Professional Documents
Culture Documents
1) K a l a g a y a n n g a t i n g w i k a s a p a n a h o n n g K a s t i l a , A m e r i k a n o a t H a p o n Nang
dumating ang mga Kastila sa Pilipinas, napasin nila na pinagwatak-watak ang ating mga ninuno ng
maraming wika. Upang maging matagumpay ang kanilang pananakop, ginamit nila ang relihiyong
Kristiyanismo. Itinuro nila sa mga Indio ang !anghelyo at simulating Kristyanismo. Nag-utos ang hari ng
spanya na magpapunta ng mga prayle upang isakatuparan ang pagturo ng relihiyong Kristyanismo at
upang mag-aral ng i!a"t i!ang wika n gating !ansa. Napagtanto nila na ang wikang #agalog ay nauunuwaan
kahit saan at nasa!i rin nila na hindi gaanong mahirap ang pag-aaral nito. Napagpasyahan ng hari ng
spanya na turuan ang mga Indio ng wikang Kastila. $ahil sa pagkasakim ng mga prayle sa kapangyarihan,
hindi nila tinuro ang wikang Kastila sa mga Indio upang mapanatili ang kapangyarihan sa kanila at upang di
magkaisa ang mga katutu!o at mag-aklas la!an sa kanila. %a kasamaang palad, ang mga illustrado, mga
Pilipinong nakapag-aral sa i!ang !ansa, ay natuto ng kanilang wika at nagsimulang manla!an at minulat ang
mga mata ng !awat Pilipino.
Amerikano
%a mga unang taon ng mga Amerikano sa Pilipinas, madalas na gamit ng mga Pilipino ay wikang Kastila at kaunting
#agalog. Nagpasya sila na mag!ukas ng paaralang-!ayan. Nag!igay sila ng edukasyong walang !ayad para sa lahat at
ito"y maging angkop sa mga tungkulin ng mga tao sa pagiging mayaman at sa pagkakaroon ng karaniwang
hanap!uhay. %a dami ng wikang alam n gating !ansa, napili nila na ituro ang kanilang wika, Ingles, kahit hindi ito ang
layunin nila. %a pag-unlad ng wikang Ingles ay unti-unting nawawala ang wikang Kastila. Kahit sinimulan ang
paggamit ng wikang Ingles, meron pa ring mga pangkat na di nawawala ang paggamit ng wikang Pilipino. %a
paglipas ng panahon, walang natanggap na negati!ong reaksyon galing sa mga Pilipino sa palatuntunan ng wikang
Ingles. Ang ideyang !ernakular ay patuloy pa rin na kumakalat. #inalakay sa Pam!ansang Kapulungan ang
panikalang !atas sa pagtuturi ng katutu!ong duyalekto sa
PANAHON NG ESPANYOL
Kristiyanismo – ito ang layunin ng mga Espanyol na ikintal sa mga Pilipino sa kanilang pananakop.
Pagano, Barbariko, Di-sibilisado – ito ang paglalarawan ng mga Espanyol sa mga Pilipino.
Katutubong Wika – ang ginamit ng mga Espanyol sa pagpapatahimik ng mga mamamayan. Pinag-aralan nila ito at
ginamit noong una sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo.Paghahati ng mga isla ng pamayanan – ito ang unang ginawa
ng mga Espanyol upang mapabilis ang kanilang layunin.
Carlos I at Felipe II – naniniwalang kailangang maging billinguwal ang mga Pilipino. Gagamitin nila ang katutubong
Wika at Espanyol.
Carlos I – nagmungkahi na ituro ang Doctrina Christiana gamit ang Wikang Espanyol.
Doctrina Christiana – isang maagang aklat ng Romano Katoliko katesismo, isinulat ni babaganJuan de Plasencia, at
ay pinaniniwalaan na isa sa pinakamaagang mga libro na nakalimbag saPilipinas, sa 1593.
Marso 2, 1634 – muling inulit ni Felipe II ang kanyang utos na turuan ng Espanyol ang mga indiyo.
Carlos II – lumagda ng isang deskrito tungkol sa pagtuturo ng Wikang Espanyol.
December 29, 1972 – lumagdas si Carlos IV ng deskrito na nag-uutos na gamitin ang Wikang Espayol sa lahat ng
paaralan.
PANAHON NG AMERIKANO
Reading, Writing & Arithmetic (3R’s)) – ang binigyang-diin sa pagtuturo subalit nahihirapan ang mga guro sa
pagpapaunawa sa mga mag-aaral kaya ipinagamit ang bernakular bilang wikang pantulong.
Ipinagbawal ang paggamit ng Wikang Bernakular at tanging Wikang Ingles nalang ang ipinagamit naWika ng Panturo
nang mapalitan ang director ng kawanihan ng edukasyon.
Service Manual ng Kawanihan ng Edukasyon – nagsasaad na tanging Ingles lamang ang dapat gamitin sa pag-aaral,
sa bakuran ng paaralan at sa gusali ng paaralan.
Mga sundalo – ang unang nagturo ng Ingles at sumunod ang grupong Thomasites.
Bise Gobernador Heneral George Butte – Kalihim ng Pambayang Pagtuturo sa apat na taong pag-aaral noong
1931. Sinabi niyang hindi kailanman magiging wikang pambansa ng mga Pilipino ang Ingles dahil hindi ito ang wika
ng tahanan.
Jorge Bocobo at Maximo Kalaw – sumang-ayon sa sinabi ni Butte.
Henry Jones Ford –nagsagawa ng unang pagsisiyasat sa pagtuturo gamit ang Ingles. Kanyang
natuklasan na ang Ingles ay kay hirap makilala na Ingles na nga.
Saleeby – iginiit niya na makabubuti ang magkaroon ng isang wikang pambansang hango sa katutubong wika
nang sa gayon ay maging malaya at mas epektibo ang paraan ng edukasyon sa buong bansa.
PANAHON NG HAPONES
Nobyembre 13, 1937 >Ang unang Pambansang Asemblea ang siyang bumuo
sa institusyon ng wikang pambansa .
Ronell Mendoza
Panahon ng mga Kastila Maraming pagbabago ang naganap at isa na ritoang sistema ng ating pagsulat. Ang dating alibata
ay napalitan ng AlpabetongRomano na binubuo naman ng 20 titik, limang (5)patinig at labinlimang (15) katinig.
Pagpapalaganap ng Kristiyanismo ang isasa naging layunin ng pananakop ng mgaKastila. Ngunit nagkaroon ng suliranin
hinggil sakomunikasyon. Nagtatag ang Hari ng Espanya ng mgapaaralang magtuturo ng wikang Kastila samga Pilipino
ngunit ito ay tinutulan ng mgaprayle. Ang mga misyonerong Kastila mismo ang nag-aral ng mga wikang katutubo.1. Mas
madaling matutuhan ang wika ng isangrehiyon kaysa ituro ito sa lahat ang Espanyol.2. Higit na magiging kapani-paniwala
at mabisakung ang isang banyaga ay nagsasalita ngkatutubong wika. E 0 0 0 Ang mga prayle'y nagsulat ng mga
diksyunaryo at aklat-panggramatika, katekismo at mgakumpesyonal para sa mabilis na pagkatuto nilang katutubong wika
Naging usapin ang tungkol sa wikang panturonggagamitin sa mga Pilipino. E 0 0 0 Inatas ng Hari na ipagamit ang wikang
katutubosa pagtuturo ng pananampalataya subalit hindinaman ito nasunod. E 0 0 0 Gobernador Tello – turuan ang mga
Indio ng wikang Espanyol E 0 0 0 Carlos I at Felipe II – kailangang magingbilinggwal ang mga Pilipino Carlo I – ituro ang
doktrinang Kristiyana sapamamagitan ng wikang Kastila Noong Marso 2, 1634, muling inulit ni HaringFelipe II ang utos
tungkol sa pagtuturo ng wikang Kastila sa lahat ng katutubo E 0 0 0 Hindi naging matagumpay ang mga
kautusangnabanggit kung kaya si Carlos II ay naglagda ngisang dekrito na inuulit ang mga probisyon samga nabanggit na
batas. Nagtakda rin siya ngparusa para sa mga hindi susunod dito. E 0 0 0 Noong Disyembre 29, 1792, nilagdaan ni
CarlosIV ang isa pang dekrito na nag-uutos na gamitinang wikang Kastila sa mga paaralang itatatag salahat ng mga
pamayanan ng Indio.
KASAYSAYANNGPAMBANSANGWIKA:PANAHONNGESPANYOLATPANAHONNGAMERIKANO
Panahon ng mga KastilaMaraming pagbabago ang naganap at isa na ritoang sistema ng ating
pagsulat. Ang dating alibata ay napalitan ng AlpabetongRomano na binubuo naman ng 20 titik, limang
isangrehiyon kaysa ituro ito sa lahat ang Espanyol.2. Higit na magiging kapani-paniwala at mabisakung ang
Ang mga prayle’y nagsulat ng mga diksyunaryoat aklat-panggramatika, katekismo at mgakumpesyonal para sa
mabilis na pagkatuto nilang katutubong wika aging usapin ang tungkol sa wikang panturonggagamitin sa
mga !ilipino.
"natas ng Hari na ipagamit ang wikang katutubosa pagtuturo ng pananampalataya subalit hindinaman ito nasunod.
sapamamagitan ng wikang Kastila oong Marso 2, 1()*, muling inulit ni Haring'elipe "" ang utos tungkol sa pagtuturo
Hindi naging matagumpay ang mga kautusangnabanggit kung kaya si &arlos "" ay naglagda ngisang dekrito na inuulit
ang mga probisyon samga nabanggit na batas. agtakda rin siya ngparusa para sa mga hindi susunod dito.
oong +isyembre 2 ,1 2, nilagdaan ni &arlos" ang isa pang dekrito na nag-uutos na gamitinang wikang
+r. 0ose i al, #ra3iano 4ope -0aena, Antonio 4una,Mar3elo H. del !ilar
/a panahong ito ay maraming akdang naisulat sa wikang $agalog. !awang mga akdang nagsasaad ng
agsimula na naman ang pakikibaka ng mga!ilipino nang dumating ang mga Amerikano sapamumuno ni Almirante
+ewey
#inamit nilang instrumento ang edukasyon nasistema ng publikong paaralan at pamumuhay nademokratiko
Mga gurong sundalo na tinatawag na $homasitesang mga naging guro noon.
5illiam &ameron 'orbes % naniniwala ang mgakawal Amerikano na mahalagang maipalaganapagad sa kapuluan ang
agtatag ng lupon si M3 Kinley napinamumunuan ni /3hurman na ang layunin ayalamin ang pangangailangan ng
mga !ilipino1. "sang pambayang paaralan ang kailangan ng mga!ilipino2. Mas pinili ng mga lider-!ilipino na
0orge 6o3obo % naniniwalang ang lahat ngsab7ek sa primaryang baitang, kahit na ang "nglesay dapat ituro sa
pamamagitan ng diyalektonglokal
.M /aleeby, isang Amerikanong /uperintende % kahit na napakahusay ang maaaring pagtuturosa wikang "ngles ay
hindi pa rin ito magiging wikang panlahat dahil ang mga !ilipino ay maykani-kaniyang wikang bernakular
nanananatiling ginagamit sa kanilang mga tahananat sa iba pang pang-araw-araw na gawain6ise #obernador Heneral
#eorge 6utte % naniniwalang epektibong gamitin ang mga wikang bernakular sa pagtuturo sa mga !ilipino
4abag man sa iniutos ni M3 Kinley na gamiting wikang panturo ang mga wikang bernakular samga paaralan ay
nanatili parin ang "ngles na wikang panturo at pantulong naman ang wikangrehiyonal
KASAYSAYANNGPAMBANSANGWIKA:PANAHONNGKOMONWELTATPANAHONNGHAPONES
Ang
Pandaigdig, kung kailan nilusob ng 'mperyo ng #apon ang Pilipinas na dating tinatabanan o nasa ilalim
Pandaigdig, binomba ng hukbo ng mga sundalong #apones ang Pilipinas noong isyembre *, %& .
"aganap ito isang ara! pagkaraang bombahin ng mga #apones ang Pearl #arbor , #a!aii, at $stados
nidos. Pagkaraan ng ilang mga linggo, umatras sina #eneral ouglas Ma+Arthur na kasama ang
militar ng #apon ang Maynila noong $nero 2 %&2. /umuko ang ataan sa pu!ersa ng mga #apones
noong Abril %, %&2. Ang mga bilanggo ng digmaan ay pinaglakad ng mga #apones (ang tinata!ag
3 4
Pagkaraan ng pagbagsak ng ataan sa kamay ng #apon, nagpunta si Ma+Arthur sa Australia.
Pinalitan siya sa 1orregidor ni #eneral onathan 6ain!right, upang ipagpatuloy ang pakikipaglaban,
hanggang sa mapilitang sumuko ang mga Pilipino at Amerikano pagkalipas ng 27 mga ara!. "agtagal
nang tatlong mga taon ang pananakop o okupasyon ng mga #apones sa Pilipinas. "agtatag ang mga
#apones ng isang pamahalaang tau8tauhan lamang nila, na ang nagsisilbing pangulo ay si ose P.
aurel.
3 4
"oong 9ktubre %&&, nagsimula ang digmaan ng pagpapalaya sa Pilipinas mula sa mga #apones
nang lumapag ang mga pu!ersa ni ouglas Ma+Arthur sa ang!ay ng eyte. "aproklaman bilang
bagong pangulo ng Pilipinas si /ergio 9sme:a nang mamatay si Manuel -ue on. Malakas na nabomba
ng mga sundalo ng $stados nidos ang Maynila noongPebrero %&5. "asukol ng mga Amerikano ang
mga pu!ersang militar ni #eneral #omma sa ala!igang ulubundukin (Mountain Pro;in+e), na
napilitang sumuko noong mabigo ang mga ito sa tinatangka nilang pagtakas
ise <obernador #eneral <eorge utte = nanini!alang epektibong gamitin ang mga !ikang
abag man sa iniutos ni M+ Kinley na gamiting !ikang panturo ang mga !ikang bernakular samga
paaralan ay nanatili parin ang 'ngles na !ikang panturo at pantulong naman ang !ikangrehiyonal
P
anaho
nngH
apon
es
/a pagnanais na burahin ang anumangimplu!ensiya ng mga Amerikano, ipinagamitnila ang
'pinatupad nila ang 9rder Militar lg. > na nag8uutos na ga!ing opisyal na !ika ang agalog
/aligang atas noong %>5, /eksyon >, Artikulo?'@ = Ang Kongreso ay gaga!a ng mgahakbang
katutubong !ika.B
ahil sa probisyong ito, itinatag ni Pangulong-ue on ang /urian ng 6ikang Pambansa nangayon ay
MODULE 3:
KASAYSAYANNGPAMBANSANGWIKA:PANAHON NG IKATLONG REPUBLIKA HANGGANG KASALUKUYANGPANAHON
"f‘F
D
?
S A
0
1
7
6
8
W
H
IcB
e
C
M
-P
T
zw
L
.N
p
d,k’b
lh
u o
ristyn
K
a
g
m