9 Sinif Matematik Denklem Ve Esitsizlikler 1542352447

KAZANIMLAR
KONULAR
9.3.1.1 Sayı kümelerini birbiriyle ilişkilendirir.
9.3.1 Sayı Kümeleri 9.3.2.1 Tam sayılarda bölünebilme kurallarıy-
la ilgili problemler çözer.
9.3.2 Bölünebilme Kuralları
9.3.2.2 Tam sayılarda EBOB ve EKOK ile ilgili
9.3.3 Birinci Dereceden Denklem ve uygulamalar yapar.
Eşitsizlikler 9.3.2.3 Gerçek hayatta periyodik olarak tek-
9.3.4 Üslü İfadeler ve Denklemler rar eden durumları içeren problemleri
çözer.
9.3.5 Denklemler ve Eşitsizliklerle 9.3.3.1 Gerçel sayılar kümesinde aralık kavra-
İlgili Uygulamalar mını açıklar
9.3.3.2 Birinci dereceden bir bilinmeyenli
denklem ve eşitsizliklerin çözüm kü-
melerini bulunur.
9.3.3.3 Mutlak değer içeren birinci dereceden
bir bilinmeyenli denklem ve eşitsizlikle-
rin çözüm kümelerini bulur.
9.3.3.4 Birinci dereceden iki bilinmeyenli
denklem ve eşitsizlik sistemlerinin
çözüm kümelerini bulur.
9.3.4.1 Üslü İfadeleri içeren denklemleri
çözer
9.3.4.2 Köklü ifadeleri içeren denklemleri
çözer.
9.3.5.1 Oran ve Orantı kavramlarını kullana-
rak problemleri çözer.
Denklem ve Eşitsizlikler 3. ÜNİTE
Bilgi Örnek 1
Sayı Kümeleri 5 – 2 ⋅ 3 + 4 (–1) işleminin sonucu kaçtır?
Rakam: {0, 1, 2, 3 .... 9}
Sayma sayısı (N+) = {1, 2, 3 ....}
Doğal sayı (N) = {0, 1, 2, 3 ....}
Tam sayı (Z) = {... –2, –1, 0, 1, 2 ....}

Z = Z– ∪ {0} ∪ Z+
Pozitif tam sayı (Z+) = {1, 2, 3 ...}
Negatif tam sayı (Z–) = {... –3, –2, –1}
a
Rasyonel sayı (Q): (b ≠ 0) şeklinde yazılabilen Örnek 2
b
sayılara denir. 20 – 4 ⋅ 3 + 5 ⋅ 1 işleminin sonucu kaçtır?
2 113
{–5, 3, , ...}
7 43
Negatif rasyonel sayı Q–
Pozitif rasyonel sayı Q+
Rasyonel sayılar kök dışına tam olarak çıkabilen
sayılardır.
İrrasyonel sayı (Q'): Rasyonel olmayan sayılardır.

{p, ñ2, –ñ3 ...}
Kök dışına tam olarak çıkamayan sayılara irrasyonel
sayılar denir. Örnek 3
Reel sayı (R): Yukarıda verilen tüm sayıları kapsayan 3

I. 5 , II. 36 , III. p
sayılardır. 5
IV. e , V. 64 , VI. 32
Yukarıdaki ifadelerden kaç tanesi irrasyonel sayıdır?
Not
ò–3, ò–1 gibi kök içinde negatif sayı bulunan karekök-

lü ifadeler gerçel sayı belirtmez.
Q'
Z • –3 • 5, 22 ...
π
N Not
•5
• –4 • 0 • ñ2 Reel sayılar sayı doğrusunu tam olarak kapatır.
•7
• –ñ2
•3 • 2 –7 –1 0 1 2
7 3 7 4
R
83
3. ÜNİTE Denklem ve Eşitsizlikler
Örnek 4 Örnek 7
Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri doğrudur?
ñ8 sayısını sayı doğrusu üzerinde gösteriniz
I. –12, 1 , ó100 sayıları rasyonel sayılardır. ve hangi sayı kümesine ait olduğunu belirle-
3 yiniz.
II. 3 ve 7 irrasyonel sayılardır.
III. 3.e ve 4.π irrasyonel sayılardır.
Örnek 5 Örnek 8
ñ2 sayısının yaklaşık değerini hesaplayınız ve ò32 ve ñ4 sayılarını sayı doğrusu üzerinde

hangi sayı kümesine ait olduğunu belirleyiniz. gösteriniz ve hangi sayı kümesine ait olduğu-
nu belirleyiniz.
Örnek 6 Örnek 9
ò15 sayısının yaklaşık değerini hesaplayınız ve A(–4) , B(3) noktalarını sayı doğrusunda,
hangi sayı kümesine ait olduğunu belirleyiniz. C(–1, 4) ve D(2,–4) noktalarını koordinat düzle-
minde gösterelim.
Not Not
Devirli ondalık sayıları rasyonel sayı şeklinde yazmak Devirli ondalık sayılarda virgülden sonraki kısım tam
için; olarak bilinemiyorsa sayı rasyonel değil irrasyoneldir.
5, 17777... sayısında devreden kısım bilindiği için
sayının tamamı – devretmeyen kısım rasyoneldir.
virgülden sonraki devreden kadar 9 4,23198256... sayısında bir sonraki devreden sayı kes-
devretmeyen kadar 0 tirilemediği için sayı irrasyoneldir.
formülü kullanılır.
84
Bilgi Örnek 11
Tek ve Çift Sayılar 3a + 7 sayısı tek olduğuna göre aşağıdaki sayılar-

dan tek ve çift olanları belirleyiniz.
n bir tam sayı olmak üzere 2n şeklinde yazılabilen
sayılara çift sayı denir. a) 2a + 2 =
{...–4, –2, 0, 2, 4 ...}
b) 2a – 3 =
n bir tam sayı olmak üzere 2n + 1 şeklinde yazılan
sayılara tek sayı denir. c) 3a + 4 =
{...–3, –1, 1, 3 ...}
d) 7a + 5 =
Tek sayı: T
ile gösterilmek üzere
Çift sayı: Ç e) 5a + 1 =
f) 8a + 7 =
T + T = Ç Ç+T=T
T + Ç = T Ç+Ç=Ç
T ⋅ T = T Ç⋅T=Ç
Örnek 12
T ⋅ Ç = Ç Ç⋅Ç=Ç
m ve n tamsayı olmak üzere,
m
= 4n + 7
4
Not olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi
daima tek sayıdır?
Çarpma işleminde çarpanlardan biri çift ise sonuç
A) m + 4 B) 2m + 7 C) m3 + m + 2
çift olur.
D) m + n E) m2 + n2
n bir pozitif tam sayı olmak üzere
Tn = T Çn = Ç
Bilgi
Örnek 10 Pozitif ve Negatif Sayılar

Aşağıdaki sayılardan tek ve çift olanlarını belirle- Sıfırdan büyük sayılara pozitif sayılar, küçük sayılara
yiniz. ise negatif sayılar denir. 0 ne negatif ne de pozitiftir.
Pozitif tamsayının bütün kuvvetleri pozitif,
a) 2100 + 1 =
negatif bir tamsayının çift kuvvetleri pozitif, tek
kuvvetleri negatiftir.
b) 512 + 712 =
a ve b tamsayılar olmak üzere,
c) 3100 + 4100 = a > 0 ise, an > 0, n ∈ Z
a < 0 ise, a2n > 0 ve a2n + 1 < 0 dır.
d) 56 + 76 + 96 =
a ve b aynı işaretli ise, a.b > 0 ve
a
e) 73 ⋅ 95 ⋅ 1117 =

> 0 dır.
b
f) 52 ⋅ 24 ⋅ 173 = a ve b zıt işaretli ise, a.b < 0 ve

a
< 0 dır.
b
85
Örnek 13 Örnek 14
x, y, z tam sayılar 1 + 2 + 3 + .....+ 17 toplamı kaçtır?
x⋅ y2 > 0 y ⋅ z > 0 x⋅z<0
olduğuna göre x, y, z'nin işaretlerini belirleyiniz.
Örnek 15
7 + 8 + 9 + .....+ 17 toplamı kaçtır?
Bilgi
Elemanları belirli bir şekilde sıralanan sayılara ardışık
sayılar denir.
a bir tamsayı olmak üzere,
Örnek 16
Ardışık tam sayılar: {... a, a + 1, a + 2 ...}
Ardışık çift tam sayılar: {... 2a, 2a + 2, 2a + 4 ...} A=1+2+ 3 + .....+ 39
B = 10 +11 + .....+ 39
Ardışık tek sayılar: {... 2a – 1, 2a + 1, 2a + 3...}
olduğuna göre A − B farkı kaçtır?
ARDIŞIK TAMSAYILAR
Kendisinden önce ve sonra gelen sayılara bir
kural ile bağlı olan sayılara Ardışık Sayı denir.
Ardışık Tamsayıların Toplamı

n.( n + 1)
1 + 2 + 3 + 4 + ... + n =
2
Ardışık Çift Tamsayıların Toplamı
2 + 4 + 6 + ... + 2n = n . (n + 1)
Örnek 17
Ardışık Tek Tamsayıların Toplamı 2+4+6+8+…+20 toplamı kaçtır?

1 + 3 + 5 + ... + 2n – 1 = n2
Not
Ardışık diyorsa aradaki fark 1, ardışık tek veya çift

diyorsa aradaki fark 2 olur.
86
Örnek 18 Örnek 21
1 + 3 + 5 + 7 + 9 + ... + 17 toplamı kaçtır? 21 + 28 + 35 + 42 + ... + 210 toplamı kaçtır?
Örnek 19 Örnek 22
12 + 14 + 16 +....+40 toplamı kaçtır? n bir doğal sayı olmak üzere 1 den n ye kadar olan doğal
sayıların toplamı a, 9 dan n ye kadar olan doğal sayıların
toplamı b ile gösteriliyor.
a + b = 306 olduğuna göre, b kaçtır?
Uyarı
Ardışık olarak devam eden toplamalar, formül
kullanılmadan bulunabilir.
Terim sayısı = son terim – ilk terim + 1

artma miktarý
Terimler toplamı Örnek 23

ilk terim + son terim . (terim sayısı)
2 n bir doğal sayı olmak üzere,
8 + 10 + 12 + .....+ 2n + 4 = 1044
olduğuna göre n kaçtır?

Örnek 20
5 + 10 + 15 + ... + 90 toplamı kaçtır?
87
Bilgi Örnek 25
RASYONEL SAYILAR Aşağıda verilen kesirleri basit ve bileşik kesir

olarak belirleyiniz.
1 3 4 7
Bir kesire denk olan kesirlerin meydana getirdiği ,- , ,- ..........
kümeye Rasyonel Sayı denir. Q ile gösterilir. 7 8 9 11
1 3 4 7 7 8 9
, - ,- , ...............
,- , ,- ..........
Özellikler 7 8 9 11 4 3 5
7 8 9
1. S ⊂ N ⊂ Z ⊂ Q - ,- , ...............
4 3 5
2. Q =  a : a ∈ Z ∧ b ∈ Z, b ≠ 0
 b 
Not
Denk Kesirler
a Not
kesrinin genişletilmesi veya sadeleştirilmesiyle
b
a
ye eşit olan kesirlere Denk Kesir denir. Rasyonel Sayılarda Dört İşlem
b
1) Önce parantez içindeki işlem hesaplanır.
2) Üs ve kök alma işlemi varsa yapılır.
3) Çarpma ve Bölme işlemi daima önce yapılır.
4) Toplama ve çıkarma işlemi en son yapılır.
Örnek 24
Aşağıda birbirine denk olan kesirleri inceleyiniz.
Örnek 26
2 2 .2 4 16 16 : 2 8 2 1 8
º º º º – :2+ (–1) işleminin sonucu kaçtır?
7 7.2 14 32 32 : 2 16 3 4 3
2 2 .3 6 16 16 : 4 4
º º º º ,
7 7.3 21 32 32 : 4 8

Örnek 27
3 1 2 1
– : ⋅ işleminin sonucu kaçtır?
2 4 5 2
Not
Basit Kesir - Bileşik Kesir

Payının mutlak değeri, paydasının mutlak de-
ğerinden küçük olan kesirlere Basit Kesir, payının
mutlak değeri, paydasının mutlak değerinden büyük
veya eşit olan kesirlere Bileşik Kesir denir.
88
Örnek 28 Örnek 31
3
5.(2 – ) 2−2
5 = 13−1
işleminin sonucu kaçtır?
4−1 +
1
5
2.(3 – )
2 m−1
olduğuna göre, m kaçtır?
Örnek 29 Örnek 32
4 1    −1
: 0, 25 + 4  : 7 + 1
1 2
1− 1− işleminin sonucu kaçtır?

 5   7 
1 5
2+
2
Örnek 30 Örnek 33
2 2 . (0,2)3 + (0,4)3 işleminin sonucu kaçtır?
1 : f 1– 1 p – 1 işleminin sonucu kaçtır?
2 3 4
89
Bilgi Örnek 37
ONDALIK SAYILAR  3   3   
1− .1− .1− 5  işleminin sonucu kaçtır?
Paydası 10 un pozitif tam kuvveti olan kesirlere  5   8   13 
Ondalık Sayı denir. Başka bir deyişle, paydası 10’un
pozitif kuvveti haline getirilebilen rasyonel sayılara
denir.
a
{x : x = = a.10–n , a ∈ R ve n ∈ Z+}
10 n
şeklinde gösterilmesine de bilimsel gösterim denir.
Örnek 34
Örnek 38
Aşağıdaki ondalıklı sayıları rasyonel sayıya çeviriniz.
0,47 sayısını rasyonel sayı biçiminde yazınız.
0,05 =
–0,001 =
Örnek 35
Örnek 39
Aşağıdaki rasyonel sayıları ondalıklı sayıya çeviriniz.
12,5 sayısını ondalık sayı biçiminde yazınız.
2
5
1
8
1
1
4
Örnek 36 Örnek 40
3,12 + 5, 27 işleminin sonucunu bulunuz.
10, 25 – 3, 1 işleminin sonucu kaçtır?
0, 5 0, 2
90
Örnek 41 Örnek 44
a ve b pozitif tamsayıdır. Beş tanesi − 12 den küçük olmayan birbirlerin-
den farklı sekiz tane negatif tamsayının toplamı
3a + 4b = 57 − 173 olduğuna göre, bu sayılardan
en küçüğü en çok kaç olur?
olduğuna göre, kaç tane b sayısı vardır?
Örnek 42 Örnek 45
a pozitif, b negatif tamsayıdır. a, b ve c pozitif tamsayı
32
2a + = 16 4a + 3b + 5c = 51
b
olduğuna göre, a nın alabileceği en küçük değer olduğuna göre, a nın alabileceği en büyük ve en
kaçtır? küçük değer kaçtır?
Örnek 43 Örnek 46
x,y,z pozitif tamsayılardır. a,b ve c negatif tamsayılar
x.y=12 a = 7c
c = 5b
x.z=15
olduğuna göre, a+b+c toplamının en büyük değeri
olduğuna göre, x+y+z toplamı en çok kaçtır?
kaçtır?
91
Örnek 47 Örnek 51
Ardışık 5 tam sayının toplamı 25 olduğuna göre en a ve b pozitif tam sayılar
küçük sayı kaçtır? a + b = 20
olduğuna göre a ⋅ b’nin en büyük ve en küçük de-
ğerini bulunuz.
Örnek 48 Örnek 52
Ardışık 4 pozitif tam sayının toplamı, en küçük a ve b birbirinden farklı pozitif tam sayılar
sayının 6 katına eşit olduğuna göre üçüncü sayıyı a + b = 32
belirleyiniz.
olduğuna göre a ⋅ b’nin en büyük ve en küçük de-
ğerini bulunuz.
Örnek 49 Örnek 53
a ve b pozitif tam sayılar a ve b birer tam sayı olmak üzere,
a ⋅ b = 36 a + b = 24
olduğuna göre a + b toplamının en küçük ve en a ⋅ b’nin alacağı en küçük değer ne olur?
büyük değerini bulunuz.
Örnek 50 Örnek 54
a ve b birbirinden farklı pozitif tam sayılar a ile b aralarında asal pozitif tam sayı
a ⋅ b = 48 a ⋅ b = 15 b ⋅ c = 20
olduğuna göre a + b’nin en büyük ve en küçük olduğuna göre a + b + c en az kaç olur?
değerini bulunuz.
92
Denklem ve Eşitsizlikler
1. UYGULAMA
1. Doğal sayılar, Tam sayılar, Sayma sayılar, Rasyo- 5. a, b, c pozitif tam sayı
nel sayılar, Irrasyoonel sayılar ve Reel sayılardan
a ⋅ b = 12
birbirini kapsayanları sembollerle gösteriniz.
b ⋅ c = 16
olduğuna göre a + b + c toplamının alacağı en
büyük ve en küçük değeri bulunuz.
7 1
2. , – , ñ4, 0 sayılarının
5 2
N, N+, Z+, Z–, Q+, Q–, I, R+, R–
sembolleri ile gösterilen sayı gruplarından han-
gilerinin elemanı olduklarını belirleyiniz.
6. x, doğal sayılar
2x + 5y = 40
olduğuna göre x’in alacağı en büyük ve en küçük
değeri bulunuz.
3. Aşağıdaki sayılardan rasyonel ve rasyonel olma-

yanları belirleyiniz.
a) 3,14 =
b) 2,7373 =
c) 1,034721... =
d) –5 =
e) +3 =
f ) ñ3 =
7.
1
2
+
1
4
: –
( )
1
4
+
5
3
işlemini sonlandırınız.
4. ò23, ò37, ò51,
sayılarının yaklaşık değerlerini belirleyip sayı
doğrusu üzerinde gösteriniz.
93
1. Uygulama Denklem ve Eşitsizlikler
8. Aşağıdaki ifadelerden doğru ve yanlış olanlarını 10. a ⋅ b reel sayıları için a = 3b

belirleyiniz.
olduğuna göre aşağıdakilerden doğru ve yanlış
olanlarını belirleyiniz.
I. Reel sayılar; rasyonel sayılar ve irrasyonel sayılar
olmak üzere ikiye ayrılır. ( ) I. b bir tam sayı ise a’da bir tam sayıdır.
II. Tam sayılar kümesi N ile gösterilir ( ) II. a ve b zıt işaretlidir.
III. Her bir reel sayı, sayı doğrusu üzerinde bir ele- III. b sıfır olamaz.
mana karşılık gelir ( )
IV. a sıfır olabilir.
IV. Kök dışına tam olarak çıkamayan sayılara rasyo-
nel sayılar denir. ( )
V. Rasyonel sayılarda pay ve payda tüm tam sayı
değerlerini alabilir. ( )
9. Aşağıdaki sayılardan tek ve çift olanları belirle- 11. 0,4 + 7,1 + 0,6
yiniz.
işleminin sonucunu bulunuz.
I. 2018 ⋅ 20182018 + 2017 ⋅ 20172017
II. 51002 + 51003 + 51004 +51005
III. 710 + 711 + 712
12. x, y sayıları birer tam sayı olmak üzere

(x – 2) ⋅ ñ7 + (y + 3) ⋅ ò11
ifadesinin bir rasyonel sayı belirtmesi için
IV. 10001000 + 20002000 + 30003000 x ⋅ y değeri kaçtır?
94
Bilgi Örnek 58
Bölünebilme 3a + 4 a– 7 Yandaki bölme işlemlerine göre
– 5 bölünen sayı kaçtır?
Bölme işlemi
3
a, b, c, k∈Z+ b ≠ 0 olmak üzere
a b
– c
k
a: bölünen b: bölen c: bölüm k: kalan
Bölme eşitliği a = b⋅c + k ile gösterilir.
Kalan sayı için 0 ≤ k ≤ b eşitliği geçerlidir.
Örnek 59
x 2y + 3 Yandaki bölme işlemine göre x'in

Örnek 55 4
– alacağı en küçük değeri bulunuz.
Bir x sayısının 12 ile bölümünden kalan 7 bölüm 11'dir. y+6
Buna göre x sayısını bulunuz.
Örnek 60
Örnek 56 A 9 k doğal sayı olmak üzere A'nın ala-
x y – 2k + 1 cağı en büyük değer kaçtır?
Yandaki bölme işlemlerine göre x'in
– 6 alacağı en küçük değeri bulunuz. k3
4
Örnek 57 Örnek 61
x y y z Yandaki bölme işlemlerine Bir A doğal sayısının 5 ile bölümünden kalan 4'tür.
– 8 – 7 göre x'in alacağı en küçük
Buna göre 7A + 6 sayısının 5 ile bölümünden kalan
5 2 değer nedir?
nedir?
95
Örnek 62 Örnek 65
a b b c Yanda verilen bölme işlem- Dört basamaklı 542x sayısının 3 ile tam bölünebil-
– 4 – 3 lerine göre a'nın c türün- mesi için x'in alacağı değerleri belirleyiniz.
2 1 den eşitini bulunuz.
Bilgi
Bölünebilme Kuralları
Örnek 66
2 ile bölünebilme
Birler basamağında 0, 2, 4, 6, 8 rakamlarından biri Dört basamaklı rakamları farklı 7A63 sayısının 3
olan sayılar 2 ile tam bölünür. ile tam bölünebilmesi için A'nın alacağı değerler
toplamı nedir?
Bir sayı 2 ile ya tam bölünür ya da kalan 1 olur.
Örnek 63
9990, 1263, 7347, 4564 sayılarından 2 ile bölünüp

bölenmeyenleri belirleyiniz, bölünmüyorsa kalan
kaçtır?
Bilgi
4 ile bölünebilme
Bilgi Bir doğal sayının 4 ile tam bölünebilmesi için son 2

basamağına bakılır. Son iki basamak 4'ün katı ise o sayı
3 ile bölünebilme 4 ile tam bölünür, değil ise son iki basamağın 4 ile bölü-
Rakamları toplamı 3 ve 3'ün katı olan sayılar 3 ile tam münden kalan, o sayının 4 ile bölümünden kalana eşittir.
bölünür. Bir sayının 3 ile bölümünden kalanı bulmak
için rakamların toplamına bakılır. Rakamları toplamının
3 ile bölümünden kalan, o sayının 3 ile bölümünden
Örnek 67
kalana eşittir.
7652, 5434, 2712, 9878 sayılarından 4 ile bölünen
veya bölünmeyenleri belirleyiniz. Bölünmeyenlerin
Örnek 64
ise kalanlarını bulunuz.
9995, 3672, 1234, 5431 sayılarından 3 ile bölünüp
bölünmeyenleri belirleyiniz, bölünmeyenlerin ise
kalanını belirleyiniz.
96
Örnek 68 Bilgi
Dört basamaklı 276A sayısının 4 ile tam bölünmesi 5 ile bölünebilme
için A'nın alacağı değerleri bulunuz.
Bir sayının 5 ile bölünebilmesi için birler basamağı 0
veya 5 olmalıdır.
Bir sayının 5 ile bölümünden kalanı bulmak için sa-
yının birler basamağındaki rakamı 5'e böleriz. Kalan ne
ise sayının 5 ile bölümünden kalan 0 olur.
Örnek 72
Örnek 69 1452, 1670, 1864, 1785 sayılarından 5 ile bölünen
veya bölünmeyenleri belirleyiniz. Bölünmeyenlerin
Dört basamaklı 76x4 sayısının 4 ile tam bölünmesi ise kalanlarını bulunuz.
için x'in alacağı değerleri bulunuz.
Örnek 73
Örnek 70 472a sayısının 5 ile bölümünden kalanın 2 olması
Dört basamaklı 864A sayısının 4 ile bölümünden için a'nın alacağı değerleri bulunuz.
kalanın 3 olması için A'nın alacağı değerleri bu-
lunuz.
Örnek 74
Örnek 71
12A7B sayısının hem 3'e hem de 5'e tam olarak
Dört basamaklı 4x7y sayısının hem 3'e hem de 4'e
bölünmesi için A'nın alacağı değerleri bulunuz.
bölünebilmesi için x'in alacağı değerleri bulunuz.
97
Örnek 75 Örnek 77
57AB sayısının 5 ile bölümünden kalan 3'tür. Bu sayı 56720, 963742, 867214 sayılarından 8'in katı olup
4 ile de tam bölünüyor ise A'nın alacağı değerleri olmayanları belirleyiniz. 8'in katı olmayanların ise
bulunuz. 8'e bölümünden kalanı bulunuz.
Örnek 76
6x7y sayısı hem 5 ile hem de 3 ile tam bölümüyor

ise x'in alacağı değerleri bulunuz.
Örnek 78
5 basamaklı 876a8 sayısı 8 ile tam bölünebildiğine

göre a'nın alacağı değerleri bulunuz.
Bilgi
8 ile bölünebilme
Bir sayının 8 ile tam bölünebilmesi için son 3 basama-
ğının 8 ile bölünmesi lazım. Bölünmüyor ise sayının 8 ile
bölümünden kalan son 3 basamağın 8 ile bölümünden
kalandır.
Örnek 79
Not Rakamları birbirinden farklı 8 basamaklı 4391768x
sayısının 8 ile tam bölünebilmesi için x'in alacağı
abcdef gibi herhangi bir sayının 8 ile bölümünden
değerleri bulunuz.
kalan için son 3 basamak alınır ve sağdan sola doğru
1, 2, 4 sayıları ile numaralandırılır ve bu sayılarla carpıp
toplanır. Bulunan sayı 8'in tam katı ise o sayı 8 ile tam
bölünür, 8'in tam katı değilse o sayının 8 ile bölümün-
den kalana eşit olur.
Yol gösterme
def
421
f + 2e +4d incelenir.
98
Bilgi Örnek 83
9 ile bölünebilme 5 basamaklı 9A56B sayısı hem 9 ile hem de 5 ile tam
Bir sayının 9 ile tam bölünebilmesi için rakamları bölünebilen bir sayıdır.
toplamı 9 veya 9'un katı olmalıdır. Buna göre A'nın alacağı değerleri bulunuz.
Örnek 80
765, 8198, 79690, 9943 sayılarından 9 ile tam bölü-
nen veya bölünemeyen sayıları belirleyiniz. Bölü-
nemeyenlerin ise 9 ile bölümünden kalanların kaç
olacağını bulunuz.
Örnek 84
Altı basamaklı 18756M sayısı hem 8 ile hem de 9 ile
tam bölünebilmektedir.
Buna göre M'nin alacağı değer veya değerleri
bulunuz.
Örnek 81
Dört basamaklı A267 sayısının 9 ile tam bölüne-
bilmesi için A'nın alacağı değer veya değerleri
bulunuz.
Örnek 85
Rakamları birbirinden farklı 6 basamaklı 57A8B
sayısının 5 ile bölümünden kalan 3, 9 ile bölümün-
den kalan 2 olduğuna göre A'nın alacağı değer veya
değerleri belirleyiniz.
Örnek 82
Beş basamaklı 91A37 sayısının 9 ile tam bölüne-
Örnek 86
bilmesi için A'nın alacağı değer veya değerleri
bulunuz. 30 basamaklı 201820182018 ... 2018 sayısının 9 ile
bölümünden kalanı bulunuz.
99
Bilgi Örnek 90
10 ile bölünebilme 4 basamaklı 63xy sayısının 10 ile bölümünden kalan
8'dir.
Bir sayının 10 ile tam bölünebilmesi için birler ba-
samağındaki rakam 0 olmalıdır. Birler basamağındaki Bu sayının 4 ile de tam bölünebilmesi için x'in ala-
rakam 0 değilse sayının 10 ile bölümünden kalan o cağı değer veya değerleri bulunuz.
rakamı olur.
Örnek 87
9990, 764, 1000, 562 sayılarından 10 ile bölünen veya Bilgi
bölünemeyen sayıları belirleyiniz. Tam bölüneme-
yenlerin ise 10 ile bölümünden kalanı bulunuz. 11 ile bölünebilme
Bir sayının 11 ile bölünebilmesi için birler basama-
ğından başlayarak + – + – + .... diye işaretler yazılır. Daha
sonra artılı gruplar kendi arasında ve eksili gruplar kendi
arasında toplanır ve sonra aralarındaki farka bakılır. Bu
fark 11'in katı ise sayı 11'e bölünür.
Eğer bir kalan var ise ve pozitif bir sayı ise kalan o
pozitif sayıdır. (Kalan 11'den küçük ise)
Eğer bir kalan var ise ve negatif bir sayı ise o sayının
Örnek 88 üzerine 11 eklenir ve kalan hesaplanır. (Bu işlem o
değer pozitif oluncaya kadar devam edilir)
798a dört basamaklı sayısının 10 ile bölümünden
kalan 8 ile bu sayının 5 ile bölümünden kalanı ne Örnek 91
olur?
372856, 544921, 965273 sayılarının 11 ile bölünen
veya bölünemeyen sayılarını belirleyiniz. Tam bö-
lünemeyenlerin 11 ile bölümünden kalanının ne
olacağını bulunuz.
Örnek 89
Örnek 92
Altı basamaklı 6a94b sayısının 10 ile bölümünden
kalan 3, 9 ile bölümünden kalan 2 olduğuna göre 7 basamaklı 543x617 sayısının 11 ile bölümün-
a'nın alacağı değer veya değerleri bulunuz. den kalan 2 ise x'in alacağı değer veya değerleri
bulunuz.
100
Örnek 93 Örnek 95
6 basamaklı 982A53 sayısı 11 ile tam bölündüğüne a) 5466 sayısının 6 ile bölünüp bölünmediğini
göre A'nın alacağı değeri belirleyiniz. b) 8760 sayısının 15 ile bölünüp bölünmediğini
c) 85725 sayısının 45 ile bölünüp bölünmediğini
inceleyiniz.
Örnek 94
6 basamaklı 896x4y sayısının 11 ile bölümünden
kalan 3 ise x + y'nin alacağı değer veya değerleri
bulunuz.
Örnek 96
Dört basamaklı 826A sayısı 20 ile tam bölündüğüne
göre A'nın alacağı değer veya değerleri bulunuz.
Not
Örnek 97
Aralarında asal sayılar: 1'den başka pozitif ortak
böleni olmayan sayılara aralarında asal sayılar denir. Dört basamaklı 8x64 sayısı 12 ile tam bölündüğüne
göre x'in alacağı değer veya değerleri balunuz.
Örneğin;
(5,4) → aralarında asal
(9,16) → aralarında asal
(7,28) → aralarında asal değil
(13,91) → aralarında asal değil
Örnek 98
Bilgi
Dört basamaklı 421A sayısı 36 ile tam bölünebil-
Aralarında asal çarpanların her birine bölünebilen
diğine göre A'nın alacağı değer veya değerleri
pozitif her tam sayı bu sayıların çarpımına da tam olarak
bulunuz.
bölünür.
6 = 2 ⋅ 3 2 ve 3'e aynı anda bölünen bir sayı 6 ile de
tam bölünür.
15 = 3 ⋅ 5 3 ve 5'e aynı anda bölünen bir sayı 15 ile
de tam bölünür.
101
Örnek 99 Örnek 102

Dört basamaklı 834x sayısının 20 ile bölümünden 83 ile 219 arasındaki 12 ile tam bölünen sayıları
kalan 6 ise x'in alacağı değer veya değerleri bulu- bulunuz.
nuz.
Örnek 103
Örnek 100
A = 15 + 15 + ... + 15
Dört basamaklı rakamları farklı 1a3b sayısının 45
B = 24 + 24 + ... + 24
ile bölümünden kalan 23 ise a + b'nin alacağı en
büyük değeri bulunuz.
25 tane
Verilenlere göre A⋅B çarpımının 9 ile bölümünden
kalan kaçtır?
Örnek 104
Not
Beş basamaklı 4a62b sayısının 45 ile bölümünden
Art arda gelen aynı miktarda azalan veya aynı miktarda kalan 41'dir.
artan sayılara ardışık sayılar denir. Ardışık sayılarda Buna göre a'nın alacağı farklı değerler toplamı
terim sayısı bulunurken, nedir?
Son terim – İlk terim
Terim sayısı = +1
Artış miktarı
formülü kullanılır.
27 ile 73 arasındaki 2 ile bölünen sayıları bulunuz. a = 321417

b = 521423
olduğuna göre a2 + b3 toplamının 5 ile bölümünden
kalan kaçtır?
102
2. UYGULAMA
1. Bir bölme işleminde bölen sayı 18, bölüm 12 4. x 2n + 1
kalan ise 5 olduğuna göre bölünen sayı kaçtır? – n+3
n+3
verilen bölme işlemine göre x'in alacağı en küçük

değeri bulunuz.
5. x y y z
2. Bir A doğal sayısının 17 ile bölümünden kalan 12, B – 8 – 6
doğal sayısının 21 ile bölümünden kalan 16 ise 4 2
a) A + B sayısının 5 ile bölümünden kalan kaçtır? verilen bölme işlemine göre x'in z cinsinden
b) A ⋅ B sayısının 5 ile bölümünden kalan kaçtır? eşitini bulunuz.
6. Dört basamaklı rakamları farklı 6x73 sayısının 3

ile bölümünden kalan 1 ise x'in alacağı değerle-
rin toplamı nedir?
3. x 17
– 12
Z
a) Z'nin alacağı en büyük değer nedir?
b) Z'nin alacağı en büyük değere göre x'i bulu-
nuz.
c) Z ≠ 0 olmak üzere x'in alacağı en küçük değer
nedir? 7. Dört basamaklı 98a4 sayısı 4 ile bölünebilen bir
sayı ise a'nın alacağı değerleri bulunuz.
103
8. Beş basamaklı rakamları farklı 4a72b sayısının 12. 6 basamaklı 83x22y sayısı 24 ile x'in tam bölüne-
5 ile bölümünden kalan 4 olduğuna göre bu sa- bilen sayı olduğuna göre x'in alacağı değer veya
yının 9 ile bölünebilmesi için a'nın alacağı değer değerleri bulunuz.
nedir?
13. y > x
dört basamaklı 2x7y sayısının 18 ile tam bölü-
9. 6 basamaklı 2x4x3x sayısının 9 ile tam bölüne- nebilmesi için x'in alacağı değer veya değerleri
bilmesi için x'in alacağı değer veya değerleri bulunuz.
bulunuz.
14. Dört basamaklı 467x sayısının 20 ile bölümün-

den kalan 13 ise x'in alacağı değer veya değerleri
bulunuz.
10. 32 basamaklı 198919891989 ....... 1989 sayısının

4 ile bölümünden kalan x
5 ile bölümünden kalan y
8 ile bölümünden kalan z
ise x + y + z = ?
15. 19 ile 124 arasındaki 3 ile tam bölünebilen sayı-
ları bulunuz.
11. Dört basamaklı 1 x 74 sayısının 11 ile tam bölü-

nebilen bir sayı olması için x'in alacağı değerleri 16. 63 ile 317 arasındaki hem 3 hem de 5 ile bölüne-
bulunuz. bilen sayıları bulunuz.
104
Bilgi Örnek 109
EBOB - EKOK 25 ve 30 sayılarının en küçük ortak katlarını bu-

lunuz.
En az bir tanesi sıfırdan farklı olan tam sayıları aynı
anda bölen en büyük pozitif tam sayıya en büyük ortak
bölen (ebob) denir. Ebob(a,b) ile gösteriler.
Örnek 106
12 ve 16 sayılarının en büyük ortak bölenini bu-
lunuz.
Örnek 110
20, 30, 45 sayılarının ebob ve ekoklarını bulunuz.
Örnek 107
24 ve 36 sayılarının en büyük ortak bölenlerini
bulunuz.
Örnek 111
24, 32, 40 sayılarının ebob ve ekoklarını bulunuz.
Bilgi
En az biri sıfırdan farklı olan tam sayılara aynı anda
bölünen en küçük ortak sayıya en küçük ortak kat (ekok)
denir. Ekok(a,b) ile gösterilir.

12 ve 16 sayılarının en küçük ortak katlarını bu- A = 2⋅32⋅5
sayılarına göre
lunuz. B = 23⋅3⋅52
Ebob(A,B), Ekok(A,B) değerlerini bulunuz.
105

x = 2⋅33⋅7 Kenar uzunlukları 60 m ve 70 m olan dikdörtgen şek-
sayılarına göre
y = 23⋅5⋅72 lindeki bir bahçenin etrafına köşelere de gelmek üzere
eşit aralıklarla ağaç dikilecektir.
Ebob(x,y), Ekok(x,x) değerlerini bulunuz.
En az kaç ağaca ihtiyaç vardır?
Örnek 114
x, y, z, t asal sayılar
Örnek 117
A = x⋅y3⋅t2
sayılarına göre
B = x2⋅y⋅t Kenar uzunlukları 45 m, 60 m, 75 m olan üçgen şeklin-
deki bir bahçenin köşelere de gelmek üzere çevresine
Ebob(A,B), Ekok(A,B) değerlerini bulunuz.
eş aralıklarla birer direk dikilecektir.
Buna göre,
a) Bu iş için en az kaç direğe ihtiyaç vardır?
Örnek 115
Bir terzi elindeki 72 m, 84 m, 96 m uzunluğundaki 3 top
kumaşı hiç artmayacak şekilde eş parçalara ayıracaktır. b) Bu bahçenin etrafındaki direklerin üzerine üç
Buna göre, sıra tel çekilecek ise kaç metre tel gider?
a) Her bir parçanın uzunluğu nedir?
b) Toplamda en az kaç parçaya ayırır? Örnek 118

Kenar uzunlukları 50 m ve 75 m olan bir bahçe kare
şeklindeki yapay çimlerle kaplanacaktır.
c) Her bir ayırma işlemi 2 sn sürdüğüne göre ne Buna göre en az kaç tane çime ihtiyaç vardır?
kadar süre geçer?
d) Her bir ayırma işleminin maliyeti 2 TL olduğuna

göre toplam ayırma işleminin maliyeti ne olur?
106
Boyutları 40 m ve 30 m olan dikdörtgen şeklindeki Ayşe elindeki şekerleri sekizerli saydığında 5, onarlı say-
bir odanın tabanına eş aralıklarla fayans döşenecektir. dığında 7, on ikişerli saydığında ise 9 tane artmaktadır.
Bu iş için en az kaç tane fayansa ihtiyaç vardır? Ayşe'nin elindeki şeker sayısı 300 ile 380 arasında
olduğuna göre, Ayşe'nin şeker sayısı en az kaçtır?
Örnek 120
Bir kutudaki kalemler üçerli, dörderli ve beşerli sayıldı-
ğında her seferinde 2 kalem artıyor.
Buna göre kutudaki kalem sayısı en az kaçtır? Not
a ve b sayma sayılarının çarpımı obebleri ile okekleri

çarpımına eşit olur.
ebob(a, b) x ekok(a, b) = a⋅b

a = 16 b = 24 sayılarının ekokları 48 ise ebobları
7, 9 ve 11'e bölündüğünde 4 kalanını veren en
nedir?
küçük iki tam sayının toplamının kaç olacağını
bulunuz.
Örnek 122
Bir çiçekçi dükkanındaki çiçekleri beşerli saydığında 4,
altışarlı saydığında 5, sekizerli saydığında 7 tane çiçek
Not
artmaktadır.
Bu dükkandaki çiçek sayısı en fazla kaçtır? Aralarında asal ya da asal sayıların Ebobu 1 ekok'u
sayıların çarpımına eşit olur.
a ve b aralanında asal ya da asal sayılar olmak üzere,
Ebob(a, b) = 1
Ekok(a, b) = a⋅b
107
a = 13 b = 22 sayıları için ebobları 1 ise ekokları a ve b birbirinden farklı pozitif tam sayılar olmak
nedir? üzere ebob(a, b) = 60 olduğuna göre a + b toplamı-
nın en küçük değeri nedir?
Not
a ve b pozitif tam sayılardan biri diğerinin katı olmak

üzere küçük olan ebob'u büyük olan ekoku verir. Örnek 129
x, y sayma sayıları için
Örnek 126 ebob(x, y) = 16 ekok(x,y) = 96 olduğuna göre x + y

toplamının en büyük ve en küçük değerini bulunuz.
a bir pozitif tam sayı olmak üzere
ebob(a,24) = 8
ekok(a,24) = 96
olduğuna göre a değeri kaçtır?
Örnek 130
x, y, z sayma sayıları
Örnek 127
ekok(x, y, z) = 180 olduğuna göre x + y +z'nin en
a, b aralarında asal sayılar büyük değeri nedir?
16
a+ = 17 ekok(a,b) = 120
b
olduğuna göre a değeri kaçtır?
108
Günlük hayatta periyodik olarak tekrar eden
Örnek 135
durumları içeren problemler
Nurten, Leyla sırasıyla 15 ve 18 günde nöbete
gitmektedir. Birlikte ilk nöbetlerine salı günü
Örnek 131
gittiklerine göre 4. kez nöbetlerine birlikte hangi
Bugün günlerden cuma ise 84 gün sonra hangi gün giderler?
gündür?
Örnek 136
5 günde bir nöbet tutan asker 17. nöbetini Cuma
Örnek 132 günü tuttuğuna göre ilk nöbetini hangi gün tut-
Vardiyalı çalışan bir eleman çarşamba günü 17.00'da muştur?
işten çıkmış ve 57 saat dinlendikten sonra işbaşı yap-
mıştır.
Hangi gün ve saat kaçta işbaşı yapar.
Örnek 137
Örnek 133 Bir hemşire 3 günde, doktor ise 5 günde bir nöbet
tutmaktadır. Bu doktor ile hemşire ilk nöbetlerini
Çiğdem 3 günde bir matematik kursuna gitmek- cumartesi günü tuttuklarına göre 8. kez nöbetlerini
tedir. Kursa ilk çarşamba günü giden Çiğdem 14. birlikte hangi gün tutarlar?
kursuna hangi gün gider?
Örnek 138
Örnek 134
14531453... 1453
Ali 4 günde bir olmak üzere kendisi için deniz günü 1000 basamaklı sayısında 314. rakamın ne olaca-
ayarlamıştır. Denize ilk çarşamba günü gittiğine ğını bulunuz.
göre 34. denize gittiği gün hangi gündür?
109

BAHÇEŞEHİR KOLEJİ Bir kolejde yapılan bilgi yarışmasında toplam 25 soru
16 tane harften oluşan Bahçeşehir Koleji levhası, soruluyor.
B'den başlayarak baştan sonra doğru sırasıyla so- ✓ Her doğru cevaptan 25 puan kazanılıyor.
nuna kadar yanıp sönmektedir. 2019. sırada yanan ✓ Her yanlış cevaptan 30 puan kaybediliyor.
lamba hangisi olur?
1. olan okul 25 soruya cevap vermiş ve 240 puan ka-
zanmıştır.
Buna göre kaç soruya yanlış cevap vermiştir?
Örnek 140
1. satır 0 2 4 6 8
Örnek 143
2. satır 10 12 14 16 18
3. satır
.
.
. Arda kibrit çöpleriyle yukarıdaki şekilleri yapmaktadır.
84. satır Çöplerin boyutları eşit olduğuna göre, 84 tane
kibrit çöpü ile oluşturacağı şeklin tabanında kaç
Tabloda ardışık çift doğal sayılar soldan sağa doğru kibrit çöpü bulunur.
kutulara yerleştirilerek kutular numaralındırılacaktır.
Buna göre 84. satırın son kutusunda hangi rakam
olur?
Örnek 144
Aşağıda verilen tabloda, herhangi bir rakamdan başla-
yıp, çapraz gitmeden ve kutucuk atlamadan, yalnızca
Örnek 141 yatay ve dikey ilerleyerek ve geçilen kutucuklardaki
rakamlar sırasıyla yan yana yazılarak sayılar oluşturu-
Pozitif tam sayılar kümesinde lacaktır.
x = 2x – 1 4 7 9
y 2 5 3
y = +1
4 1 8 6
z = 3z – 1 ifadeleri tanımlanıyor.
12 + a – a = 14 ⇒ a değeri kaçtır? Buna göre 2 rakamından başlayarak yazılabilecek,
3 basamaklı sayıların toplamı kaçtır?
110
3. UYGULAMA
1. (91,13), (35,42), (17,18) sayılarının obeb ve okek'le- 5. Bir parfümcü elindeki 270 ml ve 204 ml parfümleri
rini bulunuz. birbirine karıştırmadan eşit hacimli şişelere doldu-
racaktır.
Bu işlem için en az kaç şişeye ihtiyaç vardır?
2. x, y birer sayma sayısı 6. LEYLALEYLA ... LEYLA

x y 2018 basamaklı sayıda 763. sırada hangi harf
= =A
15 16 vardır?
olduğuna göre A'nın alacağı en küçük sayma
sayısını bulunuz.
3. a, b aralarında asal sayılar. 7. İstanbul'da bir iskeleden hareket eden 3 vapurdan

a–b 3 birincisi her 30 dk, ikincisi her 25 dk. üçüncüsü ise
= ve a + b = 24 her 20 dk da bir hareket etmektedir.
a + 3b 5
olduğuna göre a = ? İlk defa üçü birlikte sabah 07.30'da hareket ettik-
lerine göre 4. defa birlikte hareket ettiklerinde
saat kaçtır?
4. Adana'da Portakal Çiçeği festivaline katılan bir gezi

grubunda 36 tane İngiliz, 30 tane Alman ve 24 tane
8. Boyutları 8 m, 10 m ve 12 m olan dikdörtgenler
prizması şeklindeki bir oda eşit hacimli küplerle
de Fransız vardır. Bunlar bir otele yerleşecektir.
doldurulacaktır.
Her odada eşit sayıda turist kalması şartıyla en
Bu iş için en az kaç tane küpe ihtiyaç vardır?
az kaç odaya ihtiyaç vardır?
111
9. Bir acemi birliğindeki askerler dörderli sayıldığında 11. Bir okuldaki öğrenciler tiyatro etkinliğine katılacak-
2, beşerli sayıldığında 3, altışar sayıldığında 4 asker lardır. Bu tiyatroya gidecek öğrenci grubu 4 erli 5
artıyor. erli ve 7 şerli saydığımızda her seferinde 2 öğrenci
artıyor.
Bu acemi birliğindeki asker sayısı 400 ile 470
arasında olduğuna göre kaç tane asker vardır? Tiyatroya gidecek öğrenci sayısı 250 ile 300
arasında olduğuna göre kaç kişilerdir?
10. Kenar uzunlukları 48m, 54 m olan bir dikdörtgen 12. Hasibe Teyze boyutları 70 cm ve 84 cm olan dik-
şeklindeki bir bahçenin etrafına köşelere de gelmek dörtgen şeklindeki masa örtüsünün üstünü kare
üzere direk dikilecek ve sonrasında direklerin üstüne motiflerle kaplayacaktır.
3 sıra tel çekilecektir.
Buna göre,
Buna göre,
a) Bu kare motiflerin herbirinin bir kenar uzun-
a) İki direk arası mesafe kaç metre olur? luğu ne olur?
b) Kaç tane direğe ihtiyaç vardır? b) Hasibe teyzeye kaç motif gereklidir?
c) Kaç metre tel çekilir? c) Her bir motifi 3 saatte işlediğine göre tama-
mını kaç saatte bitirir?
112
Bilgi Bilgi
Reel Sayılar Kümesinde Toplama ve Yutan Eleman Özelliği
Çarpma İşlemlerinin Özellikleri Sadece çarpma işleminin yutan elemanı vardır ve
“0” dır.
Kapalılık Özelliği
∀a∈R için
∀a, b ∈ R için a ⋅ 0 = 0 ⋅ a = 0 dır.
a + b ∈ R olması kapalılık özelliğidir.
a ⋅ b ∈ R olması kapalılık özelliğidir.
Uyarı
Değişme Özelliği
Yutan elemanın tersi mevcut değildir.
∀a, b ∈ R için
a + b ∈ a toplama işleminin değişme özelliğidir.
a ⋅ b = b ⋅ a çarpma işleminin değişme özelliğidir.
Bilgi
Birleşme Özelliği Çarpma İşleminin Toplama İşlemine Dağılma
∀a, b ∈ R için Özelliği
(a + b) + c = a + (b + c) toplama işleminin birleşme ∀a, b, c ∈ R için
özelliğidir.
a(b + c) = a ⋅ b + a ⋅ c
(a ⋅ b) ⋅ c = a ⋅ (b ⋅ c) çarpma işleminin birleşme özel-
Çarpma işleminin toplama üzerine soldan dağılma
liğidir.
özelliği denir.
Etkisiz (Birim) Eleman Özelliği (b + c)a = a ⋅ b + c ⋅ a
Çarpma işleminini toplama üzerine sağdan dağılma
∀a∈R için
özelliği denir.
a + 0 = 0 + a = a olduğundan "0" toplama işleminin
etkisiz elemanıdır.
a ⋅ 1 = 1 ⋅ a = a olduğundan "1" çarpma işleminin
Örnek 145
etkisiz elemanıdır.
2 sayısının çarpma işlemine göre tersi a, 3 sayısının
Ters Eleman Özelliği toplama işlemine göre tersi b olmak üzere a + b = ?
∀a∈R için
a + (–a) = (–a) + a = 0 olduğundan toplama işleminin
tersi çıkarma işlemidir.
1 1
a = a = 1 olduğundan çarpma işleminin tersi
a a
bölme işlemidir. Örnek 146
1
sayısının çarpma işlemine göre tersi x, y sayısı-
3
3
nın toplama işlemine göre tersi olduğuna göre
5
2x – y işleminin sonucunu bulunuz.
Uyarı
Bir elemanı tersi ile işleme tabii tuttuğumuzda birim
elemanı elde ederiz.
113
Bilgi Örnek 148
Koordinat Sistemi (3a – 27, 4 – a)

Birbirine dik olan iki reel sayı doğrusunun O nokta- noktası III. bölgede ise a’nın en küçük ve en büyük
sında kesişmesi ile elde edilen sistemdir. değerlerini belirleyiniz.
A(a, b) gibi sıralı ikililerden oluşur. Birinci bileşen x ek-
seni üzerinde, ikinci bileşen y ekseni üzerinde gösterilir.
R x R veya R2 ile gösterilir.
y
Örnek 149
(2x – 3, 3x – 9)
b A(a, b)
noktası x ekseni üzerinde bir nokta ise bu noktanın
apsisi kaçtır?
x
O a
Ox : apsis ekseni
Oy : ordinat ekseni
O(O,O) orjin: başlangıç noktası Örnek 150
a: A noktasının apsisi
A(2x +4, 4x – 3)
b: A noktasının ordinatı
(a, b) = A noktasının koordinatları (sıralı ikili) noktasında apsisin 3 katı ordinatın 2 katına eşit ise
y bu noktanın koordinatlarını bulunuz.
II. bölge I. bölge

(–, +) (+, +)
x
III. bölge II. bölge
(–, –) (+, –)
Örnek 151
A(3, 2x – 1)
noktasında apsisin karesi ordinata eşit ise bu nok-
Örnek 147 tanın ordinatı nedir?
A(1,3) B(–2,4) C(7,3)
D(–1,–1) E(2,–1) F(0,–2)
noktalarını koordinat ekseni üzerinde gösteriniz.
Örnek 152
A = {2, 4, 6, 8}
B = {1, 3, 5}
olduğuna göre s(AxB) kaçtır?
114
Bilgi Üstten sınırlı aralık
Gelçel Sayılarda Aralık Kavramı Uç noktalardan alttan sınırsız üstten sınırlı olan
aralıktır.
Açık aralık (–∞, a] = {x | x ≤ a, x∈R}
Uç noktaların alınmadığı aralıklara açık aralık denir.
a
(a, b) ile gösterilir.
(–∞, a] = {x | x < a, x∈R}
(a, b) = {a < x < b, (a, b) x∈R}
a
a b
Örnek 153
Kapalı aralık [3,4) aralığını küme şeklinde gösteriniz ve sayı
Uç noktalarında alnıdığı aralıklara kapalı aralık denir. doğrusunda işaretleyiniz.
[a, b] ile gösterilir.
[a, b] = {a ≤ x ≤ b, [a, b] x∈R}
a b Örnek 154
A{x| –1 < x ≤ 3, x∈R}
Yarı açık (kapalı) aralık aralık olarak belirtiniz sayı doğrusu üzerinde gös-
teriniz.
Uç noktalarında birinin alınıp diğerinin alınmadığı
kümelere yarı açık (kapalı) aralık denir.
[a, b) ve (a, b] ile gösterilir.
[a, b) = {a ≤ x < b, a, b, x∈R}
Örnek 155
(a, b] = {a < x ≤ b, a, b, x∈R}
A{x| –2 < x ≤ 3, x∈R} B{x| 1 < x ≤ 4, x∈R}
a b kümelerine göre aşağıdaki ifadeleri sayı doğrusu
üzerinde göstererek aralık olarak ifade ediniz.
a b a) A
b) B
Alttan sınırlı aralık
Uç noktalardan alttan sınırlı üstten sınırsız olan ara- c) A∩B
lıktır. Sonsuz olan taraf açı aralıkla gösterilir.
[a, ∞) = {x | a ≤ x, x∈R} d) A∪B
e) A\B
a
(a, ∞) = {x | a < x, x∈R} f ) B \ A
a g) Aı
115
Bilgi Örnek 158
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Aşağıda verilen denklemlerin çözüm kümelerini

Denklemler bulunuz.
a, b∈R, a ≠ 0 olmak üzere içinde bir veya birden I. 4x – 6 = 3

fazla değişken bulunan, iki ifadenin birbirine eşitliğini
gösteren bağıntılara denklem denir.
II. –2x = 0
ax + b = 0 bağıntısına birinci dereceden bir bilinme-
yenli denklem denir.
III.2x – 4 = 0
Burada:
a: başkatsayısı
IV. –2x + 5 = 1
b: sabit terim
x: bilinmeyendir.
–3
Denklemin derecesi x in en büyük kuvvetine göre V. x=0
2
belirlenir. Bu denklemi sağlayan değer veya değerlere
denklemin kökü ve bu köklerin kümesine denklemin VI. 3x + 4 = 0
çözüm kümesi denir.

Aşağıda verilen denklemlerin derecelerini ve bilin- 3 (x + 1) –1 = 4x + 1
meyen sayısını belirleyiniz.
denkleminin tam sayılardaki çözüm kümesini
I. x + 1 = 0 bulunuz.
II. –3x + 3 = 0
III. 4x2 – x + 4 = 0
IV. 2x + 3x – 5 = 0
V. 2x2 –y2 = 0

Aşağıdakilerden denklem olanlarını belirleyiniz. 2x – 5 3
=
3x – 1 2
I. 3x + 7
denkleminin reel sayılardaki çözüm kümesini
II. 3x + 7 = 0 bulunuz.
III.a2 + b2 +2ab
IV. x2 – y2
V. 6x + 4 = 0
VI. 2x – 2 = –2
116
Örnek 161 Not
4 ax + b = 0 denklemi için
5+ =6
2
2+ a ≠ 0 için denklemin yalnız 1 tane kökü olduğunu
x–1 gördük.
denklemini sağlayan değeri bulunuz.
Bu denklemde a = 0 ve b = 0 olduğunda denklemin
0 ⋅ x = 0 haline dönüşür ve burada x yerine ne yazar-
sak yazalım denklem sağlanır. Yani çözüm kümesi
reel sayılar olur. ÇK = R ile gösterilir.
Denklemde a = 0 ve b ≠ 0 olduğunda 0x + b = 0
haline dönüşür. Burada x yerine ne yazarsak yazalım
denklem sağlanmaz. Yani çözüm kümesi boş olur.
ÇK = { } veya ÇK = ∅ ile gösterilir.
Örnek 162
4x + 1 3x – 1
– =1
2 3
Örnek 165
denkleminin kökünü bulunuz.
3(2x + 1) = 2(3x – 1) + 5
denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Örnek 163
6x – a = 4(x + 1) Örnek 166
denkleminin kökü 1 olduğuna göre x ne olmalıdır? 5x + 3 = 3(x – 1) + 2x + 4
Örnek 164
Örnek 167
2x + k x 1 + 2x
– =
2 5 5 3x + 1 1
–1= +2 (x ≠ 0)
denkleminde x = 2 olduğuna göre k’nin alacağı x x
değeri bulunuz. denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
117

a ⋅ b∈R 3x – xy – y – 2 = 0
(2a + b)x + 4 + b = 0 denkleminde x in hangi değeri için y hesaplana-
maz?
çözüm kümesi sonsuz elemanlı olduğuna göre
a ⋅ b değeri kaçtır?

a ⋅ b∈R 3a2 – 2ab – b + 1 = 0
(3a – 9)x + 6b = 30 denkleminde a’nın hangi değeri için b hesaplana-
maz?
denkleminin çözüm kümesi reel sayılar olduğuna
göre a + b değeri kaçtır?

3 + 2bx + x = –1 3yx + 3y –x2 = 0
denkleminin çözüm kümesi ∅ olduğuna göre b ne denkleminde x’in hangi değeri için y hesaplana-
olmalıdır? maz?

ax + 4 = x + b b ≠ 5 olmak üzere
denklemini sağlayan hiç bir reel sayı çözümünün 4ax + 5 = x + b

olmaması için a ve b yi inceleyiniz.
denklemini sağlayan bir reel sayı olmadığına göre
a ne olmalıdır?
118
4. UYGULAMA
1. (3x + 1, 2x + 4) 4. A = [3, 6]
ise
noktasının apsisi ordinatına eşit olduğuna göre
B = (2, 4]
x2’nin değerini bulunuz.
aşağıdaki ifadeleri sayı doğrusu üzerine aktarı-
nız.
a)A\B
b) B\A
c) A∩B
2. A(3x –6, 4x + 5)
noktasında apsisin 2 katı ordinatın 3 katına eşit
ise bu A noktasını belirleyiniz. Koordinat ekseni
üzerinde gösteriniz
5. Aşağıda verilen denklemlerin çözüm kümelerini
bulunuz.
a) 3x + 4 = 4
3
b) x–2=3
5
1 2
c) x+1= +x
2 3
d) 5(2x – 1) + 2(x + 3) = 0
e) 5(2x – 1) + 4(3x + 1) = 2(2 – x)
x+3
3. A = [1, 3) f) =4
ise A x B 2x – 1

B = (2, 4]
5x + 4 2
kümesini koordinat ekseninde gösteriniz. g) =
3–x 3
2x – 3 3–x
6. + =2
2 3
denkleminin kökünü bulunuz.
119
7. 3(x + a) = 2x + 4 10. (5k – 5) x + 3 = 3 = x + m

denkleminin kökü 1 olduğuna göre a değerini denkleminin hiç bir kökünün olmaması için k ne
bulunuz. olmalıdır.
5x + 2a x+a 11. 6xy + 3x – 2y + 1 = 0

8. + = –1
3 2
denkleminde y nin hangi değeri için x hesaplanamaz.
denkleminin kökü 1 olduğuna göre a değerini
bulunuz.
9. (2k + m) x + k = 6 12
12. =3 ⇒ x=?
6
2+
denkleminin çözüm kümesinin sonsuz elemanlı 2
olması için k ve m yi belirleyiniz. 2+
x+1
120
Bilgi Pozitif iki tam sayının çarpmaya göre tersleri alınırsa
eşitsizlik yön değiştirir.
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli
1 1
Eşitsizlikler 0<a<b⇒ > >0
a b
İki ifadenin birbirinden büyük veya küçük olma du-
rumlarına eşitsizlik denir. Eşitsizlikler >, ≥, <, ≤ sembolleri İşaretleri ters olan iki sayının çarpmaya göre tersleri
ile ifade edilir. alınırsa eşitsizlik yön değiştirmez.
a, b∈R a ≠ 0 olmak üzere a<0<b

1 1
ax + b > 0 <0<
a b
ax + b ≥ 0
a2 < a ⇒ 0 < a < 1
ax + b < 0
karesi kendisinden küçük olan sayılar 0 ile 1 aralı-
ax + b ≤ 0
ğındadır.
şeklindeki eşitsizliklere birinci dereceden bir bilinme-
yenli eşitsizlik denir. a<b b<c⇒a<c
Bir eşitsizliğin her iki yanına aynı sayı eklenirse eşit-

sizlik bozulmaz.
a, b, c∈R Örnek 176
a<b⇒a+c<b+c 3<4
Bir eşitsizliğin her iki yanından aynı sayı çıkarılırsa Her tarafa aynı sayı ekleyerek eşitsizliği inceleyiniz.
eşitsizlik bozulmaz.
a, b, c∈R
a<b⇒a–c<b–c
Eşitsizliklerde taraf tarafa toplama işlemi yapılır.
a, b, c∈R
a<b
Örnek 177
+ c<d
a+c<b+d 9 < 11

Her taraftan aynı sayıyı çıkararak eşitsizliği ince-
Bir eşitsizliğin her iki yanı aynı pozitif sayı ile çarpılır
leyiniz.
veya bölünürse eşitsizlik yön değiştirmez.
a, b, c∈R c > 0
a<b a<b
a b
ac < b ⋅ c <
c c
Aynı yönlü pozitif gerçel sayılardan eşitsizlikler
çarpılabilir. Örnek 178
a, b∈R x, y∈ Z+ 4<6
x<a 5<7
⇒ x,y < a ⋅ b dir
y<b Taraf tarafa toplayarak eşitsizliği inceleyiniz.
Pozitif iki tam sayının tam sayı kuvvetleri alınırsa
eşitsizlik yön değiştirmez.
n∈Z+ 0 < a < b ⇒ an < bn
121

5<8 0<2<5
Her tarafı pozitif bir sayı ile çarparak eşitsizliği Eşitsizliğin çarpmaya göre tersini alarak inceleyiniz.
inceleyiniz.

10 < 13 –2 < 0 < 5
Her tarafı negatif bir sayı ile çarparak eşitsizliği Eşitsizliğin çarpmaya göre tersini alarak inceleyiniz.
inceleyiniz.
a<4 a2 ⇒ 0 < a < 1

b<7 olduğunu örnek vererek inceleyiniz.
Eşitsizliği taraf tarafa çarparak inceleyiniz.

0<4<7 4x < 12
Eşitsizliğin 2. kuvvetini alarak inceleyiniz. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup sayı doğrusu
üzerinde gösteriniz.
122
3x – 1 < 2(x + 1 ) 2<x≤7
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup sayı doğrusu 4 ≤ y < 5
üzerinde gösteriniz. olduğuna göre x⋅y ifadesinin değer aralığını bu-
lunuz.
3<x<4 1 ≤ x < 3
–2 < y < 7 –7 < y < –2
eşitsizliğine göre x + y’nin alacağı tam sayı değer- olduğuna göre x–y ifadesinin değer aralığını bu-
lerini bulunuz. lunuz.
Not Örnek 192

Eşitsizliklerde taraf tarafa toplama işlemi yapılırken 4(x – 1) + 3 ≥ 3x – 4
her ikisinde eşitlik varsa işleme dahil edilir. Birinde var eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
diğerinde yoksa işleme dahil edilmez.
Yol gösterme
–2 ≤ x < 4
+ 1<y≤3
–3 < x + y < 7
Örnek 189
Örnek 193
a, b ∈R
3a < 9 ve 4b < 16
eşitsizliğine göre a⋅b’nin alacağı en büyük tam sayı

( )
x–
1
2
⋅ 4 + 2 ≤ 3x – 4
değerlerini bulunuz. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
123

(3x – 2) 3 – 2 ≥ 4x – 18 x
+ 4 ≤ 3 (x – 1)
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup alacağı en 3
büyük tam sayı değerini bulunuz. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup alacağı en
küçük tam sayı değerini belirleyiniz.
3x + 3 – 2 (x + 1) ≤ 12 1
3x – 2 > +x
2
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup sayı doğru-
sunda gösteriniz. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup alacağı en
büyük tam sayı değerini bulunuz.

2x + 1 x – 1 x–1 3–x
– <4 –3 +4>2
3 2 2 3
eşitsizliğinin çözüm kümesini sayı doğrusunda eşitsizliğinde x’in alacağı en küçük tam sayı değe-
gösteriniz. rini bulunuz.

–3 ≤ x < 1 1–x 3+x
–2> +1
2 ≤ y < 3 3 5
eşitsizliklerine göre x + y toplamının alacağı en eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.

büyük ve en küçük değeri bulunuz.
124
–10 ≤ 2x < 12 x + 8 ≤ 3x + 2 < 2x – 7
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.

6 < 3x + 3 ≤ 9 2x –3 ≤ 3x – 1 ≤ x – 8
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. eşitsizliğini sağlayan tam sayı değerlerini bulunuz.

x+1 a2 < a
–2 < ≤4
3
olduğuna göre 3a ifadesinin alacağı tam sayı de-
eşitsizliğini sağlayan tam sayı değerlerini bulunuz. ğerlerini bulunuz.

x+2 a2 < a ve a = 2b – 2
1< ≤5
5 olduğuna göre b’nin çözüm aralığını bulunuz.
eşitsizliğinin çözüm kümesinde x’in alacağı en
büyük tam sayı değeri a, en küçük tam sayı değeri
b olmak üzere b – a değeri kaçtır?
125

a2 < a ve 3a – 2b = 12 x, y birer tam sayı olmak üzere x liraya alınan bir mal y
liraya satılmaktadır.
olduğuna göre b’nin çözüm aralığını bulunuz.
x ile y arasında x = 5y – 20 bağıntısı var ise x'in
alacağı en küçük dğeri bulunuz.
1 Mehmet'in ev ile okulu arasında gideceği iki farklı yolun

<x<4
2 uzunluğu aşağıda verilmiştir.
3 I. (7x – 150)m
+ <y≤2
2 II. (3x + 170) m
1 1
eşitsizliklerine göre + ifadesinin çözüm ara- I. yol II. yoldan daha uzun olduğuna göre I. yol
x y
lığını bulunuz. uzunluğunu en kısa olacağı durumu bulunuz.

Ahu 3a + 10, Leyla 5a – 2, Dilek 2a + 4 yaşındadır. x, y∈R olmak üzere
Ahu en büyükleri, Dilek en küçükleri olduğuna göre x ≤ x < 7, –2 < y < 5
a’nın değer aralığını bulunuz.
olduğuna göre, 2x – 3y ifadesinin değer aralığını
bulunuz.

A liraya alınan bir mal B liraya satılmaktadır. x, y∈R olmak üzere
A, B bir tam sayı ve B = 5A – 1600 olduğuna göre –4 ≤ x < 7, –2 < y < 5
satıcının kâr elde edebilmesi için B’nin alacağı en
olduğuna göre, –4x + 3y ifadesinin değer aralığını
küçük tam sayı değerini bulunuz.
bulunuz.
126
5. UYGULAMA
2 1 2 5. 2x + 7 ≥ 3x – 5
1. a= b= c=
3 4 5
eşitsizliğini sağlayan sayma sayılarının toplamı-
sayılarını küçükten büyüğe doğru sıralayınız. nı bulunuz.
2. a < 0 olmak üzere 3x – 8

6. ≥2
a a a –2
x= y= z= dir.
7 5 8 eşitsizliğini sağlayan doğal sayı değerlerinin
Buna göre x, y, z yi büyükten küçüğe doğru sıra- toplamını bulunuz.
layınız.
3. x – 4 ≥ 3 7. 3x – 1 < 6x – 5 ≤ 5x + 7
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulup sayı doğru- eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
sunda gösteriniz.
4. 3x + 1 ≥ 10 2x – 4 < 8 1 3
8. x–≤
2 4
eşitsizliklerini sağlayan kaç tane x tam sayısı
olduğuna göre x’in çözüm aralığını bulunuz.
vardır?
127
x+4 x–1 13. Nurten’in yaşı 3x – 5

9. ≤
5 3
Leyla’nın yaşı 2x + 6
eşitsizliğinin çözüm kümesini sayı doğrusunda
gösteriniz. ve Nurten’in yaşı Leyla’nın yaşından büyük ol-
duğuna göre Nurten’in yaşı en az kaçtır?
10. 3 fazlasının 2 katı 17’den büyük olan en küçük 14. x, y∈R

tamsayıyı bulunuz.
–2 ≤ x < 4
3<y<5
eşitsizliklerine göre aşağıda verilen ifadelerin
değer aralığını bulunuz.
a) x + y b) x – y a) –x – y
11. 2 katının 4 fazlası 7’den küçük ve eşit olan en 15. a2 < a ve 5a – 3b = 15

büyük tam sayıyı bulunuz.
olduğuna göre b’nin değer aralığını bulunuz.
12. –2 < x ≤ 7 16. Bir malın maliyeti x, satış fiyatı y ve x ile y arasındaki
bağıntı y = 5x – 20
x∈R eşitsizliğine göre –2x + 3 ifadesinin çözüm
kümesini bulunuz. olduğuna göre satış fiyatı en az kaç olmalı ki
zarar edilmesin?
128
Bilgi Örnek 220
Mutlak Değer a < 0 ise

Bir sayının sayı doğrusu üzerinde 0’a olan uzaklığına |2a| + |–3a| + |a| + |a –1|
mutlak değer denir. ifadesinin eşitini bulunuz.
|a| ile gösterilir.
a∈R olmak üzere
0 a>0
|a| = 0 a=0
–a a<0 Örnek 221
Şeklinde mutlak değer dışına çıkarılır.
x < 7 ise
|a| |a| |x – 7| + |x – 8|
–a 0 a işleminin sonucunu bulunuz.
|a| = |–a| = a

Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz. 3 < x < 5 ise
|x – 5| + |3 – x| + |2x|
a) |3| b)|–2| c) |0|
d) – | 34 | e) x > 0 ⇒ |x + 3|
f ) x < 3 ⇒ |x –3|
Örnek 223
g) |1 – ñ3| + |2 –ñ3|
|x – 3| = x – 3
|x + 1| = x + 1
h) x > 0 |3x| + |–3x |
olduğuna göre x’in alacağı tam sayı değerlerini
bulunuz.
ı) x < 0 ⇒ |x – 4|
||2 – |3|| –4| + 3 x∈R

|x2 + 4| – |–x2 –7|
ifadesinin sonucunu bulunuz.
129
Bilgi Örnek 225

Mutlak Değerin Özellikleri Aşağıda verilen işlemlerden doğru ve yanlış olan-
ları bulunuz.
x∈R ise
|x| = |–x| a) |–4 ⋅ (–3)| = |–4| ⋅ |–3| = –4 . 3 = –12
|x – y| = |y – x|
Yol gösterme: b) |–6 ⋅ 7 ⋅ a | = |–6| ⋅ |7| ⋅ |a| = 6 ⋅ 7a = 42a
|3| = |–3| = 3
|3 – 2| = |1| = |2 – 3| = |–1| = 1 c) |–a | = |–1 (– a)| = |–1| ⋅ |a| = (–1) ⋅ (a) = –a
x, y∈R
|x ⋅ y| = |x| ⋅ |y| d) |3 – 2| = |2 – 3|
Çarpım durumundaki mutlak değerli bir ifade ayrı
ayrı iki mutlak değerin çarpımı şeklinde yazılabilir.
e) |4 – x| ≠ |x – 4|
Yol gösterme:
|10| = |2 ⋅ 5| = |2| ⋅ |5|
f ) |4x – 3y| = |3y– 4x|
x, y∈R y ≠ 0 ise
| | | |
x
y
=
x
y g) | –43 | = |–4| =
–4
|3| 3
Bölüm durumundaki mutlak değerli bir ifade ayrı
ayrı mutlak değerlerin bölümü şeklinde yazılabilir.
Yol gösterme:
h) | –12
10
| = |–12|
|10|
=
10 5
=
12 6
| 1015 | = |10|
|15|
ı) |(–3)2| = |–3|2 = 32 = 9
x∈R
k) |–7 + 4| = |–7| + |+4|
n∈Z olmak üzere
|xn| = |x|n dir. –3 = 7 + 4
Yol gösterme: 0 = 11 + 3
0 = 14
|33| = 27 |3|3 = 27
|–25| = |–32| = 32
|–2|5 = 25 = 32
x, y∈R olmak üzere
|x + y| ≤ |x| + |y| (üçgen eşitsizliği)
İki reel sayının toplamının mutlak değeri sayıların
ayrı ayrı mutlak değerleri toplamından küçük ve eşit
Not
olur.
Yol gösterme: Bir sayının mutlak değeri kendisine eşit ya da kendi-
|7 + 4| ≤ |7| + |4| sinden daha büyüktür.
11 ≤ 11 Yol gösterme:
|–6 + 2| ≤ |–6| + |2| |x| ≥ x
4 ≤ 6 + 2 |–5| ≥ –5 |4| ≥ 4
4 ≤ 8 5 ≥ –5 4≥4
130
x < y < z olmak üzere 4 < x < 5 ise
|x – y| + |z – y| + |z – x|
| xx +– 255 |
2


a < 0 < b olmak üzere 1 1 1
> > olduğuna göre
|–a + b| – |b| + |a| a b c
işleminin sonucunu bulunuz. |c – b| + |b – c| + |b – a| + |a – b|


a < 0 < b olmak üzere |4x + 4y|
x ve y sıfırdan farklı reel sayılar ise ifade-
|2a – 3b| – |3b – 2a| – |4a| + |b| |x| + |y|
sinin alacağı en büyük değeri bulunuz.
(Yol gösterme: Üçgen eşitsizliği)
131
Bilgi Örnek 235

Mutlak Değerli Denklemler |7x + 21| = 0
a, x∈R a ≥ 0 olmak üzere denkleminin reel sayılarda çözüm kümesini bu-
|x| = a denkleminde lunuz.
x=a veya x = –a dır.

Yol gösterme:
|x| = 7 ise x = 7 veya x = –7
x∈R olmak üzere 1 < x < 3 eşitlizliği ve

|x –4| = 7 ise x + y = 5 denklemleri veriliyor.
x’in alacağı değerleri bulunuz. Buna göre x’in alacağı tam sayı değerlerini bulunuz.

x∈R olmak üzere 3x + 2y
= 3 ve –2 < y < 4
|2x –1| = 9 2

|4x – 8| = 12 |3x + 3| = 6
denkleminin reel sayılarda çözüm kümesini bu- denkleminin reel sayılarda çözüm kümesini bu-
lunuz. lunuz.
132
|5x – 1| + 3 = 0 |3x – 6| + |2 – x| = 20
denkleminin reel sayılardaki çözüm kümesini denkleminin reel sayılardaki çözüm kümesini
bulunuz. bulunuz.
Örnek 240 Not
|3x | + |2x| + |x| = 18 x, y∈R

denkleminin reel sayılardaki çözüm kümesini x ile y arasındaki uzuklık a br ise
bulunuz. |x – y| = a
olarak gösterilir.
Örnek 244
Sayı doğrusu üzerinde 3x – 3 ve 1 sayıları arasındaki
uzaklık 5 br ise x’in alacağı değerleri bulunuz.
Örnek 241
|5x | – |–2x| + |–x| = 8
bulunuz.
Örnek 245
||x – 4 | – 3| = 7
Örnek 242
|4 – x | + |x – 4| = 18
bulunuz.
133

|3x – 2| + 4x = 5 |a2 + 11| = 47
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. denkleminin çözüm kümesini bulunuz.

3x – |x| – 6 = 0 |x + 1| ⋅ |x – 3| = |x + 1|
|5x + 3| = |4x + 6| |x2 + 2x – 3| = x + 3

Örnek 249 Not
x2 + 5 = 21 x, y∈R
denkleminin çözüm kümesini bulunuz. |x| + |y| = 0 ⇒ x = 0 ve y = 0
134
Örnek 253 Bilgi
|4x + 8| + |3y – 6| = 0 Mutlak Değerli Eşitsizlikler
denklemini sağlayan x ve y değerlerini bulunuz. x∈R ve c∈R+ olmak üzere
|x| ≤ c ⇒ –c ≤ x ≤ c
Yol gösterme:
|x| ≤ 5 ⇒ 5 ≤ x ≤ 5
–5 0 5

|2x + y – 12| + |x – y – 3| = 0 Sayı doğrusu üzerinde 0’a uzaklığı 6 br’den küçük
olan reel sayıların belirttiği aralığı bulunuz.
olduğuna göre x y değeri kaçtır?

16 |x – 4| ≤ 5

|x – 2| + |x + 6|
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
ifadesinin en küçük değerini bulunuz.

320 |x + 3| < 4

|x + 6| + |x – 10| eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
ifadesinin en büyük değerini bulunuz.
135

|3x – 1| ≤ 5 |2x – 1| ≥ 2
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
| 2x5 + 2| ≤ 3 |3x + 2| > –2

Bilgi Örnek 265

x∈R, c∈R+ olmak üzere
|x| ≥ c ⇒ x ≥ c veya x ≤ –c
|3x4– 1 | > 6
Yol gösterme: eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz.
|x| > 4 ⇒ x > 4 veya x < –4
Ç.K = (–∞, –4) ∪ (4, ∞)

|x + 3| > 5 |3x – 1| ≥ 4
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. eşitsizliğini sağlamayan x tam sayılarını bulunuz.
136
| 3x – 1| ≥ 2 5 < |2x – 3| < 9

eşitsizliğini sağlamayan x tam sayılarının toplamını
bulunuz.
Bilgi Örnek 271

x∈R a, b∈R+ olmak üzere 4 < |2x – 1| < 6
a ≤ |x| ≤ b eşitsizliği eşitsizliğini sağlayan x’in değer aralığını bulunuz.
a ≤ x ≤ b ve –a ≤ x ≤ –b
şeklinde çözülür.

4 < |x – 2| < 5 1 ≤ |x2 – 3| < 13
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. eşitsizliğini sağlayan kaç tane tam sayı değeri
vardır?

2 ≤ |x – 1| < 7 0 < |x2 – 9| ≤ 16
eşitsizliğinin çözüm kümesini bulunuz. eşitsizliğini sağlayan kaç tane tam sayı değeri
vardır?
137
6. UYGULAMA Denklem ve Eşitsizlikler
|2 – |–3|| + |4| – |–3|

1.
6.
1
|–2x| +
2
x =5 ( )
olduğuna göre bu denklemin çözüm kümesini
bulunuz.
2. |ñ5 – 4| – |ñ4 – ñ3 | +| ñ3 – ñ5|

7. |2x + 4| + |3x + 6| + |4x + 8| = 27
olduğuna göre denklemi sağlayan x değerlerinin
toplamını bulunuz.
3. |ñ9 – ñ7| – |ñ7 – 4 | = x

olduğuna göre aşağıdaki işlemlerin sonucunu
bulunuz. 8. |2x + 4| = –ñ4
a) |x – 2| + |3 – x| + x = ? olduğuna göre denklemin çözüm kümesi nedir?
b) |– x| + |1 – x| – |x – 2| = ?
4. a < 0 < b
9. |x2 – 4x – 5| = |x – 5|
olmak üzere aşağıdaki işlemlerin sonucunu
bulunuz. olduğuna göre denklemin çözüm kümesini bu-
4|a – b| lunuz.
a) =?
b–a
b) |a – b| + |2b – a| + 2a = ?
c) |2a – 2b| – |b – a| – |b|
10. |2x – 4| ≤ 6
eşitsizliğini sağlayan x değerlerinin toplamı
nedir?
5. |4x – 5| = 9
olduğuna göre x değerlerinin toplamı nedir?
138
Denklem ve Eşitsizlikler 6. Uygulama
1 16. Sayı doğrusu üzerinde –3 noktasına uzaklığı 4

11. |x – 1| ≤
2 br den küçük olan tam sayıları bulunuz.
eşitsizliğini sağlayan x tam sayısı için
| 3x2 –2 |2 + x| – |x – 12 |
17. |x – 4| – 3| = 2
eşitsizliğini sağlayan x değerlerini bulunuz.
12. |x + 5| > 4
eşitsizliğinin çözüm kümesini sayı doğrusunda
gösteriniz.
4x – 5y
18. = 10 ve –3 ≤ x < 2
2
13. |a – 3| + |3a – 2b| = 0
olduğuna göre a ⋅ b değerini bulunuz.
19. –3≤ x < 4

72
14. =a
–2 < y ≤ 1
|x – 8| + |x + 4|
olduğuna göre A’nın alacağı en büyük değeri olduğuna göre y2 – x3 ifadesinin çözüm aralığını
bulunuz. bulunuz.
20. 3x – 2|x| – 12 = 0
15. |4x – 12| = 2 – 4x
denklemini sağlayan x değerleri toplamını bu-
olduğuna göre x sayma sayılarının toplamını
lunuz.
bulunuz.
139
Bilgi Örnek 276
Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Aşağıda verilen noktalardan hangileri 3x + y = 5

Denklemler denklemini sağlar.
a≠0 b ≠ 0 a, b c∈R olmak üzere ve x, y de-

I) (1,2)
ğişkenler olmak üzere
ax + by = c
şeklindeki denklemlere 1. dereceden iki bilinmeyenli II) (3,1)
denklem denir.
Bu denklemi sağlayan x, y reel sayıları (x, y) sıralı III) (2, –1)
ikilisi olarak yazılır ve bu sıralı ikiliye denklemin çözüm
kümesi denir.
IV) (–1,2)
ax + by = c denklemini analitik düzleme taşıdığımızda
bir doğru belirtir.
3x + 2y = 12 Aşağıda verilen sıralı ikililerden hangisi veya han-

gileri x + y = 3 denkleminin çözüm kümesi değildir.
denklemini sağlayan 3 tane sıralı ikili yazınız ve
analitik düzlemde denklemin grafiğini çiziniz.
I) (2,1) IV) (–2,4)
II) (1,2) V) (–5,2)
III) (3,0) VI) (5,2)
2x + 2y = 4 (3, –1) noktası 3x + my = 1 denkleminin bir çözümü

olduğuna göre m değerini bulunuz.
denklemini sağlayan 2 tane sıralı ikili yazınız ve
analitik düzlemde denklemin grafiğini çiziniz.
140
Örnek 279 Bilgi
Bir depoda 30 litre benzin vardır. Her 1 saatte 5 litre Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Denklem
benzin tüketildiğine göre bu değişimi gösteren Sistemleri
denklemi bulunuz ve grafiğini çiziniz.
a, b, c, d, e, f∈R olmak üzere
ax + by = e
cx + dy = f
şeklindeki birden fazla denklemden ama aynı de-
ğişkenlerden oluşan denklemlere birinci dereceden iki
bilinmeyenli denklem sistemi denir.
Bu denklemlerin çözümünde yok etme, yerine koyma
veya grafik çözme gibi yöntemler uygulanır.
Yok etme metodu: Denklem sistemindeki bilin-

meyenlerden herhangi bir tanesinin kat sayıları
ters işaretli olacak şekilde eşitlenir ve taraf tarafa
toplanarak bilinmeyenlerden biri yok edilir.
Örnek 280
Bir öğrencinin elindeki testte 10 soru vardır. Her
1 dakikada 1 soru çözdüğüne göre bu değişimi
gösteren denklemi bulup grafiğini çiziniz. Örnek 282
Aşağıda verilen denklem sistemlerini yok etme
medoduyla çözünüz.
a) x – y = 3
x+y=7
b) 2x – y = 5
x+y=4
Örnek 281
y Yanda y = mx + n denkleminin
2 koordinat düzlemindeki görün-
tüsü verilmiştir.
x
4
c) 3x – 2y = 4
Buna göre x + y = –4 eşitliğini sağlayan y değeri
kaçtır? 2x + 3y = 6
141
Örnek 283 Bilgi

2 1 Yerine Koyma metodu: denklemlerin sistemindeki
+ =3
x y bilinmeyenlerden herhangi birinin eşiti bulunarak
1 1 diğer denklemde yerine yazılarak bilinmeyenin
– =4
x y birini bulma yöntemi.
denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz.
Örnek 286
Aşağıda verilen denklem sistemlerini yerine koyma
metoduyla bulunuz.
a) x – y = 5
3x + 2y = 20
Örnek 284
x+1 3 x–1 1
= =
y+1 2 2y + 1 2 b) 2x + y = 3
2x + 3y = 7
denklem sistemini sağlayan (x, y) ikilisini bulunuz.
c) –2x + y = 3
x + 3y = 5
Örnek 285
ax + y = 3
Örnek 287
2x + by = 1
2 1
denklem sisteminin çözüm kümesi (2,1) olduğuna + =4
x y
göre a ve b değerlerini bulunuz.
3 1
+ =6
x y
142
Örnek 288 Bilgi
Bir çiftlikteki tavuk ve tavşanların toplamı 16’dır. Grafik Çizme
Tavuk ve tavşanların ayak sayıları toplamı 56 ol-
Birinci dereceden iki bilinmeyenli denklemin çözüm
duğuna göre kaç adet tavşan olduğunu bulunuz.
kümesi olan sıralı ikililer analitik düzlemde bir doğru
belirtir. Koordinat düzleminde bu noktaların yerleri
bulunur. Bu noktaların kesişim noktası veya noktaları
denklemin çözüm kümesini oluşturur.
Örnek 291
Aşağıda verilen denklem sistemlerinin çözüm kü-
mesini grafik çözme yardımıyla bulunuz.
a) 3x – 2y = 6
Örnek 289 x – y = 2
Ali pazardan 3 kg portakal, 4 kg elma alıp 18 TL ödüyor.
2 kg portakal, 3 kg elma aldığında ise 13 TL ödüyor.
Buna göre 1 kg elma 1 kg portakaldan kaç TL pa-
halıdır. b) 2x + y = 13
x – 2y = 4
y
c) x – = 2
3
x
+ y = 1
2
Örnek 290
4 defter ve 5 kalem 98 TL, 2 defter ve kalem 94 TL
olduğuna göre, bir defter bir kalemden ne kadar
pahalıdır? x
d) –y=1
2
y
x+ =1
3
143
Bilgi Örnek 293

Analitik düzlemde doğruların birbirlerine göre du- 3x – 2y = 6
rumları 3x + 3y = 8
ax + by + c = 0
denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz,
dx + ey + f = 0 grafik üzerinde yorumlayınız.
denklem sistemindeki her bir denklem bir doğrudur.
Buna göre
a b c
= =
d e f
ise bu doğrular çakışıktır ve çözüm kümesi sonsuz
elemanlıdır.
a b c
= ≠
d e f
ise bu doğrular paraleldir ve çözüm kümesi boştur. Örnek 294
a b (2 – m) x – y + n + 1 = 0
≠
d e 2x + 2y + 3 = 0
ise bu doğrular tek noktada kesişir ve çözüm kümesi denklem kümesinin çözüm kümesi sonsuz elemanlı
bir elemandan oluşur. ise m ⋅ n değeri kaçtır?
Örnek 292
x+y=4
4x + 4y = 16
Örnek 295
denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz,
grafik üzerinde yorumlayınız. (2a +2)x – 2y + 1 = 0
3x + 3y – 2 = 0
çözüm kümesi boş küme ise a değeri kaçtır?
Örnek 296
(a +2) x + 6y = 4
3x + 3y = 5
denklem sisteminin çözüm kümesinin tek elemanlı
olması için a’nın alamayacağı değeri bulunuz.
144
Bilgi Bilgi
Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Eşitsizlik Sistemlerinin Grafikleri
Eşitsizlikler Bilinmeyenleri aynı olan birden fazla eşitsizliğe eşit-
a, b, c∈R a≠0 b≠0 sizlik sistemi denir.
ax + by > c ax + by < c Ayrı ayrı çözüm kümelerinin kesişimine de eşitsizlik
ax + by ≥ c ax + by ≤ c sisteminin çözüm kümesi denir.
şeklinde verilen ifadelere birinci dereceden iki bilin-
meyenli eşitsizlik denir.
Bu eşitsizliği sağlayan (x,y) sıralı ikililerine o eşitsizliğin Örnek 298
çözüm kümesi denir. Eşitsizliği sağlayan sonsuz sayıda
Aşağıda verilen eşitsizlikleri koordinat ekseninde
sıralı ikili olacağından çözüm kümesi taranarak gösterilir.
gösteriniz.
a) x ≥ 40
Örnek 297 y≥3
Aşağıda verilen eşitsizlikleri koordinat ekseninde

gösteriniz.
a) y – 3x + 6 < 0

b) x ≥ 3y
y≥1
b) 2y – 4x + 4 > 0

c) 3x + 2y – 6 < 0
–5x + 2y – 10 < 0
c) y + x – 3 ≥ 0
d) 2x – 3x + 12 < 0
d) 3x – 4y + 12 < 0
2x + y + 2 ≥ 0
145
1. Aşağıda verilen denklem sistemlerinin çözüm 4. 2x – y = –3

kümesini bulunuz.
x + 3y = 2
a) 3x – y = 4 denklem sisteminin çözüm kümesini bulunuz.
2x + 2y = 8 Koordinat sisteminde gösteriniz.
x
b) –y=2
3
y
x+ =1
2
x y
c) – =5
2 3
x y
– =2
3 5
5. (2m + 1)x + 3y – 4 = 0
(m – 2)x + 2y + 3 = 0
denklem sisteminin çözüm kümesinin boş küme
olması için m değeri kaçtır?
x+1 1–y
2. =
3 2
1–x 1–y
=
4 2
6. (a + 1)x + y = 1 – 2b
3x + 3y = –2
çözüm kümesinin sonsuz elemanlı olması için
a + b değeri kaçtır?
3. mx + ny = 2
5mx – 10 = 0
denklem sisteminin çözüm kümesi (2,1) oldu-
ğuna göre m ⋅ n değeri kaçtır?
146
7. (2m + 3)x + 2y – 3 = 0 10. Toplamları en çok 8, farkları en az 2 olan gerçel

sayıları analitik düzlemde gösteriniz.
3x + 4y – = 0
denklem sisteminin tek bir çözümünün olması
için m’nin alacağı değeri bulunuz.
8. x – y ≥ 3 11. |x – y| ≤ 4
eşitsizliğinin çözüm kümesini analitik düzlemde eşitsizliğinin çözüm kümesini analitik düzlemde
gösteriniz. gösteriniz.
9. x + y < 1 12. x = –2
y y=x
y≤1
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesini analitik
düzlemde gösteriniz. x
–2
Yukarıda görüntüsü verilen eşitsizlik sistemini

yazınız.
147
Bilgi Örnek 300
Üslü İfadeler ve Denklemler Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz.

a∈R ve n∈R+ olmak üzere an ifadesine üslü ifade
a) (–1)101 d) (–3)3
denir.
a: taban
n: üst (kuvvet)
an = a⋅a⋅a ... a
n tane
olarak hesaplanır.
b) (–1)102 e) – ( ) 1 2
2
Örnek 299
Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz. c) (–2)2 ( )
f) –
3 3
4
a) 24 d) 14
Örnek 301
b) 32 e) ( )
1 2
3
Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz.
a) (–2)3 + (–3)2
b) (–2)2 + (–2)3 + (–2)4
c) 53 f) ( )
3 3
4
c) (–3)3 + (–2)3
f ) (–1)24 + (–1)2k + 1
Uyarı
Uyarı
Negatif sayıların tek kuvvetleri negatif çift kuvvetleri
pozitif olur. Sıfırın tüm kuvvetleri sıfır olur. (00 hariç)
Tüm sayıların sıfırıncı kuvveti bir olur. (00 hariç)
148
Bilgi Uyarı
Bir Gerçel Sayının Negatif Kuvveti Sıfır sayısının çarpma işlemine göre tersi yoktur.
a∈R – {0} ve n∈R+ olmak üzere O yüzden sıfırın negatif kuvveti alınamaz tanımsızlık
oluşturur.
1 1
a–1 = a–n = n olur.
a a
Bilgi
Üslü Sayılarda Toplama ve Çıkarma İşlemi
Üslü sayılarda toplama ve çıkarma işlemi ortak çarpan
Örnek 302
parantezine alınarak yapılır.
Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz. a, b, c∈R m∈R olsun
a⋅xm + b⋅xm = (a + b)xm
a) 3–1 d) ( )
2 –1
3
a⋅xm – b⋅xm = (a – b)xm
Örnek 304
a) 5⋅27 + 6⋅27 + 7⋅27

b) 1–1 e) ( )
1 –2
2
b) 4⋅102 – 2⋅102 + 3⋅102
c) 4a2 + 3a2 – 2a2
( )
4 –1
c) 2–2 f)
7
d) 23 + 23 + 23
e) ab3 + c⋅b3 + db3

Örnek 303
( )
1 1 –1
a) 3 3 + (2–2) ⋅ 22
2 2
Örnek 305
a) 27 + 26 – 27
b) 2–1 + 3–1 + 4–1
b) 0,01105 + 0,2104 + 103
c) 3–1 + ( ) ( )
1 –1
3
+
3 –2
2
24 + 23 + 22
c) 5 4 3
2 +2 +2
2n ⋅ 4 – 2n ⋅ 3
d) n
2 ⋅ 5 – 2n ⋅ 4
149
Bilgi Örnek 307

Üslü Sayılarda Çarpma ve Bölme İşlemi Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz.
Çarpma İşlemi a) 23 ⋅ 53
Tabanları aynı olan üslü sayılar çarpılırken üslerde
toplama işlemi yapılır.
x∈R a, b∈R
b) 22 ⋅ 32 ⋅ 52
xa⋅xb = ax + b
Örnek 306 c) ( ) ( )
2 4 3 4
3
⋅
2
a) 32 ⋅ 34
d) ( ) ( ) ( )
3 2 8 2 2 2
4
⋅
9
⋅
3
b) 22 ⋅ 23 ⋅ 24 e) a4 ⋅ b–4 ⋅ c4
c) ( )
1 3 1
2
⋅
2
Bilgi
Tabanları aynı olan iki üslü ifade bölündüğünde payın
derecesinden paydanın derecesi çıkartılır.
a, b∈R x∈R – {0}
d) (–2)3 ⋅ (–2)4 ⋅ (–2)5 xa
= xa–b
xb
Örnek 308
e) a2x ⋅ a–3x ⋅ ax
24 (–2)5
a) d)
23 (–2)3
Bilgi 32 (–5)3
b) e)
30 (–5)–3
Üsleri aynı tabanları farklı olan ifadeler tabanlar çar-
pılarak tek üs altında yazılabilir.
a, b∈R x∈Z
34 10–2
ax ⋅ bx = (a ⋅ b)x c) f)
3–2 10–3
150
Bilgi Örnek 311
Üsleri aynı olan iki ifadenin bölünmesinde tek üs Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz.
altında yazılır ve bölme işlemi yapılır.
a) (32)2 c) ((23)–2 )–1/2
Örnek 309
27 103 495
a) b) c) –1
47 53 145 b) (23)2 d) (525–3)
Örnek 312
a) 42 ⋅ 8–1 ⋅ 22 =
Örnek 310
–2
b) (27 ⋅ 8–1 ⋅ 16–1)
1
a) 512 sayının ‘i kaçtır?
8
ax + 2
b)
a1 + x
Not
73 n∈Z+ a∈R+olsun
c)
28 a ⋅ 10n sayısı n + 1 basamaklıdır.
Örnek 313
(16 ⋅ 2–2 ⋅ 64 ⋅ 254)2
sayısı kaç basamaklıdır?
Bilgi
Üslü ifadelerin üssü alındığında bu üsler çarpılır.
a, b∈Z x∈R – {0}
(xa)b = xa⋅b
151

(x2)–3 ⋅ (x–2)–3 3x = 4
(x2)–2 olduğuna göre, 27x ifadesinin eşitini bulunuz.
–
( )) ( ) )
1 2 –3
3
⋅
1 –2 3
3
2x = m
3x = n
5x = p
olduğuna göre, 360x ifadesini m, n ve p cinsinden
yazınız.
Örnek 319
Örnek 316
a = 47
2x = 3
1 b = (8–2)–3
olduğuna göre, işleminin sonucunu bulunuz. c = (0,5)–20
8x
verilen a, b, c sayılarını küçükten büyüğe doğru
sıralayınız.
152
Bilgi Örnek 324
Üslü Denklemler 3x + 2 + 4⋅3x – 3 + 2⋅3x = 17⋅21 olduğuna göre, x değeri
kaçtır?
Üs olarak değişkenin bulunduğu denklemlerdir.
x∈R–{–1, 0, 1} m, n∈R – {0}
xm = xn ⇒ m = n
Tabanlar eşit olduğundan üsler eşitlenir.
Örnek 320 Bilgi

5x = 25 olduğuna göre, x değeri kaçtır? a, b∈R–{–1, 0, 1} , x∈R – {0} ,
ax = bx
a) x çift olduğunda |x| = |y|
b) x tek olduğunda x = y
Örnek 325
Aşağıdaki işlemlerdeki a değerlerini bulunuz.
Örnek 321
42x = 128 olduğuna göre, x değeri kaçtır? a) a3 = 23
b) a2 = 22
c) a2018 = 1
Örnek 322
d) a2019 = 1
32x + 1 = 27x + 1 olduğuna göre, x değeri kaçtır?
e) (a + 2)16 = 216

64x + 2 – 163x – 2 = 0 olduğuna göre, x değeri kaçtır? (2x + 4)2 = (3x – 2)2
153

(1 – 2x)3 = (3x – 4)3 (x – 2)2x+4 = 1
( )
3x + 1 3
2
= 8 eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
(3 – x)2x+1 = 1
( )
2x – 3 2 (x + 2)x+3 = 1
= 4 eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
3 denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
Örnek 333
Uyarı
2
(x + 1)x +3x+2 = 1
1 n çift ise
(–1)n = denkleminin çözüm kümesini bulunuz.
– 1 n tek ise
x∈R
x=1

xn = 1⇒ x = –1 n çift
x≠0 n=0
154
Uyarı Örnek 337
x∈R a, b∈R – {0} Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz.
0<x<1 ve xa < xb ⇒ a > b a) (0,6)–1 + (0,4)–1 + (0,3)–1

x>1 ve xa < xb ⇒ a < b
Örnek 334 35(37 : 34)

b)
3–6(32 : 33)
() ()
2 1–x 4 2x+3
3
<
9
eşitsizliğini sağlayan x değerlerinin çözüm küme-
sini bulunuz.
c) (20 + 2–1) : 32
42018 – 42019
d)
42020
Örnek 335
() ( )
5 2x–3 125 x+1
4
>
64
e)
(a–2) ⋅ (a2)–1 ⋅ (a2)3
eşitsizliğini sağlayan x değerlerini bulunuz. (a–1)3 ⋅ (a2)–1 ⋅ (a2)2

5x+2 – 5x+1 ⋅ 4 = 125 eşitliğini sağlayan x değeri
kaçtır? () 3 –1 4
2
–
9
()()3
2
+
3 –1
2
155

3x+2 + 3x+3 + 3x+4 3 ⋅ 92a+1
= 81 eşitliğini sağlayan a değeri kaçtır?
3x+5 + 3x+6 + 3x+7 272a+1

3–2 + 3–4 + 3–6
3–3 + 3–5 + 3–7 ( )
x–4 4
2
– 16 = 0 eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
3⋅3⋅3⋅3⋅3 5n + 5n+1 3n+1+ 3n

+
3 + 3 + 3 + 3 +3 5n ⋅ 4 4 ⋅ 3n
işleminin sonucunu bulunuz. işleminin sonucu kaçtır?
156
Örnek 345
Örnek 347
32a+b–6 = 5a+b–4 eşitliğini sağlayan a ve b değerleri
2x = 3
için a . b kaçtır?
8y = 27
x
eşitliğini sağlayan x ve y değerleri için oranı
y
kaçtır?

643⋅ 1254 9a = 16
sayısının kaç basamaklı bir sayı olduğunu bulunuz. 8b = 27
eşitliğini sağlayan a ve b değerleri için a . b kaçtır?
Benim Notum
Uyarı
a, b asal sayılar olmak üzere
ax = bm x m
⇒ =
ay = bn y n
157
1. 3x = 2 olduğuna göre verilen eşitliklerin sonucu- 4. 7x+ 7x+1 = 56

nu bulunuz.
olduğuna göre, eşitliği sağlayan x değeri kaçtır?
a) 27x
b) 3x+3
2.
( 0,0005)
0,0025 a + 1
= 251–a 5.
(–a)5 ⋅ (a 2)–2 ⋅(–a)2
(–a3) ⋅ (a –2)2 ⋅ a5
olduğuna göre, eşitliği sağlayan a değeri kaçtır?
3. 30,4 ⋅ 90,3 ⋅ 270,2 ⋅ 810,1 işleminin sonucu kaçtır? 6. 2x = a, 3x = b, 5x = c

olduğuna göre 300x in a, b ve c türünden değeri
nedir?
158
7. (3x – a)3 = (b – 2x)3

olduğuna göre x'in a ve b cinsinden değerini
11.
()
2 3x + 2
5
<
( )
8 1–x
125
yazınız. eşitsizliğini sağlayan en küçük x tam sayısı nedir?
8. x = 240 y = 330 z = 520 12. 83a+1 ⋅ 59a

eşitliğindeki x, y ve z sayılarının büyükten küçü- sayısı 112 basamaklı sayı olduğuna göre a değeri
ğe doğru sıralamasını bulunuz. kaçtır?
9. 2a = 27 13. (3x – 2)4x+1 = 1

3b = 32 denklemini sağlayan x değerini bulunuz.
5c = 43
eşitliğindeki a, b ve c sayılarının büyükten küçü-
ğe doğru sıralamasını bulunuz.
2x + 2x + 2x + 2x 14. 73a–3 = 92b+4

10. = 8x
4x + 4x olduğuna göre, eşitliği sağlayan a ve b değerleri
olduğuna göre, eşitliği sağlayan x değeri kaçtır? için a . b kaçtır?
159
Bilgi Örnek 350
Köklü Sayılar x3 = 8
a∈Z+ n≥2 a∈R için için çözüm kümesini bulunuz.
xn = a
eşitliğini sağlayan x reel sayılarına a sayısının n. de-
recede kökü denir.
xn = a ⇒ (xn)1/n = (a)1/n
⇒ x = nña
ile gösterilir ve 3 farklı durumda incelenir.
a>0
n tek ise x = nña
– nña
n çift ise x = +
Örnek 351
a<0
Aşağıda verilen ifadelerden gerçel sayı olanları ve
n tek ise bir tane reel sayı kökü var.
olmayanları bulunuz.
n çift ise reel kökü yoktur.
a) ò–1 d) 3 1
a=0 3
nñ0 = 0
a) ñ9 d) 5ò–3
Uyarı
x∈Z+
2n+1ña ifadesinin tanımlı olması için a∈R olmalı

a) 4ò–õ1õ6 d) 3ò–õ2õ7
nña ifadesinin tanımlı olması için a ≥ 0 olmalı
Örnek 349
x2 = 4
Örnek 352
için çözüm kümesini bulunuz.
ò4 õ–õ x
ifadesinin reel sayı belirtmesi için x’in alacağı en

büyük tam sayı değerini bulunuz.
160
Örnek 353 Bilgi
a∈R+ m,n∈Z+ olmak üzere
òx õ–õ 5 + ò8 õ–õ x m
nòam = a n ye eşittir.
ifadesinin reel sayı belirtmesi için x’in alacağı doğal
sayı değerini bulunuz.
Örnek 357
Aşağıda verilen ifadeleri kök dışına çıkarınız.
a) òa2 b) ñ4 c) ñ7
Örnek 354
3ò1 õ–õ x – ò4 õ+õ x
ifadesinin reel sayı belirtmesi için x’in değer aralı-

ğını bulunuz. d) 3ò32 e) 3ò2õ7 f ) 5ò32
Örnek 358
Örnek 355 Aşağıda verilen ifadelerin köklü gösterimini ya-
pınız.
3 49–x 1 2 1
7+x a) 2 2 b) 3 7 c) 7 3
ifadesinin bir reel sayı belirtmesi için x’in değer
aralığını bulunuz.
() ()
1 2
2 2 1 5
d) 2 e) f )
3 4
Örnek 356
2018ò4 õ–õ x + 2018òx õ–õ 4

ifadesinin reel sayı belirtmesi için x’in alacağı de-
ğeri bulunuz.
Uyarı
n∈Z+ n≥3 a∈R için
n tek ise nòan = a
n çift ise nòan = |a|
161

Aşağıda verilen ifadeleri kök dışına çıkarınız. x, y∈R x<0<y olduğuna göre
a) ó(–4)2 c) 4ò54 òx2 + 3òy3 – 4òx4 + 5òy5
ifadesinin sonucu kaçtır?
b) 3ó(–3)3 c) 7ó(–1)7

Aşağıda verilen işlemleri sonlandırınız. 3<x<4 olduğuna göre
a) ó(–3)2 + 3ó(–3)3 + ó(–6)2 ó(x–3)2 + 3ó(4–x)3 + 2ó(5–x)2
ifadesinin sonucu kaçtır?
( ) ( )
1 3 3 7 6 3
3
b) – + – + ó(–1)3
2 2

a, b∈R a<0 b > 0 için a>5 olmak üzere
3òa3 – ó(2b)2 + 3ó(b–a)3 a2–10a+25 + ó(5–a)2
ifadesinin sonucu kaçtır? ifadesinin sonucu kaçtır?
162
1252x+1 = ó625 ó0,01 + ó1,21 + ó1,96

eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır? ó2,25 + ó1,44 + ó0,25
Örnek 369
21 + ò13 + ñ9
Örnek 366
ò64 + ò81 + ò16

ó121 – ò49
Örnek 370
3 25+3ñ8 – 4 78+3ò27
Örnek 367
ó0,16 + ó0,64 Örnek 371

ó0,25 + ó0,09
1 1 + 1
+ –
2 12 81
163
Bilgi Örnek 374

Köklü Sayılarda Toplama ve Çıkarma ò12õ5 – ò45 + ò20 işleminin sonucu kaçtır?
n≥2 n∈Z+ olsun x∈R+ a, b∈R için
a⋅nñx + b⋅nñx – c⋅nñx
(a + b – c) nñx
Kök dereceleri veya kök içleri aynı olan köklü ifadeler
ortak çarpan parantezine alınarak toplanıp çıkarılır.
Örnek 372
a) 3ñ2 + 5ñ2 – 7ñ2 = ? Örnek 375
ò27 + ò12
ò75 – ñ3
b) –3ñ7 + 4ñ7 + ñ7 = ?
c) 3 ⋅ 3ñ7 + 4 ⋅ 3ñ7 – 2 ⋅ 3ñ7 = ?
3ñ5 – 2ñ5 + 7ñ5

d) =?
–6ñ5 + 2ñ5 + 5ñ5
Örnek 376
ò32 + ò40õ0 – ò14õ4 = x ⋅ ò50 + y ⋅ ò64

Örnek 373
eşitliğini sağlayan x ve y değerleri için x . y kaçtır?
–2 ò5õñõ3 + 3 7ò5õñõ3
7
164
Bilgi Örnek 379
Köklü Sayılarda Çarpma ve Bölme 5ò–3õ2õ0 7ò–2õ5õ6
+
n≥2 n∈Z+ olsun a, b∈R için (c ≠ 0) 5ò–1õ0 7ò–2
nña ⋅ nñb n a⋅b işleminin sonucunu bulunuz.
=
nñc c
kök dereceleri aynı olan köklü ifadeler çarpılıp bö-

lünebilir.
Örnek 377
Aşağıdaki işlemlerin sonucunu bulunuz. Örnek 380
a) ñ2 ⋅ ñ3
ò60 ⋅ ñ5
5ñ3
ñ3 ⋅ ò12
b)
ñ4
c) 3ñ5 ⋅ 3ò–2õ5
Örnek 381
4ò27õ0 ⋅ 4ñ3
4ò10
d) 5ò–1 ⋅ 5ò–2õ4õ3 işleminin sonucunu bulunuz.
Örnek 378
Örnek 382
ò32 ⋅ ñ2
işleminin sonucu kaçtır? 3 3
ò16 8ñ4 ⋅ ò16
3
ò64
165
Bilgi Örnek 385

Kök derecesini Genişletme veya ò42õnõ õ+õ 1 = ò43õnõ õ–õ 1
Sadeleştirme
eşitliğini sağlayan n değeri kaçtır?
a∈R+ m∈Z+ n ≥ 2 olsun
n n
nòam = n⋅k am⋅k = k ak
Köklü ifadede hem kök derecesi hem de kök içindeki
ifadenin üssü aynı pozitif sayı ile çarpılır veya bölünebilir.
Örnek 383 Bilgi

Aşağıda verilen köklü ifadelerde dereceyi 12 ya- Kök Dışına Çıkarma
pınız. a, b∈R+ n∈Z+ n ≥ 2 olsun
a) ñ3 nòanõ⋅õy = a⋅nñy
a⋅nñb = nòanõ⋅õb
b) 6ñ3
(nña )m = nòam
c) 4ñ2
Örnek 386
d) 3ò–4
Aşağıda verilen ifadeleri kök dışına çıkarınız.
a) ò12
Örnek 384
Aşağıda verilen işlemlerin sonucunu yazınız. b) 3ò27
a) ñ3 ⋅ 3ñ2
c) 3ò25õ0
b) 4ñ2 ⋅ ñ3
Örnek 387
ò98 + ò12õ8 – ò28õ8

ò18
c) ñ3 ⋅ 3ñ5 ⋅ ñ2
İşleminin sonucunu bulunuz.
ñ2
d)
3ñ8
166
ò18õ0 = añb 3 3 ñ3 = 4ò3x

eşitliğini sağlayan a ve b doğal sayıları için a + b eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
en az kaçtır?
Örnek 389
ò18õ0 – ò80
ò40 + ò90
Örnek 392
3 3
2 2 3ñ2 = 8x
eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
Bilgi
a∈R+ m, n∈Z+ m≥2 n ≥ 2 olsun
m n m⋅n
ña = ña dır.
Örnek 390
Aşağıda verilen ifadeleri tek kök içinde yazınız.
a) ò3õñõ2 d) ñ5 Örnek 393
64 = 3ò4x
eşitliğini sağlayan x değeri kaçtır?
b) 4ò3õñõ3 e) 3⋅ 3 ñ3
3 3 3 3
c) ñ7 a) a⋅ a ña
167
Bilgi Örnek 395

Paydanın Rasyonel Yapılması Aşağıda verilen ifadelerin paydalarını rasyonel
yapınız.
a, b∈R+ m, n∈Z+ n≥2
4
a)
nòam ifadesini rasyonel yapmak için nòanõ–õm ile 2ò23
çarpılmalıdır.
nòam = nòanõ–õm = a
ña – ñb ifadesini rasyonel yapmak için ña + ñb
ña + ñb ifadesini rasyonel yapmak için ña – ñb

3
b)
3ò52
Örnek 394
Aşağıda verilen ifadelerin paydalarını rasyonel
yapınız.
1 3 6 9
a) b) c) +
ñ2 ñ3 ñ5 + ñ2 ñ2 + ñ5
4 4 2 4
c) d) d) +
2ñ2 ñ5 – ñ3 3 – ñ7 ò11 + ñ7
1 3
e) f)
ñ2 + ñ3 ñ5 – ñ2 Bilgi
– şeklindeki ifadelerin kök dışına çıkarılması
a+2ñb
a=x+y b = x ⋅ y x > y olmak üzere
a – 2ñb = ñx + ñy
a – 2ñb = ñx – ñy
şeklinde kök dışına çıkarılır.
168
Aşağıda verilen ifadeleri kök dışına çıkarınız. Aşağıda verilen işlemlerin soncunu bulunuz.
a) 6 + 2ñ5 a) 13 + 2ò42 + 13 – 2ò42 = ?
b) 11 – 2ò10
(
b) ñ5 + 1 ) ( 6 – ò20 )
c) 12 + 2ò35
12 + ò12õ8
c)
2ñ2 + 2
d) 7 + ò48
d) 6 – 2 4+ñ9 – ñ4
e) 9 – ò72
169
ò7 õ–õ x + 4òx õ–õ 4

1. 5. a = ñ2 olduğuna göre
ifadesini reel sayı yapan tam sayıların toplamını (a – 2) (a + 2)
bulunuz. işleminin sonucu kaçtır?
2
2.
ò(–õ4õ)2 + 3ò(–õ2õ)3 + ò36 işleminin sonucu kaçtır? 6.
ñ3 +
2 işleminin sonucu kaçtır?
ò25 + 3ò33 ñ3
2
ñ3 –
ñ3
3. A = x + òx õ–õ 4 + ò3xõ õ+õ 4 + ò4 õ–õ x ò30 ⋅ ò60

7.
ò50
A bir reel sayı olduğuna göre değerini hesapla-
yınız. işleminin sonucunu bulunuz.
4. òx2 õ õ–õ õ6õxõ õ+õ õ9 < 4 8.

3ñ4 ⋅ ñ2
4ñ8
eşitsizliğini sağlayan x tam sayı değerlerini bu-
lunuz. işleminin sonucunu bulunuz.
170
9. 13. a = ñ5 b = 3ñ6 c = 6ò10

1
2+4⋅ + ñ9
16 olduğuna göre a, b ve c küçükten büyüğe doğru
sıralayınız.
10
10. (ò1,6 + ò0,9) 14. 12 +6ñ3
ò10
işleminin sonucunu bulunuz. ifadesinin eşitini bulunuz.
(
11. ñ7 – ñ5 ⋅ ñ7 + ñ5 ñ2 ) 15.
1
ñ5 – 1
+
1
ñ5 + 1
–
2
ñ5
işleminin sonucunu bulunuz. işleminin sonucunu bulunuz.
12. 3ò52õxõ+õ3 = 3ò12õ5õxõ+õ3 16. ò9,õ9õ9 + ò4,õ4õ4

denkleminin çözüm kümesini bulunuz. ò7,õ7õ7
171
Bilgi Bilgi
Oran Orantı İki ya da daha fazla oranın birbirine eşitlenmesine
orantı denir.
Aynı türden iki çokluğun birbiriyle karşılaştırılmasına a c
oran denir. a, b, c, d∈R olmak üzere = bir orantı belirtir.
b d
a
a, b∈R ve b ≠ {0}olmak üzere ile gösterilir. Burada a ve d'ye içler, c ve b'ye dışlar denir.
b
a c
= = k eşitliğindeki k'ya orantı sabiti denir.
b d
a : b = c : d şeklinde de yazılır.
Örnek 398
Bir sınıfta 12 kız ve 16 erkek öğrenci vardır. Buna göre
Örnek 400
a) Kız öğrenci sayısının erkek öğrenci sayısına oranı
a b
=
4 5
orantısında a ve b'yi yorumlayınız.
b) Erkek öğrenci sayısının tüm sınıf mevcuduna oranı

nedir?
Örnek 401
x 3
= ve x + y = 28
Örnek 399 y 4
Bir gezi grubunda 14 kişi İngilizce, 10 kişi Fransızca, ise x değeri kaçtır?
8 kişi de Almanca bilmektedir. Buna göre bu gezi
grubundaki;
a) İngilizce bilen sayısının Fransızca bilen sayısına

oranını bulunuz.
Örnek 402
b) Almanca bilen sayısının İngilizce bilen sayısına
a
oranını bulunuz. =3
b
olduğuna göre
( )( )
a+b a–b
b
⋅
a
ifadesinin değeri kaçtır?
c) Fransızca bilen sayısının tüm gezi grubuna oranını
bulunuz.
172
a, b∈R a≠0 b≠0 a c e
= = = 2 olmak üzere
a+b b d f
3a = 4b olduğuna göre ifadesinin değeri
b–a (2a + f)c
kaçtır? işleminin sonucunu bulunuz.
b⋅d⋅e

a b c a c e 1
= = ve 2a – b + c = 18 = = = olmak üzere
3 4 7 b d f 3
olduğuna göre a + b + c ifadesinin değeri kaçtır? a2 + d2 + f2
ifadesinin değeri kaçtır?
b+d+e

x y z x+y 2 x–y 1
= = ve x2 + y2 + z2 = 116 = =
2 3 4 z–y 3 y+z 2
olduğuna göre, x, y ve z ifadelerinin değerlerini x
bulunuz. olduğuna göre ifadesinin değeri kaçtır?
z
173
Bilgi Örnek 410

Orantının Özellikleri 2a + b 3a – b
a c =
= 4 3
b d a
olduğuna göre ifadesinin değeri kaçtır?
b
a c

= orantısında içler dışlar çarpımı birbirine eşit
b d
olur.
a ⋅ d = c ⋅ b
a c d b
= ⇒ =
b d c a
İçteki ve dıştaki terimler arasında yer değişimi yapı-
labilir. Örnek 411
Oranların paylarının toplamı, paydaların toplamına
x:y:z=4:3:7
bölünse orantı sabiti aynı kalır.
a c a+c orantısını kesir şeklinde yazınız.
= =k⇒ =k
b d b+d
Orantıdaki oranlarda genişletme işlemi yapıp pay
kendi arasında, payda kendi arasında toplanırsa
orantı sahibi aynı kalır.
a c m⋅a n⋅c
= =
b d m⋅b n⋅d
m⋅a+m⋅c Örnek 412
⇒ =k
m⋅b+n⋅d
a:b:c=3:2:5
Oranlarda çarpma işlemi yapılırsa orantının karesi
3a – 2b
veya küpü elde edilir. olmak üzere işleminin sonucunu yazınız.
c–b
a c a⋅c
= =k⇒ = k2
b d b⋅d
a c e a⋅c⋅e
= = =k⇒ = k3
b d f b⋅d⋅f
x y z 1 x a
= = = = = 7 olmak üzere
3 2 4 3 y b
2x + 3y + 4z
x–y+z
ifadesinin değeri kaçtır? ( )( )
x+y
y
⋅
a+b
b
çarpımının sonucunu bulunuz.
174
Not Örnek 417
a c x, y, z sayıları 2, 4, 6 sayıları ile orantılıdır.
= orantısında d'ye a, b, c'nin dördüncü orantısı
b d x + y + z = 24 ise
denir.
x – y + 2z değerini bulunuz.
Örnek 414
10, 15, 20 sayılarıyla dördüncü orantılı sayıyı bu-
lunuz.
Uyarı
Soruda sadece orantılıdır demesi doğru orantılı ol-
duğu anlamına gelir.
Örnek 418
Aynı kapasitedeki 4 işçi bir günde 12 m2 halı do-
Örnek 415
kursa, 6 işçi kaç m2 halı dokur.
1 1 1
= =
3a 4b 5c
ve a + b =14 olduğuna göre b – c ifadesinin değeri
kaçtır?
Örnek 419
12 kg yoğurt ile 18 kg ayran yapılırsa 18 kg yoğurt
ile ne kadar ayran yapılır?
Örnek 416
x x–z 2
= =
y x 3
x+y–z
olduğuna göre ifadesinin değeri kaçtır?
y+z Örnek 420
Yaşları 2, 4, 5 ile orantılı olan 3 kardeşin yaşları
toplamı 55 olduğuna göre ortanca kardeş kaç
yaşındadır?
175
Örnek 421 Bilgi

a≠0, b≠0 ve c≠0 olmak üzere, Doğru Orantı
İki nicelikten biri artarken diğeri aynı oranda artıyor
a = 2b = 3c veya biri azalırken diğeri aynı oranda azalıyorsa bu ni-
a + 2b celiklere doğru orantılıdır denir.
olduğuna göre ifadesinin değeri kaçtır? a
3b – c = k ile gösterilir.
b
Uyarı
Doğru orantı çözülürken uygulanır.
Örnek 422
Örnek 425
a b c
= = =2 a + 2 ve b – 3 doğru orantılı iki sayıdır.
m n t
2a + b + c a = 3 iken b = 8 olduğuna göre a = 5 iken b değerini
olduğuna göre, ifadesinin bulunuz?
2m + n + 3t
değeri kaçtır?
x y y 2x + 1 sayısı ile 3y – 2 sayısı doğru orantılıdır.

= =z x = 7 iken y = 4
2 3 2
x+y+z olduğuna göre x = 5 iken y kaç olur?
olduğuna göre, oranı kaçtır?
x+y
Örnek 427
Örnek 424 5x – 3 ve y + 4 doğru orantılı iki sayıdır.
3a + b 5 x = 6 iken y = 5
=
2b 9 olduğuna göre, x = 9 iken y kaçtır?
b
olduğuna göre, oranının değeri kaçtır?
b – 18a
176
Bilgi Örnek 431
Ters Orantı Bir baba 196 TL'yi yaşları 6, 8 ve 10 olan 3 çocuğuna
yaşları ile ters orantılı olarak paylaştıracaktır.
İki nicelikten biri artarken diğeri aynı oranda azalı-
yor veya biri azalırken diğeri aynı oranda artıyorsa ters En küçük çocuk kaç tane alır?
orantılıdır denir.
a ⋅ b = k ile gösterilir.
Uyarı
Ters orantı çözülürken uygulanır.
Örnek 432
Örnek 428 Birbirini çeviren iki çarkın birinde 18, diğerinde 24 diş
vardır.
a – 2 ve b + 1 ters orantılı iki sayıdır.
Küçük olan çark 12 tur attığında büyük olanın kaç
a = 5 iken b = 4 olduğuna göre a = 11 iken b kaç olur?
tur atacağını bulunuz.
Örnek 433
Örnek 429
Bir araç 80 km hızla 6 saate alacağı bir yolu 120 km
3x + 1 sayısı ile 2y + 1 sayısı ters orantılı iki sayıdır. hızla kaç saatte almıştır?
x = 2 iken y = 1 olduğuna göre y = 3 iken x kaç olur?

a, b, c sayıları 2, 3, 6 sayıları ile ters orantılıdır. Bir çiftlikte bulunan 60 hayvana 30 gün yetecek yi-
yecek vardır. 10 gün sonra 10 tane hayvan satıldığı-
Bu sayıların toplamı 36 olduğuna göre en büyük
na göre kalan yiyecek kalan hayvana kaç gün yeter.
sayı kaçtır?
177
Bilgi Örnek 438

Birleşik Orantı Bir üçgenin iç açıları ile 2 ile doğru, 1 ve 3 ile ters
orantılıdır.
İki veya daha fazla oran bulunduran orantılara bileşik
orantı denir. Buna göre en büyük açı kaç derecedir?
a sayısı b ile doğru c ile ters orantılı ise
a⋅c
= k (k orantı sabiti) şeklinde gösterilir.
b

x sayısı, y ile ters orantılı z ile doğru orantılıdır. 8 işçi 14 m2 duvarı 12 günde çalışarak örüyor.
x = 6 y = 5 iken z = 3 olduğuna göre x = 15 6 işçi 21 m2 duvarı kaç günde örer?
z = 3 olduğuna göre y nin ne alacağını bulunuz.
Not
Bileşik orantıyla ilgili iş veya işçi problemleri aşağıdaki

formül ile çözülebilirler.
Örnek 436 I iş miktarı II. iş miktarı
a sayısı b – 2 ile ters, c + 1 ile doğru orantılıdır. İş ile ilgili verilenlerin İş ile ilgili verilenlerin
a=2 b = 5 iken c = 2 oluyorsa çarpımı çarpımı
a=4 c = 3 iken b'nin alacağı değeri bulunuz.
Örnek 440
18 tane işçinin günde 8 saat çalışarak 5 günde top-
ladığı 800 kg kirazı, 20 işçi günde 6 saat çalışarak
kaç günde toplar?
Örnek 437
Bir dede elindeki şekerleri 4 ve 5 ile ters 3 ile doğru
orantılı olarak 3 torununa dağıtıyor. Örnek 441
Dedenin elinde 138 tane şeker olduğuna göre, en 16 işçi günde 6 saat çalışarak 160 tane pantolonu 5
çok alan kaç tane almıştır? günde bitiriyor.
Aynı işçiler günde 5 saat çalışarak 12 günde kaç
pantolon bitirir.
178
10. UYGULAMA
3x – 2y 3 m n t
1. = 5. = = ve 2m – n + 3t = 55
x–y 2 4 3 2
2x – y ise m + n + t toplamı kaçtır?
olduğuna göre oranı kaçtır?
4x – y
a c e 6. A, B, C maddeleri
2. = = =2
b d f A 2 B 4
a⋅d⋅f = , = oranında karıştırılarak 280 gr'lik
olduğuna göre oranı kaçtır? B 3 C 5
b⋅c⋅e bir karışım hazırlanıyor. Bu karışımdaki C maddesi
kaç gramdır?
x z v 2 a–1 b+2 c–3

3. = = = olduğuna göre 7. = = =5
y t ϑ 5 3 7 12
( )( )( )
x+y z–t v–ϑ olduğuna göre a + b + c toplamı kaçtır?
⋅ ⋅ ifadesinin değeri kaçtır?
y z ϑ
4. m, n∈R+ 8. x, y, z, t∈R
x z 4x + 3
3 4 = =k ve =k
= ve m2 + n2 = 125 olduğuna göre m ve y t 4y + at
m n
n'yi bulunuz. olduğuna göre a değeri kaçtır?
179
9. Aynı kapasitedeki 4 musluk bir havuzu 8 saatte 13. A cm uzunluğundaki kumaş 4 ve 5 ile ters orantılı 6
doldurduğuna göre aynı kapasitedeki 2 musluk ile doğru orantılı olarak 3 parçaya ayrılıyor.
kaç saatte doldurur?
En kısa kumaş ile en uzun kumaş arasındaki fark
116 cm olduğuna göre A kaçtır=
10. a – 2 sayısı b + 3 sayısı ile ters orantılı, c + 1 ile doğru 14. Bir inşaat şirketinde işçi sayısı 6 katına çıkarılıp,
orantılıdır. a = 5 olduğunda b = 1 c = 1 olmaktadır. 3
çalışma süresi artırılırsa yapılan işte nasıl bir
Buna göre a = 4 c = 2 olduğunda b ne olur? 2
değişme olur?
11. 2, 3, 4 sayılarıyla doğru orantılı olan ters orantılı 15. 8 işçi 15m2 duvarı günde 6 saat çalışarak 18
sayıları bulunuz. günde bitirirse 16 işçi 20 m2 duvarı günde 3 saat
çalışarak kaç günde bitirir.
12. Birbirini döndüren 3 dişliden birincisi 3 devir yap- 16. Bir sınıftaki kız ve erkek öğrencilerin sayıları sıra-
tığnda ikincisi 4 devir, üçüncüsü ise 5 devir yapmak- sıyla 1,4 ve 1,8 sayılarıyla orantılıdır. Bu sınıftaki
tadır. erkek öğrenciler en az kaç kişidir?
Toplam diş sayısı 470 olduğuna göre ikinci diş-
lide kaç tane diş vardır?
180
Sayı Kümeleri
1. TEST
1. a, b,c doğal sayılar olmak üzere, 5. a ve b birbirinden farklı tamsayı ve (a + 2) ile (b + 3)
doğal sayılardır.
(a + c). b = 21
olduğuna göre, a.b.c nin en büyük değeri kaçtır? (a + 2) (b + 3) = 8
A) 110 B) 100 C) 90 D) 60 E) 30 olduğuna göre, a + b nin en büyük değeri kaçtır?
A) 1 B) 4 C) 5 D) 7 E) 9
2. Ardışık üç tek doğal sayının toplamı 123 tür. 6. a, b, c sırasıyla ardışık üç tek tamsayıdır.
Bu sayıların en büyüğü kaçtır? Buna göre, 2a + b + c nin değeri aşağıdakilerden

hangisidir? 2
A) 35 B) 39 C) 43 D) 45 E) 47
b c a
A ) 2a + 3 B ) 2a + 1 C) D) E)
c 3 3
3. x ve y sayma sayılarıdır. 7. a ve b doğal sayılardır.
x.y = 18 3a + 7b = 95
olduğuna göre, x + y toplamı en az kaçtır? olduğuna göre, a nın en büyük değeri kaçtır?
A) 5 B) 7 C) 9 D) 10 E) 11 A) 24 B) 25 C) 26 D) 27 E) 30
4. a, b, c pozitif tamsayılardır.
a. b = 12
b. c = 9 8. 1  1 1 57
0 , 25 + . −  .0 , 25 +

8  4 2 128
olduğuna göre, a + b + c nin en küçük değeri işleminin sonucu kaçtır?
kaçtır?
1 1 1 1 3
13
A) B) C) D) E)
A) 6 B) 10 C) 16 D) 18 E) 21 16 8 4 2 4
181
1. Test Sayı Kümeleri
9. a ve b birbirinden farklı pozitif tamsayılardır. 13. m2 – n2 =7 ve m, n doğal sayılardır.
4a + 7 = 5b + 6 Buna göre, 3m + 2n toplamı kaçtır?
olduğuna göre, a + b toplamı en az kaçtır?

A) 16 B) 18 C) 19 D) 22 E) 23
A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
10. a, b, c negatif sayılardır. 14. a pozitif ve b negatif tamsayılardır.
32
a–b=6 2a + = 16
b
a – c = 12
olduğuna göre, a nın alabileceği en küçük değer
kaçtır?
olduğuna göre a + b + c toplamının alabileceği en
büyük değer kaçtır? A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
A) –19 B) –20 C) –21 D) –22 E) –23
11. a, b, c pozitif tamsayılardır. 15. a ve b birer tamsayı olmak üzere,
3a + 2 I. a2 + b5
c=
4b II. a
b
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlik- III. ab
le doğrudur? IV. a.b + 4
V. 2.a2.b3
A) a ve b tek sayıdır. ifadelerinin kaç tanesi her zaman bir rasyonel
B) a çift sayıdır. sayı belirtir?
C) c tek sayıdır.
D) c tek ise a ve b tektir. A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
E) c ve b çifttir.
12. a ve b tamsayılar olmak üzere, 16. 15

8
a.b = 12 +3
x −8
olduğuna göre, kaç tane (a, b) sıralı ikilisi yazıla- kesrini tamsayı yapan kaç tane x tamsayısı var-
bilir? dır?
A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 12 A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
182
Sayı Kümeleri
2. TEST
1. a, b, c birbirinden farklı rakamlardır. 5. 7 + 9 + 11 + ….+ 27 = a
8 + 10 + 12 +… + 28 = b
a+b
=1
c a+b
b−a
olduğuna göre, a.c nin en büyük değeri kaçtır?
A) 0 B) 18 C) 63 D) 70 E) 72 A) 35 B) 70 C) 150 D) 302 E) 305
6. a ve b doğal sayılardır.
2. a ve b ve c birer pozitif tamsayı olmak üzere,
a + b = 38 olduğuna göre, a.b nin alabileceği en
a.b = 15 büyük değer kaçtır?
b.c = 24
A) 144 B) 225 C) 361 D) 400 E) 625

olduğuna göre, a + b + c toplamının alabileceği
en küçük değer kaçtır?
A) 16 B) 24 C) 27 D) 36 E) 40
7. a ve b pozitif tamsayılardır.
3. x < y < z olmak üzere, x, y ve z ardışık çift tamsayılar-
dır. (z – x) farkının yarısı, y sayısının onda biridir.
34 a − 3b
=b
Buna göre, x + z toplamı kaçtır? 5
olduğuna göre, a + b toplamı en az kaçtır?
A) 48 B) 44 C) 40 D) 36 E) 32
A) 21 B) 23 C) 25 D) 27 E) 29
4. a ve b birer pozitif tamsayı olmak üzere,
3a + 4b = 27
8. 11 + 13 + 15 + ….. + (2n + 1) = 171
eşitliğini sağlayan b sayısının alabileceği en bü-
yük ve en küçük değerlerin toplamı kaçtır? eşitliğini sağlayan n kaçtır?
A) 12 B) 10 C) 9 D) 8 E) 7 A) 11 B) 13 C) 15 D) 17 E) 18
183
9. a, b, c birbirinden farklı birer doğal sayıdır. 13. 3x – 2y + xy – 3 = 0
a + 2b + 4c = 68 eşitliğinde x in hangi değeri için y bulunmaz?
olduğuna göre, a + b + c toplamının en büyük

değeri kaçtır? A) –1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3
A) 60 B) 63 C) 67 D) 69 E) 76
10. a, b ve c negatif sayılardır. 14. a, b, c birbirinden farklı pozitif tamsayılardır.

a b c 3a + 4c + 9b = 105
= =
1, 2 0 , 6 2, 8
olduğuna göre, c en çok kaçtır?

olduğuna göre, aşağıdaki sıralamalardan hangisi

doğrudur?
A) 21 B) 20 C) 19 D) 18 E) 15
A) a < b < c B) c < b < a C) c < a < b
D) a < c < b E) b < c < a
15. a, b ve c birbirinden farklı birer tamsayı olmak üzere,

11. a, b, c negatif tamsayılardır.
a.b.c = 90
2a = 5b
4c = 3a olduğuna göre, a + b + c toplamının alabileceği
en büyük ve en küçük değerlerin toplamı kaçtır?
olduğuna göre, a + b + c nin en büyük değeri
kaçtır? A) 54 B) 57 C) 60 D) 62 E) 66
A) –40 B) –43 C) –46 D) –70 E) –71
16.a ve b doğal sayı olmak üzere,

12. 3  47 7 4 4
−  −  −  − − 
 
7 11 23   23 11 7  a + b = 27
olduğuna göre, a.b nin en büyük ve en küçük

işleminin sonucu kaçtır? değerlerin toplamı kaçtır?
1 3 7
A) B) C) D) 1 E) 4 A) 190 B) 186 C) 182 D) 175 E) 164
7 11 23
184
Sayı Kümeleri
3. TEST
1. {0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7} kümesinin elemanlarını birer 5. 12
8+ = 14
kez kullanarak yazılabilen üç basamaklı iki doğal 4
1+
sayının farkı en çok kaçtır? x
olduğuna göre, x kaçtır?

A) 566 B) 593 C) 603 D) 663 E) 676
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8
2. –4 – 4.{ –2.[ –16 : (2 – 6)]} 6. 1 1

1 :2
2 3
işleminin sonucu kaçtır? 1
1-
4
A) –28 B) –16 C) 16 D) 24 E) 28 işleminin sonucu kaçtır?
5 6 7
A) B) C) D) 8 E) 9
8 7 8
7. a, b ve c tamsayılardır.
12y −13 a sayısı 5, b sayısı 3 arttırılıp, c sayısı 8 azaltılırsa,

3. x =
y 3a + 4b + 5c toplamı hakkında aşağıdakilerden
eşitliğinde x i pozitif tamsayı yapan kaç farklı y hangisi söylenebilir?
tamsayısı vardır?
A) 13 azalır B) 13 artar C) 9 artar
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6 D) 9 azalır E) 11 azalır
8. 2a + ab + 8 = 0
4. a, b, c ∈ Z+ olmak üzere,
eşitliğinde a azalarak 2 olduğuna göre, b için
aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
a.b = 6
a.c = 18 A) Artarak 2 olur.
B) Azalarak –4 olur.
olduğuna göre, a+ b + c toplamının en küçük C) Artarak 4 olur.
değeri kaçtır?
D) Azalarak –6 olur.
A) 1 B) 3 C) 5 D) 10 E) 12 E) Azalarak −12 olur.
185
15 0 , 0014 0 , 7 13. a, b, c ∈ Z+ olmak üzere,

9. + .
0 ,15 0 , 07 0 , 02
a.c = 83 − b.c
işleminin sonucu kaçtır? olduğuna göre, a + b + c toplamı kaçtır?
A) 100 B) 50 C) 50,25 A) 84 B) 87 C) 90 D) 96 E) 102

D) 100,7 E) 100,017
14. a ve b negatif olmayan iki tamsayıdır.

10. 0 , 48 + 4 , 8 : 0 , 4
0, 4
3a + 4b = 84
işleminin sonucu kaçtır? eşitliğini sağlayan kaç (a, b) sıralı ikilisi vardır?
A) 6 B) 8 C) 12 D) 13,2 E) 14,8 A) 9 B) 8 C) 7 D) 6 E) 5
11. a, b ve c negatif tamsayılar

15. Ardışık üç sayının toplamı N dir.
a = 5.c Bunlardan ortanca ile büyük sayının toplamının
c = 11.b N cinsinden değeri aşağıdakilerden hangisidir?
2N −1 2N + 1 22N
N+ +6
3
olduğuna göre, a + b + c toplamının en büyük A) B) C)
2 2 33
değeri kaçtır? 2N − 6
D) E ) 2N
5
A) −72 B) −70 C) −67 D) −64 E) −56
12. a b c
+ + =M
b c d
16. a, b ve c birer rakam olmak üzere,
olduğuna göre, a − b + b + c + d + c ifadesinin M a + b + c = 20

b c d
türünden değeri aşağıdakilerden hangisidir? olduğuna göre, aa, b + bb, c + cc, a toplamı kaçtır?
A) M B) M − 1 C) M − 2 D) 2M E) M + 1 A) 124 B) 188 C) 222 D) 256 E) 274
186
Bölme ve Bölünebilme
4. TEST
1. Dört basamaklı (176a) sayısının 2 ile bölümünden 5. Beş basamaklı (36a4b) sayısı 3 ile tam bölünebilen
kalan 1 olduğuna göre, a nın alabileceği değerler bir çift sayı olduğuna göre, a nın alabileceği değer-
toplamı kaçtır? lerin toplamı kaçtır?
A) 16 B) 18 C) 21 D) 24 E) 25 A) 45 B) 42 C) 36 D) 33 E) 27
2. a 7 a 6
6. Altı basamaklı (6a147b) sayısı 12 ile tam bölünebiliyor.
- b - c
6 1
Buna göre, a nın alabileceği kaç farklı değer vardır?
Yukarıda verilen bölme işlemlerinde c – b = 2 oldu-
ğuna göre, b + c sayısının 5 ile bölümünden elde A) 2 B) 3 C) 5 D) 6 E) 7
edilen kalan kaçtır?
A) 0 B) 1 C) 2 D) 3 E) 4
3. 34256 . 1472 . 68912 7. Rakamları birbirinden farklı beş basamaklı (1746a)

sayısının 4 ile bölümünden kalan 1 olduğuna göre,
çarpımının 9 ile bölümünden kalan kaçtır? a nın alabileceği değerler toplamı kaçtır?
A) 2 B) 3 C) 6 D) 7 E) 8 A) 14 B) 15 C) 18 D) 21 E) 27
8. A 72
- 3
B2+2
4. Altı basamaklı (74152a) doğal sayısının 3 ile tam Yukarıdaki bölme işleminde A ve B birer pozitif
bölünebilmesi için a nın alabileceği değerler top- tamsayı olmak üzere, A'nın alabileceği en büyük
lamı kaçtır? tamsayı değeri kaçtır?
A) 9 B) 12 C) 15 D) 18 E) 21 A) 270 B) 282 C) 284 D) 296 E) 304
187
4. Test Bölme ve Bölünebilme
9. a = 63247 13. Dört basamaklı (6x3y) sayısı 22 ile tam bölünebil-

b = 36752 diğine göre, x + y nin en büyük değeri kaçtır?
olduğuna göre, a3 + 2b2 nin 5 ile bölümünden elde A) 12 B) 9 C) 9 D) 8 E) 6

edilen kalan kaçtır?
A) 4 B) 3 C) 2 D) 1 E) 0
14. Toplamları 997 olan iki sayıdan, büyük olanı küçüğüne

10. Üç basamaklı (ab7) sayısı iki basamaklı (ab) sayısına
bölünüyor.
bölündüğünde, bölüm ile kalanın toplamı kaçtır?
Bölüm 7 ve kalan 5 olduğuna göre, büyük sayı

A) 17 B) 16 C) 15 D) 14 E) 12 kaçtır?
A) 916 B) 873 C) 800 D) 764 E) 750
11. Beş basamaklı (4963a) sayısının 12 ile bölümünden 15. Beş basamaklı (63aab) sayısının 30 ile tam bölüne-
kalan 7 olduğuna göre, a kaç farklı değer alabilir? bilmesi için a kaç farklı değer alabilir?
A) 6 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1 A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
12. Bir a doğal sayısının b ye bölümünden kalan 4, bölüm

5 tir. b doğal sayısının c ye bölümünden bölüm 3, kalan
2 dir. 16. Beş basamaklı (3a62b) sayısı 4 ve 9 ile tam bölünmek-
tedir.
Buna göre, a doğal sayısının 15 ile bölümünden
kalan kaçtır? Buna göre, a nın alabileceği en büyük değer kaçtır?
A) 0 B) 3 C) 6 D) 9 E) 14 A) 3 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9
188
EBOB ve EKOK
5. TEST
1. x ve y pozitif tamsayılardır. 5. EBOB(A, B) = 17 olmak üzere,

72.x = y3 A + B = 170
olduğuna göre, x + y toplamı en az kaçtır? olduğuna göre, A kaç farklı değer alabilir?
A) 6 B) 8 C) 9 D) 12 E) 15 A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
2. x ve y aralarında asal iki sayıdır. 6. Farklı iki pozitif tamsayının en küçük ortak katı 120
olduğuna göre, bu iki sayının toplamı en çok kaç
3x + 4y 180
= olabilir?
2x + y 75
olduğuna göre, x.y çarpımı kaçtır?
A) 120 B) 150 C) 160 D) 180 E) 29
A) 72 B) 70 C) 64 D) 56 E) 48
7. 88 adet kırmızı gül ve

144 adet beyaz gül her
demette eşit sayıda
kırmızı ya da beyaz gül
olacak şekilde satışa
sunulacaktır.
3. a ve b farklı asal sayı olmak üzere, Aynı demette hem kırmızı hem de beyaz gül bu-
lunmayacak ve hiç gül artmayacak şekilde en az
M = a2.b3 sayıda kaç demet yapılabilir?
olduğuna göre, M sayısı en az kaçtır? A) 29 B) 27 C) 24 D) 21 E) 19
A) 75 B) 72 C) 64 D) 56 E) 48
8. Tabanının boyutları 240 cm

ve 360 cm olan dikdörtgen
biçimdeki bir banyonun
tabanı eş fayanslarla döşe-
necektir.
4. 20, 25 ve 30 sayılarının üçüne de tam bölünebilen Buna göre, kare biçimindeki fayanslardan en az
üç basamaklı en büyük doğal sayı kaçtır? kaç tane gerekir?
A) 600 B) 750 C) 840 D) 900 E) 960 A) 6 B) 9 C) 12 D) 18 E) 25
189
5. Test EBOB ve EKOK
9. 60 metre ve 98 metre uzunluğundaki iki farklı ip, hiç 13. Boyutları 90 metre ve 120 metre olan dikdörtgen
artmayacak biçimde, eşit parçalara ayrılacaktır. biçimindeki bir bahçenin çevresi, aralarındaki mesafe
eşit olacak şekilde ağaçlandırılacaktır.
Buna göre, parça sayısı en az kaçtır?
Bahçenin kenarlarında ve köşelerinde ağaç olmak
A) 6 B) 8 C) 9 D) 9 E) 14 şartıyla en az kaç ağaç gereklidir?
A) 22 B) 20 C) 18 D) 16 E) 15
10. 32 litrelik ve 180 litrelik farklı iki meyve suyu, eşit ha-
cimli bardaklara doldurulacaktır.
Eş bardaklar
180 lt 32 lt
14. A < B olmak üzere,
Farklı meyve suları karıştırılmadan ve hiç artma-
mak koşuluyla en az kaç bardak doldurulabilir?
EBOB(A, B) = 9
EKOK(A, B) = 216
A) 64 B) 53 C) 51 D) 48 E) 45
olduğuna göre, A + B toplamı kaç olabilir?
A) 90 B) 93 C) 96 D) 99 E) 92
11. Boyutları 15 cm, 18 cm ve 30 cm olan tuğlalar kulla-

nılarak (yan yana ve üst üste) içi dolu bir küp yapılmak
isteniyor.
Buna göre, bu iş için en az kaç tuğla gerekir?
A) 30 B) 45 C) 60 D) 75 E) 90
15. a, b, c pozitif tamsayı
x = 4a + 3 = 5b + 4 = 7c + 6
olduğuna göre, x in alabileceği üç basamaklı en

12. 4, 5 ve 9 ile bölündüğünde 2 kalanını veren en kü-
büyük sayının 9 ile bölümünden kalan kaçtır?
çük doğal sayının 25 ile bölümünden kalan kaçtır?
A) 3 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8
A) 5 B) 6 C) 7 D) 13 E) 21
190
Reel Sayılarda Aralık Kavramı
6. TEST
1. Aşağıdakilerden hangisi ya da hangileri doğru- 4. x > 0
dur? x.y < 0
x.y.z > 0
I. d (−4, 6]
−4 6
olduğuna göre, x, y ve z nin işaretleri sırasıyla
II. d
(−8, −2] ∪ [6, 8) aşağıdakilerden hangisidir?
−8 −2 6 8
III. d (−8, 12) A) +, –, – B) +, +, + C) +, +, –
−8 12 D) +, –, + E) –, –, +
A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III
D) II ve III E) I, II ve III
2. x, y ∈ Z olmak üzere,
5. x < 0 < y
–6 < x < 9 ve 0 < y < 12
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlik-
olduğuna göre, 6x + 3y nin alabileceği en büyük le doğrudur?
ve en küçük tamsayı değerleri toplamı kaçtır?
A) –x > y B) x – y > 0 C) y – x < 0
A) 50 B) 51 C) 54 D) 57 E) 60 D) x.y < 0 E) x + y > 0
6. 0 < x < y olmak üzere,

3. (–4, 2] ve [4, 6) aralıklarının sayı doğrusundaki
gösterilişi aşağıdakilerden hangisidir? I. x2 < y2
II. x <1
A) y
−4 2 4 6 III. x + y > 0
B)
−4 2 4 6 eşitsizliklerinden hangisi ya da hangileri doğru-
C) dur?
−4 2 4 6
D)
−4 2 4 5 A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

E) D) II ve III E) I, II ve III
−4 2 4 6
191
6. Test Reel Sayılarda Aralık Kavramı
7. a < b 10. 1 14
a− <b +
a.k > b.k 5 5
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlik- olduğuna göre, a – b farkının alabileceği en bü-
le yanlıştır? yük tamsayı değeri kaçtır?
a b a
A) k < 0 B) > C) >1 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
k k b
D) k > 0 E) a − b < 0
8. a,b ve c pozitif gerçek sayılar 11. 0 < x ≤ 1

a+5 c+5 olduğuna göre, x.y = 4 ifadesinde x artan değer-
<
b b ler alırken y nasıl değişir?

olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlik-
le doğrudur? A) Artarak 1 olur.
B) Artarak 4 olur.
A) a < c B) c < a C) a < b C) Azalarak 1 olur.
D) b < a E) b < c D) Azalarak 4 olur.
E) Azalarak 16 olur.
9. Defne, evinden iş yerine iki farklı yoldan gidebil-

mektedir.
1. Yol : (4a – 9) km
2.Yol : (a + 6) km
12. x < 0 < y olmak üzere,
1.yol, 2.yoldan daha uzun olduğuna göre, 2.yol x+y
a=
için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? x
olduğuna göre, a gerçel sayısı aşağıdakilerden
A) a + 6 > 9 B) a + 6 > 13 hangisi olabilir?
C) a + 6 > 11 D) a + 6 > 15
1 3 5
E) a + 6 < 15 A) B) 1 C) D) E) 2
6 2 3
192
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler
7. TEST
1. 4x + 3 = 23 5. 4x + a + 5 = 3x – a – 4
olduğuna göre, x kaçtır? denklemini sağlayan x değeri 3 olduğuna göre, a

değeri kaçtır?
3 9
A) 1 B) C) 3 D) E) 5
2 2 A) –9 B) –6 C) –3 D) 1 E) 4
2. 3x − 4 x −3 6. (3a – 12) x + 2b – 6 = 0
+ = x +1
2 4
denkleminin çözümü sonsuz olduğuna göre,
denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden a + b toplamı kaçtır?
hangisidir?
A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 7
A) {3} B) {4} C) {5} D) {1, 5} E) {1, 3}
3. 36 7. x + 2x = x −10
=4 5 15
12
6+
x+4
denklemini sağlayan x değeri kaçtır?
A) 15 B) 12 C) 10 D) 8 E) 5
A) –2 B) –1 C) 0 D) 1 E) 4
8. 4 x 3x 25x + 6
+ =
3 4 12
4. 4.(3x + 1) –3.(2x – 3) = 37
denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden
olduğuna göre, x kaçtır? hangisidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) R B) ∅ C) {3} D) {5} E) {12}
193
7. Test Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler
9. (3a – 11).x + 3b – 7 = 0 13. 1 1

+ 3x = + 3y
2 5
denkleminin çözümü sonsuz olduğuna göre,
a + b toplamı kaçtır? olduğuna göre, y – x kaçtır?
A) 1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 8 A) 0,1 B) 0,5 C) 1 D) 1,6 E) 2
10. 21 – (a – 9).x = (3 + a).x 14. 4 1

− 3 = + 12
x x
denkleminde, a nın hangi değeri için, x hesapla-
namaz? denklemini sağlayan x değeri kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 6 E) 9 A) 0,1 B) 0,2 C) 0,5 D) 1 E) 2
11. a − 2x 2 15. (a + 4) x – 4 = (3a – 4) x + b – 3

=
3x + 6 9
denklemi ∀x∈R için sağlandığına göre, a + b
denkleminin kökü x = 4 olduğuna göre, a kaçtır? toplamı kaçtır?
A) 12 B) 10 C) 8 D) 6 E) 5 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
16. x +1 x − 2
− = x −3
12. (a – 6) x + a + b = 4x – a + 6 2 3
denkleminin çözüm kümesi boş küme olduğuna olduğuna göre, denklemin çözüm kümesi aşağı-
göre, b aşağıdakilerden hangisi olamaz? dakilerden hangisidir?
A) –16 B) –15 C) –14 D) –13 E) –6 A) {3} B) {4} C) {5} D) {6} E) {7}
194
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler
8. TEST
1. 3 – (x – 6) = 3.(2 –x) – x 5. x + 9 12
− =4
x x
A) –3 B) –2 C) –1 D) 1 E) 2
A) –3 B) –2 C) –1 D) 1 E) 3
6. 16
2. 4x – 35 = 3. [x – (1– 3x)] =2
6
6+
x+6
A) –4 B) –3 C) –2 D) –1 E) 1
A) –4 B) –3 C) –1 D) 1 E) 4
3x + 6 2 x − 1 x
3. 2x + 1
= − 7. x − 1=
5 3 15 3
denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden

hangisidir? hangisidir?
A) R B) {1} C) { 2} D) {6} E) ∅ A) {1} B) { 2} C) { 4} D) {5} E) {6}
8. 16 4
=
4.
(a – 3).x – 3x + a – 6 = 0
4+
8 3
2x − 3
denkleminin çözüm kümesi {–6} olduğuna göre, a
kaçtır? denklemini sağlayan x değeri kaçtır?
A) 3 B) 5 C) 6 D) 8 E) 9 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
195
8. Test Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Denklemler
9. x −3 x + 4 x x x
− = −3 13. +6= +4
2 3 5 5 3
denklemini sağlayan x değeri kaçtır? olduğuna göre, x kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 10 B) 12 C) 13 D) 15 E) 18
3x 3 + x 14. 1 1 x
10. = +5 − =
4 11 x −6 x −a x + 4
olduğuna göre, x kaçtır? denkleminin bir kökü x = 8 olduğuna göre,

a kaçtır?
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
A) 6 B) 8 C) 9 D) 11 E) 14
11. x−4 x +2
=
x + 4 x + 22 x+a 7
15. =
x−4 2
denkleminin kökü x = 8 olduğuna göre, a kaçtır?
A) 3 B) 5 C) 6 D) 8 E) 12
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
16. x x
+2 =
3 2
1 1
12. 3x −12 + = denkleminin kökü aynı zamanda,
x−4 x−4

4.(x – 2) + 7a = 12
denkleminin çözüm kümesi aşağıdakilerden

hangisidir? denkleminin de kökü olduğuna göre, a kaçtır?
A) ∅ B) 1 C) 3 D) 4 E) R A) –6 B) –4 C) –1 D) 2 E) 6
196
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik
9. TEST
1. 3.( x – 4) – 4.(x – 3) ≤ 0 4. 2x − 5
6< ≤8
4
eşitsizliğinin çözüm kümesi aşağıdakilerden
hangisidir? eşitsizliğini sağlayan x tamsayılarının toplamı
kaçtır?
A) x ≤ 0 B) x ≥ 0 C) x ≥ 12
D) x ≤ 6 E) x ≤ 12
A) 51 B) 56 C) 61 D) 64 E) 66
2. x – 6 < 10 ≤ 4x + 26 x
5. = y ve 4 < x ≤ 24
0 , 25
eşitsizlik sisteminin çözüm aralığı aşağıdakiler-
den hangisidir?
olduğuna göre, y nin alabileceği en büyük tamsa-
yı değeri kaçtır?
A) [–4, 16) B) [–4, 4) C) (–2, 12]
D) [–4,24) E) (6,26]
A) 92 B) 96 C) 99 D) 102 E) 106
x 2x − 1
3. x− ≥ +4
6 3 6. 3x – 10 = y ve −4 ≤ y < 11
eşitsizliğinin çözüm aralığı aşağıdakilerden han-
gisidir? olduğuna göre, x nin alabileceği tamsayı değer-
lerinin toplamı kaçtır?
A) x ≤ 16 B) x ≤ 22 C) x ≥ 22
D) x ≥ 24 E) x ≥ 48 A) 10 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20
197
9. Test Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik
7. x, y ∈ R olmak üzere, 10. x ve y reel sayılardır.
–4 ≤ x ≤ 8 –4 ≤ x < 8
2 ≤ y ≤ 10 6 ≤ y < 9
olduğuna göre, x.y nin alabileceği tamsayı değer- olduğuna göre, x2 + 4y toplamının alabileceği
lerinin toplamı kaçtır? tamsayı değerlerinin sayısı kaçtır?
A) 2420 B) 2300 C) 2160 A) 70 B) 72 C) 75 D) 76 E) 80

D) 1800 E) 1720
8. a, b ∈ Z olmak üzere, 3x + 4 4 x + 3
11. ≥
2 3
–4 ≤ a < 16
2 < b ≤ 18
eşitsizliğinin çözüm aralığı aşağıdakilerden han-
gisidir?
olduğuna göre, 2a + 5b toplamının alabileceği en
küçük tamsayı değeri kaçtır?
A) [–6, ∞) B) [–4, ∞) C) [–24, ∞)
D) [–4, 4) E) [–8, 8)
A) 7 B) 120 C) 136 D) 144 E) 160
12. x ve y tamsayılardır.
9. a ve b pozitif reel sayılardır.
a = 8.b olmak üzere, 2 < x ≤ 12

–4 ≤ y < 16
2a.c + 4.b
< 52
b olduğuna göre, x - y sayısının en küçük değeri
olduğuna göre, c nin alabileceği en büyük tamsa- kaçtır? xy
yı değeri kaçtır?
1 1 1 1 1
A) - B) - C) - D) - E) -
A) –4 B) –1 C) 1 D) 2 E) 4 12 9 4 3 2
198
Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik ve Mutlak Değer
10. TEST
1. |x| ≤ 10 olmak üzere, 5. x < 4 olmak üzere,
x – 6y + 16 = 0 |x – 4| – |4 – x|
olduğuna göre, kaç tane y tamsayısı vardır? ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7 A) x B) –x C) 1 D) 0 E) –4
2. x < 0 olmak üzere, 6. |3x – 9| < 12
|x| – |–x| + |8–x| + | x – 4| eşitsizliğinin çözümünü sağlayan tam sayıların

toplamı kaçtır?
ifadesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) 24 B) 22 C) 21 D) 18 E) 15
A) 4 – x B) 6 – x C) 12 – x
D) 12 – 2x E) 12 + 2x
3. |x| ≤ 6 olmak üzere, 7. |x – 4| = | x + 12|
x – y = 12 olduğuna göre, x kaçtır?
olduğuna göre, y nin alabileceği tam sayıların

A) –4 B) –3 C) –1 D) 2 E) 6
toplamı kaçtır?
A) –156 B) –148 C) –146 D) –132 E) –120
8. |4x – 16| + |3x – 12| + |4 – x| = 24

4. a < 0 < b olmak üzere,
olduğuna göre, denklemin çözüm kümesi aşağı-
|a – b| – |8+b| – |6–a| dakilerden hangisidir?
ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?

A) {2, 3} B) {1, 4} C) {1, 6}
D) {1, 7} E) {3, 7}
A) –a + b B) a – b C) –4a D) –10 E) –14
199
10. Test Birinci Dereceden Bir Bilinmeyenli Eşitsizlik ve Mutlak Değer
9. |x – 2|.|x – 6|.|x – 10| = 0 13. |2a − 4| + |a − 2b| + |b − 4c| = 0
olduğuna göre, denklemin çözümünü sağlayan x olduğuna göre, a + b + c toplamı kaçtır?

değerlerinin toplamı kaçtır?
15 13
A) 4 B) C) D) 3 E) 2
A) 6 B) 10 C) 12 D) 16 E) 18 4 4
10. 6 < |x – 4| ≤ 8 14. 160

 x + 6 +  x −10
eşitsizlik sisteminin çözüm kümesi aşağıdakiler-
den hangisidir? ifadesinin en büyük tamsayı değeri kaçtır?
A) (–1, 4] ∪ [6, 12) A) 6 B) 8 C) 9 D) 10 E) 16

B) [–4, –2) ∪ (10, 12]
C) [–4, –2] ∪ [10, 12]
D) (–4, 0] ∪ [2, 6)
E) (–4, –2) ∪ (10, 12)
11. a < 0 < b olmak üzere, 15. |12 − 3x| ≥ 36
a2 − 4 ab + 4b2 − a2 − b2 eşitsizliğini sağlamayan kaç tane x tamsayısı var-

dır?
ifadesinin değeri aşağıdakilerden hangisidir?
A) 24 B) 23 C) 22 D) 21 E) 20
A) a + b B) a – b C) 2a D) 2b E) b
12. |x – 4| ≤ 4x + 8 16. a < b ve |a| > |b|
eşitsizliğinin çözüm kümesi aşağıdakilerden olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi daima

hangisidir? doğrudur?
A) x ≤ 4 B) x ≤ 12 C) x ≥ 8 A) a2.b < a.b B) a.b > 0 C) a > 0 > b

4
D) x ≥ − E) x ≥ −6
5 D) a2 >b2 E) a + b > 0
200
Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Denklem ve Eşitsizlikler
11. TEST
1. 3x − y = 14 5. (2x − y − 14).a + (x − 2y − 10).b = 0
2x + y= 16
eşitliği her a ve b için doğru olduğuna göre, x + y
denklem sistemini sağlayan x ve y değerleri için, toplamı kaçtır?
x +y toplamı kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
2. 1 2 1 6. ax + 4y = 20
+ = 3x + by = 14
x y 2
2 1 3
− = denklem sisteminin çözüm kümesi {4, 2} olduğuna
x y 8
göre,
olduğuna göre,x + y toplamı kaçtır? a + b toplamı kaçtır?
A) 12 B) 11 C) 10 D) q E) 8 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 6
7. 3x − 4y = −6
1 2x − y = 1
3. x + = 6
y
1 3 denklem sisteminin grafik çözümü aşağıdakiler-
y+ = den hangisidir?
x 4
A) B)
x
y
A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8

C) D)

4. 4x + y = 19
3x + 2y = 18 E)
olduğuna göre,x − y farkı kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
201
11. Test Birinci Dereceden İki Bilinmeyenli Denklem ve Eşitsizlikler
8. ax + 12y = 24 12. 6x − 3y = 10
3x − 4y = b ax + 4y = 4

sisteminin çözüm kümesi sonsuz elemanlı olduğuna sistemininin çözüm kümesinin bir elemanlı olma-
göre, sı için a kaç olmamalıdır?
a + b toplamı kaçtır? A) −8 B) −6 C) −4 D) −1 E) 3

A) −17 B) −14 C) −10 D) −1 E) 4
9. 5x + 15y = 12 13. 2x − 3y < 6

3x − ay = 4
eşitsizliğinin görüntüsü aşağıdakilerden hangisi-
sistemininin çözüm kümesi boş küme olduğuna dir?
göre, a kaçtır?
A) B)

A) −12 B) −10 C) −9 D) −6 E) −4

10. y
A B C) D)
D C x

E

I. 2y ≥ 3x +1
II. 3y ≥ 12 − 4x
E)
Yukarıdaki verilere göre, eşitsizlik sisteminin

çözüm kümesi aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) A B) B C) C D) D E) E
11. x +1
−4 ≤ ≤2
2
y +1
−2 ≤ ≤4 14. 4x − 5y < 24
3
eşitsizlik sisteminin oluşturduğu kapalı bölgenin eşitsizliğine göre aşağıdakilerden hangisi çözüm
alanı kaç br2 dir ? kümesinin bir elemanıdır?
A) 180 B) 196 C) 200 D) 216 E) 240 A) (1,–6) B) (–2,–8) C) (1,4) D) (3,–4) E)(2,–6)
202
Üslü İfade ve Denklemler
12. TEST
1. 5. (0,5)1− x + 2x − 1
 1 2  1 −2  1 3
−  : −  + − 
 4   2   2 
toplamının eşiti aşağıdakilerden hangisidir?

işleminin sonucu kaçtır? 1
A) 1 B) 2 C) D) 2x E) 2-x
2

1 7 4
A) - B) - C)
64 64 3
13
B) C) 2
2
1996 75 121 6. 4x+1 = 36

2. (−1) .(−1) + (−1)
(−1)1000 + (−1)90 olduğuna göre, 2x kaçtır?

işleminin sonucu kaçtır? A) 1 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
A) −2 B) −1 C) 0 D) 1 E) 2
7. 32.1250.600
 1 −2
3. 1− 2 
çarpımı kaç basamaklıdır?
1
1+ −2
−2
A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10

1 3 4
A)- B) - C)-
-
4 2 3
4
B) 2 C)
7
3 3 3 3 3
8. a + a + a + a + a
4. −2 1 −2 3
(− a ) .(− a ) a.a.a
− a− 2
işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisi-
dir?
işleminin sonucu aşağıdakilerden hangisidir?
1
1 A) 4a B) 5a C) 5 D) 6 E)
A ) a5 B) - a3 C) - D) - a2 E) - a-22 6
a2
203
12. Test Üslü İfade ve Denklemler
9. 93n+2 sayısı 36n–1 sayısının kaç katıdır? 13. a ≥ 4 olmak üzere,

17
A) 35 B) 32 C) 3-2 D) 3-1
1
2a−2 + 22−a =
E)
5 4

x = a +4
olduğuna göre, x2 kaçtır?

A) 4 B) 8 C) 12 D) 24 E) 64
10. 3a = 8
23b = 24
a.(b −1)
olduğuna göre, kaçtır?
3 14. x > y için,

1 1 1 32x + 32y = 19 +3x+y
A) - B) C) D) 1 E) 3
3 2 3
3x + 3y = 10
olduğuna göre, x + y kaçtır?

A) −3 B) 0 C) 1 D) 3 E) 5
11. (x − 3)3x + 1 = 1
denklemini sağlayan x değerlerinin toplamı kaç-

tır? 15. 3a + 3.5b−1 = 42
5b − 22 = 3a−2
11 17
A) 1 B) 3 C) D) E) 7
3 3 denklemlerini sağlayan a ve b değerleri için a.b
kaçtır?

1 5
A)
B) 2 C) D) 3 E) 6
2 2
12. a ve b tamsayılar olmak üzere, 16. a ≠ 0 ve a2 + 1 = 5.ax+1olduğuna göre,

1 1
2a.3b = 288 +
x +1 x−1
a a
olduğuna göre, (a + b) kaçtır? kaçtır?

A) −6 B) −3 C) −1 D) 6 E) 7 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
204
Üslü İfade ve Denklemler
13. TEST
1. 1020 + 4.1020 + 5.1020 5. x, y ∈ Z olmak üzere,

2 2
işleminin sonucu kaçtır? 5x – 4 = 5y + 13

A) 520 B) 1020 C) 1021 D) 8.1020 E) 6.1020 olduğuna göre, x − y kaçtır?

A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
2. 2x+1 = 12 6. 3x+2 + 4.3x+3 + 2.3x = 17.21
olduğuna göre, 42x+1 kaçtır?

A) 64.4 B) 63.8 C) 38 D) 144 E) 12.34
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
 2−x −8 −8
3.  1  = 1 7. 4.10 + a.10 = 102
16  4 −9
5.10

 1 1−2 x olduğuna göre, a kaçtır?
olduğuna göre,   kaçtır?
 8 

1 1
A) 32 B) 64 C) 128 D) E) A) 52 B) 46 C) 18 D) 8 E) 6
4 2
4. x, y, z reel (gerçel) sayılar olmak üzere,
2x = 23
3y = 37
4z = 47 8.  0 , 27 n−1  1 4−n
  =  
 0 , 09   81
olduğuna göre, aşağıdaki sıralamaların hangisi
doğrudur?
olduğuna göre, n kaçtır?
A) y < x< z B) x < z < y C) z < y < x
D) z < x < y E) x < y < z A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
205
13. Test Üslü İfade ve Denklemler
n+1 n−1 13. 3x.4y = 108

9. 2.5 + 5
2.5n+1 − 5n−1 4x.3y = 192

işleminin sonucu kaçtır? olduğuna göre, x + y toplamı kaçtır?

25 50 51 A) 6 B) 5 C) 4 D) 3 E) 2
A) 3 B) 4 C) D) E)
23 37 49
10.  5 
2 x−7
 7 5−3x 27 + 27 + .... + 27 59 + 59 + .... + 59
  =   14. A = ve B =
7   5  25 tane 32 tane

olmak üzere, A.B − 7 sayısının rakamları toplamı
A) −2 B) −3 C) −4 D) −5 E) −6 kaçtır?

A) 70 B) 77 C) 88 D) 94 E) 96
15. 3a = y
4 4 4 4
11. 3 + 3 + 3 + 3
1
92 + 92 25a =
x

olduğuna göre, 96a ifadesi aşağıdakilerden han-
A) 1 B) 2 C) 3 D) 9 E) 27
gisidir?

y x x2 x2 y
A) B) C) D)
2
E)
2

x y y y x

12. x ve y sıfırdan farklı reel sayılardır.

16. 3x−2 = 10
(16)x = (81)y 3x+1 = m

olduğuna göre, m kaçtır?
y x
olduğuna göre, y
3x + 2 işleminin sonucu kaçtır? 27
4
A) 27 B) 18 C) 10 D) 2 E)
A) −81 B) −16 C) 4 D) 5 E) 6 3
206
Köklü İfade ve Özellikleri
14. TEST
1.
45 + 20 − 2 80
5. a. 3 = 2 a > 0 olmak üzere
a
olduğuna göre, a kaçtır?
A) - 4 5 B) - 3 5 C) 2 5 4 5
A) 1 B) 2 C) 3 D) E)
B) 3 5 C) 4 5 3 2
6. 3 3
8 x 2 − 8 + 27x 2 − 27 = 15
2. 175 sayısının yaklaşık değerinin hesaplana-
bilmesi için, aşağdakilerden hangisinin yaklaşık olduğuna göre, x kaç olabilir?
değerinin bilinmesi gerekir?
A) 8 B) 5 C) 2 D) 7 E) 2 7

A) 2 B) 3 C) 5 D) 6 E) 7

3. 2 2 7. 2a + b −1 + 3a − b − 9 = 0
25 + (−3) − (−2)

işleminin sonucu kaçtır? olduğuna göre, a − b farkı kaçtır?
A) 7 B) 6 C) 4 D) 2 E) −4 A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
1
27 −
8. 3
24 2 3 1
(−1) − (−3) . −8 75 +
4. 3
− 16

3 7 3 7 1 1
A) -1 B) - C) - D) E) A) B) C) 2 D) 3 E) 2 3
2 4 4 4 4 2
207
14. Test Köklü İfade ve Özellikleri
13.
9. 4
25x + 16 x + 16 x 2 − 169 x n
5n+1 − 5n 1
=
n 8
4. x

A) 2 x B) - 2 x C) x

D) 3 x E) 5 x A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
a 14. x = 3 + 1
10. a = 3 −1 olduğuna göre, 1+
3 +1
2x - 1
olduğuna göre, işleminin sonucu kaçtır?
ifadesinin eşiti aşağıdakilerden hangisidir? x -2

1 1
A) 7 + 3 3
2
( B) 1− 3
2
) C) 3 ( )
A) a − 1 B) a +2 C) 4a −1
D) 2 − a E) 8a + 4 D) 3 −1 E) 2 3 + 1
300 15. 2 2

11. x −
x
= 17 olduğuna göre, ( )
3 −1 + (1− 3 )
4 −2 3
x -2 3x ifadesinin değeri kaçtır?

A) 5 B) 2 3 C) 4 D) 3 E) 2
A) 1 B) 2 C) 3
D) 1- 3 E) 2 3
12. 16. a = (2 − 5 )2
2 −1
+ 4 2 = a+b 2
2 +1
olduğuna göre, a − 5 + 4 işleminin sonucu
olduğuna göre, a.b kaçtır? kaçtır?

A) −1 B) 3 C) 5 D) 6 E) 9
A) 5 B) 5 +2 C) 2
D) 5 E) 10
208
15. TEST
1. 3. 28 − 4. 63 5. 12x - 2x - 7
2. 98 + 2. 50 3 - 7 - 2x
işleminin sonucu kaçtır? ifadesinin alabileceği reel sayı değeri kaçtır?

14 14 4
14 A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 14
A) - B) - C)
4 8 6
2 7 7
D) E)
3 2
2. a = 3 olduğuna göre, 5 a. 3 a 6. 5
246 − 4 77 + 21− 25
işleminin sonucu kaçtır? işleminin sonucu kaçtır?

A) 5. 3 B) 3 3 C) 15 9 A) 1 B) 2 C) 3 D) 3 E) 4
D) 3 E) 9
3.
4 , 8 + 7, 5 + 1, 2 7. a + 2 = 6 olduğuna göre,
14 , 7 − 7, 5
a2 +4a işleminin sonucu kaçtır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 3 E) 4
A) 3 B) 3,5 C) 4 D) 4,5 E) 5,5
4. 3 2
8. a = 5 + 1
x + 15 < 4
b = 5 −1
1 1
eşitsizliğini sağlayan en küçük x tamsayısı kaç- olduğuna göre, -
b a
tır?
toplamının değeri kaçtır?
A) −6 B) −5 C) −4 D) −3 E) −2
A) 1 B)
1
C)
1
D) 1 E) 4
4 3 2
209
9. x = 5 − 2 olduğuna göre, 13. a < 0 olmak üzere,
 a + a2 + (a −1)2
(x − 2).( x + 2).(x + 6) çarpımın değeri kaçtır?
1+ 3.  a

A) -12 5 B) -11 5 C) - 8 5 ifadesinin değeri kaçtır?
D) - 4 5 E) 4 5
A) a + 1 B) 3a + 1 C) 3 D) 2 E) 1
10. 4 1 1
− +
25 5 16
14. 3 8 + 53 64 − 2 3 27
3 3 2 2 4
A) B) C) D) - E) -
10 20 5 15 25 A) 22 B) 16 C) 12 D) 2 2 E) 3
15. 1 1
2 2
(6, 25) − (1, 44 )
1 1
11. 3 −27 + (−4 )2 + (−3)2 2 2
(2, 25) + (0, 81)
ifadesinin eşiti kaçtır?

1 3 7
A) 4 B) 3 C) 3 D) 2 E) -1 A) B) C)
4 4 12
13
D) E) 1
24
16.
1 1
4. . 27.
3 9
3 -1
12. 3 3. 9
6
27

A) 3 − 3 B) 3 +3 C) 3
A) 4 3 B) 12 3 C) 3 3 D) 3 E) 3

D) 3 +1 E) 3 + 4
210
16. TEST
12
5. 5. 3 3 −
1. 18 − 9 − 27 − 3 6 + 4 9 3

A) 5. 3 3 B) 4. 3 3 C) 2. 3 2
A) 1 B) 2 C) 4 D) 6 E) 8 3 3
D) 3 E) 2
3
−27 + 4 ( −3)4 + ( −2)3
2. 21 − 6
8 − ( −1)3
3
6. x =
işleminin sonucu kaçtır? 7− 2
11 2 7 8 19 olduğuna göre (x2 + 2) kaçtır?

A) B) C) – D) – E) –
3 3 3 3 3
A) 2 B) 4 C) 3 + 2 D) 5 E) 7
5+ 3
2 + 6 8 + 8 16 − 10 32 7. − 15
3. 5− 3
3
2. 2
3
A) 2 15 B) 4 C) 15 D) 5 E) 2
A) 2 B) 2. 3 2 C) 2 D) 4 E) 3
4
0,67 − 0,46 8. x > 2, y < 3 ve x – y = 24

4.
1,89 ( 2 − x )2 + (y − 3)2 ifadesinin
olduğuna göre
işleminin sonucu kaçtır? aşağıdakilerden hangisine eşittir?
1 1 1
A) 3 B) 1 C) D) E) A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
3 6 9
211
7
9. 6 12. − 3
– ò28
+ 89 − 28 4
(1− 7)
2
sayısının karekökü kaçtır?
2+ 3 2+ 3 3 3
işleminin sonucu kaçtır? A) B) C)
3 2 2
A) −2 7 B) − 7 C) 0 D) 2 E) 2 7 3
D) 3 − 2 E) 1−
2
13. ( 18 + 14 ) . 8 − 3 7
7 +1 2 işleminin sonucu kaçtır?

10. +
21 + 14 + 3 + 2 2
A) 5 B) 3 C) 2 D) 2 E) 7
A) −2 3 B) − 3 C) 3 D) 2 3 E) 2 2
5
14. x − =
26
x
11. a = 2 , b = 3 3 , c = 6 7
 1
ise aşağıdaki sıralamalardan hangisi doğrudur? ise  x +  değeri aşağıdakilerden hangisidir?
 x
A) c < a < b B) c < b < a C) b < a < c A) 27 B) 25 C) 23 D) 20 E) 11
D) b < c < a E) a < b < c
212
Oran ve Orantı
17. TEST
x y z 5. Bir öğrencinin A, B, C, D ve E derslerinden aldığı birer
1. = = ve x + y + z = 60
4 5 6 yazılı notlarının ortalaması 71 dir.
x+y
olduğuna göre, oranı kaçtır? Bu öğrenci, C dersinden 75 aldığına göre, diğer 4
z−x
dersin ortalaması kaçtır?
A) 9 B) 10 C) 11 D) 12 E) 14
A) 60 B) 65 C) 70 D) 72 E) 75
6. 5x – 3 ve y + 4 doğru orantılı iki sayıdır.

2. x = y ve y = z
2 3 2
x = 6 ve y = 5 ise,
olduğuna göre,
x = 9 iken y kaçtır?
x+y+z oranı kaçtır?
x+y
A) 10 B) 12 C) 15 D) 16 E) 18

A) 1 B) 1,3 C) 2 D) 2,6 E) 3
a c e
7. Toplamları 24 olan x, y ve z sayıları sırasıyla 1, 3 ve 4
3. = = =8 sayılarıyla orantılıdır.
b d f

2 2
olduğuna göre, Buna göre, x + z oranı kaçtır?
y2
a.d.e
değeri kaçtır?
b.c.f 17 11 19
A) B) C) 2 D) 3 E)
9 7 4
A) 2 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
8. Kızların ve erkeklerin bulunduğu bir turist kafilesin-

de yaş ortalaması 28 dir.

Kızların yaş ortalaması 24, erkeklerin yaş orta-
4. 48 işçi 60 günde 200 m2 lik bahçe duvarını yapar-
laması 32 olduğuna göre, erkeklerin sayısının
sa, 12 işçi 45 günde aynı bahçe duvarının kaç m2
kızların sayısına oranı kaçtır?
lik kısmını yapar?
3 3
75 A) B) C) 1 D) 3 E) 4
A) 75 B) C) 30 D) 25 E) 20 5 4
2
213
17. Test Oran ve Orantı
9. x = y = z = 5 13. a sayısı b2 + 1 ile doğru orantılı, c2 − 1 ile ters orantı-

a b c 2 lıdır.

3x + 2y + 4z = 35 a = 4, c = 4 için, b = 1 oluyorsa, b = 3, a = 3 için, c
kaç olur?
b+ 2c = 4 olduğuna göre,
1 1
A) B) C) 3 D) 7 E) 10
01
2 4
a kaçtır?

A) 5 B) 4 C) 3 D) 2 E) 1
14. a, b ve c sırasıyla 3, 4, 6 sayılarıyla ters orantılı olarak

değişmektedir.
10. Bir lokanta A, B ve C gibi üç ayrı meyve suyunu 1 1 1 1

+ − =
karıştırarak bir kokteyl hazırlamıştır. a b c 144

olduğuna göre, a.c çarpımı kaçtır?
A 1 B 4
= ve =
B 3 C 9
A) 1502 B) 1152 C) 1014 D) 972 E) 874
olmak üzere, toplam 430gr olan kokteylde C kaç
gramdır?
A) 120 B) 144 C) 150 D) 240 E) 270
a c e 2
15. = = = olduğuna göre,
b d f 5

 e + 2f   2a − b   2d + 3c 
11. Bir oyuncak traktörün ön tekerleğinin yarıçapı 2r cm,  . .
 e   a   d 
arka tekerleğinin yarıçapı 5r cm dir.

Traktör 400π cm yol aldığında, ön tekerlek arka ifadesinin sonucu kaçır?
tekerlekten 40 defa fazla döndüğüne göre, ön
tekerleğin yarıçapı kaç cm dir? 20 48 36 40 71
A) - B) - C) - D) E)
3 5 25 7 8
A) 1 B) 1,5 C) 3 D) 3,5 E) 4

16. Bir saatin akrep ve yelkovanını çeviren dört dişli

çarkın yarıçapları sırasıyla 3, 5, 6 ve 12 cm dir.
4m + 3n 11 Dört çarkın 1 saatteki toplam tur sayısı 4700

12. =
2m - n 3 olduğuna göre, büyük çark 30 dakikada kaç tur
m2 - n2
olduğuna göre, oranı kaçtır? atmıştır?
m2 + n2
A) 0,6 B) 1 C) 1,2 D) 2 E) 2,4 A) 250 B) 260 C) 330 D) 420 E) 540
214
Oran ve Orantı
18. TEST
a 2 b 3
1. a, b, c, d gerçek sayılardır. 4. = , =
b 3 c 4
a d
= 5 , = 8 , a.c = 7 a.b.c
b c olduğuna göre nın eşiti aşağı-
(a − b)(b − c)(c − a)
olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
dakilerden hangisidir?
A) a ile d doğru orantılıdır.
A) 24 B) 18 C) 15 D) 12 E) 8
B) b ile c doğru orantılıdır.
C) b ile d ters orantılıdır.
D) c ile de ters orantılıdır.
E) a ile c doğru orantılıdır.
5. Testere ile bir odun parçasını 3 eşit parçaya ayırmak 12

2. a, b, c pozitif sayılardır. dakika sürüyor.
a sayısı, b ile c sayılarının geometrik ortasıdır. Buna göre aynı odun parçasını 4 eşit parçaya ayır-
3 2 2
5b + 5c + 10a =
4 5 2 3 mak kaç dakika sürer?

olduğuna göre b + c toplamı kaçtır? A) 14 B) 15 C) 16 D) 18 E) 20
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9
a2 + b2 10
3. 27 ve 29
sayılarının geometrik ortasının, ve 24 26 6. =
ab 3
sayılarının aritmetik ortasına oranı kaçtır?
a
olduğuna göre oranı aşağıdakilerden hangisi-
16 18 24 28 32 b
A) B) C) D) E) dir?
5 5 5 5 5
1 2 3 3 1
A) B) C) D) E)
3 3 2 4 10
215
18. Test Oran ve Orantı
7. Bir ABC üçgeninin a, b, c kenarları sırasıyla 18, 12, 9 10. 8 kişi 6 parça işi günde 4 saat çalışarak 12 günde biti-
sayıları ile orantılıdır. rebilmektedir.
Bu üçgenin yükseklikleri ha, hb, hc ise ha:hb:hc nin Aynı nitelikte 18 parça işi, 2 kişi günde 8 saat çalı-
eşiti nedir? şarak kaç günde bitirebilirler?
A) 3:2:1 B) 2:3:4 C) 3:4:6 A) 72 B) 36 C) 24 D) 18 E) 12

D) 3:4:5 E) 5:4:3
8. a sayısı b + 3 ile doğru, (b – 1)2 ile ters orantılıdır. 11. a, b, c gerçek sayılarının geometrik ortalaması 2
 2  4
b = 2 iken a = 50 ise b = 3 iken a kaçtır? olduğuna göre  a +  bc −  ifadesinin değeri
 bc  a
A) 9 B) 15 C) 16 D) 20 E) 24 kaçtır?
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 8
9. Sıfırdan farklı a, b, c sayıları arasında 12.

4
’i kız olan 30 kişilik sınıfla,
3
’i erkek olan 40
a+b b+c a+c 5 8
= = kişilik sınıfın karmasının kız oranı nedir?
4 3 9
8 5 3 7 7
orantısı bulunduğuna göre, aşağıdakilerden han- A) B) C) D) E)
gisi kesinlikle doğrudur? 9 9 10 10 8
A) a + b = c B) a.b > 0 C) b.c > 0

D) a.b.c > 0 E) a + c = b
216

9 Sinif Matematik Denklem Ve Esitsizlikler 1542352447

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

9 Sinif Matematik Denklem Ve Esitsizlikler 1542352447

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAZANIMLAR

Sayı Kümeleri 5 – 2 ⋅ 3 + 4 (–1) işleminin sonucu kaçtır?

Rakam: {0, 1, 2, 3 .... 9}

Sayma sayısı (N+) = {1, 2, 3 ....}

Doğal sayı (N) = {0, 1, 2, 3 ....}

Tam sayı (Z) = {... –2, –1, 0, 1, 2 ....}

İrrasyonel sayı (Q'): Rasyonel olmayan sayılardır.

Reel sayı (R): Yukarıda verilen tüm sayıları kapsayan 3

Yukarıdaki ifadelerden kaç tanesi irrasyonel sayıdır?

ò–3, ò–1 gibi kök içinde negatif sayı bulunan karekök-

II. 3 ve 7 irrasyonel sayılardır.

III. 3.e ve 4.π irrasyonel sayılardır.

ñ2 sayısının yaklaşık değerini hesaplayınız ve ò32 ve ñ4 sayılarını sayı doğrusu üzerinde

Tek ve Çift Sayılar 3a + 7 sayısı tek olduğuna göre aşağıdaki sayılar-

Örnek 10 Pozitif ve Negatif Sayılar

f) 52 ⋅ 24 ⋅ 173 = a ve b zıt işaretli ise, a.b < 0 ve

Ardışık Tamsayıların Toplamı

Ardışık Çift Tamsayıların Toplamı

Ardışık Tek Tamsayıların Toplamı 2+4+6+8+…+20 toplamı kaçtır?

Ardışık diyorsa aradaki fark 1, ardışık tek veya çift

a + b = 306 olduğuna göre, b kaçtır?

Terim sayısı = son terim – ilk terim + 1

Terimler toplamı Örnek 23

olduğuna göre n kaçtır?

RASYONEL SAYILAR Aşağıda verilen kesirleri basit ve bileşik kesir

Basit Kesir - Bileşik Kesir

3. Aşağıdaki sayılardan rasyonel ve rasyonel olma-

8. Aşağıdaki ifadelerden doğru ve yanlış olanlarını 10. a ⋅ b reel sayıları için a = 3b

II. 51002 + 51003 + 51004 +51005

III. 710 + 711 + 712

12. x, y sayıları birer tam sayı olmak üzere

x 2y + 3 Yandaki bölme işlemine göre x'in

Buna göre x sayısını bulunuz.

9990, 1263, 7347, 4564 sayılarından 2 ile bölünüp

Bilgi Bir doğal sayının 4 ile tam bölünebilmesi için son 2

6x7y sayısı hem 5 ile hem de 3 ile tam bölümüyor

5 basamaklı 876a8 sayısı 8 ile tam bölünebildiğine

Örnek 99 Örnek 102

Örnek 101 Örnek 105

27 ile 73 arasındaki 2 ile bölünen sayıları bulunuz. a = 321417

verilen bölme işlemine göre x'in alacağı en küçük

6. Dört basamaklı rakamları farklı 6x73 sayısının 3

14. Dört basamaklı 467x sayısının 20 ile bölümün-

10. 32 basamaklı 198919891989 ....... 1989 sayısının

11. Dört basamaklı 1 x 74 sayısının 11 ile tam bölü-

EBOB - EKOK 25 ve 30 sayılarının en küçük ortak katlarını bu-

Örnek 108 Örnek 112

Örnek 113 Örnek 116

a) Bu iş için en az kaç direğe ihtiyaç vardır?

a) Her bir parçanın uzunluğu nedir?

b) Toplamda en az kaç parçaya ayırır? Örnek 118

d) Her bir ayırma işleminin maliyeti 2 TL olduğuna

a ve b sayma sayılarının çarpımı obebleri ile okekleri

Örnek 121 Örnek 124

Örnek 125 Örnek 128

a ve b pozitif tam sayılardan biri diğerinin katı olmak

Örnek 126 ebob(x, y) = 16 ekok(x,y) = 96 olduğuna göre x + y

Örnek 139 Örnek 142

2. x, y birer sayma sayısı 6. LEYLALEYLA ... LEYLA

3. a, b aralarında asal sayılar. 7. İstanbul'da bir iskeleden hareket eden 3 vapurdan

4. Adana'da Portakal Çiçeği festivaline katılan bir gezi

Bilgi Örnek 148

Koordinat Sistemi (3a – 27, 4 – a)

II. bölge I. bölge