PANITIKAN
Pag-ibig sa Tinubuang Lupa
Panahon ng Himagsikan
 Ipinalampas ng mga Pilipino ang kanilang galit
sa mga Kastila nang panahong ito.
 Sandata ang ginamit sa panahing ito sapagakat
hindi nagtamo ng ganap na kalayaan at
pagbabago sa panulat na ginamit ng mga
propagandista
 Karamihan sa mga inakda ay himig
panunuligsang pampulitika at pagbibigay-payo
sa mga Pilipino
Andres Bonifacio
— Agap-ito, Bagumbayan at May Pag-asa –
ginamit na sagisag
— itinatag ang Katipunan na naging daan ng
diwang Malaya ng mga mamamayang Pilipino
— sumapi sa La liga Filipina na itinatag ni Rizal
— ginamit ang sagisag na Magdiwang sa
Katipunan
— nanguna sa “Sigaw sa Pugad Lawin”
— isisnulat ang “Pag-ibig sa Tinubuang Lupa”
at “Mga Dapat Mabatid ng mga Tagalog”
— isnalin sa Tagalog na “huling Paalam”,
“Decalogo” at “Katapusang Hibik ng Pilipinas
sa Espanya”
Mga Akda
1. Katapusang Hibik ng Pilipinas
— nagpapahayag ng poot at pagbabanta sa mga
sumakop sa ating bansa
— tulang pagppatuloy sa mga diwang sinimulan
ni Hermenegildo Flores
2.
— tulang pag-ibig sa bayan, hindi baling
mamatay kung ang dahilan ay pagtatanggol sa
kalayaan
— unang nalathala sa pahayagang “Ang
Kalayaan”
3. Ang Dapat Mabatid ng mga Tagalog
— isang panawagan sa kanyang mga kababayan
upang buksan ang isip at hanapin ang katwiran
— naglalaman ng paglalagom ng kasaysayan ng
Pilipino bago dumating ang mga Kastila
hanggang sa kanilang pamamahala sa buong
kapuluan
4. Katipunang Marahas ng mga Anak ng Bayan
— panawagan sa mga kababayan upang ihanda
ang loob ng bawat isa sa pakikihamok
5. Decalogo ng Katipunan
— isinulat ni Bonifacio upang maging kautusan
ng mga kasapi sa katipunan ngunit itinabi niya
dahil sa pagbibigay at paggalang kay Jacinto
Emilio Jacinto
—Pingkian at Dimas-Ilaw – ginamit na sagisag
— utak ng Katipunan at naging patnugot ng
pahayagan ng Katipunan, Ang Kalayaan
— kaibigan at tagapayo ni A. Bonofacio
Mga Akda
1. Ang Liwanag at Dilim
— kodigo ng rebolusyon
2. Pahayag — naglalaman ng mga paliwanag tungkol sa
pagtaas at pagbagsak ng Republikang
— manipestong humihikayat sa kanyang
Filipino
mga kababayan upang ipaglaban ang
kalayaan 3. El Simil de Alejandro

3. Sa May Nasang Makisanib sa Katipunang — tumutuligsa sa pamahalaang Amerikano

Ito at nagbibigay-diin sa karapatan ng tao

— isinulat upang maging pamantayan ng — nalathala sa pahayagang “El Liberal”

mga dapat ugaliin ng mga sasapi sa
4. El Verdadero Decalogo
katipunan
— isang kathang naglalarawan ng
4. Mga Aral n Katipunan ng mga Anak ng
tagapagpalaganap ng pagkamakabayan o
Bayan
nasyonalismong Plipino
— kartilyang naglalaman ng mga kautusan
ng mga kaanib ng katipunan
Jose V. Palma

— Dapithapon – sagisag panulat

Apolinario Mabini
— naging kaibigan ni Del Pilar
— ginamit ang sagisag-panulat na Katabay

— tinaguriang Utak ng Himagsikan at

Dakilang Lumpo Mga Akda

1. Melancholias
Mga Akda — pamagat ng aklat na pinatipunan ni Palma
1. Programa Constitutional Dele Republica ng kanyang mga tula
Filipina 2. De Mi Jardin
— palatuntunang pansaligang batas ng — tulang
nagpapahiwatig ng pangungulila sa
Pilipinas minamahal
— naglalaman ng mga balak para sa 3. Himno Nacional Filipina
pamahalaan at edukasyon ng bansa
— pinakadakialng ambag ni Palma sa ating
2. El Desarollo Caida Dela Republica panitikan
Filipina
— nilapatan ng musika ni Julian Felipe
 Panahon ng Amerikano → Kastila

 Nagsimula noong Mayo 1898 1. Cecilio Apostol

 Heneral Aguinaldo – itinatag ang
– sumulat ng mga tulang handog sa mga
Pamahalaang Rebolusyonaryo na ang
bayani
layunin ay maging malaya ang pilipinas sa
kamay ng mga Kastila 2. Fernando Ma. Guerrero

– nagtipon ng pinakamagaling na aklat

Katangian/Kaganapan
“Crisalidas” nangangahulugang “Mga
1. Kastila/Tagalog/Wika sa Lalawigan Higad”
— mga ginamit na wika sa pagsulat sa mga 3. Jesus Balmori
unang taon ngunit namayani ang
Kastila/Tagalog – Batukuling

– Nahurang na poeta laureado

2. Noong 1910 isang bagong pangkat ng
mga manunulat ang nagsimulang 4. Manuel Bernabe
magpahayag sa Ingles
– Makatang liriko
3. Mahilig ang manunulat sa Kastila sa
pagpapahayag ng damdaming makabayan at – pinagtanggol ang “Olivido” na
pagpaparangal sa mga bayani lalo pa kay nangangahulugang limot
Rizal 5. Claro M. Recto
4. Nagpatuloy ang mga manunulat sa – kinilala sa katanyagan at kadakilaan ng
Tagalog sa pagpapahayag ng nauukol sa pananalita
kaapihan ng bayan at nagbibigay tuon sa
pagmamahal at pagtatangi sa sariling wika
→ Tagalog
5. Ang mga manunulat sa Ingles ay
nagtataglay ng panunulad pamamakasa at 1. Julian Cruz Balmaceda
pamamaraang Amerikano – “Bunganga ng Pating”
6. Sa kalahatan, ang panitikan ay sumusunod 2. Lope K. Santos
sa romantisismo sa Europa. Naging
palasintahin ang mga naisulat na akdang – “Apo ng nga Mananagalog”
ukol sa pagmamahal sa Diyos, sa bayan, sa
–“Banaag at Sukat” - pinaka obra-maestra
kapwa
3. Jose Corazon de Jesus
Mga Manunulat
–“Huseng Batute”
– tunaguriang Makata ng Pag-ibig 10. Hemogenes Ilagan

– “Isang Punong Kahoy” - ioinalagay na – Nagtayo ng “Compaña Ilagan”

obra- maestro
11. Patricio Mariano
4. Florentino Collantes
– sumulat ng “Ninang” at “Anak ng Dagat”
–“Kuntil Butil”

– unang makatang Tagalog na gumamit ng

tula sa panunuligsang pampulitika

– “Lumang Simbahan” - obra maestra

5. Amado V. Hernandez

– “Makata ng Manggagawa”

– “Isang Dipang Langit”, “Mga Ibong

Mandaragit”, “Luha ng Buwaya“, “Bayang
Malaya”, “Ang Panday”

6. Vallerano Hernandez Peña

– “Tandang Anong”

– “Nene at Neneng” - obra maestra

7. Iñigo El Regaado

– tanyag na kuwentista, nobelista at

peryodista

– ang kalipunan ng nga tula ay

pinamagatang Damdamin

8. Severino Reyes

– “Ama ng Dulang Tagalog”

– May akda ng “Walang Sugat”

9. Aurelio Tolentino

– Mandudula ng mga Kapampangan

– ikinabilanggo ang pagsulat ng “Kahapon,

Ngayon at Bukas”