წინ
ი ნ ტე ლე ქ ტი ს მ ი ე რ, ა ზროვ ნ ე ბ ი თ კ ულტურა ს . ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული მ ი თოს ი . ა მ ა ს
ა ღნ ი შ ნ ა ვ და დი დი გ ე რმ ა ნ ე ლი ფი ლოს ოფოს ი შ ე ლი ნ გ ი და პ ე ლა ზგ ურ ე პ ოქ ა ს
ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა შ ი ი გ ი გ ა ნ მ ა რტა ვ და როგ ორც ს ა ი ზმ ს , ე . ი .

ნ ა თე ლხ ი ლვ ი თი ს ი ბ რძ ნ ი ს ე პ ოქ ა ს . შ ე მ დგ ომ დროი ნ დე ლი ბ ე რძ ნ ული
მ ი თოლოგ ი ი და ნ ჩვენ ვ ი ც ი თ, რომ პ ე რს ე ვ ს მ ა და სხვა გ მ ი რე ბ მ ა
ნ ა თე ლხ ი ლვ ე ლური , პ ე ლა ზგ ური კ ულტურა გ ა და ი ყ ვ ა ნ ე ს ა ზროვ ნ ე ბ ი თ
კ ულტურა ზე , კ ე რძ ოდ, ი ნ ტე ლე ქ ტი ს მ ი ე რ ე ლი ნ ურ კ ულტურა ზე .

ყ ოვ ე ლი ვ ე ა მ ა ს თა ნ ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა გ რე თვ ე პ რომ ე თე ს მ ი თი . ვ ი ნ
ა რი ს პ რომ ე თე ? ს ა ე რთოდ უნ და მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ, რომ მ ი თოს ი და მ ი თოლოგ ი ა ა რ
ა რი ს ი დე ნ ტური ც ნ ე ბ ე ბ ი . მ ი თოს ი ა რი ს მ ი თე ბ ი ს ს ა მ ყ ა რო, ხ ოლო მ ი თოლოგ ი ა
ა რი ს ამ მ ი თე ბ ი ს ს ა მ ყ ა როს გ ა ნ მ ა რტე ბ ა , მ ნ ი შ ვ ნ ე ლობ ა , ა ნ უ ლოგ ოს ი ,
მ ი თოს ი ს ლოგ ოს ი . ა ს ე რომ , ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული მ ი თე ბ ი ს ს ი ნ ა მ დვ ი ლე შ ე ქ მ ნ ი ლი ა
პ ე ლა ზგ ე ბ ი ს მ ი ე რ, ხ ოლო ე ლი ნ ე ბ ი ს მ ი ე რ ი გ ი ა რი ს ს ი ს ტე მ ა ტი ზე ბ ული და
ი ნ ტე რპ რე ტი რე ბ ული . ჰ ომ ე როს ი და ჰ ე ს ი ოდე არ ა რი ა ნ შ ე მ ოქ მ ე დნ ი
ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული მ ი თე ბ ი ს ა , ი ს ი ნ ი ა რი ა ნ პ ე ლა ზგ ური ე პ ოქ ი ს მ ი თოს ი ს
ს ი ს ტე მ ა ტი ზა ტორე ბ ი , გ ა ნ მ მ ა რტე ბ ე ლნ ი . ი ს ი ნ ი ა რი ა ნ მ ი თოლოგ ოს ე ბ ი , ხ ოლო
პ ე ლა ზგ ური ე პ ოქ ი ს მ ი თოს ი ს შ ე მ ოქ მ ე დთა , მ ი თოგ რა ფოს თა ს ა ხ ე ლე ბ მ ა
ჩ ვ ე ნ ა მ დე არ მ ოა ღწ ი ა , მ ა გ რა მ მ ოა ღწ ი ე ს ღვ თა ე ბ ე ბ მ ა , მ ი თოს ი ს
პ ე რს ონ ა ჟ ე ბ მ ა .

ძ ი რი თა დი ღვ თა ე ბ ე ბ ი ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული პ ა ნ თე ონ ი ს ა წ ა რმ ოშ ობ ი თ
პ ე ლა ზგ ურნ ი ა რი ა ნ . მ ა თ შ ორი ს ა ა ზე ვ ს ი . ა რს ე ბ ობ ს პ ე ლა ზგ ური ქ ტონ ური
ზე ვ ს ი , რომ ლი ს კ ულტი ც მ უხ ა ს თა ნ ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ; ჰ ე რა ა ნ უ ჰ ა ე რა ,
რომ ე ლი ც ა რი ს უძ ვ ე ლე ს ი პ ე ლა ზგ ურ-ი ბ ე რი ული ქ ა ლღმ ე რთი ; ა გ რე თვ ე
დე მ ე ტრე , რომ ლი ს ფუძ ი ს გ ა ნ მ ა რტე ბ ი ს ა ს ა კ ა დე მ ი კ ოს ი ი ვ ა ნ ე ჯა ვ ა ხ ი შ ვ ი ლი
მ ი ა ნ ი შ ნ ე ბ და ი მ ა ზე , რომ "დე " ფუძ ე ს ა ვ ს ე ბ ი თ უც ხ ოა ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული
ე ნ ი ს ა თვ ი ს .

"მ ე ტე რ" მ ა რთა ლი ა დე და ს ნ ი შ ნ ა ვ ს , მ ა გ რა მ "დე " ა რი ს ს უფთა ი ბ ე რი ული

წ ა რმ ოშ ობ ი ს ფუძ ე , "დე ", ა ნ უ "დე და ", დე და -ქ ა ლღმ ე რთი ს ა ღმ ნ ი შ ვ ნ ე ლი .
ა მ რი გ ა დ დე მ ე ტრე ა რი ს ი ს ს ა ხ ე , რომ ე ლშ ი ც უძ ვ ე ლე ს ი კ ოლხ ური , პ ე ლა ზგ ური
დე და -ქ ა ლღმ ე რთი ს ა ღმ ნ ი შ ვ ნ ე ლი . ა მ რი გ ა დ დე მ ე ტრე ა რი ს ი ს ს ხ ე , რომ ე ლშ ი ც
უძ ვ ე ლე ს ი კ ოლხ ური , პ ე ლა ზგ ური დე და -ქ ა ლღმ ე რთი შ ე ე რწ ყ ა ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ულ
ქ ა ლღმ ე რთს . ე ს ა რი ს ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული პ ა ნ თე ონ ი , თუ შ ე ი ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს ,
და მ ყ ნ ი ლი პ როტოქ ა რთულ, პ როტოი ბ ე რი ულ, ანუ პ ე ლა ზგ ურ პ ა ნ თე ონ ზე .

ა ხ ლა რა ც შ ე ე ხ ე ბ ა პ რომ ე თე ს .

პ რომ ე თე ს მ ი თი უმ ნ ი შ ვ ნ ე ლოვ ა ნ ე ს ი ა კ ა ც ობ რი ობ ი ს ე ვ ოლუც ი ი ს

თვ ა ლს ა ზრი ს ი თ და , ა მ ა ვ ე დროს , ქ ა რთვ ე ლთა ე თნ ოგ ე ნ ე ზი ს ი ს თვ ა ლს ა ზრი ს ი თ,
ვ ი ნ ა ი და ნ პ რომ ე თე ს მ ი თი , როგ ორც მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა
კ ა ვ კ ა ს ი ა ს თა ნ და შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი არ ა რი ს , რომ კ ა ვ კ ა ს ი ა ს თა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ბ ე რძ ნ ული მ ი თოს ი ს უმ თა ვ რე ს ი მ ომ ე ნ ტე ბ ი . გ ა ი ხ ს ე ნ ე თ
ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ი ს ლა შ ქ რობ ა , გ ა ი ხ ს ე ნ ე თ პ რომ ე თე ს მ ი ჯა ჭ ვ ა კ ა ვ კ ა ს იის
ქ ე დზე , რა ც უმ თა ვ რე ს ი მ ომ ე ნ ტი ა ბ ე რძ ნ ულ მ ი თოლოგ ი ა შ ი . მ ი თოს ი ს
პ ე რს ონ ა ჟ თა მ ი ს ს ი ა , მ ა თი ს ული ე რი რა ობ ა ყ ოვ ე ლთვ ი ს მ ა თი ს ა ხ ე ლე ბ ი ს
მ ი ხ ე დვ ი თ გ ა ნ ი მ ა რტე ბ ოდა . ს ა ხ ე ლე ბ ი მ ი თოს ი ს პ ე რს ონ ა ჟ ე ბ ი ს ა (როგ ორც
მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, მ ი თე ბ ი ი ქ მ ნ ე ბ ოდა ძველ მ ი ს ტე რი ე ბ შ ი ქ ურუმ ე ბ ი ს ,
ხ ე ლდა ს ხ მ ულე ბ ი ს , ა დე პ ტე ბ ი ს მ ი ე რ) ღმ ე რთე ბ ი ს , ნ ა ხ ე ვ რა დღმ ე რთე ბ ი ს ,
ტი ტი ა ნ ე ბ ი ს , გ მ ი რე ბ ი ს ს ა ხ ე ლე ბ ი ი ქ მ ნ ე ბ ოდა მ ა თი ა რს ობ რი ვ ი
მ ნ ი შ ვ ნ ე ლობ ი და ნ გ ა მ ომ დი ნ ა რე . კ ე რძ ოდ, "პ რო-მ ე თე ლ" ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ულა დ
ნ იშნ ა ვ ს წ ი ნ ა ს წ ა რმ ე ტყ ვ ე ლურ ა ზროვ ნ ე ბ ა ს , წ ი ნ ა ს წ ა რგ ა ნ ჭ ვ რე ტა ს ,
ე პ ი მ ე თე -მ ი ს ი ძ მ ა -ნ ი შ ნ ა ვ ს თა ნ ა დროულ, გ ა ნ ს ჯი ს მ ი ე რ ა ზროვ ნ ე ბ ა ს .

რა ა რი ს პ რომ ე თე ? პ რომ ე თე ა რი ს ი მ კ ა ც ობ რი ობ ი ს წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ე ლი ,
რომ ე ლმ ა ც უნ და გ ა ნ ა ვ ი თა როს წ ი ნ ა ს წ ა რმ ე ტყ ვ ე ლური , ა ნ უ ი ნ ტუი ტი ური
ა ზროვ ნ ე ბ ა , ხ ოლო ე პ ი მ ე თე , რომ ე ლმ ა ც უნ და გ ა ნ ა ვ ი თა როს გ ა ნ ს ჯი თი , ა ნ უ
ი ნ ტე ლე ქ ტუა ლური ა ზროვ ნ ე ბ ა . ვ ი ს ი ძ ე ა პ რომ ე თე ? ი გ ი ა რი ს ძ ე ი ა პ ე ტოს ი ს ა .
ი ა პ ე ტოს ი ს ს ა ხ ე ლი ზე ნ ონ ე ლე ე ლი ს მ ი ე რ გ ა ნ ი მ ა რტე ბ ა როგ ორც ზე ნ ა
ს ა მ ყ ა რო, ს ული ე რი ს ა მ ყ ა რო.

ი ა პ ე ტოს , ე . ი . ი ს , რა ც მ ი ი ს წ რა ფვ ი ს ზე ვ ი თ, ს ული ე რი ს ა მ ყ ა როს ა კ ე ნ . ე . ი .

პ რომ ე თე ა რი ს ზე ნ ა ს ა მ ყ ა როს , ს ული ე რი ს ა მ ყ ა როს ძე, ანუ
წ ი ნ ა ს წ ა რმ ე ტყ ვ ე ლური ა ზროვ ნ ე ბ ა . როგ ორც პ ლუტა რქ ე ა ღნ ი შ ნ ა ვ ს ,
ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული და ს ა ე რთოდ მ ი თე ბ ი შ ე ი ძ ლე ბ ოდა გ ა ნ ე მ ა რტა თ თორმ ე ტ
ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა დონ ე ზე .

ე . ი . თი თოე ულ მ ი თს შ ე ი ძ ლე ბ ა ჰ ქ ონ დე ს 12 ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ა ხ ს ნ ა . ე რთ-ე რთი

მ თა ვ ა რი ა ხ ს ნ ა პ რომ ე თე ს მ ი თი ს ა კ ა ც ობ რი ობ ი ს ე ვ ოლუც ი ა შ ი , ა ზროვ ნ ე ბ ი ს
ე ვ ოლუც ი ა შ ი ა რი ს ი ს ე ტა პ ი , როდე ს ა ც ა ზროვ ნ ე ბ ა მ ი ე ჯა ჭ ვ ე ბ ა ა და მ ი ა ნ ი ს
ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულს ა და მ ი ა ნ ი ს ს ული ს ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულშ ი ჩ ა მ ოს ვ ლა ს თა ნ ე რთა დ
და ა რი ს და ტყ ვ ე ვ ე ბ ული ამ ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულშ ი . ხ ოლო გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ა
პ რომ ე თე ს ი , რომ ე ლი ც მ ი ჯა ჭ ვ ული ა კ ა ვ კ ა ს ი ი ს ქ ე დზე , ა რი ს და ტყ ვ ე ვ ე ბ ული
ამ ა ზროვ ნ ე ბ ი ს ა ს ხ ე ულე ბ რი ვ ი ს ა წყ ის ის ა გა ნ . გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ული
პ რომ ე თე ა რი ს გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ული წ ი ნ ა ს წ ა რმ ე ტყ ვ ე ლური ა ზროვ ნ ე ბ ა , ხ ოლო
მ ი ჯა ჭ ვ ული პ რომ ე თე ა და მ ი ა ნ ი ს ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულზე მ ი ჯა ჭ ვ ული ა ზროვ ნ ე ბ ა ა .
ე ს ა რი ს ე ტა პ ი კ ა ც ობ რი ობ ი ს ე ვ ოლუც ი ა შ ი , რომ ე ლი ც ც ნ ობ ი ლი ა ა და მ ი ა ნ ური
ა რს ე ბ ი ს , ს ული ს ჩ ა ძ ი რვ ა დ ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულშ ი , ხ ოლო შ ე მ დე გ ხ დე ბ ა
მ ა ტე რი ი ს ა გ ა ნ ს ული ს გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ა .

ეს ა რი ს ე რთი ა ს პ ე ქ ტი პ რომ ე თე ს მ ი თი ს ა , მ ის ი ს პ ი რი ტუა ლური ,

ფი ლოს ოფი ური ა ს პ ე ქ ტი .

მ ე ორე ა ს პ ე ქ ტი ა რი ს ე თნ ოლოგ ი ური ა ს პ ე ქ ტი . კ ე რძ ოდ, პ რომ ე თე ა რი ს

ს ი მ ბ ოლო იმ მ ოდგ მ ი ს ა , იმ ხ ა ლხ ი ს ა , რომ ე ლმ ა ც უნ და გ ა ნ ა ვ ი თა როს
მ ი ს ტე რი ა თა კ ულტურა , რომ ე ლი ც ა რი ს შ ე მ ქ მ ნ ე ლი მ ი ს ტე რი ა თა კ ულტური ს ა
და ყ ოვ ე ლი ვ ე ი მ ი ს ა , რა ც მ ოდი ს ა მ მ ი ს ტე რი ა თა კ ულტური და ნ . ს ა ხ ე ლდობ რ,
ს ული ე რი გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ი ს ა , ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ა და ს ული ე რი ა ზროვ ნ ე ბ ი ს ა . ა ს ე თი ა
ე ს მ ოდგ მ ა . ხ ოლო ზე ვ ს ი , ა მ თვ ა ლს ა ზრი ს ი თ, გ ა ნ ა ს ა ხ ი ე რე ბ ს ი მ მ ოდგ მ ა ს ,
რომ ე ლი ც უფრო გ ვ ი ა ნ ა რი ს მ ოს ული ს ა ბ ე რძ ნ ე თშ ი და რომ ე ლი ც ძ ა ლა დობ ი თ
ა მ კ ვ ი დრე ბ ს თა ვ ი ს კ ულტს და მ ი ა ჯა ჭ ვ ა ვ ს პ რომ ე თე ს კ ა ვ კ ა ს ი ი ს კ ლდე ზე . რა
ი ყ ო მ ი ზე ზი პ რომ ე თე ს მ ი ჯა ჭ ვ ი ს ა კ ა ვ კ ა ს ი ი ს ქ ე დზე ? მ ი ზე ზი ი ყ ო ი ს , რომ
კ ორი ნ თოშ ი ურთი ე რთს შ ე ხ ვ დნ ე ნ ორი კ ულტური ს , ორი რა ს ს ი ს
წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ე ლნ ი -ე რთნ ი პ რომ ე თე ს თა ნ , ხ ოლო მ ე ორე ნ ი ზე ვ ს თა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ულნ ი . ე .

ი . ა ქ ს ი მ ბ ოლურა დ ა ი რე კ ლა შ ე ხ ვ ე დრა ორ კ ულტურა ს შ ორი ს , ორ რა ს ს ა ს შ ორი ს ;

ე რთი ი ყ ო მ კ ვ ი დრი , პ ი რვ ე ლა დი მ ოს ა ხ ლე ობ ა ი მ ჟ ა მ ი ნ დე ლი ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ს ა ,
ხ ოლო მ ე ორე -მ ოს ული , ა ნ უ ი ნ დოე ვ როპ ული , ე ლი ნ ური . პ რომ ე თე და მ ის ი
მ ი მ დე ვ ა რი ქ ურუმ ე ბ ი ა მ შ ე ხ ვ ე დრი ს დროს მ ოა ტყ უე ბ ე ნ ზე ვ ს ს და მ ის
ქ ურუმ ე ბ ს ს ა მ ს ხ ვ ე რპ ლო ხ ა რი ს და ნ ა წ ი ლე ბ ი ს ა ს . მ ოა ტყ უე ბ ე ნ ი მ გ ა გ ე ბ ი თ,
რომ მ ა თი ი ნ ტე ლე ქ ტი , მ ა თი ა ზროვ ნ ე ბ ა ი ყ ო უფრო წ ი ნ წ ა ს ული , ა მ ი ტომ მ ა თ
შ ე ს ძ ლე ს ზე ვ ს ი ს ქ ურუმ თა მ ოტყ უე ბ ა . ე ს მ ოტყ უე ბ ა ს ი მ ბ ოლოა ი მ ი ს ა , რომ
მ ა თი ი ნ ტე ლე ქ ტი უფრო გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ული ა , რომ ი ს კ ულტურა , რომ ე ლი ც მ ოს ულ
ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ს და ხ ვ და თ - პ ე ლა ზგ ური კ ულტურა - უფრო მ ა ღლა ი დგ ა მ ა თზე .
უფრო მ ა ღლა ი დგ ა შ ე ს ა ბ ა მ ი ს ა დ ა ზროვ ნ ე ბ ი თი კ ულტურა ც . შ ე მ დე გ კი
ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ მ ა ე ლი ნ ური ა ზროვ ნ ე ბ ი თი კ ულტურა უმ ა ღლე ს ს ა ფე ხ ურა მ დე
გ ა ნ ა ვ ი თა რე ს , მ ა გ რა მ ჯე რ ი ს პ ე რი ოდი ა , როდე ს ა ც პ ი რვ ე ლა დ შ ე ხ ვ და ე ს ორი
რა ს ს ა , ორი მ ოდგ მ ა ე რთმ ა ნ ე თს და პ რომ ე თე ს ქ ურუმ ე ბ ი და ა ნ ა წ ი ლე ბ ე ნ ხ ა რს
ი მ გ ვ ა რა დ, რომ ზე ვ ს ი ს ქ ურუმ ე ბ ს და ზე ვ ს ს შ ე ხ ვ დე ბ ა თ ძ ვ ლე ბ ი და ქ ონ ი ,
ხ ოლო მ ა თ ხ ა რი ს ს ა უკ ე თე ს ო ნ ა წ ი ლე ბ ი .

ესეც ს ი მ ბ ოლური ა . ს ი მ ბ ოლური ა , ვ ი ნ ა ი და ნ აქ მ ს ხ ვ ე რპ ლი ს ორგ ვ ა რ

გ ა გ ე ბ ა ს თა ნ გვა ქ ვს საქმე და ამ დროს ზე ვ ს ი ს ქ ურუმ ე ბ ი ის ე
წ ა რმ ოს ა ხ ა ვ ე ნ ს ა ქ მ ე ს , თი თქ ოს მ ა თ შ ე გ ნ ე ბ ულა დ მ ოი ტყ უე ს თა ვ ი . შ ე მ დე გ
ზე ვ ს ი მ ი მ ა რთა ვ ს პ რომ ე თე ს :

-ი ა პ ე ტოს ი ს ძ ე ო, უკ ე თი ლშ ობ ი ლე ს ო ყ ვ ე ლა მ ე უფე თა შ ორი ს , ყ ვ ე ლა ზე დი დო

მ ც ნ ობ ო მ ომ ა ვ ლი ს ა , მ ე გ ობ ა რო, რა დ და ა ნ ა წ ი ლე ხ ა რი ა მ და გ ვ ა რა დ?

ზე ვ ს ი გ ვ ი ა ნ ხ ვ დე ბ ა ი მ ა ს , რა ც პ რომ ე თე მ ქ მ ნ ა . ა ქ ე და ნ გ ა მ ომ დი ნ ა რე ,
გ ა ნ ს ა ზღვ რული ა პ რომ ე თე ს რა ობ ა და შ ე მ დგ ომ ა მ ი ს ა ზე ვ ს ი ა ღა რ ა ძ ლე ვ ს
ც ე ც ხ ლს კ ა ც ობ რი ობ ა ს და პ რომ ე თე ს მ ი ა ჯა ჭ ვ ა ვ ს კ ა ვ კ ა ს იის ქ ე დზე ,
ვ ი ნ ა ი და ნ მ ა ნ კ ა ც ობ რი ობ ა ს მ ი ს ც ა ი ს ც ე ც ხ ლი . ც ე ც ხ ლი ა მ შ ე მ თხ ვ ე ვ ა შ ი
ა რი ს ს ი მ ბ ოლო ა და მ ი ა ნ ი ს "მ ე "-ს ი . თქ ვ ე ნ ი ც ი თ, რომ ოთხ ე ლე მ ე ნ ტს შ ორი ს -
ც ე ც ხ ლი , წ ყ ა ლი , მ ი წ ა , ჰ ა ე რი - ა და მ ი ა ნ ი ს "მ ე "-ს , თვ ი ს ე ბ ა ს , მ ე ობ ა ს
შ ე ე ს ა ბ ა მ ე ბ ა ც ე ც ხ ლი . ი ს , რომ ზე ვ ს ი ა ღა რ ა ძ ლე ვ ს მ ე ობ ა ს კ ა ც ობ რი ობ ა ს ,
რომ კ ა ც ობ რი ობ ა მ ოკ ლე ბ ული ა "მ ე "-ს , ხ ოლო პ რომ ე თე ა ძ ლე ვ ს ც ე ც ხ ლს
კ ა ც ობ რი ობ ა ს , ე .

ი . მ ე ობ ა ს , ა ს ა ხ ა ვ ს მ ი ს ტე რი ა ლური კ ულტური ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ი ს გ ა რკ ვ ე ულ
ს ა ფე ხ ურს , როდე ს ა ც ა და მ ი ა ნ ე ბ მ ა მ ი ი ღე ს "მ ე " ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულშ ი
ჩ ა მ ოს ვ ლი თ და პ რომ ე თე ს მ ი ჯა ჭ ვ ა ა რი ს ს წ ორე დ ი ს ე ტა პ ი (ს ხ ვ ა თა შ ორი ს ,
ა მ ა ს ნ ი შ ნ ა ვ ს ა გ რე თვ ე ტი ტა ნ ე ბ ი ს და მ ა რხ ვ ა ც ტა რტა როს შ ი ღმ ე რთე ბ ი ს ა და
ტი ტა ნ ე ბ ი ს ბ რძ ოლი ს შ ე მ დე გ ), როდე ს ა ც ა და მ ი ა ნ ი ს ს ული და მ ი ს ი "მ ე "
ჩ ა მ ოდი ს ს ული ე რი ს ა მ ყ ა როდა ნ ფი ზი კ ურ ს ხ ე ულშ ი და ა და მ ი ა ნ ს ე ბ ა დე ბ ა
"მ ე " ც ნ ობ ი ე რე ბ ა .

ა ი , ე ს ა რი ს პ რომ ე თე ს მ ი ე რ კ ა ც ობ რი ობ ი ს ა თვ ი ს ც ე ც ხ ლი ს მ ი ც ე მ ა , ვ ი ნ ა ი და ნ
"მ ე "-ს გ ა ნ მ ოდი ს ყ ოვ ე ლგ ვ ა რი კ ულტურა , ი ს ე ვ ე როგ ორც ც ი ვ ი ლი ზა ც ი ა მ ოდი ს
ც ე ც ხ ლი ს გ ა მ ოყ ე ნ ე ბ ი ს ს წ ა ვ ლი ს ა გ ა ნ და ა მ გ ვ ა რი ს ი მ ბ ოლოე ბ ი თ ჩ ვ ე ნ
ვ ხ ვ დე ბ ი თ, რომ პ რომ ე თე ა ს ა ხ ა ვ ს მ ი ს ტე რი ა თა კ ულტურა ს , რომ ე ლი ც ი ყ ო
პ ი რვ ე ლა დი ძ ვ ე ლ ს ა ბ ე რძ ნ ე თშ ი და შ ე მ დე გ ლოკ ა ლი ზე ბ ული კ ა ვ კ ა ს ი ა შ ი , რა ც
ს ი მ ბ ოლურა დ ა ს ა ხ ული ა პ რომ ე თე ს მ ი ჯა ჭ ვ ი თ კ ა ვ კ ა ს იის ქ ე დზე .

პ რომ ე თე ს ა წა მებს ზე ვ ს ი ს ა რწ ი ვ ი . ა რწ ი ვ ი , ე რთი მ ხ რი ვ , ს ი მ ბ ოლოა

ს ული ე რი ა ღმ ა ფრე ნ ი ს ა და შ ე მ ე ცნ ე ბ ის ა და ძ ა ლმ ომ რე ობ ი ს ა , რომ ე ლი ც
ა წა მებს პ რომ ე თე ს . კ ლდე ზე მ ი ჯა ჭ ვ ული პ რომ ე თე , ანუ ფი ზი კ ურზე
მ ი ჯა ჭ ვ ული ა ზროვ ნ ე ბ ა გ ა ა ნ თა ვ ი ს უფლა ჰ ე რა კ ლე მ .

რა ა რი ს ჰ ე რა კ ლე ? ე ს ა რი ს ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ა ხ ა ლი კ ულტურა , ნ ე ბ ე ლობ ი თი
ი ნ ი ც ი ა ც ი ა , ჰ ე როი კ ული ი ნ ი ც ი ა ც ი ა , რომ ე ლი ც ა რი ს წ ი ნ ა ს ა ხ ე ქ რი ს ტი ა ნ ული
ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ა . ს ა ე რთოდ, ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული მ ი ს ტე რი ე ბ ი თა ვ ი ს ი ხ ა ს ი ა თი თ
პ როფე ტური ი ყ ო. ძ ვ ე ლი ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ს ც ე ნ ტრა ლური მ ი ს ტე რი ე ბ ი "ე ლოი ზი ს ი ს "
მ ი ს ტე რი ე ბ ი ი ყ ო.

ს ი ტყ ვ ა "ე ლი ოზი ს " ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული ს ი ტყ ვ ა ა , ნ იშნ ა ვ ს მ ოწ ე ვ ნ ა დს ,

მ ოვ ლი ნ ე ბ ა დს , წ ი ნ ა ს წ ა რ გ ა ნ ჭ ვ რე ტა ს მ ომ ა ვ ლი ს ა ს . ჰ ე რა კ ლე ს ს ა ხ ე ა რი ს
წინ ა ს ა ხე ქ რი ს ტი ა ნ ული ინ იცია ციის ა , რომ ე ლი ც და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა
ნ ე ლე ოლობ ა ს თა ნ , ს ული ს ა ქ ტი ვ ობ ა ს თა ნ და კ ე რძ ოდ ი მ ა ს თა ნ , რა ს ა ც
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა შ ი ს ა ს უფე ვ ლი ს ძ ა ლი თ ა ღე ბ ა ჰ ქ ვ ი ა , ვ ი ნ ა ი და ნ ქ რი ს ტი ა ნ ული
ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ა რს ი ი ე ს ო ქ რი ს ტე მ გ ა ნ მ ა რტა როგ ორც ს ა ს უფე ვ ლი ს ა ღე ქ ა
ძ ა ლი ს ხ მ ე ვ ი თ ("ს ა ს უფე ვ ე ლი ი ი ძ ულე ბ ი ს "). ა მ რი გ ა დ, ჰ ე რა კ ლე ს გ მ ი რობ ა ნ ი
ს ი მ ბ ოლურა დ უნ და გ ა ვ ი გ ოთ როგ ორც ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ს ა ფე ხ ურე ბ ი ,
ს ული ე რი გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ი ს ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა დონ ე ე ბ ი , რომ ლი ს კ ულმ ი ნ ა ც ი ა ც ა რი ს
პ რომ ე თე ს გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ა , ანუ ა ზრი ს გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ა ფი ზი კ ური
ს ხ ე ული ს ტყ ვ ე ობ ი ს ა გ ა ნ და კ ა ც ობ რი ობ ი ს გ ა მ ოხ ს ნ ა .

ე თნ ოლოგ ი ური თვ ა ლს ზრი ს ი თ, როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, მ ი თე ბ ს ა ქ ვ ს ა ს ე თი

გ ა ნ მ ა რტე ბ ა ც და მ ი თოლოგ ი ა და ე თნ ოლოგ ი ა უა ღრე ს ა დ მ ჭ ი დრო კ ა შ ი რშ ი ა . ე ს
ა რი ს გ ა ნ თა ვ ი ს უფლე ბ ა ი მ მ ოდგ მ ი ს ა , რომ ე ლი ც ზე ვ ს ი ს , ა ნ უ ი ნ დოე ვ როპ ული
მ ოდგ მ ი ს მ ი ე რ ი ქ ნ ა მ ი ჯა ჭ ვ ული , ა ნ უ ლოკ ა ლი ზე ბ ული კ ა ვ კ ა ს ი ა ზე . ე . ი .
პ რომ ე თე ს მ ი თშ ი ა ი რე კ ლა ა გ რე თვ ე პ როტოქ ა რთული მ ოდგ მ ი ს ,
პ როტოი ბ ე რი ული მ ოდგ მ ი ს წ ა რს ული და მ ომ ა ვ ა ლი ც .

ჰ ე რა კ ლე , როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, ა რი ს ს ი მ ბ ოლური გ ა მ ოხ ა ტულე ბ ა ა ხ ა ლი

ი ნ ი ც ი ა ც ი ური კ ულტური ს ა , კ ე რძ ოდ, ქ რი ს ტი ა ნ ული კ ულტური ს ა და , ს ხ ვ ა თა
შ ორი ს , ე ს ა რა მ ხ ოლოდ თა ნ ა მ ე დროვ ე ს ული ე რ მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი ა რი ს ა ს ე ,
ა რა მ ე დ შ უა ს ა უკ უნ ოე ბ რი ვ ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ა შ ი ც . ბ ი ზა ნ ტი ურ
ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ა შ ი ც კი ვ ხ ვ დე ბ ი თ ჩვენ ის ე თ ძ ე გ ლე ბ ს , ს ა და ც
მ ი ნ ი შ ნ ე ბ ული ა , რომ ჰ ე რა კ ლე ა რი ს წ ი ნ ა ს ა ხ ე ქ რი ს ტე ს ი . კ ე რძ ოდ, მ ი ს მ ი ე რ
კ ვ ე რთხ ი თ კ ლდი და ნ წ ყ ლი ს ა ღმ ოც ე ნ ე ბ ა ი თვ ლე ბ ა ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს წ ი ნ ა ს ა ხ ე დ.
ა გ რე თვ ე ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ი ს ლა შ ქ რობ ა ა რი ს წინ ა ს ა ხე ქ რი ს ტი ა ნ ული
ინ იცია ციის ა და შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი ა რ ა რი ს , რომ ოქ როს ს ა წმ ის ს ს ული ე რ
მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი ე წ ოდე ბ ა კ ლა ს ი კ ური გ რა ა ლი . ოქ როს ს ა წ მ ი ს ი კ ლა ს ი კ ურ
პ ე რი ოდშ ი , ა ნ ტი ურ პ ე რი ოდშ ი ა რი ს ი გ ი ვ ე , რა ც შ უა ს ა უკ უნ ე ე ბ შ ი გ რა ა ლი და
ფი ლოს ოფი ური ქ ვ ა . ფი ლოს ოფი ური ქ ვ ა და გ რა ა ლი ა რი ს ა გ რე თვ ე ი დე ნ ტური
ც ნ ე ბ ე ბ ი . ფი ლოს ოფი ური ქ ვ ი ს ძ ი ე ბ ა ა რი ს ა რა მ ა რტო ფი ზი კ ური ოქ როს ძ ი ე ბ ა ,
ა რა მ ე დ ს ული ე რი ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ძ ი ე ბ ა , ღვ თი ს ძ ი ე ბ ა , ს ული ე რი ც ნ ობ ი ე რე ბ ი ს
გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ი ს გ ა რკ ვ ე ული დონ ი ს ძ ი ე ბ ა , რომ ე ლი ც ა ნ ტი ურ მ ი ს ტე რი ე ბ შ ი ,
ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ულ მ ი ს ტე რი ე ბ შ ი გ ა დმ ოც ე მ ული ი ყ ო როგ ორც ოქ როს ს ა წ მ ი ს ი ს
ძ იე ბა .

ხ ოლო ოქ როს ს ა წ მ ი ს ი , როგ ოც მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, ი ყ ო კ ოლხ ე თშ ი . თა ვ და პ ი რვ ე ლა დ

ოქ როს ვ ე რძ ი ს ა ბ ე რძ ნ ე თი და ნ ა რი ს წ ა ს ული კ ოლხ ე თშ ი , მ ა გ რა მ ეს იმ
პ ე რი ოდი ს ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ა , როდე ს ა ც ი ქ ყ ვ ა ვ ი ს პ ე ლა ზგ ური კ ულტურა , კ ე რძ ოდ,
პ ე ლა ზგ ური ა რგ ოს ი ს კ ულტურა . შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი ა რ ა რი ს , რომ ხ ომ ა ლდს ა ც "ა რგ ო"
ჰ ქ ვ ი ა და "ა რგ ო" თა ვ ი ს ი ძ ი რი თ კ ოლხ ე თი და ნ მ ომ დი ნ ა რე ობ ს -ა რგ ო, ა რგ ვ ე თი ,
ე გ რი ს ი , "გ რ" - ფუძ ე ; ე ს ე ც კ ოლხ ე თი ა . ლა შ ქ რობ ა კ ოლხ ე თშ ი ს ი მ ბ ოლურა დ,
ი მ ა გ ი ნ ა ტი ურა დ ა რი ს ლა შ ქ რობ ა ს ული ე რი ს ი ბ რძ ნ ი ს , მ ი ს ტე რი ა ლური
ს ი ბ რძ ნ ი ს მ ოს ა პ ოვ ე ბ ლა დ, რომ ე ლი ც ი მ ჟ ა მ ა დ შ ე მ ონ ა ხ ული ი ყ ო მ ხ ოლოდ
კ ოლხ ე თშ ი და ა ღა რ ა რს ე ბ ობ და უკ ვ ე ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ს ტე რი ტორი ა ზე , ა ღა რც
ხ მ ე ლთა შ უა ზღვ ი ს ა უზი ს ქ ვ ე ყ ნ ე ბში. ის ე ვ ე როგ ორც კ რე ტა ზე წ ა ს ვ ლა
თე ზე ოს ი ს ა რი ს ა გ რე თვ ე იმ ს ი ბ რძ ნ ი ს მ ოპ ოვ ე ბ ა , რომ ე ლი ც ე ლი ნ ურ
ს ა ბ ე რძ ნ ე თშ ი იმ ჟ ა მ ა დ ა ღა რ ა რს ე ბ ობ და .

ა ი , და ვ უკ ვ ი რდე თ, უდი დე ს ი გ მ ი რე ბ ი ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ს ა - თე ზე ოს ი , ჰ ე რა კ ლე და
ი ა ზონ ი (ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ჰ ე რა კ ლე ც ა ხ ლა ვ ს ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ი ს ხ ომ ა ლდს ) ი მ
ქვეყნებში ლა შ ქ რობ ე ნ ს ული ე რი ს ი ბ რძ ნ ი ს მ ოს ა პ ოვ ე ბ ლა დ, რომ ე ლნ ი ც
წ ა რმ ოშ ობ ი თ პ როტოქ ა რთული , პ როტოი ბ ე რი ული ი ყ ო. ა ს ე თი ა რი ს მ ი ს ონ ური
კ რე ტა (ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , "მ ი ნ ოს " ნ ი შ ნ ა ვ ს ა ზრი ს მ ა ტა რე ბ ე ლს , მ ოა ზროვ ნ ე ს ) და
თე ზე ოს ი ს ჩ ა ს ვ ლა მ ი ნ ოს შ ი , მ ი ს მ ი ე რ მ ი ნ ოტა ვ რი ს მ ოკ ვ ლა , ლა ბ ი რი ნ თოს შ ი
შ ე ს ვ ლა და მ ი ს ი ლა ბ ი რი ნ თოს ი და ნ გ ა მ ოს ვ ლა ა რი ს ს წ ორე დ ი მ მ ი ს ონ ურ
კ ულტურა ს თა ნ ზი ა რე ბ ა , რომ ე ლი ც უფრო ძ ვ ე ლი ა , ვ ი დრე ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული
კ ულტურა , უფრო ა მ ა ღლე ბ ული ა მ ა ს ზე . ა ს ე ვ ე ა ძ ვ ე ლკ ოლხ ური კ ულტურა ,
რომ ე ლი ც რომ ე ლი ც ი მ ჟ ა მ ა დ უფრო მ ა ღა ლ დონ ე ზე ი ყ ო, ვ ი დრე ს ა ბ ე რძ ნ ე თი ს
კ ულტურა .

(შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი როდი ა , რომ მ ი ნ ოს ს ც ოლა დ ჰ ყ ა ვ და ა ე ტე ს ი ს და ი , პ ა ს ი ფა ე ). ა ს ე

რომ ამ გ მ ი რე ბ ი ს ლა შ ქ რობ ე ბ ი მ უდა მ ქ ა რთვ ე ლურ ქ ვ ე ყ ნ ე ბ თა ნ ა ა
და კ ა ვ შ ი რე ბ ული . ჰ ე რა კ ლე ც ასევე მ ი დი ს პ ი რი ნ ე ი ს ი ბ ე რი ა შ ი
ჰ ე ს პ ე რი დე ბ ი ს ბ ა ღნ ა რშ ი ვ ა შ ლე ბ ი ს მ ოს ა პ ოვ ე ბ ლა დ.

ამავე დროს , ორფე ოს ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ მ ი თი ც მ ოგ ვ ი თხ რობ ს , რომ ორფე ოს ი ს

მ თა ვ ა რი მ ი ზა ნ ი ი ყ ო პ ე ლა ზგ ი წ ი ნ ა პ რე ბ ი ს კ ულტი ს ა ღორძ ი ნ ე ბ ა . ორფე ოს ი
წ ა რმ ოშ ობ ი თ პ ე ლა ზგ ი ა , ძე ვ ა გ რი ს ი (ორფე ოს ი ს მ ა მ ის ს ა ხ ე ლი ,
ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , პ ი რდა პ ი რ ე მ თხ ვ ე ვ ა კ ოლხ ე თი ს ს ა ხ ე ლს : ე გ რი ს ი - ე გ რი ). მ ი ს ი
მ ი ზა ნ ი ი ყ ო ა ღორძ ი ნ ე ბ ა იმ პ ე ლა ზგ ური კ ულტური ს ა , რომ ე ლი ც ე ლი ნ ურ
პ ე რი ოდშ ი გ ა და გ ვ ა რდა და და კ ნ ი ნ და .

რა ც შ ე ე ხ ე ბ ა ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ი ს ლა შ ქ რობ ა ს , როგ ორც წ ე ღა ნ მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, ა ქ

ა რი ს მ ოც ე მ ული ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ული , დორი ული ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ე ტა პ ე ბ ი
და შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თ არ ა რი ს , რომ დი რი ული , ა ქ ტი ური ინ იცია ცია
და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა კ ოლხ ე თთა ნ და კ ოლხ ურ ს ა მ ყ ა როს თა ნ . ხ ოლო შ უა
ს ა უკ უნ ე ე ბ შ ი თვ ი თ ბ ი ზა ნ ტი ურ ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ა შ ი ც კი გ ე რმ ა ნ ე
კ ონ ს ტა ნ ტი ნ ოპ ოლე ლ პ ა ტრი ა რქ ი ს მ ი ე რ ა რი ს შ ე ქ მ ნ ი ლი ძ ე გ ლი "ს ა ს წ ა ულნ ი
მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზთა ნ ი ", რომ ე ლშ ი ც ა ღწ ე რი ლი ა ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ი ს ლა შ ქ რობ ა
კ ოლხ ე თშ ი , რომ ე ლს ა ც მ ფა რვ ე ლობ ს მ ი ქ ა ე ლი , ქ რი ს ტი ა ნ ული
მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზი , და ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ს გ ა მ ოე ც ხ ა დე ბ ა თ "ც ი თ მ ოვ ლე ნ ი ლი
ძ ლი ე რე ბ ა ი ს ა ზა რე ლი ", ანუ მ იქ ა ე ლ მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზი და
ჯწ ი ნ ა ს წ ა რმ ე ტყ ვ ე ლე ბ ს მ ა თ მ ომ ა ვ ა ლშ ი გ ა მ ა რჯვ ე ბ ა ს . ა ი , და უკ ვ ი რდი თ,
როგ ორი გა გება ა წ ა რმ ა რთული მ ი თი ს ა ე რთი შ ე ხ ე დვ ი თ ე გ ზოტე რული
ე კ ლე ს ი ი ს წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ე ლთა ნ - გ ე რმ ა ნ ე პ ა ტრი ა რქ თა ნ .

ე . ი . "ც ი თ მ ოვ ლე ნ ი ლი ძ ლი ე რე ბ ა ი ს ა ზა რე ლი " ა რი ს მ ი ქ ა ე ლ მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზი

და ა რგ ონ ა ვ ტე ბ ი ს ლა შ ქ რობ ა და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა მ ი ქ ა ე ლი ს მ ი ს ს ი ა ს თა ნ ,
რომ ე ლი ც ა რი ს უმ თა ვ რე ს ი მ ზი ური მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზი ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ა , ძ ა ლი
ღვ თი ს ა , როგ ორც მას გ ა ნ მ ა რტა ვ ე ნ (მ ნ ი შ ვ ნ ე ლოვ ა ნ ი ა , რომ გ ე რმ ა ნ ე
პ ა ტრი ა რქ ი წ ა რმ ოშ ობ ი თ კ ოლხ ი , ლა ზი ი ყ ო).

ა ი , ა ს ე თი კ ა ვ შ ი რე ბ ი ა რს ე ბ ობ ს წ ა რმ ა რთულ და ქ რი ს ტი ა ნ ულ ი ნ ი ც ი ა ც ი ა ს
შ ორი ს , რა ც და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა უძ ვ ე ლე ს პ როტოქ ა რთულ მ ი ს ტე რი ა ლურ
ც ე ნ ტრე ბ თა ნ .

ი ა ზონ ი , როგ ორც ფი გ ურა , როგ ორც გ მ ი რი , პ ი ნ და რე ს მ ე ოთხ ე ოდა შ ი

მ ოხ ს ე ნ ი ე ბ ული ა ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ა დ.

ე . ი . ი ა ზონ ი ა რი ს ა გ რე თვ ე ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ს გ მ ი რი . ი ს ა რა მ ხ ოლოდ ოქ როს

ს ა წ მ ი ს ი ს მ ომ პ ოვ ე ბ ე ლა , ა რა მ ე დ ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ც გ მ ი რი ა რი ს და , ს ა ე რთოდ,
ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი გ მ ი რე ბ ი ც და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა რი ა ნ უძ ვ ე ლე ს , პ როტოქ ა რთულ
ს ა მ ყ ა როს თა ნ , თუმ ც ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ქ ურუმ ე ბ ი ე გ ვ ი პ ტი ს მ ი ს ტე რი ე ბ შ ი ც
გ ვ ხ ვ დე ბ ა .
ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ტროე ლი პ ა რი ს ი ც ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ა , ტროა შ ი ც გ მ ი რე ბ ს
ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ვ ი მ შ ს ა ვ თ. დი ონ ი ს ე ს პ როც ე ს ი ე ბ ს , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , მ ი უძ ღვ ი ს
ვ ე ფხ ი . თა ვ ა დ დი ონ ი ს ე ც ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ა . ა ს ე რომ , ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ვ ი
უძ ვ ე ლე ს ი ტოტე მ ური სა ხეა ი ა ფე ტური კ ა ც ობ რი ობ ი ს ა , კ ა ვ კ ა ს ი ური
რა ს ს ი ს ა .

ა ხ ლა მ ი ნ და და ვ უბ რუნ დე და ს ა წ ყ ი ს ს , როდე ს ა ც ვ მ ს ჯე ლობ დი თ უძ ვ ე ლე ს

პ როტოი ბ ე რი ულ მ ოდგ მ ა ზე . უნ და მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ, რომ მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი
და მ კ ვ ი დრდა ა კ ა დე მ ი კ ოს ნ ი კ ო მ ა რრი ს ტე რმ ი ნ ი - ი ა ფე ტური მ ოდგ მ ა ,
ი ა ფე ტური ენა. რა ს ნ იშნა ვ ს ეს?

თქ ვ ე ნ მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, რომ ა რს ე ბ ობ ს გ ა გ ე ბ ა ს ე მ ი ტური კ ა ც ობ რი ობ ი ს ,
ს ე მ ი ტური ე ნ ე ბ ი ს ა , ს ე მ ი ტური მ ოდგ მ ი ს ა . ა რს ბ ობ ს გა გება ქ ა მ ი ტური
მ ოდგ მ ი ს ა , რომ ე ლი ც უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ძ ვ ე ლე გ ვ ი პ ტე ს , ა ფრი კ ა ს .

და ა რს ე ბ ობ ს ა გ რე თვ ე ს ა ფე ტური მ ოდგ მ ა . ეს სამი ძმა ბ ი ბ ლი ა შ ი

ს ი მ ბ ოლურა დ ა ს ა ხ ა ვ ს ა ტლა ნ ტურ, წ ა რღვ ნ ა მ დე ლ კ ა ც ობ რი ობ ი ს ა ს . კ ე რძ ოდ,
ნ ოე ა ს ა ხ ა ვ ს ა ტლა ნ ტუურ, წ ა რღვ ნ ა მ დე ლ კ ა ც ობ რი ობ ა ს , ე . ი . კ ა ც ობ რი ობ ი ს
გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ი ს ი მ ე ტა პ ს , რომ ე ლი ც ა ტლა ნ ტი დი ს წ ა რღვ ნ ა მ დე ა რს ე ბ ობ და .
ხ ოლო მ ის ი ძენი ა რი ა ნ უკ ვ ე ა ტლა ნ ტი დი ს შ ე მ დგ ომ ი კ ა ხ ობ რი ობ ი ს
წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი . ე რთ-ე რთი ა მ ა თი შ ტო ა რი ს ი ა ფე ტური და , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს ,
ი ა ფე ტი ძ ვ ე ლი ა ღთქ მ ი ს ა და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ძ ვ ე ლი ბ ე რძ ნ ული მ ი თოლოგ ი ი ს
ი ა პ ე ტოს თა ნ .

შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი ა რ ა რი ს , რომ პ რომ ე თე ს მ ა მ ა ი ა პ ე ტოს ი ა . მ ი ს ი ი დე ნ ტური ა

ი ა ფე ტი და ყ ოვ ე ლი ვ ე ა მ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ა გ რე თვ ე პ ლა ნ ე ტა
ი უპ ი ტე რი და ი უპ ი ტე რი ს რა ს ს ა , ა ნ უ თე თრი რა ს ს ა . თქ ვ ე ნ მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ,
რომ ე ზოტე რი ზმ შ ი რა ს ს ე ბ ი და კ ა ვ შ ი რე ბ ულნ ი ა რი ა ნ მ ნ ა თობ ე ბ თა ნ .
ი უპ ი ტე რთა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა თე თრი რა ს ს ა , მ ე რკ ურთა ნ - შ ა ვ ი , ვ ე ნ ე რა ს თა ნ
- წ ი თე ლი , ხ ოლო მ ა რს თა ნ ყ ვ ი თე ლი , ა ნ უ მ ონ გ ოლური რა ს ს ა . ი უპ ი ტე რი ს რა ს ს ი ს
პ ი რვ ე ლა დი რა ს ს ობ რი ვ ი ს უბ ს ტრა ტი ა რი ს ს წ ორე დ ს წ ორე დ ე ს ი ა ფე ტური ,
პ როტოე ვ როპ ული , პ როტოი ბ ე რი ული კ ა ც ობ რი ობ ა . ა ი, ასე უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა
ი უპ ი ტე რი ს რა ს ს ი ს მ ის ს ია ს პ როტოე ვ როპ ული , ა ნ უ პ ა ლე ოკ ა ვ კ ა ს ი ური ,
მ ე დი ტე რა ნ ული რა ს ს ი ს მ ის ს ია . ე ს ყ ოვ ე ლი ვ ე , რა ც შეეხება ა ნ ტი ურ,
წ ა რმ ა რთულ ე პ ოქ ა ს , პ ე რი ოდს .

ა ხ ლა რა ც შ ე ე ხ ე ბ ა ქ რი ს ტი ა ნ ულ პ ე რი ოდს .
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს შ ე მ ოს ვ ლა ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა პ ი რვ ე ლს ა ვ ე
ს ა უკ უნ ე ე ბ თა ნ . ა რ ა რი ს შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი , ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ორი მ ოც ი ქ ული რომ
ი მ ყ ოფე ბ ოდა - ა ნ დრს ი ა და ს ვ ი მ ონ კ ა ნ ა ნ ე ლი - პ ი რვ ე ლი და უკ ა ნ ა ს კ ნ ე ლი
მ ოც ი ქ ულე ბ ი . ა ნ დრი ა ი ყ ო პ ი რვ ე ლწ ოდე ბ ული , ს ვ ი მ ონ კ ა ნ ა ნ ე ლი კ ი ყ ვ ე ლა ზე
ბ ოლოს მ ი ვ ი და ქ რი ს ტე ს თა ნ . ეს ა რი ს ს ი მ ბ ოლო იმ ის ა , რომ ის ინი
გ ა მ ოხ ა ტა ვ ე ნ ა ლფა ს და ომ ე გ ა ს , ე . ი . და ს ა წ ყ ი ს ს ა და და ს ა ს რულს . რა როლი
აქვა ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა შ ი ,
კ ე რძ ლდ, მ ი ქ ა ე ლური ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა შ ი და რა ტომ ე წ ოდე ბ ა
გ ე ორგ ი ა ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ?

თქ ვ ე ნ მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, რომ მ ი ქ ა ე ლ მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზი ა რი ს ა რს ე ბ ა ,
რომ ე ლს ა ც ჰ ყ ა ვ ს პ როტოტი პ ე ბ ი ა ნ ტი ურ ე პ ოქ ა შ ი , ქ რი ს ტე მ დე ლ ე პ ოქ ა შ ი .

ე ს ა რი ს ა რს ე ბ ა , რომ ე ლი ც გ ვ ე ვ ლი ნ ე ბ ა ნ ა ყ ოფი ე რე ბ ი ს ღვ თა ე ბ ა თა მ ც ვ ე ლ,
ა მ ი ნ დი ს , ჭ ე ქ ა -ქ უხ ი ლი ს ღვ თე ბ ა თა ს ა ხ ი თ, როგ ორც ძ ვ ე ლ ი ნ დოე თშ ი ი ნ დრა ,
მ ე ს ოპ ოტა მ ი ურ ს ა მ ყ ა როშ ი მ ა რდუკ ი , პ ა ლე ოკ ა ვ კ ა ს ი ურ ს ა მ ყ ა როშ ი ტა რჰ უ,
ა მ ი ნ დი ს ა და ჭ ე ქ ა -ქ უხ ი ლი ს ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ღვ თა ე ბ ა . მას
გ ა მ ოქ ვ ა ბ ულე ბ შ ი ყ ოვ ე ლთვ ი ს ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ვ ი თ მ ოს ი ლა დ გ ა მ ოს ა ხ ა ვ დნ ე ნ .
ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ვ ი ა რი ს ა ტრი ბ უტი იმ ა რს ე ბ ი ს ა , რომ ე ლს ა ც ა ნ ტი ურობ ა შ ი
ი ც ნ ობ დნ ე ნ როგ ორც ი ნ დრა ს , მ ა რდუკ ს , ტა რჰ უს , ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ე პ ოქ ა შ ი კ ი
ი ც ნ ობ ე ნ როგ ორც მ ი ქ ა ე ლს და წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს . წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ა რი ს
მ ი წ ი ე რი ა ს პ ე ქ ტი მ ი ქ ა ე ლი ს ა . მ ი ქ ა ე ლი ა რი ს ს ული ე რი ს ა მ ყ ა როს ა ს პ ე ქ ტი ,
ა ზროვ ნ ე ბ ა თა ა ს პ ე ქ ტი , ხ ოლო წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ა რი ს მ ი ქ ა ე ლი ს ა ს პ ე ქ ტი
ი ს ტორი ულ პ ლა ნ შ ი , ფი ზი კ ურ ს ა მ ყ ა როშ ი . რა ტომ უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ს ა ქ ა რთვ ე ლოს
ს ა ხ ე ლი გ ე ორგ ი ა ს ?

ჯე რ კ ი დე ვ ძ ვ ე ლბ ე რძ ნ ე ბ ი "გ ე ორგ ოს ე ბ ს " უწ ოდე ბ დნ ე ნ ქ ა რთვ ე ლე ბ ს ი მ ი ს

გ ა მ ო, რომ მ ი წ ა თმ ოქ მ ე დე ბ ა ი ყ ო ყ ვ ე ლა ზე მ ე ტა დ გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ული ჩ ვ ე ნ ს
ქ ვ ე ყ ა ნ ა შ ი . "გ ე ორგ ოს " ნ ი შ ნ ა ვ ს მ ი წ ი ს და მ მ უშ ა ვ ე ბ ე ლს , მ ა გ რა მ , ა მ ა ვ ე
დროს , გ ი ორგ ი ს კ ულტი და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა მ ი წ ა თმ ოქ მ ე დე ბ ა ს თა ნ , კ ე რძ ოდ,
ნ ა ყ ოფი ე რე ბ ი ს ს ღვ თა ე ბ ა თა და ც ვ ა ს თა ნ , ა მ ი ნ დთა ნ , მ ე ტე ოროლოგ ი ა ს თა ნ .

ა ს ე ი ყ ო ძ ვ ე ლ ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი და ა მ ა ს თა ნ ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ქ ა რთული

ე როვ ნ ული ღვ თა ე ბ ა - თე თრი გ ი ორგ ი . ხ ოლო ქ რი ს ტი ა ნ ული წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი
ი ს ტორი ულა დ ა რს ე ბ ული პ ი როვ ნ ე ბ ა ა . და ა მ ა ვ ე დროს ა რი ს მ ი წ ი ე რი ს ა ხ ე
იმ ე ვ ე ს ული ე რი ა რს ე ბ ი ს ა , მ იქ ა ე ლ მ თა ვ ა რა ნ გ ე ლოზი ს ა , დრა კ ონ ი ს
და მ თრგ უნ ვ ე ლი . ე ს ს ა ხ ე და ე ს კ ულტი ი ყ ო ყ ვ ე ლა ზე მ ე ი ა დ მ ა ხ ლობ ე ლი
ქ ა რთული მ ოდგ მ ი ს ა თვ ი ს . ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა მ მ ი ი ღო
გ ი ორგ ი ა ნ ობ ი ს ს ა ხ ე . ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა თა ვ ი ს ა წ მ ი ნ და ს ა ხ ი თ ა რს ე ბ ობ და
ს ა მ ღვ დე ლოე ბ ი ს თვ ი ს , ფე ოდა ლური კ ლა ს ი ს თვ ი ს , ს ა მ ე ფო კ ა რი ს თვ ი ს , მ ა გ რა მ
ხ ა ლხ ური ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი , შ ე ი ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს ,
გ ი ორგ ი ა ნ ობ ა ს თა ნ ა რი ს შ ე რწ ყ მ ული . მ ა გ რა მ ე ს ი მ ა ს ა რ ნ ი შ ნ ა ვ ს , რომ
გ ი ორგ ი ა ნ ობ ა მ და ჩ რდი ლა ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა .

წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს ს ა ხ ე შ ი ქ ა რთვ ე ლი ხ ე და ვ და ა რა მ ხ ოლოდ კ ა პ ა დოკ ი ე ლ

წ მ ი ნ და ნ ს , ა რა მ ე დ ქ რი ს ტი ა ნ ულ ღმ ე რთს . ღმ ე რთი მ ა ს წ ა რმ ოე დგ ი ნ ა წ მ ი ნ და
გ ი ორგ ი ს მ ე ბ რძ ოლ ს ა ხ ე შ ი , დრა კ ონ ი ს და მ თრგ უნ ვ ე ლ ს ა ხ ე შ ი . ე . ი . მ ი ქ ა ე ლური
ა ს პ ე ქ ტი ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ა იყ ო ყ ვ ე ლა ზე მ ე ტა დ მ ა ხ ლობ ე ლი
ს ა ქ ა რთვ ე ლოს თვ ი ს . ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ს ა ხ ე ლწ ოდე ბ ა ც და უკ ა ვ შ ი რდა გ ი ორგ ი ს და
გ ი ორგ ი გ ა ხ და უმ თა ვ რე ს ი წ მ ი ნ და ნ ი ქ ა რთვ ე ლი ე რი ს ა და ა რა მ ხ ოლოდ
წ მ ი ნ და ნ ი , ა რა მ ე დ ქ რი ს ტი ა ნ ული ღმ ე რთი ს ს ა ხ ე . უნ და ა ღი ნ ი შ ნ ოს , რომ ღვ თი ს
ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ს ა ხ ე ე ბ ი და ა ს პ ე ქ ტე ბ ი ც ნ ობ ი ლი ა ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ა შ ი .

ა პ ოკ ა ლი პ ს ი ს შ ი ც კი მ ე ს ია , ღმ ე რთი , ქ რი ს ტე გ ა მ ოს ა ხ ული ა როგ ორც

თე თრტა ი ჭ ოს ა ნ ი ზე ც ი ური მ ხ ე და რი (გ ა მ ოც ხ . 19, 11-15). ი ს ტრა დი ც ი ული
ს ა ხ ე ე ბ ი ქ რი ს ტე ს ი , რომ ლე ბ ი ც ჩ ვ ე ნ ვ ი ც ი თ, ა რ ა მ ოწ ურა ვ ე ნ მ ი ს ა რს ს .

ა რი ს ა გ რე თვ ე ს ხ ვ ა ს ა ხ ე - მ ე ბ რძ ოლი , დრა კ ონ ი ს გ ა ნ მ გ მ ი რვ ე ლი , როგ ორი ც ი ს

ა რი ს მ ოც ე მ ული ა პ ოკ ა ლი პ ს ი ს შ ი . და ე ს ა რი ს ს წ ლრე დ წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს
წ ი ნ ა ს ა ხ ე და ე ს ს ა ხ ე ი ყ ო მ ა ხ ლობ ე ლი ყ ვ ე ლა ზე მ ე ტა დ ქ ა რთვ ე ლობ ი ს ა თვ ი ს .
ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , დი დი ქ ა რთვ ე ლი მ ე ც ნ ი ე რი ი ვ ა ნ ე ჯა ვ ა ხ ი შ ვ ი ლი ა ღნ ი შ ნ ა ვ და ,
რომ წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს კ ულტი ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი უპ რე ც ე დე ნ ტო მ ოვ ლე ნ ა ა . ჩ ვ ე ნ
გვა ქ ვს შ ე მ თხ ვ ე ვ ე ბ ი ს ა მ ე ბ ი ს , ქ რი ს ტე ს დღე ს ა ს წ ა ულე ბ ი ს , ა ღდრომ ი ს
დღე ს ა ს წ ა ულე ბ ი ს "შ თა ნ თქ მ ი ს ა " წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს დღე ს ა ს წ ა ული ს მ ი ე რ, მ ა თ
ს ა ხ ე ლობ ა ზე ა გ ე ბ ული ტა ძ რე ბ ი ი დე ნ ტი ფი ც ი რე ბ ული ა წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს თა ნ .

ე . ი . წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ი დე ნ ტი ფი ც ი რე ბ ული ა ღმ ე რთთა ნ . ე ს ა რი ს ს ა ხ ე ღვ თი ს ა

და ა რა მ ხ ოლოდ კ ონ კ რე ტული წ მ ი ნ და ნ ი .

ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ა მ ე რი კ ე ლი მ ე ც ნ ი ე რი ჯობ ს ი ა ღნ ი შ ნ ა ვ ს , რომ წ მ ი ნ და

გ ი ორგ ი ს ა ქ ვ ს ი ს ე თი ვ ე პ ოზი ხ ი ა ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი , როგ ორც ქ რი ს ტე ს ო. მ ა გ რა მ
ეს ა რ ა რი ს ს წ ორი . ი გ ი აქ ი ს ე თი ვ ე პ ოზი ხ ი ი თ კ ი ა რ ა რი ს , ა რა მ ე დ
ი მ ა გ ი ნ ა ტი ურა დ, ს ი მ ბ ოლურა დ ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა მ ოც ე მ ული ა მ ე ბ რძ ოლ, ს ა მ ხ ე დრო
ა ს პ ე ქ ტშ ი . შ ე ი ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს , რომ ქ ა რთული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა თა ვ ი ს ი ა რს ი თ
ა რი ს ს ა მ ხ ე დრო ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა .
ე ს ა რი ს მ ოყ მ ე თა , მ ე ბ რძ ოლთა ქ რი ს ტი ა გ ობ ა და ა ს ე ვ ე შ ე ი ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს , რომ
ს ა ქ ა რთვ ე ლო ი ყ ო ე რთი მ თლი ა ნ ი ს ული ე რი ორდე ნ ი წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს ა და
ა ს ე თა დ ა ღი ქ ვ ა მ დნ ე ნ მას ჯვ ა როს ნ ე ბ ი , ა ს ე თა დ ა ღი ქ ვ ა მ დნ ე ნ
ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ჩ ა მ ოს ული უც ხ ოე ლე ბ ი და ა მ ი ტომ და მ კ ვ ი დრდა ე ს ს ა ხ ე ლი -
"გ ე ორგ ი ა ", რომ ე ლი ც , რა თქ მ ა უნ და , წ ა რმ ა რთული ე პ ოქ ი და ნ მ ომ დი ნ ა რე ობ ს .
ა ს ე თი ა ღქ მ ა ქ ა რთვ ე ლობ ი ს ა მ ხ ოლოდ უც ხ ოე ლე ბ ს ჰ ქ ონ და თ. ქ ა რთვ ე ლე ბ ი ,
მ ა რთა ლი ა , თა ვ ი ს თა ვ ს გ ე ორგ ი ა ნ ე ბ ს ა რ უწ ოდე ბ დნ ე ნ , მ ა გ რა მ წ მ ი ნ და
გ ი ორგ ი ს კ ულტი რა დონ ე ზე ც ა ა ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი და რა როლი ა ქ ვ ს ა მ წ მ ი ნ და ნ ს ,
ა მ ს ა ხ ე ს , ა მ ხ ა ტე ბ ა ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ი ს ტორი ა შ ი , ჩ ვ ე ნ ყ ვ ე ლა მ ვ ი ც ი თ. ა რ
ა რს ე ბ ობ ს ე როვ ნ ული ხ ა ს ი ა თი ს გ ა მ ომ ხ ა ტვ ე ლი ს ხ ვ ა უფრო შ ე ს ა ფე რი ს ი ს ა ხ ე
ქ ა რთვ ე ლობ ი ს ა თვ ი ს .

ა მ ა ს თა ნ , უნ და გ ა ვ ი ხ ს ე ნ ოთ ჩ ვ ე ნ ი მ წ ე რლობ ი ს ძ ი რი თა დი ძ ე გ ლე ბ ი და მ ა თი
კ ა ვ შ ი რი მ ი ქ ა ე ლურ ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ს თა ნ , წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს კ ულტთა ნ .

ხ ოლო მ ე ორე ა ს პ ე ქ ტი ქ რი ს ტი ა ნ ული ს ა ქ ა რთვ ე ლოს მ ის ს იისა

და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ღვ თი ს მ შ ობ ლი ს წ ი ლხ ვ დომ ი ლობ ა ს თა ნ . რა ტომ ა რი ს
ს ა ქ ა რთვ ე ლო ღვ თი ს მ შ ობ ლი ს წ ი ლხ ვ ე დრი ?

იმ ის გ ა მ ო, რომ ი ა ფე ტური მ ოდგ მ ი ს , ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს ძ ი რი თა დი

ღვ თა ე ბ ა იყ ო დე და -ქ ა ლღმ ე რთი , რომ ე ლი ც ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ა ს პ ე ქ ტე ბ ი თ
გ ვ ე ვ ლი ნ ე ბ ოდა ა მ მ ოდგ მ ი ს ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა გ ა ნ შ ტოე ბ ე ბ შ ი , ა მ ი ტომ ა ც ჰ ქ ვ ი ა
მ ა ს "მ ი რი ონ ი მ ი ", ე . ი . მ ი რი ა დ ს ა ხ ე ლი ა ნ ი .

ეს იყ ო ის ც ე ნ ტრა ლური დე და -ქ ა ლღმ ე რთი , რომ ე ლი ც და ხ ვ და თ ბ ე რძ ე ნ

კ ოლონ ი ს ტე ბ ს ფა ზი ს შ ი . ფა ზი ს ი ს შ ე ს ა ს ვ ლე ლთა ნ ი დგ ა მ ის ი დი დი
ქ ა ნ და კ ე ბ ა , რომ ე ლი ც ც ნ ობ ი ლი ა ჩ ვ ე ნ შ ი როგ ორც დე და უფა ლი , ა დგ ი ლი ს დე და
და რომ ე ლი ც პ როტოქ ა რთვ ე ლურ ქ ვ ე ყ ნ ე შ ი გ ვ ე ვ ლი ნ ე ბ ოდა როგ ორც დე მ ე ტრე ,
როგ ორც ჰ ე რა . ა რტე მ ი დე ს კ ულტი ც მ ომ დი ნ ა რე ობ ს ამ ქ ა ლღმ ე რთი და ნ ,
პ ა რა ლე ლური კ ულტი ა რი ს ს ვ ა ნ ე თშ ი და ლი ს კ ულტი ს ს ა ხ ი თ. როგ ორც
მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, მ ც ი რე ა ზი ური ქ ა ლღმ ე რთე ბ ი ს კ ულტი ც და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ა მ
უძ ვ ე ლე ს ი ა ფე ტურ დე და -ქ ა ლღმ ე რთთა ნ . ხ ოლო ღვ თი ს მ შ ობ ე ლი ქ რი ს ტი ა ნ ული
ე პ ოქ ი ს ა ა რი ს ი გ ი ვ ე ქ ა ლღმ ე რთი ს ქ რი ს ტი ა ნ ული ა ს პ ე ქ ტი , ი გ ი ვ ე ა რს ე ბ ი ს
ქ რი ს ტი ა ნ ული სა ხე, რომ ე ლი ც ყ ვ ე ლა ზე მ ე ტა დ მ ა ხ ლობ ე ლი იყ ო ამ
მ ოდგ მ ა ს თა ნ და აქ ა რი ს ს წ ორე დ მ ი ს ტი ური წ ი ნ ა ს წ ე გ ა ნ ს ა ზღვ რულობ ა .
როდე ს ა ც წ ი ლი ჰ ყ ა რე ს მ ოც ი ქ ულე ბ მ ა , ვ ი ს რომ ე ლქ ვ ე ყ ა ნ ა შ ი უნ და ე ქ ა და გ ნ ა ,
ს ა ქ ა რთვ ე ლო წ ი ლა დ ხ ვ და ღვ თი ს მ შ ობ ე ლს . წ ი ლა დ ც ვ და იმ ის გ ა მ ო, რომ
ტრა დი ც ი ულა დ ყ ვ ე ლა ზე მ ე ტა დ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული იყ ო ღვ თი ს მ შ ობ ლი ს
მ ი ს ს ი ა ს თა ნ , რომ ე ლი ც ა რი ს იგივ ე ს ული წ მ ი დი ს მ ის ს ია .

თქ ვ ე ნ მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, რომ ს ა მ ე ბ ა - მ ა მ ა , ძ ე და ს ული წ მ ი და - მ რა ვ ა ლი
ა ს პ ე ქ ტი თ, მ რა ვ ა ლს ა ხ ოვ ნ ე ბ ი თ ხ ა ს ი ა თდე ბ ა .

ძ ის ი პ ოს ტა ს ი , მ ე ორე ი პ ოს ტა ს ი , მ ჟ ღა ვ ნ დე ბ ა ს ა მ ე ბის ე. წ.
ღმ ე რთმ ა მ ა კ ა ც ურ ა ს პ ე ქ ტშ ი , ა ნ უ ღვ თი ს მ შ ობ ე ლშ ი . ა მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ გ რი გ ოლ
ნ ოს ე ლს ა ქ ვ ს შ რომ ე ბ ი . კ ე რძ ლდ ი გ ი ა ს ბ ობ ს , რომ ს ული წ მ ი და გ ა მ ოვ ლე ნ ი ლი ა
ღვ თი ს მ შ ობ ე ლშ ი და ღვ თი ს მ შ ობ ე ლი ა რი ს ი გ ი ვ ე მ ი წ ი ე რი გ ა ნ ს ა ხ ი ე რე ბ ა და
მ ოქ მ ე დე ბ ა ს ული წ მ ი დი ს ა . ს ული წ მ ი დი ს მ ი ს ს ი ა უშ უა ლოდ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა
ღვ თი ს მ შ ობ ლი ს მ ი ს ი ა ს თა ნ . რა მ ის ს ია ა ე ს ? ე ს ა რი ს ს ა ნ ქ ტი ფი კ ა ც ი ი ს ,
გ ა ნ წ მ ე ნ დი ს მ ი ს ს ი ა , კ ა ც ობ რი ობ ი ს გ ა ნ წ მ ე დი ს ა და ა მ ა ვ ე დროს მ ხ ი ლე ბ ი ს ა ,
რომ ე ლი ც უნ და გ ა ნ ა ხ ორც ი ე ლოს ა მ ს ა წ ყ ი ს მ ა .

ის ე ვ ე როგ ორც მ ი ქ ა ე ლ-გ ი ორგ ი ს მ ის ს ია ა ს ული ე რი ა ზროვ ნ ე ბ ი ს

გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა , უნ ი ვ ე რს ა ლური გ ვ ე ლი ს , ანუ დრა კ ონ ი ს და თრგ უნ ვ ე ,
მ ა ტე რი ა ლი ზმ ი ს და თრგ უნ ვ ა , უნ ი ვ ე რს ა ლური ბ ოროტე ბ ი ს და თრგ უნ ვ ა , და
კ ა ც ობ რი ობ ი ს ხ ს ნ ა . ა ი , ე ს ორი ა ს პ ე ქ ტი ყ ვ ე ლა ზე მ ე ტა დ უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა
ს ა ქ ა რთვ ე ლოს მ ის ს ია ს , ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ს ული ე რ მ ის ს ია ს . მ ი ქ ა ე ლური
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა , გ ი ორგ ი ა ნ ული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ორი ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ა ს პ ე ქ ტი ა ე რთი
და იმ ა ვ ე მ ოვ ლე ნ ი ს ა , ე რთი მ ხ რი ვ , და მ ე ორე მ ხ რი ვ , ს ოფი ა ნ ური
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა , ანუ ღვ თი ს მ შ ობ ე ლთა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ,
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ის ა ს პ ე ქ ტი , რომ ე ლი ც ვ ლი ნ დე ბ ა ღვ თი ს მ შ ობ ე ლშ ი , ა ნ უ
ს ოფი ა შ ი . ა ნ ტი ურობ ა შ ი ე ს ქ ა ლღმ ე რთი , ე ს ა რს ე ბ ა ვ ლი ნ ლე ბ ოდა როგ ორც
ნ ა ყ ოფი ე რე ბ ი ს ქ ა ლღმ ე რთი , დე და ღვ თა ე ბ ა , დე და მ ი წ ა , ხ ოლო ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა შ ი
ი გ ი ვ ლი ნ დე ბ ა როგ ორც ს ოფი ა , ა ნ უ ს ა ღვ თო ს ი ბ რძ ნ ე , კ ოს მ ი ური ს ი ბ რძ ნ ე .
ს ოფი ა ა რი ს ე რთე რთი ს ა ხ ე ლწ ოდე ბ ა ღვ თი ს მ შ ობ ლი ს ა , ე რთ-ე რთი სა ხე
ღვ თს მ შ ობ ლი ს ა , ა ნ უ ს ული წ მ ი დი ს ა . ს ი რძ ნ ე მ ომ დი ნ ა რე ს ული წ მ ი დი და ნ
გ ა მ ოხ ა ტული ა ს ოფი ა შ ი . ე ს ორი ა ს პ ე ქ ტი ა რი ს ძ ი რე ული ს ა ქ ა რთვ ე ლოს
ს ული ე რ მ ის ს ია შ და ა მ ა ს თა ნ ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ქ ა რთული
ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ა , ხ ე ლოვ ნ ე ბ ა , მ წ ე რლობ ა .

ს ა ნ ა მ ს ხ ვ ა პ რობ ლე მ ე ბ ზე გ ა და ვ ი დოდე თ, ორი ოდე ს ი ტყ ვ ი თ მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე ბ თ

ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლზე .
მე ვ იცი, რომ დღე ს ჩვენი ს ტუმ რე ბ ი ი მ ყ ოფე ბ ოდნ ე ნ მ ც ხ ე თა შ ი ,
ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლშ ი . ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლი ა რი ს ტა ძ ა რი , რომ ე ლშ ი ც ყ ვ ე ლა ზე უფრო
ღრმ ა დ და ყ ოვ ე ლმ ხ რი ვ ე დ ა რი ს ა რე კ ლი ლი ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ს ული ე რი მ ი ს ს ი ა ,
ქ ა რთული ს ული ე რე ბ ა , ქ ა რთული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა . თქ ვ ე ნ ი ც ი თ, რომ ე ს უჩ ვ ე ულო
ტა ძ ა რი ა . ა რც ე რთ ქ რი ს ტი ა ნ ულ ტა ძ ა რშ ი , ყ ოვ ე ლ შ ე მ თხ ვ ე ვ ა შ ი მ ე ა სე
ა გ ონ ი ა , ა რ ა რს ე ბ ობ ს ს ა კ ულტო ს ვ ე ტი . ს ვ ე ტი , უფროს წ ორე დ, ორი ს ვ ე ტი
ა რს ე ბ ობ და ი ე რუს ა ლი მ ი ს ტა ძ ა რშ ი , ს ოლომ ონ ი ს ტა ძ ა რშ ი . ხ ოლო აქ
ქ რი ს ტი ა ნ ული ტა ძ ა რი ა ა გ ე ბ ული ს ვ ე ტთა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ. თა ვ და პ ი რვ ე ლი
ს ა ფუძ ვ ე ლი ა მ ტა ფრი ს ა ი ყ ო ს ვ ე ტი .

მ ი ს ი ა გ ე ბ ი ს ი ს ტორი ა უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ს ვ ე ტი ს ა ღმ ა რთვ ი ს ი ს ტორი ა ს . ხ ოლო ე ს

ს ვ ე ტი ს ი მ ბ ოლურა დ გ ა ნ ა ს ა ხ ი ე რე ბ ს ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხ ე ს ი ს ტორი ულა და ც ა მ
ა დგ ი ლა ს ი ზრდე ბ ოდა კ ე და რი , რომ ე ლი ც ა რი ს ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხის ს ი მ ბ ოლო,
რომ ე ლი ც მ ოი ჭ რა და შ ე მ დე გ ე ს მ ოჭ რი ლი კ ე დე რი ა ნ გ ე ლოზე ბ მ ა წ მ ი ნ და
ნ ი ნ ოს ლოც ვ ი თ ა ღმ ა რთე ს და ა მ ა დგ ი ლა ს ა შ ე ნ და პ ი რვ ე ლი ტა ძ ა რი , პ ი რვ ე ლი
ე კ ლე ს ი ა წ მ ი ნ და ნ ი ნ ოს ი , ხ ოლო შ ე მ დე გ უფრო გ ვ ი ა ნ ა შ ე ნ და ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლი ,
რომ ე ლი ც ა რი ს ა ლე გ ორი ული ტა ძ ა რი , ი ს ე ვ ე როგ ორც ს ოლომ ონ ი ს ტა ძ ა რი ი ყ ო
ა ლე გ ორი ული .

რა შ ი მ დგ ომ ა რე ობ ს ს ოლომ ონ ი ს ტა ძ რი ს ა ლე გ ორი ულობ ა ? ს ოლომ ონ ი ს

ტა ძ ა რშ ი ი ყ ო ა ღმ ა რთული ორი ს ვ ე ტი , რომ ე ლი ც გ ა ნ ა ს ა ხ ი ე რე ბ და ც ხ ოვ რე ბ ი ს
ხ ე ს და ც ნ ობ ა დი ს , ა ნ უ შ ე მ ე ც ნ ე ბ ი ს ხ ე ს . ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლშ ი კ ი ჩ ვ ე ნ ვ ხ ე და ვ თ
ე რთ ს ვ ე ტს . რა ტომ ა რი ს გ ა ნ ს ხ ვ ა ვ ე ბ ა ს ვ ე ტთა რა ოდე ნ ობ ა ს შ ორი ს ? ი მ ი ტომ ,
რომ ს ოლომ ონ ი ს ტა ძ ა რი უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ძ ვ ე ლ ა ღთქ მ ა ს , ე ზოტე რულ ი უდა ი ზმ ს ,
როდე ს ა ც ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხ ე და ც ნ ობ ა დი ს ხ ე ჯე რ გ ა ნ თი შ ული , გ ა ნ ყ ოფი ლი ი ყ ო,
ხ ოლო ქ რი ს ი ა ნ ული ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს მ ი ს ს ი ა ა რი ს ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხ ი ს ა და ც ნ ობ ა დი ს
ხ ი ს ჰ ა რმ ონ ი ული შ ე რწ ყ მ ა ე რთ მ თლი ა ნ ობ ა შ ი . ა მ ი ს გ ა მ ო ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლშ ი
მ ოც ე მ ული ა ე რთი ს ვ ე ტი , მ ა შ ი ნ როდე ს ა ც ს ოლომ ონ ი ს ტა ძ ა რშ ი მ ოც ე მ ული ი ყ ო
ორი ს ვ ე ტი . ა ქ ე და ნ ჩ ა ნ ს ა გ რე თვ ე ე ზოტე რული ი უდა ი ზმ ი ს ა და ე ზოტე რული
ქ რი ტი ა ნ ობ ი ს ე რთობ ა .

ც ნ ობ ი ლი ა , რომ მ ც ხ ე თა შ ი იყ ო ე ბ რა ე ლთა თე მ ი , რომ ე ლი ც თა ვ ი და ნ ვ ე

გ ა ქ რი ს ტი ა ნ და , ვ ი ნ ა ი და ნ ხ ე და ვ დნ ე ნ ე რთობ ა ს ე ზოტე რულ ი უდა ი ზმ ს ა და
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ს შ ორი ს . ე რთ-ე რთი მ ა თგ ა ნ ი ე ს წ რე ბ ოდა ქ რი ს ტე ს ჯვ ა თც მ ა ს და
მ ა ნ მ ი ი ღო წ ი ლა დ კ ვ ა რთი , ა ნ უ ს ა მ ოს ი უფლი ს ა და წ ა მ ოი ღო მ ც ხ ე თა შ ი ,
რომ ე ლი ც და მ ა რხ ული ა ს ვ ე ტი ს ქვეშ მ ის და ს თა ნ , ს ი დონ ი ს ა თა ნ ე რთა დ.
კ ვ ა რთი უფლი ს ა ა რი ს ს ი მ ბ ოლო კ ოს მ ი ური ე თე რი ს ა , რომ ე ლი ც მ ოს ა ვ ს
ქ რი ს ტე ს და ა მ ა ს თა ნ ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხ ე , რომ ე ლი ც ა მ
კ ვ ა რთი ს და ფლვ ი ს ა დგ ი ლზე ა რი ს ა ღმ ა რთული . ამ ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხეში
შ ე რწ ყ მ ული ა ა გ რე თვ ე ც ნ ობ ა დი ს ხ ე ც , რომ ე ლი ც ამ კ ვ ა რთი ს და ფლვ ი ს
ა დგ ი ლზე ა რი ს ა ღმ ა რთული . ა მ ც ხ ოვ რე ბ ი ს ხეში შ ე რწ ყ მ ული ა ა გ რე თვ ე
ც ნ ობ ა დი ს ხ ე ც , რომ ე ლი ც ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა მ დე ლ ე ტა პ ზე გ ა ნ ც ა ლკ ე ვ ე ბ ული ი ყ ო,
ა ქ ა რი ს მ ოც ე მ ული მ ომ ა ვ ლი ს ი დე ა ლი , მ ომ ა ვ ლი ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს მ ი ს ს ი ა .
ს ხ ვ ა ს ი მ ბ ოლოე ბ ი ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ე ლი ს ა ა გ რე თვ ე მ ოგ ვ ი თხ რობ ე ნ , თუ რა ოდე ნ
ღრმ ა დ ი ყ ო გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ული ე ზოტე რული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი .
კ ე რძ ოდ, ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ლი ს ს ა მ ხ რე თ კ ე დე ლზე ჩ ვ ე ნ ვ ხ ე და ვ თ წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს
ლომ თა ნ და ვ ე ფხ თა ნ ე რთა დ.

გ ა ვ ი ხ ს ე ნ ოთ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ შ ი " მ თა ვ ა რი გ მ ი რი ს ბ რძ ოლა ლომ თა ნ და

ვ ე ფხ თა ნ . ა ქ ვ ე უნ და მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ, რომ წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ზოგ ი ე რთ ქ ა რთულ
ბ ა რე ლი ე ფზე , მ ა გ ა ლი თა დ, მ რა ვ ა ლძ ა ლი ს ბ ა რე ლი ე ფზე გ მ ი რა ვ ს ა რა დრა კ ონ ს ,
ა რა მ ე დ ვ ე ფხ ს . ვ ე ფხ ი ა რი ს ს ი ნ ონ ი მ ი დრა კ ონ ი ს ა , რომ ე ლს ა ც გ მ ი რა ვ ს
წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი , ე . ი . ს ი მ ბ ოლო ქ ვ ე ნ ა ი ნ ს ტი ნ ქ ი ე ბ ი ს ა , რომ ე ლს ა ც ა მ ა რც ხ ე ბ ს
ა და მ ი ა ნ ი ს "მ ე " ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს გ ზა ზე . ა ი , ა მ ა ს ვ ხ ე და ვ თ ჩ ვ ე ნ ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ლი ს
ს ა მ ხ რე თ კ ე დე ლზე . პ ოლი ტი კ ური ა ს პ ე ქ ტი თ ე ს ა რი ს ს ი მ ბ ოლო მ ე ბ რძ ოლი
ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ი , მ ე ბ რძ ოლი , მ ა რთლმ ა დი დე ბ ე ლი ქ რი ს ტი ა ნ ული
ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ი , რომ ე ლი ც ა მ ა რც ხ ე ბ ს პ ოლი ტი კ ურ ი ს ლა მ ს - ვ ე ფხ ს , ა ნ უ
თურქ ა თს და ლომ ს - ი რა ნ ს .

ა ს ე თი ი ნ ტე რპ რე ტა ც ი ა ც ა ქ ვ ს ა ს ბ ა რე ლი ე ფს . ს ვ ე ტი ც ხ ოვ ლი ს შ ი და ს ა მ ხ რე თ
კ ე დე ლზე გ ა მ ოს ა ხ ული ა ა პ ოკ ა ლი ფს ური მ ე ორე დ მ ოს ვ ლა , მ ა და ც მ რა ვ ა ლი
ს ა ი ნ ტე რე ს ო ს ი მ ბ ოლოა ე ზოტე რული თვ ა ლს ა ზრი ს ი თ და მ ა თ შ ორი ს ი ს ე ვ
ვ ე ფხ ი ს გ ა მ ოს ა ხ ულე ბ ა , როგ ორც ა პ ოკ ა ლი ფს ური მ ხ ე ც ი ს ა . ა პ ოკ ა ლი ფს ური
მ ხ ე ც ი ა მ ფრე ს კ ა ზე გ ა მ ოს ა ხ ული ა და წ ი ნ წ კ ლული ვ ე ფხ ი ს , ა ნ უ პ ა ნ თე რი ს
ს ა ხ ი თ. ს ა ე რთოდ, "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ს " ვ ე ფხ ი ე ს ა რი ს პ ა ნ თე რა , და წ ი ნ წ კ ლული
ვ ე ფხ ი . ა ს ე თი ე ზოტე რული ს ი მ ბ ოლოე ბ ი მ რა ვ ა ლი ა ქ ა რთულ ფრე ს კ ე ბ ზე ,
ქ ა რთულ ტა ძ რე ბ შ ი და ი ს ი ნ ი მ ოი თხ ოვ ე ნ ს პ ე ც ი ა ლურ კ ვ ლე ვ ა ს , ს პ ე ც ი ა ლურ
გ ა ნ მ ა რტე ბ ა ს მ ე ე რთა დე რა ს ი მ ა ს ა ღვ ნ ი შ ნ ა ვ , რომ ძ ა ლზე ხ შ ი რი ა გ რა ა ლი ს
მ ოტი ვ ე ბ ი ქ ა რთულ ფრე ს კ ე ბ ზე . ა ს ე თ მ ოტი ვ ე ბ ს ვ ხ ე და ვ თ ჩ ვ ე ნ გ ე ლა თშ ი ,
რომ ე ლი ც , როგ ორც ც ნ ობ ი ლი ა , ი ყ ო მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლური მ ონ ს ა ლვ ა ტი , გ რა ა ლი ს
კ ულტური ს კ ე რა და ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი გ რა ა ლი ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა შ ე რწ ყ მ ული ი ყ ო
მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლობ ა ს თა ნ .

და ს ა ვ ლე თშ ი ე გ ზოტე რული ე კ ლე ს ი ა , კ ა თოლი კ ური ე კ ლე ს ი ა გ ა მ ოყ ოფი ლი ი ყ ო

ე ზოტე რული ს ა გ ა ნ და ჯვ ა როს ნ ულ ომ ს უც ხ ა დე ბ და მ ა ს , ხ ოლო ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი
ე ს ყ ოვ ე ლი ვ ე წ ა რმ ოა დგ ე ნ და ე რთ მ თლი ა ნ ობ ა ს და ა მ ი ს გ ა მ ო უწ ოდე ბ დნ ე ნ
ჯვ ა როს ნ ე ბ ი და ვ ი თ ა ღმ ა შ ე ნ ე ბ ე ლს მ ე ფე -ხ უც ე ს ი ოა ნ ე ს . რა ს ნ ი შ ნ ა ვ ს მ ე ფე -
ხ უც ე ს ი ი ოა ნ ე და როგ ორ უნ და გ ა ნ თმ ა რტოთ ი ს ხა ნა კ ა ც ობ რი ობ ი ს
ე ვ ოლუც ი ა შ ი , რომ ე ლი ც უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა მ ე ფე -ხ უც ე ს ი ოა ნ ე ს ? ა მ ა ს თა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ უნ და გ ა ვ ი ხ ს ე ნ ოთ ჩ ვ ე ნ ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ი ს პ ოე მ ა
"პ ა რც ი ფა ლი " .

ვ ის ი ძეა მ ე ფე -ხ უც ე ს ი ი ოა ნ ე ? ი გ ი ა რი ს პ ა რც ი ფა ლი ს ნ ა ხ ე ვ ა რძ მ ი ს
ფა ი რე ფი ც ი ს ძ ე . რა ს ნ ი შ ნ ა ვ ს ს ი ტყ ვ ა ფა ი რე ფი ც ი ? ს ი ტყ ვ ა "ფა ი რე ფი ც "
ნ ი შ ნ ა ვ ს "შ ა ვ -თე თრ ვ ა ჟ ს ". რა ტომ ა რი ს შ ა ვ -თე თრი ე ს ს ი მ ბ ოლო? ჩ ვ ე ნ ვ ი ც ი თ,
რომ შ უა ს ა უკ უნ ე ე ბ ი ს რა ი ნ დულ რომ ა ნ ე ბ შ ი და პ ოე მ ე ბ შ ი პ ი როვ ნ ე ბ ე ბ ი ,
გ მ ი რე ბ ი ს ი მ ბ ოლურა დ გ ა ნ ა ხ ორც ი ე ლე ბ ე ნ რომ ე ლი ღა ც გ ზა ს , რომ ე ლი ღა ც
ი დე ა ს , ი ს ი ნ ი წ ა რმ ოა დგ ე ნ ე ნ პ ე რს ონ ი ფი კ ა ც ი ე ბ ს . კ ე რძ ოდ, პ ა რც ი ფა ლი
წ ა რმ ოა დგ ე ნ ს და ს ა ვ ლე თი ს ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს გ ზი ს პ ე რს ონ ი ფი კ ა ც ი ა ს , რომ ე ლი ც
ეძებს გ რა ა ლს და პ ოულობ ს მას, ხ ოლო ფა ი რე ფი ც ი წ ა რმ ოა დგ ე ნ ს
ა ღმ ოს ა ვ ლური და და ს ა ვ ლური გ ზე ბ ი ს შ ე რწ ყ მ ა ს , ა მ ი ტომ ა რი ს ი გ ი შ ა ვ -
თე თრი , ე . ი . თე თრი რა ს ს ი ს ა და უფრო მ უქ ი რა ს ს ი ს შ ე ნ ა რე ვ ი .შ ა ვ -თე თრი ა რი ს
ა გ რე თვ ე ი მ ი ტომ , რომ მა სში შ ე რწ ყ მ ული ა ქ რი ს ტი ა ნ ული და ს ა ვ ლური
ს ი ბ რძ ნ ე ა რა ბ ულ ს ი ბ რძ ნ ე ს თა ნ , ის ე ვ ე როგ ორც ტა მ პ ლი ე რობ ე შ ი .
ტა მ პ ლი ე რობ ა ე ა რი ს და ს ა ვ ლური ი ნ ი ც ი ა ც ი ური გ ზა გ ა დმ ოს ული
ა ღმ ოს ა ვ ლე თშ ი , რომ ე ლმ ა ც ა ი თვ ი ს ა ა ღმ ოს ა ვ ლური ს ი ბ რძ ნ ე , კ ე რძ ოდ ა რა ბ ულ-
ს პ ა რს ული ს ი ბ რძ ნ ე და ი შ ვ ა მ ი ს გ ა ნ ჰ ი ბ რი დი , შ ა ვ -თე თრი ვ ა ჟ ი ფა ი რე ფი ც ი ,
რომ ე ლი ც ა რი ს გ ა ნ ს ა ხ ი ე რე ბ ა ფღმ ოს ა ვ ლური ტა მ პ ლი ე რობ ი ს ა ,
ტა მ პ ლი ე რობ ი ს ა , რომ ე ლი ც გ ა დმ ოვ ი და ფღმ ოს ა ვ ლე თშ ი და მ ი ი ღო
ა ღმ ოს ა ვ ლური ე ლფე რი და ამ ტა მ პ ლი ე რობ ა ს თა ნ იყ ო და კ ა ვ შ ი რე ბ ული
ა გ რე თვ ე ძ ვ ე ლი ქ ა რთული რა ი ნ დობ ა და , უწ ი ნ ე რე ს ყ ოვ ლი ს ა , და ვ ი თ
ა ღმ ა შ ე ნ ე ბ ე ლი , თა მ ა რ მ ე ფი ს ე პ ოქ ი ს ქ ა რთვ ე ლობ ა , უწ ი ნ ე რე ს ყ ოვ ლი ს ა შ ოთა
რუს თვ ე ლი , ტა მ პ ლი ე რობ ა მ ა რტო და ს ა ვ ლე თი ს ს ა კ უთრე ბ ა ა რ ა რი ს .

ჩ ვ ე ნ გ ვ ა ქ ვ ს მ ონ ა ც ე მ ე ბ ი უმ ჭ ი დროე ს ი კ ა ვ შ ი რე ბ ი ს ა ქ ა რთვ ე ლ რა ი ნ დე ბ ს ა
და ტა მ პ ლი ე რე ბ ს შ ორი ს . ტა მ პ ლი ე რობ ა იყ წ მ ოძ რა ობ ა , რომ ე ლმ ა ც
გ ა ა ე რთი ა ნ ა და ს ა ვ ლური და ა ღმ ოს ა ვ ლური ს ი ბ რძ ნ ე , და ს ა ვ ლური და
ა ღმ ოს ა ვ ლური ინ იცია ცია . ა მ ი ტომ ა რი ს რომ ამ შ ა ვ -თე თრი ვ ა ჟ ის ,
პ ა რც ი ფა ლი ს ნ ა ხ ე ვ ა რი ძ მ ი ს ძ ე ა მ ე ფე -ხ უც ე ს ი ი ოა ნ ე . მ ე ფე -ხ უც ე ს ი ი ოა ნ ე
ჯვ ა როს ნ ულ ქ რონ ი კ ე ბ შ ი ი დე ნ ტი ფი ც ი რე ბ ული ა და ვ ი თ ა ღმ ა შ ე ნ ე ბ ე ლთა ნ ,
მ ა გ რა მ ე ს ა რი ს ა რა მ ხ ოლოდ პ ი როვ ნ ულა დ და ვ ი თ ა ღმ ა შ ე ნ ე ბ ე ლი ს ს ი მ ბ ოლო,
ა რა მ ე დ ს ა ე რთოდ მ თე ლი იმ ს ი ბ რძ ნ ი ს ს ი მ ბ ოლოა , რომ ე ლი ც და ი ბ ა და
და ს ა ვ ლე თშ ი და შ ე მ დე გ შ ე ე რწ ყ ა ფღმ ოს ა ვ ლურ ს ი ბ რძ ნ ე ს . ამ
გ ა ე რთი ა ნ ე ბ ული , ს ი ნ თე ზური ს ი ბ რძ ნ ი ს შ ვ ი ლი ა ის კ ულტურა , რომ ე ლი ც
მ ოხ ს ე ნ ი ე ბ ული ა ვ ოლფრა მ ფონ ე შე ნ ბა ხის " პ ა რც ი ფა ლშ ი " როგ ორც
ტა ბ რონ ი ტი , ა ნუ კ ა ვ კ ა ს იის მ თი ა ნ ე თი . ს ა ქ ა რთვ ე ლო იქ პ ი რდა პ ი რ
ნ ა ხ ს ე ნ ე ბ ი ა რ ა რი ს , ვ ი ნ ა ი და ნ ე ს ა ლე გ ორი ული პ ოე მ ა ა . ე შ ე ნ ბ ა ხ ი ს პ ოე მ ა შ ი
ა რც ე რთი ი ს ტორი ული პ ი რი ა რ ა რი ს მ ოხ ს ე ნ ი ე ბ ული , ი ქ ა რი ს მ ხ ოლოდ
ს ი მ ბ ოლური და ა ლე გ ორი ული ს ა ხ ე ლე ბ ი როგ ორც ქ ვ ე ყ ნ ე ბის ა , ასევე
პ ი როვ ნ ე ბ ე ბ ი ს ა და პ ე რს ონ ი ფი კ ა ც ი ე ბ ი ა მ ა თუ ი მ მ ოძ რა ობ ი ს ა , ა მ ა თუ ი მ
ი ნ ი ც ი ა ც ი ური გ ზი ს ა მ ოც ე მ ული ა ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა გ მ ი რი ს ს ა ხ ი თ.

კ ე რძ ოდ, პ ა რც ი ფა ლი ს მ ა მ ა გ ა ჰ მ ურე ტი ი მ ე ტა პ ი ს ს ი მ ბ ოლოა , როდე ს ა ც ჯე რ ა რ

ი ყ ო გ ა ნ თა ვ ს ე ბ ული გ რა ა ლი ს მ ოძ რა ობ ა და გ რა ა ლი ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა ჯე რ ა რ
იყ ო გ ა მ ოს ული ა ს პ ა რე ზზე . პ ა რც ი ფა ლი თვ ი თონ გ რა ა ლი ს მ ოძ რა ობ ი ს
ს ი მ ბ ოლოა , ხ ოლო ფა ი რე ფი ც ი , როგ ორც ვ თქ ვ ი თ, ა რი ს ა ღმ ოს ა ვ ლე თშ ი
გ ა დმ ოს ული გ რა ა ლი ს მ ოძ რა ობ ი ს , ა ნ უ ტა მ პ ლი ე რული მ ოძ რა ობ ი ს ს ი მ ბ ოლო და
ყ ოვ ე ლი ვ ე ა მ ი ს წ ყ ა როდ ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ს პ ი რდა პ ი რ ა ქ ვ ს მ ი თი თე ბ ული
ტა ურონ ი ტი , ა ნ უ ს ა ქ ა რთვ ე ლო. ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ფს ე ვ დონ ი მ ი , ა ს ე ვ თქ ვ ა თ, ა მ
ნ ა წ ა რმ ოე ბ შ ი ა რი ს ტა ურონ ი ტი , ა ნ უ ტა ბ რონ ი ტი . რა ტომ ა რი ს ე ს ნ ა ხ მ ა რი ? ე ს
ს ი ტყ ვ ა და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა ტა ურუს თა ნ , ა ნ უ კ უროს კ ულტურა ს თა ნ , ხ ა რი ს
კ ულტურა ს თა ნ ; ხ ა რი ს კ ულტურა , როგ ორც მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, პ როტოქ ა რთულ,
პ როტოი ბ ე რი ულ ს ა მ ყ ა როშ ი იყ ო წა მყ ვა ნი, ვ ი დრე კ ოს მ ი ურა დ,
ზოდი ა ქ ა ლურა დ ი ყ ო კ უროს ე პ ოქ ა . თქ ვ ე ნ ი ც ი თ კ რე ტა -მ ი ნ ოს ი ს ხ ა რი ს კ ულტი ,
მ ი ნ ოტა ვ რი ს კ ულტი , მ ა ს თა ნ ბ რძ ოლა და ს ხ ვ ა . და , ა მ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ,
ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ი ა ღნ ი შ ნ ა ვ ს , რომ ე ს ა რს ი წ ყ ა რო მ ი ს ტე რი ა ლური
კ ულტური ს ა . ა ი , ა მ კ ა ვ კ ა ს ი ი ს მ თი ა ნ ე თზე , ა მ ტა ურონ ი ტზე , ა მ ზღა პ რულ
ქ ვ ე ყ ა ნ ა ზე , ს ა და ც მ ე ფობ ს მ ე ფე -ხ უც ე ს ი ი ოა ნ ე , ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ი
ა მ ბ ობ ს , რომ ე ს ა რი ს ს ა თა ვ ე ყ ოვ ე ლი ვ ე ს ი - მ ი ს ტე რი ა ლური ს ი ბ რძ ნ ი ს ა და
მ ი ს ტე რი ა ლური კ ულტური ს ა .

ა ს ე ა რი ს მ ი ნ ი შ ნ ე ბ ი თ მ ოც ე მ ული ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ი ს "პ ა რც ი ფა ლშ ი ". და

ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ი ს ნ ა წ ა რმ ოე ბ ი , მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, ა რ ა რი ს ა დვ ი ლა დ
გ ა ს ა შ ი ფრი , ა რ ა რი ს ა დვ ი ლა დ ა მ ოს ა ხ ს ნ ე ლი . მ თე ლი რი გ ი ს ი ძ ნ ე ლე ე ბ ი ს
წინ ა შე დგ ა ნ ა ნ მ კ ვ ლე ვ ა რე ბ ი , თუნ და ც იმ და შ ი ფრული ს ა ხ ე ლე ბ ი ს ,
გ ე ოგ რა ფი ული ს ა ხ ე ლწ ოდე ბ ე ბ ი ს ქვეშ თუ რა ი მ ა ლე ბ ა , მ ა გ რა მ ჩვენ
შ ე ძ ლე ბ ი ს და გ ვ ა რა დ შ ე გ ვ ი ძ ლი ა და ს კ ვ ნ ე ბ ი ს გ ა მ ოტა ნ ა , ვ ი ნ ა ი და ნ მას
კ ონ კ რე ტულა დ ა ქ ვ ს მ ი თი თე ბ ული კ ა ვ კ ა ს ი ი ს მ თი ა ნ ე თი , კ ა ვ კ ა ს ი ი ს ქ ე დი ს
მ ი მ დე ბ ა რე ქ ვ ე ყ ა ნ ა როგ ორც წ ყ ა რო მ ი ს ტე რი ა ლური კ ულტური ს ა და მ ე ფე -
ხ უც ე ს ი ოა ნ ე ს ს ა მ კ ვ ი დრე ბ ე ლი , რომ ლი ს ს ა ხ ე ლმ წ ი ფოშ ი ც ა რი ს ს ული ე რი
ს ი ბ რძ ნ ი ს კ ე რა , რომ ე ლს ა ც , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ჯვ ა როს ნ ე ბ ი ს ული ე რ ი ნ დოე თს ა ც
უწ ოდე ბ ე ნ . ი ნ დოე თა დ მ ოი ხ ს ე ნ ი ე ბ ა ე ს ქ ვ ე ყ ა ნ ა ი მ ი ს გ ა მ ო, რომ ი ნ დოე თი შ უა
ს ა უკ უნ ე ე ბ შ ი ი ყ ო ა რა მ ხ ოლოდ გ ე ოგ რა ფი ული ტე რმ ი ნ ი , ა რა მ ე დ ხ შ ი რა დ
ი ხ მ ა რე ბ ოდა ს ული ე რი თვ ა ლს ა ზრი ს ი თა ც როგ ორც ს ული ე რი , მ ი ს ტე რი ა ლური
კ ულტური ს ს ა მ შ ობ ლო. ა ს ე ვ ე ი ხ ს ე ნ ი ე ბ ა ი ნ დოე თი "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ შ ი "; ი ს
გ ე ოგ რა ფი ული და ი ს ტორი ული ი ნ დოე თი ა რ გ ა ხ ლა ვ თ. ა ს ე ი ხ ს ნ ე ბ ა ი გ ი ნ ი ზა მ ი
გ ა ნ ჯე ვ ი ს "ი ს კ ა ნ დე რ-ნ ა მ ე შ ი " - ი ნ დოე თი , როგ ორც მ ი ს ტე რი ა თა ს ა მ ყ ა რო.
ა მ ი ს გ ა მ ო ვ ხ ვ დე ბ ი თ ა ს ე თ და მ თხ ვ ე ვ ე ბ ს ქ ა რთულ და და ს ა ვ ლურ კ ულტურე ბ ს
შ ორი ს .

ს ა ე რთოდ უნ და ი თქ ვ ა ს , რომ ა რც გ ა მ ოკ ვ ლე ული ა და ა რც ი ს ტორი ა მ

შ ე მ ოგ ვ ი ნ ა ხ ა , ს ა მ წ უხ ა როდ, ბ ე ვ რი მ ონ ა ც ე მ ი ა მ პ ე რი ოდი ს ურთი ე რთობ ე ბ ი ს
შ ე ს ა ხ ე ბ . მ ა გ რა მ ი ს ე თი ქ მ ნ ი ლე ბ ე ბ ი , როგ ორი ც ა რი ს "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ",
ოდე ბ ი , და ს ა ვ ლე თშ ი რა ი ნ დული რომ ა ნ ე ბ ი , ვ ოლფრა მ ფონ ე შ ე ნ ბ ა ხ ი ს პ ოე მ ა ,
მ ა ინ ც მ ინ იშნ ე ბე ბს გ ვ ა ძ ლე ვ ე ნ იმ ღრმ ა ურთი ე რთობ ე ბ ზე , რომ ე ლი ც
ა რს ე ბ ობ და ი მ ჟ ა მ ი ნ დე ლ ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ა და და ს ა ვ ლე თი ს ქ ვ ე ყ ნ ე ბ ს შ ორი ს .
კ ე რძ ოდ ი ს , რომ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი " და "ა მ ი რა ნ -და რე ჯა ნ ი ა ნ ი " ს ა ოც რა დ
ე ნ ა თე ს ა ვ ე ბ ა და ს ა ვ ლე თი ს რა ი ნ დულ რომ ა ნ ე ბ ს , თუმ ც ა ა ქ ვ თ თა ვ ი ს ე ბ ური ,
უა ღრე ს ა დ ღრმ ა დ თა ვ ი ს ე ბ ური ს პ ე ც ი ფი კ ა . და აქ ი კ ვ ე თე ბ ა ა გ რე თვ ე
ქ ა რთული კ ულტური ს მ ის ს ია . ამ ნ ა წ ა რმ ოე ბ ე ბ შ ი ა ღმ ოს ა ვ ლური და
და ს ა ვ ლური ლი ტე რა ტური ს ტრა დი ც ი ე ბ ი მ ოც ე მ ული ა ე რთ მ თლი ა ნ ობ ა შ ი .
ქ ა რთული კ ულტური ს ა და ს ა ქ ა რთვ ე ლოს მ ი ს ს ი ა კ ულტურული თვ ა ლს ა ზრი ს ი თ
ა რი ს ს ი ნ თე ზი რე ბ ა და ს ა ვ ლური და ფღმ ოს ა ვ ლური კ ულტურე ბ ი ს ა და მ ა თი
მ ოც ე მ ა ე რთ მ თლი ა ნ ობ ა შ ი . ა მ ი ტომ ა რი ს , რომ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი " ი ს ე ვ ე
შ ე გ ვ ი ძ ლი ა ჩ ა ვ თვ ა ლოთ და ს ა ვ ლური ლი ტე რა ტური ს კ უთვ ნ ი ლე ბ ა დ, როგ ორც
ა ღმ ოს ა ვ ლური ს .

ა ქ გ ა ყ ოფა და გ ა თი შ ვ ა შ ე უძ ლე ბ ე ლი ა . ა მ ი ტომ ა რი ს რომ ფი ტა რე თი , ე ს

უდი დე ს ი ძ ე გ ლი ქ ა რთული ა რქ ი ტე ქ ტური ს ა , შ ე ი ძ ლე ბ ა ჩ ა ვ თვ ა ლოთ როგ ორც
ქ რი ს ტი ა ნ ული ა რქ ი ტე ქ ტური ს ნ ი მ უშ ა დ, ა ს ე ვ ე ა ღმ ოს ა ვ ლური ა რქ ი ტე ქ ტური ს
ნ ი მ უშ ა დ. აქ და ს ა ვ ლური და ა ღმ ოს ა ვ ლური კ ულტურული ე ლე მ ე ნ ტე ბ ი
ყ ოვ ე ლთვ ი ს ე რწ ყ მ ოდა ურთი ე რთს .

ა ს ე ი კ ვ ე თე ბ ა ჩ ვ ე ნ თვ ი ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოს მ ი ს ს ი ა , ქ ა რთული კ ულტური ს მ ი ს ს ი ა .

მ რა ვ ა ლი მ ომ ე ნ ტი და გ ვ რჩ ა , ს ა მ წ უხ ა როდ, გ ა უშ უქ ე ბ ე ლი და უნ და
მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ, რომ ბ ე ვ რი ა ს ა თქ მ ე ლი ამ მ ი მ ა რთულე ბ ი თ, მ ა გ რა მ ე რთი
ლე ქ ც ი ი ს ფა რგ ლე ბ შ ი შ ე უძ ლე ბ ე ლი ა ყ ოვ ე ლი ვ ე ა მ ა ზე ს ა უბ ა რი . ჩ ვ ე ნ ა ლბ ა თ
გვექ ნება ა მ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ კ ი დე ვ ლე ქ ც ი ე ბ ი , ს ა უბ რე ბ ი და
ს ა ს ურვ ე ლი ა , რომ მ ი ვ ა წ ოდოთ ა მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ ც ოდნ ა და ს ა ვ ლე თს ა ც , ვ ი ნ ა ი და ნ
და ს ა ვ ლე თშ ი მ რა ვ ა ლი რა მ ქ ა რთულ კ ულტურა ს თა ნ , ქ ა რთულ ს ული ე რ გ ზა ს თა ნ
და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ ა რ ა რი ს ც ნ ობ ი ლი . ს ა მ წ უხ ა როდ, შ უქ დე ბ ოდა უფრო გ ა რე გ ა ნ ი
ა ს პ ე ქ ტე ბ ი ჩვენი ი ს ტორი ი ს ა , ჩვენი კ ულტური ს ა და ს წ ორე დ ა ს ე თი
შ ე ხ ვ ე დრე ბ ი უნ და ი ყ ოს ს ა წ ი ნ და რი , რომ უფრო მ ე ტი ურთი ე რთგ ა გ ე ბ ა და
ურთი ე რთგ ა ც ვ ლა გვექ ნება ც ოდნ ი ს ა , ი ნ ფორმ ა ც ი ი ს ა .

კ ი თხ ვ ა -პ ა ს უხ ი

თუ ს ურვ ი ლი ე ქ ნ ე ბ ა ა უდი ტორი ა ს , მ ე შ ე მ ი ძ ლი ა შ ე კ ი თხ ვ ე ბ ზე ვ უპ ა ს უხ ო.

ი ქ ნ ე ბ ა ს ე უფრო ს ა ი ნ ტე რე ს ო გ ა ხ დე ს მ ს ჯე ლობ ა .

თუ ვ ი ნ მ ე ს რა ი მ ე ა ი ნ ტე რე ს ე ბ ს ა მ ს ა კ ი თხ ე ბ თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ, და მ ი ს ვ ა ს
შ ე კ ი თხ ვ ა . დღე ს , უნ და მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ რომ , ჩ ვ ე ნ ა ქ სხვა ს ა კ ი თხ ე ბ ს არ
შ ე ვ ე ხ ე ბ ი თ, ვ ი ლა პ ა რა კ ე ბ თ მ ა რტო ი მ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ, რა ზე და ც ა ქ ი ყ ო
ს ა უბ ა რი .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა გა ნსხვა ვება ა ქ ა რთულს ა და ქ ა რთვ ე ლურს შ ორი ს ?

როგ ორც თა ვ ი და ნ მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, ჩ ვ ე ნ გ ა ნ ვ ა ს ხ ვ ა ვ ოთ ე ს ორი ცნ ე ბ ა ,

მ ა რთა ლი ა , ა რს ობ რი ვ ა დ ა რა , მ ა გ რა მ ა რი ს ნ ი უა ნ ს ური გა ნსხვა ვება
ქ ა რთულს ა და ქ ა რთვ ე ლურს შ ორი ს . ქ ა რთული და ქ ა რთვ ე ლური მ ა ი ნ ც უნ და
გ ა ნ ვ ა ს ხ ვ ა ვ ოთ ი მ ი ტომ , რომ ქ ა რთული ა ღნ ი შ ნ ა ვ ს უშ უა ლოდ ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ,
ყ ოვ ე ლი ვ ე ს ი ს ტორი ულ ს ა ქ ა რთვ ე ლოი თა ნ , ქ ა რთულ ე ნ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ულს ,
რომ ე ლს ა ც ჩვენ ვ ი ც ნ ობ თ ჩ ვ ე ნ ი ი ს ტორი ი და ნ და რომ ე ლი ც ს წ ორე დ ა მ
გ ე ოგ რა ფი ულ ა რე ა ლშ ი მ დე ბ ა რე ობ ს . ქ ა რთვ ე ლური გ ა ც ი ლე ბ ი თ უფრო ფა რთო და
ყ ოვ ლი ს მ ომ ც ვ ე ლი ცნ ე ბ ა ა . ქ ა რთვ ე ლურნ ი ა რი ა ნ ტომ ე ბ ი , რომ ლე ბ ი ც
"ქ ა რთე ბ ი " არ ა რი ა ნ და ა რც , უშ უა ლოდ ქ ა რთვ ე ლე ბ ი , მ ა გ რა მ ის ინი
ქ ა რთვ ე ლური წ ა რმ ოშ ობ ი ს ა ნ ი ა რი ა ნ . ე ს შ ე ი ძ ლე ბ ა შ ე ვ ა და როთ ს ე მ ი ტე ბ ი ს ა
და ე ბ რა ე ლე ბ ი ს ურთი ე რთკ ა ვ შ ი რს . ქ ა რთვ ე ლური ა რი ს რა ს ს ი ული გ ა გ ე ბ ა ,
უფრო ყ ოვ ლი ს მ ომ ც ვ ე ლი ვ ი დრე ე როვ ნ ული .

ა რი ს ქ ა რთვ ე ლი ე როვ ნ ე ბ ა და ა რი ს ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ა , ქ ა რთვ ე ლური რა ს ს ა ,

იგივ ე ი ა ფე ტური . ა ი , ს წ ორე დ ი ს პ ა ლე ოკ ა ვ კ ა ს ი ური მ ოდგ მ ა , ი ა ფე ტური
მ ოდგ მ ა , შ ე ი ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს , ა რი ს უფრო რა ს ს ა . როგ ორც ა რს ე ბ ობ ს ს ე მ ი ტური
რა ს ს ა , ა ს ე ვ ე ა რს ე ბ ობ ს ი ა ფე ტური რა ს ს ა ც . ე ს ი ა ფე ტური რა ს ს ა ა რი ს
ქ ა რთვ ე ლური რა ს ს ა . ქ ა რთვ ე ლური ენები მ ომ დი ნ ა რე ობ ე ნ ს წ ორე დ ა მ
პ ი რვ ე ლა დი ი ა ფე ტური ე ნ ი და ნ , რომ ე ლს ა ც ჩვენ პ როტოქ ა რთულ ე ნ ა ს
ვ უწ ოდე ბ თ.

ქ ა რთვ ე ლური ე ნ ე ბის გ ა მ ოყ ოფა ამ ი ა ფე ტური ე ნ ი და ნ მ ი ჩ ნ ე ული ა

და ა ხ ლოე ბ ი თ მ ე ს ა მ ე ა თა ს წ ლე ული და ნ , როგ ორც ა მ ა ს ვ ხ ვ დე ბ ი თ გ ა მ ყ რე ლი ძ ე -
ი ვ ა ნ ოვ ი ს წ ი გ ნ შ ი , ა გ რე თვ ე ნ ი კ ო მ ა რრი ს შ რომ ე ბ შ ი ც . ა მ წ ი გ ნ ზე , ს ხ ვ ა თა
შ ორი ს , მ ე ც ა ლკ ე მ ე ქ ნ ე ბ ა ა ლბ ა თ მ ოხ ს ე ნ ე ბ ა .

აქ ა რ მ ი ნ და ა მ ა ზე დე ტა ლურა დ ვ ი ს ა უბ რო, მ ა გ რა მ ა შ კ ა რა დ ა რი ს ის
ტე ნ დე ნ ც ი ა ტა ბ უი რე ბ ი ს ა , მ ი ჩ ქ მ ა ლული ა ის როლი პ როტოქ ა რთული
ს ა მ ყ ა როს ი , რომ ე ლი ც მ ა ს ი ს ტორი ულა დ გ ა ა ჩ ნ ი ა და რომ ე ლზე ც ა რი ს ს ა უბ ა რი
მ თე ლ რი გ მ ე ც ნ ი ე რთა შ რომ ე ბ შ ი . ა ქ მ ი ჩ ქ მ ა ლული ა ე ს ყ ოვ ე ლი ვ ე და ი ნ დო-
ე ვ როპ ული წ ი ნ ა პ ლა ნ ზე ა წ ა მ ოწ ე ული . მ ა გ რა მ ა მ წ ი გ ნ ი ს და დე ბ ი თი მ ხ ა რე ი ს
ა რი ს , რომ ი ქ ი ს პ ე რი ოდი , როდე ს ა ც ქ ა რთვ ე ლური ე ნ ი ს , პ როტოქ ა რთული ფუძ ე -
ე ნ ი ს და ნ ა წ ე ვ რე ბ ა მ ოხ და ც ა ლკ ე ე ნ ე ბ ა დ და დი ა ლე ქ ტე ბ ა დ, გ ა ნ ს ა ზღვ რული ა
როგ ორც მ ე ს ა მ ე ა თა ს წ ლე ული და ჩ ვ ე ნ ი თე ორი ი თ ე ს უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ი ოა ნ ე -
ზოს ი მ ე ს "ქ ე ბ ა ი და დი დე ბ ა ი ქ ა რთული ს ა ე ნ ი ს ა ი "-ს , ს ა და ც ნ ა თქ ვ ა მ ი ა , რომ
ქ ა რთული მ ოდგ მ ა , ქ ა რთული ე ნ ა - ი ქ ე ნ ა გ ული ს ხ მ ობ ს მ ოდგ მ ა ს ა ც - ა რი ს
ოთხ ი ს ა დღი ს ა მ კ ვ და რი და "წ ე ლი ა თა ს ი ვ ი თა რც ა ე რთი დღე ო". ოთხ ი დღი ს ა ნ უ
ოთხ ი ა თა ს ი წ ლი ს წ ი ნ , ე . ი . ჩ ვ ე ნ ს წ ე ლთა ღრი ც ხ ვ ა მ დე მ ე ს ა მ ე ა თა ს წ ლე ულშ ი
და ი წ ყ ო ს ი კ ვ დი ლი ა მ ე ნ ი ს ა , ს ი კ ვ დი ლს ა მ ბ ობ ს ი ოა ნ ე -ზოს ი მ ე ი მ ი ტომ , რომ
ი ს ძ ვ ე ლი გ ა ვ რც ე ლე ბ ი ს ა რე ა ლი , ი ს მ ნ ი შ ვ ნ ე ლობ ა ა ღა რ ჰ ქ ონ და მ ა ს . შ ე მ დე გ
ა მ ა ს მ ოჰ ყ ვ ა ლა ზა რე ს ე ბ რი ა ღდგ ი ნ ე ბ ა , ა ღდგ ომ ა ა მ მ ოდგ მ ი ს ა და ე ნ ი ს ა .
ეს ა რი ს მ ოც ე მ ული ი ოა ნ ე -ზოს ი მ ე ს თა ნ . ი ოა ნ ე -ზოს ი მ ე ს ნ ა წ ა რმ ოე ბ შ ი
ს ი მ ბ ოლურა დ ა რი ს ლა ზა რე ს თა ნ შ ე და რე ბ ული ე ს მ ოდგ მ ა . შ ე ი ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს ,
ა ქ მ ა რტო ს ა ქ ა რთვ ე ლო კ ი ა რ ს გ ული ს ხ მ ე ბ ა , ა რა მ ე დ მ თე ლი ქ ა რთვ ე ლური
მ ოდგ მ ა და ამას უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ის პ როტოქ ა რთული , პ როტოი ბ ე რი ული
ს ა მ ყ ა როც , რომ ე ლი ც გ ა და ჭ ი მ ული ი ყ ო პ ი რი ნ ე ე ბ ი ს ნ ა ხ ე ვ ა რკ უნ ძ ული და ნ
ი ნ დოე თა მ დე და როგ ორც ნ ი კ ო მ ა რრი ჰ . ჯონ ს ტონ თა ნ ე რთა დ ვ ა რა უდობ და ,
ა რს ე ბ ობ და პ ი რვ ე ლა დი ე ნ ა ქ ურუმ ე ბ ი ს ა , ს ა ე რთოდ ყ ვ ე ლა ე ნ ა თა ს ა წ ყ ი ს ი .
ა ს ე თი ა რი ს ნ ი კ ო მ ა რრი ს თე ორი ა . ა მ ი ტომ შ ე რი ს ხ ა ს ტა ლი ნ მ ა ნ ი კ ო მ ა რრი ,
ა მ ი ტომ გ ა მ ოუც ხ ა დე ს მ ა ს ა ნ ა თე მ ა , ვ ი ნ ა ი და ნ ი ს ობ ი ე ქ ტურა დ ა შ უქ ე ბ და
პ რე ი ს ტორი ულ ხ ა ნ ა ს და ქ ა რთული ე ნ ი ს წ ე რმ ოშ ობ ა ს . ნ ი კ ო მ ა რრთა ნ ჩ ვ ე ნ ც ,
ე როვ ნ ულ მ ოძ რა ობ ა ს ა ც ა ქ ვ ს ს ა და ო.

მ ა რთა ლი ა , მას ჰ ქ ონ და ა ნ ტი ქ ა რთული გ ა მ ოხ დომ ე ბ ი პ ოლი ტი კ ურ,

კ ონ ი უნ ქ ტურულ მ ოს ა ზრე ბ ე ბ თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული , მ ა გ რა მ პ რე ი ს ტორი ულ
ხ ა ნ ა ს ქ ა რთული ე ნ ი ს ა და ქ ა რთული მ ოდგ მ ი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ი ს ა ს ნ ი კ ო მ ა რრი
ა შ უქ ე ბ და ძ ა ლზე ობ ი ე ქ ტურა დ და ღრმ ა დ. და ს წ ორე დ ა მ ი ტომ მ ოუწ ყ ე ს მ ა ს
ა ნ ა თე მ ა ს ა ბ ჭ ოთა მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი ს ტა ლი ნ ი ს მ ე თა ურობ ი თ.

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა როლი ა ქ ვ თ ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს

გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა შ ი ?

ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა შ ი ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ ი ძ ი რი თა დ

როლს თა ნ ა შ ობ ე ნ .ს ე მ ი ტური მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ მ ა შ ე ა ს რულე ს ძ ი რი თა დი როლი
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს შ ე მ ზა დე ბ ა შ ი , ძ ვ ე ლი ა ღთქ მ ი ს ე პ ოქ ი ს პ ე რი ოდშ ი , ხ ოლო
ს ა კ უთრი ვ ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა შ ი , ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს გ ა ნ ვ ი თა რე ბ ა შ ი ქ ა რთვ ე ლური და
ი ნ დოე ვ როპ ული მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ ი ა ს რულე ბ ე ნ ძ ი რი თა დ როლს . ი ნ დოე ვ როპ ული
მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ ს უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ძ ვ ე ლი ბ ე რძ ნ ე ბ ი , როგ ორც მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ.
"ქ ე ბ ა ი და დი დე ბ ა ი " გ ვ ე უბ ნ ე ბ ა , რომ ორნ ი და ნ ი , მ ა რი ა მ და მ ა რთა შ ე ი ძ ლე ბ ა
შ ე თა და როთ ნ ი ნ ოს და დე დოფა ლ ე ლე ნ ე ს . ნ ი ნ ო ა რი ს ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს
ს ი მ ბ ოლო, ქ ა რთული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ს ი მ ბ ოლო, ხ ოლო ე ლე ნ ე ა რი ს ბ ე რძ ნ ული
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ს ი მ ბ ოლო. და როგ ორც მ ა რი ა მ ი უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ნ ი ნ ოს , ა ს ე ვ ე
უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა მ ა რთა ე ლე ნ ე ს . მ ა რი ა მ ი , მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, ა რი ს მ ი ს ტი ური
ჭ ვ რე ტი ს , მ ი ს ტი ული ს ა ი დუმ ლო ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ი ს ს ი მ ბ ოლო, ე ზოტე რული
ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ს ი მ ბ ოლო, ხ ოლო მ ა ი თა ი ნ ტე ლე ქ ტუა ლური , რა ც ი ონ ა ლური გ ზი ს
ს ი მ ბ ოლო, დოგ მ ა ტი ული ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ს ი მ ბ ოლო, რომ ე ლი ც უფრო
ს ა ბ ე რძ ნ ე თშ ი გ ა ნ ვ ი თა რდა .

ე. ი. ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს წ ე რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა შ ი უფრო

მ ი ს ტი კ ი ს ა და ს ა ი ლუმ ლო ღვ თი ს მ ე ტყ ვ ე ლე ბ ი ს გ ზა ს ა ვ ი თა რე ბ ე ნ . ა ი,
მ ა გ ა ლი თა დ, დი ონ ი ს ე ა რე ოპ ა გ ე ლი , ანუ პ ე ტრე ი ბ ე რი , ნ ი კ ოლოზ
ს ა კ ვ ი რვ ე ლმ ოქ მ ე დი , თა ვ ა დ წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი - ე ს ე ნ ი ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს
წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი ა რი ა ნ . ა მ რი გ ა დ უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ლა ზა რე , როგ ორც ს ი მ ბ ოლო
ქ ა რთულ მ ოდგ მ ა ს . ჩ ვ ე ნ ვ ი ც ი თ, რომ ლა ზა რე ა რი ს ი ოა ნ ე ა რა მ ხ ოლოდ ს ული ე რ
მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი , ა რა მ ე დ მ თე ლი რი გ ი და ს ა ვ ლე თი ს ე გ ზე ტი კ ოს ე ბ ი ლა ზე რე ს
ა იგივ ე ბე ნ ი ოა ნ ე ს თა ნ და ი ოა ნ ე -ლა ზე რე ს ი დე ნ ტი ფი კ ა ც ი ა ა შ კ ა რა დ
მ ოს ჩ ა ნ ს , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ქ ა რთულ ფოლკ ლორშ ი ც კ ი ა რს ე ბ ობ ს ხ ა ლხ ური კ ულტი
ლა ზე რე ს ი ჩ ვ ე ნ თა ნ , რომ ე ლი ც ა რი ს წ ვ ი მ ი ს ღვ თა ე ბ ა , ი გ ი ვ ე ე ლი ა . ე .

ი . ე ლი ა ს და ლა ზე რე ს ი დე ნ ტურობ ა მ ოც ე მ ული ა რი ს ქ ა რთულ ფოლკ ლორშ ი .

ი ოა ნ ე -ლა ზა რე ა რი ს ს ი მ ბ ოლო ქ ა რთული ე ნ ი ს ა , ქ ა რთული მ ოდგ მ ი ს ა , რომ ე ლი ც
ა მ ოთხ დღი ა ნ ი ს ი კ ვ დი ლი ს მ ა გ ვ ა რი ძ ი ლი ს შ ე მ დე გ უნ და ა ღდგ ე ს . ა ი , ა მ ა ს
გ ვ ა ძ ლე ვ ს ჩვენ ი ოა ნ ე -ზოს ი მ ე თა ვ ი ს "ქ ე ბ ა ი და დი დე ბ ა ი შ ი ".

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : ქ ა რთლოს ი ს ა და ჰ ა ოს ი ს კ ა ვ შ ი რზე რა ა ზრი ს ა ხ ა რთ?

ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , უნ და ი თქ ვ ა ს , რომ ლე ონ ტი მ როვ ე ლი ს ქ მ ნ ი ლე ბ ა და ა ს ე თი

ნ ა წ ა რმ ოე ბ ე ბ ი ღრმ ა ე ზოტე რულს ი ბ რძ ნ ე ს ა ს ა ხ ა ვ ე ნ . ი ქ ა რი ს ნ ა თქ ვ ა მ ი , რომ
ქ ა რთლოს ი და ჰ ა ოს ი ორი ვ ე ნ ი ა რი ა ნ შ თა მ ომ ა ვ ა ლი ი ა ფე ტი ს ა , რომ ე რთი
წ ი ნ ა პ ა რი ჰ ყ ა ვ და თ და ი ა ფე ტური რა ს ს ა , ი ა ფე ტური მ ოდგ მ ა ა რი ს ა გ რე თვ ე
წ ი ნ ა პ ა რი ჰ ა ოს ი ს ა , ა ნ უ პ ი რვ ე ლა დი ე თნ ოს ი ს ა , ს ა ი და ნ ა ც მ ომ დი ნ ა რე ობ ს
დღე ვ ა ნ დე ლი ს ომ ე ხ ი ე რი . ე ს ე თნ ოს ი ი ყ ო უა ღრე ს ა დ მ ონ ა თე ს ა ვ ე პ ი რვ ე ლა დი
ქ ა რთული ე თნ ოს ი ს ა და ა ქ ე და ნ მ ომ დი ნ ა რე ობ ს ეს გ ა დმ ოც ე მ ა ძ მ ობ ი ს
შ ე ს ა ხ ე ბ - ჰ ა ოს ი ს ა და ქ ა რთლოს ი ს ძ მ ობ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ . ა რა , ა ქ უფროს ობ ა ზე ა რ
უნ და ი ყ ოს ს ა უბ ა რი ი მ ი ტომ , რომ ე ს უძ ვ ე ლე ს ი ხ ა ნ ა ა და ძ ა ლი ა ნ ძ ნ ე ლი ა
და დგ ე ნ ა ი მ პ ე რი ოდი ს ა , როდე ს ა ც გ ა ნ თვ ი ს და , ა ს ე ვ თქ ვ ა თ, ს ომ ხ ური ე თნ ოს ი
და როდე ს ა ც ი ს გ ა მ ოე ყ ო ც ა ლკ ე ე რა დ.

ა მ ა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ ა ს ა ხ ე ლე ბ ე ნ , და ა ხ ლოე ბ ი თ, ძ ვ . წ . მ ე შ ვ ი დე -მ ე ე ქ ვ ს ე
ს ა უკ უნ ე ე ბ ს , როდე ს ა ც ა რმ ე ნ თა შ ე მ ოს ვ ლა და ი წ ყ ო ჰ ა ი ა ს ა შ ი . ჰ ა ი ა ს ა ა რი ს
პ ი რვ ე ლი ქვეყანა , უა ღრე ს ა დ მ ონ ა თე ს ა ვ ე კ ოლხ ური ს ა მ ყ ა როს ი და
მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა შ ი ც ნ ობ ი ლი ა , ძ ვ ე ლ ს ომ ხ ურშ ი , ა ნ უ გ რა ბ ა რშ ი როგ ორ ა რი ს
ლა ზური და პ როტოქ ა რთული ძ ი რე ბ ი შ ე მ ონ ა ხ ული და რა დი დი როლი ა ქ ვ ს ა მ
ე ნ ი ს ჩ ა მ ოყ ა ლი ბ ე ბ ა შ ი პ როტოქ ა რთულ ე ნ ა ს . ა მ ა ს ა ღნ ი შ ნ ა ვ ს , მ ა გ ა ლი თა დ,
ც ნ ობ ი ლი ს ომ ე ხ ი მ ე ც ნ ი ე რი კ . თუმ ა ნ ოვ ი . და ა მ ი ტომ მ ა რრი თვ ლი და , რომ
ს ომ ხ ური ნ ა ხ ე ვ რა დ ი ა ფე ტური და ნ ა ხ ე ვ რა დ ი ნ დოე ვ როპ ული ე ნ ა ა .

მა სში ორი ვ ე ე ლე მ ე ნ ტი ა რი ს . ა ქ ე და ნ მ ომ დი ნ ა რე ობ ს უძ ვ ე ლე ს ი
ნ ა თე ს ა ობ ი ს ა და ე რთობ ი ს ი დე ა , რომ ე ლი ც ლე ონ ტი მ როვ ე ლთა ნ ა რი ს
მ ოც ე მ ული .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა კ ა ვ შ ი რი ა ბ ა ს კ ურ და ქ ა რთულ ს ა მ ყ ა როე ბ ს შ ორი ს ?

ბ ა ს კ ურ და ქ ა რთულ ე ნ ე ბ ზე მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე ბ თ, რომ ბ ა ს კ ური ც პ როტოი ბ ე რი ული

ე ნ ა ა , როგ ორც ქ ა რთული , მ ა გ რა მ ი მ დე ნ ა დ დი დი ე პ ოქ ე ბ ი ა შ ორე ბ თ მ ა თ
ურთი ე რთი ს ა გ ა ნ , ი მ დე ნ ა დ დი დი ხ ნ ი ს მ ა ნ ძ ი ლზე ვ ი თა რდე ბ ოდნ ე ნ ი ს ი ნ ი ც ა ლ-
ც ა ლკ ე , რომ დღე ს გ ე ნ ე ტი ური ნ ა თე ს ა ობ ი ს და დგ ე ნ ა ძ ნ ე ლდე ბ ა .

უფრო ტოპ ონ ი მ ე ბ ი თ, ც ა ლკ ე ული გ ა მ ოთქ მ ე ბ ი თ, ც ა ლკ ე ული ფორმ ე ბ ი თ ხ დე ბ ა ა მ

ნ ა თე ს ა ობ ი ს და დგ ე ნ ა , ა გ რე თვ ე კ ულტურულ-ი ს ტორი ული , შ ე და რე ბ ი თი
მ ე თოდი თ. გ ე ნ ე ტი ულა დ ბ ა ს კ ური და ქ ა რთული დღე ს მ ონ ა თე ს ა ვ ე ენები
თი თქ ოს ა რ ა რი ს , მ ა გ რა მ ე ს ი მ ა ს როდი ნ ი შ ნ ა ვ ე ქ რომ ბ ა ს კ ური და ქ ა რთული
ს ა მ ყ ა როე ბ ი უძ ვ ე ლე ს დროშ ი ა რ ი ყ ო ე რთი ა ნ ი . ე ს ი ყ ო, როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ,
ე რთი მ ოდგ მ ა , ე რთი რა ს ს ა , ე რთი ე ნ ა , მ ა გ რა ს შ ე მ დე გ ი მ დე ნ ა დ გ ა ნ თვ ი ს და ,
რომ დღე ს უკ ვ ე მ ე ც ნ ი ე რე ბ ს და დგ ე ნ ა ც კ ი უჭ ი რთ გ ე ნ ე ტი ური ნ ა თე ს ა ობ ი ს ა .
მ ც ვ ა გ ვ ა რი და დგ ე ნ ა შ ე ი ძ ლე ბ ა და ა მ ის ს ა ფუძ ვ ე ლი ა რი ს , როგ ორც
მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, ჰ უმ ბ ოლდტი ს ც ნ ობ ი ლშ რომ ა შ ი ბ ა ს კ ური ე ნ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ .

ე ს შ რომ ა დღე მ დე ა რ ა რი ს ნ ა თა რგ მ ნ ი ქ ა რთულა დ და , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , მ ა ს

ბ ოი კ ოტს ა ც უც ხ ა დე ბ ე ნ , გ ა რკ ვ ე ული მ ოს ა ზრე ბ ე ბ ი თ ე ს მ ი ჩ ქ მ ა ლული ი ყ ო
მ უდა მ . ჩ ვ ე ნ ი ა მ ოც ა ნ ა ა , ე ს შ რომ ა ი თა რგ მ ნ ოს ქ ა რთულა დ და გ ა ვ რც ე ლდე ს
ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი , რომ ქ ა რთვ ე ლე ბ მ ა გ ა ი გ ონ თა ვ ი ა ნ თი ნ ა მ დვ ი ლი
წ ა რმ ომ ა ვ ლობ ა . ჰ უმ ბ ოლდტზე უფრო დი დი ა ვ ტორი ტე ტი და ს ა ვ ლე თი ს
მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა ს , როგ ორც მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, ა რა ჰ ყ ა ვ ს . თუმ ც ა თა ნ ა მ ე დროვ ე
მ ე ც ნ ი ე რ-ქ ა რთვ ე ლოლოგ თა (ი ა ნ ბ რა უნ ი ს და ს ხვ ე ბის ) უა ხ ლე ს ი
გ ა მ ოკ ვ ლე ვ ე ბ ი ს შ ე დე გ ა დ ყ ა ლი ბ დე ბ ა ა ზრი , რომ ბ ა ს კ ური მ ე ოთხ ე
ქ ა რთვ ე ლური ენაა.

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა კ ა ვ შ ი რი ა ლა ზა რე ს ა და ქ ა რთულ ე ნ ა ს შ ორი ს ?

ლა ზა რე ს ა ღდგ ი ნ ე ბ ა ი ოა ნ ე -ზოს ი მ ე ს თა ნ ნ ი შ ნ ა ვ ს ა ღდგ ი ნ ე ბ ა ს ქ ა რთვ ე ლი

ე რი ს ა ს , ქ ა რთვ ე ლური მ ოდგ მ ი ს ა ს იმ გ ა ნ ფე ნ ი ლობ ი თ, როგ ორც ის იყ ო
წ ა რმ ოდგ ე ნ ი ლი პ რე ი ს ტორი ულ ხ ა ნ ა შ ი , ა ნ უ ლა ზა რე ს და ძ ი ნ ე ბ ა მ დე , ა ნ უ
მესამე ა თა ს წ ლე ულა მ დე . მ ე ს ა მ ე ა თა ს წ ლე ულშ ი ეს მ ოდგ მ ა შ ე მ ც ი რდა ,
გ ა ნ ა დგ ურდა ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ი ს მ ი ე რ და და რჩ ა მ ხ ოლოდ პ ი რი ნ ე ე ბ ზე , მ ც ი რე
ა ზი ა შ ი , კ ა ვ კ ა ს ი ა შ ი . ხ ოლო ა ღდგ ომ ა ი ქ ნ ე ბ ა ი ს ე ვ ა ღორძ ი ნ ე ბ ა ა მ მ ოდგ მ ი ს ა ,
ი ს ე ვ ი მ ა ვ ე პ ოზი ც ი ა ს და ი ბ რუნ ე ბ ს ე ს მ ოდგ მ ა და ე ს ე რი , რომ ე ლი ც მ ა ს
გ ა ა ჩ ნ და პ რე ი ს ტორი ულ ხ ა ნ ა შ ი , ე . ი .

წ ა მ ყ ძ ა ნ ი მ ოდგ მ ი ს პ ოზი ც ი ა ს , კ ა ც ობ რი ობ ი ს ს ული ე რი მ ოძ ღვ რი ს პ ოზი ც ი ა ს .

ა ი , ე ს ი გ ული ს ხ მ ე ბ ა ს წ ორე დ ი მ ა შ ი , რომ მ ე ორე დ მ ოს ვ ლი ს დროს ღმ ე რთმ ა ნ
უნ და ა მ ხ ი ლოს ყ ვ ე ლა ე ნ ა ს ა ა მ ი თ ე ნ ი თა ო, როგ ორც ა მ ბ ობ ს ი ოა ნ ე -ზოს ი მ ე . ე ს
კი იმ ა ს ნ იშნა ვ ს , რომ ეს მ ოდგ მ ა იქ ნ ე ბა მ თა ვ ა რი მ ა ტა რე ბ ე ლი
ს ული ე რე ბ ი ს ა , ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ა და ის ა მ ხ ე ლს და ნ ა რჩ ე ნ ც ოდვ ი ლ
კ ა ც ობ რი ობ ა ს .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა: რა კ ა ვ შ ი რი ა პ რომ ე თე ს ა და ა მ ი რა ნ ს შ ორი ს ?
 ა მ ი რა ნ ი გ ვ ი ა ნ დე ლი ს ა ხ ე ლი უნ და ი ყ ოს პ რომ ე თე ს ი . ჩ ვ ე ნ ა რა გ ვ ა ქ ვ ს
ც ნ ობ ე ბ ი ი მ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ , რომ პ რე ი ს ტორი ულ ხ ა ნ ა შ ი პ რომ ე თე ს ა მ ი რა ნ ი
ე წ ოდე ბ ოდა . ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ა მ ი რა ნ ი , თვ ი თონ ს ა ხ ე ლი "ა მ ი რ" უფრო ი მ
პ ე რი ოდთა ნ ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული , როდე ს ა ც უკ ვ ე ს პ ა რს ული კ ულტურა
შ ე მ ოდი ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი . ა მ ი რა ნ და რე ჯა ნ ი ს ძ ე - "ა მ ი რ ა ნ და რე ჯე ჰ ა ნ "
ნ იშნ ა ვ ს "მ ბ რძ ა ნ ე ბ ე ლი ქ ვ ე ყ ნ ი ს ა ", მ ე უფე ქ ვ ე ყ ნ ი ს ა ", ეს ს პ ა რს ული
ტე რმ ი ნ ი ა .

ს ა ე რთოდ, ა მ ი რა ნ ზე ხ ა ლხ ური თქ მ ულე ბ ი ს ი ს ს ა ხ ე , რომ ე ლმ ა ც ჩ ვ ე ნ ა მ დი ს

მ ოფღწ ი ა , გ ვ ი ა ნ დე ლი უნ და ი ყ ოს . პ რე ი ს ტორი ული მ ი თი ა მ ი რა ნ ზე ა ი ს ა ხ ა
ქ ა რთულ ხ ა ლხ ურ თქ მ ულე ბ ა შ ი , მ ა გ რა მ ს ა ხ ე ლი შ ე ც ვ ლი ლი ა .

ს ა ხ ე ლი ა მ ი რა ნ ი ა შ კ ა რა დ ს პ ა რს ული წ ა რმ ოშ ობ ი ს ა ა და , მ ე მ გ ონ ი , ა რ
ა ს ა ხ ა ვ ს ა მ ა რს ე ბ ი ს რა ობ ა ს . პ რე ი ს ტორი ულ ხ ა ნ ა შ ი ა მ ა რს ე ბ ა ს , მ ე მ გ ონ ი ,
ჰ ქ ონ და უფრო ძ ვ ე ლი პ როტოქ ა რთული შ ე ს ა ტყ ვ ი ს ი . ს ა ე რთოდ პ როტოქ ა რთული
შ ე ს ა ტყ ვ ი ს ე ბ ი ჰ ქ ონ და თ ა რა მ ა რტო ა ს ე თ პ ე რს ონ ა ჟ ე ბ ს . მ ა გ ა ლი თა დ, ს ა ი და ნ
მ ომ დი ნ ა რე ობ ს ქ ა რთვ ე ლთა ე პ ონ ი მ ი "კ ა რდუ"? ე ს ა რი ს მ თი ს ს ა ხ ე ლი ,
რომ ე ლს ა ც დღე ს ჰ ქ ვ ი ა ა რა რა ტი . თა ვ და პ ი რვ ე ლა დ ა მ მ თი ს ს ა ხ ე ლი ი ყ ო კ ა რდუ,
კ ა რდუ იყ ო ბ ა ბ ი ლონ ური ღვ თა ე ბ ა . მ თე ბ ს ა რქ მ ე ვ დნ ე ნ ღვ თა ე ბ ე ბ ი ს
ს ა ხ ე ლე ბ ს და ა მ ღვ თა ე ბ ი ს ს ა ხ ე ლი ე რქ ვ ა მ თა ა რა რა ტს , რომ ე ლს ა ც ს უმ ე რულ
ე პ ოქ ა შ ი ნ ი ს ი რი ე რქ ვ ა . ძ ვ ე ლი ს ა ხ ე ლე ბ ი დღე ს უკ ვ ე ა ღა რა ა ქ ვ ს ა რც ა ს
ტოპ ონ ი მ ე ბ ს , ა რც გ მ ი რე ბ ს .

და ამ ა რს ე ბ ა ს , რომ ე ლს ა ც პ რომ ე თე ს უწ ოდე ბ ე ნ , და რწ მ უნ ე ბ ული ვ ა რ,

პ რე ი ს ტორი ულ ხ ა ნ ა შ ი ა რ ე რქ ვ ა ა მ ი რა ნ ი . ა მ ი რა ნ ი უფრო შ უა ს ა უკ უნ ე ე ბ შ ი ა
შ ე რქ მ ე ული .

შ ე კი თ ხ ვ ა : რა ს ი ტყ ვ ი თ ა ფხ ა ზურ-ქ ა რთული ე ნ ე ბის კ ა ვ შ ი რზე ?

ს ა ე რთოდ ა დი ღე ური და ს ხ ვ ა კ ა ვ კ ა ს ი ული ე ნ ე ბ ი , როგ ორც მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ,

ი ბ ე რი ულ-კ ა ვ კ ა ს ი ური წ ა რმ ოშ ობ ი ს ა ა , მ ა თს ა და ქ ა რთულ ე ნ ა ს შ ორი ს
გ ე ნ ე ტი ური ნ ა თე ს ა ობ ა ა რს ე ბ ობ ს . ქ ა რთვ ე ლურ ე ნ ე ბ ს შ ორი ს ა ც გ ე ნ ე ტი ური
ნ ა თე ს ა ობ ა ა პ ს ე ბ ობ ს , მ ე გ ობ რე ბ ო. ე ს ვ ე რ გ ა უგ ი ა თ მ ა თ და ა მ ი ტომ ა რი ს ე ს
ე როვ ნ ული შ უღლი , თორე მ მ ა თი წ ა რმ ომ ა ვ ლობ ა ნ ა მ დვ ი ლა დ ი ბ ე რი ულ-
კ ა ვ კ ა ს ი ური ა . ნ ა მ დვ ი ლა დ ა ს ე ა . რომ ჰ ქ ონ დე თ მ ა თ მ ე ხ ს ი ე რე ბ ა , ც ოდნ ა
თა ვ ი ა ნ თი წ ა რმ ომ ა ვ ლობ ი ს შ ე ს ა ხ ე ბ , ი ს ი ნ ი ა რა ს ოდე ს ა რ გ ა ა ჩ ა ღე ბ დნ ე ნ
ასეთ კ ონ ფლი ქ ტე ბ ს თა ვ ი ს მ ონ ა თე ს ა ვ ე ე რთა ნ . ს ა ე რთოდ ჩ რდი ლოე თ
კ ა ვ კ ა ს ი ი ს ხ ა ლხ ე ბ ი გ ე ნ ე ტი კ ურა დ მ ონ ა თე ს ა ვ ე ნ ი ა რი ა ნ , ა ს ე ვ ე ა მ ა თი
ე ნ ე ბ იც.

ეს ა რნ ოლდ ჩ ი ქ ობ ა ვ ა მ , ჩ ვ ე ნ მ ა დი დე ბ ულმ ა მ ე ც ნ ი ე რმ ა , შ ე ს ა ნ ი შ ნ ა ვ ა დ
გ ა მ ოი კ ვ ლი ა და ეს მ ი ს ი ს ა ყ ვ ა რე ლი ტე რმ ი ნ ი ა - ი ბ ე რი ულ-კ ა ვ კ ა ს ი ური
ე ნ ა თმ ე ც ნ ი ე რე ბ ა და ი ბ ე რი ულ-კ ა ვ კ ა ს ი ური ხ ა ლხ ე ბ ი , რა ც , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს ,
იმ ა ს ა ც გ ული ს ხ მ ობ ს , რომ ი ბ ე რი ულ-კ ა ვ კ ა ს ი ური არ ა რი ს ე რთა დე რთი
ი ბ ე რი ულ ს ა მ ყ ა როშ ი , ა რს ე ბ ობ ს , მ ა გ ა ლი თა დ, ი ბ ე რი ულ-პ ი რი ნ ე ული და ს ხ ვ ა ,
რომ ი ბ ე რი ულ კ ა ვ კ ა ს ი ური ა რი ს მ ხ ოლოდ ე რთი მ ონ ა კ ვ ე თი ი ბ ე რი ული
ს ა მ ყ ა როს ი , და მა სში ე რთი ა ნ დე ბ ი ა ნ ა გ რე თვ ე ჩ რდი ლოე თ კ ა ვ კ ა ს ი ი ს
ხ ა ლხ ე ბ ი .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა კ ა ვ შ ი რშ ი ა მ ა ზდე ა ნ ობ ა ქ ა რთულ ს ული ე რ ს ა მ ყ ა როს თა ნ ?

მ ე გ ობ რე ბ ო, ი ს ტორი ულა დ ქ ა რთვ ე ლ ე რს ჰ ქ ონ და ურთი ე რთობ ა მ რა ვ ა ლ

კ ულტურა ს თა ნ , მ რა ვ ა ლ რე ლი გ ი ა ს თა ნ და ა რი ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ი მ ი ს ნ ი შ ნ ე ბ ი ,
რომ ი ყ ო ე რთ პ ე რი ოდშ ი ა ქ მ ა ზდე ა ნ ური კ ულტი , ა ნ ა ჰ ი ტა -ქ ა ლღმ ე რთი ს კ ულტი
და მ რა ვ ა ლი ს ხ ვ ა კ ულტი ი ყ ო, მ ა გ რა მ ე ს ა რ ი ყ ო წ ა მ ყ ვ ა ნ ი , ა რ ი ყ ო ა რს ე ბ ი თი
და ძ ი რი თა დი ჩ ვ ე ნ ს ს ული ე რ ს ა მ ყ ა როშ ი . მ ა გ ა ლი თა დ, ჯე რ პ რობ ლე მ ა ტურა დ
ა რი ს ქ ც ე ული , ი ყ ო თუ ა რა ა რმ ა ზი ს კ ულტურა ზოროა ს ტრა ლური კ ულტურა და
რა ი მ ე ს ა ე რთო აქვს თუ ა რა მას ზოროა ს ტრულ კ ულტურა ა ს თა ნ და
მ ა ზდე ა ნ ობ ა ს თა ნ . ე . ი . ე ს ე ც ა რ ა რი ს და მ ტკ ი ც ე ბ ული , ორმ უზდი და ა რმ ა ზი თუ
ე ნ ა თე ს ა ვ ე ბ ი ა ნ ურთი ე რთს .

შ ე კი თ ხ ვ ა: რა ა რი ს ა ნ თროპ ოს ოფი ა ?
 - ა ნ თროპ ოს ი ა ა რი ს ს ული ე რი მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა თა ნ ა მ ე დროვ ე ე ვ როპ ა შ ი ,
მ ე ც ნ ი ე რე ბ ა ს ული ს შესა ხებ, რომ ე ლი ც გ ა ვ რც ე ლე ბ ული ა და ს ა ვ ლე თი ს
ქ ვ ე ყ ნ ე ბ შ ი . ე ს მ ოძ რა ობ ა ა რს ე ბ ობ ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი ც და ჰ ყ ა ვ ს მ რა ვ ა ლი
მ ი მ დე ვ ა რი . ე ს ა რი ს ქ რი ს ტი ა ნ ული მ ოძ რა ობ ა , როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ა ნ ე თშ ე ს ა რი ს
მ ი ქ ა ე ლური ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა .

მ ა გ რა მ , ა მ ა ვ ე დროს , უნ და მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ, რომ ზოგ ს ე შ ლე ბ ა , ზოგ ი ურე ვ ს

ა ნ თროპ ოს ოფი ა ს რე ლი გ ი ა შ ი . ა ნ თროპ ოს ოფი ა ა რ ა რი ს რე ლი გ ი ა . ე ს ა რი ს
შ ე მ ე ც ნ ე ბ ი თი მ ი მ დი ნ ა რე ობ ა და ა რა ა ღმ ს ა რე ბ ლობ ა . ა მ ი ტომ შ ე ც დომ ი თ
ა მ ბ ობ ე ნ , ა ნ მ ა რთლმ ა დი დე ბ ე ლი ი ყ ა ვ ი , ა ნ ა ნ თროპ ოს ოფი ო.

ა ს ე ა რ დგ ა ს ს ა კ ი თხ ი . ე ს ი გ ი ვ ე ა , რომ თქ ვ ა : ა ნ მ ა რთლმ ა დი დე ბ ე ლი ი ყ ა ვ ი , ა ნ
ჰ ე გ ე ლი ა ნ ე ლი . ა ქ ს ა ქ მ ე ი მ ა შ ი გ ა ხ ლა ვ თ, რომ ა ნ თროპ ოს ოფი ა ს რე ლი გ ი ური
ა ღმ ს ა რე ბ ლური პ რე ტე ნ ზი ე ბ ი ა რა ა ქ ვ ს .

ეს ა რი ს შ ე მ ე ც ნ ე ბ ი თი გ ზა . მ ა რთა ლი ა , რე ლი გ ი ური თე მ ი ც ა რს ე ბ ობ ს
და ს ა ვ ლე თშ ი , რომ ე ლი ც მ ა ს ზე ა რი ს ა ღმ ოც ე ნ ე ბ ული , მ ა გ რა მ თა ვ ი ს თა ვ ა დ
ა ნ თროპ ოს ოფი ი ს ფუძ ე მ დე ბ ე ლი - რუდოლფ შ ტა ი ნ ე რი ა რ ი ყ ო ა ხ ა ლი რე ლი გ ი ი ს
ა ნ კ ონ ფე ს ი ი ს ფუძ ე მ დე ბ ე ლი . ი ს ა რი ს ქ რი ს ტე ს , ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს მ ი მ დე ვ ა რი
და ქ რი ს ტი ა ნ ობ ი ს ა ხ ა ლი შ ე ნ ე ც ნ ე ბ ი თი ფორმ ი ს შ ე მ ქ მ ნ ე ლი . ა ს ე რომ , ა ქ ა რ
უნ და მ ოხ დე ს ც ნ ე ბ ა თა ა ღრე ვ ა და ა რ უნ და შ ე გ ვ ე შ ა ლოს . როგ ორც მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ,
ა რს ე ბ ობ ს ა გ რე თვ ე მ რა ვ ა ლი და რგ ი ა ნ თროპ ოს ოფი ული მ ე ც ნ ი ე რე ბ ი ს ა :
ა ნ თროპ ოს ოფი ური მ ე დი ც ი ნ ა , ბ ი ოლოგ ი ა , პ ე და გ ოგ ოკ ა . კ ე რძ ოდ
ა ნ თროპ ოს ოფი ურმ ა დი ც ი ნ ა მ უდი დე ს ი როლი შ ე ა ს რულა ჩ ვ ე ნ შ ი 9 ა პ რი ლს
მ ოწ ა მ ლულთა მ კ ურნ ა ლობ ა შ ი . როდე ს ა ც ვ ე რც ე რთი ე ქ ი მ ი ვ ე რ კ ურნ ა ვ და მ ა თ,
ვ ე რც ე რთი ს ა ხ ე ობ ი ს წ ა მ ა ლი - მ ა თ ი ს ე თი მ ე დი კ ა მ ე ნ ტე ბ ი ჩ ა მ ოი ტა ნ ე ს ,
თა ვ ი ა ნ თი ს კ ოლი ს მ ი ე რ შ ე ქ მ ნ ი ლი , რომ ლე ბ მ ა ც უშ ვ ე ლა ა მ მ ოწ ა მ ლულე ბ ს ,
გ ა და ა რჩ ი ნ ა უა მ რა ვ ი ა და მ ი ა ნ ი .

უნ და მ ოგ ა ხ ს ე ნ ოთ ი ს ი ც , რომ მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლურ კ ულტზე ა რს ე ბ ობ ს ლე ქ ც ი ა

რუდოლფ შ ტა ი ნ ე რი ს ა , რომ ე ლი ც ძ ა ლზე მ ა ღა ლ დონ ე ზე ა ყენებს
მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლურ კ ულტს კ ა თოლი კ ურთა ნ შ ე და რე ბ ი თ.

მ ე შ ე მ ი ძ ლი ა პ ი რდა პ ი რ ც ი ტა ტა წ ა გ ი კ ი თხ ოთ. ს ა რთოდ რუდოლფ შ ტა ი ნ ე რი

მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლურ ფი ლოს ოფი ა თა ნ ძ ა ლი ა ნ ღრმ ა დ ი ყ ო და კ ა ვ შ ი რე ბ ჯლი ,
კ ე რძ ოდ, ვ ლა დი მ ე რ ს ოლოვ ი ოვ ი ს ფი ლოს ოფი ა ს თა ნ და თა ვ ი ს ე რთ-ე რთ
წ ი ნ ა მ ორბ ე და დ თვ ლი და მ ა ს , მ ა რთლმ ა დი დე ბ ე ლ ფი ლოს ოფოს ს . ა რი ს ც ი კ ლი
ლე ქ ც ი ე ბ ი ს ა 1922 წ ე ლს წ ა კ ი თხ ული - "ზე ც ნ ობ ა დი გ ა ვ ლე ნ ე ბ ი კ ა ც ობ რი ობ ი ს
ი ს ტორი ა შ ი ", ს ა და ც რუდოლფ შ ტა ი ნ ე რი ა მ ბ ობ ს : "კ ა თოლი კ ურ ე კ ლე ს ი ა შ ი
კ ულტი და რი ტუა ლი უფრო თვ ა ლი თს ა ხ ი ლვ ე ლი ს ი მ ბ ოლოე ბ ი ს ხ ა ს ი ა თს
ა ტა რე ბ ს , ა ღმ ოს ა ვ ლურ მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლურ ე კ ლე ს ი ა შ ი კ ი ი გ ი ი ს ე თი რა მ
ა რი ს , რა ს ა ც ს ული ს წ ვ დე ბ ა უღრმ ე ს ი მ ოწ ი წ ე ბ ი თ". ე . ი . რა დი კ ა ლურა დ
ა ს ხ ვ ა ვ ე ბ ს ა მ ორ კ ულტს ე რთმ ა ნ ე თი ს ა გ ა ნ და მ ი ს თვ ი ს უფრო მ ა ხ ლობ ე ლი
ა რი ს მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლური კ ულტი , და ეს ჩა ნს ა გ რე თვ ე ოქ ს ფორდშ ი
წ ა კ ი თხ ული ლე ქ ც ი ე ბ ი და ნ , ს ა და ც ის ა მ ბ ობ ს , რომ მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლურ
ა ღმ ოს ა ვ ლურ ე კ ლე ს ი ა შ ი ი ყ ო ძ ა ლი ა ნ ღრმ ა ე ზოტე რი ზმ ი , ა ნ უ ს ა ი დუმ ლო
მ ოძ ღვ რე ბ ა , რომ ე ლი ც თა ვ ა დ ე კ ლე ს ი ა ს გ ა ა ჩ ნ და . ა ღმ ოს ა ვ ლე თშ ი , როგ ორც მ ე
წ ე ღა ნ მ ოგ ა ხ ს ე ნ ე თ, ე ზოტკ რი ზმ ი ა რ ი ყ ო გ ა მ ოყ ოფი ლი ე გ ზოტე რი ზმ ი ს ა გ ა ნ ,
ხ ოლო და ს ა ვ ლე თშ ი გ ა მ ოყ ოფი ლი ი ყ ო და ი ყ ო კ ონ ფლი ქ ტი ც და დე ვ ნ ა ც
ე ზოტე რი ზმ ი ს ა .

ა ღმ ოს ა ვ ლურ მ ა რთლმ ა დი დე ბ ლურ ს ა მ ყ ა როშ ი ა მა ს ა დგ ი ლი არ ჰ ქ ონ ი ა

ა რა ს ოდე ს .

შ ე კი თ ხ ვ ა: როგ ორი ა გ რა ა ლი ს წ ა რმ ოშ ობ ა ?

გ რა ა ლი ს ე ტი მ ოლოგ ი ა , გ რა ა ლი , მ ე გ ობ რე ბ ო, მ ომ დი ნ ა რე ობ ს
ძ ვ ე ლპ როვ ა ნ ს ული და ა ლბ ა თ, ძ ი რი თ კ ა პ ა დოკ ი უოი ტე რმ ი ნ ი და ნ "გ რა ც ა ლ" და ,
ს ა ე რთოდ, გ რა ა ლი ს მ ი მ დი ნ ა რე ობ ა ქ ა რთვ ე ლური ტომ ე ბ ი ს შ ე ქ მ ნ ი ლი ა
ა გ რე თვ ე . კ ა პ ა დოკ ი ური ე თნ ოს ი , რომ ე ლი ც იგივ ე ქ ა რთვ ე ლური ,
პ როტოი ბ ე რი ული ე თნ ოი ს ა , ა რი ს ძ ი რი თა დი შ ე მ ქ მ ნ ე ლი გ რა ა ლი ს
მ ი მ დი ნ ა რე ობ ი ს ა . ტი ტურე ლი , ც ნ ობ ი ლი პ ი რვ ე ლი მ ფლობ ე ლი გ რა ა ლი ს ა ,
ე როვ ნ ე ბ ი თ იყ ო კ ა პ ა დოკ ი ე ლი , ე. ი. ქ ა რთვ ე ლური წ ა რმ ოშ ობ ი ს ა .
შ ა მ თხ ვ ე ვ ი თი როდი ა , რომ კ ა პ ა დოკ ი ე ლე ბ ი იხს ე ნ იე ბია ნ ს ული წ მ ი დი ს
გ ა დმ ოს ვ ლი ს დღე ს , მ ე ე რგ ა ს ი ს ე დღე ს , რომ ე ლი ც მ ოც ე მ ული ა მ ოც ი ქ ულთა
სა ქმეში (ს ა ქ მ ე , 2, 9). კ ა პ ა დოკ ი ე ლე ბ ი ე ს წ რე ბ ოდნ ე ნ ს ული წ მ ი დი ს
გ ა დმ ოს ვ ლა ს და გ რა ა ლი ს მ ი ს ს ი ა ე ს ა რი ს ს ული წ მ ი დი ს მ ი ს ს ი ა .

გ რა ა ლი ეს ა რი ს ს ული წ მ ი დი ს მ ა ტა რე ბ ე ლი , გ რა ა ლი ს მ ფლობ ე ლი ა რი ს
ს ული წ მ ი დი თ გ ა ნ მ ს ჭ ვ ა ლული და ს ული წ მ ი და მ ომ ა დლე ბ ული ა და მ ი ა ნ ი .
გ რა ა ლი ს მ ოძ რა ობ ა , გ რა ა ლი ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა შ ე ქ მ ნ ე ს ს წ ორე დ ი ბ ე რი ული
ხ ა ლხ ე ბ მ ა . ი ს შ ე ი ქ მ ნ ა ჯე რ კ ა პ ა დოკ ი ა შ ი , შ ე მ დე გ პ როვ ა ნ ს შ ი , ლა ნ გ დოკ შ ი ,
ს ა და ც ძ ი რი თა და დ ი ბ ე რი ული და კ ე ლტ-ი ბ ე რი ული მ ოდგ მ ი ს ხ ა ლხ ე ბ ი
ც ხ ოვ რობ დე ნ . კ ე ლტ-ი ბ ე რე ბ ი იგივ ე ი ბ ე რე ბ ი ა წ ე რმ ოშ ობ ი თ, რომ ე ლთა ც
შ ე მ დე გ , გ თი ა ნ დე ლ პ ე რი ოდშ ი შ ე ე რწ ყ ნ ე ნ კ ე ლტე ბ ი . კ ე ლტე ბ ი ს მ ი გ რა ც ი ა
ჩვენს წ ე ლთა ღრი ც ხ ვ ა მ დე და ა ხ ლოე ბ ი თ მ ე ს ა მ ე ს ა უკ უნ ი და ნ და ი წ ყ ო და
მ ოგ ვ ი ა ნ ე ბ ი თა ც გ ა გ რძ ე ლდა . შ ე მ დე გ ჩ ა მ ოყ ა ლი ბ და კ ე ლტ-ი ბ ე რი ული მ ოდგ მ ა ,
მ ა გ რა მ წ ა რმ ოშ ობ ი თ მ ა ინ ც ი ბ ე რი ული ა . კ ე ლტ-ი ბ ე რი ული მ ოდგ მ ა ც
კ ა პ ა დოკ ი ა ს თა ნ ა ა და კ ა ვ შ ი რე ბ ული და ს წ ორე დ კ ა პ ა დოკ ი ი და ნ , ა მ მ ე ს ხ ური ,
ა ნ უ მ ოს ხ ური , ზა ნ ური კ ა პ ა დოკ ი ი და ნ მ ომ დი ნ ა რე ობ ს გ რა ა ლი ს ქ რი ს ტი ა ნ ობ ა
და გ რა ა ლი ს მ ი მ დი ნ ა რე ობ ა .

ქ ა რთლშ ი ა რი ს , ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , ს ოფე ლი გ რა კ ა ლი . რა მ დე ნ ა და ც პ ი რვ ე ლა დი

ს ა ხ ე ლი ამ თა ს ი ს ა ა რი ს გ რა ც ა ლი , გ რა ც ა ლი და გ რა კ ა ლი ა შ კ ა რა დ
მ ონ ა თე ს ა ვ ე ა და ე ს ტოპ ონ ი მ ი უნ და ი ყ ოს გ რა ა ლთა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული , ყ ვ ე ნ ი
ღრმ ა რწ მ ე ნ ი თ. გ რა ა ლი მ ოხ ს ე ნ ი ე ბ ული ა რი ს შ ა ვ თე ლი ს ოდე ბ შ ი . შ ა ვ თე ლი ს
შ დე ბ შ ი მას ე წ ოდე ბ ა "მ ა დლი ბ ა რძ ი მ ი , ე რთა გ ა ნ ს ა წ მ ე ნ დ". როგ ორც
მ ოგ ე ხ ს ე ნ ე ბ ა თ, გ რა ა ლი ა რი ს ბ ა რძ ი მ ი , თა ს ი და გ ა რდა ა მ ი ს ა , ე ს თა ს ი
მ ოხ ს ე ნ ი ე ბ ული ა რი ს ქ ა რთულ ფოლკ ლორშ ი , კ ე რძ ოდ, როდე ს ა ც წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი -
ქ ა რთული ფოლკ ლორი ს წ მ . გ ი ორგ ი - ლა შ ქ რობ ს ქ ა ჯა ვ ე თშ ი კ ოპ ა ლა ს თა ნ და
ი ა ხ ს ა რთა ნ ე რთა დ, მ ა ს ქ ა ჯა ვ ე თი და ნ მ ოა ქ ვ ს თა ს ი და ჩ ვ ე ნ ი ღრმ ა რწ მ ე ნ ი თ
ე ს გ რა ა ლი ს თა ს ი ა . ე .

ი . წ მ ი ნ და გ ი ორგ ი ს ჩ ა ს ვ ლა ქ ვ ე ს კ ნ ე ლშ ი და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ა გ რა ა ლი ს თა ს ი ს
წ ა მ ოღე ბ ა ს თა ნ , ე . ი . ე ს ა რი ს ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს ს ი მ ბ ოლო. ა მ რი გ ა დ უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა
გ რა ა ლი ქ ა რთულ კ ულტურა ს , ქ ა რთულ ფოლკ ლორს , ს ა ქ ა რთვ ე ლოს ი ს ტორი ა ს .
გ ე ლა თი ს ფრე ს კ ე ბ ი ს ძ ი რი თა დი მ ოტი ვ ე ბ ი გ რა ა ლი ს თა ს თა ნ ა რი ს
და კ ა ვ შ ი რე ბ ული . ყ რმ ა მ ა ც ხ ოვ ა რი , რომ ე ლი ც უჭ ი რა ვ ს გ ე ლა თი ს
ღვ თი ს მ შ ობ ე ლს , შ უბ ლზე გ რა ა ლი ს ტვ ი ფა რს ა ტა რე ბ ს ! ა ს ე რომ , ე ს უა ღრე ს ა დ
ღრმ ა კ ა ვ შ ი რშ ი ა ქ ა რთულ კ ულტურა ს თა ნ და რა ც შ ე ე ხ ე ბ ა "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ს ",
შ ე ძ ლე ბ ა ი თქ ვ ა ს , რომ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ც " გ რა ა ლი ს პ ოე მ ა ა ი მ ი ტომ , რომ
გ რა ა ლი ს ს ი მ ბ ოლოე ბ ი , ს ი ნ ონ ი მ ე ბ ი ა ს ა უნ ჯე , თვ ა ლ-მ ა რგ ა ლი ტი ,
ფი ლოს ოფი ური ქ ვ ა და ქ ა ლწ ული , ე .

ი . ქ ა ლწ ული ს გ ა მ ოხ ს ნ ა ტყ ვ ე ობ ი და ნ , ქ ვ ე ს კ ნ ე ლი და ნ ა გ რე თვ ე ი გ ი ვ ე ა , რა ც
გ რა ა ლი ს გ ა მ ოხ ს ნ ა . ქ ა ლი ამ შ ე მ თხ ვ ე ვ ა შ ი გ ა ნ ა ს ა ხ ი ე რე ბ ს ა ნ იმ ა ს ,
ს ა მ შ ვ ი ნ ე ლს და ა ნ ი მ ა ს გ ა მ ოხ ს ნ ა დრა კ ონ ი ს ტყ ვ ე ობ ი და ნ ა რი ს ს წ ორე დ
ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს მ ი ზა ნ ი . ა ი , ე ს ა რი ს მ ოც ე მ ული ს წ ორე დ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ შ ი ".
"ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი " ა რი ს ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს გ ზა , ჰ ე როი კ ული ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს გ ზა
ა რი ს ა ღწ ე რი ლი . ა ლე გ ორი ულა დ, ს ა ე რთოდ, რა ი ნ დობ ა და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ი ყ ო
ი ნ ი ც ი ა ც ი ა ს თა ნ , რა ი ნ დობ ა იყ ო ინ იცია ციის ი ნ ს ტი ტუტი , ა მ ი ტომ მ ის ი
უმ თა ვ რე ს ი მ ი ზა ნ ი ი ყ ო ქ ვ ე ს კ ნ ე ლა დ შ თა ს ვ ლა და გ რა ა ლი ს გ ა მ ოხ ს ნ ა , ა ნ უ
წ მ ი ნ და ს ა წყ ის ის გ ა მ ოხ ს ნ ა ბ ნ ე ლი ძ ა ლე ბ ი ს ტყ ვ ე ობ ი ს ა გ ა ნ .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : როგ ორ მ ტკ ი ც დე ბ ა , რომ პ ე ლა ზგ ე ბ ი და შ უმ ე რე ბ ი ი ყ ვ ნ ე ნ
ა რა ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ი ?

ე ს მ ტკ ი ც დე ბ ა , მ ე გ ობ რე ბ ო, ე ნ ა თმ ე ც ნ ი ე რული მ ონ ა ც ე მ ე ბ ი თ.

უწ ი ნ ა რე ს ყ ოვ ლი ს ა , შ უმ ე რე ბ ი რომ ა რა ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ი ა რი ა ნ და მ ხ ოლოდ

ქ ა რთული ე ნ ე ბ ი ე ნ ა თე ს ა ვ ე ბ ა შ უმ ე რულ ე ნ ა ს დღე ს დღე ობ ი თ, და ა მ ტკ ი ც ა
დი დმ ა ქ ა რთვ ე ლმ ა მ ე ც ნ ი ე რმ ა მ .

წ ე რე თე ლმ ა . ი ნ დოე ვ როპ ული ე ნ ე ბ ი ა მ ე ნ ე ბ ს ა რ ე ნ ა თე ს ა ვ ე ბ ა . პ ე ლა ზგ ე ბ ზე

პ ი რდა პ ი რ ა რი ს ჰ ე როდოტე ს თა ნ და სხვა ბ ე რძ ე ნ ი ს ტორი კ ოს ე ბ თა ნ
ნ ა თქ ვ ა მ ი , რომ ის ინ ი ი ბ ე რე ბ ი იყ ვ ნ ე ნ .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა კ ა ვ შ ი რი ი ყ ო ი რლა ნ დი ე ლ და ქ ა რთვ ე ლ ი ბ ე რე ბ ს შ ორი ს ?

ი რლა ნ დი ე ლე ბ ი ს ა და ქ ა რთვ ე ლი ი ბ ე რე ბ ი ს კ ა ვ შ ი რი უღრმ ე ს ი ა , მ ე გ ობ რე ბ ო.

ს წ ორე დ ი მ ა ზე ა რი ს ს ა უბ ა რი ჰ უმ ბ ოლდტი ს შ რომ ა შ ი , რომ ი რლა ნ დი ა შ ი ,
ჩ რდი ლოე თ ე ვ როპ ა შ ი ი ყ ო მ ი გ რა ც ი ა ი ბ ე რე ბ ი ს ა . ჰ უმ ბ ოლდტი ა შ კ ა რა დ
გ ა ნ ა ს ხ ვ ა ვ ე ბ ს მ ა თ ს ა მ ხ რე თი ს ი ბ ე რე ბ ი ს ა გ ა ნ , ს ა და ც ი ს ი ნ ი ა ვ ტოქ ტონ ე ბ ი
ა რი ა ნ , მ ა გ რა მ ჩ რდი ლოე თშ ი , ი რლა ნ დი ა შ ი , ბ რი ტა ნ ე თშ ი და ს ხ ვ ა გ ა ნ მ ოხ და
მ ა თი მ ი გ რა ც ი ა და და ა რს და კ ოლონ ი ე ბ ი . ი რლა ნ დი ი ს უძ ვ ე ლე ს ი მ ოს ა ხ ლე ობ ა
- პ ი ქ ტე ბ ი ც ი ბ ე რე ბ ი ს შ თა მ ომ ა ვ ლე ბ ი იყ ვ ნ ე ნ .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა: ვ ინ იყ ვ ნ ე ნ ა ლბ ა ნ ე ლე ბ ი ?

ქ ა რთლი ს ც ხ ოვ რე ბ ი და ნ ჩანს, რომ ქ ა რთვ ე ლური ტომ ე ბ ი იყ ვ ნ ე ნ

ა ლბ ა ნ ე ლე ბ ი ც . ა მ ა ს თა ნ , ე ს ა რი ს ბ ე რდა , რომ ე ლი ც გ ვ ხ ვ დე ბ ა ნ ი ზა მ ი
გ ა ნ ჯე ვ ი ს შ ე მ ოქ მ ე დე ბ ა შ ი - ს ხ ვ ა თა შ ორი ს , შ ე მ თხ ვ ე ვ ი თი ა რ ა რი ს , რომ
ბ ე რდა ს და უკ ა ვ შ ი რა ნ ი ზა მ ი გ ა ნ ჯე ვ მ ა თა მ ა რ მ ე ფი ს ს ა ხ ე , რომ ე ლი ც მ ოგ ვ ც ა
მ ა ნ ს ი მ ბ ოლურა დ, ა ლე გ ორი ულა დ ბ ე რდი ს დე დოფლი ს ნ უშ ა ბ ე ს ს ა ხ ი თ თა ვ ი ს
"ი ს კ ა ნ დე რნ ა მ ე შ ი "-

შ ე კ ი თ ხ ვ ა: ლა ზე თი და ლა ზა რე თუ ა რი ს რა მ ე კ ა ვ შ ი რშ ი ?

ა მ ა ზე ჰ ი პ ოტე ტურა დ შ ი ძ ლე ბ ა ვ თქ ვ ა თ მ ხ ოლოდ, რომ ფუძ ი თ უკ ა ვ შ ი რდე ბ ა ;

ა გ რე თვ ე ლა ზე რე და და ზური , ლა პ ი ს ლა ზული , რომ ე ლი ც ლა ჟ ვ ა რდს ა ღნ ი შ ნ ა ვ ს
და ლა ჟ ვ ა რდი და ც ი ს ფე რი ე ს ა რი ს ი ოა ნ ე -ლა ზა რე ს ფე რი ს ა ე რთოდ, და
შ ე ი ძ ლე ბ ა ე ს ყ ოვ ე ლი ვ ე რა ღა ც კ ა ვ შ ი რშ ი ც ი ყ ოს - ლა ზა რე ს ა დმ ი მ ი ძ ღვ ნ ი ლი
თა მ ა რი ს დროი ნ დე ლი ტა ძ რი ს , ბ ე თა ნ ი ი ს ფრე ს კ ე ბ ი ც ხ ომ ც ი ს ფე რ ფე რე ბ შ ი ა
გ ა და წ ყ ვ ე ტი ლი , ა რ შ ე ი ძ ლე ბ ა ამას ღრმ ა ე ზოტე რული მ ნ ი შ ვ ნ ე ლობ ა არ
ჰ ქ ონ დე ს .

>
შ ე კ ი თ ხ ვ ა: რა კ ა ვ შ ი რი აქვთ ხ ე თე ბ ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოს თა ნ ?

ხ ე თა ს თა ნ და კ ა ვ შ ი რე ბ ული ტოპ ონ ი მ ე ბ ი ა რი ს ს ა ქ ა რთვ ე ლოშ ი .

ე ს ი მ ა ს ა რ ნ ი შ ნ ა ვ ს , მ ე გ ობ რე ბ ო, რომ ა ქ , ვ თქ ვ ა თ, ხ ე თე ბ ი ს ს ა მ შ ობ ლო ი ყ ო.
ი ყ ო მ ი გ რა ც ი ე ბ ი ხ ა ლხ ე ბ ი ს , ი ყ ო მ ა თი გ ა რკ ვ ე ული მ ოძ რა ობ ა და ა მ ა ს თა ნ
ა რი ს და კ ა ვ შ ი რე ბ ული მ რა ვ ა ლი ტოპ ონ ი მ ი . ს ა ე რთოდ ხ ე თე ბ ი
ი ნ დოე ვ როპ ე ლე ბ ი ა , ის ინ ი არ ე კ უთვ ნ ი ა ნ ქ ა რთვ ე ლური წ ა რმ ოშ ობ ი ს
ხ ა ლხ ე ბ ს .

შ ე კ ი თ ხ ვ ა : რა ს გ ვ ე ტყ ვ ი თ ნ ი კ ო მ ა რრი ს ა და "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ს " შ ე ს ა ხ ე ბ ?

მ ე გ ობ რე ბ ო, ნ იკ ო მ ა რრს ძ ა ლზე წ ი ნ ა ა ღმ დე გ ობ რი ვ ი შ ე ხ ე დულე ბ ე ბ ი

ა ხ ა ს ი ა ვ ე ბ და "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ზე " და , ს ა ე რთოდ, დი დ ა და მ ი ა ნ ე ბ ს ზოგ ჯე რ
დი დი შ ე ც დომ ე ბ ი ც მ ოს დი თ. მ ა ნ შ ე ც დლმ ე ბ ი და უშ ვ ა "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ თა ნ "
და კ ა ვ შ ი რე ბ ი თ, მ ა გ რა მ შ ე მ დე გ თა ვ ა დვ ე გ ა მ ოა ს წ ორა ე ს შ ე ც დომ ე ბ ი და
უა ღრე ს ა დ მ ნ ი შ ვ ნ ე ლოვ ა ნ ი ა ზრე ბ ი გ ა მ ოთქ ვ ა "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ს " შ ე ს ა ხ ე ბ .
თა ვ და პ ი რვ ე ლა დ ის თვ ლი და , რომ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი " ნ ა თა რგ მ ნ ი
ნ ა წ ა რმ ოე ბ ი ა , ა პ ი რე ბ და მ ი ს ი "დე დნ ი ს " პ ოვ ნ ა ს ბ რი ტი შ მ უზე უმ შ ი , მ ა გ რა მ
ვ ე რ შ ე ს ძ ლო ე ს და შ ე მ დე გ ს ხ ვ ა გ ვ ა რი შ ე ხ ე დულე ბ ა ჰ ქ ონ და უკ ვ ე ა მ ა ზე . რა ც
მ თა ვ ა რი ა , ნ ი კ ო მ ა ს ს მ ა პ ი რვ ე ლმ ა გვა ჩვენა ის ორგ ა ნ ული კ ა ვ შ ი რი ,
რომ ე ლი ც ა რს ე ბ ობ ს "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ს " ს ა მ ყ ა როს ა და და ს ა ვ ლურ
კ ურტუა ზი ა ს შ ორი ს . მ ა ნ მ ი გ ვ ი თი თა ა გ რე თვ ე პ როვ ა ნ ს ე ლი ტრუბ ა დურე ბ ი ს
და ს ა ე რთოდ რა ი ნ დული კ ულტური ს სხვა ძ ე გ ლე ბ თა ნ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ს "
მ ს გ ა ვ ს ე ბ ა ზე .

ნ ი კ ო მ ა რრმ ა ძ ა ლი ა ნ ღრმ ა დ მ ი ა ნ ი შ ნ ა ა მ ა ზე და ძ ა ლზე ღი რე ბ ული ნ ა შ რომ ი

და გ ვ ი ტოვ ა - "ქ ა ლი ს კ ულტი "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ შ ი ". რა ც შ ე ე ხ ე ბ ა რუს თა ვ ე ლი ს
მ უს ულმ ა ნ ობ ი ს ი დე ა ს , მ ა ნ ე ს უა რყ ო შ ე მ დგ ომ . ე რთ ხ ა ნ ს ნ ი კ ო მ ა რრს ჰ ქ ონ და
ა ზრი , თი თქ ოს "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ს " ა ვ ტორი მ უს ულმ ა ნ ი ი ყ ო, მ ა გ რა მ ე ს ა ზრი
ი მ ი ტომ და ე ბ ა და , რომ ი ს ა მ ე კ უმ ე ნ ი ზმ ს ვ ე რ ხ ს ნ ი და . რუს თვ ე ლს ა ხ ა ს ი ა თე ბ ს
რა ღა ც ზე რე ლი გ ი ური ე კ უმ ე ნ ი ზმ ი . თი თქ ოს და ი ს ყ ვ ე ლა კ ულტე ბ ი ს და ყ ვ ე ლა
რე ლი გ ი ე ბ ი ს გ ა მ ა ე რთი ა ნ ე ბ ე ლი ა რი ს თა ვ ი ს პ ოე მ ა შ ი . ს ა ე რთოდ,
"ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი " ე ს ა რი ს ს ი ნ კ რე ტული ნ ა წ ა რმ ოე ბ ი , ა რა ე კ ლე ქ ტური ,
ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა ე ლე მ ე ნ ტე ბ ი ს უკ ა ვ შ ი როდ შ ე რწ ყ მ ა , ა რა მ ე დ ს ი ნ კ რე ტული , ე ს
ა რი ს ე რთი ა ნ ობ ა შ ი მ ოც ე მ ა ს ხ ვ ა და ს ხ ვ ა გ ვ ა რი ე ლე მ ე ნ ტე ბ ი ს ა .
"ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი " ა რი ს ა ნ ტი ური ს ი ბ რძ ნ ი ს ა და ქ რი ს ტი ა ნ ული ს ი ბ რძ ნ ი ს
ს ი ნ თე ზი , ე ზოტე რული ს ი ბ რძ ნ ი ს ს ი ნ თე ზი , ა ნ ტი ური ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს გ ზი ს ა და
ქ რი ს ტი ა ნ ული ი ნ ი ც ი ა ც ი ი ს გ ზი ს ა ხ ა ლი ს ი ნ თე ზი ა რი ს ა ხ ა ლი მ ხ ა ტვ რული
მ ი თოს ი ს ე ნ ა ზე მ ოც ე მ ული , ა ს ე რომ ა ქ მ რა ვ ა ლ მ კ ვ ლე ვ ა რს ე ჩ ვ ე ნ ე ბ ოდა ც ა ლ-
ც ა ლკ ე მ ოძ ღვ რე ბ ე ბ ი , ც ა ლ-ც ა ლკ ე ა ღმ ს ა რე ბ ლობ ა , მ ა გ რა მ ე ს შ ე მ დე გ ა რ
და და ს ტურდა და დღე ს უკ ვ ე გ ა ბ ა ტონ ე ბ ული ა ზრი ა , რომ ე ს ა რი ს ქ რი ს ტი ა ნ ული
ნ ა წ ა რმ ოე ბ ი , რომ ა ვ ტორი ქ რი ს ტი ა ნ ი ა , თა ნ ა ც ფა რთო გ ა გ ე ბ ი ს ქ რი ს ტი ა ნ ი ,
რომ ე ლი ც ე კ უმ ე ნ ურა დ ა ე რთი ა ნ ე ბ ს ს ხ ვ ა რე ლი გ ი ე ბ ი ს მ ი ღწ ე ვ ე ბ ს ა ც თა ვ ი ს
მ ს ოფლმ ხ ე დვ ე ლობ ა შ ი .

მ ა გ ა ლი თა დ, ი ქ ა რი ს მ ოც ე მ ული ა ს ტროლოგ ი ური , ა ს ტროს ოფი ული ი დე ე ბ ი , ა რი ს

ა ნ ტი ურ მ ი ს ტე რი ა თა ი დე ე ბ ი , თვ ი თ "მ ზი ა ნ ი ღა მ ი ს " ს ტროფი და ს ხ ვ ა . ე ს
ყ ვ ე ლა ფე რი გ ვ ა ფი ქ რე ბ ი ნ ე ბ ს , რომ ის ღრმ ა დ ი ყ ო ნ ა ზი ა რე ბ ი ა ნ ტი ურ
მ ი ს ტე რი ა ლურ კ ულტურა ს , გ ვ ა ძ ლე ვ და ა მ ი ს ს ი ნ თე ზს თა ვ ი ს ნ ა წ ა რმ ოე ბ შ ი .
ნ ი კ ო მ ა რრი თა ვ და პ ი რვ ე ლა დ ა მ ა ს თე რ ხ ე და ვ და . მ ა ნ მ უს ულმ ა ნ ა დ ჩ ა თვ ა ლა
რუს თა ვ ე ლი , ვ ი ნ ა ი და ნ მ უს ა ფი ც ა რი ს ი ქ და მ უს ა ფზე ი ფი ც ე ბ ე ნ გ მ ი რე ბ ი ,
მ ა გ რა მ ე ს ი მ ი ტომ მ ოხ და , რომ პ ი რობ ი თა დ "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ ი ს " მ ოქ მ ე დე ბ ა
გ ა და ტა ნ ი ლი ა რი ს ა ღმ ოს ა ვ ლურ ს ა მ ყ ა როშ ი , მ უს ულმ ა ნ ურ ს ა მ ყ ა როშ ი და ი ქ
ც ხ ა დი ა მ უს ა ფი ს გ ა რდა ს ხ ვ ა ს ა ღვ თო წ ი გ ნ ს ვ ე რ ა ხ ს ე ნ ე ბ დნ ე ნ , მ ა გ რა მ
ლოც ვ ა ა თვ ა ნ დი ლი ს ა ე ს ა რი ს ქ რი ს ტი ა ნ ული ლოც ვ ა , მ ი უხ ე და ვ ა დ ი მ ი ს ა , რომ
ი ს თი თქ ოს მ ი ზგ ი თშ ი ლოც ულობ ს . ა ს ე ვ ე გ მ ი რე ბ ი ც თა ვ ი ა ნ თი მ ოქ მ ე დე ბ ი თ,
თა ვ ი ა ნ თი ხ ა ს ი ა თი თ ქ რი ს ტი ა ნ ე ბ ი , ქ რი ს ტი ა ნ ული ს ა მ ყ ა როს
წ ა რმ ომ ა დგ ე ნ ლე ბ ი ა რი ა ნ . ა რა ბ ი , ი ნ დოე ლი "ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ა ნ შ ი " ა რ ნ ი შ ნ ა ვ ს
ე როვ ნ ე ბ ა ს . ე ს ა რი ს ს ი მ ბ ოლურა დ.

"ვ ე ფხ ი ს ტყ ა ოს ნ ი ს " ქ ვ ე ყ ნ ე ბ ი ს ა ე რთოდ გ ე ოგ რა ფი ულ ს ი ნ ა მ დვ ი ლე ა რ ა რი ს ,

ი ს ტორი ული ს ი ნ ა მ დვ ი ლე ა რ ა რი ს . ე ს ა ლე გ ორი ული გ ე ოგ რა ფი ა ა , ა ლე გ ორი ული
ი ს ტორი ა .