OLUKLU

MUKAVVA
AMBALAJ
RAPORU

HAZIRLAYAN: ÖMER DENİZ

 Doküman KA AR 001
No
Yayın Tarihi 01.04.201
1
Revizyon --
Tarihi
Revizyon 00
No
İÇİNDEKİLER

SIR SAY
A KONU FA
NO NO
1 İÇİNDEKİLER 2
2 Giriş 3 3
3 Oluklu Mukavva Ambalajı Üretim Prosesi Ve Özellikleri 3 4
4 Oluklu Mukavva Nedir 4 4
5 Oluklu Mukavva İmalatı 4 4
5.1 Hammadde Seçimi 4 4
5.2 Kaplama 4 4
5.3 Yüzey Boyama 4
5.4 Açma Şeridi(Tear Tape) 4 4
5.5 Takviye Edici Bantlama (Reinforcing Tape): 5 5
6 Oluk Makinesi 5 5
6.1 Oluk Makinesinin Temel Parçaları 5
6.2 Tek Yüzeyli Oluk Parçası 5
6.3 Çift Yüzeyli Oluk Parçası 5
6.4 Köprü 5
6.5 Tutkal Ünitesi Ve Çift Yüzey Parçası 5
6.6 Sıcak Levha Bölümü 5
6.7 Döner Bıçak 5
6.8 Kesme Bıçak 5
6.9 İstifleyici 5
6.1 Dönüştürme Prosesi 5
0
7 Oluklu Mukavva Üretiminde Kullanılan Kâğıtlar 6
7.1 Temel Maddeler 6
7.2 Kraft Liner 6
7.3 Test Liner 6
7.4 NSSC(Ondüle) 6
7.5 Schrenz 6
7.6 Geri Kazanılmış Kâğıt (Recycled) 6
7.7 Saman Fluting 7 6
8 Oluklu Mukavva da Dalga Cinsleri 7 7
9 Oluklu Mukavvaların Kullanıldıkları Yerler 8 8

2
10 Oluklu Mukavva Kutular Üretim Şekline Göre Altıya Ayrılır 8
11 Oluklu Mukavva Kutu Sağlanmasında Belirlenmesi Gereken Temel 9
Kriterler 9
12 Oluklu Mukavvaya İlişkin Standartlar 10 10
13 Oluklu Mukavva Testleri 10 10
14 Balküpü Şeker Fabrikamızda Kullanılan Ambalaj Kutuları 11 11
14. Harman Çay Koli 11
1
14. Elite Koli 12
2
14. Prestij Tava 12
3
14. Gold Koli 13
4
14. Prestij Koli 13
5
14. Big Koli 14
6
14. Dökme Koli 14
7

OLUKLU MUKAVVA AMBALAJI ÜRETİM PROSESİ VE

ÖZELLİKLERİ
GİRİŞ

Oluklu mukavva selüloz liflerinden yapılan iki düz levha kâğıt ile bu levhaların
ortasında ondüle adı verilen oluklu kâğıt kısmın birleştirilmesinden elde edilir. Kompozit
bir malzeme ve arada dalgalı bir yapı olması sebebiyle mukavim bir malzeme olması
sebebiyle ambalaj için en çok kullanılan malzemelerdendir.
Oluklu mukavva imalatı hammadde seçimiyle başlar. Birçok değişik hammadde
cinsleri vardır. Hammadde seçimi taşınacak malzeme cinsine göre iç, dış ve ara
kâğıtların gramaj, cins ve özellikleri, tutkalın ve katkı maddelerin uygun olanları
seçilmelidir.
Oluklu mukavva imalatı istenilen ambalaja göre hammadde seçildikten sonra,
uygun miktarda kâğıtlar alınarak uygun bir oluklu mukavva imalat makinesinde değişik
proseslerden geçerek kesme işlemiyle düzeltme ve istenilen ebatlarda kesilerek
paletlerde ara stok alanlarında depo edilir. Bu işlemlerin dışında oluklu mukavva
makinesinde isteğe bağlı olarak kaplama, yüzey boyama, açma şeridi ve takviye edici
uygulamaları da yapılabilir. Kutu haline geldikten sonrada kaplama cila polietilen gibi
kaplamalarda yapılabilir.
Oluklu mukavva makineleri tek yüzeyli oluk parçası, çift yüzeyli oluk parçası,
köprü, tutkal ünitesi ve çift yüzey parçası, sıcak levha bölümü, döner bıçak, kesici ve
kesme bıçakları olan ana parçalardan oluşur.
Oluklu mukavvaların özelliklerini belirleyen faktörlerden biride imalatında
kullanılan kâğıtlardır. Oluklu mukavva imalatında kullanılan kâğıtlar Kraft liner, Test
liner, NSSC(Ondüle), Schrenz, Geri kazanılmış kâğıt ve Saman flutingtir. Bu kâğıtların
oluklu mukavva imalatında kullanım miktarı gr/m² birimindendir. En uygun olanı ise

3
güzel bir araştırma çalışması yapılarak en iyi maliyette malzeme için en uygun
ambalajı yapmaktır.
Oluklu mukavva ambalajlarında değişik tiplerde ondüle cinsleri vardır. Görünüm
şekli nedeniyle dalga adıyla da tanımlanır. Bu dalga cinsleri oluklu mukavva
ambalajlara değişik mukavemetler ve özellikler verir. Oluklu mukavva ambalajlarında
kullanılan dalga tipleri A(iri)dalga, B(ince) dalga, C(orta) dalga, E(mikro) dalga ve
bunların kullanımı yaygın olmayan F dalga, K dalga, N dalga da vardır. Bu dalga
tiplerinin birleştirilmesiyle 2 dalgalı A+B, A+C,B+E VE B+C gibi veya 3 dalgalı A+B+E
ve B+A+C üçlü kombinasyonlarla üretilebilir. Bu kombinasyonlarda üretilen ambalajlar
daha ağır ve hacimli ürünlerin taşınmasında kullanılır.
Oluklu mukavva ambalajlar değişik tiplerde üretilebilirler. Bu tipler yarıklı tip
oluklu mukavva, geçmeli tip oluklu mukavva kutular, katlamalı tip oluklu mukavva
kutular, sürgülü tip oluklu mukavva kutular, bükülmez tip oluklu mukavva kutular,
hazır yapıştırılmış oluklu mukavva kutular olarak sınıflandırılır.
Oluklu mukavva ambalajı alımında değişik kriterler vardır. Bunların en başında
gelenler oluklu mukavva ambalajının taşıyacağı malzemenin cinsine ve ebatlarına göre
belirlenir. Alımı yapılan ambalajın standartlarına, imalatı yapan firmanın kullandığı
makineler, üretim kalitesi hammadde kalitesi, istenilen talebe cevap verip
veremeyeceğine ve daha pek çok kriterlere bakılır.
Oluklu mukavvalarla uygulanan testlerle ilgili dünyada değişik devletlerin
standartları vardır. Bu standartlar kâğıtlarda olduğu gibi İSO, Amerika da TAPPİ, Avrupa
da FEFCO ve ülkemizde TS tarafından hazırlanmış ve yürürlüğe konmuştur.
Oluklu mukavva testleri belirlenmiş çevre şartlarında yapılmalıdır. Bu testler
gramaj testi, kalınlık testi, kenar ezilme testi, yüzey ezilme testi, parlama testi,
delinme dayanımı, su emme dayanımı, yapışma dayanımı ve bükülme dayanımı
testleridir.
Balküpü şeker fabrikamızda farklı özelliklerde kullanılan farklı ağırlık ve ebattaki
malzemeler için farklı oluklu mukavva ambalajlarımız vardır. Bu ambalajlarda kalite,
mukavemet ve maliyet iyileştirmeleri için çalışmalar yürütülebilir. Bu konuda firmaların
Know-How’larından ve kendi araştırmalarımızdan faydalanabiliriz.

OLUKLU MUKAVVA NEDİR

Oluklu mukavva selüloz liflerinden oluşan kâğıtlardan yapılır. Oluklu mukavva

(kaplama) astar adı verilen iki düz levha ile bu levhaların ortasında yiv adı verilen
oluklu kısmın birbirine yapıştırılmasından meydana gelir.
Bu üç tabakanın bir araya gelmesiyle oluşan ürün her bir tabakanın tek tek sahip
olduğu güçten daha fazlasına sahiptir. Peş peşe oluklardan oluşan yapısı, oluklu
mukavvaya sertlik ve dayanıklılık verir. Oluklar arasındaki hava dolaşımı yalıtım görevi
yaparak sıcaklık değişimlerine karşı koruyucu rol oynar.
Oluklu mukavva kutular, en yaygın kullanıma sahip ambalaj malzemesi olup,
lineer denilen iki dış kâğıt ve ondüle denilen bir ara kâğıttan oluşan oluklu mukavvadan
üretilen içindeki ürünü koruyan taşıyan ve satılmasına yardımcı olan ambalajlardır.

OLUKLU MUKAVVA İMALATI

4
 Hammadde Seçimi:
Oluklu mukavvayı oluşturan elemanlar, yüzlerde kullanılan “Liner”, ondülede
kullanılan “Fluting ”cinsi kâğıtlardır. Liner olarak adlandırılan kâğıtlar, istenildiğinde
esmer, beyaz veya renklendirilmiş olabilen “Kraft Liner”, “Test Liner” ve “Schrenz”,
ondüle kullanılanlar ise “NSSC Fluting”, “Saman Fluting” ve “Schrenz”dir.
Oluklu mukavvayı oluşturacak dış, iç, ara kâğıtların gramaj, cins ve özellikleri,
kutu performansıyla doğrudan ilişkili olmaları nedeniyle, büyük önem taşırlar. Pazarın
gerektirdiği kâğıtların temini ve amaca uygun kullanımı, üretilen ambalajların başarılı
olmasını etkiler.
Kullanılan kâğıtların yanı sıra tutkalın, katkı maddelerinin cinsi de amaca uygun
olarak seçilmelidir. Açık renk baskılı kutular için koyu renkli kraftlar, nemli ortamda
bulunacak kutular için düşük gramajlı zayıf fluting kâğıtları seçilmemelidir.
Üretim Evreleri:
Yaklaşık 100 metre boyunda olan oluklu makinesi, çeşitli işlemlerin yapıldığı
ünitelerden meydana gelmiştir. Çok dar ölçülerden 2,5 metreye kadar çeşitli enlerde
olabilir, gelişmiş ülkelerde 2 metreden geniş makine sayısı çoktur.
Oluklu makinesi, yapılan işlemler nedeniyle, yas kısım (wet end) ve kuru kısım (dry
end) diye adlandırılan iki bölümden oluşur.
Oluklu mukavva üretim işlemi, üretimi yapılacak mukavvaya uygun cins ve
miktarda liner ve fluting kâğıdın, kâğıt ambarından alınarak oluklu makinesine
takılması ile başlar. Tek dalga oluklu mukavva yaş kısmındaki en önemli birim olan
single facer grubu (ondüle makinesi) birçok üniteden oluşur. Isı ve buharla
preconditioner’larda (ön şartlandırıcı) yumuşatılan fluting kâğıdı, single facer’da ondüle
valsleri arasından geçerek dalga seklini alır ve ondüle haline getirilir. Bu
şekillendirmenin hemen ardından oluk tepelerine genellikle nişasta bazlı olan tutkal
sürülür ve preheater’larda (ön ısıtıcı) ısıtılıp hazırlanmış liner kâğıdına preslenerek
yapışması sağlanır. Elde edilen tek yüzlü, köprü üzerinde birikir. Çift dalga oluklu
mukavva üreten makinelerde iki tane, üç dalga üretenlerde ise üç tane single facer
grubu bulunur. Oluklu makinesinin yas kısmındaki ikinci önemli birimi olan “duble
facer” (kurutma) grubunda, ısıtılmış ve bu kez diğer yüzündeki oluk tepeleri
tutkallanmış olan tek yüzlü tabakasına, önısıtıcılarda ısıtılan liner yapıştırılarak tek
dalga oluklu mukavva elde edilir. Çift dalga istenmesi halinde, ikinci tek yüzlü de
eklenerek beş kat kâğıt ile çift dalga oluklu mukavva üretilir. Oluklu makinesinde
kullanılan tutkal hızlı kurumasına rağmen, oluklu mukavva, önce ısıtma tavaları
üzerinde kurutulur, sonra keçelerin arasından geçenek nemini atar ve soğur. Bu
noktadan sonra oluklu makinesinin kuru kısmında, oluklu mukavvanın kenar ıskartası
(trim) kesilir ve planlandığı şekildeki hat sayısında boyuna kesimi yapılır. Bu işlemin
ardından enine kesimi yapılarak, bazen aynı, bazen farklı boyutlarda oluklu mukavva
levhalar elde edilir ve tablalı istif arabası (stacker)’ında istiflenerek palete alınır ve ara
stok alanına götürülür.
Oluklu makinesinde, bu işlemlerin dışında, isteğe bağlı olarak eklenecek
ünitelerle: kaplama (coating), yüzey boyama, açma şeridi (tear tape) ve takviye edici
(reinforcing tape) uygulamaları; önceden baskı yapılmış liner bobinleri ile preprinting
yapılabilir.
Kaplama (Coating): Oluklu mukavvanın neme veya suya dayanıklı olması
isteniyorsa, iç liner’e, flutinge veya dış liner’e geçirgenliği önleyen maddeler
uygulanabilir. Böyle durumlarda kutuların baskısına ve olukluda kullanılacak tutkal
cinsine dikkat edilmesi gerekir.
Yüzey Boyama: Zemin rengi istenen kutularda, üretimi kolaylaştırmak amacı
ile bu işlem oluklu makinesinin ilgili ek ünitesinde yapılabilir.
Açma Şeridi (Tear Tape): Taşıma ambalajının teşhir ambalajına
dönüştürülmesi amacıyla kullanılan yırtma bantları, istenilen hat sayısında oluklu
makinesindeki ilgili ek ünitede yapıştırılırlar.

5
 Takviye Edici Bantlama (Reinforcing Tape): Özellikle büyük yüklerin
taşındığı “bulk bin” olarak isimlendirilen ve yüzlerce kilo dökme yükü taşıyabilen
ambalajların levhalarında, ara katlarda, sık aralıklarla bant yapıştırılarak ambalaja
patlama mukavemeti kazandırılır.
Bunların dışında, kutu haline gelmeden önce, bazen geldikten sonra oluklu
mukavva levhalara; Perde Kaplama (Curtain Coating), Cila (Wax) banyosu, polietilen
film kaplama gibi işlemler uygulanarak, su geçirgenlikleri önlenir. Bu üç yöntemin
kullanımı geçmişte de çok yaygın olmamakla birlikte, bugün artık geri dönüşüm
nedeniyle hemen hiç görülmemektedir.

OLUK MAKİNESİ

• Oluk makinesi, bir, iki veya üç kütükten üç, beş veya yedi tabaka kâğıdı üretip bir
araya getirebilen bir dizi makinedir. Çalışması kesintisiz bir prosestir.
• Kâğıt bobinleri oluk makinesine sürülür, ısı ve buharla islenen kâğıt, oluklu büyük
rulolar arasından geçirilerek tek yüzeyi oluklu kâğıt elde edilecek şekilde yivlendirilir.
Yivlerin tepe noktalarına nişasta (kola) sürülerek iç astar tabakası oluklu kışıma
yapıştırılır. Tek yüzeyi oluklu kâğıt, islenmeye devam ederek dış astar tabakası ile
birleştirilir ve oluklu mukavva elde edilir. Oluklu mukavva daha sonra kesilir ve
istiflenir.

Oluk Makinesinin Temel Parçaları

Ekleyici ve Bobin Ayağı, Kâğıt rulolarını oluk makinesine süren ve oluklu
mukavva imalatını kesintiye uğratmadan ruloların değiştirilmesine olanak veren
parçalardır.
Tek Yüzeyli Oluk Parçası: Bu parça, yüzeyi oluklu büyük silindirlerden oluşur
ve kâğıdı peş peşe yivler oluşturacak şekilde büker. Yivlerin profillerinin değiştirilmesi
istenildiğinde ruloların değiştirilmesi gerekir.

Çift Yüzeyli Oluk Parçası: Önceden ısıtılmış oluklu kâğıt, yivlerin tepe
noktalarına yapıştırıcı sürüldükten sonra bu parçadan geçirilerek astar tabakası
yapıştırılır ve oluklu mukavva haline gelir. Bu aşama ön ısıtma ve nem kontrolünde
uzmanlık gerektiren kompleks bir işlemdir.
Köprü: Bu parça bobin ya da sipariş değişikliği yapılması gerektiği zaman, çift
yüzey parçasının tek yüzey parçasından farklı hızla çalışmasına olanak sağlar.
Tutkal Ünitesi ve Çift Yüzey Parçası: Tek yüzeyi astarla kaplanmış kâğıdın
diğer tarafına da astar yüzey yapıştıran parçadır. Ön ısıtma ve yapıştırma prosesindeki
bazı farklara rağmen ilk astar yapıştırma işlemine benzer bir işlemdir.
Sıcak Levha Bölümü: Oluklu levha ile astarın birleştirildiği bölümdür. Isı ile
nem giderilerek tutkal jale dönüştürülür ve sağlamlık sağlanır.
Döner Bıçak: iki tarafı da astar tabakası ile kaplanmış oluklu mukavvanın döner
bıçak bölümünde kusurlu kenar kısımları kesilir.
Kesici/Skorlayıcı: Bu bölümde oluklu mukavva, ambalaj kutularının tür ve
dizaynına uygun olarak kesilir ve skorlanır.
Kesme Bıçakları: Oluklu mukavvanın, ambalaj olabilecek şekilde hassas
ölçülerle kesildiği bölümdür.
İstifleyici: Son olarak kesilmiş oluklu mukavva parçalar otomatik olarak
istiflenir ve dönüştürülme bölümüne yollanır.

Dönüştürme Prosesi: Bu proses baskı, delme, katlama ve yapıştırmadan

oluşarak oluklu mukavva ambalaj elde edilen son işlemdir.
Müşterinin isteklerine ve paketleme tipine uygun olarak farklı işlemler yapılabilir.
“ Normal yarıklı, ambalaj” ve “delikli kesim” iki temel kategoridir. Delikli kesim hassas

6
kesme işlemi gerektiren daha kompleks bir tasarımdır. Dönüştürme prosesi ambalajın
tipine göre değişiklik gösterir.
Ambalajın türü ne olursa olsun üzerine baskı yapmak mümkündür. Oluklu
mukavva ambalajın üzerine genellikle kabartmalı baskı tekniği ile baskı yapılır. Bu
teknik, yüksek hız, yüksek kalite ve mükemmel kalite/fiyat oranına sahiptir.

OLUKLU MUKAVVA ÜRETİMİNDE KULLANILAN KÂĞITLAR

Oluklu Mukavvaların özellikleri, cinslerine, üretimlerinde kullanılan kâğıtlara ve

yardımcı malzemeye bağlı olarak belirlenir.
Oluklu mukavvaları niteleyebilmek için öncellikle üretildikleri kâğıtları tanımak
gerekir. Kullanılan hammadde ve üretim yöntemleri, kâğıtlara birbirinden farklı
özellikler kazandırmaktadır ve bu özelliklerin amaca uygun olarak seçilmesi başarılı
ambalaj üretimi için çok büyük önem taşımaktadır.
Oluklu Mukavva üretiminde kullanılan kâğıtlar; odundan, saman ve benzeri
bitkilerden, atık kâğıttan elde edilen, cinsine göre farklı oranlarda kullanılan elyaf, su,
katkı maddeleri ve kâğıt yapım yöntemleri kullanılarak üretilirler.
Oluklu mukavva kâğıtları; iç, dış yüzler ve ara katlarda kullanılan Liner; ondülede
kullanılan Fluting kâğıtlar olarak iki ana gruba ayrılırlar. SCHRENZ veya Geri Kazanılmış
Kâğıt (RECYCLED) olarak adlandırılan ve üretilen kâğıtlar ise cinslerine göre liner veya
fluting olarak kullanılabilir. Liner’ler kPa (kilo Paskal) cinsinden ölçülen ve 1,5 ile 5
arasında değişen patlama değerleri (BST), Flutingler ise N(Newton) cinsinden ölçülen
yüzey ezilme değerleri (CMT) ile sınıflandırılırlar.

Temel Maddeler:
• Oluklu mukavva üretiminde kullanılan kâğıtlar, astar ve yivli orta kısımdır.
• Yivlerin tepelerine uygulanan yapıştırıcı ise genellikle mısır nişastası kökenlidir.

Kraft Liner: Uzun, yumuşak elyaflı olan, çam, köknar, ladin gibi yumuşak
odunlu ağaçlardan, sülfat ya da alkalin prosesi ile üretilen yüksek mukavemetli bir
kâğıt türüdür. Kraft, Almancada kuvvetli anlamına gelmektedir. Kraft kâğıtlar,
genellikle esmer yani doğal renkte üretilirler, ancak istenirse tamamen beyaz veya
sadece üst yüzeylerinde beyaz selüloz kullanılarak, White top adıyla da üretilebilirler.
Ancak herhangi bir beyazlatma yöntemi astarın dayanıklılığını %5 - 10 arası azaltır.
Dayanıklılık göstergesi olan patlama değerleri 3,5-5 kPa, ağırlıkları ise 125-450 gr/m2
arasında değişebilir.
Test Liner: Kısmi selüloz ve atık kâğıt elyafı ile üretilen oluklu mukavva
kâğıdıdır. İkincil elyaf üzerine esmer veya beyaz birincil veya ikincil elyaf eklenerek
üretilen iki veya üç katlı liner kâğıtlarıdır. Geri kazanmanın büyük önem taşıdığı
günümüzde yaygın kullanımları vardır. Patlama değerleri 2-3,5 kPa ağırlıkları ise 125-
350 gr/m2 arasında değişebilir. Katkı maddeleri kullanılarak neme mukavemetleri
artırılabilir. Eğer test liner kâğıtlar yüksek kaliteli seçilmiş atıklardan üretilir ve üzerini
boyanırsa ortaya imitasyon kraft olarak adlandırılan mükemmel dayanıklılığı olan
kâğıtlar çıkar.
NSSC(ONDÜLE): Odunu kısa elyaflı olan akağaç, hush okaliptüs gibi sert
ağaçlardan, kısmen mekanik, kısmen kimyasal yolla üretilen bu kâğıt türü; oluklu
mukavvaların ondüle tabakasının üretiminde kullanılır. Bu tür kâğıtlar elyaf yapıları
nedeniyle nem ve ısı ile aldıkları Şekli korurlar. Üretim yöntemlerini tanımlayan
Neutral Sulfite Semi Chemical sözcüklerinin baş harfleri ile tanımlanan bu kâğıtlar,
7
85-200 gr/m2 olarak üretilebilirler. Ondüle malzemesi yapımında saman kâğıdı da
kullanılır. En yaygın kullanılan gramajları ise 112-127 gr / m2 'dır. Olukluların büyük bir
bölümü atık kâğıtlardan üretilir ve eğer en son teknolojiden yararlanılarak kimyasal
işlemlerde üretilmemiş ise; kalitesi, yarı kimyasal oluklardan çok daha düşüktür.
Üretildikleri ülkelere göre içlerindeki ikincil elyaf katkısı % 10-50 arasında değişir.
Schrenz: Her çeşit eski kâğıt elyafından yararlanılarak üretilen, genellikle gri
görünümlü, istenirse renklendirilerek liner ve fluting olarak kullanılabilen düşük
mukavemetli kâğıtlardır. Patlama değerleri 2 kPa altında olup, ağırlıkları 100-350 gr/m2
arasında değişir.
Geri Kazanılmış Kâğıt (Recycled): Tamamı ikincil elyaftan üretilen kâğıtlardır,
mukavemetleri düşüktür, ancak çeşitli katkı maddeleri kullanılarak artırılabilir.
Ağırlıkları 85-220 gr/m2 arasında değişebilir. Recycled (dönüşen) kâğıtların
hammaddesi olan ikincil elyaf; eski oluklu mukavva kutular, oluklu fabrikalarının
ürettiği ıskarta, kullanılmış kraft torba gibi kâğıt kaynaklarından sağlanır. Bu kâğıtlar,
farklı katkı maddeleri ve farklı elyaf kullanılarak üretildiklerinde, liner kâğıdı olarak da
artan oranlarda kullanılmaktadırlar. İkincil elyaf kullanmanın çevre faktörü dışında
kâğıt fiyatlarına ekonomik olarak yansıyan pozitif taraflarının yanı sıra; yüzey ezilme,
kopma, patlama gibi mekanik özelliklerinin zayıflaması, kullanılan hammaddeye bağlı
olarak kalite farklılıkları göstermesi gibi negatif tarafları da vardır.
Saman Fluting: Samanın yarı kimyasal olarak islenmesi ile elde edilen birincil
elyafa, yaklaşık % 60 oranında ikincil elyaf katılarak, genellikle 140-160 gr/m2 olarak
üretilen fluting kâğıtlarıdır. Yüzey ezilme değerleri yüksek olmasına karsın, nemden
kolay etkilenirler.

OLUKLU MUKAVVA’DA DALGA CİNSLERİ

ONDÜLE
Çeşitli dalga cinslerinde ondüle edilmiş fluting kâğıdına verilen isimdir.

Tek Yüzlü: Bir yüzüne kâğıt yapıştırılmış ondüle tabakasına verilen isimdir. Bu
malzeme sarma, sıkıştırma veya yastıklara amacıyla kullanılmakta olup, kutu
yapımında kullanılmaz.
Oluklu Mukavva: En az üç tabaka kâğıdın, geometrik bir form verilerek
birleştirilmesi ile elde edilen levhaya verilen isimdir.
Çift Dalga Oluklu Mukavva: İç, dış, ara ve iki ondüle olmak üzere, beş kat
kâğıdın birbirine yapıştırılması ile çift dalga oluklu mukavva elde edilir. Özellikle ihracat
kutularında ve ağır yük taşıyan kutularda kullanılmaktadır.
Üç Dalga Oluklu Mukavva: İç, dış, iki ara ve üç ondüle olmak üzere yedi kat
kâğıdın birbirine yapıştırılması ile üç dalga oluklu mukavva elde edilir. Az üretilmekte
olup, ağır sanayim ürünlerinin ambalajında kullanılmaktadır.
Oluklu mukavva, ondüle edilmiş kâğıdın, iki düz tabaka arasına yapıştırılması ile
oluşur. Oluklu mukavvana omurgasını meydana getiren oluklar; düşeyde bakıldığında
kolonlara; yatayda ise bir açıklığı gedmenin en basit ve güvenli yolu olan kemerlere
benzerler. Bu güçlü yapıya karşın oluklu mukavvalar, her yönde kolayca kesilip
katlanabilir.
Dalga: Oluklara dik olan kesitte görülen ondüle, şekli nedeniyle dalga adıyla
tanımlanır ve yüksekliğine, boyuna, metre’deki sayısına göre sınıflandırılır. Dalga şekli,
oluklu mukavvanın fluting tabakasında liner’e oranla daha fazla kâğıt kullanılmasına
neden olur. 1 metre liner’e karsın, dalga cinsine bağlı olarak kullanılan fluting miktarı,
ondüle katsayısı (take-up faktörü) ile belirlenir.

8
 Dalga Ondüle
Dalga cinsi Dalga boyu (b) Oluk sayısı/m
yüksekliği katsayısı
A-iri 4,0-4,8 8,0-9,5 105-125 1,48-1,53
B-ince 2,2-3,0 5,5-8,5 153-181 1,28-1,43
C-orta 3,2-4,0 6,8-8,0 125-147 1,42-150
E-mikro 1,0-1,8 3,0-3,5 285-334 1,22-1,29

Bunların dışında, kullanımı yaygın olmayan F dalga ve K dalga da vardır;

F dalga: H 0,8 mm, b 24 mm, oluk sayısı/m 420
K dalga: H 7,0 mm, b 12,0mm, oluk sayısı/m 90
N dalga: H 0,6 mm, oluk sayısı/m 560
Farklı dalga cinsleri, oluklu mukavvaya değişik özellikler kazandırırlar.

A Dalga: Oluk yüksekliğine bağlı olarak kalın duvarlı olması, düşeydeki yükleri
çok iyi taşımasını, yatayda ise kolay ezilebildiği için çok iyi yastıklara yapmasını sağlar.
Yüzey ezilmeye zayıf olan bu cins, dalga aralığının fazla olması nedeniyle, düzgün baskı
yüzeyi vermez. Bu özellikler, çift dalga kombinasyonlarında A dalganın iç yüzde;
birleştiği diğer dalganın, ince ve daha sık aralıklı olması nedeniyle dış yüzde
kullanılmasını gerektirir. Başlangıçta ülkemizde çok yaygın kullanımı olan A dalga,
yerini kâğıt kullanımı açısından daha ekonomik olan daha iyi baskı yüzeyi veren C
dalga’ya bırakmaktadır.
B Dalga: Duvar kalınlığının az olması nedeniyle düşeydeki yükleri taşımadaki
dayanıksızlığına karsın, dalgalarının daha sık olması nedeniyle yüzey ezilmeye oldukça
dayanıklıdır. Yine bu niteliğine bağlı olarak baskıda oldukça iyi sonuç verir. Kullanımı en
yaygın olan cinstir.
C Dalga: A ve B dalgadan sonra ortaya çıkan ve her ikisinin de iyi özelliklerini
taşıyan bu dalga cinsi, iyi taşıyıcıdır ve baskıda iyi sonuç verir. Uzun süre A dalgaya
karsı mücadele vermiş olmasına rağmen, kullanımı bütün dünyada olduğu gibi
ülkemizde de artmaktadır.
E Dalga: Metredeki oluk sayısının fazla olması nedeniyle, mükemmel yüzey
ezilme dayanımı olan E Dalga, baskıda, tüm diğer dalga cinslerine göre en iyi sonucu
verir. Bu özellikleri ve hafifliği nedeniyle, karton ambalajların yerine başarılı bir şekilde
kullanılabilmektedir. E dalga, bir diğer dalga ile birleştiğinde, kusursuz ambalajlar
oluştururlar, kendi basına tasıma ambalajı olarak kullanılmaz. E dalga aynı zamanda,
ofset baskılı kartona lamine edilerek, tüketici ambalajı olarak kullanılır.
Yine aynı amaçlarla türeyen F dalga ise, tamamen bu amaca yöneliktir. En son
üretilen dalga cinsi ise F dalganın % 20 daha ince, metre’de 0,6 mm yüksekliğinde 560

9
adet dalgası olan N dalgadır. Özellikleri kartona çok benzeyen bu dalga cinsi de
Laminasyonu oldukça uygundur.

OLUKLU MUKAVVALARIN KULLANILDIKLARI YERLER

Kullanım amacına uygun olarak, farklı kalite ve gramajda kâğıt ve dalga seçimi
ile çeşitli kalitede oluklu mukavva elde edilebilir. Oluklarının özelliklerine göre, baslıca
tek dalga oluklu mukavva türleri A,B,C,E olmak üzere dört tanedir. Bunlar kendi
aralarında: E+B, B+A, B+C gibi birleştirilerek çift dalga; E+B+B, B+C+C, A+C+B,
C+B+E gibi birleştirilerek üç dalga mukavvaları oluştururlar.
A dalga; Özellikle kendisi taşıyıcı olmayan ürünlerin ambalajlanmasında ve çok
sıra üst üste istiflenecek ambarların yapımında; yastık görevi yapması ve sok emici
olması nedeniyle de, ara bölme, takviye vb. malzemenin yapımında kullanılır.
Tek yüzlü: Çeşitli dalga cinslerinde üretilen tek yüzlü, ofset baskılı karton
laminasyonunda; dekoratif amaçlı ve sargılık olarak kullanılabilir.
B dalga: Her çeşit ürünün, özellikle kendisi de taşıyıcı olan ürünlerin
ambalajında, kalıplı kutuların üretiminde kullanılır.
C dalga: Yas sebze meyve dâhil, pek çok ürünün ambalajında kullanılır.
E dalga: Oldukça ince bir dalgadır, güzel baskı yapılabilmesi nedeniyle, tüketici
ambalajı üretiminde yaygın olarak kullanılır.
Çift dalga: A + B, A + C, B + E, B + C, gibi ikili kombinasyonla üretilir. Güçlü
yapısı nedeniyle büyük yükleri taşıyabilir, üst üste istiflenmeye çok uygundur.
Patlamaya, delinmeye karsı dayanıklıdır. Ağır ürünlerin, dökme ürünlerin, dökme
ürünlerin ambalajında, teleskopik kutular olarak tanımlanan narenciye ve İçecek
kutularında kullanılır.
Üç dalga: : A +B +E, B+A+C gibi kombinasyonlarla üretilir. Çeşitli dalga
cinslerinin özelliklerini bir araya getirdiği için hacimli ve çok ağır ürünlerin tasıma
ambalajı olarak kullanılır.

OLUKLU MUKAVVA KUTULAR ÜRETİM ŞEKLİNE GÖRE ALTIYA AYRILIR:

1-Yarıklı Tip Oluklu Mukavva Kutular: Alt ve üst kapakları ana gövdeye
birleşik, tek parça oluklu mukavvadan oluşan, kulakları yapıştırılmış, dikilmiş ya da
bantla birleştirilmiştir.

2- Geçmeli Tip Oluklu Mukavva Kutular: Bir ana gövde ile geçmeli olarak
çalışan alt ve üst kapaklardan oluşan kutulardır.

3- Katlamalı Tip Oluklu Mukavva Kutular: Katlamalı tip oluklu mukavva

kutular, genellikle, yalnızca bir parça levhadan oluşur. Kutunun altı; iki ya da tüm yan
duvarları katlanarak kutu haline getirilir. Kutular dikişsiz ya da bantsız yapılabilir. Bu
kutular yassı şekilde katlanarak sevk edilip, kullanılacağı zaman kurulup kutu şekline
getirilebilir.

4- Sürgülü Tip Oluklu Mukavva Kutular: Farklı yönlerden birbirinin içine

geçebilen gömlek ve iç parçadan meydana gelir. Bu grup diğer kutular için dış
gömlekleri de kapsar ve bu kutular yassı şekilde sevk edilip kullanılacağı zaman kutu
haline getirilir.

5- Bükülmez Tip Oluklu Mukavva Kutular: İki ayrı uç parça ile katlanarak
şekillendirilen gövdeden oluşan kutuları kutu haline getirmek için dikiş ya da benzeri
bir işlem gerekir.

10
 6- Hazır Yapıştırılmış Oluklu Mukavva Kutular: Dip yapıştırmalı kutular
olarak da adlandırılan bu kutular, yassı şekilde katlanarak sevk edilir ve yalnızca
açılarak kullanılır.

Kutu Boyutları Ve En Ekonomik Boyut Seçimi

Kutuların boyutları içten içe ölçülen en, boy ve yükseklik ölçüleridir. Birimi
mm.dir. Boy; kutu kapatıldığında tabanın uzun kenarıdır. En; kutu kapatıldığında
tabanın kısa kenarıdır. Yükseklik; kutunun tabından tavanına kadar iç kapakla
arasındaki ölçüdür. Kulak, dikişli ya da yapıştırmalı kutularda geniş ya da dar yüzün bir
uzantısıdır. Kulak birleştirme; kutu hacim haline getirildiğinde, kulağın içten ya da
dıştan kutunun karşı yüzüne bileştirilmesidir. Oluk yönü; oluklu mukavvanın üretimi
sırasında makinedeki çıkış yönüne dik olan yönüdür. Oluklu mukavva kutuların boy, en
ve yükseklikleri ambalaj üzerinde belirtilen değerlere + / - 3 mm. toleranslar içinde
uygun olmalıdır.

OLUKLU MUKAVVA KUTU SAĞLANMASINDA BELİRLENMESİ

GEREKEN TEMEL KRİTERLER

1. Kutu üreticisi ile kutu gereksinimi olan iki tarafında yakın işbirliği bir
zorunluluktur.
2. Ambalajlanacak ürünün biçimi, boyutu, birim kutu ağırlığı ile ürünün
kentlisinin spesifik gereksinimleri belirlenmelidir.
3. Oluklu mukavva üretimiyle ilgil i temel bilgiler ve bu alanla ilgili geliş
meler hakkında mutlaka bilgi sahibi olunmalıdır.
4. Oluklu mukavva kutu siparişi veren firma üretimde kullandığı makine-
ler, ham madde, üretim planları, kapasitesi gibi bilgilere sahip
olunmalı. Mümkün olan en iyi ham maddenin kullanıldığından emin
olunmalıdır.
5. Oluklu mukavvanın tipi, oluk şekli ve baz ağırlığı bilinmelidir.
6. Üretilecek oluklu mukavva kutunun uluslararası standartlara göre
tanımlanmış şekli, ilgili ölçüler ve bunların bir teknik şekille
belirlenmesi, (özel işlemler, özel koşullar, boyut toleransları ve kutu
taslağı üzerindeki yarık ve çentiklerin özellikleri) çok önemlidir. Kutu
tasarımında mutlaka
bir konuyla ilgili bir tasarımcının üzerinde çalışmasında yarar vardır.
Ayrıca; yine kutu üzerinde havalandırma deliği açma, tasarım
aşamasında yapılmalıdır. Çünkü doğru açılmamış delikler kutunun
sağlamlığını etkiler. Oluklu mukavva kutunuzu delikli olması zorunlu
ise; oluklu mukavva üreticisinden deliklerin mümkün okluğu kadar
yüksekte ve zig zag şeklinde yapılmasını isteyiniz.
7. Kutunun boyutu belirlenirken oluklu kutu üreticisinin oluklu levha
boyutları bilinmeli ve kullanılacak levhadan en ekonomik olarak
yararlanma şekli sonuna kadar tartışılmalı. Kutunun içine konulacak
ürünü mümkün olduğu kadar sıkı sarmasıyla oluklu levhadan tasarruf
edilebilir ve kutunun dayanıklılığı da arttırılabilir. Kutunun sağlamlığını
etkileyecek teknik ayrıntılar bilinmelidir. Oluklu levha testi minimum
değerleri (patlama direnci, delme deneyi ve titreşim ve düşme testi),
kutu performansıyla ilgil i bilgiler mutlaka kutu siparişi veren kişilerce
üretici firmadan t a l e p edilmeli.
8. Farklı boyutlarda oluklu mukavva siparişinden kaçınılmalıdır.
11
 9. Oluklu mukavva kutunun boyutları palet boyutlarına mutlaka ayarlan
malıdır. Burada yine uluslararası ve bölgesel standartları kullanmaya
da büyük yarar vardır. Oluklu mukavva kutu ile palet boyutları
arasındaki uyum her iki malzemede de tasarrufu yapılmasını
gerçekleştirir.
10. Kutunun üzerine uygulanacak baskıyla ilgili yönergeler çok önemlidir.
Kutu üzerinde aşırı baskı uygulamasından kaçınılmalıdır çünkü basım
sırasında oluklar ezilip kutunun dayanıklılığını etkilenir. Kutu üzeri bas-
ının sınırlı olması yararlıdır. Bunum yerine etiket yapıştırılması daha ve-
rimlidir.
11. Sipariş miktarı çok önemlidir. Pazarınızı tanımanız, stoklarınızı
ayarlamanız, oluklu mukavva kutu sipariş miktarının tespit edilmesiyle
yakından i li şk il i di r. Burada en önemli noktalardan biri de sipariş
miktarlarının fiyatı azaltıp azaltmayacağını üretici firma ile görüşmektir.
12. Oluklu mukavva kutular paletlenmiş olarak kullanılacağı yere gelmeli.
Kutuların herhangi bir şekilde ambalajlama hatası yüzünden
kesilmemiş ya da zedelenmemiş olması çok önemlidir.
13. Kullanılmak üzere oluklu mukavvaların depolanmasında depolama
koşullarına özen gösterilmeli. Doğrudan zeminine konulmamalı,
kutuların konulduğu yerde bir ızgara ya da palet olmalı ve depo %50
bağıl neme sahip olmalıdır.

OLUKLU MUKAVVAYA İLİŞKİN STANDARTLAR

Oluklu Mukavvalara uygulanan testlerin Standartları da kâğıtlarda olduğu gibi

ISO, Amerika Birleşik Devletlerinde TAPPI, Avrupa’da FEFCO, ülkemizde ise TS
tarafından hazırlanmış ve yürürlüğe konmuştur. TS 1119 No’lu Oluklu mukavva
standardı ise 1972 yılında hazırlanmış, 1989 yılında revize edilerek tekrar
yayınlanmıştır,

Gramaj : ISO 536 FEFCO No 2 TS 8310

Kalınlık : ISO 3034 FEFCO No 3
ECT : ISO 3037 FEFCO No 8 TS6010
TAPPI T 811/T/T823
FCT ISO 3035 FEFCO No 6 TS 6009
TAPPI T 808/T 825
BST ISO 2759 FEFCO No 4 TS 3123
TAPPI T 810
PET ISO 3036 FEFCO No 5 TS 6719
TAPPI T 492 / T 819
COBB ISO 535 FEFCO No 7 TS 609
TAPPI T 492 / T 819
PAT TAPPI T 821 FEFCO No 11
BENDING ISO 2493 TAPPI T 820 TS 3428
STIFFNESS

12
 OLUKLU MUKAVVA TESTLERİ

Kâğıt ve oluklu mukavva higroskopik malzeme olmaları nedeniyle tüm testlerin +/- 23°
C 1°C ısı ve +/- % 5 ve % 2 nem ile şartlandırılmış standart atmosferde yapılması
gerekmektedir.
Gramaj; Oluklu mukavva levhanın 1 m² sinin ağırlığıdır. (gr/m2)
Kalınlık; Oluklu mukavvanın mikrometre yardımı ile ölçülen kalınlığıdır.(mm)
Kenar ezilme ( ECT-edge cruch test) ; Oluklu mukavvanın oluklarına paralel olarak
basınç uygulanarak ezilme dayanımının ölçüldüğü en önemli testtir. (kN/m)
Yüzey Ezilme ( FCT-flat cruch test) ; Oluklu mukavva levha yüzeyine uygulanan
basınçla, ezilme dayanımının ölçüldüğü testtir.( kPa)
Patlama (Mullen-Bursting Test (BST-Bursting strength); Oluklu mukavva levha
yüzeyine basınç uygulanarak patlama dayanımının ölçülmesidir. (kPa)
Delinme dayanımı (Puncture energy (PET)); Oluklu mukavva levha yüzeyinin
kuvvet uygulanarak delinmesi ile ölçülen dayanımıdır. ( J )
Su emme dayanımı (COBB değeri) ; Oluklu mukavvanın belirli bir sürede
emebileceği su miktarının belirlenmesidir. (gr/m2)
Yapışma dayanımı (PAT-Pin adhesion); Liner ve fluting yapışma derecesini ölçmek
için yapılan testtir. (N)
Bükülme dayanımı (Bending stiffness); Oluklu mukavvanın oluklara dik ve paralel
yönde eğilme elastikiyetinin ölçülmesidir. (Nm2/m)

13