KATUTUBONG WIKA: TUNGO SA ISANG BANSANG FILIPINO

ni PAT V. VILLAFUERTE

Sa bawat panahong dumatal, may sekularisasyon man o digmaan,

Tradisyonal man o kontemporaryo,
Nagsasanib ang puwersa ng kasaysayan, kultura at lipunan
Na nag-uugnay sa panlipunang kaganapan at ideolohiyang kolonyal
Na unti-unting pumupulupot sa pormulasyon ng pagsulong.
Gamit ang wikang pinuhunanan ng tinig at kumpas, ng lakas at giting.
Wikang dinaluyan ng maraming pagtatangka, panunupil, pakikibaka at pagbabanta
Wikang gumising sa ating nahihimlay na kamalayan
At nagpahayag ng di mabilang na kontradiksyon- pagsalungat o pagsang-ayon
Pagtatalo o pangangatuwiran, paglalahad o paglalarawan
Gamit ang wika ng sibilisasyon at rekognisyon
May masining na pagpapahayag, may retorikang busog sa proseso ng integrasyon
Sapagkat ang bawat isa sa atin ay may kapaniwalaang ang wika ay sinasalita.
Sinasalita ang wika.

Kayraming katawagang ikinakapit sa unang wikang natutuhan natin:

Orihinal. Inang wika. Mother-tongue. Ekolek. Diyalekto. Katutubo.
Bawat rehiyon, bawat lungsod, sa kabundukan man o sa kapatagan,
May transmisyon at kontekstuwalisasyon ng katutubong salita
Na pinayaman ng diin at lakas, ng himig at aliw-iw.

Tagalog, Cebuano, Ilocano, Pangasinan, Bicol, Hiligaynon,

Waray, Capampangan, Maranao, Maguindanaon,
Ibanag, Ivatan, Zambal, Kamayo, Aklanon
Mga katutubong wikang may kongkretong identipikasyon ng pagsilang at pagmulat.
Iniluwal sa tahanan.
Binihisan sa paaralan.
Hinubog sa simbahan.
Kinandili ng pamayanan.
Pinagyaman ng lipunan.

Ang katutubong wika’y

May sining ng pagbuo, pagbabalangkas at pagsasabansa
May demokratikong paglikha, pagtangkilik at pagtanggap
May sariling bihis na mapagkukunan ng oportunidad at realisasyon ng pangarap
Sa larang ng edukasyon, ekonomiya, politika at teknolohiya
Na nagpapayaman sa ating karanasan sa pagdidisiplina ng kaayusan
Sa pagtatamo ng kapayapaan, kalayaan at katarungan.

Ang katutubong wika sa ikadalawampu’t isang siglo

Ang huhukom sa diskursong moralidad ng pagkatao
Susupil sa kapitalistang ugat ng kahirapan at karahasan
Wawasak sa paglaganap ng katiwalian at kasamaan
Mabubuhay muli ang nawawalang tradisyon, pagkakapatiran at pagkakaisa
Dahil tayo’y nasa isang bansang malaya
May tungkulin tayong sundin ang umiiral na batas
May layunin tayong palawakin ang dunong na kaloob ng akademya’t institusyon
May pananagutan tayong ipagtanggol ang demokrasya’t kasarinlan
May adbokasiya tayong palaganapin ang kultura, panitikan at kasaysayan
May pangarap tayong makibahagi sa representasyon ng kaganapang global
Tungo sa isang bansang Filipino,
Ang Pilipinas.