श्रीदत्तप्रबोध

ौी अनंतसुत
वठल उफ कावडबाबा
वरिचत
ौी दूबोध
अयाय प"हला
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःवतयै नमः । ौीगु-.यो नमः । ौीदाऽेयाय नमः

।
ॐ नमोजी गजवदना । मंगलाधीशा मंगलकारणा । अमंगला"द

व2नहरणा ।
दयाघना हे रंरंबा ॥१
॥१॥
जयजयाजी वबतुंडा । कुबु

7छे दका ूचंडा । िस
7दायका अखंडा । दघशंड
ु ा
नमो तुज ॥२
॥२॥
जय फरशअंकुशधारणा । जय िसंदरासु
ू रसंहारणा । भ<व=सला भयहरणा ।
दनतारणा गजमुखा ॥३
॥३॥
जयजयाजी लंबोदरा । गणािधपती तूं सुंदरा । सकलािध@ा उदारा । गुणगंभीरा

एकदं ता ॥४
॥४॥
नमो तूतC जी
वनायका । भालचंिा सुखदायका । ूीती कEरसी गुणगायका ।
अFनायकांसमवेत ॥५
॥५॥
जयजयाजी िचंतामणी । पावसी भ<ाHया कामनीं । हे तु नुरवीसी =या मनीं ।

सकळ ॅामणी चुक
वसी ॥६
॥६॥
जयजयाजी मोरया । तुज

वण मंथा नयेची रया । काय करल चतुर या ।
तुझा वर या पा"हजे ॥७
॥७॥
पजPयावांचोनी नुगवे कण ।
वशाळ कूप जीवनेवीण । धातुहन पु-षपण ।
नसतां ूाण काय जैसा ॥८
॥८॥
तैसी तुझी कृ पा नसता । केवीं रसयु< होय क

वता । ौेयालागीं एकदं ता ।
Tदयीं िचंता झUबली ॥९
॥ ९॥
आतां तुXया कृ पेसाठYं । कोण क-ं आटाआट । प"डलU बहतची
ु संकटं ।
कृ पा[Fी पाहे तूं ॥१०
॥१०॥
१०॥
तुझC नाम
व2नह- । िस
7बु7चा दाता- । म"हमा तुझी गा अपा- । नकळे
पा- ौुितशा]ा ॥११
॥११॥
११॥
एका^रमंऽ जपून । "कतेक_ं केलC अनु@ान । =यावर ूसाद तोषवून ।

वद
वसीगुण अनुप`य ॥१२
॥१२॥
१२॥
मी तव हनदन पामर । न घडे कांहं तो

वचार

वचार । मंथहे तु मनीं थोर । केवीं
पार पावेल हा ॥१३
॥१३॥
१३॥
मज तU नकळे साधन । `हणोनी कर नामःमरण । तूं अनाथनाथ

मूषकवाहन । कर पावन दनातC ॥१४
॥१४॥
१४॥
तूतC अनPय शरणागत । झालU गजवदना िनabत । कर आपुलC ॄीद स=य ।
कृ पावंत होउनी ॥१५
॥१५॥
१५॥
मागC कवीHया Tदयी । राहोिन वद

वसी
वद
वसी पाह । आतां या Tदय मुळं । नाहं
ऐसC काई `हणावC ॥१६
॥१६॥
१६॥
गजवदना तुझC अिध@ान । सवाf घटं आहे पूण । मज

वशीं कैसा शूPय ।
राहसी होऊन हे रंबा ॥१७
॥१७॥
१७॥
हC तो तु`हां नोhहे उिचत । येणC ॄीदा होईल घात । मी तव अPयायी पितत

। पादाबांत पi झालU ॥१८
॥१८॥
१८॥
तुमिचया
मिचया नामापुढC । पाप
व2न काय बापुडC । वेदशा]ी पवाडे । अगाध गाढC
वaणलC ॥१९
॥१९॥
१९॥
गणगंधवय^ ःत
वती । दे वमानव गुण गाती । ःतुितःतोऽ मुनी जपती ।
नामkयाित अगाध ॥२०
॥२०॥
२०॥
=याची नामC क-नी । ूवतलU तुaझया ःतवनीं । तर अपराध ^मा क-नी ।
अभयदानीं तोषवा ॥२१
॥२१॥
२१॥
आतां करोनी अित =वरा । मज दनातC अंगीकारा । पाप

व2नC िनवारा ।
फरशधरा गणपित ॥२२
॥२२॥
२२॥
या मंथाची रचना । िस7स Pयावी गजवदना । सवपEर

वlापना । केली
चरणा तुaझया ॥२३
॥२३॥
२३॥
ऐसी ूाथना कEरतां । तU Tदयीं आ

वभवला मंगळदाता । पायीं ठे
वतांिच
माथा । दे अभयता मंथासी ॥२४
॥२४॥
२४॥
मग जयजय शmदC क-न । गजतां आनंदलC मन । पाहोिन सगुण=वाचC यान

। तCिच वणन आरं िभलC ॥२५
॥२५॥
२५॥
जेथC ठे
वला ूेमC भाळ । तC सुकुमार चरण कोमळ । सुरंग तळवे रातो=पळ ।
घोट सुनीळ nयभागीं ॥२६
॥२६॥
२६॥
पदांगुली
वराaजत । पंचnय सुशोिभत । नखचं
नखचं"िका सतेज यु< । तेिच
वं"दत पुढतीं ॥२७
॥२७॥
२७॥
पावलावर साजEरया । गुंजारवती घागEरया । तोरड आaण वां"कया ।

ॄीदावळ या गजती ॥२८
॥२८॥
२८॥
जानुजंघानागर । अटस मांडया ूबळ थोर । कटं वे

Fला पीतांबर । बंद
फणीवर डोलती ॥२९
॥२९॥
२९॥
^ुिघंटा कटं वाजती । उदर
वशाळ नामी व-ती
व-ती । Tदयीं ःतनC डोल दे ती ।
"दhय आकृ ती तेथीची ॥३०
॥३०॥
३०॥
चतुभज
ु बाहदं
ु ड । पाहतां "दसती ूचंड । मेखळा अंगीं अखंड । नसे खंड
ितयेतC ॥३१
॥३१॥
३१॥
बाहवटं
ु बाहभू
ु षणC । ज"डत मaणमय करं कंकणC । पृथक् मु"िकांचC लेणC ।
शोभले तेणC पाणी ते ॥३२
॥३२॥
३२॥
आर< करतळ आaण रे खा । रे aखpया अती =या सुरेखा । करामी तो चंि

दे खा । दशधा िनका ूगटला ॥३३
॥३३॥
३३॥
nय करं ते फरशांकुश । दF
ु
व2न कतq नाश । एक वरद पाणी
वशेष ।
िनजभ<ास rावया ॥३४
॥३४॥
३४॥
उरला जो का चतुथ कर । सव काजीं अितत=पर । केवी वदं ू तो

वःतार ।
सारासार जाणता ॥३५
॥३५॥
३५॥
भुजदं ड दं डं शोभती । नाना

ब-दC चमकती । कृ पाकर शरणागती । rावया
ूीित वरद तो ॥३६
॥३६॥
३६॥
कंठःथूल िनकट जाणा । मु<ाहार ज"डत नाना । एकावळचा सलंबपणा ।

नाभीःथाना पावला ॥३७
॥३७॥
३७॥
र=निमिौत
निमिौत मु<ाहार । पदक_ं "हरा सतेज थोर । तेणC शोभलC Tदयोदर । तेज
अपार नगाचC ॥३८
॥३८॥
३८॥
शुंडामं"डत भhय वदन । तया शोभती शूपक

ण । एकदं त शुॅवण । नेऽ सान
चमकती ॥३९
॥३९॥
३९॥
भUवया आaण भाळ । शोभा दे ती
वशाळ । nयभागी गंडःथळ । केश कुरळ
सलंब ॥४०
॥४०॥
४०॥
भाळं शोभे अंबध

ु र । चिचत मृगमदकेशर । वर सतेज थोर । मुकुट सुंदर
लखलaखत ॥४१
॥४१॥
४१॥
तयावर "दhय मaण । मsयावर

मsयावर शोभे फणी । कणt कंु डलC पाहनी
ु । होय
तरणी सलuज ॥४२
॥४२॥
४२॥
मु<ा घोषाची झpलाळ । शोभते दोह कंु तली । कोटसूयू

भा फांकली । ऐसी
नhहाळ -पाची ॥४३
॥४३॥
४३॥
अितपुF तो उं दर । वहन तयाचC

ूयकर । ऋ
7िस
7 जोडोिन कर ।
ढािळती चामर तयावर ॥४४
॥४४॥
४४॥
ऐसा मंगळकारक हे रंरंब । वदे कर मंथारं भ । नमोिन कर ूारं भ । समारं भ
ःतवनाचा ॥४५
॥४५॥
४५॥
जयजय गणपती गुणालया । धुंडराजा तूं मोरया । जय जय दवाf

ू कूर
ूया ।
महाकाया तुज नमो ॥४६
॥४६॥
४६॥
जयजयाजी कमळभूषणा । मंदार

ूया शमीधारणा । जयजय
वमळा
व2ननाशना । हे गजानना तुज नमो ॥४७

॥४७॥
४७॥
जय चतुदश
वrासागरा

वrासागरा । ऐwयसंपPना उदारा । िसंदरचिच
ू का सवqwरा ।
lानागरा नमो तूंतC ॥४८
॥४८॥
४८॥
जयजय सुरवरर^का । ूचंड दै xयसंहारका ।

वंणु-पा अlाननाशका । क
व
पोषका नमो तुज ॥४९
॥४९॥
४९॥
जयजयाजी गौरनंदना । बलपराबमा िशवकंदना । सकळिनयंता कायकारणा
। जाणसी खुणा अंतरHया ॥५०
॥५०॥
५०॥
ःतवनीं तोषोिन मोरे wर । अभयूसाद दे स=वर । `हणे वदे िनरं तर । िचा

aःथर करोिनया ॥५१
॥५१॥
५१॥
जे इHछा धEरली मानसीं । तi िन

व2न जाईल िस7सी । निमतां तi
अितवेगेसीं । Tदयिनवासीं रा"हला ॥५२
॥५२॥
५२॥
ऐसा ौीगणेश ःत
वला । ःत
वतांची ूसाद लाधला । आतां नमूं सरःवतीला
। वाक
वाक्् शmद भ<ा aजचेनी ॥५३
॥५३॥
५३॥
नमो ॄ`हनं"दनी कुमार । जगदं

बके वागीwर । ूणव-
पणी जगदांतर ।
तुज नमःकार आदरC ॥५४
॥५४॥
५४॥
जयजय जगPमाते । रसना वदे तव सC । तुझC ठाण असतां व-तC । होय
सरते बोल मग ॥५५
॥५५॥
५५॥
तुझे कृ पेचC म"हमान । अगाध जाणती क

वजन । तुझC नीरसयु< भाषण ।
मंथीपूण पावलC ॥५६
॥५६॥
५६॥
तुaझया कृ पेची खेळ । मुके तोिच होती वाचाळ । नवजे वाणीते बरळ । सरळ
सुंदर वaणते ॥५७
॥५७॥
५७॥
जेथे तुझC ठाण नाहं । =या वाणीचा फaजता पा"ह । मुके बोबडे तोतरे राह ।
गुंते ठायी बोलता ॥५८
॥५८॥
५८॥
जर वाचाळ कर बडबड

बडबड । =या बोला नुपजे आवड । कांटाळोनी `हणती nाड
। कपाळफोड मां"डली ॥५९
॥५९॥
५९॥
तया वाणी नाहं रस । `हणे हा बोलतो "फके िनकस । ऐकणारा उपजे ऽास
। `हणती यास पीटारे ॥६०
॥६०॥
६०॥
`हणती वाऽटा जाय उठोन । पुरे पुरे तुझC भाषण । हC तव अवकृ पेचC ल^ण
। कळलC पूण जगPमाते ॥६१
॥६१॥
६१॥
हC वम जाणोिन िचीं । तुज निमतो जी सरःवती । ःत

वतसे मी अनPयो<_
। कृ पा िचीं येउं दे ॥६२
॥६२॥
६२॥
तूं आ"दश
< गुणमाया । नत जालU तुaझया पायां । व=सावर "कजे दया ।
करोनी छाया कृ पेची ॥६३
॥६३॥
६३॥
जयजय वो जगदं बे ।
वwंभEरते तूं अंबे । रससारlे ूलंबे । व=सा अ
वलंबे
सांभाळ ॥६४
॥६४॥
६४॥
तूं माता माझी ःनेहाळ । अभकाची पुरवी आळ । जाणसी अंतरचC सकळ ।

ये उतावेळ धांवोनी ॥६५
॥६५॥
६५॥
अlान बोलाचे भाषणीं । तुज पाचार ूाकृ त वचनीं। ःतुितःतोऽ गीवाणीं ।

मजलागोिन न येतC ॥६६
॥६६॥
६६॥
जे जे महाक
व जाले । जपानु@ानC तूतC यaजलC । ःतुितःतोऽC कवचC भले ।
तुज वश केले यंऽतंऽे ॥६७
॥६७॥
६७॥
नाना साधनC सािधतां पूण । होसी तयां तूं सुूसPन । जाणोिन या

कायाकारण । छाया सघन =या कEरसी ॥६८
॥६८॥
६८॥
तो अिधकार नाहं मज । कैसेिन घडे माझे काज । येई माते `हणोिन तुज ।
नामC सहज उHचार ॥६९
॥६९॥
६९॥
सरःवती
सरःवती ये `हणउन । तुज कEरतो पाचारण । बाळशmदा दे शी मान । तर
भूषण थोर तुझC ॥७०
॥७०॥
७०॥
समथासी समथ सांभाळ । याची कोण तर नhहाळ । हनदनांतC ूेमC कवळ
। =याची ॄीदावळ स=य पै ॥७१
॥७१॥
७१॥
जे का थोर यो|य असती । ते दनावर कEरती

ूतीं । =याचेच चराचरं
वाखाaणती
वाखाaणती । गुण गातीं आदरC ॥७२
॥७२॥
७२॥
माते तूं सवाfहू िन थोर । सदयपणC तुझा ब"डवार । ते ऐकोनी साचार ।

जोडोनी कर ूािथतो ॥७३
॥७३॥
७३॥
क-णाघने आ"दजननी । तुज

वन
वतो दनवचनीं । मज तोषवी मंगळजननी
। कृ पा करोनी येधवां ॥७४
॥७४॥
७४॥
ऐसी क-णा भाकतां Tदयीं । यानीं ूगटली लवलाहं । ूभा फांकली सवाf
ठायीं । वणूf का} -पातC ॥७५
॥७५॥
७५॥
िनरखोनी पाहतां डोळे भर । ठाण "दसे हं सावर । ॄ~वीणा शोभला करं ।
शुॅांबरं िमरवत ॥७६
॥७६॥
७६॥
सुहाःय वदन अितसुंदर । मु<ालेणी अितनागर । कंु दपुंपी शुॅहार । शुॅचीर

तेजाळ ॥७७
॥७७॥
७७॥
शुॅकंचुक_ कुचमंडळं । मृगदळ

गदळ रे aखला "दhयभाळं । करकंकणC मु"िकावळ
। दशांगुळं
वराजे ॥७८
॥७८॥
७८॥
कंठYं साजरC कंठाभरण । कणt डोलती कणभष

ू ण । अंगीं मु<ावळ सघन ।
सुवणसम
ु न नग नाना ॥७९
॥७९॥
७९॥
चंिहारज"डत पदक । Tदयीं शोभतC अलोिलक । बाजुबंद वाया दे ख ।
अितसुरेख र=नचु
नचुडे ॥८०
॥८०॥
८०॥
िसंहक"टबंद साaजरा । जािळपेटया -ळे करा । शोभा तेणC पातली िचरा ।

मु<"कनारा र=नावळ
नावळ ॥८१
॥८१॥
८१॥
पदं -ळ तोडे पiजण । अंगळ

ु या शोभती भूषण । झण=कारती -णझुण ।
आर<वण पदतळC ॥८२
॥८२॥
८२॥
साaजरC मातेचC मुखकमळ । नाक_ं सुपानी मु<ाफळ । बोलतां दं तांचा झळाळ

। कंठ मंजळ
ू गायनी ॥८३॥
८३॥
इचC ःव-पाची तुलना । न येिच भुवनऽयीं कोणा । लावsयवती हना ।

सलuज मना पाहतां ॥८४
॥८४॥
८४॥
आ"दमाया हे ॄ~कुमार । बैसली "दसे हं सावर । ते पाहतां नेऽचकोर ।

आनंद अंतर न समाये ॥८५
॥८५॥
८५॥
अितशुॅ अंगकांती । कांहं कनकवणदी । प^ सलंब

वराजती । नयन
"दसती
"दसती आर< ॥८६
॥८६॥
८६॥
चंचप
ु ट
ु े
वशाळ । सुरंगरं गे तेजाळ । घोस मुखीं मु<ाफळ । चरणकमळ
आर< ॥८७
॥८७॥
८७॥
यापर यानीं शारदा । पाहतां वं"दलC =या पदा । पार नसेची आpहादा ।
शीणखेदा
वसरलU ॥८८
॥८८॥
८८॥
सूेमC माता िनरखोन । क-ं वाटे जीवा ःतवन । अpपl आaण बळहन ।
कवळू गगन चािलला
चािलला ॥८९
॥८९॥
८९॥
तैसC वाटलC मम जीवा । ःतवनC क-ं कांहं सेवा । अितथोर नपवे भावा ।
कोण केवा दनाचा ॥९०
॥९०॥
९०॥
पEर दशी जे
वं चंिासी । क_ं काडवाती सुभानूसी । तेवींच आतां मातेसी ।
ःतवूं ूेमेसीं बोबडC ॥९१
॥९१॥
९१॥
ॄ~नं
जयजय शारदे भवानी । जगPमाते
वwःवािमनी । ऽैलोयपाळके ॄ~नं"दनी
। जगदो7ाEरणी जगदं बे ॥९२
॥९२॥
९२॥
जयजय दगq
ु सरःवती । ूणव-
पणी आ"दश
< । िनगमागम तुज ःत
वती ।
ूसादूाी इHछोनी ॥९३
॥९३॥
९३॥
चहंू वाचेसी सौरस । माते तुझाची कृ पारस । सव सा

वशेष । चाले िनवास
असतां ॥९४
॥९४॥
९४॥
जयजय lानश
< उबोधे । गुणवंते तूं अगाधे
अगाधे । चराचरhयापके अभेदे ।
िच=सुधे िचPमाऽे ॥९५
॥९५॥
९५॥
जयजय मूळ पीठवािसनी । सवा=मके मंगलदाियनी । जय भुवनऽयगािमनी ।

हं सासनी कमळा^े ॥९६
॥९६॥
९६॥
जयजय उदारे सवlे । िनजानंदे गुणूlे । कृ पा कर वो सवlे । क

ववरlे
सदय तूं ॥९७
॥९७॥
९७॥
मी दन अनाथ शरणागत । धरोनी ूाथt

ूाथt काhयहे त । जीवींचC जाणोिन वृ ।
कर सााथ ूीतीनC ॥९८
॥९८॥
९८॥
पEरसोनी बोब"डया बोला । आनंदे माय चोजवी बाळा । पोटं धरोनी वेpहाळा
। पुरवी लळा ताPाचा ॥९९
॥९९॥
९९॥
तेची माय सरःवती । शरणागता बोले ूीित । ना भी व=सा तुजूित । सा
िनabती मी असC ॥१
॥१००॥
००॥
Tदयीं तुXया
व2नेश । तो सकळ
व2ना कर नाश । िस
7दाता सवqश ।
िस
7 काhयास पूण कर ॥१
॥१॥
माझC ठाण रसनामीं । वसोनी वदवीन रसभर । आतां िनभय असोनी अंतरं
। मंथ कर सुरस हा ॥२
॥२॥
ऐसी वदे वा|वpली । वदोिनया अ[ँय जाली । रसनेःथळं रा"हली । भावे

भावे
निमली आदरC ॥३
॥३॥
आतां नसूं तो सगु-नाथ । जो सदै व उदार भा|यवंत । सवlपणC

वराaजत
। सव गुाथ जाणता ॥४
॥४॥
जो अlानाचा नाश कर । जो lानदप उजळं अ.यंतरं । जो ने भवािचया

पैलपारं । शरsया तार िनजकृ पC ॥५
॥५॥
जो अ
वनाश िनमळ । जो अचळ आणी अढळ । जो िनवट दे हाची तळमळ
। हर त=काळ अहं ता ॥६
॥६॥
जो दन जनातC तार । अघोर पा

पयां उ7र । जो या
ऽ
वध तापातC हर ।
िनमळ कर ^णमाऽC ॥७
॥७॥
जो तpलीन ॄ~ानंद । सेवका बैसवी िनजपदं । जो तो"डता आिधhयाधी ।

उपाधीस नुरवोनी ॥८
॥८॥
तो आना"द सगु- अनंत । जो hयापकपणC

वkयात । =याचे चरणी
अनPययु< । होवोिन नत ूािथतU ॥९
॥९ ॥
जयजयाजी सगु-राया । lानिसंधग
ु ण
ु ालया ।
वlान-पा सदया । शरण
पायां दन हा ॥१०
॥१०॥
१०॥
सगु- दयाळा समथा ।

वकारर"हता कृ पावंता । तमशोषणा ूकाशभEरता ।
तव प"दं माथा अ
पला ॥११
॥११॥
११॥
जयजय सगु- "दगंबरा । सवhयापका सवqwरा । ॄ~ानंदा िन

वकारा । तव
प"दं थारा दनाचा ॥१२
॥१२॥
१२॥
जय सगु- चैतPयघना । मोहHछे दका दःखभं

ु जना । तxवावबोधा सवशP
ू या ।
दनपावना सुखमूित ॥१३
॥१३॥
१३॥
जय सगु- ःवानंदराशी । अभेदभेदा उPमिनवासी । ॄ~ावबोधा िच=सुखासी

खासी
। कृ पC भेट
वसी आपुpया ॥१४
॥१४॥
१४॥
तूं दनबंधु दनानाथ । इहं परऽीं तारक समथ । जाणसी अंतरचC आत ।
कृ तकृ ताथ करवीसी ॥१५
॥१५॥
१५॥
तुजवीण कोsह थोर । भुवनयऽीं न दे खU साचार । शोधोिन पाहतां मंथांतर ।

म"हमा अपार सगु-चा ॥१६
॥१६॥
१६॥
सगु-दै वताहोनी । आगळा नसेिच

िच
ऽभुवनीं । उपमा दे तां गु-लागुनी । पदाथ
कोsह नसेची ॥१७
॥१७॥
१७॥
जर `हणवी ती माता

पता । तर कर
वती माईक गुंता । सगु- तूं
मायानािशता ।
ऽ
वधतापता नुर
वसी ॥१८
॥१८॥
१८॥
यालागीं तूं िन-पम । शरणागताचा

वौाम । दरू करोिन भवॅम । दे सी
आराम ःवा=म=व ॥१९
॥१९॥
१९॥
सगु- अनंता कृ पाघना । कोण जाणे तुaझया म"हमाना । `हणोिन
अनPयभावC चरणा । जालU शरण दातारा ॥२०
॥२०॥
२०॥
हनदन मी शरणागत । तव पदाचा अं"कत । असC ^ीण नेमःत । थोर

पितत अपराधी ॥२१
॥२१॥
२१॥
मूढ मिलन अlान । अभक नेणता पूण । अनिधकार जाण । कुbळमलीन

पापराशी ॥२२
॥२२॥
२२॥
अगaणत अPयायी दोषी । पर शरण आलU पायापासीं । आतां ^मा करोिन
कृ पाराशी । मज दनासी अंगीकारा ॥२३
॥२३॥
२३॥
तु`ह कृ पेचे सागर । मी शरणागत पामर । अंगीकारोनी कृ पाकर ।

मःतकावर ठे
वजे ॥२४
॥२४॥
२४॥
तूं गु-राज आमुची माउली । दनादब

ु ळाची साउली । अनाथ व=साची गाउली
। पाखर घाली कृ पेचा ॥२५
॥२५॥
२५॥
शरणागतासी तारावC । खळदळ दF

ु मारावC । अहं ब7
ु तC हारावC । पूण करावे
मनोरथ ॥२६
॥२६॥
२६॥
गु-माय तूं होसी ःनेहाळ । मी अlान तुझC ल"डवाळ । मम मनींची जाणोिन

आळ । होवोिन कृ पाळ पुरवी जे ॥२७
॥२७॥
२७॥
तुजवीण कोणा छळावC । इतरC काय तC पुरवावC । =वा माउली धावोिन

धावोिन यावC ।
वोसंगा 2यावC बाळका ॥२८
॥२८॥
२८॥
तंव तो कृ पाळू सगु-राणा । आनंदे ूगटोिन बोले वचना । बाळका बहु
वlापना । काय कारणा मां"डली ॥२९

॥२९॥
२९॥
कां गा प"डलासी संकटं । कोण प"डली तुज अट । कोण अथ धरोिन पोटं
। ःतवन िनकटं आरं िभलC ॥३०
॥३०॥
३०॥
शmद कृ पेचे ऐकतां । ता=काळ

ता=काळ चरणीं ठे
वला माथा । मागुती जालU
वन
वता
। अंतराथा पुरवावया ॥३१
॥३१॥
३१॥
जयजय सगु- परा=परा । आ"दअना"द

वwो7ारा । माझी
वनंती अवधारा ।
सदयउदारा िन
वकpपा ॥३२
॥३२॥
३२॥
आपुलेनी कृ पाबळC । मज दना पावन केलC । हे तु सकळ पुर

वले । गुज
दा
वलC एकांती ॥३३
॥३३॥
३३॥
मो^ पदािचया वाटा । मज दा

वला lानचोहटा । पुर
वलC तु`ह बाळहटा ।
दा
वला साठा ऐय=वC ॥३४
॥३४॥
३४॥
न कर
वतां साधन । दा
वलC मज तC गुधन। आतां कांहं hहावC उीण । हC
तो कारण असेिच ना ॥३५
॥३५॥
३५॥
पर एक असे
वनंती ।
वन
वतां रोष न यावा िचीं । कृ पा करोनी
स=वरगती
स=वरगती । अभयूीती दे ईजे ॥३६
॥३६॥
३६॥
तव बोले गु-राज । कवण अथ तो सांगे मज । आतां न धर संकोच लाज ।

करन काज पEरसोनी ॥३७
॥३७॥
३७॥
मग जयजयकारC टाळ । पी"टली आनंदTदयकमळं । पुढतीं भाळ

चरणकमळं । ठे वुनी आरं िभली ूाथना ॥३८
॥३८॥
३८॥
जयजय ःवामी गु-नाथा । हा काळ जातो वृथा । कांहं वदावC मंथा । ऐसC
िचा वाटतसे ॥३९
॥३९॥
३९॥
`हणाल बहु क
व जाले । =यांनीं अनेक मंथ केले । वरद अ=यंत भले ।
जेणC तरले जड मूढ ॥४०
॥४०॥
४०॥
तेथC तुझा पाड "कती । =यापुढC कायसी मती । ऐसC `हणाल िनगुती । तर
वनंती अवधारा ॥४१

॥४१॥
४१॥
जर ग-डC घेतलC गगन । तर िचमणीनC रहावC गृह ध-न । ौीमंतC केलC
दे वाचन । दनC पूजन न करावC ॥४२
॥४२॥
४२॥
समथ संपदा जो"डली । दनािस िचंता केवीं जाली । =याची ूपंचता खुंटली ।
कळोिन आली ःवामीबोले ॥४३
॥४३॥
४३॥
या बोलातC ऐकून । सगु- कEरती हाःयवदन । बारे आपुली श

< पाहन
ू ।
सव कारन करावC ॥४४॥
४४॥
तुaझया मनीचा हे त । मी जाणतो गा समःत । चालवी आतां रसाळ मंथ ।

गु कथाथ नाना
वध ॥४५
॥४५॥
४५॥
एकाम करोनी मन । आठवुनी सगु-यान । कर मंथाचC लेखन । Pयून तC

पूण करन मी ॥४६
॥४६॥
४६॥
कृ पा उपजोनी सगु-नाथा । `हणे बा न कर कांहं िचंता । मीच मंथ

वद
वता
वद
वता तूं िनिमा । माऽ राहे ॥४७
॥४७॥
४७॥
या पर ौीगु- अनंत । आनंदC वरूदान दे त । धावूनी चरणीं जडला सुत ।

ूेम Tदयांत न समाये ॥४८
॥४८॥
४८॥
भावC धEरतां [ढ चरण । सगु- दे तसे अभयदान । िन

वकpपC कर लेखन ।
जयकpयाण सवदा ॥४९
॥४९॥
४९॥
ौीगु-ूसादा संपा"दलC । भा|य
वशेषची लाधलC । मन संतोषातC पावलC ।
आनंदमेळे डpलत
ु ॥५०॥
५०॥
आतां नसूं मातृदेवता । तेवीं आदरC नमूं

पता । मज जे का उभयता ।
जPमदाता असती ॥५१
॥५१॥
५१॥
उभय संयोगमेळं । संभव माते उदरकमळं । नवमास ओझC पाळं । अनेक

आंदोळ सोसोनी ॥५२
॥५२॥
५२॥
कामC उदं ड कर दे खा । गभासी लागU नेद धका । रसनेHया रससुखा ।
वसरवी बाळका दःख

ु न हो ॥५३॥
५३॥
हळू हळू पाउलC टाक_ । जपोनी गभातC राखी । गभhयथा सोसी िनक_ । धPय
ते क_ माउली ॥५४
॥५४॥
५४॥
जUवर गभाचा वास । तUवर दःख

ु भोगी
वशेष । ूसूितhयथा ूाणनाश ।
सोसी जीवास बहतची
ु ॥५५॥
५५॥
ऐिसया दःखातC
ु भोगून । सा"हलC बाळाचC जनन । मधु मुखातC लाउन । "दधलC
ःतन कृ पेनC ॥५६
॥५६॥
५६॥
Pहाणोिन केलC िनमळ । ःनेहC भEरलC सीरताळ । राऽं"दवस जपे ःनेहाळ ।

दःखी
ु तळमळ होतसे ॥५७॥
५७॥
बहतची
ु मळमूऽ सा"हलC । सUवळC बाळका वा"हलC । रस नाना संकोिचले ।
मज वाढ
वलC बहूी
ु तीं ॥५८
॥५८॥
५८॥
िनगुण
ी अनामी असतां । =यासी नाम ठे वी माता । सुखसोहाळे भोग
वतां ।
नाणी िचा कंटाळा ॥५९
॥५९॥
५९॥
हागी ओक_ं सांभाळ । भरली न टाके पऽावळ । रोदनीं धावे लावी खेळं ।
पुरवी आळ सांड काज ॥६०
॥६०॥
६०॥
घाली
लागेल बाळा [Fी । `हणोनी घे इठYमीठY । गळां वाघनखC रठY । घा ली पेट
[Fमणी ॥६१
॥६१॥
६१॥
चालतां रांगतां पडे झडे । पोटं धरोनी माता रडे । सांड ओंवाळोनी एक_कडे
। वाडे कोडC वःतु नाना ॥६२
॥६२॥
६२॥
उभयतां पािळती कौतुकC । भातुकC दे ती अलोिलकC । अळं कार घािलती िनके ।

आनंदC सुखC खेळ
वती ॥६३
॥६३॥
६३॥
केलC लहानाचC थोर । बाळकाचा झाला कुमर ।

वrारं भ मजीूकार ।
ववाह
स=वर कर
वला ॥६४
॥६४॥
६४॥
सुखसंतोषC वाढ
वलC । सकळ संःकार घड
वले । ूपंच परमाथा दाख
वलC ।
ूौढ केलC उभयतC ॥६५
॥६५॥
६५॥
धPयधPय ते माता
पतर । तयां माझा नमःकार । फेडावया उपकार । मज
तो ूकार "दसेना ॥६६
॥६६॥
६६॥
मंथ धुंडाळोनी पाहतां । सवाfत ौे@ माता

पता । पुऽासी दे व यापरता । नाहं
सवथा वेद बोले ॥६७
॥६७॥
६७॥
हC जणोिन करावC सेवन । तर मी मशकक_टक हन । कiचC मातC अंगवण ।

सेवाधन वCचावया ॥६८
॥६८॥
६८॥
न घे मातC =यांची सेवा । मुखरो|यासी कiचा मेवा । काय क-ं हतभा|य दै वा

। लाभ बरवा घेववेना ॥६९
॥६९॥
६९॥
मी तU पामर पापराशी । न घडे ची सेवा कांहं मजसी । तेिच कृ पाळू
िनbयेसी । जडमूढासी पािळलC ॥७०
॥७०॥
७०॥
लौ"ककसंबंधC क-न । उभयतांचे वं"दले चरण । पर मागतU कृ पादान ।

ूीतीक-न ते दे ती ॥७१
॥७१॥
७१॥
धPय तेची भूमीवर । जयां दे व माता

पतर । सेवा कEरती जे िनरं तर । तयां
नमःकार पi माझा ॥७२
॥७२॥
७२॥
=यांचे जे कां चरणरे ण । ते मम मःतक_ं जाण । =यांHया पादका

ु वाहन ।
सेवक `हणवीन तयांचा ॥७३
॥७३॥
७३॥
असो रािधका माझी माता । अनंत नामC माझा

पता । तोची सगु-
उपदे िशता । चरणीं माया तयाHया ॥७४
॥७४॥
७४॥
अनPयभावC जालU शरण । तेणC "दधलC अभयदान । न पाहतां गुणावगुण।

केलC पावन अनाथा ॥७५
॥७५॥
७५॥
अनंतची माझा सगु- । अनंतची होय

व2नह- । या मंथाचा दाता- । नेता
पैलपा- अनंत ॥७६
॥७६॥
७६॥
अनंतश
< रािधका । तेची वागीwर अं
बका । ितHया कृ पाबळC दे खा । मंथ
नेटकां चालेल ॥७७
॥७७॥
७७॥
=यांनींच बोिधलC वम मजसी । आदरC शरण जाय संतांसी । ल^ ठे वी =यांचे

सेवेसी । ःतुितःतवनCसी गौरवी ॥७८
॥७८॥
७८॥
तोषवUनी कर ूसPन ।

वनटे ूीितभाव ध-न । मग सहजची कpयाण ।
सुखसंपPन होसी तूं ॥७९
॥७९॥
७९॥
ते सा असतां । कायसी या मंथाची िचंता । न वणवे =याची यो|यता ।
कEरती सा दे वावर ॥८०
॥८०॥
८०॥
हे आlा िशरं
िशरं वंदोनी । शरण आलU संतांलागोनी । अित
वनयC कर जोडोनी ।
मःतक चरणीं वो
पला ॥८१
॥८१॥
८१॥
महाराज तु`ह संतमूतt । अवतार-पC ूगटला a^तीं । उ7रावया दनांूती ।

अlान िनवृित करावया ॥८२
॥८२॥
८२॥
hयास वाpमीक शुक । उ7व अबूर मा-ती दे ख । ॄ~ा

वंणु िशवा"दक ।
अवतार िनःशंक संत तु`ह ॥८३
॥८३॥
८३॥
जी तु`ह धमःथापना । तारावया या पिततजना । करावया भ

<िन-पणा ।
अवतारधारणा तूमची ॥८४
॥८४॥
८४॥
तु`ह केवळ ईwर । करावया जगद7ार

ु । ूगटलां सगुण=वC साचार ।
किलमल दःतर
ु नाशावया ॥८५॥
८५॥
अहो जी तु`ह योिगराज । सदय lाते सतेज । तु`हा

`हा पुढC दन आज ।
चरणरज इaHछतU ॥८६
॥८६॥
८६॥
संत तु`ह शांत दांत । मूितमत

ं ची वेदांत । करोिन सव िस7ांत । म"हमा
अभुत दा
वतां ॥८७
॥८७॥
८७॥
तु`हां संतांची aःथती गती । न लभे कवणािचया हातीं । जEर चातुय कर
यु<_ । तया कpपांतीं सांपडे ना ॥८८
॥८८॥
८८॥
जर जाला वेदपाठक । "कंवा तपोधन अिधक । क_ं यागा"दकता मख । तया

सा`यक नसे संतीं ॥८९
॥८९॥
८९॥
तुमHया क_तtचे पवाडे । िल"हतां भूपऽ असे थोडC ।
वंणु होवुिनया वेडे ।
मागCपढ
ु C उभेची ॥९०
॥९०॥
९०॥
अगाध तुमचC थोरव । दासची केला रमाधव । पाहोनी तुमचC वैभव । घो"टती
दे व लाळ क_ं ॥९१
॥९१॥
९१॥
तु`ह ॄ~ां
ॄ~ांनंदसागरं । सदा भोिगतां ूेमलहर । वास तुमचा िचदं बरं । शांत
अंतरं दयाभूत ॥९२
॥९२॥
९२॥
तु`ह संत अnय िनःसंग । पर ॄ~ं तुमचा भोग । सदाचरणीं भ

<योग ।
साधोिन चांग
वचरतां ॥९३
॥९३॥
९३॥
साधु तु`ह "दनदयाळ । अंतर तुमचC अितकोमळ । शरणागतांचC ूितपाळ ।

होवोनी कृ पाळ कEरतसां ॥९४
॥९४॥
९४॥
ऐिसया क_तtतC ऐकोन । मी याचक आलUसे धावोन । अनPयूेमC वंदिन

ू चरण
। अभयदान मागतसC ॥९५
॥९५॥
९५॥
पEरसोिन बाळकाचे बोल । जेवीं आनंदित ःनेहाळ । तेवीं संतमाउलीचा मेळ ।

दे ती डोल आनंदC ॥९६
॥९६॥
९६॥
`हणती बा रे अनंतसुता । बहु ौमलासी ःतुित करतां । बैस अंतरHया अथा

। सांग आतां आ`हासी ॥९७
॥९७॥
९७॥
संकोच न धर कांहं । सांगे पुरेल हे तु पाह । अभय ऐकतां लवलाह । भाळ
पायीं ठे
वला ॥९८
॥९८॥
९८॥
nय करांतC जोडोनी ।
वन
वतां झालU तत^णीं । ल^ ठे
वजे ूाथुन
ी ।
संतजनीं आदरC ॥९९
॥९९॥
९९॥
सव साधूंनीं काhय केलC । कोsह अभंग पदC बोिलले । "क=येक_ मंथ रिचले ।
ोक आया "कतीकांHया ॥२००
॥२००॥
२००॥
"क=येक_ं दोहोरे चौपाई । कटबंद आaण सवाई । गडािळका ठाई ठाई ।

चूaणका =याह बोिलले ॥१
॥१॥
केकावळ छं दबंद । कोsह रिचले आkयानूबंध । ऐसC कवींनीं नाना

वध ।
अनुभविस7 गाइलC ॥२
॥२॥
ूाकृ
ूाकृ त आaण संःकृ ती । जैसी जया असे गती । ईwरC "दधली मती । तैशा
Eरती वाखाaणलC ॥३
॥३॥
ते तो ूासा"दक िस7 जाले । जगीं माPयतेसी आले । दे वसंती अंगीकाEरले ।

क_तt भरलC
ऽभुवन ॥४
॥४॥
समथाचC भा|य दे खोन। रं क अंतरं उदासीन । मज कां न पवे नारायण ।

तेवीं मनीं इaHछतC ॥५
॥५॥
संत चातुयl
ानखाणी । अंतराथ वोळaखला मनीं । `हणे बापा अaजचे रजनी
। िनजे ूाथुि न दे वापुढC ॥६
॥६॥
तो दनव=सल ौीअनंत । पुर

वल तुझे मनोरथ । जो ःवनी दे ईल [Fांत ।
तो आ`हातC िनरोपी ॥७
॥७॥
संतआlा वंदोनी ूीतीं । Tदयीं याइला कमळापित । हे तु ऐसी करोिन ःतुित

। केली एकांती िनिा पुढC ॥८
॥८॥
तो उरशेष उरली रजनी "nजC तांबल

ू घातला वदनीं । aजhहे सी केश
सलंबपणीं । िन
बडदाटणी उगवले ॥९
॥९॥
दं तांतुनी िनघाला मांसतंतु । तो ओ"ढतां असंभाhय िनधतु । "कती काय न
कळे अंतु । ौमतां तो"डतु कर बळC ॥१०
॥१०॥
१०॥
तंव उदया पातला तमार । जागृत जालU झडकर । जावोिन संतमांदभीतर

। भावC नमःकार तयांतC ॥११
॥११॥
११॥
मम वृ
दे खोिन आनंदघन । संत `हणती "दसतC सुल^ण । आतां वृतांत
पुसायालागुन । ूसादिचPह वाटतC ॥१२
॥१२॥
१२॥
जगगु- संतराजCि । वैरा|यशीळ lानसमुि । Tदयीं होवोिन कृ पC आि ।

`हणती सुभि तुज असे ॥१३
॥१३॥
१३॥
सांगे वृांत रजनीचा । जो तुज जाला असेल साचा । पpलव न फोड

कpपनेचा । िमया वाचा न बोलC ॥१४
॥१४॥
१४॥
मग जोडनी
ु nयपाणी । कर संतांपढ
ु C
वनवणी । जे अःवःथ घडली रजनीं ।
स=य िन-पणीं िनवे"दले ॥१५
॥१५॥
१५॥
तो पEरसोिन वृां
ांत । आनंदमय जाले साधुसंत । `हणती ूसाद लाधला
िनabत । अित अभुत सदय=वC ॥१६
॥१६॥
१६॥
या [Fांताचा नवलाव । आ`हां "दसतो अित अपूव । तूतC तुFोिन रमाधव ।

कर गौरव ूासा"दक ॥१७
॥१७॥
१७॥
दे aखला "nज तो अनंत । मुkय ूसाद तांबल

ू ूा । क
व=व बु7चा हे त ।
पृथक्
क् दावीत रसनेसी ॥१८
॥१८॥
१८॥
क
व=वबु7चा ूसार । अितसधन होय
वःतार । आतां तंतूचा ूकार ।
अितसुंदर असे तो ॥१९
॥१९॥
१९॥
क
व=वासी नhहे खंडण । कEरसी िततकC चाले पूण । आतां न धर अनुमान
। [Fांतल^ण जाण
वलC ॥२०
॥२०॥
२०॥
हे िच संतांची अभयता । न घडो क

वतेसी Pयूनता । तया असो सुरसरसता ।
सवt माPयता आगळ ॥२१
॥२१॥
२१॥
संत साधु िस7 मुनी । वर दे तां अभयवचनीं । हषय<

ु हो
विन मनीं ।
लोटांगण घातलC ॥२२
॥२२॥
२२॥
यापर संतांतC ःत
वलC । =यांनीं बाळातC अपंिगलC । आवडचC भातुकC "दpहC ।
मज तोष
वलC दनातC ॥२३
॥२३॥
२३॥
यावर जे ौोते सuजन । =या पदं माझC साFांगनमन । जे सlान चतुर
वच^ण । मंथौवणकतq =यां ॥२४

॥२४॥
२४॥
अहो तु`ह रसl पं"डत । महासुशील आaण शांत । अथl गुणl

वkयात ।
तु`हां ूaणपात आदरC ॥२५
॥२५॥
२५॥
तु`ह सवl िनपुण । जाणते भा

वक
वराजमान । ूेमळ सदै व संपPन ।
आनंदघन महामूित ॥२६
॥२६॥
२६॥
तु`ह मंथरसाचीं पाऽC । धPयधPय तुमचीं ौोऽC । अहो तु`ह मंथाचीं सूऽC ।
बैसला स=पाऽC सभेस ॥२७
॥२७॥
२७॥
तु`ह lानपेठेचे जोहार सुरेख । मंथर=नांचे

चे पर^क । सारवःतूचे माहक ।
संमहकारक अितयो|य ॥२८
॥२८॥
२८॥
जी तु`ह
ववेकसागर । मंथसरोवरचे हं स थोर । अथम<
ु ांचे वCचनर । धPय
िनवडणार दध
ू पाणी ॥२९॥
२९॥
तुमचेिन मंथ
वलास । वाढतां होय अिधक रस । व
<या पोटं उpहास ।
"दवसे"दवस वाढतसे ॥३०
॥३०॥
३०॥
`हणवोिन कEरतU
वनंती । अवधान rावC या मंथीं । चुकलC सांभाळा िनगुतीं
। हनमती मी असC ॥३१
॥३१॥
३१॥
मी पामर अ=यंत दन । नसतां अिधकार मजलागुन । तु`हां सलगी इHछY

मन । मन िन-पण कांहं इHछY ॥३२
॥३२॥
३२॥
जर तु`ह कृ पा कराल । तर वदे ल हा ल"डवाळ । न ःवीकाEरतां फोल ।

होतील बोल िनधारC ॥३३
॥३३॥
३३॥
याःतव जोडोिन पाणी । भाळ ठे

वतU पुढतीं चरणीं । तुमचेिन सापणीं ।
वाचा
वाचा िन-पणीं वदे ल ॥३४
॥३४॥
३४॥
ऐकोन व=याचे वा|वाद । ौोते मािनती बहत

ु आनंद । `हणती ःतुित
अगाध । होवोिन सगद कासया ॥३५
॥३५॥
३५॥
आ`ह ौवणाथt ^ुिधत । क_तनरसीं अ=यभुत । पान करवा िनabत ।

कोण काhयाथ असे तो ॥३६
॥३६॥
३६॥
तु`हा वद
वता ौीअनंत । येथC ह तोची ौवण
ौवण कEरत । उभय प^ीं सांभािळत
। भेदर"हत जगदा=मा ॥३७
॥३७॥
३७॥
कणपाऽ वोढवलC । मनह एकाम सम

पलC । तर आतां उतावेळC । पा"हजे
वा"ढलC पEरपूण ॥३८
॥३८॥
३८॥
आजी दै व आलC उदयास । उार आlा ईwर तु`हांस । तEर तृ करावC
ौोितयांस । अित उpहास सकळातC ॥३९
॥३९॥
३९॥
आ`ह अPयथा न बोलU वचन । नाहं वदलU कुचेFपण । करा जी आतां
िन-पण । क-ं ौवण आवडं ॥४०
॥४०॥
४०॥
ौोते व<ा समरस । उभय अंतर उpहास । येथोिन आरं भ

वशेष । मंथरस
वाढता ॥४१
॥४१॥
४१॥
आतां नमूं ऋ
ष भारnाज । जो तपोिनधी तेजःपुज
ं । uयाचC दशन होता सहज
। पूरवी काज अंतरचC ॥४२
॥४२॥
४२॥
सकळ तीथq असती चांग । =यांत उम तो ूयाग । तयाचा तो उम भाग ।
वे
Fत संग गंगेचा ॥४३
॥४३॥
४३॥
तेथCिच असे तो उम । मुkय भारnाजाचा आौम । कEरतां याऽेचा बम ।

असे
वौाम ते ठायीं ॥४४
॥४४॥
४४॥
आwलायनशाखा ऋ|वेद । भारnाजगोऽी ूिस7 । वेल

वःतार

वःतार
व
वध । जाला
भेद उपनांवC ॥४५
॥४५॥
४५॥
असो भारnाजगोऽीं जाण । जPम जाला मजलागुन । `हणोिनया ूेमC क-न ।

=याचे चरण वं"दले ॥४६
॥४६॥
४६॥
आतां नमूं ते कुळदे वता । ौीम=सगु- अनंता । दे वची नाहं या परता ।

सवा=मकता येथCची ॥४७
॥४७॥
४७॥
या
वर"हत जC दै वत । तयाचेिच असती अंगभूत । अनंत-पC नटला िनabत ।
`हणोनी ूaणपात =या पदा ॥४८
॥४८॥
४८॥
जैसे एका दे हासी । इं "ियC शोभती जैसीं । नामC वेगळाली तैसीं ।
वभ<पणासी दै वतC ॥४९

॥४९॥
४९॥
यालागीं दै वतCि । होय सगु- कृ पासमुि । या पदं माझा नमःकार । भाळ
िनरं तर =या पाई ॥५०
॥५०॥
५०॥
धरोनी सूे
सूेम आवड । सािधली नमनाची परवड । ःत
वतां अ=यंत गोड ।
जाली जोड मंथिमषC ॥५१
॥५१॥
५१॥
ूथम निमला तो गजवदन । जो िस

7बु
7दाता मंगलभूषण । पुढC सरःवतीतC
निमतां जाण । झाली ूसPन वागीwर ॥५२
॥५२॥
५२॥
मग =या सगु- अनंता । ःत

वतां तोषोिन वार िचंता । तयानंतर माता
पता
। जPमदाता ःत
वयेलC ॥५३
॥५३॥
५३॥
तदर
ु संतमहं त । तया जालU शरणागत । ते होवोिन कृ पावंत । ूसाद ूा
कर
वला ॥५४
॥५४॥
५४॥
मंथरसाचे जाणते । ते मग ःतवी आदरC ौोते । नमःकाEरतां तयांतC । जाले

ौवणातC सादर ॥५५
॥५५॥
५५॥
ूीती निमला तो भारnाज । uया गोऽीं जPम

जPम जाला मज । जो Tदयीं यातां
महाराज । घडे काज इaHछलC ॥५६
॥५६॥
५६॥
आ"दअना"द कुळदै वता । भावC निमलC =या अनंता । जो अनंतॄ~ांडC िनयंता ।

=या कृ पावंता ःत
वयेलC ॥५७
॥५७॥
५७॥
जेथोिन कथेचा रस । वाढ

वता ौीजगदश । कता नोहे मी िनःशेष । uयाचा
वलास तोिच कथी ॥५८

॥५८॥
५८॥
िचचालक चैतPयघन । Tदयिनवासी नारायण । uयाचे सामाऽC क-न ।

इं "ियC संपण
ू वागती ॥५९
॥५९॥
५९॥
तोिच या मंथाचा कता । रसनेलागीं बोल
वता । कण"ियासी ऐक
वता ।
ौोताव<ा तोिच येथC ॥६०
॥६०॥
६०॥
येहवीं
हवीं मुयानC काय बोलावC । पांगळ
ु C तर काय चालावC । बिधरC
बिधरC के
वं ऐकावC
। श
< िनजtव के
वं क_जे ॥६१
॥६१॥
६१॥
पEर या ईwराचे अगाध खेळ । जयावर हा होय कृ पाळ । अचाट करणी

करवी चपळ । वाढवी ूबळ भलतCची ॥६२
॥६२॥
६२॥
शहाणेच करवी वेडे । वेडेची शहाणे रोकडे । कृ पC अवकृ पC जोडे । करणC िनवाडे
काय ते ॥६३
॥६३॥
६३॥
याःतव दनाची
वनवणी । असे
असे सuजनाचे चरणीं । कतपणाची करणी ।
संतजनीं जाaणजे ॥६४
॥६४॥
६४॥
मी अ=यंत पामर । जे
वं का@यंऽूकार । पEर तो दा
वता चम=कार ।
वर<
िनधार असे क_ं ॥६५
॥६५॥
६५॥
तोिच ौीःवामी अनंत ।

पता सगु- तोिच समथ । `हणोनी मंथीं नाम
अनंतसुत । दास अं"कत संतांचा ॥६६
॥६६॥
६६॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौवणCची पुरती मनोरथ । सदा पEरसोत संतमहं त ।

ूथमायाय गोड हा ॥२६७
॥२६७॥
२६७॥
॥ इित ूथमोयायः समाः ॥

अयाय दसरा
ु
ौीगणेशाय नमः ॥ ौीसरःव=यै नमः । ौीगु-.यो नमः ॥
ॐ नमोजी ौीदा । अ
वनाश-पा समथा । िन
वकारा मायातीता । दःखहता
ु
जगदा=मा ॥१
॥१॥
नमो तूतC गा "दगंबरा ।

ऽगुणा=मका दयासागरा । िचना तूं सवqwरा ।
सदय उदारा महामूतt ॥२
॥२॥
जयजयाजी महािस7ा ।
वमळ-पा आनंदकंदा । िच"nलािसया परमानंदा ।
भेदाभेदातीत तूं ॥३
॥३॥
जय महामुनी योिगराया । षसगुणसंपPना गुणालया । आनंदकंदा अभया ।

तुaझया पायां ूण`य ॥४
॥४॥
तूं अnयपणC िनरं तर । तुझा न कळे कवणा पार । तूं िस7मुनींत योगींि ।
जो"डती कर दे वऋ
ष ॥५
॥५॥
महाराज अ
ऽतपोधन । कांता अनसूया पितोतापूण । यांचC तोषवावया मन ।
जालासी नंदन तयांचा ॥६
॥६॥
या जगदो7ारासाठYं । ूगटसी धरोनी

ऽपुट । शरणागता दे सी भेट । योग
हातवट दा
वसी ॥७
॥७॥
जयािस दे सी कृ पादान । तया कEरसी आपणासमान । "कंवा भातुकC इaHछत

दे ऊन । हEरसी अlान ^णमाऽ ॥८
॥८॥
ऐशा तुXया क_ित अपार । क_ं दमूतt उदारधीर । अनाथ दनांचा अंगीकार
कEरतो उ7ार पिततांचा ॥९
॥ ९॥
`हणोिनया
`हणोिनया दनदयाळा । शरण तुaझया चरणकमळा । कृ पा करोनी ये वेळा ।
पुरवी लळा अंतरंचा ॥१०
॥१०॥
१०॥
जयजयाजी अवधूता । तूंिच माझी माता

पता । तूंिच समथ माझा दाता ।
बंधु चुलता सखा तूं ॥११
॥११॥
११॥
तूंच आ आaण ःवजन । तूंिच माझC ऐwयिनधान । तूंिच माझC यश

कpयाण । पािळता पूण तूिच
ंिच माझा ॥१२
॥१२॥
१२॥
तूंिच माझC कुळदै वत । परं परे सी गु-नाथ । मी बाळ तुझा अं"कत । कर
सनाथ अनाथा ॥१३
॥१३॥
१३॥
मम अंतःकरणींचC गुज । तूं जाणसी महाराज । दनजनाचC करणC काज । हC

तो सहज तु`हांतC ॥१४
॥१४॥
१४॥
मी तU अ=यंत "बमीर । हालवू पांहे मे-मांदार । तुXया कृ पेवीण कंकर ।

अणुभार नुचलेची ॥१५
॥१५॥
१५॥
तूं जर कृ पा कEरसी । तर मे-पुंप मशकासी । `हणोनी अनPय तु`हासी ।

होवोिन दानािस मागतU ॥१६
॥१६॥
१६॥
कांहं घडावC िन-पण । हC ची इHछYतसे मन । पर पडलU बु

7हन । `हणोनी
चरण लa^तU ॥१७
॥१७॥
१७॥
केधवां येसी तूं माऊली । कEरसी कृ पेिच साउली । ^ुिधत

धत आशा लागली । ये
गे माउली धावून ॥१८
॥१८॥
१८॥
कंठ जाला स"दत । तुXया नांवे पाचाEरत । तुवां ताEरले बहत

ु । त कर
स=य ॄीदावळ ॥१९
॥१९॥
१९॥
धेनु व=साते =यािगतां । िसंहे बाळातC मोकिलतां । हरणी पाडसा अhहे Eरतां ।
कोण सांभािळतां तयांसी ॥२०
॥२०॥
२०॥
ऐसC न कर तूं मातC । मी बाळ तुझC नेणतC । उचलोनी घेइ ःनेहभEरते । लळे
पुरते कर माझे ॥२१
॥२१॥
२१॥
ऐशी क-णा भा"कतां । दया उपजली गु-दा । शmदवनी अविचता । जालो

ऐकतां कणरंीीं ॥२२
॥२२॥
२२॥
गालवऋषीचे ःथानीं । मम जयंतीHया "दनीं । तूं संकटं प"डलासी `हणोनी ।

आलU धावूनी भेटलU ॥२३
॥२३॥
२३॥
वृ7 "nज-पातC
"nज-पातC धEरलC । मम जPमकथन तुज बोिधलC । क_तनी सूेम ौोते
जाले । नवल वाटलC सकळांतC ॥२४
॥२४॥
२४॥
मीच ःवयC क_तनीं ूगटलU । ःवानंद रसातC भEरता जालU । ूसाद दे उनी तूतC
गेलU । तiच पावलU तुज बापा ॥२५
॥२५॥
२५॥
आतां कासया ूाथtसी । तो आठव आणी मानसीं । मी वसतU भा

वकांपासीं ।
मनोरथासी पुरवीतU ॥२६
॥२६॥
२६॥
न कर न कर आतां कpपना । िनववी आतां संतसuजनां । ौोते

भा
वकांHया मना । तोषवी जनां अबलातC ॥२७
॥२७॥
२७॥
घेई लेखणी मसीपऽ । कथा वदे सतेज प

वऽ । आ=मचचाlान
विचऽ ।
ूादर ौोितयांचा ॥२८
॥२८॥
२८॥
कांहं लीला आaण लाधव

लाधव । स=कथेचा कर गौरव । जC गु मंथी अपूव ।
वणt समुदाव तोषे जेणC ॥२९
॥२९॥
२९॥
ह ऐकतां ूसादवाणी । तPमय वृी जाली मनीं । सुखसंतोषातC पावुनी ।
सूेम नयनी वाहे नीर ॥३०
॥३०॥
३०॥
आठव नसे वदावया । शूPय aःथती जाली काया । वृी गेली मुरोिनया ।
सावध hहावया शु
7 नाहं ॥३१
॥३१॥
३१॥
ौोते `हणती नवल । धPय व<ा हा ूेमळ । गु-द होवोिन दयाळ । ूसाद
सफळ "दpहा या ॥३२
॥३२॥
३२॥
`हणती व
<या सावधान । ^ुिधतां करवी भोजन । आमुचे आवडचC पवाPन
। अ
वट जाण तुजपासीं ॥३३
॥३३॥
३३॥
आतां वेगीं सावध होई । अपेa^त तC आ`हां दे ई । उदं ड भांडार

डार तव Tद} ।
ठे
वलC पाहं अवधूतC ॥३४
॥३४॥
३४॥
=याचे
वभागी आ`ह ौोते । `हणोनी सावध कEरतU तूंते । अ"कंचनपणC
आपःवाथq । िगळUिन =यातC न राहे ॥३५
॥३५॥
३५॥
धर गा आतां उदारता । तोष

व आ`हां भा|यवंता । अपेa^त दे पदाथा ।
वसो सदयता तव Tदयीं ॥३६
॥३६॥
३६॥
ऐकोिन ौोितयां
ौोितयांचC वचन । सावधानC कर भाषण । आहो जी तु`ह सवसंपPन
। दे तां भूषण पामरा ॥३७
॥३७॥
३७॥
मी पितत हन जड । िनबु7

अ=यंत मूढ । अ
वचार कुhयसनी nाड । वाणी
धड बोल नसे ॥३८
॥३८॥
३८॥
एिसयातC ौृग
ं ाEरतां । गौरववचनC वाढ
वतां । स=कारबहतिच
ु कEरतां । पEर हC
यो|यता कैची येथC ॥३९
॥३९॥
३९॥
खराअंगीं चंदन । मकटासी भूषण । अःवलासी ूावरण । माPय कवण
कैसेनी ॥४०
॥४०॥
४०॥
तया आदरC संवादा । करतसां या मितमंदा । मी काय जाणC अनुवादा ।

ूभेदा भेदावया ॥४१
॥४१॥
४१॥
तु`ह ईwराHया मूतt । lाते सतेज जेवीं गभःती । तु`हांपढ

ु C कायसी मती ।
मजूित
मजूित िन-पाया ॥४२
॥४२॥
४२॥
तु`ह ूबोध-पC धुरंधर । ऋ

षमुनींचे अवतार । तु`हांपढ
ु C मी पामर । काय
उर कैसे क-ं ॥४३
॥४३॥
४३॥
ौोते `हणती नोhहे ऐसC । तुझे बोल अनाEरसे । कोमळ आणी मधुरसे ।
आ`हां सEरसे
ूय बहु ॥४४॥
४४॥
पुढतीं
वनवी ौोितयाला । अंगीकाराल या बाळबोला । तर
तर वेडयावांकुडया
शmदांला । अपtन तु`हांला भलतेसे ॥४५
॥४५॥
४५॥
नाहं मजसी lानमती । [Fी नाहं मंथअथt । कोण कैिसया संमती । मेळ
उगती न जाणC ॥४६
॥४६॥
४६॥
नाहं केला वेदा.यास । नाहं पढलU शा]ास । नाहं पा"हलC पुराणास । नाहं
शmदास ओळaखलC ॥४७
॥४७॥
४७॥
ूाकृ तातCह नोhहे जाणता । नाहं ऐ"कpया ूाlवाता । पर सगु- अनंत
बोल
वता । =याची सा कळे ना ॥४८
॥४८॥
४८॥
तोिच ौोितयांHया ूासी । पूण कता कृ पाराशी । कता या मंथासी ।

िनिमासी सुत पुढC ॥४९
॥४९॥
४९॥
तव ौोते `हणती पुरC । या संबोधनाचीं अ^रC । पEरसोनी ू
ू स
वःतरC ।
सांगे =वरC आ`हांसी ॥५०
॥५०॥
५०॥
तव आकाशीं कथांबध
ु र । तेथC वेधले मनचकोर । तृ कर गा स=वर ।
आ`ह सादर पानासी ॥५१
॥५१॥
५१॥
ौोते `हणती गालवःथानी । जPम किथला ौीदांनीं । तो िनवेदा

आ`हांलागुनी । ूसादवाणी पEरसूं ती ॥५२
॥५२॥
५२॥
जो तु`हं ू केला । तो यथामित िनवेदन सकळां । आवरोिनया मनचंचळा

। कथा सुढाळा ौवण क_जे ॥५३
॥५३॥
५३॥
ौोता व<ा सावधानC । उभयां साय समसंधानC । तेथC रसानी काय उणC ।
वशेष गुणC वाढे तो ॥५४

॥५४॥
५४॥
ौवण ौवणातC दे इजे । िच कथेसी अ

पज । एकामता सािधजे । रस घेइजे
सांठवणी ॥५५
॥५५॥
५५॥
दC "nज-पC मज िनरो

पलC । तC तु`हां सांगेन भलC । तC आदरC व"हलC । ौवण
केलC पा"हजे ॥५६
॥५६॥
५६॥
अहो जो िनगुण
िन
वकार । िनरामय िनराभास ईwर । मायातीत िच7नपर ।
जो िनरं तर िनरं जन ॥५७
॥५७॥
५७॥
जया आगमिनगम वाखाaणती । ौुती जयातC वणती । पुराणC भाटव uयाचC

कEरती । जया गाती बहमतC
ु ॥५८॥
५८॥
तो हा साकार-पC क-न । ^ीरamधवासी नारायण । जया `हणती रमारमण ।

शेषशयन
वwंभर ॥५९
॥५९॥
५९॥
अ-पतCिच -पा आलC । अनामासीच नाम जालC ।
वःतीण-पC
वःतारलC ।
तयाचा न कळे पार कोsहा ॥६०
॥६०॥
६०॥
गुण-पा नाहं अंत । म"हमेसी नाहं

नाहंच ूांत । क_ितनामा नाहं गaणत ।
`हणोन अनंत `हणती तया ॥६१
॥६१॥
६१॥
तया अनंतापासून । जाला असे चतुरानन । =या ॄ~दे वापासून । अ

ऽ जनन
पावला ॥६२
॥६२॥
६२॥
तो योगेwर अ
ऽमुनी । अनुसय
ू ा नामC =याची प=नी । ते पितोता
लावsयखाणी । सदाचरणी सुशीला ॥६३
॥६३॥
६३॥
पितचरणीं स[ढभाव
स[ढभाव । पितच असे ितजला दे व । पितवांचोिन अपूव । अPय
ठाव "दसेना ॥६४
॥६४॥
६४॥
कर पतीचC पूजन । पितच ितचC जपयान । अखंड सेवी पितचरण । यावीण
साधन नेणेची ॥६५
॥६५॥
६५॥
सेवी पतीचे चरणतीथ । पितपदं िनवCद अथ । पतीवांचोिन परमाथ । नये

मनांत दसरा
ु ॥६६॥
६६॥
पतीची आlा वंद िशरं

िशरं । पित सांगे तCिच कर । करकमळC चरण चुर ।
ल^ वर ठे वोनी ॥६७
॥६७॥
६७॥
nय कर ते जोडन
ू । कर पतीचC ःतवन । तया न घािलतां भोजन ।
अPनपान न घेते ॥६८
॥६८॥
६८॥
"क=येक असती युवती । जगीं पितोता `हण

वती । वर भावातC दा
वती ।
अथ िचीं कनकाचा ॥६९
॥६९॥
६९॥
Pयून पडतां "कंिचत
िचत । बोले ॅतारा
वपरत । मना ऐसे पुरतां अथ । गUडा
घोळत शुनीपरं ॥७०
॥७०॥
७०॥
तैसी नोhहे ती अनसूया । स=यपणC aजची "बया । न धरच कोठC मोहमाया ।

पितपायां सेवीतसे ॥७१
॥७१॥
७१॥
ऐका पितोतेचC ल^ण । षगुणC जी का संपPन । लोक_ं बोिलले क

वजन ।
तेिच शोधून का"ढले
का"ढले ॥७२
॥७२॥
७२॥
ोक । कायqषु मंऽी वचनेषु दासी । भोuयेषु माता शयनेषु रं भा । धमानक

ु ू ला
^मया धEरऽी । भाया च षगुsयवतीह दल
ु भा ॥७३॥
७३॥
पितःव"हतीं सवlता । वागे कैसी पितोता । मंऽी जेवी राuयरa^ता ।

ःवािमिचा जाणोनी ॥७४
॥७४॥
७४॥
नुलंघीच कदा
प वचन । सव जाणे कायाकारण । सPमुख सदा कर जोडन
ू ।
राखी ूसPन भूपातC ॥७५
॥७५॥
७५॥
जैसा जैसा ूसंग पडे । राuयकाय जेथC अडे । पडतां संमाम जावोनी िभडे ।
पद गाढे रa^त ॥७६
॥७६॥
७६॥
राuयू जावा"हनी । तोषोिन राखी ःनेहेक-नी । संमह समारं भ राजभुवनीं ।

ठे वी जपोनी सा^ेपC ॥७७
॥७७॥
७७॥
केधवां राव काय पुसेल । `हणोनी सावध राहे पळोपळ । मानापमान जाणे
सकळ । धूत ूबळ सव काजीं ॥७८
॥७८॥
७८॥
राजमंडपीं सांकडC येती । राजाlC परःपरC िनव"डती । राऽं"दवस जागृती ।
ववरे िचीं कामकाजC ॥७९

॥७९॥
७९॥
करं राuयाचे र^ण । न होय कदा पराधीन । राव दपातC
तC वाढवून । यश
गहन संपाद ॥८०
॥८०॥
८०॥
चातुय बळ पराबमC । aजंक_ परभूप संमामC । नीित ःवधम जाणोिन बमे ।

सदा रसे सPमागt ॥८१
॥८१॥
८१॥
पाप[Fी अंगीं नसे । सुिशल=वC सदा वसे । ूथम गुण ऐसा असे । हािच
वलसे पितोते ॥८२

॥८२॥
८२॥
आतां दस
ु या गुणाचा बम । तो पEरसाजी अित उम । वाटे बोलतां सुगम ।
कठYण परम चाल
वतां ॥८३
॥८३॥
८३॥
"nतीय गुणाचे ठा} । दासी पद आaणले पाह । नीच न `हणा कदाह ।

उम दे हं गुण 2यावा ॥८४
॥८४॥
८४॥
नीचकाय गृहधंदा । तेथCिच राबे दासी सदा । सकळांची राखी मयादा । मुखC
वादा न घाली ॥८५
॥८५॥
८५॥
गृहःवामी आaण ःवािमनी । ल^ ठे वी उभय चरणीं । िनिासनC िस7 करोनी

। पाद संवाहनीं "दवािनशीं ॥८६
॥८६॥
८६॥
ूभातC उठोनी
पसणC । मग झाडावीं गोठाणे । सडासंमाजन शुॅ करणC ।
बाळC खेळवणC ःवामीचीं ॥८७
॥८७॥
८७॥
बा "बयेसाठYं । उदकसंचय उठाउठY । िनसणे "टपणC खटपट । कEरतां

ॅकुट आकषtना
आकषtना ॥८८
॥८८॥
८८॥
ु
वाती करोनी दप लावणC । गुरCढोरC सोडनी बांधणC । पडलC झडलC सांभाळणC ।
जीव लावणC ूपंचीं ॥८९
॥८९॥
८९॥
Pहाणीं धुणीं ःवािमनीची । वेणीफणी गुंफणी नगांची । कर भाषणC आवडचीं
। नरकमुताची ःवHछता ॥९०
॥९०॥
९०॥
ू । चुकpया ता"डतां
कामC कEरतां नाणी मळ । रागC भरतां नhहे गढळ
गृहमंडळ । सांडोनी पळ साधीना ॥९१
॥९१॥
९१॥
^ण एक बैसे संकोिचत । सवCिच कायािस लागत । आlा

पतां जोड हात ।
सादर िच सेवेसी ॥९२
॥९२॥
९२॥
या गुणांचC जC सार । तो पितोता जाणे

वचार । आतां तृतीय गुणूकार ।
तोह स
वःतर सांगतो ॥९३
॥९३॥
९३॥
भोजनीचा बम सांगतां । उपमेसी आaणली माता । ौोते `हणती आbयता ।
वकpप िचा वाटतो ॥९४

॥९४॥
९४॥
व<ा `हणे सावधान ।

वकapपत न करावC मन । क
व दे खोिन मागुण ।
पद ःथापन करतसे ॥९५
॥९५॥
९५॥
जाणोिन बालकाची खोड । माता तयापर कर कोड । मातेमख

ु ीं लागे गोड
फार । थोडC तC"ह दे ॥९६
॥९६॥
९६॥
जी बाळC आळ घेतली । ती पुरवी ूेमC माउली । अभकाजवळ बैसली । मास

घाली आवडनC ॥९७
॥९७॥
९७॥
बाळकC काला िचव"डला । तो मातेनC नाहं टा"कला । िन

वकpपC कां
ःवीकाEरला । नाणी कंटाळा मनांत ॥९८
॥९८॥
९८॥
बाळाचा उaHछF मास । पाऽीं प"डला िनःशेष । माता न कर कुसमुस । न

बाळकास
बाळकास ता"डते ॥९९
॥९९॥
९९॥
बाळ न बैसे भोजनीं । अथवा बैसलC राहे खुंटोनी । तया नाना रती संबोखोनी
। सांगोनी कहाणी जेववी ॥१००
॥१००॥
१००॥
जUवर भोजनीं बैसे । तUवर माते बैसणे तैसे । जेवण थोडC क_ं फारसC ।
जाणतसे ती माउली ॥१
॥१॥
िन=याहोनी जे
वला थोडC । "कंवा अPन न ने तUडाकडे । तया
तया दःखC
ु माता
हडबडे । िचंता जोडे िचा बहु ॥२॥
िचीं होय कासावीस । `हणे काय झालC बाळास । हात न लावी अPनास ।
एकह मास न घेची ॥३
॥३॥
बुझाबोनो बोले बाळका । `हणे जे

वला नाहं आजी सखा । दजा
ु पदाथ
कEरतC िनका । आवडे जो का तो सांगे ॥४
॥४॥
बाळा तूं न जे
वतां पाह । मज अPन गोड न लागे कांहं । बाळC सांगतांिच
लवलाह । तCिच दे ई तयातC ॥५
॥५॥
माता बाळा िनवेद अPन । आवडे तेच घाली =यालागुन । करमुखशु7

करवून । कर भोजन पुढC ती ॥६
॥६॥
`हणोनी पितभोजनी
वशेष । हC पद मा पितोतेस । आतां चतुथ गुणास ।
वणूf सुरस तु`हापुढC ॥७
॥७॥
शयने च रं भा `हणोनी । हC पद ःथा

पलC कवींनीं । याःतव आतां
ववरोनी ।
ौोतेजनीं िनरोपूं ॥८
॥८॥
अहो रं भा `हणजे ःवगवासी । ते कैची ूा भूजनासी । या िमया कpपनेसी

। काय मानसी आणावC ॥९
॥९॥
उम गुण आaण चतुरता । कुशलC तोषवी ॅतारिचा । तापा िनरवोनी दे
सुखता ।
ूय भाषणता दावोनी ॥१०
॥१०॥
१०॥
आतां याचा ूकार । कवण रती कैसा

वचार । हा दा
वतो करोनी ूखर ।
िचा ःथीर करावC ॥११
॥११॥
११॥
a]येचा संकpप पितचरणीं । तया न hहावी कदा हानी । सेवा भाग ल^ोिन
मनीं । घेत धनी पितोता ॥१२
॥१२॥
१२॥
ईतC रं भेची असावी

असावी यु
< । `हणाल ती कोणती । हरे पु-षाची िचवृ
।
होय िची आनंद =या ॥१३
॥१३॥
१३॥
येतांिच rावC अ.यु=थान । hहावC सलuज अधोवदन । नॆतेचC करावC भाषण ।

तेणC मन संतोषC ॥१४
॥१४॥
१४॥
आसन rावC बैसावया । rावC उदक आणोिनया । ौमभागातC पुसोिनया । चु-ं

पायां
पायां धा
वजे ॥१५
॥१५॥
१५॥
"दवा ूपंचाची गती । वतावC

वभ<ाचे रती । एकांतीं वाढवी जे ूीती । ते"ह
aःथित अवधारा ॥१६
॥१६॥
१६॥
भा|यअभा|य सुखदःख
ु । असेल तैसC गोड दे ख । करोिनया
ववेक । मानोिन
िनःशंक धेईजे ॥१७
॥१७॥
१७॥
असेल तैसा
वलास । क-नी दा
वजे सुरस । लावोिनया दपास । मग सेजेस
रचावC ॥१८
॥१८॥
१८॥
क-नी ठे
वजे हार तांबल
ू । पीकपाऽC अित सोuuवळ । सुवािसक िhय
पEरमळ । पुंपफळ पंचारती ॥१९
॥१९॥
१९॥
ःवामी येतां अंतःसदनीं । सामोरC जावC साचोल ऐकोनी । =वरC उंणोदक
आणोनी । जोडोिन पाणी
वनवावC ॥२०
॥२०॥
२०॥
ःवकरC पाद ू^ाळावे । आसन बैसकेसी rावC

rावC । िन=य नेम होतां बरवे । पाऽ
वाढावC यथा -ची ॥२१
॥२१॥
२१॥
ःवतः ूाशनासी rावC उदक । उंण ू^ाळणीं आवँयक । मग ूसाद सारोिन

दे ख । आवर नेटक साधावा ॥२२
॥२२॥
२२॥
करावा हाःय कांहं

वनोद । कामचेFा तैशा
व
वध । जेणC ॅतार पावे
आpहाद । तोची शु7
वचार तेथC ॥२३
॥२३॥
२३॥
संतोषतां ःवामी दयाळ । तेथC हे हे तु पुरती सकळ । हC ]ीःवधमाचC मूळ ।
सेवन सोuवळ या भावC ॥२४
॥२४॥
२४॥
पतीचे राaखता मनोदय । पतीसी वाटे रं भािच काय । रं भा तU सोडोिन जाय ।

अं"कत होय हे माझी ॥२५
॥२५॥
२५॥
तेथCिच झाली मात । हा गुण येथCिच मं"डत । आतां पांचhयािस

hयािस दे ईजे िच ।
असे सवाfत ौे@ हा ॥२६
॥२६॥
२६॥
धPय =याची ूपंचता । सवतोप^ीं सा कांता । ती जर असे अनुिचता ।

=याचा फaजता न वणवे ॥२७
॥२७॥
२७॥
कांता असावी सुशीळ । धमानक

ु ु ल वृी सुढाळ । पोटं नसेिच कदा मळ ।
अित िनमळ गंगावत ती ॥२८
॥२८॥
२८॥
ऐशा उदारधीर युवती । धािमक िनव"डpया मंथीं । ती सारकथा िनगुती ।

यथामती िल"हतU ॥२९
॥२९॥
२९॥
कांती-
ी-नगरचा राव िौयाळ । कांता चांगण
ु ा वेpहाळ । सकुमार सान
िचpलाळबाळ । भ< ूेमळ िशवाचे ॥३०
॥३०॥
३०॥
धमशील उदार पूण । आpया अतीथा दे ती भोजन । अपेa^ता दे ती दान ।
कEरती पूजन िशवाचC ॥३१
॥३१॥
३१॥
धमt न वागेिच कpपना । कर िन=य असंkय दाना । क_ित भे"दत गेली
गगना । कोsह परतेना याचक ॥३२
॥३२॥
३२॥
िशवःमरणीं अ=यंत रत । उभयतांह आनंदयु< । तंव तेथC अकःमात ।

आला =वEरत नारदमुनी ॥३३
॥३३॥
३३॥
नृपC करोनी साFांग नमन । केलC नारदाचC पूजन । नृपआदरातC दे खोन ।

धािम
धािमक पूण ओळaखला ॥३४
॥३४॥
३४॥
मग पुसोनी नृपातC । नारद जाय ःवगपंथे । लोकालोक पाहोिन कैलासातC ।

जावोिन िशवातC भेटला ॥३५
॥३५॥
३५॥
िशवC दे खोिन नारदासी । परःपर हषती मानसीं । नारद ःत

वत शंकरासी ।
अितूेमCसी आदरC ॥३६
॥३६॥
३६॥
दे व भ<ा झाpया भेट । आनंदC उभयतां पडpया िमठY । आनंद न समायC

पोटं । aजवींHया गोFी बोलती ॥३७
॥३७॥
३७॥
िशव `हणे नारदऋषी । कोठोिन येणC झालC तु`हासी । ये- `हणे भूलUकासी ।
पाहोिन वेगेसी आलUसे ॥३८
॥३८॥
३८॥
मग वदे उमापती । तुज "फरsयाची बहत

ु गती । कांहं अिधकोर कथी ।
पा"हलC नेऽी असC जC ॥३९
॥३९॥
३९॥
मुनी `हणे
`हणे सव पा"हलC । अपार भ< तुझे दे aखले । मागC"ह बहत
ु झाले ।
म"हमा न कळे तयांचा ॥४०
॥४०॥
४०॥
पEर ूःतुत कांतीपुरं । िौयाळराव असे िनधार । कोsह भ< तयाची सर ।
पावे अंतर न "दसे मज ॥४१
॥४१॥
४१॥
चांगुणा नांमC =याची कांता । सावी माउली पितोता । तव भ<_सी उभयता

उभयता
। लीन धािमकता आगळ ॥४२
॥४२॥
४२॥
ौीशंकर `हणवून । आदरC कEरती अितिथपूजन । इHछे ऐसC दे ती दान । अित

सPमान करोनी ॥४३
॥४३॥
४३॥
उदास न होती मानसीं । कंटाळा न येची =यांसीं । भ

<ूेमा अहं िनशी ।
तयापासीं मूितमंत ॥४४
॥४४॥
४४॥
तयालागीं एक बाळक । सकुमार िचpलाळ नामC दे ख । पाहतां मना वाटलC

सुख । अित हEरख धम तया ॥४५
॥४५॥
४५॥
अजी शंभो जाwनीळा । हा नृप असे सxवागळा । ऐसा दजा

ु न दे खC डोळां ।
या भूमंडळा शोिधतां ॥४६
॥४६॥
४६॥
धPय दे वा पशुपित । असंkय तुझे भ< असती । पEर या िौयाळाची aःथती

। पाहोनी िचीं आनंद ॥४७
॥४७॥
४७॥
ऐकोनी नारदाचC कथन

कथन । परम हषला उमारमण । नारदा कर
वलC अमृतपान ।
तC "फकC गौण यापुढC ॥४८
॥४८॥
४८॥
आlा मागोिन ते वेळां । अPय लोकां नारद गेला । िशवगुज सांगे पावतीला
। िनजभ< डोळां पाहन ॥४९
॥४९॥
४९॥
लीलालाघवी उमाधव । -प तi धरतसे अपूव । पहावया भ<भाव । कर

लाघव अनुपम ॥५०
॥५०॥
५०॥
कुbळ
bळ मिलन
वकारभEरत । सवाfगीं िचंया वे
Fत । पूर< वाहतC बहत
ु ।
सुटली अभुत दगf
ु धी ॥५१॥
५१॥
अबाळ
वबाळ ऽाहाटका । हांकापाठYं मार हांका । पाहतां भय जनलोका
कोsह न ये का जवळ पi ॥५२
॥५२॥
५२॥
न कळे कोणासह हा कोण । उगेच पाहती सव द-न

ु । योगी पाहे िनरखून ।
हे तU अlान सवह ॥५३
॥५३॥
५३॥
र=नाचे
नाचे पर^क जोहार । जेवी ल^ न ठे
वित कांचेवर । "हराच शोधUनी
झडकर । घेती करं आदरC ॥५४
॥५४॥
५४॥
तेवी सकळ जनाची घेर सोडोन । योगी पावला नृपसदन । महाnारं उभा
राहोन । हांक दा-ण माEरली ॥५५
॥५५॥
५५॥
अरे मी असे बहु ^ुिधत । दे भोजन मज गा अपेa^त । ऐशा वचने रायाचC

िच ।
पसा परa^त तेधवां ॥५६
॥५६॥
५६॥
अतीतशmद पडतां ौवणीं । िौयाळ आला =वरC धावूनी । ता=काळ ूेमC

लागला चरणीं । कर जोडोनी ठाकला ॥५७
॥५७॥
५७॥
`हणे जी ःवामी कृ पावंता । काय आlा सांगा जी समथा । योगी `हणे होसी
दाता । पुरवी अपेa^ता
a^ता माaझया ॥५८
॥५८॥
५८॥
नृप वदे योिगराया । पEरपूण आहे तुझी दया । तुझे हे तु पुरवावया । वेळ
कासया पा"हजे ॥५९
॥५९॥
५९॥
तन मन आaण धन । राuयसंपी वैभव पूण । कलऽास"हत िशवालागुन ।

ल^ोनी चरण असC क_ं ॥६०
॥६०॥
६०॥
जी अपे^ा ःवामीिचीं । तीच सांगणC दासाूती । योगी `हणे या नृपती ।
राuयसंप
वैभव नको ॥६१
॥६१॥
६१॥
मी तEर असC ^ुधातुर । इaHछत भोजन घाली स=वर । ऐकोनी तव "कित

अपार । हे तुपरु ःसर पावलU ॥६२
॥६२॥
६२॥
नाना अPनC पवाPनC भa^लीं । पEर इHछा असे एक उरली । तीिच पा"हजे
पुर
वली । यािच वेळं स=वर ॥६३
॥६३॥
६३॥
राव `हणे तो अथ कोण

कोण । सांगता पुरेल न लगतां ^ण । योगी वदे
नरमांसभोजन कEरतां मन संतोषे ॥६४
॥६४॥
६४॥
अवँय `हणे तi िौयाळ । ऐकतां बोले पयःफेनधवळ । तूं साधार धनपाळ

। दे वोिन मोल आaणसी ॥६५
॥६५॥
६५॥
चोर जार बंद दन । ःयांचC न करच मी सेवन । "कंवा दे सी मोलC आणून ।
ःपश =यालागुन न करच ॥६६
॥६६॥
६६॥
राव होवोिनया
वनीत । पुढतीं योिगयासी बोलत । आपण आlा कराल
िनabत । तCिच =वEरत अ
पतU ॥६७
॥६७॥
६७॥
योगी वदे प
वऽ सुशील । धािमक अंतरं िनमळ । दे िशवभ<_सी जो ूेमळ
। नको चांडाळ खळ दरा=मा
ु ॥६८॥
६८॥
िौयाळ चरणीं ठे वी माथा `हणे मज अंगीकार समथा । तंव उर झाला

िशव दे ता । माग=याचा
पता तूं होसी ॥६९
॥६९॥
६९॥
उभय संवादा ऐकून । =वरC चांगुणा आली धावून । पद योिगयाचे वंदोन ।

उभी राहन
ू
वनवीत ॥७०॥
७०॥
जी जी योिगया दनदयाळा । पितत पावना तूं कृ पाळा । आपण न
अंगीकEरतां भूपाळा । दासी कमळां
वनटली ॥७१
॥७१॥
७१॥
हC शरर ःवामीकाजीं
ःवामीकाजीं । वCचावC वाटे मज आजी । कृ पा करोनी ःवीकारा जी ।
असC राजी आ=मसुखC ॥७२
॥७२॥
७२॥
न करा जी आतां अhहे र । करा दासीचा अंगीकार । सद Tदय नेऽीं नीर ।
योगेwर पाहतसे ॥७३
॥७३॥
७३॥
तंव अतीत `हणे तूं माता । आ`हा माग=याची िनabता । आहारं तुज
से
वतां । दोष माथा पडे
पडे क_ं ॥७४
॥७४॥
७४॥
तंव चांगुणा आaण िौयाळ । उभय जोडोिनया करकमळ । ूािथती होवोिन
वhहळ । चरणीं भाळ ठे वोनी ॥७५

॥७५॥
७५॥
जी ःवािमया दयाघना । परमपु-षा दनपावना । योगेwरा भा"कतU क-णा ।

नये मना हे वपु ॥७६
॥७६॥
७६॥
कोण पदाथ -चला मानसी । ती आlा क_जे सेवकासीं । सेवा घेउनी र^ी
स=यासी । वाद =यासी नाaणजे ॥७७
॥७७॥
७७॥
तंव योगी बोले वचन । तुझा एकुलतां एक नंदन । कोमल सकुमार िचpलाळ
पूण । तो आणुन मज दे ई ॥७८
॥७८॥
७८॥
मज असे तयाची ूीती । तो भोजनीं दे ई स=वर गित । अनुमान कEरतां

िनabती । करन हं ित स=वाची ॥७९
॥७९॥
७९॥
उभय ऐकुनी झाले च"कत । `हणे होऊं पाहे स=वघात । तैिसयामाजीं

अकःमात । ये =वरत िचpलाळ तो ॥८०
॥८०॥
८०॥
माता `हणे ये बा िचpलाळा । सगुणा राजसा कोमळा । तूं बहु आवडसी
जाwनीळा । पयःफेनधवळ शंकरा ॥८१
॥८१॥
८१॥
अतीत तुझी वाट पाहे । धावोनी येगे =वरC माये । वंद योिगयाचे पायC । तृ
सदयC कर =या ॥८२
॥८२॥
८२॥
तi िचpलाळ आला धावत । भावC माता

पतयांसी निमत । [Fी दे खोिनया
अतीत । तया ूaणपात करतसे ॥८३
॥८३॥
८३॥
तंव माता
पता `लानवदन । संकोिचत दे aखलC िचPह । योिगयाचC चंचळ मन
। िचलया
वच^ण ओळखी ॥८४
॥८४॥
८४॥
िचpलाळ
वनवी अतीतासी । कोण अथ सांगा मानसी । योगी `हणे
भोजनासी । नरमांसासी मागतU ॥८५
॥८५॥
८५॥
मग मातेसी `हणे सकुमार । अतीता जेववी स=वर । आlे ऐसा

वचार ।
करोिन योगींिा तोषवा ॥८६
॥८६॥
८६॥
चांगुणा `हणे बाळका । हा तो न ःवीकार आaणका । ःववपु आ`ह अ

पता
दे खा । तेथC"ह शंका ःथा
पतो ॥८७
॥८७॥
८७॥
तुझे ठाई =याचC मन । िचpलाळ बोले करा अपण । कांहं न करावC अनमान
। स=व र^ण करावC ॥८८
॥८८॥
८८॥
ऐकोिनया बाळबोला । योगी मनी आनंदला । "हरा घण ऐरणीला । सोनC

कसाला पाहती ॥८९
॥८९॥
८९॥
तेवी पर^ावया अंतर । अटहाःय कर योगेwर । ^ुिधता rा रे इaHछला

आहार । मज तो धीर न धरवे ॥९०
॥९०॥
९०॥
ौीयाळनृप चांगुणाराणी ।
वन
वते झाले तi ूाथुन
ी । हा िचpलाळबाळ अपण
चरणीं । कृ पा करोनी घेइजे ॥९१
॥९१॥
९१॥
तंव बाळ बोले जी सवमा । शरणागतािस क_जे ^मा । मज ःवीकारोिन

तोषवा आ`हां । सुख
वौामा योिगया ॥९२
॥९२॥
९२॥
मागुती होय बोधायमान । कठोर=वC कर भाषण । मूखप

णC दे तां दान । मातC
मातC
हन दे खोनी ॥९३
॥९३॥
९३॥
मी काय वृक hयाय रस । फाडोनी भ^ूं बाळास । कुशळ `हण

वतां
आपणांस । वाटे उळगास वाEरतां ॥९४
॥९४॥
९४॥
तु`ह स=व धीर आaण उदार । जाणतां सकळ सारासार । हा िमयािच

ब"डवार । कळलC साचार मज आतां ॥९५
॥९५॥
९५॥
क-नी स=वा तुमHया हानी । मी जातU ःवःथानीं । ये- धावोिन लागती

चरणीं । ऐसे मनी नाaणजे ॥९६
॥९६॥
९६॥
जैसी कराल आ`हां आlा । तेवीच आच-ं सवसl

ु ा । अhहे र करावया ूाlा ।
नाहं गुणlा आ`हांसी ॥९७
॥९७॥
९७॥
योगी `हणे स=व र^णC । तर बाळमांसातC छे दणC । पEरपाकोनी ःवHछ मनC
। "दhय भोजनC मज rावीं ॥९८
॥९८॥
९८॥
अवँय `हणे राजभाजा । कडे घेतले आ=मजा । नमोनी बोले योगीराजा ।

पाक ओजा साEरतC ॥९९
॥९९॥
९९॥
=वरC जावोनी पाकशाळC । िचलयासी मां"डये घेतलC । आवडनC मुख चुं

बलC ।
वदन कुरवािळलC तयाचC ॥२००
॥२००॥
२००॥
`हणे बाळा तूं उदार । योिगया दान केलC शरर । कांहं न उगेिच अंतर ।
केला उ7ार कुळाचा ॥१
॥१॥
बाळा तुझC रे वय सान । पEर ूौढबु7 तुझC lान । तुज तोषोिन कैलासरमण
। पदं दे ठाण अ^} ॥२
॥२॥
तै बाळ बोले मातेसी । ^ुधानळC पी"डलC अिततासी । तूं न गुंते गे मोहासी ।

साधीं कायािस स=वर ॥३
॥३॥
धPय भा|याचा हा सु"दन । मnपुचC योिगया

योिगया भोजन । =या ूसादC िशवचरण ।
आतांिच पा"हन शीयगती ॥४
॥४॥
ऐकोिन बाळाHया उरा । सद माय झाली अंतरा । ःवकरC पुसोनी श]धारा
। िचलया सामोरा धर वेगीं ॥५
॥५॥
ौीशंकर मनीं आठवोनी । कंठ छे "दला तत^णी

् । षरस अPनC रांधन
ू ी ।
मांस पचवोनी िस7 केले ॥६
॥६॥
िशर बाळाचC मोहC ठे

वलC । मांस धडाचC रांिधलC । नाना पवानC करोिन दा
वले
। पाऽ
वःताEरलC योिगया ॥७
॥७॥
रायC मांडोिन आसन । केलC योिगयाचC पूजन । चांगण

ु ा पाऽ आणून । दावी
िनरउनी ूकार ॥८
॥८॥
अप
वऽ
तंव अंतःसा^ी तो िशवयोगी । पाहोिन पाऽ उठे वेगीं । अप
वऽ अPन संयोगीं
। मजलागीं जेव
वता ॥९
॥ ९॥
कळली तुमची उदारता । कपटC मसी

ववंिचता । जातU करोनी सxवघाता ।
बोलोिन उठता योगी होय ॥१०
॥१०॥
१०॥
राव [ढ धर तयाचC चरण । `हणे महाराज अपराध कोण । ूकट न कEरतां
उठोन । काEरतां गमन ःवािमया ॥११
॥११॥
११॥
योगी `हणे तु`ह सुl । जाणते

जाणते आaण
वच^ण । सवqषु गाऽेषु िशरःूधान ।
तCिच चो-न ठे
वलC ॥१२
॥१२॥
१२॥
अप
वऽातC रांिधलC । तCिच मातC
वःताEरलC । केवीं जाईल भa^लC । वायां गेलC
करा ऐसC ॥१३
॥१३॥
१३॥
राव कांतेकडे पाहे । चांगुणा `हणे स=यिच आहे । आतां पच

वते लवलाहे ।
उशीर काये ःवािमया ॥१४
॥१४॥
१४॥
तंव योगी बोले माते । मम आlा माPय तु`हांतC । तर मम सaPनधान

िशरातC । घालोिन उखळातC कांडा वेगीं ॥१५
॥१५॥
१५॥
येर स=वर जाऊन । िशंयाचC िशर आaणलC उतरोन । उखळं तयातC घालून
। कर कंडन ःवहःतC ॥१६
॥१६॥
१६॥
मुखावर पpलव घेतला । Tदयीं सगद वेpहाळा । तंव योगी बोले तये वेळां।
मोहे डोळां अौू कां ॥१७
॥१७॥
१७॥
हC दःख-पी
ु दान । मज कासया पा"हजे पूण । आतां जातो मी उठोन । करा
-दन पुऽमोहC ॥१८
॥१८॥
१८॥
उभयतां धावोनी मागC जाती । पदावर भाळ ठे

वती । मधुर शmदC
वन
वती ।
कृ पामुतt न करा ऐसC ॥१९
॥१९॥
१९॥
कृ पC समथ पाळावC । चुकpया आपणिच सांभाळावे । सेवादान आ`हां rावC ।

=वरC "फराव योिगया ॥२०
॥२०॥
२०॥
तुमची आlा आ`हां ूमाण । कदा न क-ं िच अवमान । न मळे िच दे तां
दान । ह तो खुण जाणतसां ॥२१
॥२१॥
२१॥
ऐकून बोलाची चातुर । योगी बैसे आसनावर । `हणे चांगण

ु े अंतर । गोFी
धरं सांगतU ॥२२॥
२२॥
तळ उखळामयC कमळ । करकमळC ता"डतां मुसळ । गीत गाई तूं मंजळ
ु ।
अितिनमळ सूेम जC ॥२३
॥२३॥
२३॥
मंगळ गीतातC गावC । ौीशंकर तोषवावC । पEरपाक_ं रांधावC । भोजन rावC

आदरC ॥२४
॥२४॥
२४॥
अवँय `हणोनी ते अवसरं । मुसळ घेतले सhयकरं । गीत आरं िभलC कुसर
। जेणC अंतर
तर िनवे योगी ॥२५
॥२५॥गीत॥
२५॥गीत॥
िचpलाळा उदारा । कोमळा सकुमारा । धPय कुळो7ारा । जPमलासी ॥२६

॥२६॥
२६॥
पूवtचC सुकृत । तुझC शुिचंमंत । `हणोनी उदत । दनकाजीं ॥२७

॥२७॥
२७॥
॥२८
काया हC अ
पतां । न वाटे भय िचंता । वदनीं उमाकांता । आठवीसी ॥ २८॥
२८॥
ःव"हत =वां बा केलC । परलोक aजं"कले

कले । क_तtनC भरलC
ऽभुवन ॥२९
॥२९॥
२९॥
कैलासीचा राजा । तुज संतोषला । तूंिच =यासी जाला । आवडता ॥३०

॥३०॥
३०॥
जावोनी बैससी । िशवअंकावर । बाळा तुझी थोर । अनुपम ॥३१

॥३१॥
३१॥
आ`हं पापराशी । `हणोनी =यागीसी । िशवलोका जासी । एकलाची ॥३२

॥३२॥
३२॥
आ`हासाठYं तेथC ।
वनवी शंकरा । आaण गा दातारा
दातारा । मायबापा ॥३३
॥३३॥
३३॥
दे ई आठवण । वेळोवेळं िशवा । मायामोहगोवा । सोडवी हा ॥३४

॥३४॥
३४॥
पोटं जPमोिनयां । कुळ शु7 केलC । सकळ उ7EरलC । पूवज ॥३५
ांसी ॥ ३५॥
३५॥
अगा तूं शंकरा । येई दनो7ारा । चरणापासीं थारा । दे ई आ`हां ॥३६

॥३६॥
३६॥
ओंवी॥ चांगण
ु ा सूेमC गाय गीत । योगी आनंदे डोलत । `हणे काय उरलC
"कंिचत । कृ पावंत hहावया ॥३७
॥३७॥
३७॥
ःतmध योगी न कर भाषण । तव चांगण

ु ा मांसातC सांवरोन । लवडसवड
ू आaणलC ॥३८॥
पचवून । पाऽ वाढन ३८॥
योगी बैसे भोजनासी । संकapपता बोले रायासी । आ`हा यजमान तूिच होसी
। ये पं<_सी झडकर ॥३९
॥३९॥
३९॥
भोजना योगी पाचारत

पाचारत । राव मनी जाला च"कत । वाटे ओढवला अनथ ।
परम घात होऊं पाहे ॥४०
॥४०॥
४०॥
मग
वनवी योिगया । क_ जे ःवामी आतां दया । आपुले भोजन जािलया ।
ूसाद ठाया ठे
वजे ॥४१
॥४१॥
४१॥
ःवःथे मनC साEरजे भोजन । उरलC शेष घेऊं मागून । योगी वम ल^ोन ।
काय वचन बोलत ॥४२
॥४२॥
४२॥
आपण भोजनीं न बैसता

सता । स=य हरोनी होईन जाता । योिगयाची दे खोन
तीोता । रायािस कांता
वनवीत ॥४३
॥४३॥
४३॥
नवमास वा"हला `यां उदरं । तो जड जाला काय तु`हा ^णभर । मान

र^णा ये अवसर । बैसा स=वर स=वकाजीं ॥४४
॥४४॥
४४॥
भोजन करोिन योगी जातां । आपण"ह जाऊं बाळपंथा । कासया

वकpप
वाढावतां । =या िशवा समथा आठवा ॥४५
॥४५॥
४५॥
असो योिगयाHया संतोष मना । राव ताट बैसला भोजना । मागुतीं वदे
योिगराणा । तूं ह चांगुणा ये वेगी ॥४६
॥४६॥
४६॥
अवँय `हणोनी ते अवसरं । चांगुणा बैसली झडकर । `हणे ःवामी दया

कर । अंगीकार भोजना ॥४७
॥४७॥
४७॥
तंव एकाएक_ं तये वेळां । योगी उठोनी उभा रा"हला । `हणे न सेवीं मी
अPनाला । दोष घडला तु`हांतC ॥४८
॥४८॥
४८॥
बाळह=यारे िनपु
ऽक जाण । `हणोनी न सेवावC तुमचC अPन । आतां जातU
मी परतोन । सxव "हरोन येधवां ॥४९
॥४९॥
४९॥
तव येरC जोडोिन पाणी । कEरते जाले

वनवणी । आपण आlा केली `हणोनी
। केली हानी बाळाची ॥५
॥५०॥
आपणची आ`हां आlा

पतां । वतpया दोष आरो
पतां । अहो योिगया समथा
। काय आतां `हणावC ॥५१
॥५१॥
५१॥
योगी वदे उभयतांसी । िचpलाळा पाचारा वेगेसीं । तर बैसेन भोजनासी ।

लाग वेगेसीं झडकर ॥५२
॥५२॥
५२॥
ये- दे ती ूितवचन । एकुलता होता िचलयानंदन । दसरा

ु आणावा कोठू न ।
सांग िनपु
िनपुण तूं होसी ॥५३
॥५३॥
५३॥
पसा बोले तयांतC । तु`ह भजतां िशवातC । काय उणC आaण ॄीदातC । तया
अतौतC ूाथावC ॥५४
॥५४॥
५४॥
तंव उभयतां अटाहास कEरती । िशवःतवना आरं िभती । सद नेऽीं अौु
वाहती । झरे चालती नीराचे ॥५५
॥५५॥
५५॥
जयजयाजी शंकरा । जयजयाजी गंगाधरा । जय वृषभ वाहन
वाहन पPनगहारा ।
कृ पा करा ये वेळं ॥५६
॥५६॥
५६॥
जयजयाजी मो^दानी जयजय िशवशूळपाणी । आमुिचया क-णावचनीं । ये

धावोनी
वwेशा ॥५७
॥५७॥
५७॥
जयजयाजी कपूर गौरा । जयजयाजी "दगंबरा । जयजयाजी उमावरा ।

दनो7ारा पाव आतां ॥५८
॥५८॥
५८॥
जयजय पाशुपतधारणा । जय डम-धर शंखवादना । जय भःमोधूिलतभू

लतभूषणा
। क-णाघना कप"द ना ॥५९
॥५९॥
५९॥
जय ःमशानवासी कैलासनाथा । सवािधशा "हमनगजामाता । चंिचूडा

कृ पावंता । पाव आता अित=वरC ॥६०
॥६०॥
६०॥
जय
व-पा^पंचवदना । कामांतका
ऽपुरदहना । भ<पते पिततपावना ।
संकटनाशना पाव =वरC ॥६१
॥६१॥
६१॥
आ`ह अनाथ अपराधी । तुझे `हण

वतU कृ पािनधी
पािनधी । प"डलU संकटाचे संधीं ।
कंठYं hयाधीं पी"डलU ॥६२
॥६२॥
६२॥
हे िशवसनातना । धाव न सोसे यातना । होऊं पाहे घातना । उभयतांना ये

काळं ॥६३
॥६३॥
६३॥
नेऽीं वाहती ूेमांबध

ु ारा । अंगC कांपती थरथरा । हC जाणोिन सवqwरा । दया
अंतरां उपजली ॥६४
॥६४॥
६४॥
त=काळ ूगटला तो शंकर । नंदवहनी

दवहनी कपूर गौर । जटाजूट गंगाधर ।
पPनगहार नीळकंठYं ॥६५
॥६५॥
६५॥
अधाfगीं शोभली गौर । पुढC िचलया नंदवर । शंख ऽाहा"टतां ते अवसरं ।
पाहती वर उभयतां ॥६६
॥६६॥
६६॥
ौीयाळ चांगुणा धावोनी । सूेमC लागतां [ढ चरणीं । दं डूाय पडतां मे"दनीं ।

शूळपाणी उठवीत ॥६७
॥६७॥
६७॥
शंकरC "दधलC आिलंगन । कर उभयतांचे समाधान । `हणे झालU मी ूसPन

। इaHछत पूण मागा मज ॥६८
॥६८॥
६८॥
वन
वती जोडनी
ु दोPह कर । अतीत असे ^ुिधत फार । =याचC तोषवावC
अंतर । अटाहाःय थोर यासाठYं ॥६९
॥६९॥
६९॥
सxववृ
तंव तो बोले उमापती । अतीत-पC मींच िनabतीं । पहावया तुमची सxव वृी
। नाना
वपी दधpया ॥७०
॥७०॥
७०॥
तुमची भ
< अिनवार । भाविन@ा बळ थोर । परम धािमक उदार । न ढळे
अंतर छिळतां"ह ॥७१
॥७१॥
७१॥
`हणोिन ःतवनीं ूगटलU । तु`हांलागीं ूसPन झालU । ूेमभावातC भुललU ।

कैलास आलU टाकोनी ॥७२
॥७२॥
७२॥
जी इHछा वागेल मानसीं । तCिच मागावC

मागावC मजपाशीं । Pयून पडे िनbयेसी ।
अनPयांसी पुर
वतां ॥७३
॥७३॥
७३॥
ऐकोिन
वन
वती उभयतां । तुaझया कृ पC नसे िनवंता । चरणीं ठाव आतां ।
उमाकांता अ`हां दजे ॥७४
॥७४॥
७४॥
असो जैसे भ< मागती । तैसिC च मनोरथ गा पुर

वती । अनPयभावC ूीती ।
जया िचीं तो धPय ॥७५
॥७५॥
७५॥
हC िौयाळ
िौयाळ-चांगुणेचC आkयान । एया गुणाथ का"ढलC शोधून । मागील कथेचC
अनुसंधान ौोते सूl जाणती ॥७६
॥७६॥
७६॥
या पांचhया गुणाची गती । नोhहे च कोsहा बाळे िस ूाि । पर ऐशा पितोता
युवती । धुं"डता िनघित विचतची ॥७७
॥७७॥
७७॥
भुवनऽयीं धुं"डतां । सह]ांत एक पितोता । तयांमाजी शोिधतां । ल^णयु<ा

अpपिच ॥७८
॥७८॥
७८॥
आतां सहावC ल^ण । तCह कEरतU िन-पण । आदरC पEरसावC आपण ।

^मागुण कैसा तो ॥७९
॥७९॥
७९॥
अहो या धरणी ऐसे । ^मागुण कोठC नसे । कृ

ष नांगर वखर
वशेषC ।
वदाEरतसे अPय रती ॥८०

॥८०॥
८०॥
कोsह पेवC बळदे खां"दती ।

वहर बारवा
बारवा उकEरती । कूप खणोनी खोEरती ।
ताळ तळाट खासोर ॥८१
॥८१॥
८१॥
पाये खोदोनी इमारतां । होय साळ जाळोिन रो

पतां । कोsह उकरोनी िचखल
कEरतां । दःख
ु वाता न बोले ॥८२॥
८२॥
कोsह नाना पाऽC मुशी क-न । अa|नमाजी जािळती पूण । शौच

वधी लघवी
जाण । कEरतां दषण
ू न मानी ॥८३॥
८३॥
नाना मळमूऽ टा"कती वर । मेिलया शवा अिध पुर । "कतेक जािळती
अंगावर । तर अंतरं ^ोभेना ॥८४
॥८४॥
८४॥
कोsह िनिमती उम ःथळ । कोsह आचरती पापाचळ । कोsह सुशीळ

वसती अमंगळ । समान िनमळ दोप^ीं ॥८५
॥८५॥
८५॥
सुखदःखाचा
ु हषखेद । मनीं नाणी न कर nं n । धEरतीचC हC ^मापद असे
अितशु7 आगळC ॥८६
॥८६॥
८६॥
हे षगुणऐwयता । बाणली ती ल^णयु<ा । सकळ पितोतेची माता । भासे

पाहतां अनसूया ॥८७
॥८७॥
८७॥
सकळ गुणC संपPन । पितोता ती पतीअधीन । पतीवांचोनी आन । "दसे

वमन ितजलागीं ॥८८
॥८८॥
८८॥
ऐसी माता ते अनसूया । सदा सेवीतसे पितपायां । सांडोिनया लोभ इतर

माया । पवतठायां वसतसे ॥८९
॥८९॥
८९॥
ऐसी बहु काळ कर सेवा । पEर दःख

ु न मानी कांहं जीवा । सदा आनंदयु<
काम बरवा । वाढवीत नवा िन=य ूेमा ॥९०
॥९०॥
९०॥
तेवीच तो अ
ऽमुनी । सदा सावध तपाचरणीं । बोध अणुमाऽ नुपजे मनीं ।
ःवानंदभुवनीं ब_डत ॥९१
॥९१॥
९१॥
ऽकाळ ःनान संया

या जप होम । वेदचचा िन=यनेम । अतीतअ.यागता"द
बम । काळ उम साEरती ॥९२
॥९२॥
९२॥
शांत दांत आaण वेदांत । भ

<lानवैरा|ययु< । स=ःव-पीं सदा रमत ।
साधोिन एकांत रा"हले ॥९३
॥९३॥
९३॥
जेवी गौतमऋ
ष परम पावन । कांता अ"हpया लावsयर=न । पितसेवे द^
पूण । उभय आनंदघन सवदा ॥९४
॥९४॥
९४॥
ूपंचीं परमाथा सािधती । दकळं

ु साळ ःवयC पेEरती । मयाPहं कणिस7
कEरती । मग पच
वती ःवकरC ते ॥९५
॥९५॥
९५॥
जीवमाऽासी अPन rावC । िमF भाषणC तोषवावC । परम ूीतीं सेवन करावC ।
शीण वारावे अिततांचे ॥९६
॥९६॥
९६॥
अ=यंत सेवेची आवड । अतीत-

अतीत-अ.यगतीं
वशेष गोड । िन=य उ=पPन
करोनी तांतड । भोजनC सुरवाड ूीित दे ॥९७
॥९७॥
९७॥
अहpयापित आlेिस वंदन

ू । दहा सह] वष कर सेवन । कF न मानोिन
आनंदे पूण । ल^ी चरण पतीचे ॥९८
॥९८॥
९८॥
उभयतां यु< आनंदवृी । सुखसंतोषC वनीं वसती । तपबळC जीवां जीव

वती ।
उबग न मािनती मनांत ॥९९
॥९९॥
९९॥
तेवीच अ
ऽ आaण अनसूया । आनंदे आचरती तपः"बया । भोजनC दे ित
आिलयां । स=काEरती तयां ूेमादरC ॥३००
॥३००॥
३००॥
धPय धPय हे पुsयपरायण । क_तtनC भरलC

ऽभुवन । यांचे कEरतां
नामःमरण । पापC जळोन सव जाती ॥१
॥१॥
धPय साधु हे स=पु-ष । "दगंतर क_ित

क_ित
वशेष । हC गाय तो पावे यश । टळे
अपेश िनधारC ॥२
॥२॥
अभुत संतांचC म"हमान । ौवणमाऽC कर पावन । ऐिसयांचे से

वती चरण ।
होय कpयाण तयांचC ॥३
॥३॥
या संतांची पूण होतां दया । दोष जाती सव लया । गुंतU न दे ती अपाया ।
करोनी छाया रa^ती ॥४
॥४॥
संतचरणीं सुख अपार । =याचा न कळे कोsहा पार । संतकृ पC सवqwर । भेट
स=वर पi दे तो ॥५
॥५॥
संतचरणीं जEर मन जडे । मो^सायुuयता सहज जोड । यम न पाहे
=याचेकडे । वैकंु ठ जोडे स=य पi ॥६
॥६॥
या संतचरणाची नवलाई । वणूf "कती `हणोनी काई । सकळ तीथq पवकाळ

पाह । मु< पा} । होताती ॥७
॥७॥
`हणोिनया अनंतसुत । ल"डवाळC संतांिस

वनवीत । चरणसेवा अखं"डत ।
तु`हां मागत rा ूेमC ॥८
॥८॥
अनPयभावC जालU दास । माझी पुर

वणC तु`हं आस । कृ पायोगC मंथरस ।
अितसुरस चालवा ॥९
॥९॥
पुढल कथा अलो"कक । अ

ऽनारदभेट स`यक ।
विचऽ कथा सुखदायक
दायक ।
ौवणीं सुख ौोितयां ॥१०
॥१०॥
१०॥
अनंतसुत
वनवी ौोतयां सuजनां । नारदलीलेची अभुत रचना । सगु-
कर
वता िन-पणा । सावध ौवणा होइजे ॥११
॥११॥
११॥
इित ौीदूबोधमंथ । नारदपुराणातC संमत । भा

वक पEरसोत संतमंहत ।
"nतीयायाय गोड हा ॥३१२
॥३१२॥
३१२॥
॥ इित "nतीयोयायः
"nतीयोयायः समाः ॥
अयाय ितसरा
॥ौीजगगु-दाऽेयाय नमः ॥ ॐ नमो ौीदा ।
अaखल अभंगा कृ पावंता । तुझे चरणीं ठे

वला माथा । वदवी कथा तुझा तूंची
॥१॥
मी मितमंद अlान । अणुमाऽ नाहं मजसी lान । तूं

वlान-प सघन ।
वदवी गुण आपुले ॥२
॥२॥
उदं ड क
व मंथ बोिलले । आधारसंमतC चािलले । आaण ौीूसादातC पावले ।
माPय जाले तव कृ पC ॥३
॥३॥
मज दनाचा आधार । तूंिच होसी "दगंबर । सांगसी तैसा

वःतार । पऽीं
सादर िलहतसC ॥४
॥४॥
मी कता नोhहC मंथासी । आळ माऽ धEरली मानसीं । कळवळोनी पुर

वसी ।
आपंिगिस ल"डवाळा ॥५
॥५॥
अवधूता तूं माझी माउली । दनव=साची गाउली । कर कृ पेची साउली ।

पाPहा घाली कृ पेचा ॥६
॥६॥
तुझा बोधकथामृतरस । तो मज पाजी गा

वशेष । आaण ौोतयां सuजनांस
। सुख संतोष होय जेणC ॥७
॥७॥
ौोते भा
वक संतlानी । योगी अनुभवी चतुर गुणी । या कथालाभातC इHछुनी
। करोनी दाटणी बैसले ॥८
॥८॥
कथारसाची नhहाळ । सेवंू इaHछती हे आगळ । ौवण नेऽाची Pयहाळ ।

मंथकमळं ॅमर=वC ॥९
॥९॥
अहो या सकळांचे मनोरथ । पूणक
ताf तूंची द । `हणोिनया ूaणपात । कर
वनीत तव पदां ॥१०

॥१०॥
१०॥
ौोतीं ऐ"कलC सावधान। मागील कथेचC िन-पण । अऽीअनसूयावणन ।

अितपावन षगुणी ते ॥११
॥११॥
११॥
पुढे वद
वता सगु- अनंत । ौोतीं आदरC rावC िच । िसंहाितळं
वराaजत
। आौम शोभत अऽीचा ॥१२
॥१२॥
१२॥
वृ^छाया अितसघन । लता

वराजती दै दयमान । फळC पुंपC दाटलीं पूण ।
जलःथान पवतीं ॥१३
॥१३॥
१३॥
तC शोभायमान िनमळ । तपाचरणीं "दhय ःथळ । योजुनी उभयतां सुशीळ ।

पुsयकाळ सािधती ॥१४
॥१४॥
१४॥
तंव तो महाराज नारद मुनी । अकःमात पावला तये ःथानी । नेऽीं अऽी
वलोकुनी । संतोष मनीं वाटला ॥१५

॥१५॥
१५॥
उभय आिलंिगनीं पडली िमठY । तो आनंद न समायेिच पोटं । [Fांत पहातां

िनकटं ।
वंणु धूजट
ते
व हे ॥१६
॥१६॥
१६॥
नारदाचC अचन केलC । पहातां वैंणवाचC मन िनवालC । आचरण अनसूयेचC

दे aखलC । धPय बोले हे माता ॥१७
॥१७॥
१७॥
पितसेवनीं अितत=पर । सेवेिस पडU नेद अंतर । सुख दे वोिन तोषवी अंतर ।
मानी ॅतार दे व जैसा ॥१८
॥१८॥
१८॥
सेवा पाहोिन नारदऋ

ष । संतोषयु< जाला मानसीं । मग पुसोिन
सोिन उभयतांसी
। परम वेगेसीं िनघाला ॥१९
॥१९॥
१९॥
मुखC क_तन नामःमरण ।
ऽलोक_ं करतसे गमन । तंव अकःमात ॄ~भुवन
। चािलला दे खोन सaPनध पi ॥२०
॥२०॥
२०॥
तवं सा
वऽी आaण ॄ~दे व । दै वतC दे aखलीं अपूव । अनPय ूीित धरोिन भाव
। जPमठाव `हणोिन नमी ॥२१
॥२१॥
२१॥
आशीवाद दे ती
ती उभयतां । ^ेम आवड दे ती सुता । आदरC पुसे
वधाता । सांगे
वाता अनुपम ॥२२
॥२२॥
२२॥
ऽलोक_ं तुझC असC गमन । तुज घडतC सव अवलोकन । सांगे नवलकथा
िनवडोन । जेणC ौवण तृ हो ती ॥२३
॥२३॥
२३॥
नारद
वनवी
पताजी । तुमचC आिधप=य सव काजीं । नवल पुसतसां मज
आजी । काय न कळे जी तु`हांतC ॥२४
॥२४॥
२४॥
तूं तवं सव सुl होसी । सकळ वृ ौुत तुजसी । िनिममाऽC पुससी मजसी
। तर पायांिस िनवे"दतU ॥२५
॥२५॥
२५॥
मी "फरलU सपाताळ । आaण पा"हलC ःवगमंडळ । पर या मृ=युलो"कंचा

खेळ । अभुत
वशाळ रिचला =वां ॥२६
॥२६॥
२६॥
नाना धमातC ःथा

पलC । नाना वण याती िनव"डले । साधनालागीं िनवे"दले ।
बम दा
वले वेगळे ची ॥२७
॥२७॥
२७॥
ला
वली ःवधमाची रहाट । बहु मयादेची हातवट । तप अनु@ानाHया कोट ।
ववेक गोFी lान चचा ॥२८

॥२८॥
२८॥
कमधम ौे@ाचार । वेदाlा सवाfसी थोर । धमाfतरंचे धम

वचार । सारासार
सारासार
योaजले ॥२९
॥२९॥
२९॥
तरावयासी नरनार । यु
< दा
वpयािस संसारं । आचरतां पावती ःवगपरु ।
इहं परऽीं होय क_ित ॥३०
॥३०॥
३०॥
वधाता `हणे =या कोण । तुज आpयाित आढळोन । =यािच सांगे बा

िनवडोन । माझC मन वेधलC ॥३१
॥३१॥
३१॥
नारद `हणे ःवािमया । सहज ूपंचीं नेिमली "बया । तेिच िनवे"दतU पायां ।
जवळ माया ऐकती ॥३२
॥३२॥
३२॥
सेवकासी ःवामी दे व । अनPयो

< धरोिन भाव । िनंकपटC सेवा अपूव । सदा
गौरव ःवामीचा ॥३३
॥३३॥
३३॥
ःवामीचरणीं सदा मन । =याहोिन थोर नसेची आन । ःवािमकाजी वेिचती

ूाण । तोिच धPय मी जाणC ॥३४
॥३४॥
३४॥
िनःसीम=वC सेवा uयाची । मग तु`हांवर सा =याची । मूतt जे का
वwेशाची । तोह लालची =या भेट ॥३५

॥३५॥
३५॥
तैसCच गृहःथाौमीं लोकां । दे व तो अितिथ दे खा । =याचीच सेवा आवँयका

। करोिन सुखा पा
वजे ॥३६
॥३६॥
३६॥
जेथC अितथीचा स=कार । तो मज भासे ईwर । =याचे दशनेिच िनधार ।

अधम नर उ7रती
उ7रती ॥३७
॥३७॥
३७॥
जे या संसारं जPमदाता । ते पुऽािस दै वत माता

पता । =यांची आदरC सेवा
कEरतां । धPय पुऽता तयाची ॥३८
॥३८॥
३८॥
सेवेपरु ते साधन । नावडे कदा =यालागुन । माता

पतयांचC कर पूजन । आaण
भजन अहिनशीं ॥३९
॥३९॥
३९॥
माता
पतयांHया शररा । "कंिचत ् दःखाचा
ु उबारा । दे खतांिच ूाण घाबरा ।
औषधी बारा धुंडोिन दे ॥४०
॥४०॥
४०॥
उभयां वृ7पण होतां ूा । `हणे हं जगावीं "दवस बहत

ु । सेवा कEरतां न
वटे मनांत । ूीित अ=यंत =या पुऽा ॥४१

॥४१॥
४१॥
हा सव धमाfत धम उम । यासीच मानावC पु-षोम । हाह दे aखला

भूिमबम । अित सुगम साधकां ॥४
॥४२॥
चहंु वणाचे ठा} । उम सेवा नेिमली पाह । तCिच पEरसा लवलाह ।
ला
वpया सोई वेदमुखC ॥४३
॥४३॥
४३॥
मुkय
वwंभर पावावया । तु`हंच िनिमpया सव "बया । जाणोिन तया
अिभूाया । जन वताया लागले ॥४४
॥४४॥
४४॥
तCिच आतां िन-पण । गो"nज आaण हताशन

ु । यां मुखीं कEरती अPनदान ।
अनेक सेवन नानापर ॥४५
॥४५॥
४५॥
तो सांगतां
वःतार । मंथ वाढे ल अपार । `हणोिनया संकेतसार । विनपर
बोिललU ॥४६
॥४६॥
४६॥
कोsह कEरती जपयान । कोsह कEरती अनु@ान । कोsह आहार

वहार
क-न । आसन मुिा चािळती ॥४७
॥४७॥
४७॥
कोsह पंचाa|न ीूमपान । कोsह शीत उंण पजPय

Pय । कोsह फळमूळ पऽांतC
सेउन । मौनी टांगून रा"हले ॥४८
॥४८॥
४८॥
कोsह द|धआहार
ु से
वती । कोsह गिलतपण भa^ती । वायुआहारC
^ुधासाEरती । नाना गती योगाHया ॥४९
॥४९॥
४९॥
कोsह हठातC ूवतले । यमिनयम कEरते झाले । कोsह समािध लावोिन
बैसले । भगवे दे aखले बहतची
ु ॥५०
॥५०॥
५०॥
नाना परचीं
व
वध दानC । दे तां पा"हलC सPमानC । पEर हC मनःसंकpपाचे
संधानC । घडे येणC कारण हC ॥५१
॥५१॥
५१॥
ऐसC बहता
ु पEर दे aखलC । सव मनःकामनेचC अं"कलC । िनराश िन
वकार नाहं
पा"हलC । नाहं -चलC मनातC ॥५२
॥५२॥
५२॥
नारद `हणे ऐक ताता । िसंहा"ि दे aखला

aखला अविचता । मग चढोिनया तया
पवता । ऋ
ष समःतां भेटलU ॥५३
॥५३॥
५३॥
तेथC ऋ
षआौम पा"हले । कांहं कमन
वौामलC । चालता तीन ौृग
ं दे aखले ।
त- वे
FलC सघन पi ॥५४
॥५४॥
५४॥
तेथC वळं घोिन जातां । आौम दे aखला अविचता । भेट झाली तुaझया सुता ।
झाला दे खतां आनंद ॥५५
॥५५॥
५५॥
धPयधPय
धPयधPय तो तपोधन । अ
ऽनामC तुझा नंदन । िनलभ िन
वकार मन ।
ःव-पीं िनम|न सवदा ॥५६
॥५६॥
५६॥
तेवीच =याची कांता । अनसूया नामC पितोता । ती तुमची ःनुषा समथा ।

ितची सा`यता नये कोsहा ॥५७
॥५७॥
५७॥
ितहं लोक_ं माझी गती । सवह पा"हpया युवती । कोsह एक सर न पावती
पावती
। `लान "दसती मजलागीं ॥५८
॥५८॥
५८॥
पितसेवा तप िनमळ । िच aजचे गंगाजळ । आितय आदर कोमळ ।

धPय सुशीळ अनूसया ॥५९
॥५९॥
५९॥
ऐकोिनया नारदवचन ।
वरं ची झाला आनंदघन । तव सा
वऽी बोले वचन ।
तC सावधान पEरसावC ॥६०
॥६०॥
६०॥
सा
वऽी पेटोिनया बोधा । `हणे काय वaणतो नारदा । एक वाढवोिनया ूमदा
। कEरसी िनंदा सकळांची ॥६१
॥६१॥
६१॥
कैसेिन अनूसया `हणसी थोर । येर आ`ह काय झालUित पामर । ितचे
सामयाचा
वचार । कळला साचार काय तुज ॥६२
॥६२॥
६२॥
ितHया उपमेHया योजनीं । नसती काय कोsह कािमनी । नारद बोले तये
^णीं । माये मनीं न कोपावC ॥६३
॥६३॥
६३॥
माते जेथC शांती नाहं । ते पितोता नोhहे िच कांहं । उमा लआमी तूंह । दासी
तीतC साजाल ॥६४
॥६४॥
६४॥
ऐकोिन नारदाचे उरा । बोधC कांपतसे थरथरां । दांत खावोिन करकरां ।

शाप उHचारा क-ं पाहे ॥६५
॥६५॥
६५॥
नारद बोले तये वेळां । अस=य कEरसी माaझया बोला । त}च बाधेल शाप
मजला । िनंफल
िनंफल बोला न बोिलजे ॥६६
॥६६॥
६६॥
मनीं `हणे बरवC झालC । काळबमणेसी फावलC । आतां कैलासीं भलC । =वरC
गेलC पा"हजे ॥६७
॥६७॥
६७॥
करोिन माता
पतयां नमन । नारद िनघाला तेथन
ू । =वरC पावला कैलासभुवन
। उमारमण दे aखला ॥६८
॥६८॥
६८॥
आनंदमेळा िशवगौर । उभयह खेळती सार । नारदा पाहातांिच स=वर ।

िशव स=कार आदरC ॥६९
॥६९॥
६९॥
िशव बोले नारदासी । कोठोिन येणC झालC तु`हांसी ।
वशेषािधक आ`हांसी ।
करा क_तनािस िनवेदा ॥७०
॥७०॥
७०॥
"हमनगजा दे खोिन नयनीं । मनीं उpहासला नारदमुनी । मागील कथा कथूं

कथनीं । जे
वरं चीलागोिन सांिगतली ॥७१
॥७१॥
७१॥
नारद `हणे जी िशवा । कैलासपते

लासपते शंभवा । भवनाशका भवानीधवा । तूं
वसावा सकळांचा ॥७२

॥७२॥
७२॥
हे
पनकपाणी अंबध
ु रा । पयःफेनधवला उदारा । तुज ठावC सव दातारा ।
सृ
Fhयवहारा कता तूं ॥७३
॥७३॥
७३॥
नारदा बोलसी तूं खरC । मीह जाणतU तC बरC । पEर आपुpयाला

वचारC ।
सकळ hयवहारC वतती ॥७४
॥७४॥
७४॥
ूद होतां
होतां जथरा|न । करC िच घालावC अवदान । दांतC
पFवत ् करोन । aजhहC
ू दे इजे ॥७५॥
लोटन ७५॥
पाहतां अ|नीची सव श

< । तेवी मी चालक सवाf भूतीं । पEर uयाचC काय
=या हातीं । नेिमpया रती घेइजे ॥७६॥
७६॥
नारदा तूं मुनीwर । क_तनीं तुझाची अिधकार । तर भुकेलेित ौवणnार ।

आaण अंतर कथाथt ॥७७
॥७७॥
७७॥
नारद `हणे जी सवqwरा । पंचवदना गंगाधरा । दशभुजा पPनगहारा ।

उमावरा पEरसावे ॥७८
॥७८॥
७८॥
`यां भुवनऽय पा"हलC । धमाधम

वलो"कले । बहु पुsय ोक दे aखले ।
भूलोक_ं भले नांदती ॥७९
॥७९॥
७९॥
योगी यागी ज"टळ जोगी । संयोगी
वयोगी बैरागी
ागी । भोगी =यागी
वतरागी
। िनःसंगी रं गी अनंत ॥८०
॥८०॥
८०॥
यमी दमी नेमी ^मी । ूेमी नामी ःवामी ॅमी । कामी कमt आौमीं ।
कमt धमt आगळे ॥८१
॥८१॥
८१॥
सुशील सुंदर सारl । सुमित सुदाते ूाl । शूर सुखी सुरl । सुल^ण राl
ववेक_ ॥८२
॥८२॥
८२॥
aजतC"िय आaण lानी । अथl जे वेदपुराणीं । शा] ौुती वाखाणी । वैr

गुणी uयोित
ष ॥८३
॥८३॥
८३॥
सेhय सेवक सेवाधार । हे ह दे aखले नानापर । गृहःथाौमी नरनार । असता

संसार द^ जे ॥८४
॥८४॥
८४॥
पEर आशालोभ
वर"हत । ूपंचीं असोनी मायातीत । िन
वकार आaण शांत ।
ऐसा
वर< अ
ऽमुनी ॥८५
॥८५॥
८५॥
िसंहा"ि
हा"ि पवतीं । वास कEरतसे िनabती । प=नी अनसूया सित । तप
आचरती उभयतां ॥८६
॥८६॥
८६॥
शांित वैरा|य औदाय सदय । सदा स=ःव-पीं uयाचC लय । अित सतेज उभय
काय । धPय होय ते जगीं ॥८७
॥८७॥
८७॥
अनसूया ती लावsयाखाणी । सदा ित@े पितसेवनीं । आन पदाथ न -चे मनीं

। ल^ चरणीं पतीHया ॥८८
॥८८॥
८८॥
पितवांचोिन नेणे दे वता । वतq अनुसंघानC पितोता । कंटाळा नाणी सेवाकEरतां

। अितसौkयता मानी जीवा ॥८९
॥८९॥
८९॥
खालीं पडU नेदच वचन । अऽीस राखी सदा सुूसPन । क-ं नेणCिच
िभPनािभPन । जीवूाण पतीपाई ॥९०
॥९०॥
९०॥
िशवा
ऽलोक_ं माझी गती । बहत
ु धुं"डpया युवती । विचत ् पितोताह
असती । पर न पवित अनसूयेतC ॥९१
॥९१॥
९१॥
कोsह से
वती िhयासाठYं । कोsह संतान इaHछती पोटं । कोsह
लौ"ककाचार रहाटं । कोsह बा [Fी पितपुढC ॥९२
॥९२॥
९२॥
कोsह ःव-पा भुलोन । कोsह चातुयक

ळा पाहोन । कोsह वृ7ाचार
वलोकोन । सेवा सPमान जाण

वती ॥९३
॥९३॥
९३॥
कोsह धाकCच राबती । कोsह आशालोभC वागती । कोsह परदे खणी आचरती
। नाहं ूीती अंतरं ॥९४
॥९४॥
९४॥
पितधन माने अितथोर । aजकडे ितकडे जयजयकार । तयापुढC जोडोिन कर ।

भाषण मधुर बोले लवे ॥९५
॥९५॥
९५॥
जो पित मूढहन । जयापाशी नाहं कांचन । नेणेची जो मानापमान

मानापमान । तयां
धुडकोन टा"कती ॥९६
॥९६॥
९६॥
पित योगी वीतरागी । नावडे पित जाला जोगी । हन ^ीण कु-प अंगी ।
भंगी चंगी नावडे ॥९७
॥९७॥
९७॥
पित दEरि मिलन । पित न घ"ड जो भूषण । पित न कर मनोरथ पूण ।
तेथC मन न घे ितचे ॥९८
॥९८॥
९८॥
असो ऐशा कािमनी पुंकळ । दे खतां मन झालC

वकळ । पEर
पEर अनसूया
अितिनमळ । सावी सुशीळ सवाfहु नी ॥९९॥
९९॥
दे वा पा"हले ःवगलोक । पाताळ आaण भूलोक । धुं"डले सव लोकालोक । पर
अनसूया एक िनवडली ॥१००
॥१००॥
१००॥
सकळ युवतींमाजी उम नार । अित ौे@=वC uया सुंदर । =या या

अनसूयामं"दर । दासीपर साजती ॥१
॥१॥
ऐकोनी नारदाचC क_तन । िशव कर हाःय वदन । पर अपणा बोधायमान ।
होवोिन वचन बोलतसे ॥२
॥२॥
साधु आपणा `हण

वशी । आaण िनंr भाषणC बोलसी । तुHछ क-नी
सकळांसी । बहु वािनसी अनसूयेतC ॥३॥
तीच काय जाली पितोता । कोणC दे aखली ितची यो|यता । वाढवोिन सांगसी
मज पुढC कथा ।केवीं समता पावे आ`हां ॥४
॥४॥
नारद `हणे आतांिच कळलC । खरC खोटC िनवडोिन प"डलC । माते अlानतमC
वे
FलC । मज आढळलC भाषणीं ॥५
॥५॥
अंबा `हणे बहु बोलसी । शापश]C ताडन तुजसी । मुनी `हणे अस=य
कEरसी । मम बोलासी तi शाप ॥६
॥ ६॥
ऐसी पर^ा क-न । नारद पावला अंतधान । मुखC करत नामःमरण ।

आनंदघन मानसीं ॥७
॥७॥
`हणे ह काळबमणा आ`हांसी । बरवीच जाली िनbयेसी । चम=कार पडे ल

[Fीसी । हात शCडसी "फरवीत ॥८
॥८॥
आनंद न समायेची पोटं । चालता पावला वैकंु ठYं । रमारमण दे aखला [Fीं ।
भिपीठYं साaजरा ॥९
॥९॥
ँयाम चतुभज
ु मूित ।
वशाळ नेऽ कमळाकृ ित । ॅुकुट सुनीळा
वराजती ।
वबगती साaजया ॥१०
॥१०॥
१०॥
भाळं मृगभद रे aखला । कबरमार आक

षला । मःतक_ं मुगुट तेजागळा ।
दि कंु डलां अनुपम ॥११
॥११॥
११॥
कोट सूयाfचे उमाळे । =याहोिन =यांचC तेज आगळC । कणnयीं झpलाळे । वर
कंु तलC नीलालक
नीलालक ॥१२
॥१२॥
१२॥
कटं शोभती मु<ाहार । पदक मaणमय सुंदर । एकावेळ अितनागर । ज"डत

ूकार वैडू य ॥१३॥
१३॥
कौःतुभ आaण वैजयंती । आपादलं

बनी शोभती । Tदयावर
वराजती ।
व=सलांछन भृगुला ॥१४
॥१४॥
१४॥
बाहु ःथानीं भूषणC । भुजबंद पेटया

वल^णC ।
ब-दC शोभती करकंकणC ।
मु"िका
िका लेणC करांमीं ॥१५
॥१५॥
१५॥
करं शंखचब आaण गदा । धर अEरमद नाHया भेदा । पकमळ =या मुकंु दा
। दासपदा र^ावया ॥१६
॥१६॥
१६॥
Tदय
वशाळ घवघवीत । उदरतळं नाभी शोभत । जया कमळं जPमत ।
वरं चीसुत हरचा ॥१७

॥१७॥
१७॥
अितशयेसी माजसान । तेथC वे

FलC पीतवसन । तC त"ड=ूाय झळके पूण ।
झांकती नयन पाहतां ॥१८
॥१८॥
१८॥
^ुिघंटा क"टबंद । मंजुळ िनघे तेथील शmद । तो वणावया जपे वेद । न

कळे भेद तयाचा ॥१९
॥१९॥
१९॥
जानुजंघा अित सरळ । घोटवे "दसती वतळ । सकुमार दोPह चरणकमल ।
वर कpलोळ ॄीदाचा ॥२०
॥२०॥
२०॥
नुपरु आaण तोडर । सुघोष अंदवाचा

ु गजर । ौुितशmदC झण=कार । अित
गंभीर होतसे ॥२१
॥२१॥
२१॥
चरणतळC "दसती आर< । वज ोजांकुशरे षा तळपत । झळके पिचPहां"कत

। पा से
वत =यां ठाया ॥२२
॥२२॥
२२॥
दशांगुिलया
वराजमान । चंिांशC तC नखःथान । पंच आर< ःथळC िभPन ।
सुहाःय वदन दे aखला ॥२३
॥२३॥
२३॥
नारदC केला नमःकार । हC दे खोिनया

खोिनया सवqwर । कर वैंणवाचा स<ार । माझे
ूयकर `हणोनी ॥२४

॥२४॥
२४॥
सूेमC बोले नारायण । धPय धPय आaजचा सु"दन । नारदा तुझC जालC दशन
। भाग शीण वारला ॥२५
॥२५॥
२५॥
तु`ह माझे परम आ । जाणतां जीवीचC गु गु । तुमचे भ

<भावC मी तृ
। तुमचेिन ूा सुख मज ॥२६
॥२६॥
२६॥
नारदा तु`ह माझे ूाण । काया-पC मी ूावरण । येहवीं

हवीं पहा मी िनगुण
।
तु`हं सगुण केलC मज ॥२७
॥२७॥
२७॥
नारदा मी तंव अ-पी । तु`हं आaणलC मज ःव-पीं । ःव-पीं पEर सदा झUपीं
। जागृत अपीं मज केलC ॥२८
॥२८॥
२८॥
तु`हं जi मज दे तां आठवण । तiच कर मी कायाकारण । सवाfपEर तु`हां

आधीन । वचन माPय तुमचC ॥२९
॥२९॥
२९॥
तु`हा
वण माझCपण । काय कळे कवणा लागुन । मम lानाचCह तु`ह lान
। करा पालन माझC तु`ह ॥३०
॥३०॥
३०॥
नारद `हणे जी दे वािधदे वा । या दासपदातC "कती वाढवा । आ`हं तU ःमरावC

तुaझया नांवा । आमुचा ठे वा पाय तुझे ॥३१
॥३१॥
३१॥
तूं सaHचदानंद
वलासी । पूण ॄ~ गा अ
वनाशी । अवीट तूं िनरं जनवासी
"हरsयगभासी परौता ॥३२
॥३२॥
३२॥
तूं आकार
वकारर"हत । आगम अगोचर मायातीत । सकळ भेदाभेदर"हत । तूं
अूांत अिनवाHय ॥३३
॥३३॥
३३॥
अबािधत तुझा म"हमा । ठाव न लगे आगमिनगमा । तो तूं साकार

पु-षोमा
षोमा । झालािस आ`हांकारणC ॥३४
॥३४॥
३४॥
माय बाळािस `हणे माय ।

पता बाळा बाबा `हणत जाय । तर ते पदवी
शोभे काय । आवड होय व"डलांची ॥३५
॥३५॥
३५॥
तैसC तु`ह आ`हां भूष

वतां । पEर ते आ`हां नसे यो|यता । साधार तूं
अनंता । पायीं माथा ठे वूं दे ॥३६
॥३६॥
३६॥
यापEर नारद नारायण । येरयेरातC गौरवून । दे ते झाले ूेमािलंगन । समाधान

समरसीं ॥३७
॥३७॥
३७॥
आिलंगन सारोिन अनंतC । ^ेम "दधलC नारदातC । `हणे बा रे येणC तूतC ।

कोठोिन िन-तC सांग मज ॥३८
॥३८॥
३८॥
कांहं अिधकोर वाता । पा"हली ऐ"कली ौवणपंथा । तेिच िनवडोनी सांगे

मज आतां । ॄ~सुता ये वेळे ॥३९
॥३९॥
३९॥
तंव हां जी `हणोिन पाणी । जोडोिन बोले मधुरवचनीं । लआमी दे खोिन
सaPनधानी । आनंद मनीं उदे ला ॥४०
॥४०॥
४०॥
नारद `हणे दनदयाळा । मज तो "हं डावयाचा चाळा । दे aखलC पा"हलC डोळां ।

तCिच घननीळा सांगतU ॥४१
॥४१॥
४१॥
ःवग मृ=यू पाताळ । ःवेHछC "फरतU ितPह ताळ । पEर धPय हे भूमंडळ ।
जC कां सफल सव काजीं ॥४२
॥४२॥
४२॥
पाहतां भूलोक_ंची रचना । कोsह लोक न ये मना । तप अनु@ान योग नाना

। कEरतां कामना पुरती ॥४३
॥४३॥
४३॥
नाना पEरHया अवतारमूतt । तेथC तुXया असती जग=पती । अनेक तुaझया
वभूती । सांगंू "कती िनवडोनी ॥४४

॥४४॥
४४॥
तपी तापसी "दगंबर । िस7 साधू योगेwर । lानी hयु=पPन

ववेकसागर ।
अित सुंदर वेदव<े ॥४५
॥४५॥
४५॥
ूपंचीं परमाथt सघन । बोलके चतुर

वच^ण । बोलोPम
पशाचमौन ।
धारणा ध-नी असती ॥४६
॥४६॥
४६॥
तीथ दे व आaण ^ेऽ । पुरC पटणC

विचऽ । नरनार जन प
वऽ । पठित
ःतोऽ मंऽजप
ऽजप ॥४७
॥४७॥
४७॥
नाना भ
< नाना दे वता । नाना पुराणC नाना कथा । नाना धम दे aखले
आचरतां । नाना पंथा ःथापक जे ॥४८
॥४८॥
४८॥
नाना सेवेचे ूकार । नाना साधनांचा

वचार । नाना साधक अितत=पर ।
नाना घोर घातक_ ॥४९
॥४९॥
४९॥
नारद
वनवी जगद7ारा
ु । ऐसा भूलोक_ंचा पसारा । पाहोिनया मज दातारा ।
सुख अंतरा होतसे ॥५०
॥५०॥
५०॥
पEर आशा लोभ मोहो । काम बोधC केला दाहो । मद म=सराचा संमोहो ।
येणC कावो पुर
वला ॥५१
॥५१॥
५१॥
येणC वे
Fले ूाणी । जPममरणाची घेतली आवंतणी । ःवकरC िच प"डले
बंदखानीं । नैराँय करणी नसे कोठC ॥५२
॥५२॥
५२॥
यापर सव धांडोिळलC । नैराँय कोsह नाहं दे aखलC । मन कोठC न aःथरावलC

। पर शांतावलो एके ठा} ॥५३
॥५३॥
५३॥
िसंहा"ि पवतीं जातां । ऋ

षदशन जालU घेता । तंव ॄ~सुत अविचता । तप
आचरतां दे aखला ॥५४
॥५४॥
५४॥
अ
ऽ तयाचC नामािभधान । शांतशील
वर<पूण । नैराँयवृ
करोिन धारण ।
ःवानंदं िनम|न दे aखला
aखला ॥५५
॥५५॥
५५॥
=याची कांता अनसूया । परम सावी गुणालया । सेवीतसे पितपायां । aझजवी

काया स=कम ॥५६
॥५६॥
५६॥
िनःसीम पितसेवनीं भाव । पितच मानी जैसा दे व ।

वषयीं
वर< न कर
लाघव । परम अपूव सेवा ितची ॥५७
॥५७॥
५७॥
पितवांचोिन पदाथ आन । तेथC न घालींच कदा मन । जैसी ॅमर कमळािस

कमळािस
जाय लुmधोन । जातां ूाण न सोड ॥५८
॥५८॥
५८॥
तैिस पितसेवनीं आवड । िमठY जैसी मa^का गोड । ःवनींह नोhहे कदा
कुड । वृ
गाढ जडलीसे ॥५९
॥५९॥
५९॥
ूाणाहोिन पित आगळा । पितचरणीं सतीचा डोळा । धPय माऊली पुsयशीळा
। अंतर aजhहाळा सदय=वC ॥६०
॥६०॥
६०॥
जैसा ःवशररं aझजे

aझजे चंदन। पEर सकळां करवी भूषण । कर तापाचC हरण ।
आनंदघन मानसा ॥६१
॥६१॥
६१॥
तेवी अहोराऽं"दवा । काया कFC कर सेवा । दःख

ु नेदच पितजीवा । संतोष
बरवा वाढवी ॥६२
॥६२॥
६२॥
तैसीच अितथीचे सPमानीं । सुख दे तसे आौमःथानीं । अनुकूळ पदाथाfतC

अपनी । मृदवचनी
ु संतोषवी ॥६३॥
६३॥
सूेम सदय कोमळ । परदःखीं

ु मन
वhहळ । परोपकार िनमळ । नये मळ
nै ताचा ॥६४
॥६४॥
६४॥
नारद `हणे
वwhयापका । कोsह a]या न ये िततुका । या अनसूयेHया
सा`यका । कोsह दे खा न "दसे मज ॥६५
॥६५॥
६५॥
-पवती कुलवती नार । दे वा आहे ित नाना पर । पर या अनसूयेची सर ।

रजभर नयेची ॥६६
॥६६॥
६६॥
अनसूया सगुणसंपPन । Pयून नसे एकह गुण । सवाfपर सुल^ण । धPय

धPय हे सती ॥६७
॥६७॥
६७॥
परम पावन हे पितोता । दजी

ु नसे उपमा दे तां । सकळ पितोतेची हे माता
। क_ कुळदे वता सकळांची ॥६८
॥६८॥
६८॥
जया गांठYं महत ् पुsय । तोिच ितचC पावे द-षण । ितचC वणावया म"हमान
। नसे अंगवण कवणातC ॥६९
॥६९॥
६९॥
अनंत ॄ~ांडHया िनितं
बनी । यांनीं सेवा करावी ितचे सदनी । पEरपाऽ न
होती मजलागुनी । चबपाणी "दसतसे ॥७०
॥७०॥
७०॥
ऐसी नारद वaणतसे kयाती । धPय धPय `हणे तो ौीपती । तंव बोध नावरे
लआमीूती । जाली जpपित नारदा ॥७१
॥७१॥
७१॥
`हणे एक_िसच तुवां वाखाaणलC । इतर a]यांसी िनभa=सलC । काय गुण तुज
कैसे कळले । "कंवा चावळल िच तुझे ॥७२
॥७२॥
७२॥
नारदा हC तुझC संतपण । आaज मज कळोन आलC पूण । हे कोठोिन

िशकलािस गुण । पापल^ण िनंदक ॥७३
॥७३॥
७३॥
सकल मेpया काय पितोता । एक उरली अनसूयािच आतां । तुज कळU दे

ॄ~सुता । कसनी किसतां के
वं तगे ॥७४
॥७४॥
७४॥
पानामागोिन आली । तेिच केवीं ितखट जाली । =वांच मुखीं वाखाaणली ।

कालची कोpह मजपुढC ॥७५
॥७५॥
७५॥
शोिधतां हे ॄ~ांडभर । कोण आ`हां ितघींहू न थोर । नारदा तुज न कळे िच
वचार । सव कारभार आमुचा ॥७६

॥७६॥
७६॥
नारद `हणे वो माय

माय । वृथा बोलसी तर काय । अनसूयेचे वं"दसी पाय ।
कpयाण होय तC तुझC ॥७७
॥७७॥
७७॥
नारदाचे शmद बाण । Tदयीं खडतरले दा-ण । मग शापश] करं घेऊन ।

क-ं ताडन उठली ॥७८
॥७८॥
७८॥
लआमी पुPहा वदे नारदासी । तूं मुखC जीतC वaणसी । ितजसमवेत मी तुजसी
। अितवेगCसी ौापीन ॥७९
॥७९॥
७९॥
नारद `हणे तुमची खोड । अ
वचारC करावी बोटमोड । काकशापC पशुपड ।
केवी रोकड होईल ॥८०
॥८०॥
८०॥
तैच शाप बाधी आ`हांसी । बोिलले बोल वाया कEरसी । नमोिन
वंणुचरणांसी । नारद वेगCिस पै गेला ॥८१

॥८१॥
८१॥
नारद गेिलया पाठYं । वम बाणाचC दःख

ु पोटं । आपुलाpया ठायीं होतीं कFी
। ितघी गोरट बहसाल
ु ॥८२॥
८२॥
तंव कोsह एके अवसर । सा

वऽी आaण गौर । दशना पातpया वैकंु ठपुर ।
^ेम परःपरं पुसती ॥८३
॥८३॥
८३॥
येरयेर दे वोिन सPमान । आनंदे कEरती भाषण । लआमी सा

वऽीलागुन ।
सहज वचन बोलत ॥८४
॥८४॥
८४॥
बाई नारद तुझा बाळक । साधु `हणवी पEरचाळक । किळलावा

किळलावा असC दे ख ।
न राहे नावेक एक ठाई ॥८५
॥८५॥
८५॥
एके "दनी आला येथC । लाघवC मो"हलC मम ःवामीतC । =यांनीं सहज

वचाEरलC
=यांते । अभुत वृांत िनवेदा ॥८६
॥८६॥
८६॥
मज सaPनध दे खोिन नारदे । वंदोिनयां दोघांचीं पदC । कुशल=वाचीं भाषणC

मiदे । मधुर
व
वधC िनरो
पलीं ॥८७॥
८७॥
नाना लापिनका लावून । मो"हला तेhहां जगuजीवन । तेह ऐकती सावधान ।

गोड कथन `हणोनी ॥८८
॥८८॥
८८॥
तैशा कथेमाजी कथा । अ

ऽ अनसूयेची झाला िन-
पता । धPय धPय ते
पितोता । वारं वार वaणता पi होय ॥८९
॥८९॥
८९॥
`हणे ितजऐसी सुंदर । धुं"डता नसे ॄ~ांडोदर । uया पितोता
पितोता असती नार
। दासी ितचे घरं साजित ॥९०
॥९०॥
९०॥
ऐसे ऐकोिन =याचे वचन । मी परम झाले बोधायमान । शापश]C कEरतां

ताडन । आaणक सरसावून बोिलला ॥९१
॥९१॥
९१॥
अस=य कराल माaझया बोला । तरच तुमचा शाप बाधील मजला । ऐकोनी
मम मनाला । िचंताa|न झUबला अिनवार ॥९२
॥९२॥
९२॥
तंव सा
वऽी
वनवीत

वनवीत । काय वदं ू पुऽाची मात । आमुचे गृहं हािच वृांत ।
पतीसी सांगत मजदे खतां ॥९३
॥९३॥
९३॥
अनुसय
ू ेचा ब"डवार । तेथC वaणला बहु फार । हन=व वदला साचार । मज
समोर मज लागी ॥९४
॥९४॥
९४॥
तंव सरसावली "हमनगबाळा । `हणे तुझा पुऽ कळकुटा भला । चूड लावोनी
परसदनाला । आपण वगळा राहतो ॥९५
॥९५॥
९५॥
आ`हं उभय असतां एकांती । आपण ूगटतो अविचतीं । गोFी सांगतो नाना
रती । मो"हत होती चंिचूड ॥९६
॥९६॥
९६॥
बाई एके "दवशीं आला । तेणC हािच वृांत सांिगतला । सेखी उणीं उरC
बोिलला । aजhहार झUबला बाण मज ॥९७
॥९७॥
९७॥
मग मी बोिललC शाप दे ईन । तंव `हणे करा अस=य भाषण । न होतां

मजकारण । शाप संल|न नोhहे ची ॥९८
॥९८॥
९८॥
येरयेराचा ऐकोिन वृांत । ितघींनी केले एकिच ।

वचार रिचती अभुत ।
नारदा अस=य करावया ॥९९
॥९९॥
९९॥
असो बाई ऐसC करावC । उम यु<_ते योजावC । जेणे अनुसयेचC स=व हरावC ।
यश िमळावC आपणातC ॥२००
॥२००॥
२००॥
तंव उमा `हणे ऐका वचन । आधीं ःवपित करा ूसPन । मग तया 2यावC
वचनाधीन । गु कारण कळवावC ॥१
॥१॥
न ऐकतां -सणC फुगणC । अPय यु<_ काय साधणC । सxवहरणा पाठ

वणC ।
दनपणC लीन=वC ॥२
॥२॥
ती मानली ितघींसी मात । मग आपुलाले ःवःथानीं जात । पितसेवनीं

झाpया रत
रत । अितूीत दा
वती ॥३
॥३॥
जैसा मiद साधु होउनी । मागt बैसे यान धरोनी । शmदC तोषवी
आिलयालागोनी । धनहरणीं सावधान ॥४
॥४॥
क_ं गंगातट बैसे बक । एकचरणी यानी दे ख । मीनपद िमळतां चुबक ।

मार अचूक मास कर ॥५
॥५॥
तैशा दांिभक
वचारC । अथसाधनीं सेवा आदरC । ितघी आचरती परःपरC ।
अितस=कारC नेमयु< ॥६
॥ ६॥
सेवा कEरतां िनिश"दनीं । ॅतार तोषले ौम दे खोनी । `हणती कोण इHछा

असेल मनीं । आ`हांलागुनी सांिगजे ॥७
॥७॥
येर `हणती rावे वचन । "दpया नोhहC अूमाण । अवँय `हणोनी आwासन
। ूेमC क-न दधलC ॥८
॥८॥
`हणती ःवामी
ःवामी कृ पासागरा । चरणीं
वन
वतC ूाणेwरा । नारदिन-पणाHया
उरा । तु`ह दातारा ऐ"कलC क_ं ॥९
॥९॥
हन=व दे वोिन आ`हांसी । वाखाaणलC =या अनसूयेसी । अस=य करावC
नारदवचनासी । हC िच मानसीं वाटतC ॥१०
॥१०॥
१०॥
अहो जी कांहं करोिन यु<_ । हरावी अनसूयेची सxवश<_ । मग सहजची

अपक_तt । होईल जगतीं ितयेची ॥११
॥११॥
११॥
आ`हां हा करवा जी आनंद । मग तो पाहंू कैसा नारदा भलतCिच बोिलला
व-7 । क-ं =या भेद शापशा]C ॥१२

॥१२॥
१२॥
तi ॄ~ा
वंणु महे wर । ितघे ितघींसी दे ती उर । हC तो काय अिनवार ।
नीट
वचार नोhहे हा ॥१३
॥१३॥
१३॥
अनसूये
यन े C येऊन । नाहं केलC तु`हां भाषण । नाहं दा
वले थोरपण । "कमथ
भूषण योaजतां ॥१४
॥१४॥
१४॥
अ
ऽ अनसूयाबाळक । याचC मानावC क_ कौतुक । धPय जPमले कुलो7ारक ।
याचC सुख असावC ॥१५
॥१५॥
१५॥
रायC दनातC दं "डलC । कोण थोरपण तC वाढलC । िसंहC बाळका िनमa=सलC ।

पु-षाथ
-षाथ झाले कैसेनी ॥१६
॥१६॥
१६॥
तैसC तु`ह तयां योaजतां । यणC नोhहे तु`हां यो|यता ।

व
वकC
वचार पुरता
। मग अनथाf संचरावC ॥१७
॥१७॥
१७॥
असो नारद बोिलला कुशल । पा"हpया ऐसC िनवे"दलC सकळ । तु`हां कांहं न
बोलतां बोल । तापला ूबळ तु`हच क_ं ॥१८
॥१८॥
१८॥
पाहतां शmद कiचा =याकडे । तु`हंच मानोिन घेतलC वाकडC । आतां वृथा कां
उचलां लाकडC । आ`हां साकडC घािलतां ॥१९
॥१९॥
१९॥
ऐशा ऐकतां पितवचना । -सोिन गेpया =या अंगना । कांहं न कEरती
भाषणा । दमु
ु ख वदना झाpया =या ॥२०॥
२०॥
=यािगती िनिा आसन आहार । मधुरो

< ूपंच
वचार । सुखशया
खशया पुंपहार
। अितदरू िभरका
वती ॥२१॥
२१॥
ऐसC दे खोिनया
वपरत । कांत कांतेसी संबोखीत । येर aझडकारोिन बोलत ।
भले वचनाथ तुमचे ॥२२
॥२२॥
२२॥
आमुची तु`हां कायसी ूीती । बोल नारदाचे गोड लागती । तेची ःवीकारोनी
"दबारातीं । काळगती साEरजे ॥२३
॥२३॥
२३॥
नारद `हणजे कळचेटा । बहु तां

तांHया कर बारा वाटा । तो तु`हांिस झाला
वरवंटा । आ`हंच थUटा वाटलU ॥२४
॥२४॥
२४॥
तु`हांसaPनध उण बोलावC । ॅतार तु`हं ऐकोिन सहावC । आ`हा द

षता
ू उगC
रहावC । हC काय बरवC तु`हांसी ॥२५
॥२५॥
२५॥
तु`हं काय क_ंजे या ूती । आमुचेच ूारmधाची हे गती । `हणोनी पालटली

पालटली
मती । तुमची पती येधवां ॥२६
॥२६॥
२६॥
बोलतां सद जालC Tदय । नेऽांतुनी जळ वाहत जाय । उकसाबुकसी ःफंु दत

जाय । परम होय दःaखत
ु ॥२७॥
२७॥
पंचानन चतुरानन चतुभज

ु । मनीं मािनती अ=यंत चोज । `हणती ओढवलC
वपरत काज । लागली भाज भाजावया ॥२८

॥२८॥
२८॥
यांचे मनोदयC न वतता । तर गांठ घािलती अनथा । जर र^णC लौ"ककपंथा
। तर अथा पुरवावC ॥२९
॥२९॥
२९॥
असो आपुलाली कािमनी । घेते झाले अंकासनीं । नाना
वनोद कौतुक
भाषणीं । हष मनीं वाढ
वला ॥३०
॥३०॥
३०॥
तंव =या जोडोिन पाणी । भाळ ठे

वती पितचरणी । `हणती ःवामी कृ पा
करोनी । इaHछलC मनीं पुरवावC ॥३१
॥३१॥
३१॥
]ीहटाचा
वचार । दे खोिनया अित अिनवार । दे ते झाले ू=युर । जेणC
अंतर सुखावC ॥३२
॥३२॥
३२॥
अनसूयेचC सxव हरावC । या लागींच उपाय करावे । हC इaHछलC तुमHया जीवC ।

फार बरवC असC क_ं ॥३३
॥३३॥
३३॥
िचंता न करावी मानसीं । क- वेगी ूयाणासी । अंतर न घडे आतां यासी ।

अभय दानासी घेइजे ॥३४
॥३४॥
३४॥
येथोिन ितघांचा एकांत । करोिन लीला दा

वतील अभुत । ते पु"ढले ूसंगीं
रसभEरत । ौोते संत अवधारा ॥३५
॥३५॥
३५॥
ौीमत ् दूसादवाणी । याचे भो<े संतिशरोमणी । अनंतसुत तयांचे चरणीं ।

ॅमर होवोनी -ं जी घाली ॥३६
॥३६॥
३६॥
संत साधु आaण ौोते

ौोते । हे अनंत सुताचे पाळते । =याचे िन कृ पे या मंथाते
। केले वद
वले मज मुढा ॥२३७
॥२३७॥
२३७॥
अनंत सुत संतांचा सेवक । आनPय=वे आlा पालक । तंस आधांरे धरोनी
तवक । बोलतो िनःशंक लडवाळे ॥२३८
॥२३८॥
२३८॥
इित ौीदूबोधमंथ । नारदपुराणाचC संमत । ौोते पEरसोत भा

वक भ< ।
तृतीयायाय गोड हा ॥२३९
॥२३९॥
२३९॥
॥ इित तृितयोयायः समाः ॥

अयाय चवथा
॥ौीगणेशसरःव=यै नमः ॥ ौीगु-दायेनमः ॥
ॐनमोजी सगु- दाऽेया । तुaझया ःमरणC नाश तापऽया । तूं वंr सकळ
भुवनऽया । गुणऽया hयापका ॥१
॥१॥
तुझा अनुप`य गा म"हमा । वणूf न शके िचतोॄ~ा । होसी सवौ@

े सवमा
। सुखधामा नमो तुज ॥२
॥२॥
तूं अ
वनाश आनंदभEरत । सदय आaण सदा शांत । सवl असोिन मायातीत
। तव पदं रत सुरमुनी ॥३
॥३॥
तूं महाशु
7 योगेwर । िनःसंग िनरं जनी "दगंबर । धीर गंभीर उदार । तूं
दातार अनाथाचा ॥४
॥४॥
तूं शरणागताचा
शरणागताचा ता- । तूं दन पितताचा माहे - । तूं कृ पेचा साग- । होसी
कृ पाक- ूेमळाचा ॥५
॥५॥
तूं अपेa^ताचा दाता । मनोरथातC पुर

वता । जाणोिन चरणीं ठे
वला माथा ।
पुरवी समथा आळ माझी ॥६
॥६॥
मी हन दन मितमंद । अभकपणC घेतला छं द । दा तूं माउली ूिस7 ।

कोण अगाध हे तुझे ॥७
॥७॥
आजवर मातC पािळलC । लळे पुरवोिन सांभािळलC । तव चरणीं

वwासलC ।
लाचावलC मन माझC ॥८
॥८॥
तर आतां कृ पाबळC क-न । तुझC =वांची वदवावC गुण । मी मूढ केवळ अlान
। कEरतां लेखन तुझा तूंची ॥९
॥९॥
या ौोतयाचC मानस । जाणोनी वष कथामृतरस । हे या मानससरोवरचे हं स
। अथम<
ु ास भुकेले ॥१०
॥१०॥
१०॥
=यांचे मन हC िच चकोर । ौीदा तूं अंबध

ु र । तव कथामृत सुंदर । ौवोिन
अंतर तोषवी ॥११
॥११॥
११॥
पEरसोिनया
वनीत वचन । बु
7ूदाता झाला आपण । पऽलेखणी कEरतां
धारण । सा"ह=य पूण सरसावी ॥१२
॥१२॥
१२॥
मागC तीन अयाय बोल

वले । ते ौोतीं आदरC ौवण केले । आतांह सावधान
भले । ौhणीं बैसलC पा"हजे ॥१३
॥१३॥
१३॥
गतकथायायअंतीं । सा
वऽी रमा पावती । वचनी गुंतवोिनया पती । अभय
िनगुती घेतलC ॥१४
॥१४॥
१४॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । वचनीं गुंतले साचार । `हणती कोणता करावा
वचार ।
िचंतातुर ितघेह ॥१
॥१५॥
`हणती आतां काय करावC । कवणातC जावोनी

वचारावC । केसे जावोिन सxव
हरावC । काय करावC कवण योगC ॥१६
॥१६॥
१६॥
शंकर `हणे दघ

ु ट । a]यांनीं घातलC आ`हां संकट । अनसूया पितोता ौे@ ।
तेथC गोF न घडे हे ॥१७
॥१७॥
१७॥
तंव बोले चतुरानन । मज"ह काय "दसतC कठYण

कठYण । ःनुषेठा}
वपरत भान ।
कCवी आंगवण करावी ॥१८
॥१८॥
१८॥
मग बोले तो रमेश । तेथC न पवेची कदा यश । ]ीबु

7 करवी नाश । येईल
आपेश वाटतC ॥१९
॥१९॥
१९॥
बुडोिन िचंतेHया सागरं । यु<_ रिचंती नाना पर । भांबावोनी ःतmध अंतरं ।
काळकुसर
वसरले ॥२०
॥२०॥
२०॥
]ीवचनाचे बं"दखानीं
दखानीं । गुंतोिन गेले ते ^णीं । मु< hहावया लागोनी । उपाय
कोsह "दसेना ॥२१
॥२१॥
२१॥
`हणती ]ीलोभC नाडलU । आपुpया कमा

वसरलU । बु
7lान यु<_ नागवलU
। फांसां प"डलU जावोिन ॥२२
॥२२॥
२२॥
कामचेFे ध-ं भाव । तर तो आपणाचा ठाव । =या

वण हरावे कैसC सxव ।
कोण उपाय रचावा ॥२३
॥२३॥
२३॥
ऐसCिच जावC जर तेथC । तर उभय आचरतील सेवेतC । मग वरूदानिच rावC
=यांतC । हC िच आपणातC घडे ल ॥२४
॥२४॥
२४॥
जर बूरवेषाते धEरलC । नाना रतीं =या छिळलC । उभय शांत दांत आगळे ।
कदा काळे तम नये ॥२५
॥२५॥
२५॥
आपण क-ं जातां एक । =यापाशीं िनघेल आaणक । तर सxव हरावC

आवँयक । हे तो िनःशंक "दसेना ॥२६
॥२६॥
२६॥
ते सxव धीर उदार तापसी । िनलभ नैराःय मानसी । अनसूया अनुसरली

सेवेसी । सतेज राशी तपाHया ॥२७
॥२७॥
२७॥
कमधम सांगोपांग । जाणती सव भाग

वभाग । ओळखोिन घेती मानसरं ग ।
तैसािच ूसंग सािधती ॥२८
॥२८॥
२८॥
ूपंच परमाथ एक मूस । ओळखोिन चालती सावकाश । uयाचे आचरण अित

िनदष । तेथC दोष कोण लावी ॥२९
॥२९॥
२९॥
आकाशीं भानुमंडळ । ःवतपC सतेज िनमळ । तयालागी लावीता मळ ।
अळु माळ लागेना ॥३०
॥३०॥
३०॥
तथा
प लाऊ जातां । ता=काळ होय द|धता । तCवी आपुिलया आतां । कम
माथा ओढवलC ॥३१
॥३१॥
३१॥
तव वैकंु ठYचा सकुमार । काय बोलता झाला उर । होणार न चुके अिनवार ।
घडोिन स=वर पi येतC ॥३२
॥३२॥
३२॥
ूारmधC आलC ओढवोन । तC न सुटे भोिगpयावीण । hयथ कां संशयी पडोन ।

"दवसमान लो"टता ॥३३
॥३३॥
३३॥
घडणC तCिच आतां घडे ल । होणC तैसC होवोिन जाईल । पर या a]यांचे न
2यावे
2यावे बोल । वचन फोल जाऊ rा ॥३४
॥३४॥
३४॥
अंतर जाणे तो मुकंु द । अनसूयातप आचरे शु7 । ितसी जेणC होय आpहाद
। परमानंद संसार ॥३५
॥३५॥
३५॥
आaण अिभमानpया आमुHया कांता । भलतेिच दोष घेती माथा । अ

वचारC
पेटती अनथा । हे ह ॅांतता फेडावी ॥३६
॥३६॥
३६॥
तेिच क-ं आतां कारण । `हणोिन पुढती

ढती क-ं िन-पण । `हणे ऐका सावधान
। यु<_ पूण सुचली ॥३७
॥३७॥
३७॥
गुंतलो ]ीयांचे वचनीं । सुटावC आतां येथन

ु ी । ऐसC जर वागेल मनीं । तर
योजोनी सांगतU ॥३८
॥३८॥
३८॥
ऐकोिन चंिचूड
वधाता । `हणती यु
< ते सांगा आतां । तेिच ःवीका-ं जी
अनंता । कमलाकांता मधूसद
ू ना ॥३९
॥३९॥
३९॥
हर `हणे ऐसC करा । "nजवेषातC वेगC धरा । मी सांगेन तैसC करा । nै त
वचारा नाaणजे ॥४०

॥४०॥
४०॥
भूमंडळं िसंहाचळ । तो म-प आहे केवळ । तेथC वसती पुsयशीळ ।

ऋ
षमंडळ योगी तC॥४१॥
४१॥
महा
वषाळ पवतोदरं । तेथC नगर नामC मायापुर । तया पवताचे िशखरं ।
मुनी अ
ऽ वसतसे ॥४२
॥४२॥
४२॥
गु-पC तेथC जाऊन । तयाचC 2यावC दशन ।

वलोकावC आचरण । तैसC कारण
करावC ॥४३
॥४३॥
४३॥
कांहं Pयून न येतां हातीं । नारद िनवेदनीं आली ूिचती । तयालागी हC िच

यु
< । असतां एकांतीं ूगटावC ॥४४
॥४४॥
४४॥
अ
ऽ नसतां मं"दरं । "nज-पC ूगटोिन nारं । न|न िभ^ेतC अवसर । अित
स=वरं मागावी ॥४५
॥४५॥
४५॥
अनसूया कEरतां अनुमान । शापश]C कराजी ताडन । सxव ितचC सांडवून ।

करावC गमन तेथोनी ॥४६
॥४६॥
४६॥
ऐसC बोलतां तो अनंत । तC उभयासी मानली मात । आनंद घोषC टाळ

पटत
। `हणती यु
< बरवी हे ॥४७
॥४७॥
४७॥
मग न कळ
वतां
कळ
वतां कवणासी । िनघते झाले एके "दवशीं ।
वूवेश धरोिन
वेगेसी । भूलोकासी पावले ॥४८
॥४८॥
४८॥
नाना तीथq ^ेऽC पहाती । पवत दर आौम धुं"डती । शोिधता िसंहाचळ पवतीं
। गुंफा
वलो"कतीं ऋषीHया ॥४९
॥४९॥
४९॥
तंव तC मायापुरचC िशखर । दा
वता झाला सवqwर । परम रमणीय वृ^ अपार
। लावले भार फळपुंपीं ॥५०
॥५०॥
५०॥
शाल तमाल नारळ । जांब जांबळ

ू aखरaणया । दे वदार कृ ंणागर मिलया ।
जाईजाई मोगरे ॥५२
॥५२॥
५२॥
"हरडे बाहाळे रातांजन । आंवळ hयाहाडे अंजन। फणस पांगारे कांचन ।

वंशसधन तोरणC ॥५३
॥५३॥
५३॥
ताड
िसरस "हं गण धावड । -ई मांदार केवडा । केतक_ करं जी पेवडा । ता ड माड
खजुर ा ॥५४
॥५४॥
५४॥
बाभळ बकान सेवर । िचंच शमी आंबे बदर । अwःय भेदले अंबरं । वट
स
वःतर वाढले ॥५५
॥५५॥
५५॥
अगःती शेवगे सारफळ । ब- सूय दे व नळ । अशोक औदं ब

ु र टाकळ ।
आपटाये कळकठ"क ॥५६
॥५६॥
५६॥
बेल तुळसी शेवती । पाच दौने घमकारती । मवq कोहाटे

हाटे शोभती । कमळC
वकासती
वकासती जळठा} ॥५७

॥५७॥
५७॥
कुसगुल छबुगुpलतुर । गुpलमेह"द गुpलदावनी अनार । नारं गी नेवाळ तगर

। तरट ख"दर ते दबे
ु ॥५८॥
५८॥
लवंगा दोडे नागवेली । िा^मंडप पवळवेली । तUडले पडोळे गुळवेली । परवर

कारली कढवंचे ॥५९
॥५९॥
५९॥
फणस मोहो पाEरजातक । कौठ भUकरे साग दे ख । द"हं वन -दा^ अलोिलक

। िमर झुबक धायट ॥६०
॥६०॥
६०॥
चार
पःते बदाम ऊंस । कपूर कद ळ
वशेष । वैजयंतीचा सुवास । आसपास
धावत ॥६१
॥६१॥
६१॥
वृ^ वaणले अpपमता । पर अनेक असती वनःपती । कंदमुळां नाहं गणती
। wापदC वसता =यामाजीं ॥६२
॥६२॥
६२॥
जेथC मकरं द अपार । तेथC वसती उरग ॆमर । जेथC लवले फळभार । तेथC
संचार बहतां
ु चा ॥६३॥
६३॥
ते यथामती क-न । वaणpयातील "कंिचत िन-पण । पEरसा ौोते िच दे वोन

सुशोिभत वन uयायोगC ॥६४
॥६४॥
६४॥
साया शुक मयोरे । बकवे लाल तीतरे । भारnाज तास नकुळ "फरे । माकडC
वानरC रस पi ॥६५
॥६५॥
६५॥
घार कावळे कोळसा । गृी ससाना ढोकसा

ढोकसा । ककट पांडव सारसा ।
को"कळा सुरसा बोलती ॥६६
॥६६॥
६६॥
बक बदकC हं स । कुक"ड जळं कर वास । चकवीचे डोल खबुतरC

वशेष ।
पारवे सुरस घुमघुमती ॥६७
॥६७॥
६७॥
िचमsया ितटवी नीलकंठ । शकंु त कुकडे परट । िचऽुक

पंगळे कलकलाट ।
रजनीं धीट वाघुळा घुगु ॥६८
॥६८॥
६८॥
पतंग पाकोया ॅमर । शाद

शाद ल
ू कुकुट थोर । सायाळ
बpल
बला अिनवार ।
मैना सुंदर बोलती ॥६९
॥६९॥
६९॥
अनेक पa^यांचे पाळे । गुजबुaजती ककश रसाळे । तCवी wापदांचीं कुळC ।

आनंदमेळC डpलती
ु ॥७०॥
७०॥
मृग िचतळे सांबर । िसंह hयाय कंू जर । रोह `है से शूकर । अरsयC अपार ते
ठा} ॥७१
॥७१॥
७१॥
जवा"द मृग मांजरC । गौतमीचीं वनaखpलारC । ससे टे भे वृक भयंकरC । तरस

खUकरC जंबक
ु ॥७२
॥७२॥
७२॥
ससे गCडे आaण नीळ । उद भुमी वृ^ी नीळ । सप नाग माहं डू ळ । अजगर
वशाळ पसरले ॥७३

॥७३॥
७३॥
प^ी ँवापदां
वापदांHया नाना याती । =या वनीं शmदं गजती । जळचरC जळं
"फरती । यथामती िनवेदं ू ॥७४॥
मीन मासोळ टोक । वाब"ट असती लंबक । "कडे कांसवC मंडू क ।

वरोळे
दे ख सळसळती ॥७५
॥७५॥
७५॥
मगर सुसर
वषाळ । जळं तंतूतC सबळ । खCकडे गाई "nगुल । मनुंयC
कोमळ सान जळं ॥७६
॥७६॥
७६॥
जळचरC जळं
वचरती । वनचरC भूमी धावती । वृ^ीं
वहं गम बोलती ।
भूगभt वसती wापदC ॥७
॥७७॥
ऐिसया वनगhहारं । जळःथानC नाना पर । आौम गुहा कपार । कु"टका

नागर ठा} ठा} ॥७८
॥७८॥
७८॥
तेथC अ
ऽमुनीचा आौम । तपाचरणीं यु|म उम । तो सकळांचा
वौाम । दे
आराम पांिथका ॥७९
॥७९॥
७९॥
=या वनाूित जातां । सुखसंतोष उपजे िचा । दरू पळे उ"n|नता । अंगी
hयथा नुरेची ॥८०
॥८०॥
८०॥
तेथC ॄ~ा
वंणु महे wर । ःथळ पाहतां आनंदले थोर । सhय ूदa^णा
करोनी स=वर । कEरती नमःकार गु-पC ॥८१
॥८१॥
८१॥
ःथळ दे खतािच िनवाले । उपमC ःवगा तुHछ केलC। धPय या भूलो"कचC दै व

आगळे । वास केले ते धPय ॥८२
॥८२॥
८२॥
अभुत आनंदC दे खोन ।

वसरले

वसरले कायाची आठवण । मन झालCसC उPमन ।
नारद वचन आठ
वती ॥८३
॥८३॥
८३॥
आपी आपणा बोलित बोले । अहा a]यांनीं हC काय रिचलC । येथC तो यु<_
कांहं न चले । संकटं घातलC अभक_ं ॥८४
॥८४॥
८४॥
असो आतां संधी पाहन

ू । घेऊं मातेसी ूसाद मागोन । `हणोिनया राऽं"दन ।
रहाती जपोन ितघेह ॥८५
॥८५॥
८५॥
अ
ऽ नसता सदनाठायीं । ूसाद मागावा लवलाह । पावताच आपुले गृहं ।
िनघोनी सोई जाईजे ॥८६
॥८६॥
८६॥
अ
ऽ असे अंतरlानी । जर भाव ओळaखला =यांनीं । ता=काळ टा"कतील
ौापोनी । सावध मनीं असावC ॥८७
॥८७॥
८७॥
असो इकडे अ
ऽमुनी । ःवकांतेलागी पाचारोनी । गुज सांगे ितयेचे कण ।
तपोवनीं जातU मी ॥८८
॥८८॥
८८॥
ःवःथिचC मानसीं । सुखC राहे तूं आौमासी । तप झािलया वेगेसी । भेटू ं

तु`हांसी स=वर ॥८९
॥८९॥
८९॥
तव अनसूया होवोिन
वनीत । मुनी अ
ऽतC ूािथत । आपण आरं िभला
योगयु< । तपोवनांत जावया ॥९०
॥९०॥
९०॥
मज आlा
पतां आपण । आौमीं असावC सावधान । पर कCवी गमेल
मजलागून । ःवािमचरण अंतरती ॥९१
॥९१॥
९१॥
आaण मं"दरं येती अ.यागत । =यांचC कैसC होय ःवागत । तु`ह समीप
नसतां ःवािमनाथ । भय अभुत जीवीं क_ं ॥९२
॥९२॥
९२॥
ोत कैसC हC चालवावC । नूPय पूण कोणC करावC । आिलया

व2न िनवारावC ।
हC काय
काय घडावC a]यांसी ॥९३
॥९३॥
९३॥
यदथtच माझी
वlापना । केली आदरC ःवामीचरणा । ःवःथ करोिन माझी
यामना । तपोवना जाइजे ॥९४
॥९४॥
९४॥
पEरसोिन अनसूयेचC उर । काय बोले तेhहां मुनीwर । िनभय करावी सेवा
स=कार । पूजा आदर अितथीचा ॥९५
॥९५॥
९५॥
माझे चरणोदकC क-न । ठे वी कमंडलू भ-न । तुज संकट वोढवतां दा-ण ।

कर िसंचन काय होय ॥९६
॥९६॥
९६॥
[ढवचन धरोिन मानसीं । अनसूया पूजी पितपायांसी । सगद होवोिनयां

मानसीं । ूेमC चरणांसी वं"दलC ॥९७
॥९७॥
९७॥
पितोतेचC समाधान । करोिन जातसे ॄ~नंदन । इकडे

विध
वंणुईशान ।
अथाथt पूण जागती ॥९८
॥९८॥
९८॥
ऐसC संधान सािधता । तंव तो सु"दन उगवला अविचता । ऋ

ष तपासी जाला
जाता । घरं माता एकली ॥९९
॥९९॥
९९॥
एकट अनसूया मं"दरं । हC दे खोिन ते अवसरं । "nजवेषC ूगटोिन nारं ।

मधुरोरं बोलती ॥१००
॥१००॥
१००॥
माते आ`ह ितघे ॄा~ण । अित ^ुधेनC पी"डलU जाण । न|न िभ^ा घाली
भोजन । उदार पून तूं होसी ॥१
॥१॥
अनूसये धPय तूं पितोता । औदाय सदय ऐकोिन वाता । टाकोिनया दरू पंथा
। ूसाद आथा पावलU ॥२
॥२॥
तूं सावी सुल^ण माउली । कोमळ Tदयीं तूं वेpहाळ । तर इaHछत
िभ^ेची पुरवी आली । ऊठ ये वेळं जगदं बे ॥३
॥३॥
अित लाघवी ऐकोिन भाषण । अनसूया कर =यां अवलोकन । मनीं `हणे हे
कैसे ॄा~ण ।
वपरत दान मागती ॥४
॥४॥
मग िनरखी आपुले मानसीं । वाटतC आले छळावयासी । अhहे -नी जर rावC
यांसी । तर सxवासी हEरतील ॥५
॥५॥
तैिसयांत ःवामी नसता घरं । "nज पातले ये अवसरं । आितय न कEरतां

िनधार । शmद मजवर येईल ॥६
॥६॥
मग आठवोिन पतीचे चरण । पाचाEरले ते ॄा~ण । अ2यपाrा"द पूजोन ।

केलC वंदन सूेमC ॥७
॥७॥
ये- `हणती आ`ह ^ुधातुर । न -चती आ`हां उपचार । इHछYत िभ^ा कर
सादर । नसतां उर दे =वरC ॥८
॥८॥
ऐकोिन तयांचC भाषण । `हणे जी ःवःथ करावC आतां मन । आपण जैसC

मागीतलC िभ^ादान । िस7 क-न आaणतC ॥९
॥ ९॥
पितसेवेचC तप ूबळ । =या कृ पC lान

वशाळ । ओळखोिनया =यांचे बोल ।
कौतुक ता=काळ रिचयलC ॥१०
॥१०॥
१०॥
जावोिनयां मं"दरं । पालखशया केली साaजर । आपण येवोिन बाहे र ।
काय कEरती तेधवां ॥११॥
११॥
पितचरण तीथ क-न । अ^यीपाऽ भEरत पूण । तC आदरC करं घेऊन । कर
िसंचन ितघांवर ॥१२
॥१२॥
१२॥
उदक िसंिचतािच ता=काळ । ितPह मूित झाpया बाळ । सुहाःय वदन

कोमळ । कEरती कोpहाळ ^ुधेनC ॥१३
॥१३॥
१३॥
वलो"कतां अनसूयासती । झाली मोहाची उ=प

। पाPहा फुटला स=वर
स=वर गती
। दद रित पयोधरC ॥१४
॥१४॥
१४॥
येणC न|निभ^े मािगतलC । तर तेिच पा"हजे पुर

वलC । `हणोिन ता=काळ
वसन टा"कलC । नाहं ठे
वलC कंचुक_सी ॥१५
॥१५॥
१५॥
अतृ ते तृपयfत । आडवे घेवोिनया पाaजत । ^ुधानळ कर

वला शांत ।
संतोषभEरत ितघे"ह ॥१६
॥१६॥
१६॥
बाळC व]ावर ठे वोनी । ःववसन नेसली तेच ^णीं । अंतरगृहं ूवेशोनी ।

जल तापवोिन आaणलC ॥१७
॥१७॥
१७॥
ितघे बाळक उचिलले । तैला.यंग =यातC केलC । पायांवEर PहाaणलC । वेगळाले

घेवोिन ॥१८
॥१८॥
१८॥
ःवव]C तेhहां आंग पुसी । वेगीं फंु "कलC कणासी । ःनेहC भरोिन तालुकेिस ।
पालखीं तयांसी
सी पहडवी
ु ॥१९॥
१९॥
एक असे तो ँयामसुंदर । एक गौरवण तो सुकुमार । एक "दसे कपूर गौर ।

नाटक_
ूयकर दसती ॥२०
॥२०॥
२०॥
व]C घालोिन पोटावर । अनसूया पालखदोरा धर । जो जो `हणोिन सुःवरं
। सूेम कुसर गीत गायC ॥२१
॥२१॥
२१॥
गौरांगा तूं चतुमख

ु ा । सृ
Fकता ौमसी दे खा । िनजिनज बाळा घेई सुखा ।
हालवी पालखा जो जो `हणे ॥२२
॥२२॥
२२॥
ँयामांगा तूं चतुभज

ु ा । अवतार घेवोनी पािळसी ूजा । िशणलासी िनज गा
अधो^जा । भ<काजा जो जो रे ॥२३
॥२३॥
२३॥
ःमशानवासी "दगंबरा । भःमधूिलत कपूर गौरा । िनज गा बापा भूतसंhहारा ।

पंचवगऽा जो जो घे ॥२४
॥२४॥
२४॥
पो
पोभवा चतुरानना । वेदःथापका ॄा~ना । स=यलोकवासी सगुणा ।
कमलासना जो जो रे ॥२५
॥२५॥
२५॥
कमललोचन कमलावरा । नवमेघरं गा जगदांतरा । शेषशयना गदाधरा । िनज

गा उदारा घे जो जो ॥२६
॥२६॥
२६॥
गंगाधरा गौEर
ूया । पPनगभूषणा क-णालया । पशुपते तूं कंठनीलया । हर
भवभया जो जो रे ॥२७
॥२७॥
२७॥
नीज
नीज रजोगुणा पाकशासना । झोप घे तामसा मदनदहना । डोळा लागो या
सxवगुणा । मधुसद
ू ना जो जोरे ॥२८
॥२८॥
२८॥
यापEरस ूेमC गीत । गावोिन पालख हालवीत । सती अनसूया आनंदभEरत ।

वदनC
वलो"कत ितघांचीं ॥२९
॥२९॥
२९॥
िन=य उठोनीयां सती । बाळां खेळवी परमूीती । ःनानपूजा =वEरतगती ।

पाकिनंपी
पाकिनंपी ःवकरC ची ॥३०
॥३०॥
३०॥
आpया अितता स=कारोन । ूेमC दे तसे =यां भोजन । बोलोिनयां नॆ वचन ।
संतोषमान बोलवी ॥३१
॥३१॥
३१॥
एवं िन=यानंदC अनसूया । अितथी पुजोनी सार गृह"बया । Eर<काळं

हाpलरतया । लागे गाया बाळका ॥३२
॥३२॥
३२॥
तंव अकःमात ऋ
षवय । सारोिन जपतपा"द काय । उदयाचळं उगवे सूय ।
तैसा
विधतनय ूगटला ॥३३
॥३३॥
३३॥
तंव ती मंगळ गीतवनी । ूेम आpहादC ऐके कानीं । `हणे आजी आमुची
राणी । कवणालागुनी हालवीती ॥३४
॥३४॥
३४॥
मग मं"दरामाजीं केला ूवेश । येतां जाणवले अनसूयेस । उठोिन लागली

चरणास । आसनीं ःवामीस बैसवी ॥३५
॥३५॥
३५॥
अ2यपाrा"द
ाrा"द िhय आaणलC । ःवामीचरणातC पूaजलC । ूद^णोिनया नेिमलC ।
ूीती ःत
वलC नॆ=वC ॥३६
॥३६॥
३६॥
तव तो अ
ऽ तपोधन । कांतेसी बोले काय वचन । आजी तुझC बहत
ु मन ।
आनंदघन दसतC ॥३७
॥३७॥
३७॥
काय लाभ आला हाता । क_ं सांग भेटलीस रमाकांता । कोण कारणC
मंगलगाथा । गाइलासी ःवतः ःवमुखC ॥३८
॥३८॥
३८॥
तव िनदष गंगा लावsयखाणी । पितपुढC जोडोिन पाणी । जी महाराज एके

"दनीं । नवलकरणी झालीसे ॥३९
॥३९॥
३९॥
आपण तपासी जातां । ितघे "nज आले अविचतां । nारं उभC राहोिन कृ पावंता
। वनी गजतां ऐ"कलC ॥४०
॥४०॥
४०॥
मग तयांतC पाचाEरलC । आसनीं यथो< पूaजलC
जलC । तंव ते मज बUलते झाले ।
सांग तC ऐकलC पा"हजे ॥४१
॥४१॥
४१॥
आ`ह माग चालतां पावलU शीण । दरू पंथ आलUत बमोन । ^ुधानळC
पी"डलU जाण । पुरC पूजन तुमचC ॥४२
॥४२॥
४२॥
तुमची क_ित "दगंतरं । सदय ऐं"कलC कणnारं । जे हे तू याचक अंतरं ।

पुर
वतां िनधारं `हणोिनया
`हणोिनया ॥४३
॥४३॥
४३॥
औदाय कृ पाळू तपोधन । शांत दांत

वर<-

वर<-पूण । स<_ं कEरतां पूजन ।
याचक जन तोष
वतां ॥४४
॥४४॥
४४॥
ऐिसया क_तtचे पवाडे । आ`ह एकोिन वाडC । इHछा धरोिन nारापुढC ।

वाडC कोडC पावलU ॥४५
॥४५॥
४५॥
तु`हं दयाळू कोमळ मानसीं । न|निभ^ा rावी आ`हांसी । ऐकोिन तया

उरासी ।
वचार मानसीं मां"डला ॥४६
॥४६॥
४६॥
ःवामीं तुमचे दयCक-न ।

वचारC जाaणतलC =यांचC िचPह । होती
वूवेष क-न
। सxवहरण क-ं आले ॥४७
॥४७॥
४७॥
कोण यु
< करावी यासी । `हणोिन योजीत जंव मानसीं । पुनर
प ितघे ते-
जोराशी । बोलती मजसी तमो< ॥४८
॥४८॥
४८॥
माते झाला ब
बहत
हत
ु वेळ । आ`हांिस पीड ^ुधानळ । शांतवी आतां न लावी
वेळ । ूाण hयाकुळ पi होती ॥४९
॥४९॥
४९॥
rावया आ`हां न|निभ^ेसी । अंगवण नसे जर तु`हांसी । तर उर rा

अितवेगCसी । जाऊं उपवासी ःवधामा ॥५०
॥५०॥
५०॥
गौरव
हC ऐकोिन ःवािमराया । मागुती वं"दलC =यांHया पायां । गौर व केला
वनवोिनया । क_ं ^ण एक दया मज क_जे ॥५१

॥५१॥
५१॥
ओळखोिन सxवाची हानी । ता=काळ ूवेशलC सदनीं । वेगीं पालखा सuज

करोनी । मं"डत भूषणीं यु< तो ॥५२
॥५२॥
५२॥
=वरC येवोिन बाहे र । आपुलC पदयान केलC अंतरं । तीथदक घेवोिनया करं
। तयांवर िसंिचलC ॥५३
॥५३॥
५३॥
तंव ते ितघे झाले बाळक । ^ुधC टाहो कEरती हांक । मग व] =यागोिन

आवँयक ।
वलोक_ं मुख तयांचC ॥५४
॥५४॥
५४॥
=या ितघांसी अवलो"कतां । मोहो पाPहा झाला दे ता । मग िनभय होवोिन

िचा । धालC उचिलतां बाल एक ॥५५
॥५५॥
५५॥
आडवा घेऊन ला
वला ःतनीं । शांत
वला तेhहां पयःपानीं । एवं ितघां तृत
करोनी । व]ासनीं ठे
वलC ॥५६
॥५६॥
५६॥
व] केलC पEरधान । मग ितघां अ.यंग क-न । उंणोदकC घालोिन ःनान ।

पालखीं शयन कर
वलC ॥५७
॥५७॥
५७॥
=यांतC मंगल गीत गाइलC । जो जो `हणोिन हाल

वलC । तU अकःमात पाउलC
। नेऽीं दे aखलीं ःवामीचीं ॥५८
॥५८॥
५८॥
दयाळC मातC ू केला । तो झाpयापर िनवे"दला । आपण

वलोकावC बाळां ।
आतां डोळा लागला =यां ॥५९
॥५९॥
५९॥
आbय वाटलC अऽीसी । `हणे ह अभुतकरणी कैसी । मग उठोिनया वेगCसी

। पालखापाशीं पावला ॥६०
॥६०॥
६०॥
बाळकांचीं पहातां मुखC । ऋ
ष आनंदला परम सुखC । `हणे धPय ईwराचीं
कौतुकC । अलोिलकC दा
वतो ॥६१
॥६१॥
६१॥
Pयाहाळोिन पूण बाळांसी । lान Fीं शोधीत मानसीं । यानीं आणोिन वेगCसी

। काय कांतेसी बोलत ॥६२
॥६२॥
६२॥
धPय भा|य तुझC सबळ । ईwरC पुर

वली तुझी आळ । भ
< पाहोिन हे
कृ पाळ । झाले बाळ तव सदनीं ॥६३
॥६३॥
६३॥
गौर तो हा कमळासन । कपूर गौर तो उमारमण । ँयामांगी तो नारायण ।

पृथक्
क्
ऽगुण बाळ झाले ॥६४
॥६४॥
६४॥
तुझे हे तु पुरवावया ।
ऽमूतtस आली दया । बाळ-प धरोिनया । केली छाया
कृ पेची ॥६५
॥६५॥
६५॥
पर पुढल भ
वंयाथ । तुज सांगतU मी यथाथ । हे जातील येथोिन =वEरत ।
सावध कायाथ साधावा ॥६६
॥६६॥
६६॥
यांचC करं ूीतीं

ूीतीं पालन । "दनराऽीं कर संर^ण ।
वस-ं नको एक^ण ।
जीवींची खूण सांिगतली ॥६७
॥६७॥
६७॥
अनसूया वदे जी महाराजा । `यांह ओळaखलC यांिस वोजा । तव कृ पC सािधलC

काजा । तु`हह गुजा िनवC"दलC ॥६८
॥६८॥
६८॥
आपुलC वचन मज वंr िशरं । र^ी तयांतC बहतपर

ु । ऐसC वदोिन ते अवसरं
। पाक कर अितवेगC ॥६९
॥६९॥
६९॥
पंचमहायl क-न । उभयतां साEरलC भोजन । पुढतां ःवामीचC कर सेवन ।

ःवयC आपण अनसूया ॥७०
॥७०॥
७०॥
तंव तो महाराज योगेwर । परम साधु वैंणववीर । ःकंदं वीणा वाहोिन सुंदर
। िनरं तर भजनीं जो ॥७१
॥७१॥
७१॥
तो
विधसुत नारदमुनी । येता झाला आनंदC भुवनीं । ूीित धरोिनया दशनीं
। सPमुख येवोिनया ठाकला ॥७२
॥७२॥
७२॥
तंव अ
ऽमुनी असे पौढला । अनसूयेनC पालखदोर धEरला । जो जो `हणोिन
हालवी तये वेळां । ऐकोिन ूगटला नारद ॥७३
॥७३॥
७३॥
ूेमळ हाpलर ऐकतां । अनसूयेिस `हणे कोणा हाल

वतां । मंगल गीत
वाखाaणतां । आनंद िचा फार तो ॥७४
॥७४॥
७४॥
अनसूया उठोनी आसना । दे वोिन गौरवी पोवनंदना । `हणे महापु-ष

दयाघना । बाळC पाळsया िनज
वलीं ॥७५
॥७५॥
७५॥
पEरसोनी उभयतांHया बोला । मुनी अ

ऽ जागृत झाला । नारदासी दे खोिनया
डोळां । आनंद झाला बहु थोर ॥७६॥
७६॥
एकमेकांतC आिलंिगती । सूेमC संवाद कEरती । परःपरC धPय `हणती ।

अंतर िनवती द-षणC ॥७७
॥७७॥
७७॥
उभय बंधु । एकासनीं । कुशल पुसती आवड करोनी । तैिसयांत बाळकC

घेवोनी । मृगलोचनी पावली ॥७८
॥७८॥
७८॥
नारदासaPनध ितघे ठे
वले । नारदC पूण तयां अवलो"कलC । उभय मुखांकडे
पा"हलC । िभPन दे aखलC तयांसी ॥७९
॥७९॥
७९॥
परम
वaःमत

वaःमत झाला मानसीं । तंव तC जाणवलC अनसूयेसी । पितसaPनध
सांगे ोतासी । अित सावकासी सुिचC ॥८०
॥८०॥
८०॥
घरं नसतां मम ःवामी । ितघे "nज पावले आौमीं । `हणती माते ^ुिधत
आ`ह । झालU ौमी चालतां ॥८१
॥८१॥
८१॥
मग ते `यां पुजीले "nजगण । ते न|निभ^ा मागती दान । तi आठवोिन

पितचरण । तीथदक िसंचन =यां केलC ॥८२
॥८२॥
८२॥
तंव ते ितघेह झाले बाळ । ^ुधानळC केला कोpहाळ । मग वसन टाकोिन

ता=काळ । ितघे ल"डवाळ पाaजले ॥८३
॥८३॥
८३॥
कर
वलC अ.यंगःनानासी । पालखीं िनज
वलC बाळकांसी । तC वृ िनवे"दलC
ःवामीसी । तैसC तु`हांसी येधवां ॥८४
॥८४॥
८४॥
गदा हसे तेhहां नारद । `हणे हा बरवािच झाला

वनोद । ]ीबु7ं पावले
बाद । नसतां बंद भोगणC ॥८५
॥८५॥
८५॥
]ी अनथाचC घर । ]ी हC पापाचC माहे र । ]ी डं aखणी िनधार । जीता नर

खातसे ॥८६
॥८६॥
८६॥
जे a]येतC
वwासलC । जे ]ी वचनािस गुंतले । जे ]ी बु7नC वतले । aजता
मेले ते नर ॥८७
॥८७॥
८७॥
िधक् िधक् aजणC =या पु-षाचC । बाइले आधीन वतती साचे । काय "डं गर
वाटोिन सांबरचC । क_ं अजागळचे ःतन जेवी ॥८८
॥८८॥
८८॥
िधक् िधक् संसार ते कािमनी । जी पु-षािस पाड hयसनी । अमयाद कुF

नF भाषणीं । पाड पतनी उभय
उभय कुळां ॥८९
॥८९॥
८९॥
अहा हे सवम । ]ीबु7ं आचरलां कम । उिचत नोhहे तु`हां धम । दःख
ु
परम मज वाटे ॥९०
॥९०॥
९०॥
तंव अ
ऽ अनसूया बोलती । का गा ौम पावतां िचीं । कोण वाता ते
आ`हांूित । कृ पामूतt िनवेदा ॥९१
॥९१॥
९१॥
नारद `हणे मागC येऊन । आपुलC घेतलC दशन । aःथित रती अवलोकून ।
समाधान वाटलC ॥९२
॥९२॥
९२॥
माते तूं कEरसी पितसेवा । तC पाहोिन आनंद जीवा । सुखसंतोष बरवा ।

माझा
वसावा ये ठा} ॥९३
॥९३॥
९३॥
येथे पावोनी समाधान । ःवग केलC `यां गमन । ूथम पा"हलC कैलासभुवन
। झालC दशन िशवाचC ॥९४
॥९४॥
९४॥
िशवगौर एक ःथळ । उभय असतां सुखमेळं । मज दे खोनी चंिमौळ ।

Tदयकमळं आनंदे ॥९५
॥९५॥
९५॥
सPमानC दे वोिन अ.यु=थान । `हणे कांहं अभुतिन-पण । मीं तुमचC

चEरऽवणन । अभुत म"हमान किथयेलC ॥९६
॥९६॥
९६॥
ऐकोिनया गौरसी । रोष आला बहु मानसी । `हणे अनसूयाच काय अवनींसी
। बहु वाaणसी पितोता ॥९७
॥९७॥
९७॥
आ`हांहु नी काय थोर । तंव मी `हणे हाच िनधार । शापश] उचिललC स=वर
। जवळ शंकर बैसला ॥९८
॥९८॥
९८॥
उमा `हणेअ कसनी किसता । सोनC कळे सुलाaखतां । "हरा आहे रणी ठे
वतां
। घण माEरतां कळतसC ॥९९
॥९९॥
९९॥
तUवरच तुमची गजना । जUवर नाaणलC अनुमाना । नुतरतांिच शापबंधना

धना ।
पावसी मोचना न घडे मग ॥२००
॥२००॥
२००॥
अपणqचC ऐकोिन उर । मीह बोिललU तi समोर । अस=य किथलC कराल जर
। बाधी िनधार शाप मज ॥१
॥१॥
हC ौुत असU तुज पावती । uया भुवनयऽीं पितोता असती । =या दासी
अनसूयेिस शोभती । सकळा िनabित माता ते ॥२
॥२॥
ऐसी गजनी वाणी

वाणी । मग गेलU स=यलोकभुवनी ।
पता आlा
पतां
मजलागोनी । हC ची िन-पणीं िनरो
पलC ॥३
॥३॥
तेथC ह गित हे ची झाली । माता मजवर बहत

ु कोपली । ौाप दे तां तये वेळं
। सम फळं फो"डली ॥४
॥४॥
तेथCह मना तC
वटलU । वेगीं वैकंु ठपुर पावलU । रमारमणातC भेटलU । शरण
झालU तयासी ॥५
॥५॥
तेणC दे वोिन अिलंगन । `हणे कर कांहं अभुत क_तन । तंव लआमी दे खोिन
सaPनधान । केलC िन-पण हC िच पै ॥६
॥६॥
तेथCह रमा बोधावली । गित मागीलिच "दसोिन आली । माझीह िचवृ

^ोभली । आlा घेतली हरची ॥७
॥७॥
=या "दवसापासोन । ितPह ःथळC सो"डलीं पूण । िन=य कEरतU दशन । दर
ू
राहोन =या ठायां ॥८
॥८॥
तेhहां मजसी गमतC । a]यांनीं बोिधलC यांतC । हन=व दे वोिन वचनातC ।

गुंतवोिन येथC धा"डलC ॥९
॥ ९॥
करावC सxवाचC हरण । ःवक_तtनCिच भरावC

ऽभुवन । हC च मनीं इHछा धरोन
। "दले पाठवून छळावया ॥१०
॥१०॥
१०॥
हC माते तुवां ओळaखलC । कृ पC करोिन केलीं बाळC । ौाप दे वोिन नाहं
भaःमलC । उपकार केले आ`हावर ॥११
॥११॥
११॥
मातC तव क_तtHया वणनC । उ7रतील हं

ऽभुवनC । ऐसC न घडतC दान पुsयC
। अघ"टत म"हमानC तुझीं दे वी ॥१२
॥१२॥
१२॥
आतां एक मागणC मागतU तु`हा । हाची अभय कर rावा आ`हा । या

ितघांवर करोनी ूेमा । दे वोिन ^ेमा र^ावC ॥१३
॥१३॥
१३॥
ऐकोिन नारदाचे बोल । दोघां नेऽीं चािललC जळ । अघ"टत झाला कCवी खेळ
। मशकC मंडळ धEरयेलC ॥१४
॥१४॥
१४॥
आमुचC आ`हां आbय वाटलC । मामिसंहे िसंहा कविळलC । मासोळनC आ"टलC

। पोटं साठ
वलC सागरा ॥१५
॥१५॥
१५॥
क_ं तृण पुतळे जाऊन । समूळ अa|न टा"कला बांधोन । मa^केHया प^वाते
क-न । मे- उलथोन पा"डला ॥१६
॥१६॥
१६॥
वारा वागुरCत सांपडला । तो हा ूसंग आaज घडला । थोर अपराध झाला ।

कैसC याजला करावC ॥१७
॥१७॥
१७॥
नारद `हणे न करा खेद । हा uयांचा =यांनींच केला भेद । hहावा

अिभमानाचा छे द । `हणोिन अगाध ःवीकाEरलC ॥१८
॥१८॥
१८॥
येहवीं
हवीं आपुलC हC उ=प
ःथान । तेची असती कतq कारण । साधार ितघे
जण । मशक आपण =यापुढC ॥१९
॥१९॥
१९॥
ु त पापी तC दं डावC । अहं कृ ती तC खंडावC । अवतार

सPमागातC र^ावC । दंकृ
धरावे यासाठYं ॥२०
॥२०॥
२०॥
हC वम तेिच जाaणती । जाणोिन तैसे

वचरती । अनPय ःथळं करोिन ूीती
। लळे पुर
वती तयांचे ॥२१
॥२१॥
२१॥
हा जगदा=मा जगदानी । पुरवीत अनPयाची आनी । तCवी हा िशवशूळ पाणी

। उदार मनीं सवःवC ॥२२
॥२२॥
२२॥
याच पर हा
वधाता । तुझा wशुर आमुचा
पता । परम सदय सृ
Fकता ।
पुरवील हे ता तुXया हा ॥२३
॥२३॥
२३॥
गव प=नीचे
नीचे हरावे । तुमचे मनोरथ पुरवावे । क_तtनC ॄ~ांड भरावC । `हणोिन
लाघवे हं केलीं ॥२४
॥२४॥
२४॥
अनसूया `हणे मुनीwरा । कां वाढ

वला हा पसारा । वृथा खेद =यांिचया
अंतरा । कां
पतरा िशण
वलC ॥२५
॥२५॥
२५॥
काय करावC
करावC हC थोरपण । जC सकळासी दे तसC शीण । नको घातक हा
अिभमान । भोगवी पतन नरकवासा ॥२६
॥२६॥
२६॥
शहाणपण यो|य आ`हासी । पदं लीन hहावC सकळांसी । हC ची आवातC

मानसीं । नारदऋषी स=य पi ॥२७
॥२७॥
२७॥
पहा थोरपणाची hयथा । अंकुश पडती गजमाथा । उं च वृ^ातC झो"डता ।

आंसडोिन पा"डता
पा"डता वायु तो ॥२८
॥२८॥
२८॥
थोर पवतांचीं उं च िशखरC । वीज ढासळ एकसरC । थोरपणाचेिन ूकारC ।

नासती घरC बहतां
ु चीं ॥२९॥
२९॥
आणी
पपीिलकेसी
वचारा । िमळे रवा तंदल
ू शकरा । नरम लhहाळे दातारा
। नुखडती िनरा अणुमाऽ ॥३०
॥३०॥
३०॥
पैल मa^का ती असे सान । तया मधुचC पावे भोजन । सकळ रस करत
गृहण । कEरती भ^ण उं ट कांटे ॥३१
॥३१॥
३१॥
तु`ह जाणते सुl साधू । लहानपणासी नाहं बाधू । थोरपणाचा कां गा शmद
। लावूनी भेद ू वाढ
वला ॥३२॥
३२॥
नारद `हणे ऐक माते । खेद न वाढवी मनातC । पूवव

त ् होईल जेिथचC तेथC ।
तु`हां आ`हाते दोष नाहं ॥३३
॥३३॥
३३॥
इतुकC माऽ तु`ह करा । या बाळांसी Tदयीं धरा । ःवहत मनीं

वचारा ।
पालख खरा होय जेणC ॥३४
॥३४॥
३४॥
उभयतांचC करोिन समाधान । गुत "दधलC आशीवचन । संकेते सांगोिन खुण

। बाळ िनरखोन पा"हले ॥३५
॥३५॥
३५॥
ूदa^णा करोिन बाळासी । ूेमC वं"दलC चरणांसी । `हणे तोषवा अनसूयेसी ।

कृ पाराशी पूण= वC ॥३६
॥३६॥
३६॥
मग अ
ऽं आिलंगोिन । सhय उभयतां घेवोनी । िनघता झाला तेथोनी ।
पाताळभुवनीं जावया ॥३७
॥३७॥
३७॥
अ
ऽ अनसूया दोघेजण । नारदाचे आठ
वती गुण । बाळकांचे कEरती पालन ।
आनंदघन नांदती ॥३८
॥३८॥
३८॥
येथोिन कथेचा नवलाव । पुढल ूसंगीं अित अपूव । तो वदवील कृ पC

सगु-राव । लीलालाघव अभुत ॥३९
॥३९॥
३९॥
ौीम=सदगु- अनंत । तेणCिच चाल

वला हा मंथ । =याचे कृ पेनCिच हा ौीद ।
ूबोधीत कथा मज ॥४०
॥४०॥
४०॥
पितताची अनPयता पाहोनी । भावूीती वोळखोनी । दनाथ हा मो^दानी ।

संकटं येवोनी सुच
वलC ॥४१
॥४१॥
४१॥
बाळकालागीं आवड
पता । जेवीं हUय िशक
वता । तेवीं मजलागीं अनाथा ।
झाला ूबोिधता गु-द ॥४२
॥४२॥
४२॥
शCडयाकडोन इ^ु खाता । अिधकािधक िमF मधुरता । तेवीच हे दकथा ।

ौवणीं ःवीकाEरतां गोड पुढC ॥४३
॥४३॥
४३॥
हे संत ौोते भा
वकांचC धन । uयांचे =यांनींच 2यावC िनरखोन । हC
अभा|यालागून । ूात कोठोन संसार ॥४४
॥४४॥
४४॥
तु`हं साधुसंत भा|यवंत । तु`हा

वण थोर कोण समथ । नसेिचया भूमंडळांत
। तु`ह ौीअनंत वश केला ॥४५
॥४५॥
४५॥
धPय तु`ह हो भा|यिनधी । केवळ कृ पारसाचे उदधी । जाणोिन अनंतसुत

जडला पदं । आिधhयािध तोडावी ॥४६
॥४६॥
४६॥
करोिनया पूणद
या । पावन क_जे पितता या । पुढल कथाथ वदावया । गुण
गाया ला
वजे ॥४७
॥४७॥
४७॥
इित ौीदूबोध मंथ । ौीनारदो<_चC संमत । ौोते पEरसोत संतमहं त ।

चतुथयाय गोड हा ॥२४८
॥२४८॥
२४८॥
॥ इित चतुथयायः समातः ॥

अयाय पाचवा
॥ौीगणेशसरःव=यै नमः ॥ ौीगु-दायेनमः ॥
जयजयाजी
जयजयाजी सगु- अनंता । कृ पाघना षगुणभEरता । तुaझया चरणीं ठे
वला
माथा । तार समथा उदारा ॥१
॥१॥
तूं मज दनाचC माहे र । सदय कोमळ तुझC अंतर । मी तुझC ल"डवाळ पामर ।
कर अंिगकार आपंगी ॥२
॥२॥
तूं भा|याचा गा उदधी । तो"ड माझी आिधhयाधी । लागU नेद कांहं उपाधीं
। नासी
नासी दबु
ु 7 अंतरची ॥३॥
तूं सवl आaण सवसा^ी । कृ पावलोकनC मातC ल^ी । भय वारोिन दना र^ी
। कदा नुपे^ी बाळका ॥४
॥४॥
सगु- तूं परम कृ पाळ । तूं माउली मी ल"डवाळ । पुरवी जननी माझी आळ
। कथा रसाळ वदवी पुढC ॥५
॥५॥
माझC सामय नसे कांहं । बोल

वतां तुझा तूंिच पाहं । नूPय तC पूणf ये ठा}
। करणC तCह तु`हा तC ॥६
॥६॥
तूंिच ौोता आaण व<ा । लखक_ तूंिच श

<दाता । या बु7ते ूेEरता ।
सगु- समथा तूंिच होसी ॥७
॥७॥
गत कथायायींचC िनरोपण । अ
ऽ-
अ
ऽ-अनसूयेसी
वचा-न । नारद जाता झाला
तेथन
ू । पाताळभु
पाताळभुवन पाहावया ॥८
॥८॥
मागC अ
ऽ आनंदभEरत । अनसूया बाळां तोषवीत । नाना कौतुकC खेळवीत ।
मुख चुंबीत वेळोवेळां ॥९
॥ ९॥
हC पEरसोिन ौोतेजनीं । आनंदभEरत झाले मनीं । पुढिलया कथेचे अनुसंधानीं
। व<या
वलोकोिन पहाित ॥१०
॥१०॥
१०॥
जेवोिन जेवणाराची आवड । ओळखोिन रसनेची गोड । तोिच

तोिच पदाथ आणोिन
वाढ । करोिन तातड सुगरणी ॥११
॥११॥
११॥
तेवीं ौो=याचा अथ दे खोन । व<ा

वनवी जी सावधान । सुमास कथा
आवदान । वो
पतो पूण ःवीकाEरजे ॥१२
॥१२॥
१२॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । ःवपदा =यजोिन स=वर । िनघतां न जाण
वती
वचार
। कांता कलऽ कवणासी ॥१३
॥१३॥
१३॥
अित=वरC येवोन । अनसूये मागीतलC न|नदान । ितनC बाळ-प ठे

वलC करोन ।
हC वतमान न कळे तयां ॥१४
॥१४॥
१४॥
पर गेले कवaणया ठायां । कोणतC काज योजोिनया । काय `हणावC

ःवामीराया । कळवोिनया न गेले ॥१५
॥१५॥
१५॥
सिचंत झाpया तेhहां कािमनी । िनिा न लगेिच "दनयािमनी । अहा कैसC

केलC हC ःवामींनी । आ`हां =यजोिन गेलेती ॥१६
॥१६॥
१६॥
=यासी तो झाले बहु "दवस । अजोनी न येती परत ठायास । आतां पुसावC
कवणास । कोण आ`हांस िनवेद ॥१७
॥१७॥
१७॥
ऐशा ितघीह परःपर । उ"n|न झाpयाित अंतर । शोध आण

वती नानापर
। सेवका करं तेधवां ॥१८
॥१८॥
१८॥
ःवगलोक धांडोिळला । भूलोक

लोक सव पा"हला । पाताळह सव शोिधला । कोठC
कवणाला न भेटती ॥१९
॥१९॥
१९॥
पा"हले िगर आaण कंदर । कपार गुhहा सानथोर । आौम गुंफा अपार ।
स
वःतर शोिधpया ॥२०
॥२०॥
२०॥
शोध न पडे कवaणया ठायीं । मग बुडाpया िचंताडोहं । सा

वऽी उठोिन
लवलाह । उमेगह
ृ ं पावली ॥२१
॥२१॥
२१॥
बाई कोठC गेल ूाणwर । येर `हणे न कळे

वचार । कवण रोष धरोनी
आपणावर । आिल
ूयकर झालेती ॥२२
॥२२॥
२२॥
शोिधलC गे सव
ऽभुवन । ठायीं न पडती कोठे अजून । आपणालागीं सांगेल
कवण । होती ूाण कासावीस ॥२३
॥२३॥
२३॥
सा
वऽी `हणे अपणqसी । चाल जाऊं वैकंु ठासी । कांहं कळलC असेल लआमीसी
लआमीसी
।
वचा-ं ितयेसी सा^पै ॥२४
॥२४॥
२४॥
ता=काल
वमानीं बैसोन । पा"हलC तेhहां वैकंु ठभुवन । तव तेथील पाहतां
िचPह । उदास मान पा"हले ॥२५
॥२५॥
२५॥
वमान खाल=या उतरpया । जावोिन रमेलागीं भेटpया । येरयेरा पुस=या

झाpया । नेऽीं चािलpया अौुधारा ॥२६
॥२६॥
२६॥
ठाव न कळे ची कांहं पतींचा । दःखसागर

ु लोटला शोकाचा । आबोश मांडला
क-णेचा । शmद वाचा न फुटे ॥२७
॥२७॥
२७॥
कांहं ग"हं वर सावरोन । उमा बोलती झाली वचन । बाई होवोिन सावधान ।
ववेकC मन आवरावC ॥२८

॥२८॥
२८॥
ववेकCिच करावा
वचार । काय िनिमC पडलC अंतर । काय `हणोिन ूाणेwर
। होवोिन
होवोिन बूर गेलेती ॥२९
॥२९॥
२९॥
सा
वऽी `हणे पदासी । कोsह दै =य न आले हरावयासी । काय तर गती
कैसी । झाली ःवामीसी जावया ॥३०
॥३०॥
३०॥
कोsह कर अनु@ान । कोsह कEरती जपयान । तi करावया वरूदान ।

तयासी गमन घडतसे ॥३१
॥३१॥
३१॥
जi ऐिसया कारणां लa^ती । तi वर दे वोिन स=वर येती । आतां लागली

"दवसगती । `हणोिन िचीं िचंता मज ॥३२
॥३२॥
३२॥
क_ं न कळे करावया तपाचरण । गेले वाटती आपुले रमण । तैसा"ह न

लभेिच "ठकाण । जाऊं आपण =या ठायां ॥३३
॥३३॥
३३॥
तंव बोलती झाली गौर । तपा गेला `हणूं हा

ऽपुरार । तर शोध घेतला
`यां माहे रं । ःमशानांतर धु"ं डलC ॥३४
॥३४॥
३४॥
तपोवनह
वलो"कलC । ऋ
ष तापसीह शोिधले । दरं पवतीं पा"हले । गण
ौमले उमिगता ॥३५
॥३५॥
३५॥
यr
प जातां तीथाटणा । मज समागमC नेती जाणा । तथा
प शोिधले ^ेऽ
नाना । पंचवदनाकारणC ॥३६
॥३६॥
३६॥
भ<ा लावावया कस । गेला `हणU जर उदास । तंव हे "दवस लोटले बहवस
ु
। अrा
प
अrा
प तामस नयेची ॥३७
॥३७॥
३७॥
तंव लआमी `हणे साजणी । मग ःवामीची अभुत करणी । ती न कळे ची

कोsहालागोनी । वेदपुराणीं अतय ॥३८
॥३८॥
३८॥
लुmध होतो भोया भा

वका । क_तनीं लुmधोनी जाय िनका । पदंच बैसवी तो
सेवका । दास दे खा होय =यांचा ॥३९
॥३९॥
३९॥
हा तो संताचा अंतरं ग । वततो
तो =याचा पाहोिन ूसंग । -पC धरोिन कर संग
। शेखी िनःसंग `हण
वतो ॥४०
॥४०॥
४०॥
याशीं थोरपणीं नाहं चाड । नेणेिच ूापंची सुरवाड । भावभ<_च यासी गोड ।
येर अनावड सवथा ॥४१
॥४१॥
४१॥
शोध करावा जर िनabत । तर नामा -पा नाहं गaणत । `हणोिनया ते
`हणती अनंत । आनुवादत ौुती
ती हे ॥४२
॥४२॥
४२॥
मजपासी नाहं ूीती । कौःतुभ नावडे वैजयंती । पठशैया वैकंु ठवःती । तया
िनabती नावडे ॥४३
॥४३॥
४३॥
.-गु
-गुलता व=सलांछन । ॄीद चरणींचC जC पावन । आaण आवडती
अनPयशरण । ूाणाहन
ू अिधक हे ॥४४॥
४४॥
बहु भागले शोध कEरतां । तो न चढे कवणाHया हातां । माझा पाड तो

केउता । तया अनंता धुंडावया ॥४५
॥४५॥
४५॥
पर िचंता मनीं राऽं"दवस ।

वhहळ होतC गे साजणी मानस । काय
`हणोिनया पुराणपु-ष । उपे^न
ू ी आ`हांसी पै गेला ॥४६
॥४६॥
४६॥
तंव चातुय चंपकमराळ । लावsयसEरता "हमनगबाळ ।

वचार करोिन
Tदयकमळं । `हणे नhहाळ पEरयसा ॥४७
॥४७॥
४७॥
एक आठवली कpपना । पEरसा कEरते िनवेदना । येईल जर तुमHया मना ।

तEर याना आaणजे ॥४८
॥४८॥
४८॥
ऐसC ऐकतांिच बोल । ते रमा सा

वऽीसी वाटले अमोल । `हणे आतां न लावी
वेळ धीर पळ असेना ॥४९
॥४९॥
४९॥
उमा `हणे पEरसा सादर । तु`हासी आठव नोhहे ची िनधार । योaजता योजना
अपार । न लागे थार याची
याची गुणC ॥५०
॥५०॥
५०॥
बहु "दवसाचC कथन । असC कराजी आठवण । तंव सा

वऽी `हणे आपण ।
करोनी ःमरण िनरो
पजे ॥५१
॥५१॥
५१॥
उमा `हणे सा
वऽीसी । नारदC किथलC ःवामीपाशीं । वाaणलC तया अनसूयेसी
। येर सकळांसी िनं"दले ॥५२
॥५२॥
५२॥
तi तयातC दटावोन । बोलते झालU शापवचन । शेवटं बोिलला जो क"ठण ।

ते आठवण आहे क_ं ॥५३
॥५३॥
५३॥
मन खUचलC तयाHया बोलC । मग आपुले पित आपण आरािधले । ूसPनीं

वचनातC मािगतलC । शmदं गU
वलC आठवतC क_ं ॥५४
॥५४॥
५४॥
तC कEरतािच lानूबोध । आपण केला भेदवाद । शेखी माज

वता आpहाद ।
केले
वनोद आठवतC क_ं ॥५५
॥५५॥
५५॥
मग [ढ घेतलC भाकेसी । जाणेिच ूा आलC तयांसी । हे िच गोFी आठवली

मजशी । ते तु`हांसी सांिगतली ॥५६
॥५६॥
५६॥
तंव रमा सा
वऽी बोलत । बाई स=यिच क_ं हे मात । पर =यािच काया
नेमःत । गेले िस7ांत केवी कळे ॥५७
॥५७॥
५७॥
शोध बहतापEर
ु आण
वले । शोिधता ःथळची नाहं उरलC । ितघांतुन एकह न
भेटले । आbय वाटलC मानसीं ॥५८
॥५८॥
५८॥
एक `हणे हा नारदची कळकूटा । येणCिच केpया बारा वाटा । काय करावC

यािचया ओंठा । कEरत चेFा "फरतो ॥५९
॥५९॥
५९॥
कमळा `हणे लावोिन कळ । तो तर गेला परःथळं । परत न ये अrाप
वेळं । दःखमे
ु ळं घातलC ॥६०॥
६०॥
तो जEर येता परतोन । =यासीच

=यासीच पुसतU वतमान । ःवामीचा शोध =याज
वण
। कदा
प जाण लागेना ॥६१
॥६१॥
६१॥
तंव ती बोले अं
बका । मज उपजली आशंका । नारद न येिच सPमुखा ।
ौापधोका आपुला =या ॥६२
॥६२॥
६२॥
मग ितघी बैसोिन येकांतीं । `हणती कैसी तर करावी गती । uया यु<_नC
ःवामी भेटती । तेिच रती कोण सांगे ॥६३॥
६३॥
अंबा `हणे धरोनी िनजयान । क-ं कांहं तपाचरण । जेणC पतीचे चरण ।
पाहंू आपण साजणी ॥६४॥
६४॥
हC मानलC ितिघसीं । तपाचरणीं बैसpया वेगेसी । जपयान अहिनशीं । नाना

ोतांसी आचरती ॥६५
॥६५॥
६५॥
िसंहावलोकन क-न । ौोते पEरसावC मागील कथन । नारदC पा"हलC पाताळ

भुवन । शोभायमान सुंदर तC ॥६६
॥६६॥
६६॥
आतळ
वतळ सूतळ । तळातळ आaण रसातळ । सातवC िनरaखलC पाताळ ।
जळ बंबाळ तळवटं ॥६७
॥६७॥
६७॥
कूम वराह नाग । हाटकेwर दे aखला सांग । भोगावती वंदोनी सवेग । मनीं
ःवग इaHछला ॥६८
॥६८॥
६८॥
ःवगाूती नारद आला । सकळ ःवग

वलो"कला । कैलासभुवन दे खता डोळां
। उदास भासला नारदा ॥६९
॥६९॥
६९॥
कुड जैसा ूाणावीण । विनता जैसी कंु कुमहन । भूपितवांचोिन िसंहासन ।

कैलासभुवन तC
व "दसे ॥७०
॥७०॥
७०॥
नारद पुसे नं"दकेwरासी । िशव अपणा कोठC सांग मजसी । ये- `हणे मुनीसी
। काय तु`हांसी सांगू आतां ॥७१
॥७१॥
७१॥
िशव गेले बहु "दवस । न येती मागुती गृहास । शु7ह न लभे िनःशेष ।
`हणोनी तपास अंबा गेली ॥७२
॥७२॥
७२॥
उमा सा
वऽी आaण रमा । माग पाहतां पावpया ौमा । न येती ितघेह
आौमा । `हणोिन उमा तपाचरणी ॥७३
॥७३॥
७३॥
ऐकोनी नं"दकेwराHया बोला । नारद गदगदां हािसPनला । `हणे ईwर

अभुतलीला । कदा कवणाला न कळे ची ॥७४
॥७४॥
७४॥
वःमये कEरतसे भाषण । केवढा पहा धEरला अिभमान । संकटं घालोिन

प"डpया आपण । वृथा शीण जो"डला ॥७५
॥७५॥
७५॥
नारद पुसोिन नं"दकेwरासी । धुंडत चािलला तपोवनासी । तंव तपाचरणीं

दे खोिन ितघींसी । अनPयेसी निमयेpया ॥७६
॥७६॥
७६॥
नारद पहातांची नयनीं । जवळ पाचाEरती

पाचाEरती =यालागुनी । `हणती बा आलािस
कोठोनी । वडल नयनीं दे aखलC का ॥७७
॥७७॥
७७॥
आमुचे ःवामी टाकोनी आ`हांसी । नेणो गेले कवणे दे शीं । झाली "दवसगती
बहु =यांसी । `हणोनी तुजसी
वचाEरतU ॥७८॥
७८॥
नारद `हणे ओ माते । मी गेलU होतU पाताळातC । तेथील िस7योगी तीथq ।

^ेऽ दै वतC पा"हली ॥७९
॥७९॥
७९॥
तेथिू न माते आगमन । येतां पा"हले कैलासभुवन । तंव तC पाहोिनया शूPय ।

माझC मन गजबaजलC ॥८०
॥८०॥
८०॥
तेथC गण गणपती वीरभि । आaण षडानन नं"दकेwर । `लान सकळांचे
वगऽ । कोsह उर न बोलती ॥८१
॥८१॥
८१॥
तंव पुसता झालU नंदसी । न दे खेची येथC िशवउमे

िशवउमेसी । तेणC किथलC मज
वृासी । अंबा तपासी पै गेली ॥८२
॥८२॥
८२॥
पित गेले कवaणया ठाया । बहत

ु "दवस झालित तया । =यायोगC शुंक काया
। ितघी माया झाpयाती ॥८३
॥८३॥
८३॥
ितघी एकऽ िमळोन । दःखC

ु कEरती तपाचरण । ॄ~ा
वंणु यावा ईशाPन ।
`हणोिन य=न कEरताती ॥८४
॥८४॥
८४॥
ऐसC नं"दक
"दके wरC िनवे"दता । खेद वाटला मम िचा । शीण पावलU तु`हां
शोिधतां । आलU अविचतां या ठाया ॥८५
॥८५॥
८५॥
अंतरlानी असे नारद ।

पंडॄ~ांडंचे जाणतो भेद । पर लीलालाघव ूिस7 ।
दावी अगाध करोिनया ॥८६
॥८६॥
८६॥
सUग ऐसी संपादनी । दावी ऐसा तोिच गुणी । तेवी नारदाची करणी । कम
करोनी वेगळा ॥८७
॥८७॥
८७॥
खेळयामाजी नारद बळ । वेगळा राहोिन लावी कळ । सहज

वनोदाचे मेळं
। कर रळ अनुप`य ॥८८
॥८८॥
८८॥
असU तो हा नारदमुनी ।
वनवोिन सांगे माते लागुनी । गेलU होतU
पाताळभुवनीं । न दे खC नयनीं तेथC =या ॥८९
॥८९॥
८९॥
अहो माते तु`हं तर । शोध केला सांगा

गा कोठवर । काय िनिमC िनधार ।
कोणते पEर गले ती ॥९०
॥९०॥
९०॥
सा
वऽी `हणे िनिम नसता । ितघे"ह उठोिन अविचता । गेले नेणो कवणीया
पंथा । हे तो सवथा न कळे ची ॥९१
॥९१॥
९१॥
नारद `हणे िनिमxया वांचन

ू । जाईल तर कोठC कोण । येहवी
हवी जातां परतोन
। येती ^ण न लागता ॥९
॥९२॥
गेpयािस सांगता बह"दवस

ु । `हणोनी आbय वाटे आ`हांस । कारणावाचोिन
िनःशेष । जाणे तयांस न घडे िच ॥९३
॥९३॥
९३॥
तंव अंबा बोले नारदातC । ऐके बा तूं मम वचनातC । माझे मनीं जC कां गमतC
। ते मी तूं ते सांगेन ॥९४
॥९४॥
९४॥
तुवां मागC येवोनी । िनरो

पलC होतC ःवामी लागोनी । धPय पितोता िशरोमaण
। अ
ऽराणी अनसूया ॥९५
॥९५॥
९५॥
uया पितोता युवती । =या अनसूयेसी दासी शोभती । तi जावोनी ौापो

< ।
तुजूित आ`ह बोलU ॥९६
॥९६॥
९६॥
ते शmद तुवां पEरसोन । बोिललासी अस=य करा मम भाषण । तैच होय

शापबंधन । मज लागुन तूमचC ॥९७
॥९७॥
९७॥
ऐसC बोलोिन तु`ह गेला । मागC आिचल आ`हं पितला । "दवािनशी राहोिन
सेवेला । ूसPन =यांजला पै केलC ॥९८
॥९८॥
९८॥
तपांसी सुूसPन दे खोनी । मग ूािथलC नॆ वचनीं । ते `हणती कोण मनीं

। आ`हां लागुनी अथ सांगा ॥९९
॥९९॥
९९॥
ूथम वचनी गुंत

वलC । मग वृातC कळ
वलC । नारदC अ`हातC
अ`हातC द
षलC
ू । बहु
वaणले अनसूयेतC ॥१००
॥१००॥
१००॥
तर तेथC जाऊन । करा जी सxवाचC हरण । ऐकोिन ूबोिधता आ`हां लागुन
। मग -सोन बैसलU ॥१
॥१॥
दे खोिन आमुHया हटासी । दया उपजली पतीसी । `हणती स=य "दधलC

वचनासी । सxवहरणासी जाऊ आ`ह ॥२
॥२॥
कांहंक "दवस लोटतां । ितघे

ितघे उठोिन गेले अविचता । कोठC न लभित शोध
कEरतां । जीवीं िचंता झUबली ॥३
॥३॥
नाहं
वचाEरलC आ`हांतC । कांहं न कळ
वलC वृातC । =यजोिन कांता
ूजापदातC । गेले आता ते िनघोिन ॥४
॥४॥
नारदा =या "दवसापासून । आ`हं =यaजलC अPनपान । न -चे कांहं

सुखशयन । ूपं
ूपंचीं मन उदास ॥५
॥५॥
अहा पित गेले टाकोिनया । नारदा आतां काय ठे वोिन काया । aजणC यथची
हे सखया । पितपायां अंतरलU ॥६
॥६॥
एकोिन उमेचC उर । नारद दे तसे ू=युर । तु`हंच अिभमान धरोिन थोर ।
केला
वचार अ
ववेक_ं ।॥७
।॥७॥
कासया वचनीं गुंतवावC । ऐसC काया तु`हं योजावC । हC काय माते तु`हासी
बरवC । अपाय 2यावे करोनी ॥८
॥८॥
अनसूया पितोता दा-ण । हC ूथमिच केलC `या िनवेदन । तु`ह तयाचे

मनोिन दषण
ू । केलC कारण भलतेची ॥९॥
अनसूयेचC अभुत तपतCज । जC या भाःकराहिन

ू असC सतेज । तCथC अूयोजक
काज । योaजलC सहज तु`हं वाटे ॥१०
॥१०॥
१०॥
तेथC ॄ~ा आaण ईश । काय करल सांग तो रमेश । गेलC असतां नाश ।
वरल आपेश वाढतC ॥११
॥११॥
११॥
माषणीं तु`हा राग । वाटतांची वाढला हा रोग । आतां न चुके भोगpया

वण
भोग । कैसा उrोग हा केला ॥१२
॥१२॥
१२॥
हे ितघे जर असतील तेथC गेले । तर जाणा तु`हं स=य गुंतलC । "कंबा
ौापोिनया टा"कले । मज तो गमले येणCची ॥१३
॥१३॥
१३॥
तु`हं करोिनयां
ववाद । हC कम कर
वलC जी अशु7 । मोठािच घड
वला
अपराध । येणC िनषध सवाfसी ॥१४
॥१४॥
१४॥
ऐसी घडोिन येता गोFी । मग तु`हां तया कैसेिन भेट । ूःतुतची पडली
तुट । तु`हां [Fीं
[Fीं पडतसे ॥१५
॥१५॥
१५॥
तु`ह हे वासना धरोिन कुडं । आपआपणा घड

वली बेड । कोण ऐसा बळ
या तोड । वार सांकड तुमची ॥१६
॥१६॥
१६॥
ते न जातील जर =या ठायां । कधीं न पडती अपाया । येतील स=य

"फरोिनया पहाल तया आनंदC ॥१७
॥१७॥
१७॥
ऐकोिनया नारद-
नारद-उरा । सुटला भय कंप दरारा । जीव याला बहत
ु वारा ।
जैशा गारा वीरती ॥१८
॥१८॥
१८॥
नारदवचनाचे बाण । तेणC Tदय केलC चूण । नेऽीं बांप कंपायमान । शEररं
`लान पै झाpया ॥१९
॥१९॥
१९॥
मग
वन
वती तेhहां नारदासी । कृ पादान दे गा तूं आ`हांसी । जावोिनया
िसंहाचळासी । अ
ऽआौमासी शोधी =या ॥२०
॥२०॥
२०॥
नारद `हणे आlा ूमाण । मी अवँय शोधासी जाईन । दै वभागC आलU
परतोन । तर करन ौुत मातC ॥२१
॥२१॥
२१॥
ऐसC कां जर `हणसी । तर ऐक िनवे"दतU तुजसी । जर गुंत

वलC असेल
ितघांसी पहातां मजसी तेिच पर ॥२२
॥२२॥
२२॥
ते कEरतां सxवहरण । अनसूया ^ोभली असेल दा-ण । मी शु7स जातां

िनरखोन । करल ताडण वाटतC ॥२३
॥२३॥
२३॥
येहवी
हवी भीती मज न वाटे । पर तुमHया करणीचे उवती कांटे । कतृ= व
करोनी अचाटे । कम खोटC भोगवीत ॥२४
॥२४॥
२४॥
तुमची अवlा करावी । तैसी नाहंच आमुची पदवी । आपुलीं पदवचनC वंदावीं
। हे िच बरवी ा2यता ॥२५
॥२५॥
२५॥
नमःकारोिनया नारदमुनी । सhय ितघीं

ितघींसी घेऊनी । ॄ~वीणा ःकंधीं वाहनी
ु ।
नामःमरणीं चािलला ॥२६
॥२६॥
२६॥
सूेमC आनंदमेळ । गजत नामाचे कpलोळ । नारद पावला िसंहाचळं ।

आौमाजवळ अऽीHया ॥२७
॥२७॥
२७॥
वनी ऐकोिन नामाची । मूित उठली क-णेची । काया कवळ नारदाची ।

उपमा तयाची काय वाणूं ॥२८
॥२८॥
२८॥
जैसा कच आaण बृहःपती । क_ं भरत आaण -घुपती । क_ं िशव आaण
वंणु मूतt । तेवी ूीती भेटले ॥२९

॥२९॥
२९॥
तव अनूसया आली धावोन । नारद पूaजला आदरC क-न । येरयेरा ^ेम

पुसोन । आनंदघन मानसीं ॥३०
॥३०॥
३०॥
अनसूयेनC बाळ आaणलC । तC नारदापाशीं पहड
वलC
ु । पहातांिच मन संतोषलC ।
बाळC
वलो"कलC

वलो"कलC सूेमC ॥३१
॥३१॥
३१॥
बाळC कEरती तेhहां हाःय । तC नारदची जाणC रहःय । चEरऽ दावावयातC

अवँय । झालU वँय मुनCिा ॥३२
॥३२॥
३२॥
नारदC तुकवोिन मान । हाःयाहाःय मेळवी पूण । अ

ऽ अनसूयेतC ल^ून ।
`हणे धPय तु`ह क_ं ॥३३
॥३३॥
३३॥
हा वैकंु ठपुर
वलासी । पैल तो स=य लोकवासी । एक वसणार जो कैलासी ।
तु`ह ऐिसयासी पावला ॥३४
॥३४॥
३४॥
तु`हांऐसे भा|यिनधी । `यां तंव दे aखले नाहंत कधीं । वाढावया वंशवृ7 ।

बरवीं संधी तु`हां हे ॥३५
॥३५॥
३५॥
हC सकळांचC अिध@ान । झालेित तुमचे ःवाधीन । अनंत जPमीचC तपाचरण ।

हC िच जाण फळ =याचC ॥३६
॥३६॥
३६॥
यािचलागी बहु तपित । योगयागा"द साधनC आचरती । दानC वृC नाना कEरती
। पEर न पावती या फळा ॥३७
॥३७॥
३७॥
तंव अनूसया `हणे मुिनवयाf । ह तव तुमची सव दया । हं बाळकC ूात
hहावया । रिचले उपाया तु`हंच क_ ॥३८
॥३८॥
३८॥
असो नारदा हC भाषण । सांगा कोठोिन केलC आगमन । ये- `हणे

ःवगलोक_ंहू न । येथC येऊन पावलU ॥३९॥
३९॥
तंव अनूसया
वनवीत । पुसतC सांगा तोिच वृांत । ितPह बाळकC येथC
ःवःथ । कांता
वचरत कैशा =या ॥४०
॥४०॥
४०॥
पEरसोिन सतीHया ूासी । नारद िनवे"दता झाला ितयेसी । पाताळयाऽा
करोिन वेगेसीं । गेलो ःवगासी =वरे
=वरे नC ॥४१
॥४१॥
४१॥
लोकालोक सव पा"हले । वैकंु ठ स=य कैलास दे aखले । तंव शूPय "दसती सव
ःथळC । चुकूर जालC मन माझC ॥४२
॥४२॥
४२॥
जेवी
वगत
वधवेचC वदन । क_ं रजनी जैसी चंिावीण । क_ं कुड जैसी
ूाणहन । तCवी भुवन तC "दसे ॥४३
॥४३॥
४३॥
लोक "दसती हनकळा । जेवी आमची अंबकुळा । "दसती ^ीण अवकळा ।

जाpया
वकळा सकळांHया ॥४४
॥४४॥
४४॥
तंव दे aखला नं"दकेwर । तयाचाह उतरला नूर । =यासी

वचारला ूकार ।
तेणे स
वःतर सांिगतला ॥४५
॥४५॥
४५॥
रमावर उमावर
वधाता । नेणU गेले कवaणया पंथा । =यांची कोठC न कळे
वाता । `हणोिन दःaखता
ु ःवािमणी ॥४६॥
४६॥
तया दःु खभरC करोनी । सा

वऽी रमा उमा वनीं । बैसpया जावोिन तपाचरणीं
। सव =यजोनी उपभोग ॥४७
॥४७॥
४७॥
वचन पEरसोिन तयाचC । शोधोिन दशन घेतलC मातेचC । शुंक शरर झालC
=यांचC । नेऽीं साचे पा"हलC ॥४८
॥४८॥
४८॥
तयांसी करोनी नमन ।

वचाEरतांिच वतमान । उमा कर स=य िन-पण । तC
`यां ौवण सव केलC ॥४९
॥४९॥
४९॥
मग जाण
वलC `यां बहतापर
ु । अहो कोण बु
7 केली तर । ःवामीसी
लावोिनया दर
ु । दःखां
ु तर प"डलU क_ं ॥५०॥
५०॥
तंव =या येती काकुलती । क_ं आ`हा शोध न लगे िनabती । तर तुंवा
जावोिन स=वर गती । ूाणपती शोधावे ॥५१
॥५१॥
५१॥
अ=यंत दे खोिन दन अवःथा । पाहोिन तयांची |लानता । दया उपजली मम

िचा । मग अवँय तC बोिललU ॥५२
॥५२॥
५२॥
नमःकारोिन तयांसी । शोधािनिम आलU आौमासी । तयापर सुचवीं

तु`हांसी । सावध मानसीं असावC ॥५३
॥५३॥
५३॥
रमा सा
वऽी उमा । आचरती "दhय ोतनेमा । पावावया ा उमा । कEरती
सीमा
सीमा जीवूाणC ॥५४
॥५४॥
५४॥
आहार िनिे चा केलां =याग । न आंिगकाEरती कांहं भोग। =यांसी िचंतेचा

लागला रोग । कांहं उrोग न सुचC तयां ॥५५
॥५५॥
५५॥
अिभमान जालासे गिलत । पितदशनातC इaHछत । चातकाऐसी वाट पहात ।

शोकाकुलीत मानसीं ॥५६
॥५६॥
५६॥
तंती ूाण =यांचे उरले । तC न जाय मज िनरो

पलC । ऐिसया नारदाचे बोले ।
िच िवलC अनसूयेचC ॥५७
॥५७॥
५७॥
तयांची दःखवाता
ु ऐकोनी । सद अौु वाहती नयनीं । अहा कम कसC
ओढवोनी । दोह ःथानीं पावले ॥५८
॥५८॥
५८॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । सवािध@ असती थोर । ऐसC असोनी ॅतार । तया अंतर
पडलC क_ं ॥५९
॥५९॥
५९॥
चरणसे
चरणसेवा राऽं"दन । कर ःवयC रमा आपण । तयासी अंतराय कम क-न ।
आला वोढवून पहा क_ं ॥६०
॥६०॥
६०॥
मम wसा सा
वऽी पितोता । त=ॅतार
विधसृ
Fकता । कम वोढ
वलC पाहतां
पाहतां । जाला परता कुबु7नC ॥६१
॥६१॥
६१॥
केवढ कमाची
विचऽ गती । जी शंकराअंक_ं बैसणार पावती । ती पित
वयोगC
भोगी |लांती । दःख
ु िचीं अिनवार ॥६२॥
६२॥
सृFी रिचता हा चतुरानन । स=यलोकवासी सव संपPन । तो हा कमच पेटC

जाण । बाळ होवोिन गुंतला ॥६३
॥६३॥
६३॥
तेवींच हा वैकंु ठYंचा राणा । जो अतय वेदपुराणा । तो कमयोगC मम भुवना

। =यजोिन आसना गुंतला ॥६४
॥६४॥
६४॥
यापरच
यापरच हा महे श । ःमशानवासी जो उदास । कमिच पावोिन बाळवेष । मग
ःथळास गुंतला ॥६५
॥६५॥
६५॥
अिनवार कमाची गती । जीवमाऽ सव भोिगती । कम न सोड कोणाूती ।

यातायाती कमबळे ॥६६
॥६६॥
६६॥
नारदा या कमाचे
वधान । पहा तूं िन=य कEरसी ॅमण । मह शशी सूय
तारांगण । कमq aःथरपण नसे =या ॥६७
॥६७॥
६७॥
कमq
वंणूसी अवतार । कमq ःमशानवास भोगी शंकर । कूम वराह वहाती
भार । कमq फणीवर धरा वाहे ॥६८
॥६८॥
६८॥
कमq
वधी जाला कुpलाळ । सह]भगी जाला अखंडळ । कमाऐसे फेरे सकळ
। ॄ~ांडगोळ hया
पला ॥६९
॥६९॥
६९॥
मुनी कम जैसC करावC । तयापर तैसची

Cची भोगावे । पेEरलC तेिच उगवावC । फळ
पावे तैसCची ॥७०
॥७०॥
७०॥
कमिच लागलC याचे पाठYं । तैसीच भोिगती हे रहाट । कमलेख आमुचे
अ[Fीं । `हणोनी गोFी जाली हे ॥७१
॥७१॥
७१॥
असो कमq केलC तC बरवC । पर दःख

ु माते हC न ऐकवC । तर एवढC िच कृ पादान
मज rावC । पती भेटवावे
टवावे uयाचC =या ॥७२
॥७२॥
७२॥
नारद `हणे धPय माते । सदय=वC बोलसी कृ पावंते । तंव आlेकरोिन अतते
। आaणतU ितघीतC या ठाया ॥७३
॥७३॥
७३॥
तूंतेह होईल दशन । परःपरC होईल ^ेमािलंगन । पर कांहं लीला दाऊन ।
छे द अिभमान ूयु<_ं ॥७४
॥७४॥
७४॥
वनोदC अिभमान हरावा । सPमानोनी

सPमानोनी संतोष करावा । कायाथ यु<_नC साधावा
। उपाय योजावा कुशल=वC ॥७५
॥७५॥
७५॥
तूं तंव सव कळा जाणसीं । दे ह अिभमानातC नुरवीसी । एक तxवC सव

िनरखीसी । अnय मानसीं तूं माये ॥७६
॥७६॥
७६॥
जयातC कEरसी कृ पC अवलोकन । तो ता=काळची होय सधन । मूख तोिच

पं"डत जाण । अlाना
अlाना lान होय ूाि ॥७७
॥७७॥
७७॥
वनवोिनया नारदऋषी । `हणे मी जातो ःवगासी । तेवीच नमोिन अऽीसी ।

अितवेगCसी िनघाला ॥७८
॥७८॥
७८॥
हे संवाद-पी ूेमळ कथा । दची ःवयC झाला मज िनवे"दता । तेिच मंथीं

िलहिन
ू आतां । जालU अ
पता आदरC ॥७९॥
७९॥
इHछा होती बहमानसीं

ु । ूेमC पूजोिन सuजनासी । भोजन घालावC
संतमहं तांसी । दनदब
ु ळांसी
ूयकर ॥८०॥
८०॥
हे तू उपजला अ=यंत गहन । पEर मी पडलU दEरि अ"कंचन । जीवीं तळमळ
राऽं"दन । हे ददयाघन जाणतसे ॥८१
॥८१॥
८१॥
ती आळ पुरवावयासी । मज पावला तो अ
वनाशी । ूेमे करोिन ूबोधासी ।
दे सा"ह=यासी
सा"ह=यासी मेळवोनी ॥८२
॥८२॥
८२॥
`हणे अ^यी होय समाराधन । सकळ वणासी िमळे भोजन । तCिच सु-ची
िनमt पवाPन । जेणC ूसPन सेवणारे ॥८३
॥८३॥
८३॥
या ूयोजनींचे मुkय ूकार । ते "nतीयांत दा

वले ूखर । वरूसादनी
वचार
। सारासार जाण
वला ॥८४
॥८४॥
८४॥
येथC कासया पा"हजे अनुमान । सहजची

सहजची होय संतपण । लेखक वाचकालागून
। तृी गहन ौोतीयां ॥८५
॥८५॥
८५॥
ःवीकाEरतां ^ुधा वाढे । तुFी पुFी अिधक जोडे । अथlाचे पुरC कोडC । सुख
रोकडC लाभते ॥८६
॥८६॥
८६॥
द तोची सगु- अनंत । दे खोिन सुताचा भावाथ । पूण करावया मनोरथ ।

मंथी वदवीत ःवलीला ॥८७
॥८७॥
८७॥
येथC दशसाaPनयसंवाद । संवादच ूगटला आनंद । पु"ढले ूसंगी

वरोध ।
सव
वषाद हारतील ॥८८
॥८८॥
८८॥
सम[Fी होतील सकळांसी । आिलंगनीं वषतील आनंदराशी । सुर मानव दे व

ऋषी । महो=सव सकळांसी होईल ॥८९
॥८९॥
८९॥
ौो=यांसी
वनवी अनंतसुत । मज िनिम=यासी पुढC करोनी स=य । uयाचा
मंथ तोिच बोलत । ौवणीं रत असावC ॥९०
॥९०॥
९०॥
मंथी ःथा
पती कामना । लाभ दश
वती नाना । बोलतU न करोनी योजना ।
जैसी भावना तैसC फळ ॥९१
॥९१॥
९१॥
फळ असC वृ^ासी । वृ^रोपे =या भूमीसी । भूमीतC संत तेजोराशी । से

वंजे
=यासी सूेम जीवनC ॥९२
॥९२॥
९२॥
काया वाचा आaण जीवC

जीवC । संतासी सेवीजे िनजभावे । ते कृ पा कEरतांची
आघवC । फळ तC पावे सहजची ॥९३
॥९३॥
९३॥
`हणोनी संतचरणीं रत । जीवCभावC अनंतसुत । अपराधी पर दास `हणवीत ।

nार ित@त "कंकरसा ॥९४
॥९४॥
९४॥
मग तया साधुसuजना । आली दनाची क-णा । जाणोिन अंतरंची वासना ।

कEरती कामना पूण माझी
माझी ॥९५
॥९५॥
९५॥
इित ौीदूबोध मंथ । नारदभृगूचे संमत । ौोते पEरसोत भा

वक भ< ।
पंचमोयायाथf गोड हा ॥१९६
॥१९६॥
१९६॥
॥ इित पंचमोयायः समातः ॥

अयाय सहावा
॥ौीगणेशाय नमः ॥ ॐनमो सगु-दाय नमः ॥ सगु-अनंताय नमः ॥
जयजय िच=घन
वलािसया । अ
वनाश-पा दाऽया
दाऽया । गुणातीत गुणवया ।
तव पायां ूण`य ॥१
॥१॥
तूं िन
वकार िनरं जन । तूं अaखल ॄ~सनातन । hया अhयाा होवोिन
िभPन । िचचैतPय चालक तूं ॥२
॥२॥
मायातीता सवhयापका ।
ऽगुण-पा सुखदायका । भवॅांितताप छे दका ।
अlाननाशका दयाळा ॥३
॥३॥
तूं िनगुण
िनराकार
िनराकार । सदय कृ पाळू उदार । शरणांगतासाठYं साकार । होवोिन
अवतार धEरता तूं ॥४
॥४॥
होसी या जीवाचC जीवन । दे खोिन =याची गित अनPय । भावनेऐसा होऊन ।

धEरसी सगुण -प तूं ॥५
॥५॥
अथाऐसा होसी । मनोरथाते पुर

वसी । आवडचे भातुके दे सी । कृ पC पािळसी
िनजदासा ॥६
॥ ६॥
तु`ह होवोिन कृ पावंत । ूीती बोिधला अनंतसुत । `हणोिन हा दूबोधमंथ

। नाम
वkयात चाल
वसी ॥७
॥७॥
तुaझया कृ पेचC म"हमान । कोण तC क-ं शके वणन । जीव मूढमित अlान ।
कैचC lान तयासी ॥८
॥८॥
पEर तूं जर Tदयीं ूगटसी । आभक- माथा दे सी । रसना बु7 चेत
वसी ।
पाटhय दे सी
सी सवाfगा ॥९
॥ ९॥
तरच सुरस होईल क_तन । ौवण करतील सuजन । ौोितयांचC उpहासेल
मन । कृ पा कारण मुkय तुझी ॥१०
॥१०॥
१०॥
पांगळ
ु िगर ओलंगित । आंधळे र=न परa^ित । मुके िगरवाण बोलती ।
कृ पC िनabती तूंaझया ॥११
॥११॥
११॥
ू=य^ सकळ मज जाणती । अlान हन मलीन मती । बोलता

बोलता नयेची धड
गती । कैचा मंथीं
वचार या ॥१२
॥१२॥
१२॥
स=यच मी अनाथ असतां । जाणपणा कांहं नसतां । सदय=वC =वां करं

धरोिन ौीदा । वण
वसी कथा तुझा तूंिच ॥१३
॥१३॥
१३॥
गतकथायायीं िन-
पलC अंतीं । वंदोिन अ
ऽ अनसूयासती । नारद पुसोनी
ःवगा जाती । हे संत ौोते अवधाEरलC
अवधाEरलC ॥१४
॥१४॥
१४॥
आतां होऊिन सावधान । मंथौवणीं दजे मन । वंदोिनया ौोते सuजन ।

मंथ िन-पण करतसे ॥१५
॥१५॥
१५॥
नारद ःवगाूती गेला । जावोनी मातेसी भेटला । वृांत िनवे"दता झाला ।

तोिच पEरिसला पा"हजे ॥१६
॥१६॥
१६॥
रमा उमा सा
वऽी वेगेसी । सादर बैसpया ौवणासी । नारद कर िन-पणासी
। उpलास मानसीं ितघींHया ॥१७
॥१७॥
१७॥
नारद `हणे ऐका माते । तु`हं पाठ

वलC आ`हांतC । आlा वंदोिन िशरसा
चलातC । जावोिन =यातC निमयेलC ॥१८
॥१८॥
१८॥
उभयतां दे खोिन आनंदघन । मीं नॆ=वC िच कर भाषण । जेणC न दखवे

ु
तयांचC मन । तCची कारण अवलं
बलC ॥१९
॥१९॥
१९॥
ते उभयतां पुsयराशी । आदरC कEरती मग अचनासी ।
वनय होऊिन
अमृताऐसी । सूेम वचनासी बोलती ॥२०
॥२०॥
२०॥
`हणती बहत
ु "दवसां मागुता आला । आजवर कोठC काळ बिमला । काय
नवलावो दे aखला । िनवेद कुशल सकळह ॥२१
॥२१॥
२१॥
शांत दे खोिन उभयतां । पाताळभुवनींची िनवेद वाताf । मग `हणे

`हणे गेलU
ःवगपंथा । पदC
वलो"कतां पै जालो ॥२२
॥२२॥
२२॥
तंव अनसूया `हणे मुनी । ःवगवाताf सांग मजलागुनी । कवण कैसे वतती
कवणे ःथानीं । सांगे िनवडनी
ु ऋ
षवया ॥२३॥
२३॥
ितचा दे खोिन ूादर । मीं िन-पणी झालU सादर । िनवडोिनया सारासार ।

किथतU साम ऐकाते ॥२४
॥२४॥
२४॥
इं िपद अमरावती । तेथC र=नखिचत

नखिचत मं"दरC असतीं । सकळ दे वलोक_ंची वःती
। पान कEरती अमृत ॥२५
॥२५॥
२५॥
तेथC वसती दे वांगना । ितलोमा"द असरा नाना । ःव-पC लावsयचतुर

सुजाणा ।
वमानC वाहनC सकळांसी ॥२६
॥२६॥
२६॥
मुkय अिधपती सह]नयन । राणी इं िायणी शोभायमान । सेवे ित@ती

ित@ती
बंदजन । भाट गुण वाखाaणती ॥२७
॥२७॥
२७॥
मणीमय सभा
वराaजत । इं ि िसंहासनीं िमरवत । छऽ चामरC लखलखीत पुढC
नाचत असरा ॥२८
॥२८॥
२८॥
सhय िसंहासनाव-ती । दे वगु- तो बृहःपती । गणगंधव सभे असती ।

"कPनर गाती असरा ॥२९
॥२९॥
२९॥
तेथे चदं ती शुॅ ऐरावत । वनC उपवनC
वkयात

वkयात । नंदनवन अ=याभुत ।
सदा वसंत वास कर ॥३०
॥३०॥
३०॥
नळ कुबेर य^ । आपुलाले काजीं द^ । इं िपदं ठे वूंिन ल^ । आlा द^

राहती ॥३१
॥३१॥
३१॥
मंगल तुरांचा गजर । राऽं"दन होतो अपार । परमानंद मोहो=सव थोर ।

अजरामर नांदती ॥३२
॥३२॥
३२॥
ूांची हC इं िाचC ःथान । अa|न वाःतhव अaPगकोन । दa^ण "दशेस

यमःथान । शोभायमान तेह असे ॥३३
॥३३॥
३३॥
महा
वशाळ ती यमपुर । ती पातक_ं लोकांची दं डदर । नककूप बहतापर
ु ।
जीव अघोरं टा"कती ॥३४
॥३४॥
३४॥
कंु भीपाक अिसपऽ । त ःतंभ न|नश] । सांडस घाणा काग

विचऽ । दं ड
ःवतंऽ यमकरं ॥३५
॥३५॥
३५॥
जे अ
ववेक_ पातक_ दज
ु न । अस=यवाद कु"टल मलीन । जारकमt "हं सक
पूण । तयासी पतन ते ठायीं ॥३६
॥३६॥
३६॥
माऽागमनी सुरापानीं । भ^ाभ^ भोजनीं । नाना ह=यारं दषणीं

ू । पडे पतनीं
ते ठायीं ॥३७
॥३७॥
३७॥
पीडक दाहक वाटपाडे । कुबु7 जे कुडे पावडे । िनंदक कपट

वघडे । तोिच
पडे ते ठायीं ॥३८॥
३८॥
ऐसा तो यमधमराज । Pयायनीित कर नेिमलC काज । पEर या जीवासी नाहं

लाज । आपुलC गुज नोळखती ॥३९
॥३९॥
३९॥
दोष नाहं यमपदा । जीवची आचरती अपराधा । कमq करोिन पावती बाधा ।
होतो चCदा दं डयोगC ॥४०
॥४०॥
४०॥
यम आपुले ःवःथानीं । नांदतो माते आनंदभुवनीं । जे रहाणार नैऋ=यकोनीं

। ते सुखC सदनीं नांदती ॥४१
॥४१॥
४१॥
ूतीHय"दशे तो व-ण । सभा|य सुशील नांदे पूण । वायhयकोनीं वायू दा-ण

। ूभंजन तो नांदे ॥४२
॥४२॥
४२॥
उरे वसती सोम । तेह कpयाण ^ेम । ईशाPय सवाfत उम । उरला बम
सांगतU ॥४३
॥४३॥
४३॥
स=य वैकंु ठ कैलास । हे तो सवाfहू न

वशेष । येथील रचनुका सुरस । तेह
तु`हांस िनवे"दतU ॥४४
॥४४॥
४४॥
"हरे ःफ"टक पुंकर । रजत कोणी धवलागर । परम रमणीय िशखर । अित
सुंदर पताका ॥४५
॥४५॥
४५॥
शुॅ आंगण काचबंद । ऐरावतातुpय शुॅ नंद । तेथC आधी आaण hयाधी ।
कांहं उपाधी नसेची ॥४६
॥४६॥
४६॥
शुॅ िसंहासनीं कपूर गौर । शुॅ अंगीं

गीं ज"डले फaणवर । शुॅ भःम चचtत
सुंदर । "दगांबर बैसला ॥४७
॥४७॥
४७॥
-ं डमाळा -िा^ धारण । शंख डम-चC वादन । शृंगी पुग

ं ी नादपूण ।
hयायासन बैसावया ॥४८
॥४८॥
४८॥
ऽशूल पाशुपत कपोल । करं hयाळ कण दे ती डोल । जटाजुटं गंगा िनमळ
। चंि शीतळ भाळं तो ॥४९
॥४९॥
४९॥
दशभु
दशभुज पंचवदन । गजांबराचC ूावण । "हमनगजा वामांक_ं धारण ।
शोभायमान लावsय तC ॥५०
॥५०॥
५०॥
धगधगींत तृतीय नेऽीं uवाला । सभUवतीं भुतांचा मेळा । साठYं सह]

गणमेळा । कैलास ढवळा घवघवीत ॥५१
॥५१॥
५१॥
गणपित षडानन वीरभि । हे िशवाचे मुkय कुमर । का=यायनीHया-

का=यायनीHया-मुंडाचे
भार । जो"डती कर उमेसी ॥५२
॥५२॥
५२॥
अF भैरंव पुढC नाचती । वज

ऽशुळेसी िमरवती । ऐसे या संभारC उमापती ।
राuय करती कैलासीं ॥५३
॥५३॥
५३॥
कैलासाभUवतीं वनC । अमृतफळाचीं दाट सघणC । नाना वनःपित

बpवसुमनC
। उदकःथानC अनुप`य ॥५४
॥५४॥
५४॥
दे व अमर दानव । ऋ
ष तुंबरगण गंधव । य^ चारणा"द सव । िन=य नेम
दशना येती ॥५५
॥५५॥
५५॥
सकळ जयजयकारC गजती । कोणी ःत

वती कोणी याती । कोणी गायनC
तोष
वती । पुंपC व
षती सुरवर ॥५६
॥५६॥
५६॥
"दhय सुंदर हC कैलासभुवन । येथC िशवगौर वसती आपण । आतां

स=यलोक_चC िनरोपण । तCह सावधान पEरसावC ॥५७
॥५७॥
५७॥
काय `हणोिन
`हणोिन `हणती स=यलोक । अस=य "बया नाहंच दे ख । स=य भाषण
कम चोख । आचार पाक वतती ॥५८
॥५८॥
५८॥
`हणोिन स=यलोक =यातC `हणती । तेथC चतुरानन । अिधपित । वेद-प ॄ~

जाणित । सा
वऽी सती अंगना ॥५९
॥५९॥
५९॥
ूजा उ=पीस कारण । मुkय=वC हा चतुरानन । हे ॄ~ांडरचना संपण
ू । कt
जाण तो एक ॥६०
॥६०॥
६०॥
तया स=यलोक पर । रचनाजडत मणीमयपुरं । र=नकUदणीं

नकUदणीं नाना पर ।
पाच धवलार नीलबंद ॥६१
॥६१॥
६१॥
ज"डत मaणकाHया चवया झळकती । कनक कळस झpलाळती । िचऽC

रे aखलीं नानाकृ ती । पताका तळपती अपार ॥६२
॥६२॥
६२॥
होती वाrांचे घोष । उrानC शोभलीं

वशेष । घमघमीत उठती सुवास ।
आसपास कUदाटे ॥६३
॥६३॥
६३॥
अमृतकंु डC भरलीं अपार । कामधेनु ]वती िनरं तर । दःख

ु आaण दाEरिय ।
नसे अणुमाऽ ते ठायीं ॥६४
॥६४॥
६४॥
रं भा उवशी येती । नृ=यकला नाना दा

वती । भाट बंदजन गाती । यश
वaणती
वधाितयाचC ॥६५
॥६५॥
६५॥
आतां वैकंु ठYचC वणन । जC अनुप`य सवाfहू न । पाहतां तेथींचC तेज गहन ।
वaणता मौन वेद ौुित ॥६६
॥६६॥
६६॥
पEर कांहं तये वेळे । पा"हजे तूंतC िनवे"दलC । यदथ =वाह ौवण "दले ।
पा"हजे भले ौवणाथt ॥६७
॥६७॥
६७॥
शु7 तगटवण अंगण । माजी पांच "हरे नीलज"डत कUदण । पुंकरःतंभ
वराज गहन । उथाले पूण हEरयाची ॥६८

॥६८॥
६८॥
माaणकांचीं तुळवटC । पाच दांडे अ=यंत चोखटे । क_लचा जडpया तेज गोमटे
। र=नीं बरवंटे झpलाळ ॥६९
॥६९॥
६९॥
शु7 "हEरयाHया िभंती । वर िचऽC ज"डत
वराजती । पाच लताफळC डोलती ।
प^ी बोलती िचऽींचे ॥७०
॥७०॥
७०॥
अित
वशाल तीं दालनC । मदलसा शोभती
शोभती
वराजमाने । उं च गोपुरC सतेजपणC
। सावण वे
Fत ॥७१
॥७१॥
७१॥
िचंतामणीचीं धवलारे । कामधेनच

ू ीं aखpलारC । वनC कpपत-चीं अपारC ।
शोभतीं साaजरC मनोरम ॥७२
॥७२॥
७२॥
कोट
वrुpलता झळकती । ऐसे वज तेथC तळपती । कोट सूयाचे अंशम
ु ाले
लोपती । अिधक दी तेथींची ॥७३
॥७३॥
७३॥
मुkय ूभूचC वाःतhयःथान । तेथC हे ममय सभािसंहासन । नाना र=नीं जडत

सधन ।
वराजमान सह] दलC ॥७४
॥७४॥
७४॥
वरं शोभC ँयामसुंदर मनोहर । रमा चरणसेवेसीं सादर । मःतक_ं शोभे

फणीवर । छऽC अपार
वराजती ॥७५
॥७५॥
७५॥
जय
वजय nारपाळ । उभC ित@ती जोडोिन कमळ । येती दशना लोकपाळ ।
दरोनी
ु सकळ ित@ती ॥७६॥
७६॥
हEरवे
Fत वैंणव वीर । गायन कEरती
वrाधर । सनक सनंदन सन=कुमार
। नारद तुंबर यश गाती ॥७७
॥७७॥
७७॥
मूितमंत वेदौुती । पवाडे हरचे गजती । शा]C कंु "ठत राहती । पुराणC कEरती
भाटव ॥७८
॥७८॥
७८॥
तेथील चतुभज
ु अवघे नर । नार
नार पिणी नागर । हEरभजनीं सदा त=पर ।
जयजयकार कEरताती ॥७९
॥७९॥
७९॥
िस7 Eर7 बु
7 कामार । सेवC ित@ती महाnारं । धनकोश अगaणत भांडारं
। मु<_ चार वोळं गती ॥८०
॥८०॥
८०॥
दश वाrांचC गजर । दहःथानीं होती िनरं तर । एकादशाचा

वचार । तो घोष
थोर वेगळा ॥८१
॥८१॥
८१॥
तेची न पवेची इतरा ःथान । चतुर प

वती सुजाण । भोळे भा
वक अनPय ।
तेची लीन ते ठा} ॥८२
॥८२॥
८२॥
तेथC ^ुधा तृषा आaण आळस । अणुमाऽ नाहं तया वास । नाहंच तेथC nं n
दोष । आशापाशर"हत ते ॥८३
॥८३॥
८३॥
lान
वlान अlान । ितहं रहत वेगळC ल^ण । रज तम सxव जाण ।
=याहिन
ू िभPन तC ःथळ ॥८४
॥८४॥
८४॥
कैचे पांच कैचे पंचवीस । कैचे तीस कैचे पःतीस ।

वरोिन गेले छीस । ते
तो अ
वनाश वेगळे ची ॥८५
॥८५॥
८५॥
पांच पांच दहा । आaणकह पृथक दहा । इतुयांचाह समुदाहा । तो एक

पहा एक=वC ॥८६
॥८६॥
८६॥
एकापासोिन अनेक झाले । अनेक एक_ंच ते संपले । अनंत गुणे hया

पले ।
पूण दाटले पूण= वC ॥८७
॥८७॥
८७॥
या अनंतॄ~ांडचC वैभव । तो हा वैकंु ठYं रमाधव । नाना चEरऽC लाघव । अित

अपूव तयाचीं ॥८८
॥८८॥
८८॥
ःवग मृ=यु पाताळ । इ=या"दकांचC हािच मूळ । नाना

विचऽ कौतुक खेळ ।
दा
वता ूबळ हािच पi ॥८९
॥८९॥
८९॥
वैकंु ठ स=य कैलास । ितPह समसा`य असती कळस । िन=य दशनीं उpहास
। होतो आ`हांस अनसूये ॥९०
॥९०॥
९०॥
पर ूःतुत गेलU दशना । तU उदास दे aखलC तया ःथाना । कैलासीं केली
वचारणा । शूPय ःथाना पाहोनी ॥९१

॥९१॥
९१॥
तव वदे नं"दकेwर । बहत

ु "दवस गेला ईwर । शोध न लागेच िनधार ।
िचंतातुर जगदं बा ॥९२
॥९२॥
९२॥
ऐिसया
ऐिसया पEरकथोिन यु
< । तोष
वली अनसूयासतीं । तंव ती पुसे मागुती ।
आले क_ं नसती ईwर ॥९३
॥९३॥
९३॥
ऐकोिन अनसूयेHया ूासी ।

वचार केला िनजमानसीं । जेणC काय साधे
िनbयेसी । दया सतीसी उपजे ॥९४
॥९४॥
९४॥
ऐशा यु<_चC िनरोपण । लाघवयु< केलC भाषण । aजतकC कृ =य झालC पूण

ण ।
तC `यां कथन पi केलC ॥९५
॥९५॥
९५॥
`यां तु`हातC शािसलC । `हणे जC का दःख

ु भोिगलC । शोध करावया मज
धा"डलC । |लांित गाइलC सदयाथ ॥९६
॥९६॥
९६॥
क-णावचन ऐकोिनया । कृ पC िवली अनसूया । ता=काळ बाळे आणोिनया ।

ठे
वली ठाया मजपुढC ॥९७
॥९७॥
९७॥
मग मी पाहC बाळकांसी । आbय

आbय कEरता झालU मानसीं । पEर न येित
ओळaखसी । आaण अनसूयेिस जावळे ॥९८
॥९८॥
९८॥
`हणे धPय धPय तुमची कुशी । हं बाळC झालीं तेजोराशी । ऐकोिन हाःय
आलC अनसूयेसी । `हणे नारदा तु`हांिस काय झालC ॥९९
॥९९॥
९९॥
माते `यां तU िचPह ओळaखलC । पर ितजमुखीं पा"हजे वद
वलC । यदथ तंये
वेळC । भाव बोले वेगळा ॥१००
॥१००॥
१००॥
मग अनसूया बोले वचन । uयांचC आपण केलC कथन । तेिच हे बाळ ठे

वले
करोन । ऐका कारण सांगतC ॥१
॥१॥
ितघेह
वूवेषा धEरती । येऊिन न|नदान मातC मागती । मं"दरं आणोिन
तयांूित । तयां िनगुतीं पुिसलC ॥२
॥२॥
ते `हणती क_तt ऐकोन । आलो माते धावत दरोन

ु । ^ुधानळC पीडलU जाण
। करवीं भोजन इaHछत ॥३
॥३॥
आंगवण rावया नसतां । नकार वचनC तर बोलेन आतां । करोिनया

स=वघाता । आaणका पंथा पi जाऊं ॥४
॥४॥
जi अऽी नसतां मं"दरं । मज गां"ठलC एकांत अवसरं ।

वपरत दे खोिन
झडकर । पादोदक करं घेतलC ॥५
॥५॥
अPय मागातC नातळता । भोजनाथ दया उपजली िचा । जीवीं आठवोिन

ूाणनाथा । तीथ माथां िसंिचलC ॥६
॥६॥
तीं बाळकC झालीं ता=काळ । ^ुधेनC कEरती हळकpलोळ । मग न|न िभ^ा

उतावेळ । दे वोिन शीतळ पi केलC ॥७
॥७॥
Pहाणोिन घातलC पालखी । पहडते

ु झाले यथासुखीं । कुरळ सावरोिन
वलोक_ं
। मुख मृगांक_ वेळोवेळां ॥८
॥८॥
तंव ःवामी येतां आौमासी । िनवे"दलC वृ पायांपासीं । मग ते जावोिन

पालखापासीं । ओळखोिन मजसी सांगती ॥९
॥९॥
हे ःवगचे मुkयािधपती । दै वयोगC आले हातीं । र^ी जागोिन "दनरातीं ।
परम ूीतीं पाळावे ॥११०
॥११०॥
११०॥
नारदा हे तु`हांसी । कैसे न आले ओळखीसी । असो =यांिचया कांतेसी ।

सांगा वेगCसी जाऊन ॥११
॥११॥
११॥
सामय असेल तयां अंगीं । तर "दhय करोिन नेतील वेगीं । तु`ह |लांित
िनवे"दली ूसंगीं । क_ं =या कुरं गी
वhहळ ॥१२
॥१२॥
१२॥
तो ऐकोिन aजhहाळा । मज अ=यंत उपजला कळवळा । तर जावोिन याच

वेळा । िनवेद सकळां वृ ऐसC ॥१३
॥१३॥
१३॥
ऐसC िनघतांिच अभयदान । ूेमC अनसूयेस केलC वंदन । िनघता झालU आlा
घेऊन । मागुती वचन बोले सती ॥१४
॥१४॥
१४॥
ितघीजणींसी हC कळवावC । येत असतां धाडोिन rावC । आपुलाले ओळखून

2यावे । हC ह ःवभावC िनरोपी ॥१५
॥१५॥
१५॥
अवँय `हणोिन येथC आलU । तु`हांलागीं िनवे"दता झालU । अनसूये कवCतिू न

वांचलU । `हणोिन भेटलU तयांसी ॥१६
॥१६॥
१६॥
तुमचे स=य तेथC पती । ते बाळ-पC असती । आतां आपण =वEरतगती ।

िसंहाचळपवतीं जाईजे ॥१७
॥१७॥
१७॥
ऐकोिन नारदाचC वचन । ितघी झाpया आनंदघन । पEर जावयालागून ।

भयाभीत मन होतसे ॥१८
॥१८॥
१८॥
कवaणयायोगC कैसC जावC । काय ितयेतC `हणावC । कोण कतृ= व दावावC । पित
आणावे कवणे रतीं ॥१९
॥१९॥
१९॥
नारद `हणे काय पुसतां । `यां तव आaणली शु
7वाता । वागेल तुमिचया
िचा । तैसC आतां करावC ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
जैसी तु`हां असेल अंगवण । तैसCच करा पुढल कारण । अनसूयेचC म"हमान
। तु`हां ौवण झालC क_ं ॥२१
॥२१॥
२१॥
तृ तुमचे ौवण झाले । पEर नेऽ असती भुकेले । यातC ःथळ पा"हजे दा
वलC
। आaण ती बोले अनसूया ॥२२
॥२२॥
२२॥
आतां न लावा जी उशीर । पित जावोिन आणावे स=वर । =यांसी झाले

"दवस फार । िमया
वचार न करावा ॥२३
॥२३॥
२३॥
या पर नारदC सांगोन । वं"दले मातेचे चरण । आlा rा `हणे मजलागोन ।

कर ॅमण ःवइHछC ॥२४
॥२४॥
२४॥
ितघी `लानवदनC बोलती । नारदा हे कोण तुझी रती । आ`हांसवC घेवोिन

=वEरत गती । िसंहाचळाूती चलावC ॥२५
॥२५॥
२५॥
मयंतरं सोडोिन दे णC । हं काय उमाचीं ल^णC । पैलतीरा नौका लावणC ।

ता-पणC तो धPय ॥२६
॥२६॥
२६॥
नारदा तूं धPवंतर । दर

ु केलीसे िचंतालहर । रसायन घालोिन कणरंीीं ।
सजीव िनधारं । आ`हां केळC ॥२७
॥२७॥
२७॥
संकटकाळंचा सारथी । नारदा होसी आ`हां ूती । नको टाकंू गा मयपंथीं ।

काकुलती आलU क_ं ॥२८
॥२८॥
२८॥
ऐकोिनया माते
मातेिचया बोला । नारद `हणे बरC चला । सेवोिनया शेषाचला ।
तया आौमाला दावीन ॥२९
॥२९॥
२९॥
असो सवC घेऊिन ितघींसी । नारद चािलला वेगCसी । दरोिन
ु दावी िसंहाचलासी
। `हणे आौमासी पाहा बरC ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
पैल "दसती िशखरC । अ=यंत वृ^ीं िन

बड मनोहरC । =यांत दa^णेचC
वलाकोिन
वलाकोिन बरC । माते संचरे =यामाजीं ॥३१

॥३१॥
३१॥
तंव =या ितघी संवादती । नारदा आ`हांसी वाटती भीती । तुवां सवC येवोिन
िनabती । करवी ूीती ितज आ`हां ॥३२
॥३२॥
३२॥
नारद `हणे मजलागून । यावया तेथC नाहं कारण । आतां =वरC जाइजे
आपण । घेइजे दशन अनसूयेचC ॥३३
॥३३॥
३३॥
मी गु राहोिन
राहोिन येथC ।
वलोक_न जावC तु`हांतC । ूसPन करोिन अनसूयेतC ।
साधा कायातC आपुpया ॥३४
॥३४॥
३४॥
ऐकोिन नारदाHया उरा । ितघी पडpया तेhहां

वचारा । कोण यु
< योजावी
सुंदरा । ूाणेwरा आणावया ॥३५
॥३५॥
३५॥
सा
वऽी `हणे ऐका बाई । आपण जावोिन तये ठा} । वःतु मागूं लवलाह ।
भय काय ितयेचC ॥३६
॥३६॥
३६॥
आपुलC आपण मागूं घेतां । केवीं अनसूया करल सा । धरोनी मनीं
िनभयता । चला आतां लवकर ॥३७
॥३७॥
३७॥
तंव अंबा बोले वचन । बरवे िनवे"दलC शहाणपण । उ7टपणC मागतां पूण ।
कोपायमान होईल क_ं ॥३८
॥३८॥
३८॥
ितचे मनीं रोश येतां । पितऐसी भोगवील hयथा । मागुतीं जावया ःवपदपंथा
। ठाव उरता "दसेना ॥३९
॥३९॥
३९॥
रमा `हणे हC तो खरC । तर काय जावC माघारC । काय न साधतां पाहावीं घरC
। हC तो बरC "दसेना ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
कांहं सबळ योजावी यु<_ । जेणC ूा होतील पती । तरच साथक िनabती
। यश क_ित जो"डतां ॥४१
॥४१॥
४१॥
सा
वऽी `हणे वृथाची कpपना । आपुले ठा} कEरतां नाना । आपुला अिधकार
आपणा । नये यानां अrापी ॥४२
॥४२॥
४२॥
पैल अऽी आपुला कुमर । अनसूया ू=य^ ःनुषा सुंदर । आपणां wसेचा
अिधकार । कासया
वचार या काजीं ॥४३
॥४३॥
४३॥
आपुली आlा ूमाण =यांसी । सा क-ं पा"हजे ऐसी । चला गे आणूं
ॅतारांसी । वृथािच ितशीं काय भीतां ॥४४
॥४४॥
४४॥
ऐकोिन अपणा गदा हासे । सा

वऽी तूतC लागलC
पसC ।
वचार काढोिन
भलतेसे । बोल कैसे बोलिस ॥४५
॥४५॥
४५॥
जi नारदC केलC वणन ।

वशेष ःथा
पलC अनसूयेलागून । इतर लेaखpया सव
हन । वाटला शीण कां तेhहां ॥४६
॥४६॥
४६॥
तi अनसूया ःनुषाच होती । हष hहावा ऐकोिन क_तt । तेथC आपणा उपजला
बोध िचीं । सxवघातीं ूवतलU ॥४७
॥४७॥
४७॥
आपण केवढC
व-7 केलC । ोतनाशना कपट रिचलC । पती बोधोिन धा"डलC ।
hयसनीं पा"डले आपण क_ं ॥४८
॥४८॥
४८॥
ते ल"डवाळ मानतU आपण । तर कां लागतC एवढे दषण

ष
ू ण । अपराधावर
िशरजोरपण । कोण ल^ण `हणावC हC ॥४९
॥४९॥
४९॥
ौे@पण येथC उरलC नाहं । क-ं नका भलतCिच कांहं । पित ऐसे अपा} ।
गुंताल बाई यायोगC ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
रमा `हणे होसी कुशळ । उमे तुझे हे स=यबोल । ह रजोगुणाची को"कळ ।

काढ कळ अिधकची ॥५१
॥५१॥
५१॥
तुझी चातुयग
ित
वशेष । बोलसी तर अमृतरस । ऐकतां आनंदे मम मानस
। अती उpलास जीवातC ॥५२
॥५२॥
५२॥
तर "हमनगकPयके हर
ूये । ूौढ यु<_ काढ सये । जCणC पितूाती होय ।
अनसूया सदये दे ईल ॥५३
॥५३॥
५३॥
गुंती न पडे आपणासी । पावूं जेणC पितचरणांसी । आनंदC जाऊं ःवपदासीं ।

चतुर गतीसी योजी ऐसC
ऐसC ॥५४
॥५४॥
५४॥
तंव िशवांका सनवािसनी । बोलती झाली ते भवानी । बाई

वधी िनमाण
झाला जेथन
ू ी । =या मूःथानीं पुसावC ॥५५
॥५५॥
५५॥
रमा `हणे उम । आपुला मु|धची असU rा ॅम । जेथोिन ूगटला उम ।

=या बु7बम साधावा ॥५६
॥५६॥
५६॥
आतां अिभमानातC सांडावC । अनPय नारदासी ःतवावC । तरच काय साधेल

बरवC । येहवीं
हवीं नागवे आपणातC ॥५७
॥५७॥
५७॥
हC नारद ऐकोिन वचन । `हणे होऊं पाहती मयादा उpलंघन । मातेहातीं

कर
वतां ःतनपान । पावे पतन पुऽ क_ं ॥५८
॥५८॥
५८॥
मग आपणिच पुढतीं जाला । `हणे कां हो अrा

प वेळ ला
वला । कोणता
तु`हां
वचार प"डला । तोिच मजला िनवेदा ॥५९
॥५९॥
५९॥
अपणा `हणे सव जाणसी । खेळ खेळोिन वेगळा राहसी । पुरे लीला साधवी
कायासी । यु
< वेगेसीं सांगोनी ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
नारद `हणे गेले पती । तु`हं जावC तेिच पंथीं । यावीण दसर
ु यु<_ । येथC
कpपांती साधेना ॥६१
॥६१॥
६१॥
उगCच धरोिनया दनपण । जावC तेथC मन धरोन । ूथम न करा भाषण ।
करा अवलोकन अनसूया ॥६२
॥६२॥
६२॥
ती तु`हाते पाहतां नयनीं । कैसी आचरे ल पहा रहणी । जi `हणेल कोण

इHछा मनीं । ते मजलागूनी सांिगजे ॥६३
॥६३॥
६३॥
तi बोलावC तु`ह उतर । दे आमुचे आ`हांसी ॅतार । सव पावले यांत स=कार
। होसी उदार तूं दे वी ॥६४
॥६४॥
६४॥
पुढC चम=कार काय होती । तेह तुमचे [Fीस येती । लाभ होईल बरवे रतीं ।
ूगटे न पुढतीं मी तेथC ॥६५
॥६५॥
६५॥
आतां आपण करोिन =वरा । जावC अनसूयेिचया मं"दरा । अवँय `हणोिन

=या सुंदरा । वेष दसरा
ु धEरयेला ॥६६॥
६६॥
दनवेष धरोिन ॄा~णी । गेpया तेhहां अऽीसदनीं

अऽीसदनीं । अनसूया सिन7 ल^ूनी ।
उ.या जावोनी ठाकpया ॥६७
॥६७॥
६७॥
दे खोिनया सुवासनींसी । अनसूया धावोिन लागे चरणांसी । येर दे ती

आशीवादासी । अखंड सौभा|यासी भोगी तूं ॥६८
॥६८॥
६८॥
येर पूजािhयातC आणून । परम आदरC केलC पूजन । ूाथिन बोले मधुर वचन
। येणC कोठोन तुमचC ॥६९
॥६९॥
६९॥
काय इHछा धरोिन मानसीं । ौमUिन आलCित या ठायासीं । कांहं आlा करा
वेगेसी । सेवेसी दासी उभी असC ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
धPय आमुचा भा|योदय । तुमचे दे aखले आ`हं पाय । दशनCिच िनवटले

अपाय । सेवे काय साद-ं ॥७१
॥७१॥
७१॥
कोण पुsय फळािस आलC । तेणCिच दे aखलीं पाउलC । पा"हजे

पा"हजे कांहं आlा
पलC
। कCवी उगलC राहतां ॥७२
॥७२॥
७२॥
तु`ह केवळ जगदं बा ईwर । सुूसPन कृ पा केली आ`हांवर । आमुHया

भा|या झाली उजर । दशनC अंतरं िनव
वलC ॥७३
॥७३॥
७३॥
`हणोिन
वन
वते कर जोडन
ू । आ`हां अनाथा करा पावन । वेगीं सांडोिनया
मौन । आlापून सेवा 2यावी
2यावी ॥७४
॥७४॥
७४॥
ऐकोिन बोलाची मधुरता । पर^ोिन शmदाची चतुरता । सेवाभाव ओळखोिन

पुरता । `हणे हे पितोता स=य ॥७५
॥७५॥
७५॥
स=यिच नारदC किथलC । =याहिन

ू येथC असे आगळC । hयथिच अिभमान
आ`हं केले । शेवटा गेले नाहं क_ं ॥७६
॥७६॥
७६॥
नॆता सवाfहु नी थोर । सकळ शा]ाहनी

ु अिधक मार । =याची यो|यता
सवाfवर । मोह अंतर सकळांचC ॥७७
॥७७॥
७७॥
असो आतां येच वेळं । मागोिन 2यावC हतोफळ । ितघी वदती झाpया
ता=काळं । धPय वेpहाळ अनसूया तूं ॥७८
॥७८॥
७८॥
तुझा सेवाआदर पाहोन । आनंदयु< झालC आमुचC मन । तूं मागसी सेवादान

। तर वचन ऐक आतां ॥७९
॥७९॥
७९॥
आमुचे जे ूाणपती । ते तुझे आौमीं असती । तेिच दे वोिन स=वरगती ।
ःवपदाूती ला
वजे ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
हC ऐकतांिच मानसीं । कळलC तेhहां अनसूयेसी । मी बोललC होतC नारदासी ।

=वरC ितघींसी पाठवावC ॥८१
॥८१॥
८१॥
=याची ा ितघीजणी । या ितघांHया स=य कािमनी । आपुpया ःवसा ौे@

मानी । आpया धांवोिन िनजकाया ॥८२
॥८२॥
८२॥
मग जोडोिन दोPह कर । भाळ ठे

वला पायांवर । `हणे ःव-प ूगटवावC
स=वर । लीला चम=कार कासया ॥८३
॥८३॥
८३॥
ओळaखलC हC जाणोन । ःव-प ूगट कEरती आपण । तंव अऽीनC यान
वसजून
। उघडोिन नयन पहातसे ॥८४
॥८४॥
८४॥
आसनातC परतC सां"डलC

"डलC । सूेमC ितघींसी वं"दलC । आनंद आिलंगनीं िमसळे ।
गहंवर दाटले अिनवार ॥८५
॥८५॥
८५॥
ढळढळं अौू वाहती । बोलावया शmद न फुटती । नारद दे खोिन

वhहळ गती
। =वरC पावती येवोनी ॥८६
॥८६॥
८६॥
अ
ऽ आaण नारद । भेटतां झाला आनंद । िनवाEरले भेदाभेद । नारद खेद
शांतवी ॥८७
॥८७॥
८७॥
मुिन `हणे अनसूयेसी । आमुHया माता आpया तव आौमासी । तर

तोषवावC यांसी । इHछा मानसीं ते पुरवा ॥८८
॥८८॥
८८॥
अऽी `हणे जाय आतां । भेटवी आणोिन यांHया कांता । वचन वदोिन
पितोता । ^ण न लगतां आaणले ॥८९
॥८९॥
८९॥
पाहावया
ितघेह ःवगचे सकुमार । पुढC आणोिन ठे
वले स=वर । तो पाहावया
चम=कार ।
वमानीं सुरवर दाटले ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
वमानीं कुसुमC भरोनी । अमरC ि पाहे

वलोकोनी । हे ःवगािधपती मु<
होवोनी । येतां सघन वृFी क-ं ॥९१
॥९१॥
९१॥
य^ "कPनर गण गंधव । तेह पाहंू पातले अपूव । असरा दे वांगना सव ।

`हणती पव धPय आजी ॥९२
॥९२॥
९२॥
आपुलाले वहनीं
वहनीं सायुध िस7 । `हणती गाऊं ूसंगीं गीतूबंध । ऋषीमंडळ
rावया आशीवाद । Tदयीं आpहाद सकळांसी ॥९३
॥९३॥
९३॥
असो इकडे ितPह बाळक । पुढC ठे वुनी अनसूया पाहे कौतुक । उमा रमा
सा
वऽी टकमक । पाहती मुख तयांचC ॥९४
॥९४॥
९४॥
पाहती बरवC िनरखून । पर ओळखीस न ये कोणालागून । "दसतC ठकावयाचC

िचPह । न कर ःपश कोsह तयां ॥९५
॥९५॥
९५॥
उमा `हणे सा
वऽीसी । तुझा तूं उचली वेगेसीं । येर `हणे एकसरसी । -पC
मजसी "दसती ॥९६
॥९६॥
९६॥
रमा वदे अहो पावती । तूं आपुलािच रमण धरं हातीं । तंव ती `हणे
मजूती । खूण िनabती बाणेना ॥९७
॥९७॥
९७॥
पावती आ`हा न कळे । ितघेह "दसती जावळे । तुझा तूं तर घेई ये वेळC ।
उगेिच डोळे न मोड ॥९८
॥९८॥
९८॥
सभUवते पाहती ऋ
षभार । गदा हासित ऐकोिन उर । अनसूया मुखा
लावोिनया पदर ।
वलोक_ दरू राहोनी ॥९९॥
९९॥
"क=येक
वःमय कEरती िचीं । "कतीएक बोलोिनयां दा
वती । अहो uयांचे
तयांूती । ओळखU न येती आbय ॥२००
॥२००॥
२००॥
एक `हणती झाले बहु "दवस । `हणोिन अंतर प"डलC ओळखीस । एक

`हणती बाळकांस । पाहोिन ॅांतीस प"डयेpया ॥१
॥१॥
तंव बोलतसे नारद । पुरे आतां झाला

वनोद । जी माते होऊिन सावध ।
पाहोिन भेद उचलावे ॥२
॥२॥
तंव उमा बोले धीट होऊन । यांनीं हा वेष धEरला पूण । कैसे 2यावे ओळखून
। दे }ल उचलून अनसूया ॥३
॥३॥
अऽी वदे कांतेतC । जाय ओळखोिन दे ई =यातC । जगाऐसC

वनोदातC । न कर
नातC तC नाहं ॥४
॥४॥
मग अनसूया येवोिन पुढC । `हणे ओळखा िनवाडे । काय आपुले आपणा न

कळती जोडे । जगीं वेडे कां होतां ॥५
॥५॥
सा
वऽी
सा
वऽी बोले तूं सुजाण । दे ई आमुचे आ`हांस उचलUन । न पाहे आमुचC
शाहाणपण तोषवी मन आमुचे ॥६
॥ ६॥
अनसूयेनC तये वेळे । Pयाहाळू िन उचललीं बाळC । uयाचC =यासी वो

पलC ।
अंक_ं घेतलC तयांसी ॥७
॥७॥
तीं बहवे
ु ळ होतीं ^ुिधत । अंक_ं दे तां शोक करत । पयोधरं हःत घािलत ।
नेऽीं वाहत जळधारा ॥८
॥८॥
तंव =या चळचळा अंग चोEरती । `हणती जनांत कां मां"डली फजीती ।
सकळ गगदा हासती ।
वपरत गती दे खोनी ॥९
॥९॥
जंव जंव तो"डती तीं मुलC । तंव तंव हांसती जन लोकपाळे । नारदातC हाःय
दाटलC । उठोिन पळे वेगळा ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
जंव जंव लोक पाहोनी हासती । तंव =या अधोवदन सलuज होती ।
मरणूाय झाली गती । कदा पाहती कोणीकडे ॥११
॥११॥
११॥
तंव नारद मनीं कर

वचार । होईल गती हे अिनवार । माता होतां बोधातुर
। मग तो आवर न घडे क_ं ॥१२
॥१२॥
१२॥
मग हाःय सांठवोिन पोटं । आला सaPनध उठाउठYं । `हणे शांतवा मराळे

हाटं । सांगोिन गोFी रसाळ ॥१३
॥१३॥
१३॥
उमा `हणे दे तां आ`हांसी । टाह कां भरले

वशेषीं । नारद `हणे बहतां
ु
"दवशीं । भेट तु`हांसी `हणोिनया ॥१४
॥१४॥
१४॥
मागुतीं
वनवी जोडोनी कर । बाळे झालीं तीं ^ुधातुर । मग अनसूयेिस
पाचारोिन स=वर । तृ सकुमार पi केलC ॥१५
॥१५॥
१५॥
मातेिस बोले नारदमुनी । तुमचे तु`हा पावले धनी । =वरC चला आतां पुसोनी
। आपुले ःवःथानीं जाऊं आतां ॥१६
॥१६॥
१६॥
उमा बोले ू=युर । नारद हे सान सकुमार । यांचा तृतीचा

तीचा
वचार ।
वृ
7ूकार कैसा तो ॥१७
॥१७॥
१७॥
आमुचा अिधकार कैसा जाण । कC

व तC करावC कैसC पालन । अलंकार
पालखाद भूषण । कEरतां दषण
ष
ू ण लागतC ॥१८
॥१८॥
१८॥
नारद
वनवी ितघींसीं । ौे@=व अिधकार
वशेष तु`हांसी । तु`ह पितोता
तपोराशी । तु`ह सकळांसी वंr क_ं ॥१९
॥१९॥
१९॥
ह सृFी उभाEरली तुमHया कृ पC । जीवजंतू तु`हांपासोिन -पC । द|ध होती
तुमHया कोपC । सदयरो पC उगवती ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
अभुत तुमचC म"हमान । वणूf शकेल तर कोण । शेषकवी पावले शीण ।
अबािधत गुण तुमचे ॥२१
॥२१॥
२१॥
अिधकार पाहतां अवघे । उ=पित aःथित ूळय बरवे । हे तुमचेच सव वैभवC
। कोsहा न करवे तुमची सर ॥२२
॥२२॥
२२॥
ऐसी असतां हतवट । कासया पडावC संकटं । पित"दhय करोिन उठाउठY ।

आपुले पटं जाइजे ॥२
॥२३॥
एकोिन नारदाचC भाषण । उर rावया नसे आंगवण । सलuज पाहती

अधोवदन । मौन वचन बोलती ॥२४
॥२४॥
२४॥
तंव झाpया घटका चार । कोणी न दे ती उर । नारदC ओळaखलC अंतर ।

नसे अिधकार या काजीं ॥२५
॥२५॥
२५॥
मग गुज सांगे तयांचे कानीं । तु`हं ूाथा ःनुषेलागोिन । ितशी दया जर
उपजली
उपजली मनीं । पूवव
तपणीं
् करल =यां ॥२६
॥२६॥
२६॥
न िमळतां अमृत । केवी सावध होईल मृत । धPवंतरवांचोिन नेमःत । कC

व
उतरत
वखार ॥२७
॥२७॥
२७॥
जर न वषq तर घन । तर केवी वाढती त-तृण । ूा नसतां वसंतमान ।
पुंप वटवून न येती ॥२८
॥२८॥
२८॥
तेवीं ूसPन न होतां अनसूया । कदा न पालटे यांची काया । यु<_ िनवे"दली
उपाया । आळस ूाथाया न "कजे ॥२९
॥२९॥
२९॥
ु मन । यासी िनवे"दतां तU [Fांतवचन । िनरोगी जर
अिधकारपर=वC गढले
hहावC आपण । कटु सेवन करावC ॥२३०॥
२३०॥
न सेवावे ठे ऊिन दोष । तर पालट न पडे रोगास । से

वतां साहोिन कुसमुस
। सतेज वपुस पा
वजे
पा
वजे ॥३१
॥३१॥
३१॥
अिधकाराचा अिभमान । ठे
वजे माते गुंडाळोन । आपुले कारणC ल^ दे ऊन ।
करा मान मम शmदा ॥३२
॥३२॥
३२॥
येहवीं
हवीं
वचारC पाहतां । िमयाच वाढवाया nै ता । आपुलीया बाळा शृग
ं ाEरतां ।
कोण द
षता
ू ते ठा} ॥३३॥
३३॥
ू=य^ हे तुमचे ःनेहाळ । येथC दोष नाaणजे अनुमाळ । अंतर

तर होवोिनया
ूेमेळ । चोजवा रसाळ शmद आतां ॥३४
॥३४॥
३४॥
नारदवचनाची दे खोिन चातुर । परम सुखावpया अंतर । लUभC उकया

शररं । फुटU बाहे र पाहती ॥३५
॥३५॥
३५॥
गुबीज होतां रोपणीं । मोहो कUभ िनघाले आंतुिन । ते

वःतारती कवणे
गुणीं । ौोतेजनीं पEरिसजे ॥३६
॥३६॥
३६॥
ऋ
ष अऽी अनसूया नारद ःतंभ । चतुगण
ु हा मंडप सुूभ । रमा सा
वऽी
वेली अंब । सदय सलंब ूसरे वर ॥३७
॥३७॥
३७॥
सबु7पण हEरत । चातुय शmदपुंपC

वराaजत । दया लोभ गौरव डोलत ।
सुफळC लUबत हे िच तया ॥३८
॥३८॥
३८॥
अंबा वेली सरसावली । नारदःतंभे ूथम वेधली । केऊं तेती वृ

7पावली
7पावली ।
ौवण केली पा"हजे ॥३९
॥३९॥
३९॥
दे वी `हणे हो नारदमुनी । धPय अनसूया हे मे"दनी । इची दे खोिन
अभुतकरणी । आनंद मनीं न समाय ॥२४०
॥२४०॥
२४०॥
इचC वय असोिन सान । "दhय पाहतां "दसे आचरण । अऽी पाहतां तोह
तपोधन । सदय सlान उभयतां ॥४१
॥४१॥
४१॥
रमा `हणे उभयतांसी । पाहतां सुख वाटे जीवासी । धPय र=नC जPमलीं कुसीं
। सकळ कुळासी तारक ॥४२
॥४२॥
४२॥
आ`हं दे व ःवगभव
ु नीं । काय केलC तेथC राहोनी । आ`हांहु िन अिधक करणी
। रा"हले साधुनी भूलUक_ं ॥४३
॥४३॥
४३॥
धPय माउली हे अनसूया । जीवूाणC उलटली पितपाया । येर अवनीं कां

नसती जाया । वृथा वायां जPमोनी
जPमोनी ॥४४
॥४४॥
४४॥
ह िनदष गंगा भावताEरणी । ह दाEरिमोचक शुभाननी । ह अlाननाशक

lानखाणी । जगपावनी जगदं बा ॥४५
॥४५॥
४५॥
सा
वऽी `हणे ऐका बाई । आमुचे संततीस पार नाहं । पEर या उभयतांची
नवलाई । अभुत पाह
ऽभुवनीं ॥४६
॥४६॥
४६॥
आ`हांहू िन
वशेषगुणC । "दhय सुंदर हं उभयर=नC ।
ऽभुवन भरलC क_तtनC ।
"फटलC पारणC डोिळयांचC ॥४७
॥४७॥
४७॥
आतां या उभयांवरोनी । सांडावे ूाणसखे ओवाळोनी । आ`हां िमर

वलC
धPयपाणीं । यांचे भूषणीं भूषण आ`हां ॥४८
॥४८॥
४८॥
नारद `हणे काय `हणावC । तु`ह स=यिच वaणतां आघवC । पापी तरती
यांिचया नांवC । आवडं गावे गुण यांचे ॥४९
॥४९॥
४९॥
हे जयातC अवलो"कती । =याचे मनोरथ सहज पुरती । धPय अऽी
अनसूयासती । वाचे "कती अनुवादं ू ॥२५०॥
२५०॥
ऋषी `हणती स=य माते । उपमा नसेिच या उभयतांतC । कोण तुक_ या

सामयातC । हC तU आ`हांतC न "दसे ॥५१
॥५१॥
५१॥
सा
वऽी तुमचC तप थोर । `हणोिन
`हणोिन ऐशीं फलC पावला िनधार । प
वऽाचे हे
प
वऽ । उदार धीर सदाचरणीं ॥५२
॥५२॥
५२॥
ऐसा ःतुितसंवाद जंव होत । तU अऽी अनसूया आलीं धावत । साFांग करोिन
ूaणपात । उभय
वनवीत ूेमभावC ॥५३
॥५३॥
५३॥
जी जी वडल तु`ह आ`हां । आ`हं ःतवावC तुमHया पादपां । तC न होतां

वaणतां अधमा । कां Eरकामा ौम वायां ॥५४
॥५४॥
५४॥
आ`ह अ=यंतसे चोर । धरोिन बैसलU िगEरकंदर । अपराधीया दं ड थोर ।

तु`ह िनधार करावा ॥५५
॥५५॥
५५॥
ू=य^ आ`ह अपराध केले । हे तु`हां सवाfते कळले । दं ड न कEरतां

आपंिगले । गौर
वलC बाळांतC ॥५६
॥५६॥
५६॥
धPय धPय तुमची सदयता

सदयता । आपुली लोपवोिन यो|यता । आ`हां दनांिस
थोर
वतां । क_ित वाढ
वतां आ=मजाची ॥५७
॥५७॥
५७॥
आ`ह दन हन अभक बाळ । कEरत बैसलU वनीं खेळ । शीणला भाग तU
जाणे ःनेहाळ । पोटं कळकळ `हणोिन ॥५८
॥५८॥
५८॥
Tदयीं ताaPहयाची िचंता । `हणोिन आला येथC

पता । बाळ खेळ पाहोिन
गुंततां
ततां । वेळ येतां लागला ॥५९
॥५९॥
५९॥
हC जाणवतां मायेसी । कळ न साहे ची मानसीं । मोहC धावोिन वेगेसीं ।
व=सापासीं पावली ॥२६०
॥२६०॥
२६०॥
व=स पाहतां अिनवार । भलतैसे "फरे रानभर । पEर गाउली घालीत हंु बर ।
कृ पा पाखर घालावया ॥६१
॥६१॥
६१॥
असो माता
प=याहिन
ू परते । आ`हां गौण सकळ दै वतC । `हणोिन वं"दतU
चरणातC । कृ पादानातC मागतU ॥६२
॥६२॥
६२॥
सकळ अपराधांची ^मा करोन । सेवेसी सांगा आlा ूमाण । कदानुलंघंू

आपुलC वचन । अनPय शरण तु`हांसी ॥६३
॥६३॥
६३॥
तंव सा
वऽी उमा कमळा । आनंदोनी बोलती ते वेळां । पूवव
त ् दावी या
सुशीळा । आ`हां सकळां पाहU दे ॥६४
॥६४॥
६४॥
मातृ
मातृवचनातC वंदोिन िशरं । अनसूयेकडे पाहे ते अवसरं । खूण मुिा जाणोिन
झडकर । तीथ स=वरं आaणलC ॥६५
॥६५॥
६५॥
सhय ूदa^णा घालोन । वंद ूेमC ःवामीचरण । तैसिC च सवाfूती नमोन ।

कर िसंचन बाळकC ॥६६
॥६६॥
६६॥
उदक करोिन िसंिचतां । पूवव

f त ् ूगटले अविचतां । हC दे खोिन समःतां ।
आनंद िचा न समाये ॥६७
॥६७॥
६७॥
वमानीं पाहती सुखर । तवं दे aखले ॄ~ा

वंणु हर । कुसुमे वषता झाला
अमर । वाrC "कPनर वाज
वती ॥६८
॥६८॥
६८॥
दे वांगना आर=या कEरती । असरा गंधव आनंदC गाती । वाrC नाना

वध
वमानीं वाजती । ऋषी गजती वेदवाणी ॥६९

॥६९॥
६९॥
सकळ कEरती जयजयकार । ऋषी आशीवचनC बोलती उदार । तया आनंदासी
नसे पार ।
वमानC स=वर पातलीं ॥७०
॥७०॥
७०॥
आनंदे भरलC भूमंडळ । आनंदते झाले लोकपाळ । धPय अनसूया वेpहाळ ।

वaणती सकळ नारनर ॥७१
॥७१॥
७१॥
aजकडे ितकडे अवघा आनंद । ूगटला तेथC आनंदकंद । उडाला सकळ

भेदाभेद । गेला खेद अऽीचा ॥७२
॥७२॥
७२॥
पु"ढले ूसंगीं िन-पण । समःतां घडे ल आिलंगन । उभयतां तC ूसाद दे ऊन ।

ःवपदःथान पावतील ॥७३
॥७३॥
७३॥
ौीसगु- अनंत । तोिच या मंथा वदवीत । शरणागताचे मनोरथ । तो

पुरवीत गु-राव ॥७४
॥७४॥
७४॥
तेणCिच कृ पा करोिन पाह । बु

7 ूेरली या Tदयीं । पूण अयाय वद
वले
साह । नेणवे नवलाई तयांची ॥७५
॥७५॥
७५॥
वंशयंऽ िछिाकार । वाज

वतां वाजे अितसुंदर । पर तया जैसा वाज
वणार ।
तेवींच ूकार येथींचा ॥७६
॥७६॥
७६॥
येहवी
हवी पावा केउता वाजे । काय सुंदरपणा तया साजे । वाज
वpयापासोिन
नाद िनपजे । सुंदर गाजे नामC पोवा ॥७७
॥७७॥
७७॥
तेवी मी अ=यंत पामर । बोलाव गु-कृ पेचा आधार । मी कता हा िमया

ूकार । सूऽधार वेगळाची ॥७८
॥७८॥
७८॥
िनिममाऽC अनंतसुत । ूिस7 संतांचा अं"कत । =याचे nारं िभ^ा मागत ।

करा पारं गत मज दना ॥७९
॥७९॥
७९॥
इित ौीदूबोधमंथ ॥ ौीनारदपुराणाचC संमत ॥ ौोते पEरसोत
पEरसोत संतमहं त ॥
ष@ायाय अभुत गोड हा ॥२८०
॥२८०॥
२८०॥
॥ ौीद"दगंबरापणमःतु ॥
॥ इित ष@ायायः समाः ॥

अयाय सातवा
॥ ौीगणेशाय नमः ॥
ौीम=सगु- अनंता । आनंदकंदा तूं समथा । उदार धीरा कृ पावंता ।

अनाथनाथा शरण तूतC ॥१
॥१॥
तूं संपPन सवाधीश । सकळ ईशांचा"ह

ा"ह ईश । परा=पराचाह परे श । तूं
अ
वनाश सवदा ॥२
॥२॥
तूं शरणागताचा दाता । तूंिच भवॅांित फे"डता । तूं या aजवासी ताEरता ।

तुजवीण ऽाता कोण आ`हां ॥३
॥३॥
`हणोिन तूतC आलU शरण । न पाहं आतां दोषगुण । दे वोिनया कृ पादान ।

कर पोषण सुताचC ॥४
॥४॥
मी तुझC लाडके ल"डवाळ । तूं गु-माय होसी ःनेहाळ । पुरवी बाळकाची आळ

। कथा रसाळ चालवी ॥५
॥५॥
गत कथायायीं िनरो
पलC । अनसूये ःतवोिन ूसPन केलC । ितघे "दhय
पूव-
प झाले । पुंपC वषले सुरवर ॥६
॥ ६॥
आतां पुढल कथानुसंधान । सगु-कृ पC होतसे िन-पण । ौोतीं तेथC िच

दे वोन । क_जे ौवण सा^ेपC ॥७
॥७॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । पाहतांिच झाला जयजयकार । दे व मानव नारनर ।
आनंद थोर मािनती ॥८
॥८॥
अऽी अनसूया तये वेळं । आसनC मां"डती उतावेळं । यु|म पृथक=वC िनराळं
। रं गवpली अनुप`य ॥९
॥ ९॥
अPय पृथकिच बैसका । ऋषीलागीं घातpया दे खा । पूजासा"ह=य

जासा"ह=य मािलका ।
िhय सुगंिधका िस7 केलC ॥१०
॥१०॥
१०॥
मग उभयतां जोडोिन कर । ूािथते झाले तयांसमोर । `हणती कृ पा क_जे
दनावर । अंगीकार करावा ॥११
॥११॥
११॥
जयजयाजी पावतीरमणा । सा
वऽीवरा पासना । जय भ<
ूय नारायणा ।
दयाघना दनबंधो ॥१२
॥१२॥
१२॥
जयजयाजी गौरवpलभा । जयजयाजी पनाभा । रमारमणा तुझेिन शोभा ।

ये आरं भा पूजाःथानीं ॥१३
॥१३॥
१३॥
जयजयाजी पPनगहारा । जय वेदमूित क-णाकरा । जय सवातीता सवqwरा ।

पूजा अंगीकारा दनाची ॥१४
॥१४॥
१४॥
जयजयाजी कैलासवािसया । स=यपुराधीशा स=य
ूया । वैकंु ठधामा गुणालया
। करा दया
वनयाथt ॥१५
॥१५॥
१५॥
जय
वधाितया सृ
Fकरा । सदय पालना सवqwरा । जयजयाजी भूतसंहारा ।
दयासागरा ल^ा मज ॥१६
॥१६॥
१६॥
जय
पनाकपाणी कप"द शा । नीलमीवा भःमभूषा । गंगाधरा अपणqशा । िशव
सवqशा मां पा"ह ॥१७
॥१७॥
१७॥
जयजय ःवामी चतुव q ा । सदय उदारा स=पाऽा ।

ऽा । हे कृ पाघना "nचतुनऽ
सतेज प
वऽा पा"ह मां ॥१८
॥१८॥
१८॥
जयजयाजी कमळावरा । कमलदला^ा चा-करा । कमल

ूया कर उ7ारा ।
क-णाकरा मां पा"ह ॥१९
॥१९॥
१९॥
ऐकोिनया क-णावचन । कृ पC िवलC अंतःकरण । `हणे बा रे संतोषमान ।
पEरसोिन ःतवन झालU क_ं ॥२०
॥२०॥
२०॥
उगार वचनC ऐकतां । साFांगC निमती तi उभयतां

उभयतां । पृथकची ूाथाhया =या
माता । होईल िचा संतोष =यां ॥२१
॥२१॥
२१॥
उभय जोडोिन ब7 पाणी । कEरते झाले तेhहां
वनवणी । आलU तु`हां
अनPयपणीं । शरणचरणीं सावC ॥२२
॥२२॥
२२॥
जय
ऽपुरांतकेwर अंबे । मम जिनते
वwकदं बे ।
वwपालके हEरवpलभे ।
सतेज सुूभे शरण तुज ॥२३
॥२३॥
२३॥
जयजय िशव
ूये मृडानी । जय
विध
वलासके सौदािमनी । जयजय
माधवमनमो"हनी । उभे ूाथनीं पा"ह आ`हां ॥२४
॥२४॥
२४॥
जयजय अपणq सदये । जय वेदमूित ूाण

ूये । जयजय सEरतावरतनये ।
वं"दतU पाय अनाथ मी ॥२५
॥२५॥
२५॥
जय षडाःयमाते भवानी । जयजय वो द^मख

ववंिसनी । कृ पाकटा^े
पाकटा^े
"हमनगनं"दनी । पितत पावनीं ल^ी मज ॥२६
॥२६॥
२६॥
जय ॄ~तेजसे
ऽपदगाऽी । ूथम पदC तूं गायऽी । "nपदा तूं माते सा
वऽी ।
सरःवती सुंदर
ऽपदा तूं ॥२७
॥२७॥
२७॥
एवं माता तूं पदऽी । जPमलU कुसीं `हणोिन अऽी । तर कृ पा करोिन प
वऽी
। दया सुपऽ
ु ीं क_जे आतां ॥२८
॥२८॥
२८॥
जयजय कमले कमलधारके । जय कमलभूषणे ।

ऽभुवनपालके ।
कमलदला^े
ऽतापहारके ।
वwनायके पा"ह दना ॥२९
॥२९॥
२९॥
ःतुितःतवनातC ऐकोनी । ितघी आनंद=या झाpया मनीं । हC दे खोिन उभयांनीं

। लोटांगणीं पi गेले ॥३०
॥३०॥
३०॥
अनसूयेसी वोसंगा घेवोन । ूेमC दे ती आिलंगन । बाई तु`हां ^ेम कpयाण ।

सदै व पूण असो हC ॥३१
॥३१॥
३१॥
ते
वं ॄ~ा
वंणु महे wर । आिलंगोिन दे ती अभयकर । बा रे तुमचा म"हमा
थोर । अभुत अगोचर पा"हला ॥३२
॥३२॥
३२॥
अऽी अनसूयेसी अवमहण । व"डलीं आदरC कEरतां जाण । यश वaणती

ऋ
षगण । `हणती धPय "दवस आजी ॥३३
॥३३॥
३३॥
सावC
सावC
पतरांलागोनी । अऽी अनसूयेतC सPमानोनी । आणोिन बैस
वलC
आसनीं । घोष "nजगणीं मां"डले ॥३४
॥३४॥
३४॥
मंऽघोष आरं िभती । उभय पादपूजा तेhहां कEरती । "दhय व]भूषणC दे ती ।

चंदन चिचती सौभा|य ॥३५
॥३५॥
३५॥
सतेज सम
पती अलंकार । तुळसी पुंपC गुंफ_त हार । सुगंध धूप दप पEरकर
। फलसंभार नैवेrा ॥३६
॥३६॥
३६॥
फल आहार कEरतां सेवन । उदकC कर

वती मयपान । तृि होतां अपोषण ।
करू^ालन कर
वलC ॥३७
॥३७॥
३७॥
मुखशु7 दे वोिन =यांसी । "दhयासन दे त वेगCसी । करोnतन चंदनासी ।

पEरमळासी चिचलC ॥३८
॥३८॥
३८॥
सूेमC सुरंग तांबल

ू । चवणा "दधला रसाळ । द^णा अपिन उतावेळ ।
ूद^णा िनमळ कEरताती ॥३९
॥३९॥
३९॥
दं डूाय नमःकार घातले । तेवींच मुनी तोष

वले । मानसीं यानधारण केलC
। चरण लa^ले सकळांचे ॥४०
॥४०॥
४०॥
मागुतीं जोडोिनया कर । ूीतीं उभे राहोिन समोर । ःतुित आरं िभली साचार
। सद अंतर तi होय ॥४१
॥४१॥
४१॥
जय अजअजात सवमा । आनंदसागरा सुखधामा । अनाथनाथा तूं
वौामा
। मंगलधामा सवqशा ॥४२
॥४२॥
४२॥
जयजय
वमल-पा चैतPयघना । जय गुणातीत गुणवधना । जय सवसा^ी
सनातना । सवकारणा सवा=मका ॥४३
॥४३॥
४३॥
जय मायातीत िनरामया । अlानछे दका lानोदया । तापहारका पूण सदया ।

कर छाया कृ पेची ॥४४
॥४४॥
४४॥
जय जय अnय-पा िनःसंगा ।
वlानराशी ितिमरभंगा । अनंत वेषा अनंत
रं गा । अnय अभंगा अभेदा ॥४५
॥४५॥
४५॥
ऐिसया ःतवनC आरती । ूuवाळोिनया ओवािळती । काया कुरवंड सूेमगती

। करं घेती पुंपांजळ ॥४६
॥४६॥
४६॥
वेदो<मंऽे करोन । सुःवरे घोष सरसावून ःवaःत साॆाuय `हणोन । कEरती

अपण मःतक_ं ॥४७
॥४७॥
४७॥
नमःकारोिनया ःत
वती दन अपराधी `हणोिन `हणती । ^मा करोिन
कृ पामूतt । करा ूीती दासातC ॥४८
॥४८॥
४८॥
जयजय वैकंु ठपित रमाधवा । मी बहु अपराधी केशवा । नेणC क-ं कांहं तुझी
सेवा । अिभमानी काजवा जPमलU ॥४९
॥४९॥
४९॥
जयजय िशवशूळपाणी
ळपाणी । मी दराचार
ु गा अवगुणी । अचन नेणC कुभाव मनीं
। hयथ जPमोनी वायां क_ं ॥५०
॥५०॥
५०॥
जयजय ःवामी
वघाितया । नाहं से
वलC `या तुaझया पायां । hयथ शीण
"दधला जPमोिनया । वृथा काया पुF केली ॥५१
॥५१॥
५१॥
तु`ह महामूित सव संपPन । धPय ःवामी तुमचC म"हमान । पितत अनाथ
अनPय शरण । कEरतां पावन तयातC ॥५२
॥५२॥
५२॥
`हणोिनया पायांपाशीं ।
वनीत झालU जी कृ पाराशी । नपाहतां दोषगुणांसी ।
चरणापाशीं ठाव rा ॥५३
॥५३॥
५३॥
आ`हं शु7 अ=यंत अlान । नाहं घडलC सेवाअचन । नाहं घडलC जप यान
तपाचरण तेह नसे ॥५४
॥५४॥
५४॥
नाहं सािधला योग । नाहं घडले कांहं याग । तीथ ोत नेम चांग । नाहं
जोग सािधला ॥५५
॥५५॥
५५॥
शु7 जैसे वनीचC ढोर । तेवींच घडला सव

वचार । इं "ियपोषणीं सादर ।
ःव"हत सार नेणCची ॥५६
॥५६॥
५६॥
सेवा न जाणC सuजनाची । कiची मग सोय परोपकाराची । कiचीं कोडC पुरतीं

अिथpयाचीं । वाता सुखाची
खाची न वदे वाचा ॥५७
॥५७॥
५७॥
सव गुणC आ`हं हन । दे वा पातक_ आaण मलीन ऐिसया नFा दFा
ु कराल
पावन । तरच धPय सवqश ॥५८
॥५८॥
५८॥
अऽी अनसूयेHया ःतवना । सकळह तुक

वती माना । `हणती केवढा हा
लीनपणा । धरोिनया क-णा गाइली ॥५९
॥५९॥
५९॥
धPय धPय यांचे आचरण । पर "कंिचत न धर अिभमान

अिभमान । हC िच यो|यतेचC
ल^ण चतुर सुजाण जाणती ॥६०
॥६०॥
६०॥
पीका सरसावतां कां गोणी । भू ल^ीतसे अवलोकनीं । जंव जंव हाय

कणभरणी । तंव तंव लवणीं
वशेष ॥६१
॥६१॥
६१॥
जे का अभागी nाड । फळ ना पोकळ दघ वाड । ःपशूf जातां खडबडबड ।
कोण सुरवाढ तयांचा ॥६२
॥६२॥
६२॥
तैसा नोhहे हा अ
ऽमु
अ
ऽमुनी । शांित वैरा|याची खाणी । प
वऽ अनसूया सुशील
गृ"हणी । पुsयपावनी पितोता ॥६३
॥६३॥
६३॥
ऐसे कEरतां ऋ
ष अनुवाद । तंव
ऽमूतtस झाला आनंद । मग सूेमयोगC
आशीवाद । दे ती ूिस7 आवडनC ॥६४
॥६४॥
६४॥
`हणती बारे अ
ऽमुनी । तु`ह उभयतां धPय मे"दनीं । तु`हांऐसे नयनीं
नयनीं । न
दे खU कोsह दसरे
ू ॥६५॥
६५॥
उदं ड तपी तापसी पा"हले । योगी यानी अवलो"कले । गृहःथाौमी सभा|य

भले । पEर मन न झालC शांत कोठC ॥६६
॥६६॥
६६॥
आचरण कम दे aखलC अपूव । अिभमान ऊमtचे गौरव । "दसती पर दांिभक
सव । अनPय शु7 भाव नसेिच ॥६७
॥६७॥
६७॥
तो आ`हं येथCिच पा"हला । मूितमंत तु`हा पाठYच ठे ला । िनरिभमान योग

सािधला । आनंद झाला पाहतां ॥६८
॥६८॥
६८॥
धPय धPय हC तुझC अचन । धPय या

वनय=वाचC ल^ण । ौ7ा भली
पEरपूण । भाव सघन स[ढ तो ॥६९
॥६९॥
६९॥
धPय तुमचा हा अिधकार । आवड पूजनीं तु`हां थोर । केला पाहोिन स=कार
। आमुचC
चC अंतर िनवालC ॥७०
॥७०॥
७०॥
तु`ह उभय आनंदमूतt । हे आ`हां सकळांची

वौांती । सदै व कpयाण
तु`हांूती । असो क_ित वाढो सदा ॥७१
॥७१॥
७१॥
िन
व2न चालो तुमचा योग^ेम । िस7ं जावोत तुमचे नेम । अढळ Tदयीं
राहो ूेम । पुरोत काम सकळह ॥७२
॥७२॥
७२॥
िनदष घडो तपाचरण । सदै व सदयता वसो पूण । आरो|य काया
श
<संपPन । असो धनधाPय
वपुल तC ॥७३
॥७३॥
७३॥
ूपंच घडो परमाथ-प । सकळ दे वता असोत सकृ प । नुरो जीवीं कांहं संताप
। lानदप ूuवळो ॥७४
॥७४॥
७४॥
सेवा घडो सवाfभत

ू ीं । nै त कpपना न बाधो कpपांतीं । नुरो दे हं कांहं ॅांती
। आ=मूाी
आ=मूाी असो तु`हां ॥७५
॥७५॥
७५॥
न बाधो कदा कोणताह शीण । असो औदाय ूपंचीं अनृण । नांदा कुशल -प
सुखी सधन । ःव-पीं उPमन वृी असो ॥७६
॥७६॥
७६॥
ऐसा वरदपुंपC गुंफोिन हार । अऽी अनसूये वो

पतां स=वर ।
ऽगुणा=मकC
अभयकर । मःतकावर दधला ॥७७
॥७७॥
७७॥
आनंदोनी तेhहां ऋ
षमंडळ
डळ । ूेमC आpहादC
प"टती टाळ । अऽी भाळ ठे वी
चरणकमळं । सूेम जळं वषत ॥७८
॥७८॥
७८॥
तंव ते
वमानC िस7 झालीं । िनशाणभेर खणाaणली । दे वांसह तये वेळं ।
ऋषीमंडळ उठे =वरC ॥७९
॥७९॥
७९॥
तै उpहासलC सकळांचC मन । दशनC जीवजंतू झाले पावन । आनंदलाटा

उसळती सघन । हे लावे संपण
ू वोलावती ॥८०
॥८०॥
८०॥
पर अनसूयेचे अंतरं । "कंिचत उठली खेदलहर । ते जाणे एक ॄ~चार ।
जया कर ॄ~ावीणा ॥८१
॥८१॥
८१॥
अनसूयेचे वम जाणोन । `हणे तूं चतुर होसी सुजाण । धैय धरोिन धरं
चरण । करं भाषण इaHछत जC ॥८२
॥८२॥
८२॥
वमानासaPन7 दे व जाती ऋ
षगण तयां बोळ
वती
बोळ
वती । तैिसयामाजी
अनसूयासती । नमोिन
वन
वती पi झाली ॥८३
॥८३॥
८३॥
इकडे वाrांचे गजर । होतां नादC कUदलC अंबर । न कळे शmद अणुमाऽ ।
गुजबुज थोर दमदमली
ु ु ॥८४॥
८४॥
तंव अनसूयेतC दे खोनी । वाrC राह

वलीं तत^णीं
् । तु`ह शmद न बोला जी
कोsह । िनbळपणीं असावC ॥८५
॥८५॥
८५॥
नाद अवघे ःतmध होतां ।

वन
वती झाली पितोता । अहो जी ःवामीसमथा
आ`हा अनाथां ताEरलC ॥८६
॥८६॥
८६॥
सुूसPनC "दधलC वरदान । तC िस7ची असे कृ पCक-न । आपण कEरतां पालन

। मग तC Pयून कैसेनी ॥८७
॥८७॥
८७॥
भानु मं"दरं येवोनी ूगटे ल । तेथC अंधार कोठोिन राहल । "हमकर

"हमकर ूीतीं
भेटेल । ताप उरे ल मग कiचा ॥८८
॥८८॥
८८॥
कृ पा कEरतां िचंतामणी । दEरिा गेली सहज पळोनी । कpपत- उगवतांच

अंगणीं अथ मनीं कCवी राहे ॥८९
॥८९॥
८९॥
ूसPन होतांिच कामधेनू । मग सांगा तयासी काय वाणूं । रोिगया होतां

अमृतपानू । तया मरणू कैसेनी ॥९०
॥९०॥
९०॥
तेवीं तु`ह अपंिगतां
गतां । कोठोिन बाधेल आ`हां िचंता । तु`ह सवl सव
जाणता । कासया वृथा िशणवावC ॥९१
॥९१॥
९१॥
ऐकोिन अनसूयेची उ<_ । दे व च"कत झाले िचीं ।

वचारC मानसीं शोिधती ।
पEर कोणाूित नुमजे तC ॥९२
॥९२॥
९२॥
शmदरोहोकेिचतेरो होकले । थ"कत ठा} उभे ठे ले । िनरिसpयावीण पाउलC ।

पुढC नुचलCिच तयांते ॥९३
॥९३॥
९३॥
तंव नारद `हणे कां जी ःथीर ।

वमानीं आ-ढावC स=वर । कासया कEरतां
उशीर । वाट सुरवर पाहती ॥९४
॥९४॥
९४॥
शंकर `हणे जावयालागुनी । उशीर कैचा नारदमुनी । पEर या अनसूयेHया
ूाथनीं । प"डलU गुंतोिन नुगवे हC ॥९५
॥९५॥
९५॥
नारद `हणे
ऽपुरांतका । परम होसी तूं भ<सखा । अनुसय
ू ेचे मनींची शंका ।
वwhयापका दरू क_जे ॥९६॥

९६॥
आपण होवोिन सुूसPन । बहते

ु क "दधलC वरदान अनसूयेचा हे तू कोण । तोह
जाणून घेईजे ॥९७
॥९७॥
९७॥
सवCिच `हणे अनसूयस

े ी । कोण ू तुaझये मानसीं । तो िनवेद पायापासी ।
संकोच यासी न धरावा ॥९८
॥९८॥
९८॥
तुमचे
मचे पुरवावया हे त । हे ूगटले ितघे सा^ात । ऋ
षगण गंधव पाहात ।
धPय पुनीत "दवस आजी ॥९९
॥९९॥
९९॥
सकळांसी झाली समसा`यता । हC मह=पव जाणोिन आतां । िनवेद आपुpया
अंतरआता । साधी ःवाथा ूयु<_ं ॥१००
॥१००॥
१००॥
पEरसोिन ऐिसया वायासी । अनसूया वदे नारदासी । ौवणीं साठवा शmदासी

। दे वऋषी तु`हं सव ॥१
॥१॥
अहो हे सकळांचे वडल । आ`हां दनांवर झाले दयाळ । ःवलीलC होवोिन

बाळ । मज ःनेहाळ भाग "दला ॥२
॥२॥
नसतां उवलC येणC । केलीं आवडं पयःपानC । यालागीं मं"दरं पाळणC ।

घालोिन `हणे जोजो मी ॥३
॥३॥
तेणC लोभमोहा जाली वृ7ं बाळ-पीं जडली बु7 । नसतां दा

वली उपाधी ।
सो"डलC मधीं पाहा केसC ॥४
॥४॥
आतां ःवपदां हे आनंदे जाती । नारदा पालख Eरते मज "दसती । याची गुणC
जीवीं खंती । ऐिसयाूती काय क-ं ॥५
॥५॥
नारदा पूव होतU आनंदघन । नhहती यांची आ`हां आठवण । यांनींच ःवतां
येऊन । वधलC मज काय वदं ू ॥६॥
जेधवां पाहन पालख । मोहC अंतर कर लखलख । हरपोिन जाईल सव सुख
। अिनवार दःख
ु वाढे ल ॥७॥
तया दःखभरC
ु करोनी । नारदा िनिा न यावी नयनीं । हC उिचत क_ं
तु`हांलागोनी । पाहा शोधोनी मानसीं ॥८
॥८॥
नारदा बोल ूारmधासी । काय -सोिन सांगU तु`हांसी

सी । ःवःथ जावC
ःवपदासी । दया मानसीं असूं rा ॥९
॥९॥
ःवपEरवारC सुखसंपPन । िचरायु नांदा पदं जाऊन । पर शरणागताची

आठवण । नका
वस-न राहंू क_ं ॥१००॥
१००॥
अनंत ॄ~ांडाची घडामोड । तु`हां अPय कायाची तांतड । तेथC आ`ह केउतीं
बापुडं । होईल अनावड ःमरणाची
ःमरणाची ॥११
॥११॥
११॥
ललना पEरवारं सुरवाड । भोग उपभोगीं उपजे आवंड । केवीं ःमरणाची चाड
। तेिच गोड तु`हां होती ॥१२
॥१२॥
१२॥
`हणोन
वनीत होवोन । तु`हां दे तसU आठवण । एवढC िच rावC कृ पादान ।
आमुचC ःमरण न
वसरावC ॥१३
॥१३॥
१३॥
तंव नारद `हणे जी क-णालया । या अनसूयेवर करावी दया । तi कृ पा

उपजली दे वराया कEरती छाया पूण=f वC ॥१४
॥१४॥
१४॥
सकळांचेिन सaPनधानीं । दे व वदती ूसादवाणी । अनसूये तुझC ूेम पाहोनी ।

तुFलU मनीं स=य पi ॥१५
॥१५॥
१५॥
तुमचे भ
< आदरचC ऋण । कधींह न "फटे आ`हांलागून । पEर "कंिचत ्
तोषवूं तुझC मन । सागरा अपण
बंद ू जेवीं ॥१६
॥१६॥
१६॥
येच
वषयीं माते । आव} िनवे"दतU तूंतC । तC पEरयेसी सावधान िचC ।
आपंगी आ`हांतC जीवCभावC ॥१७
॥१७॥
१७॥
तुझC केलC पयःपान । तC अमृताहनी

ु गUड गहन । तेथC गुंतलC आमुचC मन ।
पुढतीं सेवन क-ं तC ॥१८
॥१८॥
१८॥
यासाठYं मी शंकर । तुaझये पोट धEरतU अवतार । दवा

ु सनामC कर गजर ।
हा अभय वर घे माझा ॥१९
॥१९॥
१९॥
तंव
वधाता बोले आपण । मीह तुझा पुऽ होईन । न करं आतां संकोच मन
। घेई वचन हC माझC ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
दोघांचा पाहोिन वरद ।

वंणूसी झाला आpहाद । `हणे माते न कर खेद ।
धEरला छं द पुरवीन मी ॥२१
॥२१॥
२१॥
दोघांहोिन आगळC । माझC कृ =य असC वेगळC । हनदन जनांचे पाळC । पावन

ःवलीलC करन मी ॥२२
॥२२॥
२२॥
माते तुज सांगतो खूण । या दोघांचे वCगळे िच दोन गुण । ते मजमाजी

अंसंती पूण । यांहोिन िभPन िभPन वेगळा मी ॥२३
॥२३॥
२३॥
ऽगुणा=मकC मी द । तुझा बाळ होईन स=य । योग दावीन िस7ांत ।

सवातीत राहोनी ॥२४
॥२४॥
२४॥
तुaझया मनोरथासी । पूण क-ं िनbयेसी । मातC =वां ःवःथ मानसीं । आनंद
सुखवासी असावC ॥२५
॥२५॥
२५॥
नारद `हणे धर पोटं । बांधी आतां शकुनगांठY । अनसूया चरणीं घाली
िमठY । ःफंु दे गोरट सूेमे ॥२६
॥२६॥
२६॥
उठवोिनया लवलाह अनसूया दे वC धEरली Tदयीं । मुख कुरवाळोिन
रवाळोिन तC समयीं
`हणे राह आ`ह येतो ॥२७
॥२७॥
२७॥
वर दे वोिन संबोaखता । आनंद सुख जाहले समःता । सुमनसंभार

अनसूयेव-ता । झाला वषता अमरC ि ॥२८
॥२८॥
२८॥
अ
ऽऋ
षवया भेटोनी । ता=काळ बैसले दे व
वमानीं । दं द
ु भीनाद
ु गजती
गगनी । उठती वनी अनुप`य ॥२९
॥२९॥
२९॥
ःवगt चढतांिच
वमानC

वमानC गंधवf
वrाधर गाती गायनC । असरा नृ=य कला
कEरती तनानC । मृदंग वीणे वाज
वती ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
झाली
वमानांची दाट । अमर कEरती पुंपवृFी । दे व िमळोनी तेहतीस कोट
। नेती पट िमरवत ॥३१
॥३१॥
३१॥
दे वललना धावोिन येती । आर=या घेवोिन ओवािळती । ूथम कैलासभुवना

जाती । िशव
िशव ःथा
पती िशवपद ॥३२
॥३२॥
३२॥
परःपरा सकळां सPमान । करोिन तोष

वती िशवगण । आनंदमय सव
कैलासभुवन । भ<जन डpलती
ु ॥३३॥
३३॥
अपणqसी कैलासीं ठे
वलC । गणांसमवेत िशव िनघाले । स=य लोकाूती पावले
। पदं ःथा
पलC
वधातीया ॥३४
॥३४॥
३४॥
आनंदोिन स=य लोकवासी । सPमान दे ती सकळांसी । स=कार करोिन वेगेसीं

। समारं भासी गौर
वलC ॥३५
॥३५॥
३५॥
तंव बोलतसे रमारमण । आ`हांसी िनरोप rावा आपण । सवC यावयाचC

कारण । कासया शीण कEरतसां ॥३६
॥३६॥
३६॥
तंव बोलतसे उमावर । बरवा शोिधला जी
वचार । हा तो नोhहे ^ीरसागर ।
वैकंु ठपुर असC क_ं ॥३७
॥३७॥
३७॥
दे खोिन सकळांची आवड । ओळखोनी िशवTदयींची गोड । भाषणC करतील

कडो
वकड । ती सुरवाड गोड पुढC ॥३८
॥३८॥
३८॥
हा अयाय आनंदभEरत । वािचतां आनंदिच होय ूा । वरदे शोभला

शोिभवंत । मनोरथ पुरवावया ॥३९
॥३९॥
३९॥
अ
ऽ अनसूयेची कामना । पूण hहावया दे वरदाना । ौवणीं पठणीं जडतां
भावना । =या दे वराणा कर दया ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
तोिच
ऽगुणा=मकC क-न । सवा ठायीं रा"हला hयापून । ूीितभावाते िनरखोन
। कर पावन जगगु- ॥४१
॥४१॥
४१॥
सगु- तोिच द अ
वनाश । शरणागताचे तोड पाश । lानबोधC बोधवी
मानस । करवी नाश
वकाराचा ॥४२
॥४२॥
४२॥
शु7 सxव जो आपुला गुण । ूेमC दे तेथील

ील अिध@ान । करोिन nै ताचे खंडन
। अnय पूण बाणवी ॥४३
॥४३॥
४३॥
एसा समथ हा गु-द । याची कृ पा hहावया ूा सहाकार तु`ह साधुसंत ।

दयावंत aजवलग ॥४४
॥४४॥
४४॥
`हणोिन धEरली तुमची कास । जीवCभावC `हणवी दास । न करा जी माझी

िनरास । पुरावा आस दयािसंधु ॥४५
॥४५॥
४५॥
तुमिचया ूसादC
ूसादC क-न । हा मंथ होतसे िन-पण । कता `हणतां लागे दषण
ू
। तुमचC म"हमान तु`हां ठावC ॥४६
॥४६॥
४६॥
संतचरणकमळ जC सुंदर । अनंतसुत येथील ॅमर । मकरं द सेवी िनरं तर ।
धािल गुंजारव सूेमC ॥४८
॥४८॥
४८॥
इित ौीदूबोधमंथ । यासी नारदपुराणीचC संमत । ौोते पEरसोत भा

वक
भा
वक
भ< । सतमोऽयाय
तमोऽयाय गोड हा ॥१४८
॥१४८॥
१४८॥
॥ इित समोयायः समातः ॥

अयाय आठवा
ौीसगु-दाऽेयाय नमः ॥
ॐ नमो अ
वनाश िनगुण
ा ।
वमळ¢पा सनातना । मायातीता िनरं जना ।
शु7 िच7ना नमो तुज ॥१
॥१॥
तू िनaखल ॄ~ िनराकार । अहं ॄ~ाaःम उार । मायािनयं

मायािनयंता ूभाकर ।
सगुणांकुर तेथे तू ॥२
॥२॥
सगुणःव¢प=व जे माया । ते तू होसी गा िनरामया । कpपनी आड

ूसवोिनया । गुणऽया उभाEरसी ॥३
॥३॥
सश<_क िनमन । ऐयभावा यु< क¢न । पृथके काय आlापून । "nभागी

आपण िमिौत ॥४
॥४॥
तीन दोन िमौी ते पाच । हे कौ=क दावावया

दावावया साच । एक एकाचे पुनरा पाच
। एवं संच पंच
वसा ॥५
॥५॥
पुनरा पांचा करोिन मंथन ।

वषभाग का"ढला िनवडोन । भाग पांचा
नामािभधान । वेगळे ल^ण ठे
वले ॥६
॥ ६॥
पंचवीस पा केले तीस । ःवभागे िमळवी एकास । एकूण केली छीस । खेळ
वशेष रिचला हा ॥७
॥७॥
एवं उभाEरले ऐसे भूत । दहा संःथा

पले
था
पले =यांत । दशnारे जे नेिमत । -ि
वःतीत वेगळे ॥८
॥८॥
दश नाद दश भेद । एकादशावे पृथक ूिस7 । हे भेदातीत अभेद । साधु

िस7 जाणती =या ॥९
॥९॥
ते तू सकळं चे जीवन । hयापक सा^ी¢पे पूण । तुज जाणावया आंगवण । न
बाणे खुण आगमिनगमा ॥१०
॥१०॥
१०॥
=वांिच हे भूत उभाEरले

उभाEरले । भूत भूतातेिच ूसव
वले । अनेक=वे
वःताEरले ।
एवं रिचले ॄ~ांडे ॥११
॥११॥
११॥
अनंत ॄ~ाडांची माळा । याचा सुऽधार तू वेगळ । खेळ खेळवोिन िनराळा ।

न कळे कळा कवणासी ॥१२
॥१२॥
१२॥
तू सकळांसी अगोचर । तुझा न कळे कोणा पार । िशणले ौुतीचे aजhहार ।

थ"कत फणीवर सह]मुखी
खी ॥१३
॥१३॥
१३॥
तेथे अpपमती मी हन । केउते वणूf मी तुझे गुण । `हणोिनया

वनय होऊन
। कर नमन पायांसी ॥१४
॥१४॥
१४॥
वणनीय करावी सेवा । हासी वसा लागला जीवा । तEर कृ पा करोिन

दे वािधदे वा । हे तु पुरावा दनाचा ॥१५
॥१५॥
१५॥
एवढा उपबम कEरतां । आळस न कEरसी स-नाथा

ु । सुताचा हे तु केउता ।
पूण कEरतां तु`हांस ॥१६
॥१६॥
१६॥
पूण कृ पेचे दे ता दान । मग ते न पडे कदा Pयून । यासाठY ूीित क¢न ।

वंद चरण
वनय=वे ॥१७
॥१७॥
१७॥
मागे तुजे =वांच बोल

वले । िन¢पण रसाळ चाल
वले । पुढे"ह पा"हजे
सांभािळले । कृ पाबळे आपुpया ॥१८
॥१८॥
१८॥
गतकथायायी वरदान । दे वोिन दे व पावले

पावले ःवगभव
ु न । कैलासी करोिनया
िशवाचन ।
विध ःथापन स=यलोक_ ॥१९
॥१९॥
१९॥
तेथे
वंणूने िशवासी ।
वचाEरले जातो वैकंु ठासी । आपण जावे ःवःथळासी
। लोभ मानसी असू rा ॥२०
॥२०॥
२०॥
िशव `हणे एकटे जावे । हे काय तु`हासी बरवे । हEर `हणे तु`हां शीण rावे
। काय करावे ऐसे पi ॥२१
॥२१॥
२१॥
मागुती बोले उमावर । काय असे तो ^ीरसागर । `हणोिन रहावे उगेिच दरू ।
हे तो वैकंु ठपुर असे क_ ॥२२
॥२२॥
२२॥
हे मािगले अयायी संपले । ते ौोतेजनी अवधाEरले । पुढे स-कृ

ु पे जे चाले
। ते ौवण केले पा"हजे ॥२३
॥२३॥
२३॥
िशवदे वाची आवड दे खोन ।

वनोदे बोले नारायण । ते चम=काEरक
चम=काEरक वचन ।
करा ौवण सकळह ॥२४
॥२४॥
२४॥
अहो या भूलोकाचे ठायी । नाना आचरणे कEरती पाह । जैसी uयाची कमाई
। तैसेिच ठाई ते पावती ॥२५
॥२५॥
२५॥
अहो जी िशवा चंिमौळ । हे माaझया बोलाची नhहाळ । तु`ह साठ

वजे
॑दयकमळ । इतर सकळ ऐ"कजे ॥२६
॥२६॥
२६॥
कोsह भा
वक भ< जाण । ूेमे कEरती
कEरती िलंगाचन । कोणी राजोपचारे करोन
। कोsह साधारण पंचोपचार ॥२७
॥२७॥
२७॥
कोणी कEरती ूदोषोत । कोणी सोमवाराते आचरत । कोणी िशवराऽी

नेमयु< । कोणी ोतःथ िनराहार ॥२८
॥२८॥
२८॥
कोणी उपासना अनु@ानी । कोणी बैसले जपयानी । कोणी आहार

वहाराते
करोनी । कोणी भजनी िनवटले ॥२
॥२९॥
कोणी िशवा तुजसाठY । भोिगती नाना दःख
ु कचाट । कोणी "nज भोजनाHया
पाठY । कोणी हठY "दगंबर ॥३०
॥३०॥
३०॥
ऐसे बह
वधा
ु कEरती आचरण । हे ह
ऽगुणा=मके पृथक पूण । पEर उभय
भाग पडती िनवडोन । सकाम ल^ण िनंकाम ॥३१
॥३१॥
३१॥
सकािमका ूसPन होसी । गुणाऐसी फळे दे सी । दे ता काह न

वचाEरसी ।
भोळा होसी शंकर ॥३२
॥३२॥
३२॥
जये िनंकामे दयाळा । तुज अिचले जाwनीळा । तयाचा कEरसी बहत

ु
सोहळा । अमृतफळा अ
पसी ॥३३
॥३३॥
३३॥
कोणा कEरसी कैलासवास । कोणासु "दसी कंठमािळकेस । कोणा दे सी

ःव¢पतेस । इaHछत आस पुर
वसी ॥३४
॥३४॥
३४॥
तेवीच ॄ~ाचनी जे जन । तया स=यलोक_चे सPमान । जे कEरती यlदान ।

संतपण बहसाल
ु ॥३५॥
३५॥
षोडशोपचारे "nजा अिचती । उम उपभोगा"द अ

पती । घाट दे वालये बांिधती
। दे व पुaजती सोपःकार ॥३६
॥३६॥
३६॥
धमशाळा अPनसऽे । गोभूर¤े दाने

विचऽे । नानारसा"द ितलपाऽे । वहने
छऽे िश
बरे ॥३७
॥३७॥
३७॥
नाना अलंकार धातू

धातू । अम आहार "nजा दे तू । व]े भूषणे
वkयात । ूीती
अ
पतू माम^ेऽे ॥३८
॥३८॥
३८॥
सदावतq ऋतुसेवने । आसने वसने शयासने । नाना धाPय आaण धनC ।

उपायने सुंदर ॥३९
॥३९॥
३९॥
कूप बारवा
व"हर । छाया शाळा नानापर ।
वrामंथ कळा कुसर । दाने
कर
व
वध ते ॥४०
॥४०॥
४०॥
ऐिसया
ऐिसया अनंतदाना । दे वोिन तोषवी "nजगणा । काह लौ"ककसंबंधी अचना ।
तीथ ^ेऽे उपासना याऽा कर ॥४१
॥४१॥
४१॥
ऐसे पुsय आचरता । मग येतसे तो ःवगपथ

ं ा । अमर होय स=काEरता ।
सुख संतोषता दे तया ॥४२
॥४२॥
४२॥
भागाऐसे भोग दे ती । "कित तोवरच राaखती । ते सरता लाटोिन दे ती ।

जPम पावती भूलोक_ ॥४३
॥४३॥
४३॥
ऽगुणा=मके पुsयराशी । फळे "ह भोग

वती तयाऐसी । राuयवैभव संपीसी
दारा कलऽासी कमाऐसे ॥४४
॥४४॥
४४॥
तेवीच सूयउ
पासक । तयासी ूा भानुलोक । पुsय सरता आवँयक जPमा
अचूक घािलती ॥४५
॥४५॥
४५॥
ऐसेची ते शा< जाणा । कEरती श<_ची उपासना । भ^-

भ^-अभ^ नाना ।
म"दरापाना कEरताती ॥४६
॥४६॥
४६॥
पाऽापुढे ठे वोिन पाऽ । रजनी पूजा कEरती

विचऽ । मांस म"दरा अप
वऽ ।
ूसाद प
वऽ `हणती =या ॥४७
॥४७॥
४७॥
श
<मंऽे कEरती हवन । उम वाममाग ऐसे `हणोन । आवडने कEरती
सेवन । `हणती पावन आ`ह झालो ॥४८
॥४८॥
४८॥
ूसंगी येऊ न दे ती कोणासी

कोणासी । आिलया बला=कार कEरती =यासी । कुbळ
कम करोिन वेगेसी । शेखी परासी पै भीती ॥४९
॥४९॥
४९॥
मांस म"दरे भEरती पोट । कदा कोठे न कEरती बोभाट । `हणती जगामाजी
ौे@ । भा|य वEर@ आमुचे ॥५०
॥५०॥
५०॥
अनाचार पाप समूळ । आचरती ऐसे ते चांडाळ । तयांचे पहाता मुखकमळ ।

करावे त=काळ
त=काळ सचैलाते ॥५१
॥५१॥
५१॥
ऐिसया नरा जेथे वःती । तेथे पापाचे पवत िनabती । =यासी नाह
ःवगूाी । जPमपं<_ अघोर ॥५२
॥५२॥
५२॥
शा< नोhहे त हे गधडे । अिभमानCिच माजले रे डे । मांस भ^णाHया सुरवाडे ।

वाम िनवाडे आचरती ॥५३
॥५३॥
५३॥
कोण वाम कैसा ूकार । कोण फळ काय चम=कार

चम=कार । हा तो नेणतीच
वचार
। जगी अनाचार ॅF
वती ॥५४
॥५४॥
५४॥
तया न चुके गभवास । अंती जाती अघोरास । सुटका नोhहे िच तयांस ।

तुमिचया पदास यावया ॥५५
॥५५॥
५५॥
uया uया दै वता भजावे । =या =या लोकाूती जावे । पुsय सरता "फरोनी
यावे । जPम भोगावे जीवांनी ॥५६
॥५६॥
५६॥
पुsये करोिन ःवगा

ःवगा येती । तुमचे पद सुख भोिगती । पुsय सरता जPमा
जाती । न सुटे पं
< =यांHया ॥५७
॥५७॥
५७॥
जे का अधमtपापीजन । तेह न राहती भूलोक_ पुण । तयालागी ःवगभव

ू न ।
ूा मान होतसे ॥५८
॥५८॥
५८॥
ःवगाचे पैल हा यमलोक । येथे जीव येती आवँयक । अंशावाचोिन तोह

दे ख । न िमळे दःख
ु तेथीचे ॥५९॥
५९॥
तया अंशाचा ूकार । अpपिच किथतो िनधार । सांगू जाता
वःतार । होईल
उशीर आपणाते ॥६०
॥६०॥
६०॥
ःवकमाते िनं"दती । परधमाते आचरती । दF

ु कमt पापमती । िनंदा कEरती
परांिच ॥६१
॥६१॥
६१॥
गु-िोह कर जार ।

पतृदोह कर पामर । कपट घातक थोर । अनाचार
दाहक ॥६२॥
६२॥
वृ
भूिम उHछे द । Eर< वाढ
वणे उगेची nं n । भोजनी करणे ूपंच भेद ।
Eर< अपवाद अस=यता ॥६३
॥६३॥
६३॥
दे वागार मं"दरभंग । कथापुराण

वघड रं ग । नाच भोरपी होणे दं ग ।
॑दयभाग दयाहन ॥६४
॥६४॥
६४॥
जारण-
जारण-मारण उHचाटण । यंऽ मंऽ मोहनःतभन । घात पात
वल^ण । "दवा
मैथु
थन ु आवँयके ॥६६
॥६६॥
६६॥
कPया
वबय रस
वबय । भाब¥यासी दाखवी भय । ]ी बाळ गु-ह=यारा होय
। अभ^ खाय चांडाळ जो ॥६७
॥६७॥
६७॥
अ
वwासी
वwासघातक । ूसाद िलंगभंग कर दे ख । माग2न
वपटपाडक ।
पीडक धाडक मारक जो ॥६८
॥६८॥
६८॥
स=कमt कर
व^ेप । साधुसंतांसी दे ताप । जीवजंतू
तंचू े कUड आप । दे
संताप व"डलवृ7ां ॥६९
॥६९॥
६९॥
ऐसे जया गाठY असे धन । तो जाय यमपुरलागोन । तेथील संःकार भोग

भोगून । भूलोक_ पतन तया घडे ॥७०
॥७०॥
७०॥
जैसे जया धन गाठY । तैसीच तया जPमराहाट । न सुटे कम लागले पाठY ।
घोटाघोट घोटवी ॥७१
॥७१॥
७१॥
पुsय करोिन सुख भोगावे । पापे करोिन

करोिन दःखी
ु "फरावे । पर जीवPमु< hहावे
। ऐसे ठावे न पडे ची ॥७२
॥७२॥
७२॥
ऐशीच लोकलोकांची गती । पुsयपापे सव भोिगती । पर चुकवावया पुनरावृी

। उभयूती न "दसे ॥७३
॥७३॥
७३॥
हे सव लोकांचे कारण । तु`हा सवा केले िन¢पण । आता आमुचे ूकरण ।
तेह िनवडन
ू सांगतो ॥७४॥
७४॥
जे माaझया
माaझया उदे सी । चटक लागली जयांसी । तयांची आचरणे कैसी । सांगतो
तु`हांसी ऐ"कजे ॥७५
॥७५॥
७५॥
िनःपृह िनःसंग िनnf द । नैराँययोगे माझे वृंद । वृ

शु7 भूती अभेद ।
कEरती अनुवाद lानचचा ॥७६
॥७६॥
७६॥
कोणी भोळे भा
वक असती । कोणी वीतरागयोगे "फरती । जे जे कम कEरती
। मज यaजती
यaजती सव भावे ॥७७
॥७७॥
७७॥
कEरती आवड कथाक_तने । अचने वंदने पादसेवने । म=कथामृतांची ौवणे ।

आ=मिनवेदने सािधती ॥७८
॥७८॥
७८॥
कोणी रा"हले करोिन भजन । कोणी सkय=वयोगे

वनटले पूण । कोणी
दाःय=व रा"हले क¢न । मनन यान वेगळे ची ॥७९
॥७९॥
७९॥
"दं ¥या पताका उभ

वती । ढोल दमामे ला
वती
ला
वती । टाळ
वणे मृदंग वाज
वती
। छं दे नाचती गाती गीत ॥८०
॥८०॥
८०॥
परम आpहादे क¢न । टािळया चुटयाते वाजवून । मिपी
ू होवोिन तpलीन ।
दे हभान
वसरती ॥८१
॥८१॥
८१॥
आ=म=वाचा कEरती
वचार । जाणोिन घेती सारासार । काम बोध मद
म=सर । दं भ अहं कार दव"डती ॥८२
॥८२॥
८२॥
lानचचq भर
वती गुजर । कैची तेथे पापा उर । "दवािनशी नामगजर ।
उठती लहर ूेमाHया ॥८३
॥८३॥
८३॥
"क=येक कEरती जप अनु@ान । आवड आरं िभती ःतोऽपठण । मदथt

उपावसघन । कEरती आचरण सूेमे ॥८४
॥८४॥
८४॥
सवाf भूती धरोिन भाव । पूजोिन `हणती हा दे व । िन@ा भ<_ अनPय िव ।

सतले वैंणव परम ूीती
ूीती ॥८५
॥८५॥
८५॥
जागृती ःवन सुष

ु ी । मजची भावे ते भजती । सगुणमूित उपािसती ।
िनगुण
ी िनरaखती "क=येक ॥८६
॥८६॥
८६॥
सवःव माते अ
पले । आपण ल"डवाळपणे रा"हले । मातेिच तेणे बोभाइले ।
तैसेिच आले होणे मज ॥८७
॥८७॥
८७॥
=याचे सव मजिच जाणणे । नाना ¢पे अवतार धरणे । संकट तयाचे
िनवारणे । छाया करणे ःवआंगे ॥८८
॥८८॥
८८॥
तेणे ूेमसूऽे बांिधले मजसी । नाच

वpया ऐसे नाचणे िनbयेसी । भुललो
तयाHया भ
<सी । न सांगता आ`हासी जाणाणे ॥८९
॥८९॥
८९॥
सकळांमाजी थोर । मम वैंणवाचा अिधकार । तो मुखे वणt मी मुरार ।

तु`हासमोर पEरसा ते ॥९०
॥९०॥
९०॥
हे जगतीची तीथq सकळ । पातके भEरत होती
वपुल । ते वं"दती
संतचरणकमळ । तै िनमळ होती ते ॥९१
॥९१॥
९१॥
जीव आचरे अनंत दोषराशी । ूायabे नेिमली =यासी । तो सहज भेटला

वैंणवासी । ठाव दोषासी नुरे मग ॥९२
॥९२॥
९२॥
कृ पे तयाते अंिगकाEरता । नतची होणे आले ूायabता । रा"हली =याची

यो|यता । वैंणव
ंणव सा आअळ ॥९३
॥९३॥
९३॥
यम तयाचा होवोिन "कंकर । जोडोिन राहे सदा कर । `हणे वैंणव हे

अिनवार । आमुचा hयवहार खुंट
वला ॥९४
॥९४॥
९४॥
दे खोिन तयाची यो|यता । दतासी

ू होय आlा
पता । तु`ह न क_जे यथे सा
। जेथे हEरकथा नामघोष ॥९५
॥९५॥
९५॥
वैंणव राहती जये ःथळासी । नका जाऊ तये सीवे

सीवेसी । मृ=यूसी `हणे
क_तनरसी । तुवा जीवासी नाaणजे ॥९६
॥९६॥
९६॥
आaणक एक नवलाव । तोह िनवे"दतो अपूव । ौवण करा तु`ह सव ।

अघ"टत वैभव संतांचे ॥९७
॥९७॥
९७॥
ूाणी आचरे पाप अपार । मयादेहू िन अितथोर । न करवे ूायabासी

अंगीकार । परम दध
ु र `हणवोनी ॥९८॥
९८॥
तीथt जो िनवडोनी सां"डला । दे व^ेऽांणी मोकिलल । महातपोधनी दव"डला ।

पहा तयाला दर
ू हो ॥९९॥
९९॥
ऐसा जो पायांचा िशरोमणी । जया ठाव नेदच मे"दनी । तो लागतांिच

संतचरणी । होय धुनी पापाची ॥१००
॥१००॥
१००॥
संती कEरता अंगीकार । तो मज माPय होय िनधार । हे वैंणव मजहोिन
थोर । ूाण
ूयकर
ूाण
ूयकर मी मानी ॥१
॥१॥
हEर `हणे उमापती । ऐसी म<ाची हे kयाती । मी ूसPन तया होवोनी

ौीपती । दे तो ूीती बहएक
ु ॥२॥
संतित संप
धन । भोग वैभव ऐwय पूण । पर ते वैरा|यसंपPन । दे ती
ू परतेची ॥३॥
लोटन
िस7 ऋ7 दे ता =यासी । आaण तया भु

<मु<_सी । ते अिनवार नेघे तयासी
। हाणोिन लातेसी दव"डती ॥४
॥४॥
मे"दिनचे राuय दे ता । ते नयेिच तयांHया िचा । नामभजनी सूेमता । न

इaHछती परता लाभ दजा
ु ॥५॥
ऐसे तया दे खोिन उदास । सदय मी तया जगaPनवास ।

वमाने पाठवोिन
वैकंु ठास । आण
व तयांस ूीतीने ॥६
॥६॥
दे वोिन तयांसी आिलंगन । सलोक समीप ःव¢प सायुuयपण । हे तयाते

करोिन अपण । वैकंु ठभुवन वस
वले ॥७
॥७॥
चार मु
< नावडे uयासी । ॑दयी साठवी मी तयास । पर मागुती जPमासी
। भूलोकांसी न धाड ॥८
॥८॥
माझे चरण सुखे सुखावले । ते मजमाजीच समावले । न कर तया

आपणावेगळे । जळ
वराले सiधव
धव जैसे ॥९
॥९॥
चार मु<_स झाले पावन । ते हन जाती मज सांडोन । मी न दवड

तयालागून । पिततपावन यासाठY ॥११०
॥११०॥
११०॥
िशवा जे वैकंु ठासी आले । कोणीच नाह परतले । मीच होवोिन जर धा"डले
। पुPहा आaणले `या ःवपदासी ॥११
॥११॥
११॥
पुsयराशी आचरोन । पावती तुमHया पदा येवोन । पर न चुके =यांचे

जPममरण । वैकंु ठःथान ऐसे नोhहे ॥१२
॥१२॥
१२॥
आपण येऊ `हणता वैकंु ठासी । आaण आ`हPयावे तु`हांसी । आbय वाटे
मम िचासी । िशवा मानसी
वचाEरजे ॥१३
॥१३॥
१३॥
तेथे येवोिन परतता । दःख

ु वाटे माaझया िचा । तव िशव झाला हाःय
कEरता । बरवा अनंता तू होसी ॥१४
॥१४॥
१४॥
हे लोकालोक
लोकालोक कासया वस
वले । पदे का
वभ< ःथा
पले । वैकंु ठची का नाड
केले । आ`हा चांगले सवाfशी ॥१५
॥१५॥
१५॥
ह सव तुझीच गा सा । अनेक लीला तुझीच अनंता । आ`हा बोल कासया
दे ता । कता कर
वता तूिच पै ॥१६
॥१६॥
१६॥
केशवा तुवांिच आlापून । हा औट हात

पंड केला िनमाण । तेथे इं "ियां
"ियांचे
अिध@ान । केले िनमाण दश
वधा ॥१७
॥१७॥
१७॥
तेथे तर तूिच सूऽधार । कळसूऽा ऐसी हाल

वसी दोर । वत
वतोसी पृथक
पर । सम=व सर का ते नसे ॥१८
॥१८॥
१८॥
तया
वभ<ची अिधकार । ःथा
पले असती साचार । येरयेरांचे काज कर ।
का गा िनधार न होती ॥१९
॥१९॥
१९॥
नेऽ अवलोकनची करावे

करावे । ते नसता नाकेिच पहावे । मुखीचे काज ौवणे
सारावे । होईल बरवे वाईट तर ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
ौवणीचे काज सांगता करा । गुद न जेववी िनधारा । िशःनेच लवेिच धरा ।
नेऽnारा मकरं द ू ॥२१॥
२१॥
येर येरांचे न येती काजा । नेिमpया मागा न सो"डती वोजा । क-णाघना

अधो^जा । ग-डवजा
ग-डवजा लीला तुझी ॥२२
॥२२॥
२२॥
नेऽे करोनी पहावे । ौवणे करोिन ऐकावे । मुखे करोिन बोलावे । नािसके
2यावे मकरं द ॥२३
॥२३॥
२३॥
कर योaजले बहूसं
ु गी ॥ गुद निमले मळ=यागी । िशःन गुंत
वले भोगी ।
गमनूसंगी चरणची ॥२४
॥२४॥
२४॥
ऐसे नेमोिन hयापार । चालवी पृथकाकार । सेखी वेगळा तू सूऽधार । पाहे
वचार तुझा तू ॥२५

॥२५॥
२५॥
तेवीच हे लोकालोक आlेऐसे वतती दे ख । अिधकारपर=वे अलोिलक । तुझे

कामुक वागती ॥२६
॥२६॥
२६॥
सकळ पदांहोिन ौे@ िनव"डले येथे औटपीठ । स=य कैलास वैकंु ठ । अधपीठ
वेगळे ॥२७
॥२७॥
२७॥
तीन पीठYंचे
वचार । वेगळे िच दा
वले चम=कार । लीलालाघवी तू सवqwर ।
सव अिधकार तुझेची ॥२८
॥२८॥
२८॥
अधपीठ सवाfचे मूळ । तो तूिच होसी तामाळनीळ । येर हे रिचले माइक

"ढसाळ । तुझे खेळ खेळ तू ॥२९
॥२९॥
२९॥
वराट हािच तू ॄ~ांड । ॄ~ांडगभtच

पंड । ऐसेिच दा
वले तेथे वाड । केला
िनवाड औटची ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
लोकलोका "दवसणे । आ`हा तु`हाह तेथे असणे
असणे । पाहता एकह नसे उणे ।
समसमाने अध पीठ ॥३१
॥३१॥
३१॥
जोवर नेिमली मयादा । तोवरच मान या पदा । ते सरतांिच गा परमानंदा ।

आनंदकंदा तुजमाजी ॥३२
॥३२॥
३२॥
ऐसे बोलता ौी शंकर । आनंदे िनभरे रमावर । आिलंगनी िमसळले सुरवर ।

जयजयकार कEरताती ॥३३
॥३३॥
३३॥
दं द
ु भी
ु वाrे नाना वाजती । आपुलाले वहनी आ¢ढती । परम महो=सव
सकळांूती । उं चावती
वमाने ॥३४
॥३४॥
३४॥
पाहावया वैकंु ठपुर । दे वाूती आनंद थोर । माग बिमती अितस=वर । हEरपद
सुंदर लa^ती ॥३५
॥३५॥
३५॥
दे व िनरaखती दरोन
ु । कळस दे aखला दै दयमान । पाहता झाकोळित नयन
। वाrे सघन वाजती ॥३६
॥३६॥
३६॥
=या वाrवनीसी
वाrवनीसी ऐकता । तो नाद झाला सकलांसी वेिधता । गंधव
वसरले
गाता । असरा नाचता रा"हpया ॥३७
॥३७॥
३७॥
जैसे नादवनी क¢न । कुरं ग

वसरले दे हभान । क_ उरग डोलवोिन फण ।
अिततpलीन होय जेवी ॥३८
॥३८॥
३८॥
तेिच गित झाली दे वांसी । =या नादे मोहत झाले मानसी । दे ह गेह नाठवे
कोणासी । मुkय आपणासी
वसरले ॥३९
॥३९॥
३९॥
दे खोिन सकळांचे अवसान । गदगदा हासे जगuजीवन । तो समीप दे aखले

वैकंु ठभुवन । ूकाश गहन र
वकोट ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
ूकाश नेऽे झाकोळले । वाrनादे मन मो"हले । िशवभूषणे डोलो लागले ।
यानी गुंतले
वल^ण ॥४१
॥४१॥
४१॥
मनी
वचार सवम । पाहू आलेित वैकंु ठधाम । ूथम नादूभे पावले ॅम
। पुढल बम कैसा तो ॥४२
॥४२॥
४२॥
मग िशवाते सावध करोनी । वदता झाला चबपाणी । आवलोकाया

दे वांलागुनी । ल^ भूषणी ठे वावे ॥४३
॥४३॥
४३॥
िशव सावधाने पाहत । तव सकळांHया वृी झाpया गिलत । नुघडे कोणाचे

नेऽपात । आbयवत पै झाला ॥४४
॥४४॥
४४॥
िशव जाणोिन =या वमासी । काय बोले सवमासी । कृ पा करोिन आता

यांसी । "दhय[Fीसी दे इजे ॥४५
॥४५॥
४५॥
तू न कEरसी या कृ पादान । तर केवी पाहतील वैकंु ठभुवन । हे अनाथ

असती दन । कैची आंगवण पाहावया ॥४६
॥४६॥
४६॥
िशववचने हEर संतोषला । "दhय च^ू दे ता झाला । कृ पाकटा^े सकळा ।

सतेज कळा "दधली ॥४७
॥४७॥
४७॥
सावधाने पाहती सुर । तव

वमाने दाटली "दसती अपार । चतुभज
ु अवघे नर
। ँयामसुंदर "दसती ॥४८
॥४८॥
४८॥
नाना ¢पे "दhय आकृ ती । मुगुट पीतांबर झळकती । शंख चब गदा

िमर
वती । प हाती सतेज ॥४९
॥४९॥
४९॥
सतेज अलंकारमं"डत । कणt कंु डलूभा फाकत । र¤मु"िका कर िमरवत

िमरवत ।
वमाने झळकत तेजाकार ॥१५०

॥१५०॥
१५०॥
तव
वंतत घन सुःवर । वाrे वाजती अपार । घंटानाद रव होती मधुर ।
गायने तनदर होताती ॥५१
॥५१॥
५१॥
वज पताका तळपती । गु"ढया तोरणे डोलती । छऽे चामरे िमरवती ।

भाटव कEरती बं"दजन ॥५२
॥५२॥
५२॥
ऐसे वैंणववीर अनंत । ौीअनंतासी सामोरे येत । ते दे खोनी दे व समःत ।

आbयवत मानसी ॥५३
॥५३॥
५३॥
वैंणवी आिलंगनी िमसळले । रमाधवाचे पायी लागले । मुंडपघसणी तये वेळे

। र¤
वखुरले भूतळ ॥५४
॥५४॥
५४॥
वैंणव भेटती सुरांसी । `हणती माधवची भेटला आ`हांसी । ठक प"डले

सकळांसी । मुkय हEरसी नोळखती ॥५५
॥५५॥
५५॥
aजकडे ितकडे पाहती दे व । तो अवघाची "दसे वासुदेव । Eरता नसे कोठे ठाव
। रमाधव hयापला ॥५६
॥५६॥
५६॥
असो ऐशा सारोनी भेट । पुढे चािलले उठाउठY । पाहता वने उपवने गोमट ।
पडती [Fी कpपत¢ंची ॥५७
॥५७॥
५७॥
कामधेनू चरती वनी । गणती नसे पाहता नयनी । उम पa^यांचे वनी ।
ऐकता कानी सुरवर ॥५८
॥५८॥
५८॥
पाहती ऐकती कEरती गमन

गमन । पुरnार दे aखले
वशाल गहन । तेथे नार उ.या
कलश घेवोन । आर=या उजळोन िस7 पै ॥५९
॥५९॥
५९॥
घनःँयाम सुंदर ओवािळला । पुढे दे वसुरांचा भार चािलला । वैकंु ठ

वलो"कता
डोळा । अनुप`य लीला तेथीची ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
हाट चहोटे सुदर । मaणमय र¤खिचत गोपुरे । िचंतामणीची
वशाल धवलारे
। सहज शृंगारे शृंगारली ॥६१
॥६१॥
६१॥
चतुभज
ु तेथे नरनार । मंगल गीत गाती घरोघर । "दhय ¢प कनकांबर ।
सालंकार शोभती ॥६२
॥६२॥
६२॥
मुkय मं"दराजवळ येता । हर उतरे

वमानाखालता । कEर धरोनी उमाकांता
। सवे
वधाता वामभागी ॥६३
॥६३॥
६३॥
ग-ड सPमुख जोडोनी पाणी । जय

वजय गजती वाणी । दे वभारासह
वभारासह
चबपाणी । सभारं गणी पावले ॥६४
॥६४॥
६४॥
मुkय िसंहासनावर । माधवे बैस

वला
ऽपुरार । सकळा बैसका दे वोिन
स=वर । आदर ःतकार सकळांते ॥६५
॥६५॥
६५॥
तव लआमी आली सदनांतून । "दhय अलंकारमं"डत पूण । पंचारती कर घेऊन

। कर अ^वण िशवाते ॥६६
॥६६॥
६६॥
मग आणोिन पूजासंभार । भावे

भावे षोडशोपचारे पूaजला हर । दे वा दे वोिन
आमोद माpयहार । वांट चीर अधो^ज ॥६७
॥६७॥
६७॥
सकळा पाववोनी सPमान । वंद उमावराचे चरण । अ=यादरे करोिन ःतवन ।

तोषवी नारायण सकळांते ॥६८
॥६८॥
६८॥
छऽे चामरे उभ
वली । िशवमःतक_ ःवकरे ढाळ । तव कर घेवोिन चंिमौळ
। एकमेळ बैसले ॥६९
॥६९॥
६९॥
िशव `हणे कमळावरा । तू माझा परा=पर सोयरा । ये¢ `हणे जी दातारा ।

काय उरा बोलता ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
तव बोलतसे शेषशयन । तु`हा जो जीवीचे जीवन । `या करावे चरणसेवन ।
हे उिचत जाण आ`हांसी ॥७१
॥७१॥
७१॥
तूची माझा स-

ु । सकळ िनयंता ईw¢ । कोणा न कळे तुझा पा¢ ।
म"हमा अपा¢ तुझा क_ ॥७२
॥७२॥
७२॥
िशव `हणे दे वािधदे वा । ऐसे काय वदसी केशवा । मी जाणतो तुaझया

अनुभवा । ॑दयी माधवा जपे तुज ॥७३
॥७३॥
७३॥
ऐसे आनंदे कEरता भाषण । दोघे समरस झाले पूण । हEरहर¢पे ूगटोन ।
"दpहे दशन सकळांसी ॥७४
॥७४॥
७४॥
सुर पाहती चम=कार । िसंहासनी दे aखले हEरहर ।

वधाता धावोनी स=वर ।
पद िशर वो
पत ॥७५
॥७५॥
७५॥
पुनरा लआमी येऊन । कEरती झाली तेhहा पूजन । जयजयकारे सुरगण ।

पुंपे सघन वषती ॥७६
॥७६॥
७६॥
नृ=यकळा दे वांगना । नारद तुंबर कEरती गायना । वैंणव कEरती क_तना ।
वrाधर ःतवना आरं िभती ॥७७

॥७७॥
७७॥
सभेमाजी ॄ~ानंद । दे खोिन अमरसुरा आनंद । झाpया

झाpया वृी अभेद । ॑दयी
सद पाहता ॥७८
॥७८॥
७८॥
तेथील पाहता अ¦भुतलीला

तलीला । आला ःवपदाचा कंटाळा । `हणती सवqशा सुंदरा
घननीळा । ठाव चरणकमळापासी दे ॥७९
॥७९॥
७९॥
नको आ`हांसी तो पदभार । येथेिच ठे वी गा िनरं तर । गोड िन=य नवी

अपार । वैंणववीर असती येथे ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
आ`हांसी दे वा =वा ठक
वले । सुख वैंणवां "दसे आगळे । आ`हा सोड
वले
पा"हजे ॥८१
॥८१॥
८१॥
जावे आपुिलया ःवपदासी । ऐसे न वाटे ची मानसी । कमळावर ॑षीकेशी ।

पावन आ`हासी करा वेगी ॥८२
॥८२॥
८२॥
ऐशा आनंदसंवाद ।
वराpया वृी जडली समाधी । जावे आपुpया ःवपद ।
हे तो बु7 न वाटे ॥८३
॥८३॥
८३॥
ऐसे दे खोनी
खोनी सवqwर । पृथक ¢पे धEरली स=वर । रमावर आaण उमावर ।
कEरती
वचार मानसी ॥८४
॥८४॥
८४॥
िशव `हणे ँयामांगा । बरवे दा

वले आaजHया ूसंगा । येणे खेळिच हा उगा
। रमारं गा रा"हला क_ ॥८५
॥८५॥
८५॥
सुर होवोिन आनंदघन । ःव-पी जालेती िनम|न । दे ह गेहािच आठवण ।

गेले
वस¢न तव कृ पे ॥८६
॥८६॥
८६॥
याते सावधान करावे । ःवपदा वेगी पाठवावे । हे पEरसोनी केशवे ।

लीलालाघवे काय कर ॥८७
॥८७॥
८७॥
मायातीत जाले सुरगण । =यासी घाली माया आवरण । =वEरत कर

सावधान । लावी hयवधान पाठYसी ॥८८
॥८८॥
८८॥
हे दे खोनी उमावर । `हणे rावी आlा जी स=वर । अवँय `हणे तेhहा

शारं गधर
धर । कृ पा अपार असावी ॥८९
॥८९॥
८९॥
सकळ वंदोनी हEरचरणा । `हणती दया कर मनमोहना । ता=काळ चढोनी
वमाना । वैकंु ठरचना पा"हली ॥१९०

॥१९०॥
१९०॥
िशवास"हत सुरांसी । बोला
वता झाला ॑षीकेशी । आपुिलया ःवःथळासी ।
अित वेगेसी पावले ॥९१
॥९१॥
९१॥
िसंहावलोकने क¢न । ौोते पEरिसजे मागील कथन । ितPह दे व दे वोनी

वरदान । आपुले ःवःथान पावले ॥९२
॥९२॥
९२॥
यानंतरे अनसूयासती । जाली िन=य कमासी आचरती । पितचरणी ठे वोनी

ूीती । सेवे िनbती सादर ॥९३
॥९३॥
९३॥
ऐसे लोटता काहएक "दन । तव अनसूया जाली गभtण । "दवस मास लोटता
जाण । तेज गहन "दसो लागे ॥९४
॥९४॥
९४॥
अघ"टत लीला
वwंभर । मायामय गभ दावी झडकर । कोsहा न कळे ती
पर । बाuयागर खेळ जेवी ॥॥९५
॥॥९५॥॥
९५॥॥
भरत आले स मास । जाली संसार उदास । करावा वाटे तापस । तम
वशेष अंगी चढे ॥९६

॥९६॥
९६॥
जव जव अनसूयेचा गभ वाढत । तव तव अऽी आनंदभEरत । मनी `हणे

कृ पावंत । हEर समथ झाला क_ ॥९७
॥९७॥
९७॥
असो नवमास पूण

ण जाले । ूसूतकळे ने hया
पले । ऋ
षप§या येवोिन ते वेळे
। झां"कती डोळे ितयेचे ॥९८
॥९८॥
९८॥
तव तो भा|याचा सु"दन । ूसव न कळे कवणालागून । अनसूयाह जाली

उPमन । ूगटले सगुण बाळ पुढे ॥९९
॥९९॥
९९॥
पाहता सतेज शु7 दे aखला राजस । वेगी Pहाaणले घेवोनी बाळास । ःनेहे
माखोनी सुरस । सवCिच अनसूयेस Pहाaणले ॥२००
॥२००॥
२००॥
वेगी आणोनी मधुबोळा । दे ती ूौढा तया बाळा । वोसंगा दे वोनी सोहळा ।
सेजे सुढाळा पहड
वती
ु ॥१॥
जाण=या चतुरा कािमनी । अनसूयेसी दे ती औषधपाणी । पय घालती

जपोनी । "दनरजनी सांभािळती ॥२
॥२॥
ऐसे लोटता चार "दवस । कEरती पूजन पांचवीस

वीस । ऋ
ष आरं िभती
रा
ऽवगासी । कEरती
वलास जागरणी ॥३
॥३॥
जननसुतक दश "दन । एकादशेसी शु7 ःनान । ःवधमा"द आचरण ।

पंचमहायl दे वपूजा ॥४
॥४॥
बाराhयासी बारा बळ । पूजोिनया यथा काळ । सकळ पाचोरोिन ऋ

षमंडळ
। भोजने साEरली आनंदे ॥५
॥५॥
बारावीची बारसे । करोिनया अित उpहासे

उpहासे । संतोषवूनी सकळांची मानसे ।
सुखसंतोषे बैसती ॥६
॥६॥
मग जPमकंु डली काढोनी । ऋषी बैसले जातकवणनी । `हणती हा बाळ

तमोगुणी । तपाचरणी द^ पै ॥७
॥७॥
ौे@=वे हा होईल थोर । सवे वागवील ऋषींचे भार । आपुले तपतेजे अिनवार
। छळ दध
ु र करल हा ॥८॥
aजकडे ितकडे सPमान । भूप होतील अनPयशरण । हे ऐकोनी सुखसंपPन ।

ॄ~नंदन होय पै ॥९
॥९॥
ऐशापर िनशी संपता । तो उदय पावला अविचता । िन=यबम सारोिन

अतौता । ऋ
षकांता िमळाpया ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
पाहोिनया सुवळ
े । पालख ला
वला ता=काळ । अळं कार व]ी सज
वला बाळ
। तेवीच वेpहाळ ौृग
ं ाEरली ॥११
॥११॥
११॥
चौक भरोनी वेगेसी । वर बैस

वले अनसूयस
े ी । आडवे दे वोिनया बाळासी ।
अ^वणासी आरं िभले ॥१२
॥१२॥
१२॥
अ^वणाची परवड । साEरली करोिनया तातड । जीवी नामािभधानािच गोड

। मुहू तघड सािधती ॥१३॥
१३॥
चांदवे डोpहारा खेळणी । पालखावर "दhय लावोनी । बाळ पालखा िनजवोनी

। गीत गावोनी हल
वती ॥१४
॥१४॥
१४॥
काय नाम ठे वावे यासी ।

वचार प"डला सकळांसी । तव आठव झाला
अनसूयेसी । शंकरे मजसी िनवे"दले ॥१५
॥१५॥
१५॥
`हणे बाया हो न करा चावट । माझी ऐका तु`ह गोFी । हा अवतरलासे

धूजट
। महा हाट तामस ॥१६
॥१६॥
१६॥
याचे नाव ठे वा दवा

ु स । हे ची इHछY माझे मानस । गोF मानली सकळांस ।
तेची तयास बोभाती ॥१७
॥१७॥
१७॥
अगा दवा
ु सा सुकुमारा । जो जो `हणुनी हालवी सुंदरा । गीत गावोिनया
लेकुरा । हारकुरा कEरताती ॥१८
॥१८॥
१८॥
गावोिन नाना परचे गीत । नाम दवा

ु स ठे
वले
वkयात । मागुती उचलोनी
=वEरत । वोसंगा घािलत अनसूयेHया ॥१९
॥१९॥
१९॥
आनंदे कEरती जयजयकार । हळदक

हळदकंु कुमे वा"टती सुंदर । तांबल
ू शकरा
दे वोनी स=वर । aखरापती अपार दे ताती ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
ऐसा करोिन आनंदसोहळा । नरनार बोळ
वpया सकळा । अनसूयेशी मोह
aजhहाळा । पाजी बाळा ूीतीने ॥२१
॥२१॥
२१॥
िन=यािन=य आनंद । अ
ऽ अनसूयेसी आpहाद । पुढे अवतरे ल परमानंद ।
आनंदकंद जग-
ु ॥२२
॥२२॥
२२॥
तोिच मम ॑दयी राहोन । आपुले आपण वदवी गुण । सकळासी करावया

पावन । चEरऽ गहन दा
वतो ॥२३
॥२३॥
२३॥
मी कोण येथे कEरता । दची असे बोल

वता । =यावीण न चले काह सा ।
मज िनिमा केले पुढे ॥२४
॥२४॥
२४॥
सकळ दनांहोनी मी दन । अनंतसुत नामािभधान । आौय करोनी संतांचे

चरण । रा"हलो धरोन ूेमभावे ॥२५
॥२५॥
२५॥
तु`ह संत कृ पासागर । अनंतसुत तुमचा "कंकर । करोिन याचा अंगीकार ।

कृ पाकर दे इजे ॥२६
॥२६॥
२६॥
अFायायीचे कथन । तु`ह कर

वले कृ पा करोन । तेवीच पुढे अनुसंधान ।
गोड क¢न घेइजे ॥२७
॥२७॥
२७॥
तु`हा संतावाचोन । मज परतटा नेईल कोण । सव भावे मी संता शरण ।

माझा अिभमान तु`हांसी ॥२८
॥२८॥
२८॥
इित ौीदूबोध मंथ । यासी नारदपुराणीचे संमत । ौोते पEरसोत संतमहं त

। अFमोयायाथ गोड हा ॥२२९
॥२२९॥
२२९॥
॥ इित अFमोयायः समाः ॥

अयाय नववा
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःव=यै नमः । ौीगु-.यो नमः । ौीगु-दाऽेयाय

ाय
नमः ।
जयजय स-
ु अनंता । जय कृ पाघना समथा । तू अनPयाचा होसी ऽाता ।
अनाथनाथा नमो तुज ॥१
॥१॥
जय सवाय^ा गुणसागरा । धीरगंभीरा उदारा । मायातीता परा=परा ।

दनो7ारा नमो तुज ॥२
॥२॥
जयजयाजी आनंदघना । जय स-

ु lानसंपPना ।
ऽतापहारका भवमोचना ।
पिततपावना
पिततपावना नमो तुज ॥३
॥३॥
तव पदसरोज ता¢ । आ`हा अनाथासी आधा¢ । भवाणवाचा पैलपा¢ ।

पाव
वते िनधा¢ स=य हे ॥४
॥४॥
स-
ु तुaझये चरणार
वंद । अ
पली तनमनूाणेसी बु7 । अपंगी दना
कृ पािनधी । जPममृ=युhयाधी िनवट हे ॥५
॥५॥
मी तर तुझे अlान ल"डवाळ । तुज शरणागताची कळवळ । स-माये

ु तू
ःनेहाळ । पुर
वसी आळ व=साची ॥६
॥६॥
तुaझया कृ पाूसादे करोन । या मंथी होतसे िन¢पण । ते तुजे तू घेिस

सांभाळोन । Pयून ते पूण करोिनया ॥७
॥७॥
आता पुढल कथारस । तो"ह वद

वता तूिच सुरस । ौोते बसले ौवणास ।
यांची आस पुरवावी ॥८
॥८॥
कEरता चरणांचे
चे िचंतन । िन¢पणी दे सी तूिच ःमरण । तव कृ पायोगे करोन।
उार वचन िनघती ॥९
॥९॥
गत कथायाय अंती । दवा
ु सजPमाHया िनabती । नामकमा"द सोहोळे
िनगुती । पEरिसले ौोती सादर ॥१०
॥१०॥
१०॥
येथोिन ौोता सावधान । पाहता कुमाराचे वदन । अऽी अनसूया आनंदघन ।

लालन पाळन कEरताती
कEरताती ॥११
॥११॥
११॥
हे िच ूपंचाचे सुख । मं"दर असावे बाळक । उजळला कुळ कुळदपक ।

पुsय चोख उभयांचे ॥१२
॥१२॥
१२॥
योगी तापसी आौमा येती । बाळ दे खोनी आनंद िची । धPय उभया
वाखाaणती । मुख चुं
बती बाळाचे ॥१३
॥१३॥
१३॥
िन=य मं"दरा येती ऋ

षललना । आडवा गे¨ोिन खेळ
वती ताPहा । आनंद
अऽी-
अऽी-अनसूयेHया मना । घेती अंगना इ"टिमट ॥१४
॥१४॥
१४॥
अनसूया िन=य अःतासी । ःवकरे उतर बाल[Fीसी । चरणरज लावी

भाळासी । खेळवी कौतुकेसी सूेमे ॥१५
॥१५॥
१५॥
करोिनया पितसेवन । कर बाळाचे लालन । तेवी अ.यागताचे अचन ।

समसमान सवा राखी ॥१६
॥१६॥
१६॥
धPय माऊली ते पितोता । कधी न कEरती तीोता । सम राखी सव ोता ।

िनमळ िचा गंगावत ती ॥१७
॥१७॥
१७॥
"दवस मासे बाळ वाढ

वले । बाळक खेळ खेळते झाले । उभयता आनंदे
सुखावले । पाहती उगवले कौतुके ॥१८
॥१८॥
१८॥
वेळोवेळा आठ
वती नारदा । `हणती पाव
वले ूय¤े वरदा । पुर
वले
आमुिचया छं दा । पाव
वले आpहादा तेणCिच
िच क_ ॥१९
॥१९॥
१९॥
ऐिसया सुखवाता कpलोळ । उभय आनंदाचे मेळ । सुखे रमती िसंहाचळ ।
ऋषीमंडळ सभोवती ॥२०
॥२०॥
२०॥
ऐसे लोटता काह "दवस । आठव झाला अनसूयेस ।

ऽदे वे "दधले वरांस ।
एका लाभांस पावले ॥२१
॥२१॥
२१॥
शेष उरले nय अथ । ते केधवा होतील ूा । वाया नवजे ते वचनामृत ।

लाभ
लाभ मनात hहावा तो ॥२२
॥२२॥
२२॥
केधवा पावेल जगuजीवन । ँयामसुंदर मनमोहन जाता अनुप`य बोिलला

वचन ॥ तेथे मन वेधले ॥२३
॥२३॥
२३॥
असती कुसुमसम uयाची कांित । सुहाःयवदन जो ौीपित । चतुभज

ु भhय
"दhयमूित । वदला वचनो
<
ूयकर ॥२४
॥२४॥
२४॥
मी
ऽगुणा=मक ¢प ूगटे न । अनसूये बाळ तुझा होईन । तो अजुिन न वळे
कृ पाघन । कोण कारण क¢ या ॥२५
॥२५॥
२५॥
यापर अनसूया वेpहाळ । संिचत लाभाथ ॑दयकमळ । यानी िनरखी मूित

सावळ । `हणे पुरवी आळ कमळा^ा ॥२६
॥२६॥
२६॥
पूण अनसूयेचे वेधले िच । ऐसे जाणोिन ःवामी अनंत । ओळखोनी ूेमा
अ¦भुत । `हणे धPय भावाथ
भावाथ सतीचा ॥२७
॥२७॥
२७॥
शु7 दे खोिन अंतर कृ पे िवला

वwंभर । लीलालाघवी क-णाकर । भाव थोर
ूगटवी ॥२८
॥२८॥
२८॥
िनःसीम अनPयता दे खोन । =याचे िनवार ःवयेशीण । पुरवी लळे संपण

ू ।
ःवये आपण ूगटोनी ॥२९
॥२९॥
२९॥
धर
दनबंधु सवqwर । होय पूण कृ पेचा सागर । करावया जगदो7ार । धर
अवतार ःवलीले ॥३०
॥३०॥
३०॥
तो अनुपम सुखसोहळा । होई येथोिन आगळा । पाहावया ूािथतो सकळा ।

उतावेळ चला सवह ॥३१
॥३१॥
३१॥
अनंतसुत
वनवी सuजना । दया =या उपजली क-णाघना । अवतार धEरतो
जग=कpयाणा । दे वराणा सकृ पे ॥३२
॥३२॥
३२॥
अवतार ूगटत जगतावर ।

ऽ
वध तापाचा करल पEरहार । दःु ख दाEर©य
पीडा पापसंहार । िनवटल िनधार दै Pयाते ॥३३
॥३३॥
३३॥
ूगटतांिच lानदाता । िनरसेल सहजे ितमीरता । वारल समःतांची िचंता ।

कैची hयथा उरे ल मग ॥३४
॥३४॥
३४॥
=याचे होता कृ पादान । जीवाचे िमटले जPममरण । मागुती न पवेल बंधन ।

भवभयमोचन करल तो ॥३५
॥३५॥
३५॥
याःतव ूाथना तु`हांसी । चला =वरा करा वेगCसी । सोडा माईक hयवधानासी
। साधा लाभासी िनजलोभे ॥३६
॥३६॥
३६॥
हे महापव उम । सािधता पावेल सुखधाम । पूण होतील सकळ काम ।

सवाf
वौाम या पद ॥३७
॥३७॥
३७॥
आ"दअनादचे बीज । तु`हा साधुिस7ांचे िनज । पुरवावया सकळांचे चोज ।

साकार सतेज ूगटे
ूगटे पाहा ॥३८
॥३८॥
३८॥
जे अगमािनगमाचे सार । जो ौुतीगभचा गु

वचार । जो का hयापक
सवाfतर । तो परा=पर ूगटे पाहा ॥३९
॥३९॥
३९॥
जे िशव॑दयीचे येययान । जे सनका"दकांचे आराय पूण । जे ूणवाचेह
कारण । होवोिन सगुण ूगटे पाहा ॥४०
॥४०॥
४०॥
आनंद िसंहाचळ पवती । ःवानंदे ऋ

षसमुदाय वसती । अनुल^े तपाचरणी
िमरवती । तपौी संपीसमवेत ॥४१
॥४१॥
४१॥
माजी भ<_ अनूसया

वराजमान । नव
वधायोगे मं"डत भूषण । पितोता
धमसण
ु । ती माहे रपूण पांिथकांची ॥४२॥
४२॥
ॄ~¢प अ
ऽमहाराज । तपे भाःकर तेवी सतेज । सभोवता ॄ~समाज ।
दवा
ु स आ=मज िशशु शोभे ॥४३
॥४३॥
४३॥
केवळ lानाचा आगर । अंगी वैरा|याचा भर । शांित ^मेचा सागर । दयाभूत

अंतर जयाचे ॥४४
॥४४॥
४४॥
उभय सूेमाचे मेळ । सुखःवानंदकpलोळ । अ¦भुत दा

वली नhहाळ ।
जठरकमळ अनसूयेHया ॥४५
॥४५॥
४५॥
जगदा=मा जगदwर । मायावी गभ दावी सुंदर । कळता झाला संभव

वचार ।
आनंद थोर सतीते ॥४६
॥४६॥
४६॥
पूवtचे वाय हे फळले । संभवगुण उदर दा

वले । महभा|य उदयािस आले
। ःवलाभात भले जागावे ॥४७
॥४७॥
४७॥
चला ूेमभावे घाला कास । िन

वकpप करा मानस । एकाम िनरखा धरा
यास । लाभ आपणास होईल ॥४८
॥४८॥
४८॥
भ
< lान वैरा|य आनंद । तेथCिच ूगटे ल परमानं
परमानंद । दशनेिच हरपतील खेद
। वृ
अभेद होतील ॥४९
॥४९॥
४९॥
मागा िशव¢पी दवा
ु स । ूथम बाळ ते तामस । ते गुण कळले उभयांस ।
आaण सवाfस पाहता ॥५०
॥५०॥
५०॥
झाले जातका"द वणन । ते तेथेह हट तामसकथन । डोहोयांत आले

आढळोन । िशवमुिा पून ओळaखली ॥५१
॥५१॥
५१॥
बहु "दवसांशी मागोिनया । पुPहा गभtण झाली अनसूया । सुखानंद वाटे दे हा

। उpहास ठाया अपार ॥५२
॥५२॥
५२॥
उदर दा
वता गभधारण । "दशा दमदिमती
ु ु आनंदेक¢न । लाभ होती
चहंू कडोन । अूयासे सPमान जोडती ॥५३॥
५३॥
धPय =या गभाचा ूभाव । कौतुक वतq अितअपूव । चौपासी शोभा अिभनव
। सुरमानव पाहाती ॥५४॥
५४॥
आंगणीचे वृ^ असती । ते कpपिमाऐसे

ु फळती । गोधने सवकाळ दभती
ु ।
रस दे ती अपूव ॥५५
॥५५॥
५५॥
जरा ^ीणता गेली पळोन । hयाधी गेpया सव उठोन । दाEर©ये =यािगले ते
ःथान । सौभा|य वषन रा"हले ॥५६
॥५६॥
५६॥
जळूवाह
खडा ना गाई रस दे ती । सदा सफिलत वृ^ होती । खडक_ जळूवा ह सुटती
। वांझ राहती गिभणी ॥५७
॥५७॥
५७॥
कु¢प ते ःव¢पराशी । िनधाने "फरती ूगट िनशी । येऊ `हणती गृहासी ।

आbय ऋषीसी वाटत ॥५८
॥५८॥
५८॥
सकळा मनींची कामना । ती सहजे पुरावी होता वासना । मुके बोबडे

वेदपठणा । बिधर ौवणा ऐकती ॥५९
॥५९॥
५९॥
पांगळ
ु े पायी चालती । अlानी ते lानी किथती । lानी पावले
वlानaःथती
। ॄ~ानंद डpलती
ु ते ईwर ॥६०॥
६०॥
ह गभसंभवाची कळा । पूवtच फलिप

ु होतसे सकळा । कोणा न कळती
काह लीला । भा|यसोहळा अत
ु ॥६१॥
६१॥
वःमय कEरती िची । `हणती कोण=यायोगे लाभ होती । नेणो कोण ूगटे
पुsयमूतt । धPय जगती
जगती वाटते ॥६२
॥६२॥
६२॥
असो अनसूयेचे उदर । गभ संभवला िनधार । तेजूभा कांतीवर । मुखौी

साaजर टवटवीत ॥६३
॥६३॥
६३॥
उदयापासोिन भानू । जैसा भेदत वाढे गगनू । तेवी चढे गभमानू । "दवस
ूमाणू गा"ठत ॥६४
॥६४॥
६४॥
क_ शु7 बीजेचा अंबघ

ु र । "दवसC"दवस कळा ूसर । तेज दा
वतसे अपार ।
तेवी ूकार गभव
ृ 7 ॥६५
॥६५॥
६५॥
ूथमेपासोिन वाढे ितथी । क_ मासे मास जेवी वाढती । तेवींच जाणा

गभगती । ूभा फांकती पै होय ॥६६
॥६६॥
६६॥
ूथम गभाहोिन अिधक । या गभाचा नवलाव दे ख । तेज पाहता वाटे कौतुक

। दे ह सुख अनसूयेHया ॥६७
॥६७॥
६७॥
स मासांची होता भरती । मनी डोहाळे उारती । तव शा]ीची जाणोिन

रती । अ
ऽ ूीती पुसतसे ॥६८
॥६८॥
६८॥
अ
ऽ `हणे चातुयख
ाणी । मम
ूये कुरं गलोचनी । काय आवडे तुaझये मनी
। ते मजलागुनी िनरो
पजे ॥६९
॥६९॥
६९॥
सlानसEरते मराळ । न धर संकोच तू ये वेळ । आनंदे उकलोिन
ःवा=मकळ । वदे नhहाळ अंतरंची ॥७०
॥७०॥
७०॥
पEरसोनी ःवामीचेः वचन । सती झाली आनंदघन । भावे वंदोिनया चरण ।

कर भाषण नॆ=वे ॥७१
॥७१॥
७१॥
अहो जी ःवामी ूाणेwरा । दयािनधी जी कृ पासागरा । माझी

वनंती
अवधारा । उदारधीरा सतेजा ॥७२
॥७२॥
७२॥
तुमचे करावे चरणसेवन । मज आवडते हे तपोवन । ःवइHछे करावे ॅमण ।

आaण तीथाटण करावे ॥७३
॥७३॥
७३॥
करावा वाटे योगा.यास । जप अनु@ाना"द तापस । िभ^ाटाणी उpहास ।

कृ ती
वशेष दावावी ॥७४
॥७४॥
७४॥
वषयभोगी वासना । न-चे काह माaझया मना । कुतक

वपरत भावना । न
ये याना काहंच ॥७५
॥७५॥
७५॥
आ=मचचा lान
ववेक । वेदांत
वषय ऐकता सुख । आ=मिन@=व अलोिलक ।
संवास
वास सा`यक संय<
ु ॥७६
॥७६॥
७६॥
बोध आवडे अ=यंत मानसी । वाटते क¢ िस

7 ऋ7 दासी । जीवकलवळा
उपजे मानसी । उदं ड भा|यासी वोपावे ॥७७
॥७७॥
७७॥
नाना सुरस करावे सेवन । करवावे ते आaणकालागोन । हे िच इaHछते माझे

मन । वैरा|य धारण करावे ॥७८
॥७८॥
७८॥
ऐकोिनया गभारा । आनंद झाला ॄ~क

ॄ~कुमरा । `हणे राजयोगी उवेल "हरा
। जगद7ारा
ु िनbये ॥७९॥
७९॥
मग सु"दनाते पाहोनी । ऋ
षप=Pया पाचाEरpया सदनी । षसस अPने िनमनी
। सुपंु पवनी िस7 केले ॥८०
॥८०॥
८०॥
पाचारोिनया तेथे ऋषी । भोजने "दधली सवाfसी । ऋ

षप=Pया अनसूयेसी ।
मासोमासी ूािथती ॥८१
॥८१॥
८१॥
जे -चेल हो तु`हांते । तेिच घेईजे मागोिन आ`हांते । िनवांतपणे ःवःथिचे

। आपुले आवडते सारावे ॥८२
॥८२॥
८२॥
यापर साEरले भोजन । करशु7 मुखशु7 करोन । तांबल

ू वा"टले
सकळांलागून । मग हे लन मां"डले ॥८३
॥८३॥
८३॥
िा^मंडपा तळवट । शया कर

वली गोमट । लीलालाघवे सांगता
गता गोFी ।
िनिे [Fी झांकोळली ॥८४
॥८४॥
८४॥
"कंिचत सुष
ु ी सा¢न । ूािश=या झाpया सुवािसक जीवन । नाना वृ^ी
"हं दोळे बांधोन । गीत गावोन झूलती ॥८५
॥८५॥
८५॥
झूले सरता मागुती । रमणीक छायेसी बैसती । मयपीठ अनसूयासती । सवे

शोभती सुवािसनी ॥८६
॥८६॥
८६॥
केळ नारळे िा^ांचे घड

घड । उतोितया aखरaणया गोड । चारो बोरे जांब आबोड
। पव िनवाड आaणती ॥८७
॥८७॥
८७॥
नाEरं गे अंaजरे सीताफळ । साखरिनंबे फणस रामफळ । मुखरिसक जे सुढाळ

। मेवा सकळ आaणला ॥८८
॥८८॥
८८॥
ते अनसूयेपढ
ु े ठे
वती । ःवकरे ऋ
षप=Pयांसी
सी वा"टती । जयावर उपजे ूीती
। ते ःवीकाEरती आवडने ॥८९
॥८९॥
८९॥
हे ह परवड सारोन । हळदकंु कुमे वा"टती पूण । करोnतन कपूर चंदन ।
कर
वती लेपण सकळांसी ॥९०
॥९०॥
९०॥
सेवंती जाई मोगरा । जुई बकुली पुPनागरा । ऐिसया पुंपे गुंफोन हारा ।
घािलती सुंदरा अनसूये ॥९१
॥९१॥
९१॥
व]े आभरणे दे वोनी । फळे ओट भEरती कािमनी । यािच रती सुवािसनी ।
अनसूया पूजोिन गौरवी ॥९२
॥९२॥
९२॥
यापर सातhयात गौरव । डोहाळे जेवणा"द अपूव । दे वोनी बोळ

वpया
कािमनी सव । आनंदमेव अनसूया ॥९३
॥९३॥
९३॥
परम आनंदाचे मेळ । सुखसंतोषे नांदती ःवःथळ । आठhयामाजी परःथळ

। जाय वेpहाळ भोजना ॥९४
॥९४॥
९४॥
तव तो वैंणवमहामुनी । ता=काळ ूगटला येवोनी

वोनी । अ
ऽअनसूया दे खता
नयनी । संतोष मनी वाढला ॥९५
॥९५॥
९५॥
दोघांसी झाले आिलंगन । परःपरा पुसती ^ेमकpयाण । तव अनसूयेने

आणून । पायी नंदन घातला ॥९६
॥९६॥
९६॥
`हणे हा कोणाचा "कशोर । अनसूया `हणे आपुलािच कृ पाकर । दवा

ु सनामे
हा ूथम कुमर । उमावरूसाद हा ॥९७
॥९७॥
९७॥
नारदे करोिन हाःयवदन । `हणे असो या ^ेमकpयाण । अनसूयेसी पाहता

आनंदघन । गभिचPह वोळaखले ॥९८
॥९८॥
९८॥
मनी `हणे हा
ऽगुणा=मक । ःवये अवतरे ल वैकंु ठनायक । जगी दावील
कौतुक । ितPह लोक भजती या ॥९९
॥९९॥
९९॥
धPय अनसूये भा|य
वशेष । जठर साठ
वले
ऽभुवनमांदस
ु । जे तारक
सकळ जीवास । =या ूसवास पावसी ॥१००
॥१००॥
१००॥
जे महािस7 योगCि `हण

वती । तेह शरण याते येती । याचेिन हे धPय
जगती । वाचे "कती अनुवाद ू ॥१॥
पाहोिन उpहास नारदमना । अनसूयेसी कर ूद^णा । दनामाचा करोिन

सूचना । ःवगभव
ु ना जातसे ॥२
॥२॥
uया uया पदा नारद जात । पुसता हािच कथी वृांत । अनःये उदर
सा^ात । कमलाकांत
ऽगुणा=मके ॥३
॥३॥
ूथम झालासे एक कुमर । तो केवळ भhय िशवअवतार । नाम तयाचे
ूयकर । मुनीwर दवा

ु स ॥४॥
=यासी [Fी `या पा"हले । अनसूयागभाते ओळaखले ।

ऽगुणा=मके संचले ।
मन िनवाले पाहता ॥५
॥५॥
बहु अवतार झाले आaण होती । पEर ये अवताराची अनुपम aःथती । उ7रल
हे सकळ जगती । लीला क_तt न वणवे ॥६
॥६॥
सरला अनसूयेचा अFमास । नववा लागला अित

वशेष । आतांिच येईल
उदयास । ऐकता सकळांस आनंद ॥७
॥७॥
तैसाच नारद वेगी िनघाला । उमा सा

वऽी रमेसी भेटला । सकळ वृांत
िनवे"दळा । पावती सुखाला ऐकोिन ॥८
॥८॥
धPय धPय ते अनसूया । धPय ितची तप"बया । ूसPन करोिन दे वऽया ।

वरदे सुखा या पावली ॥९
॥९॥
हा सुरवरे ऐकोिनया वृांत । लa^ते झाले साविचxत । येरकडे गभ वाढत ।
मास भरत पै आले ॥११०
॥११०॥
११०॥
नवमासाचे अवसर अत

ु तेज अनसूयेवर । जेवी भानुूभा अंबर । तेिच
पर "दसतसे ॥११
॥११॥
११॥
उरकू न शकेिच पंथ । आळस सुषिु दे ह दाटत । उमासा ^ण^णा येत ।

नुठवे =वEरत बैसिलया ॥१२
॥१२॥
१२॥
वगिलत दे खोनी अवःथा । अ

ऽ पाचार ऋ
षकांता । ःथळ नेम करोिन
आतौता । केली िस7ता ूसंगापर ॥१३
॥१३॥
१३॥
नव मास पूण गेले । शेष नव "दवस

"दवस उरले । कािमनी जपती ते वेळे ।
लागले डोळे सुरवरांचे ॥१४
॥१४॥
१४॥
गाऽोगाऽी फाकती कळा । पूव= वे दावी गभलीला । hयथा वाटे अनसूयेला ।

नववा लागला "दवस तो ॥१५
॥१५॥
१५॥
नव
वधा तेिच जाण । नवमास भरले नव "दन । ःवगt दाटले सुरगण ।
वमानी
वमान थाटले ॥१६
॥१६॥
१६॥
अमरआlे वृंदारक । पुंपजाती िमळवी अनेक । भरोनी

वमानी स`यक ।
सुगंिधक आaणले ॥१७
॥१७॥
१७॥
शचीस"हत शचीरमण । सवे बृहःपितगु- दे वगण । य^ "कPनर गंधव जाण

। असरा लावsय दे वांगना ॥१८
॥१८॥
१८॥
शुॅ सतेज ऐरावत । यु< मं"डत

वराaजत । वर बैसोनी अमरनाथ । पEरवारे
सािधत वेळ उभा ॥१९
॥१९॥
१९॥
िस7 करौिन
करौिन नं"दकेwर । उमेस"हत पावला शंकर । साठYसह] गणभार ।
वीरभि षडानन ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
अFमिस7 समवेत । मूषकवहनी गणनाथ । फरशांकुश कर शोभत ।

व2ने
नाशीत मंगल कर ॥२१
॥२१॥
२१॥
गायऽी सा
वऽी सरःवती ।
वमानी बैसोिन पाहू येती । मंगल अ^वणे ूदप
uयोती । मंगल गाती दे वकां
वकांता ॥२२
॥२२॥
२२॥
ःवये पावला चतुरानन । =याचे पृथकची

वमान । स=यवासी अवघे जन सवे
वेFून रा"हले ॥२३
॥२३॥
२३॥
यम व-ण नळ कुबेर । सनकसनंदन सन=कुमार । नारद आaण तुंबर ।
वrाधर
वमानी ॥२४
॥२४॥
२४॥
वंदोिनया मेघःँयामा । कामारस"हत आली रमा ।

ऽगुणा=मकाचा म"हमा ।
पाहू उमा पातpया ॥२५
॥२५॥
२५॥
मह शशी सूय तारांगणे । पृथकची शोभली ती

वमाने । लोकलोकािधपतीचे
येणे । झाले पाहणे पाहावया ॥२६
॥२६॥
२६॥
ऋतु नसता वसंत आला । तया वना शोभ

वता झाला । प^ी wापदांचा पाळा
। आनंद वाटला तयांसी ॥२७
॥२७॥
२७॥
वृ^ पऽे
वःतारले । फळपुंपे करोिन लवले । वायुसंगे सुटले
टले । पEरमळ
आगळे घमघमीत ॥२८
॥२८॥
२८॥
मयूर साया को"कळ । मंजळ

ु बोलती शmद रसाळ । ॅमर सेवावया पEरमळ
। गुंजार ूबळ वनी कर ॥२९
॥२९॥
२९॥
नाना सुपa^यांचे पाळै । अ
ऽसदना घािलती मंडळे । तैशीच wापदे
आनंदकpलोळे । करोिन "कलोले ूद^णीती ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
पवती पावले ऋ
षभार । िस7योगी
िस7योगी "दगंबर । साधक साधु यतीwर । पाहु
चम=कार पावले ॥३१
॥३१॥
३१॥
अ=यंत शोभा शोभायमान । भूलोकापासोिन भरले गगन । केधवा अवतार

ूगटे
ऽगुण । वेधले लोचन पाहावया ॥३२
॥३२॥
३२॥
सकळांचे वेधले मानस । काह नाठवेिच दजे

ु यांस । हे जाणोिन सवqश ।
`हणे अवकाश न करावा ॥३३
॥३३॥
३३॥
2यावया
2यावया अवतारदशन । उ"दत ठे ले अवघे जन । तयांसी करावया पावन ।
साधीत सु"दन पEरसा तो ॥३४
॥३४॥
३४॥
हे मंतऋतु मागqwर । शुल प^ इं दवासर

ु । साय योग रो"हणीन^ऽ ।
चतुदशीपर पौaणमा ॥३५
॥३५॥
३५॥
अमृतवेळा साधून । उभय आडवेळा ती ल^ून । न जाणता कवणालागून ।

अ
वनाश पूण ूगटले
ूगटले ॥३६
॥३६॥
३६॥
तेज असंभाhय दाटले । नेऽ सकळांचे झांकोळले । "दी समावोिन पा"हले ।
ऽगुणा=मक दे aखले ¢पासी ॥३७

॥३७॥
३७॥
¢प पाहतािच आनंदघन । जयवाrे वाज

वती सुरगण । पुंपवृ
F ःवकरे
करोन । गजानन करतसे ॥३८
॥३८॥
३८॥
गंधव गायन सुःवर गाती । असरा

वमानी नृ=य कEरती । मंगलघोषे
गलघोषे वाrे
वाजती । घंटारव होती अपार ॥३९
॥३९॥
३९॥
येरकडे ऋ
षकांता । आनंदpया तेhहा बाळ पाहता । ूीती तया उचलता ।
अनसूयामाता
वलोक_ ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
उभया उंणोदके Pहाणोन । ःनेहnारा केले मद न । अनसूये दे वोन वसन ।

मधुसेवन बाळाते ॥४१
॥४१॥
४१॥
ऽगुणा=मके सतेज बाळ । षभुजा जयाते कोमळ । सुहाःय

ऽमुख कोमळ
। वोसंगा ता=काळ "दधला ॥४२
॥४२॥
४२॥
तव दे वललना धावोिन येती । मंगल आर=या कर घेती । आ^वणे करोनी

ओवािळती । मुख पाहती बाळाचे ॥४३
॥४३॥
४३॥
उतरpया सुरवरांHया कोट । ऋ

ष दे वा झाpया भेट । िसंहाचळा पुंपवृFी ।
सघन दाट अिनवार ॥४४
॥४४॥
४४॥
गुढया तोरणे उभवोिन nार । हEरिा कंु कुमे वा"टती नार । रमा उमा सा
वऽी
। सरःवती गायऽी पावpया ॥४५
॥४५॥
४५॥
इं "दरा आ"दक¢न । पाहती बाळाचे वदन । दे खोिन होती संतोषमान ।

`हणती धPय अनसूया ॥४६
॥४६॥
४६॥
ॄ~सुत अ
ऽमुनी । दे व पातले तया दशनी । तव नारद पावला त=^णी ।
सकळालागु
सकळालागुनी भेटवी ॥४७
॥४७॥
४७॥
अऽीसी `हणे भा|य थोर । तुझे भेट पावले सुरवर । ते पाहोिन आनंद थोर
। कर स=कार सकळांचा ॥४८
॥४८॥
४८॥
दे व वaणती अऽीसी । धPय धPय गा तू होसी ।

ऽगुणा=मक फळ पावलासी
। सकळ कुळांसी तारक जे ॥४९
॥४९॥
४९॥
धPय धPय तू ऋ
षवया । धPय अनसूया तव भाया । जे ूसवली या
गुणऽया । आ"दमाया केवळ हे ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
ऐसे करोिन वणन । िनघती अऽीसी पुसोन । पवता ूद^णा करोिन तीन ।
आरं िभती ःतवन सूेमे ॥५१
॥५१॥
५१॥
जय जय अ
वनाश परा=परा । अज अaजता
वwंभरा । जय गुणातीता
िन
वकारा । क-णा करा जग¢
ु ॥५२॥
५२॥
जय मायातीता िनरं जना

जना ।
ऽगुण¢पा चैतPयघना । जय पूण ॄ~ सनातना ।
सaHचघना hयापका ॥५३
॥५३॥
५३॥
जय जय तू अaखल अभंगा । जय सवातीता िनःसंगा । कम

वमोचका
भवभंगा । अनंतरं गा अनंता ॥५४
॥५४॥
५४॥
जय पPनगहारा पPनगभूषणा । जय अFदला^ा कमलासना । ँयामसुंदरा

अनंतशयना ॥ दनपावना जग=पते ॥५५
॥५५॥
५५॥
जयजय तमोवतामसा । जय रजोवा सृ

F
वलासा । जय सxव ¢पा सवqशा
। जय आ"दपु-षा सवlा ॥५६
॥५६॥
५६॥
तू या जगद7ारासाठY
ु ।
ऽगुणा=मक अवतार धEरला सृFी । तुज पाहता
आनंद पोट । कृ पा[Fी पाहे का ॥५७
॥५७॥
५७॥
तू सकळांचा ता¢ । शरणागताचे माहे ¢ । या

ऽभुवनींचा
चा दाता¢ । जग-
ु
जगदा=मा ॥५८
॥५८॥
५८॥
तू होसी कृ पाघन । आ`ह तूते अनPयशरण । िन=य rावे जी दशन । आपुले

चरण दावावे ॥५९
॥५९॥
५९॥
तव चरणांची होता भेट । जPममरणा होय तुट । द|ध होती
व2नकोट ।
कृ पा[Fी भा|य पावे ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
ऐसी पृथक आपुले ठायी । ःतवने कEरती अपार पाह

पाह । पुंपसंभारे वाr घाई
। संतोष दे ह सकळांHया ॥६१
॥६१॥
६१॥
बाळ
वलोकुनी दे वललना । वंदोिन भावे ऋ
षअंगना । िनरखोनी अऽीिचया
चरणा । वेगी
वमाना¢ढ झाpया ॥६२
॥६२॥
६२॥
दे वह
वमानी बैसती । जयजयकारे आनंदे गजती । वेळोवेळा भावे निमती ।
उं चावती
वमाने ॥६३
॥६३॥
६३॥
मुखे वदती हा धPय अवतार । करल आता जगद7ार

ु । लीला दाखवील
अपार । कृ पाकर सवqश ॥६४
॥६४॥
६४॥
वणtत जग¢चे
ु गुण । दे व पावले ःवःथान । येरकडे अनसूया आनंदघन ।
बाळा ःतनपान करवीतसे ॥६५
॥६५॥
६५॥
यापर आनंदसुखसोहळा पाहता सुख नरनार बाळा । िस7 साधक ऋषींचा

पाळा । अ^यी मेळा घनदाट ॥६६
॥६६॥
६६॥
संत साधु भा
वक । तेह मािनता अ=यंत सुख । `हणती हा आ`हा तारक ।
सुखदायक जPमला ॥६७
॥६७॥
६७॥
या अवताराचेिन आगमने । जPमपं<_चे "फटले पारणे । पापकाळाचे धरणे ।

उठ
वले येणे वाटते ॥६८
॥६८॥
६८॥
करावया सकळांचा उ7ार । येणे धEरला

ऽगुणा=मक अवतार । याचे िचंतनेिच
भवपारा । होय दातार शरणागताचा ॥६९
॥६९॥
६९॥
हा दनबंधु दनानाथ । कृ पाळू उदार होय समथ । पुरवी अंतरचे अथ ।
ूेमभावाथ पाहोनी ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
पुरवावया दनाची आळ । िस7ची उभा असे दयाळ । तो तु`ह संत जाणता

सकळ । येरा आकळ िनbये ॥७१
॥७१॥
७१॥
`हणोिन या संतचरणी । राहावे उगेची वास करोनी । संत िवता अंतःकरणी

। कृ पादानी तोष
वती ॥७२
॥७२॥
७२॥
हे ौे@ाचे ऐकोिन उर । केला तयाचा अंिगकार । मनी धरोिनया िनधार ।

झालो सादर सेवेसी ॥७३
॥७३॥
७३॥
तनमनधनेसी शरण । होवोिन धEरले संतचरण । ःतवावे तया ःवमुखे क¢न

। तर मी अlान मूढमती ॥७४
॥७४॥
७४॥
मी हन दन पामर अ=यंत । पाहाता िवले संताचे िच । संत अनाथांचे
नाथ । कृ पावंत सदय=वे ॥७५
॥७५॥
७५॥
तेणे दे वोिन कृ पाकर । चाल

वला हा मंथ सुद
ं र । अनंतसुत हा "कंकर ।
पादधर संताचा ॥७६
॥७६॥
७६॥
गोड दकथेचे अनुसध

ं ान । तेणCिच वदवोिन केले ौवण । पुढेह रसभEरतपूण
। आवड िन¢पण करवीती ॥७७
॥७७॥
७७॥
इित ौीदूबोधमं
ौीदूबोधमंथ । यासी नारदपुराणीचे संमत । सदा पEरसोत भा
वक
संत । नवमोयायाथ गोड हा ॥१७८
॥१७८॥
१७८॥
॥ इित नवमोयायः समाः ॥

अयाय दहावा
ौीस-दाऽे
ु याय नमः
आaज आनंदसुखाची लहर । या भा|योदया आली उजर । दाEर©यदःखा

ु
झाली बोहोर । िचंता उर नसे आता ॥१
॥१॥
उगवता
उगवता सतेज भाःक¢ । कोठोिन उरे अंधःका¢ । क_ उगवता अंबध
ु ¢ । न
वसती तःक¢ पुरात ॥२
॥२॥
"दhय पावता रसायन । ता=काळ रोग जाय शEररातून । क_ पंचा^र ूगटता

पूण ।
पशाHच पळू न जातसे ॥३
॥३॥
तेवी
ऽगुणा=मक मूतt ूगटता । नुरेिच दःखशोकाची
ु वाता । आनंद संतोष
झाला भता । ठाव दEरता
ु कोठोनी ॥४॥
पाप ताप दै Pय गेले । दाEर©यभय अवघे उडाले । कामबोध तःकर पळाले ।

सा|य आले उदयाते ॥५
॥५॥
आता होवोिन सावधान । ःव"हती जागा अवघे जण । सकळांचे कEरता

कpयाण । अ
वनाश पूण हा
वभो ॥६
॥६॥
सकळ आनंदाचा कंद । िसंहाचळ ूगटला परमानं

परमानंद । यािचया कृ पे ॄ~ानंद ।
येईल पद हातासी ॥७
॥७॥
गत कथायायी जPमकथन । ौोती पEरिसले सावधान । सुरवर पावले

ःवःथान । पुढल िन¢पण अवधारा ॥८
॥८॥
अऽीअनसूयेचे मं"दर । ित@ित येवोिनया कामार । हे ल वाहती अनेक नार ।

आनंदभर सूेमे ॥९
॥९॥
अवघे िमळोिनया ऋ
षगण । शोिधती तेhहा जPमल|न । उम महाते पाहन
ू
। शु7
वचा¢न ठे
वती ॥१०
॥१०॥
१०॥
रजनीमाजी ऋ
ष येती । िन=य पाठ आदरे कEरती । ऐस चार "दवस लोटती
। पाचवी पुaजती कािमनी ॥११
॥११॥
११॥
यथाबमे करोिन स=कार । राऽौ कािमनी कEरती जागर । उदय होतांची

स=वर । आनंद थोर सकळांते ॥१२
॥१२॥
१२॥
अनसूयेस"हत बाळासी । Pहाणोिन िनज

वती सेजेसी । पयाचे ूकार वेगसी
। करोिन भोजनासी दे ताती ॥१३
॥१३॥
१३॥
जPमसुतक दहा "दवस । आनंदेिच बिमले

वशेष । शु7 ःनाने अकराhयास ।
करोिन कमास आचरती ॥१४
॥१४॥
१४॥
सकळ ऋ
षवयाते मेळवून । अ
ऽ पाहे पुऽवदन । ःवकरे करोिनया मधुपान ।
आनंदघन मानसी ॥१५
॥१५॥
१५॥
बारावे "दवशी बारा वळ । पूजोिनया उतावेळ । सकळ पाचारोिन ऋ

षमंडळ
। आनंदमेळ मेळ
वली ॥१६
॥१६॥
१६॥
षसस रांिधले पवाPन । रं गवpली सुंदर घालोन । गंध अ^ती पूaजले ॄा~ण
। सवाfिस आसन दधले ॥१७
॥१७॥
१७॥
सवाfिस घालोिन सुमनहार । धूप दप अ

पले समम । संकpप सोडोिन स=वर
। भोजनी "nजवर बैस
वले ॥१८
॥१८॥
१८॥
भोजन दे ता यथा -ची । ूाथना आरं िभली "nजांची । तृी होता सवाfची ।
उaHछFे =यांची का"ढली ॥१९
॥१९॥
१९॥
कर ू^ालोनी "nज येता । अऽी होय तांबल
ू अ
पता । द^णा दे वोनी अतौता
। नमःकाEरता पै होय ॥२०
॥२०॥
२०॥
"nज दे ती आशीवचन । सदै व असो तुमचे कpयाण । संतित संप

ऐwय
धन । क_तtवधन यशायु ॥२१
॥२१॥
२१॥
"nज जाती ःवःथळासी । पुनः पाऽे मां"डली वेगेसी । पाचारोिन

ऋ
षप=Pयांसी
सी । =वरे भोजनासी बैस
वpया ॥२२
॥२२॥
२२॥
अनसूया कर ूाथना । ःवःथ मने क_जे भोजना । आवडे तोिच पदाथ 2या
ना । काह अनुमाना न कEरता ॥२३
॥२३॥
२३॥
परमानंदे भोजने साEरती । तृ झािलया कर ू^ािलती । तांबल

ू दे वोिन
सकळांूती । आसनी बैस
वती aःथरपणे ॥२४
॥२४॥
२४॥
सकळांिच आlा घेवोन । अनसूयेने साEरले भोजन । हळद कंु कुम वेगी
आणून । लेववी पूण सकळांते ॥२५
॥२५॥
२५॥
मग ऋ
षप=
ऋ
षप=Pया उठोिन ूौढा बाळा । अनसूयेसी चिचती तये वेळा । नूतन
व]े दे वोिन पEरमळा । वर तांबल
ू अ
पती ॥२६
॥२६॥
२६॥
बैसोिनया चौकासनी । ओसंगा बाळाते दे वोनी । नार कEरताती अ^वणी ।

बाळा िनरखोनी पाहाती ॥२७
॥२७॥
२७॥
समःतांिस सPमाने गौर

वले । परमानंदे बारसे केले । पु"ढले कायाते योaजले
। ःमरता झाले िस7ची ॥२८
॥२८॥
२८॥
रजनी गेली सुखशयनी । िन=यकम ूभाते सारोनी । ऋ

षप=Pया पाचारोिन ।
बैसकासनी बैसpया ॥२९
॥२९॥
२९॥
छते आaण झालर । दे वोिन पालख बांिधला कुसर । डोpहारे खेळणे वर ।
नानापर बांधले ॥३०
॥३०॥
३०॥
व]ालंकार लेणी । बाळका लेववी अनसूयाराणी

याराणी । हEरिा कंु कुमे करोिन । ताटे
भरोिन िस7 पुढे ॥३१
॥३१॥
३१॥
शकरे भEरpया पराता । केली तांबल

ु ाची िस7ता । सुंठवडे आaण a^रापता ।
घुगया अवँयता कर
वती ॥३२
॥३२॥
३२॥
तेरावे "दवसाते ल^ून ।

वमानी बैसोिन आले सुरगण । दे वललना बाणे
घेऊन । आनंदे क¢न पावpया ॥३३
॥३३॥
३३॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । अF"द|पाळा स"हत अमरC ि । वाrनादे कUदले अ`बर ।
गंधव सुंदर गाताती ॥३४
॥३४॥
३४॥
वऽी । सरःवती आaण गायऽी । सवे सkया कुरं गनेऽी । हाःय
वऽी सतेजा ॥३५
॥३५॥
३५॥
पेहेरणी कंु चड नग । कंु Hचा त"ड=ूाय सुरंग । अनसूयेलागी उपभोग । "दhय
चांग आaणले ॥३६
॥३६॥
३६॥
ऐिसया समारं भेसी । आनंदे ललना ःवगवासी । अनसूयेHया आौमासी ।

अितवेगेसी पावpया ॥३७
॥३७॥
३७॥
गजबaजला अवघा पवत । अ

ऽअनसूया आनंदभEरत । ऋ
षभार िमळाले
बहत
ु । नामसंकेत ऐकावया ॥३८॥
३८॥
महावैंणव नारदमुनी । तेह ता=काळ पावले येवोनी । अ

ऽअनसूये
यस े ी भेटोनी
। aःथरासनी रा"हले ॥३९
॥३९॥
३९॥
तव दे वललना पुढे येती । अनसूया वंद तयांूती । येर सकळा ^ेम दे ती ।
मग गौर
वती सतीते ॥४०
॥४०॥
४०॥
हEरिा कंु कुम दे वोन । नेऽी सूद

वती अंजन । दं ती लेव
वती दांतवण ।
अलंकारे ण शोभ
वती ॥४१
॥४१॥
४१॥
अंगड आaण टोपड । बाळका लेव

वती तेिच घड । माठलC
ब`दले
लवडसवड । चरणकड पiजणे ॥४२
॥४२॥
४२॥
ज"डत गाटले कंठY सुद

ं र ।
बजवरे ला
वले भाळावर । ^ुि घंटेचे क"टसूऽ ।
मनगया
विचऽ अमोpय ॥४३
॥४३॥
४३॥
पदकEरठे [@मणी । वाघनखे ताईत सतेज पणी । नाना पEरची बाळलेणी ।

लेववी वरोनी कंु चीते ॥४४
॥४४॥
४४॥
ःवग उपभोग जे आaणले

आaणले । अनसूयेलागी सम
पले । सकळ िनितं
बनींनी
आपुले । वाणे पुढे ठे
वली ॥४५
॥४५॥
४५॥
ऋ
ष `हणती तये वेळा । सुमह
ु ू त उम पावला । पालखी घाला वेगी बाळा ।
उरला सोहळा पुढे करा ॥४६
॥४६॥
४६॥
ऐसे ऐकोने वचनासी । सा

वऽी होय तेhहा सरसी । वेगी उचलोनी बाळासी ।
घाली पालखासी नेवोनी ॥४७
॥४७॥
४७॥
रमा येवोनी पुढती । पालखदोर धर हाती । उमा `हणे गावोिन गीती ।
बाळाूती हालवावे ॥४८
॥४८॥
४८॥
तव गायऽी सरःवती येऊन । सुरललना सांगाते घेऊन । `हणती सांगा याचे

नाम कोण । गाऊ गुण तैसेची ॥४९
॥४९॥
४९॥
तव सकळांत चातुयम
राळ । िशवलितका "हमनगबाळ । काय बोलतसे तये
वेळ । सवा आगळ होवोनी ॥५०
॥५०॥
५०॥
पता याचा मुनी अऽय । आaण हे ह जPमले गणऽय । तर नाम ठे

वजे
दाऽेय । सुहाःयऽेय वदनी हा ॥५१
॥५१॥
५१॥
अनसूया `हणे होते मनी । तेिच तु`ह का"ढले शोधोनी । आता याची
नामेक¢नी । गीत गावोनी हालवावे ॥५२
॥५२॥
५२॥
सा
वऽी `हणे नेटके ॥ धुंडोनी नाम का"ढले
का"ढले अं
बके । येिच नामे कौतुके ।
गीत अलोिलके गाईजे ॥५३
॥५३॥
५३॥
सकळ `हणती आ`हा मानले । नाम यु<िच शोिधले । पालख गाता

आळ
वले । पा"हजे भले सकळांनी ॥५४
॥५४॥
५४॥
रमा `हणे सकळा िची । वागले तर गावे गीती । आता भाषणे सारा परती
। गीत िची आठवा ॥५५
॥५५॥
५५॥
पाळणा । तामस तापसा । तपराशी । कEरता ौमी गा होसी । तारक उपदे शा

। अ
वनाशी ूगट तू झालासी ॥१
॥१॥
जोजोजोजो रे । अवधूता । अ
ऽअनसूयासुता । िनिा कEर सखया । ौीदा ।
ऽगुण¢पा आता । जो०

जो० ।धृ०।
राजस तू बाळा सकुमारा । होसी सुl चतुरा । सृ

F उ
वता । ौम घोरा ।
पाविस िनज घे ॄा ॥ जो०
जो० २ ॥
सxवधीरा तू । साxवीका ।
ऽभुवन जीवपालका । मायातीता गा । चालका ।
िनजजन सुखदायका ॥जो०३
॥जो०३॥
०३॥
रजोगुणा तू । उ
वता । कमासी ःथा
पता । पालक स=वा तू । जीवदाता ।
तम¢पे कEरसी शांता ॥जो०
॥जो० ४॥
४॥
रज तम सxव हे ।
ऽगुण । मुसी मुसाबोन । षभुज ूगटला । पावन ।
ऽमुख षणनयन
् ॥जो०५
॥जो०५॥
०५॥
पालख लांब
वला । नगिशखर । बाळा िनज भीतर । खेळणे अनंत ।
सुतदोर । "हं दोळा घे बर ॥जो०
॥जो० ६॥
६॥
जो जो तामसा तपः
ूया । िगEरिनवासा क-णालया । कपूर गौरा दाऽेया ।
िनज गा सखया हाल
वते ॥५६
॥५६॥
५६॥
चतुर सुजाणा सृ
Fकारका । वेद¢पा
¢पा कमःथापका । ौमलासी तू बालका ।
दे ते झोका िनज जो जो ॥५७
॥५७॥
५७॥
सxवगुणा तू सुंदरा । नवमेघरं गा सकुमारा । ॄ~ांडपालका उदारा । "दगंबरा

िनज जो जो ॥५८
॥५८॥
५८॥
अगा रजो गुणा तू सृ

Fकता । सxवगुणे तूची पािलता । तमोगुणे संहाEरता ।
बहौम
ु िचा िनज जो जो ॥५९॥
५९॥
ऽगु
ऽगुणे यु< समरस । मुसावलासी मुसी सुरस । बालका [

F लागेल ¢पास ।
िनज पालखास उगला ॥६०
॥६०॥
६०॥
ऽगुणा=मका
ऽवऽा । हे षभुजा त=समनेऽा । सतेज भhय प
वऽा ।
लावsय
विचऽा िनज बाळा ॥६१
॥६१॥
६१॥
हे अ
ऽसुता कुलभूषणा । अनसूयागभमांदसर¤ा
ु ु सबांधवा सुल^णा ।
। हे दवा
तपोधना
ूय जो जो ॥६२
॥६२॥
६२॥
सवमाPय तू दे ववृंदा । सवा=मक परमानंदा । िस7योिगया आनंदकं दा । अnय
अभेदा िनज जो जो ॥६३
॥६३॥
६३॥
मनमोहना मानसरं गा । सवातीता तू अभंगा । अगा जीवींHया aजवलगा ।

उगाच िनज गा हाल
वते ॥६४
॥६४॥
६४॥
यापर सव िनतं

बनी । पालख नाना यु<_ गावोनी । दाऽेयनाम ूगट जनी
। सकळालागोनी झाले पै ॥६५
॥६५॥
६५॥
ऐकतांची नामगजर । दे व वाrे वाज

वती अपार । पुंपवृFी वळधर । अिनवार
कEरतसे ॥६६
॥६६॥
६६॥
अ«त
ु वाrे वाजती । जयजयकारे शmद होती । साखरपाने सकळा वा"टती ।
सुंठवडे दे ती घुगEरया ॥६७
॥६७॥
६७॥
हEरिा कंु कुम चंदन । व]े वा"टती सकळालागुन । तृ केले याचकजन ।
कEरती सPमान यो|यायो|य ॥६८
॥६८॥
६८॥
ौोते कapपतील मानसी । वनी राहणार जे तापसी । इतुके भा|य कोठोिन

तयांसी । वृथा यांसी ौृग
ं ाEरता ॥६९
॥६९॥
६९॥
येिच
वषयी
वlापना । कEरतो आदरे ौोतेजना । सादर होवोिनया ौवणा ।
अवधारणा
अवधारणा दे इजे ॥७०
॥७०॥
७०॥
अ
ऽ
वधाितयाचा नंदन । =याहवर ॄ~िन@ तपोधन । अनसूया सती
पितोता जाण । सावी पूण लआमी ॥७१
॥७१॥
७१॥
=या अनु@ानाचेिन बळे । दे व ितघेह aजं"कले । तेणे ूसन होवोिन "दले ।

वरदान आगळे अलोट ॥७२
॥७२॥
७२॥
=या वरदानाचे फळ । पृथक
ऽगुणा=मक झाले बाळ
बाळ । =यामाजी
ऽगुणा=मक
मेळ । द सुशील जPमला ॥७३
॥७३॥
७३॥
जेथे वसे दराणा । तेथे िस7 वोळं गती जाणा । पदाथ केवी पडे उणा ।
सकळ कामना पूण होती ॥७४
॥७४॥
७४॥
कpपत¢ अंगणी उगवता । केवी न पुरे िचंितpया अथा । िचंतामणी हातासी

येता । कैची िचंता उरे ल ती ॥७५
॥७५॥
७५॥
गृहा पावली
पावली कामधेनू । इaHछतूाी कवण अनुमान । पEरस िमळता कांचनू
। घेईल कवणू मोले पै ॥७६
॥७६॥
७६॥
तेवी हा ूगट होतांची द । फलिप

ू कामना समःत । Pयून न पडे िच
"कंिचत । सव सा"ह=य िस7ची ॥७७
॥७७॥
७७॥
जे पा"हजे uया ूसंगासी । पुढे ठे

वलीच असे वःतू तैसी । करावया
कpपनेसी । योग मानसी न लगे तो ॥७८
॥७८॥
७८॥
इaHछpया
वण केवी ूा । हे ह कpपना वागेल मनात । येच
वषयी [Fांत ।
पुनरा योजीत परसा तो ॥७९
॥७९॥
७९॥
ॅमण करतसे भानुमंडळ । =याची "करणे सवे सकळ । परःथळा जाता

भूपाळ । सवमेळ सांगाती ॥८०
॥८०॥
८०॥
तेवीच जाणावा ूकार । द योगCि हा सवqwर

wर । तयासवे अनंत भांडार ।
Pयून अणुमाऽ नसेिच ॥८१
॥८१॥
८१॥
सकळांचे पुरवावया हे त । धर अवतार हा ःवामी द । इHछामाऽे अघ"टत ।

दावील कृ =य करोिनया ॥८२
॥८२॥
८२॥
असो तृ कEरता सकळांसी । "कतीक गेली न कळे िनसी । तहान भूक
नाठवे कवणासी ॥ आनंदे मानसी िनभर ॥८३
॥८३॥
८३॥
दे णे घेणे
णे मानसPमान । ःवतः सा
वऽीच पाहे आपण । उमा रमा करोिन
आठवण ॥ परत वाण करवीती ॥८४
॥८४॥
८४॥
दे ता घेता सरली राती । आनंद झाला सकळांूती । वोसंगा बाळकालागी घेती

। आवड चुं
बती मुखकमळ ॥८५
॥८५॥
८५॥
बाळ =वरे तो उचिलला । दे वऋषीमाजी नेला । अऽीचे वोसंग घातला ।

सकळ पा"हला डोळे भर ॥८६
॥८६॥
८६॥
मूित पाहता आनंदघन । कदा

प तृ न होती लोचन । िनरaखता मन झाले
उPम । नोhहे आठवण rावया ॥८७
॥८७॥
८७॥
असो नारदे घेवोिन बाळासी । चुंबोिन दे अनसूयेपासी । दे व पुसती अऽीसी

येतो सुखवासी असावे ॥८८
॥८८॥
८८॥
येरे मःतक ठे
वला चरणी । लोभ असावा अनु"दनी । तुमिचया कृ पेकरोनी
करोनी
पावलो धणी धरणीवर ॥८९
॥८९॥
८९॥
दे व सुर बोलती वचन । या दाऽेयाचे 2यावया दशना । सaPनध येता

अःतमान । िन=य येणे आ`हाते ॥९०
॥९०॥
९०॥
ौोते पEरिसजे सादर । अrा

प येती सुरवर । uयासी पाहणे चम=कार । तेणे
िनधार जाइजे ॥९१
॥९१॥
९१॥
मागील चार घ"ट उरता "दन । पवती शोभा शोभायमान । वृ^ पाषाण त-
तृण । आनंदघन "दसती ॥९२
॥९२॥
९२॥
गजबaजला "दसे पवत । "दशा आनंदे "दसती भEरत । पुsयोक गजराते
ऐकत । हे नेमःत िन=य पै ॥९३
॥९३॥
९३॥
इतर वेळे जावोिन पाहता । भय वाटे बहिचा

ु । ^णह न गमे उदासता ।
तेथे राहता राहवेना ॥९४
॥९४॥
९४॥
असो दे वललना अनसूयेसी । पुसोनी िनघता वेगेसी । सती वं"दत चरणांसी ।

ूेमभावCसी आदरे ॥९५
॥९५॥
९५॥
`हणे लोभ असो rा िनरं तर । न पडावा आमुचा

वसर । येर `हणती
वारं वार । येणे िनधार दशना ॥९६
॥९६॥
९६॥
मग दे व
वमानी बैसले । जयघोष कEरते झाले । ूदa^णा करोनी वेघले ।
आपुpया पावले ःवःथाना ॥९७
॥९७॥
९७॥
तेवीच ऋ
षस"हत अंगना । जाती पुसोनी ःवःथाना । येरकडे अ
ऽराणा ।
ूभातःनाना पै गेला ॥९८
॥९८॥
९८॥
दोघे कुमर आaण कांता । स"हत अऽी होय संतोषता । परमानंदे सुखवाता ।
ूपंच परमाथा सािधत ॥९९
॥९९॥
९९॥
ऐसे रमता आनंदघन । "क=येक संव=सर लोटले जाण ।

वशेष भा|याचा
उदय पूण
ण । अनसूया गिभत ितसयाने
याने ॥१००
॥१००॥
१००॥
"दवसमासे गभ वाढला । सतेज ूकाश पडता झाला । सम मासी अनसूयेला
। पुसे ःवलीला अऽी तो ॥१
॥१॥
काय आवडे उपजे मनी । तेचो सांगे वो िनवडोनी । पुरवावया आपुले सदनी
। पदाथ कोणी Pयून नसे ॥२
॥२॥
पEरसोिन ःवामीिचया बोला । स[ढ चरणी
चरणी माथा ठे
वला । पाणी जोडोनी तये
वेळा । इHछा ःवलीला िनवेद ॥३
॥३॥
अहो जी ःवामी दयाघना । हे िच आवड माaझया मना । नेटका ूपंचाची

रचना । करवी ॅमणा वाटती ॥४
॥४॥
ःवआचार उपजे उpहास । अंधःकार उपजे ऽास । दFाचरणी

ु नावडे संगास ।
ताप कवणास न rावे ॥५
॥५॥
सकळांलागी सुख rावे । ःवगुने तया तोषवावे । उpहासयु< असावे । तप

साधावे "दhय पै ॥६
॥६॥
बहतां
ु करावे उपकार । नाना उपभोग आवडे मधुर ।
वःतार भा|यवृ7 कलऽ
। पूजा स=कार दानधम ॥७
॥७॥
रस सेवन
ू सेववावे । भोग भोगोनी भोगवावे । सुखी राहोनी सुख rावे ।
जीउनी जीववावे येरां
रांते ॥८
॥८॥
याहनी
ु परती आवड । ःवामी नुपजे मज कुड । सnासनी उपजे गोड ।
मुkय जोड चरण तुझे ॥९
॥९॥
ऐकोनी मधुर िमF भाषण । अऽी झाला संतोषमान । पुनरा वदे उpहासे
क¢न । होतील पूण हे तु तुझे ॥११०
॥११०॥
११०॥
मग अऽीने मािगpया ऐसी । िस7ता करोनी वेगेसी । ऋ

षप=Pया पाचारोिन
ूेमेसी । डोहोिळयांसी पुरवीत ॥११
॥११॥
११॥
परम आनंदे क¢न । स=कार

वले अनसूयेलागून । नवमास भरता पूण ।
ूसूितिचPह पावले ॥१२
॥१२॥
१२॥
िन=य ऋ
षप=Pया येती । अनसूयेलागी बहु जपती । नव "दवसांची होता
भरती । पूवa ःथित ूगटले ते ॥१३
॥१३॥
१३॥
अितलावsय सतेज कुमार । दजा

ु पाहतांची भाःकर । पEर तो तीो अपार ।
आaण हा शीतकर शांत पै ॥१४
॥१४॥
१४॥
यापEर तो जPम होता । ःनेहेभEरत केला माथा । ऋ

षप=Pया Pहाaणती
उभयता । ^ुिधत hयथा ओळaखली ॥१५
॥१५॥
१५॥
मधु मुखाते ला
वले । माते वोसंगी बाळ घातले । ःतनी लावोिन तृ केले ।
सकळ पा"हले a]यांनी
नी ॥१६
॥१६॥
१६॥
पांचवे "दवशी पांचवी पूजोन । केली दे वता संतोषमान । a]या िन=य उपभोग
करवून । पय जपोन घािलती ॥१७
॥१७॥
१७॥
ऐसे सरता "दवस दहा । अऽीसी `हणता मुख पाहा । आनंदे उचंबळोनी मोहा
। ऋ
षसंमोहा मेळ
वले ॥१८
॥१८॥
१८॥
शु7 ःनानाते सारोन । वेगी केले पुsयाहवाचन । बाळक वोसंगा

गा घेवोन ।
मधुसेवन पुनराते ॥१९
॥१९॥
१९॥
मुख अवलो"कता बाळाचे । आनंदले भार ऋषींचे । जातक वaणती तयाचे ।

रजोगुणाचे बाळ हे ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
ूथम झाला तो तमोगुण । =याचे वेगळे ची असे मान । हा पाहता शांत पूण
। रजोगुण
वःतारक ॥२१
॥२१॥
२१॥
मयःथ सxवगुणी सवागळा । तयामाजी या दोघांHया कळा । िमौ असोनी

िनराळा । "दसे सकला पाहा नेऽी ॥२२
॥२२॥
२२॥
हे तेज आपुलेची दा
वती । पEर तयाऐसी नोhहे श<_ । तयांची अत
ु लीला
क_तt । सवागत aःथती अतय ॥२३
॥२३॥
२३॥
अ
ऽबाळाते अवलो"कता । संतोष वाटला तयांHया िचा । मग तोषवोिनया
समःता । दाने दे ता पै होय ॥२४॥
२४॥
ऐसा
वधी तो संपादोन । nादश"दनी बारसे क¢न । सकळा दे वोिन सPमान ।
पुढल कारण योaजती ॥२५
॥२५॥
२५॥
वशेष शृंगाEरले मं"दर । पालख लांब

वला अितसुंदर । खेळणी डोpहारे
बांधोिन वर । तोरणे नागर बहु ठायी ॥२६॥
२६॥
ऋ
षप=Pयांचे
चे भार आले । तेणे मं"दर अ=यंत शोभले । वाrनादे दमदिमले
ु ु ।
गजबaजले पवत ॥२७
॥२७॥
२७॥
मानव दे वांHया ललना । पाहू येती अ

ऽनंदना । पालखी घालोिनया ताPहा ।
गीत सगुणा गाताती ॥२८
॥२८॥
२८॥
बहनामे
ु कEरताती
वचार । पEर िस7ांत नhहे ची िनधार । अनसूया नेमोिन
वदे चंि । जयजयकार ऐकता ॥२९
॥२९॥
२९॥
=याची नामे क¢न । वा"टती तेhहा शकरापान । हEरिा कंु कुमे दे वोन ।
ला
वती तोषवोन नारनरा ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
सूख संतोष आनंद । मािनती तेhहा ॄ~वृंद । कुलो7ारक ूिस7 । आनंदकंद

जPमले ॥३१
॥३१॥
३१॥
अ
ऽअनसूयेचे भा|य गहन । सुखे खेळ
वती ितघे नंदन । िस7 उ.या कर
जोडोन । जाणोिन कारण वतती ॥३२
॥३२॥
३२॥

ा=मक जेथे दाऽेय । तेथे कैचे तापऽय । ऋ
ष नांदती िनभय ।
सभा|य सदय =यायोगे ॥३३
॥३३॥
३३॥
अ
वनाश ह दमूित । पाहता आनंद उपजे िची । "दवसC"दवस वाढती ।
अत
ु खेळती लाघवे ॥३४॥
३४॥
लीलालाघवी
वwंभर । अवतार धरोनी दावी चEरऽ । एकाहनी
ु एक नागर ।
अंत पार न कळे
कळे =याचा ॥३५
॥३५॥
३५॥
अनंत अवतार अनंत गुण । अनंत क_तt पवाडे पूण । अनंत ॄ~ांडे
जयापासून । तोिच सण
ु दाऽेय ॥३६॥
३६॥
दाऽेय अ^रे चार । हे तु`हा संतांचे माहे र । या नामाचा

वचार । तु`हच
ूकार जाणते ॥३७
॥३७॥
३७॥
तु`ह संत स-

ु कृ पाघन । lानिसंधु परम पावन । सदय उदार संपPन ।
कोणा म"हमा न वणवे ॥३८
॥३८॥
३८॥
तुमचे सरोजचरण कोमळ । ते अ=यंत सवावEर@ िनमळ । पुनीत करावया

तीथq सकळ । हे पदकमळ असती ॥३९
॥३९॥
३९॥
=या कमळचे जे वहन । ते आमुचे कुळभूषण । =या तळचा हEर ज कण ।

बोलता दषण
ू वाटते ॥१४०॥
१४०॥
सव अनाथाहोनी अनाथ । दन रं क अनंतसुत । संतचरणांचा अं"कत ।

पोसणा `हणवीत तयांचा ॥४१
॥४१॥
४१॥
धPय धPय ती संतमाऊली । करोनी कृ पेची साऊली । कथा रसाळ चाल

वली
। मनी आवडली तेिच पै ॥४२
॥४२॥
४२॥
मागील संपा"दली चांग । पुढेह वदवतील बरवा ूसंग । तो ौवणnार साठवा
भाग । कथारं ग दाचा ॥४३
॥४३॥
४३॥
दाऽेय दाता
दाता उदार । शरणागता दे तो अभयकर । नाम ःमरतांची स=वर ।
उभा समोर दासाHया ॥४४
॥४४॥
४४॥
इित ौीदूबोधमंथ । यासी नारदपुराणींचे संमत । पEरसोत भा

वक संतमहं त
। दशमोयाय गोड हा ॥१४५
॥१४५॥
१४५॥
॥ इित दशमोयायः समाः ॥

अयाय अकरावा
॥ ौीगणेशाय नमः ौीसरःव=यै नमः ॥
जयजयाजी
जयजयाजी सगु-¦ा । ॄ~ानंदा अ
वनाश समथा । तुaझया चरणी ठे
वला
माथा । सनाथ अनाथा कर वेगी ॥१
॥१॥
तुझी लीला अपरं पार । ते मी काय वद ू पामर । तू जर दे शी कृ पाकर ।

तरच उार िनघती ॥२
॥२॥
पांगळ
ु ा फुटती पाय । मुका बृहःपतीच होय । अंधपEर अ^ा लाहे जर होय
कृ पा तुझी ॥३
॥३॥
बिधरा होईल ौवण । अlानांगी वसे lान । कु-प होय लावsय । तव कृ पा

पूण झािलया ॥४
॥४॥
जर तुझी होईल कृ पा । मग अवघड माग तोिच सोपा । पावेल जावोिन

अ-पा । माइक ¢पा न मानी ॥५
॥५॥
स< तोिच
वर< ।
वर< होईल अनुर< । तव ऐयािस यु< । होती मु<
तव कृ पे ॥६
॥ ६॥
तुझी कृ पा होता रोकड । बु

7 होय सतेज चोखड । सत ् िचत ् आनंद गोड
। उपजे आवड
वचारणी ॥७
॥७॥
तू जै झालािस कृ पाघन । तैच चािलले हे िन¢पण । अभुत तुझे म"हमान ।

कर पावन दनरं का ॥८
॥८॥
गत कथायायी िनरो
पले । जPमकथेसी संपा"दले । पुढल कथेसी भले ।
ौवण केले पा"हजे ॥९
॥९॥
तु`हा ौोितयांचेनी ौवणे । गोड चािलली िन¢पणे । पुढेह अवधान दे णे ।
पान करणे कथामृत ॥१०
॥१०॥
१०॥
दकथा परम पावन । भवरोगासी रसायन । आवडने कEरतील महण ।

तयांसी भवबंधन न बाधी ॥११
॥११॥
११॥
दकथा हा कpपत¢ । ःवयमेव उभा दाता¢ । हे तु पूण करावया स

वःत¢ ।
सफिलत उदा¢ ठे लासे ॥१२
॥१२॥
१२॥
सकलांचे मनोरथ पुरवावया । अ

वनाशा उपजली दया । द¢पे ूगट
होवोिनया । कर छाया कृ पेची ॥१३
॥१३॥
१३॥
¢प धरोिनया सगुण । िसंहाचळ खेळे आपण । बाळलीले कौतुक पूण ।

ःवये आच¢न दा
वती ॥१४
॥१४॥
१४॥
अनसूया आaण अऽीसी । पाहता सुख उपजे मानसी । सवे खेळवी

ऋ
षबाळांसी । सकल तापसी पाहती ॥१५
॥१५॥
१५॥
नानापEरचे खेळ खेळती । ौमता वृ^तली बैसती । बहु चम=कारे अनुवादती

। जेणे उपरती होय जीवा ॥१६
॥१६॥
१६॥
माईक ूवृी खेळ । ते िनवृी करोिन घािलती मेळ । ॄ~ ऐय सकळ ।
ऐसे ता=काळ दा
वती ॥१७
॥१७॥
१७॥
गली खाणोनी गोया खेळती । दोहंकडे दोघे असती । एक कHयावर गोट

मां"डती । एक भे"दती चम=कारे ॥१८
॥१८॥
१८॥
िनःश< यु
<ने खेळती खेळ । गली गली भे"दती सकळ ।
वसावे घेत
घाल
वती मेळ । कचा ता=काळ उड
वती ॥१९
॥१९॥
१९॥
गpली कचा चुकता । पुनरा "फरे तो मागुता । डाव बैसला तया माथा ।
भोिगती hयथा बहु फार ॥२०
॥२०॥
२०॥
खेिळयामाजी द थोर । कची कचा भे"दती पार । "टचोनी गोट होय वर ।

येरा आवर न घडे तो ॥२१
॥२१॥
२१॥
अ.यासी बोटे करोिन लवते । संधान "nदळ साधी पुरते । चुकवोिनया गलीते
। ल^ी अल^ाते "टचीतु ॥२२
॥२२॥
२२॥
कोणी रं गणगोट खेळती । पायता राहोनी नेिमती । आpलाद "टचणी चुकती

। रं गनी पडती गुंतोनी ॥२३
॥२३॥
२३॥
गुंतता धर
वती काना । चुकता लव
वती माना । आपुली का"ढता आपणा ।
दःख
ु नाना भोग
वती ॥२४॥
२४॥
तोच खेिळया धुरंधर । पायता राहोनी ल^ी सुंदर । गोटने गोट स=वर ।
भेदोिन पार िनराळा ॥२५
॥२५॥
२५॥
तेवीच आयापाया खेळती । घरात जावोनी नातळती । मारा चुकवोिन

वोिन घरे
घेती । लोण िशवती अचूक ॥२६
॥२६॥
२६॥
कोणी गpली सापडले । अlानॅमे ॅिमत झाले । पा"टर^के ता"डले । डाव

बैसले मःतक_ ॥२७
॥२७॥
२७॥
कोणी यु
<ने Eरघती । हल
ू दाखवोनी घरे घेती । नाना हावभावाते दाख
वती
। पर लa^ती लोण जीवे ॥२८
॥२८॥
२८॥
कोणीएक दोन तीन घरे पावले । र^क सवाf घर असती ठे ले । तेणे
आतळतांची फेर पडले । डाव आले अंगावर ॥२९
॥२९॥
२९॥
तोिच शहाणा चतुर पुरता । खेळ हावभाव दावी "फरता अचूक न लागे
कवणािचया हाता । लोण िशवता मु< तो ॥३०
॥३०॥
३०॥
आता ितसरा खेळ मांडू । `हणाल कोणती

वटदांडू । खेळता येरयेरावी भांडू
। कवड ॄ~ांड "फरवू या ॥३१
॥३१॥
३१॥
गड सम साEरखे एक । "n

वधा दावावया कौतुक। एक कोलक आaण झेलक
। उभे सा`यक ठाकले ॥३२
॥३२॥
३२॥
वटदांडू जीविशव । माया गpली हे अनेक ठाव । कर

वता जो खेळलाघव ।
hयापक ःवयमेव वेगळा ॥३३
॥३३॥
३३॥
दांडू राहे ठा}चा ठाई ।

वट माथा टोले खाई । येतांची झेली जो लवलाह ।
तोिच भाई समतुpय ॥३४
॥३४॥
३४॥
वट न गवे झेिलता । दांडू तर भेदावा पुरता । तो"ह जर चुकोनी जाता ।
डाव माथा चढू लागे ॥३५॥
३५॥
उभयासी समसंधान । डाव खेळता असती जाण । एकमेकांची चुक_ ल^ोन ।

वरािधय पण करावे ॥३६
॥३६॥
३६॥
न येता हाती चुका । aखलाड खेळे जर नेटका । मग करावा लागे लेखा
कारण तुका न तुकवे ॥३७
॥३७॥
३७॥
मग साताचे आवण । तेह जाणा वगळच खूण । वकटाचे चरणःथान ।

चकता पतन सहज =या ॥३८
॥३८॥
३८॥
लCड करवी ॅमणा । चुके जर वमःथाना । मग खेळ होय ःवःथापना ।

नुकपणा डाव आला ॥३९
॥३९॥
३९॥
दं डःथापना बैसे मुंड । चुकता झेिलता मोडे बंड । न चुकत कुभांड । आaणक
आaणक
वतंड वाढवी ॥४०

॥४०॥
४०॥
खेळ aखलाड खेळे नाल । ताडणी तया झेलाल । त}च सोडोिनया हाल । पुढे
कराल उभे तया ॥४१
॥४१॥
४१॥
नाल न लागेची हाती । तर आर झUबे पुढती । नेऽासनी उवगती । जाणा

aःथती तयाची ॥४२
॥४२॥
४२॥
तेथे जर चुकोिन जाये । मग तो डाव हातासी ये । तोिच ता"डता जर होये
। झेिलता अपाये हार ती ॥४३
॥४३॥
४३॥
झेलणी न ये झेिलता । मग बैद धावे पुढता । तो कणtच सांगे वाता । तया

ःवीकाEरता उम ॥४४
॥४४॥
४४॥
तोह हातींचा जर गेला । मग झकू उरावर बैसला । दहा झकंू चा होता मेळा
। जुंपी कावडला सकळांते ॥४५
॥४५॥
४५॥
दै वे खेळ येता हातासी । तर समपाडे करावे फेडसी

डसी । अधीक होता खेळासी
। ठाव िनbयेसी ठाईच ॥४६
॥४६॥
४६॥
न "फटे अिधक झाले । तर भोगणे कावड ूा आले ।

वट झेिलता दम
पुरले । गड भागले "कतीक पै ॥४७
॥४७॥
४७॥
सरता खेळ पडे

वट । मग aखलाड डावकयासी
यासी
पट । कवड कवड वेचवी
होट । दमसुट hयथ गेला ॥४८
॥४८॥
४८॥
तेथे दमे जEर धEरल धीर । नाद उठवी एकसूर मुळ ःथानी जावोनी स=वर ।
साह ूखर रे शा कर ॥४९
॥४९॥
४९॥
मुळासी गेpयावाचून । भागा नये मु<पण । यासाठY खेळावे जपोन । झकू
लावून न 2यावा ॥५०
॥५०॥
५०॥
पुढती खेळ आरं िभती स पव िलगुरसी रिचती । तयावर ती मोने मां"डती ।
सम भाग होती गड तेhहा ॥५१
॥५१॥
५१॥
चCडू कर बोलती बोल । सावध ग¥या चCडू झेल । िलगोर उडवोनी सकळ ।
घेईन दमाल
ु ग¥याचा ॥५२॥
५२॥
ग"डये hहारे सावधान । डाव घेऊ चCडू झेलन

ु । मां"डले चबे ह भेदन
ू । डाव
आपण aजंकू पै ॥५३
॥५३॥
५३॥
संधान साधोिन उड
वली गोर । =याची पाठलाग वेगी कर । aखलाडे
चुकवोनी प"हpया पर
पर । रची िनधार तो धPय ॥५४
॥५४॥
५४॥
भेदोिनया उभा रणे । चCडू झेलोिन सरसे होणे । टोला पाठYचा चुक
वणे ।
यु< ल^णे खेळ हा ॥५५
॥५५॥
५५॥
सगु- द खेळे खेळा । वचनचCडू भलतैसा फC"कला । तो वरचेवर जेणे

झेिलला । तोिच पावला ःवा=मसुखा ॥५६
॥५६॥
५६॥
अहं कार लोभ चCडू उसळता । तयािस

पटावोिन हाaणजे लाता । कदा राहू नये
लातािळता बसे चुकता पाठYत ॥५७
॥५७॥
५७॥
तेणे पाठलाग केला जर । तो "फरवील गा बहत

ु फेर । उसंत नेदच
^णभर । न िमळे िनधार
वौांत ॥५८
॥५८॥
५८॥
यासाठY लोभ अहं कार । यांसी लाताळावे वारं वार ।

ववेके करावा जजर ।
=याचा भर मोडवा ॥५९
॥५९॥
५९॥
द `हणे ते समयी । आपण खेळू लपंडाई । दवा
ु स `हणे भले भई । लपतो
पाह धर आ`हा ॥६०
॥६०॥
६०॥
तव =या पवताचे दर । लपू ठाव सािधला पोर । अवधूत hयापक सवाfतर ।
आaणली सार धरोनी ॥६१
॥६१॥
६१॥
भो|यासी जव नाह िशवले । तैिसयामाजी अवतEरले । डाव सकळांवर

आaणले । काय बोले तयांसी
सी ॥६२
॥६२॥
६२॥
आता आली तुमची पाळ । डोळे झां"कजे =वरे सकळ । मी लपतो कवaणया
ःथळ । काढा ये वेळ धुंडोन ॥६३
॥६३॥
६३॥
अवँय `हणोनी डोळे झां"कती । गु झाली दमूतt । सकळ पोरे धुंडो जाती
। बहु शोिधती पवता ॥६४॥
६४॥
वृ^ पाषाण दर खोरा । गुहा गुहे शोिधले मं"दरा । ःथूल सूआम ःवापद थारा
। शोिधती धरा बहतची
ु ॥६५॥
६५॥
ठाव न लगेची तयासी । ौम पावले मानसी ।

वचाEरते झाले एकमेकांसी ।
गती कैसी करावी ॥६६
॥६६॥
६६॥
अभके सकळह अlान । कEरते झाले तेhहा -दन । अहो गती झाली तEर
कवण । आले दषण
ू सवाfवर ॥६७॥
६७॥
कळता मारल मायबाप । ऐिसयासी करावे

करावे काय । प"डले संकट न सुचे
उपाय । मोकिलती धाय तेधवा ॥६८
॥६८॥
६८॥
जवळच असता र¤ । न "दसे ते अंधालागून । बिधरालागी क_तन । नhहे ची

ौवण कदा
प ॥६९
॥६९॥
६९॥
तैसा या अlानांसी । केवी सापडे तो अ
वनाशी । hयापक असोनी न कळे
कोणासी । काय अंधासी `हणावे ॥७०
॥७०॥
७०॥
असो uयाचा जैसा भ

<भाव
भ
<भाव । तैसा =यापाशी वसे दे व । मुलांचा आबोश
दे खोिन धांव । दराव घालीतसे ॥७१
॥७१॥
७१॥
एकाएक_ ूगट झाला । मुले `हणती कोठोिन आला । तू कोठे तर लपाला ।
सांग ये वेळा आ`हांसी ॥७२
॥७२॥
७२॥
`हणे मी होतो तुमचेचपाशी । पर तु`ह निच पाहा क_ मजसी । उगेिच

पावला ौमासी । दःु ख मानसी भोिगले ॥७३
॥७३॥
७३॥
द `हणे तु`ह लपावे । आ`ह शोिधतो तु`हा बरवे । तव दवा

ु स बोले
अवघे । कोणे पावावे तुaझया सर ॥७४
॥७४॥
७४॥
आ`ह जेथे जेथे लपू जाता । तेथे तू अससी दा । तुजवीण ठाव Eरता ।
कोठे पाहता न राहे ॥७५
॥७५॥
७५॥
जळ ःथळ का@ी पाषाणी । सजीव िनजtव रा"हलािस

रा"हलािस hयापोनी । आ`हा
लपावयालागोनी । ठाव तुजवाचोनी "दसेना ॥७६
॥७६॥
७६॥
ऐसे ऐकता गुज । संतोषला महाराज । नाना खळाचे चोज । दराज दावी
मुला ॥७७
॥७७॥
७७॥
`हणे बापहो ऐसे खेळावे । खेळोिन डावी न गुंतावे । हाती कोणाचेह न यावे
। अस< असावे खेळता ॥७८
॥७८॥
७८॥
दवा
ु स `हणे दासी । हे अंगवण नोhहे ची जीवासी । तू जर कृ पा कEरसी ।
तरच यु<_सी लाहे तो ॥७९
॥७९॥
७९॥
तुझी कृ पा न होता । केवी चुकऊ शकेल गुंता । शीण पावती खेळता । पEर
सुटता नयेची ॥८०
॥८०॥
८०॥
येरयेरा बाणली खूण । ऐसे खेळ खेळती नूतन । दासवे रं गले पूण । गड
संपण
ू आनंदले ॥८१
॥८१॥
८१॥
अऽी अनसूया पाहती । खेळ दे खोनी आनंदती । "दवसC"दवस वाढती ।

कौमारवृी ूा "दसे ॥८२
॥८२॥
८२॥
मग पाचारोिन ऋ
षजन ।
वचाEरते झाले बैसोन । मुलांचे करावे मौजीबंधन
। काढा सु"दन लाभक ॥८३
॥८३॥
८३॥
शोधोनी ितथीते नेिमले । सा"ह=य संपण

ू िस7 केले । ोतबंधाते आरं िभले ।
दवा
ु सा "दधले ॄ~चय ॥८४
॥८४॥
८४॥
गायऽी उपदे श दे वोन । वेदारं भ केला पूण । कर

वते झाले िभ^ाटण ।
मौनधारण आlा
पती ॥८५
॥८५॥
८५॥
सवCिच "दवस लोटता । मौजीलाभ काल समीप दा । हे जाणोिन माता

पता
। केली िस7ता =वरे ने ॥८६
॥८६॥
८६॥
पाचारोिनया "nजगण । ितथी नेिमली शोधून । उरले संःकार करवोन ।

वधी
शोधून चाल
वती ॥८७
॥८७॥
८७॥
आवगा"द पाचाEरले । दे व ऋषी समःत आले । मंगल तुरे वाजो लागले ।

चौल साEरले यथा
वधी ॥८८
॥८८॥
८८॥
बोहोले मंडप सुंदर । शोभायमान तोरणे अपार । स.य बैसले "nजवर ।

आpया स=वर दे वकांता ॥८९
॥८९॥
८९॥
पुsयाहवाचन दे वूित@ा । अितस=कारे पाचाEरले इFा । सPमानोनी सकळ
ौे@ा । आaण वEर@ निमयेले ॥९०
॥९०॥
९०॥
ु
करवोनी तेhहा उपनयन । वाrघोषे मंगल ःनान । बटव] करवोनी पEरधान
। सुचंदन लेव
वला ॥९१
॥९१॥
९१॥
पतापुऽ बोहोpयावर । पट धरोिन उभयांतर । कमद^ा अंगीकार ।

सावधोर सुच
वती ॥९२
॥९२॥
९२॥
ु
बटअFके अितरसाळ । "nज गजती सुमंगल । सावधान शmदकpलोळ ।
अ^ता सकळ टा"कती ॥९३
॥९३॥
९३॥
सकळ दै वतांचे करोनी ःमरण । ूािथते झाले =यालागून । बाळा कर

वले
द^ाधारण । यासी िन
व2न ूितपाळा ॥९४
॥९४॥
९४॥
हािच कEरती शmदबोध । ोतर^णी तू सावध ।

वrा.यसनी जोडो वेध ।
आचरणी शु7 सावधान ॥९५॥
९५॥
असो यापर सावध करोनी । यlोपवीत "दधले =यालागोनी । दं ड कौपीन

दे वोनी । मंऽ कणt सांगीतला ॥९६
॥९६॥
९६॥
पता अऽी उपदे िशत । मंऽ गायऽी िनवे"दत । ॑दययंऽी आक

षत । गोऽी
ःथा
पत ूवराते ॥९७
॥९७॥
९७॥
करवोिनया द^ाधारण । आरं भोनी संप

वले हवन । अनसूयेलागी पाचा¢न
पाचा¢न ।
िभ^ादान दधले ॥९८
॥९८॥
९८॥
उपोषण दा कर
वती । अःतमानी हवन आहती
ु । "nज बैसवोनी पं<_ ।
भोजन कर
वती िभ^ाPने ॥९९
॥९९॥
९९॥
"दवा भोजने सकळांसी । राऽौ िमर
वती िभकाळसी । बोहोली बैसवोनी
दासी । व]अलंकारांसी अ
पले ॥१००
॥१००॥
१००॥
सकळ ललनािमळोन । िभ^ा वो

पती आणोन
आणोन । भवित िभ^ां दे "ह `हणोन ।
ःवीकार पूण आदरे ॥१
॥१॥
वऽी । सरःवती आaण गायऽी । सतेज िभ^ा घेवोनी पाऽी ।
दे ती स=पाऽी दान ते ॥२
॥२॥
पूव संपा"दले आaPहक । रजनी सारोिन उठले लोक । ःनानसंया"द कमq

सकिळक । आले आवँयक मंडपा ॥३
॥३॥
मंगल तुरे घोष होती । बटसी

ू ःनानसंया कर
वती । अ|नीमुखी दे वोिन
आहती
ु । आसनी ूीती बैस
वला ॥४॥
समीप येवोनी नरनार । चरणतीथ घेती स=वर । द^णा दे ती तया कर ।

िभ^ा वर मु<र¤े ॥५
॥५॥
एवं "दवस संपा"दला । आहे र सवऽी अ

पला । पुढे आरं भोनी पळसोला ।
समा केला तो यl ॥६
॥ ६॥
महा आरं भोिन समाधान । सकळा "दधले "दhय भोजन । द^णा अपून
ी
"nजगण । संतोषमान पै केला ॥७
॥७॥
परतवणी आहे र । यथायो|य पाहोिन

वचार । uयाचा =या ऐसा करोिन
स=कार । ःवःथळा समम बोळ
वले ॥८
॥८॥
दवा
ु स आaणद दासी । िन=य ला
वले वेदा.यासी । अिततीो बु
7 उभयांसी
। न दे ती ौमासी पठतांते ॥९
॥९॥
अितसुख वाटे जनका । तैशीच तोषे जननी अं
बका । `हणती
वrा.यास
िनका । कEरती अचुका द^ हे ॥१०
॥१०॥
१०॥
हे जव कEरती अ.यास । तो चंि"ह आला मौजीस । सा"ह=य करोनी

वशेष ।
वेगी ितिथस नेमीले ॥११
॥११॥
११॥
सकळ समुदाय मेळवून । मंडप उभाEरले =वरे क¢न । यथासांग मौजीबंधन ।
विध
वधान बमो< ॥१२
॥१२॥
१२॥
ॄा~णभोजन सांगोपांग । करोिन सािधला उम ूसंग । आहे र दे वोनी सवेग

। तोष
वले सांग सवाfसी ॥१३
॥१३॥
१३॥
दे वोिनया लुगड लेणी । माने सोयरे बोळवोनी । इतर कािमका पेटवणी ।

ला
वले दे वोनी संतोषे ॥१४
॥१४॥
१४॥
आपुलािलया
ािलया ःवःथाना । ऋषीस"हत गेpया अंगना । वणtत अऽीHया
भा|यगुणा । सुखसमाधाना पावती ॥१५
॥१५॥
१५॥
इकडे अ
ऽ आपुले कुमरांसी । वेदा.यास करवी नेमेसी । पार नाह तया
मतीसी । अितवेगेसी ःवीकारत ॥१६
॥१६॥
१६॥
चंबक
ु ासPमुख लोहो येता । तो उचली जेवी ^ण लागता । तेवी चपळ=व
अ
ऽसु
अ
ऽसुता । वेद ःवीकाEरता पै होय ॥१७
॥१७॥
१७॥
अथस"हत चार वेद । नाना उपमंथ ूिस7 । जाणते झाले शा]भेद ।

वादसंवाद सवह ॥१८
॥१८॥
१८॥
ौुतीचे गभ जाणीतले । उपिनषदे सव पा"हले । वेदांतlानी िनम|न झाले ।

काhयह पढले अनेक ॥१९
॥१९॥
१९॥
कमकांड उपासना । सव िस7ांत आaणले
आaणले मना । पर^ा दे वोनी
वlापना ।
अ
ऽचरणा कEरताती ॥२०
॥२०॥
२०॥
जी ःवामी कृ पासागरा ।
वनंती दासाची अवधारा । आlा rावी जी दातारा ।
पाहू धारातीथ^ेऽे ॥२१॥
२१॥
वेदाआlा ह आहे ऐसी । ॄ~चयq जावे तीथाटणासी । िन=य िभ^ा शु7

भोजनासी । एक ठायासी नसावे ॥२२॥
२२॥
िन=य असावे ोतःथ । वेदाचरणी असावे रत । दं डकमंडलुसंय<

ु । सदा
एकांत िनरामय ॥२३
॥२३॥
२३॥
िची असावे उदास । न धरावी

वषयलोभी आस । स=संगी रं गावे मानस ।
भोग
वलास =यजावे ॥२४
॥२४॥
२४॥
न करावे कदा दभा

ु षण । न rावा कवणाशी शीण । सम[Fी समसमान ।
भूते संपण
ू पाहावी ॥२५
॥२५॥
२५॥
पादर^ा तांबल
ू शया । अ.यंग वज ॄ~चया । मातृवत लेखाhया a]या ।
तपसी काया aझजवावी ॥२६
॥२६॥
२६॥
नीचाची छाया पतन । रजःवलाशmद दशन । स=कार सेवा िमFाPन । अमा

जाण ये ठायी ॥२७
॥२७॥
२७॥
ऽकाळ ःनानसंया करावी । शांती [ढ ॑दयी असावी । इं "िये अवकमt

रोधावी । वृ
िशरवावी lानगभt ॥२८
॥२८॥
२८॥
ःवpप िनवडोिन का"ढले । ःवामीचरणी िनवे"दले । आता पा"हजे आlा

पले ।
आनंदमेळे सेवू ऐसे ॥२९
॥२९॥
२९॥
ऐकोिन पुऽांचे भाषण । मोहे सजळ झाले लोचन । सद ॑दयी होउन । काय
वचन बोलती ॥३०
॥३०॥
३०॥
बोल बोलता तु`ह साचे । ूमाण जाणोिन

जाणोिन वेदांचे ।
व"हतकम ॄ~चयाचे ।
आ`ह असाचे न `हणू क_ ॥३१
॥३१॥
३१॥
पर तु`ह सकुमार राजस । कोमल वय सान बाळस । केवी आlा rावी
तु`हास । दःख
ु आ`हास वाटते ॥३२॥
३२॥
तु`हालागी आlा दे ता । उदास=व येईल िचा । आaण तु`हांसह दःखदाता

ु ।
आ`हच आता झालो क_ ॥३३॥
३३॥
[Fीहनी
ु जावे परते । हे तो न वाटे िच आमुते । केवी आlा rावी तु`हाते ।
तीथपंथे जावया ॥३४
॥३४॥
३४॥
केवळ तु`ह आमुचे ूाण । सोडोिन जाता आलेिच मरण । आ`हा तोष
वता
कोण । तु`हांवाचून बाळका ॥३५
॥३५॥
३५॥
तंव दवा
ु स वदे जी ताता । तु`ह सव शा] जाणता । जाणोिन मोह का
गुंतता । आlा आता दे ईजे ॥३६
॥३६॥
३६॥
जे वेदशा]ीचे भाषण । =यासी समथq नाaणजे दषण

ू । करोनी दावावे आचरण
। तEरच ूमाण सवाfसी ॥३७
॥३७॥
३७॥
आपण जर नाचरावे । तर इतरा केवी िनरोपावे । जे uया आौमासी बरवे ।
तेिच आचरावे ःवािमया ॥३८
॥३८॥
३८॥
ूथम ॄ~चय उम । वेदाlे

दाlे ऐसे आचरावे कम । तेथे क¢ नये अधम । हे
तो वम जाणता क_ ॥३९
॥३९॥
३९॥
तयास ह मयादा नेिमली । ती पा"हजे पूण झाली । तरच साथकता भली ।
फळा आली पुढिलया ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
पुढे सवCची गृहःथाौम । सकळ आौमामाजी उम । तो तु`ह आचरता

धरोिन नेम । जाणोिन बम सकळह ॥४१॥
४१॥
तु`हा जैसी कमq घडती । ते अPय आौमी न होते । अिधकािधक =यागवृ

। पु"ढpया असती दयाळ ॥४२
॥४२॥
४२॥
ितहं आौमींची सेवा । अनेक फळसमुदावा । तु`ह आचरता हा योग बरवा

। क-णाणवा उम ॥४३
॥४३॥
४३॥
येथCिच सव कमq घडती । अल.यलाभ हातासी येती । पEर या आौमाची यु<_
<_
गती । जाणोिन वतित ते धPय ॥४४
॥४४॥
४४॥
गृहःथाौमी पव होता । येथील =यजोिन लाभःवाथा ।

वषय भोगी
वैरा|यता । अस<ता सवाथt ॥४५
॥४५॥
४५॥
अPनी वासना सांडावी । फली मुळ गोड धरावी । मुद ु आसने =यजावी ।
आaण ःवीकारावी तृणासने ॥४६
॥४६॥
४६॥
दे ह होवोिन उदास । करावी सवःवाची

ःवाची िनरास । आ पुऽ गणगोतास ।
ितळमाऽ मोहास न गुंतावे ॥४७
॥४७॥
४७॥
अंतबा =याग क¢न । उभयता िनघावे उदास होवोन । से

वजे ूीती
वनोपवन । दं ड धारण असावे ॥४८
॥४८॥
४८॥
िन=य पंचमहायl करावे । आिलया अ.यागता पूजावे । वनफळे ची अपावे ।

=यावीण नसावे यlा"दक ॥४९
॥४९॥
४९॥
वेदचचा जपयान । उवEरत काळ नामःमरण । स< असावे इं "ियदमन ।
हे िच अनु@ान तेथींचे ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
काह करावा योगा.यास । आसने चाळावी

वशेष । आहार आणावे वायूस ।
काह समाधीस शोधावे ॥५१
॥५१॥
५१॥
रजनी घािलता शयासन । मयःथ दं डाते ठे वोन । दं ड न कEरता उpलंघन

। परम सावधान
सावधान िनजावे ॥५२
॥५२॥
५२॥
येरयेरा ःपश न hहावा ।

वषय उार उठो न rावा ।
ववेके करोनी काळ
सारावा । हािच बरवा वानूःथ ॥५३
॥५३॥
५३॥
यासी जे नेिमले ूमाण । िततुके Pयावे शेवटालागून । शेवट कांतेसी करोिन

नमन । आlा मागून घेइजे ॥५४
॥५४॥
५४॥
आlा होतांिच वेगेसी । मा क_जे चतु

चतुथाौमासी । वेदआlे
विध
वधानेसी ।
उरकोिन संPयासी होईजे ॥५५
॥५५॥
५५॥
सहांचा करावा नाश । तरच नाव तो संPयास । आ=मlान `हणती uयास ।

तोच अ.यास करावा ॥५६
॥५६॥
५६॥
वेषे झाला नारायण । मुखी ह वदतो नारायण । तैसा अंतर शोधी नारायण
। ॄ~परायण तो खरा ॥५७
॥५७॥
५७॥
जर संPयासा घेतले । वेदआlे पा"हजे कम केले । न आचरता hयथ गेले ।
भगवे नािसले लेवोनी ॥५८
॥५८॥
५८॥
तेथे असावे शु7 आचरण । ूणव¢पी परायण । आ=मतxवाचे

ववरण । बम
पूण साधावा ॥५९
॥५९॥
५९॥
न करावे धातुःपशन । अिनवाHय न वदावे भाषण । a]या"दकांपासून । कदा
सेवन न 2यावे ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
दhय
ु सनासी नातळावे । रजःवले गृह न जावे । अशौच सदन =यजावे ।
आस< वागावे सवाfत ॥६१
॥६१॥
६१॥
नीच यातीपासूिन दरू । असावे =यजावा कारभार । राहू नये "दवस फार ।
hयवहार अ
वचार नसावा ॥६२
॥६२॥
६२॥
वासना सांडावी कुड । "nजाौमी 2यावी पुड । पदाथt नसावी गोड । जगी
ूोढ न दा
वजे ॥६३
॥६३॥
६३॥
कदा कवणा न ःपशावे । तीथाटणी सदा "फरावे । तीन राऽी न राहावे । मन

करावे एकाम ॥६४
॥६४॥
६४॥
ऐिसया साधनी जो राहे । तोिच जाणा संPयःत होय । =याचेची वंदावे पाय ।
नारायण होय या रती ॥६५
॥६५॥
६५॥
हे चौथे आौमाचे योग । तु`ह सवl जाणता चांग । यात उणे पडतां अंग ।
ूायab ूसंग तो"ह जाणा ॥६६
॥६६॥
६६॥
आ`ह तर ल"डवाळ अlान । अिधकार नसे करावया भाषण । पEर तुमHया
कृ पेची िशकवण । तेिच िनवेदन
ू अ
पली ॥६७॥
६७॥
वैrराजे औषध "दधले । पय न कEरता वाया गेले । तेवी ॄ~चय आ`हां
"दधले । कृ ती का पडले मनलोभा
मनलोभा ॥६८
॥६८॥
६८॥
लोभ हे िच पापाचे मूळ । तु`ह जाणता क_ सकळ । तर होवोिनया दयाळ ।

आlा िनमळ दे ईजे ॥६९
॥६९॥
६९॥
अनसूया वदे ल"डवाळा । आ`हां सांडोिन नवजे बाळा । तप आचरा येिच
अचळा । पाहन डोळा ^ण^णी ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
माता
प=यांहोवोिन परते । आगळ नसती ^ेऽदै वते । आ`हांसaPनध राहोिन
राहोिन
तपाते । सुखी आचरते होईजे ॥७१
॥७१॥
७१॥
आमुची आlा तु`हा ूमाण । याहोिन थोर कोण आचरण । जाता दःख
ु
आ`हांलागून । तेिच दषण
ू तु`हांसी ॥७२॥
७२॥
माता स"दत होऊन । मोहे पुऽ ॑दयी धरोन । `हणे बा रे नवजावे टाकोन
। कर -दन आबोशे ॥७३
॥७३॥
७३॥
हे दे खोिन दराये । [ढ धEरले

धEरले मातेचे पाय । `हणे बोलसी ते स=य होय ।
वनवणी माय ऐक माझी ॥७४

॥७४॥
७४॥
तु`ह सुl संपPन जाणते । कमधमाचे ःथा

पते । माग अlाना दा
वते ।
ःवये आचरते यो|य क_ ॥७५
॥७५॥
७५॥
तु`ह वेदमागाचे र^क । तु`ह शा]वचनांचे पालक । नीतीकम ूितबोधक ।

तु`ह साधक साध
वते
साध
वते ॥७६
॥७६॥
७६॥
सारासार
वचारा । जाणा तु`ह जPमदातारा । केवी lान आ`हा पामरा ।
वनंती अवधारा `हणोनी ॥७७

॥७७॥
७७॥
तु`हच अlानाचे चेत

वले । वेदशा]दप ूuवािलले । के अंधःकार तेथे उरले
। सांगा व"हले मायबापा ॥७८
॥७८॥
७८॥
आ`ह शु7बु7 होतो अजाती । तु`हच ला

वली कम
कमगती । =याहवर बोध
aःथती । बाण
वली िची आमुHया ॥७९
॥७९॥
७९॥
जै द^ा दधली आ`हांसी । तैच आlा केली िनbयेसी । पुसता aखPन होता
मानसी । केवी तु`हास ूाथावे ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
तु`हांसी माPय वेदशा]वचन । आ`हांसी आपुली आlा ूमाण । दे व आaण

आपण । आ`हांिस िभPन
िभPन नसती क_ ॥८१
॥८१॥
८१॥
सवासaPनध आlा केली । अवँय आ`हांपासोिन वद

वली । तै आनंदवृ

तुमची झाली । िभ^ा घातली माये =वा ॥८२
॥८२॥
८२॥
सा^=वे वचन उभया झाले । वेदा.यासाःतव तै रा"हले । आता आlा मागता

ये वेळे । मोह गुंतले मन तुझे ॥८३
॥८३॥
८३॥
ोक ॥ ^णं
वं ^णं िचं ^णं मानवजी
वतं । यमःय क-णा नाaःत
धमःय =वEरता गितः ॥
ओवी ॥ येच
वषयी
वlापना ॥। कEरतो rावी अवधारणा । ूारmधे
पाविलया भा|यधना । अचल सदना न राहे ॥८४
॥८४॥
८४॥
आहे जोवर भर । तोवरच भोगउपभोग स=कार । दानधमt क_तtपर ।

ला
वत
वचार बरा क_ ॥८५
॥८५॥
८५॥
तेवी
वी वंचोिन संिचले । ूारmधयोगे नF झाले । अहा `हणे का"ह न केले ।
hयथ गेले हातीचे ॥८६
॥८६॥
८६॥
तेवीच हे िच जाणा । ^णभर न राहे एक भावना । "कंिचत होता सnासना

। अवधी गुणा पालटे ॥८७
॥८७॥
८७॥
या दोह अंग चंचलपण । कधी न राहती [ढ=वे क¢न । संकpपी

वकpप
आणवून । दोषी
दोषी गहन घािलती ॥८८
॥८८॥
८८॥
क-णाहन असे यम । सदा जीवाचे ल^ी दोषवम । अघोर भोग भोगवी परम
। नेद
वौाम घेऊ तो ॥८९
॥८९॥
८९॥
यासाठY ये जीवे । स=यमागqची आचरावे । उारतांिच साधावे । संकpप Pयावे

शेवटा ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
अवधी कEरता नाह ूमाण । हानी मृ=यु

व2न ऽय दा-ण । यासाठY
यासाठY =वरा
क¢न । काय साधून घेइजे ॥९१
॥९१॥
९१॥
यातह असे
वचार । सnासनेसी =वरा फार । दF
ु वासनेसी धरावा धीर ।
अवधी फार चुकवावे ॥९२
॥९२॥
९२॥
`हणे माते पEरयेसी । सnासना झाली आ`हासी । व"डली सा होवोिन यासी
। िस7 संकpपासी नेइजे ॥९३
॥९३॥
९३॥
अनसूया `हणे सुजाणा । यु<_ने ठकेच बोलसी वचना । ऐकोिन आनंद होतो
मना । पर मोहबंधना काय क¢ ॥९४
॥९४॥
९४॥
हा मोहिच बाधी अिनवार । काय क¢ यासी मी

वचार । शmदे िच न धरवे
धीर । जाता ूकार न बोलवे ॥९५
॥९५॥
९५॥
कधीच न गेला मजपासून । आता क¢ पाहता तीथाटण । nादश वषq

भरpयावीण । कैसे आगमन तु`हांसी ॥९६
॥९६॥
९६॥
पळ युगापर जाईल । तोवर कैचे कंठवेल । िचंताa|न झUबेल ूबल । कैचे

उतरतील ूाण माझे ॥९७
॥९७॥
९७॥
बाळके ॑दयी धरोन । अनसूया

वhहळ खेदे क¢न । अऽीचे डळमिळले नयन
। कंठ दाटोन पै आला ॥९८
॥९८॥
९८॥
ितघे
वचाEरती मनांत । हे मोहे झाले अितमःत । आपणांसी तो जाणे
नेमःत । कोण
कोण अथ करावा ॥९९
॥९९॥
९९॥
अ
वनाश बोले बंधंस
ू ी । कोण यु
< योजावी यासी ।
वरहसागर बुडवोिन
दोघांसी । जाता आपणांसी बरवे हो ॥२००
॥२००॥
२००॥
दवा
ु स `हणे न जावे । तर वेदाlे दषण
ू आणावे ।
पतृआlे िमया करावे ।
पाप भोगावे लागे क_ ॥१
॥१॥
यालागी तू दमुित । ऐसी काढ काह यु<_

<_ । जेणे
पता माय संतोषित ।
आपुले होती योग पूण ॥२
॥२॥
हे तूची जर कEरसी । तरच हा योग जाईल िस7सी । हे कळा इतरांपाशी ।

नाह मानसी पाहे तू ॥३
॥३॥
करोिन उभयांचे समाधान । आlा 2यावी आता मागेन । ऐकोिन दवा

ु साचे
वचन । दास माPय झाले ते ॥४
॥४॥
मग अ
वनाश जोडोिन
जोडोिन कर । दोघांसी
वनवी ूीतीकर । सदये आlा rावी
स=वर । िचंता दरू दवडोिन ॥५॥
तु`ह केवळ
ववेकसागर । तापसवृीचे सौदागर । lानकमाfचे आगर । उदार
धीर पावन ॥६
॥ ६॥
तु`ह अlानितमराचे छे दक । केवळ अनPयाचे तारक । हे जाणोिन

आवँयक । चरणी मःतक ठे
वले ॥७
॥७॥
बाळा
बाळा होवोनी सुूसPन । आनंदे अभयाचे rावे दान । आवडचे भातुके दे ऊन
। हे तु पूण करावे ॥८
॥८॥
अनसूया `हणे तुमचे हे त । पुण होतील गा सुफिलत । पर माझे जेणे आनंदे
िच । तैसा अथ साधावा ॥९
॥९॥
आ`हा न ठे वावे उदासीन । दःखी

ु न पाडावे आमुचे मन । न वाटावे गेले
आपणापासू
आपणापासून । सुखे कारण साधा मग ॥१०
॥१०॥
१०॥
अ
ऽ `हणे हे उम । यािचयोगे साधा बम । आ`हा न दा
वता
वषम ।
मग सुफिलत काम तुमचे ॥११
॥११॥
११॥
द `हणे जी क-णाकरा । जी आlा केली तु`ह दातारा । ती ःवीकारली जी

योगेwरा । जPमो7ारा गु-राया ॥१२
॥१२॥
१२॥
आlा 2यावी आ`हांसी । मज न

वसरावे मानसी । मी िन=य येईन सेवेसी ।
दशनासी आपुिलया ॥१३
॥१३॥
१३॥
तयाचे पEरसा ूमाण । जPमवेळे पावेन येवोन । आवड घेईन दशन । वंदन
चरण िन=यनेमे ॥१४
॥१४॥
१४॥
तु`हां उभयतांचे चरण । हे िच माझे दै वत पूण । तप तीथ ोत दान । सकळ

येथन
ू जाaणजे ॥१५
॥१५॥
१५॥
भा|य अभा|य चम=कार

चम=कार । नाना वःतूंचे ूकार ।
वrा गुण चातुय hयवहार
। तु`हच दातार या काजी ॥१६
॥१६॥
१६॥
अlान lान
वlान भ
< । वैरा|य आणी ःव¢पaःथती । वैभव औदाय चार
मु<_ । कदा न पावती तु`हांवीण ॥१७
॥१७॥
१७॥
तु`ह जPमाचे अिध@ान । तु`ह कतq लालनपालन । नाना वःतु हे अलंकार

भूषण । तु`हांपासून ूा क_ ॥१८
॥१८॥
१८॥
तु`हांवाचोिन कोण थोर । मज तो न "दसेची िनधार । तु`हांपासोिन सव
वःतार । आकार
वकार माऽा"द ॥१९
॥१९॥
१९॥
असो माता
प=यांहोिन आगळे । दै वत `हणती ते आंधळे । जयापासोिन ॄ~ांड
झाले । तया
वसरले मुख ते ॥२०
॥२०॥
२०॥
माता
पतयां
माता
पतयांची सेवा । न कEरतां पूaजती दे वा । काय `हणावे =या गाढवा ।
ू=य^ दे वा
वसरले ॥२१
॥२१॥
२१॥
सकळ दै वतांमाजी ौे@ । माता

पता असती वEर@ । =यांचे सेवेचे मानी कF ।
अित पा
पF अघोर ते ॥२२
॥२२॥
२२॥
माता
पतयांHयावचना । अhहे रोनी कEर तीथाटना । अथवा कर जपअनु@ाना
ाना ।
hयथ जाणा ते होय ॥२३
॥२३॥
२३॥
माता
पतयांचा राखी संतोष । तेथिे च "कतt आaण यश । सव फळे फळती
=यास । माPय सकळांस होय तो ॥२४
॥२४॥
२४॥
येिच
वषयी जनिनये । आ`हांसी तारक तुमचे पाय । हे िच नािसतील अपाय ।
कEरतील उपाय िन@ाबळे ॥२५
॥२५॥
२५॥
तुमिचया दशनावांचन
ू । कधीह मी न राहे जाण । यासाठY वेळ नेमन
ू ।
तु`हांलागुन िनवे"दली ॥२६
॥२६॥
२६॥
आता करावे ःवःथ िच । माझे वचन हे पादां"कत । कदा न होयची अस=य
। भेट िन=य घेऊ आ`ह ॥२७
॥२७॥
२७॥
ौोती ऐ"कजे सावधान । ते अrा

प चाल
वती नेिमले वचन । याऽा करोिन
2यावया दशन । िन=य आगमन असे तया ॥२८
॥२८॥
२८॥
ऐकोिन बाळकाचे वचन । अ
ऽअनसूया आनंदघन । ितघांसी दे ती आिलंगन ।
॑दयी ध¢न चुं
बतो ॥२९
॥२९॥
२९॥
वारे तु`ह कुलो7ारक । जPमलांती ितिमरछे दक । पापद|धा पावक ।

सुखदायक आ`हांसी ॥३०
॥३०॥
३०॥
तु`ह अंशधार ईwर । ितघा दे वांचे अवतार । भावभ<_ योगेwर । झाला

िनधार आमुचे ॥३१
॥३१॥
३१॥
तुमचेिन यो|यता आ`हांसी । धPय जPमोिन केले जगतीसी । लीला दावोिन

सकळांसी । दे वमानवांसी तोष
वले ॥३२
॥३२॥
३२॥
तर आता तीथिमषे क¢न । करा अनPयासी पावन । जगतीचे करावया

उ7रण अवतार पूण तुमचे ॥३३
॥३३॥
३३॥
तव अ
ऽ `हणे गा सुकुमारा । तुमचेनी होय धPय धरा । आनंदयु<े
वचरा ।
वज उभारा क_तtचा ॥३४
॥३४॥
३४॥
पEरसोिन व"डलांचे वचन । ता=काळ वं"दले उभयांचे चरण । ये- दे ती

आशीवचन । िचरं जीव कpयाण `हणोिन ॥३५
॥३५॥
३५॥
ह कpयाणा=मक "कतt । uयाचा तोिच वदवी िनabी । आवड अवधाEरले

संती । परम ूीती करोिनया ॥३६
॥३६॥
३६॥
पुढल कथा अ=यंत पावन । ितघे जातील याऽेलागून । ते आदरे ौोते क_जे
ौवण । पापमोचन होय पै ॥३७
॥३७॥
३७॥
द कथा हे
वशाल ता¢ । करावया िस7 भव पा¢ । चला बैसा न करा
अवस¢ । अित स=व¢ लाग वेगे ॥३८
॥३८॥
३८॥
भवसागरचा नावाडा । द"दगंबर चोखडा । नेल उतरोनी पैलथडा । आवड
जोडा पाय =याच ॥३९
॥३९॥
३९॥
द सदय उदार । उ7रणाथ धEरला अवतार । भा

वक मुम^
ु ू जे नर ।
कृ पाकर =या दे तो ॥२४०
॥२४०॥
२४०॥
द hयापक सवा ठायीं । संतसमाजी वसतो पाह । संतची जाणती लवलाह

। दपायी वास =याचा ॥४१
॥४१॥
४१॥
`हणोिनया संतसेवनी । अनंतसुत राते अनु"दनी । संतपादका

ु मःतक_ वाहोनी
। -ळे चरणी रज सेवी ॥४२
॥४२॥
४२॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौीनारदपुराणींचे संमत । पEरसोत भा

वक संतमहं त ।
एकादशोऽयायाथ गोड हा ॥२४३
॥२४३॥
२४३॥
॥इित एकादशोयायः समा ॥

अयाय बारावा
॥ ौीगणेशायनमः ॥
नमो सगु- अ
वनाश िनमळा । सaHचदानंद परम सुशीळा ।
वlान¢पा
दयाळा । ऽैलोयपाळा
ोयपाळा सनातना ॥१
॥१॥
अजी ौीददयाघना । पEरसाजी दनाची

वlापना । तुaझया लीलेची रचना ।
ूीती िनरोपणा चाल
वजे ॥२
॥२॥
मी नसे येथे बोलता । तुझा तूिच होसी बोल

वता । काय आ`हां पामरांसी
सा । आळ पुर
वता तूिच क_ ॥३
॥३॥
िस7 करोनी वावडदोर । मनी वाटे भेदावे अंबर । पर न सुटता समीर । वेघे
वर कैसी ते ॥४
॥४॥
तैसा तव कृ पेचा नसता ूभंजन । केवी रसना वदे ल सुरस गहन । जैसा
वायू
वण पतंग हन । तैसािच जाण मी रं क ॥५
॥५॥
यासाठY सगु- दाऽेया ।

वनीत झालो तुaझया पाया । तर कृ पादान
करोिन दया । rा वरा या जगगु- ॥६
॥६॥
मी `हण
वतो
`हण
वतो तुमचा दास । समथा धEरली तुमची कास । माझी न क_जे जी
िनरास । पुरवा आस सदय=वे ॥७
॥७॥
आजवर माते पािळले । लळे आवडचे पुर

वले । =याहिन
ू अिधक आगळे ।
मनोरथ अयाळे पूण क_जे ॥८
॥८॥
तुमचेिच आधारे क¢न । मग झाले िनरोपण । पुढेह कर

वजे ौवण ।
अमृताहन
ू गोड कथा ॥९॥
नत होवोनी ूेमेसी । आता
वनवी ौोितयांसी । दे आlा तीता जावयासी ।
माता
प=यांसी मािगतली ॥१०
॥१०॥
१०॥
उभयतांचे समाधान । करोिन बोिलले अभयवचन । िन=य अःती तुमचे दशन

। घेऊ ूमाण बोिलले ॥११
॥११॥
११॥
वचनी उभय आनंदता । येर ठे

वला चरणी माथा । आशीवचने उभयतां ।
दे ती सुता
ता सूेमे ॥१२
॥१२॥
१२॥
हे गत कथायायी पEरिसले । ौोतेजनी अवधान "दले । आता या ूसंगी जे

िनवे"दले । आवड ऐ"कले पा"हजे ॥१३
॥१३॥
१३॥
दवा
ु स द अंबध
ु र । जोडोिनया ूेम कर । अ
ऽअनसूयेचे समोर । राहोिन
ूयकर बोलती ॥१४

॥१४॥
१४॥
व"डली आता दया क_जे । याऽागमनी आlा दजे ।िस7 संकpपाते नेइजे ।
कृ पे पािळजे व=साते ॥१५
॥१५॥
१५॥
ऐकोिनया बाळबोला । मोहे अौू लोटले डोळा । ितगे सद तये वेळा । चरण
कमळा लागती ॥१६
॥१६॥
१६॥
ःफंु दता नेऽी वाहे जीवन । तेणे पुaजले उभयांचे चरण । येरे ॑दयी बाळा
धरोन । दे ती आिलंगन ूेमभरे ॥१७
॥१७॥
१७॥
अिलंगनी पडली िमठY । जीवे करवे न कदा सुट । अनसूया `हणे गोमट ।
केhहा [Fी पडती पुढे ॥१८
॥१८॥
१८॥
बाळ हो तु`ह टाकोिन जाता । जीवी झUबली फार िचंता । केधवा परतोिन
याल आता । ॑दयी hयथा हे थोर ॥१९
॥१९॥
१९॥
अवधूत `हणे वो माते । गु
वनवोिन िनवे"दले तूते । ते
वसरसी भूलोनी
मोहाते । सांड ॅमाते
ॅमाते सावध हो ॥२०
॥२०॥
२०॥
तूते `या "दधले वचन । वाटते गेलीस

वसरोन । =याचे कर तू ःमरण ।
नोhहे अूमाण स=य माते ॥२१
॥२१॥
२१॥
मी तूते
वसरोन न राहे । तूते भेटेन मज तू पाहे । माझे वचन [ढ आहे ।
ःवःथ होय मानसी ॥२२
॥२२॥
२२॥
तुझीच शपथ आहे मजसी । नेमा न ढळे िनbयेसी । अःतसंधी दशनासी ।

येईन तुजपासी िनधारे ॥२३
॥२३॥
२३॥
तू होवोिनया सुूसPन । मज मागःथ कर आनंदघन । मोह खेद परता

सारोन । जीवींची खूण जीवी धर ॥२४
॥२४॥
२४॥
अनसूया `हणे रे सखया । धीरा

वसी अwासूिनया । पEर दध
ु र हो मोहमाया ।
िशवणी काया काय क¢ ॥२५
॥२५॥
२५॥
अ
ऽ `हणे न कर शोका । hय=यय
hय=यय येतसे गमनी बाळका । संतोषे वाटे तया
ला
व का । पावतील सुखा ऐसे कर ॥२६
॥२६॥
२६॥
जव जव तू शोक कEरसी । तव तव बाधक होय बाळासी । हे जाणोिनया

मानसी । शोकसागरासी आटोपी ॥२७
॥२७॥
२७॥
ऐकोनी पतीचे वचन ।

ववेके बाणवी समाधान । बाळकांचे चुंबोिन वदन ।
दे त आिलंगन बहूीती
ु ॥२८॥
२८॥
असो आlा
आlा घेवोिन =वEरत । ितघेह कEरती ूaणपात । तेवींच अऽीलागी
दं डवत । साFांगी नमीत ूेमभावे ॥२९
॥२९॥
२९॥
सhय घालोिन तयांसी । मागुती ूण`य उभयांसी । करोिन लa^ती चरणांसी
। सपेम मानसी
ऽवग ॥३०
॥३०॥
३०॥
तो ऋ
षप=Pयांस"हत
स"हत । भेटस भार पावले समःत ।
ऽवगसकळांते नमीत ।
िमसळनी होत आिलंगनी ॥३१
॥३१॥
३१॥
आिलंगन होता सकळांचे । वषाव झाले ूेमाचे । ते न वणवेची मज वाचे ।

पूर मोहाचे लोटले ॥३२
॥३२॥
३२॥
अ
वनाश `हणे सकळांसी । लोभवृ
7 असावी मानसी । आमुचे रं जवावे
माय
प=यांसी ।
वनंती तु`हांसी हे माझी ॥३३
॥३३॥
३३॥
तंव बोलती अवघे जन । तुजवांचोिन

ोिन उदास तपोवन । तेवींच जाण सकळांचे
मन । आतांिच शूPय "दसतसे ॥३४
॥३४॥
३४॥
उवतां तुझा
वरह पोटं । "दशा लागती आमुचे पाठYं । ओस "दसती आ`हां
खोपटं । दशा ओखट जीवीं वाटे ॥३५
॥३५॥
३५॥
तुaझया गमनC तळमळ । तुज न दे खतां जीव hयाकुळ । पाहावयासी चंचळ ।

न धरवे कळ "दन एक ॥३६
॥३६॥
३६॥
तंव अ
वनाश बोले वाणी । `हणे ऐ"कजे सकळ ौवणीं । मज सांभािळतां
लोभC क-नी । ःवपुऽाहनी
ू आगळC ॥३७॥
३७॥
याःतव हे िच
वनंती । माझा
वसर न पडो तु`हांूती । मज आठवावC
"दनराती । यावीण खंती नसो दजी
ु ॥३८॥
३८॥
[ध धEरजे माझा यास । तु`हां

वण कोण हो आ`हांस । संसारं राहोिन
उदास । गमवा जीवास ममछं दC ॥३९
॥३९॥
३९॥
जंव जंव यास तु`ह करा । तंव तंव तCिच माaझया अंतरा । सुख-प भेटेन
पुनरा । तुमचेिन वरा योग माझा ॥४०
॥४०॥
४०॥
सूेमC कराल तु`ह आठवण । मग तु`हां आ`हां दःख

ु तC कवण । तुमHया
कृ पेचीच हे आंगवण । जाणा ौवण गु केलC ॥४१
॥४१॥
४१॥
आaणक एक सांगतU तुज । जC कां ःमरण कEरतील सहज । तया भेटोिन

जाणC मज । पुर
वणC चोज ःमर=यांचC ॥४२
॥४२॥
४२॥
हC ह ःमरण तु`ह धरा । मज जीवCभावC अंगीकारा । येणCिच आलU मी

आकारा । तु`हां
वण थारा मज कोठC ॥४३
॥४३॥
४३॥
तुमचा ूेमा माझे ठायीं । मज आठ

वतां तु`ह Tदयीं । तु`हांपासूनी मी दरू
नाहं । "कती कांहं सांगावC ॥४४
॥४४॥
४४॥
मातेिस दशन rावया िन=य । अःतमानीं येईन ठाया । ते संधी करोनी दया
। दा
वजे पायां तुमHया ॥४५
॥४५॥
४५॥
ऐसC ऐकोिन अभयोर । सकळं केला जयजयकार । मुखC बोलती अमृतोर ।

याऽा समम सुफळ हो ॥४६
॥४६॥
४६॥
पEरसोिन
पEरसोिन आनंदाची वाणी । ूaणपात करोिन सवाfचरणीं । तया
ऽकुटाचळालागोनी । कEरती नमोनी ूदa^णा ॥४७

॥४७॥
४७॥
ते अवघे तपोवन । गुंफा कु"टका भुवन । सकळां सhय ूदa^णा करोन ।

घािलती लोटांगण जPमभूमी ॥४८
॥४८॥
४८॥
आदरC मागुती सवा निमलC । ूेमC माता

प=यांसी वं"दलC । शmदगौरवC
शmदगौरवC िनव
वलC
। अौूनC कमळC हे लावती ॥४९
॥४९॥
४९॥
अनसूया `हणे दवा
ु सा । uये@ तूं सांभाळ राजसा । अितबमणीं मनसा ।
दःख
ु सहसा न rावC ॥५०॥
५०॥
तेवींच माय वदे दासी ।

ऽगुणातीता सुl होसी । सांभाळ ौे@ा uये@पदासी
। सुख दे चंिासी बाळका ॥५१
॥५१॥
५१॥
सवCची
ची वदे =या इं दतC
ू । सकुमारा ऐके वचनातC । भावC सेवन
ु ी राहे उभयातC ।
िशरं या आlेतC वं"दजे ॥५२
॥५२॥
५२॥
ऐिसयापर िनरो
पतां ।
ऽवग वं"दती आlा माथा । न कर माउली कांहं
िचंता । आlा आतां दे इजे ॥५३
॥५३॥
५३॥
अवँय `हणतां माग लागले । अवघे बोळवोनी ऋषी परतले । आपुलाले

आौमीं पावले । मोहं गुंतले ूपंचीं ॥५४
॥५४॥
५४॥
असो इकडे अवधूत । आनंदे करोनी पंथ बमीत । दे व ^ेऽC तीथ पहात ।
पूवप
ंथ लa^ला ॥५५
॥५५॥
५५॥
वाराणसी^ेऽीं जातां । मयC माधव दे aखला अविचता । ःवःथान दे खोिन

झाला रमत । अनंद िचा ते ठायीं ॥५६
॥५६॥
५६॥
तंव गंगा
गा यमुना सरःवती । दे खोिन ूगटpया महामूतt । भेटोिन दातC
ूािथती । बहु ःत
वती आदरC ॥५७॥
५७॥
जयजय अ
वनाश िनमळा । जय सaHचदानंदा पूण दयाळा ।
ऽभुवनपाळा । सदय कृ पाळा तुज नमो ॥५८

॥५८॥
५८॥
जय िन
वकारा िनरं जना । जयजय पूणf ॄ~ सनातना । सवसा^ी चैतPयघना
। पिततपावना नमो तुज ॥५९
॥५९॥
५९॥
जय अपEरिमत आनंदा । जय षगुणसंपPना परमानंदा । जय भेदातीत तूं
अभेदा । ूीतीं तव पदा निमतU जी ॥६०
॥६०॥
६०॥
ःतुितसंवाद ऐकतां । आनंद वाटला ौीदा । `हणे तु`ह सकळ तीथाfची

दै वता । ःत
वता अथा कोण=या ॥६१
॥६१॥
६१॥
तंव =या वदती कर जोडोनी । जन पावती आ`हां पाप आचरोनी । ते भार

होती आ`हांलागुनी । `हणोिन
वनवणी करतसU ॥६२
॥६२॥
६२॥
िस7 साधु संत तापसी । अकःमात येती जi ःनानासी । =यायोगC नाश

दEरतासी
ु । होय आ`हांसी प
वऽता ॥६३॥
६३॥
यदथ कृ पा करोिनया । िन=या आ`हांवर क_जे दया

दया । ःनानC करोनी दराया
। पाप
वलया ला
वजे ॥६४
॥६४॥
६४॥
आनंदC कEरती भाषण । िन=य येथCिच चांग क-ं ःनान । पुढतीं ःव इHछC क-ं
गमन । शुिचत पूण असावC ॥६५
॥६५॥
६५॥
`हणोिनया अrापवर । आनंदC टा"कती लहरवर लहर । सदा सुशीळ िनमळ

अंतरं । पाप हार जगताचC ॥६६
॥६६॥
६६॥
तेथC िस7 साधु योगेwर । ःनानासी येताित अपार । ूयागमाहा=`य अ=यंत

थोर । होय उ7ार ःनानCची ॥६७
॥६७॥
६७॥
अवधूतC करोिनया ःनान । सकळ तीथाf केलC पावन । काशी गया जगPनाथ
पाहन
ू । सhय गमन रामेwरं ॥६८॥
६८॥
पाहोिन गोकणमहाबळे wर । िशवकांची

वंणुकांची सुदर
ंदर । शेषाचलीं दै वते
अपार । उमाकुमर पा"हला ॥६९
॥६९॥
६९॥
ौीपंढर^ेऽ पुरातन । गु अ
वनाश वःतूचC ःथान । तेथC सकळ ऋषी दे वगण
। सदा ूाथून
ित@ती ॥७०
॥७०॥
७०॥
nपnपांतरंची तीथq । सकळ लोक_चीं दै वतC । मूळ पीठासभUवतC । वास

कEरते पi होती ॥७१
॥७१॥
७१॥
तC दं डकारsय अितपावन । सकळ बीजांचC बीज ःथान । अनुप`य जेथींचC

म"हमान । परॄ~ पूण सएव ॥७२
॥७२॥
७२॥
जC अनंत ॄ~ांडंचC बीज । जC या वेदशा]ांचC गुज । जC साधुसंतिस7ांचC िनज

। तC अ
वनाश सतेज तC ठायीं ॥७३
॥७३॥
७३॥
तया ःथळासी पाहतां । द अ

वनाशी झाली ऐयता । सम-पीं
सम-पीं समरसता ।
आनंद िचा न समाये ॥७४
॥७४॥
७४॥
िच चैतPय मुसावलC । nै तपणातC हारपलC । अnयCिच संचलC । सागरं िमळालC

सiधव ॥७५
॥७५॥
७५॥
अवतारचEरऽ दावावया । ूगट केpया

बभ< काया । शरणागताची दया ।
दे वराया `हणोनी ॥७६
॥७६॥
७६॥
करावया जगद7ार
ु । जगगु- हा द अवतार । तोिच उभा
वटे वर । "दगंबर
ःवमी हा ॥७७
॥७७॥
७७॥
बंदतीथ
ु आपण । शेषातळं घालोिन आसन । दावीतसे योगयान ।
उaPमलीत नयन करोिनया ॥७८
॥७८॥
७८॥
तंव शंकर
वभूित दवा
ु स । काय बोले तेhहां अवधूतास ।
वनटलां या
बंदतीथा
ु स । कोण
वशेष सांगा तC ॥७९॥
७९॥
ू दे खोिन सुल^ण
^ण । द
वन
वते झाले आपण । जी ःवामी सावधान ।
पEरसा िनरोपण आघवे ॥८०
॥८०॥
८०॥
हC आठा
वसाचC मूळ । वaणतां आठा
वसां आकळ । आठYंच आठा
वसांचा खेळ
। माऽामेळ पPनास ॥८१
॥८१॥
८१॥
हा ूसर माऽ पPनास ।

वचारंच हा
वलास । याहवर पाहा
वशेष ।
वरळ
तयास जाणता ॥८२
॥८२॥
८२॥
उरpया भागीं दोन । ते हे सह]दळं आसन । योगी साधकिस7ांचC धन ।

गुज खूण संताची ॥८३
॥८३॥
८३॥
सवाf अिल हा
बंद ु । मीच गातU परमानंद ु । भेदं असोनी अभेद ू । येथC
अनुवाद ू खुंटला ॥८४॥
८४॥
येणCिच बीजC
वःतारलC । अॄ~ ःतंभ hयापलC । मागुती समावोिन रा"हलC ।
वटं िमर
वलC
िमर
वलC अवीट हC ॥८५
॥८५॥
८५॥
हे ऐकोिन गुजवाता । दवा

ु स झाला संतोषता । अ
वनाश आaण दा ।
समसा`यता दे aखली ॥८६
॥८६॥
८६॥
द अ
वनाशीं झाली भेट । तेथC उ7Eरpया तीथकोट । पावन करावया सृFी
। चरणांगुFी नत गंगा ॥८७
॥८७॥
८७॥
अ
वनाश अवीट अभंग । तो हा
बंदतीथ
ु पांडु रं ग । करावया जगद7ार
ु ।
भवभंग । िन
वकार िनःसंग ठे लासे ॥८८
॥८८॥
८८॥
पुरवावया दासांची आयनी । अभयवर दे सी कर सघनीं । सधीटपणीं

आिलंगनीं । पाहे िनरखोनी कृ पा[Fीं ॥८९
॥८९॥
८९॥
नोhहे अ"कंचन आद । ःवा=म=व करावया द । सदयपणC अवतार द ।
ूगट सा^ात जगगु- ॥९०
॥९०॥
९०॥
तेथC ौीरमारमण
ौीरमारमण । आयुधC करवीं ःवयC धारण । अnय आनंदC समरसोन ।
उभा िच7न
वलासे ॥९१
॥९१॥
९१॥
तोिच ःवःथळातC िनरखोन । मनीं झाला आनंदघन । जड जीव करावया

पावन । ितलक धारण नेिमले ॥९२
॥९२॥
९२॥
अrा
प तो दे व द ।
बंदःथळा
ु िन=य येत । ^ेऽ पंढरसी
वkयात ।
ितलक रे खीत आनंदC
दC ॥९३
॥९३॥
९३॥
हC संत वैंणवाचC माहे र । तारक अवीट "दगंबर । दावी ितलकाचे ूकार ।

nादशसार भागवतीं ॥९४
॥९४॥
९४॥
ऐशा दावोनी खुणा । दावोिन पुढC चािलला योिगराणा । तीथ ^ेऽ दै वत नाना
। ऋ
षःथाना
वलोक_ ॥९५
॥९५॥
९५॥
तुळजापुरातC जावोन । कpलोळ भागीरथीचC केले ःनान । आ"दमायेसी

सी ःतवोन
। वं"दले चरण तुळजेचे ॥९६
॥९६॥
९६॥
िशव
ूया हे "हमनगनं"दनी । ौीरामछलना जी पावली येवोिन । जानक_ऐसी
उठवोिन वनी । ूगट वनीं राम[Fी ॥९७
॥९७॥
९७॥
राम परॄ~ सांवळा । ओळखोिन `हणे ह िशवको"कळा । तूं कां आई

दा
वसी लीला । राहे ःथळा ःवःथ येथC ॥९८
॥९८॥
९८॥
तiपासोिन
ासोिन हे जगदwर । शेषािवर वास कर । ितयेसी अवधूत स=वर ।
ल^ोिन कर नमनातC ॥९९
॥९९॥
९९॥
नाना पर केलC ःतवन । Tदयीं रे aखलC जगदं बेचC यान। ूदa^णा करोिनया
तीन । लोटांगण घािलती ॥१००
॥१००॥
१००॥
तंव ता=काळ ती जगदं

बका । ूगट झाली िशवअं
बका । तC यान वणावया
आवाका । शेषा"दका असेना ॥१
॥१॥
आनंद आनंद करोिनया । ^ेम दे ती झाली तयां । `हणे बा धPय दाऽेया ।

अनसूयामाया धPय ती ॥२
॥२॥
ऽगुणा=मकC पावली िनधान । जC सनका"दकांचC येययान । तो तूं सगुण-प

ूगटोन । अवतारम"हमा न दा
वसी ॥३
॥३॥
करावया जगद7ार
ु । होवोिन
वचरसी "दगंबर । तूतC पाहतां आनंद थोर ।
माझC अंतर सुखावलC ॥४
॥४॥
जयाचे गांठYं सबळ पुsय । तोची पावे तुझC दशन । तूं कृ पC uया कEरसी
पावन ।
ऽलोक_ं धPय तो नर ॥५
॥५॥
तुaझया कृ पेHया uया

वभूती । अभुत तयांची kयाती । शरणागतांतC
उ7Eरती । मु< कEरती जीवातC ॥६
॥६॥
तुळजा वदे दासी । अल.य लाभ झाला मजसी । िन=य ऐसCिच दे दशनासी
। तोषवी मानसीं मज येथC ॥७
॥७॥
दे खोिन तुळजेचा अथ । अवँय `हणे अवधूत । येथC भोजनासी यथाथ ।

येईन येथC जगPमाते ॥८
॥८॥
ऐकोिनया दवचन । अंबा झाली सुूसPन । र=नखिचत

नखिचत मुगुट आणोन ।
करवी धारण मःतक_ं ॥९
॥९॥
कुरवाळोनी वदनासी । `हणे बापा सांभाळ वचनासी । ये- अवँय `हणोन
ितयेसी । वंदोिन चरणांसी िनघती ॥११०
॥११०॥
११०॥
पाहोिन अंबेचC नगर । पabममाग चाले स=वर । पावेल येवोिन नीरातीर ।

नरसीपुर पा"हलC ॥११
॥११॥
११॥
तीथt करोिन वंदन । घेतलC नरहरचC दशन । करोिनया ःतुितःतवन । आlा

मागुन चािलले ॥१२
॥१२॥
१२॥
औटपीठांतील पीठ । ^ेऽ कोpहापूर ौे@ । महालआमी सवावEरF । सवाEरF

िनवEरणी ॥१३
॥१३॥
१३॥
तया ःथळातC पावले । तीथ रं काळC वं"दले । मं"दर यान

वलो"कलC ।
ःतवन आरं िभलC ूीतीनC ॥१४
॥१४॥
१४॥
जय जय आ"दमाते जननी । मूळूकृ ित भवानी । जय

ऽभुवनपाळके
ःवािमनी । जगPमोहनी जगदं बे ॥१५
॥१५॥
१५॥
जय
वंणु
ूये सुंदर । जय ूलंबे िसंधक
ु ु मर । जय दाEरियनाशके गौर ।
जय जगदwर तुज नमो ॥१६
॥१६॥
१६॥
जयजय कमलासने कमलभूषणे । कमल

ूये कमललोचने । कमलोवमाते
कमलधाEरणे कमलवािसने
कमलवािसने कमले नमो ॥१७
॥१७॥
१७॥
जय लआमी ल^णयु<े । ल^ोिन कृ पC र^ीं मातC । आ^ेपC नच तर प^पातC ।

दे ई िभ^े द^ मी ॥१८
॥१८॥
१८॥
तूं सदय शांत िनमळ । सौभा|यदाियनी कोमळ । उदार=वC पुस

वसी आळ ।
होसी ःनेहाळ सवlे ॥१९
॥१९॥
१९॥
ऐसC ःत
वतां ौीद । अंबा ूगटली सा^ात । ^ेमािलंगन दे वोिन =वEरत ।
`हणे संतो
षत मज केलC ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
आ"दमाया वदे दा । तूं

ऽगुणा=मकC नटलािस आतां । पावन कर या
जगता । अपेa^ता पुरवी धणी ॥२१
॥२१॥
२१॥
धPय धPय तुमचे अवतार । धरोिन हरतां भूिमभार । लीला दा

वतां अगोचर
। न कळे पार कवणासी ॥२२
॥२२॥
२२॥
तुमचे
मचेिन थोरव आ`हांसी । माPय झालU क_ं सकळांसी । धPय धPय तूं
अ
वनाशी । उदारमानसी सदय=वC ॥२३
॥२३॥
२३॥
तर िन=य मातC rावे दशन । माझC 2यावC िभ^ादान । तुमचेयोगCक-न ।

होतील पावन सकळह ॥२४
॥२४॥
२४॥
द बोले तi मातेसी । अंिगकाEरलC `यां तव वचनासी । नेम न टळे िनbयCसी

। िन=य िभ^ेसी येईन ॥२५
॥२५॥
२५॥
ऐसC होतांिच भाषण । अंबा झाली संतोषमान । कणt कंु डलC भूषण ।
दै दयमान शोभ
वलC ॥२६
॥२६॥
२६॥
दे खोिन अवधूत स=पाऽ । िभ^ेलागीं दे सुवणपाऽ । माजी िभ^ा आणून

प
वऽ । वोपी
विचऽ "दhय अPन ॥२७
॥२७॥
२७॥
तC करोिन धारण । केले मातेिस तेhहां नमन । जननीचC िनरखोन वदन ।

आlा मागून चािलले ॥२८
॥२८॥
२८॥
अवधूत िभ^ा अrापवर । िन=य होतसे कोpहापुरं । भेटसाठYं नानापर ।

यु
< कर जन तेथC ॥२९
॥२९॥
२९॥
िनमह िनजयास पाहन
ू । शु7 भावातC ओळखोन । ःवामी अrा
प दे ती दशन
। आळ पूण कEरताती ॥१
॥१३०॥
३०॥
असो अवधूत माग चालले । महाबळे wराूित पावले । तंव तेथC नवल वतले
। तCिच पEरिसलC पा"हजे ॥३१
॥३१॥
३१॥
कृ ंणा आaण भागीरथी । गायऽी सा

वऽी सरःवती । सतेज "दhय -पC ूगटती
। अवधूत भेटती येवोनी ॥३२
॥३२॥
३२॥
अवधूताचC करोिन ःतवन । सांगती आपुलC नामािभधान । `हणती

`हणती संगम करा
जी पावन । चालोिन आपण ते ठायीं ॥३३
॥३३॥
३३॥
अवँय `हणोिनया योगीराणा ।

वलो"कता झाला संगमःथाना । संक_ण
दे खोिन नयना । आनंद मना न वाटे ॥३४
॥३४॥
३४॥
ओळखोिन "दगंबराचC िच । पांची गंगा

वनवीत । पुढे ूवाह ूशःत ।
झालU
वभ< िनवे"दतU ॥३५
॥३५॥
३५॥
येथे मूळ कृ ंणेचा

चा उगम । भेटसाठYं चौघींचा संगम । येथोिन वेगळािच बम
। तोह उम सांगतU ॥३६
॥३६॥
३६॥
महापव कPयागतीं । ूगट वाहे येथC भागीरथी । गायऽी सा

वऽी सरःवती ।
गु असती िमिौत ॥३७
॥३७॥
३७॥
ा पabममागq क-न । ूवाह-प वाहतीपूण । दa^णपंथातC ल^ून । दोघी

चािललU ॥३८
॥३८॥
३८॥
माहली
ु ^ेऽ अ=यंत सुंदर । तेथC मज कृ ंणेचा
वःतार । वेsया िमळाली
ूयकर । संगम थोर ते ठायीं ॥३९

॥३९॥
३९॥
तर
वlापना पEरसावी । िन=य
वौांती तेथC hहावी । सकळ तीथq पावन
करावीं । दEरतC
ु वारावीं सकृ पC ॥१४०॥
१४०॥
वनीत उरC पEरसोन । अवधूत दे ती ूितवचन । िन=यनेम क-न ।

संयावंदन क-ं येथC ॥४१
॥४१॥
४१॥
पEरसोिन अभय वचनासी । आनंदभEरत झाpया मानसीं । अवधूतC पाहिन

ू
महाबळे wरासी । माहली
ु ^ेऽासी
वलो"कलC ॥४२॥
४२॥
^ेऽ अ=यंत सुंदर । रमणीय दे aखलC कृ ंणातीर । संगमीं वंदोिन स=वर ।

पैलपार उतरले ॥४
॥४३॥
तीथदेवतीं आवड । िस7साधुदशनीं गोड । शोधीत चालती तांतड ।

कडो
वकड गुहा वनC ॥४४
॥४४॥
४४॥
ःवछं दC करोिन
वचरती । मागt जीवजंतु उ7Eरती । uयोितिलfगC अवलो"कती
। ूेमC पूaजती आदरC ॥४५
॥४५॥
४५॥
पवतदर पंथ बमोनी । सौृग

ं ीस पावले येवोनी
वोनी । ते
वशाळ दै दय भवानी
। िशखरःथानीं पा"हली ॥४६
॥४६॥
४६॥
ते जगदwर सा^ात । ितची कृ पा hहावया ूा । तापसी तपातC आचरत ।

फळ पावत कामनेचC ॥४७
॥४७॥
४७॥
ते माता पाहिन
ू नेऽकमळं । ःतवोिनया पादC व"दलीं । अंबा ूगटोिन तये
वेळं । मुख कुरवाळ तयांचC ॥४८
॥४८॥
४८॥
`हणे
`हणे िचरकाळ ^ेमकpयाण । तु`हां असो गा पEरपूण । िस
7 ऋ
7
योगlान । येणC संपPन सुखी असा ॥४९
॥४९॥
४९॥

ऽगुणा=मकC साचार । तु`ह धEरलासे अवतार । उतरावया भूिमभार ।
जगद7ार
ु करावया ॥१५०॥
१५०॥
द `हणे वो जननी । तूं अधपीठ िनवािसनी । तुaझया कृ पायोगC करोनी ।

अभुत करणी होतसे ॥५१
॥५१॥
५१॥
ःवइHछC घडमो"डसी । अनंत ॄ~ांडC खेळ

वसी । कोण
वधानC तुझी कैसीं ।
आगमिनगमासी न कळती ॥५२
॥५२॥
५२॥
ऽगुणा=मकC बीजासनीं । षभुजे तूं ूणव-

पणी ।
वwा=मके सव साa^णी
। गुणवधनी गुणातीते ॥५३
॥५३॥
५३॥
ःतवनीं होवोिन तोषमान । लेववी चरणीं ॄीदभूषण । अभयहःत मःतक_ं

ठे वून । कृ पC क-न बोळवी ॥५४
॥५४॥
५४॥
मातेसी करोिन ूaणपात । यंबकेwरं पावले =वEरत । तेथC

दै वत । पा"हले सा^ात अनुप`य ॥५५
॥५५॥
५५॥
ऽगुणा=मकाशीं
ऽगुणा=मक । भेटते झाले आवँयक । कुशावतt बैसोिन
नावेक । िगरं आवँयक वेधलC ॥५६
॥५६॥
५६॥
हC मूळ गौतमाचC ःथान । ूसंगीं आलC िनरोपण । ौोते होवोिन सावधान ।

क_जे ौवण सा^ेपC ॥५७
॥५७॥
५७॥
पूव गतम आचरे तपासी । शांितशील सदय कुटंु बCसी । सवC अ"हpया
गुणराशी । पितआlेसी त=पर ॥५८
॥५८॥
५८॥
उभयतां ह आनंदघन । िन=यािन=य साळ

पकवोन

पकवोन । दकळं
ु घालोिन
भोजन । कर पालन बहतां
ु चC ॥५९॥
५९॥
तेथC "हमनगबाळ । गौतमीवेषC खाय साळ । तेथC गौतमC दे खोिन नेऽकमळं ।
धांवोिन जवळ पावला ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
ौोते `हणती कासयासाठYं । हे गौतमी-प धर गोरट । व<ा `हणे प"डली

हाटं । तेह गोFी पEरसावी ॥६१
॥६१॥
६१॥
कवणC एके काळं । शंकर आaण "हमनगबाळ । परमानंदाचे मेळं । rूत

खेळं बैसले ॥६२
॥६२॥
६२॥
उभय सारपाट खेळती । तंव जटे कडे पाहे पावती । तेथC ललनेची आकृ ती ।
दे खोिन िचीं
वaःमत ॥६३
॥६३॥
६३॥
`हणे जी शंकरा क-णाकरा । जाwनीळा "दगंबरा । अहो ःवामी कपूर गौरा ।
वनंती अवधारा एक माझी ॥६४

॥६४॥
६४॥
जटाजूटं िनगुती । "दसती ललनेची आकृ ती । ते सांगा कृ पामूतt । मजूती

येधवां ॥६५
॥६५॥
६५॥
तंव शंकर बोले िगEरजेसी । तC सलील ठे

वलC शीततेसी । [
F तरळोनी
िनbयCसी । ललना `हणसी ितयेतC ॥६६
॥६६॥
६६॥
उमा `हणे कुचाम । ते "दसताती अित सुंदर । िशव `हणे मनोहर

मनोहर । हं स
नागर nयभागीं ॥६७
॥६७॥
६७॥
मागुती बोले भवानी । "दसती नेऽभEरत अंजनीं । हर बोले जळःथानीं ।

मHछ तळपोनी रा"हले ॥६८
॥६८॥
६८॥
"हमनगजा `हणे ॅकुट । सुनीळ "दसती धूजट

। नीलकंठ `हणे कHछपृFीं
। "दसे [Fी कृ ंण तC ॥६९
॥६९॥
६९॥
जी तC ललाट "दसतC
वशाळ । कंु कुमिचर
मिचर वर गुंजाळ । हर `हणे मगर
ूबळ । कमळनाळ आर< "दसे ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
तंव ते बोले मृडानी । कुरळ "दसती बरवेपणीं ।

ऽपुरार `हणे कुरं गनयनी ।
लहरा जीवनीं एकसरा ॥७१
॥७१॥
७१॥
इभजननी `हणे पंचवदना । मु<मं"डत तेजभूषणा । िनरaखतां भास माaझया

मना । कृ पाघना "दसती ॥७२
॥७२॥
७२॥
तंव बोले चंिमौळ

िमौळ । नग नhहे त वेpहाळ । कमळपुंपC
वकासलीं । वण
पंवळं सतेज ॥७३

॥७३॥
७३॥
जळं तरं गांचे आकार । ते तुज "दसती मु<ाकार । "कंवा कमळ गुंजार ।
घािलती ॅमर जाण तूं ॥७४
॥७४॥
७४॥
अपणा `हणे कुसर । दा

वली वदोनी नाना पर । अभुत लीला सवqwर ।
सवत वर पािळली ॥७५
॥७५॥
७५॥
उमा न दा
वतां वदोनी । सवतम=सर धEरला मनीं । ह
वशेष आगळ
मजहनी
ू । मौलःथानी
ूय झाली ॥७६॥
७६॥
असो अंबा सखेद मानसीं । ौुत कर एकदं तासी । कोण

वचार क-ं यासी ।
गंगा िशवासी आवडली ॥७७
॥७७॥
७७॥
मजहिन
ू ते अिधक झाली । मःतक_ं जावोिन सवत बैसली । हे मज तो नव
जाय साहे ली
ली । =वरC सांड
वली पा"हजे ॥७८
॥७८॥
७८॥
कवण क-ं यासी उपाय । uया गुणC येथोिन जाय । हे असतां घड

वल अपाय
। तया ठाय सांडवावा ॥७९
॥७९॥
७९॥
मातेसी बोले गजवदन । माझेिन न बोलवे व"डलां वचन । तुमचC तु`ह साधा
कारण । सापण माझC तुज ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
ऐसा करोिन संकेत । अंबा कारणातC योaजत

योaजत । भूलोक_ं धांडोिळत । काय
वपरत करावया ॥८१

॥८१॥
८१॥
तU अकःमात तपोराशी । दाता शांत सदय मानसीं । आनंदC पाळ काळं

aजवासी । िन=य साळसी
पकवोनी ॥८२
॥८२॥
८२॥
ऐसा तो गौतम महामुनी । अ"हpयेस"हत दे aखला आचरणीं । =याचC चEरऽ

[Fीं दे खोनी । आनंद मनीं वाटला ॥८३
॥८३॥
८३॥
अंबा `हणे
`हणे गा लंबोदरा । येथCिच रचूं कतृ= व
वचारा । तूं गोर^क होवोिन
सुंदरा । गाई बरा राखी येथC ॥८४
॥८४॥
८४॥
मीह गौतमी दबळ

ु होईन । साळमाजी ूवेश करन । थैक `हणतां सोडन
ूाण । पाहे द-न
ु तूं धुंड ॥८५॥
८५॥
तोष
वतां मुिनवर । ूगट कर तूं स=वर । दषणावां
ू चोिन हा ूकार । िस7
पर नवजे क_ं ॥८६
॥८६॥
८६॥
ऐशापर आlा
पतां । तैसCिच होणे आलC गणनाथा । गौभारातC होय चाEरता ।
झाली माता गौतमी ॥८७
॥८७॥
८७॥
ते साळंत कEरतां ूवेशन । गौतम =वरC आला धांवन

ू । कृ श गौतमी अ=यंत
दे खोन । न कर ताडन कळवळC ॥८८
॥८८॥
८८॥
सहज मोहोरूाय कंकर । उचलोिन पाणी

पाणी केला वर । थैक `हणतां स=वर ।
टाक_ शरर गौतमी ॥८९
॥८९॥
८९॥
^ण न लागता सो"डला ूाण । दचकलC गौतमाचC मन ।

व2नेश पाहे दरोन
ु
। पुढल कारण ल^ीत ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
गौतम `हणे ह कमगती । कैसी ओढवली मजूती । थैक `हणतां सहज

aःथती । ह=या मजूती लागली ॥९१
॥९१॥
९१॥
न कEरता कांहं
हं ताडन । hयथ आलC हC वेहेरण । असो ^ुिधत येतील ॄा~ण
। तयांिस भोजन दे णC क_ं ॥९२
॥९२॥
९२॥
ूगट न कEरतांची मात । सदनीं जावोिनया =वEरत । वेगीं पाका िस7

करवीत । शुिचंमंत आदरC ॥९३
॥९३॥
९३॥
चहंू कडोिन पातले "nजवर । पाऽC"ह

वःताEरलीं अपार । षरस अPनC पEरकर
पEरकर
। वाढोिन स=वर िस7 केलीं ॥९४
॥९४॥
९४॥
ॄा~ण पाऽीं बैसले । गौतमC उदक कर घेतलC । मंऽो< संकpप सो"डले । ते
जाणवले परशुधरा ॥९५
॥९५॥
९५॥
ॄा~ण बैसतां भोजनीं । तU

व2नेश आला धावोनी । गोर^वेषातC दावोनी ।
काय वचनी बोलत ॥९६
॥९६॥
९६॥
हे गौतमा तपोधना । सदय `हण

वसी तूं आपणा । कां गा धरोनी िनदयपणा
। गौतमी हनना केलC =वां ॥९७
॥९७॥
९७॥
माझी गाय मारोिन टा"कली । ह=या तुजवर थोर आली । वाता ऐकोनी
"nजमंडळ । जे
वतां रा"हली ःतmध उगी ॥९८
॥९८॥
९८॥
पुसते झाले धरामर । केउता घडला हा

वचार । गोर^क सांगे स=वर । दावी
कलेवर गौतमीचC ॥९
॥९९॥
भोजन सांडोनी "nज उठले । गौतमा गोह=येतC ःथा

पलC । ःवःथळालागीं
वू
गेले । गु झाले गजानन ॥२००
॥२००॥
२००॥
गौतम झाला िचंताबांत । कळाहन झाला िनabत । बु
7 न सुचे "कंिचत ।
झाला ॅिमत मानसीं ॥१
॥१॥
यासी उपाय कोण करावा ।

वचार कवणासी पुसावा । कैसेिन दोष हरावा ।
घोर जीवा "दनरजनी ॥२
॥२॥
इकडे पावती सांगे गजानना । तूं जाय वेगीं गौतमवना ।

वूवCष धरोनी
सगुणा । सांगे िनवारणा उपाय =या ॥३
॥३॥
िशवमौलीं गंगा आहे । ते जर ःनाना िमळे ल पाहे । दोष ता=काळ तो जाये
। प
वऽ काय होईल तुझा ॥४
॥४॥
अवँय `हणोनी िस
7दाता । झाला
झाला गौतमासी भेटता । सांगोिन गु
गुजवाता । झाला जाता मागुती ॥५
॥५॥
गौतमासी कैसC वाटलC । जेवीं बुडितया ताEरलC । क_ं वणhयांतुिन का"ढलC ।

क_ं सोड
वलC hया2रमु
रमुखी ॥६
॥६॥
क_ं तःकरापासुनी सोड

वलC । क_ं चुकतां मागt ला
वलC । धPय उपाय
िनवे"दले । ऐसC वाटलC तयांसी ॥७
॥७॥
सांिगतलC जC "हत । तेिच करावC गा िनabत । `हणोिन गौतम आरं िभत ।

तप आचरत अिनवार ॥८
॥८॥
िशवद^ा करोिन धारण । कामबोधा"दक वजन । वादसंवादाते =यजून ।

घोर तपाचरण मां"डलC ॥९
॥९॥
बहत
ु काळपयfत । आहरिनिार"हत । तप आचरतां शुिचंमंत । उमाकांत
तोषला
तोषला ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
ता=काळ ूगटला कैलासरमण । वरं ॄू"ह बोिलला वचन । ये- पाहे जंव
सावधान । तंव पंचवदन दे aखला ॥११
॥११॥
११॥
मग जोडोिन ब7पाणी । कEरता झाला

वनवणी । जय क-णाकरा मो^दानी
। शूळपाणी नमो तुज ॥१२
॥१२॥
१२॥
जयजय शंकरा िगरजावरा । जय पशुपते

ऽपुरसंहारा । जयजयाजी
पPनगहारा
पPनगहारा । कपूर गौरा कप"द शा ॥१३
॥१३॥
१३॥
पनाकपाणी शांभवा । क-नािनधे उमाधवा । नीलूीवा सदाशीवा । हे तु पुरवा

दनाचा ॥१४
॥१४॥
१४॥
भोळा उदार सवqwर । गौतमा दे तसे अभयकर । कोण हे तु सांग स=वर । तो

मी िनधार पुरवीन ॥१५
॥१५॥
१५॥
गौतम जोडोिन करकमला ।

वन
वता झाला जाwनीला । गोहेचा
चा दोष घडला
। तो िनवाEरला पा"हजे ॥१६
॥१६॥
१६॥
यालागीं ःवामी धूजट

। गंगा असे तव जटाजूटं । तेिच या पातकानC िनवट
। ःनानासाठYं दे इजे ॥१७
॥१७॥
१७॥
अवँय `हणोिन मदनार । तi गंगेलागीं पाचार । ती न िनघेची बाहे र ।

जटे अंतर ःतmध पi ॥१८
॥१८॥
१८॥
नानापEर ितज आळ
वलC । पEर ती न िनघे कदा काळC । िशवC कोपोिन तये
वेळC । बोधC घातले
वरासन ॥१९
॥१९॥
१९॥
जटा भवंडोिन िशळे वर । आपटोिन का"ढलC बाहे र । गौतमासी `हणे ईतC धरं
। पापहार ता=काळ ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
िशव दे खोिन कोपायमान । ूगटोिन अ[ँय झाली आपण । तi गौतमC
पाटलाग क-न । कर ःतवन क-णोरं
क-णोरं ॥२१
॥२१॥
२१॥
मग औदं ब
ु रं ूगटली । मागुती तेथोिन गुत झाली । ूीतीं गौतमC आळ
वली
। "कंिचत उदे ली मयते ॥२२
॥२२॥
२२॥
गौतमC घेवोिन कुशजुड । क-णाःवरC ूाथt आवडं । `हणे माये दडादड ।

करोिन परवड मां"डली ॥२३
॥२३॥
२३॥
माझC अघ अ=यंत थोर । तुज "दसतC गंगे अिनवार । `हणोिन

`हणोिन तूंतC न धरवे
धीर । भीित दध
ु र वाटे तुज ॥२४॥
२४॥
माaझया अघासाठYं । पळसी दे वोिन =वरC पाठY । येणC यो|यतेसी मोठY ।

हानी खोट तुज गंगे ॥२५
॥२५॥
२५॥
पंचमहापातक_ अघोर । ते =वां उ7Eरले साचर । माझC पाप तुज अनावर ।

`हणोिन समोर न राहसी ॥२६
॥२६॥
२६॥
तुaझया क_तtचC म"हमान

म"हमान । कळU आलC मजलागून । हC िमरवीन जगीं भूषण
। भोगूं ूा<न आपुलC ॥२७
॥२७॥
२७॥
उsया शmदाचा अिभमान धरं । ता=काळ ूगटली ते अवसरं । गौतम

धांवोिन आवत कर । ःनान सार लगबगC ॥२८
॥२८॥
२८॥
तेथC गोह=येचा दोष गेला । गौतमऋषी पावन झाला । कुशावत नाम तयाला
। अrा
प लीला
लीला अनुप`य ॥२९
॥२९॥
२९॥
ौोितयांHया ूासी । कथनेिच आलC कथेसी । गतिनरोपणीं अ

वनाशी ।
वंदोिन तीथासी िगEर वेघC ॥२३०
॥२३०॥
२३०॥
औदं ब
ु र गंगा वं"दली । पुढC िशवC जटा आप"टली । तेह िशला [Fीं पा"हली ।
खूण ओळaखली वीरासन ॥३१
॥३१॥
३१॥
पुढC मुkय अिध@ान । पाहंू जाती =वरC क-न । तU ू=य^ यंबकराजदशन ।

दे aखलC पूण सतेज ॥३२
॥३२॥
३२॥
अवधूत दे खोिन मूतt । आनंद न समाये िचीं । पाणी जोडोिन पुढतीं ।

ःतवन आरं िभती ूीतीनC ॥३३
॥३३॥
३३॥
जयजय क-णाकरा
वwपालका । कृ पासमुिा कममोचका । भवानीधवा
भवनाशका । भाळपावका नमो तुज ॥३४
॥३४॥
३४॥
जय अजअजीता
अजअजीता अhयया । गुणातीता गुणमया । सवातीता क-णालया ।
िशवसदया नमो तुज ॥३५
॥३५॥
३५॥
जय
ऽनयना ।
ऽदशपालका
ऽदलभूषणा ।
ऽपुरांतका
ऽशूलधारणा ।
ऽतापहरणा यंबका ॥३६
॥३६॥
३६॥
ःतवनीं तोषोिन उमापित । ितघां आिलंगी परमूीतीं । दािस बोले कृ पामूतt

। अnय िनabतीं उभय क_ं ॥३७
॥३७॥
३७॥
ऽगुणा=मकC तुझा अवतार । तोिच यंबकराज िनधार । कैचा येथC nै त

वचार
। दावोिन ूकार जग तारा ॥३८
॥३८॥
३८॥
ःवयC अपणा वCगीं आली । उभय

ऽगुणा=मक मूित दे aखली । आनंदC करोनी
अिचली । यानीं गुंतलीं नेऽपातीं ॥३९
॥३९॥
३९॥
एक -प पाहोिन डोळां । परमानंदC केला सोहळा । िशव कपूर गौर भोळा । दे त

मेखळा दातC ॥२४०
॥२४०॥
२४०॥

ऽशूळ डम- "दधला करं । `हणे तुज शोभती हे साaजर । अ^य िमरवोत
भूषणC बरं । येणC अंतरं सुखावC मी ॥४१
॥४१॥
४१॥
ऐकोिनया अमृतवाणी । अ
वनाश ता=काळ लागे चरनीं । सांब `हणे
`हणे तरणी ।
तोवर मेदनी राहे तूं ॥४२
॥४२॥
४२॥
योगमाग पEरकर । अवलंबोिन दावी lान ूखर । या जगतीचा कर उ7ार ।

माया
वकार हारपवी ॥४३
॥४३॥
४३॥
तूं सकळां ौे@ मुगुटमणी । सर न पाबे तुझी कोणी । ःवHछं दC तूं वतq जनीं
। अभुतकरणी दावोिनया ॥४४
॥४४॥
४४॥
सकळ िस7ंचा दाता । तूिच

ंिच होिस गा दा । बालोPम
पशाचता । ा
अवःथा तुज वसो ॥४५
॥४५॥
४५॥
तूं कृ पC कEरसी अवलोकन । तो ता=काळची तुजसमान । तुज अनPय जे

शरण । तेिच पावन जाणावे ॥४६
॥४६॥
४६॥
सकळ लोक लोकािधपित । तुaझया दशनातC इaHछती । आदरC करोिन माया

पावती । येतील ूीतीं िन=य=वC ॥४
॥४७॥
तूं अ
वनाश गा िनगुण
। स=य शाwत िनरं जन । अnय िनःसंग चैतPयघन ।
ॄ~ानंदपूण तूं द ॥४८
॥४८॥
४८॥
^रा^रर"हत । तो तूं होसी सवाfतीत । तुज जाणावया स=य । तूंिच समथ

होसी क_ं ॥४९
॥४९॥
४९॥
ऐसा कEरतां वा|वाद । तpलीनपणC झाला आनंद । तो आनंदाचा कंद ।

ॄ~ानंद हे लावे ॥२५०
॥२५०॥
२५०॥
उभय संवादं गुज एक । एकापासून झाले अनेक । अनेक_ंच ते एक । संत
आवँयक जाणती ॥५१
॥५१॥
५१॥
संत तेथCिच शांित । शांित तेिच

वर
< ।
वर
< तेथCिच उपरित उपरतीं
अनुर
< जडलीसे ॥५२
॥५२॥
५२॥
जडतांिच झालC उPमन । हरपलC तेथC मीतूंपण । खुंटले hयवहार सरले गुन ।
वृ
तpलीन संतांHया ॥५३
॥५३॥
५३॥
=या संतांHया वाहणा । -चpया अनंतसुताHया मना । ल^ीतसे ूेमC सेवना ।

जैसC माखणा मांजर ॥५४
॥५४॥
५४॥
`हणोिन
वनवी संतांसी । मज ठे वा चरणसेवेसी । आणीक न मागC तु`हांसी
। rावी मजसी दान सेवा ॥५५
॥५५॥
५५॥
"कंिचत उभवला सेवाभाव । िततुयािचयोगC

यािचयोगC हा अपूव । ूसाद-पC लाघव ।
मंथ अिभनव बोल
वता ॥५६
॥५६॥
५६॥
हे दकथा अलो"कक । ौो=या व<या सुखदायक । भोया भा

वका तारक ।
^ेमकारक सकळांसी ॥५७
॥५७॥
५७॥
पुढले ूसंगीं िशवासी । आlा मागेल अ

वनाशी । पabममागq तीथासी ।
गमन वेगCसी कEरतील ॥५८
॥५८॥
५८॥
संत ौोते सuजन । येथील

वभागी असती पूण । लाभ न जोडे भा
वकावीण
। जीवीं हे खूण राखावी ॥५९
॥५९॥
५९॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौीनारदपुराणीचC संमत । ौोते पEरसोत भा

वकभ< ।
nादशोयायाथ गोड हा ॥२६०
॥२६०॥
२६०॥
॥ इित nादशोयायः समाः ॥

अयाय तेरावा
॥ौीगणेशाय नमः ॥ ौीसरःव=यै नमः ॥ ौीगु-दाऽेयाय नमः ॥
नमो सगु- िशव सनातना । ूणव-पा सaHचना । मायातीता िनरं जना ।

आनंदघना अ
वनाशा ॥१
॥१॥
नमो आ"द अना"द

वwंभरा । नमो िन
वकारा परा=परा । सवसा^ी जगद7ारा
ु
। lानसागरा अnया ॥२
॥२॥
नमो पंचवदना सवमा

सवमा । अनPयावर कर ^मा । वणावया दम"हमा ।
बु
7 ूेमा दे ईजे ॥३
॥३॥
गत कथायायीं िनरो
पलC । यंबक अ
वनाश भेटले । नानापर गौर
वलC ।
आनंदकpलोळC तPमय ॥४
॥४॥
द यंबकासी ूािथती । आlा rावी आ`हांूती । अवँय `हणे उमापती ।

भेट ूीतीं दे त जा ॥५
॥५॥
वंदोिनया चरणकमळ । िनघते झाले ता=काळ । िगEरूदa^णा उतावेळ ।

करोिन सुशीळ नमी पुPहा ॥६
॥ ६॥
गंगाnाराूित आले । गंगातीथ वंदन केलC । चबतीथह पा"हलC । नावेक_ं

दे aखलC गंगातट ॥७
॥७॥
पाहतां गंगेची तटरचना । आनंद वाटला बहु मना । गंगा सा^ात ् लागोिन
चरणा । कृ पाघना ःत
वयेलC ॥८
॥८॥
ूाथिन वदे अ
वनाशा । म=पापा छे द सवqशा । तुजवांचोिन सवाधीशा ।
पावन परे शा करल कोण ॥९
॥९॥
िन=य मातC ःपशन । कृ पायोगC करावC पावन । तंव अ
वनाशC "दधलC
अभयदान । न करं मन उदास ॥१०
॥१०॥
१०॥
"nतीय अPहं येथC । अवँय पावेन माते । मनोरथ होतील पुरते । पापहतq
ौीगंगे ॥११
॥११॥
११॥
^ेऽC करोिन अवलोकन । पंचवटसी केलC गमन । ौीद ऋषींचC दशन । घेतां
समाधान पावले ॥१२
॥१२॥
१२॥
तेथोिनया पabमेसी । जाता झाला अ

वनाशी । तीथ^ेऽ दै वतांसी । िनरखोनी
ूेमेसी वं"दती ॥१३
॥१३॥
१३॥
माग चालतां तांतड । पावले नमदेची थड । तेथील दै वते आवडं । िनरखोिन
िनवाड चािलले ॥१४
॥१४॥
१४॥
भीमनाथाूित । जावोन । आनंदे पावले दशन । तुळशीँयाम

वलोकून ।
आनंदघन मानसीं ॥१५
॥१५॥
१५॥
-दगया ॄ~गया । आवडं

वलो"कलC तया । ूभासातC पाहोिनया ।
वसा
वया
बैसले ॥१६
॥१६॥
१६॥
पुढC चालतां अपूव । [Fीं दे aखला मूळमाधव ।

पंड तारकाचC लाघव ।
कौतुकभाव पा"हला ॥१७
॥१७॥
१७॥
रै वतपवत
वशाळ । तोह पा"हला सकळ । तयामाजी शृग
ं C सरळ । तीन
ूबळ असती ॥१८
॥१८॥
१८॥
एक शृग
ं ावर गोर^नाथ । दसरे
ु शृंगीं "हं गळाजदे वी वसत । ितसरे शृंगीं ःवयC
अवधूत । पावले
वौांत "हं डता ॥१९
॥१९॥
१९॥
तC महािस7ांचC ःथान । बैसलए तापसी योगीजन । िम
ु लागले अितगहन ।
फळपुंपीं सघन डोलती ॥२०
॥२०॥
२०॥
नाना सतेज वनःपती । पवत वे

Fत डोलती । उदकःथळC बहु असती ।
आनंद िचीं पाहतां ॥२१
॥२१॥
२१॥
अवधूत पावतां तये ःथळा । ूगट झाला िस7मेळा । आिलंगनीं आनंद

सकळां ।
ऽगुणा=मकलीला दे खोनी ॥२२
॥२२॥
२२॥
ौीअ
वनाश-प पाहोन । सकळ िस7 वं"दती चरण । `हणती दजे कृ पादान ।
संग पूण आपुला ॥२३
॥२३॥
२३॥
दे खोिन िस7ांचC मनोगत । आaण आवडचे ओळaखले अथ । वदता झाला

ःवामी द । तुमचे संकेत पूण होती ॥२४
॥२४॥
२४॥
आ`हां िन=य असे ॅमण । ःवइHछC

ःवइHछC रमतU जाण । तर
वौांतीिस हC ःथान
। अना"द पूण आ`हां हC ॥२५
॥२५॥
२५॥
िन=य येथC तु`हांसी । भेटू ं आ`ह िनbयCसी । सुख होईल जीवासी । येतील
दशनासी तयांHया ॥२६
॥२६॥
२६॥
तु`ह योगी आमुचे ूाण । माझा

वसावा तु`हच पूण । तु`हां
वण जाणC
कोण । गुजखूण आमु
आमुची ॥२७
॥२७॥
२७॥
ऐकोिन अभयाचC उर । िस7 कEरती जयजयकार । आ`हां योिगयांचे माहे र

। द स=पाऽ पावला ॥२८
॥२८॥
२८॥
कEरती दासी
वनंती । स योजनC िस7hयाी । स कोष िशखराव-ती ।
येथC
वौांती दा तुझी ॥२९
॥२९॥
२९॥
तुझे कृ पेची छाया सघन । =या तळं आमुचC िस7ांचC
चC ःथान । येथोिन तुझC
अवलोकन । तेणC पावन सव आ`ह ॥३०
॥३०॥
३०॥
नवनाथ चौयांशीं
शीं िस7 । येथC बसतो गा ूिस7 । द अ
वनाश तूं ःवतः
िस7 । अnय अभेr सवातीत ॥३१
॥३१॥
३१॥
जैसा ूजेसी भूपती । तारामंडळं इं दगती

ु । क_ं र
व जेवीं "दशापती । तेवीं
आ`हांूती तूं स=य ॥३२
॥३२॥
३२॥
तीथ ौे@ ूयागराज । दै वतांमाजी यंबकभुज । तेवीं तूं गा महाराज ।

आ`हां सतेज ौे@=वC ॥३३
॥३३॥
३३॥
असो ऐशा गौरववचनीं । तोष

वला द िस7ांनीं । अवधूतC सकळां सPमानोनी
। िनघाले तेथोनी पुढती ॥३४
॥३४॥
३४॥
गु ूगट असती ःथानC । दा

वलीं सकळक िस7ानC । अ
वनाशC िनरखोिन
सावधानC । संतोष मनC चािलले ॥३५
॥३५॥
३५॥
पabम समुिा अवलो"कलC । गोमती तीथातC वं"दलC । नारायणसरोवर आगळC ।

मन रं गलC ते ठायीं ॥३६
॥३६॥
३६॥
अना"द ^ेऽ हC nारका । जेथC वास वैकंु ठनायका । ःवःथळा दे खोिनंया सुखा ।
पावला हEरखा अ
वनाश
अ
वनाश ॥३७
॥३७॥
३७॥
सकळ पाहोनी ःथान । कHछभुज दे शा केलC गमन । तयापुढC मaHछं ि पावन

। केलC दशन तयासी ॥३८
॥३८॥
३८॥
उरपंथातC बिमतां । नाना ^ेऽ पाहती दे वता । तंव "हमाचली अविचता ।

झाला पावता अवधूत ॥३९
॥३९॥
३९॥
बिकेदार नारायण । घेवोनी तयाचC दशन । ःवगnारातC पा
पाहन
हन
ू । पावले येवोन
हEरnारा ॥४०
॥४०॥
४०॥
र`य ःथानC तापसांचीं । घेतलीं दशनC तयांचीं । ःनानC करोिन तीथाfची ।

म"हमा सकळांची पा"हली ॥४१
॥४१॥
४१॥
तेथोिन uवालामुखीिस आले । uयोतीलागी अवलो"कले । रे वाळे wरा पावले ।

पवत दे aखले उदकावर ॥४२
॥४२॥
४२॥
पुंकरतीथ अ=यंत पावन । तेथC

थC सकळ तीथाf वाःतhय पूण । तंव ौोते
`हणती म"हमान । आ`हा िनवेदन करावC ॥४३
॥४३॥
४३॥
दे खोिन ौोितयांHया ूासी । व<ा `हणे सावध मानसीं । तुमचेिनयोगC

मंथासी । पावणC वृ7सी रसाळ ॥४४
॥४४॥
४४॥
पूव कंु भोवनंदन । अगःती uयाचC नामािभधान । वेदव<ा तपोधन

तपोधन ।
lानसंपPन धनुधर ॥४५
॥४५॥
४५॥
महातापसी योगेwर । शांत औदाय दयासागर । ूितमे वाटे उणा भाःकर ।

महाधुरंधर ूतापी ॥४६
॥४६॥
४६॥
तो महाराज अगःती । तपोधनांमाजी गभःती । तेणC इHछा धEरली िचीं ।

याऽापंथी िनघावC ॥४७
॥४७॥
४७॥
सnप नव खंड । येथC तीथ असती उदं

उदं ड । ते पाहंू आतां िनवाड । पुरवूं
कोड अंतरचे ॥४८
॥४८॥
४८॥
`हणोिनया अगaःतमुनी । िनघता झाला तत^णीं

् । पंचाऐशीं शतकोट मे"दनीं
। तीथ शोधुनी पाहातसे ॥४९
॥४९॥
४९॥
लोकालोक पवत । उदय अःताचळास"हत । शोधोिन तीथ ःनान करत ।
म"हमा आक
षत आदरC ॥५०
॥५०॥
५०॥
जेथC जेथC तीथासी

सी जावC । तC तीथ कमंडलूत
ं 2यावC । जीवCभावC =या र^ावC ।
तया जपावC बहफार
ु ॥५१॥
५१॥
पूव पabम दa^ण उर । मय गभा"द स

वःतर । चुकU न दे तां अणुमाऽ ।
ःवीकार सार सकळाचC ॥५२
॥५२॥
५२॥
सकळ तीथाfचC अंश आaणले । ते ःवकमंडलूंत रa^लC । शेवटं पुंकराूती

ंकराूती
आले । आbय वाटलC दे वसुरवरां ॥५३
॥५३॥
५३॥
दे व झाले िचंतातुर । येणC तीयमाहा=`य आaणलC समम । ऐसा कोणी न

दे aखला साचार । पराबमी थोर आगळा हा ॥५४
॥५४॥
५४॥
दन पापी दराचार

ु । यांसी कोण आतां उ7र । कोण होईल तयाची पर ।
`हणोिन
वचार प"डयेलC ॥५५
॥५५॥
५५॥
कोण करावा
करावा यासी उपाव । होऊं पाहे हा तीथराव । कैसेनी तरतील हे जीव ।
करणी अिभनव केली येणC ॥५६
॥५६॥
५६॥
सुरपित रमापित उमापित । सकळ दे व ूजापित । गणगंधव गणपित । इं द ु

"दनपित ऋ
ष तारा ॥५७
॥५७॥
५७॥
सकळह तेhहां िमळोन ।

वचार पाहती शोधून । पुंकरअंश जातां घेऊन ।
मग तो य=न चाले
चालेना ॥५८
॥५८॥
५८॥
मगं अवघे िमळोिन दे वांस"हत । पुंकरासी झालC वेगीं ूात । अंतEर^

राहोिन गु । आरं िभली यु< कैसी पहा ॥५९
॥५९॥
५९॥
अगःती ःनानासी ूवेशतां । कमंडलु झाले लवं"डता । तो पुंकEर संचरतां ।
आनंद िचा सकळांHया ॥६०
॥६०॥
६०॥
तंव अगःती ःनान करोनी । तीरा आला जंव परतोनी । पालथा कमंडलु
दे खोनी । ^ोभला मनीं नावरे ॥६१
॥६१॥
६१॥
जसा पटला ूळयानळ । नेऽ आर< झाले इं गळ । तंव ितPह दे वतां

ता=काळ । करकमळ जो"डती ॥६२
॥६२॥
६२॥
ःतुितःतवनातC आरं िभती । दनपणC कEरती |लांती । दया क_जे कृ पामूतt ।

^मा ूीतीं करावीं ॥६३
॥६३॥
६३॥
तूं होसी दयासागर । सकळांमाजीं तूंिच थोर । करावया जीवमाऽांचा उ7ार ।

केला उपकार समथा ॥६४
॥६४॥
६४॥
तुजऐसा परोपकार । न दे खो या
ऽभुवनांतर । तुझी क_तt चराचरं ।
ॄ~ांडभर हे झाली ॥६५
॥६५॥
६५॥
या जीवउ7रणासाठYं । जीवीं सोसोिन आटाट । तीथq आणोिन "दधली भेट ।

होसी पोटं दयाळू ॥६६
॥६६॥
६६॥
अगा अगःतीमुनी समथा । तुवां ताEरलC जीवजंतु अनाथा । तुझी कृ पा हे पूण

होतां । मो^पंथा पावती ॥६७
॥६७॥
६७॥
होईल जीवाचा उ7ार । हा मुनी तुझािच क_ं उपकार । सावर कोप होई उदार
। न कर अhहे र शmदाचा ॥६८
॥६८॥
६८॥
एसे ऐकोिनया ःतवन । अगःती कर हाःयवदन । `हणे बरवC सािधलC कारण
। ठे
वलC म"हमान येथCची ॥६९
॥६९॥
६९॥
तर सकळं rावC वरूदान । जो या तीथt करल ःनान । न घडो तया

जPममरण भवबंधन न बाधो ॥७०
॥७०॥
७०॥
मुिनवचन ऐकोिन दे व । आनंदते झाले तेhहां सव । जयजयकारC वरद अपूव

। दे ती गौरव तीथातC ॥७१
॥७१॥
७१॥
पुंकराrािन तीथािन
िन । संकpपीं नेिमलC तपासोनी । तै सकळ सुःनात होवोनी
। भावC मुनी वं"दला ॥७२
॥७२॥
७२॥
अगःतीं िलंग तेथC ःथा

पलC ।
वंणु -ि पुंकर नेिमलC । ितसरC ॄ~ पुंकर
योaजल । िनवास केलC ते ठायीं ॥७३
॥७३॥
७३॥
वऽी सरःवती जाण । =यांस"हत ॄ~दे व आपण । तेथC
थिC च =या
पूuयमान । कEरती जन अrापी ॥७४
॥७४॥
७४॥
ूसPन करोिन अगःतीसी । तीथq ःथापोिन पुंकरासी । ःवःथाना पावले

दे वऋषी । पEरसोिन ौोितयांसी आनंद ॥७५
॥७५॥
७५॥
मागील कथेचे अनुसंधान । पुंकरं पावला द येवोन ।

ऽपुंकरं करोिन
ःनान । घेत दशन अगःतीचC ॥७६
॥७६॥
७६॥
ॄ~ा
वंणु महे wर ।
ऽगुणा=मका भटले स=वर । मःतक_ं ठे वोिन अभयकर
। दे ती वर सदय=वC ॥७७
॥७७॥
७७॥
ते दमूित कEरती अवलोकन ।

ऽगुणा=मक "दसे घवघ
वत पूण । शंख चब
ऽशूल धारण । डम- वादन "दhय पi ॥७८

॥७८॥
७८॥
झोळपाऽ मेखळा । मःतक_ं मुगुट तेजागळां । कंु डलां

डलांची फांकते कळा ।
मुखमृगांक_ं कळा अनुप`य ॥७९
॥७९॥
७९॥
हा जगद7ाराथ
ु अवतार । ःवयC
ऽगुणा=मक नटला सवqwर । आसनीं
बैसवोिन
ूयकर । पूजास=कार सम
पती ॥८०
॥८०॥
८०॥
रमेस"हत आपण । कEरती दाचC अचन । पीतांबर करवोिन पEरधान ।
वनमाला भूषण अ
पलC ॥८१
॥८१॥
८१॥
उमा आaण िशव

िशव । तेह कEरती गौरव । शाद ल
ू चम मुिा अपूव । दे ःवयमेव
जाणोनी ॥८२
॥८२॥
८२॥
वऽी सरःवती । स"हत सरसावे ूजापती । पूजा
विध सारोिन
िनगुती । आaणक अ
पती
ूयकर ॥८३
॥८३॥
८३॥
दं डकमडलु माला । आवड दे =या कामधेनल

ू ा । ऐशा गौरवC दाला । दे ता
झाला संतोषC ॥८४
॥८४॥
८४॥
नाना भूषणीं मं"डत । संतो

षला अ
वनाश द । नाना गौरवC कैसC भूष
वत ।
ते ौोते संत अवधारा ॥८५
॥८५॥
८५॥
महामुनी वीतरागी । "दगंबर तूं िनःसंगी । सवाय^ उदार=व भोगी ।

`हणोनी योगी तुज नाम ॥८६
॥८६॥
८६॥
ू । क-ं जाणसी योगयl ।

मुkय योिगयाचC ल^ण । तC तूं जाणसी संपण
योगी सुl तूंिच पै ॥८७
॥८७॥
८७॥
जे योगाची हातवट । ते तूं जाणसी गा कसवटं । योगयु< तुझी [Fी ।

मुरडली पृ@ीं योगी तू ॥८८
॥८८॥
८८॥
अंतबा तुझा योग । हा ूगटोिन उ7Eरसी जग । सव योगांचे ूसंग ।

जाणसी सांग योगी तूं ॥८९
॥८९॥
८९॥
सवा=मक तूं hयापक । तुजपासोिन हे अनेक । भूतमाऽा पालक । सुखदायक

तूं ूभु ॥९०
॥९०॥
९०॥
साधार तूं होसी । सूऽC पुतया नाच
वसी । कतृ= वकारणC कर
वसी । कृ पC
पािळसी `हणोिन ूभु ॥९१
॥९१॥
९१॥
तव आlा सकळां ूमाण । आlेबाहे र वतqल कोण । तूं सकळांचC अिध@ान ।

तुज हे अिभधान साजे ूभु ॥९२
॥९२॥
९२॥
सxवगु
सxवगुणाचा उव । हा तुजपासोिन असे सव । अनंत ॄ~ांडांचा ूसव । एवं
जीवन जीव तूं ूभु ॥९३
॥९३॥
९३॥
रज तम
वभ< दा
वलC । मूळ सxव असे वेगळC । =या स=वाचेहमुळC ।
कEरतां गाळे "दसे जC ॥९४
॥९४॥
९४॥
शु7 सxव जया `हणती । तोिच तूं गा दमूित ।

ऽगुणा=मक धरोिन aःथती
। दा
वसी गित
ऽगुण=वC ॥९५
॥९५॥
९५॥
ऽगुणा=मकCिच अवतार ।
ऽकांडं वेद वणt
वचार ।
ऽभुवनC दा
वला ूकार
। अवघा
वःतार
ऽभाग ॥९६
॥९६॥
९६॥
सएव जो
ऽभाग । तो तूं
ऽगुणा=`क सांग । पृथक दा
वलCिस
ऽअंग ।
ू=य^ अभंग एक=वC ॥९७
॥९७॥
९७॥
जे जे िनिमलेिस गुण । चातुय कलायु<_पूण । नाना रसकस

व
वध कारण ।
वणावण जाणसी ॥९८
॥९८॥
९८॥
नाद भेदा"द गित । शmदाशmद ूवृीिनवृ

। कालअकालाची hयाि । ाह
यु
< जाणसी ॥९९
॥९९॥
९९॥
वrा अ
वrा खेळ । गु ूगटा"द सकळ । यंऽ मंऽ तंऽC ूबळ । अनेक
करःथळ गुाथ ॥१००
॥१००॥
१००॥
एवं सव जाणता । तूंिच हUसी स=य दा । `हणोिन साजे ह नामता ।
lानसागरता यो|य हे ॥१
॥१॥
सव ूकारातC जाणसी । रसl पणC रस घेसी । सेवोिन अस< राहसी । एवं
होसी
वlान ॥२
॥२॥
आॄ~ःतंबपयfत ।
पंडॄ~ांडतxवयु< । असोिन माजी
माजी अिल । एवं िस7
ःवतः
वlान तूं ॥३
॥३॥
गुणाअवगुणातC जाणणC । अlानlाना गवसणC । सकळ जाणोिन हारपणC ।

सएव
वlानC पूण तू ॥४
॥४॥
^रा अ^राचे भेद । वेदांतlान जC ूिस7 । जाणोिन होिस तूं अभेद ।
वlानपद तंव साजे ॥५

॥५॥
जीव जे अनPयेसी । शरण येती गा तु`हांसी । कृ पाळू पणC तयां पावसी । हे तु

पुर
वसी मंगल ॥६
॥ ६॥
याित कुळ तयांचे । न िनरaखसी पवत दोषांचे । मूळ न शोिधतां अिधकाराचC

। दान कृ पेचे सुमंगल दे ॥७
॥७॥
उं चनीचाचC न धर कारण । भाव अनPयता शु7 दे खोन । तया अंगीकारोिन

आपण । मंगल दान =या करा ॥८
॥८॥
दशनC
नC हEरतां अमंगल । अणुमाऽ नुरवा तेथC मळ । अथ पुर
वतां मनींचे
सकळ । `हणोिन सुमंगल नाम तु`हां ॥९
॥९॥
आकण पमाकार । सतेज िनमळ िन

वकार । ढळढळत मनोहर । ऐसे सुंदर
नेऽ uयातC ॥११०
॥११०॥
११०॥
ते ष¬ शोभायमान ।
वशाळ आकृ ित ूभा गहन । पुंडरका^ नामािभधान ।
ठे
वलC पाहन
ू या योगC ॥११॥
११॥
ॄ~ा
वंणू महे wर । इं ि व-ण इं द ु भाःकर । य^ गंधव नळ कुबेर । यांतC
अवतार आवडता हा ॥१२
॥१२॥
१२॥
दे वं बृहःपित आ"द क-न । सन=कुमार सनकसनंदन । नारदा"द वैंणव जन

। यातC पूण
ूयकर ॥१३
॥१३॥
१३॥
दे व मानव सकळांसी । दे वी दे वतां िस7ांसी

सी ।
ूयकर वाटे अ
वनाशी ।
वpलभ नामासी `हणोनी ॥१४
॥१४॥
१४॥
सुरा मानवा ऋषीतC । lानी अlानी मूढातC । चावाक सुl ूौढातC ।

आनंददातC हC -प ॥१५
॥१५॥
१५॥
ॄा~ण ^
ऽय शूिवाणी गभ
वःतारC अनेक खाणीं । आनंद दाता सवालागुनी ।
नंद अिभधानी या नांवC ॥१६
॥१६॥
१६॥
मुम^
ु ु शरणागत येती जीव । अनPयपणC धरोिन भाव । तया आनंदाचC वैभव
। योगीराव दे तसे ॥१७
॥१७॥
१७॥
असती अनेक आनंद । पर =यांत मुkय पंचानंद । =या आनंदाचा जो कंद तC
दे पद आ=मxवC ॥१८
॥१८॥
१८॥
तन धन संप
पुऽ । दे तील ]ी आaण कलऽ । यश क_ित आयुरा प
वऽ ।
यंऽ तंऽ मंऽ दे ती ॥१९
॥१९॥
१९॥
अनेक ूकारची संपी । मोहमाियक सव दे ती । पEर जेणC "फटे भवॅांती ।

ऐंसे न अ
पती कोsहच ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥

ऽ
वध तापातC हरावC । जPममरणा चुकवावC । अजरामरपद rावC । हC न घडावC
आaणकातC ॥२१
॥२१॥
२१॥
तो एक दाता हा अवधूत । या भवबंधा िनवाEरत । वृ

कर कामनातीत ।
तापा वारत ^णमाऽC ॥२२
॥२२॥
२२॥
धPयधPय हा अ
वनाशी । ःवा=मसुख दे शरणागतासी । ॄ~ानंद सुखवासी ।
जीवीं जीवासी ःथा
पत ॥२३
॥२३॥
२३॥
`हणवोनी आनंददाियनी । नामC पाचाEरिल महानी । ते यो|य यु< पाहोनी ।

आनंद मनीं ऐकतां ॥२४
॥२४॥
२४॥
अनेक -िअवतार । वणन केले मंथीं अपार । पEर

ऽअंशीं सवसंपPन धीर ।
महा-ि द हा ॥२५
॥२५॥
२५॥
एक एक ऐसे करोन । अवतार झाले िभPनिभPन । श

< पराबम lानधन ।
सबळ पूण पराबमी ॥२६
॥२६॥
२६॥
सवl सवातीत सवागत । सवाधीश सवम सवौत

ु । सवपम आaण
सवभत
ू । महा-ि
वkयात या नांवC ॥२७
॥२७॥
२७॥
मागC तैसCिच =या rावC । अिधकारातC कांहं न शोधावC । पजPया ऐसC सदयC ।
उगC वषावC भलःथळं ॥२८
॥२८॥
२८॥
कोमळता बहु अंतरं । कृ पालु=वC जीवा तार । परा दःख

ु नेद ितळभर ।
दख
वतां
ु पर तळमळे ॥२९॥
२९॥
सुख rावC सकळांसी । दःख

ु जीवाचC नुरवावC । मागतां आवडचC पुरवावC ।
सकळ उ7रावेअ जीवमाऽ ॥३१
॥३१॥
३१॥
ऐसीं वृी दासी । nै तभेद नसे मानसीं । `हणवोिन यो|य अ
वनाशी ।
नामािनbयCसी क-णािनधे ॥३२
॥३२॥
३२॥
ॄ~ा
वंणु हरC । दश नामाचेिन गजरC । शृग
ं ारोिन
ूित आदरC । पुरःकरC
वaणलC ॥३
॥३३॥
याची नामC करवून । परमहं स आचायःतवन । तोची ोकाथ

वःतारानC ।
केलC लेखन संय<
ु ॥३४
॥३४॥
३४॥
संशय ये}ल जीवा । तेणC परमहं सःतव शोधावा । दिच वण

वता बरवा ।
माझा केवा काय येथC ॥३५
॥३५॥
३५॥
असो पुंकरतीथ दासी । अचनी गौर

वलC ूेमCसी । ितघे आlा घेवोिन
वेगेिस । मथुराूदे शी पावलC ॥३६
॥३६॥
३६॥
िनरखोिनया मथुरापटण । यमुनातीथ केलC ःनान । कांहंक "दवस बसोन ।

जपअनु@ान साEरलC ॥३७
॥३७॥
३७॥
अगःती ीुव नारद । तेथे तप ऋ

षवृंद । योगी साधु महािस7 । आaणक
ूिस7
विधहर ॥३८
॥३८॥
३८॥
हC वम जाणोिन मानसीं । दबा

ु स चंि अ
वनाशी । तपोिन िनघाले वेगेसी ।
धवळपुरासी पावल ॥३९
॥३९॥
३९॥
तेथC गुहा अ=यंत गहन । मुचकंु दाचC वाःतhयःथान । मुचकंु दसरोवर पाहन
ू ।
गालव ःथान दे aखलC ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
तेथC गुहा पवतोदरं । गालव वसे ऋ

ष भार । तेणC अ
वनाश दे खोिन स=वरं
। आदरC स=कार ूेमभावC ॥४
॥४१॥
होतां दाचC दशन । आनंद पावले ऋ
षगण । परम महो=सव क-न । दे वोिन
सPमान बोळ
वले ॥४२
॥४२॥
४२॥
पुनरा पूवq चािललC । यमुनातीरा ओलांडलC । ^ेऽ ॄ~ावत दे aखलC । तीरं

शोभलC गंगेHया ॥४३
॥४३॥
४३॥
यl केले
वधीनC । तप सािधलC वाpमीकानC । भागीरथीओघ भगीरथानC ।
स=वगुणC आaणला ॥४४
॥४४॥
४४॥
तया ॄ~घाटं केलC ःनान पा"हलC वाapमकऋषीचC ःथान । सकळ ऋषींचC

दशन । परम पावन घेतलC ॥४५
॥४५॥
४५॥
उpलंघोिनया भागीरथी । पुढC नैिमषारsय अवलो"कती । नं"िमामीं जावोिन

शीयगती । अयोया पुढती शरयूतC ॥४६
॥४६॥
४६॥
शरयूतीथ केलC माजन । िनरaखलC आयोयापूरपटण । रघुगणांचे दशन ।

होतां मन उpहासलC ॥४७
॥४७॥
४७॥
नेपाळमागातC लागले ।
बकट ःथळ उpलंिघलC । गं"डकेwरं पावले । िचीं
उpहासले बहफार
ु ॥४८॥
४८॥
तीथ
वंणूHया मूत ।
वलो"कते झाले नाना आकृ ती । सिचPह सुल^ण
असती । यथामती िनवेदं
दं ू =या ॥४९॥
४९॥
म=ःय कHछ तरती वर । नारिसंह उम फार । वामनमूतt तीन चब ।

दामोदर तो "nचब_ ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
वराह मुखलं
बत । फरश
ऽकोण स=य । राम तो षचब_
वkयात । चौदा
अनंत जाaणज ॥५१
॥५१॥
५१॥
नाभीतुpय पनाभ । संकषण तो ःवयंभ । "हरsयगभ सुूभ । लआमीवpलभ
लआमीवpलभ
दै वागळा ॥५२
॥५२॥
५२॥
हEरहरमूत "nवण । नाना

वध संकषण । िशलामूित
वराजमान । सतांक_
क_
ूमाण नवांक_ ॥५३
॥५३॥
५३॥
ऐिसया अनेक ूकारC । मूतt असती बह

वःतारC
ु । एवं
वंणुिच िनधारC ।
ूेमादर पूजावC ॥५४
॥५४॥
५४॥
तया तीथामाजी तुळसी अ

पतां बुडती िनbयCसी । हे सा^ सवाfसी ।
याऽेकयांसी
सी
व"दत ॥५५
॥५५॥
५५॥
"हरsयगभ तो पवत । हे म वCिचती भा|यवंत । शािलमाममूतt िन=य ूसवत ।

भा
वका ूात ूसाद ता ॥५६
॥५६॥
५६॥
असो अ
वनाश वंदोिन तीथासी । पुढC पावले गौडदे शीं ।
वलोकोिन
कामा^ादे वीसी । अनेक िस7ांसी भेटले ॥५७
॥५७॥
५७॥
पुढC नाना परचे दे श । पाहे सह] मुखसंगमास । झाड खंड वैजनाथास ।

पाहोिन गयेस पावले ॥५८
॥५८॥
५८॥
वंदोिनया
वंणुपदासी । भेटले तया गदाधरासी । गायऽी सा
वऽी सरःवतीसी
। संयावंदनासी पै केलC ॥५९
॥५९॥
५९॥
ू । पावले
वंयाचल येवोन
करोिनया फpगुवंदन । पथ बिमते झाले तेथन वोन ।
घेतलC दशन दे वीचC ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
दै वतC ू=य^ भेटती । अवधूतातC तोष

वती । आनंदे करोिन बोल
वती ।
महामूतt `हणोिनया ॥६१
॥६१॥
६१॥
िचऽकूटपवता । येणC झालC ःवामी दा । माय तपःथाना होय पाहता ।
आनंद िचा न समाये ॥६२
॥६२॥
६२॥
तेथोिन नैऋ=यपंथे चािलले । नमदेलागीं वोलां"डलC । ^ेव रामटे क पा"हलC ।

मन आनंदलC सरोवर ॥६३
॥६३॥
६३॥
ौीगंगातीथ आंबाळे । भUवते पवताचे पाळे ।

बpववृ^ सधन लागल । गगनीं
गेलC चुंबीत ॥६४
॥६४॥
६४॥
गुत ूगट ऋषींचे आौम । तेथे अrा

प असती उम । ते uयाचे =यासीच
सुगम । येरा दग
ु म असती ॥६५॥
६५॥
बpव
बpव तुळसी आaण फुलC । यावीण वृ^ची नाढळे । पवती नरहरचीं ःयळC ।
तीथ चांगलC वराहाचC ॥६६
॥६६॥
६६॥
ूातःकाळं सव ऋषी । ःनान कEरती आंबायासी । सायाPह वराहतीथासी ।

रामदशनासी जाती सव ॥६७
॥६७॥
६७॥
राम सीता लआमण ।

वशाळ मा-ती दै दयमान । रमणीक ःथळ अितपावन
अितपावन
। मागt पटांगण सुंदर पi ॥६८
॥६८॥
६८॥
ते ःथळं पावतािच
ऽमूतt । परमानंदे ःनानC कEरती । ऋ
षभार दे खोनी
धांवती । चरण वं"दती सूेम ॥६९
॥६९॥
६९॥
धPय `हणती आजी सु"दन । झालC अवधूताचC दशन । दन जनां करावया
पावन । पावले येऊन या ठाया ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
हा
ऽगुणां=मक अवतार । ूगट करावया जगद7ार
ु । गंगा वोळली आळशावर
। आ`हां माहे र भेटलC ॥७१
॥७१॥
७१॥
जPमोजPमींच तपाचरण । तC फळ आजी आलC संपण
ू । झालC ःवािमपदाचC
दशन । पुनरागमन चुकलC ॥७२
॥७२॥
७२॥
आिधhयाधी गेला ताप । जळाल दशनC सव पाप । तुटलC बंधन सुटला hयाप
। द सकृ प भेटतां ॥७३॥
७३॥
एिसया आनंदाचे मेळ । अ

वनाशा ःत
वते मंडळ । "दगंबरकृ पC Pयाहाळ ।
Tदयकमळं तोषोनी ॥७४
॥७४॥
७४॥
ऐसा बहधा
ु तये ःथानीं । येतां दा पा"हला ऋषींनीं । तंव चम=कार
अिधकोर दे खोनी । एके "दनीं काय कर ॥७५
॥७५॥
७५॥
सवC घेवोिन ऋ
षभार । रामभेटं चािलले स=वर । ःथळ पाहतां
पाहतां आनंद थोर ।
ौीरघुवीर पा"हला ॥७६
॥७६॥
७६॥
साFांग करोनी नमन । रामािस "दधलC आिलंगन । जानक_ आaण लआमण ।

चौथा हनुमान वं"दला ॥७७
॥७७॥
७७॥
-िमहा-िा झाली भेट । ूेमांबध

ु ा राहो वृFी । आनंद न समायेची पोटं ।
गु गोFी बोलती ॥७८
॥७८॥
७८॥
अ
वनाश `हणे रामेwरं । भेट "दधली दa^णसागरं । येथC झाली असे दसर
ु
। केधवां तर आलां येथC ॥७९
॥७९॥
७९॥
बोलतां झाला -ि अवतार । जे जे ःथळं ःवामी रघुवीर । ते ते ःथळं उभा

समोर । जोडोिन कर सेवेसीं ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
हC आपण सवह जाणतां । दोहं ठायीं तुमचीच सा । तु`हांवांचोिन ठाव

आतां । मज तो Eरता "दसेना ॥८१
॥८१॥
८१॥
ःवामी आaण सेवक । "दसे nै त पर एक । ूीित वाढावया अलो"कक । तु`ह
कौतुक दा
वतां ॥८२
॥८२॥
८२॥
ःवयं ॄ~ तूं संांधार । भूतC नाच

वसी धरोिन । अनंतॄ~ांडं नानापर ।
कौतुक हर तुझC क_ं ॥८३
॥८३॥
८३॥
चोवीस नेम दा
वला अवतार । तर तूंिच होिस गा सवq
सवqwर । सवqwराचा
पाहतां
वचार । सवाfतर तूं होसी ॥८४
॥८४॥
८४॥
[ँय अ[ँय पदाथ जाण । सवा=मक तुजवीण कोण । ओतूोत भरलािस

पूण । न कळे म"हमान कवणातC ॥८५
॥८५॥
८५॥
वेदा न कळे ची अंत । वaणतां िशणलीं शा]C बहत

ु । ौुती नेित नेित बोलत ।
`हणोिन अनंत नाम साजे
साजे ॥८६
॥८६॥
८६॥
जया `हणती ौीअनंत । तोिच ःवामी हा रघुनाथ । रघुनाथ तोिच तूं द ।
ऽगुण मं"डत अ
वनाश ॥८७
॥८७॥
८७॥
ऐकोिन मा-तीचC भाषण । अ

वनाशी झाला आनंदपूण । `हणे केउता उरलािस
िभPन । गार जीवन ओळखे ॥८८
॥८८॥
८८॥
कनक आaण अलंकार । लवण आaण सागर । सूत कापासपर । िभPन

वचार

वचार
असेना ॥८९
॥८९॥
८९॥
तेवींच दे वभ<पण । समरसता एकची जाण । पर आनंद नुपजे nै तावांचोन ।

ूेम गहन ये ठायीं ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
एक=व ऐयािस आणावC अवलोकनीं एक=व जाणावC । ूेम वृ7यथ सेवावC ।
वनयभावC करोनी ॥९१

॥९१॥
९१॥
ऐसC अ
वनाश बोलतां । ूेम नावरे हनुमंता । चरणीं ठे
वला [ढ माथा । द
आलंिगता पi होय ॥९२
॥९२॥
९२॥
ऋषी सव
वलो"कती । आनंद करोिन डोलती । "दगंबराचे चरणीं लागतीं ।
तेवींच निमती हनुमंता ॥९३
॥९३॥
९३॥
तोषवुनी सकळांतC । आlा मािगतली दे वदC । पुनरा वंदोिन रामातC । चािलले

पंथ
ऽवग ॥९४
॥९४॥
९४॥
तया ःथानापासून । वायhय"दसे केलC गमन । नमदातट ओलांडोन ।

महांकालःथान पा"हलC ॥९५
॥९५॥
९५॥
^ेऽ अवंितका दे aखली । a^ंूांतीथt ःनानC साEरलीं । महांकालेwरा तये वेळं

। अचा केली आदरC ॥९६
॥९६॥
९६॥
^ेऽC दै वतC सव पाहन

ू । आनंदयु< झालC मन । a^ूापैलितरं वास क-न ।
योगासन सािधलC ॥९७
॥९७॥
९७॥
चौयाशीं
याशीं आसनांHया गित । ूणवभेदाHया योगयु
< । मुिामाग अनुभिू त ।
ःवयC अ.यािसती एकाम ॥९८
॥९८॥
९८॥
असो बमोिन कांहं "दवस । ताEरते झाले अनPयास । योगभ<_ं ला

वले
मागास । गु अ
वनाश िनघाले ॥९९
॥९९॥
९९॥
ौीॐकारमहाबळे wरं । येतां भेटली कावेर । संगमीं ःनान करोिन स=वरं ।

जाती झडकर दशना ॥२००
॥२००॥
२००॥
ॐकार-पC तो पवत । ममलेwर अिध@ान िलंग स=य । नमदा कावेर तीथ
वkयात । नवल अभुत ते ठायीं ॥१

॥१॥
नमदेमाजी कंकर । ते अवघेिच जाणा शंकर । आaणक तेथC चम=कार । तोह
सादर पEरसावा ॥२
॥२॥
हःतीं आणी पाषाण । तेथC सिचPह होती बाण । ते सह] धारे माजी जाण ।
2यावे िनवडन
ू अपेa^त ॥३॥
तेवींच कावेरतीथ । िनमाण होती गणपती । त आर<वण असती । सकळ

अवलो"कती अrा
प ॥४
॥४॥
अभुत
वwेwराचC लाघव । ठायीं ठायीं म"हमा अपूव । पंचायतनीं जे दे व ।
वभ< ठाव नेिमले

मले =यां ॥५
॥५॥
वंणुमिू त गं"डकेwरं । िशवमूित सह]धारं । गणपितःथान कावेर ।

धातुिमिौत श
<-प ॥६
॥ ६॥
सूयक
ांत आaण सोमकांत । यांचे तU
वभ<िच पवत । गोमतीतीथt चबां"कत
शंख िनमtत सागरं ॥७
॥७॥
एवं सवfगत आपण । -पC धEरली िभPन िभPन । जीव

जीव करावया पावन ।
पंचायतन ूगट हC ॥८
॥८॥
असो अ
वनाशC तये वेळC । ओंकारममलेwर पा"हलC । अचिनया िनघते झाले
। आनंदमेळC चालती ॥९
॥ ९॥
^ेऽ वे-ळासी पावती । मींमेwरासी पूaजती । तीथ वंदोिन पुढC चालती ।

ूित@ानाूती दे aखलC ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
गोदातटचC समःत । अवलो"कती ^ेऽदै वत । भीमाशंकर सोमनाथ । वैजनाथ

परळसी ॥११
॥११॥
११॥
आवं"ढया नागनाथ महादे व अनेक पुsय^ेऽC महा ठाव । तीथ^ेऽC दै वतC अपूव
। पा"हलीं सव अ
वनाशC ॥१२
॥१२॥
१२॥
सपुया अितपावन । nादश िलंगांचC दशन । सEरतासागरं केलC ःनान ।

पवणी पाहोन
पाहोन ^ेऽवास ॥१३
॥१३॥
१३॥
िशव
वंणुःथानC सुंदर । श
<दै वते अपार । िस7 साधु ऋषीwर । िगEरगhहार
नानापर ॥१४
॥१४॥
१४॥
सानथोर सकळ दै वता । वांपी कूप कंु डे सागर सEरता । ूगट गुत दे वतीथा
। िस7 मुनी समःतां पा"हलC ॥१५
॥१५॥
१५॥
"हं डता कpपयुगे लोटलीं अपार । याऽा करोिन परतले

परतले समम ।
ःवआौमालागीं जाती स=वर । उpहास थोर अंतर ॥१६
॥१६॥
१६॥
अ
वनाश िन=य याऽा कर । केpया संकpपा न चुके अणुभर । हा
सवhयापक सवाfतर । पूण कर संकpपा ॥१७
॥१७॥
१७॥
ःमरगामी दे वद । भावाथ दे खोनी ूगटत । भरला असे ओतूोत । लीला

समथ जयाची ॥१८
॥१८॥
१८॥
तो कोठे गेला न आला । अवघा पEरपूण असे भरला । आॄ~ःतंब hयापोिन

उरला । तोिच पा"हला पा"हजे ॥१९
॥१९॥
१९॥
तया वेदशा]C धुं"डती । साचोले ौुती वाखाaणती । िस7ांत उपिनषदे कEरती ।

थोरव गाती पुराणC ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
महावाया"द िस7ांत । बोिललC वम पर गुत । शोिधती

वच^ण शा]ी
पं"डत । पEर तो गुाथ न कळे =यां ॥२१
॥२१॥
२१॥
तC जC का गु गुज । असे संत साधुिस7ांचे िनज । ते कृ पा कEरतील जर
सहज । तरच काज कांहं साधे ॥२२
॥२२॥
२२॥
अहा हे संत साधु दयाघन । करोिन राहावC यांचे सेवन । ते सकृ पे

अंगीकाEरतां कारण । दे तील साधून िनजगुज ॥२३
॥२३॥
२३॥
संत सगु- मायबाप । शरणागताचे वाEरती संताप । दरू करोिन

ऽ
वधताप
होती सकृ प अनPयाते ॥२४
॥२४॥
२४॥
तोष
वती कृ पादानीं । अlान िनव"टती lानांजनीं ।
ववेक शांित बाणवोनी ।
आनंद लेणी लेव
वती ॥२५
॥२५॥
२५॥
ःवा=मबोधे बोध
वंती । lान[
F ूuवािलती । अ
वनाश वःतू भेट
वती ।
अभुत क_तt संतांची ॥२६
॥२६॥
२६॥
संत शांतीचे सागर । संत lानाचC आगर । शरणागताचे माहे र । दाते उदार
सदय=वC ॥२७
॥२७॥
२७॥
ऐिसया संतांचे अंगणी । अनंतसूत लोटांगणी । इHछा चरणरजकणीं । रा"हलU

धरोनी आस पोटं ॥२८
॥२८॥
२८॥
हािच यास राऽं"दवस । संत पुर

व माझी आस । `हणोिनया
`हणोिनया धEरली कास ।
न करा िनरास दनाची ॥२९
॥२९॥
२९॥
"दवसC "दवस अिधक । लळे पुर

वतील अलोिलक । दकथा ह सुखदायक ।
कृ पेनC ठक बोल
वतां ॥२३०
॥२३०॥
२३०॥
पुढल ूंसंगीं िनरोपण । ःवआौमी पावतील ितघेजण । ते कथा रसाळ पूण

। वषतील घन आनंदाचे ॥३१
॥३१॥
३१॥
तो अवधूतची बोल
वता । =यावीण मज
मज कiची सा । मूख उभC केलC िनिमा
। करणC सांगता uयाचीं =या ॥३२
॥३२॥
३२॥
इित ौीदूबोधमंथ । यासी नारदपुराणीचC संमत । सदा पEरसोत संतमहं त ।

ऽयोदशोयायाथ गोड हा ॥२३३
॥२३३॥
२३३॥
॥ इित ऽयोदशोयायः समा ॥

अयाय चौदावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःव=यै नमः

नमः । ौीसगु- द"दगंबराय नमः
ौींम=सगु- अ
वनाशा । ॄ~ानंदा तूं परे शा । जगnयापका पुराणपु-षा ।
नमो सवqशा सनातना ॥१
॥१॥
अनंतवेषा अनंता । आनंद-पा अपEरिमता । अगोचरा अपराaजता ।

अनाथनाथा नमो तुज ॥२
॥२॥
सवातीता सवlा । सव सा^ी सव सुlा । सा=मका स=ूlा । सव गुणlा
नमो तुज ॥३
॥३॥
िन
वकारा िनरं जना । िनराभारा तूं िनगुण
। िनगमागम वंrा तूं िनपुणा ।
िनजानंदसघना नमो तुज ॥४
॥४॥
वमल-पा
वwो7ारा ।
वlानिस7ा
वwंभरा ।
वराaजता
ववेकसागरा ।
वनत दातारा तव पदं ॥५

॥५॥
अनुप`य अवीट तुझी लीला । वaणतां वाढवी रस आगळा । जेणC सुख उपजे
ूेमळा । आaणक aजhहाळा भ<_चा ॥६
॥ ६॥
तुझी क_तt वाखाaणतां । आनंद वाटे माaझया िचा । तर दया करोिन
कृ पावंता । पुरवी हे ता अंतरंHया ॥७
॥७॥
तव क_ितकथामृतरस । ूाशवोिन तार जीवास । तोड तोड भवपाश । न

करं उदास िनजदासा ॥८
॥८॥
पूण कृ पेचC दे वोिन दान । तुझा तूं चालवी िनरोपण । मी नोhहे रिचता पूण ।
तुझC म"हमान तूंिच बोले ॥९
॥९॥
गत कथायायीं अवधूत । उरकोिन याऽा आौमपंथ । धरोिन
ऽवग =वरC येत
। आनंद भरत अंतरं ॥१०
॥१०॥
१०॥
आतां ौोते सावधान । पुढल कथा "कजे

"कजे ौवण । मायापुरचC सaPनधान ।
तपोधन पावले ॥११
॥११॥
११॥
जवळ येतां अ
वनाश द ूगट झाली तेhहां मात । अ
ऽ धांवे ऋ
षसमवेत
सूेमभEरत अंतरं ॥१२
॥१२॥
१२॥
जेथC अ
वनाश ूगटला । तोिच पुsयकाळ अमृतवेळा । मुहू त अिभaजत
सािधला । सकळ कळा ूकािशत ॥१३
॥१३॥
१३॥
ऋ
षस"हत अ
ऽमुनी । सामोरा येतां दे खोनी ।
ऽवग जाती लोटांगणीं । बांप
नयनीं दाटलC ॥१४
॥१४॥
१४॥
अ
वनाशीं होतांिच भेट । जPममरणा झाली तुट । दःख
ु पीडा दEरि कचाट
। जाती उठाउठY पळोनी ॥१५
॥१५॥
१५॥
पाप ताप दै Pय गेलC । आनंदसुख भा|य पावलC । सतेज पाटhय दे ह झाले

सफिळत फळले वृ^ तेhहां ॥१६
॥१६॥
१६॥
दवा
ु स आaण चंिासी । आिलंगन झालC सवाfसी । ितघे पाहतां तेजोराशी ।
आनंद मानसीं न समाये ॥१७
॥१७॥
१७॥
पुऽ पाहोिन अ
ऽमुनी । Tदयीं दाटला उचंबळोनी । तंव ितघे"ह आले
लोटांगणीं । [ढ चरणी
वनटले ॥१८
॥१८॥
१८॥
अंकावर ितघेजण । घेता झाला ॄ~नंदन । माथा करोिन अवयाण

अवयाण । कुरवाळ
वदन ूीतीनC ॥१९
॥१९॥
१९॥
िन=य ूगटतां ःवािमद । पEर तो आठव न ये मनांत । वाटे आजिच आला
अकःमात । हC िच भासत सकळांतC ॥२०
॥२०॥
२०॥
भेट सारोिन पवतिशखरं । वं"दते झाले ते अवसरं । अनसूयेचे मं"दर ।

िमळती सुंदर ऋ
षप=Pया ॥२१
॥२१॥
२१॥
पवतीं चढतां अ
वनाशी । शोभा पावली =या वनासी । व^ टवटवले फलघोसीं
। पुंपC चौपासी दाटलीं ॥२२
॥२२॥
२२॥
प^ी वनचरांचे पाळे । आनंदC "कल"कलाट क-ं लागले । "दसूं लागलीं र`य
ःथळC कौतुक वाटलC सकळांसी ॥२३
॥२३॥
२३॥
जेवीं जयौी aजंकोन । ःवपुरा पावले रघुनद

ं न । अयोयावासी अवघे जन ।
आनंदघन ते
वं हे ॥२४
॥२४॥
२४॥
आदरC जेवीं कौसpयेसी । ितघे निमती सावCसी । तेवीं ितघे अनसूयेसी ।

निमती पायांसी सूेमC ॥२५
॥२५॥
२५॥
माता Tदयीं धर बाळां । दाटला ूCमाचा aजhहाळा । सद कंठ अौू डोळां
वषाव कळा पावली ॥२६
॥२६॥
२६॥
मेघ मंद गडगडती । तेवीं कंठनाद उमटती । जैशा

वrुpलता झमकती ।
तेवीं उठती लहरा दे हं ॥२७
॥२७॥
२७॥
मातापुऽांचे आिलंगनीं । ूेमाौु सकळांचे नयनीं । ःफंु दताती कवटाळोिन ।

रोम थथरोनी उठती ॥२८
॥२८॥
२८॥
अनसूया `हणC बाळसुकुमार । चालतां िशणलां तु`हं नागर । उpलंिघली हे

भूिम अपार । दःख
ु थोर सोिशलC ॥२९॥
२९॥
शीत उंण पजPयधारा । धुधाट सोिशला तु`हं वांरां । लेश बाळकांHया
शEररां ।
वौांत थारा कोठोनी ॥३०
॥३०॥
३०॥
^ुधा तृषC असेल पीडलC । न|नपदं कंटक -तले । माXया ताPहpयां

ु नीं
सोिशलC । सुख पा"हलC नाहं क_ं ॥३१
॥३१॥
३१॥
ऐसC वेळोवेळां आठवून । बाळC Tदयीं धर कवटाळोन । करC कुरवाळ वदन ।
मोहC ःफंु दन नावरे ॥३२
॥३२॥
३२॥
वनवी मातेसी । "कती हा मोह माते वाहसी । तुaझया कृ पायोगC
आ`हांसी । दःख
ु िनयेसी न बाधी ॥३३॥
३३॥
तु`हां उभयांचे दयC क-न । याऽा झाली आनंदघन । दःखले

ु शाचC भान ।
अणुमाऽ जाण न दे खU ॥३४
॥३४॥
३४॥
तुझी असतां पूण [Fी । न पडंू माते कधीं संकटं । द|ध होतील दःखाHया
ु
कोट । मग आटाट कैची आ`हां ॥३५
॥३५॥
३५॥
पुरे मोह खेद न करं । आ`हां बाळां पाहे बर । सुखसंतोषC अंतरं ।
ववेक
ववर तूं माये ॥३६

॥३६॥
३६॥
अ
वनाश झाला शांत
वतां । आनंदC िनभर झाली माता । तेवींच सुखावला तो
पता । सुख समःतां वाटलC ॥३७

॥३७॥
३७॥
ऐसी होतां अःतवेळ । तंव ःवगवासी पावले सकळ ।

वमानC दाटलीं तुंबळ ।
वाrकpलोळ नाना
वध ॥३८
॥३८॥
३८॥
तेहतीस कोटं सुरवर । ऐरावता-ढ मुkय अमर । यम व-ण नळ कुबेर ।

य^ "कPनर गंधव ॥३९
॥३९॥
३९॥
सनकसनंदन बृहःपती । सन=कुमार नारदमूतt । तुंबर
वrाधर

वrाधर स=वर गती ।
दशनाूती पावले ॥४०
॥४०॥
४०॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । िस
7दाता
व2नहर । लोकािधपती गणभार । दशना
समम दाटले ॥४१
॥४१॥
४१॥
वऽी । सरःवती आaण गायऽी । दे वललना सुहाःय वऽी ।
दपपाऽीं उuविळले ॥४२
॥४२॥
४२॥
आपुलाले बैसोिन वहनीं । चामुंडा पावpया का=यायनी । अंतराळ भरलC

दमदमोनी
ु ु । वाrवनी अपार ॥४३॥
४३॥
मह तारा ऋ
षभार । िस7 साधु थोर थोर । योगी संPयासी "दगंबर । भा
वक
नारनर सव येती ॥४४
॥४४॥
४४॥
भू आaण अंबरा । दाटणी झाली एकसरा । पाहावया अ

वनाशदातारा । हष
अंतरा सकळांHया ॥४५
॥४५॥
४५॥
सकळं दे खोिन तयािस । आरं िभते झाले ःतवनासी । दे वांमाजी नारदऋषी ।

बहु ूेमCसी ःत
वयलC ॥४६॥
४६॥
ऋ
षभारं .-गु
-गुमन
ु ी । तो"ह सरसावे दःतवनीं । बृहःपित आ"द करोनी ।
सूेम यानीं ःतव कEरती ॥४७
॥४७॥
४७॥
एकाम करोनी मानस ।

वलो"कतC झाले =या यानास । पाहातां न परतवे
नयनास । गुंतले सावकाश ति
पं
ू ॥४८॥
४८॥
तC नारदC अवलो"कलC । `हणे याचC तU -पीं िच गुंतलC । कCवीं यातC जाय
वaणलC । वृथा गेलC न हो ऐसC ॥४९
॥४९॥
४९॥
जगद7ारासाठYं
ु । अवतार धEरला येणC सृFीं । आतां हC यान सकळां [Fी ।
अतय गोFी पु"ढिलया ॥५०
॥५०॥
५०॥
`हणोिनया परोपकार
परोपकार । वणूf यान ये अवसरं । तया यानC नरनार ।
Tदयांतरं यातील ॥५१
॥५१॥
५१॥
हC गुज जाणोिन मानसीं यान वaणती नारदऋषी । `हणोिन

वन
वतU
ौो=यांसी । सावध ौवणासी असावC ॥५२
॥५२॥
५२॥
बाळाकमूित ूभायमान । गौर ँयाम कपूर वण । जटाभार भःमो7ारण ।

भीमासुरवदनऽय
रवदनऽय कमळ ॥५३
॥५३॥
५३॥
कमलदला^ आकण
वराaजत । ँयाम कुरळपऽC .-क
-कुट
वराaजत । सोuवळ
षससतेज लखलaखत । लाल wेत सुनीळ चबC ॥५४
॥५४॥
५४॥
भाळ
वशाळ सुंदर । =यावर ितलक रे aखले नागर । सुनीळ वरं कुरळभार ।
तेजाकार मुगुटशोभा ॥५५
॥५५॥
५५॥
ज"डत कादण मुगुटासी । मणीफणीवर तेजोराशी

जोराशी । मकरकेयूर कंु डलांसी ।
ौवणीं मुिेसी शोभ
वलC ॥५६
॥५६॥
५६॥
आजानबाहू दं ड सरळ । र<पाणी सुकोमळ । अित"दhय Tदयःथळ । कंठनाळ

तयावर ॥५७
॥५७॥
५७॥
ऽवळ शोभे उदरावर । नाभी वतुळ

साaजर । जानुजंघा कद ळपर ।
गुpफेवर पदांHया ॥५८
॥५८॥
५८॥
पाउलC nय सकुमार । जC शरणागताचC

शरणागताचC ता-ं थोर । तयावर शोभे तोडर । नाद
गंभीर पावनाचा ॥५९
॥५९॥
५९॥
सुंदर शोभती मेखळा । वनमाळा शोभते गळा । कासे
पतांबर
पंवळा।
सोनसळा लखलaखत ॥६०
॥६०॥
६०॥
यlोपवीत शोभायमान । दं ड ॄीिाचC भूषण । मaणमय कर "दhय कंकण ।

उरवसन मुिांगुली ॥६१
॥६१॥
६१॥
शंक चब गदां पाणी ।

ऽशू

ऽशूल डम- वाrरं जनी । दं डकमंडलू कौ
पनी ।
मालाःमरणी कमळ तC ॥६२
॥६२॥
६२॥
शाद ल
ू चम सुंदर । तया आसनीं तो "दगंबर । कामधेनु सवC िनरं तर ।
झोळपाऽ कनकाचC ॥६३
॥६३॥
६३॥
ु चरणीं िमरवीत । आनंद[Fीं अवलो"कत ।

वदे हवृ
सदा शांत ।
पादका
ःवानंदं रमत सवदा ॥६४
॥६४॥
६४॥
एवं वaणतां
तां नारद । यानधारणीं परमानंद । `हणे हा असे क_ं ःवतःिस7 ।
अवतरोिन अभेद वतq जगीं ॥६५
॥६५॥
६५॥
ऐसC Tदयीं धरोिन यान । मानसीं करावC िन=य पूजन । षोडशोपचार करोिन
अपण । पुढतीं ःतवन आरं भावC ॥६६
॥६६॥
६६॥
तंव ू कEरती ौोते ।

ऽमुख िनवे"दलC आ`हांतC । कवण
कवण ःथळं असे
कोणतC । सांगा िनगुतC िनवडोनी ॥६७
॥६७॥
६७॥
आaणक बोलतां षपाणी । आयुधC आaणलीं वणनीं । तर तीं कैसीं कवणे
ःथानीं । सांगा िनवडोनी पृथक=वC ॥६८
॥६८॥
६८॥
ऐकोिन ौोितयांचा ू । व<ा बोले तi वचन । ौीसगु-ूसादC क-न ।

सांगतो िनवडोन पEरसा जी ॥६९
॥६९॥
६९॥
नारदपुराणींचC संमत । मुनी ःवमुखC असे वaणत । तC तु`हं ऐका साविच ।

आठवलC "कंिचत िनवेदं ू ॥७०॥
७०॥
जो सृ
Fकता चतुरानन ।
विध `हणती जयालागून । तोिच गौरवण क-न ।
शोभे वदन ूथम तC ॥७१
॥७१॥
७१॥
जो सकळांचा िनयंता । जो कम करोिन अकता । जो अनंत ॄ~ाडC

ॄ~ाडC पािळता ।
कमलोव
पता `हणती uया ॥७२
॥७२॥
७२॥
जो िन
वकार िनगुण
जो मायातीत सवl । जो ॄ~ानंद चैतPयघन । अवतार
सगुण घेता जो ॥७३
॥७३॥
७३॥
जो शेषशयन a^राamधजामात । जो कमललोचन कमलाकांत । तो ँयामसुंदर

मयःथ । -प
वराaजत मनोहर ॥७४
॥७४॥
७४॥
जो hयालभूषण पंचवदन । जो कैलासपित उमारमण । जो "हमनगजामात

पिततपावन । जो नंदवहन "दगंबर ॥७५
॥७५॥
७५॥
जो जटाजूट गंगाधर ।
पनाकपाणी सवqwर । जो
ऽनयन
वषधर । hयायांबर
शोभे uया ॥७६
॥७६॥
७६॥
जो
ऽपुरांतक मो^दानी । जो भोळा उदार शूळपाणी । तो कपूर गौर
अंतःथानीं । भःमो7ारणी मं"डत ॥७७
॥७७॥
७७॥
ऐंसC
ऽगुणा=मकाचC मुखःथान । तु`हां केलC िनवेदन । कैसC केलC आयुधधारण
। तेह िनवडन
ू सांगतU ॥७८॥
७८॥
तु`हां ौवणाची आवड । अथ परमाथt

वशेष गोड । हC ओळखोिन चोखड ।
करोिन िनवड दा
वतU ॥७९
॥७९॥
७९॥
तळवटचे उभय कर । तेथील पEरसा जी ूकार । माळाकमंडलुदंडधर । अित

सुंदर शोभती ॥८०
॥८०॥
८०॥
मयःथ जे का nय कमल । तेथC डम- आaण
ऽशूळ ।
खडगतेजायमानतेजाळ । अित झpलाळ तयाचा ॥८१
॥८१॥
८१॥
ऊवबाहु अभय पाहं । शंख चब हे तये ठायीं । विच=गदा प तेह । एवं

साह शोभती ॥८२
॥८२॥
८२॥
ऐसा हा द स=पाऽ । क^े झोळ हे मपाऽ । -प धर नाना

विचऽ । सवC
प
वऽ कामधेनु ॥८३
॥८३॥
८३॥
ऐसC पEरसोिन
ववरण । संतोषलC ौोतयांचC मन । `हणती पुढल िनरोपण ।
करवी पान रस आ`हां ॥८४
॥८४॥
८४॥
अवँय `हणे तi व<ा । ौवणीं सादर hहावC आतां । नानीं ल^ोिन या दा
। झाला ःत
वता नारद ॥८५
॥८५॥
८५॥
जयजयाजी अ
वनाशा । िनगुण
िनरामया परे शा । मायातीता तूं सवqशा ।
अनंतवेषा नमो तुज ॥८६
॥८६॥
८६॥
जयजय िनaखल ॄ~ सनातना । सवा=मका सवभष

ू णा । षगुण ऐwयसंपPना
। दयाघना नमो तुज ॥८७
॥८७॥
८७॥
जय सवसा^ी सवlा । जयजयाजी गुणूlा । सकळातीता सव सुlा ।

भ<वरlा नमो तुज ॥८
॥८८॥
जयजय सगुणवेषा सुंदरा । जय रजोगुणा सृ

F
वःतारा । जय सृ
Fपालना
सxवधीरा । सृ
Fसहारा तामसा नमो ॥८९
॥८९॥
८९॥
जयजयाजी अ
ऽनंदना । जय अनसूया=मजा कुलभूषणा ।
ऽतापहरणा । भवभंजना नमो तुज ॥९०

॥९०॥
९०॥
जयजय िसंहाचलिनवािसया । मायापुरवासी क-णालया । जयजय भ<व=सला
द सदया । ूेमC तव पायां ूण`य ॥९१
॥९१॥
९१॥
जयजय िस7ा योगेwरा । पापमोचका कृ पासागरा । जीवपालका जगद7ारा

ु ।
अचल अगोचरा नमो तुजा ॥९२
॥९२॥
९२॥
जय
ऽवदना । जय ष¬कमलराजीवनयना । जय शंकरमं"डत
भःम
वलेपना । भू
षत भूषणा नमो तुज ॥९३
॥९३॥
९३॥
जय शंखचबगदाधरा
चबगदाधरा । सवमा दFसं
ु हारा । अlानछे दका "दगंबरा ।
अपरं पारा नमो तुज ॥९४
॥९४॥
९४॥
जय
ऽशूल डम-ं खग धारणा । अनPय
ूया भयवारणा । जय सकलिनयंता
कायकारणा । अगा सaHच7ना नमो तुज ॥९५
॥९५॥
९५॥
जय ॄ`हचयोत संपादका । दं डकंमडलुकौपीनधारका । जय

शाद ल
ू चम
वराजका । सुखदायका नमो तुज ॥९६
॥९६॥
९६॥
जयत"ट
ूयवासा । आनंद-पालआमी िनवासा । चतुथाौम पर
वलासा ।
पंचमभूषा नमो तुज ॥९७
॥९७॥
९७॥
जयजय पावना परमानंदा । जय ॄ~मूतq आनंदकंदा । जय भेदातीता तूं

अभेदा । अnयबोधा नमो तुज ॥९८
॥९८॥
९८॥
जय जगगु- अ
वनाशा । िनbळ िनमळा वंr सुरेरेशा । अनंता अभंगा
सकळाधीशा । परा=परपरे शा नमो तुज ॥९९
॥९९॥
९९॥
अगा दनो7ारणा दनबंधू । तूतC याती सुरवृंद ू । ःतुितःतवनाचा संवाद ू ।

िस7मुिनसाधू कEरताती ॥१००
॥१००॥
१००॥
तुज याती सकल लोक । दे व अमर ॄ~ा"दक । मूित पाहोिन हEरहरा=मक ।
पूaजती आवँयक याित मुनी ॥१
॥१०१॥
०१॥
ँयामसुंदर सुहाःय -प दे खोन । अनPययोगC सव शरण । `हणती दाता तूं

जग=पावन । कृ पादान दे आ`हां ॥२
॥२॥
तूं सदय आaण उदार । अनंत िस

7ऋ7ंचC भांडार । nय कामधेनु िनरं तर ।
सकळ सार तुजपाशीं ॥३
॥३॥
तूं भु
<मु<_चा दाता । तूं सदयपणC जीव रa^ता । तूं चुक
वसी
क
वसी सकळ
आघाता । इaHछत पदाथा दे सी तूं ॥४
॥४॥
तूं सदा शांत सुूसPन । अनPया पािळसी कृ पC क-न । आवडचC भातुकC दे सी

पूण । भवबंधन तो"डसी ॥५
॥५॥
तूं सकळ दे वांचा"ह दे व । तूं सकळ िस7 योिगयांचा राव । अनंतॄ~ांडंची ठे व

। तूंिच जीव जीवाचा ॥६
॥ ६॥
तूं आ`हां सकळांचा अिधपती । lेय lान lाता िनabती । तुXया कृ पे

वण
कैिच गती । मूढमती जीव सव ॥७
॥७॥
तEर आतां होवोिन सुूसPन । दा दजे ःतवनीं मान । तुझC नाम
पिततपावन । कर कpयाण सकळांचC ॥८
॥८॥
अमंगळ सकळ हरावC । सुमंगल दान वरदं rावC । अनPयातC तोषवावC ।

अंगीकारावे सकळह ॥९
॥ ९॥
यापर ऋ
ष मुिन सुरवर । य^गण गंधव "कPनर । मानव आaण
वrाधर ।
ःतवन अपार कEरताती ॥११०
॥११०॥
११०॥
मुkय नारद भृगु
वरिचत । ःतवन कEरती अ=यभुत । हC पEरसोनी दे वद ।
कृ पावंत अभय दे ॥१११
॥१११॥
१११॥
ते अ.यवरदवाणी । ःतोऽीं ःथा

पली मुनींनीं । तेिच
िच या मंथीं
ववरोनी ।
तु`हां िनरोपणी िनवे"दतU ॥१२
॥१२॥
१२॥
मुkय येथC धरोिन भाव । यान ूथम करावC अपूव । मानसपूजा

विध सव ।
सारोिन ःतव करावा ॥१३
॥१३॥
१३॥
या ःतोऽाचC पठण । करावC वीस आवतन । एवं सह] संkयेचC आवतन पूण
। कEरतां ूसPन द होय ॥१
॥१४॥
भूत
पशाच समंधभय । जे नाना परंचे अपाय । ते िनवटोिन कर उपाय ।
र^ी काय सकृ पC ॥१५
॥१५॥
१५॥
यशदायक क_ितवधन । पुऽ पौऽं दे धनधाPय । ^ेम आयुरारो|य कpयाण ।

जयौी पूण ूा होय ॥१६
॥१६॥
१६॥
राजूजा"द सकिळक । वँय होती आवँयक । ौे@पणीं सकळ लोक । वं"दती

दती
अनेक से
वती ॥१७
॥१७॥
१७॥
^य अपःमारा"द रोग जाती । कूंमांड डां"कणी य^ पळती । यंऽ मंऽ तंऽ न

बाधती । संरa^ती अवधूत ॥१८
॥१८॥
१८॥
महपीडा नाना उपाधी । तुटती अव2या आिधhयाधी । वन जळ अa|नसंधीं ।

कुपािनधी तारल ॥१९
॥१९॥
१९॥
वतळोिन जाय अlान । ूा होय इaHछत lान

lान
वrा होय आयुंयवधन ।
भु
< मु
< पूण लाभावी ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
ूितकाया नेिमpया नेमा । आचरण क_जे सोसोिन ौमा । फळ पावे पूण
कामा । तया उमा दया उपजे ॥२१
॥२१॥
२१॥
मनीं नाणावC
वपरत । अनु@ानीं बैसावC िनवांत । पराPन ूितमह शयारत ।
ववaजत असावC ॥२२

॥२२॥
२२॥
एवं सािधतां िनbयCसी । =वंEरत पावे अ

वनाशी । नाचरतां जो यातC दषी
ू ।
तो रवरवासी पावेल ॥२३
॥२३॥
२३॥
जो ोतःथC करल पठण । तया शऽु होतील शरण । इaHछत कामना होतील
पूण । ददशन लाभेल ॥२४
॥२४॥
२४॥
हे मुनीचे भांयाथt । वरूदानC "दधलीं असती । तेिच िनवे"दले ूाकृ ती ।

िमळवोिन संम
ौोितया ॥२५
॥२५॥
२५॥
तंव ौोते `हणती पावन । कथा कर

वली आ`हां ौवण । धPय या ःतोऽाचC
म"हमान । कpपिम
ु पूण उभाEरला ॥२६॥
२६॥
पुरवावया सकळांचC मानस । हा अवतरला सगु- अ

वनाश । पEर याची
aःथित गित आ`हांस । िनरोपा सुरस आवडं ॥२७
॥२७॥
२७॥
व<ा `हणे येच

वषयीं । मुनीनC िनbय केला पाहं । ते िनरो
पतU नवलाह ।
सांठवा Tदयीं आवँयक ॥२८
॥२८॥
२८॥
न कळे अवघूतािच aःथती । बालोPम

पशाच अवaःथ । कधीं न|न"दगंबर
"फरती । फक_र होती तुका"द ॥२९
॥२९॥
२९॥
कधीं जोगी कधी भोगी । कधीं संगी कधीं िनःसंगी । नाना-पC धरोिन जगीं
जगीं ।
ूगट योगी "फरतसे ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
इHछामाऽC जया गमन । इaHछला ठाव पावती जाण । जो कर सहज ःमरण
। तेथC येऊन पावती ॥३१
॥३१॥
३१॥
राज हट दोPह माग । हC जाणोिन वेगळे िच अंग । नाना मुिा योग ूसंग ।
कळा सांग जाणती ॥३२
॥३२॥
३२॥
जाणोिन अजाणता असे । hयापोिन अhयाि वसे । भासोिन

भासोिन अभास=व
वलसे
। करोिन नसे कतृ= वीं ॥३३
॥३३॥
३३॥
ऐसा हा अ
वनाश दराणा । असे अतय वेदपुराणा । नये कवणाHया
अनुमाना । गुणातीत िनगुण
ा कोण जाणे ॥३४
॥३४॥
३४॥
पर तोिच होय जर कृ प । अंतरं उजळ lानदप । तर याना येईल तC
-प । एहवीं
हवीं अ-प सवदा ॥३५
॥३५॥
३५॥
=या कृ पेHया ूाीसाठYं । योगी सोिशती कचाट । जीवूाणC आटाट ।

भोिगती कपाट बैसोनी ॥३६
॥३६॥
३६॥
तैसी अबला वृ7 जना । न घडे िच या अवघड कारणा । `हणोिन ःवpप हे

धारणा । िनवडोिन ूेरणा केला मंथीं ॥३७
॥३७॥
३७॥
पEर यािस पा"हजे भ

< [ढभाव । इं "ियनेमC कर उपाव । यान ःतोऽ जC
अपूव । बम सव जाणावा ॥३८
॥३८॥
३८॥
िनवे"दpया ऐसC । पठण क_जे अनPय तैसC । मग तो पावेल क-णारसC । [ढ

भरवसC साधकां ॥३९
॥३९॥
३९॥
हC नोहे अूमाण । नारदभृगूचC स=य वचन । पंर एकामे करोिन मन । करा

पठण ऐसC ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
लोकोपकारासाठYं । िनवे"दली मंथीं हातवट । ूेमभावC धरोिन पोटं । साधा
गोFी आवडची ॥४१
॥४१॥
४१॥
या धारणेHया साधनीं । अनुभव आला मजलागुनी । `हणोिन मंथीं ठे

वलC
िलहोनी । अिथक जनीं ःवीकाEरजे ॥४२
॥४२॥
४२॥
असो सुरवरसमुदाय ऋ
षभार । येणC ःतवनC करोिन अपार । तोष
वला
द"दगंबर । जो का उदार जगगु- ॥४३
॥४३॥
४३॥
अ
वनाश
अ
वनाश झाला संतो
षत । नाभीकरे अभय दे त । तु`हां सकळांचे मनोरथ ।
पूण असोत सवदा ॥४४
॥४४॥
४४॥
अभयवाणी ऐकतां कानीं । दं द

ु भीनाद
ु झाले गगनीं । दे वललना गाती गाणीं ।
आनंद मनीं सकळांHया ॥४५
॥४५॥
४५॥
कळा पाऽC नाचती । गंधव रागउपराग गाती । ओवाळोिन पंचारती । कुरवंड

कEरती जीवूाणC
जीवूाणC ॥४६
॥४६॥
४६॥
वमानीं दाटले सुरवर । कEरती पुंपव

Fसंभार । दनामाचा कEरती गजर ।
जयजयकार सूेमC ॥४७
॥४७॥
४७॥
काया वाचा आaण मन । दचरणीं केलC अपण । ऋ

ष वेदघोषC क-न । भावे
सुमन अ
पती ॥४८
॥४८॥
४८॥
परमानंद दाटला मानसीं । सूेमC वं"दला अ

वनाशी । आlा घेवोिन दे वऋ
ष
। ःवःथळासी चािलले ॥४९
॥४९॥
४९॥
दे वऋ
ष नार नर बाळा । योगी िस7 साधूंचा पाळा । ूद^णा घाली तये
वेळां । िसंहाचळाभUवतीं ॥५०
॥५०॥
५०॥
पुनरा घािलती लोटांगण । जयशmदC मागुती गजून
। ¦मूित करोिन
अवलोकन । पावले ःवःथान सवह ॥५१
॥५१॥
५१॥
धPय या अधूवताची लीला । वaणत जाती आपुिलया ःथळा । हे मूित

पाहतांची डोळां । आनंद सकळा जीवासी ॥५२
॥५२॥
५२॥
ौीसगु-द दयाघन । शरणागतािस कEरतो पावन । आवडचC दे तसे दान ।

कामना पूण करतसे ॥५३
॥५३॥
५३॥
अ
वनाश सदय "दगंबर । हC साधुसuजनाचC माहे र । तया समाजीं हा िनरं तर
। उदार धीर वसतो क_ं ॥५४
॥५४॥
५४॥
तयांचC hहावC जर दशन । तर संतांिस EरघावC शरण । पदं अपावा जीवूाण ।
करावC सेवन आवडं ॥५५
॥५५॥
५५॥
संत सदयपणC वोळतां । भेट कर

वतील अ
वनाशदा । दरं
ु कEरतील अवघी
िचंता । िन
वकpपता दे तील ॥५६
॥५६॥
५६॥
`हणवोिनया अनंतसुत । झाला संतचणांचा अं"कत । स=कृ पाळ सदय शांत ।

पुर
वतील अथ दनांचे ॥५७
॥५७॥
५७॥
=याचेिच हे दयेक-न । रसाळ चािललC िनरोपण । पुढल कथा गोड गहन ।

अमृताहन
ू आगळ ॥५८॥
५८॥
इित ौीदूबोधमंथ । यासी नारदपुराणींचC संमत । पEरसोत ूेमळ भा

वक
भ< । चतुदशोयायाथ गोड हा ॥५९
॥५९॥
५९॥
॥ इित चतुदशोयायः समाः

समाः ॥
अयाय पंधरावा
ौीगणेशाय नमः ॥ ौीसरःव=यै नमः ॥ ौीसगु-दाऽेयाय नमः ॥
जयजय सगु- अ
वनाश उदारा । कृ पाघना तूं सवqwरा । िच"nलासा
जगद7ारा
ु ।
ऽगुणसुंदरा नमो तुज ॥१॥
जय
ऽगुणा=मका ँयामांगा । जय संगातीता तूं िनःसंगा ।
ऽतापहारका

ऽतापहारका
भवभंगा । अभेद अभंगा नमो तुज ॥२
॥२॥
जयजय जगपाळका जगaPनवासा । अनंत नामा अनंत वेषा । अlानछे दका

परमपु-षा । सा"िवासा नमो तुज ॥३
॥३॥
तूं केवळ आनंदाचा कंद ु । कृ पासागर परमानंद ु । शरणागताचे ताEरसी वृंद ु ।

पुर
वसी छं द ु अंतरचा ॥४॥
तुaझया कृ पाबळC क-न । चौदा

चौदा अयायC झालC िन-पण । तC ौोतीं केलC ौवण
। सतसuजन तोषले ॥५
॥५॥
याहिन
ु
वशेष आगळ । पुढल कथेची वदवा नhहाळ । ऐसी पुर
वणC माझी
आळ । Tदयकमळ वसोनी ॥६
॥ ६॥
गतकथायायीं सुरऋषी । पुसोन गेले ःवःथळांसी । मागC अ

ऽअनसूयेसी ।
वृ अ
वनाशी िनवेद ॥७
॥७॥
जC जC केलC तीथाटण । दे व^ेऽC केलीं अवलोकन । िस7 योगी भेटले पूण । तC

म"हमान ौुत कर ॥८
॥८॥
िगरगुhहा महाःथळC । सानथोर अित

वशाळC । अवलो"कलीं तीं सकळC । तC
िनरो
पलC उभयांतC ॥९
॥९॥
जेथC जैसीं झालीं दशनC । भ
<ूेमाचीं भाषणC । लाभले ूसाद
ूसाद अनुबमानC ।
तCह आवडनC ौुत केलC ॥१०
॥१०॥
१०॥
जेथC जैसा नेिमला नेम । तो"ह िनवे"दला सव बम । जेथC जेथC घेतलC
वौाम
। ते"ह सूेम
ववEरले ॥११
॥११॥
११॥
जंवजंव ऐकती िनरोपण । तंवतंव उभय आनंदघन । िचीं वाटलC समाधान ।

सुखसंपPन अंतरं ॥१२
॥१२॥
१२॥
िन=य सोहोळा मं"दरं

दरं । िस7 ऋ
ष येती घरं । पाहोिन सुखावती अंतरं ।
ूेमलहर भेटतां ॥१३
॥१३॥
१३॥
अ
ऽ अनसूया ूेमC क-न । आदरC पूaजती "nजगण । अितिथस=कारं परम
िनपुण । दे ती भोजन इaHछत ॥१४
॥१४॥
१४॥
जे जे इHछा जया मानसीं । ते पुर

वता होय अ
वनाशी ।
वPमुख जाऊं नेद
कवणासी । सुख समःतांसी दे तसC ॥१५
॥१५॥
१५॥
जेथC वसे द"दगंबर । तेथC आिधhयािध नसे अणुमाऽ । भय पीडा गेली दरू ।
Eरपु तःकर कiचे मग ॥१६
॥१६॥
१६॥
जेथ अवधूत स=पाऽ । तो दे शिच जाणा प

वऽ । दाEरिय नसे अणुमाऽ ।
पावती सवऽ सुख तेथC ॥१७
॥१७॥
१७॥
असो सा"ि पवतीं । िन=य आनंदिच वषती । अ

ऽअनसूया सुख पावती ।
भा|य भोिगती अनुप`य ॥१८
॥१८॥
१८॥
चंि अ
वनाश आaण दवा
ु स । आचरती िन=य उभय सेवेस । पूण कEरती
इaHछत मानस । "कम
प उदास होऊं नेद ॥१९
॥१९॥
१९॥
आपुले पुऽधमातC जाणून । आवडं
पतरांचC कEरती सेवन । काया वाचा आaण
ूाण । aझज
वती पूण ःव"हताथ
ःव"हताथ ॥२०
॥२०॥
२०॥
तीथ ोत तप दान । ^ेऽ दे व आaण यl । अनेक पूजा अनु@ान । आगळ

याहन
ू
पतृसेवा ॥२१॥
२१॥
पृवीदाना"द जर केलC । अwमेधा"द यl भले ।

पतृसेवेHया तुलने न आले
। गौणिच झाले यापुढC ॥२२
॥२२॥
२२॥
महायाऽा केpया तीन । सुवणर=नीं तुळा दान । याहनी

ु अिधक असे पुsय ।
कEरतां नमन एक माते ॥२३
॥२३॥
२३॥
महा^ेऽीं पुsयकाळं । सह] गोूदानC यु< केलीं । पEर तुलनेसी नाहं आलीं
। उणीं नेिमलीं नमनापुढC ॥२४
॥२४॥
२४॥
सवाf वEर@
पतृसेवा । तेथC इतर पुsया कोण केवा । हा
वचार जाणोिन
बरवा ।
ऽगुणा=म दे वा मानवलC ॥२५
॥२५॥
२५॥
तारावया साळे भोळे जन । हC वम का"ढलC िनवडन

ू । रहाणी दावावया लागून ।
दा
वती आच-न सेवाधम ॥२६
॥२६॥
२६॥
अनPय ूीित धरोिन भाव । माता

पता मािनले दे व । सेवा मां"डली अपूव ।
वशेष गौरव िन=य नवा ॥२७

॥२७॥
२७॥
से
वतां न मािनती कधीं ऽास । "दवसC"दवस आवड उpहास । व"डलां होऊं न
दे ती उदास । अनPय दास होवोिन ॥२८
॥२८॥
२८॥
जेवीं ऽेतायुगीं ौावण । कर

पतरांचC सेवन । कावड उभय ःकंधीं वाहन
ू ।
केलC अचन शु7 मनC ॥२९
॥२९॥
२९॥
यापर
ऽवग ूीतीं । "दवा िनशीं उभयां से
वती । मुखC वेदचचा कEरती । ूेम
वाढ
वती अपार ॥३०
॥३०॥
३०॥
पतृआlा वंदोिन
दोिन िशरं । काजC कEरती नाना पर । कधीं टाकोिन न जाती
दर
ू । जोडpया कर ित@ती ॥३१॥
३१॥
यांसीच `हणावC कुमर । जे

पतृसेवेसी सादर । ःवनींह नेणंती अनादर ।
मािनती
ूयकर सेवाधन ॥३२
॥३२॥
३२॥
नाहं तर ये लोक_ं । धनाढय पुऽ असती सुखी ।

पतरां दे खोनीं होय दःखी
ु ।
तया लेखी तृणवत ॥३३
॥३३॥
३३॥
सुख न वाटे दे खतां । तो कiचा नमी माता

पता । मनीं िचंती =यािचया घाता
। `हणे वृ7तां "कती हे ॥३४
॥३४॥
३४॥
ते बहु ममतेनC बोलती । ऐकोिन कांटाळे बहु िचीं । विचत कांहं

आlा
पती । बोध िचीं उपजे =या ॥३५
॥३५॥
३५॥
व] अPन नेद पुरतC । मागतां

मागतां कठोर बोले वचनातC । अणुमाऽ नेद सुखातC
। मरण =यांतC वांछYत ॥३६
॥३६॥
३६॥
भाया आaण धन । पुऽ कलऽ आवडे ूाणाहन

ू । व"डलांचC न कर अचन ।
पापी मलीन दF
ु मती ॥३७॥
३७॥
मातेची काया उघड । वसन मागतां `हणे रांड वेड । कांते पाटाऊ दे साड ।
अनेक आवड पुरवीत ॥३
॥३८॥
िचंया गांठY मातेला । लागतां लuजा न वाटे =याला । कौपीन जरूा
प=याला । संकोच मनाला नुपजेची ॥३९

॥३९॥
३९॥
आपण नेसे रे शीमकांठYं ।
प=यांची न सोडवी लंगोट । केhहढा सुपऽ
ु जPमला
पोटं । दःख
ु दे कोट
पतरांतC ॥४०॥
४०॥
कधीं न बोलेची रसाळ । फेक_ दF

ु शmदांचC इं गळ । दप दावोनी चळचळ ।
कांपवी कळकळ भोगवी ॥४१
॥४१॥
४१॥
आपण कांता सुखासनीं ।

पतरां फाटकC अथवां अवनी । कदा
प दया नुपजे
मनीं । टाक_ दरखोनी
ु बोलतां ॥४२॥
४२॥
मोहC जवळ ये जर माता । तंव आपण सरोनी जाय परता । `हणे थुक
ं ा उडे
बोलतां । पुरे चावटता न करा हे ॥४३
॥४३॥
४३॥
`हणे "कती हC तुमचC वृ7पण । मळमूऽC सुटली घाण । लाळ बेडके करोन ।
घर थुंकोन नासलC ॥४४
॥४४॥
४४॥
कोठोिन आयुंया आली वृ7 । "कती सोसावी उपाधी । मृ=यु लपला कवणे
सादं । येईल कधीं न कळे तो ॥४५
॥४५॥
४५॥
तु`हं उभयते आ`हांसी । आaणलC जगीं हन=वासी । मरतां सुख िनbयCसी ।

वाटे ल aजवासी संतोष ॥४६
॥४६॥
४६॥
मेpयाह तु`ह घालवाल । शCपPनासातC नाडाल । तुमचC कज लागतU सबळ ।

फेडणC जंजाळ मजभUवतां ॥४७
॥४७॥
४७॥
ऐिसया पEर िन=य गांaजतां । दःख

ु उपजे =यांHया िचा । `हणती दे वा मरण
आतां । दे अतौता आ`हांतC ॥४८
॥४८॥
४८॥
कालC करोिन ूसंग आला । दे ह रोगC जजर झाला । ूाण कासावीस होऊं
लागला । दया पुऽाला नुपजे ॥४९
॥४९॥
४९॥
अंतींह न कर सेवन । जवळ न बैसेिच कांता आपण । न दे ची तया उदक
अPन । लौ"कक िभPन बा दावी ॥५०
॥५०॥
५०॥
उगािच बैसोिन बाहे र । जगीं नेऽां लावी पदर । `हणे सोडोिन जाती
पतर ।
दःख
ु फार जीवासी ॥५१॥
असो दःखां
ु तC भोगोन । माता
पता पावलीं मरण । लौ"कक भाव जाणोन ।
कर -दन पुऽ तेhहां ॥५२
॥५२॥
५२॥
ल"टकाची आबोश केला । जग शांत

वती तयाला । मेिलया
वधी आरं िभला ।
बहु आनंदला अंतर ॥५३॥
५३॥
खच लागतां िhयास । जीवीं होत कासावीस । बोलोिनया दावी जगास ।

`हणे अडचणीस व"डल गेले ॥५४
॥५४॥
५४॥
माता
पतयांHया कारणा । वCचावC वाटे बहत
ु धना । काय करावC "दवसमाना ।
हौस मना ऊदं डची ॥५५
॥५५॥
५५॥
व"डलांची पुsयाई हन । `हणोिन ूसंगीं अडचण ।

वू तु`ह सव सुl ।
गोड क-न घेईजे ॥५६
॥५६॥
५६॥
ऐसC वदोिन लागे कमासी । आनंदC कर

पंडदानासी । दान दa^णा
दa^णा उधार
"nजासी सोड । जीवनासी आदरC ॥५७
॥५७॥
५७॥
सव ूसंग संपादोन । सदनीं बैसला आनंदघन । केpया संकpपा "nजगण ।

घरं येऊन मागती ॥५८
॥५८॥
५८॥
=यांसी कर चाळाचाळ । `हणे आज उrां सकाळ । ते बापुडे लागती गळं ।

आशामेळं प"डयेले ॥५९
॥५९॥
५९॥
िनमह क-िन मागतां । कोप उपजे बहु िचा । "nज `हणती पुऽधमता ।
कैसी आचरतां हे तु`हं ॥६०
॥६०॥
६०॥
=यांचे उदरं जPम घेवोन । कांहं hहावC क_ं उीण । चाळ

वतां आ`हांलागून
।
पतृऋण कCवी "फटे ॥६१
॥६१॥
६१॥
शmद ऐकोनी बोधावत । `हणे काय मी =यांचे कज लागत । जPम उदं डासी
उदं ड दे त । यांत काय अघ"टत कोणतC ॥६२
॥६२॥
६२॥
आपुले आपण मरोन गेले । शेवटं ऋण करोिन ठे

वलC । =यांचे बापाचC काय
घेतलC । दे णC आलC मज वृथा ॥६३
॥६३॥
६३॥
ऐकोिन यजमानाची वाणी । "nज आbय कEरती मनीं । न करा ऐिसयाचे

धनीं । धमपरायणीं मोजा हे ॥६४
॥६४॥
६४॥
हा परम नF दराचार
ु । पुनरा न येऊं याचे घरं । ऐसC बोलोिन ते अवसरं ।
उठोिन स=वरं जाती ते ॥६५
॥६५॥
६५॥
िधक् िधक् aजणC ऐिसयांचC । कदा तUड न पाहावC =यांचC । हे पाहणे

ु
भानुसत
ु ाचे । अघोर नरकाचे स=कार यां ॥६६
॥६६॥
६६॥
यांचC पाहतांिच वदन । ता=काळ करावC सचैलःनान । होऊं न rावC छायापतन

। मग भाषण कोठोनी
कोठोनी ॥६७
॥६७॥
६७॥
पतृिोह मातृिोह । ःवािमिोह गु-िोह । ॄ~िोह साधुिोह । रवरव पाहं

भोग =यां ॥६८
॥६८॥
६८॥
ॄ~ह=या सुरापान । भ^ाभ^ गमनागमन । आन दोष थोर सान । घडले

संपण
ू =या नरा ॥६९
॥६९॥
६९॥
शा]पुराणवेदा"दक_ं । जे दोष ूितपा"दले अनेक_ं ।
पतृग-िोह
ु-िोह यांचे मःतक_ं
। ःथा
पले िनःशंक_ं िनवाडे ॥७०
॥७०॥
७०॥
या चांडाळाचC अPन । कदा

प न करावC सेवन । कEरतां सुतक_ं Pयाय जाण ।
कळतां वमन यदथ क_जे ॥७१
॥७१॥
७१॥
हा जर षशा]ी िनपुण झाला । वेदव<ा जगीं `हण

वला । उदं ड माPयतेसी
आला । वांया गेला
पतृिोहC ॥७२
॥७२॥
७२॥
येणC तप जर बहु सािधले । नाना योग आसनC चािळले । िलंगाचनC दै वत

पूaजले । वायां गेलC
पतृिोहC ॥७३
॥७३॥
७३॥
पतृचरणीं नाह मन । याऽा केpया पायीं न|न । उदं ड केलC धमदान । वृथा
शीण िनंफल तो ॥७४
॥७४॥
७४॥
न सेवी जो असोिन
पतर । काय जाळावा =याचा
ववेक
वचार । दF
ु कमt
तो पापी घोर । तया नमःकार न करावा ॥७५
॥७५॥
७५॥
लोकां दावी दांिभकपण । अंतरं

पतरां कर छलन । जळU =याचC कमठपण ।
भोगील पतन नरककोट ॥७६
॥७६॥
७६॥
अहो हे ू=य^ मूितमत

ं । माता
पता गु- दै वत । यालागी जो ऽासC दख
वत
ु
। तो पावे घात पदोपदं ॥७७
॥७७॥
७७॥
=यासी दाEरिय
दाEरिय संकट अपमान । नाना पर ओढवे
व2न । अनेक दोषांचC
आरोपण । मूख= व गहन वृ
7 पावे ॥७८
॥७८॥
७८॥
काय कEरतां पावे अपयश । द|ध होय समूळ यश । नसतां जगीं वाढC nे ष ।
होय नाश सवथा ॥७९
॥७९॥
७९॥
जे का
पतृसेवेसी रत । दासपणC आlा पािळत । शmद अणुमाऽ नुpलंिघत ।
ूीतीं वाहात मःतक_ं ॥८०
॥८०॥
८०॥
पतृभ<_ची
वशेष आवड । चरणसेवेची स=य गोड । उदं ड कEरतां भावी
थोड । वाढवी ूौढ व"डलांची ॥८१
॥८१॥
८१॥
`हणे हे माझC दै वत । उभय बहकाळ

ु वांचोत । सेवा कEरतां माझा अंत ।
होवो िनabत पदं यांHया ॥८२
॥८२॥
८२॥
यांनीं बहु माते छळावC । `यां वचनची यांचC पाळावC । िच कधीं न
वटाळावC
। सेवCत मळावC "दनरजनी ॥८३
॥८३॥
८३॥
पूaजतां या स=पाऽांस । मज न उपजावा कधीं ऽास । िन=य

वनत होवोिन
प
वऽास । नाममंऽास जपावे ॥८४
॥८४॥
८४॥
िन=य
वनवी दे वासी । वृ7ां ठे वीं तूं सुखवासी । दःख
ु न दावी या जीवांसी ।
चरण िनवासी मज ठे वी ॥८५
॥८५॥
८५॥
ऐसी uया पुऽातC वासना । उभयांची ूीतीं करं अचना । अPय पदाथ नावडे
मना । याची साधनामाजी रमे ॥८६
॥८६॥
८६॥
तU धPय पुऽ या संसारं । ऋ

7 िस
7 तयाचC nारं । ित@ताित होवोिन
कामार । होय हर सखा =याचा ॥८७
॥८७॥
८७॥
यश क_ित पावे मान । =याचC दशनC

नC जग पावन । पाप जातसे द|ध होवोन ।
जोडे पुsय आगळे ॥८८
॥८८॥
८८॥
दःख
ु दEरि आaण संकट । पळे दे खोिन मानी वीट । तया ःत
वती सव वEर@
। नुपजे अEरF कदा तेथC ॥८९
॥८९॥
८९॥
सकळ दे व जोडोिन कर । िन=य ःत

वती =या अपार । ऐसा तो अ
वनाश
"दगंबर । दवा
ु स चंि
पतृसेवC ॥९०॥
९०॥
िन=य िन=य अितूीतीं । अ
ऽअनसूयेची सेवा कEरती । अचनीं बहु आनंद
मािनती । हे तु पुर
वती व"डलांचे ॥९१
॥९१॥
९१॥
ऐसे बहत
ु काळपयfत । सेवेमाजी ितघे रत । अ
ऽअनसूया आनंदभEरत ।
आनंदे बोलत पEरसा तC ॥९२
॥९२॥
९२॥
पावो
बा रे तु`ह करोिन सेवा । सुख "दधलC आमुHया जीवा । हC सेवा पा वो माधवा
। तुमिचया भावा पूण करो ॥९३
॥९३॥
९३॥
तुमचे मनींची कामना । सफिलत फळतील वासना । ऽैलोय मानवेल गुणा ।

जगद7ारणा
ु यो|य तु`ह ॥९४॥
९४॥
तुमचे ूताप होतील गहन । क_ितूभC उजळे ल

ऽंभव
ु न । सकळांमाजी ौे@
पावन । वंr जाण तु`हं सवाf ॥९५
॥९५॥
९५॥
िस7 ऋ
7 मांडारC ।
ऽभुवन संपी असो बा रे । सव सायोग बरे । ूा
खरे तु`हां होती ॥९६
॥९६॥
९६॥
शांित ^मा दया

वर
< । हं सदै व वसो तु`हांूित ।
वrाधन शररसंप
।
ववेकवृीं lान बहु ॥९७॥

९७॥
वrाकळा सुूसPन । असोत सकळ गुण वधमान ।

ऽ
वधताप अlान
अlान ।
जावो िनवटोन दशनCची ॥९८
॥९८॥
९८॥
बळ पराबम असे थोर । इHछा पूणत

ेचे दातार । वाणी फळो िस7 साचार ।
अनPयो7ार घडो सदा ॥९९
॥९९॥
९९॥
दःख
ु पीडा दFमित
ु । nै तभेद अवगित । पापवासना कpपांतीं । कदा
तु`हांूित न वागो ॥१००
॥१००॥
१००॥
आaण जोवर हे धरणी । मह तारा न^ऽ तरणी । तUवर ^ेम तु`हांलागोनी
। असो वरवाणी फळो हे ॥१
॥१॥
उभयतांHया ऐकोिन वरदा । भावC वं"दती ितघे पदा । `हणती सरली येथोिन
आपदा । सव संपदा जोडली ॥२
॥२॥
मग उभC राहोिन समोर ।

ऽवग जोडोिनया कर । ःत
वते झाले
ूयकर ।
वनय उर लाघवC ॥३

॥३॥
अहो जी दनदयाळा
दनदयाळा । मायबापा Tदयकोमळा । औदायधीरा सुशीला ।
आपाळा क-णाmधे ॥४
॥४॥
तु`ह आमुचे जPमदाते । दनव=साचे पािळते । आ`हां कोण जी तु`हांपरतC

। करल आःथे "दसेना ॥५
॥५॥
तुमचे ूसादC क-न । झालC या सृFीचC दशन । तु`हांपासोिन झालC lान ।

वदपठण सवह ॥६
॥६॥
तु`हांपासून सव ूकार । कळोिन आला स

वःतर । ॄ~=व "दधलC साचार ।
कृ पा थोर तुमची ॥७
॥७॥
तु`हंच आ`हां वाढ

वलC ।
वrादान आ`हां "दधलC । सकळांमाजी माPय केलC
। वृ कर
वलC पूण तु`हं ॥८
॥८॥
तु`हां
वण दाता थोर कोण । संकटC भोिगलीं आ`हांलागुन । जनन होतांची
अमृतपान । सागरिच पूण लो"टला ॥९
॥ ९॥
बहु सायासC वाढ

वलC । नरकमूऽातC तु`हं सा"हलC । लळे आव"डचे पुर
वले ।
दःख
ु िनवाEरलC सोसोनी ॥११०॥
११०॥
राग
वतां वCध
वतां सुरस । रसनेसी चाट
वला अPनरस । कधीं होऊं न "दलC
वरस । वाढ
वलC सरस चालणीं ॥११
॥११॥
११॥
बालाकाचे
बालाकाचे क-न कुमर । घड
वले तेथील संःकार । सुमह
ु ू त क-न "nजवर ।
वrा समम पढ
वली ॥१२
॥१२॥
१२॥
वrेमाजी िनपुण केल । ॄ~चय मान आlा

पलC । तीथयाऽे पाठ
वलC ।
ःवःथळा आaणलC आ`हां सुखी ॥१३
॥१३॥
१३॥
ऐसे तु`ह परम सकृ प । घटं उजिळला lानदप । सकळ िनवाEरले तु`ह
`ह
ताप । मायबाप धPय तु`ह ॥१४
॥१४॥
१४॥
तु`हांऐसा उपकार । कोण करल दजा

ु पामर । नये सर बरोबर ।
ऽभुवनांतर धुं"डतां ॥१५

॥१५॥
१५॥
हे उपकार फेडावयासी । यु
< न "दसे कवणापाशीं । धुंडोिन पाहतां
शा]पुराणांसी । आaण वेदासी सुचेना ॥१६
॥१६॥
१६॥
फेडावया तुमचC ऋण । कiची आ`हां अंगवण

गवण । आ`ह ल"डवाळ तुमचे अlान
। मौन चरण धEरयेले ॥१७
॥१७॥
१७॥
शा]ाथातC धुं"डतां । सांपडला एक

वचार पाहातां । िनणय केला ऋणाथा ।
तोह आतां िनवेदं ू ॥१८॥
१८॥
िhयऋण अPनऋण । व]ऋण धातुऋण । चोरमारजारऋण । उपकारऋण

वेगळC ॥१९
॥१९॥
१९॥
जळऋण ःथळऋण । का@ऋण आaण पाषाणऋण

पाषाणऋण ।
वrावाद भयऋण ।
त-ऋण काच पाच ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
"nपद चतुंपदऋण । दानऋण घमऋण । दे व आaण सेवाऋण । hयापारऋण
वेगळC ॥२१
॥२१॥
२१॥
आप तेज वायुऋण । पृवी आकाशाचC असे ऋण । अa|न"nजाआ ऋण ।

घातऋण अनेक ॥२२
॥२२॥
२२॥
]ी ऋ पुऽऋण । कुिळकऋण गोऽजऋण ।

पतृऋण मातृऋण । गु-ऋण
जाaणजे ॥२३
॥२३॥
२३॥
अनेक ऋणाHया पर । बहतची

ु असती िनधार । पर िनव"डलC सार
वचारं ।
मंथ
वःतार न वाढवी ॥२४
॥२४॥
२४॥
ऋण वैरह=या
ऽगुण । आaणक पापपुsय िनव"डले दोन । एवं पांच कद मी
वचार पाहन
ू । कम ःथापन पi केलC ॥२५॥
२५॥
सकळ सृFीचा उभारा । जPमकमराहट फेरा । येिच आधारC परःपरा ।

कळसूऽा नाच
वलC ॥२६
॥२६॥
२६॥
मूळ इHछा वासनेचा खेळ । येथोिन कतृ= व असे सकळ । =यागुणC रिचलC हC
"ढसाळ । ॄ~ांडगोळ जीवमाऽ ॥२७
॥२७॥
२७॥
जीवापासुनी जो घडे धम । तCिच तयाचC जाणा कम । मु< ब7ाचC वम ।
वासनाबम uया रतीं ॥२८
॥२८॥
२८॥
जैसी जैसी
सी वासना धावC । फळ तैसC तैसC तया पावे । लय वासने होतां बरवC
। मु< ःवभावC होय तो ॥२९
॥२९॥
२९॥
असो मागे झालC ऋणःथापन । तC शा]PयायC क-ं मोचन । सावध क_जे

आतां ौवण । ःवःथ मन करोनी ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
िhयऋण िhय फेडावC । शेष राहतां जPम 2यावC । पशुwाना"द
ाना"द hहावC । फे"डत
फेडावे बह"दवसां
ु ॥३१॥
३१॥
अPनऋण =याचपर । असpया फेडावC झडकर । राहतां तयाचे घरं । पोटभर

जPम 2यावा ॥३२
॥३२॥
३२॥
व]ऋण दे तां रा"हलC । व]C वाहाणC घरं =या आलC । बैल घोडे झाले हे ले ।
वाहतां मेले ओझCची ॥३३
॥३३॥
३३॥
धातुऋण रा"हलC दे तां । तेथC

थह C ौमावC ओझC वाहतां । "कंवा तःकर
वदे हाEरता
। धातु^ीणता जाaणजे ॥३४
॥३४॥
३४॥
जारऋणC मंथी असती । पुढC कंु टणे होवोिन फे"डती । अपवाद नाना भोिगती ।
िश^ा घेती फुका ते ॥३५
॥३५॥
३५॥
उपकारं उपकार करावा । न "फटतां पोटं जPम 2यावा । सुख दे वोिन ौम

सोसावा । आपुिलया जीवा ते ठायीं ॥३६
॥३६॥
३६॥
जळऋण जीववावC । तेणCची तC स=य "फटावC । ःथळऋणC सप hहावC गु rावC
धन तया ॥३७
॥३७॥
३७॥
काFऋणC rावC घर । पाषाणऋणC दे वागार ।

वrाऋणC सेवा थोर । िhयस=कार
बरवा तो ॥३८
॥३८॥
३८॥
वादा अपावी शांित । ऋण वारोिन अिधक होती । भय क_जे इHछा पुरती ।

जीवनC हरती त-ऋणC ॥३९
॥३९॥
३९॥
काचपाचाचC ऋण । घेतां चोEरतां होय पूण । पालटे दे तां जाय "फटोन । न

दे तां नयन ते जाती ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
"nपद चतुंपद होय । उदरपूतनC तC जाय । जीवन जाणतां मु< होय । कदा
न राहे तC ऋण ॥४१
॥४१॥
४१॥
दान धम जC 2यावC । जPमोिन =याचC कpयाण करावC । अनेक यु<_नC फेडावC
। नेम बरवे निमले ॥४२
॥४२॥
४२॥
दे वऋणC कुळधम । करोिन फेडावीं संॅमC । सेवाऋण सेवाबमC । स=य धम तC

"फटे ॥४३
॥४३॥
४३॥
hयापारऋण तC ता=काल दे तां । उरलC "फटे जPम घेतां । ऋणमोचन तीथt

ःनान कEरतां । तi मु<ता जीवािसया
जीवािसया ॥४४
॥४४॥
४४॥
आप तेज वायु पृवी आकाश । जPमाथ घेणC =यांचा अंश । शेखीं मरतां
uयाचा =यास । rावा अवँय लागतो ॥४५
॥४५॥
४५॥
अa|न हवनC तोषवावा । क_ं "nज भोजनीं तोषवावा । तो भाग येणC "फटावा ।
"nज फेडावा "nजाचनC ॥४६
॥४६॥
४६॥
आवग ूितपालनC । ऋण हरावC सदयपणC । पािळतां न कांटाळणC । uयाचC

घेणC तो घेतो ॥४७
॥४७॥
४७॥
घातऋणC समंध होय । सेवा दानीं तो"ह जाय । ]ीऋण उपाय । पुऽ होय
तर "फटे ॥४८
॥४८॥
४८॥
ववाहC "फटे पुऽऋण । कुळं गोऽजा

पंडदान। "बयाकम उ7ारण । ऐसC
ूमाण या काजीं ॥४९
॥४९॥
४९॥
ऐसीं अनेक ऋणC असतीं । वम जाणोिन फे"डतां "फटती । सवाfहु नी

वशेष
असती । =यांची kयाती वेगळ ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
माता
पता आaण गु- । या ऋणासी नाहं आधा- । नाहं शा]यु
<
वचा- ।
कैसेिन पा- तi होय ॥५१
॥५१॥
५१॥
तथा
प शा]ीं िनणय ।
पतृऋणासी केला उपाय । तदनुसारC केिलया होय ।
ऋण जाय "फटोनी ॥५२
॥५२॥
५२॥
तयाचC ऐका िनरोपण । वेदशा]ी स=यूमाण । कोण कैसC तया आचरण ।

तC"ह
ववरोन दा
वतो ॥५३
॥५३॥
५३॥
उदरं सतपुऽ जPमला । आचरण शु7 वागU लागला । क_ित संपा"दता झाला
। आनंद
प=याला =यािच गुणे ॥५४
॥५४॥
५४॥
क-ं नये आlा उpलंघन । वतq

प=याचा हे तू पाहन
ू । जC जC इHछY =याचे
मन । तCिच पूण करावे ॥५५
॥५५॥
५५॥
प=याहनी
ु आगळC । नाम -प जेणC वाढ
वलC । आिधप=य
प=यासीच "दधलC
। मयादC रa^लC बहफार
ु ॥५६॥
५६॥
केpया वृाचC िनवेदन । करणC तC"ह कर ौुत क-न । नॆतेचC करोिन भाषण
। संतोषवी मन "दवािनशीं ॥५७
॥५७॥
५७॥
सेवेमाजी त=पर होय ।

ऽकाळ वं"दत ूेमC पाय । सुरa^त ठे वी
पतृकाय ।
तेवींच मायसे
वत ॥५८
॥५८॥
५८॥
ऐसा योग^ेम कEरतां । दै वC शांत झाला

पता । =यािचया कमाची कर
सांगता । आचरे वृा नेम जैसे ॥५९
॥५९॥
५९॥
याऽा बमC गयावजन । "कंवा दे कपार

पंडदान । शेवटं घेतां सPयासमहण
सPयासमहण
। तi तC ऋण मु< होय ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
शु7 भ
<भावC साचC । ऐसCिच सेवन केलC मातेचC । ःवचमवहन कEरतां पदाचC
। न "फटे साचC तC ऋण ॥६१
॥६१॥
६१॥
जग वाचेनC बोलती । मातृऋणा सPयःत घेती । पार हC िमयाची जpपती ।

आंधळे होती दे खोन ॥६२
॥६२॥
६२॥
अहो जर ऐसC असतC । तर मातेिस संPयासी कां निमते । uयाचC ऋण होय
"फटते । कोण=या से मानी मग ॥६३
॥६३॥
६३॥
जUवर असे दे णC । तUवर `हणेल तC एकणC । भोगवील तC लागे भोगणC । नॆ

वचनC नमोनी ॥६४
॥६४॥
६४॥
सेवांचोिन अिधकार । केवीं चालेल कोणावर । हा सकळांिस कळतो

वचार ।
कळोनी अंधःकार कासया ॥६५
॥६५॥
६५॥
मातेचा उपकार न "फटे कांहं । `हणोिन संPयासीं वं"दती पाहं । तेवींच न

"फटे गु-ठायीं । अभुत नवलाई उभयांची ॥६६
॥६६॥
६६॥
ऐसC अ
ऽअनसूयेूती । ितघे
वनवोिनया बोलती । तुमचे उपकार न "फटती ।
आ`हां कpपांती कदाह ॥६७
॥६७॥
६७॥
प=याचC फेडावC जर ऋण । तर तो सगु- आ`हांलागोन । तारक उपदे श

=यापासून । आaण आ=म=वपूण लाधलU ॥६८
॥६८॥
६८॥
तो जगगु- पूण दातार । छे "दतां अlान अंधकार । lान ूकाशोिन केला

उ7ार । काय उपकार आठवूं ॥६९
॥६९॥
६९॥
=यािचया कृ पावलोकनC । लाधलU आ`ह गु गु धनC । जयािस वेद बोले
अनुमानC । तC िचिप
ू दे खणC दा
वलC ॥१७०॥
१७०॥
जेणC मोहमाया सव नािशली । भवॅांित समूळ छे "दली । कpपनातीत वृी
केली अवःथा मुरवली ःव-पांत ॥७१
॥७१॥
७१॥
िनEरHछ केलC आमुचC मन । सहजची झालC उPमन । तेणC केलC आपणासमान

। nै तपण नािथलC ॥७२
॥७२॥
७२॥
दे खणC तC िमया केलC । अदे खणC तCिच दा

वलC । मींतंप
ू णा नाहं उर
वलC ।
अभेद "दलC दान मज ॥७३
॥७३॥
७३॥
दावोिनया गु गुज । ^रा^रातीत केलC मज । ऐसा हा

पता सगु-राज ।
पूण काज केलC यानC ॥७४
॥७४॥
७४॥
तेवींच अनसूया तूं माता । सकृ प आ`हां उभयदाता । काय आठवूं उदारता ।
न ये फे"डतां िनbयC ॥७५
॥७५॥
७५॥
कैसेिन hहावC उतराई । हC सवःव तुमचेिन पाह । दन `हणोिन वाचे ठायीं ।
मौन पायीं अप माथा ॥७६
॥७६॥
७६॥
मी होय सेवा कEरता । दोष लागे बोलूं जातां । यालागीं ःतmध आतां । पायीं
माथा ओ
पला ॥७७
॥७७॥
७७॥
काया वाचा जीव ूाणC । क-ं सेवा गौरवपणC । तर

वःतारले तुमचे गुणC ।
सव धनC तुमची हं ॥७८
॥७८॥
७८॥
तुमचCिच असे सव कांहं । आमुचC `हणावया ठाव नाहं । शूPय होवोिनया
दे हं । ूण`य पायीं स[ढ ॥७९
॥७९॥
७९॥
ऐकोिन ल"डवाळांचC उर । सूेमC उभय कविळती स=वर । जीवीं झाला

आनंद थोर । अभयकर दे माथा ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
बा रे तुमHया िनरोपणीं । संतोष झाला अंतःकरणीं । तु`हां ऐसे लाधले गुणी
। पुरली धणी अंतरंची ॥८१
॥८१॥
८१॥
ॄ~चयातC आच-न । आलां सकळ याऽा करोन । =यावर आमुची सेवा क-न
। नाहं अिभमान वा"हला ॥८२
॥८२॥
८२॥
िनरिभमानी िनरहं कार । सवातीतपणC अंगीं

वचार । हC पाहोिन रहणीसार ।
आमुचC अंतर सुखावलC
ावलC ॥८३
॥८३॥
८३॥
पाहोिन तुमHया गुणांसी । सुखानंद उपजे जीवासी । आतां क-ं तुमHया
ववाहासी । मंगलकायासी आरं भू ॥८४

॥८४॥
८४॥
ॄ~चयापाठYं उम । अंगीकारावा गृहःथाौम । पूण होतील सकळ धम ।

धमाथक
ाममो^ तेथC ॥८५
॥८५॥
८५॥
सकळ आौमांचC सार । गृहःथाौम हा अितसुंदर । याचा क_जे अंगीकार ।

ःनुषा सुंदर आ`हां येती ॥८६
॥८६॥
८६॥
ऐकोन व"डलांचC वचन । ःतmध न बोलती ितघेजण । हे पुढल ूसंगीं

िनरोपण । रसाळपूण संवाद ॥८७
॥८७॥
८७॥
द अ
वनाश िन
वकार । दवा
ु स तपोधन योगेwर । चंि तेजःवी प
वऽ ।
कEरती
वचार मानसीं ॥८८
॥८८॥
८८॥
सवाfत ौे@ सवlता । शोभे ःवामी सगु-दा । तोिच सारासार असे जाणता
। पूण मनोरथा पुरवील ॥८९
॥८९॥
८९॥
शरणागताची जैसी ूीती । जाणोिन पुरवी तेिच रती । मनीं उपजो नेद
a^ती । करवी उपरती िनजबोधC ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
बोधवैभवातC दे वोन ।
ववेक शांित लेववून । संत केले आनंदघन । वसे
आपण संतमेळं ॥९१
॥९१॥
९१॥
जैसा आपण बाग ला

वला । जीवन दे वोनी वाढ
वला । फळं पुंपीं जi शोभला
। तi सुखावला जीव जैसा ॥९२
॥९२॥
९२॥
बाग "दसे शोभायमान । पुंपC दरविळलीं चहंू कडोन । मग मयC बैसोिन

आपण । उपभोग पूण घेतसे ॥९३
॥९३॥
९३॥
ते
वं संतसाधूंचे मेळं । lानबोधाचे कpलोळं । आ=मaःथतीची नhहाळ । घे
त ःथळं अ
वनाश ॥९४
॥९४॥
९४॥
संत से
वती ॄ~ानंद । =या आनंदाचा दकंद । तो ूात hहावया ःवानंद ।
संतपदची से
वजे ॥९५
॥९५॥
९५॥
संतपदं कEरतां िनवास । तेणC तुटती भवपाश । करोिन अlानितिमरनाश ।

वःतु अ
वनाश भेट
वती ॥९६
॥९६॥
९६॥
`हणोिनया अनंतसुत । संतचरणीं झाला रत । दनपणC दारं ित@त । दान

मागत कृ पेचC ॥९७
॥९७॥
९७॥
संत साधु सदय उदार । शरणागताचे दातार । मज दे वोिन अभयकर ।

मंथ
वःतार वाढ
वती ॥९८
॥९८॥
९८॥
इित ौीदूबोधमंथ यासी नारदपुराणींचC संमत । सदा पEरसोत भा

वकभ< ।
पंचदशोयायाथ गोड हा ॥१९९
॥१९९॥
१९९॥
अयाय
अयाय सोळावा
येथC न चले अPयो<_ । हC आपुलC ःवछं दC िच वागती । माियक पदाथा

नातळती । अवलोका ूीतीं याची लीला ॥७१
॥७१॥
७१॥
जगासी करावया पावन । आaण तुमचC करावया सेवन । ूगटले अवतार

घेऊन । यांचC म"हमान न कळे वेदा ॥७२
॥७२॥
७२॥
तुमचे हे तू पूणत
ेला । अिधकार पाहोिन चंि सU
पला । वृ
7कायाथ येणC झाला
। न छळ उभयांला कpपांती ॥७३
॥७३॥
७३॥
ऐकोिन अऽीचC उर । अनसूयेचC सुखावC अंतर । िचंता दवडोिनया दरू ।

आनंद थोर मािनला ॥७४
॥७४॥
७४॥
आनंदयु< दे खोिन माता । उभय चरणीं ठे

वती माथा । येर अंक_ं घेवोिन
उभयतां । आवडं सुतां चुं
बत ॥७५
॥७५॥
७५॥
`हणे आतां सुखC क-न । ःवइHछC रमावC आनंदघन । आवडचे हे तु होतील

पूण । िन=य दशन आ`हां दजे ॥७६
॥७६॥
७६॥
^ेम कpयाण असो तु`हांसी । `हणोिन माथा ठे वी कृ पा करासी । तंव नमी

पुPहा तो अ
वनाशी । वचन मातेसी बोलत ॥७७
॥७७॥
७७॥
तु`हां उभयतांवांचन
ू । आ`हांलागीं दै वत कोण । िन=य ूेमC वंदं ू चरण । हे िचं
यान पूजन आमुचC ॥७८
॥७८॥
७८॥
माता
पतयांतC न भजती । जे अPय दै वतC आरािधती । ते कैसेिन मु< होती ।
फेरं पडती बहसाल
ु ॥७९॥
७९॥
पुऽासी माता
पता दै वत । गृ"हणीसी पित िनabत । िशंयासी सगु-नाथ ।
मूितमंत स=य हC ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
सेवकिन@ा
किन@ा ःवामीठायीं । गृहःथासी दै वत अितिथ पाहं । ॄा~णावांचोिन
दै वत नाहं । अPय कांहं वणाfतC ॥८१
॥८१॥
८१॥
ॄा~णाची उपासना । सूय अ|नी गौतमी जाणा । याhयितEर< इतर जना ।

भाविन@पणा दै वता ॥८२
॥८२॥
८२॥
यायोगC हा शा]ाथ । वेदं िनवडोिन ठे

वला परमाथ । या ःवधमq पुरती अथ
। अधम अनथ नाचरतां ॥८३
॥८३॥
८३॥
हा धम जाणोिन जननी । आ`ह

वनय तुमचे चरणीं । येथोिन कpपना
नाaणजे मनीं । ःवानंदे भुवनीं असावC ॥८४
॥८४॥
८४॥
िन=य ॅमण असे ितघांसी । कारण सुख rावया लोकांसी । पर िन=य रजनीं
तुजपाशीं । येऊं िनbयCसी जनिनये ॥८५
॥८५॥
८५॥
तुaझया दशनावांचन
ू । आ`हां न गमे एकह "दन । माते स=य स=य हC
वचन । अPयथा भाषण नोhहे हC ॥८६
॥८६॥
८६॥
मी सवा ठायीं hयापलU । नाना -पC

वःतारलU । िन@ाभावC जगीं ूगटलU ।
भरोिन उरलU तुजपाशीं ॥८७
॥८७॥
८७॥
तC कैसC `हणसी माते । अ

वनाश वदे िनवे"दतU तूतC । "कंिचत ् आ=मैव
शmदातC । लावोिनयातC बोलतU ॥८८
॥८८॥
८८॥
िसंहाि "ढसाळ हा कायापवत । िशखरं मं"दर शोिभवंत । ूणव-प अ

ऽ
वराaजत । तपC तपत तेजःपुज

ं ॥८९
॥८९॥
८९॥
अध जेथC शशांककोर । ते तूं अनसूया सुंदर । पाहे मी तयाचे वर ।

hयंजनापर गुणातीत ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
जC वेदाचC होय िनज । तCिच या सकळांचC बीज । तया जाणती योिगराज ।
सकळ काज =याचेनी ॥९१
॥९१॥
९१॥
तो मी साकार ूगटलU जनीं । सवःव द करावयालागुनी । घेईल =याची

पुरेल धन । आrंतपारणीं "फटतील ॥९२
॥९२॥
९२॥
अ
ऽ सगु- हा दयाघन । येणC मातC भेट
वलC मजलागोन । तi एक=व पावलU
सदयपण । करावC पावन हC िच वाटे ॥९३
॥९३॥
९३॥
यालागीं माये पEरयेसी । तूं शरण जाय अऽीसी । दे हंच भCटसी

वदे हासी ।
[Fी अ
वनाशीं जडे ल ॥९४
॥९४॥
९४॥
मूळ वःतु ते अ
वनाश । माियक पदाथt असे नाश । कpपनेचा नुरे लेश ।
कiचा पाश मग तेथC ॥९५
॥९५॥
९५॥
हC वम न कळे संतांसी । जाणोिन

जाणोिन रमती अ
वनाशी । अभेद=वC ते मानसीं ।
सवा=मकासी पाहाती ॥९६
॥९६॥
९६॥
अnयपदातC पावतां । भेद नाहं संत दा । गु-कृ पे

वण पंथा । कCवी पावता
जीव होय ॥९७
॥९७॥
९७॥
यदथ गु-पदासी । शरण जावC अनPयभावCसी । तन मन धन अपिनया

पायांसी । सकळ अपायासी दवडावC ॥९८
॥९८॥
९८॥
उपायCिच
िच हरावे अपाय । अपाय सरतां कैचC भय । भय नसतांिच सहज िनभय
। होतां अभय सगु-चC ॥९९
॥९९॥
९९॥
ऐसC किथतां िनरोपण । अनसूया झाली तpलीन । वृ

होवोिन िनम|न ।
नाद फण होय जेवीं ॥२००
॥२००॥
२००॥
पु"ढले ूसंगीं संवाद । ूोरं उवतील आनंद । गुणमा गु- ूिस7 । द
व
वध सांगतील ॥१
॥१॥
द सकृ प दयाघन । ूबोधC कEरतील पावन । जC ऐकतां होय lान । सुख

समाधान साधकां ॥२
॥२॥
साधक िस7ांचे समूहं । अ

वनाश वसे =या ठायीं । तो संतकृ पेवीण कांहं ।
ूा नाहं कवणातC ॥३
॥३॥
`हणोिनया संतपदा । अनंतसुत

वनय सदा । =यायोगC सaHचदानंदा ।
आनंदकंदा भोगी तूं ॥२०४
॥२०४॥
२०४॥
इित ौीदूबोधमंथ । यािस नारदपुराणींचC संमत । सदा पEरसोत भा

वक
भ< । षोडशोयायाथ गोड हा ॥२०५
॥२०५॥
२०५॥
॥ इित षोडशोयायः समाः ॥

अयाय सतरावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःव=यै नमः । ौीगु-दाऽेयाय नमः ॥
ॐ नमो सगु- अभयकारा । सदय उदारा lानसागरा । अ

वनाश-पा
परा=परा । जगदो7ारा जग=पते ॥१
॥१॥
जय जगaPनवासा भयिनवारणा । जय अनाथनाथा भवभंजना । क-णाकर
वwरं जना । Eरपुकंदना नमो तुज ॥२

॥२॥
जय
ऽ
वधतापशमना शांता । जय
ऽगुणातीता भेदर"हता । अनंत कpयाणा
अनंता । द समथा नमो तुज ॥३
॥३॥
तव कृ पाकटा^C क-न । मंथ वद

वसी आपुला आपण । वाढ
वसी आपुलC
म"हमान । दासा पावन करोिनया ॥४
॥४॥
अभुत जे तुझी लीला क_ित । ते वणावया दे वोिन मित । उदार िच

ला
वजे मंथीं । Tदयीं ूीती उभवोनी ॥५
॥५॥
गत कथायाय शेवटं । मातेिस सांगे

गे गुज गोFी । अऽीसी शरण जाय
उठाउठYं । कर साठY lान गु ॥६
॥६॥
मायामोहो अिनवार । हा तुजसी बाधक थोर । हा तुटावया साचार । तुज
वचार सांिगतला ॥७
॥७॥
आशा लोभ हा क"ठण । येणCिच ूाणी पावले बंधन । सवःवीं गेलेत ॅमोन ।
नाश दा-ण यायोगC ॥८
॥८॥
अिनवार ह ईwर
ईwर माया । हC िच कारण उ¦भव
भव लया । जीव टा"कला
ॅमोिनया । बय
वबया
वषयाथt ॥९
॥९॥
काम बोध मद म=सर । दं भ आaण अहं कार । यांसंगC नाना
वकार । घडती
अिनवार नावरती ॥१०
॥१०॥
१०॥
लोभ मोहो आaण आशा । हे िच गुंतवी नेवोिन पाशा । मूळ होय जी

व=वनाशा
। वाढवी दराशा
ु आगळच ॥११॥
११॥
जैसा कोसला घर कर आपणासी । ःवकरC गुंतोिन पडे पाशीं । nार न ठे वी

िनघावयासी । शेवटं घातासी पावला ॥१२
॥१२॥
१२॥
तेवीं
वषयलोभीं जीव गुंतले । जPममरणाचC आवतणC घेतलC । फेर "फरतां
बहु कFले । पर न उबगले सवथा ॥१३॥
१३॥
जया झUबला
वखार । तया िनंब गोड फार । लवण तीआण साखर । कटु
िनधार गूळ `हणे ॥१४
॥१४॥
१४॥
शीत पदाथ उंण लागती । उंण तेिच शीत बोलती । ॅम िनिा दाटती ।
मुंिगया चढती चरण जड ॥१५
॥१५॥
१५॥
क_ं कर जो म"दरापान । तो अ=यंत जाय ॅमोन । िचखलीं लोळे आनंदघन

। बडबड भाषण भलतैसC ॥१६
॥१६॥
१६॥
वटं बन hयथा न कळे तयासी । सुख आनं

आनंद मानी मानसीं । हC दःख
ु न कळे
िनbयCसी । उPमादयोगCसी तpलीन ॥१७
॥१७॥
१७॥
=या
वर"हत जे कोणी । याचC दःख
ु ओळaखले =यांनीं । दे ऊं जातां िशकवणी
। ॅिमत मनीं नावडे ॥१८
॥१८॥
१८॥
पर सावधानाचC तळमळे मानस । योजोिन सांगती उपायास । मानी ते

पावती सुखास । न घडे नाश कpपांतीं ॥१९
॥१९॥
१९॥
याच
वषयीं
वनंती । अंबे कEरतU तुजूती । उतायावीण
यावीण िनabती ।
वष
कpपांतीं उतरे ना ॥२०
॥२०॥
२०॥
रोग होतां शEररासी । जाणCिच लागे वैrापाशीं । औषध दे वोिन वेगCसीं । रोगा
नाशी िनbयC तो ॥२१
॥२१॥
२१॥
यावां
नाना पEरचे
वखार डसती । जीवीं hयाकुळ चरफडती । ते उताया वांचू
चिू न न
हरती । उतारे उतरती ^णमाऽे ॥२२
॥२२॥
२२॥
तेवींच माग चालतां । पजPयकाळं अडवी सEरता । ते उतायावां

यावांचोन सवथा
। पैल जातां नये क_ं ॥२३
॥२३॥
२३॥
यािच ूकारC क-न । जीव भवॅमC गेला गुंतोन । येथोिन काढवया समथ
कोण । एका सगु-
वण "दसेना ॥२४
॥२४॥
२४॥
तो हा भवसागरचा
भवसागरचा ता- । महा समथ सदयगु- । ॅांित छे दोिन पैलपा- ।
नेईल िनधा- शरणागता ॥२५
॥२५॥
२५॥
भवभयातC स=य वार । ॅांित कpपनेसी िनवार । अभय दे वोिनया तार ।

समान कर आपुिलया ॥२६
॥२६॥
२६॥
आaणक अनसूये पEरयेसी । `यांह उपाय केले भय हरावयासी । शरण

जावोिन बहत
ु गु-ंसी । सकळ ॅांतीसी वाEरलC ॥२७
॥२७॥
२७॥
बहु उपदे श अंगीकाEरले । =या श]Cिच अlान छे "दलC ।

ववेकlान ूा झालC
। अ
वनाश पावलC पद मातC ॥२८
॥२८॥
२८॥
दे हंचा गेला nै तभेद । िचंता िनरसला गेला खेद । िच झालC िनnf n । झाला
बोध अनुप`य ॥२९
॥२९॥
२९॥
बहु गु-ंचेिन मित । मज दे हं पावली शांित । वैरा|य आaण
वर
< । सबळ
अनुर
< बाणली ॥३०
॥३०॥
३०॥
बहगु
ु -ंची पावलU कृ पा । तेणC पल
वलC
ऽ
वधतापा । दे हं उजिळलC lानदपा
। जPममरणखेपा चुक
वpया ॥३१
॥३१॥
३१॥
दे हंचC हरप
वले
वकार । मज केले अजरामर । वृ
झाली ॄ~ाकार । दजC
ु
अणुमाऽ "दसेना
ना ॥३२
॥३२॥
३२॥
आॄ~ःतंबपयfत । मीच झालUसे िनॅांत । =वांह hहावC ऐसा हे त । `हणोिन
वनवीत तव पदा ॥३३

॥३३॥
३३॥
तंव अनसूया `हणे बा दा । तूं बोिललािस जC जC "हता । ते ऐकोिन संतोष

िचा । धPय लाभता करवीसी ॥३४
॥३४॥
३४॥
पर एक पEरसी माझा ू । बहु गु-योगC पावलासी lान । ते गु- "कतीक

कोण । सांगC िनवडन
ू राजसा ॥३५॥
३५॥
तुझे बोलाचC वाटतC नवल । बहु गु- हे बोिललास बोल । येणC कpपना वाढली
ूबळ । तC तूं िनमूळ
कर आतां ॥३६
॥३६॥
३६॥
सगु- तर असे एक । तूं `हणसी केले अनेक । मज न माने आवँयक ।

बोलसी
वतक बोल कैसे ॥३७
॥३७॥
३७॥
येथC
थC मन माझे झालC चंचळ । कpपनायोगC झाला मळ । तC उगवोिन सांगे
िनbळ । जेणC
वमल िच होय ॥३८
॥३८॥
३८॥
ऐकोिन मातेHया ूोरा । परम सुख वाटले "दगंबरा । मागुतीं जोडोिनया

करा । `हणे अंगीकारा जी उरC ॥३९
॥३९॥
३९॥
मी ःवइHछC कEरतां गमन । अnय िनःसंगC आनंदघन । तंव =या माग क-न
। यद ु येऊन भेटला ॥४०॥
४०॥
तेणे माझी aःथित पाहतां । नाना योगC झाला ःत

वता । अनPय भावC चरणीं
माथा । झाला ठे
वता सूेमC ॥४१
॥४१॥
४१॥
तया ःतुितभावातC दे खोन । अनPय मुम^

ु ू िनरखोन । तया होवोिन सुूसPन
। अिधकार पाहन
ु बैसलU ॥४२॥
४२॥
ःतुितगौरवीं
तगौरवीं ू केले । ते `यां =याचे आदEरले । uयायोगC मज फळ पावलC
। तC `यां किथलC बोधपर ॥४३
॥४३॥
४३॥
तेथC"ह बहु गु-तC ःथा

पतां । संशय वाटला =याHया िचा । मग
ववरोिन
`यां ूितपा"दतां । झालU िनरिसता कpपना ॥४४
॥४४॥
४४॥
तंव अनसूया `हणे दासी । यद ु कोण कवणाचा कवण वंशी । तC सांगे मज

िनbयCसी । `हणे पEरसी अ
वनाश ॥४५
॥४५॥
४५॥
सोमवंशी परम सुशीळ । नहषनामC

ु होता नृपाळ । तयाचा पुऽ ययाित ूबळ ।
पराबमी सबळ धािमक ॥४६
॥४६॥
४६॥
तया ययातीपासून । यदराव

ु झाला िनमाण । परम तेजःवी -पC लावsय ।
सुरस lान
ववेक_ ॥४७
॥४७॥
४७॥
तो शरण आला अनPयCसी । तुजऐसािच ू केला मजसी । तi िनवेदोिन

बोिधलC तयासी । समसा`यतेसी पाव
वला ॥४८
॥४८॥
४८॥
तCिच तुज क-ं िनरोपण । तूं"ह ऐके होवोिन सावधान। सोडोिन अवघे
ूपंचभान । कर ौवण आदरC ॥४९
॥४९॥
४९॥
स=यची असती गु- बहत
ु । "कती वदावे ते अगaणत । दा
वतील जे सुपंथ ।
तेिच
िच गु-नाथ `हणावे ॥५०
॥५०॥
५०॥
सुकम कुकमालागीं । गु- असती सव ूसंगीं । गु-वांचोिन अणुमाऽ जगीं ।

काय उमगीं पडे ना ॥५१
॥५१॥
५१॥
पंड ॄ~ांड hयाि । गु--प असे िनabित । कोणतेह कारणाची गित ।

गु-
वण aःथित न बाणे ॥५२
॥५२॥
५२॥
गु- hयापला अपरं पार । कायकारणकतृ=वाचा

=वाचा आधार । गु- असे सवाfतर ।
सकळ hयवहार गु-योगC ॥५३
॥५३॥
५३॥
जाणावया गु-म"हमान । वेदौुित शा]ा नाहं आंगवण । भाटव कEरती

पुराण । जेवी बं"दजन रायाचे ॥५४
॥५४॥
५४॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । तयां न कळे गु-चा पार । कोण वणूf शकेल पामर ।
िशणला फaणवर सह]मुखC ॥५५
॥५५॥
५५॥
हाट पEरपूण भरला वःतुकारC । पEरधनाऐसC घेईजे घेणारC । उदकC भरलीं

िसंधस
ु रोवरC । यावC
पणारC तृषेऐसC ॥५६
॥५६॥
५६॥
तैसC माते `यां अथपर । गु-गुणसंमह केला साचार । तोिच िनवडोिनया ूकार
। तुजस
वःतर सांगतU ॥५७
॥५७॥
५७॥
ते `यां गु- कोण केले । `हणसी तर ऐके व"हले । जे यदपाशीं

ु िनवडोिन
दा
वले । तेिच बोले पEरयेसी ॥५८
॥५८॥
५८॥
पृवी वायु आकाश । जळ अa|न शीतांश । गभःती कपोता अजगरास ।

िसंधु पतंगास गु- केलC ॥५९
॥५९॥
५९॥
मधुकर मa^का कर । मृग मीन वेँया सुंदर । "टटवा अभक कुमार । एक
वसावा िनधार शर=कार ॥६०

॥६०॥
६०॥
सप आaण कातणी । पेंकारह घेतला गुणी । एवं चोवीस संkया नेमोनी ।
गुणालागोनी गु- केलC ॥६१
॥६१॥
६१॥
नरदे ह पंच
वसावा । जेणC या गु-चा लाभ बरवा । आaणक मानीक गु-Hया
समुदाया । =याह भावा सांगतो ॥६२
॥६२॥
६२॥
मातागु-
पतागु- । uये@ बंधु जाणाह तो गु- । गायऽीउपदे शक कुलगु- ।
मो^गु- ौे@ सवा ॥६३
॥६३॥
६३॥
अनसूया `हणे गा सुlा । धPय तुझी

वशेष ूlा । तर न मोड माझी
आlा । सांगे गुणlा गुण =यांचे ॥६४
॥६४॥
६४॥
कोणापासोिन कोण गुण । कोण =याग अंगीकार पूण । तयांचC िनवडोिन

ल^ण । मजलागून सांग आतां ॥६५
॥६५॥
६५॥
मातेची दे खोिन लालसा

लालसा । संतोष वाटला अ
वनाशा । `हणे माते ःवःथ
मानसा । करोिन
वलासा ौवण क_जे ॥६६
॥६६॥
६६॥
आतां एकएकाचे ूकार । कैसा काय केला अंगीकार । माामा

वचार ।
तेह ूखर सदरC तीन ॥६७
॥६७॥
६७॥
सूप चाळणी रांधणC। येिच गुणC घेणC सांडणC । हC जाaणजे

वच^णC । चतुर
सlानC
सlानC िनवडोिन ॥६८
॥६८॥
६८॥
सूप सxवातC संमहवी । रजोगुणाचा =याग करवी । अडसणीं खडे िच दावी ।

वCच
वतां उखवीkयातC ॥६९
॥६९॥
६९॥
पैल पाहा ते चाळणी । अनेक भगC जयेलागुनी । सxव दे तसे =यागोनी । रज
धरोिन राहे पोटं ॥७०
॥७०॥
७०॥
ितसरC नेिमलC रांधणC । तC उपेगी अनुतापपणC । ःवसं

ःवसंगC पव करणC । तृ®यथ
यजणC अंशपर ॥७१
॥७१॥
७१॥
या
ऽगुणातC ल^ोनी । मा अमा आaणजे मनीं । आतां िनवे"दतU येथोिन
। सांठवीं ौवणी गु-"बया ॥७२
॥७२॥
७२॥
उभय ऋतूंचे समयकाळं ।

पतृबीज जठरकमळं । तृतीय वायूHया समेळं ।
संभव नhहाळ गभाची ॥७३
॥७३॥
७३॥
"दवसमासC
"दवसमासC वाढला । जठरांतरं उकडला । नरकमूऽीं गब"दला । बहु उबगला
ते ठायीं ॥७४
॥७४॥
७४॥
पEरसी माते मूिळं चC कथन ।

वधींसी आlापी नारायण । सृ
FउवाचC कारण
। करावC पूण सा^ेपC ॥७५
॥७५॥
७५॥
तुवां सृFीतC रचावC । `यां

वंणु-पC ूितपाळावC । -िश<_नC संहारावC
ारावC । एवं
ूितपाळावC आlेतC ॥७६
॥७६॥
७६॥
अवँय `हणोिन
वधाता । जांली सृ
F तेhहां रिचता । चौयाशीं
याशीं ल^ योनींची
िस7ता । करोिन दा
वता पi होय ॥७७
॥७७॥
७७॥
एकपद आaण "nपद ।

ऽपद कोणी चतुंपद । पंचपद केले ष¬पद ।
अFपद नवपद अपार ॥७८
॥७८॥
७८॥
बहपद
ु केले अगaणत । िनंपद केले अखंkयात । नाना जीव रचना समःत
। पाहे अनंत सवाfतC ॥७९
॥७९॥
७९॥
तंव बोले नारायण । जीव िनिमलC थोरसान । अवघे िशःनोदरपरायण । न
"दसे यावीण कोsहह ॥८०
॥८०॥
८०॥
मीं िनरaखलC या जीवांतC । पर आनंद नुपजे कांहं मातC । माaझया

वौांतीतC
। ःथान येथC "दसेना ॥८१
॥८१॥
८१॥
मजलागीं जाणती । सव रसांतC वोळaखती । यातC नोhहे ह श<_ । मूढमती हे

जीव ॥८२
॥८२॥
८२॥
येणC कोण करावC कारण । यांचC -प कैसेिन पूण । केवी वोळaखती माझे मन
। सकळ अlान िनिमलC ॥८३
॥८३॥
८३॥
तुवा िनिमलेित बहवस

ु । येणC नोhहे िच मज उpलास । ऐसे बोलतां ौीरमेश ।
िचंता
वधीस वाढली ॥८४
॥८४॥
८४॥
मग
वनवी जोडोिन कर । क-ं ःवामी कोण
वचार । आlेऐसCिच स=वर ।
करोिन ूकार दा
वतU ॥८५
॥८५॥
८५॥
दनदयाळा पु-षोमा । मम अपराधाची करोिन ^मा । आlा करावी

मेघःँयामा । हे सवमा सवqशा ॥८६
॥८६॥
८६॥
मागुती बोले सवqwर । मजऐसCच िनमt "nकर । अथवा िनमt अिधकोर ।

पर चतुःकर न कर =यां ॥८७
॥८७॥
८७॥
तयां दे } सव lान । सकळां वEर@ कर पूण । हे िनिमत तयां आधीन । दे ई
क-न कमलोवा ॥८८
॥८८॥
८८॥
वणाौम नेमी =यांसी । वेदमयादा बोधी िनbयCसी । अिधकारपर=वC धमासी ।

लावी आचरणासी तयांतC ॥८९
॥८९॥
८९॥
याग यlा"द "बया । लावोिन सुख भोगवी तयां । तयां खेळवील माझी माया
। केलC वांया नवजC तुझC ॥९०
॥९०॥
९०॥
ते वेदआlC आघवे । मज यजतील सव भावC । =या गुणC मी तयां पावC । कम
ूसवC तCिच =यांचC ॥९१
॥९१॥
९१॥
संकटं करतील धांवा । तi मज धांवणC केशवा

शवा । ूसंग जाणोनी बरवा । करणC
कुडावा मज लागC ॥९२
॥९२॥
९२॥
म< यातां िनके । मज ूगटणC =यांचे हांके । =यांतC पाळन कौतुकC । दे तां
न चुके सवःवा ॥९३
॥९३॥
९३॥
माझC नाम गा पु-षोम । तूंह पु-षोव उम । जेणC तोषेन मी सवम ।

तोिच बम अवलंबी ॥९४
॥९४॥
९४॥
चौयाशीं
याशीं ल^ाहोिन वEर@ । नरजPमवी उम ौे@ । हे माझी
वौांित उ=कृ F
। आlा
पलC ःपF तुज आतां ॥९५
॥९५॥
९५॥
ते मज जाणावयासी । यो|य होतील सावेसी । आaण पाऽ उपभोगासी ।

सव कमाfसी कारक ते ॥९६
॥९६॥
९६॥
हC मािनजे माझC वचन । न करोिन कांहं अनमान । रची वेगीं =वरC क-न ।
सांगे नारायण
विधसी ॥९७
॥९७॥
९७॥
पाणी जोडोिन
वधाता ।
वन
वता जाला =या अनंता । `हणे जी ःवामी
कृ पावंता । आlा माथां वं"दली ॥९८
॥९८॥
९८॥
`यां नेणोिन
वचार । केला बहतापर
ु
वःतार । न जाणC मी सारासार ।
अपराध थोर पi जाला ॥९९
॥९९॥
९९॥
दै वता
वण
वशाळ मं"दर । नृपाहन सेनाभार । ूाणा
वण कलेवर । ऐवं
वचार धडलासे ॥१००

॥१००॥
१००॥
अपराधाची ^मा करोनी । मज सांभािळजे मो^दानी । बोिधलC मातC
कृ पावचनी । सावध करोिन आlा
पलC ॥१
॥१॥
आतां आlेऐसC वततU । उम नरदे ह उभाEरतU । वेदमयादा बोध

वतU ।
माPय कर
वतU सकळांतC ॥२
॥२॥
अवधूत `हणे अनसूयस

े ी ।
विध उभार या नरदे हासी । सृ
Fhयवहार
अनुबमCसी । दे खोिन हरसी आनंद ॥३
॥३॥
जi
विध आरं भी नरदे हासी । तiच आlापी जीवासी । भुलोिन न जावC सुखासी
। पारमा=मयासी भजावC ॥४
॥४॥
आवरण
जीवा राहे सावधान । तूं नरदे हं पावसी जनन । तेथC मायामोहाचC आवरण ।
पडे ल दा-ण तुजवर ॥५
॥५॥
काम बोध मद म=सर । दं भ आaण अहं कार । हे ष"सपु अिनवार । कEरतील

जजर तुज तेथC ॥६
॥६॥
आशा मनीषा तृंणा कpपना । ॅांित भूली इHछा वासना । लोभ मोहोसंगे
जाणा । होईल
वटं बना पुढतीं ॥७
॥७॥
कैक कpपना उठती । नाना nं द वाढ

वती । मोहो लोभC
लोभC घात होती । फेर
पडती जीव तेणC ॥८
॥८॥
तेथC सुपंथ आaण कुपंथ । दोPह असती कमय<

ु । जC आचरशील तCिच ूा
। कpयाण घात सम दोघे ॥९
॥९॥
सुख भोिगतां संसारं । कम कEरसीं नाना पर । काळ उभाची लa^त मापर
। फांसा आखरं तयाचा ॥११०
॥११०॥
११०॥
कुकमातC अवलं
बसी । सुख मानोिन
वख घेसी । तेणC गुंतोिन यमपाशीं ।
नरक भोिगसी अिनवार ॥११
॥११॥
११॥
यम ूवतqल जi घाता । तेथC कोण गा सोड

वता । दे खोिन आचारिलया दEरता
ु
। योनी भोग
वता होय तैसी ॥१२
॥१२॥
१२॥
एक एक योनीआंत । को"ट को"ट फेरे होत । पुsय पाप सम=वा येत । तiच
पावत नरदे हो ॥१३
॥१३॥
१३॥
जंव जंव कर पापाचरण । तंव तंव ूाणी पावे बंधन । सुटका नोhहे
तयालागुन । दःख
ु दा-ण भोगील ॥१४॥
१४॥
यासांठYं सावधान वागे । वतूf नको या

वकारसंगC । सुमाग सोडोिन कुमाग ।
कदा न रं गे लोभमोहं ॥१५
॥१५॥
१५॥
ऐकोिन
वधीचC वचन । भय पावला जीव दा-ण । `हणे नको मज तC जनन
। सांगसी
गसी बंधन बहु घाता ॥१६॥
१६॥
मायामोहो अिनवार । लोभC पावेन ॅम थोर । जाचील `हणतां ष

वकार ।
कiचा धीर मज धरवे ॥१७
॥१७॥
१७॥
न घाली न घाली तये ठायीं । `हणोिन लागे जीव पायीं । मी नवजेची =या
अपायीं । सुख तCह पुरे नको ॥१८
॥१८॥
१८॥
जीवाचC दे खोिन |लानोर ।

विध वदे गा धरं धीर । तुज सांगतU मी
वचार
। कर अंगीकार तयाचा ॥१९
॥१९॥
१९॥
तूं तेथC सुपंथC चालतां । धममाग आचरतां । मग नसे कांहं भयिचंता । सुख
पावता होसील ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
मोहो लोभा ना तळावC ।
वकारर"हत वावरावC । पापकमा स=य =यजावC ।
मग भोगावC सव सुख ॥२१
॥२१॥
२१॥
जीव `हणे कमलोवा

कमलोवा । तूं सांगसी योग बहु बरवा । कम नसतां कCवीं hहावा
। धम आचरावा कोठोनी ॥२२
॥२२॥
२२॥
मुळंच ःथा
पला िनवाडा । कमधमाचा असे जोडा । एका
वण एक
बघडा ।
कोण चाडा काय क_जे ॥२३
॥२३॥
२३॥
कम करोिन धम करावे । धमिच कम तC भोगावC । भोग भोिगतां लोभीं पडावC
। मोहं
मोहं गुंतावC सहजची ॥२४
॥२४॥
२४॥
मोहो तेिच ममता माया । गुंतवोिन घाली अपाया । कCवीं घड

वते उपाया ।
योनी "फरावया कारण ती ॥२५
॥२५॥
२५॥
ती सवःवी भुलवील । जीवC जीता दन करल । मु ल अवघC वCचवील । बळC
घालील जीव फांसा ॥२६
॥२६॥
२६॥
तेथC भय वाटे मजसी । `हणोन न घाली =या जPमासी । हC ऐकोिन
वधाितयासी ।
वचार मानसीं प"डयेला ॥२७
॥२७॥
२७॥
तेणC ःत
वलC नारायणा । बहतापर
ु केली ूाथना । उपाय जीवाHया िनरं तर ।
वसतU साचार स=य=वC ॥२९
॥२९॥
२९॥
मग ूगटोिन अनंत । जीवा=`याशी गुज बोलत । तुaझयासंगे मी िनabत ।

राहे न रa^त सवदा ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
तुजसी आaण मजसी । बा संगम असे दोघांसी । तूं मातC जर न

वसरसी ।
तर न भोिगसी दःख
ु कांहं ॥३१॥
३१॥
जC जC होईल कारण । तC तूं कर गा मदपण । तC माझC मी अंगीकारन ।
वारन शीण तुमचा ॥३२
॥३२॥
३२॥
नरदे हातC उम अंगीकार । मी असC तुझे बरोबर । िनभय वागोिन पाहे
अंतरं । न ये तुजवर आळ मग ॥३३
॥३३॥
३३॥
जC जC कांहं होत आहे । तC तC मम सूऽिC च पाहC । ऐकोिन उगलािच तूं राहे ।

करन साहे तव िन@C ॥३४
॥३४॥
३४॥
तूं मातC जर ःमरोिन राहसी । तर दःख

ु कधीं न पावसी । सुख भोगोिन
मीच होसी । सांगंू तुजसी "कती आतां ॥३५
॥३५॥
३५॥
जPमोिन
वसरसी मातC । भुलसील माियक पदातC । ते दोष नाहं आ`हांव-ते
। तुझC तूतC भोगणC ॥३६
॥३६॥
३६॥
वषयीं स< `हणोिन जीव । सवास< `हणोिन िशव । तुज जC आवडे ल वैभव
। तोिच ठाव सांभाळ ॥३७
॥३७॥
३७॥
जीवा=मा आaण िशवा=मा । दोPह पर तो परमा=मा । उपािसिलया योगC

जाणे बमा । सुशील उमा ूाण
ूया
ूाण
ूया ॥३८
॥३८॥
३८॥
शmदC जीव पावला गोड । िनमाली अंतरंचीं सांकडं । परम उpहासे

लवडसवडं । `हणे जोड झाली मज ॥३९
॥३९॥
३९॥
मागुतीं जगदश वदे कमलासना । जीवा `यां िनवे"दली उपासना । तारकमंऽ

झाला सांगे काना । कर ूेरणा आतां या ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
वचन ऐकोिन
वधाता । ूभुआlा वं"दली
दली माथा । सोहं मंऽ झाला दे ता ।
`हणे या सवथा न सोड ॥४१
॥४१॥
४१॥
ऐसC बोधोिन जीवासी । गभागारं संभवी =यासी । द
वनवी अनसूयेसी ।
मागील कथेसी आठवीं ॥४२
॥४२॥
४२॥
तेथC अPनोदकाचे मेळं । जठरा|नीचेिन uवाळं । पEरपव तये ःथळं ।

पंड
उकळं उकडत ॥४३
॥४३॥
४३॥
"दवसमासे पव झाला । नरकमूऽीं घाबरला । करपद मीवCसी बांिधला । मोटC

आविळला सबळ तो ॥४४
॥४४॥
४४॥
तेhहां अंत[ Fी क-न । िशवा=`यासी कर अवलोकन । क-णा भाक_ कर

जोडोन । `हणे मज येथन
ू सोडवी ॥४५
॥४५॥
४५॥
दे वािधदे वा T
षकेशी । येथोिन जर मज सोड
वसी । तर मी न
वसंबे तुजसी
। पाव वेगेसी
सी सदया तूं ॥४६
॥४६॥
४६॥
शंख, चब,
चब गदा घेवोन । केलC =वां आजवर र^ण । आतां मातC मु< करोन ।
कर पोषण पितताचC ॥४७
॥४७॥
४७॥
ऐकोिनया क-णा उर । काय बोले जगदो7ार । माझा पडो नेद

वसर ।
असC बरोबर तुaझया मी ॥४८
॥४८॥
४८॥
तi जीव अवँय `हणतां । कृ पा उपजली =या अनंता । करोिन =याची मु<ता

। झाला लो"टता बाहे र ॥४९
॥४९॥
४९॥
भरतां नवमास नव"दन । ूसूितवायो दाटला पूण । माता झाली कंपायमान ।

दःख
ु साहोन कुसमुसी ॥१५०॥
१५०॥
मह=पुsयC जPम झाला । बंधना पासोिन जीव सुटला । वारा मायेचा लागला
। कोहं बोिलला ॅमयोगC ॥५१
॥५१॥
५१॥
माया लावी तै ःनेहासी । उंणोदक
उंणोदकC Pहाणी वेगCसी । nारC फंु कोिन मधूसी ।
पाजी द|धासी
ु आरं बळतां ॥५२॥
५२॥
मुळं जार वराचC ूःथान । =याचC सुतक पाळती दहा "दन । अबाhयासी शु7
होवोन । बारावा नेमन
ू बारसC ॥५३
॥५३॥
५३॥
नामकम जातकम । तेराhयासी केला बहसं

ु ॅम । आ"द अंतीं नेिमले सम ।
उम
उम अनुम साEरखे ॥५४
॥५४॥
५४॥
"दवसमासाने वांढलC । मायामोहC वे

Fत केलC । पूवक
म
वसरलC । बहु ॅम
वलC
आलोक¯ ॥५५
॥५५॥
५५॥
"कंिचत ःफूतt होतां जाण । होय ःव-पाची आठवण । न भेटवे तयालागून ।

कर -दन आबोशC ॥५६
॥५६॥
५६॥
माता बंधु आaण भिगनी । वेFुनी घेती बहु कािमनी । ^ुधानळC `हणोनी ।
बळC ःतनीं ला
वती ॥५७
॥५७॥
५७॥
हारकुर वा दे कEरती । टाया चुटया वाज

वती । नाना नामC करोिन बाहाती
। नादC लुmध
वती ल^ =याचC ॥५८
॥५८॥
५८॥
आवड घेती जंव चुंबन । तंव बाळा "दसे तC वदन ।

वपरत मनीं ल^ोन
हांसे गदोन बाळक तो ॥५९
॥५९॥
५९॥
माझC कोणीकडे गेलC । नाना

वध हे कोण आले । तC आठवतां दःख
ु जालC ।
रडU लागलC मागुतीं ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
मासावर चढतां मास । मूळ

वसरलC "दवसC"दवस । पु"ढिलयांचा लागे यास
। खेळं मानस गुंतलC ॥६१
॥६१॥
६१॥
पांच मास पूण भरतां । िनखळ
वसरला तो अHयुता । मग सवभावे आवडे
माता । ःवजात
ःवजात गोता Pयाहाळ ॥६२
॥६२॥
६२॥
"दवसC"दवस कळU लागे । पडे झडे कांहं रांगे । िभंती धरोिन ःवअंगे ।
चाल
वती वेगC बोटनेटे ॥६३
॥६३॥
६३॥
परम ूीती क-न । बाळा कर

वती अPनपान । लेववोिन अलंकारभूषण ।
िशक
वती भाषण शmद नाना ॥६४
॥६४॥
६४॥
रसना गुंत
वली रसीं । अलंकार जड
वले िचासी । खेळ -च
वती मानसीं ।
संग बाळासी योज
वती ॥६५
॥६५॥
६५॥
स व-षC होतां कुमारा । मजीबंधन "nजवरा ।

वrा.यास कर
वती बरा ।
होइजे पुरा तUवर ॥६६
॥६६॥
६६॥
वrेमाजी झाला ूवीण । जगीं वaणले शहाणपण । सुख माता

पतयांलागुन ।
`हणती ल|न करावC ॥६७
॥६७॥
६७॥
जो तो `हणे तुमचे घरं । दे तU आ`ह आपुली कुमर ।

विधनेमा ऐसी पर
। घडोिन िनधारं येतसे ॥६८
॥६८॥
६८॥
लोक `हणती झालC ल|न । ल|न नोhहे तC आलC

व2न । शृंखळा जडली पदं
येऊन । [ढ बंधन पावला ॥६९
॥६९॥
६९॥
माता िनरवी सुनेसी । संसार कर तूं मजाऐसी । सवःव सU

पलC तुजसी ।
शीतळ कुसी ूसवे तूं ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
वाढतां वाढली कांता । फळशोभनीं यो|य एकांता । जळू ऐसी झUबोिन ःवकांता
। नग नसतां आकांता पाववी ॥७१
॥७१॥
७१॥
बा िhयातC सव आट । शररिhयातC तैसीच घोट । िनःश< होतां पदC लोट
। उपाधी मोठY वाढवी ॥७२
॥७२॥
७२॥
न पुरतां ितची आस । ॅतार उपजवी परम ऽास । लोभमोहाचा पु-षा पाश ।

पडे ॅंश ःव"हतातC ॥७३
॥७३॥
७३॥
जरा अवःथC कासा

वस ूाण । पर ूपंचीं गुंतलCसे मन । hयािध रोगC गेला
वेढोन । तर वेध पूण ूपंचीं ॥७४
॥७४॥
७४॥
लाळ शCबड
ू बरबरा वाहे । शौच मूऽ अंथ-णीं होये । मुरकंु ड वळोनी ठायीं
राहे । तर ूपंच सोये न सांड ॥७५
॥७५॥
७५॥
घEरं चे दाEरं चे ऽासती । िन@ु रपणC बहु गांaजती । सव भावC कंटाळती । कोsह
न येती उपेगा ॥७६
॥७६॥
७६॥
चहंु कडोनी दःख

ु अिनवार । पर `हणे मी वांचलU जर । करोिन दावीन संसार
। कC
व पामर िनंद मज ॥७७
॥७७॥
७७॥
जवळ पावलC मरण । पर न सांड आंगवण । ूपंचीं मो"हत जालC मन ।

प"डला दा-ण भवपाशीं ॥७८
॥७८॥
७८॥
कEरतां कpपना ूपंच

वषयीं । ूाण गेला ठाियंचा ठायीं । पाशC बांधोिन यम
नेई । भोग
वदे हं
वटं बना ॥७९
॥७९॥
७९॥
जे आचरणाची aःथती । तैसेच भोग भोग

वती जPमागारं "फर
वती । नेवोिन
टा"कती नरकवासा ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
हC जPममरणाचC बहु दःख

ु । येणC कiचे ूाaणया सुख । हC िच वम जाणोिन दे ख
। जालU आवँयक सावध मी ॥८१
॥८१॥
८१॥
सवाfमाजी उम खरा । नरदे ह हा सुंदर "हरा । पावोिन कर जो मातेरा ।
काय गhहारा `हणूं =या ॥८२
॥८२॥
८२॥
या जPमासी माग दोन । ते तूं `हणसील जर कोण । तेह तुजूती सांगेन ।
सावधान पEरसीजे
पEरसीजे ॥८३
॥८३॥
८३॥
एक पाववी ब7तेसी । एक मु<माग िनbयCसी । हC वम

ववेकC मानसीं ।
उभय प^ांसी वोळaखजे ॥८४
॥८४॥
८४॥
मु< होय तो गोमटा । ब7 तो परम असे खोटा । लावी नरकािचया वाटा ।

भरवी हाटा यमाHया ॥८५
॥८५॥
८५॥
मु<पणाHया साधनC योग । तया पा"हजे स[ढ वैरा|य । भोगाचा करणC

करणC सव
=याग ।
ववेकसंग सवदा ॥८६
॥८६॥
८६॥
अनसूयेसी `हणे अवधूत । तुज

वःतार जाण
वला नेमःत । जयायोगC घडे
घात । ते यथाथ िनवे"दलC ॥८७
॥८७॥
८७॥
पर याचा `यां घेतला गुण । तो िनर

पतU तुजलागुन । ल^ चौयांशी
शी
योनीिस जाण । गु- पावन नरदे हो ॥८८
॥८८॥
८८॥
सव गुणांतC जाणता । रसlपणC जाणे रसता ।

ववेकC िनवड बा कसता ।
सवाfत lाता गु- हा ॥८९
॥८९॥
८९॥
बीज गु-
पता जाण । माता वाढवी ूीतीक-न । आवडं लालन कर पालन
। गु-
प=याहन
ू आगळ ॥१९०॥
१९०॥
िश^ा करोिन
वrा होती । माPय सकळांमाजी कर
वती । तया
वrागु-
`हणती । शरण =याूती
=याूती मी जालU ॥९१
॥९१॥
९१॥
ॄ~=व "दधलC मजलागोनी । गायऽी उपदे श केला कानीं । वेदशा]ीं ूवीण
करवोनी । अथ बोधवोनी दे ती जे ॥९२
॥९२॥
९२॥
तो कुळगु- `यां वं"दला । वेदाथबोध गुण घेतला । वेदमतC uये@बंधु बोिलला

। तो `यां निमला दवा
ु स ॥९३॥
९३॥
एवं व"डलांिस वंदावC । किन@ांिस आशीवाद rावे । हC

वचारC जंव पाहावC ।
गुंतोिन पडाव दोहंकडे ॥९४
॥९४॥
९४॥
पाहतां =या वेदमतासी । वृ7=व नेिमलC बहतां

ु सी । =यामानC नमनासी ।
वकpप िचासी वाटतो ॥९५

॥९५॥
९५॥
`हणोन
ववेकगु- केला । वैरा|य अनुताप बाण
वला । वडलां वडल जंव
शोिधला । तंव तो hया
पला सवाfत ॥९६
॥९६॥
९६॥
व"डलपण तुजमाजी । तेवींच असे मजमाजी । hयापलC सव समाजीं ।

ूaणपात काजीं कोण उरे ॥९७
॥९७॥
९७॥
`हणोिन न करावC जर नमन । तर वेदवृ7ाचारं लागे दषण

ू । यालागीं
=यजोिन थोरपण । करावC नमन सवा भूतीं ॥९८
॥९८॥
९८॥
नार नर थोर बाळ । पशुपआया"द जीव सकळ । ःथावर जंगम लघु ःथूळ ।
होवोिन ूेमळ नमावC ॥९९
॥९९॥
९९॥
=या
ववेकC ऐसC केलC । थोरपणाचC ओझC टािळलC । भेदाभेद अवघे उड
वले ।
एक=व भास
वलC अनेक_ं ॥२००
॥२००॥
२००॥
जीविशवाचC nै तभाव न । िनरसोिन पावलC एकपण । कोणC करावC कोणािस

नमन । मन अमन होवोिन ठे लC ॥१
॥१॥
तथा
प राखावया ौे@ाचार । आठवला
ववेकC
वचार । अ
वनाश hयापक
सवाfतर । पावन=वC थोर हािच पi ॥२
॥२॥
नािशवंत नरदे हो पितत । हा सवाfत किन@ नेमःत । येणC करावा ूaणपात ।

hहावया पुनीत अिधकार हा ॥३
॥३॥
आaण जC का ःवा=मःव"हत । तC जाणावया नरदे होच समथ । सव lान

येथCिच ूा । नाहं इतरांत िनbयC ॥४
॥४॥
यासाठYं नरदे हो गु- । पा"हला सव गुणांचा आग- । अल.य लाभला भवी
थो- । जाणोिन
वचा- मािनला `यां ॥५
॥५॥
सकळ योनींमाजी नरदे ह ौे@ । पर lानहन अित किन@ । अlानभEरत

मितॅF । नाना अEरF भोगवी ॥६
॥६॥
ष"सपूंचे संगC मन । पंच

वषयीं मो"हलC पूण । आशा लोभ मोहC ॅमोन ।
पाववी पतन नरकवासीं ॥७
॥७॥
हे वेद
वrा गु-चC ूसादC । हे िचPहC वोळaखले =यािच बोधC । क_ं हे घातक
उभाEरलीं nं nे । अित
व-7C माज
वती ॥८
॥८॥
याचC करावया िनवारण । नाहं कोsहासी

कोsहासी आंगवण । जC जC कम आचरावC
जाण । अहं तागुण वाढवी तC ॥९
॥ ९॥
इ=या"द योगC अपायीं । बुडवी नेवोिनया भवडोहं । जPममरणाHया पं<_ पाहं

। भोगवी नाहं सुख जीवा ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
या दःखापासोिन
ु सोड
वता । कोsह नाहं गा तxवता । हC जाणोिन अनुतापता
। पावली िचा िचंता
ता बहु ॥११॥
११॥
मग
ववेके केला
वचार । सवाfहोिन सगु- थोर । तोिच भवभय वारल
िनधार । िन
वकार करल मज ॥१२
॥१२॥
१२॥
हे सबु7चेिन योगC । अनुतापाचेिन ूसंगे ।

ववेकाचेिन अनुसंगC । उपाव
वेगC सांपडला ॥१३
॥१३॥
१३॥
सEरतेमाजी बुडतां । जेवीं तुंबणीफळ आलC हाता । दाEरियमःत

दाEरियमःत हाता ।
सांपदला अविचता िhयघट ॥१४
॥१४॥
१४॥
रोगी पाहे जंव मरण । तंव अकःमात जालC अमृतपान ।

वखार बाधी दे हा
डं खोन । तU प"डला चरण मोहोयावर
यावर ॥१५
॥१५॥
१५॥
तःकर घाता ूवतले । तंव उठोिन hयाये =यां माEरलC । वनीं वणhयानC वे"ढलC
। तंव पावलC मेघोदक ॥१६
॥१६॥
१६॥
तेवीं अनसूये मजसी । बुडतां ता-ं सांपडले िनbयेसी । आनंद उpहासे दाटलU
मानसीं । शरण सगु-सी EरघालU ॥१७
॥१७॥
१७॥
ौीसगु- अ
ऽलागोन । अनPय अFभावC जालU शरण । [ढ ूेमC धEरतां चरण
। केलC पावन गु-रायC ॥१८
॥१८॥
१८॥
दे खोिन आि अंतर । तेणC केला अंगीकार । तारकमंऽ उपदे श थोर । "दधला
अभयकर मःतक_ं ॥१९
॥१९॥
१९॥
सगु- ऐसा दयाळ । धुं"डता न "दसे ॄ~ांड सकळ । उपमेर"हत हC ःथळ ।

केलC ता=काळ आपणची ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
ऽ
वधतापातC िनरिसलC । समूळ अlान छे "दलC । lानदपातC उजिळलC । घटं
ूकाश
वलC िनजतेज ॥२१
॥२१॥
२१॥
तयाचे कृ पे क-न । मीच
वwभर जालU पूण । अnय उPमन केलC मन ।
मीतूंपण मावळले ॥२२
॥२२॥
२२॥
िनभय केलC अंतर । नाथोिन टा"कले सव

वकार । काय आठवूं उपकार ।
सगु- दातार धPय हा ॥२३
॥२३॥
२३॥
अ
वनाश वदे मातेसी । तूंह शरण होय सगु-सी । तो दया कEरत पावसी ।
पूण सुखासी अंतर ॥२४
॥२४॥
२४॥
जे सगु- चरणीं झालC शरण । =यांचे चुकलC जPममरण । तयां नाहं

भवबंधन । मु< मान सवदा ॥२५
॥२५॥
२५॥
सगु- अनंत दयासागर । =या पदकमळं सुतॅमर । मकरं द सेवी िनरं तर ।

घाली गुंजार मंथी या ॥२६
॥२६॥
२६॥
संत साधु जे सuजन । =यांचे ल^ोिनया चरण । मंथीं मागतसC

मागतसC कृ पादान ।
करा पावन `हणोनी ॥२७
॥२७॥
२७॥
पुढल कथा वदवा अलो"कक । जे सकळांिस होय सुखदायक । अनंतसुत

संतांचा पाइक । `हणवी सेवक सांभाळजे ॥२८
॥२८॥
२८॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौवणCिच पुरती मनोरथ । पEरसोत भा

वक ौोतेसंत ।
सदशोयायाथ गोड हा ॥२२९
॥२२९॥
२२९॥
॥ इित सदशोयायः
सदशोयायः समाः ॥
अयाय अठरावा
ॐ नमोजी सगु-राया । lानसागरा परमा=मया । गुणातीता कर दया ।

हर माया शरण तुज ॥१
॥१॥
सवlा तूं सव सा^ी । औदायसदया माते ल^ी । मम Eरपुसमूहा =वरC िश^ी
। ःवपदं र^ी शरणागता ॥२
॥२॥
तूं भवभयाचC कEरता नाशन । तुंझC नाम गा पिततपावन । तूं छे "दता माझC
अlान । तुज मी शरण गु-राया ॥३
॥३॥
पादप तुझ जे सकुमार । तCिच माझC ता-ं थोर । hहावयालागीं भवपार ।

स=य आधार हा माझा ॥४
॥४॥
तुझे चरणींचे जे रजकण । ते तीथ-प होती पूण । तयांचC आवडं कEरतां

ःपशन । होय मोचन पापांचC ॥५
॥५॥
तुaझया चरणींचC पायवणी । तC सकळतीथाf मुगुटमणी । ूा होतांिच उ7रोनी

। जाती ूाणी मो^पदा ॥६
॥ ६॥
सव दे वांचा"ह तूं दे व । दनसखा तूं गु-राव । तंव आधीन सव उपाव ।
जाणोिन भाव ताEरसी ॥७॥
तुaझया कृ पावलोकनC क-न । चािललC या मंथींचC िनरोपण । "दवसC"दवस रस

गहन । दे वोिन वरदान वाढ
वसी ॥८
॥८॥
गत कथायाय अंतीं । अवधूत बोले मातेूती । सगु-कृ पे पावलU

आ=मaःथती । भवभयॅांती वाEरली ॥९
॥९॥
हे कथा ौोते सuजनीं । ूीितभरC ऐ"कलीं ौवणीं । पुढल कथेची आवड मनी
। बोलती `हणोनी ूेमादरC ॥१०
॥१०॥
१०॥
ौोते बोलती व<यासी । बरवC शोधोिन िनवे"दसी । ऐकोिन संतोष सकलांिस ।

सुख मानसीं अपार ॥११
॥११॥
११॥
तूं सा|य होसी संपPन । आ`हां कर

वसी कथामृतपान । सगु- दूबोध
सुल^ण । दे सी िनवडन
ू भवनाशा ॥१२॥
१२॥
यदूाचे
ू
ु ाचे
वचार । अनसूयेचा ूादर । करोिन अवधूत योगेwर । बोधपर
hयाkयान जC ॥१३
॥१३॥
१३॥
तC सुंदर गु-गुणमाहा=`य । िनवडोिन िनवे"दसी उम । ौवण कEरतां हरती

ौम । बोध काम
वतुळती ॥१४
॥१४॥
१४॥
पावन अ
वनाशकथा हे सुधा । आता कiची उरे भवभयबाधा । गुण मा"हतां
िनवट
िनवट nं nा । भेदाभेदातीत हे कर॥१५
कर॥१५॥
१५॥
धPय तुझे हे गोमटे बोल । आ`हां लागती बहु रसाळ । ौवणीं पडतां कर
शीतळ । वार तळमळ जीवींची ॥१६
॥१६॥
१६॥
आ`हां ौवणींची आवड । मनॅमर लुmधलC गोडं । पुढल कथेची ूौढ ।

चालवी चोखड ूेमळा ॥१७
॥१७॥
१७॥
ौोितयांचा वाa|वलास । पEरसोिन

पEरसोिन आनंदयु< जालC मानस । व<ा
वनवी
सuजनांस । पावन दनांस कतq तु`ह ॥१८
॥१८॥
१८॥
शरण जालU संतचरणीं । कळे ल तैसी वदवा वाणी । माझी नोhहे ह

मंथकरणी । बोल
वते धणी तु`हच क_ं ॥१९
॥१९॥
१९॥
तुमचC होतां कृ पादान । मुका बोले पं"डतासमान । अlानासी होय ूा lान
। गाय गुण आवड ॥२०
॥२०॥
२०॥
मी मूख मूढ अ=यंत फार । अभका कiचा lान

वचार । पर तु`हं केला
अंगीकार । पाहता पामर मी दन ॥२१
॥२१॥
२१॥
माaझया बोबडया बोलासी । तु`ह अंगीकEरतां कृ पाराशी । `हणोिन सलगी

करोिन पायांसी । िनवे"दतU कथेसी यथामित ॥२२
॥२२॥
२२॥
अवधूत `हणे अनसूये । मज पावन

पावन केलC सगु-रायC । दरू करोिन सकळ
अपाये । अ
वनाश ठाये मज "दpला ॥२३
॥२३॥
२३॥
माते तया सुखासी । तूंह पावC अितवेगCसी । शरण जावोिन सगु-सी । िमळे
अ
वनाशी जननीये ॥२४
॥२४॥
२४॥
तंव अनसूया वदे गुणवया । िनका बोध कEरसी स=य सखया । वारावया
भवभया । सांगसी उपाया कळवळे ॥२
॥२५॥
हC "हत वागलC माझे मनीं । पर एक

वचाEरतC तुजलागूनी । हे तु गुंतला
मािगले कथनी । तो िनरोपोिन सांग मज ॥२६
॥२६॥
२६॥
यदलागीं
ु चोवीस गु- । यांचे िनवे"दले गुणूका- । तो मज सांग स
वःत- ।
वेधलC साचा-ं मन तेथC ॥२७
॥२७॥
२७॥
आनंदोिन बोले "दगंबर । माते ौोतेपण तुझC स=य साचार । ऐकावया रं गलC
अंतर । तर ते ूकार िनवे"दतU ॥२८
॥२८॥
२८॥
ौीम=सगु- दयाघन । तेणC तारक उपदे श केला मजलागोन । ता=काळ केलC

आपणासमान । nै तभाव िनरिसले ॥२९
॥२९॥
२९॥
अनेक_ं एक=व दाख
वलC । तxव
वचार जाण
वले । पर `हणे पा"हजे बाण
वले
।
ववेकबळC करोिनया ॥३
॥३०॥
मन हC िच असे चंचळ । याची िनवारावी आधीं तळमळ ।

वषयलोभ =यागावा
िनखळ । अस< िनमळ असावC ॥३१
॥३१॥
३१॥
उदकामाजी कमिळणी । पाहतां रा"हलीसे hयापोनी । पEर पऽ नातळे िच

जीवनीं । मेघ]व धरोिन ते न राहे ॥३२
॥३२॥
३२॥
जगीं वतिन ऐसC राहावC ।

वषयलोभ "दसोिन नातळावC । यालागीं
यालागीं शोधोिन
गुण 2यावC । अचळ hहावC अमनःक ॥३३
॥३३॥
३३॥
िन
व2न hहावया पूण योग । उम गुणांचा क_जे संग । तेणC होसीं तूं
अनुnेग ।
वचरसी िनःसंग सवदा ॥३४
॥३४॥
३४॥
हC वाय ऐकोिन ौवणीं । भाळ ठे

वला सगु-चरणीं । आlे ऐिसया
गुणमहणीं । गु- शोधोिन `यां केले ॥३५
॥३५॥
३५॥
अंिगकाEरतां =या गुणांसी । पावलU मी अनुप`य सुखासी । तोिच बोध केला

यदसी
ू । पुसतां तुजसी तोिच सांगC ॥३६॥
३६॥
येथC िन
वकpप करं मन । माते ौवण करं सावधान । जे `यां मा केले
गुण । ते तुजलागुनी िनवे"दतU ॥३७
॥३७॥
३७॥
ूथम गु- केलC पृवीसी । िनरaखतां

िनरaखतां लागलU
ऽगुणासी । पवत वृ^ भूमीसी
। घेतलC गुणासी ऐक तC ॥३८
॥३८॥
३८॥
पृवीचा पाहतां गुण । तो

वःताEरतU पृथक=वC क-न । नांगEरती वखEरती
ितजलागून । न दखे
ु मन पीक दे ॥३९॥
३९॥
वापी कूप सरोवरC खाaणती । तयां भूिम जीवनची दे ती । मनीं न मानी
खaणpयाची खंती । धर
धर शांितं सवदा ॥४०
॥४०॥
४०॥
कोsह लघवी कEरती शौच । नाना कम जीव कEरती अशौच । शुची चांडाळ
वागती
पशाच । नाना रे च वमनाद ॥४१
॥४१॥
४१॥
पर =यां न `हणेिच कदा कांहं । सव अपराध सोसी दे हं । न

वटे न दखे
ु
कदाह । शांती पाह ितज अंगीं ॥४२
॥४२॥
४२॥
कोsह उम पदाथ पेEरले । कोsह

कोsह गृहगोपुरC रिचले । कोsह घाट मं"दरC
बांिधले । ःमशान केलC नरककूप ॥४३
॥४३॥
४३॥
पर सुख न मानी दःखासी

ु । nे ष ःतुित नाणी मानसीं । अnय अभेद सवाfसी
। उपमा शांतीसी असेना ॥४४
॥४४॥
४४॥
मातC `यां तो घेतला शांितगुण । आणीक सांगतो वृ^ल^ण । नाना परचे

त-तृण । कEरती
कEरती छे दन सवह ॥४५
॥४५॥
४५॥
कोsह ूेमC लावणीं कर । कोणी तोड श]धारं । पर छाया उभयांवर ।
करोिन िनवार तापातC ॥४६
॥४६॥
४६॥
एकC लावोिन वाढ

वला चंदन । एक तोड घाव घालोन । पर तो दोघांिस
समान । न ठे वी
ववंचन
ू पEरमळा ॥४७
॥४७॥
४७॥
अनेक वृ^ांतC मािळयC ला

वलC । पऽ फल पुंपC -पा आaणलC । तोडणारC
इHछे ऐसC तो"डलC । मळ नाaणतां "दpहC इaHछत =या ॥४८
॥४८॥
४८॥
माते पाहC ऊंस पेEरला । nादश मासीं वाढ

वला । सेखीं सेज धरोिन उप"डला
। न सांड गो"डला आपुpया ॥४९
॥४९॥
४९॥
श]C खां"डलC तयासी । पर न सांडच तो गोडसी । चरक_ं घाणीं घातला
पळणीसी । गोड रसीं अिधकची ॥५०

॥५०॥
५०॥
रस तो पाऽीं घालोन । अa|निशखC पच

वला जाण । खोट केलीसे आळोन ।
पर गोडपण न सांड ॥५१
॥५१॥
५१॥
तयाचे कEरतां ूकार । पडU नेद गोडस अंतर । =या उसापासोिन गोड
िनधार । षगुण
वःतार होतसे ॥५२
॥५२॥
५२॥
ूथम िनघाला "दhय रस । पािचतां आला गुळवsयास । उत संघटनीं

काहाकवीस । आळ
वतां राबेस उतरवी ॥५३
॥५३॥
५३॥
मळ छा"टतां कादवी । घो"टतां साखर होय बरवी । हे झाEरयाची पदवी ।

अिधक मोलवी गुळाहोनी ॥५४
॥५४॥
५४॥
मळ छाटणीं जर घो"टला । तर तो गूळ होवोिन ठे ला । जंव जंव छाटावC

=यािच मळा । तंव तंव आगळा -पा ये ॥५५
॥५५॥
५५॥
इं तक
ु C जर =या छिळलC । पर गोडतC नाहं टा"कलC । एवं या गुणातC
अंगींकाEरलC । गुण घेतले वृ^ाचे ॥५६
॥५६॥
५६॥
आतां ितसरा गुण पृवीचा । तो भाग जाणा पवताचा । परोपकाराथ संमह

वनःपतींचा । अंगी साचा वागवी ॥५७
॥५७॥
५७॥
धPवंतयाचा
याचा होय दाता । बहु वनचरांतC पािळता । ःथान न सोड अचलता ।
गुणसंमहता केली हे ॥५८
॥५८॥
५८॥
अa|नवायूHया न भी भया । कदा न सोड बैसिलया ठाया । अa|न द|ध

वतां
न सांड ज"डया । बीज
वलया जाऊं नेद ॥५९
॥५९॥
५९॥
नाना उपाधींतC सोिशलC । पर बीज तेणC नाहं टा"कलC । वषावकाळं ूगट
वलC
। आपण उभ
वले परासाठYं ॥६०
॥६०॥
६०॥
यािच वमाते वोळखोिन । माते गुण घेतलC वेचोनी । शांती दया अचल=व
मनीं । तूंह धरोनी अnय राहC ॥६१
॥६१॥
६१॥
एवं या पृवीपासाव । `यां ःवीकाEरला जो गुणभाव । तो तुज िनवे"दला

अनुभव । न कर वाव धरं मनीं ॥६२
॥६२॥
६२॥
वायुगु-चC आतां ल^ण । तCह "nप^ी असे जाण । अंगीं लागतसे ःपशन ।
पEर [ँयमान "दसेना ॥६३
॥६३॥
६३॥
नाना वःतूंतC तुरं

बतां । न गुंतेिच तो पदाथा । पर =या अंशा होय उड
वता
। मकरं ददाता सकळांतC ॥६४
॥६४॥
६४॥
बा हालवी बा ूकारा । अंतरंचा खेळवी शररा । आंगुळC चालतो बारा ।
नािसकाnारा वावरे ॥६५
॥६५॥
६५॥
याचा जो आस<hयािगु
आस<hयािगुण । तोिच अंगीकाEरला ूीतीं क-न । उपािधऐसा
होवोन । उपािधिभPन गुण हा ॥६६
॥६६॥
६६॥
बा अंतरं सव गत । ध-ं जातां सवातीत । करं न येतां भासत । नवल
सवाfत वायूचC ॥६७
॥६७॥
६७॥
या अिलC संसार । कर माते ूपंचीं hयापार । मग तो न बाधी अणुभर

राहाट सुंदर जेवीं
वीं आ`हां ॥६८
॥६८॥
६८॥
आकाशगु- केला माते । तेहं ल^ण सांगतU तूतC । अंत नाहंच जयातC ।
आकाश =यातC `हणावC ॥६९
॥६९॥
६९॥
आकाशािचया पोटं । मह तारा सूय इं द ू राहाट । मेघमाळांची सघन होय
दाट । वायु धुधाट अभुत ॥७०
॥७०॥
७०॥
प^ी धुरोळा भरे गगनीं । पाहणारा "दसे गेलC hयापुनी । पEर तC िनळC
यापासोिन । िनमळपणीं सवदा ॥७१
॥७१॥
७१॥
जीवनामाजी भरलC "दसे । घटं घट-पिच भासे । ढविळतां ढविळलC नसे ।

जैसC तैसिC च पाहातां ॥७२
॥७२॥
७२॥
अ[ँयीं "दसे आकाश । अ[ँय भंगतां न पावे भंगास । अभंगपणC अ

वनाश
। कदा"ह उपाधीस न गुंते ॥७३
॥७३॥
७३॥
वायुःपशq जींवनीं हाले । पर तC कदा हाले ना डोले । ठायींचC ठायींच संचलC ।
hयापोिन उरलC िनमळ=वC ॥७४
॥७४॥
७४॥
भासमाऽ होय नाश । अभास=व नांवC तC आकाश । िनbळ िनमळ िनदष ।

अंत पार =या असेिचना ॥७५
॥७५॥
७५॥
या ॄ~ांडकरं डयासी झांकण । हC ू=य^ "दसे सकळांलागोन । पर धरावया

नसे "ठकाण । भूषणC गगन नाममाऽ ॥७६
॥७६॥
७६॥
चतुथ गु- तो उदक । =याचे"ह गुण सांगतU ऐक । िनमळ=व =यातC

आवँयक । करत चोख आaणकां ॥७७
॥७७॥
७७॥
पांतळपणC असे कोमळ । वाहतां पवने दावी झpलाळ । सदा सव अंगC शीतळ
। ूािशतां तापानळ
वझवी ॥७८
॥७८॥
७८॥
ूािशतां लागे मधुर । hयापक पाहतां सवाfतर । संगाऐसा रसूकार । रं गाकार

होतसे ॥७९
॥७९॥
७९॥
प
वऽपण =या उदकासी । संगC प
वऽ कर आaणकांसी । ःवतेजC जीववी
जीवासी । हर मळासी परांHया ॥८०
॥८०॥
८०॥
जीवनीं यो|य तीथपण । ःनानC कर पापमोचन । प

वऽता दे तसे परांलागुन ।
िनंr गुण न पाहे
पाहे ॥८१
॥८१॥
८१॥
aजकडे वेळोिनया नेलC । ितकडे ितकडे उगलCिच गेलC । अनेक काजीं तया
योaजलC । नाहं कुसमुिसलC जळ कांहं ॥८२
॥८२॥
८२॥
संगाऐसC जाय होवोन । ःवःथळं राखी ःवHछपण । यालागी याचे घेतले गुण
। तूं"ह सेवन कर माये ॥८३
॥८३॥
८३॥
पांचवा गु- तो अa|न । शोभला असे पंचगुणी । तोह

तोह पृथक् तुजलागोनी ।
सांगतU िनवडोिन ऐ"कजे ॥८४
॥८४॥
८४॥
तेज असंभाhय धगधगीत । hयापलC असे सवगत । श

< =याची अितअभुत
। =यावीण Eर< ठाव नसे ॥८५
॥८५॥
८५॥
दाहकपणC सबळ । उठे तेथC कर बंबाळ । ॄ~ांड मासील सकळ । कृ तांतकाळ
कायसा ॥८६
॥८६॥
८६॥
सांठवण पाहतां मोठे । दहनीं सव

सवह =या आटे । उरU नेद कांहं कोठC । सेखीं
पोटC Eरताची ॥८७
॥८७॥
८७॥
वशेष गुण असे =याचा । सव भ^णीं यो|य साचा । उम न `हणे हा नीचा
। मास सकलांचा घे मुखीं ॥८८
॥८८॥
८८॥
भआय अभआया"द भ^ोनी । सेखी प

वऽतािच =यालागोनी । असतां नीच उHच
ःथानीं । कदा अवमानी
अवमानी न पावे तो ॥८९
॥८९॥
८९॥
नाना वःतूंतC दा"हतां । =या आपणाऐसािच होय कEरता ।
वसरवी अवघी
नाम-पता । गुण पाहतां थोर हे ॥९०
॥९०॥
९०॥
`हणोिन गु- केलC अ|नीसी । धगधगीत वैरा|य अनुताप मानसीं । -ची

नाणी aजhहे सी । अnय मानसीं वावरे ॥९१
॥९१॥
९१॥
आतां जो का चंडक_ण । तो `यां गु- केला असे जाण । =याचे सांगतU मी

गुण । सावधान पEरयेसी ॥९२
॥९२॥
९२॥
धगधगीत तेजC तापतां । [ँय दावोिन मोड शीतता । ःवतेजC ितिमर होय
छे "दता । lानदाता वःतूंचा ॥९३
॥९३॥
९३॥
आपुले रaँमयोगC जाण । शोषी सागरंचC जीवन । तेवींच शुंक भूमी करोन ।
ऋतुमान मानवी ॥९४
॥९४॥
९४॥
सवेिच मेघC करोिन िवे । बीज भूगभ संभवे । जीवनC करोिन जीव जीवे ।
लवे ओलावे फळपुंपीं ॥९५
॥९५॥
९५॥
षऋतूंचC भोगी मान । तेवींच होवोिन दावी आपण । दa^णायन उरायण ।

दावी ूमाण गित लोकां ॥९६
॥९६॥
९६॥
जागवी जीवा ूभाकर । जवळ न ठे वी अंधःकार । ॅमणीं आनंद मानी थोर

। "दगंतर
तर उजळवी ॥९७
॥९७॥
९७॥
हC योिगया उमगुण । `यां ते घेतले अंगीं बाणोन । तुजलागीं कर

वलC ौवण
। अंगीकार पूण असावा ॥९८
॥९८॥
९८॥
आतां शीतांशाचा योग । तोह सांगतU बरवा ूसंग । ौवण करोिन सव अंग
। गुण अhयंग सांठवी ॥९९
॥९९॥
९९॥
आपुले शीत=व तेजािचये बहड
ु । उपजवी सुजनांत संतोष आवडं । कुमतीतC
पाववील लuजा झUपड । दे सुखसुरवाड वार तापा ॥१००
॥१००॥
१००॥
अमृताचेिन पाझर । नाना वनःपतींची वृ

7 कर । जे से
वतांिच रोग वार ।
सुख दे अंतरं जीवांतC ॥१
॥१॥
गुण येथCिच हा घेतला । तोह तुज `यां िनवे"दला । आaण =वां गृहःथाौमीं
आमह केला । तो न अंिगकाEरला तC एक ॥२
॥२॥
ःवईHछC रमतां वनोपवनीं । तंव कपोताकपोती दे aखली नयनीं ।

वषयास<
होवोनी । ॅ`ला कािमनी कामसंगC ॥३
॥३॥
अ=यंत
वषयीं जडली ूीित । ]ीसंग न सोड कpपांतीं । दोघे एकच ठायीं
बैसती । गुज बोलती ऐय=वC ॥४
॥४॥
एकमेकांतC
वसंबोन
ोन । न राहती कदा एकह ^ण । नाना वनीं कEरती ॅमण
। दोघCजण सवCची ॥५
॥५॥
तृी होता गृहा यावC । रजनीं प^ासनीं यु|म िनजावC । अणुमाऽ

वभ< न
hहावC । सुख भोगावC
वषयाचC ॥६
॥६॥
ऐसे लोटतां कांहं "दवस । गभ रा"हला कपोतीस । आनंद झाला कपो=यास ।
नाचे बहु वसित भUवता ॥७
॥७॥
उभयतां बरोबर जाती । चरोनी गृहा यु|म येती । कपोतीस जपे "दनरातीं ।
मनीं ूीित उभयातC ॥८
॥८॥
तi भा|योदय झाला ूा । कपोती झाली तेhहां ूसूत । आनंदC कपोता नाचत
। अंड िनरखीत सूेमC ॥९
॥ ९॥
तृणसेजC अंडं ठे वोनी । र^ण ठे वी कपोतीलागुनी

नी । आपण जावोिन काननीं ।
आहार आणोनी दे तसे ॥११०
॥११०॥
११०॥
वषयलोभCसी गुंतला । येरझारC ौमता झाला । पर नुपजे =या कंटाळा । सुख
aजhहाळा मानी जीवा ॥११
॥११॥
११॥
ऐसे लोटतां "दवस कांहं । तंव अंडं फुटलीं लवलाहं । दोन बाळC िनपजलीं
पाहं । आनंद दे हं उभयातC ॥१२
॥१२॥
१२॥
बाळC पाहतां
पाहतां मोहो जडला । चारा घालोिन पोिसती =यांला । उभयीं
वचार
तेhहां मां"डला । ूपंच वाढला िनजभा|ये ॥१३
॥१३॥
१३॥
आतां या चहंु पोटांसी । भरलC जाईल कंवीं एकpयासी । जाणCिच आलC

उभयांसी । या बाळांसी पोसावया ॥१४
॥१४॥
१४॥
ऐिसया
वचारC दोघC जाती । चारा घेवोिन =वरC येती । बाळ मुखीं नेवोिन
घािलती । येरझारा कEरती ^ण^णा ॥१५
॥१५॥
१५॥
ःवपोटा भरती अpप कांहं । सकळ जींव बाळांचC ठायीं । मुख भरतांिच
लवलाह । उभयतांह दे ती बाळां ॥१६
॥१६॥
१६॥
आहार िनिे तC =यaजलC । मोहोलोभC वरपडे जालC । ःवशरराकडे न पा"हलC ।

ौमC वाढ
वलC सकुमारा ॥१७
॥१७॥
१७॥
पाद
पाद प^ चंचु नयन । अवयव लाधले तयां पूण । उभय िशक
वती खेळून।
गमनागमन प^बळC ॥१८
॥१८॥
१८॥
बाळकां अंगीं नसे श

< । ठायींच ठायीं दोघC खेळती । कपोताकपोती आनंदती
। उpहास िचीं न समायC ॥१९
॥१९॥
१९॥
तंव कवणे एके काळं । कपोताकपोती दरू ःथळं । चारा 2यावयालागीं

लांबलीं । न िमळे जवळ `हणोनी ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
ूारmधाची गित गहन । पारधी शोधीत आला कानन । प^ी धरावयालागोन ।
जाळC पसरोन दधलC ॥२१
॥२१॥
२१॥
तंव कपोतीचीं बाळC । उडतीं झालीं सहज लीळC । जािळयामाजी येवोिन प"डले
। गुंतोिन मेले ते ठायीं ॥२२
॥२२॥
२२॥
तंव अकःमात आली कपोती । बाळे पा"हलीं नेऽपातीं । शोक मोहC आबंदती
। पडली ॅांित दे हाची ॥२३
॥२३॥
२३॥
बाळांचC दःख
ु पाहोनी । अंग टा"कलC आबंदोनी । तेह पाशीं प"डली जावोनी ।
गेला ूाणी अटहाःयC ॥२४
॥२४॥
२४॥
तंव कपोता आला धांवत । ःवःथलातC जंव अवलो"कत । कांता बाळांसी

िनरखीत । ितघC जािळयांत दे aखले ॥२५
॥२५॥
२५॥
नेऽीं
ऽीं दे खोिन ितघांसी । दःखे
ु आरं बळे तi मानसीं । अहा नागवलU
वषयसुखासी । मुकलU कुटंु बासी िधक् aजणC ॥२६॥

२६॥
सकुमार दोघीं बाळकC । ते वाढ

वले `यां कवsया दःखC
ु । आतां कोठोनी ूा
हं सुखC । मरण अचुकC मज आले ॥२७
॥२७॥
२७॥
वषय पूण माझा नाहं झाला । तU अकःमात

अकःमात घाला कोठोिन आला । खेळतां
पूण नाहं दे aखलC बाळां । उठती uवाळा मोहाHया ॥२८
॥२८॥
२८॥
वरहC दाटलासे कपोता । `हणे =यागोिन गेलीं बाळकांता । तर वांचोिन काय
आतां । दे ह सवथा =यागीन ॥२९
॥२९॥
२९॥
पुऽकांतेचा मनीं यास ।

वषयीं गुंतली स< आस । दःखC
ु उबगोनी दे हास ।
पावला
पावला पाश मोहो जाळं ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
लोभ मोहो
वषयूीित । येणC ब7 कपोताकपोती । दे खोिन अनुताप बाणला
िचीं । िधःकार िनabती `यां केला ॥३१
॥३१॥
३१॥
हा बाधकिच जाaणजे स=य गुण । अनुताप अंगीकार नंको `हणोन । माते न

गुंतावC =वांह जाण ।
ववेक बंधन मु< कर ॥३२
॥३२॥
३२॥
अनसूया `हणे
`हणे दासी ।
वषयलोभातC नातळसी । ूीित मोहो दवडोनी दे सी ।
वीतरागी होसी सवभावC ॥३३
॥३३॥
३३॥
पर या काया र^णा । कांहं उपाय असावा क_ं

वच^णाः । ऐसC वाटतC
माaझया मना । कर ूा यासाठYं ॥३४
॥३४॥
३४॥
मातेिस बोले योिगराज । ू केलासी तुवां मज । िनरखोिन `या हC िच

िच काज
। अजगर वोज घेतली ॥३५
॥३५॥
३५॥
गु- अजगर मानोन । घेतला `यां तयाचा गुण । तुज सांगतां

ववरोन ।
ौवणीं कण वोढवी ॥३६
॥३६॥
३६॥
सव सपाfपरस थोर ।

वशाळ शरर अजगर । चपळगती नोhहे िनधार । चाले
aःथर मंद बहु ॥३७॥
३७॥
नाना उपाधीपाठYं कडाड । पुढCह पातळ आडमोड । पैर कदा तो न हाडबड

। मनीं गडबड करना ॥३८
॥३८॥
३८॥
जi कोणी तया डं विचलC । क_ं पायरC करोिन ता"डलC । यr

प पुHछ धरोिन
वो"ढलC । पर तो न हाले चपळ=वC ॥३९
॥३९॥
३९॥
नाम तयाचC अजगर । सव योगC असे तो धीर । ठायींच कर वायो आहार ।
ूय=न hयापार न कर तो ॥४०
॥४०॥
४०॥
आणीक एक तयाची
तयाची वृी । वृ
सदै व तया अयािचती । सPमुख जवळ
पदाथ येती । तेिच से
वती आनंदे ॥४१
॥४१॥
४१॥
नाहं
ववंचनेतC करणC । सhय अपसhय दरं
ू न धांवणC । कदा कवsयापाशीं न
मागणC । ठायींच सेवणC आली वःतू ॥४२
॥४२॥
४२॥
तो सवःवC उrोगर"हत । न करच कांहं यातायात । दे हं असे

असे िचंतार"हत ।
=यासी
वwनाथ पुर
वता ॥४३
॥४३॥
४३॥
ूय=न कांहं न कEरतां । बैसिलया ठायीं पदाथा । ते सेवोिन होय सुख

मािनता । `हणोनी अस<ता =या शोभे ॥४४
॥४४॥
४४॥
एवं ऐिसया गुणासी । माते `यां अंगीकाEरलC िनbयCसी । कासया िचंता hहावी
मानसीं । पािळता सवाfसी जगदwर
जगदwर ॥४५
॥४५॥
४५॥
तळमळ न करावी अणुमाऽ । [ढ

ववेकC असावा
वचार । सैराट न जाऊं
rावा इं "ियhयापार । मयाfदा थोर पा"हजे ॥४६
॥४६॥
४६॥
यासाठYं `यां माते । गु- केलC सागरातC । ःवीकाEरलC =याHया गुणवमातC ।

तC"ह तूतC सांगतU ॥४७
॥४७॥
४७॥
शत योजनC
वःतीण । खोली =याची
=याची अ=यंत गहन । उं ची भे"दता "दसे गगन
। जीवह दा-ण जया पोटं ॥४८
॥४८॥
४८॥
नाना र=नC पोटं िनपजती । अगaणत माजी असे संपी । नामC उदं ड तया
असती । तीरC शोभतीं अनुप`य ॥४९
॥४९॥
४९॥
ूवाहाचा अमोघ खpलाळ । गजना घोष महाूबळ । लाटा उसळती जैसे

अचळ । पाहतां नेऽकमळ चाकाटती
चाकाटती ॥५०
॥५०॥
५०॥
नाना बेटC गभ थोर । नाना जाित
वशाळ त-वर । ःथळोःथळं शोभलC बंदर
। "कराणC अपार वेhहाEरया ॥५१
॥५१॥
५१॥
ितर पसरली मयाfद वेली । लवलवीत पण

वराजलीं । ते सागरC मयाfदा
पािळली । नाहं उpलंिघली अrा
प ॥५२
॥५२॥
५२॥
पाहतां =यािचया बळासी । ^णC बुडवील पृवीसी । सामय असोिन मयाfदेसी

। न कर उpलंघनेसी वेलीतC ॥५३
॥५३॥
५३॥
आपुले पाऽाचे आंत । पूणप

णC असंभाhय वाहत । करोिन गजना लाटा सां"डत
। अचळवत ःवठायीं ॥५४
॥५४॥
५४॥
वशेष उदकाची िनमळता । गढळूं नेणCिच कांहं पडतां । सदा जीवनीं

ःवHछता । दे हं
वमळता पाटhय ॥५५
॥५५॥
५५॥
ःवदे हं सदा आनंदघन । अणुमाऽ नोhहC िच उ"n|न । सदा सौभा|यसंपPन ।

औदायगण
ु
वशेष ॥५६
॥५६॥
५६॥
कर जीवांचC पालन । मेघा उदक दे जीवालागोन । सदय उदार पEरपूण ।

नोhहे अ"कंचन कदा काळं ॥५७
॥५७॥
५७॥
िन=य जाळतसे वडवानळ । पर दःख

ु नमानीच अळु माळ । राहावया उदरं
"दधलC ःथळ । सदय कृ पाळ सागर हा ॥५८
॥५८॥
५८॥
एवं गुण यां उदधीसी । ते अवँय पा"हजेत योिगयासी । अंगीकारोनी िनवेद

तुजसी । ऐसCच यदसी
ू
बंब
वलC ॥५९॥
५९॥
=यागीं पतंग घेतला । तो"ह गुण पा"हजे िनवे"दला । या

वषयीं किथतU
व"हला । सावध ऐ"कला पा"हजे ॥६०
॥६०॥
६०॥
पु-ष a]येHया -पा भुलोनी ।
वषयास< झाला मनीं । "दनराऽ न सोड
कािमनी । गेला चेवोनी
वषयांत ॥६१
॥६१॥
६१॥
उम -पी uया a]या असती । =यांतC काम[Fीं Pयाहािळती । भोगालागीं

सवःव वो
पती । अं"कत होती wानापर ॥६२
॥६२॥
६२॥
कामे गंधव माजला अपार । खाय गद भीचे लाूहार । पर वीट न मानी
अणुभर । गोड फार दे हं मानी ॥६३
॥६३॥
६३॥
दे ह पावावया ये पतन । तर न सोड

वषयाची अंगवण । ]ी-पीं गेला
भुलोन । रा"हली जडोन वासना ते ॥६४
॥६४॥
६४॥
मग तो होय गा पतंग । दप-पा ओढवी अंग । झडपोिन क-ं पाहतां संग ।
वषयीं दं ग मन uयाचC ॥६५

॥६५॥
६५॥
तो संगेिच पावे मरण । पाद प^ जाती जळोन । हC ू=य^ [Fी दे खोन ।

दजा
ु धावोन उड घाली ॥६६॥
६६॥
ऐसे एकामागC एक मरती । पर

वंषयसुख न सो"डती । अिनवार
वषयाची
ॅांती । फेर "फरती गभवासी ॥६७
॥६७॥
६७॥
आतां a]येचC कारण । तCह सांगतU िनवडोन । धन

वषयीं होवोिन मो"हत मन
। कEरती सेवन
वन पर ठायां ॥६८
॥६८॥
६८॥
-प
वातC भुलती । कळे =याचा संग कEरती । =या ऊवशी जगीं होती ।
"कंवा गित पतंगापर ॥६९
॥६९॥
६९॥
पाप नानापर करणC कुडC । =या पापC पापची जोडे । जPममरणाचे पायीं खोडे
। घालोिन वेडे वावरती ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
"कंवा कामलोभC करोन । कर ॅताराचC वEरवर सेवन
वन । ॅतार जात दे ह
=यागून । मनीं उबगोन िनघे सती ॥७१
॥७१॥
७१॥
मागC दख
वतील
ु ःवजन । ऽासC ऽास
वतील मजलागून । मरsयापर तC
भोगावC हन । यासाठYं मरण हC िच बरC ॥७२
॥७२॥
७२॥
मी सवC सती जातां । तर मागC उरे ल लौ"ककता । आaण हािच पित पावेन
मागुता । राहोिन सा न चाले ॥७३
॥७३॥
७३॥
पितोता जाती पितसवC । हे वृ7ाचार असती बरवे । आतां िनbयCसी

अंगीकारावC । सवC जावC पतीHया ॥७४
॥७४॥
७४॥
न होता सतीपणाची वृ
। पितसवC घालोिन घेती । अa|न दा"हतां तरफडती
। Eरपु=व मािनती अ|नीसी ॥७५
॥७५॥
७५॥
=या वैरदोषC करोनी । पतंगासवC पतंगी होवोनी । ॅमतां

ॅमतां दपातC दे खोनी ।
बोधC मनीं खवळे ती ॥७६
॥७६॥
७६॥
येणC जािळला माझा ॅतार । मम शररं दाहो केला थोर । तर आतां मासीन
या स=वर । प^ ूहार मारोनी ॥७७
॥७७॥
७७॥
तi ते दपातC झड
पतां । जळोनी जाय मृ=युपंथा । केवढ `हणावी मूखत
ा ।
वषयीं घाता पावती ॥७८

॥७८॥
७८॥
अिनवार हा पंचशर । येणC बहतां

ु सी केलC जजर । याचेिन संगे घात थोर ।
भोगणC अघोर नरकातC ॥७९
॥७९॥
७९॥
या पतंगातC पाहोन । भयC िचळसावलC माझC मन । =यागाथ घेतला हा गुण ।
वषयभान िनदािळलC ॥१८०

॥१८०॥
१८०॥
माते या संसारं ।
वषयीं न गुंतावC िनधारं । हC माियक ^णभर । अस<
अंतरं असावC ॥८१
॥८१॥
८१॥
एवं अबां गु-ंचC ल^ण । हC चो

वसांतील सांिगतलC िनवडन
ू । उरलC तेरांचC
ववरण । तेह िनवेदन तुज माते ॥८२

॥८२॥
८२॥
या hयितEर< आठ गु- । तो आदौ िनवे"दला

वचा- । अनेक बहधा
ु असती
गु- । पर सारासा- बोिललU ॥८३
॥८३॥
८३॥
हC गु-माहा=`य
वkयात

वkयात । जे आदरC गा ौवण करत ।
ववेकC ःवीकारोिन
रमत । तेिच पावत मु<दशा ॥८४
॥८४॥
८४॥
हC िच ौीकृ ंण उ7वाूित । िनवे"दता झाला भागवतीं । तC शुकमुखC परa^ती ।

ौवण ूीतीं करतसे ॥८५
॥८५॥
८५॥
हC सुतमुखC करोनी । ऋ
ष पEरिसती नैिमषारsयीं । तेिच कथा ौोितयांलागोनी
। िनवेद
वनवोनी अनंतसुत ॥८६
॥८६॥
८६॥
हे द ूासा"दक वाणी । uयाचा तोिच बोल

वता धणी । हं कणभष
ू णC
संतालागोनी । ठे
वलीं घडवोनी अवधूतC ॥८७
॥८७॥
८७॥
द योगी "दगंबर । जो अ
वनाश परॄ~ साचार । =याचे आवडते
ूयकर ।
भा
वक योगेwर संत साधु ॥८८
॥८८॥
८८॥
=यांसी rावया दशन । शरणागता करावया पावन । दनबंधु जगuजीवन ।

उभा ूगटोन पंढरये ॥८९
॥८९॥
८९॥
कर ठे वोिन कटवर । शोभ

वलC चंिभागातीर । उभा समपदं
वटे वर । जो का
माहे र सवाfचे ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
तो कृ पा[Fीं क-न । Pयाहाळ अवघे भ<जन । ये=या जना दे अिलंगन ।
वार शीण तयांचा ॥९१
॥९१॥
९१॥
तया भा
वकां
भा
वकांची आवड । सूेम क_तनीं बहत
ु गोड । हांकेसरशी घाली उड ।
संत परवडं नाचतां ॥९२
॥९२॥
९२॥
संत क_तनीं दे खोिन आनंद । तेथिC च ूगटे ॄ~ानंद । सकळ आनंदाचा कंद ।
पुरवी छं द भ<ांचे ॥९३
॥९३॥
९३॥
भ< तेिच साधुसंत । संत तेथCच अनंत । अनंत तेथCिच गु-द । =या पदं
सुत ूेमभावC ॥९४
॥९४॥
९४॥
भावेिच
वनवी तो सuजना । गोड असे पुढल रचना । द मातेसी कर
सूचना । सावध ौवणा रा"हजे ॥९५
॥९५॥
९५॥
ौवणांतीं क_जे मनन । मननीं िनजयास करावा पूण । यास बाणतां

तिपपण
ू । सा^ा=कार येऊन ठाके पुढC ॥९६॥
९६॥
तया दशनातC पावतां । परमानंद उपजे िचा । सुख सदै व संतोषता । होय
लाभता लाभ बहु ॥९७॥
९७॥
दायक दाता लाभासी । होय सगु- हा अ

वनशी । अनPय होवोिन =या
चरणांसी । कृ पादानासी मागावC ॥९८
॥९८॥
९८॥
मागावC भातुकC आवडचC । हे िच हे तु असती मनींचे । `हणोिन पाय धरावे

संतांचे । आौय आaणकांचे सोडोिन ॥९९
॥९९॥
९९॥
सोडोिनया
सोडोिनया कुभावना ।
वनट hहावC संतचरणां । ते सदय=वC दे ती वरदाना ।
बहु क-णा अंतरं =या ॥२००॥
२००॥
=यांची सकुमार पाउलC । अनंतसुतC ूेमC वं"दलC । संतसेवनीं मन रं गलC । जCवी
लुmधले ॅमर सुमनीं ॥२०१
॥२०१॥
२०१॥
मनीं धरोिनया आस । झालU संतपदाचा दास । ते मज न कEरती उदास

उदास ।
अभयवरदास दे ती सुखC ॥२०२
॥२०२॥
२०२॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौवणCिच पुरती मनोरथ । भा

वक पEरसोत ौोतेसंत ।
अFदशोयायाथ गोड हा ॥२०३
॥२०३॥
२०३॥
॥ इित अFदशोयायः समाः ॥

अयाय एकोणीसावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःव=यै नमः । ौीगु-दाऽेयाय नमः ।
ॐ नमो सगु- सवा=मका । गुणिसंधो कममोचका । lानबोधा ितिमरछे दका

। दनपालका पावना ॥१
॥१॥
जय भवाamधतारका क-णाकरा । जय िन
वकpपा दEरतसं
ु हारा । जय
अना"दhयापका जगदो7ारा । जय परा=परा नमो तुज ॥२
॥२॥
जय सदय उदारा सaHच7ना । जय षगुणऐwयसंपPना । जय मायातीता

िनरं जना । जयजय सुखघना नमो तुज ॥३
॥३॥
lानबु
7
ववेकदाता । तूंिच होसी गा स=य समथा । `हणोिन चरणीं ठे
वला
माथा । कृ पावंता शरणागते ॥४
॥४॥
मी हन दन मितमंद अlान । पर तव पदं अनPय शरण । मम अंतरंचC

वम ल^ोन । क_जे पावन ःवािमया ॥५
॥५॥
गत कथायायीं अनसूयसी
ेसी । गु-गुणमा तूं िनवे"दसी । ते पEरसोिन
ौोितयांसी । उpहास मानसीं ौवणाथ ॥६
॥६॥
उरले तेरा गु-ंचC ल^ण । तC करावया आदरC ौवण । वेधलC ौोते सuजनांचC
मन । तोषवा वदवून गु-राया ॥७
॥७॥
धPय गु-गुणाची kयाित । ौवणCिच "दhय होय मित ।

ववेकC आकिळतां
नुरवी ॅांित । पावे शांित तव कृ पC ॥८
॥८॥
हे सगु- द दयािनधी । अlानितिमर बोधC छे द । कpप

वकpपाची नुरवी
उपाधी । lान ूबोधी आपुलC ॥९
॥९॥
ौवणीं वाट पाहे माउली । तेवींच ौोितयांची मंडळ । चंिचकोर Pयाय वेधली
। याची आळ पुर
वजे ॥१०
॥१०॥
१०॥
अनाथ दनांचा कैवार । होसी हन पामरांचा साहायकार । पुरवी हे तू असती

जे अंतरं । आळस न करं दयािनधे ॥११
॥११॥
११॥
तूंिच होवोिन कृ पावंत । वद

वलC अFदशायायपयfत । येथोिन वद
वता
कथामृत । तूंची समथ दातारा ॥१२
॥१२॥
१२॥
पEरसोिन बाळकाची आळ । पुरवी माऊली ःनेहाळ । तेवीं द तूं होसी कृ पाळ

। कथा रसाळ चालवी ॥१३
॥१३॥
१३॥
अ
वनाश
वनवी अनसूयेसी । तुज िनरो
पतU शेष कथेसी । सावध होवोिनया
मानसीं । भूषण ौवणासी वाणवी ॥१४
॥१४॥
१४॥
`यां गु- केला मधुकर । =याचे सांगतU गुणूकार । वनोपवनीं करोिन संचार
। तुरंबी सार पुंपरसा ॥१५
॥१५॥
१५॥
नाना पर पुंपजाती । ॅमर

ॅमर मकरं दा तुरं
बती । कुचंबंू अणुमाऽ न दे ती ।
ःवHछं दC ॅमती ठाव नाना ॥१६
॥१६॥
१६॥
रसःवादातC सेवोन । गुंजार घालती ूेमC क-न । न राहती एके ठायीं ॅमोन ।
अस<पण वावरता ॥१७
॥१७॥
१७॥
हा उम पुंपकpहार । वायांिच पुंपीं नटले येर । हे न जाणोिन

वचार ।
मकरं दC सार से
वती ॥१८
॥१८॥
१८॥
न जाणेिच तो वृ^याती । तया मकरं दंच लोभूीती । ःवाद आशा धरोिन

िचीं । आनंदC ब_डती अभेद=वC ॥१९
॥१९॥
१९॥
या ॅमराचे सेवोिन गुण । मीह माते कEरतU ॅमण । एक ठाव नावडे
मजलागोन । िभ^ाटन अवलंबी ॥२०
॥२०॥।
२०॥।
नाना पुंपांचे जेवीं मकरं द । तेवींच मज िभ^ेचे

चे ःवाद । तया ूेम मज
अpहाद । वततU अभेद या जगीं ॥२१
॥२१॥
२१॥
आतां मa^केचा गुण अनुवादं ू । तयाचाह असे "nधा भेद ू । वन मामवासी

ूिस7ू । एक संबंधू असेना ॥२२॥
२२॥
पृथ|भागC तयाचा गुण । तो तुज मी कEरतो िनरोपण । मधुमa^केचC ल^ण ।

सावधान पEरिसजे ॥२३
॥२३॥
२३॥
नाना त-वर सानथोर । याित वणभेदं असती अपार । तेथC मa^का करोिन
संचार । रससार सेवीतसे ॥२४
॥२४॥
२४॥
मुखीं रस सांठवोनी । ःवमं"दरं ठे वी नेवोनी । असंkय मa^का एका ःथानीं

। जम
वती राहोिन मोहोळातC ॥२५
॥२५।
२५।
अित
वशाळ कEरती मोहोळ । वंशवृ
7ःतव केलC ःथळ । =यामाजी भEरती
रस रसाळ । मधु िनमळ =या `हणती ॥२६
॥२६॥
२६॥
कEरती =याचे [ढ र^ण । उपसग लागतां वCिचती ूाण । दं श तडतडा तUडोन

। भंवर घालोन झड
पित ॥२७
॥२७॥
२७॥
आशा लोभC गुंतोन । "क=येक पावती घातC मरण । सदय=वC न कEरतीं दान ।
वृ
अ"कंचन तयांची ॥२८
॥२८॥
२८॥
पर एक तयांचC [ढ ोत । अPय पदाथालागीं नातळत । वृ^रसातC ूीतीं

सेवीत। संमह करत सहज=वC ॥२९
॥२९॥
२९॥
ूय=नC आaणला तो रस । सकळह मािनती =या सुरस । से
वतां कर तो
पुFीस । आणी औषधीस कामा ये ॥३०
॥३०॥
३०॥
तया मa^केचा मळ जाण । तC सौभा|यतळवटचC लेण । अPय यु<_ नाना

कारण । चतुर
वच^ण योaजती ॥३१
॥३१॥
३१॥
आतां मामवासी मa^का । याचे गुण तेह ऐका । अभेद=वC

वचरे दे खा ।
पाकाअपाका नेणेती ॥३२
॥३२॥
३२॥
पव अपव "दhय अPन । क_ं नाना पर जालC वमन । क_ं गिलHछ नक
दगf
ु धी दा-ण । सेवी समान सारखC ॥३३॥
३३॥
हC "दhय पाटhय सोवळC । क_ं हC अमंगळ असC

असC ओंवळC । हC नेणCिच कदा काळे
। सदा -ळC सवाfवर ॥३४
॥३४॥
३४॥
हC वंr `हणोनी वंदावC । क_ं हC िनंr `हणोनी =यजावC । हC मa^केHया

समुदावC । कदा ओळखावC घडे ना ॥३५
॥३५॥
३५॥
नक आaण शकरे सी । ःवा"दF आणी कटसी

ू । रसी नेणेिच
वरसी । समान
सEरसी सेवनीं ॥३६
॥३६॥
३६॥
नाहं आौमाची चाड । ूा रस जाला तोिच गोड । नाह संमहाची कदा
आवड । झाडोनी पंखाड मोकळ ॥३७
॥३७॥
३७॥
इHछC ऐसC "दवा "फरावC चंचलपणCची बावरावC । भल=या आौयC रजनीं बसावC ।
काळ सोसावC ूासंिगक ॥३८
॥३८॥
३८॥
माते हे गुण योिगयांसी । अस=य पा"हजे िनbयेसीं । `हणोनी

`हणोनी मा
करोिनया गुणासी । अस< मानसीं वततU ॥३९
॥३९॥
३९॥
=वांह ूपंची राहन
ू । वतावC अंगीकारोिन हे गुण । लोभ आशेचC hयवधान ।
तोड बंधन मोहपाश ॥४०
॥४०॥
४०॥
िनमह िनरहं कार । िनलभ आaण िन

वकार । िनnf n अभेद िनम=सर ।
नैराँय ूकार योिगयांचा ॥४१
॥४१॥
४१॥
येच पदं कEरतां वास । मग तूं सहज होसी िनदष । जंव जंव अंगीकारसील
गुणास । तंव तंव गुणास पावसी ॥४२
॥४२॥
४२॥
`हणसिल हे गुण लाधतां । दे हं पावेल स=य समता । पर जनउपाधीची

वाता । तेणC ^ोभता उपजवी ॥४३
॥४३॥
४३॥
=या^ोभC ^ोभेल मन । संम"हलC जाय

वटाळोन । यदथ मातC
मातC `यां
ववेकC
क-न । कर पाहन
ू गु- केला ॥४४॥
४४॥
=यािचया गुणाचा
वचार । तो तुज मी सांगतU स
वःतर । उPमता अंगीं
दध
ु र । सान थोर न मनीं तो ॥४५॥
४५॥
सदा पाहे तो खालतीं । चालsयाची चपळ गती । सरळ पंथC पवनाकृ ित ।

वारण `हणती =या नांव ॥४६
॥४६॥
४६॥
नीट माग चालतां । न जायची वांकुडया पंथा । wानC नाना पर भुंकतां ।
नाणी िचा खेद कांहं ॥४७
॥४७॥
४७॥
सह]ावधी भुंकती wान । पर आपुलC

वटाळU नेद मन । धीर उPमतमदC
क-न । राहे झुलोन उ.या ठायीं ॥४८
॥४८॥
४८॥
चरणींचे उचलोिन रज । शुंडेनC मःतक_ं टाक_ सहज । वम दाखवीतसे गुज ।

येणC काज सव घडे ॥४९
॥४९॥
४९॥
wानापEरचे उपसग । ला
वतील
पसून आवग । यालागीं शोधोिन केला संग
। गुणी हा नग घेतला ॥५०
॥५०॥
५०॥
आणीक बु
7 या गजाची । खूण दा
वली या रजाची । िनरिभमान वंदनC
सवाfची । कवचC अहं तेचीं गळती येणC ॥५१
॥५१॥
५१॥
आपुले ःवा=म"हतीं जो बोध । िनज ःव-पीं

ःव-पींचा जो ऐय छं द । सव भूतींचा
वरतां भद । मग ॄ~ानंद योिगया ॥५२

॥५२॥
५२॥
ॄहमैवाहं सव दे हं । nै त कोठC िच उरलC नाहं । =या मदोPमC झुलावC ठायीं ।
हC वम पाह गोमटC ॥५३
॥५३॥
५३॥
पEरिसजे अनसूये माते । मृगगुण आतां िनवे"दतU तूतC । परम भीित =या
जीवातC । मारकातC ल^ीत ॥५४
॥५४॥
५४॥
जीवलोभाची धुकधुक । भUवतC पाहे सदा टकमक । "कंिचत "दसतां झकमक

। मार फCक उ¥डाणीं ॥५५
॥५५॥
५५॥
एका जीवािचया भेणC । एकामागC एक पळणC । उडया माEरतां "दशा अटणC ।

दे हं चमकणC ^ण^णां ॥५६
॥५६॥
५६॥
hयाधकाळ हा =वरC येईल । केधवां फांसा घालोिन मारल

मारल । मागुता जPम हा
न पावेल । `हणोिन पळ का"ढती ॥५७
॥५७॥
५७॥
तेवींच काळाची भीती । जीवामागC आहे िनabती । यालागी जागोिन "दनरातीं

। नं पावे हातीं ऐसC क_जे ॥५८
॥५८॥
५८॥
ऐसीं हं मगC सावधान । पर वाrनादा गेिलं भुलोन । िशकाया हEरतवण
दे खोन । मानोिन तृण ठे लीं उभीं ॥५९
॥५९॥
५९॥
मृगC भुलतां तये काळं । hयाधC गुंत
वलC पाशजाळं । कोण सोड
वता तये
वेळं । जीव आरं बळ दै Pयवाणा ॥६०
॥६०॥
६०॥
आaणक एक ऐं"कजे वाता । वनीं मृगांचे भार "फरतां । तृषा लागे चरतां
चरतां । शोष पडतां होय कंठYं ॥६१
॥६१॥
६१॥
शोषC कEरती अवलोकन । तंव दर

ू दे aखलC
वःतीण जीवन। मग उ¥डाणावर
उ¥डाण । घेती संपण
ू =यामाग ॥६२
॥६२॥
६२॥
धांवतां बहु मृगC िशणती । पEर तC जीवन नलगेिच हातीं । ठायीं ठायीं सरोवरC
"दसती । सEरता वाहती सोuवळ ॥६३
॥६३॥
६३॥
"फरतां पाह ौम पावले । तीर कोठC िच नाढळे । धांवतां पुढCिच ते गेले । तृषC
वेधले न "फरती ॥६४
॥६४॥
६४॥
हC मृगजळ न कळे =यांसी । तेवींच ॅम झाला या जीवासी । भुलोिन

मायामृग जळासी । सावध मानसीं न होती ॥६५
॥६५॥
६५॥
माते =वां तर सावध hहावC । मायामृगजळं न बुडावC । ःव"हत आपुलC

ओळखावC । शरण जावC गु-वया ॥६६
॥६६॥
६६॥
ते कEरती मायातीत । उड
वतील अवघी भवॅांत । तळमळ वारोिन कEरतील
शांत । अवघे आघात चुकवोनी ॥६७
॥६७॥
६७॥
सगु-चरणीं होतां दासी । मग नेतील ते आ=मपदासी । कधीं न ठे

वतील
तुज उदासी । भावC =यापदासी
वनट तूं ॥६८
॥६८॥
६८॥
सगु-पदा hहावC लीन । `हणोिन गु- केला `यां मीन । तो न सोड जेवीं
जीवन । सां"डतां ूाण जाऊं पाहे ॥६९
॥६९॥
६९॥
मीनाचC जीवन उदक । तैसा सगु- जीवा तारक । अनPय जीवनीं म=ःय
दे ख । जडतां सुख पदं तैसC ॥७०
॥७०॥
७०॥
पडतां पदासी अंतरता । मीनाऐसा होय घाबरता । तरच =यातC ा2यता ।

पावे सकृ पता गु-ची तो ॥७१
॥७१॥
७१॥
आaणक एक कारण । सांगतो मीनाचC ल^ण । आिमषीं लुmधतांची मन ।

पावे मरण गळयोगC ॥७२
॥७२॥
७२॥
धीवरC आिमष लावोिन गळा । उदक_ं फCकोिनया "दला । मीन मासी तया
डं "डला । िगिळतां वे"ढला =या नFC ॥७३
॥७३॥
७३॥
िगिळतां कांटा झUबला aजhहारं । आसंडोनी फC"कला तेणC वर । मीन

आदळला जीवनाबाहे र । जायांतर टा"कला ॥७४
॥७४॥
७४॥
एवं धीवरC घेतला ूाण

ूाण । तेवीच hयथा जीवालागोन । कनक आaण कािमन ।
लोभ दा-ण पीडक ॥७५
॥७५॥
७५॥
हे माया मोह दःतर

ु जीवन । जीव यांतील असती मीन । यांसी टपतसे
राऽं"दन । धीवर पूण काळ हा ॥७६
॥७६॥
७६॥
पसरलC मायेचC जाळ

वषयलोभाचा िस7 गळ । धनकािमनीचC आिमष ूबळ ।
ःवीकाEरतां वेळ न टळे ती ॥७
॥७७॥
जीवा aजhहारं झUबतां गळ । क-ं लागले तेhहां तळमळ । सोडवीना कोsह

बहु hयाकुळ । धीवर खळ काळ ओढ ॥७८॥
७८॥
जीवा जीवनाबाहे र का"ढलC । मंथी बांधोिन ःवपदा नेलC । काया

वटं बनीं मसाले
। घालोिन पच
वलC नाना रतीं ॥७९
॥७९॥
७९॥
या दःखातC
ु िभऊन । माते मी झालU सावधान । ूथम अPवयाचा घेवोिन गुण
। तूतC िनरोपण ःव"हताथ ॥८०
॥८०॥
८०॥
मुkय धनकामा"द
वषय । लोभमोहो कर अपाय । या िनवारणाचा उपाय ।
कोण होय धु"ं डला ॥८१
॥८१॥
८१॥
मातC मी अवनीं "फरतां ।

वदे हनगरा गेलU अविचतां । तेथC चम=कार दे aखला
पाहतां । तो तुज आतां िनवे"दतU ॥८२
॥८२॥
८२॥
पंगळानामC
ळानामC वेँया जाण । सदा
वषयhयवहारं ितचC कारण । ॅतार पाहतां
aजला धन । पु-ष भोगून संमह ॥८३
॥८३॥
८३॥
िन=य नूतन शृग

ं ार । नूतनिच पEरधान कर अंबर । नाना दि लागोिन
अलंकार । उभी समोर माग ल^ी ॥८४
॥८४॥
८४॥
दासी भोव=या पEरचाEरका । मयC सुंदर चंपककिळका । ^ण^णां दे ती तांबल

ू
िनका । पाऽ
पका सरसा
वती ॥८५
॥८५॥
८५॥
ूीतीं धनवंतातेच पालवी ।

वनोदC करोिन =यातC बोलवी । संकेतC नेऽातC
हालवी । पु-षा भुलवी ^णमाऽC ॥८६
॥८६॥
८६॥
तयालागीं तोषवोन । कर िhयमदाचC हरण । ऐसे लोटले बहत

ु "दन । अिमत
धन मेळ
वले ॥८७
॥८७॥
८७॥
पर आशालोभC ती चेवली । तृि नोhहे िच कदा काळं । कधीं नोhहे िच नेम
टाळ । पुरवी आळ भलवेळे ॥८८
॥८८॥
८८॥
ऐसC असतां एके "दवसीं । ौृग

ं ारयु< बैसली ओटसी । खुणावा पालवी
बहतां
ु सी । तंव कोsह ितसी बोलेिचना ॥८९॥
८९॥
"दवस गेला चार ूहर । पु-षीं

वनोद न घडे अणुमाऽ । ^ीण झालीं सव
गाऽ । `लान वऽ पi झालC ॥९०
॥९०॥
९०॥
मागुतीं ध-िनया धीर । सांवEरती झाली ौृग
ं ार । अrा
प जाणC दोन ूहर ।
ूाणेwर येतील ॥९१
॥९१॥
९१॥
पEरचाEरकेस बोले गुज । जा गे =वरC करा सेज । िन=याहोनी अिधक आज ।

"दhय सतेज मनोहर ॥९२
॥९२॥
९२॥
आlेसEरःया दासी जाती । रमणीक

रमणीक मं"दर "दhय सज
वती । छतC झालरा
काच ला
वती । सेज रिचती सुमनांची ॥९३
॥९३॥
९३॥
सुगंिधक दप सरसा

वले । दप मणी छतीं योaजले । पEरमळा"द िhय ठे
वलC
। हार गुं"फले सुमनांचे ॥९४
॥९४॥
९४॥
तांबल
ू ठे
वलC ऽयोदशगुणी । फळC मेवापाऽीं भरोनी । गंगोदक झारं ठे वी
आणोनी । पीकपाऽ धुवोनी ठे
वती ॥९५
॥९५॥
९५॥
नाना पEरं चे ौृग

ं ार । व]C भूषणे अलंकार । तबक_ं भरोनी सुंदर । काच
समोर पहावया ॥९६
॥९६॥
९६॥
चौपाळा सज
वला पयfक । कौतुक खेळ ठे
वले अनCक ।
वषयीजना उपजे
सुख । ऐसे अलोिलक िस7 केलC ॥९७
॥९७॥
९७॥
तळवटं मां"डले चौरं ग । rावया सPमानीक उपभोग । बारमाजी

बारमाजी बैठका चांग
। पाहतां दं ग होय
वषयी ॥९८
॥९८॥
९८॥
यापर सव सेज िस7 केली ।

पंगळे लागीं कळ
वली । येर पाहतां सांजवेळ
टळली । कोsह न पावली
वषयमूित ॥९९
॥९९॥
९९॥
मग उठोनी गोपुरं जाये । सेजसमारं भ सव पाहे । ूथम लेणC =यजोिन

लवलाहC । नूतन होये ःवीकाEरती ॥१००
॥१००॥
१००॥
नेसोिनया
सोिनया कनकांबर । ज"डत घातले अलंकार । चंदन चच°नी अंतर ।
ःवीकार हार पुंपांचे ॥१
॥१॥
नेऽीं सूदले अंजन । काची मुख कर अवलोकन । कुरळ बरवे सांवरोन ।
तांबल
ू चवण पi केलC ॥२
॥२॥
अ=यंत शोभवोिन -पासी । पाहतां काम भरला मानसीं । बारं बैसोिन

पु-षांसी । Pयाहाळोिन
Pयाहाळोिन =यासी पाचार ॥३
॥३॥
पंगळे सी लागलC
वषयवेडC । कोsह पु-ष न पाहे ितजकडे । रजनीं घ"डघडं
=वरC वाडC । कोsह न िभडे ितयेसी ॥४
॥४॥
ताल वाr सुरसंगीत ।

पंगळा आरं भी रागगीत । कंठ कोयळःवरकं
पत ।
रसयु< आलाफ कर ॥५
॥५॥
पंगळे चे ऐकतां गायन । मृग उरग जाले तpलीन

तpलीन । मोहो पावलC गंधवमन ।
असराहन सलuज ॥६
॥६॥
पंगळHया अथ मनी । कामुक येईल गायना भुलोनी ।

विचऽ ूारmधाची
करणी । पु-ष कोsह नयेची ॥७
॥७॥
तंव "कंिचत वाrC राह

वतां । गजर जाली कानीं ऐकता । सखेद होवोिन परम
िचा । मुखीं |लानता पावली ॥८
॥८॥
वषयuवर चढला अंगीं । जावोिन पहडली

ु पलंगीं । पर ती सेज जैसी आगी
। िच भोगीं वीटलC ॥९
॥ ९॥
तोडोिन टा"कले कं"ठं चे हार । फCकोिन "दधले अलंकार । फरफरां फेडोिनया

चीर । टाक_ं दरू बोधभरC ॥११०॥
११०॥
गडबडा लोळे धरणीवर । शोक करतसे आबोश वर । सखी धांवोिन ितसी
आंबर । पर ते दर
ु aझडकावी ॥११॥
११॥
wास उwास टाकोन । परम िधःकार आपणा आपण । `हणे हC केवढC

मूखप
ण ।
वषयीं भुलन
ू गेलC मी ॥१२
॥१२॥
१२॥
"कंिचत
वषयसुखासाठY । सोिसली "दनरजनीं आटाट । काय उपयोगा येई
शेवटं । माया खोट कळली मज ॥१३
॥१३॥
१३॥
नको नको हा दF
ु
वषय । येथC लोभ अशा तोिच अपाय । भुलवोिन
हरपा
वती सोय । नागवण होय स=य येणC ॥१४
॥१४॥
१४॥
जळो जळो हा
वषय काम । महा दर=यय
ु घातक घाली ॅमा
वष ते सुखवत
मानी उम । घडवी अधम पापाचळ ॥१५
॥१५॥
१५॥
मूळ
वटाळाचC शरर । मळमूऽC भEरत संभार । =यामाजी पावलC पापघर ।
कम अघोर
वषयाथ ॥१६
॥१६॥
१६॥
िन
वषयीं

वषयीं ठे वोिनया भान । काया
वबयC मेळ
वलC धन । जोड जो"डली
पापाचरण । अ
वचार पूण घडला क_ं ॥१७
॥१७॥
१७॥
वषयभरC मी उPमादलC । भआय अभआया"द भa^लC । गमन अगमना"द घडलC

। नाहं
वचाEरलC पाऽापाऽ ॥१८
॥१८॥
१८॥
ऐसी मी हे दF
ु मिलन ।
वषयभोग रा"हलC भोगोन । पर न
वचाEरला
पEरणाम कोण । hयथ जPमोन नाडलC ॥१९
॥१९॥
१९॥
अहा हे दे खोिन पापाचळ । अंतीं येईल यमराजाचC मूळ । िश^ा कEरतील तीो
ूबळ । ूाण hयाकूळ होतील क_ं ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
नानापर शासतील क"ठण । अघोर नरक_ं बुड
वतील नेवोन । ितरःकारC
घाबरतां ूाण । सोडवील कोण तC ठायीं ॥२१
॥२१॥
२१॥
आयुंय
वषयामाजी आ"टलC । ःव"हत कांहंच नाहं केलC । वायांिच hयथ वय
गेलC । उपेगा न आलC या कुसंगे ॥२२
॥२२॥
२२॥
नाहं केलC दे वाचन । नाहं पूaजले `यां सuजन । नाहं केलC धम दान । पाप
दा-ण आचरलC ॥२३
॥२३॥
२३॥
भोगोिन दे हं पाप

वपी । बळC जो"डली धनसंपी । काय
काय कामा येईल अंतीं
। बरवी गित न "दसे मज ॥२४
॥२४॥
२४॥
आग लागो या संप
धना । जळो जळो ह
वषयवासना । होऊं पातली
वटं बना । कोण कारणा योजूं यातC ॥२५

॥२५॥
२५॥
अवधूत `हणे अनुसय

ू त
े C ।
पंगळा
वटली
वषयातC । मग पावोिन
वर<_तC ।
उबगली िचC धन
वषया ॥२६
॥२६॥
२६॥
सोडोिन लोभमोहो आशेसी

सी । लुट
वलC सव संपीसी । िनराश होवोिन मानसीं
। बाणवी जीवासी
ववेक ॥२७
॥२७॥
२७॥
ववेकC कEरतसे
वचार । नwर दे हो हा साचार । नािशवंत अवघा ूकार ।
कायसा ब"डवार याचा आतां ॥२८
॥२८॥
२८॥
िमया जाणोिन केला कोप । जीवीं

वटोनी वEरला संताप । संताप नोhहे
अनुताप । होता पाप जळालC ॥२९
॥२९॥
२९॥
कम अकमा जािळलC । तC भःम अंगी चिचलC । वैरा|य िचीं बाणलC । मूळ
शोिधलC तरावया ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥

ववेके करोनी मंथन । नवनीत का"ढलC शोधोन । `हणे सकळांतर hयापक
नारायण । =यासी शरण जातां भलC ॥३१
॥३१॥
३१॥
मग
पंगळा ौीहरसी । शरण गेली अनPयCसी । ितची भ
< दे खोिन T
षकेशी
। नेली ःवपदासी उ7रोनी ॥३२
॥३२॥
३२॥
ते `यां गु-गुणाथ मािनली ।

वषय=यागाथ ःवीकाEरली । नैराँय पाहोिन
वर<_ बाणली । `हणोिन संम"हली

पंगळागुणी ॥३३
॥३३॥
३३॥
जीवीं केथ लोभ वाढे । लोभयोगC अिभमान जोडे । अिभमानाथ कpपना चढे
। कpपनीं घडे जPमपं
जPमपं
< ॥३४
॥३४॥
३४॥
याचC करावया िनरसन । "टटवा गु- केला जाण । =याचे तुज सांगतो कथन
। कर ौवण माये तूं ॥३५
॥३५॥
३५॥
कोणी एका वनांतर । "टटवे ॅमती गगनोदर । नाना शmद कEरती कुसर ।
घािलती भंवर आहाराथ ॥३६
॥३६॥
३६॥
तंव एक "टटवा ॅमण कEरतां । मांसकवळ दे aखला अविचतां । तU चंचु

चब ु ळC
जाला उचिलता । सवCिच उडता पi होय ॥३७
॥३७॥
३७॥
मांसीं जडलीं =याची ूीित । घेवोिन जाय गगनपंथी । ते दे खोिनया ःवजाित

। मागC धांवती मांसलोभC ॥३८
॥३८॥
३८॥
बहत
ु "टटवे िमळोन । झड
पते झाले चहंू कडोन । पर तो न सांड तयालागून
। लोभC र^ण कर जीवC ॥३९
॥३९॥
३९॥
लोभ हा परम अिनवार

अिनवार । उभय प^ीं केला संचार । "टटवे कEरती "टटhयासी
मार । अिभमान थोर माजला ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
सकळ "टटवे िमळोन । घेऊं पाहती =या "टटhयाचा ूाण । दं िशती चंचप
ु टे
क-न । पादC
वदारण कEरती काया ॥४१
॥४१॥
४१॥
सवापढ
ु C तो एकला । काय कर न चले बळा । लोभC न टाकवC अिभमानगोळा
। न कळे
कळे कळा कोण हे ॥४२
॥४२॥
४२॥
`हणे ह सव माझी याती । कां हो लागलीसे मजभUवती । काय अपराध केले
असती । `हणोनी छळती मज सव ॥४३
॥४३॥
४३॥
ववेकC "टटवा कर

वचार । कां हो बांिधला याितनC वैर । पाहतां दोष नसे
अणुमाऽ । मांस हार माझा हा ॥४४
॥४४॥
४४॥
`यांच पराबमC क-न । मांसकवळ आaणला

आaणला उचलोन । तेथC वाद करावया हे
कोण भोग
वती शीण भोिगती ॥४५
॥४५॥
४५॥
तंव तडतडा "टटवे तो"डती । छे दोिन काया

वटं
बती । टाक_ आिमष हC वदती
। तi तो िचीं समजला ॥४६
॥४६॥
४६॥
या आिमषलोभासाठYं । Eरपु=वC लागले माझे पाठYं । भोग

वती दःख
ु कचाट ।
ूाण शेवटं घेतील ॥४७
॥४७॥
४७॥
ूाण कायचा
कायचा करणC नाश । यास िनिम लोभ आिमष । टाकोिन rावC
मानोिन ऽास । तरच सुखास पावेन ॥४८
॥४८॥
४८॥
ऐसे
ववेकाचेिन बळC । सां"डलC अिमषाचC कवळC । तC पाहोिन फांकले पाळे ।
जावोिन कोसळले मांसावर ॥४९
॥४९॥
४९॥
आशा लोभ सोडोिन दे तां । "टटवा पावला मु<ता । सुखसंतोषC आसनीं बैसतां
सतां
। जाला पाहतां चम=कांर ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
"टटवे पडले मांसावर । लोभC पेटले महामार । येरयेरांचे होवोिन वैर । मरती
झुंजार
वषयाथt ॥५१
॥५१॥
५१॥
uया "टटhयानC आिमष =यािगलC । लोभ आशेतC समूळ सो"डलC । सुखी तो

सा^भूत जालC । हC िच पावलC गु-=व आ`हां ॥५२
॥५२॥
५२॥
एवं आशालोभ
वषय
आशालोभ
वषय दं ड । कधीं न धरावी हे तUड । जीवC भावC करावी सांड
। अस< परवडं वतावC ॥५३
॥५३॥
५३॥
आaणक एक योगािस मारक । मान अपमान असे दे ख । जगीं थोर हा

लौिलक । अ=यंत सुख मानती ॥५४
॥५४॥
५४॥
जगीं पावतांिच मान । तेणCिच राहे मह=व मानोन । चढU लागे अिभमान ।
`हणे मी धPय जगीं
जगीं या ॥५५
॥५५॥
५५॥
=या मानासी hय=यय येतां । सहज आली अवमानता । शाहाणाच दे हं पावे
aखPनता । अंगीं रोषता चढे बहु ॥५६॥
५६॥
=या रोषC बोले वम । काढ उकरोनी गंजीत कम । ू=युरं न धEरती शम ।
घडे अधम उभयतां ॥५७
॥५७॥
५७॥
अधम उपजे संताप । संताप तेथC महापाप । पाप तेथC lानलोप । आला
व^ेप स=पदा ॥५८

॥५८॥
५८॥
यासाठYं अभक । पाहोनी गु- केलC दे ख । अंगीकाEरले गुण चोख । ते

आवँयक सांगतU ॥५९
॥५९॥
५९॥
अभक `हणजे अlानबाळ । ^ुधादःखC

ु च कर कोpहाळ । येहवीं आनंदे खेळे
खेळ । अितिनbळ िनजछं दC ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
नाहं पदाथाची चाड । न सांगे
गे -चीचा िनवाड । अa|न दपावर घाली झड ।
आणील फोड कळे ना ॥६१
॥६१॥
६१॥
सप
वंचू उं दर । कुतरे "कंवा मांजर । "दसे भलता जो ूकार । खेळं कर
वोढवी ॥६२
॥६२॥
६२॥
धEरतां आपणालागीं पीड । कांहं कpपना नुपजेच कुड । सांपडे पदाथ घाली
तUडं । धEरतां ओढ भल कांहं ॥६३
॥६३॥
६३॥
कोणी पालखीं घातलC । कोणी भूमीच पहड

वलC
ु । कोणीं अwीं बैस
वलC ।
नाहं
वटलC मानसीं ॥६४
॥६४॥
६४॥
कोणीं रथावर घातलC । कोणी िश

बकेमाजी िमर
वलC । कोणी गजःकंधीं
वा"हल । नाहं
वटलC मानसीं ॥६५
॥६५॥
६५॥
कोणी
बदमाजी ठे
वलC । कोणी उकरडां लोळ
वलC । कोणीं चौरं गीं लोळ
वलC
। नाहं
वटलC मानसीं ॥६६
॥६६॥
६६॥
कोणी आनंदC खेळ

वती । कोणी aझडकारोिन बोलती । कोणी ऽाहाटोिन
धमका
वती । पर खेद िचीं नये =या ॥६७
॥६७॥
६७॥
कोणी बैस
वती अंकावर । कोणी नेवोिन ठे
वती दर
ु । कोणी ओढ चरण
धर । खेद अंतरं नुपजे =या ॥६८
॥६८॥
६८॥
कोणी `हणती सखया बा रे । एक `हणती

`हणती मूखा कां रे । एक `हणती झुडता
रे । वेडा
वती पोरC हांसे तC ॥६९
॥६९॥
६९॥
नाना पर जpपती =यासी । पर तC नेणे मानापमानासी । पाहोिन घेतलC =या
वृीसी । िनजकायासी साधावया ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
िनजकायातC साधावे । `हणोिनया गुणा अंगीकरावC । ःवा=मसुख ूा hहावC ।
या
वषयीं धुंडावे वम कांहं ॥७१
॥७१॥
७१॥
तC वम पुढले ूसंगीं । अवधूत सांगेल अनूसयेलागीं । तया सुखाचा उ7व
वभागी । तो कृ ंणरं गीं रं गला ॥७२

॥७२॥
७२॥
कृ ंण तोिच "दगंबर । उभा पुंडिलकाचे समोर । ^ेऽनामC पंढरपुर । वाहे सुंदर

चंिभागा ॥७३
॥७३॥
७३॥
तेथC अ
वनाश नेमC करोन । िन=य कर ितलकधारण । भा
वक अिथpया
द-षण । कृ पाधन ूगट दे तो ॥७४
॥७४॥
७४॥
ूगट `हणतां गुपणा । लागूं पाहे या दषणा

ू । `हणोिन कEरतU ूाथना ।
ौोतेजनां पूढतीं ॥७५
॥७५॥
७५॥
जगदो7ाराःतव अवतार । अ
वनाश हा द ूखर । गु ूगटाचा
वचार ।
नसे अणुमाऽ ते ठायीं ॥७६
॥७६॥
७६॥
ूगट-पीं तो
वलसे । चया बालोPम
पशाHच असे । रमतो जगीं अनंत वेषC
। अlाना "दसे "हरा गार ॥७७
॥७७॥
७७॥
पृवीगभ धन असे । अभागी पाहतां कोळसे । भा|यवंता मांदसC

ु ।
अवलो"कतां "दसे सहजची ॥७८
॥७८॥
७८॥
दशनधनाचे भा|यवंत । ते हे तु`ह साधुसत

ं । भ
<भावा दे खोिन द । भेटे
सा^ात सकृ पC ॥७९
॥७९॥
७९॥
द तोिच अनंत । अनंत घटं hयापला स=य । िनवासला राहे सवात ।

ओळखा महं त तु`ह तो ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
तु`हां असC सलगी =याची । तु`हं पाऽC =या कृ पेचीं । क-णा येऊं rा
अनंतसुताची । सेवा पदाची मागतो ॥८१
॥८१॥
८१॥
आपले चरणींचC सेवन । िनरं तर rावे मजलागून । कधींह न घडावे खंडण ।

hहावे उPमन =या ठायीं ॥८२
॥८२॥
८२॥
सेवेमाजी मज उpहास । समथq पुरवावी हे िच आस । `हण

वजे संती आपुला
दास । Pयून सेवेस नाaणजे ॥८३
॥८३॥
८३॥
इित ौी दूबोदह । ौवणेिच पुरती मनोरथ । सदा पEरसोत ौोतेसंत ।

नवदशोयायाथf गोड हा ॥१८४
॥१८४॥
१८४॥
॥ इित नवदशोयायः समाः ॥

अयाय
वसावा
ौीसगु- जगaPनवासा । मायातीता अ

वनाशा । हे "दगंबरा अनंतवेषा ।
पुराणपु-षा तुज नमो ॥१
॥१॥
जय मायापुरिनवािसया ।
वlान-पा द सदया । हे सवसा^ी गुणालया ।
तुaझया पायां ूण`य ॥२
॥२॥
कमातीता कममोचका । महामूतq ितिमरनाशका । पापदहना मो^दायका ।

भवतारका भाळ पायीं ॥३
॥३॥
मागां आपुले कृ पC क-न । वद

वलC तुझC =वां गुणकथन । तैसिC च चालवी
िनरोपण । जेणC ौोतेजन संतोषती ॥४
॥४॥
ौोते आिथक आaण चतुर । lाते

वच^ण धुरंधर । सूेम भ<_ं रं गले वीर ।
संधान सुंदर [ढासनीं ॥५
॥५॥
हC मंथसरोवरंचे राजहं स । सेऊं इaHछती अथम<

ु ांस । िनरोपणीं पुर
वजे हे तूस
। तेणCिच उpहास भा
वकां ॥६
॥६॥
कु"टल भा
वकां नावडे मंथ । तयां वायसां नरक_ंच ूीत । अमृतफळ होतां
ूा । रोग उवत कंठमुखीं ॥७
॥७॥
शुंकCिच सेवावC चूतरसा । तेिच ःवाद जाणती या सुरसा । अगःती पुंपदे ठYं
झUबे फारसा । तोह मधुरसा रस सेवी ॥८
॥८॥
हे दयािनधे क-णाकरा । तूं जाणसी सवाfतरा । घालोिन कृ पेHया पांखरा ।

अंगीकारा शरणागता ॥९
॥ ९॥
ौोितयां तुझC
झC गोड चEरऽ । तCिच वदवी आतां प
वऽ । भुकेलेित =यांचे ौवणीं
ौोऽ । लागले नेऽ मुखाकडे ॥१०
॥१०॥
१०॥
दे खोिन आवडचा ूेमा । कृ पा उपजली सवमा । आठव दे वोिन चालवी

बमा । माते ॅमा टाक_ `हणे ॥११
॥११॥
११॥
गंत कथायायाशेवटं । `यां िनवे"दली अभकराहाट । ते =वां साठ

वली पोटं
। आaणक गोFी सांगेन ॥१२
॥१२॥
१२॥
अनसूया `हणे रे कुमारा । अवतार घेतलासी जगदो7ारा । जो जो सांगसी

सुंदरा । तो तो खरा "हताथ ॥१३
॥१३॥
१३॥
बोधूद कEरसी िनरोपण । तC मी ऐकतC सावधान। गोड लागे अमृताहन

ु ।
कEरतC ौवण सांगे तूं ॥१४
॥१४॥
१४॥
पांचा गु-ंचे गुण उरले । कवणे काया कैसे घेतले । तC मज पा"हजे =वां
किथलC । मन अिथलC ौवणाथt ॥१५
॥१५॥
१५॥
पEरसोिन मातेHया उरूा । अ

वनाश `हणे ह सूेम तृंणा । िनरोपणीं
पुरवूं कामना । जडली भावना धारणेची ॥१६
॥१६॥
१६॥
माते चो
वसांतील एकोणीस । गु-गुण सांिगतलC `यां तु`हांस । मानोिन
घेतले दे हबु7स । उपयोगी योगास `हणोनी ॥१७
॥१७॥
१७॥
हC
ववेकC 2यावC बाणवून । करावा योग पEरपव पूण । पर अनेक [ँय
hयवधान । न घडे कारण या गुणC ॥१८
॥१८॥
१८॥
गु- धुं"डता `यां यासाठYं । तंव कुमार पा"हली एक [Fीं । ितचीं दे खोिन
`यां राहाटं । गुण पोटं सांठ
वले ॥१९
॥१९॥
१९॥
=या कुमारचC ल^ण । तुज मी सांगतो सावधान । "nजयाित परम पावन ।
कुळिनधान कुमार ते ॥२०
॥२०॥
२०॥
अ=यंत उपवर ती कPया । चतुर गुणे -पलावsया । एका उणC ती अमाPया ।

संकpप अPय न पाहे ॥२१
॥२१॥
२१॥
तीतC ठे वोिनया सदनीं । माता

पता गेले दरू ःथानीं । जातां सांगती
कुमारलागुनी । आितय जनीं करावC ॥२२
॥२२॥
२२॥
िनवेदोिन गेले कायासीं । तंव अकःमात एके"दवशीं । पाहणे

ु पातल आौमासी
। आसन तयांसी दधलC ॥२३
॥२३॥
२३॥
आपण असे उपवर । लाजे "हं डावया समोर । मनीं ओळखोनी ^ुधातुर ।
साळ स=वर का"ढpया ॥२४
॥२४॥
२४॥
यांचे करोिनया कंडण । करावया rावC

rावC भोजन । यासाठYं लगबगC क-न ।
उखळ झाडन
ू बैसली ॥२५॥
२५॥
न पडतां कवणाचे [Fीं । काय मां"डलC उठाउठYं । पाहतील `हणोिन nार लोटं
। लाज पोटं उपवराची ॥२६
॥२६॥
२६॥
मुसळ घेवोिनया करं । घाव घाली साळवर । तव कंकणाचे गजरं ।

खUचला अंतरं लuजाशर ॥२७
॥२७॥
२७॥
हC थUर कािमनीं
कािमनींचC कंकण । नाद कळे ल बाालागून । वधूपणा येईल दषण
ू ।
लuजा गहन उवली ॥२८
॥२८॥
२८॥
मग
वचारC काय केलC । ःवयु<_ं कंकणे उतEरलC । दोन दोन करं ठे
वलC ।
पुढती मां"डलC कांडण ॥२९
॥२९॥
२९॥
घाव मुसळाचे घािलता । दोहंमाजी शmद झाला िनघता । `हणे हC ूवतलC
लuजाघाता
लuजाघाता । काय आतां करावC ॥३०
॥३०॥
३०॥
लोक अपवादालागून । सवापर बैसलC झांकोन । तेथC हे नाद कEरती कंकण ।

जाणतील खूण बााथt ॥३१
॥३१॥
३१॥
`हणतील हे वधू कैसी । धांगड कळे ल लोकांसी । यु< योजावी कांहं ऐसी ।
जेणC बाांसी न कळे वम ॥३२
॥३२॥
३२॥
मग एक एक काढ कंकण । दोहं करं ठे

वलीं दोन । सेखीं आरं िभलC कांडण
। नाद संपण
ू िनमाला ॥३३
॥३३॥
३३॥
साळ कांडोिन तांदळ

ु केले । इं धनास"हत बाहे र "दले । पाहणे
ु जेवोिन मागt
गेले । काय सािधले कुमारनC ॥३४
॥३४॥
३४॥
हा गुण घेतला साधनी । एकाक_ रा"हलU होवोनी । nै त टा"कलC नासोनी ।

अnयपणीं िमरवलU ॥३५
॥३५॥
३५॥
हा कुमारचा गुण उम । गु आHछा"दलC आपुलC वम । एकाक_ं सािधजे

आपुला धम । लौ"कक_ं संॅम नसावा ॥३६
॥३६॥
३६॥
पर हC अिनवार मन । दे aखलC ितकडे बहकC जाण । कैसे िस7 कारण । करवी
ॅमण ओढाळ हC ॥३७
॥३७॥
३७॥
मन चंचल हC अिनवार । कोण करावा या ूकार । ऐसा जंव होतU िचंतातुर ।

तंव शरकार भेटला ॥३८
॥३८॥
३८॥
तो शरकार कोण `हणसी । शरकता होय िनbयCसी । =याचC वम सांगतU

तुजसी । सांठवी मानसीं गुण =याचा ॥३९
॥३९॥
३९॥
तो शरकार दकानीं
ु बैसला । ब-भारा िनव"डता जाला । [ढ क"ठण िनवडोिन
का"ढला । तोिच योaजला शरासी ॥४०
॥४०॥
४०॥
बेत ूमाण तया खांड । सह]ाविध करोिन काड । बैसवी तयांिसत कUड ।
पराते जोड वेFुनीं ॥४१
॥४१॥
४१॥
फळC नानापरं घ"डत । तयां बाणमुखC ऐसC `हणत । सतेज तीो धारा करोिन
लखलaखत । जोडोिन दे त कुशल=वC ॥४२
॥४२॥
४२॥
एकाम करोनी मन । पुHछा पाहोिन मुखा योजून । साधी =याचC सरळ संधान
। वब गमन
गमन मोडं =याचC ॥४३
॥४३॥
४३॥
नाना पEरं चC रोगणC रं ग । दे वोिन करतसे सांगोपांग । तया मागq अनेक ूसंग
। वागती जग भूप "दसेना ॥४४
॥४४॥
४४॥
तU अकःमात एक दत
ू आला । तो शरक=याfसी पुसता जाला । राव येणCिच
माग गेला । नाहं दे aखला ये- बोले ॥४५
॥४५॥
४५॥
दत
ू पेटोिन बोले बोधमाना । भूपासवC गेली अभुतसेना । काय न "दसे
तुaझया नयना । गजना काना न कळे ची ॥४६
॥४६॥
४६॥
इतर `हणती स=य गेला । तूं `हणसी दे aखला न ऐ"कला । काय `हणावC
आतां तुजला । ॅमी पडला कोण=या तूं ॥४७
॥४७॥
४७॥
ये- `हणे कEरतां हे शर । िच असतC एकाम । वृ

होतां तदाकार । पडे
वसर दे हाचा ॥४८

॥४८॥
४८॥
जेथC दे हाचा होय

वसर । तेथC कोण कiचे आपपर । नाह सािच वाटे अPय
वेhहार । एकाम
वचार ऐसा हा ॥४९
॥४९॥
४९॥
एकामते वांचोिनया । नयेिच काय कदा घडोिनया । ःवकाय
वनटलU ठायां ।
`हणोिन वायां रे जाये ॥५०
॥५०॥
५०॥
हे िच एकामतेची खूण । इं "ियhयापार

ियhयापार जाती हारपोन । नाठवे कदा भूक तहान
। गेले गुंतोन मन तेथC ॥५१
॥५१॥
५१॥
हा गुण माते `यां घेतला । तेणCिच मनोजय मज घडला । "हताथ गुण हा

फावला । `हणोिन वं"दला शरकार ॥५२
॥५२॥
५२॥
साधन साधावया एकाम । मठ गुंफा पा"हजे मं"दर । आaण कांहं संग

वचार
। ऐसC अंतर क-ं इHछY ॥५३॥
५३॥
तंव पुढC `यां सप दे aखला । तो एकाक_ "फरे एकला । िनःसंग वावरU लागला
। गुण घेतला तोिच `यां ॥५४
॥५४॥
५४॥
मं"दर पाहतां तयासी । करणCिच नाहं िनbयCसी । कांहं न कर संमहासी ।

आय=या ठायासी राहतो ॥५५
॥५५॥
५५॥
ूथम
पपीिलका कEरती घर । मृ
का का"ढती बाहे र । गभ ठायीं ठायीं
वःतार । कEरती ूकार ःथळाचे ॥५६

॥५६॥
५६॥
तेथC मुंगळे रघ कEरती । मुंिगया समूळ पळोिन जाती । मुंगळे तेथC बहु
ूसवती । मृ
का का"ढती कEरती घरC ॥५७
॥५७॥
५७॥
खडे माती काढोन । ःथळC कEरती

वःतीण । वषाकाळं िनघती तेथन
ू ।
उदकC िभजून ःथळC जातीं ॥५८
॥५८॥
५८॥
तेथC वाळhया कEरती संचार । ओली मृ

का का"ढती बाहे र । आपुलाले
जमवोिन ःथळूकार । बांिधती घर वेगळालC ॥५९
॥५९॥
५९॥
जंव जंव मृ
का का"ढती । तंव तंव वर वा-ळे वाढती । ठायीं ठायीं nारC
राaखती । माजी संतती तयांची ॥६०
॥६०॥
६०॥
वःती कEरतां बहवस

ु । वा-ळC पावती वृ7स । िन=य भa^ती गोमयास ।
नेवोिन
वशेष सांच
वती ॥६१
॥६१॥
६१॥
गोमय बाळhयाचे गबदे करोन । तेथC अिळका होती िनमाण । ते"ह तेथC
पावताती मरण । ूारmधC चुकोन विचत राहे ॥६२
॥६२॥
६२॥
ते बहु "दवस राहतां । तो क_टक पावे ःथूळता । सकुमार शुॅ िनमळता ।

होय भa^ता वाळhयातC
वाळhयातC ॥६३
॥६३॥
६३॥
तया क_टकािस `हणती राजा । तो धातु^ीणािचया पडे काजा । अंजनींत या

योजा । वदलो सहजा गोFी हे ॥६४
॥६४॥
६४॥
असो "कडयाक_टकांचे जC ःथळ । तC उं चावतां `हणती वा-ळ । अंतरं ठायीं

ठायीं पोकळ । वर सबळ क"ठण=वC ॥६५
॥६५॥
६५॥
तया आयते मं"दरांत । येवोिन सप राहे तो िनवांत । ौम न कEरतांची ूाः

। सुखC
वचरत ःवानंदे ॥६६
॥६६॥
६६॥
ःवारःय येथC हC िच कारण । तेणC काय ौम केलC गृहालागुन । भलतC

बळं
राहोन । काळ बमण करतसे ॥६७
॥६७॥
६७॥
सप बैसे "फरे डोले । पर कोणािस कांहं न बोले । मौनिच राहे सव काळे ।
हC वम आगळे उपेगी ॥६८
॥६८॥
६८॥
विचत भेटे ःवजातीचा । तो ू कर जर आनंदाचा । तiच उर िनघे

वाचा । येहवीं
हवीं =याचा शmद नाहं ॥६९
॥६९॥
६९॥
एवं सपापासोिन गुण चार । गु- मानोिन केला अंगीकार । येणC योगधारणा
बाणे सुंदर । िनःःपृह िनरं तर वागावC ॥७०
॥७०॥
७०॥
मातC या संसार कैसC वतावC । काय आधार धरोिन वागावC । संदेह घेतला
जीवC । न पडे ठावे जाला ॅम ॥७१
॥७१॥
७१॥
यािचया शोधासाठYं । `यां शोिधली सकळ सृFी । तंव कातणी प"डली [Fी ।
अगाध गोFी पा"हली ॥७२
॥७२॥
७२॥
तीिचये नाभीपासून । तंतु होतसे िनमाण । =याची तंतु आधारे वावरC पूण ।
जाय चढोन उतरे "फरे ॥७३
॥७३॥
७३॥
नाना मंडपांचे आकारे । =या तंतूची बांधी घरC । पाहतां "दसती चम=कारC ।
आपण वावरC तयांवर ॥७४
॥७४॥
७४॥
तंतु उं च ःथानीं गुंतवोनी । आपण पावे तळवट भुवनीं । सवCची तंतु घे

आंवरोनी । जाय चढोनी पूवः
थळा ॥७५
॥७५॥
७५॥
अनंताविध घरC केलीं । पर तंतु न सरे कदाकाळं । खेळखेळोिन राहे िनराळ
। गुंतोिन एक ःथळं न बैसे ॥७६
॥७६॥
७६॥
न धर मािगpयाची आस । ^णा^णां रिच पुढC

वशेष । पाहतां औडं बर दावी
सोस । होतां नाश न दखवे
ु ॥७७॥
७७॥
उपसगq गृहC मोडती । पर दे हं न मानीच ते खंती । [ढ तंतु धरोिन िची ।
होय रिचती अनेक ॥७८
॥७८॥
७८॥
सव ठायीं ॅमे आपण । ^ण एक बैसे aःथर होवोन । मागुतीं तोच वेhहार
ितजलागोन । अनुसंधान तंतूचC ॥७९
॥७९॥
७९॥
एवं कातणीचा उपदे श । `यां गुण घेतला
वशेष । सोहं तंतु hयापक सवाfस ।
नाहं नाश तयातC ॥८०
॥८०॥
८०॥
=या तंतूचिे न आधारC । वावरित मaणवत शररC । वेhहारती सोपःकारC ।

भरोिन
भरोिन उरे आकळ तो ॥८१
॥८१॥
८१॥
आaणक एक hयवःथा । तुज कpपनीय सांगतो आतां । कातणी हे माया

पाहतां । पु-ष सांठ
वता होय पोटं ॥८२
॥८२॥
८२॥
ॄ~-प पु-ष जाणा । तंतु-पे नािभःथाना । =या कातणीस उवे कpपना ।

ूसव
ऽगुणा ऐंय=वC ॥८३
॥८३॥
८३॥
ते
ऽगुण `हणसी कैसे । कातणी कpपना
कpपना तंतु असे । =या तंतच
ू ेिन सौरसे ।
खेळ
वलसC रची नाना ॥८४
॥८४॥
८४॥
धरोिन आधार तंतूचा । खेळ

वःतारला मायेचा । घटमठा"द भाव =या
पटाचा । रची एकाचा अनेक ॥८५
॥८५॥
८५॥
अनेक पाहतां असे एक । अनेक दा

वलC ते माियक । मनीं करोिन पाहतां
ववेक । अवघे ठक एक खरC ॥८६

॥८६॥
८६॥
पैल कापसापासोन । तंतु होतसे िनमाण । तयाचे पट नाना

वध करोन । रं गC
ौृग
ं ारोन
व
वध केलC ॥८७
॥८७॥
८७॥
नामC अनंतची ूकार । धारणीं शयनीं ूावरनीं अंबर । तयाचC घर आवार ।

±ऽ चामर वजा"द ॥८८
॥८८॥
८८॥
पोतC भोत आणी गोणी । मूठवळ अनेक वहनीं । नाना वःतु

वःतारोनी ।
ू=य^ जनीं पाहा
पाहा हे ॥८९
॥८९॥
८९॥
-चीं उपभोगC रमले । अंगीकारोिन =यातC ॅमले । हC ू=य^ तूंते दा
वलC ।
=वांह पा"हलC बहते
ु क ॥९०॥
९०॥
ववेकC याचा शोध कर । वरल रं गातC अhहे र । अंतर पटातC शोधी बर ।
काय अंतरं "दसे तुज ॥९१
॥९१॥
९१॥
अनसूया `हणे रे दा । रं ग सरतां उरे पटता । पटामाजी िनरखोिन पाहतां ।

तंतूची hयापकता "दसतसे ॥९२
॥९२॥
९२॥
अ
वनाश `हणे जनिनये । सव कारण तंतू होये । अनेक=वC होय जाये ।
सेखीं राहे कपासीं ॥९३
॥९३॥
९३॥
जैसी कापसाची मोट । तेवींच कातणीचC पोट । नािभिछिं िनघC चोखट । सूत
नीट वो"ढतां ॥९४
॥९४॥
९४॥
तो कापूस बीजां जाला । बीज

बीज असC वृ^फळा । वृ^बीजीं उवला । उवोनी
रा"हला बीजांत ॥९५
॥९५॥
९५॥
ते बीज ूकार अनेक । अनेकांचे ूकार एक । तC तुज कळावC आवँयक ।

तर उपाय एक सांगतU ॥९६
॥९६॥
९६॥
तC बीज वृ^ीं आहे । वृ^ तर तूंिच होसी पाहे । पर =या बीजाची दा
वतां
सोये । सगु- होये िनजदाता
िनजदाता ॥९७
॥९७॥
९७॥
=या बीजाचCह गुज । एक जाणेअ सगु-राज । तोिच साध

वता होय काज ।
महाराज जगऽाता ॥९८
॥९८॥
९८॥
=या शरण जाय सांडोिन लाज । =यापाशीं असती सव इलाज । =याची कृ पा
होतां सहज । पुरवील चोज अंतरचC ॥९९
॥९९॥
९९॥
सगु- कैसC काय कEरती । ऐसी मज होती सबळ ॅांती । या ॅांतीची hहावी
िनवृी । "फरलो यदथt भूमी बहु ॥१००॥
१००॥
तंव एका कानानाभीतरं । र`य ःथळं बैसलU

वौांतीवर । [Fीं िनरaखतां ते
अवसरं । नवल पर दे aखली ॥१
॥१॥
ॅमण करत पेंकार । अिळका धरोिन पावला सुंदर । एका वृ^ी होतC घर ।
करवी संचार आिळकेसी ॥२
॥२॥
मं"दर
"दर अिळकेतC ठे
वलC । nार बुजवोनी =यानC घेतलC । तC `यां ू=य^ [Fीं
पा"हलC । आbय वाटलC िनरaखतां ॥३
॥३॥
काय कैसC होईल याजला । हा छं द मातC [ढ लागला । मी िन=य अवलोक_ं

=याला । नवलावो दे aखला
वशेष ॥४
॥४॥
तो भृग
ं िन=य येवोन । ःवकाटा टUची =यालागोन । ऐसे लोटतां "क=येक
"दन । िनघे आंतोन भृंगची ॥५
॥५॥
ववेकC मनीं
वचाEरलC । क_ं अिळके ू=य^ घातलC । भृंगसंसग भृंग=व पावले
। उडोन गेले भृंगांत ॥६
॥ ६॥
एकांत गुंफे अिळकेसी । पेंकार भंग कर =यासी । संःकारC पाववी

ःवःव-पासी । पूवत
ा =यासी नुरवीच ॥७
॥७॥
केवढ =याची पहा नवलाई आपणाऐसेिच कर पाहं । अणुमाऽ तया भेद नाहं
। पेंकार होई पेषःकारा ॥८
॥८॥
तो गुण अंगीकारोन । मी सगु-सी गेलU शरण । तेणC माझC हरो मीपण ।

केलC आपण तिप
ू ॥९॥
मी अनPयभावC शरण जातां दयां उपजली कृ पावंता । पर^ोिन जाणीतली
जाणीतली
hयथा । `हणे न करा िचंता व=सा तूं ॥११०
॥११०॥
११०॥
उदारतCचे ऐकोिन उर । स[ढ चरणीं ठे

वलC िशर । तेणC दे वोिन अभयकर ।
बीजमंऽ दधला ॥११
॥११॥
११॥
कणnारC तC रसायन । दे वोिन केलC पावन । बोधोिनया "दhयlान । समूळ

अlान नािसलC ॥१२
॥१२॥
१२॥
जC रिचलC असC ॄ~ांडं । तCिच दा

वलC मज
पंड । तxवlानाची परवड ।
अित चोखड बोिधली ॥१३
॥१३॥
१३॥
जीविशवाचा जो ूकार । पंचभूतांचा वेhहार । पंच ूाणांचा ूसार । तो

स
वःतर बाणवी ॥१४
॥१४॥
१४॥
हC "हताथ आ=मlान । तो सगु- दे मजलागून ।

वकार =यगवोिन संपण
ू ।
िन
वकारण
बंबवी ॥१५
॥१५॥
१५॥
नािशवंतातC नािथलC । अ
वनाशवःतूतC भेट
वलC । तC सुख अ=यंत आगळC ।
योिगया कळे योगमाग ॥१६
॥१६॥
१६॥
तो योग साधावा शु7 । तेथC उपजे स=य आनंद । अनेक आनंदाचा कंद । तो
ॄ~ानंद हातीं ये ॥१७
॥१७॥
१७॥
ॄ~ानंद आिलया हाता । नुरे जPममरणाची hयथा । वारे जीवींची तळमळता

तळमळता
। िन
वकpपता ूा होय ॥१८
॥१८॥
१८॥
यासाठYं
वनय होवोनी । माते लागC तुaझया चरणीं । ूाथtतसC जोडोिन पाणी
। ःव"हतसाधनीं सावध हो ॥१९
॥१९॥
१९॥
शाwत नाहं या दे हाचC । =यांत नाहं हC उपेगाचC । सव दे हांमाजी नीचC । खादC
काळाचC शेवटं ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
अनेक दे ह नाना असती

असती । मेिलयाह =यांचे उपयोग होती । "कती `हणोनी
तुजूती । सांगंू kयाित िनवडोनी ॥२१
॥२१॥
२१॥
पशु जीतां कEरती कामC । कोणी राहंू नेदे EरकामC । मेिलया उपयोगा येती
चमq । मांससंॅमC भa^ती ॥२२
॥२२॥
२२॥
अaःथ दं त गजाचे । सवह असती कामाचे । पुHछC वाEरती वनगायीचC । प^ी

प^ाचे वःतु नाना ॥२३
॥२३॥
२३॥
सवामाजी नीच सूकर । तोह भa^ती "क=येक नर । मेिलया दं त सुंदर ।

कंु चे अपार केशांचे ॥२४
॥२४॥
२४॥
नाड पशूंHया कामा येती । तयांपासोिन तांती होती । जलचरC ह =याच रतीं ।
सांगू "कती वनचरC ॥२५
॥२५॥
२५॥
सकळांहोिन हन नरदे हे । याचC कांहंच कामा नये । =वचा मांस मेद िशरा
नासोिन जाये । अaःथ अकय उपयोगी ॥२६
॥२६॥
२६॥
दे हो अ|नीनC जािळला । दशांग तो पुऽC वCिचला । शु7 करोिन ठे

वला । सेखीं
टा"कला तीथाfत ॥२७
॥२७॥
२७॥
पर उपयोगा न मागC उरले । वायांिच तC hयथ गेलC । जPमोिनया काय केलC
। शीण भोिगले ूपंची ॥२८॥
२८॥
जC दे हाचC आयुंयूमाण । =यांत िनिाणवीं अध जाण । िन`मC उरलC =याचC

कारण । सांगतो िनवडन
ू पृथकची ॥२९॥
२९॥
चतुथाfश तC बाळपण । दोन भाग तC ता-sय । उरpया शेषीं वृ7ापमान । होय
वटं बन शEरराचC ॥१३०

॥१३०॥
१३०॥
बाळपण गेलC खेळतां । ता-sय

वषयलोभ िचंता । आशा nै त वाढे अहं ता ।
कोण ःव"हता उपजे जेथC ॥३१
॥३१॥
३१॥
ःव"हत सुकृत न घडे तया । अंतीं जाणC यमालया ।

वषयभोगC
वटं
बती
काया । तेथC सुटावया ठाव नाहं ॥३२
॥३२॥
३२॥
जैसे
वषय भोिगले । ःवाथा परां पी"डलC । अहं तालोभे बहतां
ु ऽािसलC । सुख
न "दधलC कवणातC ॥३३
॥३३॥
३३॥
मोहो ममतC होवोिन वे

Fत । ूपंच"हता केले घात । कामलोभींच ठे
वलC िच
। मािनलC आ ःवजनासी ॥३४
॥३४॥
३४॥
गण गोत पुऽ िमऽ । ॅतार कांता कPया कलऽ । ँयालाक मामे भाचे अPयऽ
। उभय गोऽ पोिसले ॥३५
॥३५॥
३५॥
जUवEर भा|याची दै वगती । तUवर हां जी हां जी `हणती । मोहो ममतC

फोलोिन खाती । सुख भोिगती सव गुणC ॥३६
॥३६॥
३६॥
जi भा|यओघ सरे । तi याऽा अवघी वोसरे । "कतेक धरोिन बैसती आसरे ।

दे ती घसरे तो"डती ॥३७
॥३७॥
३७॥
अंतीं येतां हनपण । मग सवह दे ती लोटोन । कामा येती आजन ।

वांिछती मरण कधीं ये ॥३८
॥३८॥
३८॥
लोभ मोहं गुंतोिन ूाणी मेला । लौ"ककमोहC रडे पाळा । ःमशानीं बोळवीत
आला । पुनरा गेला आौमा ॥३९
॥३९॥
३९॥
दे ह गेला जळोन । ूाणी दतC
ू नेला बांधोन । भोगा ऐसC शासन । दे ह दे वोन
कEरताती ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
नाना पर तेथC जािचती । अिसपऽीं लोळ

वती । कंु भीपाक_ं पच
वती । डोळे
फो"डती कागमुखC ॥४१
॥४१॥
४१॥
त ःतंभाते बांधोन । वर न|न श]C कEरती छे दन। घायीं तीआण रस

ओतोन । िश] तोडोिन मुखीं दे तीं ॥४२
॥४२॥
४२॥
ूाणी होतसे कासावीस । जीवीं मानीं बहु ऽास । सोड

वsयाची पाहे वास ।
कोsह न तयास मु< कर ॥४३
॥४३॥
४३॥
जे का पोसले पािळले । ूाणC आ ऐसC मािनलC । सोडवावया कोsह न आले

। hयथ पोिसले तi कळे ॥४४
॥४४॥
४४॥
असो ूाणी ःतंभींचा सो"डला । पुनरा

वखार झUब
वतां दे हाला । लहरा वेग
ना सोिसता जाला । सोड
वता =याला कोsह नसे ॥४५
॥४५॥
४५॥
सेखीं सांडसC तो"डती मास । सया खोिचती कणास । सवCिच ओितती तीआण
रस । ूाणी कासावीस बहु होय ॥४६॥
जीवीं बहु ऽास मानी । `हणे दF

ु घडली मजपासोिन करणी । आतां "कती
सोसूं ह जाचणी । न "दसे िनवाणीं कोsह मज ॥४७
॥४७॥
४७॥
वटं बनीं ये काकुळती । पर दया न ये कोsहाूती । मःतकावर टोले दे ती ।

मीवा
पिळती पाडोनी ॥४८
॥४८॥
४८॥
अंतमाळाचे का"ढती भार । पाषाण घािलती दं तांवर

वर । भगnारं त पहार ।
खUचोिन सदर फोड माथा ॥४९
॥४९॥
४९॥
पर न जाती तेथC ूाण । यातना भोग
वती दा-ण । घाणीं घालती नेऊन ।
का"ढती
पळोन ितळापर ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
अटाहासC मार जीव हांका । कोsह सोडवावया नाहं सखा । केलC कम
भोगणC दे खा । कदा चुका न पडे तो ॥५१
॥५१॥
५१॥
अितदःखातC
अितदःखातC
ु भोग
वती । रवरवनरकामाजी लो"टती । मयादा तUवर राaखती ।
लोटोिन दे ती ूाaणया ॥५२
॥५२॥
५२॥
जैसC असC कमाचरण । तैशाच योनीस पावे जनन । तेथC नाना दःखC
ु भोगोन ।
सेखी मरण गांठYसी ॥५३
॥५३॥
५३॥
एक एक योनी को"ट फेरे । ऐशीं ल^ चौयाशीं

याशींचीं घरC । तi हे आवघे वोसरे ।
लागे वारC मानवी मग ॥५४
॥५४॥
५४॥
=या मानवदे हं चुकतां । पुनरा मागुती भोगणे गोता । पापपुsय समान होतां
। लाभे अविचतां नरदे हो ॥५५
॥५५॥
५५॥
जेवीं क_टक का@ उकर । नेणतां तो पडे अधरं । क_ं काग सांपडे जेवीं करं
। भानविसवर ससा जेवीं ॥५६
॥५६॥
५६॥
तेवीं हा अल.य नरदे ह लाभे । सवाf वEर@ "दhय शोभे । जो माPय केला
रमावpलभC । uयाचेिन लोभC लोभावला ॥५७
॥५७॥
५७॥
उम हा मानुषदे हा । ऐसC बोिलला रमानाहो । तो वृथा गम

वतां कां हो ।
करावा लाहो आ=म"हता ।५८
।५८॥
५८॥
उम नरदे हो िनधार । पर हा असे ^णभुंगर । =यांत दल

ु भ लाभ
वचार ।
या सवqwरूाीचा
रूाीचा ॥५९
॥५९॥
५९॥
माते दल
ु भ नरदे ह पावलीस खरा । याचा लोभमोहC न कर मातेरा । जोडोिन
परॄ~ सोयरा । परा=परतीरा पाव वेगीं ॥६०
॥६०॥
६०॥
हा नरदे ह जातां हाितंचा । मग लाभ तर जोडे ल कैचा । यासाठYं कळवळे

जीव साचा ।
वनवी वाचा माते तुज ॥६१
॥६१॥
६१॥
पावलीस तूं हC उम ^ेऽ । ःव"हत

ःव"हत कारणा अितप
वऽ । आ=मlान साधावया
पाऽ । यावीण अPयऽ स=य नाहं ॥६२
॥६२॥
६२॥
^ण^णा आयुंय जाये ।

वचारोिन माते स=य पाहे । दे हं वेगीं सावध होये
। धEर पाये सगु-चे ॥६३
॥६३॥
६३॥
मोह माियकातC =यागी । आ=मlानपदाथा उमगी । तxवlानाचेिन संयोगी ।

सुख भोगीं िचिपीं
ू ॥६४॥
६४॥
तंव अनसूया `हणे रे बाळा । मज

वषीं उपजला तुज कळवळा । lानसागरा
परम सुशीळा । तारक सोहोळा बोिधसी ॥६५
॥६५॥
६५॥
भवभीतीचC करोिन
ववरण । उपाव सांगसी hहावया शमन । तो स=य बाणला
मजलागोन । जाईन शरण गु-वया ॥६६
॥६६॥
६६॥
गु-गुणाचे ूकार । =वां िनरो

पले स
वःतर
स
वःतर । तोह बाणला मजसी
वचार ।
रहणी सुंदर योगासी ॥६७
॥६७॥
६७॥
ऐकोिन तुझC िनरोपण । मज आठवलेित कांहं ू । ते तूं करोिनया ौवण ।

कर समाधान पi माझC ॥६८
॥६८॥
६८॥
अवाढhय रिचळC हC ॄ~ांड । तेवींच `हणसी असे

पंड । लघुमाजी हC ूचंड ।
ऐकतां बंड "दसे मज ॥६९
॥६९॥
६९॥
तxवlान
तxवlान `हणजे काय । कोनापासोिन कोण होय ।
ऽगुणhयाीची सोय ।
कैसा
वलय तो सांग ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
हC `यां तूतC
वचाEरलC । तC पा"हजे पुर
वले । अवधूत बोले तये वेळे । उम
केलC ू मज ॥७१
॥७१॥
७१॥
मातC
वनंती परयेिस । मज ॅमणC िन=य या जगतीसी । अःतमानीं 2यावया
2यावया
दशनासी । येणC तुजपाशीं जननीये ॥७२
॥७२॥
७२॥
िन=य रजनी माझार । तुज तोषवीन ूोरं । सुिचत होवोिन अंतर ।

ौवण कर सा^ेपC ॥७३
॥७३॥
७३॥
पुढिलये ूसंगीं योिगराणा । माते िनरोपील आ=मlाना । योगी जाणती

तेिथंHया खुणा । अभुत रचना गुाथ ॥७४
॥७४॥
७४॥
आगमिनगमाचC गुगुज । तC तु`हां संतांचC असे िनज ।

वरळािच जाणे
=याची वोज । कृ पेवीण काज घडे ना ॥७५
॥७५॥
७५॥
ूा hहावया कृ पादान । संत सuजनांचे ल^ोिन चरण । अनंतसुत हा

बंदजन । कर जोडोन
वनवीतसे ॥७६
॥७६॥
७६॥
तुमचा `हणवीतसे "कंकर । माझा तु`हांवर असे भार । आपुला `हणवोिन

कृ पाकर
पाकर । दे वोिन अंतर तोषवा ॥७७
॥७७॥
७७॥
आपुला ल"डवाळ जाणोनी । कृ पा क_जे संतजनीं । मज पामरालागोनी । नसे

कोsह तु`हां
वण ॥७८
॥७८॥
७८॥
तु`ह संत साधु lानी महं त । उदार सवl पं"डत । केवळ ईwरमूतt सा^ात
। मायबाप स=य तु`ह माझे ॥७९
॥७९॥
७९॥
माझी बोबड आषवाणी । तु`ह ःवकृ पC गो
वली िनरोपणीं । ते शmद घेतां
गोड करोनी । लेतां ौवणीं अथम<
ु ा ॥८०
॥८०॥
८०॥
सेवा 2यवी दासा हातीं । ऐसC वागलC तुमचे िचीं । `हणोिन मंथीं दे वोिन
मती । कथा वद
वती अभूत ॥८१
॥८१॥
८१॥
भृगुनारदाचC संमत । कांहं दमुखींचा इ=यथ । शोधोिनयािनया नाना मंथ ।

िनवडोिन भावाथ जाण
वला ॥८२
॥८२॥
८२॥
ूादर हा सुरस िनका । बोधूद लाभ सकिळकां । दची वदवी नेटका ।

मज बाळका करोिन पुढC ॥८३
॥८३॥
८३॥
पुढC =याचा तोिच वदे ल । आपलC lान िनरोपील । मातेचे मनोरथ पूण करल
। ौवणीं तोषवील संतजनां ॥८४
॥८४॥
८४॥
कथा रसाळ हे पावन । गोड अिधकािधक

अिधकािधक कEरतां ौवण । िनरसोिन जाय
सकळ अlान । होय lान दकृ पC ॥८५
॥८५॥
८५॥
इित ौीदूबोधमंथ । यासी नारदपुराणींचC संमत । ौोते पEरसोत भा

वकभ<
।
वंशिततोयायाथ गोड हा ॥१८६
॥१८६॥
१८६॥
॥ इित
वंशिततमोयायः समाः ॥
अयाय एक
वसावा
ौीगणेशाय नमः । ौीगु-दाऽे

दाऽेयाय नमः ।
ॐ नमो सगु- सaHचदानंदा । परमकृ पाळा अnै तबोधा । अ

वनाश-पा
ःवतःिस7ा । सवl अभेदा सुखाmधे ॥१
॥१॥
आ"द अना"द
वwंभरा । सवा=मका तूं सवqwरा । गुणातीता िन
वकारा ।
दयासागरा दनबंधो ॥२
॥२॥
हे lानूlा चैतPयघना । जय मायातीता िनरं जना

जना । हे अlानHछे दका
भवभंजना । अनाथपावना आनंदकंदा ॥३
॥३॥
जय परॄ~मूतq परा=परा । जय शु7सxवा वेदसारा । अaखल अभंगा उदारा ।

जगद7ारा
ु जग=पते ॥४॥
जयजयाजी अhय<hय<ा । िन
वकpपा अचल शांता ।
वमल-पा सवातीता ।
ःवामी द नमो तुज ॥५
॥५॥
तूं दनदाता
दनदाता परम सदय । दर
ू करावया हC भवभय । धरोिनया अवतार नामC
दाऽेय । दा
वसी उपाय जडजीवां ॥६
॥६॥
ूगटोिनया तूं
ऽगुणा=मक ।
ऽतापा वाEरसी आवँयक । -पC धरोिनया
अनेक । दा
वसी कौतुक भुवनऽया ॥७
॥७॥
तूं अल^ण अगोचर । तुझे लीलेिस नाहं पार । उपमा rावया

वचार

वचार । न
"दसे साचार धुं"डतां ॥८
॥८॥
तूं िन-पम गा सवसा^ी । तुझC सदय=वC िच मुमु^ीं । रa^सी =या आपुलC
प^ीं । न घडे उपे^ी तयां कधीं ॥९
॥९॥
एवं पावन ॄीद चरणीं । तुaझया असे मो^दानी । हC िच वम जी ल^ोनी ।
आलU लोटांगणीं शरण तु`हां ॥१०
॥१०॥
१०॥
आपण सकृ
सकृ प उदाराचे राणे । ऐसC गातीं वेदपुराणC । पापाचळC घेतलीं राणC ।
नामःमरणC हC कळे ॥११
॥११॥
११॥
ऐसीं तव नामाची ूौढ । पळ

वली समूळ वासना कुडं । रसनेसी उवली
गोड । जडली आवड तव गीतीं ॥१२
॥१२॥
१२॥
गावC गीत हC
वशेष । वणावे तव क_ितघोष । हा छं द उवला मनास ।
वनवी
वनवी पदास यासाठYं ॥१३

॥१३॥
१३॥
ूेमC भाळातC वोपोनी ।

वनत झालU तव चरणीं । सा क_जे कृ पा करोनी ।
वद
वजे वाणी रसाळ हे ॥१४
॥१४॥
१४॥
तव ूासा"दक हा संवाद । `हणोिन मंथा नाम दूबोध । तC मागील

िनरोपण शु7 । आहे ूिस7 वीस पi ॥१५
॥१५॥
१५॥
=या
वसाhयाचे अंतीं गोसा
वया । ू कEरती झाली अनसूया । मज
अया=मlान कथीं गुणवया । lानसूया ूकाशका ॥१६
॥१६॥
१६॥
पंडॄ~ांडंची कैसी रचना । कोणा आधीं कोण जाणा । तxवlानािचया
ववरणा । सांगे सगुणा मज आतां ॥१७

॥१७॥
१७॥
मातेचे ू ऐकोिन सुद

ं र । अवधूत =या ूाचा कर आदर । मातेसी
वनवी
जोडोिन कर । ौवणीं सादर असावC ॥१८
॥१८॥
१८॥
माते `यां िशंय यद ु बोिधला । तो भाग तूतC िनवे"दला । =यापर सह]ाजुन

शरण आला । तेणC ू केला ऐसाची ॥१९
॥१९॥
१९॥
बोिधतां =यातC lान झालC । उपर आयाa=मक ू केले । तेवींच =वांहं
मज
वचाEरलC । मन आनंदलC बहु फार ॥२०॥
२०॥
ऐसािच ू जोडोिन करा । उमा पुसती झाली शंकरा । अथभाव ओळखोिन

ते अवसरा । सदय अंतरा िशव होय ॥२१
॥२१॥
२१॥
होवोिनया तो सुूसPन । गौरचे आदEरले ू । `हणे होवोिनया सावधान ।

कर ौवण आयाa=मक ॥२२
॥२२॥
२२॥
ते उभयांचे वाa|वलास । बोिधले सगु-रायC मज

वशेष । आिथक दे खोिन
सह]ाजुन
ास । िनरोप सुरस भाग तया ॥२३
॥२३॥
२३॥
तो इितहास आयाa=मक । मज तूं

वचाEरसी आवँयक । तर िस7 ौवणीं
होय नेटक । सागतU मी ऐक सूेमC ॥२४
॥२४॥
२४॥
कळा कुशळता
वrा lान । चौदा चौसFींचे ूमाण । पEर हे लौ"ककसंबंधीचC
ल^ण । नोhहे कारण ःवा=म"हतीं ॥२५
॥२५॥
२५॥
ःवा=म"हताची जया चाड । अया=मौवणीं तया आवड । आपआपaणयामाजी

कळे िनवड । अ=यंत जोड जोड पुढC ॥२६
॥२६॥
२६॥
यािच
वचारणीं जो बरवा । तोिच उम नरदे ह जाणावा । तो ःवा=मसुखाचा
ठे वा । पावेल अवघा आनंद ॥२७
॥२७॥
२७॥
=या आनंदाचा जो भाग । 2यावया पावे बु

7लाग । =याचCिच पूवक
म चांग ।
तया उrोग आठवे हाची ॥२८
॥२८॥
२८॥
अनंत पुsयाHया पूवर ाशी । तोिच पावे या आयाa=मकािस । येरा न पावे हे

मूढासी । खीर खरासी काय ते ॥२९
॥२९॥
२९॥
माते तव भा|य बु
7 दै "दयमान । जेवीं पळोपळ वाढे चंडक_ण । तो जे
वं
रँमीनC शोषी जीवन
जीवन । तेवीं तूं lान ःवीकाEरसी ॥३०
॥३०॥
३०॥
येणC मन माझC आpहादे । वाटे कवळावीं तुझीं हं पदC । तूं ःवीकाEरसील
तीPहं पदC । वाटतC संवादC माaझया ॥३१
॥३१॥
३१॥
धPय माते तुझे हे ू । धPय तुझC प

वऽ ौवण । धPय संवाद हे पावन ।
जगद7ारण
ु कतq जे ॥३२॥
३२॥
आतां या ूाचC उर । वदे ल अवधूत योगेwर । तC ौोतीं ौवण क_जे सादर
। अया=म
वचार सुरस ॥३३
॥३३॥
३३॥
ौवणींच पावे स=य lाना । मननीं राaखजे अनुसंधान । आपली ठे व पावे

आपण । सुखसंपPन िनजभा|यC ॥३४
॥३४॥
३४॥
अवधूत `हणे वो जननी । एकाम लआय दजे ौवणीं । आयाa=मक सांगतो
ववरोनी । मूळापासोनी स
वःतर ॥३५
॥३५॥
३५॥
मूळ आधीं िनराकार । तेथC कiचा कोण ूकार । नवते पवन पाणी भू अंबर ।
तेज संःकार कोठोनी ॥३६
॥३६॥
३६॥
चंि सूय तारा महगण । नhहते भू पाताळ ःवग ःथान । य^ रा^स

मनुंयगण । न^ऽC कोठू न मेघमाळा ॥३७
॥३७॥
३७॥
तीथ दे व नhह=या
नhह=या दे वता । ठाव कोठोिन वृ^ पवता । कiचे सागर कiची
सEरता । शmद नामता वाता नसे ॥३८
॥३८॥
३८॥
ॄ~ा
वंणु महे wर । नhहते वेद शा]ूकार । कांहंच नसे आकार
वकार ।
`हणोिन िनराकार =या `हaणजे ॥३९
॥३९॥
३९॥
मन बु
7 नhहतC िच । अहं कार चैतPय नवतC स=य । nप खंडC कोठोिन
असत । मे-ची अमत कोठोिन ॥४०
॥४०॥
४०॥
नाद
बंद ु नाहं कळा uयोित । वणभेद शmद वाचा नhहती । नhहती खाणी
योनीची गती । िनराकार `हणती िनःशूPय ॥४१
॥४१॥
४१॥
जया नाहं कांहं आकार । तया नाम `हaणजे िनराकार । तया

िनराकारापासोिन ूकार । पEरयेसी
वःतार कैसा तो ॥४२
॥४२॥
४२॥
िनराकार आaण िनशूःPय । येथC नाहं nै तपण । =या िनराकारापासून । जालC

शूPय िनरालंब ॥४३
॥४३॥
४३॥
शूPय ॄ~ तC साकारलC । तयापासोिन आकाश जालC । आकाश पवनातC ूसवलC

। पवनीं िनपजलC तेज तC ॥४४
॥४४॥
४४॥
तेजापासोिन जालC जीवन । जीवनापासोिन भूमी जाण । एवं पंचभू

चभूतC िनमाण
। एकापासूिन एक जालीं ॥४५
॥४५॥
४५॥
या पंचभूतांचे एकवटं । येथोिन जाली हे भूतसृFी । चराचराची राहाट । मूळ

खटपट येथोनी ॥४६
॥४६॥
४६॥
या पंचभूता कतq उव । तC िनराळC िच गा ूेमतxव । सकळ उभाराचC वैभव ।

hयापक=व लाघव तयाचC ॥४७
॥४७॥
४७॥
आतां शु7 िनaखल ॄ~ जाण । चैतPय इHछा जाली जयापासून । तया

महातxव `हणोन । नामािभधान पi जालC ॥४८
॥४८॥
४८॥
तेथोिनया माया ूगट ॐकार । =या इHछामाये पासाव ूकार । दो गुणC

जाला
वःतार । तो"ह
वचार पEरयेसा ॥४९
॥४९॥
४९॥
पु-ष आaण ूकृ ित । ऐसे हे दोन गुण ूगटती । ऐसी hहावया कोण गती ।
ती ह िनगुती अवधारा ॥५०
॥५०॥
५०॥
शु7 ॄ~ मुळं असतां । इHछा उार जाला पावता । =या अ

वrेकरोिन
जीवता । जाला पावता दशातC ॥५१
॥५१॥
५१॥
अहं ॄ~ोaःम हा उार । हा महामायेचा उभार । तेथिु न इHछा-पी माया सुंदर

। ते इHछा उर बहँयाम
ु ॥५२॥
५२॥
ऐसी उवतां आशा । पावला

पावला पु-ष ूकृ ितदशा । यासी [Fांत `हणाल जर
कैसा । घठमठआकाशासाEरखा ॥५३
॥५३॥
५३॥
मायातीत तो परमा=मा । त=पद जाaणजे या बमा । =वं पद `हणजे

जीवा=मा । पावला ॅमा माियकदशा ॥५४
॥५४॥
५४॥
वकार मायेचा पावला । मूळ ःव-पातC

वसरला । अ
वrC वे
Fत जाला ।
जीव हC =याला नाम जालC ॥५५
॥५५॥
५५॥
आaणक तया जाणावयासी । योग असे िनbयेसी । तोह सांगतU पEरयेसी ।
ववेकC मानसीं सांठवी ॥५६

॥५६॥
५६॥
पूण चैतPय `हणजे काय । तर तोिच परमा=मा होय । ू=य² चैतPयाची
नाम सोय । जीव पाहे तोिच तो ॥५७
॥५७॥
५७॥
या दोहंिमिौत मंथिनक । साधना=मक जाaणजे आवँयक

आवँयक ।
ऽगुण हे
ूापंिचक । येथोिन दे ख
वःतारले ॥५८
॥५८॥
५८॥
मूळ महातxविच हे माया । ॐकारःव-प सािधलC आया । ती अधमाऽा

होऊिनया । ती गुणऽया ूसवली ॥५९
॥५९॥
५९॥
आकार उकार आaण मकार । ऽय माऽा िमळोिन ओंकार । आतां दे वतेचा
ूकार । तोह िनधार पEरयसी ॥६०
॥६०॥
६०॥
आकारमऽीं ॄ~दे व । उकारमाऽीं

वंणुःवयमेव । मकारमाऽा तोिच िशव ।
गुण लाघव ऐक =यांचC ॥६१
॥६१॥
६१॥
ॄ~याचा असे रजोगुण ।

वंणु सxवगुणी ूमाण । िशव तमोगुणी जाण ।
याहोिन िभPन मूळ तxव ॥६२
॥६२॥
६२॥
मूळ ूकृ ित तोिच दे हे । मातृकाअPवयC पु-ष ॐकार होये । परवाचेचेिन सोये

। अिभमानीं राहे सव ःव-पीं ॥६३
॥६३॥
६३॥
पEरयेसी तेथील अवःथा । सव साa^णी "दसे पाहतां । सवािधय ितची सा
। सकळ ूसवता येथोनी ॥६४
॥६४॥
६४॥
आतां या
ऽगुणाचा
ऽभाग । तोह माते पEरयेसी ूसंग । अंतEरं चे सांडोिन
उrोग । ौवण चांग कर आतां ॥६५
॥६५॥
६५॥
येथC
वलोमC

वलोमC क-न । तुज सांगतU
ऽमाऽेचC िनरोपण । तयांचC क_जे अवधारण
। एकाम मन करोिनया ॥६६
॥६६॥
६६॥
मायादे हो जेथC योaजला । तेथC अिभमानी -ि ःथा

पला । वाचा पँयंती बोले
बोला । ूळय अवःथेला नेिमला ॥६७
॥६७॥
६७॥
हा मकारमाऽेचा
वचार । तुज िनरोपणीं िनरो
पलC सार । आतां उकारमाऽेचा
ूकार । तोह स
वःतर पEरिसजे ॥६८
॥६८॥
६८॥
"हरsयगभ दे हाआंत । उकार अिभमानी

वंणुदैवत । मयमा वाचा तेथC वदत
। पालनाथ रa^ती तया ॥६९
॥६९॥
६९॥
दो माऽेचा िनवे"दला भाव । आतां उरला तृतीयेचा ठाव । तोह सांगतU
अिभूाव । न करं वाव ौवणीं तूं ॥७०
॥७०॥
७०॥
आकारमाऽा
आकारमाऽा
वराटदे हं । तेथC अिभमानी ॄ~दे व पाहं । वैखरवाचा तये ठायीं
। अवःथा तेह उवाथ ॥७१
॥७१॥
७१॥
रचावC सव या ॄ~दे वC । यातC

वंणूनC पाळावC । -िC सकळां संहारावC । एवं
करावC काया ितहं ॥७२
॥७२॥
७२॥
आतां या
ऽमाऽेपासोन । तीन अहं कार जाले िनमाण । ते
ऽगुaणक अंशपूण
। यापासाव उ=पPन ते ऐका ॥७३
॥७३॥
७३॥
साaxवक अहं काराची उ=पी । कोणती ऐकावी िनगुती । िनवडोनी सांगतU

ूचीती । घे} िनabती बाणवोिन ॥७४
॥७४॥
७४॥
अंतःकरण आणी मन । बु
7 िच चौथC जाण । अहं कार पांचवा िनमाण ।
वोळखे खूण तयाची ॥७५
॥७५॥
७५॥
याचा `हणसी
`हणसी कोण ूकार । तर आ=`याकडे कर संचार ।
ववेका"द सव
वचार । येथोिन समम घडताती ॥७६

॥७६॥
७६॥
आतां राजस अहं काराची वाता । पEरयेसी होय सावध िचा । ौवण करं
एकामता । तरच साथकता िनरोपणीं ॥७७
॥७७॥
७७॥
तंव अनसूया `हणे योिगया । तूं िशण

वसी िनरोपणीं काया । तेवींच मी
सादरC ऐकावया । नवजे वायां िनरोपण ॥७८
॥७८॥
७८॥
आनंदोिन बोले अवधूत । राजस अहं काराचC ऐके वृ । तयापासाव जाले जे
िनिमत । ते मी ौुत कEरतो तु`हां ॥७९
॥७९॥
७९॥
पंच lाने"ियातC hयालC । तेवींच तPमाऽेतC उदे लC । आणी पंच कमq"ियC िनिमले
। एवं हे जाले ते ठायीं ॥८०
॥८०॥
८०॥
पंच lानC"ियC `हणसी कोन । तCह सांगतो िनवडोन । ौवण याण आaण
नयन । रसना =वक
=वक्् नेमून ःथा
पले ॥८१
॥८१॥
८१॥
आतां तPमाऽेची नांवC । तCहं तुज सांगतो आघवC । शmद ःपश -प बरवC ।
रस गंध जाणावे हे पांच ॥८२
॥८२॥
८२॥
या कम"ियांची खूण । सांगतU ूगट नामािभधान । वाचा पाणी आणी चरण

। उपःथ गुद िमळोन पांच हC ॥८३
॥८३॥
८३॥
lानC"ियC वोळaखजे lानासी । कम"ियC राहटती कमासी । यु< माऽा या

उभयांसी । सुखदःखासी
ु भोग
वते ॥८४॥
८४॥
आतां तामस अहं कारापासून । आकाश जालC हC िनमाण । आकाश उव

वायोपासून । वायो ूसवून तेज दावी ॥८५
॥८५॥
८५॥
तेज hयालेसC आपातC । आप hयालC या भूमीतC । हC पूवtच िनवे"दलC तूंतC ।

शूPय वीतC जालC या ॥८६
॥८६॥
८६॥
िनशूःPयाचCिच शूPय जालC । चैतPय-पC तुसावलC । इHछामाऽC ःफुरण जालC ।

तxव ूगटलC महामाया ॥८७
॥८७॥
८७॥
तया अधमाऽेचा
चा ूसर । तोिच ूकटला ओंकार । तेथन
ु ी
ऽमा
ऽक अ^र ।
गुणूकार
ऽधैव ॥८८
॥८८॥
८८॥
उव aःथित ूलय ।

ऽकाय हC ितघां होय । वृ7यथ वेगळािच उपाय ।
ऽमाऽीं सोय का"ढली ॥८९

॥८९॥
८९॥

ऽमा
ऽक तीन गुण । तीन अहं कार झाले उ=पPन । तया अहं कारापासोन ।
वःतु ल^ण वेगळC ची ॥९०
॥९०॥
९०॥
साaxवकापासोिन झाले पांच । राजसापासोिन एक पांच । तामसापासोिन एक

साच । सह पांच अनुबम ॥९१
॥९१॥
९१॥
साaxवक अंतःकरणपंचक । राजसीं झालC

ऽपंचक । lानC"िय तPमाऽा
कम"िय दे ख । एवं िनःशंक उवलीं ॥९२
॥९२॥
९२॥
तामसीं पंचभूतC झालीं । येरयेरातC

रातC ूसवलीं । तयापासोिन जे
वःतारली । ते
संkया झाली पंचवीस ॥९३
॥९३॥
९३॥
आतां पंच
वसांचा ूकार ।
वभ< असे गुण
वचार । तC पुढल ूसंगीं सुंदर ।
ूोर गोड बहु ॥९४॥
९४॥
अनुसय
ू ेिचया ूासी । उरC तोषवील अ
वनाशी । =या िनरोपणीं सुख
ौोितयांसी । योगी lाितयासी
lाितयासी आpहाद ॥९५
॥९५॥
९५॥
सदय=वC हा योगीराव । जाणे आिथकाचे सव भाव । तैसािच दा

वतसे उपाव ।
तरावे जडजीव `हणोनी ॥९६
॥९६॥
९६॥
न कर कांहं
ववंचना । बोधवी आपुिलया ःवा=मlाना । आयाa=मक
िनरोपोनी खुणा । बाणवी सuजना ःवकृ पC ॥९७
॥९७॥
९७॥
उदार संपPन हा गु-द । lानसूय

य हा ूकाशवंत ।
ववेकC अlान िनरिसत ।
lान बोिधत िनज दासां ॥९८
॥९८॥
९८॥
अनसूयेचे िनिमC करोनी । lान ूितपा"दता होय या जनीं । जया चाड

उपजेल मनीं । तेची ौवणीं सांठ
वती ॥९९
॥९९॥
९९॥
मु< मुम^
ु ू अवघे जन । कराया lानगंगेमाजीं ःनान । ौवणCिच जाती दोष
जळोन ।
ववEरता पावन पद पावे ॥१००
॥१००॥
१००॥
ःवपद करावC जीवा ूा । `हणोिन नामC ूगटला द । हा होय अनाथाचा

नाथ । कृ पावंत aजवलग ॥१
॥१॥
aजवाची जाणोिन वणवण । सदय=वC बोधी आपण । जPममरणाचा वार शीण

। तोड बंधन भवपाश ॥२
॥२॥
अनंत -पीं जनीं वागC । भा

वक भ<जनीं रं गे । िनवास
िनवास कर संतसंगC ।
ःव"हत सांगे गुजगोFी ॥३
॥३॥
जेथC संतांचे समाज । तेथCिच वसे द योिगराज । जया क-नी घेणC ःव"हत
काज । तेणCिच बोज जाaणजेती ॥४
॥४॥
भावC संतसंगीं क_जे वास । पदसेवनीं असावा उpहास । अनPयपणC `हणवावC

दास । कधीं उदास न hहावC तेथC ॥५
॥५॥
"दनरजनी
"दनरजनी न जाणोन । करावC ूीितभावC सेवन । मग तो वोळे ल कृ पाघन ।
दे ईल दशन संतसंगC ॥६
॥ ६॥
िन@ाबळC घालोिन कास । भेट

वण मनीं न धEरजे आस । =याग क_जे अPय
लाभास । रा"हजे भेटस इHछोनी ॥७
॥७॥
संतसेवनी नुपज
ु े कंटाळा । ऐिसया ओळखी तो सुशीळा । मग अवधूतीं उपजे
कळवळा । कळवळ बाळा माय जैसी ॥८
॥८॥
संतसेवेचC माहा=`य
वशेष । तC ूात नोhहे दे वा"दकांस । राऽं"दन कEरती
आस । पावूं संगास `हणोनी ॥९
॥ ९॥
संतचरणींची ह सेवा । कोठोिन ूात आ`हां िनद³ वा । तो भाग ूात
मानावा । तेणCिच या भवा दवडती ॥११०
॥११०॥
११०॥
जया घडे संतसेवन । तया भा|यासी पावेल कोण । ःवगा"द पदC ओवाळू न ।
टाकावे =याव-न यlयाग ॥११
॥११॥
११॥
राम कृ ंण नामीं छं द । भाविनF ूेमC सद । अnयपणC वागती अभेद ।

परमानंद गीत नृ=यीं ॥१२
॥१२॥
१२॥
तो ॄ~ानंद
वलोकोनी । तीथq पुनीत hहावया येती धांवोनी । भावC जाती
लोटांगणीं । "दhय होवोनी ःत
वती =यां ॥१३
॥१३॥
१३॥
जो सकळ दे वाचांह दे व । जया Tदयीं यातो िशव । तो हा अ

वनाश
ःवयमेव । नाचे वैभव सव सांडोनी ॥१४
॥१४॥
१४॥
सांडोिनया मानापमान । सूेम क_तनी गेला भुलोन । सवातीत "दगंबर

ूगटोन । होवोिन तpलीन भोवतां "फरे ॥१५
॥१५॥
१५॥
ते भा|यवंत पा"हले
पा"हले । गुज संतांचC ूगटलC ।
वठे वर तC उभC ठे लC । अवीट
संचलC सवाघटं ॥१६
॥१६॥
१६॥
पर तC संतसेवेवांचोन । ूा नोhहे कवणालागोन । जर घडे संतकृ पा संपादन

। तEरच कारण हातां ये ॥१७
॥१७॥
१७॥
संतकृ पा hहावयासाठYं । भावC जडावC चरणपुटं । सेवा साधोिन गोमट । घेइजे

भेट
ट =यायोगC ॥१८
॥१८॥
१८॥
संत सदय उदार शांत । प

वऽ भजनीं सदा रत । अभय दे वोिन शरणागत ।
ूेमC आपंगीत पूण= वC ॥१९
॥१९॥
१९॥
सकळ दःखां
ु तC हाEरती । आपुलC सुख तया दे ती । ःवा=मीं सखया भेट
वती ।
लोचनीं दा
वती िनज-प ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
-पीं -पवोिन अ-पासी । नेवोिन पाव

वती अ
वनाशी । न वणवे तेथींिचया
सुखासी । तC पद जीवासी लाभ
वती ॥२१
॥२१॥
२१॥
पहा यािच लाभासाठYं । नरजPम "दधला शेवटं । येथC गोFी =यजोनी खोट ।
सािधजे हतवट ःव"हताथ ॥२२
॥२२॥
२२॥
येथCिच सािधतां साधे ःव"हत । बु

7बळC साधी याद मात । गंaजफाचा
खेिळतां खेळ अखेरंत । जाणा कायाथ
थ यािच गुणC ॥२३
॥२३॥
२३॥
हा hहाया जर लाभगुण । तEर धरावे संतांचे चरण । ते जीवाचC वाEरतील

मरण । संशयछे दन करोिनया ॥२४
॥२४॥
२४॥
कृ पC कEरतील अजरामर । िनजधनC कEरतील सभा|य थोर । खुंटवोिनया

येरझार । पदा पर नेतील ते ॥२५
॥२५॥
२५॥
नेतां नेतील िशखरं । कृ पC ठे

वतील िचदं बरं । तेथन
ू उठे nै तलहर । लवण
सागरं िमळे ल ॥२६
॥२६॥
२६॥
ऐसे साधु हे दयािनधी । यांतC शरण जावC आधीं । दशनिC च तुटती आिधhयाधी
। सव उपाधी तुटती संगC ॥२७
॥२७॥
२७॥
ते संत अनंत सगु-नाथ । यांचे पदं जडतां सूेमC सुत । वोळखोिन आपुला
अं"कत । हे तु पुरवीत आवडचे ॥२८
॥२८॥
२८॥
इित ौीदूबोधमं
ौीदूबोधमंथ । नारदपपुराणींचC संमत । सदा पEरसोत भा
वक
संतमहतं । अयाय समा एक
वसावा ॥१२९
॥१२९॥
१२९॥
अयाय बा
वसावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःव=यै नमः । ौीस-

ु दाऽेयाय नमः ॥
अहो जी lानोदयूकाशवंता । हे
वभो सगु- समथा । अlान अंध=व होसी
िनरिसता । भवभयवाEरता होसी तूं ॥१
॥१॥
तूं उदार आaण सवl । ूबोधकता होसी ूाl । गुणिनयंता गुणl ।

सुूसPन सुl वरदाता ॥२
॥२॥
वेदांताचा lान आग- । िस7ांतlानC सुफळ सुत- । अया=म

वrेचा साग- ।
परा=परप- तूं गु-वया ॥३
॥३॥
अनPयभावC तुaझया चरणीं

चरणीं । भाळ अपनी कर
वनवणी । मां पा"ह तूं
कृ पालोचनीं । भय िनरसोनी अभयं दे ॥४
॥४॥
मी अlान तुझC ल"डवाळ । तूं सगु- माउली ःनेहाळ । अंतरंचे जाणोिन

हे तु सकळ । पुरवी आळ सा=वC ॥५
॥५॥
कृ पेचेिन करोिनया वाणी । तव कथामृतरस वद

वजे वाणीं । भरवी आिथकाचे
िनवाणीं
णीं । गु गीवाणीं ूगट
वते ॥६
॥६॥
ह नद न सांभडे पामर । =यासी तC जाणावया नसे अिधकार । यासाठYं ूाथt

जोडोिन कर । वद
वजे ूखर ूाकृ तीं ॥७
॥७॥
या ूाथनेसी दे ऊन मान । अंगीकाEरलC बाळभाषण । मूळ आरं भापासून ।

ूाकृ त िनरोपण चाल
वसी ॥८
॥८॥
ऐसा तूं द कृ पावंत । पुर

वसी अनPयाचे मनोरथ । अयाa=मक lान
अभुत । जाणोिन भावाथ िनरो
पसी ॥९
॥९॥
गत कथायाय अंतीं । पंचभूतांची उ=प
। अवधूत अनसूयेूित । भावC
िनवे"दती यथा बमC ॥१०
॥१०॥
१०॥
तेथोिन तxवC पंचवीस । पृथकC

वःता-ं
वशेष । ऐसC वदतांिच अ
वनाश ।
कर ूास अनसूया ॥११
॥११॥
११॥
या पंचवीस तxवांचC
वंदान । कवण जालC कवणापासून । "कती तxवसंkया
ूमाण । सांगे िनवडोन राजसा ॥१२
॥१२॥
१२॥
ू दे खोिन नागर । आनंद पावला योगेwर । माते तुज िनरो

पतU
वःतार ।
साधी आवर ये ठायीं ॥१३
॥१३॥
१३॥
माते तुझा ू हा बरवंटा । योगी साधकां

साधकां साधवी वाटा । हा तुझा उपकार
जनािस मोठा । पाववी पेठा lानािचया ॥१४
॥१४॥
१४॥
जे आयाa=मक lानाचे आिथक । =यांसी लाभ झाला आवँयक । =वां हा

मुम^
ु ल
ू ागीं दे ख । lानदपक उजिळला ॥१५
॥१५॥
१५॥
या ूकाशC
वचारोिन चालती । ते मो^धामीं स=य पावती । तयां नाहंच
अधोगती । वाचे "कती वदं ू आतां ॥१६॥
१६॥
माते =वां जो ू केला । तो भाग िनवे"दतU तुजला । पंचभूतां पासाव

तxवाला । ूसव जाला कैसा पहा ॥१७
॥१७॥
१७॥
एक एकापासोिन जाण । जाले असती पांच गुण । पांच पांचातC पांचीं
वःता-न । पंचवीस ूमाण मूळ पांच ॥१८

॥१८॥
१८॥
पंचभुता=म कर
वला हा
पंड । पुढतीं रिचलCसे ॄ~ांड । आतां क-ं तxव
िनवाड । तुझी आवड पुरवावया ॥१९
॥१९॥
१९॥
अaःथ आणी मांस । नाड =वचा वर केश । हे पृवीपासाव जाaणजे अंश ।
गुण
वशेष पांच हे ॥२०
॥२०॥
२०॥
वीय आaण हC र< । लाळ मूऽ ःवेद िनabत । हे पांच गुण यथाथ । आपीं
िनॅांत जPमले
जPमले ॥२१
॥२१॥
२१॥
िनिा आणी मैथन

ु । ^ुधा तृषा आळस पूण । हे तेजतxवाचे गुण । जाले
िनमाण पांच पi ॥२२
॥२२॥
२२॥
चलन वलन आकंु चन । ूसरण आणी िनरोधन । एवं हे पांची उ=पPन ।

वायुपासोन असती ॥२३
॥२३॥
२३॥
nे ष आणी भय । बोध चौथा लोभ होय । मोहो पांचवा िनbय । आकाशीं उद

या तxवां ॥२४
॥२४॥
२४॥
माते तुजलागीं भलC । तxवC पंचवीस िनवे"दलC । पांचांचे पृथक भाग दाख
वले
। वाटे रा"हले गभचे ॥२५
॥२५॥
२५॥
ते तुंज सांगतो
ववरोन । तुवा ऐ"कजे सावधान । तxवगभचे तxवlान ।
ठे वी सांठवोन सांगतो ॥२६
॥२६॥
२६॥
पृवीपासोिन पांच जाले । ते भाग कोणाचे कोण व"हले

व"हले । िनवडोिन दे तU
पा"हजे आकिळले । वांया गेलC न क_जे हC ॥२७
॥२७॥
२७॥
रोमभाग आकाशाचा । नाडभाग तो वायुचा । =वचा भाग तेजाचा । असे

आपाचा मांसभाग ॥२८
॥२८॥
२८॥
अaःथभाग =या पृवीचा । एवं पयाय अवनीतxवाचा । आतां सांगतU

वःतार
आपाचा । जीवीं साचा वोळaखजे ॥२९
॥२९॥
२९॥
वीय पाहतां
पाहतां आकाशींचC । लाल अंश =या वायूचे । र< असे तेजाचC । वम
आपाचC लघवीते ॥३०
॥३०॥
३०॥
ःवेद भाव या मे"दनीचा । एवं

वःता- आपतxवींचा । आतां िनवे"दतU भाग
तेजतxवीचा । घे} जयाचा उमज दे हं ॥३१
॥३१॥
३१॥
आकाशाची िनिा जाण । वायुःवभावीं मैथन

ु । ^ुधातेजीं दै दयमान
यमान ।
तृषाशोषण आपाचC ॥३२
॥३२॥
३२॥
पृवी अंगींचा आळस । एवं तेजतxवीं गुण

वशेष । आतां िनवे"दतU
वायुतxवास । चंचळ मानस होउं नेद ॥३३
॥३३॥
३३॥
आकाशाचC ूसरण । वायूचा ःवभाव चंचळपण । तेजाचा ःवभाव गमन ।

ॅमलपण आपाचC ॥३४
॥३४॥
३४॥
पृवीभाग आकंु चन । एवं पंचभागीं वायुल^ण । आतां

आतां आकाशाचC
वंदान ।
तC"ह िनरोपण ऐ"कजे ॥३५
॥३५॥
३५॥
भयभाग आकाशीं । nे षभाग वायूसी । बोधभाग हा तेजासी । लोभ आपासी

भाग होय ॥३६
॥३६॥
३६॥
मोहभाग हा पृवीतC । एवं ओळखी आकाशातC । तxवी तxवC वतती िमिौतC ।

आपुले ःवभाग ते जाणोिनया ॥३७
॥३७॥
३७॥
मूळं जीं का पंच पृथक भूतC । तीं hयालीं पंच

वसातC । एवं तीस जालीं िन-तC
। आणीक सहा =यांतC िमिौत ॥३८
॥३८॥
३८॥
सहा कोण तूं जर `हणसी । तC"ह सांगतU िनbयCसी । पूवायायीं किथले
आणीं मानसीं । पंच तPमऽेसी वोळaखजे ॥३९
॥३९॥
३९॥
राजस अहं कारापासून । पंच lानC"िय जालC िनमाण । पंच कम"िय सुल^ण
। तPमाऽा जाण तेच ठायीं ॥४०
॥४०॥
४०॥
शmद ःपश -प रस गंध । ा पंच माऽा ूिस7 । एक एक तxवीं नेिमpया
व
वध । तयांचे भेद ऐक_जे ॥४१
॥४१॥
४१॥
शmद आकाशीं योaजला । ःपश वायुतxवीं भला । तेजीं नेिमले -पाला ।

संयोaजला रस आपीं तो ॥४२
॥४२॥
४२॥
गंध पृवीचे
वीचे ठायीं । ऐशीं पांचीं पांच नेिमले पाहं । यातC वोळखोिन घेइजे
दे हं । जाaणजे नवलाई
ववेकC ॥४३
॥४३॥
४३॥
अवधूत वदे अनसूयेस । पांच hयालीं पंचवीस । एवं जालीते असती तीस ।
माऽा सहांस मेळ
वले ॥४४
॥४४॥
४४॥
पांच माऽा ा मेळ

वतां । पःतीस जाले पाहे गaणतां । या पaःतसातC
पaःतसातC जो
ूसवता । ते तxवतां पाहतां वेगळC ॥४५
॥४५॥
४५॥
तC ूेमतxव आगळC । असे सवाf होवोिन िनराळC । एका सगु-वांचोिन न कळे

। =यावांचोिन पांगुळे सव तxवे ॥४६
॥४६॥
४६॥
तC मूळ जाaणजे सवाfचC । केवळ गुज आगम िनगमाचC । जC िनज योगीजनांचC

। तC हC साचC सवा=मक
=मक ॥४७
॥४७॥
४७॥
या ±ीस तxवाचा झाडा । करोिन िनवे"दला िनवाडा । एवं रिचला हा दे हो

चोखडा । पाहे धडफुडा औट हात ॥४८
॥४८॥
४८॥
यािच दे हाचे भीतरं । तxवC नांदती परःपरं । दश पवन दे हामाझार । आपुले

hयापारं वततt ॥४९
॥४९॥
४९॥
तव अनूसया काय बोले । =वां मज तxवC िनवे"दले
"दले । तC पEरसोिन आनंदलC ।
िच िनवाल योिगया ॥५०
॥५०॥
५०॥
पEर दश पवन जे तूं बोलसी । =यांचे नाम कायf िनवेद मजसी । अवँय
`हणोनी अ
वनाशी । िनरोपी मातेसी आदरC ॥५१
॥५१॥
५१॥
ूाण अपान hयान । उदान आaण पांचवा समान । हे मुkय पंच ूाण ।
याहोिन िभPन ऐक ते ॥५२
॥५२॥
५२॥
नाग कूम कृ कटासी । जाaणजे दे वद धनंजयासी । एवं दशनामC वायूसी ।

आतां कायासी िनवे"दतU ॥५३
॥५३॥
५३॥
ूाण तो Tदयामाजीं वसे । अPनोदक सांवरतसC । hयान ःवािध@ानीं असे ।

रसशोषC कEरतसे धातुपF
ु ी ॥५४
॥५४॥
५४॥
अपान वसे तो गुदःथळं । कर मळमूऽाची िनवाळ । उदान वसे कंठनाळं

ठनाळं ।
अंतःकाळं ूगटे तो ॥५५
॥५५॥
५५॥
आतां पांचवा नामC तो समान । तयाचC वसतC नािसकःथान । तो सकळ

नाडंतC hयापून । समसमान चालवी ॥५६
॥५६॥
५६॥
आतां पांच पवन जे रा"हले । =यांचC ःथळकाय कोण बोिललC । सांगतU

पा"हजे ःवीकाEरलC । ौवणीं चांगलC सांठवी ॥५७
॥५७॥
५७॥
नाग वसे तालुकेसी । कूम राहे तो नेऽासी । कृ कट असे कणासी ।

वलसे
मुखासी दे वद ॥५८
॥५८॥
५८॥
नािसक_ं वसे धनंजय । ःथानयु< दा

वली सोय । आतां कवणाचC कवण काय
। तोह िनbय अवधारं ॥५९
॥५९॥
५९॥
दे वदाची ते जांमई । िशंक ते धनंजयाची पाह । कूम अवलोक_ं नेऽठायीं ।
कुकुट तो ऐकवी शmद ौवणीं ॥६०
॥६०॥
६०॥
तालुके नाग ःवासी । राहोिन लुmध तो सुवासीं । सरळ=व साधी जो अ.यासीं

। लाभ तयासी नेटका ॥६१
॥६१॥
६१॥
हC वम पा"हजे जया नरा । तेणC सगु- जोडावा सोयरा । सेवेनC तोषवUिन
दातारा । मग या
वचारा वमासी ॥६२
॥६२॥
६२॥
=यांसी कृ पा उपजतां पUटं । मग ते दा

वतील हातवट । उpलंघवोिन या
ऽपुट । दा
वतील [Fी गु गुज ॥६३
॥६३॥
६३॥
अ
वनाश `हणे आईक । आणीक सांगतU माते कौतुक । उचक_ ढC कर
अंगमोडा अचुक । िनरोपणीं िनःशंक रा"हले ॥६४
॥६४॥
६४॥
याःतव करोनी ःमरण । तुज मी कEरतU िनरोपण । हाःय आaण -दन ।

यांचे"ह ःथान ऐ"कजे ॥६५॥
६५॥
उदानिलंगापासोन । गुचक_ जाली असे िनमाण । उचलोिन ूगटे ःवािध@ान ।

जाaणजे खूण
वचारणीं ॥६६
॥६६॥
६६॥
hयानिलंगाचे ठायीं । अंगमोडा जPमला पाहं । तो उचंबळे सवदेहं । खूण

घेईअ वोळखोिन ॥६७
॥६७॥
६७॥
ूाणवायोपासाव । या ढे कराचा उव । तृि ^ुधेचा जाणवी भाव । अजीण

ठाव ःवाद दावी ॥६८
॥६८॥
६८॥
नाभीःथानीं असे समान । तेथोिन ूगटे हाःय-दन । हC सुखदःखी

ु लाघवपूण
। पहां
वचा-न
ववेक_ं ॥६९
॥६९॥
६९॥
आaणक एक असे ूकार । उपूाणाचा उव
वचार । कवणापासोिन कवण
िनधार । तोह सादर पEरयेसा ॥७०
॥७०॥
७०॥
आकाशापासाव कृ कट जाला । वायोमाजीं नाग ूगटला

ूगटला । तेजी कूम उवला
। आपीं उदे ला दे वद ॥७१
॥७१॥
७१॥
धनंजय पृवीपासोन । ऐसे हे पांचांचे पांच जण । आतां मुkय ूाणाचC
ववरण । ते"ह सावधान ौवण करं ॥७२

॥७२॥
७२॥
वायोपासून वायो जाले । पृथक नामC ूितपादले । तxव आौयC िनवासले ।

ते"ह
ववEरल उपवायो ॥७३
॥७३॥
७३॥
उपवायU
उपवायU िनवे"दले तूतC । आतां िनरो
पतU मुkयातC । hयान योaजला आकाशातC
। समानवायUत नेिमला ॥७४
॥७४॥
७४॥
उदान तेजातC योaजला । ूाण जळतxवीं ःथा

पला । अपान पृवीतxवीं भला
। एवं नेम जाला मुळंचा हा ॥७५
॥७५॥
७५॥
मागुतीं बोिधंणु अ
ऽभाया । सरसावलीसे ूकाया । `हणे अवधूता गुणवया
। सांगे चातुया पुसेन जC ॥७६
॥७६॥
७६॥
ूाणतxवाचा
वचार । िनरो
पला =वां स
वःतर । आaणक एक भा
वतC अंतर
। ऐके पुरःकर हे तु माझा ॥७७
॥७७॥
७७॥
अवधूत वदे तi माते । काय `यां

ववंिचलC तूतC । कEरसील uया uया ूातC
िनवेदन मी ते अथ तुज ॥७८
॥७८॥
७८॥
तुझC ौोतेपण
वशेष । मीह कांहं नुरवीच लेश । ूाऐसC उर सुरस ।
करोिन तव मानस तोषवीन ॥७९
॥७९॥
७९॥
िनभय मनC कर ूासी । मीह उरC सादर सेवेसीं । हC ऐकोिन अनसूयेसी ।
सुख मानसीं अपार ॥८०
॥८०॥
८०॥
`हणे पंचत=वांचC केलC िन-पण । पर नाहं सांगीतलC आहारवण

आहारवण । घर मुख
ःवाद कोण । श]धारण काय कवणा ॥८१
॥८१॥
८१॥
हे ौवणाथ मज गोड । तर तूं सांगे करोिन िनवड । तxवC

ववरतीं
कवaणयाप वडं । नुरवीं आवड उगवोिन ॥८२
॥८२॥
८२॥
तंव अवधुत जोडोिन कर । मातेसी िनवेद ूँनोर

नोर । हा ौोितयांसी लाभ
थोर । त=व
वचार फावला ॥८३
॥८३॥
८३॥
आतां त=वाचा पृथकभाव । िनवडोिन दा

वतU समुदाव । जेणC कpपने नुरे ठाव
। नलगे उगव करावया ॥८४
॥८४॥
८४॥
माते पृवीचा पीतवण । काळज तयाचC वाःतhयःथान । मुख तयाचC aजhहा

जाण । आहारसेवन षसस ॥८५
॥८५॥
८५॥
ःवाद तयाचा गोड मधुर । श] पाहतां फरश सुंदर । गती षोडश अंगुळC
िनधाfर । जाणे ूकार भूतxवीं ॥८६
॥८६॥
८६॥
आपतxवीं वण wेत । तळघरं वास =या िनabत । मुख इं "िय शोभत ।
आहारं रत काममाने ॥८७
॥८७॥
८७॥
ःवादपाहतां जेवीं ^ीरं । वाणी श] पाहतां सुर । गती तया अंगुळC चार ।
बावरे बाहे र जीवनतxव ॥८८
॥८८॥
८८॥
तेज र<वण तC असे । Tदयीं

पतृगह
ृ ंच वसे । नयन =याचC मुख
वलसे ।
दे खणC भासे भआय =या ॥८९
॥८९॥
८९॥
ःवाद तयाचा असे तीआण । भाला श]
वराजमान । ूवाह अF अंगळ
ु C पूण
। जाaणजे ूमाण तेजतxवीं ॥९०
॥९०॥
९०॥
वायो नीलवण सुंदर । फु´फुस तयाचC जाaणजे घर । मुख नािसक मनोहर ।

पEरमळ आहार सेवनीं ॥९१
॥९१॥
९१॥
ःवाद तयाचा आंबट । खग श] तया सुभट । nादश अंगळ

ु बरवंट । वावरे
चोखट वायुतxव ॥९२
॥९२॥
९२॥
कृ ंणवण आकाशाचा । चुनाळु ठाव =या वःतीचा । ौवण मुखीं आहार

शmदाचा । ःवाद तयाचा कडवट ॥९३
॥९३॥
९३॥
श] तयाचC सतेज बाण । वीस अंगळ

ु C गित ूमाण
ूमाण । ऐसी आकशतxवाची
खूण । 2यावी वोळखून बरवी हे ॥९४
॥९४॥
९४॥
हC त=वlान धन योिगयाचC । लाधतील ते पु-ष दै वाचे । जे दास स=य

सगु-चे । ते वम साचC जाणती ॥९५
॥९५॥
९५॥
uयाचीं साधनC शु7 नेटक_ । गु-कृ पा संपाद िनक_ । तया लोभे पवन वोळखी
। होय सुखी त=वlानC ॥९६
॥९६॥
९६॥
हा lान जयां नाहं । तो पशूच जPमला नरदे हं । लाभ न लाभेिच कांहं ।
बुडतो भवडोहं hयथची ॥९७
॥९७॥
९७॥
काय `हणावC तया खरा । केला नरजPमाचा मातेरा ।

वषयीं लुmधोिन सैरा ।
जाय िनगुरा नरकवासा ॥९८
॥९८॥
९८॥
वषयसुखातC भुलती । अहं मदC रे डे माजती । भेद अभेद उरं वाहती । िनंदा
करती nे ष बहु ॥९९॥
९९॥
संत साधु गु- दे व । या सेवनीं uया अभाव । भोगी संप

वषय वैभव ।
तया महो=सव यमलोक_ं ॥१००
॥१००॥
१००॥
तो या lानाचा न सेवी भागी । केलC कम तैसCिच भोगी । नरक"कडा

नरकसंगीं । सुरसरं गीं रं गेना ॥१०१
॥१०१॥
१०१॥
मु<ाफळ नावडे वायसा । तयाची ूीित राजहं

राजहं सा । ॅमर न से
वती कुbळ
रसा । आमोद फारसा आवडे ना ॥२
॥२॥
जे सभा|य lानी चतुर । ते अया=म

वrेचC जाणती सार । िन=य यानीं
आaणती
वचार । वःतुपरा=पर धुं"डती ॥३
॥३॥
माते तुझी धPय आवड । घेसी आयाa=मकाची गोड । येणC पावसी परा=पर
थड । जPम सांकड कiची तुज ॥४
॥४॥
नरदहो हा दल
ु भ जाण । येथCिच छे "दतां छे दे अlान । अया=म
वचारं
सािधजे साधन । घेइजे
वचा-न गु-मुखC ॥५
॥५॥
अया=मlान `हणती कासया । प"ढजे तxवlान hहावया । तxवाचे मूळतxवीं

पावावया । सािधजे उपाया आधीं आधीं ॥६
॥६॥
मूळ तxव सािधतां करोिन उपाय । मग ते टळती सव अपाय । यासाठYं

धEरजे सगु-पाय । वारल भय तो ःवामी ॥७
॥७॥
शरण जातां सगु-सी । भय वारोिन दे ईल अभयासी । पद भेटवील

अ
वनाशी । मीतूंपणासी हारपवी ॥८
॥८॥
हरपतांची मीतूंपण । अवघCिच होईल चैतPयघन । ॄ~ानंदं होय िनम|न ।

nै तपण मावळे
मावळे पi ॥९
॥९॥
सरतां nै ताची काहाणी । अnय ठासावेल पूणप
णीं । मग ःवानंद भोिगजे
आ=मभुवनीं । सवा=मक धणी पावेल ॥१०
॥१०॥
१०॥
तंव अनसूया `हणे सlाना । िनंबलोण क-ं तुझीया गुणा । चळ

वलC माaझया
चंचळ मना । जड
वली भावना ौवणाथ ॥११
॥११॥
११॥
तुझC िन-पण ऐकतां । जीवीं पावली

पावली सुख समता । माियक सांड
वसी वाता ।
सावध ॅांता =वां केलC ॥१२
॥१२॥
१२॥
मोहो माया दध

ु र दर । िन
बड अlानदशेचे अंधारम । पहडोिन
ु लोभशयेवर
। ॅिमत अघोर गत िनिे ॥१३
॥१३॥
१३॥
तंव तेथC सहा तःकर । फो"डत होते माझC घर । हC पाहती आवग दावेदार ।
िमळाले समम चोराकड ॥१४
॥१४॥
१४॥
सव िमळोनी एकवटले । घर फोडोिन आंत िशरले । येवोिन माते पूण वे"ढलC
। मोहोिन केलC जड-प ॥१५
॥१५॥
१५॥
ती अFश<_ची मो"हनी । ितनC hया

पलC मजलागोनी । जागृतीं नये लोचनीं ।
होय हानी "दसेना ॥१६
॥१६॥
१६॥
ःवकमसऽ
ू C पावलC बंधन । सवापर होतसे हान । हC स=पुऽा =वां
वलोकोन ।
आलािस धांवोन सदय=वC ॥१७
॥१७॥
१७॥
lानश] घेवोिन करं ।

ववेके
पट
वले श=- दर
ू । बोध ठसवोिन अंतरं ।
सावध स=वरं केलC मज ॥१८
॥१८॥
१८॥
अनुताप बाणा
वला साच । लेव
वलC वैरा|यकवच । तोडोिन माियक
वषयकाच
। फे"डलC अशौच ॅांतीचC ॥१९
॥१९॥
१९॥
आयाa=मक
आयाa=मक हा "दhय रस । नेिमला hहावया मज िनदष । तो ूेमपाऽीं
लावोिन सुखास । पाजुनी दःखास
ु िनव"टसी ॥१२०॥
१२०॥
दःख
ु ू
िनवटिन सुख rावC । जPमरणापासोिन सोडवावC । अ
वनाशपदं िमळवावC
। इaHछलC जीवC तुaझया ॥२१
॥२१॥
२१॥
सदय उदार तूं ॄ~वासी । कळवळा बहु तव मानसीं । दनC करावीं

आपणाऐसीं । सकळ जगतासी उ7रावC ॥२२
॥२२॥
२२॥
तूं िनरालंब िन
वकार । िनंकलंक िनरहं कार । तूं िच7नवःतु सवqwर ।
िन
वकpप िनराधार िनरं जन ॥२३
॥२३॥
२३॥
तो तूं गा साकार होसी ।

ऽगुणा=मक अवतार दा
वसी । हा जगदो7ार
करावयासी । ूगट होसी पुऽ=वC ॥२४
॥२४॥
२४॥
`यां तूंतC गा वोळaखलC । lानरहणीवरोिन जाaणतलC । कतृ= वश<_तC पा"हलC ।

बोधीं पावलC आनंद मन ॥२५
॥२५॥
२५॥
तुजलागीं पुऽ `हणतां । लाज उवे माaझया िचा । तूं भवतारक होसी दाता
। िनिम यो|यता मज दC सी ॥२६
॥२६॥
२६॥
तंव अवधूत `हणे माउली । ऐसी काय बोलसी बोली । अभुत तव कृ पेची
नhहाळ । दे हं ूuवािळली lानuयोित ॥२७
॥२७॥
२७॥
तुaझया कृ पाबळC क-न । मज ूा जालC सव lान । तC तूं बाळमुखC क-न ।
कEरसी ौवण ूीतीनC ॥२८
॥२८॥
२८॥
uयाचC =यासी िनवे"दतां । कोण अिधक ते यो|यता । अहं ता मानी हे

अभकता । तेवीं माता नोhहे मी गे ॥२९
॥२९॥
२९॥
माता
पताची मज गु- । मज =या कृ पेचा आधा- । तु`ह दा
वला जो
lानसाग- । केला अंगीका- सांठ
वला ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
सांठ
वला या Tदयसंधीं । =यातC र^ी जीवीं सबु7 ।
व
वकC लागू नेद
उपाधी । आिधhयािध छे दक हे ॥३१
॥३१॥
३१॥
तुमचC ठे
वक आहे हC धन । र^ी या ूासा"दक `हणोन । तु`ह मागतां
मजलागोन । संकट कोण तु`हां दे तां ॥३२
॥३२॥
३२॥
इतर धन घेतां दे तां । सरोिन Eर< उभयतां । हC तैसC नोhहे पाहतां । न सरे
वेिचतां कpपांतीं ॥३३
॥३३॥
३३॥
ठे
वpया ठायींचC जाईना । उणC वCिचतां होईना । घे=याचCह सरे ना । आवEरतां
आवरे ना
वःतारC

वःतारC ॥३४
॥३४॥
३४॥
वटे ना मळे ना सतेज । अंगीकाEरतां पावे गुज । पुरवी आवडचC चोज । भेटवी
िनज नेटकCची ॥३५
॥३५॥
३५॥
पEरसोिन अ
वनाशवाणी । अनसूया अंतरं संतोष मानी । उार उदे ला ू
मनीं । वदे वचनीं ऐक `हणे ॥३६
॥३६॥
३६॥
उदयो सांिगतला तxवाचा ।

वःता- िनवे"दला =याचा । ऐयhयवहार
ऐयhयवहार सवाfचा
। वणा"द वाचा िनवे"दली ॥३७
॥३७॥
३७॥
पर आaणक कांहं पुसावC । ऐसC इaHछलC माaझया जीवC । तC आदरोिन

िनवेदावC । पूण करावे हे तु माझे ॥३८
॥३८॥
३८॥
हC तxव-पC साकारलC । हC कोण गुणापासाव काय जालC । तC पा"हजे मज

कळ
वलC । अवँय बोले अवधूत ॥३९
॥३९॥
३९॥
मुkय जो का तमोगुण । तेथोिन पंचमहातxवC िनमाण । पृवी आप तेज वायु
आकाश जाण । हC नामािभधान तयांचे ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
आतां रजोगुणाचा ूकार । तोह ऐकC

वःतार । शmद ःपश -प मनोहर । रस
गंध िनधार
वषय पंच ॥४१
॥४१॥
४१॥
सxवगुणापासाव शु7 । बाहु पाणी आणी पाद । उपःथ पांचवC गुद । िनवे"दलC
व
वध करोिनया ॥४२
॥४२॥
४२॥
आतां समFीचे कोण । ते तूं ऐकC सावधान । ौोऽ =वक

=वक्् आaण नयन ।
aजhहा याण पांचवC ॥४३
॥४३॥
४३॥
अ=यंत िनaखल जC सxव । सवाf वEर@ या महxव । जया अंगीं असे शु7=व ।
ऽमाऽ=व ूणवो< ॥४४

॥४४॥
४४॥
तयापासोिन अंतःकरण । मनबु

7 िच जाण । पांचवा अहं कार िनमाण ।
जाaणजे खूण ऐसी हे ॥४५
॥४५॥
४५॥
हे
पंडॄ~ांड वाता । सम=वC िनवे"दली आतां । दे खुनी तुझी अथता । जालU
पुर
वता हे तु तैसे ॥४६
॥४६॥
४६॥
तंव ती पितोता िशरोमणी । बोलती जाली मधुर वचनी । बा रे योिगया

चूडामणी । पुर
वसी अयनी इaHछली जे ॥४७
॥४७॥
४७॥
सहज तूं बोलसी बोल । तेणC येती सुखाची डोल । वाढतांिच होय ूवेल ।
उर सुफळ तुझेनी ॥४८
॥४८॥
४८॥
पंडॄ~ांडंची वाता एक । ऐकोिन संशय उवला दे ख । तो संदेह "फटावया

आवँयक । ू चोख अवधारं ॥४९
॥४९॥
४९॥

पंड वृ7 कैसी कोठू न । केवीं होय ॄ~ांडसमान
डसमान । कैसC आaणलC ऐयपण ।
आचं
बत मन होतसे ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
केhहडा ॄ~ांडाचा
वःतार ।
पंड पाहतां औटकर । मुग
ं ी पोटं साठवे सागर ।
नवल थोर मज वाटे ॥५१
॥५१॥
५१॥
ऐकोिन मातेHया वचनासी । गदा हांसे अ

वनाशी । केhहडC आbय माते
तुजसी । मन संशयासी पावलC ॥५२
॥५२॥
५२॥
तया संशयाचC
शयाचC िनरसन । ौीगु-कृ पC स=य करन । =वांह वृ
राaखजे
सावधान । ौवणीं मन ठे
वजे ॥५३
॥५३॥
५३॥
गु- ददया सागर । िस7 साधु यो|यांचे माहे र । सवि हा होय उदार । घीर
गंभीर मो^दानी ॥५४
॥५४॥
५४॥
"ठकाणा
अवधूत योिगयांचा राणा । होय संतांची उपासना । द
वौांतीचा "ठकाणा ।
संतसuजनांवांचोिन नसे ॥५५
॥५५॥
५५॥
जया दभेटची आस । शरण जावC या संतांस । िन=य सेवोिन =या चरणांस

। `हणवोिन दास पडावC ॥५६
॥५६॥
५६॥
संतकृ पा होतािच जाण । घड

वती दाचC दशन । हC वम Tदयीं धरोन ।
अनPय शरण अनंतसुत ॥५७
॥५७॥
५७॥
सूेम सुताचा दे खोिन भाव । कृ पC सा"ह=य

सा"ह=य पुर
वती अपूव । आयाa=मक
बोल अिभनव । दलाघव ूबोधपर ॥५८
॥५८॥
५८॥
पुढल ूसंगीं रसभEरत । ूोर वदे ल अवधूत । तC तु`ह ःवीकारा गोड

बहत
ु । गभaःथत गु गोFी ॥५९॥
५९॥
इित ौीदूबोधमंथ । नारदपपुराणींचC संमत । ौोते पEरसोत संतमहं त ।
अयाय
अयाय अभुत बा
वसावा ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
॥ इित nा
वंशिततमोयायः समाः ॥
अयाय तेवीसावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसरःव=यै नमः । ौीसगु- दाऽेयाय नमः ॥
जयजय सगु- ौीअनंता । सदय उदारा भा|यवंता । अनाथनाथा कृ पावंता ।

तव पदं माथा सम
पला ॥१
॥१॥
तुझे सुकुमार हे पादप । भवाamध तरावया ता- उतम । जे भा

वक से
वतील
सूेम । ःवपदधाम दे सी =या ॥२
॥२॥
तुaझया चरणींचC तीथ । सकळ तीथाf कर पुनीत । से

वतां पाप नुर
व दे हांत
। होय शुिचंमंत lानूाी ॥३
॥३॥
तुaझया चरणींचे रजरे ण । सहजीं पावले कEरतां नमन । =याचC तुटलC

भवबंधन । भानुनंदन शरण =या ॥४
॥४॥
सहजC वंदोिन तुज कवटाळ । =या भी काळ मग ःवकवटाळं । दे खोिन

वाजवी वासव टाळ । यो|य पटाळ माPय बहु ॥५॥
तुझी भावC घडतां ूदa^णा । तो तव कृ पC पावे सुल^णा । यम वणt न दे

द^णा । कर र^णा गु-प^ा ॥६
॥६॥
तुझC
ूतीं करं जो सेवन । तया आदरC वंद
ऽभुवन । वaणती गुण कEरती
ःतवन । पद पावन ूा तया ॥७
॥७॥
अनPय ूेमा धरोिन िचीं । भाव सगु- तुज जे अिचती । =यांHया पुsया
नाहं गणती । न कळे =यांूती फळ कोण ॥८
॥८॥
हा शरण शरणागताचा म"हमा । वaणतां न वणवे जाली सीमा । तुझा पार

सगु-सव°मा । अगमिनगमा न कळे ची ॥९
॥९॥
तेथC मी गा अpपमती । क-ं काय जाणे तुझी ःतुती । `हणोिन मौPय सूेम
िचीं । Pयाहाळ मूतt क-णेची ॥१०
॥१०॥
१०॥
Pयाहािळतां सदगु- तव -पासी । ठक पडले एकादश नेऽांसी । पार न कळे

"nसह] नयनासी । केवीं अFदळासी मग पावे ॥११
॥११॥
११॥
नेऽ nादशC िशणला । संkया सह]ाचा दपोिन िथजला । जो जो ःव-पा पाहंू

गेला । तो तो
वरला ते ठायीं ॥१२
॥१२॥
१२॥
तुझC ःव-प काय कैसC । पाहतां न सांगवे जालU

पसे । वणावया अठावीस
अितसरसC । जालC बावळसे चांचरती ॥१३
॥१३॥
१३॥
-प गुणा नाहं अंतपार । िशणले पाहतां वaणतां थोर थोर । तेथC केउता मी
पामर । hयथ ब"डवार वाचा वंद ू ॥१४॥
१४॥
मी अ=यंत दन अlान । मितमंद मूढ बु

7हन । पर हाव मनीं वंदावे चरण
। ूेमC कवळू न धरावC ॥१५
॥१५॥
१५॥
पर न सुचतो उपाय । तळमळ जीवीं क-ं काय । कोण दावील मज सोय ।
`हणोनी पाय आठ
वले ॥१६
॥१६॥
१६॥
संत सगु- दयाघन । तेणC वोळaखलC माझC िचPह । वोळखोिन ूीतीं

मजलागून । सगुण यान िनवे"दलC ॥१७
॥१७॥
१७॥
ते आlा वंदोिन िशरं । यान आरं िभलC Tदयांतरं । िन=य नेमC पूजा बर ।
िनरो
पpयावर साधीत ॥१८
॥१८॥
१८॥
मनीं जडतां ूेमभाव । तोिच स

सगु- ूगटला दे व । मनोपचार सम
पतां सव
। -प अपूव पा"हलC ॥१९
॥१९॥
१९॥
षोडशोपचारC केलC अपण । सूेमC धEरलC [ढचरण । काया कुरवंड करोन ।
ःतुती ःतवोन तोष
वला ॥२०
॥२०॥
२०॥
दं डूाय कEरतां नमःकार । सगु- समथ सदय थोर । माथां ठे वोिन

अभयकर । "दधले
ूयकर आिलं
आिलंगन ॥२१
॥२१॥
२१॥
आिलंगनीं पडतांची िमठYं । "हतगुज सांगे कणपट

ु ं । `हणे मिप
ू पाहC सव
सृFी । मज
वण गोFी आन नसे ॥२२
॥२२॥
२२॥
मीच बाप िन
वकार । ःवइHछC जालU साकार । मीच नटलU चराचर । सव
वःतार माझाच मी ॥२३

॥२३॥
२३॥
मजपासाव हC ॄ~ांड । मजमाजींच माझा

पंड ।
पंड
ड दावीं मी सुरवाड ।
माझेिन गोड सव "दसे ॥२४
॥२४॥
२४॥
मी वसतां वसलC पाहं । मी नसतां नसे कांहं । मीतूंपण एक ठायीं । करोिन

घे} =या अथा ॥२५
॥२५॥
२५॥
मी तूं अ^रC दोन । पाहे लोम

वलोमC करोन । तोिच अथ राहे िगळोन ।
चकार घालोन मयःत ॥२६
॥२६॥
२६॥
सगु-कृ पेची हे समज । साध

वतां
साध
वतां साधली तi उमज । तो आनंद साठवोनी
मज । सांगणC नुमज सांगवेना ॥२७
॥२७॥
२७॥
हC वम जेणC दा
वले । तया TदयःथातC वं"दलC । सगु- अनंता
वन
वलC ।
सबा पा"हलC -प =याचC ॥२८
॥२८॥
२८॥
अनंत -पीं नटला अनंत । तोिच जगगु- ूगटला द ।

ऽगुणा=मक मूतt
गुणातीत
ातीत । संkया चो
वसांत अवतार हा ॥२९
॥२९॥
२९॥
तो
वदे हा=मक aःथती वतq जगीं । अ
वनाश वृी सदा िनःसंगी । पंचमाौमी
िनजानंद भोगी । ःवा=मरं गी रं गला तो ॥३०
॥३०॥
३०॥
जगदो7ारािचया कारणा । अवतारचEरऽC दावी नाना । ये अवताराची अतय

रचना । हो योिगराणा योगवासी ॥३१
॥३१॥
३१॥
सaHचदानं
सaHचदानंदमूतt अ
वनाशी । ःमरगामी असती िनbयCसी । दे ती दशन
भा
वकांसी । पुर
वती अथासी तयांHया ॥३२
॥३२॥
३२॥
आपुलC जC गुधन । rावयासी उदार पूण । पर घेतां कोsह

वरळाची जाण
। कामीजन येर सव ॥३३
॥३३॥
३३॥
पर अnयपणC तो अभेद । जैसा जया मानिसक छं द । तो पुरवोिन दे =या

आनंद । कृ पC आpहाद उपजवी ॥३४
॥३४॥
३४॥
पूव सुकृत आचरणC भेट । होय पEर न घडे ःवा=मगोFी । िस

7
वषय भोग
चावट । मागती हाटं बैसोिनया ॥३५
॥३५॥
३५॥
मग जi जया साचा िनमह पुरा । तो कळतसे जगदो7ारा । इaHछत मनोरथ

करोिन पुरा । "दगंतरा जाय =वरC ॥३६
॥३६॥
३६॥
अवघे
वषयाHया ॅमणीं । िनंकाम नैराँय न भेटे कोsह । हे िच इHछा
अवधूताचे मनीं । ःवा=म=व धणी rावयाची ॥३७
॥३७॥
३७॥
याःतव न बोले कवणासी । मौनिच धुंड स=पाऽासी । तो अकःमात

सोमवंशी । यद ु अवधूतासी भेटला ॥३८॥
३८॥
अ
वनाशमूतt पाहतां । संतोष जाला यदHया
ू िचा । अनPयभावC जाला
ःत
वता । परम लीनता धरोनी ॥३९
॥३९॥
३९॥

वसरवोिन आपुले वैभवासी । दर
ु =यजोिन भूपxवासी । "कंिचत उमt
नाणोिन मानसीं । शरण पदासीं पi जाला ॥४०
॥४०॥
४०॥
वषयसुखातC िधःकाEरलC । आपुले वपूतC बहु िनं"दलC । अनुतापC मन तापलC ।

Tदय जालC स"दत ॥४१
॥४१॥
४१॥
अFभाव दाटले Tदयीं । ःतवोिन ूेमC लागला पायीं । अंतर वोळखोिन ते

समयीं । जाला तये ठायीं aःथर योगी ॥४२
॥४२॥
४२॥
िनःःपृहतेचC करोिन उर । शोिधलC रायाचC अंतर । अहे रणघणीं हरा गार ।
सोनC घेणार पाहती कसीं ॥४३
॥४३॥
४३॥
तेवी कसोिन पाहतां । खर रायाअंगीं मुम^

ु त दा
ु ा । वोळखोिनया दे वदा ।
उपजली िचा दया बहु ॥४४॥
४४॥
करोिन तयाचा अंगीकार । मःतक_ं ठे

वला अभयकर । ूबोध करोिन केला
aःथर । ःवा=म=व
वचार बाण
वला ॥४५
॥४५॥
४५॥
आ=मःव-पीं
बंबवोन । अ
वनाशपदं बैस
वला नेवोन । मन करोिनया
उPमन । काजकारण आlा
पलC ॥४६
॥४६॥
४६॥
यद ु ूथम िशंय दाचा । अrा

प वाखाaणती कवी वाचा । भागवतीं संवाद
कृ ंण उ7वाचा । चोवीस गु-ंचा गुणमा ॥४७
॥४७॥
४७॥
हे कथा पूव िनabती । ौवण केली संतौोतीं । "कंिचत अनुसग

ं C आली पुढती
। तर कृ पावंतीं न कोपावC ॥४८
॥४८॥
४८॥
पाऽीं जेवण जे
वतां । पदाथ माऽ "दसे पाहतां । पर मागून सेवणC पुढतपुढतां
। आपुिलया ःवाथा -चीHया ॥४९
॥४९॥
४९॥
तेवींच संदभसाधनी । वaणलCिच आणावC वणनीं । यासी दोष न ठे
वजे सुlीं ।
वचार मनीं जाणोिनया ॥५०

॥५०॥
५०॥
असो हC कृ तयुगींचC िनरोपण । अवधूतC यद ु केला पावन । ऽेतायुगीं सह]ाजुन

। जाला शरण गु-दा ॥५१
॥५१॥
५१॥
अनPयC तो
वनय जाला । सेवनीं अवधूत संतोष
वला । मुम^
ु प
ू णC ू केला
। बहत
ु ःत
वला जगगु- ॥५२
॥५२॥
५२॥
दे खोन तयाचा सेवाभाव । ूसPन जाला योगीराव । अनुमह दे ऊनी अपूव ।

ःवा=मानुभव बोिधला ॥५३
॥५३॥
५३॥
आयाa=मक जC वेदांतlान । िस7ांत किथला तयालागोन ।

पंडॄ~ां
ॄ~ांड
भूगोलवणन । आ=म=व संपण
ू बोधवी ॥५४
॥५४॥
५४॥
lान
वrा कला नीती । सकृ पC अवधूत दे त तयाूती । अभेदकवच लेववी
वभूती । बळ संपी पराबम दे ॥५५

॥५५॥
५५॥
^
ऽयांमाजीं अिनवार । वीर पराबमी अित थोर । याचे उपमेसी अवनीवर ।
अ]धर असेना ॥५६
॥५६॥
५६॥
या सह]ाजुन
C बळC करोनी । पराबमC aजं"कली अवनी । कोsहा न िभडवेिच
समारांगणीं । राहती होवोिन शरण =या ॥५७
॥५७॥
५७॥
तो अaजंय जाला सकळा । सुरां मानवां आaणली अवकळा । धाक ला

वला
किळकाळा । ूतापuवाळा धडकpया ॥५८
॥५८॥
५८॥
दकवच तया अंगी । कोsह नसेिच बिळया भंगी । यश पावे सव ूसं
ूसंगीं ।
वीर िनःसंगी सह]ाजुन
॥५९
॥५९॥
५९॥
तेजःवी उगवतां भाःकर । न^ऽC लोपली समम । अंबरं "दसे जर िनशाकर
। होय साचार तेजहन ॥६०
॥६०॥
६०॥
बृहःपतीिचया वादापुढC । मूखस

मुदाय "दसती बापुडे । गज पराबमी िसंहा
िभडे । हC तU घडे तेजहन ॥६१
॥६१॥
६१॥
तेवीं सह]ाजुन
वीर
वीर िनधडा । कोsह न पवेिच =या प"डपाडा । दूसादC
करत रगडा । नुरवी झगडा करल =या ॥६२
॥६२॥
६२॥
ूतापC भरलC भूअंबर । सवाfतC केलC तेणC जजर । जैसा"दवा तपC "दवाकर ।
दaजया
ु संचार करवेना ॥६३॥
६३॥
हC अिनवार=व पाहोन । िचंाणवीं पडले दे व संपण

ू । ते ौी
वंणू
ौी
वंणूचC कEरती
आराधना । ःतुितःतवन अनPय=वC ॥६४
॥६४॥
६४॥
तवं अभयाची वाणी । पडती जाली दे वौवणीं । धEरतो अवतार ौे@वण ।

ःवःथ ःवःथानीं असावC ॥६५
॥६५॥
६५॥
^
ऽय माजले अपार । पाप आचरती ते अिनवार । पीडा पावती ऋ
षभार ।
मो"डती अवर nे षगुणC ॥६६
॥६६॥
६६॥
भलतेसे कम आचरती । मयादा कोsहाची न मािनतीं । मःत रे डयापर

माजले a^तीं । =यांची अनीती न वणवे ॥६७
॥६७॥
६७॥
a^तीस न साहे पापभार । हC दे खोिनया सवqwर । =वरC धEरता जाला अवतार

। दFसं
ु हार करावया ॥६८॥
६८॥
सव वणाfसी गु-=वC ॄा~ण । आaण ^

ऽय िश^ावया यो|य ःथान । तर
याच कुळं अवतार ध-न । साधावC कारण सव"हतां ॥६९
॥६९॥
६९॥
तंव तपोधनामाजीं ौे@ । मुनी जमद|नी वEर@ । तामसगुणC अित को
प@ ।
तप उ=कृ @ सािधलC ॥७०
॥७०॥
७०॥
तयाची कांता रे णक
ु ा । परम सुशील ती अं
बका । पितोता िशरोर=न
जगदं
बका । न तुके तुका पावती ॥७१॥
७१॥
परम प
वऽ ितचC जठर । तेथC ूभूनC धEरला अवतार । नवमास भरतां िनधार
। ूसवे सुंदर योग सावी ॥७२
॥७२॥
७२॥
सहजीं कोsह लाभकारणा । करोिन जाती मुहू त

वचारणा । हा तंव जगतीं
उ7ारणा । क-ं पालना अवतारे ॥७३
॥७३॥
७३॥
पूण hहावे सकळांचे मनोरथ । अवतारंचा साधावा कायाथ

थ । याःतव
िनरखोिन सुमह
ु ू त । ूयाणी साधीत वेळ िनका ॥७४॥
७४॥
मंगळ सुकाया िनabत । संव=सरं सािधले "दवस सात । तयामाजीं रजनीचा

संकेत । औट यथाथ ःथा
पला ॥७५
॥७५॥
७५॥
तैसेिच औट असती "दन । =यांत नाहं दोषगुण । सुमह

ु ू त सकळां ूमाण ।
ऐसC वचन वेदशा]ीं ॥७
॥७६॥
याचा
वःतार सांगतां । मंथीं वाढे ल बहत
ु कथा । सारिच घेतलC कायाथा ।
वःतारवाता टाकोनी ॥७७

॥७७॥
७७॥
तवं ौोते `हणती व

<या । सांग जयंती िनवडोिनया । उपासकालागीं
कळावया । आचरावया ोतसार ॥७८
॥७८॥
७८॥
जी जी ौोते सावधान । करावC जPमकथारसपान ।

वमानीं दाटले सुरगण
रगण ।
कEरती अवलोकन समयासी ॥७९
॥७९॥
७९॥
भरोिन पुंपांचे संभार । वाट पाहती अवघे सुर । "कPनर गंधव असर ।
वrाधर दे वांगना ॥८०

॥८०॥
८०॥
सकळांचे लागलेित नयन । चातकाऐसC वेधलC मन । संिध ऐकावया योaजले

कण । तC पव कोण अवधारा ॥८१
॥८१॥
८१॥
वसंतऋतु वैशाखमास । शुलप^ीं तृितया "दवस

"दवस । मृगसुकमायोग
वशेष ।
ूगट इं दस
ू अभेaजतीं ॥८२॥
८२॥
अवतार होतांिच ूगट ।

वमानी तुरे वाजती अचाट । पुंपC व-षती घनदाट ।
वaणती भाट बंदतC ॥८३
॥८३॥
८३॥
ताल मृदंग वाrC नाना । गाती गंधव संगीत नाना । दं द

ु भी
ु वाजती शmद
दनाना । घंटा घणाणा वाजती ॥८४
॥८४॥
८४॥
दे खोिन सुरां
रांचा आpहाद । घोष कEरती ऋ
षवृंद । वेदो< दे ती आशीवाद ।
परमानंद नारनरां ॥८५
॥८५॥
८५॥
ूेमाचीं उभारलीं मखरC । ःवानंद तोरणC पEरकरC । उpहास गु"ढया फड=कारC ।

aजhहाळा नीरC हे ल वाहती ॥८६
॥८६॥
८६॥
"nज िमळाpया सुवािसनी । तोष

वती सौभा|य साखरपाणी । रा
ऽवग दाह
"दनीं । केला "nजगणीं गजराने ॥८७
॥८७॥
८७॥
शांितपाठ दहा "दवस । शु7 ःनान अबाhयास । बारसC करोिन बाराhयास ।

तेराhयास पालख तो ॥८८
॥८८॥
८८॥
वाrC वाजती परोपर । वाणC

वडा आaणती नार । Pहाणेिन माता बाळ शृग
ं ार
। पालखातरं घातला ॥८९
॥८९॥
८९॥
नाना ूकारं हाpलर । गीत गाती गोड मधुर । पालख गावोिनया सुंदर ।
कEरती गजर रामनामC ॥९०
॥९०॥
९०॥
शकरा सुंठोडा पानC । हEरिा कंु कुम वां"टती मानC । नामकम जातकम बमानC
। करोिन दानC दे ती "nजा ॥९१
॥९१॥
९१॥
तेथC उपाया पुरो"हत । अ

ऽ अमगsय
वkयात । कौतुक पहावया ःवामी द
। पावला पुनीत =यासंधीं ॥९२
॥९२॥
९२॥
सकळ
वधी संपा"दला । समूह सPमानC बोळ
वला । दे वऋ
ष वणtत बाळा ।
आपpया ःथळा पावले ॥९३
॥९३॥
९३॥
"दवसमासC तो बाळ । वाढतां मजी केली ता=काळ । द^ा होतांिच

वrा
ूबळ । पढे सकळ गु-आlC ॥९४
॥९४॥
९४॥
गु- आaण
पतयापासून । संपा"दलC अवघC
वrाधन । कला
कला
वrा कौशpय
पूण । लाधला आशीवचन गु-चC ॥९५
॥९५॥
९५॥
आaणक बंधु असती । पEर ऐसी नयेिच गित । हे ू=य^ अवतारमूतt ।

कोण पावती सरया ॥९६
॥९६॥
९६॥
ःवकमt साधी तपाचरण । ॄ~चयोत िनवाण । सवदा मुखीं वेदययन ।

जेवीं नारायण तपतसे ॥९७
॥९७॥
९७॥
तया तपातC तोषोिन फार । ूसPन झाला ौीगंगाधर । धनु

वrा दे ऊनी समम
। अभयकर दधला ॥९८
॥९८॥
९८॥
यंबक धनु आaण फरश । ते वuरतु

रतुpय "दधले =यास । कदा न पावे हे
अपेश । साधले यश समरांगणी ॥९९
॥९९॥
९९॥
भागवािस सांगे उमारमन । येणC शऽू पावतील मरण । यािचया तेजा पुढC
"टकोन । न राहे जाण कोsहह
कोsहह ॥१००
॥१००॥
१००॥
जया कारणासाठYं । तूं अवतरलासी या सृFीं । तया सह]ाजुन

ा येणC िनवट ।
^
ऽयां अट येणCची ॥१
॥१॥
यापर ूसाद करोनी । कैलासीं गेला शूळपाणी । रामC आयुधC अंगीकारोनी ।

िशवयानीं िन=य अचt ॥२
॥२॥
तो भागव महावीर । धरोिन मातेचा कैवार । ^

ऽयां
^
ऽयां करोिन समर । कर
संहार पराबमC ॥३
॥३॥
महावीरांतC
वभां"डलC । भूिम सांडोिन भयC पळाले । हEरलीं ^
ऽयांची बळC ।
पराभ
वलC परशरामC ॥४
॥४॥
हC सह]ाजुन
C ऐकोन । क-ं पावला समरांगण । फरशधरC यंबक सuज करोन
। यु7 िनवाण पi केलC ॥५
॥५॥
अिनवार
अिनवार यो7ा सह]कर । तेणC दे खोिन
वकट समर । पांच शत धनुंयीं
लावोिनशर । वष अपार घनदाट ॥६
॥६॥
अ] अ]ासी झगटती । रथ रथासी थडकती । शरा|नी रणीं भडकती ।
वमानC पळ
वती सुरभेणC ॥७
॥७॥
रामाजुन
ा होय झगडा । येर येरां कEरती िनकुरे रगडा । बोधC चा
वती
अधरदाढा
अधरदाढा । न धरोिन िभडा िभडती रणीं ॥८
॥८॥
राम यो7ा अिनवा- । करत सेनेचा संहा- । छे "दले अजुन

ाचे रथ वा- ।
उडवी शी- सारयाचC ॥९
॥ ९॥
सह]ाजुन
C करोिन =वरा । चढे दसEरया
ु रहं वरा । शर वषनीं ूळय थारा ।
पेटला मारा ूळय=वC ॥११०
॥११०॥
११०॥
"दhय बाण वेगीं लावोन । तो"डला रामाचा ःयंदन । वा- सारथी मारोन ।
वरथ करोिन टा"कला ॥११

॥११॥
११॥
वरथ होतांिच फरशधर । बोधC पेटला अिनवार । बाणC छे "दला रहं वर ।

भे"दलC तूनीर चापमाळा ॥१२
॥१२॥
१२॥
जंव जंव तो सह]ाजुन

। घे रथ तूनीर चाप बाण । िततुके"ह तोड न
लागतां ^ण । चपळ संधान रामाचC ॥१३॥
१३॥
रथ श]C तो"डलीं असंkयात । "कती `हणोनी नाहंच गaणत । उभय वीर

रथर"हत । समरं तळपत पदगामी ॥१४
॥१४॥
१४॥
उभयह करोिन गजना । वम खUचती वा|बाण । िनकुरC साधोिन संधाना ।

वमःथाना ता"डती ॥१५
॥१५॥
१५॥
एक मे- एक मांदार । एक
ऽपुर एक शकर । क_ं कँयपू नरहर । ऐसे वीर
दोघेह ॥१६
॥१६॥
१६॥
मदोPम दोघे िभडती । कोणी कोणासी नाटोपती ।

वमानीं दे व अवलो"कती
। धPय `हणती उभयतां ॥१७
॥१७॥
१७॥
राम ताड बोधCक-न । पर सह]ाजुन

ा न -ते बाण । फरशC कEरता झाला
ताडण । तेणC खंडण रोम नोहे ॥१८
॥१८॥
१८॥
आbय मनातC वाटलC । मग राम कैलासी पावले । श]C िशवातC अ

पलC ।
काय बोले वचन =या ॥१९
॥१९॥
१९॥
`हणे िशवा चंिमौळ । तव ूसादा `है सी लागली । यु7ं धारा "फरोिन गेली
। नाहं -पली सह]ाजुन
ा ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
आतां तयाHया वधासी । काय करावC सांग मसी । उणीव आलC आ`हातु`हासी
। हानी ॄीदासी होउं पाहे ॥२१॥
२१॥
ऐकोिन रामाचC उर । ता=काळ उठला तi शंकर । येवोनी सह]ाजुन

ासमोर ।
ूकट स=वर िशव झाला ॥२२
॥२२॥
२२॥
पाहोिनया ःमशानवासी । सह]ाजुन

लागे चरणासी । पीनाकपाणी वदे
तयासी । कां तु`हांसी श] न -पे ॥२३
॥२३॥
२३॥
मग सह]ाजुन
C जोडोिन पाणी । बोले िशवासी ूाथनी
ूाथनी । आपण वम
वचाEरतां मजलागोनी । कEरतU चरणीं

वदत ॥२४
॥२४॥
२४॥
महाराज ःवामी समथ । द "दगंबर अवधूत । अ

ऽ अनसूयेचा `हणवी सुत
। तो सगु-नाथ माझा क_ं ॥२५
॥२५॥
२५॥
भावC
वनटतां =याचे चरणीं । तेणC तोष
वलC मज कृ पादानीं । अभेद कवच
लेववोनी । आ=म=व दे वोिन मज गेले ॥२६
॥२६॥
२६॥
सगु- माझा अ
वनाश । तोिच तूं होसी गा महे श । तुमHया ूसादा लावील
दोष । हC तU आ`हास "दसेना ॥२७
॥२७॥
२७॥
ऐकोिन िशव रामा पाहे । `हणे हC वम स=यिच आहे । फरशधार कCवी वाहे ।
काळ राहे उगाची ॥२८
॥२८॥
२८॥
अभुत दाची करणी । कोण उpलंघू शके =यालागोनी । तो ूगटला
वwो7ारणी । अलोट दे णी तयाची ॥२९

॥२९॥
२९॥
युगायुगीं अनंत अवतार । होती जाती न कळे पार । पर अवधूत अ
वनाश
िनधार । अगम अगोचर मूित हे ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
तेणC पूव यद ु बोिधला । तेवीच हा सह]ाजुन

उपदे िशला । यापुढC न चलती
कांहं कळा । बळC आगळा गु- वर दे ॥३१
॥३१॥
३१॥
तवं भागव वदे िशवासी । अवतार संबंध तूं जाणसी । उभय प^ आणोिन
मानसीं । योजी उपायासी सवqशा ॥३२
॥३२॥
३२॥
पEरसोिन भागवाचC उर । सह]ाजुन

ासी वदे शंकर । धPय पावलासी
सगु-वर । कृ पाकर मःतक_ं ॥३३
॥३३॥
३३॥
नधनC जालािस सधन । पावलािस दकवच अभेद पूण । भोिगलC संप

वैभव
ःवबळC करोन । आयुयश
धन
वपुलतC ॥३४
॥३४॥
३४॥
सकळ जगतींचे उपभोग । पराबमC भोगोिन केले योग । ोतCदानC सांगोपांग ।

फे"डलासे पांग ^
ऽयांचा ॥३५
॥३५॥
३५॥
जाणसी वेदशा]ींHया भेदा । वोळaखसी गवपद आपदा । राaखसी सकळांची

मयादा । अभकछं दा नातळसी
नातळसी ॥३६
॥३६॥
३६॥
ववेक_ lाता ूौढ होसी । पाहतां पद पावला अ

वनाशी । मग सांग कां
गुंतावC वासीं । आयुमय
ादेशी उpलंघोिन ॥३७
॥३७॥
३७॥
ऐकोिन िशवाची उ<_ । जाणीतpया अंतरंHया लृी । मग अ=यंत करोिनया

िशवःतुती । कर
वनंती आदरC ॥३८
॥३८॥
३८॥
अहो जी दे वा शूळपणी । जC आपण उपदे

उपदे िशलC मम ौवणीं । तो गुाथ
जाaणतला मनीं । मजकारणीं अवतार हा ॥३९
॥३९॥
३९॥
तुझी आlा नुpलंघीं कदा । नेम नुpलंघी मयादा । येथोिन पावे
वशादा ।
आपुिलया पदा मज नेई ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
मदय अवतार हा hहावया मान । तव दश]ीं न घडो अवमान ।

सगु-ूसाद न घडो खंडण । राaखजे समान सव भावा ॥४१
॥४१॥
४१॥
ऐकोनी बोलाची चातुर । संतोषता जाला

ऽपुरार । `हणे जैसC इaHछलC =वां
अंतर । पावसी िनधारं भांय माझC ॥४२
॥४२॥
४२॥
तुज न घड
वतो िनवाण । पर या ःपशाला ^
ऽयांचा दF
ु गुण । तुज आौयC
माजलC पूण । पापाचरण आचरलC ॥४३
॥४३॥
४३॥
वषयलोभC
वषयलोभC बु
7मंद । अित उPमादC जाले अंध । न
वचारोिन शु7 अशु7 ।
बळे अपवाद घेतले ॥४४
॥४४॥
४४॥
आचरोिन नाना दFचरणC

ु । मा केलीं दhय
ु सनC । ौे@ पदा ला
वली दषणC
ू ।
आaण
वटं बणC आरं िभली ॥४५
॥४५॥
४५॥
उपसग "दधले "nजांसी । ःपधा केली मह=पदासी । ऽास "दधला

"दधला सुजनांसी ।
यlयागासी िनभa=सले ॥४६
॥४६॥
४६॥
अपराध आचरोनी बहत

ु । केले पापाचे पवत । अभआय भ^णीं उPम । भोग
भोिगत अभो|य जे ॥४७
॥४७॥
४७॥
=यांिचये बु7ं तूं ॅमलासी । तुजह घडलीं आचरणC तैसी । ःपधा करोन सुरां
मानवांसी । नF पदांसी =या केलC ॥४८
॥४८॥
४८॥
वेद
व-7 कम केलC । गाई ॄा~णांतC पी"डले । याग यl तुHछ मािनलC ।
बहत
ु
प"डलC संत"nजां ॥४९॥
४९॥
जाला भूमीसी ^
ऽयभार । न साहे इतC हा अणुमाऽ । यदथt भागवाचा
अवतार । करल संहार पराबमC ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
तुझC पूवtचC
वशेष सुकृत । इह जPमीं सगु-कृ पा ूा । हC जाणोिन मी
सा^ात । तुज बोधाथ ूगटलU ॥५१
॥५१॥
५१॥
बोध कEरतां बाणला तुजसी । =वांह ूाथिन मािगतलC मजसी । तC पद तूं

आतांिच पावसी । ःमरC मानसीं गु-वया ॥५२
॥५२॥
५२॥
धPय सगु- दयोिग राणा । =यािचया कEरतां नामःमरणा । ता=काळ

पालटोिन दे हभावना । िशवीं जीवपणा मुराला ॥५३
॥५३॥
५३॥
एवं ौीद अनुमहं । दो युगांत दोन िशंय पाहं । आaण या nापारयुगाचे

ठायीं । उपदे श नाहं ूगट
वला ॥५४
॥५४॥
५४॥
पEर या जगदो7ाराठYं । दया फारसी दपोटं । `हणोिन मातेिस सांगे

गुगोFी । अया=मवृFी करोिनया ॥५५
॥५५॥
५५॥
जगतीं हे िच जाaणजे माता । अवधूत िवला जनांHया "हता । बोध-पC होय

अनुम"हता । धPय तारकता समथाची ॥५६
॥५६॥
५६॥
करावC मुम^
ु ंच
ू C कpयाण । यदथच अनसूयच
े े असती ू । कर द तयांचC
िनरसन । तेवींच lान आयाa=मक ॥५७
॥५७॥
५७॥
मािगले अयायाचे अंतीं । ू अनसूयेचे असती । ते ऐ"कले परम ूीतीं ।

तु`ह ौोतीं आदरC ॥५८
॥५८॥
५८॥
तया ूांचC उर । बोलतसे पहा "दगंबर । ौोते ौवणीं होवोिन सादर ।
पEरसा नागर
पंडरचना ॥५९
॥५९॥
५९॥
नाना शा]ींचC संमत । िनवडोिन सांगतसे अवधूत । तो महाराज सदय समथ
। कळावया अथ िनवेद ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
पंडlानावांचोनी । वेदांत बोलती कहाणी । आ=मानुभवाची लेणीं । तयां

कोठोनी ूा होती ॥६१
॥६१॥
६१॥
आपुलC आपणां न कळे कांहं । ौवणीक lान कथीं पाहं । अनुभवावांचोिन

लाभ नाहं । जPमोिन दे हं मूढ तो ॥६२
॥६२॥
६२॥
आ=मानुभव गांठYं धन । तो पु-ष गा सभा|य पूण । तोिच परतीरा पावे

जाण । नेईल आन ःवसंगे ॥६३
॥६३॥
६३॥
तो पु-ष गा असे
वरळा । =याची न कळे कोsहासी कळा । तो जगीं
वावरोिन िनराळा । खेळे खेळां अंतरं गीं ॥६४
॥६४॥
६४॥
ःफ"टकापर तो असे । रं गीं रं गातुpय "दसे । कुरळं ठे

वतां भांग भासे ।
पाहतां नसे कांहं तो ॥६५
॥६५॥
६५॥
`हणोनीया जगासी । कदा

प तो नये वोळखीसी । वम कळे वम lािनयासी ।
येर इतरांसी काय कळे ॥६६
॥६६॥
६६॥
जग हC मायावे
Fत जाण । ितिमर अंध=वC दाटलC दा-ण । मोह लोभC गेलC
भुलोन । lान कोठोन कiचे या ॥६७
॥६७॥
६७॥
अlानयोगC सव बुडती । `हणोिन दया उपजली दिचीं । जगगु- हा

कृ पामूतt । रची यु<_ तरावया ॥६८
॥६८॥
६८॥
माता िनिमािस योजून । जगोपकाराथ िनरोपी lान । ूबोध अनुमह

सवाfलागोन । करं आपण ःवयC द ॥६९
॥६९।
६९।
तो गुाथ ूाकृ तीं । िल"हतU ौवण क_जे ौोऽीं । साठ

वजे एकाम िचीं ।
बुड अथ दे वोिनया ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
तंव ौोते `हणे व

<या । ^ुिधत ौवण ऐकावया । कैसे संवाद होती उभया ।
ते
ववरोिनया सांग आतां ॥७१
॥७१॥
७१॥
दूबोधीं अभुतगोड । ते ऐकावयाची आ`हां आवड । तुaझया िनरोपणC

जोडे ल जोड । वासना कुड खंडेल ॥७२
॥७२॥
७२॥
व<ा
वनवी कर जोडोन । ौोतीं ौवण क_जे सावधान । द ूाथt
माते
मातेलागून ।
पंडूकरन पEरयेसी ॥७३
॥७३॥
७३॥
िशव सांगे भवानीसी । ते कथा माते िनवे"दतU तुजसी । एकाम िच दे इजे
कथेसी । नाणीं मानसी अPय वाता ॥७४
॥७४॥
७४॥
]ीपु-ष हे उभयतां । ःवHछं दC उpहासC रमतां । रमणीसीं रममाण होतां ।

ूेमिचा उवे ॥७५
॥७५॥
७५॥
ॄ~ःथानींचा िसंधू
धू । तो उचंबळतां पडे
बंद ू । उरC मaणपुरमाग न करोिन
शmद ू । रवरव गद ू वदवेना ॥७६॥
७६॥
उभय ूेम ऐयवेळां । नळनीय

बंद ू वोितला । तो कमळगभ ूवेशला ।
ऽगुणी जाला मेळ तेथC ॥७७

॥७७॥
७७॥
र<
बंद ु ितसरा पवन । हे एक=व जाले असती
ऽगुण । एक ठायीं गेले
मुसावोन
सावोन । वाढे तो गुण वेगळाची ॥७८
॥७८॥
७८॥
अमृताचा वष तुषार । तो सऽावींचा जाण ूकार । =यायोगC वृ

7 साचार ।
फुटती अंकुर भागा=मकC ॥७९
॥७९॥
७९॥
या ःवािध@ानाव-ती । आaण मaणपुराखालती । उभयांचे मयवतt ।

पंड
िनabती वाढंू लागे ॥१८०॥
१८०॥
ूथम मासीं शु7 गोळा । तया अंगी वाढती कळा । "nतीय मासीचा सोहळा ।
िशरकमळा ूगटवी ॥८१
॥८१॥
८१॥
ितसरे मासीं चंिसूयाचीं। बैसतीं ठाणC तयांचीं । दे खती [Fी अंतरंची ।

आकृ ती कमळाची पसरली ॥८२
॥८२॥
८२॥
चौथे मासीं शाखा चार । तया नामC चरण कर । पpलव फुटले अपार । जाला
वःतार अaःथ िशरा ॥८३

॥८३॥
८३॥
पांचवे
चवे मासाभीतरं । पंचभूत आ=म िनधारं । पंचतxवाची hयाी बर ।
सवाfतरं hया
पली ते ॥८४
॥८४॥
८४॥
ूेमतxव तi संचारलC । हं स=वC माझारं

बंबलC । साकार -पC
वःतारलC ।
साa^=वC वसलC ते ठायीं ॥८५
॥८५॥
८५॥
ष¬कमळC मासीं साहा

वया । आaण फुटpया अंगोिळया । मुखयाण आकृ ितया
। ठायठायां िनपजती ॥८६
॥८६॥
८६॥
सधातु सातवे मासीं । नखC केश उवले दे हासी ।

पंड येतसे आकारासी ।
डोहोळे मातेसी जाणवती ॥८७
॥८७॥
८७॥
आठवे मासीं अFांग । सबळ जालीं सांगोपांग । तयामाजी न "दसे hयंग ।

कर ढं ग मग हाले चळे ॥८८
॥८८॥
८८॥
आठhयांत जाली िस7ता । जीविशवा

जीविशवा नेिमली ःथानता । तC सांगतU ऐ"कजे
आतां । सावध ौोता ल^ दजे ॥८९
॥८९॥
८९॥
शंaखनीनाळC जीव संचरे । िशव

व-ढे सुषs
ु माnारC । बंकनाळC रस भरे । जीव
पुरःकारC ते सेवी ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
जीवा भोगणC गभवास । तेथC जपे सोहं मंऽास । उबगोिन तेथC पावला ऽास ।
क-णा िशवास उदे ली ॥९१
॥९१॥
९१॥
मास मानवतांिच नवम । बळावले तेhहांअ इं "ियमाम । चलन कर hहावया

िनगम । साधी बम ूयाणीं ॥९२
॥९२॥
९२॥
ते hयथा मायेसी जाणवली । कळाhयाि उदरं जाली । ूाणांत वेळ सोिसली

। nारC फांकली आपोआप ॥९३
॥९३॥
९३॥
तi ूसूतीचा उवला वात । कमळांतुनी गभ सुटत । माय अंगांतुनी रग

करत । जननी आबंदत तेधवां ॥९४
॥९४॥
९४॥
उदरा बाहे र तो आला । बा वायो =या ःपशला । मुkय जपतपातC

वसरला
। टाहो फोडला कोहं कोहं ॥९५
॥९५॥
९५॥
आपआपणातC
वसरोन । कोहं टाहो फो"डतां जाण । तव तो ^ुधानळ पेटला
दा-ण । माया आवरण वर घाली ॥९६
॥९६॥
९६॥
असो आधीं रिचला

पंद । मग हC रिचलC ॄ~ांड । नववC मासीं नवखंड ।
रचली ूचंड धरा हC ॥९७
॥९७॥
९७॥
हC औट माऽीं यु< । येथCिच औट लोकसमःत । औट करायाची गaणत ।

वोळखोिन िनॅांत घेइजे ॥९८
॥९८॥
९८॥
माया हच पंचभूतC । ती hयाली पंचभूतातC । माजीं िमळ

वलC पांचातC । वर
मुkयातC ते ःथानC ॥९९
॥९९॥
९९॥
तC `यां तूंतC मागC िनवे"दलC । छीसह

वभ< दा
वले । दश ूाण योजुनी
भले । ौुत केलC काय आहारा ॥२००
॥२००॥
२००॥
-िच श] वणnार । ूचीतीस दा
वलC सवाfचC घर । इं "ियाचC नेमन
ु ी ूकार ।
तोह
वचार ौुत केला ॥१
॥१॥
येथC "कम
प
"कम
प nै त नाहं ।
पंड ॄ~ांड एकिच पाह ।
ववेकC शोिधतां दे हं ।
सव ठायीं पडे ल ॥२
॥२॥
शोध क-ं जातां बळC । हातीं न चढे कदा काळC । गु-कृ पेवांचोिन आंधळे ।
पायावीण पांगुळे बोलती ॥३
॥३॥
लाधतां गु-कृ पेचा पाया । सहजची अlान जाय

वलया । lानगोपुरं
वCधावया
ावया । उशीर कासया पा"हजे ॥४
॥४॥
यालागीं सगु-नाथा । शरण जावC आपुpया "हता । गु गु दावोिन पंथा ।
दे तील ःवा=मता ःवकृ पC ॥५
॥५॥
कृ पाघन जगगु- उदार । द योगी हा "दगंबर । ूबोधC कर जगदो7ार ।

ूोर वाढवोनी ॥६
॥६॥
पु"ढले ूसंगीं अनसूया । ू करल दाऽेया । उरC तोषवील तो माया ।

होईल ौोितया आनंद ॥७
॥७॥
अवधूत आनंदाची राशी । स सागरंचा िनवासी । दवरद इHछा मानसीं ।

तेणC संतांसी भजावC ॥८
॥८॥
संत महं त हे उदार । धीर सधन परम गंभीर । यांचC धरोिन रा"हजे nार ।
`हणवोिन "कंकर िनिश"दनीं ॥९
॥९॥
जे िनधार धरोिन रा"हले । तयां संती आपंिगलC । द"दगंबरा भेट

वलC ।
वोसंगा घातलC
वनयCसी ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
हे ऐकोिनया वाता । ूेम दाटलC अनंतसुता । जीवभावC शरण संता । अ
पला
माथा पदकमळं ॥११
॥११॥
११॥
इित ौीदूबोध मंथ । यासी नारदपुराणींचC संमत । पEरसोत भा

वक
भा
वक
संतमहं त । ऽयो
वंशोयायाथ गोड हा ॥२१२
॥२१२॥
२१२॥
॥ इित ऽयो
वंशोयायः समाः ॥
अयाय चोवीसावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसगु-दाऽेयाय नमः । ौीकुलःवािमने नमः ।
जयजय जगगुरो जगaPनवासा । अ

वनाशा तूं िच=सुख
वलासा । तूं रं aजता
सuजनमानसा । आaण तापसा योगीजना ॥१
॥१॥
ःवामी दयाळा ौीदा । तूं अlानितिमराचा हता । सदय होसी तूं lानदाता
। नुर
वसी िचंता दासातC ॥२
॥२॥
सगु- तूं अ
वनाश अभंग । कEरसी दासाचा भवभंग । ूबोधC कEरसी िनःसंग
। आ=मरं ग बाण
वसी ॥३
॥३॥
या जगदो7ारासाठYं । आ=मlानाची खोलोिनया पेट । िनरोपणC सांठ

वसी
मायपोटं । सवा घटं भरावया ॥४
॥४॥
आदEरतां अनसूयHया ूा । ऽासा न मानी धEरसी स"हंणा । उरC वाEरसी

ितची तृंणा । शांतवोिन उंणा वाEरसी ॥५
॥५॥
गत कथायायीं मातेसी । िनवे"दलC तया

पंडोवासी । ते ऐकतां सुख मानसीं
। धPय िनरो
पसी `हणे
`हणे दा ॥६
॥६॥
आaजिचया ूसंगीं । ौोते सावध होइजे वेगीं । मन न घािलजे आन उnे गीं ।

ौवणरं गीं रं गावC ॥७
॥७॥
दअनसूया संवाद । पEरसोिन जाaणजे =याचे भेद । माियंक िनरसेल अवघा

खेद । ौवणीं आनंद उपजेल ॥८
॥८॥
तु`ह संत ौोते िशरोमणी । तु`हां यो|य हे असतीं लेणीं । `हणोिन ूािथतU
कर जोडोिन । भूषणC ौवणीं िलइजे ॥९
॥९॥
भ
<lानवैरा|ययु< । तु`ह lानी
वच^ण पं"डत । िस7 साधु संत महं त ।
भा
वक भावाथ जाणते ॥१०
॥१०॥
१०॥
या आयाa=मकाचC lान । तु`हांवांचोिन जाणेल कोण । तुमचा अिधकार ौे@

वोळखोन । कEरतU िनवे
िनवेदन कथा हे ॥११
॥११॥
११॥
कथा िनवेदन क-ं `हणे । हC ह `हणतां "दसे उणC । भाःकरा उजेड दावणC ।
वातीपणC काय तC ॥१२
॥१२॥
१२॥
आपण lानाचे सागर । वाड दावी पुढC मी िथpलर । तु`ह शांत सतेज
अंबध
ु र । काजवा समोर तैसामी ॥१३
॥१३॥
१३॥
न दे खोिन आपुला अिधकार । बृहःपतीिस िभडे जेवीं पामर

पामर । तोिच `यां
अभकC मां"डला
वचार । तु`हांसमोर होऊनी ॥१४
॥१४॥
१४॥
नसता कांहं मजसी lान । न कEरतां मंथ अवलोकन । कांहं न कEरतां
वrाधारण । दावी शहाणपण मूख= वC ॥१५

॥१५॥
१५॥
वेदांत िस7ांत आयाa=मक । नाहं केलC ौवण चोख । अनिधकार मी अभक

। बोले सPमुख तकटC ॥१६
॥१६॥
१६॥
ऐसा मी अपराधी खरा । तु`ह जाणतसां दातारा । इHछे ऐसा दं ड करा ।

वो
पलC िशरा तुमचे पदं ॥१७
॥१७॥
१७॥
अPयाय करोिन अगaणत । तु`हां जालU शरणागत । तु`ह अनाथाचे नाथ ।

कर
व सनाथ िश^ोनी ॥१८
॥१८॥
१८॥
तंव संत ौोते योगी सuजन । बोलती सकृ पC काय वचन । =वां पद
घोवोिनया
घोवोिनया सान । "दधलC थोरपण आ`हांसी ॥१९
॥१९॥
१९॥
ौीम[कृ पC करोनी । तुझी वदतसे मंथीं वाणी । आ`ह न `हणU तुझी
करणी । वद
वता धणी वेगळाची ॥२०
॥२०॥
२०॥
रायC घातलC पाठYसी । कोण सांग दं डंल =यासी । अधाfगीं बैस

वतां दासी ।
िनंr ितजसी कोण `हणे ॥२१
॥२१॥
२१॥
रायC दब
ु ळाचC बाळ । पटं बैस
वलC होवोिन कनवाळ । तया वंद ूजा सकळ
। ूधान दळ समवेत ॥२२
॥२२॥
२२॥
तेवीं या अवधूतC । कृ पा केली स=य तूतC । आ`हांमाजीं केलC सरतC । उणीव

यातC कोण आणी ॥२३
॥२३॥
२३॥
पूवt िनंr गांवींचा ओहोळ । पर गंगोस िमळतां गंगाजळ । तेवीं संतसागर
तुझा मेळ । द
षत
ू
वटाळ कैचा आतां ॥२४॥
२४॥
लोहो पEरसासी लागला । कृ ंणपणा =याचा समूळ गेला । सुवण गोळ अवघा
जाला । मोला चढला अपार ॥२५
॥२५॥
२५॥
तेवीं सगु-कृ पC क-न । तुज दC केलC पावन । ःवकृ पेचC दे वोिन दान । वदवी
म"हमान आपुलC ॥२६
॥२६॥
२६॥
भूपाअंगीं सवसा । होयचा मी दाम चाल

वता
चाल
वता । िश^ािच लागे अhहे Eरतां ।
वंदणCिच माथा आlा ती ॥२७
॥२७॥
२७॥
तेवीं दसा ह थोर । न घडे ितयेचा अनादर । =याचेिच कृ पेचे उार ।

करवी
वःतार या मंथीं ॥२८
॥२८॥
२८॥
दूबोध नाम मंथा । येथC दिच असे बोल

वता । कोठोिन येईल Pयूनता ।
सव सा"ह=या पुरवी तो ॥२९
॥२९॥
२९॥
तूं िनिमासी कारण । पऽीं कEरता होय लेखन । न धरोिन कांहंच अिभमान
। चरणीं यान असU दे ॥३०
॥३०॥
३०॥
दाचC ठाण असे मुखीं । तो पडU नेद कोठC चुक_ । कथा चालवील नेटक_ ।
न पडे "फक_ गोड बहु ॥३१॥
३१॥
अनुप`य ह कथा गोड । दावी अlानासी िनवाड । परमाथtचे पुरवी कोड ।

साधवी जोड साधकां ॥३२
॥३२॥
३२॥
तर पEरयेसी अनंतसुता । आठवोिन =या सगु-दाता । चालवी

आयाa=मकाची वाता । सुख संतोषता आ`हां तेणC ॥३३
॥३३॥
३३॥
सव रसाहोिन आगळC । ौे@ हC तC अमृत वaणलC । पर आ`हांतC गौण भासलC
। सेवन
ु ी पावले मृ=युलोका ॥३४
॥३४॥
३४॥
तया अमृताचे
ताचे सेवन
ू । येवोिन पावावC मृ=युभव
ु न । येणCिच आलC तया दषण
ू ।
ौे@पण कiचे या ॥३५
॥३५॥
३५॥
या अमृताहोिन
वषेश । दकथामृत असे सुरस । आवड सावC से
वतां
तयास । पद अ
वनाश पाववी ॥३६
॥३६॥
३६॥
ह कथा कEरतां ौवण । पापे जाती द|ध होऊन । ौवणाचC घडतां मनन ।
िनवटे अlान
अlान lान होय ॥३७
॥३७॥
३७॥
मनीं धEरतां िनजयास । सा^ा=कार होय =यास । िनःसीम आचरतां धारणेस

। जPममरणास िमटवी ॥३८
॥३८॥
३८॥
कथा नोhहे हं िनवृी । उडवी भवभया"द ॅांित । nै त नसोनी अnयaःथती ।

उपजवी ूीती आ=म=वाची ॥३९
॥३९॥
३९॥
आ=म=वी जडतां मन । मग तC सहजची होय उPमन
उPमन । सकळ सुखांचC
सुखःथान । तCिच आपण होइजे ॥४०
॥४०॥
४०॥
यासाठYं आ`हां ौवणीं चाड । व

<या कथींते कथा गोड । ूोर जडली
आवड । पुरवी कोड िनवेद ॥४१
॥४१॥
४१॥
जी जी `हणोिनया व<ा ।
वनवी ठे वोिनया पदया माथा । अनसूया `हणे
गा दा । उववाता िनवे"दसी ॥४२
॥४२॥
४२॥
बा दे वाचे
ववरण । तC `यां ऐ"कले िनरोपण । पर अंतगभ िनवडोन ।
सांगे संपण
ू
वःतारC ॥४३
॥४३॥
४३॥
अवधूत `हणे वो जननी । बरवा ू केला शोधोनी । तो तुज सांगतो
ववरोनी । सांठ
वजे ौवणी आदरC ॥४४
॥४४॥
४४॥
नव नाड असती दे हं । =या पृथक सांगतU पाहं । नामC ऐकोिनया घे} ।
ःथानC तेहं िनवे"दन ॥४५
॥४५॥
४५॥
सकळ नाडंचC अिध@ान । तC हC कंु डिलनीनामC जाण । आठ पृथक=वC िभPन

िभPन । "कजे ौवण सांगतो ॥४६
॥४६॥
४६॥
हं स-
पणी ूाणवा"हनी । इडा
पंगळा चौघी जणी । गांधार आaण हaःतनी ।
पुखा शंaखनी आठवी ॥४७
॥४७॥
४७॥
एवं नाड ा नवं । यांचा कोठोिन कैसा ऐक ूभाव । कणापासून कर धांव ।
गांधार वैभव हaःतनीचC ॥४८
॥४८॥
४८॥
पुखा शंaखनी भpया । नेऽांपासोिन िनघाpया । चरणांगु@ांतC पावpया । तेथिC च

aःथरावpया जाaणजे ॥४९
॥४९॥
४९॥
इडा
पंगळ िाणाहनी
ु । कंठYं रा"हpया hयापुनी । हं स आaण ूाणवा"हनी ।
पावpया जावोनी टाचेसी ॥५०
॥५०॥
५०॥
या आठYंतC आव-न । असे कंु डिलनीचC ःथान । ितचे बळC बळावोन । केलC
आकषण दे हासी ॥५१
॥५१॥
५१॥
आणीक एक असे गुज । तC मी िनवो"दतU तुज । सुष`

ु णा वuरनाड
रनाड सतेज ।
येथील गुज गु- जाणे ॥५२
॥५२॥
५२॥
वuरदं
रदं ड मaणपुरमाग । तेथिC च ितचा असे ूसंग । तया जाणावयाचC अंग ।
कEरतां लाग न करवे ॥५३
॥५३॥
५३॥
हे नवाहोिन आगळ दावी । हे ौीगु-मुखC ओळखावी । =या कृ पेनCिच गती

साधावी । येरां ठावी न पडे ती ॥५४
॥५४॥
५४॥
जेवीं उदक_ं संधी अवलोकून । निळकायंऽीं ूेEरजे बाण । भे"दती मHछाचा

वाम नयन । टाक_ भेदन
ू तेवीं हC ॥५५॥
५५॥
असो आतां सांधे सोळा । तुज मी सांगतो पाहे डोळां । घोटे गुडघे आaण
कंठःथळां । साह मेळा उभय प^ीं ॥५६
॥५६॥
५६॥
मणगटC खुबे कोपर । साह िमळोिन दोPह कर । आतां उरले जे का चार ।

तो"ह ूकार िनवे"दतU ॥५७
॥५७॥
५७॥
एक TदयातC जाaणजे । एक तो कंठ ओळaखजे । भव िशर दोनी दे aखजे ।

एवं घेइजे ओळखी यांची ॥५८॥
५८॥
हे ू=य^ सोळा सांधे असती । आतां बाहार कोठयांची hयु=पी । िनवडोिन

सांगतU तुजूती । धरं िचीं माते तूं ॥५९
॥५९॥
५९॥
आधारचब_ं असे एक । ःवािध@ानींचा दजा
ु दे ख । नािभःथानीं दहा चोख ।
nादश चोख अनुहातीं ॥६०
॥६०॥
६०॥
दोन ःथूळ उदरंचे । सोळा जाaणजे कंठYंचे

चे । चार वायोयंऽींचे । वनी
सांठवणीचे दोन पi ॥६१
॥६१॥
६१॥
अa|नचब_चे दोन सुरस । एवं झाले हे पPनास । पabमेचे एकवीस । एक

उवास ओळखी ॥६२
॥६२॥
६२॥
बहार कोठडया नेमन

ू । तुज `यां केpया िनवेदन । अंतीं बीजरजाचC ूमाण
। ते"हं िनवडन
ू सांगतU ॥६३॥
६३॥
या दे हामाजीं सतेज । सवा घट असे रज । औटपळC "दhय वीज । कEरत

काज उवाचC ॥६४
॥६४॥
६४॥
तंव अनुसया वदे सlाना । िनरोपणीं तोष

वसी मना । पर आaणक पुसते
ल^णा । तC मज सगुणा सांग तूं ॥६५
॥६५॥
६५॥
पूवायायीं
पंड िनवे"दला । रजबीजापासोिन उवला । वायो ितसरा िमिौत
केला । पर न िनव"डला भाग =याचा ॥६६
॥६६॥
६६॥
माता
पतयाची वांटणी । कैसी ते सांग
ववरोनी । काय झाले या वायोपासुनी
।
वभ<लेणीं लेववी ॥६७
॥६७॥
६७॥
अ
वनाश `हणे माते बरवे । ऐसेिच =वां ू करावे । आनंदC तूतC `यां
िनवेदावC । संवाद बोधावC मुम^
ु ां ॥६८
॥६८॥
६८॥
रज अंश हा मातेचा । बीजांश हा होय

प=याचा

प=याचा । तृतीय भाग तो पवनाचा ।
वास
ऽगुणाचा ती ठायीं ॥६९
॥६९॥
६९॥
रजोगुण असे रजाचा । तमोगुण बीजाचा । सxवगुण वायूचा । ऐसा ितघांचा
नेम माते ॥७०
॥७०॥
७०॥
ितPहं ठायीं माऽा तीन । तेवींच दै वतCह जाण । दे हभाग कवणाचा कवण ।
क_जे ौवण तो"ह आतां ॥७१
॥७१॥
७१॥
बीज अंशाचा भाग जाण । तेथोिन अaःथ =वचा िनमाण । मेद मांस
रजापासोन । भाग हे दोन दोघांच ॥७२
॥७२॥
७२॥
आतां पवनाचा ूकार । दश

वध तयाचा
वःतार । =यांचC वावरतC घर । नाड
िनधार असती ॥७३
॥७३॥
७३॥
हे
ऽभाग `यां तूतC । िनवडोिन सांिगतलC माते । तंव अनसूया `हणे संkयेतC
। करोन अःथींतC दावी
दावी मज ॥७४
॥७४॥
७४॥
यावर बोले तो अवधूत । तीनशC साठ हाडC दे हांत । =यामाजी एक अभुत ।

गणतीस राहात हाड एक ॥७५
॥७५॥
७५॥
पEर हC योिगिस7साधकांचC ःथान । ॅमरगुंफेची हे खूण । या शवामाजीं

असती तीन । जाaणजे ल^ण बरवC हC ॥७६
॥७६॥
७६॥
=या ितहंचा पाहे लाग ।

ऽःथानींचे तीन माग ।
ऽकुटाचळंचा संधान भाग
। हा तंव योग साधकांचा ॥७७
॥७७॥
७७॥
अनंत िस7ांचे िस7ांत । तो हा योग आaणजे ल^ांत । सव सुखाचC सुख ूा
। आहे तु`हांत मजमाजीं ॥७८
॥७८॥
७८॥
वडल ठे वीचC गु धन । दाEरिय भोगी मं"दरं असोन । तC ूा

hहावयालागोन । पा"हजे ूय=
ूय=न करावया ॥७९
॥७९॥
७९॥
तेथC पायाळू च सांगेल । पEरतया अंजन लागेल । मग तो पाहोिन पर^ील ।
बोलतां बोलेल काय ऐका ॥८०
॥८०॥
८०॥
`हणे पैल हC धन "दसे । तेथC र^णास बैसले असे । पंचा^यावां

यावांचोिन सांधेल
कiसC । हC तU न "दसे तो `हणे ॥८१
॥८१॥
८१॥
तi पंचा^र उम चांगला । दै वदशC

वदशC हातीं लागला । तेणC बळ वोपोिन
सािधला । उम लाभ
वला िhयघट ॥८२
॥८२॥
८२॥
तेवींच माते हC "ह जाण । सगु- पंचा^Eरयावांचन

ु । न लाधे हा लाभ पूण ।
तयासी शरण जाइजे ॥८३
॥८३॥
८३॥
असो कान डोळे नाक । ा ितPह वाटा चोख । येथील वम हC अलौ"कक ।
भोिगल सुख तो धPय ॥८४॥
८४॥
आणीक एक भले । छपPन सांधे असती उरले । तेह ःथानC वेगळाले ।

पा"हजे ऐ"कले जननीये ॥८५
॥८५॥
८५॥
चरणांगुळचे तेरा असती । nय िमळोन सhवीस गणती । करांगळ

ु चे पंधरा
"दसती । यु|मC होती तीस पi ॥८६
॥८६॥
८६॥
तीस आणी सhवीस । छपPन जाणावे गणतीस । ूथम सोळा िमळ

वतां
=यास । आले भरतीस बाहारं ॥८७
॥८७॥
८७॥
सांधे कोशे बरोबर । माते असती दे हांतरं । दश इं "ियांची पर । मागेच

उजर केली तुज ॥८८
॥८८॥
८८॥
तंव अनसूया आaणक पुसे । अंतःकरणचतुFय कैसC । ऐकावया ह

षत मानसC
। िनवेद
वशेषC पृथक=वC ॥८९
॥८९॥
८९॥
तंव बोलतसे योगेwर । मन बु

7िच अहं कार
ार । हC चतुFय जाaणजे िनधार ।
=याचा ूकार िनवे"दतU ॥९०
॥९०॥
९०॥
मन संकpप
वकpप कर । बु
7 बोधhय ल^ण
ववर । अहं कार तो
अिभमान धर । चेतना कर िच हC ॥९१
॥९१॥
९१॥
आaण एक गुज खूण । ते तुज कEरतो मी िनरोपण । शररं वावरे ूाणपवन

। गमनागमन "दवािनशीं ॥९२
॥९२॥
९२॥
कोण अ^रं
अ^रं येतसे बाहे र । कोण अ^रं कर संचार । हा तुज िनवे"दतU
वचार । बहत
ु अ^र नसती ते ॥९३॥
९३॥
हं ^ं अ^रC दोन । येणC ऽैलोय गेलC hयापोन । हं तोिच िशव जाण । ^ं

कार पूण श
<-पC ॥९४
॥९४॥
९४॥
हं अ^रC wास बाहे र । ^ंकारC ूवेशे अंतरं । अहो"दन अहोराऽीं । रमतीं

येरझार संय<
ु ॥९५
॥९५॥
९५॥
^ं वामदलीं इडे चे ठायीं । हं द^णदळं

पंगळे सी पाह । येरयेरां सोडोिन
नाहं । वतणC काहं तयांतC ॥९६
॥९६॥
९६॥
ऐकोिन "दगंबराचे बोल । आनंदC अनसूया दे तसे डोल । `हणे बा शmद तुझे
अमोल । परम रसाळ वाटती ॥९७
॥९७॥
९७॥
ऐकावCिच वाटे िनरोपण । यालागीं वारं वार कEरतC ू । "कती वाचा सांगC
नेमून । जाpया कोठू न काय नामC ॥९८
॥९८॥
९८॥
अवधूत `हणे ऐ"कजे मात । चार वाचा असती िनॅांत । नामC तयांची
वkयात । असती
वभ< पृथकचा ॥९९
॥९९॥
९९॥
परा आaण पँयंती । मयमा वैखर `हणती । आतां जPमpया या कiसे रतीं
रतीं
। हC "ह िनगुतीं पEरिसजC ॥१००
॥१००॥
१००॥
मनास"हत पवन । गगनीं आदळे जाऊन । तेथींचC वनींचेपासून । परा जनन
पावली ॥१
॥१॥
तेथन
ु ी पवन मुरडतां । पabमनळे माजी भरतां । काक_ मुखासी येतां । होय
उवता पँयंतीसी ॥२
॥२॥
तेथिू न वायो उदे ला । तो Tदयामाजीं भरला । तया ःफुरणC मयमे

मयमेला । जPम
जाला पाहे माते ॥३
॥३॥
समीर उसळला तेथोनी । पावला येवोिन नािसकःथानीं । वैखर जPमली

तCथोनी । चौघी जणी ऐशा ा ॥४
॥४॥
एवं ा वाचा चार । तुज िनरो

पpया िनधारं । पांचवी वाचा िनराकार ।
जाaणजे पर अिनवाHय ॥५
॥५॥
ते
वंच चार दे ह असती । ःथूळ सूआम कारण `हणती । चौये महाकारण
बोलती । पांचवC िनabित अितकारण ॥६
॥६॥
या दे हंच दे ह जाणावे ।
वचारC िच यातC वोळखावC । दश दे हांतC अनुभवावC ।
सुख भोगावC दे हंचC ॥७
॥७॥
अनुसय
ू ा `हणे बरवC बोलसी । ते दश दे ह सांगC आ`हांसी । कैसेिन वोळखावC
=यांसी । =या खूण मुिेसी िनवेद ॥८
॥८॥
एक एक दे हा आंत । कोण वःती काय ूा । तो पृथक िनवडोिन तेथील

भावाथ । सांगC ूचीत जेणC घडे ॥९
॥९॥
बहत
ु अथवा थोडा ।
वःता- असेल तैसा िनवाडा । तो क-नी दावीजे उघडा
। साधे रोकडा ऐसC कर ॥११०
॥११०॥
११०॥
अवधूत `हणे तुज । सांगतU ऐक येिथंचC बीज
बीज । आ`हां योगीया हC सहज ।
बरवी वोज तूं राखी ॥११
॥११॥
११॥
हC lान जाणावया । पा"हजे सगु-ची दया । तरच लाभेल माते तया ।

िनरोपण वायां नवजे मग ॥१२
॥१२॥
१२॥
तुझा आमह पडला थोर । `हणोिन सांगणCिच साचार । तर वृ

आतां कर
aःथर । राखी आवर बहसाळ
ु तूं ॥१३॥
१३॥
येरळ नोhहे हC बोलणC । शु7 खरC िच हC नाणC । यातC गु-पुऽिच एक जाणC ।

तुजसी घेणC तर घेई ॥१४
॥१४॥
१४॥
माते
वन
वतU तुज पाहं । ौवणीं एकाम ल^ दे ई । Tदयीं सांठवोिनया घेई
। वदतU दाह दे हवाता ॥१५
॥१५॥
१५॥
ूथम ःथूळ दे हाचे ठायीं

वलास । तो तुज सांगतU ऐक सुरस । पृवीत=व
वीत=व
ऋ|वेद यास । वण
वशेष पीत तो ॥१६
॥१६॥
१६॥
हःवमाऽा
हःवमाऽा रजोगुण । अकारपूवक
तेथC पवन । अवःथा जागृती नेमोन ।
इं "ियकारण तेथींचC ॥१७
॥१७॥
१७॥
वाचा नेिमली वैखर ।

वw अिभमानी िनधारं । उदा वा"हजे =या ःवरं ।
या
ऽकुटपर जाaणजे ॥१८
॥१८॥
१८॥
सलोकता तेथC मु<_ । अंगासन ते होय िनabती । अहं द^ा शोभे िनगुतीं ।
घडे वःती स=यलोक_ं ॥१९
॥१९॥
१९॥
अPन कोश वडवा|नी । "बया श<_ची असे रहणी । ^र िनणय तये ःथानीं
। गायऽी नेमन
ु ी ूथम पदा ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥

व2नेशतेियंची दै वता । वाrतंतू होय वाजता । नेऽःथान "दसे पाहतां
वFयानं
वFयानंदता जाaणजे ॥२१

॥२१॥
२१॥
तेथC पाहतां घटाकाश । गु षsमुखी मुिा

वशेष ।
पपीिलकामाग कळा
ऊमtस । चाचरमुिेस योaजलC ॥२२
॥२२॥
२२॥
एवं हे ःथूळाचC ूकरण । पूण

ऽकुटचC पEर lान । तूतC केलC `यां िनरोपण
। सूआमाचC ौवण कर आतां ॥२३
॥२३॥
२३॥
ौींहाटचा ूकार । सूआमदे ह िनधार । आपतxव ऋषीwर । अनाहत ःवर

सxवगुण ॥२४
॥२४॥
२४॥
यजुवद
q मयमा वाचा । तैजस अिभमानी साचा । जन मु<_ समीपतेचा ।
कंु भक पवनाचा रघ तेथC ॥२५
॥२५॥
२५॥
कोशअंशC ूाणमय । ःवन अवःथा तेथींची होय । =वमहं द^ेची तया सोय
। लोकठाय वैकंु ठ तो ॥२६
॥२६॥
२६॥
तेथC नेिमला वणwेत । भाःकर सतेज असे दै वत । lानश

< परम
वkयात
। िनणय होत अ^राचा ॥२७
॥२७॥
२७॥
उदरा|नी स=यxवC नेिमला । नेमोिन योगानंद बोिलला । "nपरा गायऽी जपाला

। कंठःथान कळा जाaणजे ॥२८
॥२८॥
२८॥
मठाकाश उभाEरलC स=य ।

वतंतवाr तेथC वाजत । उPमनी मुिा
िा अंतगत ।
माग
वkयात
वहं गम ॥२९
॥२९॥
२९॥
नेिमली असे धूॆकळा । भूचरमुिा बा लीला । गु-िलंगाचा सोहोळा । भ

<
सुढाळा
वंणु=वC ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
दघ माऽैक कारण । हC सूआमदे हंचC
ववरण । आतां कारण दे हंचC ल^ण ।
तC"ह िनरोपण अवधारं ॥३१
॥३१॥
३१॥
आतां गोpहाटचे
गोpहाटचे जाaणजे भेद । ते मी सांगतो कारणी
व
वध । अंतःकरण
करोिनया शु7 । कर सावध ौवण हC ॥३२
॥३२॥
३२॥
तेथC िशविलंग असे सुढाळ । -िभ<_ वसे ूेमळ । तमोगुणाचC असे बळ ।

माऽा ूuवाळ ःफुapलंग ॥३३
॥३३॥
३३॥
सुषिु अवःथा ँयामवण । ूाl तेथींचा अपान । ू=याहार रे चक

चक पवन ।
वाचा जान पँयंती ॥३४
॥३४॥
३४॥
ःवEरत तेिथला ःव- । स-पता मु

< िनधा- । मनोमय कोश गंभी- । द^ा
वचा- कोहं =वC ॥३५

॥३५॥
३५॥
लोक पाहतां कैलास । अnै तानंदं

वलास । शोका|नीचा तेथC वास ।
वचार
कूटःथास िनणय ॥३६
॥३६॥
३६॥
येथC इHछा श<_ जाaणजे ।

वंणुदेवता वोळaखजे
वोळaखजे ।
ऽपदा गायऽी ज
पजे ।
साम समजे वेद येथC ॥३७
॥३७॥
३७॥
या दे हंचC Tदयःथान । महदाकाश असे hयापून । वाr वाजे पाहतां सघन ।

शांभवी जाण अंतमुि
ा ॥३८
॥३८॥
३८॥
कपीमाग असे िनका । uयोतीकळा ती सा`यका । बा अगोचर मुिा दे खा।

विमक िनका वम जाणे ॥३९
॥३९॥
३९॥
आतां अनाहतीचा
अनाहतीचा संवाद । तुज िनरोपणीं कEरतU बोध । जाण
वतU पय
व
वध । ौवणीं सावध सांठवी ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
अनाहती दे ह महाकारण । जंगमिलंग असे ःथापन । ईwर दे व ःवयC आपण
। सेवाधन वCची तेथC ॥४१
॥४१॥
४१॥
नीलवण औटपीठYं । अधमाऽा वसे गोमट । तेथC परा वाचा बरवंट ।

वेदराहट अथव
अथवणी ॥४२
॥४२॥
४२॥
वायुऋ
ष ूिस7 । तुयावःथा
वदे हानंद । ऽाहाटक पवनाचा छं द ।
वकार
व
वध िचाचे ॥४३
॥४३॥
४३॥
गु-ूसाद जंव पा
वजे । तवं सायुuजमु<_ भोिगजे । धारणा अंग वोळaखजे ।
आणीक ऐ"कजे सांगतU पुढC ॥४४
॥४४॥
४४॥
येथील कोश
वlानमय । िशवोहं द^ा येथC होय । लोक येिथंचा आौय ।
आ=मिनणय जाaणजे ॥४५
॥४५॥
४५॥
येथील दे वी आ"दश<_ । -ि दै वत होय िनabती ॐकार चतुंपदा गायऽी ।

वाr असती वोषाद ॥४६
॥४६॥
४६॥
ू=यगा=मा अिभमानी । ःथान पाहतां मूनt । ूuवल=वC तो कामा|नी ।

रा"हलC
वःतारोनी िचदाकाश ॥४७
॥४७॥
४७॥
आ=मिनमुिा चांग । अित सोuवळ मीनमाग । uवाळा कळा अhयंग ।

खेचरसंग मुिेचा ॥४८
॥४८॥
४८॥
एवं हे दे ह चार । यांचा िनवे"दला

वःतार । आतां पंचम दे हाचा ूकार ।
होवोिन सादर ऐ"कजे ॥४९
॥४९॥
४९॥
आतां ॅमरगुंफा अगोचर । जाणती गु-चे कुमर कुळवण तेथC िनरं तर । तो

दे ह सुंदर अितकारण ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
तेथC ूसादिलंग असे । भ
<सी सदािशव
वलसे । आकाश तxव ऋषी भासे ।
अिनवाHय वसे वाचा ते ॥५१
॥५१॥
५१॥
ूितशmदC करोनी । lानदे ह `हaणजे =यालागोनी । सूआम वेदांत ये ःथानीं ।

अवःथा उPमनी तेथींची ॥५२
॥५२॥
५२॥
आनंदमय कोश सुंदर । कैवpयमु<_ मनोहर । अनामयोहं द^ा पEरकर

पEरकर ।
ॄ~ानंद िनधार ते ठायीं ॥५३
॥५३॥
५३॥
तेथील िनराौय लोक । ॄ~ाa|न हा ूद दे ख । ^ेऽl िनणय सुरेख । परा

दे ख श<_ तेथC ॥५४
॥५४॥
५४॥
श
<च तेथील दै वता । अनाहत वाrाची विनता । िनरं जन अिभमानी पुरता
। िशखाःथानता जाaणजे ॥५५
॥५५॥
५५॥
तेथील गायऽी `हणसी कोण । पंचपदा परमाथपद जाण । िनराकाश तेथC
वaःतण । 2यावे वोळखून गु-मुखC ॥५६

॥५६॥
५६॥
अंतमुिा पूण बोधुनी । शेषमाग तये ःथानीं । कळातीत कला भhयपणीं ।

बा ल^णीं अल^मुिा ॥५७
॥५७॥
५७॥
हे पंच दे ह िनवे"दले । माते तुवां ौवण केले । ते

वं साहhयाचीं भलC । ल^णC
ल^णC
ऐ"कले पा"हजे ॥५८
॥५८॥
५८॥
साहावC तC गुणगुज । तC मी सांगतU आतां तुज । क"ठण असे तेथील समज ।

बहतां
ु िस उमज न पडे तC ॥५९॥
५९॥
तेथC ॄ~रं ीाचC ःथान । तेथC महािलंग ूभायमान । तेथC पु-ष ःवयC आपण ।
कर अचन िन@यानीं ॥६०
॥६०॥
६०॥
तया महािलंगापासीं पाहं । हे तु
त
ु वकार समूळ नाहं । तेथC िनbळयोगC पाहं ।
समािधःथ राह को"टयुगC ॥६१
॥६१॥
६१॥
ते ूकाश परं uयोती । वाटे को"ट भानु तपती । पEर दाहकxव नसे िनabती
। लauजत होतीं मंडळC ॥६२
॥६२॥
६२॥
भास को"ट शशकांचा । `हणूं तर लेश नसे शीताचा । तो ःवािम अनंत
ॄ~ांडंचा । तेथC
थC चंिसूयाचा कोण कCवा ॥६३
॥६३॥
६३॥
अभूत तेजाचा बंबाळ । तया पुढC अ|नी पांगुळ । =याहन

ू सवह िनमळ ।
खेळोिन खेळ िनराळे ते ॥६४
॥६४॥
६४॥
=यासी उपमािच नाहं । तC अनुपम असे पाहं । =याची अभूत नवलाई ।

सांगतांिच कांहं न येते ॥६५
॥६५॥
६५॥
जया सगु- असेल ौे@ । तोिच

तोिच दावील तेथींची वाट । केवीं सािधतील वाचक
चावट । कEरतां वटवट न लभे ते ॥६६
॥६६॥
६६॥
असो =या ॄ~रं ीापासोनी । महािलंग तC ऐलःथानीं । तया पैल जातां

वोलांडोिन । तेथील पाहणी वेगळच ॥६७
॥६७॥
६७॥
ते िनगुण
िनरामय । िन
वकार िनराभास होय । तयाची आणावया सोय । न
चले उपाय आगमिनगमा
आगमिनगमा ॥६८
॥६८॥
६८॥
हC अभूत तुजसी किथलC । गु तCिच ूगट केलC । असो जगदो7ाराथ भलC ।
उपयोगा आलC योिगसंतां ॥६९
॥६९॥
६९॥
माते तुaझयायोगC क-न । बहतां

ु चे होतअसे कारण । साधक साधील गु-सेवन
। =यासी हC धन लाभेल ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
अनसूया `हणे योिगराया । पर अवसािनक बोलसी सखया
सखया । चार दे ह
ठे
वसी िनरोपणी या । हC मम Tदया कळU आलC ॥७१
॥७१॥
७१॥
बोलतां बोल समवावे । आaजHया िनरोपणा संपवावC । हC िच इaHछलC तुaझया

aजवC । जाणC मी बरवC शmदरसC ॥७२
॥७२॥
७२॥
पEरसोिन उर मातेचC । गजबaजलC िच दाचC । इनC पEरa^लC मज साचC ।

संप
वलC कैसC िनरोपण ॥७३
॥७३॥
७३॥
दे खUन ौवणाची अथता । मातेसी अ

वनाश जाला
वन
वता । माते स=य
परa^लC ममिचा । धPय यो|यता तुझी हे ॥७४
॥७४॥
७४॥
िनरोपणीचC शेष रा"हलC । माते मन तुझC तेथC गुंतलC । यदथt मज =वां सावध
केलC । मजह कळलC ौवण तुझC ॥७५
॥७५॥
७५॥
व
<यासी सावध क-न । ौोता भावC कर ौवण । तEर तो जाaणजे
वशेष
गुण । =याचेिन पावन अPय ौो=यां ॥७६
॥७६॥
७६॥
ौे@ तयाचा अिधकार । ूेमC आिलंगी ौीकरधर । दे वह ित@ती जोडोिन कर ।

दे ती आदर ौे@ासनी ॥७७
॥७७॥
७७॥
uयाची ौोतhयता सावधान। भावाथ आवडं ूेमपूण । तयालागीं तो नारायण

। न
वसरे आपण अंक_ं घे ॥७८
॥७८॥
७८॥
ौोते बहते
ु क असती । क_तनपुराणीं जाऊनी बैसती । "कतेक बहमान
ु तेथC
इaHछती । न होता पावती दःख
ु मनीं ॥७९॥
७९॥
अवमानींच कोsह परतले । कोsह लोकेषणासाठYं बैसले । भोळC भा

वक बहु
दाटले । ौे@ बैसले ौे@ासनीं ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
वै"दक
"दक पं"डत शा]l । पुराaणक ूौढlानी सुl । दशमंथी uयोितषी ूाl ।
चतुर गुणl
वrाथt ॥८१
॥८१॥
८१॥
संत साधु योिगजन । lानी अनुभवी िस7 पूण । आबाल वृ7 अवघे जन ।
क-ं ौवण बैसले ॥८२
॥८२॥
८२॥
aजतुया मूतt िततुया ूकृ ती । ूकृ ित ऐसCिच ौवण कEरती

कEरती । आपुलाले
गुणC
वलो"कती । पावता होती हषय<
ु ॥८३
॥८३॥
८३॥
आपुpया ऐसा गुण नसे । खालाउनी मान उगा बैसे । िच =यांचे ौवणीं नसे
। उगाच
वरसे मनांत ॥८४
॥८४॥
८४॥
कोsहं शोिधती वणासी । कोsह िनरिसती शmदासी । कोsह पाहती अथासी

। कोsह कथारसीं लुmधले ॥८५
॥८५॥
८५॥
कोsह ऐकती सुरताल । तेथCिच खाती ःवयC झोल । कोsह

वनोदC दे ती डोल
। कोsह कलकल कEरताती ॥८६
॥८६॥
८६॥
कोsह ऐकती कोsह बोलती । अPय वाता ौवणीं कEरती । उपल^णC

िशa^तां दखवती
ु । दं श धEरती अ
ववेके ॥८७॥
८७॥
व<ा चुकतां िनरोपणीं। कागपर कEरती तेच ^णीं । हन=व आaणती व

<या
लागुनी ।
व-ढ अपमानी होताती ॥८८
॥८८॥
८८॥
"कतेक क_तनीं येवोिन बैसती । ूापंचराaजक गोFी बोलती । "कतेक क_तनीं

झUपीं जाती । आळे
पळे दे तो दम
ु ती ॥८९॥
८९॥
"कतेक मान कलांडोन । "कतेक िभंती खांबी ठे वून । "कतेक घािलती दं डासन
। क_तनीं राहन
ू काय तC ॥१९०॥
९०॥
कोणा लोड टे कून बैसती । कोsह क_तनी तांबल
ू से
वती । कोsह हका
ु
झझर ला
वती । वेFोन बैसती "कतेक ॥९१
॥९१॥
९१॥
माते ऐसे हे अवगुणी । काय बैसोिनया क_तनीं । अिधकची पावती बंधनीं ।

दराचरणीं
ु गभवासा ॥९२॥
९२॥
कैसेिन सुटे =यांचC बंधन । केला क_तनीं तेणC अवमान

अवमान । तयांसी दं ड
सूयन
ंदन । भोगीपतन नरकवास ॥९३
॥९३॥
९३॥
`हणसील जर कां ऐसC । जे

वं अपराध दं ड तैसे । याचे भोग कोण कसे ।
ौवणीं सरसC भर
वतU ॥९४
॥९४॥
९४॥
जेथC होय क_तनपुराण । तेथC ित@तसे नारायण । व<ा यथामती क-न । कर
िनरोपण ौोितयां ॥९५
॥९५॥
९५॥
ती क_ित वाखाaणतां । परमानंद वाटे अनंता । एक

वध ौोते न ऐकतां ।
^ोभे िचां माधव ॥९६
॥९६॥
९६॥
अवमान होतां क_तनाचा । तोिच शऽु होय =या हरचा । `हणोिन वर दं ड
यमाजीचा । योग तया भोगाचा योaजला ॥९७
॥९७॥
९७॥
क_तनीं बडबड जे कEरती । ते बेडु कजPम पावती । मृ

काभ^ण तयांूती ।
भोग िनabती
िनabती भोगणे ॥९८
॥९८॥
९८॥
िनिा घेती जे क_तनीं । ते महांडु ळ अजगर पडती होउनी । जे कां बैसती

वेFोनी । ते कोसला होउनी मरती घरं ॥९९
॥९९॥
९९॥
क_तनी तांबल
ू भ^ण । तC रजःवलेचC शोaणत जाण । कागजPम तयालागून
। कर भ^ण नरक मांस ॥२००
॥२००॥
२००॥
क_तनीं वोढ झझरस । तया यमदं ड आणी
आणी हEरस । तया नेिमला जPम रस
। अहा रस `हणोनी अवमािनलC ॥१
॥१॥
क_तनीं इHछY जो लोडितवासा । तेणC अवमािनलC जगaPनवासा । तया ःथळ

न िमळे ची िनवासा । रवरववासा जPम पावे ॥२
॥२॥
क_तनाचा उHछे द कर अनादर । तो जPमोिन भोगी रोग उदर । वपु न राहे
कदा सुंदर होउनी वांदर
दर वनी वसे ॥३
॥३॥
क_तनीं वाद कर व

<यासीं । तो पडे गा सदां आयासीं । पोटशूळ जाची
तयासी । नेिमला यासी उलूकजPम ॥४
॥४॥
असो ऐसे सांगतां बहु ूकार तर मंथीं वाढे ल

वःतार । पुढल िनरोपणा
होईल उशीर । `हणोिन आवर पi केला ॥५
॥५॥
ौोता असावा शांत । भा

वक ूेमळ
वर<

वर< । ौवणींच जडे uयाचC िच । न
कर मात येरं वांया ॥६
॥६॥
lानी hयु=पPन असोिन चतुर । िनरिभमानC ौवणीं सादर । यु< भाषणी नॆ

फार । न करं अनादर व
<याचा ॥७
॥७॥
व<ा िनरोपणीं चाचरतां । =याची करावी साता ।

वरसीं होय रस भर
वतां
। =या नांव ौोता lानी तो ॥८
॥८॥
ौोता असोिन सवl । वाढवी व

<याचC म"हमान । ौवणीं चुकU नेद संधान
। आवड करोन ःवीकार ॥९
॥९॥
यातCच `हणावC सतौोता

् । उवे आनंद उभय िचां । =यागुणC होय रस
वाढता । धPय साथकता ौवणाची ॥२१०
॥२१०॥
२१०॥
माते असC तुझC ौवण । ूीितयु< "दसे सावधान । येणCिच उpहासलC माझC
मन । सरसावे िनरोपण करावया ॥११
॥११॥
११॥
दे ह सहा तुज िनवे"दले । तंव =वां मज आaणक पुिसलC । चार दे ह "कमथ

ठे
वले । तेह िनरो
पलC पा"हजे ॥१२
॥१२॥
१२॥
हे तुवां जे आlा केली । ते `यां स=य िशरं वं"दली । िनरो

पतU सांठवी
Tदयकमळं । भोिगजे नhहाळ तेथींची ॥१३
॥१३॥
१३॥
अधशP
ू य दे ह एक । ऊवशP
ू य दसरा
ु दे ख । तृतीय मयमशूPय आवँयक ।
चौथC िनःशंक महाशूPय ॥१४
॥१४॥
१४॥
असे हे चार दे ह असती । करोिन िनवे"दली `यां

वभ
< । चार िमळोिन
िनabती । एकिच hय<_ महाशूPय ॥१५
॥१५॥
१५॥
तया शूPयापासोिनया । साकारलC

साकारलC हC रमावया ।
वःताEरली हे ईwर माया ।
अंत ना तया पार कांहं ॥१६
॥१६॥
१६॥
जया शूPयाचेिन बळC । उभारलीं हC ितPह ताळC । एकवीस ःवगाचीं अंतराळC

। स पाताळC मंडले तारा ॥१७
॥१७॥
१७॥
जीव जंतु का@ पाषाण । वाणी खाणी वणावण । कांहंच नसे =यावीण ।
लयो=प
ःथान
लयो=प
ःथान शूPय हे ॥१८
॥१८॥
१८॥
शूPय कैसेिन वोळखा । तयािस नाहं नाम-प दे खा । अगोचर असे दे ह दे खा

। अनुप`य जे का अपरं पार ॥१९
॥१९॥
१९॥
तेथC राऽ ना "दवसमान । जागृती नाहं कांहं ःवन । [ँय ना अ[ँय भान
। आपणिच दपण होवोिन ठे लC ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
हे hयापक अ.यंतर । यावीण नसे कांहं
हंच िनधारं । यातC जाaणतिलयावार ।
कiची उरं ते मग उरे ॥२१
॥२१॥
२१॥
यातC जाणिलयावांचोन । िमयािच अवघC सवf lान । आ`ह नायकंू =याचे

भाषण । अनुभवावांचन
ू कांहं तC ॥२२
॥२२॥
२२॥
न कर अनुभवीं अ.यास । वृथािच बडबड वायस । भुक

ं तां भुंकणC wानास ।
काय ऐिसयास करावC ॥२३
॥२३॥
२३॥
वतंड भाषaणक lान । येणC नोhहे िच समाधान । अनुभव असpयावांचोन ।

कोरडा पाषाण जाणावा ॥२४
॥२४॥
२४॥
अनुभवlान पा"हजे । तेणC सगु-सी शरण जाइजे । सेवोिन कृ पा संपा"दजे ।
वनयC अनुभ
वजे तC lान ॥२५
॥२५॥
२५॥
अनुभवाची जया चाड । तेथC उपजे पूण आवड । सगु-सेवनीं तो जोड जोड
। पुरती कोड स=वर =याचे ॥२६
॥२६॥
२६॥
तंव अनसूया `हणे हC स=य । तूं "हताथ उपदे िशसी कृ =य । याचा अ.यास
ठे वील जो िन=य । तोिच वःतु अग=य पावेल ॥२७
॥२७॥
२७॥
तुaझया िनरोपणC आ`हांस । सुख वाटे "दवसC"दवस । लाभ घडत सेवी शेष ।
`हणोिन ूास तुज करं ॥२८
॥२८॥
२८॥
आतां एक मातC आठवलC । पुसतां पा"हजे िनवे"दलC । चंि सूय =वां मातC
किथले । तयांचC रा"हलC िनरोपण ॥२९
॥२९॥
२९॥
चंिसूयासी असती कळा । तयासी `हणती बारा सोळा । तयांचा नामभाग

सांगे िनराळा । सऽावी कळा ते सांग ॥२३०
॥२३०॥
२३०॥
ऐकोिन ू मातेचा । ःवामी आनंदला यो|यांचा
चा । पु"ढले ूसंगीं िनवाडा
याचा । करल साचा अवधूत ॥३१
॥३१॥
३१॥
अवधूत दयेचा सागर । पूण lानाचा होय आगर । ौो=यांचे मनोरथ समम ।
पुरवी कृ पाकर जगगु- ॥३२
॥३२॥
३२॥
यािच कारणासाठYं । येणC अवतार धEरला सृFीं । जीव कळवळा बहु पोटं ।
कृ पा[Fीं Pयाहाळ ॥३३
॥३३॥
३३॥
अनPयातC ओळखोन । तया दे तसे कृ पादान । अनाथासी कर पावन । हC

म"हमान दाचC ॥३४
॥३४॥
३४॥
अनंत-पीं हा अनंत । लीला दावीतसे ःवामी द । यातC जाणती साधुसंत ।

भा
वक महं त योगीजन ॥३५
॥३५॥
३५॥
`हणोिन संतांचे सेवनीं । अनंतसुत रतला अनु"दनीं । ल^ ठवोिनया चरणीं ।

कृ पादानीं ित@त ॥३६
॥३६॥
३६॥
दन व=सलातC दे खोन । गाउली धांवे हंु बरोन । मोहC चाट पाPहा घालोन ।
करवोिन पान संर^ी ॥३७
॥३७॥
३७॥
ते
वं हे संतमाउली । कळवळे मज दनातC िवली । करोिन कृ पेची साउली ।
पूण= वC Pयाहाळ कूम[Fीं ॥३८
॥३८॥
३८॥
अंतरंचC जाणोिन आत । पूण कEरती मनोरथ । Pयून पडतां

पडतां सांभािळत ।
धPय संत उदार हे ॥३९
॥३९॥
३९॥
मज दनाचा ूितपाळ । कEरती हे संतदयाळ । मज आधार =यांचC

चरणकमळ । अ
पला मौळ िनजभावC ॥४०
॥४०॥
४०॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौीनारदपपुराणींचC संमत । ते पEरसोत भा
वक संत ।
चतु
वfशोयायाथ गोड हा ॥२४१
॥२४१॥
२४१॥
॥ इित चतु
वशोयायः
ोयायः समाः ॥
अयाय पंचवीसावा
ौीगणेशाय नमः । ौीसगु-दाऽेयाय नमः ॥
जय सगु-ःवामी अनंता । अनाथनाथा तूं समथा । कृ पC सांभाळ शरणागता

। दनमाता तूं होसी ॥१
॥१॥
तूं शरणागताचC माहे - । दनदब

ु ळांचा दाता- । सवःवीं आ`हां तुझािच आधा-
। हा भवपा- कता तूं ॥२
॥२॥
तूं सगु-माउली दयाळ । तुझे आ`ह लाडके ल"डवाळ । आमुचे अंतरंची

आळ । तूंिच सकळ पुर
वता ॥३
॥३॥
तव कृ पा होतांिच पाहं । lान ूगटे "दhय दे हं । न होतां कृ पा न घडे कांहं

। ऐसी नवलाई कृ पेची ॥४
॥४॥
सगु- तुझC अभय होतां । कोठोिन दे हं बाधे िचंता । दःख

ु दाEरिय hयथा ।
^ण न लागतां िनवटे ल ॥५
॥५॥
`हणोिन तुaझया चरणीं । शरण झालU मो^दानी । सव अपराध ^मा करोनी
। कृ पा करोिन अंगीकार ॥६
॥६॥
सगु- अनंता कृ पाराशी । मम अंतरंचे हे तू जाणसी । ते पुरवावया समथ

होसी । अपंगी दनासी ःवािमया ॥७
॥७॥
तुaझया कृ पाबळC क-न । चािललC या मंथीं िनरोपण । कता कर

वता तूंिच
पूण । िनिमािस दन "कंकर हा ॥८
॥८॥
सगु- तूंिच या मंथींचा व<ा । तूंिच ःवािमया होसी ौोता । मंथीं अ^रC
िलह
वता । कथानुसंग
वता तुझा तूं ॥९
॥ ९॥
शु7 अशु7 आaण ूिस7 । तूिच
ंिच जाणता भेदाभेद । रस उवोिन आनंद ।
कता ःवतः िस7 तुझा तूं ॥१०
॥१०॥
१०॥
मागां तुझC =वांिच िनरो

पलC । तेवींच पुढC चालवी रसागळC । ौोती ौवणीं
^ुिधत बैसलC । तयां तोष
वलC पा"हजे ॥११
॥११॥
११॥
हे सगु- अ
वनाश दा । ौवणीं वाट पाहे अनसूयामाता । ितचे ू
आदरोिन आतां । पुरवी मनोरथा ःवािमया ॥१२
॥१२॥
१२॥
केले ू गतायायीं । क_ं चंिसूयक

ळा सांगे लवलाहं । सऽावी कोणती
िनरोपी तेह । उ=साह दे हं ौवणाथ ॥१३
॥१३॥
१३॥
यदथt ौोते सावधान । ूोरC क_जे ौवण । सकृ पC अवधूत दयाघन ।

कEरती िनरोपण सा^ेपC ॥१
॥१४॥
अ
वनाश ूाथt मातेसी । ूोरC िनरो
पतU तुजसी । तC तूं सांठवी
िनजमानसीं । नाणीं दे हासी आळस ौवणीं ॥१५
॥१५॥
१५॥
माते चंिसूय कोठC राहती । या दे ह तयांची सांगतU वःती । ते तूं पEरसोन

ओळखी िचीं । ःथानC =यांूती पृथकची ॥१६
॥१६॥
१६॥
=या चंिाचC तालुकाःथान

काःथान । जेणC शोभ
वलC तC गगन । सोळा कळा पEरपूण ।
ूभायमान शीतळ तो ॥१७
॥१७॥
१७॥
आतां =या कळा पEरयेसी । पृथक नामC सांगतU तुजसी । शंaखनी पिनी
लaआमणीसी । एवं ितघांचीं नामC हे ॥१८
॥१८॥
१८॥
कािमनी पुaं खणी शा

पनी ।
वrा मो"हनी ूमो"दनी । मंथव
ु ी आaण
वकािशनी । अमृता अमृतौवणी तेरावी ॥१९

॥१९॥
१९॥
िनजन
वlान [Fी पाहावी । एवं सोळांची संkया जाणावी । अनुभ
वयC
ओळखावी । केवीं ल^ावी अlानमूढC ॥२०
॥२०॥
२०॥
सोळा कळांस"हत शशी । अधोमुखC धांवे पूवसी । हC वम ओळखी जो

िनbयCसी । तोिच uयोितषी lानी पुरा ॥२१
॥२१॥
२१॥
आतां या भानूचC िनरोपण । यथाबमC सांगतU िनवडोन । तC माते कर ौवण

। कळा संपण
ू िनवे"दतU ॥२२
॥२२॥
२२॥
बाराह कळांसमवेत । नाभोमुळं सूय तपत । तेथC असतC िनॅांत । तेज

लखलखीत तयांचे ॥२३
॥२३॥
२३॥
=या बारा कळांची नामC । तुज मी सांगतU अनुबमC । तC तूं सांठवी संॅमC ।
ःवानंदूे
दूेमC करोिनया ॥२४
॥२४॥
२४॥
uवािलनी क-णी दहनी । द

पनी uयोितनी तेaजनी ।
वrा आठवी मो"हनी ।
uवाळा जेितनी दहावी ॥२५
॥२५॥
२५॥
ूकािशनी दपकिळका । ा बारा कळ सूय दे खा । पabमे चाले चालणीं

िनका । अितसुरेखा सोuवळ ॥२६
॥२६॥
२६॥
कळांस"हत सूयभ
ानू । यांचC करोिन सांिगतलC ूमाणू । यांतC ओळखावयाचC
कारणू । मुkय पवनू पाहे नाक_ं ॥२७
॥२७॥
२७॥
नािसक_ंचे दोPह दळ । तेथC पवन वाहे हा सरळ । यामाजीं रा

वशशीचा खेळ
। होय िनbळ वामसhय ॥२८
॥२८॥
२८॥
डावे अंगीं चंि जाण । उजवे अंगीं उगवे भान । चंि `हणजे तो मन । सूयf
पवन होय हा ॥२९
॥२९॥
२९॥
अडच घ"टका यांची चाल । एक एकाच नेम िनbळ । न वाढे कोणीह एक
पळ । उणेह
वपळ न होती ॥३०
॥३०॥
३०॥
दोPह ःवर वाहती समान । तया `हaणजे संबमण । सव कायासी होय शूPय
। आणी वैगुsय िनbयC ॥३१
॥३१॥
३१॥
या चंिसूयाचे ूवाहं । तxवC असती पांचह । कैसे `हणसील तर तCह ।

सांगतU
गतU लवलाह पEरयेसी ॥३२
॥३२॥
३२॥
न लगतां कवणे ःथानीं । मयC वाहे ते जाणा धरणी । अधोमुख जयाची

वाहणी । आप जाणोनी घेईजे ॥३३
॥३३॥
३३॥
ऊवा वाहे जे सतेज । =या नांव ओळaखजे तेज । जो धरोिन वाहे भुज ।
वातराज होय तो ॥३४
॥३४॥
३४॥
हे िच ओळखी आकाशाची । hयापकता सव ठायाची । अध ऊव वाम सhयाची

। पूव पabमेची "दशायु< ॥३५
॥३५॥
३५॥
शुल प^ तो चंिाचा । कृ ंण प^ तो सूयाचा । ूितपदC पासोिन तृतीयेचा ।

भोग एकाचा जाaणजे ॥३६
॥३६॥
३६॥
एकाआड एक येती । "दवस तीन तीन भोिगती । एवं मास पाa^क ितथी ।
उभयांूती योaजpया ॥३७
॥३७॥
३७॥
तेवींच उभयातC वासर । तुज सांगतU ऐक

वचार । र
व शिन भौमवार । हा
तो ूकार भानूचा ॥३८
॥३८॥
३८॥
सौ`य सोम आaण भृगु । हा नेिमला असे चंिभागू । संबमणीं गु-संयोगू ।

न^ऽ
वभागू ऐसाची ॥३९
॥३९॥
३९॥
चंि
वभाग न^ऽ । अawनीपासोिन सलग चार । आिq पासोिन त=वपर । नव
िनधार हे झाली ॥४०
॥४०॥
४०॥
पूवषाढापासोिन
ष
ाढापासोिन तीन । रे वती अनुराधा िनवडन
ू । हे चंिन^ऽC चौदा जाण ।
र
वसी कोण तC ऐके ॥४१
॥४१॥
४१॥
पूवापासून सलग सहा । धिनFा चार िमळोिन दहा । मृग uयेFा मूळ पहा ।
तेरा मुदा वहा रवीचीं ॥४२
॥४२॥
४२॥
संबमणीं असे अिभaजत । हा सवामाजी hयापक स=य । सांपडावया यु<

बहत
ु । करोिन थ"कत पi होती ॥४३॥
४३॥
असो आतां हC बहु वणन । मंथीं घेतलC कायाकारण । तC सांगतो"कंिचत

िनवडोन । साधेल साधन तरं साधा ॥४४
॥४४॥
४४॥
चंिसूय माझारं । त=वओळखी सािधजे बर । मग कायअकायाची उतर ।

"कंिचत पर िनवे"दतU ॥४५
॥४५॥
४५॥
चंिसूय सुफळ असती । पEर

पEर =यांची जाaणजे अंतरगती । त=वा ऐसे ूकार
घडती । तेह िनabती ऐ"कजे ॥४६
॥४६॥
४६॥
पृवीं धीर काय क_जे । सुल|न आपतxवीं सािधजे । तेजीं शीय इaHछलC
होइजे । वायुनC रोaखजे सम=व ॥४७
॥४७॥
४७॥
आकाश कEरतसे िनंफळ । संबमण नाशक ूबळ । जाणती हC uयोितंय

सकळ । गु- कृ पाळ भेटतां ॥४८
॥४८॥
४८॥
इडा चंि तो वामांगीं ।

पंगळा सूय तो दa^णभागीं । संबमण सुष`
ु णा
संयोगीं । मयरं गीं रं गली ते ॥४९
॥४९॥
४९॥
ु णा मयC सरःवती ।
इडा तेिच भागीरथी ।
पंगळा ते यमुना िनabती । सुष`
पाहा हे वाहती वरोनी ॥५०
॥५०॥
५०॥
हC इतुकC तुज केलC ौवण । आतां सऽावीचC ऐक िनरोपण । तया नांव िनरं जन
। दै दयमान aजhहा ते ॥५१
॥५१॥
५१॥
तया श
<बळC पाहे । दे हं ूाण सुखी या राहे । औट "हतातC पुFी होये ।
ितचेिन सोये इं "िया ॥५२
॥५२॥
५२॥
ती सतरावी जीवनकळा । ितयेपासोिन अमृतगरळा । वाहतसे घुळघुळा । वृ

7
सकळां ितचेनी ॥५३
॥५३॥
५३॥
अ^य
अ^य ओलावा aजhहे सी । =यांत िमFता उवC अमृतरसीं । हC कां न कळे या
-चीसी । शोधुनी मानसीं पहा बरC ॥५४
॥५४॥
५४॥
ते या पंचूाणातC वाढवी । हे बा[Fीं ओळखावी । lान[Fीं पहावी । जीवीं

ओळखावी सोळांत ॥५५
॥५५॥
५५॥
aजयेचेिन बळाौयC । पंचभूतांचा

वःतार होये । आनंद ितPह ताळं न समाये
। डोलत राहे सुखी एक_ ॥५६
॥५६॥
५६॥
ते अमृतसंजीवनी । होय सतरावी जननी । योिगयांचे यानीं मनीं ।

"दवारजनीं वसतसे ॥५७
॥५७॥
५७॥
सगु-ूसादC यान हातवट । पावतां होय ऊव"दठY । ते समावेल जi पोटं ।

तै ती भेट अ.यासC ॥५८
॥५८॥
५८॥
सऽावीचC दशन । होता नुरेची अlान । जया सऽावीचC पान । तो पु-ष धPय
ये लोक_ं ॥५९
॥५९॥
५९॥
सऽावीतC जो पावला । सव िस7 वोळं गती =याला । =यांतC लोटोिन सरसावला
। अ
वनाश पावला पद तोची ॥६०
॥६०॥
६०॥
जi समथ सगु- भेटेल । तiच हा माग दावील । अ.यासबळC Eरघवील । ूा

करवील गुज हC तो ॥६१
॥६१॥
६१॥
येथC दा
वलC असोिन नाहं । lािनकावांचोिन कळे कायी । जो हातवट
वळखोिन घेई । तोिच ठायीं ठसावे ॥६२
॥६२॥
६२॥
हC िस7योिगयांचC lान । संत साधूची वमखण

ू । या सऽावे कामधेनूचC ल^ण
। न कळे यावीण आaणकां ॥६३
॥६३॥
६३॥
पा"हलC जर नाना मत । मंथ अवलोकUिन झाला

झाला पं"डत । किथता झाला जर
वेदांत । अ.यासर"हत वृथा सव ॥६४
॥६४॥
६४॥
नाना पदािथक नांवC घेतलC । बहु िमF `हणोिन वाचC वaणलC । तेणC ^ुधाथt
तृ झाले । ऐसC वागले काय तु`हां ॥६५
॥६५॥
६५॥
जेवीं वांझेचा डोहोळा । गभावांचोिन फोल जाला । तेवीं अनुभवावांचोिन

lानाला
lानाला । काय =याला करावC ॥६६
॥६६॥
६६॥
अनुभवी अ.यास नाहं । =याचC कोरडे lान ऐकोिन काई । उभय नार रमतां
पाह । फळ न दे हं संभवे ॥६७
॥६७॥
६७॥
यदथ समथ गु- करावा । अ.यास बरवा साधावा । उगवा करोन सव 2यावा
। ूसाद पावावा कृ पेचा ॥६८
॥६८॥
६८॥
तंव अनसूया `हणे रे बाळा । तुaझया िनरोपणीं अभुत लीला । ऐकता उवे
आनंद सोहळा । ॄ~ांडगोळा उजेडवी ॥६९
॥६९॥
६९॥
जंव जंव करावC ौवण । तंव तंव आठवती मज ू । दे हं सnप सागर
पूण । अि ते कोण कवणे ठायीं ॥७०
॥७०॥
७०॥
आणी नव खंडे कोठC वसती । कवaणये नामC

वराजती । हC पृथक सांगे
मजूती । इHछा ौवणाथt उदे ली ॥७१
॥७१॥
७१॥
तुझC िनरोपण बहु गोड । मज ौवणीं

वशेष आवड । तC पुरवी माझे कोड ।
साधवी जोड परमाथाची ॥७२
॥७२॥
७२॥
पEरसोिन मातेचे शmद । अवधूतासी जाला परमानंद । धPय `हणे तुझी मती
शु7 । बरवC साधन ौवण तुझC ॥७३॥
७३॥
ूथम सांगतो तुज nपावळ । ते तूं सांठवी Tदयकमळं । नामC िनवे"दतU

िनराळं । ःथाना"द वेगळं करोिनया ॥७४
॥७४॥
७४॥
जंबn
ु प शंखnप । कुशnप बचnप । wेतnप पुंकरnप । शाpवnप सातवC
॥७५॥
७५॥
कोण कोणे ठायी वसती । तC पEरयेसीं तूं िनगुतीं । अaःथठायी जंबच

ू ी वःती
। मेदं िनabती
िनabती शंखnप ॥७६
॥७६॥
७६॥
मांसी कुशnप जाaणजे । िशरं बचnप वोळaखजे । =वचC शाpवnप वोिलजे

। रोमीं िनरaःवजे वेतnप ॥७७
॥७७॥
७७॥
पुंकरnप तC नाभीसी । एवं सnपC जाaणजे ऐसीं । आतां िनवे"दतU

सागरासी । ःथान नामCसीं यु< तुज ॥७८
॥७८॥
७८॥
नीर ^ीर दधी प^

प^ । सागर र=नाकर
नाकर मधु ू=य^ । हे स सागर
सEरताय^ । ःथानीं ल^ दे ई आता ॥७९
॥७९॥
७९॥
नेऽीं नीर समुि वाहे । ^ीरसागर सतरावीसीं राहे । दधीसमुि नािसकµ पाहे ।
^ार तो आहे तळवटं ॥८०
॥८०॥
८०॥
नाभीं वसे र=नाकर

नाकर । मधुसमुिाचे ःथान शीर घृतसमुि Tदयांतर । वसती
सागर ःथाननेमC ॥८१
॥८१॥
८१॥
आतां िगरचC ूमाण । ःथानास"हत कEरतU िनरोपण । पूवq उदयेिगर जाण ।

अःताचळ ःथान पabमे ॥८२
॥८२॥
८२॥
उरे िगर असे कनक । दa^णे शेषिगर दे ख । नैऋ=ये नारायणिगर वोळख

। वसे औषिधक वायवे ॥८३
॥८३॥
८३॥
इशाPयकोनीं म"हगीर वसे । अa|नकोणी िसंहाि

हाि असे । एवं अFिगर
वलसे
। अF "दसे पाहे पां ॥८४
॥८४॥
८४॥
अF िगरहनी
ु मे- आगळा । हा याहोनी असे िनराळा । जैशा कमळHया अF
कळा । तैसे भूगोळा शोभ
वती ॥८५
॥८५॥
८५॥
सव िगरमाजीं ौे@ । मे- सव गुणC वEर@ । हC भूमीचC मयपीठ । "दसे
गोमठ कनकाचC ॥८६
॥८६॥
८६॥
सव लोकांची रचणुका । =यावर असे दे खा । तयाचा न पवे कोsह तुका ।

वास दे वा"दकां ते ठायीं ॥८७
॥८७॥
८७॥
आतां नवखंडंचे भाग । ते मी िनवे"दतU सांग । सोडोिनया अनेक उrोग ।

ौवणीं लाग कEर माये ॥८८
॥८८॥
८८॥
भरतखंड ोतखंड । रमेशखंड िा^खंड । िा^माळखंड केतुखंड ।

विधवंशखंड
सातवC ॥८९
॥८९॥
८९॥
हEरखंड तC आठवC । नवम सुवणखंड जाणावC । हे खंडांचीं वोळaखजे नांवC ।
नव इं "ियC बरवC नवखंड ॥९०
॥९०॥
९०॥
दहावC खंड ते कासी । दशमnार िनbयCसी ।

वwनाथदे व तया ःथळासी ।
आनंदवासी आनंदवनी ॥९१
॥९१॥
९१॥
पूव" दशेसी भरतखंड आहे । अa|नकोणीं ोतखंड पाहे । दa^णे र`यखंड होये
। िामळाखंड राहे नैऋतीं ॥९२
॥९२॥
९२॥
पabमे केतुखंड वसे । वायhये हEरखंड असे । उरे िा^माळाखंड

वलसे ।
रामेwर वसतसे ईशानC ॥९३
॥९३॥
९३॥
सुवणखंड मयःथानीं । ते हे मे-ची मांडणी । दहावC खंड दशम ःथानीं ।

योिगयां यानीं सदा वसे ॥९४
॥९४॥
९४॥
मातC =वां ू केले चार । ते तुज `यां सांिगतलC िनधार । आतां खाणींचा
वचार । तो"ह सुंदर िनवे"दतU ॥९५

॥९५॥
९५॥
जारज आणी ःवेदज । अंडज आणी उ

ज । यांची कोठोिन दे हं उपज ।
बोलतU सहज िनरोपणीं ॥९६
॥९६॥
९६॥
िनवडोनी
ःवेदं असे ःवेदजखाणी । अंडज होती अaःथःथानीं । मuजा जारज िनवडोनी
। रोमःथानीं उ
ज ॥९७
॥९७॥
९७॥
तवं अनसूया `हणे कुमारा । तूं हे तु पुर

वसी माझा खरा । उरलC िनरोपण
ःमरण करा । कथा
वःतारा मे-ची ॥९८
॥९८॥
९८॥
मातेची दे खोिन सावधता । पुनरा द जाला िनरो

पता । तर सावधान
होवोिन ौोता । संवादं अवधानता दे ईजे ॥९९
॥९९॥
९९॥
द `हणे सकळ िगरंत ।
वशाळ असे मे-पवत । तो पीत सुवण लखलखीत
।
वःतार अभुत जयाचा ॥१००
॥१००॥
१००॥
उं ची योजनC खव तीन । ऐसC शा]ाचC ूमाण । -ं दची संkया नेमन

ू । चार
ल^ क-न ठे
वली ॥१
॥१॥
सोळा सह] भूिमगभात । टे कणC लागले तीन पवत । कमलपुंपाऐसा
वकािसत । िशखरC
िशखरC शोभत तीन वर ॥२
॥२॥
बाहार nारC तया शोभती । टाकC नव

वराजती । नवमह तेथC वसती । र^ण
कEरती सवदा ॥३
॥३॥
ऐसा हा जाaणजे मे- । सवाfमाजीं ौे@ गंभी- । ॅामदे वीचा अंकु-ं पंच ूका-
मं"डत ॥४
॥४॥
मे- दa^णभागीं िनधार । असे जC अमरावतीनगर । नव सह]

सह] योजनC
वःतार । तCथC अमरC ि दे वांसह ॥५

॥५॥
वर तीन िशखरC असती । =यांची पEरिसजे

वभ<_ । पूवभ
ागीं
वधी बसतीं ।
लोक `हणती स=य तया ॥६
॥६॥
तेरा सह] योजनC

वःतीण । तेथC राहती ॄ~गण । कEरतसे उ=प
कारण ।
ललना तीन शोभती ॥७
॥७॥
आतां पabम िशखराचे ठायीं । वैकंु ठ वसतसे पाहं । अभुत तेथील नवलाई
। भ<समूहं नांदे
वंणू ॥८
॥८॥
तया -ं दची गaणत । सात सह] योजनC नेमःत । रजाकर रमायु< ।

शरणागत दे व सारे ॥९
॥९॥
आतां उरे चC शुॅ िशखर । =या कैलासीं नांदे शंकर । अधाfगी अपणा सुंदर ।
एकोणीस
एकोणीस सह]
वःतीण त ॥११०
॥११०॥
११०॥
-िगण तेथC वसती । अनPयC िशवातC भजती । सुरवर दशना येती ।

कैलासपती पाहावया ॥११
॥११॥
११॥
एकवीस ःवग स पाताळ । यांतची आलC भूमंडळ । हC दे हंच वोळaखजे

सकळ । िनरो
पतU िनवळ पEरसीजे ॥१२
॥१२॥
१२॥
अतळ
वतळ सुतळ । तळ तळातळ रसातळ । सातवC जाaणजे पाताळ ।
कंठापासोिन सरळ जाaणजे ॥१३
॥१३॥
१३॥
आतां यांची वोळखी । तु`हां िनवे"दतU िनक_ । राहती कोण कोण=यां लोक_ं ।
हC ह आवँय क_ं ऐ"कजे ॥१४
॥१४॥
१४॥
पायातळंतC अतळ । =याउपर उव

वतळ । घोटे जाaणजे सुतळ । पोटर
महातळ वोळखा ॥१५
॥१५॥
१५॥
सांधे तळातळ जाaणजे । मांडया रसातळ

रसातळ वोळaखजC । कंठYं तळपाताळ
`हण
वजे । एवं
वलो"कजे सात हे ॥१६
॥१६॥
१६॥
प"हलC पाताळ सुंदर । तेथC पुंपावतीनगर । र<गुंज असे नृपवर । परम

सुखकर राuय कर ॥१७
॥१७॥
१७॥
दसEरया
ु पाताळं जाण । शैpयपुरनगर
वःतीण । तेथC गंधनामा नृपिनधान ।
राuयकारण चालवी ॥१८
॥१८॥
१८॥
ितसEरया पाताळाआं
पाताळाआंत । न-कुमळजा
वkयात । ौीघरपटण शोभत । "दhय
वराजत तC ठांयीं ॥१९

॥१९॥
१९॥
चौिथया पाताळाभीतरं । चातकपुर नाम नगर । मलुवनराजा राuय कर ।
सहपEरवारं आनंदC ॥१२०
॥१२०॥
१२०॥
पांचवे पाताळं
वलसे । -िावतीनगर असे । ईशाPयराजा नागु वसे ।
सुखसंतोषC राuय कर ॥२१
॥२१॥
२१॥
साहा
वया
साहा
वया पाताळभुवनीं कंजवायुनगर तये ःथानीं । तेथC चबनाग राuयांसनीं
। अित सPमानीं नांदत ॥२२
॥२२॥
२२॥
सातवC जC का पाताळ । तेथC उमावतीनगर

वशाळ । शऽु=वती असे नृपाळ ।
परम सबळ राव तो ॥२३
॥२३॥
२३॥
एवं पाताळC हं सात । िनवे"दलीं असतीं भूपास"हत । हे जाaणजे या दे हांत ।
ववेकयु< lान[Fीं ॥२४

॥२४॥
२४॥
उरले एकवीस जे का ःवग । ते मणी एकवीस सुभंग । तो योिगजनांचा होय

माग । तेिच लाग सािधती ॥२५
॥२५॥
२५॥
येरा पामरा न घे गती । गु-कृ पC मुकु^ू पावती । यालागीं सेवन सािधजे

ूीतीं । लीनवृ
करोिनया ॥२६
॥२६॥
२६॥
हे lान गुा=मक असे । गु-कृ

-कृ पC होतील लाभ सरसे । हे बोलणC नोहे अPया
ऐसे । अनुभव "दसC अ.यािसया ॥२७
॥२७॥
२७॥
ूाण अपाना होय भेट । तो भरे कंु डिलनी पोटं । परे पासुनी खाय उठY ।
जाय भेट मaणमागC ॥२८
॥२८॥
२८॥
hयानमागq =वरC जाइजे । ूाण आवरते तC सा"हजे । सोळापासोन उ¥डाण

सािधजे । मग पा
वजे
पा
वजे रं ी7ारं ॥२९
॥२९॥
२९॥
असो तेथील पEरजाण । साहणC असे परम क"ठण । कंु डिलनी जातसे भडकोन
। वाrC दा-ण वाजती ॥१३०
॥१३०॥
१३०॥
तेथC सव भावC होय घाबरा । पळU पाहे सैरावैरा । धाEरFC सािधजे वायो आवरा
। फुटU बाहे रा न दजे ॥३१
॥३१॥
३१॥
हC गु-कृ पC साधन । जi पEरपव होय पूण । तi पूवn

ारं घडे गमन । ःव-पीं
संधान लाधला ॥३२
॥३२॥
३२॥
असो हC बोिललU उघड । पर तC करणC असे अवघड । गु-कृ पेवीण नुघडे
कवाड । न जोडे जोड फुकट हे ॥३३
॥३३॥
३३॥
सह]ामाजीं
वरळा । जाणे आ=मगुाHया कळा । तो पु-ष होय दै वागळा ।
=या चरणकमळा वं"दजे ॥३४
॥३४॥
३४॥
मागुतीं अनसूया `हणे दा । तुवां अभुत िनवे"दली हे गु वाता ।

सगु-ची दावील या पंथा । =यावीण सवथा सापडे ना ॥३५
॥३५॥
३५॥
तूं जग तारावयासी । ूगट जालािस गा अ

वनाशी । जे जे माग तूं बोिधसी
। ते ते "हतासी मज होय ॥३६
॥३६॥
३६॥
पर आaणक एक आठवलC । तCह पुंसू तुज वागलC । तC ऐकोिन उगवी भलC ।
िनरोपण चांगलC करोिनया ॥३७
॥३७॥
३७॥
सांगे
ऽगुणाचC वणन । दे हं ःथळC सांग नेमन
ू । हC िनवडोिनया ूमाण ।
बाणवीं पूण अंगीं मज ॥३८
॥३८॥
३८॥
दसरा
ु ू अवधारं । पद
पंड िनवडोिन स=वरं । कोण -प तC
वःतार ।
-पातीत पर कैसी तC ॥३९
॥३९॥
३९॥
सखोल ू मातेचे । ऐकोिन उpहासलC िच दाचC । `हणे धPय माते ौवण
तुमचC । धPय बु7चे तक तुXया ॥१४०
॥१४०॥
१४०॥
ऐसी हे
वचारणा । नुपजे कवणािचया मना । ते अतय रिचसी तूं ूा ।
पुससी खुणा जीवींिचया ॥४१
॥४१॥
४१॥
हे अ=यंत ू नागर । ऐकतां सुखावे मम अंतर । िनरोपणीं

िनरोपणीं उवे उpहास
थोर । सेवेिस त=पर अनुसरतU ॥४२
॥४२॥
४२॥
हC एकामतेचC िनरोपण । सव =यजोिन hयवधान । सावध क_जे माते ौवण ।

आदरC िनवेदन कEरतU तुज ॥४३
॥४३॥
४३॥
रजोगुण तमोगुण सxवगुण । हे मागां केले तुज िनरोपण । आतां यांचC कोन
वणन । तCह िनवडन
ू सांगतU ॥४४॥
४४॥
सxव हा गौर जाaणजे । रजते पीत ओळaखजे । िन

बड काळC दे aखजे । तम
`हणजे =या नांव ॥४५
॥४५॥
४५॥
ूभाते सxव साaxवक । मायाPहं तामस वोळख । अःतीं राजस चोख ।

ितPह ूकाशक ःवतेजC ॥४६
॥४६॥
४६॥
या
ऽगुणांपासोिन । असे या दे हाची उभारणी । पर राहती कवaणयC ःथानीं ।
तCह ौवणीं सांठवीं ॥४७
॥४७॥
४७॥
रजोगुण तो ःवािध@ानीं वसे । स=वगुण नामीःथानीं

वलसे । तमोगुण
अनुहातीं असे ।
ऽगुण "दसे
पंड हा ॥४८
॥४८॥
४८॥
अनसूया `हणे हे
ऽगुण । यांचC िनवे"दलC ल^ण । पर एक आठवलC
मजलागून । कर ौवण "कंिचत ॥४९
॥४९॥
४९॥
या
पंडाHया पोषणा । जीव
जीव से
वती उदक अPना । हे जाय कवaणया ःथाना
। तेथील खुणा सांग मज ॥१५०
॥१५०॥
१५०॥
तंव द `हणे जी माते । दोन कोठे

वशाळ उदरातC । ते सांठवण
अPनोदकातC । तया नामातC पEरयेसी ॥५१
॥५१॥
५१॥
पोटं उजवे अंगीं जीवन । डावे अंगीं असे अPन । ऐसे दोहं कोठयामाजीं
जाण । अPनोदक जाऊन सांठवे
ठवे ॥५२
॥५२॥
५२॥
उदरं जठरा|नी ूद असे । तो अPनातC पचवींतसे । रसइं "ियां दे वोिन सुरसे
। बाकस =यािगतसे तळकोठYं ॥५३
॥५३॥
५३॥
तळं कोठे दोन असती । तेथC मळमूऽ जावोिन बैसती । तेथील काजकतq दोघे
िनabतीं । तेहं िनगुतीं िनवे"दतU ॥५४
॥५४॥
५४॥
ूाण आaण अपान । तेथील कगq दोघे पवन । आपुलाले कEरती कारण ।
परम सावधान सवकाळ ॥५५
॥५५॥
५५॥
ूाण रसातC घेतसे । भाग इं "ियांतC दे तसC । अपान मळमूऽा लोटतसे ।

कEरती ऐसे उभय काज ॥५६
॥५६॥
५६॥
ूाण तृीचा दे ववी ढC कर । Pयूनािधक जाणवी ूकार । सम=व ःवादाचा

उार । दावी बाहे र करावया ॥५७
॥५७॥
५७॥
तेवींच अपानवाया साचा । =याग करवी अPनोव वायोचा । कोठा शु7 ठे वी

करवोिन रे चा । जीणअजीणाचा ूकार दावी ॥५८
॥५८॥
५८॥
जेhहां जागृत होय अ|नी । तेhहां मागे अPनपाणी । शांत असतां समाधानीं ।
ूकृ ितःथानीं शांत राहे ॥५९
॥५९॥
५९॥
तोच अa|न सबोधC भडकतां । होय अaःथमांसातC
ातC दा"हतां । तेणC बा उवC
uवरता । होय अ-िचता aजhहे सी ॥१६०
॥१६०॥
१६०॥
तोिच अa|न मंद होये । ूाaण न जाणतां अPन खाये । तेणC ती पाचaणक
सोयC । जेिथंची राहे तेथCची ॥६१
॥६१॥
६१॥
तेणC रस न िमळे इं "ियांसी । तेणC ^ीणतां पावे =यासी । =या मोडसीपासोिन

रोगासी । आरं भ िनbयेसी जाaणजे ॥६२
॥६२॥
६२॥
=याच अa|नमुखीं दे ख । उदक Pयून अPन अिधक । तC पच

वतां कपq
आवँयक । ढC कर भडक नाक_ं उठे ॥६३
॥६३॥
६३॥
तया मोडसीचे
वकारC । "दवसC"दवस hयाधी भरे । हे अनुभव दे ह जाणवती
खरे । के
वं
वःतारC िनवCद ू ॥६४॥
६४॥
यदथ रा"हजे सावधान । जाणोिन से

वजे

वजे अPनपान । चतुथाfश ^ुधा ठे वून ।
सुखसमाधान रा"हजे ॥६५
॥६५॥
६५॥
असो आतां हा
वःतार । वदं ू पद
पंडाचा
वचार । -प-पांतीत ूकार । तो
िनधार िनरो
पतU ॥६६
॥६६॥
६६॥
पद परमा=मा जाaणजे । तोिच ओंकार आ"दपु-षा बोिलजे । सकळ आदंचC

बीज बोिलजे । गु-गमC िनरaखजे या पदा ॥६७
॥६७॥
६७॥
पंड `हणजे कंु डिलनी । आ"दश

< सकळःवािमनी । दश वायोगुण अिध@ानी
।
पंडhया
पनी ह होय ॥६८
॥६८॥
६८॥
-प `हणजे नाद
बंद । कळा uयोती वणभेद । हे साकारले ूिस7 । -प
व
वध दा
वलC ॥६९
॥६९॥
६९॥
-पातीत ते िनरं जन । िनराकार पाहे ते िनगुण
। तCिच अ-प होय िनवाण ।
िनरामय जाण िनःसंग ॥१७०
॥१७०॥
१७०॥
एवं हC lान जीवींचC । तC `यां िनवे"दलC स=य साचC । ओळखावया अिधकार

गु-पुऽाचे । येर इतरांचे असेना ॥७१
॥७१॥
७१॥
हC lान जाणावया । शरण जाई जीवC गु-राया । ते दा

वतील करोिन दया ।
िनरसोिन माया अंतरंची ॥७२
॥७२॥
७२॥
अनPयभावC जाता शरण । ते ता=काळ छे "दतील अlान । "दhय [Fीं

ूकाशवून । आ=मlान बाण
वती ॥७३
॥७३॥
७३॥
तया lानासी पावतां । ता=काळ तुटे दे हं अहं ता । दे हातीत होय अवःथा ।
ःवनीं"ह िचंता नुपजे कधी ॥७४
॥७४॥
७४॥
तवं अनसूया `हणे राजसा । ौवणीं आनंद उपजे मानसा । जे रत जालेती

अ.यासा । =यांHया
वलासा कोण पावे ॥७५
॥७५॥
७५॥
ते सुखानंदसागरं । बुडोिन भोिगती ःव-प लहर । तया नावडती मो^ चार

। सुख िचदबंरं सवदा ॥७६
॥७६॥
७६॥
अ.यास करणC असे कठYण । पर वाटे करावC ौवण । यदथ आठवा ऐसे ू
। तुजलागीं क-न ऐकते ॥७७
॥७७॥
७७॥
जC जC तुवां िनरो
पलC । तC आवडनC `यां ौवण केलC । ौवणlानC आaणक
सुचले । सुच
वतां िनवे"दलC पा"हजे ॥७८
॥७८॥
७८॥
ते ू कोण `हणसी । ऐक िनरो

पतC आतां तुजसी । कोठC वःती नाद
बंदासी
। मन
पंडपवनासी योaजले कोठC ॥७९
॥७९॥
७९॥
यावर वदे ःवामी द । या ॄ~ांडिशखरांआंत । नाद
बंद वाःतhय करत । हे
जाण िनabत अं
बके ॥१८०
॥१८०॥
१८०॥
Tदयी वसतसे हC मन नाभीं वसतसे पवन । एवं चौघांचC ःथान । तुज

िनवेदन पi केलC ॥८१
॥८१॥
८१॥
या शरराभीतरं । यांचC वाःतhय असे िनधारं । या

पंडाची कतृ= वपर ।
यांचेिन बर चालतसे ॥८२
॥८२॥
८२॥
तंव आaणक अनसूया पुसे । Tदय नसतां मन कोठC वसे । नाभी नसतां पवन
वलसे । ठायीं बैसे कवaणया ॥८३

॥८३॥
८३॥
तंव उर िनरोपी "दगंबर । जंव नhहतC Tदयभांडार । तंव शूPयामाजीं िनधार
। होत साचार मन तेथC ॥८४
॥८४॥
८४॥
नhहतC जेhहां नाभीःथान । तi िनराकारं होता पवन । ऐसC उभयांचC िनरोपण

। कर
वलC ौवण जीवीं धर ॥८५
॥८५॥
८५॥
हC पEरसोिन अनसूया । `हणे बरवC िनरो

पलC ूाणसखया । आaणक मन
इHछY पुसावया । तCह सदया ऐक तूं ॥८६
॥८६॥
८६॥
िनराकार साकार आलC । पंचभौितक

वःतारलC । शेवटं कैसे समावलC । तC
मज व"हलC सांग आतां ॥८७
॥८७॥
८७॥
तंव अवधूत `हणC वो जननी । हे पंच ूळयाची

वंदानी । तूं पुससी
मजलागोनी । तेिच िनरोपणीं िनवे"दतU ॥८८
॥८८॥
८८॥
जीवमाऽ हे वावरती । अPनोदकांतC से

वती । नाना उपभोग ब_डा भोिगती ।
सुखC पहडतीं
ु ःवानंदे ॥८९॥
८९॥
वावरती असतां "दनमान । रजनींत कEरती शयन । हा िन=य ूळयो जाण ।
पुनरा जनन ूभातीं ॥१९०
॥१९०॥
१९०॥
ऐसा आयुंयमयादेचा भर । तUवर

तUवर िन=य मृ=युजनन साचार । तC आयुंय
सरतां िनधार । होय हEरहर दे हाचा ॥९१
॥९१॥
९१॥
हे दोन ूळय जीवां असती । ितसया ूळयातC ऐक िनabती । चार युगC

सह] वेळां जाती । तो "दवस `हणती ॄ~याचा ॥९२
॥९२॥
९२॥
तो िन=य कर उ=प

कारण । तया ूपंचाचा लोटतां "दन । होतां
वधाितयाचा अःतमान । कर शयन सुखासनीं ॥९३

॥९३॥
९३॥
विध कEरतांिच शयन । मयादा दे तील अवघे सांडोन । अभुत होईल

पापाचरण । कंपायमान होय धरा ॥९४
॥९४॥
९४॥
पापC न
पके धरणी । जीव मरती अPनावांचोनी । अकाची पडे ल बहतपणी
ु ।
मेघ गबदोनी सुटती ॥९५
॥९५॥
९५॥
ते उदक शो
षतील सैरा । वषतील
तील तेhहां मुसळधारा । बुडोनीया जाईल अवधी
धरा । ठाव सागरा मग कैचा ॥९६
॥९६॥
९६॥
अवघे जळबंब होईल । स=यलोकातC पाणी चढे ल । िनशी सरतां अगुF िभजेल
। तi जागेल तो
वधी ॥९७
॥९७॥
९७॥
एवं हा दे aखजे ितसरा ूळयो । पाहोिन

वधीसी होय
वःमयो । अहा
केिलयाचा जाला लयो । िनिC त ^यो
^यो जाला क_ ॥९८
॥९८॥
९८॥
ॄ~पळयो `हणती यासी । मागुती

वधाता सावध मानसीं । होवोिन रिचता
होय सृFीसी । ःवसंसारासी जाण तूं ॥९९
॥९९॥
९९॥
एवं उ=प
लयो होतां । पूण आयुंयीं
वधी भरतां । मग -िूळयाची ऐसी
वाता । पृथक सांगतां मंथ वाढे ॥२००
॥२००॥
२००॥
पुढC श<_चा महाूळय । सव एवं आटोिनया जाय । पंचभौितकां होय लय ।

पावती ठाय जPमतांतो ॥१
॥१॥
आपीं शो
षलC पृवीतC । तेज शोषी =या आपातC । पवन शोषी तेजातC । गगन
पवनातC िगळतसे ॥२
॥२॥
शूPयC मािसलC तC गगन । साकार गेलC मावळोन । शूPयाकार िनराकारं जाण

। बीजीं समावोन वृ^ गेला
ला ॥३
॥३॥
तxवापासाव त=वC जालीं । तxवींच तxवC समावलीं । िनराकार होवोिन ठे लीं ।

जळं
वरालीं जळगार ॥४
॥४॥
aजतुकC हC [ँय "दसे । िततुकCह अवघC नासे । सांड िमया ॅम कैसे ।

जावोिन बैसे अ
वनाशीं ॥५
॥५॥
जीव न गुंते मायापाशीं । तर हािच होय अ

वनाशी । मायायोगC जीवपणासी
। नाम यांसी ःथा
पलC ॥६
॥६॥
पाहतां अ-प -पा आलC । मायादे वीनC नाम केलC । अहं उारC ची ूगटलC । -प
उदे ले मायेचC ॥७
॥७॥
आपआपुली छाया । तैसीच जाण ईwराची मामा । आप आपणातC

वसरोिनया
। भुलला वांया छायेसी ॥८
॥८॥
जi छाया अचळ राहे खर । ते स=य माय जाण िनधार । छाया माया
बरोबर । पाहे
वचारं शोधोनीं ॥९
॥९॥
छायेची करोिनया सांड ।
ववेकC आ=म
वचारणा मांड । शोधोिन घे} आपुले
भांड । वाउगी
वतंड सांडोनी ॥१०
॥१०॥
१०॥
सांड जो माियक पसारा । तोिच पावे आa=मक सारा । हािच तूंतC "दधला
वसारा । टाकोिन आसरा सार घे} ॥११

॥११॥
११॥
सार uयाचC =यापासीं आहे । आ=म

वचारणीं
वचारोिन पाहे । uयाचा लाभ
=यासी होये । जाaणजे सोये गु-कृ पC ॥१२
॥१२॥
१२॥
ौीगु-कृ पायोगC ूिस7 । जाaणजे षचब_ंचे भेद । ते गती जाणोिनया शु7 ।

घेइजे बोध सातhयाचा ॥१३
॥१३॥
१३॥
जो सवlानाची जाणे वोज । तो सातhयाची घेईल समज । साधील आपुलC

ःव"हत गुज । आपुलCिच बीजा आपण पाहे ॥१४
॥१४॥
१४॥
तC बीज जया हातीं आलC । गु-ूासादC पूण लाधलC । ते जPममरणापासो

चुकले । पद पावले अ
वनाश ॥१५
॥१५॥
१५॥
नाश नाहं जयासी । अ

वनाश `हण
वजे तयासी । तया भेटतां तCिच होसी ।
ये वोळखीसी वम ऐका ॥१६
॥१६॥
१६॥
ॅमरचे ःपशq क-न । ॅमरच जाली आिळका पूण । अa|नसंगC का@पण ।

होउन हरण अa|न होय ॥१७
॥१७॥
१७॥
वाती दपा भेटू ं जातां । ःवयCिच पावली ती दपता ।

बंद ु िसंधम
ु ाजीं पडतां ।
नये का"ढतां िसंधु होय ॥१८
॥१८॥
१८॥
तेवीच हC ह जाण माते । वम िनवे"दलC स=य तूंतC । अ.यासीं योaज या मनातC
। साधी कायातC ःव"दताHया ॥१९
॥१९॥
१९॥
येिच कारणासाठYं । पावली नरदे हाची कोटं । येथिच होय ौमिनवट ।
सािधतां हातवट गु-कृ पC ॥२२०
॥२२०॥
२२०॥
तंव अनसूया `हणे गुणिनधाना । िनंबलोण क-ं तुaझया िनरोपणा । जेणC

बोध केला माaझया मना । भा
वक सuजना लहानथोरां ॥२१
॥२१॥
२१॥
बोध नोहे हा उपदे श । नुरवी अlानाचा लेश । ौवण कEरतां "दवसC"दवस ।

lान
वशेष लाधवी ॥२२
॥२२॥
२२॥
ौवणेिच करतसे सधन । मननीं अिधकार वाढे गहन । िनजयासC

अ.यािसतां पूण । स=वर दशन पावेल पi ॥२३
॥२३॥
२३॥
िनजतxवीं होतां भेटं । मुसवळोनी होय खोट । सबा तोची पाठYंपोटं । nै त

गोFी हारपली ॥२४
॥२४॥
२४॥
nै त अवघC िनरसलC । अnय=व जीवीं ठसलC। तC िनराकारं जावोिन वसलC ।

घृतीं समरस जालC नवनीत ॥२५
॥२५॥
२५॥
असC तुझC हC िनरोपण । तेणC तृ केलC माझC ौवण । पEर आaणक ऐकावया
इHछY मन । उबग वाटो नये जीवा ॥२६
॥२६॥
२६॥
ष¬चबाचे ऐकावे भेद । ये

वसीं उपजला जीवीं आनंद । तूं lाता होसी
ःवतःिस7 । िनरोपी सावध ौवणीं मी ॥२७
॥२७॥
२७॥
मज ौवणावांचोिन पाहं । गोड न लगे आन कांहं । जागृतीं ःवन

सुष
ु ीठायीं । ौवणिच दे हं आठवंते ॥२८
॥२८॥
२८॥
ौवणीं िच जडलC मातेचC । हC अवधूतासी कळलC साचC । िनरोपणीं पाऽ नोhहे
काचC । सांठवण सुरसाचC होय िनकC ॥२९
॥२९॥
२९॥
हC जाणोिन मानसीं । अंतरं उpहासला अ
वनाशी । `हणC िनरोपणीं तोषवूं
मातेसी । जेणC ितजसी सुख होय ॥२३०
॥२३०॥
२३०॥
हा अवधूत सदय उदार । आत भूतांचC जाणतो अंतर । पुरवी मनोरथ समम
। दयासागर दनबं
दनबंधु ॥३१
॥३१॥
३१॥
पुढले ूसंगीं िनजमायेसी । िनरोपणीं तोषवील ौोतयांसी । सांगेल

ष¬चबािचया भेदासी । अनुबमCसी आदरC ॥३२॥
३२॥
अहो तु`ह संत ौोते जन । तु`हा

वन
वतU कर जोडन
ू । हC
पकलC ^ेऽ
तु`हांलागोन । अिधकार पूण येिथंचे तु`ह ॥३३
॥३३॥
३३॥
आवड करोनी रस से
वजे । तृीपयfत ःवीकाEरजे । पं<_ं अनंतसुता घेइजे ।
लाभ दे इजे िनजशेष ॥३४
॥३४॥
३४॥
इित ौीदूबोधमंथ । ौीनारदपुराणींचC संमत । पEरसोत भा

वक lानी पं"डत
। पंच
वंशोयायाथ गोड हा ॥२३५
॥२३५॥
२३५॥
॥ इित पंच
वंशोयायः समाः ॥
ौीदाऽय - मानसपूजा
ौीगणेशायनमः
शायनमः । ौीगु-.योनमः ।
ूथम होवोिन सुःनात । मन क-िनया प

वऽ । आसनी बैसावC ःवःथिच ।
ौीगु-मानसपूजेसी ॥१
॥१॥
िस7ासना-ढ यानीं । खेचर मुिा धारणीं । तूंिच तारक आ`हां लागुनी ।

हEर ःव-पी दगु- ॥२
॥२॥
मानसपूजC कारणC । पEरवारासह तु`ह येणC

णC । उतावीळ मी दशनाकारणे ।
ऐसी ूाथना करावी ॥३
॥३॥
सुवणय<
ु र=नज"डत
नज"डत । दे वतामय सुंदर खिचत । िसंहासन मी कapपलC येथ ।
बैसावC जी सगु- मूतt ॥४
॥४॥
कपुर चंदन िमिौत तेलC । पादू^ालना जल कapपलC । ःवीकार कर हो

येवेळC । तव चरण ू^ािळतU ॥५॥
गंधतुलसी
बpवपऽ । उदक अ^ता शमी प
वऽ । यांनीं भरलC हC सुवणपाऽ ।
सुवास तयांचा 2याहो ःवामी ॥६
॥ ६॥
सुवािसक जल मनांत आaणलC । सुवणपाऽीं मग तC भरलC । भ<_नC तु`हा

अपण केलC । आचमन मधुपक "दगंबरा ॥७
॥७॥
सुगंिधत सुंदर तेलC । ःनानालागीं मी कapपयलC । पंचामृतC गंगोदकC PहाaणलC

। ःवीकारजी दे वराया ॥८
॥८॥
"दगंबराहो आचां =यजलC । भ<_नC तु`हां अिभषे"कलC । भगवC व] मृगचम

अ
पलC । ःवीकार करा हच ूाथना ॥९
॥ ९॥
बहू सूऽांनीं असे यु< । ऐसC हे ॄ~सुऽ । `हणूनी दे वतामय सूऽ । धारण
करा गु-वया ॥१०
॥१०॥
१०॥
भःम कःतुर आaण केशर । चंदनयु< पEरकर । र=ना^ता

ना^ता असती तयार ।
अलंकृत तु`हां कEरतसC ॥११
॥११॥
११॥
तुळसीगंध शिम
बpवपऽ । सुवािसक नानापुंपC येथ । मनात कapपलीं `यां
बहत
ू । अ
पली ती सगु-चरणी ॥१२
॥१२॥
१२॥
ला^ािसता अॅक ौीवास । ौीखं

ौीखंड अग- गु|गुल खास । यु<अ|नींत धूपास
। घातलासे यितराया ॥१३
॥१३॥
१३॥
सुवणपाऽ मी कapपलC । तयांमयC दप ला

वले । कपुर यु< ूuवािळलC ।
ःवीकाराहो दूभू ॥१४
॥१४॥
१४॥
षरसाचC पवाPन पEरकर । गोरसयु< िमFाPन साचार । सुवणपाऽीं ठे

वलC
स=वर । भ^ण
भ^ण जलपान करावC ॥१५
॥१५॥
१५॥
हःतमुख ू^ालून । सवेिच आचमन क-न । तांबल

ु दa^णा"दफलेन । संतुF
hहावC ःवािमया ॥१६
॥१६॥
१६॥
र=नदपां
नदपांची आरती लावून । आaण आपणा नमःकार क-न । कEरतU तवगुण
वणन । ूदa^णा स"हतपi ॥१७
॥१७॥
१७॥
"दगंबराहो तव मःतक_ं । अ
पली मंऽपुंपांजली क_ं । गायन वादन नतना"द
। उपचार षोडश अ
पले ॥१८
॥१८॥
१८॥
तव ूेरणेनC ूेEरत । अlान पामर मी खिचत । पूजा केलीहो =वEरत । ूेरक

तु`हं संतुF hहावC ॥१९
॥१९॥
१९॥
मग घालोिन ूदa^णा । कEरतU साFांग नमना । करnय जोडोिन जाणा ।
तव ूाथना करतसC ॥२०
॥२०॥
२०॥
जयजयाजी "दगंबरा । जयजयाजी अऽीकुमरा । ॄ~ा

वंणू महे wरा ।
सांभाळावC बालकांसी ॥२१
॥२१॥
२१॥
तूं दनांचा कैवार । अवतरलासी अनुसय

ू ोदरं । तुझी भ<_ जो िनरं तरं ।
ूितपािळसी वरदहःतC ॥२२
॥२२॥
२२॥
ऐसी ूाथना क-न । मागतसC तुजलागुन । या मानसपूजेचC पठण । कEरतां

दःखC
ु हरावीं ॥२३
॥२३॥
२३॥
भ<ांची hहावी कामना पूण ।

पशाHचा"द बाधा िनरसन । अनेक संकटांपासून
। मु< hहावे भ<ानC ॥२४
॥२४॥
२४॥
येणCपर मागतां वर । ूसPन झाला यितवर । जो भ

<भावC पठण करल नर
। संकटC =याचीं दर
ू पळती ॥२५॥
२५॥
वwास धरल जो मानसीं । =यासी कृ पा करल औदं बरवासी

ब
ु रवासी । न `हणाहो
अस=य यासीं । अनुभवC कळU येईल ॥२६
॥२६॥
२६॥
इित ौी ददास
वरिचतं दाऽय मानसपूजाःतोऽं संपण
ू म
्।
॥ ौीदापणमःतु ॥
॥ "दगंबर "दगंबरा ौीपादवpलभ "दगंबरा ॥

http://www.khapre.org

श्रीदत्तप्रबोध

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

श्रीदत्तप्रबोध

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ौी अनंतसुत

ौीगणेशाय नमः । ौीसरःवतयै नमः । ौीगु-.यो नमः । ौीदाऽेयाय नमः

ॐ नमोजी गजवदना । मंगलाधीशा मंगलकारणा । अमंगला"द

जयजयाजी वबतुंडा । कुबु

जयजयाजी लंबोदरा । गणािधपती तूं सुंदरा । सकलािध@ा उदारा । गुणगंभीरा

जयजयाजी िचंतामणी । पावसी भ<ाHया कामनीं । हे तु नुरवीसी =या मनीं ।

जयजयाजी मोरया । तुज

तैसी तुझी कृ पा नसता । केवीं रसयु< होय क

एका^रमंऽ जपून । "कतेक_ं केलC अनु@ान । =यावर ूसाद तोषवून ।

मी तव हनदन पामर । न घडे कांहं तो

मज तU नकळे साधन । `हणोनी कर नामःमरण । तूं अनाथनाथ

मागC कवीHया Tदयी । राहोिन वद

गजवदना तुझC अिध@ान । सवाf घटं आहे पूण । मज

हC तो तु`हां नोhहे उिचत । येणC ॄीदा होईल घात । मी तव अPयायी पितत

आतां करोनी अित =वरा । मज दनातC अंगीकारा । पाप

या मंथाची रचना । िस7स Pयावी गजवदना । सवपEर

ऐसी ूाथना कEरतां । तU Tदयीं आ

मग जयजय शmदC क-न । गजतां आनंदलC मन । पाहोिन सगुण=वाचC यान

पावलावर साजEरया । गुंजारवती घागEरया । तोरड आaण वां"कया ।

जानुजंघानागर । अटस मांडया ूबळ थोर । कटं वे

आर< करतळ आaण रे खा । रे aखpया अती =या सुरेखा । करामी तो चंि

उरला जो का चतुथ कर । सव काजीं अितत=पर । केवी वदं ू तो

भुजदं ड दं डं शोभती । नाना

कंठःथूल िनकट जाणा । मु<ाहार ज"डत नाना । एकावळचा सलंबपणा ।

शुंडामं"डत भhय वदन । तया शोभती शूपक

भाळं शोभे अंबध

तयावर "दhय मaण । मsयावर

मु<ा घोषाची झpलाळ । शोभते दोह कंु तली । कोटसूयू

अितपुF तो उं दर । वहन तयाचC

जयजय गणपती गुणालया । धुंडराजा तूं मोरया । जय जय दवाf

जयजयाजी कमळभूषणा । मंदार

व2ननाशना । हे गजानना तुज नमो ॥४७

जयजय सुरवरर^का । ूचंड दै xयसंहारका ।

ःतवनीं तोषोिन मोरे wर । अभयूसाद दे स=वर । `हणे वदे िनरं तर । िचा

जे इHछा धEरली मानसीं । तi िन

नमो ॄ`हनं"दनी कुमार । जगदं

तुझे कृ पेचC म"हमान । अगाध जाणती क

जर वाचाळ कर बडबड

हC वम जाणोिन िचीं । तुज निमतो जी सरःवती । ःत

तूं माता माझी ःनेहाळ । अभकाची पुरवी आळ । जाणसी अंतरचC सकळ ।

अlान बोलाचे भाषणीं । तुज पाचार ूाकृ त वचनीं। ःतुितःतोऽ गीवाणीं ।

नाना साधनC सािधतां पूण । होसी तयां तूं सुूसPन । जाणोिन या

जे का थोर यो|य असती । ते दनावर कEरती

माते तूं सवाfहू िन थोर । सदयपणC तुझा ब"डवार । ते ऐकोनी साचार ।

क-णाघने आ"दजननी । तुज

सुहाःय वदन अितसुंदर । मु<ालेणी अितनागर । कंु दपुंपी शुॅहार । शुॅचीर

शुॅकंचुक_ कुचमंडळं । मृगदळ

कंठYं साजरC कंठाभरण । कणt डोलती कणभष

िसंहक"टबंद साaजरा । जािळपेटया -ळे करा । शोभा तेणC पातली िचरा ।

पदं -ळ तोडे पiजण । अंगळ

साaजरC मातेचC मुखकमळ । नाक_ं सुपानी मु<ाफळ । बोलतां दं तांचा झळाळ

इचC ःव-पाची तुलना । न येिच भुवनऽयीं कोणा । लावsयवती हना ।

आ"दमाया हे ॄ~कुमार । बैसली "दसे हं सावर । ते पाहतां नेऽचकोर ।

अितशुॅ अंगकांती । कांहं कनकवणदी । प^ सलंब

चहंू वाचेसी सौरस । माते तुझाची कृ पारस । सव सा

जयजय मूळ पीठवािसनी । सवा=मके मंगलदाियनी । जय भुवनऽयगािमनी ।

जयजय उदारे सवlे । िनजानंदे गुणूlे । कृ पा कर वो सवlे । क

मी दन अनाथ शरणागत । धरोनी ूाथt

ऐसी वदे वा|वpली । वदोिनया अ[ँय जाली । रसनेःथळं रा"हली । भावे

आतां नसूं तो सगु-नाथ । जो सदै व उदार भा|यवंत । सवlपणC

जो अlानाचा नाश कर । जो lानदप उजळं अ.यंतरं । जो ने भवािचया

जो दन जनातC तार । अघोर पा

जो तpलीन ॄ~ानंद । सेवका बैसवी िनजपदं । जो तो"डता आिधhयाधी ।

तो आना"द सगु- अनंत । जो hयापकपणC

ौीगणेशाय नमः । ौीसरःवतयै नमः । ौीगु-.यो नमः । ौीदाऽेयाय नमः

मी तव हनदन पामर । न घडे कांहं तो

मज तU नकळे साधन । `हणोनी कर नामःमरण । तूं अनाथनाथ

गजवदना तुझC अिध@ान । सवाf घटं आहे पूण । मज

आतां करोनी अित =वरा । मज दनातC अंगीकारा । पाप

या मंथाची रचना । िस7स Pयावी गजवदना । सवपEर

ऐसी ूाथना कEरतां । तU Tदयीं आ

मग जयजय शmदC क-न । गजतां आनंदलC मन । पाहोिन सगुण=वाचC यान

पावलावर साजEरया । गुंजारवती घागEरया । तोरड आaण वां"कया ।

जानुजंघानागर । अटस मांडया ूबळ थोर । कटं वे

उरला जो का चतुथ कर । सव काजीं अितत=पर । केवी वदं ू तो

भुजदं ड दं डं शोभती । नाना

कंठःथूल िनकट जाणा । मु<ाहार ज"डत नाना । एकावळचा सलंबपणा ।

भाळं शोभे अंबध

तयावर "दhय मaण । मsयावर

मु<ा घोषाची झpलाळ । शोभते दोह कंु तली । कोटसूयू

अितपुF तो उं दर । वहन तयाचC

जयजय गणपती गुणालया । धुंडराजा तूं मोरया । जय जय दवाf

ःतवनीं तोषोिन मोरे wर । अभयूसाद दे स=वर । `हणे वदे िनरं तर । िचा

नमो ॄ`हनं"दनी कुमार । जगदं

जर वाचाळ कर बडबड

हC वम जाणोिन िचीं । तुज निमतो जी सरःवती । ःत

तूं माता माझी ःनेहाळ । अभकाची पुरवी आळ । जाणसी अंतरचC सकळ ।

अlान बोलाचे भाषणीं । तुज पाचार ूाकृ त वचनीं। ःतुितःतोऽ गीवाणीं ।

नाना साधनC सािधतां पूण । होसी तयां तूं सुूसPन । जाणोिन या

जे का थोर यो|य असती । ते दनावर कEरती

शुॅकंचुक_ कुचमंडळं । मृगदळ

कंठYं साजरC कंठाभरण । कणt डोलती कणभष

पदं -ळ तोडे पiजण । अंगळ

इचC ःव-पाची तुलना । न येिच भुवनऽयीं कोणा । लावsयवती हना ।

आ"दमाया हे ॄ~कुमार । बैसली "दसे हं सावर । ते पाहतां नेऽचकोर ।

अितशुॅ अंगकांती । कांहं कनकवणदी । प^ सलंब

चहंू वाचेसी सौरस । माते तुझाची कृ पारस । सव सा

जयजय मूळ पीठवािसनी । सवा=मके मंगलदाियनी । जय भुवनऽयगािमनी ।

जयजय उदारे सवlे । िनजानंदे गुणूlे । कृ पा कर वो सवlे । क

मी दन अनाथ शरणागत । धरोनी ूाथt

ऐसी वदे वा|वpली । वदोिनया अ[ँय जाली । रसनेःथळं रा"हली । भावे

आतां नसूं तो सगु-नाथ । जो सदै व उदार भा|यवंत । सवlपणC

जो अlानाचा नाश कर । जो lानदप उजळं अ.यंतरं । जो ने भवािचया

जो दन जनातC तार । अघोर पा

जो तpलीन ॄ~ानंद । सेवका बैसवी िनजपदं । जो तो"डता आिधhयाधी ।

तो आना"द सगु- अनंत । जो hयापकपणC

सगु- दयाळा समथा ।

जयजय सगु- "दगंबरा । सवhयापका सवqwरा । ॄ~ानंदा िन

जय सगु- चैतPयघना । मोहHछे दका दःखभं

जय सगु- ःवानंदराशी । अभेदभेदा उPमिनवासी । ॄ~ावबोधा िच=सुखासी

तुजवीण कोsह थोर । भुवनयऽीं न दे खU साचार । शोधोिन पाहतां मंथांतर ।

सगु-दै वताहोनी । आगळा नसेिच

जर `हणवी ती माता

हनदन मी शरणागत । तव पदाचा अं"कत । असC ^ीण नेमःत । थोर

मूढ मिलन अlान । अभक नेणता पूण । अनिधकार जाण । कुbळमलीन

तु`ह कृ पेचे सागर । मी शरणागत पामर । अंगीकारोनी कृ पाकर ।

तूं गु-राज आमुची माउली । दनादब

तंव तो कृ पाळू सगु-राणा । आनंदे ूगटोिन बोले वचना । बाळका बहु

जयजय सगु- परा=परा । आ"दअना"द

आपुलेनी कृ पाबळC । मज दना पावन केलC । हे तु सकळ पुर

तव बोले गु-राज । कवण अथ तो सांगे मज । आतां न धर संकोच लाज ।

मग जयजयकारC टाळ । पी"टली आनंदTदयकमळं । पुढतीं भाळ

या बोलातC ऐकून । सगु- कEरती हाःयवदन । बारे आपुली श

एकाम करोनी मन । आठवुनी सगु-यान । कर मंथाचC लेखन । Pयून तC

कृ पा उपजोनी सगु-नाथा । `हणे बा न कर कांहं िचंता । मीच मंथ

या पर ौीगु- अनंत । आनंदC वरूदान दे त । धावूनी चरणीं जडला सुत ।

भावC धEरतां [ढ चरण । सगु- दे तसे अभयदान । िन

उभय संयोगमेळं । संभव माते उदरकमळं । नवमास ओझC पाळं । अनेक

कामC उदं ड कर दे खा । गभासी लागU नेद धका । रसनेHया रससुखा ।

जUवर गभाचा वास । तUवर दःख

Pहाणोिन केलC िनमळ । ःनेहC भEरलC सीरताळ । राऽं"दवस जपे ःनेहाळ ।

हC जणोिन करावC सेवन । तर मी मशकक_टक हन । कiचC मातC अंगवण ।

लौ"ककसंबंधC क-न । उभयतांचे वं"दले चरण । पर मागतU कृ पादान ।

अनंतची माझा सगु- । अनंतची होय

=यांनींच बोिधलC वम मजसी । आदरC शरण जाय संतांसी । ल^ ठे वी =यांचे

तोषवUनी कर ूसPन ।

महाराज तु`ह संतमूतt । अवतार-पC ूगटला a^तीं । उ7रावया दनांूती ।

जी तु`ह धमःथापना । तारावया या पिततजना । करावया भ

तु`ह केवळ ईwर । करावया जगद7ार

अहो जी तु`ह योिगराज । सदय lाते सतेज । तु`हा

संत तु`ह शांत दांत । मूितमत

जर जाला वेदपाठक । "कंवा तपोधन अिधक । क_ं यागा"दकता मख । तया

तु`ह संत अnय िनःसंग । पर ॄ~ं तुमचा भोग । सदाचरणीं भ

साधु तु`ह "दनदयाळ । अंतर तुमचC अितकोमळ । शरणागतांचC ूितपाळ ।