ceneje<ì^ jep³e ceeO³eefcekeÀ Je G®®e  ceeO³eefcekeÀ efμe#eCe ceb[U, HegCes

³eeb®³eeÜejs efve³eesefpele veJeerve Hejer#eeHe×leerJej DeeOeeefjle.

 

cejeþer Jee®eveHeeþ
F³eÊee oneJeer  

 
First Edition: February 2016
 

  þUkeÀ Jewefμe<ìîes:
  • veJeerve Hejer#eeHe×leerJej DeeOeeefjle. 

  • meesHeer Yee<ee, menpe uesKeveμewueer Je megìmegìerle ceeb[Ceer. 

  • Deeoμe& GÊejebmeefnle mejeJeemeeþer YejHetj ke=Àleer.

  • meJe& DeY³eemeIeìkeÀeb®³ee meKeesue DeY³eemeemeeþer JewefJeO³eHetCe& ke=Àleer.

  • mejeJeemeeþer vecegvee ke=ÀefleHeef$ekeÀe.

  • mJe³ebcetu³eceeHeveemeeþer GHe³egkeÌle.

 
Printed at: Repro India Ltd., Mumbai
 
No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, C.D. ROM/Audio Video Cassettes or electronic, mechanical
including photocopying; recording or by any information storage and retrieval system without permission in writing from the Publisher.

 
P.O. No. 11203

10192_10350_JUP
 ÒemleeJevee
vecemkeÀej, efJeÐeeLeea efce$e-cewef$eCeeRvees! oneJeer®eb Je<e& cnCepes
YejHetj DeY³eeme, Hejer#es®ee Òe®eb[ leeCe. veJeerve DeY³eemeHe×leercegUs
legce®³ee ceveele veeveeefJeOe Òeμve efvecee&Ce nesle Demeleerue. HeCe cegueebvees,
cegUer®e keÀeUpeer keÀª vekeÀe. legce®³ee ceveeleerue Òeμveeb®eer GÊejs
osC³eemeeþer Je legce®eer ³ee veJeerve DeY³eemeHe×leerμeer DeesUKe keÀªve
osC³eemeeþer®e ìeiexì ÒekeÀeμevee®es `cejeþer Jee®eveHeeþ F³eÊee oneJeer' ns
HegmlekeÀ ÒekeÀeefμele keÀjle Deenesle.
HetJeea®³ee DeY³eemeHe×leer®ee yeepe cees[tve efμe#eCe efJeYeeieeves
veJeerve DeY³eemeHe×leer DebefiekeÀejueer Deens, pesCeskeÀªve Yee<ee%eeve ns
ÒeμveesÊejebHegjles ce³ee&efole ve jenlee cegueeb®es %eeve, DeekeÀueve, GHe³eespeve Je
l³eeb®³ee G®®e yeesOeelcekeÀ #eceleeb®ee efJekeÀeme nesF&ue. veJeerve
DeY³eemeHe×leercegUs cegueebvee mJele:®³ee μeyoeble GÊejs efueneJeer ueeieCeej
Demeu³eeves l³eeb®³ee DeefYeJ³ekeÌleer #eceles®ee keÀme ueeieCeej Deens.
cegueebvees, veJeerve DeY³eemeHe×leer Kejslej HeÀej cepesμeerj Je
GHe³egkeÌle Deens. ³ee He×leercegUs HetJeea®³ee `IeeskeÀe Je DeeskeÀe' ³ee
Heeþebleje®³ee He×leeruee cetþceeleer efceUCeej Deens. Òeμveeb®eer GÊejs Heeþ
keÀjC³ee®eer Deelee iejpe Gjuesueer veener. ner veJeerve DeY³eemeHe×leer,
legcneuee Heeþe®es DeekeÀueve efkeÀleer Peeues Deens Je les ceeb[leevee legce®eer
DeefYeJ³ekeÌleer keÀμeer Deens ns peesKeCeejer Deens. l³eecegUs legce®³ee
DeekeÀueveμekeÌleeruee, efJe®eej#ecelesuee, ke=Àefleμeeruelesuee, me=peveμeeruelesuee
Je keÀuHekeÀlesuee YejHetj JeeJe efceUsue. ³ee He×leercegUs Yee<esyeÎue®eer
DeefYe©®eer Jee{C³eeme ceole nesF&ue. veJeerve DeY³eemeHe×leervegmeej DeY³eeme
keÀjleevee legcneuee Òel³eskeÀ μeyo keÀeUpeerHetJe&keÀ DeY³eemee³e®ee Deens,
PER ke=ÀefleHeef$ekeÀe DeejeKe[e (iegCeefJeYeeieCeermen)
JesU: 3 leeme
efJeYeeie 1 : ieÐe
ke=À.1. (De) ieÐe Gleeje (Heefþle) (120 les 150 μeyo)
(De - 1) DeekeÀueve ke=Àleer
(De - 2) DeekeÀueve ke=Àleer
(De - 3) J³eekeÀjCeeOeeefjle ke=Àleer
(De - 4) DeefYeJ³ekeÌleer / mJecele ÒekeÀìve
ke=À.1. (ye) ieÐe Gleeje (Heefþle) (120 les 150 μeyo)
(ye - 1) DeekeÀueve ke=Àleer
(ye - 2) DeekeÀueve ke=Àleer
(ye - 3) J³eekeÀjCeeOeeefjle ke=Àleer
(ye - 4) DeefYeJ³ekeÌleer / mJecele ÒekeÀìve
pesCeskeÀªve μeyoeb®³ee DeLee&®es DeveskeÀ Hewuet legcneuee Gceieleerue Je legce®eer
Yee<ee μeyomebHeVe nesF&ue.
efμe#eCe efJeYeeiee®³ee veJeerve DeY³eemeHe×leer®es yeejkeÀeF&ves
efJeμues<eCe keÀªve ns HegmlekeÀ efJekeÀefmele kesÀues Deens. veJeerve
DeY³eemeHe×leer DeJeuebyeleevee DeY³eeme¬eÀceeleerue Òel³eskeÀ ÒekeÀjCeeJej Je
ÒekeÀjCeeleerue Òel³eskeÀ IeìkeÀeJej DeveskeÀ ÒekeÀej®³ee ke=Àleer meceeefJe<ì
kesÀu³ee Deensle. l³eeceO³es Deeke=ÀefleyebOe, Jesye peeue, DeesIelekeÌles Deμee
JewefJeO³eHetCe& ke=ÀleeR®ee meceeJesμe kesÀuee Deens. pesCeskeÀªve ns veJeerve leb$e
legcneuee mejeJeeves Deelcemeele keÀjlee ³esF&ue Je mJele:®es cetu³eceeHeve
keÀjC³eeme GHe³egkeÌle þjsue. meesHeer Yee<ee, menpe uesKeveμewueer DeeefCe
Deelcemeele keÀjC³eeme ÒeYeeJeer Deμeer megìmegìerle ceeb[Ceer ³eebcegUs ns
HegmlekeÀ legce®³ee Hemebleerme Glejsue ³ee®eer Deecneuee Kee$eer Jeeìles.
legce®es O³es³e þjJee, les ieeþC³eemeeþer efve³eespeve keÀje.
efve³eefceleHeCes Jee®eve keÀje, l³eeJej efJe®eej keÀje Je veJeerve
DeY³eemeHe×leeruee DeelceefJeμJeemeeves meeceesjs pee. ceie efveeqμ®ele O³es³e
ieeþCes cegUer®e keÀþerCe nesCeej veener. Òe³elve ner®e ³eμee®eer iegªefkeÀuueer
Deens. legce®³ee Òe³elveeble Deece®eer vesnceer®e meesyele Deens.
ns HegmlekeÀ HeefjHetCe& keÀjC³eemeeþer Deecner meJe&leesHejer Òe³elve kesÀues
Deensle, lejer HegmlekeÀ DeefOekeÀeefOekeÀ Glke=À<ì JneJes ³eemeeþer DeeHeu³ee
met®evee mJeeieleen& Deensle.
Oev³eJeeo!
Hejer#esmeeþer ceve:HetJe&keÀ MegYes®íe !
ÒekeÀeμekeÀ
SketÀCe iegCe: 80
SketÀCe iegCe 20
2
2
2
2
8 iegCe
2
2
2
2
8 iegCe
ke=À.1 (keÀ) ieÐe Gleeje (Heefþle) (50 les 60 μeyo)
(keÀ - 1) DeekeÀueve ke=Àleer 2
(keÀ - 2) DeekeÀueve ke=Àleer 2
4 iegCe
efkebÀJee
keÀesCel³eener SkeÀe ieÐe HeeþeJej DeeOeeefjle meejebμeuesKeve 4 iegCe

efJeYeeie 2 : HeÐe SketÀCe iegCe 16

ke=À.2. (De) keÀefJelee (Heefþle)
(De - 1) DeekeÀueve ke=Àleer 2
(De - 2) DeekeÀueve ke=Àleer 2
(De - 3) meboYe&, ÒemleeJeveeOeeefjle ke=Àleer 2
(De - 4) YeeJeeLee&Oeeefjle ke=Àleer (mJecele) 2
8 iegCe
ke=À.2. (ye) keÀefJelee (Heefþle)
(ye - 1) DeekeÀueve ke=Àleer 2
(ye - 2) DeekeÀueve ke=Àleer 2
(ye - 3) meboYe&, ÒemleeJeveeOeeefjle ke=Àleer 2
(ye - 4) YeeJeeLee&Oeeefjle ke=Àleer (mJecele) 2
8 iegCe
efJeYeeie 3 : mLetueJee®eve SketÀCe iegCe 4
ke=À.3. ke=Àleer 1 : mLetueJee®evee®³ee HeeþebJej DeeOeeefjle DeekeÀueve / GHe³eespeve / DeefYeJ³ekeÌleer / 2
ke=Àleer 2 : keÀuHeveeμekeÌleer ³eebJej Òel³eskeÀer 2 iegCeeb®³ee 2 ke=Àleer 2
4 iegCe
efJeYeeie 4 : J³eekeÀjCe SketÀCe iegCe 10
ke=À.4. (De) meeceev³eveece ke=Àleer 2
(ye) Je®eve ke=Àleer 2
(keÀ) μeyomebHeÊeer ke=Àleer 2
([) uesKeveefve³eceebvegmeej uesKeve ke=Àleer 2
(F&) JeekedÀÒe®eej ke=Àleer 2
10 iegCe
efJeYeeie 5 : GHe³eesefpele uesKeve SketÀCe iegCe 30
ke=À.5. (De) He$euesKeve (2 HewkeÀer 1) 5
(ye) DeHeefþle ieÐe Gleeje (GleeN³eeJej 5 Òeμve le³eej keÀjCes) 5
(keÀ) keÀLeeuesKeve (keÀLeeHetleea / μeyoebJeªve keÀLeeuesKeve / cegÐeebJeªve keÀLeeuesKeve) 5
([) uesKeveÒekeÀej (4 HewkeÀer 3) (Òel³eskeÀer 5 iegCe) 15
(1) ÒemebieeJeªve uesKeve (2) mebJeeouesKeve (3) ef®e$eJeCe&ve
(4) yeeleceer / Je=ÊeevleuesKeve (5) peeefnjeleuesKeve (6) DeelcekeÀLeve
(7) Ye´ceCeOJeveermeeþer mebosμe
30 iegCe
³ee 7 uesKeveÒekeÀejebHewkeÀer keÀesCelesner 4 uesKeveÒekeÀej efJe®eejues peeleerue DeeefCe l³eebHewkeÀer keÀesCelesner 3 uesKeveÒekeÀej
efJeÐeeL³ee¥vee mees[Jee³euee meebefieleues peeleerue.
 IeìkeÀefvene³e iegCeefJeYeeieCeer
Deveg. ¬eÀ efJeYeeie iegCe
1 ieÐe 20
2 HeÐe 16
3 mLetueJee®eve 04
4 J³eekeÀjCe 10
5 GHe³eesefpele uesKeve 30
80
ìerHe : cejeþer – efÜleer³e Yee<ee (Jee®eveHeeþ) 9 Jeer ®³ee veJeerve ke=ÀefleHeef$ekesÀ®³ee DeejeKe[îeeJej DeeOeeefjle

uesKekeÀ / He=<þ uesKekeÀ / He=<þ

¬eÀ. Heeþe®es veeJe ¬eÀ. Heeþe®es veeJe
uesefKekeÀe ¬eÀ. uesefKekeÀe ¬eÀ.
ieÐe efJeYeeie mLetueJee®eve
1 mebJeeo, efJemebJeeo μeeblee μesUkesÀ 1 1 veeleJeb[ebme He$e ce=Ceeefueveer meejeYeeF& 187
®ebêμesKej veeieveeLeDeCCee
2 μeeμJele efμe#eCemebHeÊeer 13 2 ÒeeflemejkeÀej 190
Oecee&efOekeÀejer vee³ekeÀJe[er
3 DeHetJe& Yesì jCeefpele osmeeF& 25 ieeJee®eer mebmke=Àleer ns
3 Deevebo ³eeoJe 195
ieeJee®es J³eeqkeÌleceÊJe
4 ceemlej DeeefCe ceer ke=À<CeeyeeF& megJex 38
4 cegueeb®es mJeHve meesveeueer veJeebiegU 199
5 efnceeue³e ÒeYeekeÀj HeW{ejkeÀj 50
J³eekeÀjCe
6 HeefjJele&vee®es GlmeJe efJeÐee yeeU 59
1 meceeme 203
7 JeeªU Deefveue DeJe®eì 71
2 Jeeke̳eªHeeblej 207
8 G©mee®es efoJeme Deeμee DeeHejeo 80 3 JeekedÀÒe®eej 210
9 ceeCegmekeÀer®ee Peje ef®e$euesKee Hegjbojs 97 4 efJeYekeÌleer 213
10 efvemeie&JesOe yeer. peer. JeeIe 106 5 μeyoeb®³ee peeleer 215
11 yeeyetpeer mebpe³e efiejemes 121 GHe³eesefpele uesKeve
12 keÀe³e jeJe HegmlekeÀjeJe ! oemet JewÐe 139 1 efveyebOeuesKeve 218
HeÐe efJeYeeie 2 keÀLeeuesKeve 231
1 mebleJeeCeer 3 ieÐe DeekeÀueve 235
De Deeefpe meesefve³ee®ee efoJeme meble mesvee cenejepe 153 4 peeefnjele 238
Dee ke=ÀHee keÀjer Heb{jerveeLee meble vejnjer meesveej 156 5 Je=ÊeevleuesKeve 246
F efkeÀleer ns megKe meble mees³ejeyeeF& 159 6 He$euesKeve 249
7 mebJeeo uesKeve 260
ie. efo.
2 efpeLes jeyeleer nele 163 8 Ye´ceCeOJeveer mebosμeuesKeve 263
cee[ietUkeÀj
Heefjefμe<ìs
3 ceeP³ee Iejìîeele met³e&keÀeble Keeb[skeÀj 167
leeW[er Hejer#esefJe<e³eer
4 Òeue³e jesefnoeme Heesìs 171 264
cenÊJee®eer ceeefnleer
5 ieeJe Deefveue Heeìerue 175
vecegvee ke=ÀefleHeef$ekeÀe – 1 268
6 DeeHeCe OejCeer ieb $eÝ<eerkesÀμe keÀebyeUs 179 vecegvee ke=ÀefleHeef$ekeÀe – 2 277
7 SkeÀlJee®es ieerle ceneve Deeμues<ee cenepeve 183
 ieÐe 01: mebJeeo, efJemebJeeo
ieÐe - efJeYeeie

01 mebJeeo, efJemebJeeo
-- uesefKekeÀe - μeeblee μesUkesÀ (ceojbieer)

uesefKekeÀe Heefj®e³e þCeþCeerle mHe<ì yeesueCes, ceeskeÀUsHeCeeves yeesueCes

yeesueCes (speak clearly)
μeeblee peveeo&ve μesUkesÀ (1922 – 2002) oeefjêîe ieefjyeer (poverty)
cejeþerleu³ee megÒeefme× keÀJeef³e$eer Je ieerlekeÀej μeeblee μesUkesÀ
ogjeûen ®egkeÀer®ee Deeûen, nìJeeoerHeCee
³eebveer DeeHeu³ee efJeefJeOe keÀeJ³e Je uesKevee®³ee ceeO³eceeletve (unrealistic demand, obstinacy)
meeefnl³eme=<ìerme ceesuee®es ³eesieoeve efoues Deens. DeeUboer ³esLes 1996 ogjeJee Deblej (distance)
meeueer Yejuesu³ee DeefKeue Yeejleer³e cejeþer meeefnl³e mebcesuevee®es Oee[me efnbcele, Oew³e& (courage)
DeO³e#eHeo l³eebveer Yet<eefJeues Deens. O³eeme leerJe´ Dees{ (a great longing)
uesefKekesÀ®es meeefnl³euesKeve O³es³e GefÎ<ì, ue#³e (aim, goal )
efve:μeyo μeyoebefμeJee³e (speechless)
keÀefJeleemebûen  `Je<ee&', `ªHemeer', `ieeWoCe', `pevcepeevnJeer' F.
Deelce®eefj$eelcekeÀ uesKeeb®es mebkeÀueve  `OetUHeeìer'. Hejcees®®e Deefleμe³e G®®e opee&®es
(of a very high quality)
ueefueleieÐemebûen  `μeyoeb®³ee ogefve³esle', `HeeJemeeDeeOeer®ee Hejer leNne, ÒekeÀej (types)
HeeTme', `mebmcejCes', `ceojbieer' F. Òeke=Àleer mJeYeeJe, Je=Êeer (nature)
Heeþe®eer HeeμJe&Yetceer efyekeÀì keÀþerCe (tough, difficult)
Òemlegle Heeþ ne `ceojbieer' ³ee ueefueleieÐemebûeneletve Iesleuesuee efyeveleejer ³eb$e leej vemeuesues ³eb$e (wireless)
Deens. ³ee Heeþele μeeblee μesUkesÀ ³eebveer mebJeeoe®³ee efJeefJeOe ÒekeÀejeb®es Yejcemeeì KetHe peemle (excessive)
Je l³eebleerue De[Leȳeeb®es DeesIeJel³ee μewueerle JeCe&ve kesÀues Deens. YeeJeCes DeeJe[Ces (like)
YeeskeÌles ®eenles (followers, fans)
μeyoeLe&
cepeea Òesce (mood)
DekeÀejCe Gieer®e®e (for no reason) cevemeeskeÌle cevecegjeo, mJe®íbo
DeO³eelce#es$e (the field of metaphysics) (to one’s heart’s content)
Deveble-DemebK³e DeieefCele (unlimited, endless) cegkeÀeì ieHHe (mutely)
DeJee#ej SkeÀner De#ej (a singal word) cegKeesodiele leeW[Heeþ (by heart)
Deeûen nÆ (importunity) ³epeceeve kegÀìgbyeÒecegKe, IejceeuekeÀ (host)
Deeoμee&JemLee Deeoμe& efmLeleer (ideal condition) Je¬eÀ JeekeÀ[s (crooked)
GlkeÀì leerJe´ peesjoej (extreme) JeeJeies ®egkeÀer®es (wrong)
GHeêJe $eeme (harrasse, trouble) efJeÜeve yegef×ceeve (scholar)
DeewHe®eeefjkeÀ kesÀJeU efμe<ìe®eej (formal) efJeOeeve (Statement)
iewjmecepe ®egkeÀer®ee mecepe (misunderstanding) efJeveemee³eeme keÀenerner Òe³elve ve keÀjlee
ieeW[me ieesefpejs, megjsKe (cute, lovely) (without any efforts)
®e{eDees{ mHeOee& (competition) Je=Êeer mJeYeeJe (attitude, nature)
®ecelkeÀeefjkeÀ efJeef®e$e (strange) efμeleeHeÀerves keÀewμeu³eHetJe&keÀ (skillfully)
®egUyegUle SkeÀe peeieer μeeble ve yemeCes (unsteady) mebJeeo yeesueCes (communication)
efpeJeueie efpeJeeYeeJee®eer (very close) megmebmke=Àle (cultured)
pegpeyeer leelHegjles (temporary) mJeeefYeceeve mJele:efJe<e³eer®ee DeefYeceeve (self-esteem)
pees[Heer ³egiegues (couples) ngÎe Heo (designation)
1
 Std. X: Marathi 
ËÐe ¿o³eeme mHeμe& keÀjCeejs Heeþeleerue cnCe
(touching to one’s heart) `J³ekeÌleer efleleke̳ee Òeke=Àleer'  efvejefvejeUer ceeCemes efvejefvejeȳee
#eguuekeÀ efJeμes<e cenÊJe vemeuesues
mJeYeeJee®eer Demeleele.
(unimportant, negligible)
mJeeO³ee³e
efìHee
ef[keÀvme, Heer. peer. ÒeK³eele Fbûepeer meeefneql³ekeÀ. Heefj®íso 1
Jeg[neTme, ne[ea
HeeþîeHegmlekeÀeleerue He=<þ ¬eÀ. 1 Jejerue (DeesU 1 les 15) Jee®ee
³eμeJeble mJeeleb$³eHetJe& keÀeUeleerue SkeÀ ÒecegKe cejeþer
Je Keeueerue Òeμveeb®eer GÊejs Ðee.
keÀJeer. `jefJeefkeÀjCe ceb[U' ³ee
[oesve efJeÜeve ceeCemeeb®eer iees<ì ......................
keÀefJeceb[Ue®es cenÊJee®es meom³e.
...................... þCeþCeerle yeesueCes®e nJes Demeles.]
jefJeefkeÀjCe ceb[U meve 1922 meeueer HegC³eele ceeOeJe petefue³eve,
efiejerμe, ³eμeJeble DeeefCe Dev³e keÀener keÀJeeRveer De. DeekeÀueve
SkeÀ$e ³esTve mLeeHeve kesÀuesues keÀefJeceb[U. ke=À.1. DeesIelekeÌlee HetCe& keÀje.
μeyosefJeCe mebJeeefopes %eevesμJejerleerue SkeÀe DeesJeerleerue SkeÀ efJeÜeve ogmeN³ee efJeÜevee®³ee Yesìeruee iesuee
Jeeke̳eKeb[.
1
Heeþeleerue JeekedÀÒe®eej Je l³eeb®es DeLe&
2
De{er jenCes ceveele jeie þsJeCes. (grudge)
Deepe&Je keÀjCes efJevebleer keÀjCes. (to request) 3
Deevebo cevemeeskeÌle ceveeHeemetve Deevebo IesCes.
4
uegìCes (to enjoy thouroughly)
ieke&À nesCes ie{tve peeCes, leuueerve nesCes. efJeÜeveeves ³epeceeveeb®ee efvejesHe Iesleuee
(be immersed in)
GÊej: 1. oesIeeb®eer Yesì Peeueer.
®egìHegì JeeìCes ngjntj JeeìCes. (to be anxious)
2. oesIesner Keg®³ee¥Jej μeeble yemetve jeefnues.
ogjeJee jeKeCes otj jenCes.
3. SkeÀceskeÀebμeer DeJee#ej yeesueues veenerle.
O³eeme IesCes SKeeÐee iees<ìer®³ee HeefjHetCe&lesmeeþer melele
4. leemeeYejeves Yesìeruee Deeuesuee efJeÜeve Gþuee.
Òe³elve keÀjCes.
(to decide fiercely) ke=À.2. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje.
YejYeªve yeesueCes KetHe yeesueCes. (talking constantly)
cepeea peeCes jeie ³esCes. (be a little upset) 1 `μeyosefJeCe mebJeeefopes' DeJemLesÒele 2
ceveeme JeeF&ì JeeìCes. peeT μekeÀCeejs ueeskeÀ
ceve ogKeeJeues peeCes
(to hurt sentiments)
3
ceveeuee GceieCes mecepetve peeCes.
GÊej: 1. oesve efpeJeueie.
(to understand without saying)
cegkeÀeì yemetve jenCes peyejomleerves μeeble yemeeJe³eeme ueeieCes. 2. DeO³eelce #es$eeleerue ieg©efμe<³e.
(to sit quitely) 3. SkeÀe®e O³es³ee®ee Je keÀues®ee O³eeme Iesleuesues GlkeÀì
efJeHe³ee&me keÀjCes yeesueC³ee®ee JesieUe DeLe& keÀe{Ces. meeOekeÀ.
(misunderstanding) ke=À.3. kebÀmeeleerue ³eesi³e μeyo efveJe[tve efjkeÀec³ee peeiee Yeje.
metj pegUCes ceveeleues efJe®eej HeìCes. 1. HeCe yeesueCes DeeefCe _______ yeesueCes®e nJes Demeles.
(to understand each other)
(þCeþCeerle / oCeoCeerle / KeCeKeCeerle / HeÀCeHeÀCeerle)
mlebefYele nesCes Deeμ®e³e&®eefkeÀle nesCes. (surprised)
n<e&Yeefjle nesCes Deefleμe³e Deevebo nesCes. 2. FLes cevee®es®e SkeÀ efyeveleejer _______ ®eeuet Demeles.
(to get delighted) (neskeÀe³eb$e / leeje³eb$e / ceve³eb$e / ueesn³eb$e)
#ecee ceeieCes ceeHeÀer ceeieCes. (to say sorry) GÊej: 1. þCeþCeerle 2. leeje³eb$e
2 2
 ieÐe 01: mebJeeo, efJemebJeeo
ke=À.4. ³eesi³e He³ee&³e efveJe[tve efJeOeeves HetCe& keÀje. ye. ceePee DeY³eeme - μeyomebHeÊeer
1. μeyoeb®es ceeO³ece efleLes DeHegjs He[les Demes veJns, lej _______ .
ke=À.1. menmebyebOeevegmeej efjkeÀec³ee peeiee Yeje.
De. yeesueC³ee®eer iejpener Gjuesueer vemeles.
ye. yeesueC³ee®eer iejpener Gjuesueer Demeles. 1. O³es³e : GefÎ<ì :: %eeveer :
keÀ. μeyoeb®eer iejpener efleLes Gjuesueer Demeles. 2. DeHegjs : Hegjs :: mebJeeo :
[. μeyoeb®eer efleLes iejpener Gjuesueer vemeles. GÊej: 1. efJeÜeve 2. efJemebJeeo

2. DeeHeu³eemeejK³ee meeceev³eebvee _______ ke=À.2. ieìele ve yemeCeeje μeyo DeesUKee.

De. μeyoebJee®etve®es mebJeeo YeeJeCeejner veenerle. 1. Deevebo, n<e&Yeefjle, cevemeeskeÌle, Òel³e³e.
ye. yeesueC³eeJee®etve keÀener keÀUCeej veener. 2. μeyo, mebmeej, mebJeeo, DeJee#ej.
keÀ. efueefnu³eeJee®etve keÀener keÀUCeej veener. GÊej: 1. Òel³e³e 2. mebmeej
[. jeieeJeu³eeefμeJee³e keÀener keÀUCeej veener. ke=À.3. μeyomecetneuee SkeÀ μeyo Ðee.
GÊej: 1. μeyoeb®es ceeO³ece efleLes DeHegjs He[les Demes veJns, lej leej vemeuesues ³eb$e
μeyoeb®eer efleLes iejpener Gjuesueer vemeles. GÊej: efyeveleejer ³eb$e
2. DeeHeu³eemeejK³ee meeceev³eebvee μeyoebJee®etve®es
mebJeeo YeeJeCeejner veenerle. ke=À.4. JeekedÀÒe®eejeb®ee DeLe& meebietve Jeeke̳eele GHe³eesie keÀje.
1. Deevebo cevemeeskeÌle uegìCes : ceveeHeemetve Deevebo IesCes.
ke=À.5. Keeueerue Òeμveeb®eer Òel³eskeÀer SkeÀe Jeeke̳eele GÊejs efuene.
Jeeke̳e: Heb. nefjÒemeeo ®eewjefme³eeb®³ee yeemejerJeeovee®³ee keÀe³e&¬eÀceele
1. mebJeeo ³ee mebkeÀuHeves®eer Hejcees®®e Deeoμee&JemLee keÀesCeleer?
Þeesles mebieerlee®ee Deevebo cevemeeskeÌle uegìle nesles.
GÊej: SkeÀ leemeYej μeyoner ve yeesuelee mebJeeoe®ee Deevebo cevemeeskeÌle
uegìCeejs efJeÜeve cnCepes mebJeeo mebkeÀuHeves®eer Hejcees®®e 2. n<e&Yeefjle nesCes : KetHe Deevebo nesCes.
Deeoμee&JemLee Deens. Jeeke̳e: Jeeef<e&keÀ Hejer#esle Heefnuee vebyej Deeu³eeves veeJeso n<e&Yeefjle
2. DeeHeu³eeuee keÀesCel³ee ÒekeÀej®es yeesueCes nJes Demeles? Peeuee.
GÊej: DeeHeu³eeuee keÀþerCe, meeOes, mejU, Je¬eÀ, keÀmes keÀe nesF&vee, ke=À.5. Keeueerue μeyoeleerue De#ejebHeemetve DeLe&HetCe& μeyoeb®eer
HeCe yeesueCes DeeefCe þCeþCeerle yeesueCes®e nJes Demeles. j®evee keÀje.
ke=À.6. ’μeyoeb®es ceeO³ece efleLes DeHegjs He[les Demes veJns, lej HejJe[Ceejner
μeyoeb®eer iejpe®e Gjuesueer vemeles“ Demes uesefKekeÀe keÀe
cnCeles?
1 2 3 4 5 6 7 8 9
GÊej: uesefKekesÀ®³ee celes oesve efpeJeueie, DeO³eelce#es$eeleerue
ieg©efμe<³e, SkeÀe®e O³es³ee®ee efkebÀJee keÀues®ee O³eeme Iesleuesues GÊej: Je[, Jej, HejJe[, Hej, He[, jJe, j[, Jener, nerj
GlkeÀì meeOekeÀ μeyoebefμeJee³e mebJeeo meeOet μekeÀleele. DeveskeÀ keÀ. ceePee DeY³eeme - J³eekeÀjCe
Je<ex SkeÀ$e mebmeej kesÀuesueer keÀener Je=× pees[Heer yeefIeleueer keÀer
ue#eele ³esles, keÀer leer SkeÀceskeÀebμeer yeesueleevee menmee ke=À.1. Keeueerue Jeeke̳eeleerue veece, meJe&veece, efJeμes<eCe Je
Dee{Ule veenerle; HeCe SkeÀceskeÀebμeer μeyoebefJevee mebJeeo les ef¬eÀ³eeHeo DeesUKetve l³eeb®es ³eesi³e JeieeakeÀjCe keÀje.
meeOet μekeÀleele. Je<ee&vegJe<ex SkeÀceskeÀeb®³ee menJeemeele jentve oesve efJeÜeve ceeCemeeb®eer iees<ì meebieleele.
l³eeb®eer ceves HetCe&le: pegUuesueer Demeleele. l³eecegUs, SkeÀeves GÊej:
Iesleuesuee efveCe&³e l³eeves ve yeesuelee®e ogmeN³ee®³ee ceveeuee veece meJe&veece efJeμes<eCe ef¬eÀ³eeHeo
DeeOeer®e keÀUlees Je lees l³eeuee ceev³ener Peeuesuee Demelees. ceeCemes, iees<ì  oesve, efJeÜeve meebieleele
oesve J³ekeÌleeR®eer ceves pegUueer, keÀer l³eeb®³eeleerue mebJeeoemeeþer
μeyoeb®eer iejpe®e Gjle veener, Deμee JesUsme μeyoeb®es ceeO³ece ke=À.2. Jeeke̳eeleerue DeJ³e³e DeesUKetve l³ee®ee ÒekeÀej efuene.
DeHegjs He[les Demes veJns, lej cevee®eer SJe{er SkeÀªHelee Demeles 1. DeeHeeHeu³ee peeieer Keg®³ee¥Jej μeebleHeCes yemetve jeefnues.
keÀer μeyoeb®³ee ceeO³ecee®eer efleLes iejpe®e Gjle veener Demes GÊej: Jej  μeyo³eesieer DeJ³e³e
uesefKekesÀuee Jeeìles. HeCes  μeyo³eesieer DeJ³e³e
3
Std. X: Marathi 
2. Jee Jee! efkeÀleer cepesle JesU iesuee cnCetve meebiet.
GÊej: Jee Jee!  kesÀJeueÒe³eesieer DeJ³e³e
efkeÀleer  ef¬eÀ³eeefJeμes<eCe DeJ³e³e
cnCetve  GYe³eevJe³eer DeJ³e³e
ke=À.3. Keeueer SkeÀe meeceeefmekeÀ μeyoe®ee efJeûen keÀªve osC³eele
Deeuesuee Deens. lemee®e ogmeje meeceeefmekeÀ μeyo GleeN³eeletve
μeesOee Je l³ee®ee efJeûen keÀªve meceemee®es veeJe efuene.
DeeF&yeeHe  DeeF& DeeefCe yeeHe
GÊej:
μeyo efJeûen meceeme
ieg©efμe<³e iegª DeeefCe efμe<³e Flejslej ÜbÜ meceeme
ke=À.4. uesKeveefve³eceebvegmeej De®etkeÀ μeyo DeesUKee.
1. ÒeeHebef®ekeÀ / ÒeeHeb®eerkeÀ / ÒeHebef®ekeÀ / ÒeHeb®eerkeÀ
2. efceUtvepetUtve / efceUtvepegUtve / efceUgvepegUgve / efceUtvepetUgve
1. ÒeeHebef®ekeÀ 2. efceUtvepegUtve
ke=À.5. uesKeveefve³eceeb®ee JeeHej keÀªve Jeeke̳e Hegvne efuene.
1. meeceev³eebvee μeyoeJee®egve®es mebJeeo YeeJeCeejefn veenerle.
GÊej: meeceev³eebvee μeyoeJee®etve®es mebJeeo YeeJeCeejner veenerle.
2. efkeÀleer cepesle JesU iesuee cnCegve meebieg!
GÊej: efkeÀleer cepesle JesU iesuee cnCetve meebiet!
[. ceePes cele
ke=À.1. DeeHeu³ee Deepetyeepet®³ee ueeskeÀebμeer mebJeeo
meeOeC³eemeeþer legcner keÀesCeleer meeOeves efkebÀJee ceeO³eces
JeeHejlee?
GÊej: mebJeeo ne oesve J³ekeÌleeRvee SkeÀceskeÀebμeer pees[Ceeje
ogJee Demelees. ne mebJeeo meeOeC³eemeeþer ceer Òel³e#e
yeesueCes, mceeì&HeÀesve, F&-cesue, ueIegmebosμe Fl³eeoer
meeOeveeb®ee JeeHej keÀjlees. leb$e%eevee®³ee efJekeÀemeecegUs ³ee
meeOeveebveer mebJeeo Deefleμe³e peueo Je meesHee Peeuee Deens.
Demes Demeues lejer Òel³e#e yeesuetve mebJeeo meeOeCes ceuee
peemle DeeJe[les. ³eecegUs keÀesCelesner iewjmecepe nesle
veenerle DeeefCe DeeHeu³eeuee pes meebiee³e®es Deens les DeeHeCe
J³eJeefmLele Heesnes®eJet μekeÀlees. DeeHeu³ee ®esnN³eeJejerue
YeeJe meceesj®³eeuee efomele Demeu³eecegUs leesner DeeHeues
yeesueCes DeefOekeÀ menpelesves mecepet μekeÀlees. efJeμes<ele:
DeeF&Jeef[ueebμeer efkebÀJee Flej peJeU®³ee J³ekeÌleeRμeer Òel³e#e
mebJeeo Deefleμe³e mees³eermkeÀj Demelees. ³eecegUs
iewjmecepeebvee Leeje lej Gjle veener®e DeeefCe peJeU®³ee
J³ekeÌleeRμeer Demeuesues yebOe DeefOekeÀ ¢{ nesleele.
Heefj®íso 2

ke=À.6. kebÀmeeleerue met®evesÒeceeCes Keeueerue Jeeke̳eeb®es ªHeeblej keÀje.

HeeþîeHegmlekeÀeleerue He=<þ ¬eÀ. 1,2 Jejerue (DeesU 16 les 32)
1. Jee Jee! efkeÀleer cepesle JesU iesuee cnCetve meebiet !
Jee®ee Je Keeueerue Òeμveeb®eer GÊejs Ðee.
(efJeOeeveeLeea keÀje.)
[DeeefCe ³ee yeesueC³ee®es ......................
GÊej: JesU KetHe cepesle iesuee.
...................... ceveele De{er jentve iesueer leer iesueer®e.]
2. FLes cevee®es efyeveleejer ³eb$e ®eeuet Demeles. (Dee%eeLeea keÀje.)
De. DeekeÀueve
GÊej: FLes cevee®es efyeveleejer ³eb$e ®eeuet þsJee.
ke=À.7. Keeueerue μeyoeb®es meeceev³eªHe, efJeYekeÌleer Òel³e³e ke=À.1. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje.
DeeefCe efJeYekeÌleer DeesUKetve keÀes<ìkeÀ HetCe& keÀje. 2
efJeYekeÌleer
μeyo meeceev³eªHe efJeYekeÌleer 1 3
Òel³e³e ceeskeÀȳee
1. ceeCemeeb®eer    mebJeeoeleerue De[LeUs
2. Yesìeruee   
5 4
3. leemeeYejeves   
GÊej: GÊej: 1. SkeÀceskeÀeb®es DeveskeÀ iegCeoes<e ceenerle DemeCes.
efJeYekeÌleer 2. SkeÀceskeÀeb®³ee peerJeveeleues ceenerle Demeuesues
μeyo meeceev³eªHe efJeYekeÌleer
Òel³e³e yejsJeeF&ì leHeμeerue ìeUCes.
1. ceeCemeeb®eer ceeCemeeb ®eer <e<þer 3. veel³eeb®³ee peJeefUkeÀercegUs ³esCeejs DeJeIe[uesHeCe.
2. Yesìeruee Yesìer uee efÜleer³ee/®elegLeea 4. ceve ogKeeJeCeej veener ³ee®eer keÀeUpeer IesCes.
3. leemeeYejeves leemeeYeje ves le=leer³ee 5. celeYesoe®es efJe<e³e ìeUCes.
4 4
 ieÐe 01: mebJeeo, efJemebJeeo
ke=À.2. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje. ke=À.6. ³eesi³e He³ee&³e efveJe[tve efJeOeeves HetCe& keÀje.
2 1. iewjmecepe lej Demes DeeefCe Fleke̳ee keÀejCeebcegUs®e nesleele,
keÀer _______
De. les keÀmes Jee{JeeJesle ns mecepele veener.
1 Deeieiee[erleerue 3 ye. les keÀmes keÀceer keÀjeJesle les mecepele veener.
menÒeJeeμeebyejesyej keÀ. les keÀmes ìeUeJesle ns mecepele®e veener.
pegpeyeer DeesUKe keÀªve [. ns meieUb mecepeC³eeHeueerkeÀ[s Deens.
IesC³ee®es cegÎs 2. ceer HeÀkeÌle FlekebÀ®e cnCele neslees keÀer, _______
5 4 De. Deμee pesJeCeeuee FlekesÀ efyeue DeekeÀejCes ³eesi³e veener.
ye. Deμee veeμl³eeuee FlekesÀ efyeue DeekeÀejCes ³eesi³e
GÊej: 1. veeJe 2. ieeJe veener.
3. J³eJemee³e 4. ngÎe keÀ. Deμee ceeCemeeuee cenÊJe osCes ³eesi³e veener.
5. HeÊee [. Deμee J³ekeÌleeruee cenÊJe osCes ³eesi³e veener.
ke=À.3. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje. GÊej: 1. iewjmecepe lej Demes DeeefCe Fleke̳ee keÀejCeebcegU®s e
efce$eceb[UeRμeer ieHHee ceejleevee DeeHeCe nesleele, keÀer les keÀmes ìeUeJesle ns mecepele®e veener.
Demes Demelees Demee DeeHeuee mecepe Deens 2. ceer HeÀkeÌle FlekebÀ®e cnCele neslees keÀer, Deμee
pesJeCeeuee FlekesÀ efyeue DeekeÀejCes ³eesi³e veener.
1 2 ke=À.7. Keeueerue Òeμveeb®eer Òel³eskeÀer SkeÀe Jeeke̳eele GÊejs efuene.
1. Òemlegle GleeN³eele keÀesCeleer cnCe Deeueer Deens?
GÊej: 1. cegkeÌle 2. ceeskeÀUs GÊej: Òemlegle GleeN³eele `J³ekeÌleer efleleke̳ee Òeke=Àleer' ner cnCe Deeueer
ke=À.4. DeesIelekeÌlee HetCe& keÀje. Deens.
uesefKekeÀe DeeefCe cew$eerCe pesJee³euee iesu³ee. 2. efce$eebμeer yeesueleebvee DeeHeCe keÀesCeles efJe<e³e ìeUlees?
GÊej: efce$eebμeer yeesueleebvee DeeHeCe celeYesoe®es DeJeIe[ efJe<e³e
1 efμeleeHeÀerves ìeUlees.
ke=À.8. efce$eceb[UeRμeer, peJeU®³ee ceeCemeebμeer nesCeeje mebJeeo,
ÒeceeCeeyeensj Deeuesues efyeue yeIetve
ceeskeÀUe mebJeeo Demet μekeÀle veener, Demes uesefKekesÀuee
uesefKekesÀves l³eeJej cele J³ekeÌle kesÀues.
keÀe Jeeìles?
2 GÊej: mebJeeo meeOeleevee J³eeqkeÌleHejlJes lees yeouet μekeÀlees.
DeeHeu³ee Deieoer peJeU®³ee ceeCemeeμeer yeesueleevee DeeHeCe
#ecee ceeietvemeg×e cewef$eCeer®³ee ceveele De{er jeefnueer. ceeskeÀUsHeCeeves yeesuelees Demes DeeHeu³eeuee Jeeìles; Hejbleg
Deμee ceeskeÀȳee mebJeeoeJej yebOeves He[le Demeleele. cew$eerle
GÊej: 1. pesJeCee®es efyeue ÒeceeCeeHes#ee DeefOekeÀ Peeues.
SkeÀceskeÀeb®es iegCeoes<e, peerJeveeleues yejsJeeF&ì leHeμeerue
2. efyeueeyeÎue®eer uesefKekesÀ®eer YetefcekeÀe yeIetve cew$eerCe
þeTkeÀ Demeleele. veel³eeleu³ee ³ee peJeefUkeÀercegUs®e
veejepe Peeueer.
keÀOeerkeÀOeer SkeÀ ®ecelkeÀeefjkeÀ DeJeIe[uesHeCener DevegYeJeeuee
ke=À.5. kebÀmeeleerue ³eesi³e μeyo efveJe[tve efjkeÀec³ee peeiee Yeje. ³esles. Je=Êeerleu³ee nUJ³ee peeiee, mJeeefYeceevee®eer efþkeÀeCes
1. veel³eeleu³ee peJeefUkeÀercegUs®e keÀOeerkeÀOeer SkeÀ _______ ceenerle Demeu³eecegUs meceesj®³ee J³ekeÌleer®es ceve ogKeeJeues
DeJeIe[uesHeCener DevegYeJeeuee ³esles. peeCeej veener, ³ee®eer melele keÀeUpeer I³eeJeer ueeieles.
(Ye³ebkeÀj / ®ecelkeÀeefjkeÀ / iebceleμeerj / efJeef®e$e) Deieoer #eguuekeÀ keÀejCeebJeªvener iewjmecepe nesleele. Òel³eskeÀ
2. meO³ee ceePeer HeefjefmLeleer peje _______ Deens ns Kejb. JesUer yeesueleevee celeYesoe®es DeJeIe[ efJe<e³e peeCeerJeHetJe&keÀ
(efyekeÀì / efleKeì / ®eebieueer / JeeF&ì) ìeUtve yeesueeJes ueeieleele. ³eecegUs mebJeeoele De[LeUs
GÊej: 1. ®ecelkeÀeefjkeÀ 2. efyekeÀì ³esleele.
5
Std. X: Marathi 
cnCetve®e efce$eceb[UeRμeer, peJeU®³ee ceeCemeebμeer ke=À.7. Keeueerue μeyoeleerue De#ejebHeemetve le³eej nesCeeN³ee
nesCeeje mebJeeo ne ceeskeÀUe mebJeeo Demet μekeÀle veener, Demes μeyoebleerue ®egkeÀer®ee μeyo DeesUKee.
ueseKf ekesÀuee Jeeìles.
peJeefUkeÀercegUs®e
ye. ceePee DeY³eeme - μeyomebHeÊeer
ke=À.1. Keeueerue μeyoebvee GleeN³eeleerue He³ee&³eer μeyo μeesOee. ®eJe keÀerJe cegUs peUs cegkeÀer peJeU
1. keÀþerCe : GÊej: peJeU
2. YeeJeefvekeÀ :
keÀ. ceePee DeY³eeme - J³eekeÀjCe
3. efJeef®e$e :
GÊej: 1. efyekeÀì 2. nUJ³ee ke=À.1. Keeueerue μeyo DeeefCe l³eeb®³ee peeleer ³eeb®³ee pees[îee
3. ®ecelkeÀeefjkeÀ pegUJee.
ke=À.2. Keeueerue μeyoeb®es efJe©×eLeea μeyo meebiee. μeyo peeleer
1. peJeUerkeÀ  1. ceer De. ef¬eÀ³eeHeo
2. ogKeeJeCes  2. cnCeeueer ye. efJeμes<eCe
GÊej: 1. ogjeJee 2. megKeeJeCes 3. efJeOeeve keÀ. meJe&veece
ke=À.3. ieìele ve yemeCeeje μeyo DeesUKee. 4. JeekeÀ[s [. veece
1. ieHHee, mebJeeo, yeesueCes, efyeue GÊej: (1 - keÀ), (2 - De), (3 - [), (4 - ye)
2. J³ekeÌleer, ceeCemes, Òeke=Àleer, cew$eerCe
ke=À.2. Keeueerue Jeeke̳eeleerue DeOeesjsefKele DeJ³e³e DeesUKetve
GÊej: 1. efyeue 2. Òeke=Àleer
l³ee®ee ÒekeÀej efuene.
ke=À.4. μeyomecetneyeÎue SkeÀ μeyo meebiee 1. DeeHeueer mecepetle Demeles HeCe leer Kejer Demeles keÀe?
1. mJele:yeÎue Demeuesuee DeefYeceeve : GÊej: HeCe – GYe³eevJe³eer DeJ³e³e
2. SKeeÐee iees<ìer®ee keÀe{uesuee ®egkeÀer®ee DeLe& :
GÊej: 1. mJeeefYeceeve 2. efJeHe³ee&me 2. l³ee ®eeueerJej `ceeCemes eflelekeÀer yeesueCeer' Deμeer cnCe
yeveJee³euee njkeÀle veener.
ke=À.5. JeekedÀÒe®eej Je l³eeb®es DeLe& ³eeb®³ee ³eesi³e pees[îee pegUJee. GÊej: Jej – μeyo³eesieer DeJ³e³e
JeekedÀÒe®eej DeLe& 3. Deieb! Hewmes let efouesme keÀe³e, ceer efoues keÀe³e meejKes®e keÀer.
1. mlebefYele nesCes De. jeie ³esCes GÊej: Deieb – kesÀJeueÒe³eesieer DeJ³e³e
2. De{er jenCes ye. Deeμ®e³e&®eefkeÀle nesCes
3. cepeea peeCes keÀ. efJevebleer keÀjCes ke=À.3. Keeueerue μeyoeb®es efJeYekeÌleer Òel³e³e Je efJeYekeÌleer osTve
4. efJeHe³ee&me keÀjCes [. ceveele jeie þsJeCes keÀes<ìkeÀ HetCe& keÀje.
5. Deepe&Je keÀjCes F. ceveeme JeeF&ì JeeìCes μeyo efJeYekeÌleer Òel³e³e efJeYekeÌleer
6. ceve ogKeeJeues peeCes HeÀ. yeesueC³ee®ee JesieUe DeLe& 1. meceepeele
keÀe{Ces 2. efce$eceb[UeRμeer
GÊej: (1 - ye), (2 - [), (3 - De), (4 - HeÀ), (5 - keÀ), 3. SkeÀceskeÀeb®eer
(6 - F) 4. efJeOeeveeuee
ke=À.6. Keeueerue μeyoeleerue De#ejebHeemetve DeLe&HetCe& μeyoeb®eer GÊej:
j®evee keÀje. μeyo efJeYekeÌleer Òel³e³e efJeYekeÌleer
DeJeIe[uesHeCeener 1. meceepeele le meHleceer
2. efce$eceb[UeRμeer μeer le=leer³ee
1 2 3 4 5 6 3. SkeÀceskeÀeb®eer ®eer <e<þer
GÊej: DeJeIe[, Ie[, Ie[ues, Je[, Jener, uesHe 4. efJeOeeveeuee uee efÜleer³ee/ ®elegLeea
6 6
 ieÐe 01: mebJeeo, efJemebJeeo
ke=À.4. Keeueerue meeceeefmekeÀ μeyoeb®ee efJeûen keÀªve meceeme
Heefj®íso 3
DeesUKee.
1. efce$eceb[Uer 2. Deeûenogjeûen
HeeþîeHegmlekeÀeleerue He=<þ ¬eÀ. 2 Jejerue (DeesU 33 les 49)
3. yejsJeeF&ì 4. iegCeoes<e
Jee®ee Je Keeueerue Òeμveeb®eer GÊejs Ðee.
μeyo efJeûen ÒekeÀej [HeCe Deieoer meeOes, mejU ......................
1. efce$eceb[Uer efce$e, ceb[Uer meceenej ÜbÜ ...................... ceve KejesKej®e ®egìHegìues.]
Jeiewjs meceeme
De. DeekeÀueve
2. Deeûenogjeûen Deeûen efkebÀJee JewkeÀefuHekeÀ ÜbÜ
ogjeûen meceeme ke=À.1. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje.
3. yejsJeeF&ì yejs efkebÀJee JeeF&ì JewkeÀefuHekeÀ ÜbÜ
keÀceer DeesUKe Demeueer keÀer ieHHee
meceeme
DeefOekeÀ jbieleele ³ee®eer GoenjCes
4. iegCeoes<e iegCe efkebÀJee oes<e JewkeÀefuHekeÀ ÜbÜ
meceeme 1 2
ke=À.5. Keeueerue μeyo uesKeveefve³eceebvegmeej efuene.
GÊej: 1. Deeieiee[erleerue ÒeJeemeer.
1. JeerHe³ee&me 2. ietveoes<e
2. Hejosμeele leelHegjleer Yesì Peeuesu³ee J³ekeÌleer.
GÊej: 1. efJeHe³ee&me 2. iegCeoes<e
ke=À.6. ³eesi³e efþkeÀeCeer efJejeceef®evns Ieeuetve Jeeke̳e Hegvne efuene. ke=À.2. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje.
1. ceer menpe cnìues kesÀJe{s efyeue kesÀueb³e. 2
GÊej: ceer menpe cnìues, ’kesÀJe{b efyeue kesÀueb³e?“
2. Deieb let Hewmes efoues keÀe³e ve ceer efoues keÀe³e meejKeb®e keÀer Deeieiee[erleu³ee ieHHee
1 3
GÊej: `Deieb ! let Hewmes efoues keÀe³e, ceer efoues keÀe³e meejKeb®e keÀer.' DeefOekeÀ jbieC³ee®eer keÀejCes
ke=À.7. kebÀmeeleerue met®evesÒeceeCes Keeueerue Jeeke̳eeb®es ªHeeblej keÀje. GÊej: 1. keÀceer DeesUKe.
1. kesÀJe{b efyeue kesÀueb³e ! (efJeOeeveeLeea keÀje.) 2. J³ekeÌleerefJe<e³ekeÀ meboYee&®es %eeve DeHegjs.
GÊej: efyeue KetHe®e kesÀueb³e. 3. leer J³ekeÌleer veblej YesìCeej vemeles.
2. ceeP³ee yeesueC³eele keÀener®e JeeJeies veJnles (ÒeμveeLeea keÀje.)
ke=À.3. Deeke=ÀefleyebOe HetCe& keÀje.
GÊej: ceeP³ee yeesueC³eele keÀe³e JeeJeies nesles?
2
[. ceePes cele
1. DeeHeu³ee efce$eceb[UeRμeer iewjmecepe Peeues, lej legcner les
keÀmes otj keÀjlee?
GÊej: SKeeÐee J³ekeÌleerμeer DeeHeueer efkeÀleerner IeÆ cew$eer uesefKekeÀe DeeefCe Fbûepe
Demeueer, lejer yeesueC³ee®³ee veeoele keÀener JesUe iewjmecepe ceeCemee®es DeeJe[les uesKekeÀ
nesleele. les nesT ve³esle cnCetve ceer KetHe keÀeUpeer Ieslees DeeefCe 1 3
Peeues®e, lej ceer l³ee®ee jeie μeeble nesC³ee®eer Jeeì yeIelees. lees GÊej: 1. ef[keÀvme
μeeble Peeuee, keÀer ceie ceuee keÀe³e cnCee³e®es nesles DeeefCe l³ee®ee 2. Heer. peer. Jeg[neTme
vescekeÀe keÀe³e DeLe& efveIeeuee ³eeyeÎue meebielees. DeeHeu³eekeÀ[tve 3. ne[ea
®etkeÀ Peeueer Demeu³eeme ceer ceeHeÀeroKs eerue ceeielees. keÀOeerkeÀOeer
iewjmecepe ìeskeÀe®es nesleele. les otj keÀje³euee JesU ueeielees. cee$e ke=À.4. kebÀmeeleerue ³eesi³e μeyo efveJe[tve efjkeÀec³ee peeiee Yeje.
ceer les otj kesÀu³eeefμeJee³e jenle veener; keÀejCe ³ee 1. ceeP³ee HeesμeeKeeJeªve l³eeves ceePes _______ DeesUKeues
iewjmecepegleeRHes#ee DeeHeueer cew$eer keÀe³ece®e Þes<þ Demeles Demes ceuee DemeeJes.
Jeeìles DeeefCe leer peHeC³eemeeþer ceer keÀe³ece Òe³elveμeerue Demelees. (veeieefjkeÀlJe/ Yeejleer³elJe/ efJeosμelJe / HeeuekeÀlJe)
7
Std. X: Marathi 
2. efpelekesÀ _______ meboYee&®es, leHeefμeuee®es %eeve DeHegjs, ke=À.7. ’efpelekeÀer DeesUKe keÀceer, eflelekeÀe mebJeeo DeefOekeÀ
efleleke̳ee ieHHee DeefOekeÀ jbieleele. jbielees“ Demes uesefKekesÀuee keÀe Jeeìles?
(yeepeejefJe<e³ekeÀ/ J³ekeÌleerefJe<e³ekeÀ/ meceepeeefJe<e³ekeÀ/ GÊej: DeveesUKeer J³ekeÌleerμeer GoenjCeeLe&, Deeieiee[erleerue
Deelc³eeefJe<e³ekeÀ) menÒeJeeμeebmeesyele ieHHee keÀjleevee l³ee J³ekeÌleer®es leHeμeerue
GÊej: 1. Yeejleer³elJe 2. J³ekeÌleerefJe<e³ekeÀ ceenerle vemeleele. l³eeuee osKeerue DeeHeCe keÀesCe Deenesle ns
ceenerle vemeles. SkeÀceskeÀebvee HeÀkeÌle veeJe, ieeJe, J³eJemee³e,
ke=À.5. ³eesi³e He³ee&³e efveJe[tve efJeOeeves HetCe& keÀje. ngÎe efJe®eejuee peelees; HeCe ner DeesUKe pegpeyeer Je leelHegjleer
1. Hejke̳ee ceeCemeepeJeU DeeHeCe pesJe{s ceeskeÀUs neslees, Demeles. Hegvne YesìC³ee®eer Deeμee efkebÀJee Yeerleer vemeles. l³eecegUs
_______ . ceeCemes YejYeªve yeesueleele. Hejke̳ee ceeCemeepeJeU DeeHeCe
De. lesJe{s YeeJeb[ebμeer ceeskeÀUs nesT μekeÀle veener. efpelekesÀ ceeskeÀUs neslees, eflelekesÀ DeeHeu³ee ceeCemeebpeJeU nesle
ye. lesJe{s DeeF&Jeef[ueebμeer ceeskeÀUs nesT μekeÀle veener. veener. keÀOeerkeÀOeer oesve DeveesUKeer ceeCemeebceO³es oesIeebveener
keÀ. lesJe{s peJeU®³ee ceeCemeeHeeμeer nesT μekeÀle veener. efÒe³e DemeCeeje efJe<e³e efveIelees DeeefCe ceie oesIesner l³ee
efJe<e³eeJej YejYeªve yeesueleele. l³eeb®eer ceves pegUleele, cnCetve
[. lesJe{s efce$ecewef$eCeeRμeer osKeerue ceeskeÀUs nesT μekeÀle
efpelekeÀer DeesUKe keÀceer, eflelekeÀe mebJeeo DeefOekeÀ Demes
veener.
uesKekeÀeuee Jeeìles.
2. Deeieiee[erletve ÒeJeeme keÀjleevee _______· ye. ceePee DeY³eeme - μeyomebHeÊeer
De. Deμee KeeC³ee®eer ®eJe meeN³eebveer®e keÀOeer vee keÀOeer
®eeKeuesueer Demeles. ke=À.1. Keeueerue μeyoebvee GleeN³eeleerue He³ee&³eer μeyo μeesOee.
1. $eeme :
ye. Deμee ceeCemeeb®eer meJe³e meeN³eebveer®e DeesUKeuesueer
2. leelHegjleer :
Demeles.
GÊej: 1. GHeêJe 2. pegpeyeer
keÀ. Deμee ieHHeeb®eer iees[er meeN³eebveer®e keÀOeer vee keÀOeer
®eeKeuesueer Demeles. ke=À.2. Keeueerue μeyoebvee GleeN³eeleerue efJe©×eLeea μeyo
[. Deμee J³ekeÌleeR®eer ®ee®eHeCeer meieȳeebveer®e kesÀuesueer efuene.
Demeles. 1. keÀìglee 
2. Demebmke=Àle 
GÊej: 1. Hejke̳ee ceeCemeepeJeU DeeHeCe pesJe{s ceeskeÀUs
neslees, lesJe{s peJeU®³ee ceeCemeeHeeμeer nesT GÊej: 1. iees[er 2. megmebmke=Àle
μekeÀle veener. ke=À.3. μeyomecetneuee SkeÀ μeyo Ðee.
2. Deeieiee[erletve ÒeJeeme keÀjleevee Deμee ieHHeeb®eer Ëo³eeme mHeμe& keÀjCeejs :
iees[er meeN³eebveer®e keÀOeer vee keÀOeer ®eeKeuesueer GÊej: ËÐe
Demeles.
ke=À.4. ieìele ve yemeCeeje μeyo DeesUKee.
ke=À.6. Keeueerue Òeμveeb®eer Òel³eskeÀer SkeÀe Jeeke̳eele GÊejs 1. HejkeÀe, veeJe, ieeJe, J³eJemee³e
efuene. 2. Yeejleer³e, DecesefjkeÀve, efye´efìμe, Hejosμe
1. DeHeefjef®ele J³ekeÌleeRμeer mebJeeo meeOeleevee keÀe³e GÊej: 1. HejkeÀe 2. Hejosμe
DevegYeJee³euee efceUles?
ke=À.5. kebÀmeele efouesues JeekedÀÒe®eej Keeueer efouesu³ee Jeeke̳eeble
GÊej: DeHeefjef®ele J³ekeÌleeRμeer mebJeeo meeOeleevee SkeÀ JesieUs®e
³eesi³e l³ee efþkeÀeCeer JeeHeªve Jeeke̳es Hegvne efuene.
megboj ceeskeÀUsHeCe DevegYeJee³euee efceUles.
(®egìHegì JeeìCes, metj pegUCes, ogjeJee jeKeCes)
2. Fbûepe ueeskeÀ keÀmes Demeleele, Demes uesefKekesÀves SskeÀues 1. megcesOeμeer Yeeb[Ce Peeu³eeHeemetve l³ee®ee YeeT megyeesOener
nesles? ceeP³eeHeemetve otj jent ueeieuee.
GÊej: Fbûepe ueeskeÀ Deyeesue, ogjeJee jeKeCeejs Demeleele Demes 2. efJe%eeve Je leb$e%eevee®eer DeeJe[ Demeu³eecegUs vesne Je mvesneuee
uesefKekesÀves SskeÀues nesles. SkeÀceskeÀeR®³ee ceveeleues efJe®eej Heìues.
8 8
 ieÐe 01: mebJeeo, efJemebJeeo
3. mekeÀeUer keÀecee®³ee IeeF&le HeengC³eebμeer yeesuelee Deeues veener ke=À.3. Keeueerue μeyo Je efJeYekeÌleer Òel³e³e ³eeb®³ee pees[îee
cnCetve ceeP³ee ceveeuee ngjntj ueeieueer. pegUJee.
GÊej: 1. megcesOeμeer Yeeb[Ce Peeu³eeHeemetve l³ee®ee YeeT μeyo efJeYekeÌleer Òel³e³e
megyeesOener ceeP³eeHeemetve ogjeJee jeKet ueeieuee. 1. meboYee&®es De. le=leer³ee
2. efJe%eeve Je leb$e%eevee®eer DeeJe[ Demeu³eecegUs vesne Je 2. SkeÀceskeÀebvee ye. <e<þer
mvesne®es metj pegUues. 3. mebJeeoele keÀ. ®elegLeea
3. mekeÀeUer keÀecee®³ee IeeF&le HeengC³eebμeer yeesuelee Deeues 4. ceeP³eeμeer [. meHleceer
veener cnCetve ceuee ®egìHegì ueeieueer.
GÊej: (1 - ye), (2 - keÀ), (3 - [), (4 - De)
ke=À.6. Keeueerue μeyoebleerue De#ejebHeemetve DeLe&HetCe& μeyoeb®eer ke=À.4. Keeueerue meeceeefmekeÀ μeyoeb®ee efJeûen keÀªve meceeme
j®evee keÀje. DeesUKee.
1. ceeCemeebpeJeU 1. Yesìerieeþer 2. Lees[syengle 3. DeeþJe[s
GÊej:
1 2 3 4 5 meceeme efJeûen ÒekeÀej
Yesìerieeþer Yesìer, ieeþer Jeiewjs meceenej ÜbÜ meceeme
GÊej: ceeU, meebpe, peJeU, ceeJeU, ceepe. Lees[syengle Lees[s efkebÀJee yengle JewkeÀefuHekeÀ ÜbÜ meceeme
2. HejosÒeJeemeele DeeþJe[s Deeþ efoJemeeb®ee mecetn efÜiet meceeme
ke=À.5. Keeueerue Jeeke̳es uesKeveefve³eceebvegmeej efuene.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1. ceeP³ee Hees<eeKeeJe©ve ceePes Yeejefle³elJe l³eeves DeesUKeues
GÊej: Hejosμe, osμe, Hej, Jeele, meele, Jeemee, μele, jle, lej, DemeeJes.
leJee, Hejle, Òele. GÊej: ceeP³ee Hees<eeKeeJeªve ceePes Yeejleer³elJe l³eeves DeesUKeues
DemeeJes.
keÀ. ceePee DeY³eeme - J³eekeÀjCe
2. #eCeerkeÀ Heefj®e³ee®es Je peJeUerkeÀer®es keÀener Ëo³e DevegYeJe
ke=À.1. Keeueerue Jeeke̳eeleerue veece, meJe&veece, efJeμes<eCe Je osKeerue Deeues.
ef¬eÀ³eeHeo DeesUKetve l³eeb®es ³eesi³e JeieeakeÀjCe keÀje. GÊej: #eefCekeÀ Heefj®e³ee®es Je peJeefUkeÀer®es keÀener ËÐe DevegYeJe
1. ceer keÀener HeÀej ÒeJeeme kesÀuesuee veener. osKeerue Deeues.
2. ceeP³ee HeesμeeKeeJeªve ceePes Yeejleer³elJe l³eeves DeesUKeues ke=À.6. kebÀmeeleerue met®evesÒeceeCes Keeueerue Jeeke̳eeb®es ªHeeblej keÀje.
DemeeJes. 1. ieHHee lej DeefOekeÀ®e megboj nesl³ee. (GodieejeLeea keÀje.)
veece meJe&veece efJeμes<eCe ef¬eÀ³eeHeo GÊej: efkeÀleer mebgoj nesl³ee ieHHee !!
1. ÒeJeeme ceer HeÀej kesÀuesuee 2. leer pegpeyeer DeesUKe Demeles. (ÒeμveeLe&keÀ keÀje.)
veener GÊej: leer DeesUKe pegpeyeer vemeles keÀe?
2. Yeejleer³elJe ceeP³ee  DeesUKeues
HeesμeeKe ceePes DemeeJes [. ceePes cele
l³eeves ke=À.1. legcneuee veJeerve ueeskeÀeb®eer DeesUKe keÀªve I³ee³euee
ke=À.2. Keeueerue DeJ³e³es DeeefCe DeJ³e³e ÒekeÀej ³eeb®³ee ³eesi³e DeeJe[les keÀe? leer legcner keÀμeer keÀªve Ieslee?
pees[îee pegUJee. GÊej: nes, ceuee veJeerve ueeskeÀeb®eer DeesUKe keÀªve I³ee³euee
KetHe DeeJe[les. ceer vesnceer veJeveJeerve ceeCemeeb®³ee cnCepes®e
DeJ³e³es DeJ³e³e ÒekeÀej efce$eeb®³ee μeesOeele Demelees. ceuee DeeþJelees lees DeeþJeer
1. Lees[syengle De. μeyo³eesieer DeJ³e³e F³eÊesleuee Heefnuee efoJeme. yejer®e cegues veJeerve nesleer. yeeF¥veer
2. Hee³eN³eebJej ye. GYe³eevJe³eer DeJ³e³e meebefieleues nesles, keÀer DeeHeu³ee Jeiee&leu³ee meJee¥®eer
3. DeeefCe keÀ. ef¬eÀ³eeefJeμes<eCe DeJ³e³e SkeÀceskeÀebμeer íeve cew$eer Demee³euee nJeer. l³eecegUs DeeHeuee
GÊej: (1 - keÀ), (2 - De), (3 - ye) Jeie& μeeUs®eer Jeiee&meeþer Demeuesueer meieUer yeef#emes efceUJesue.
9
Std. X: Marathi 
ceer meJe& cegueeb®eer DeesUKe keÀªve Iesleueer; HeCe
SkeÀ meboerHe veeJee®ee cegueiee cee$e ceeP³eeμeer yeesuee³euee
le³eej nesF&vee. lees keÀesCeelener efcemeUle vemes. keÀesCeeμeer
KesUle vemes. ceer SkeÀoe ceOeu³ee megÆerle l³eeuee ³ee®es
keÀejCe efJe®eejues, lej lees cnCeeuee. ’ceer legP³eeFlekeÀe
Þeerceble veener. ceePes keÀHe[sner pegves Demeleele. ceie legcner
cegues ceuee legce®³eele keÀmes I³eeue?“ l³eeJej ceer l³eeuee
mecepeeJeues, keÀer ieefjyeer Je Þeercebleer ne YesoYeeJe cew$eerle
keÀOeerner keÀª ve³es. DeepeHeemetve DeeHeCe oesIes ®eebieues efce$e
Deenesle. leguee keÀesCel³eener ÒekeÀej®eer ceole ueeieueer, lej
ceuee meebie DeeefCe lesJneHeemetve meboerHe ceePee ®eebieuee efce$e
Peeuee.
Heefj®íso 4
HeeþîeHegmlekeÀeleerue He=<þ ¬eÀ. 5 Jejerue (DeesU 49 les 62)
Jee®ee Je Keeueerue Òeμveeb®eer GÊejs Ðee.
[Hejosμeeleueer Deμeer DeeCeKeer ......................
...................... ceveele De{er jentve iesueer leer iesueer®e.]
De. DeekeÀueve
ke=À.1. DeesIelekeÌlee HetCe& keÀje.
uesefKekesÀuee DecesefjkesÀle megHejceekexÀìceO³es SkeÀ le©Ceer Yesìueer.
1 [.
uesefKekesÀves efle®³ee yeeUe®es keÀewlegkeÀ kesÀues.
2 leerve leeme keÀmes iesues keÀUuesner veener.
IeìkeÀeYej oesIeeR®³ee KetHe ieHHee jbieu³ee.
GÊej: 1. uesefKekesÀuee l³ee le©Ceer®es yeeU KetHe®e DeeJe[ues.
2. l³eeJej leer DeeF& SkeÀoce ÒemeVe Peeueer.
ke=À.2. DeesIelekeÌlee HetCe& keÀje.
oesve Deyeesue ceeCemes SkeÀ$e Deeueer keÀer
keÀener JesUe De®eevekeÀ Demes Ie[les
1
2 meboYe& efveIeeu³eeJej keÀeUesKeeves Yejuesu³ee Keesueerle SkeÀoce
3 Keesueer GpeUtve efveIeeJeer lemes uesefKekesÀuee Jeeìues.
10
10 
GÊej: 1. SKeeoe efÒe³e efJe<e³e efveIelees.
2. oesIeeb®³ee cevee®³ee leeje pegUleele.
3. oesIes SkeÀoce YejYeªve yeesuet ueeieleele.
ke=À.3. kebÀmeeleerue ³eesi³e μeyo efveJe[tve efjkeÀec³ee peeiee Yeje.
1. ceie IeìkeÀeYej Deecne oesIeeR®³ee _______ KetHe jbieu³ee.
(Yesìer / DeeþJeCeer / keÀLee / ieHHee)
2. SkeÀoce _______ yeìCeeJej nele He[eJee DeeefCe #eCeeOee&le
ueKKe ÒekeÀeμeeves leer Keesueer GpeUtve efveIeeJeer lemes Peeues.
(keÀe®es®³ee / efoJ³ee®³ee / ìîetyeueeF&쮳ee / yeuye®³ee)
GÊej: 1. ieHHee 2. efoJ³ee®³ee
ke=À.4. ³eesi³e He³ee&³e efveJe[tve efJeOeeves HetCe& keÀje.
1. yeeyeeiee[erleueer cegueieer FlekeÀer iees[ nesleer, keÀer _______.
De. efle®³eeμeer yeesueu³eeefJevee ceuee jenJesvee.
ye. efle®es keÀewlegkeÀ kesÀu³eeJee®etve ceuee jenJesvee.
keÀ. efle®³eeμeer mebJeeo meeOeu³eeefμeJee³e ceuee jenJesvee.
[. efleuee yeefIeleu³eeefμeJee³e ceuee jenJesvee.
2. l³ee keÀefJelee ®e{eDees{erves SkeÀceskeÀebvee SskeÀJeleevee
_______ .
De. JesU keÀmee iesuee keÀUueb®e veener.
ye. efoJeme keÀmee iesuee keÀUueb®e veener.
keÀ. les leerve leeme keÀmes iesues keÀUuesner veener.
les ®eej leeme keÀmes iesues keÀUues®e veener.
Gllej: 1. yeeyeeiee[erleueer cegueieer FlekeÀer iees[ nesleer, keÀer efle®es
keÀewlegkeÀ kesÀu³eeJee®etve ceuee jenJesvee.
2. l³ee keÀefJelee ®e{eDees{erves SkeÀceskeÀebvee SskeÀJeleevee les
ke=À.5. Keeueerue Òeμveeb®eer Òel³eskeÀer SkeÀe Jeeke̳eele GÊejs efuene.
1. oesve Deyeesue ceeCemes keÀOeer YejYeªve yeesuet ueeieleele?
GÊej: pesJne oesIeebveener efÒe³e Demeuesuee SKeeoe efJe<e³e efveIelees,
oesIeeb®³ee cevee®³ee leeje pegUleele, lesJne oesve Deyeesue ceeCemes
YejYeªve yeesuet ueeieleele.
2. menHejer#ekeÀebμeer yeesueleevee keÀJeer ³eμeJebleeb®³ee
keÀefJeles®ee meboYe& efveIeeu³eeJej uesefKekesÀuee keÀmes
Jeeìues?
GÊej: menHejer#ekeÀebμeer yeesueleevee keÀJeer ³eμeJeblee®³ee keÀefJeles®ee
efoJ³ee®³ee yeìCeeJej nele He[eJee DeeefCe ueKKe ÒekeÀeμeeves
 ieÐe 01: mebJeeo, efJemebJeeo
ke=À.6. DeeJe[ pegUu³eeme mebJeeoeleerue De[LeUe otj neslees ns ÒemeVe ÒekeÀeμe
meebieC³eemeeþer uesefKekesÀves keÀesCeles GoenjCe efoues DeHe³eμe yeesuekeÀe
Deens? efveboe meboYe&
GÊej: keÀOeerkeÀOeer oesve Deyeesue ceeCemes SkeÀceskeÀeb®³ee GÊej: 1. yeesuekeÀe 2. efveboe
menJeemeele ³esleele DeeefCe De®eevekeÀ oesIeebveener efÒe³e 3. ÒekeÀeμe 4. ÒemeVe
Demeuesuee SKeeoe efJe<e³e efveIelees. oesIeeb®³ee cevee®³ee leeje
pegUleele DeeefCe DeeHeuee DeyeesueHeCee mees[tve oesIes SkeÀoce ke=À.3. ieìele ve yemeCeeje μeyo DeesUKee.
YejYeªve yeesuet ueeieleele. ³eeyeeyeleerle, uesefKekeÀe HeeqyuekeÀ 1. DeeF&, yeeU, Hejer#ekeÀ, cegueieer
meeqJn&me keÀefceμeve®³ee Hejer#esuee Hejer#ekeÀ cnCetve iesueer 2. Yesì, keÀefJelee, menJeeme, Heefj®e³e
Demeleevee®ee DevegYeJe meebieles. Hejer#es®³ee ne@ueceO³es GÊej: 1. Hejer#ekeÀ 2. keÀefJelee
l³eeb®³eemeesyele Hejer#ekeÀ cnCetve DeeCeKeer SkeÀ ÒeeO³eeHekeÀ ke=À.4. kebÀmeele efouesues JeekedÀÒe®eej Keeueer efouesu³ee Jeeke̳eeble
nesles. l³eeb®ee SkeÀceskeÀebμeer Heefj®e³ener veJnlee. l³eecegUs leerve ³eesi³e l³ee efþkeÀeCeer JeeHeªve Jeeke̳es Hegvne efuene.
leeme HesHej efueefnCeeN³ee mejkeÀejer DeefOekeÀeN³eebmeceesj (ieke&À nesCes, leeje pegUCes, cegkeÀeì yemetve jenCes)
μeebleHeCes yemetve jenCes cnCepes SkeÀ ÒekeÀej®eer efμe#ee®e 1. Deefveue DeJe®eìeb®es J³eeK³eeve SskeÀC³eele meJe& cegueb ceive
nesleer, Demes uesefKekesÀuee Jeeìt ueeieues. ceie nUtnUt Peeueer nesleer.
DeewHe®eeefjkeÀ yeesuelee yeesuelee De®eevekeÀ keÀJeer ³eμeJebleeb®³ee 2. Jee®evee®³ee DeeJe[ercegUs megOeerj DeeefCe jJeer®es efJe®eej ueies®e
SkeÀe keÀefJeles®ee meboYe& Deeuee. l³eeyejesyej oesIeebveener pegUues.
yeesueC³ee®ee meceeve Oeeiee meeHe[uee. oesIesner keÀJeer 3. oeoe DeeefCe l³ee®³ee efce$eeb®³ee ieHHeebceOeues efJe<e³e SJe{s
³eμeJebleeb®es Je meJe&®e jefJeefkeÀjCeceb[Ue®³ee keÀefJeleeb®es DeJeIe[ nesles, keÀer ceer l³eeb®³eeμespeejer μeeble yemetve jeefnuees.
®eenles efveIeeues. l³eeb®es YejHetj mebYee<eCe Peeues. keÀefJelesJej GÊej: 1. Deefveue DeJe®eìeb®es J³eeK³eeve SskeÀC³eele meJe& cegueb
cevemeeskeÌle ieHHee Peeu³ee. ieke&À Peeueer nesleer.
Jejerue GoenjCeeletve ceves pegUueer, lej mebJeeoeleerue 2. Jee®evee®³ee DeeJe[ercegUs megOeerj DeeefCe jJeer®³ee leeje
De[LeUs otj nesleele ns uesefKekesÀves meebefieleues Deens. ueies®e pegUu³ee.
ye. ceePee DeY³eeme - μeyomebHeÊeer 3. oeoe DeeefCe l³ee®³ee efce$eeb®³ee ieHHeebceOeues efJe<e³e
SJe{s DeJeIe[ nesles, keÀer ceer l³eeb®³eeμespeejer cegkeÀeì
ke=À.1. Heg{s keÀener μeyo Deensle. l³ee μeyoeb®es ³eesi³e DeLe& yemetve jeefnuees.
®eewkeÀìerleerue μeyoebceOetve μeesOetve efuene.
ke=À.5. Keeueer efouesu³ee μeyoeHeemetve oesve DeLe&HetCe& μeyoeb®eer
1. YeeskeÌlee :
j®evee keÀje.
2. cegKeesodiele :
1. ÒekeÀeμe :
3. iees[ :
2. cegK³e :
4. ieke&À :
GÊej: 1. ÒekeÀeμeefkeÀjCe, ÒekeÀeμeJe<e&
ueKKe cebo 2. cegKeesodiele, cegKeμeg×er
ceive ®eenlee YeesieCeejs
leeW[Heeþ ceOegj keÀ. ceePee DeY³eeme - J³eekeÀjCe
GÊej: 1. ®eenlee 2. leeW[Heeþ ke=À.1. Keeueerue μeyo Je l³eeb®³ee peeleer ³eeb®³ee pees[îee
3. ceOegj 4. ceive pegUJee.
ke=À.2. Heg{s μeyo efoues Deensle. l³ee μeyoeb®es efJe©×eLeea μeyo μeyo ÒekeÀej
®eewkeÀìerleerue μeyoebceOetve μeesOetve efuene. 1. Hejosμe De. ef¬eÀ³eeHeo
1. Deyeesue  2. ngμeej ye. meJe&veece
2. keÀewlegkeÀ  3. ceuee keÀ. veece
3. keÀeUesKe  4. DeeþJeles [. efJeμes<eCe
4. Goeme  GÊej: (1 - keÀ), (2 - [), (3 - ye), (4 - De)
11
Std. X: Marathi 
ke=À.2. Jeeke̳eeleerue DeJ³e³e DeesUKetve l³ee®ee ÒekeÀej efuene. Meyo®e DeeHeu³eeuee %eevee®³ee DeveskeÀ MeeKeeb®es
keÀOeerkeÀOeer oesve Deyeesue ceeCemes SkeÀceskeÀeb®³ee menJeemeele ojJeepes GIe[tve osTve l³eeleerue iet{ %eevee®ee ueeYe keÀªve
³esleele. osleele. Meyoebletve JesieJesieȳee YeeJevee ÒekeÀì nesleele. keÀOeer
GÊej: keÀOeerkeÀOeer – ef¬eÀ³eeefJeμes<eCe DeJ³e³e MeyoebcegUs SKeeÐee ke=Àleer®es, iees<ìer®es, Ie[uesu³ee Òemebiee®es,
Feflenemee®es %eeve nesles, lej keÀOeer Meyoeb®³ee ceeO³eceeletve ceves
ke=À.3. Heefj®ísoeleerue <e<þer Je meHleceer efJeYekeÌleer®es μeyo efpebkeÀueer peeleele. Meyoeble jCe ceepeJeC³ee®es meeceL³e& Demeles
μeesOetve efuene. Je Meeblelee efvecee&Ce keÀjC³ee®eer efJeMeeue MekeÌleer Demeles;
GÊej: <eÿer efJeYekeÌleer : cnCetve®e μeyoeb®es peerJeveeleerue cenÊJe Devev³emeeOeejCe
1. keÀefJeles®ee 2. efoJ³ee®³ee Demeles.
meHleceer efJeYekeÌleer : meejebμe uesKeve
1. menJeemeele 2. Keesueerle `mebJeeo, efJemebJeeo' ne Heeþ ue#eHetJe&keÀ Jee®etve Heeþe®³ee
ke=À.4. uesKeveefve³eceebvegmeej De®etkeÀ μeyo DeesUKee. Deeμe³ee®ee meejebμe efuene.
1. ®etUyetUle ®egUyetUle ®etUyegUle ®egUyegUle Òemlegle Heeþele uesefKekeÀe μeeblee μesUkesÀ ³eebveer mebJeeoe®³ee
efJeefJeOe ÒekeÀejeb®es Je l³eeleerue De[Leȳeeb®es JeCe&ve kesÀues Deens.
2. oesefIebveener oesIeeRveener oesefIebveeefn oesIeeRveeefn SkeÀceskeÀebμeer SkeÀ μeyoner ve yeesuelee SkeÀceskeÀebyejesyej mebJeeo meeOeCes
GÊej: 1. ®egUyegUle 2. oesIeeRveener ner mebJeeoe®eer Hejcees®®e Deeoμee&JemLee Demeles. DeveskeÀ efJeÜeve
J³ekeÌleer, iegªefμe<³e, efpeJeueie J³ekeÌleer ³ee DeJemLesÒele Heesnes®euesu³ee
ke=À.5. kebÀmeeleerue met®evesÒeceeCes Keeueerue Jeeke̳eeb®es ªHeeblej efomeleele; HeCe meeceev³epeveebvee cee$e mebJeeoe®eer iejpe Yeemeles. l³eelener
keÀje. mebJeeoe®eer, yeesueC³ee®eer He×le J³ekeÌleervegmeej yeoueles. DeeHeu³ee
1. efkeÀleer ieeW[me yeeU Deens legce®eb! (efJeOeeveeLeea keÀje.) peJeU®³ee J³ekeÌleeRμeer, efce$ecewef$eCeeRμeer mebJeeo meeOeleevee efkeÀl³eskeÀoe
GÊej: legce®eb yeeU ieeW[me Deens. DeeHeCe SkeÀceskeÀeb®eer ceves, mJeeefYeceeve®eer efþkeÀeCes meebYeeUC³ee®³ee,
celeYeso ìeUC³ee®³ee veeoele mebJeeoeleerue ceeskeÀUsHeCee ieceeJetve
2. oesIeebveener DeveskeÀ keÀefJelee cegKeesodiele nesl³ee.
yemelees, lej keÀOeer Deieoer peJeU®³ee J³ekeÌleeryejesyej mebJeeo meeOeleevee
(GodieejeLeea keÀje.) #eguuekeÀ iees<ìeRJeªve iewjmecepe nesleele. ³eeGueì HeÀejμeer DeesUKe
GÊej: efkeÀleer keÀefJelee cegKeesodiele nesl³ee oesIeebvee! vemeuesu³ee, ÒeJeemeele, Hejosμeele leelHegjl³ee Yesìuesu³ee ueeskeÀebμeer
[. ceePes cele ceveceeskeÀȳee DeeCeer mebgoj ieHHee nesleele. keÀener JesUe oesve Deyeesue
ceeCemesner l³eebvee efÒe³e DemeCeeje efJe<e³e efveIeeu³eeme, ceves pegUu³eeme,
ke=À.1. μeyoeb®es peerJeveeleerue cenÊJe mHe<ì keÀje. YejYeªve yeesuet ueeieleele.
GÊej: Yee<ee ns ueeskeÀJ³eJeneje®es SkeÀ megiece DeeefCe efJeefJeOe J³ekeÌleeRceOeerue mebJeeoe®es Hewuet uesefKekesÀves DeesIeJel³ee
meJe&Þes<þ meeOeve Deens. μeyo ne Yee<es®ee cetueYetle IeìkeÀ μewueerle JeefCe&ues Deensle.
nes³e. μeyoebceO³es KetHe ceesþs meeceL³e& Demeles. μeyoebcegUs
DeLe&yeesOe neslees. JesoebceO³esner μeyoeb®eer cenleer J³eemeebveer
JeefCe&ueer Deens. Gheefve<eoeble Meyo ns ye´ïe ceeveues Deens.
Kejslebj Meyo ne OJeveer®ee efkebÀJee JeCee¥®ee mecetn Demetve, lees
keÀesCeleelejer YeeJe Je efJe®eej J³ekeÌle keÀjC³eemeeþer G®®eejuee
peelees. Meyoeble ceesþer leekeÀo Demeles. Meyoeble JesieJesieUs YeeJe
ueHeuesues Demeleele. Meyoeb®ee JeeHej Mem$e cnCetve neslees. Dem$e
cnCetvener neslees. MeyoebcegUs oesve ceves pegUleele Je legìleelener.
Meyo DeeHeeHemeebleerue Òesce HegÀueJet MekeÀleele. l³eemeeþer
Meyoeb®³ee Jeeleer Hesìe³euee nJ³eele.
12
12