Civil Society - ito ay tumutukoy sa isang sektor ng lipunan na hiwalay sa
estado. Binubuo ito ng mga mamamayang nakikilahok sa mga kilos
protesta, lipunang pagkilos, at mga Non-Governmental
Organizations/People’s Organizations.
 Non-Governmental Organizations (NGO) – ito ay naglalayong
suportahan ang mga programa ng mga people’s organization.
 People Organizations (PO) – naglalayong protektahan ang
interes ng mga miyembro nito. Dito nahahanay ang mga sectoral
group ng kababaihan, kabataan, magsasaka, mangingisda, at mga
cause-oriented group.
Local Development Council – ang layunin nito ay bumuo ng isang
komprehensibong plano para makamit ang kaunlaran sa mga bayan,
lungsod, o lalawigan.
Mga Uri ng NGO at PO
 TANGOs (Traditional NGOs) – nagsasagawa ng mga proyekto
para sa mahihirap
 FUNDANGOs (Funding-Agency NGOs) – nagbibigay ng tulong
pinansiyal sa mga people’s organization para tumulong sa mga
nangangailangan
 DJANGOs (Development, justice, and advocacy NGOs) –
Nagbibigay suporta sa mga komunidad sa pamamagitan ng
pagbibigay ng ligal at medikal na mga serbisyo
 PACO (Professional, academic, and civic organizations) –
binubuo ng mga propesyonal at ng mga galing sa sektor ng
akademiya
 GRIPO (Government-run and inititated POs) – mga POs na
binuo ng pamahalaan
 GUAPO (Genuine, autonomous POs) – ito ay mga POs na
itinayo mula sa inisyatibo ng mamamayan at hindi ng pamahalaan
May tatlong mahahalagang tungkulin ang mga NGO at PO sa
Pilipinas sa kasalukuyan.
 Una, ang paglulunsad ng mga proyektong naglalayong paunlarin
ang kabuhayan ng mamamayan na kadalasan ay hindi
natutugunan ng pamahalaan.
 Pangalawa, nagsasagawa ang mga NGO ng mga pagsasanay at
pananaliksik tungkol sa adbokasiyang kanilang ipinaglalaban
upang magising ang kamalayan ng mamamayan.
 Panghuli, malaki ang papel ng mga samahang ito sa direktang
pakikipag-ugnayan sa pamahalaan upang maiparating sa kanila
ang hinaing ng kanilang sektor at mga naiisip na programa at batas
na naglalayong mapagbuti ang kalagayan ng mamamayan.
Civil Society - ito ay tumutukoy sa isang sektor ng lipunan na hiwalay sa
estado. Binubuo ito ng mga mamamayang nakikilahok sa mga kilos
protesta, lipunang pagkilos, at mga Non-Governmental
Organizations/People’s Organizations.
 Non-Governmental Organizations (NGO) – ito ay naglalayong
suportahan ang mga programa ng mga people’s organization.
 People Organizations (PO) – naglalayong protektahan ang
interes ng mga miyembro nito. Dito nahahanay ang mga sectoral
group ng kababaihan, kabataan, magsasaka, mangingisda, at mga
cause-oriented group.
Local Development Council – ang layunin nito ay bumuo ng isang
komprehensibong plano para makamit ang kaunlaran sa mga bayan,
lungsod, o lalawigan.
Mga Uri ng NGO at PO
 TANGOs (Traditional NGOs) – nagsasagawa ng mga proyekto
para sa mahihirap
 FUNDANGOs (Funding-Agency NGOs) – nagbibigay ng tulong
pinansiyal sa mga people’s organization para tumulong sa mga
nangangailangan
 DJANGOs (Development, justice, and advocacy NGOs) –
Nagbibigay suporta sa mga komunidad sa pamamagitan ng
pagbibigay ng ligal at medikal na mga serbisyo
 PACO (Professional, academic, and civic organizations) –
binubuo ng mga propesyonal at ng mga galing sa sektor ng
akademiya
 GRIPO (Government-run and inititated POs) – mga POs na
binuo ng pamahalaan
 GUAPO (Genuine, autonomous POs) – ito ay mga POs na
itinayo mula sa inisyatibo ng mamamayan at hindi ng pamahalaan
May tatlong mahahalagang tungkulin ang mga NGO at PO sa
Pilipinas sa kasalukuyan.
 Una, ang paglulunsad ng mga proyektong naglalayong paunlarin
ang kabuhayan ng mamamayan na kadalasan ay hindi
natutugunan ng pamahalaan.
 Pangalawa, nagsasagawa ang mga NGO ng mga pagsasanay at
pananaliksik tungkol sa adbokasiyang kanilang ipinaglalaban
upang magising ang kamalayan ng mamamayan.
Panghuli, malaki ang papel ng mga samahang ito sa direktang
pakikipag-ugnayan sa pamahalaan upang maiparating sa kanila
ang hinaing ng kanilang sektor at mga naiisip na programa at batas
na naglalayong mapagbuti ang kalagayan ng mamamayan.
Artikulo V
Karapatan sa Halal
Seksyon 1 - Ang karapatan sa halal ay maaring gampanan ng
lahat ng mga mamamayan ng Pilipinas na hindi inalisan ng
karapatan ng batas, na labingwalong taong gulang man lamang,
at nakapanirahan sa Pilipinas sa loob ng isang taon mang
lamang, at anim na buwan man lamang sa lugar na kanilang
bobotohan kagyat bago maghalalan. Walang dapat ipataw na
literasi, ariarian o iba pang substantibong kinakailangan sa
pagganap ng karapatan sa halal.
Seksyon 2 - Dapat magtakda ang Kongreso ng isang sistema
para maseguro ang pagiging sekreto at sagrado ng balota at
gayon din ng isang sistema para sa pagbotong liban ng mga
kwalipikadong Pilipino na nasa ibang bansa.
Para sa mga taong may kapansanan at mga ilitireyt, ang
Kongreso ay dapat bumalangkas ng isang pamamaraan na hindi
na kakailanganin ang tulong ng mga ibang tao. Hanggang sa
sumapit ang panahong iyon, sila ay pahihintulutang bumoto sa
ilalim ng umiiral na mga batas at ng mga tuntuning maaaring
ihayag ng Komisyon sa Halalan upang maprotektahan ang
pagiging sekreto ng balota.
Mga Diskwalipikadong Bumoto
1. Mga taong nasentensiyahan na makulong nang hindi
bababa sa isang taon. Maaari siyang makaboto muli
pagkaraan ng limang taon pagkatapos niyang matapos
ang parusang inihatol sa kaniya.
2. Mga taong nasentisyahan ng hukuman sa mga kasong
rebelyon, sedisyon, paglabag sa anti-subversion at
firearms law at anumang krimeng laban sa seguridad ng
bansa. Maaari siyang makaboto muli pagkaraan ng
limang taon pagkatapos niyang matapos ang parusang
inihatol sa kaniya.
3. Mga taong idineklara ng mga eksperto bilang baliw.
Artikulo V
Karapatan sa Halal
Seksyon 1 - Ang karapatan sa halal ay maaring gampanan ng
lahat ng mga mamamayan ng Pilipinas na hindi inalisan ng
karapatan ng batas, na labingwalong taong gulang man lamang,
at nakapanirahan sa Pilipinas sa loob ng isang taon mang
lamang, at anim na buwan man lamang sa lugar na kanilang
bobotohan kagyat bago maghalalan. Walang dapat ipataw na
literasi, ariarian o iba pang substantibong kinakailangan sa
pagganap ng karapatan sa halal.
Seksyon 2 - Dapat magtakda ang Kongreso ng isang sistema
para maseguro ang pagiging sekreto at sagrado ng balota at
gayon din ng isang sistema para sa pagbotong liban ng mga
kwalipikadong Pilipino na nasa ibang bansa.
Para sa mga taong may kapansanan at mga ilitireyt, ang
Kongreso ay dapat bumalangkas ng isang pamamaraan na hindi
na kakailanganin ang tulong ng mga ibang tao. Hanggang sa
sumapit ang panahong iyon, sila ay pahihintulutang bumoto sa
ilalim ng umiiral na mga batas at ng mga tuntuning maaaring
ihayag ng Komisyon sa Halalan upang maprotektahan ang
pagiging sekreto ng balota.
Mga Diskwalipikadong Bumoto
1. Mga taong nasentensiyahan na makulong nang hindi
bababa sa isang taon. Maaari siyang makaboto muli
pagkaraan ng limang taon pagkatapos niyang matapos
ang parusang inihatol sa kaniya.
2. Mga taong nasentisyahan ng hukuman sa mga kasong
rebelyon, sedisyon, paglabag sa anti-subversion at
firearms law at anumang krimeng laban sa seguridad ng
bansa. Maaari siyang makaboto muli pagkaraan ng
limang taon pagkatapos niyang matapos ang parusang
inihatol sa kaniya.
3. Mga taong idineklara ng mga eksperto bilang baliw.
(Maikling Pagsusulit Blg. 3) Isulat ang PT kung ipinapakita sa sitwasyon ang pagtataguyod ng
karapatan at PL kung mayroong paglabag.
1. Dagsa ang Mendiola ng mga estudyanteng nagra-rally.
2. Bumili ang pamilya Serrano ng isang ektaryang lupain sa Batangas.
3. Inabot ng tatlong taon ang kasong isinampa ni Carmen sa korte.
4. Hinalughog ng mga pulis ang bahay nila Carding kahit walang search warrant.
5. Dahil sa kahirapan ay hindi na nagawa ni Meldy na kumuha ng abogado at maipagtanggol ang
sarili sa korte.
6. Sapilitang binasa ni Anna ang liham ng kanyang matalik na kaibigan mula sa kasintahan nito.
7. Malayang nakakapaglakbay si Rowel sa ibang bansa.
8. Dinakip ng mga pulis si Vince kahit walang warrant of arrest.
9. Patuloy ang pagdagsa ng EJK sa bansa dahil sa pagpapatupad ng Tokhang Operations
10. Pinaalis ang mga illegal settlers sa ilalim ng tulay ay pinalipat sa isang housing village sa
Bulacan.