Professional Documents
Culture Documents
A. Pang-abay na pamanahon
Ang pang-abay na ito ay nagsasaad kung kailan naganap o magaganap ang kilos ng isang
pandiwa sa pangungusap. Ang mga pang-abay na ito ay may pananda, walang pananda, o
nagsasaad ng dalas.
Halimbawa
A.1. May pananda
1. Hanggang kailan ka magtitiis sa panankit ng ngipin mo?
2. Naging masigagsig sa pag-aaral si Alexandra mula nang binigyan siya
ng cellphone
3 Nakaugalian na ng pamilya ni Nira na magpakain tuwing kaarawan ng kaniyang
ama.
A.2.Walang pananda
1. Ipalalabas mamaya sa telebisyon ang panayam kay Artemio.
2. Ang kaarawan ni Marcelo ay ipinagdiwang kahapon sa kanilang tahanan.
3. Manonood kami bukas ng pelikula ni Vice Ganda sa SM City.
A.3. Nagsasaad ng dalas
1. Tuwing nobyembre lumuluwas ng Manila si Arci.
2. Araw-araw kung mamili sa palengke si Aling Pacita.
3. Nakasanayan na ni Louie na uminom ng isang basong tubig tuwing pagkagising
sa umaga.
B. Pang-abay na panlunan
Ang pang-abay na panlunan ay tumutukoy sa pook ng pinangyarihan o pangyayarihan
ng kilos sa pandiwa. Ang mga pariralang sa at ka yang kadalasang ginagamit sa uri ng
pang-abay na ito. Ang sa ay ginagamit kapag kasunod ang pangngalang pambalana o
panghalip at kay o kina naman kapag ang kasunod ay pangngalang pantanging ngalan
ng tao.
Halimbawa
1. Maraming masasarap na pagkain ang puwedeng mapagpilian sa turo-turo sa bayan.
2. Inutusan ko si Liza na bumili ng bulaklak para sa kaarawan ng nanay.
3. Nakapunta na si Cristina sa lugar ni Apo Whang Od.
C. Pang-abay na pamaraan
Ang pang-abay na ito ay naglalarawan kung paano naganap, nagaganap o magaganap
ang kilos na ipinapahayag ng pandiwa. Ang mga panandang nang, na at ng ang
kadalasang ginagamit sa pagtukoy ng naturang uri ng pang-abay.
Halimbawa
1. Maliwanag magsalita an gaming propesor.
2. Napakabagal ng usad ng mga sasakyan sa Edsa.
3. Dahan-dahang sinusuklay ng nana yang buhok ni Elsa.
D. Pang-abay na pang-agam
Ang pang-abay na ito ay nagpapahiwatig ng di-katiyakan sa pagganap ng kilos ng
pandiwa.
Halimbawa:
1. Siguro nga nagbago na si Baron.
2. Magbabakasakali lang naman ako baka pwede mo akong mapahiram ng pera.
3. Tila uulan ngayon.
E. Pang-abay na panang-ayon
Ang pang-abay na panang-ayon ay nagsasaad ng pagsang-ayon ng nagsasalita sa
pangungusap.
Halimbawa:
1. Tunay ngang masarap ang mangga sa Guimaras.
2. Oo, asahan mo na darating ako sa pinag-usapan nating oras at lugar.
3. Talaga ngang iba ang napupundar kung may kamag-anak ka sa abroad.
F. Pang-abay na pananggi
Ang pang-abay na pananggi ay nagsasaad ng pagsalungat ng nagsasalita sa
pangungusap.
Halimbawa:
1. Huwag mong ipagsasabi kahit kanino ang iyong narinig.
2. Kaunti pa rin ang ayaw tumigil sa paninigarilyo kahit na may hindi kanais-nais na
larawan sa pakete ng sigarilyo.
3. Hindi pa naghihilom ang sugat ng nakaraan.
H. Pang-abay na pamitagan
Ang pang-abay na ito ay nagsasaad ng paggalang.
Halimbawa
1. Kailan po darating ang tatay?
2. Opo, maghuhugas na ng pinggan.
3. Sa kanan ho makikita ang palikuran ng mga babae.
Sanggunian: Dullo, E. et.al. 2015. “Komunikasyon 5 : batayan at sanayang aklats sa
Filipino.”
Ang pandiwa o verb sa wikang Ingles ay isang salita o lipon ng mga salita na
nagsasaad ng kilos o galaw, pangyayari, o katayuan. Isa ito sa mga Bahagi ng
Pananalita o Parts of Speech na nagbibigay buhay rin sa isang pangungusap.
Uri ng Pandiwa
Halimbawa:
Hindi na ito nangangailangan ng tuwirang layon na tatanggap ng kilos dahil ito ay ganap
o buo na ang diwang ipinahahayag at nakatatayo na itong mag- isa.
Halimbawa:
Nabuhay si Mary.
Sina Elpie at Jhen ay ikinasal.
Lumilindol!
Natuwa ang magulang sa mataas na marka ng kanyang bunso.
Kumakain sa plasa ang mga kabataan.
Ang magkakapatid ay nagdarasal ng sabay-sabay.
Binura ni Magda ang nakasulat sa pader.
Si Alona ay aawit sa Tawag ng Tanghalan.
Nagkukwentuhan ang mag-asawa sa loob ng bahay.
Inaantok si Lea.
Mga Aspekto ng Pandiwa
Ito ay nagsasabi na natapos na ang sinimulang kilos. Kung minsan, ang panlaping
“nag” ay karaniwang idinirugtong sa unahan ng pandiwang ginagamit sa pangungusap.
Halimbawa:
Halimbawa:
Halimbawa:
Halimbawa:
1. Tumakbo
Halimbawa: Kung alam ko lang na tapos na kayong kumain ay hindi na sana ako
sumunod pa.
3. Gagawa
11. Isinusulat
4. Ayon sa — ginagamit upang iukol ang mga pananalitang tinuran ng isang may
kapangyarihan o isang sanggunian.
"Ayon sa datos ng United Nation'
A. PAG-UUGNAY O PAGHAHAMBING
C. PAGSASALIN NG KATANGIAN
1. Personipikasyon o Pagsasatao (Personification) - Ginagamit ito upang bigyang-
buhay, pagtaglayin ng mga katangiang pantao - talino, gawi, kilos ang mga bagay na
walang buhay sa pamamagitan ng mga pananalitang nagsasaad ng kilos tulad ng
pandiwa, pandiwari, at pangngalang-diwa.
Halimbawa: Hinalikan ako ng malamig na hangin.
D. PAGSASATUNOG
1. Panghihimig o Onomatopeya (Onomatopoeia) - ito ang paggamit ng mga salitang
kung ano ang tunog ay siyang kahulugan.
Halimbawa: Ang lagaslas nitong batis, alatiit nitong kawayan, halumigmig nitong hangin,
ay bulong ng kalikasan.
3. Repitasyon – pag-uulit ng mga salita o parirala upang bigyang – diin ang isang
aspekto ng akda.
Halimbawa: Ito nga! Ito nga! Itong-ito nga.
Idyoma
Ang isang sawikain o idyoma ay isang pagpapahayag na ang kahulugan ayhindi
komposisyunal sa ibang salita, hindi binubuo ng tumpak na kahuluganang mga kanya-
kanyang salita na nabuo. Ito ay di-tuwirang pagbibigaykahulugan at pagpapakita ng
kaisipan at kaugalian ng isang lugar.
Halimbawa
1. butas ang bulsa - walang pera - Palagi na lang butas ang bulsa mo dahilpalagi kang
nagsusugal.
2. ilaw ng tahanan - ina - Magaling ang aming ilaw ng tahanan pagdating sapagluluto.
3. alog na ang baba - matanda na - Kayo ay alog na ang baba paramagbuhat ng
mabigat.
4. alimuom - baho - Ang alimuom naman po ninyo.
5. bahag ang buntot - duwag - Bakit ba bahag ang buntot mo?
6. ikurus sa kamay (o ibang bahagi ng katawan) - tandaan - Ikurus mo na sanoo mo,
akong bahala sa iyo.
7. bukas ang palad - matulungin -Napakabukas-palad mo.
8. kapilas ng buhay - asawa - Ang aking ina ay may kapilas ng buhay.
9. nagbibilang ng poste - walang trabaho - Bakit ba siya nagbibilang ngposte?
10. basag ang pula - luko-luko- Napaka basag ng pula mo.
11. ibaon sa hukay - kalimutan - Huwag mo akong ibaon sa hukay.
12. taingang kawali - nagbibingi-bingihan
13. buwayang lubog - taksil sa kapwa
14. pagpaging alimasag - walang laman
15. tagong bayawak - madaling makita sa pangungubli
16. pantay na ang mga paa - patay na
17. mapurol ang utak - mahina sa larangan ng pag-iisip o mabagal mag-isip
18. maitim ang budhi – tuso
19. balat-sibuyas - mabilis masaktan
20. pusong bakal - di marunong magpatawad
21. putok sa buho - anak sa labas
22. may bulsa sa balat – kuripot
23. balat-kalabaw – matigas
*'Kapag may tyaga, may nilaga' ay
nangangahulugang na ang kasipagan, pagtitiis at pagtitiyaga ay may ginhawang
kapalit.
Ang mga salawikain ay mga salitang sumasalamin sa mga tradisyon at kultura ng mga
Pilipino.
Ito ay maaari ring tawaging mga pilosopiya sa Pilipinas o mga katutubong karunungan.
5. Nasa Diyos ang awa, nasa tao ang gawa.(Hindi sapat ang panalangin lang dahil
dapat ay kumikilos o isinasabuhay rin ang pananampalataya.)
Ang mga sumusunod ay halimbawa ng kasabihan at ang kahulugan nito: