WIKA AT

EKONOMIKS
Ekonomiks sa Diwang Pilipino: Halo-halo, Tingi-
tingi, at Sari-sari
Ni: Tereso S. Tullao, Jr.
 INTRODUKSYON
Maraming bagay na esoteriko na nakapaligid sa pag-aaral
ng ekonomiks
Madalas hindi nauunawaan ng karaniwang estudyante

Madaling maunawaan ang ekonomiks

Pag-aaral na nakatuon at naglalarawan sa ating kabuhayan

Pagsusuri ng ating lipunan na tugma sa ating mga karanasan

Makakatulong ang paggamit ng ating wika sa pag-unawa ng

mga konsepto at teorya na naglalarawan ng ating pang-araw
araw na karanasang pangkabuhayan
EKONOMIKS
KARANIWANG
DEPINISYON
Diwa ng kalakalan

Pera

Pagtaas ng presyo

Pambansang produkto

Bilihan ng stock

Pamumuhunan at kawalan ng

trabaho
 DEPINISYON SA PAARALAN

Isang pag-aaral tungkol sa paggawa at paggamit ng kayamanan

Memoryado ito ngunit ilan lang ang nakakaunawa sa mahalagang

implikasyon nito
 DEPINISYON NG IBANG
EKONOMISTA
Lahat ng bagay na pinagkakaabalahan ng mga ekonomista

May kayabangan dahil sakop nito ang lahat ng bahagi ng araling

panlipunan
Isang sangay ng agham panlipunan
na nagtutungkol sa pamamahagi ng
iba’t iba ngunit limitadong mga
kayamanan upang tugunan ang
paparami at halos walang
hangganang hilig ng tao
PAMANTAYANG DEPINISYON NI PAUL SAMUELSON
 MGA
PANGUNAHING
KONSEPTO
1. Agham panlipunan

2. Kayamanan

3. Hilig ng tao

4. Kagahupan

5. Pamamahagi
 AGHAM PANLIPUNAN
Ekonomiks at pamamaraang siyentipiko

Ang ekonomiks ay higit sa lahat isang pag-aral kung paano

ang isang lipunan ay tumutugon sa problema ng kabuhayan
at kaunlaran

Agham panlipunan
Pag-aaral na nakatuon at naglalarawan sa ating kabuhayan

Pagsusuri ng ating lipunan na tugma sa ating mga karanasan

 AGHAM PANLIPUNAN
DIBISYON NI MILTON FRIEDMAN

POSITIBO NORMATIBO

What is What ought to be

Paglalahad at Ano ang karapat-dapat

paglalarawan kung Paano patatakbuhin ang

papaano ang isang isang lipunan ayon sa

lipunan ay nagpapatakbo isang pamantayan

ng isang sistemang

pangkabuhayan
KAYAMANAN
DALAWANG IDEYA
KAYAMANAN
DALAWANG IDEYA

Kayamanan
KAYAMANAN
DALAWANG IDEYA

Kayamanan

Pinagkukunang-yaman
 KAYAMANAN

KAYAMANAN Pinagkukunang-yaman

Ginagamit sa produksyon ng Katipunan ng kanyang mga

mga bagay-bagay na tao

tumutugon sa pangangailangan Likas na yaman

at hilig ng tao Yamang pisikal

Mga uri:

Katangian ng tao

Bunga ng kalikasan

Bagay na gawang-tao
MAYAMAN BA ANG
PILIPINAS?

KAYAMANAN
MAYAMAN BA ANG
PILIPINAS?
Kailangan suriin ang lawak,

komposiyon at produktibidad ng

yaman

KAYAMANAN
 KATANGIAN NG TAO
POPULASYON

100,000,000
TAON BILANG NG POPULASYON

75,000,000
60,703,206
1990
50,000,000
1995 68,616,536
25,000,000

2000 76,504,077
0
1990 1995 2000 2007

2007 88,548,366

2010 92,335,113

2015 92,335,113
 KATANGIAN NG TAO
POPULASYON

Populasyon
• Paglaki ng populasyon: 1.72%
• World Rank: 13th

Porsyento ng Populasyon na Dependent

(2018): 36.2%

• 15 taong gulang pababa: 31.2%

• 64 taong gulang pataas: 5%

Dependency Ratio (2015): 57.7%

 KATANGIAN NG TAO
POPULASYON

Datos ng mga Nagtatarabaho (Enero 2019)

• Miyembro ng hukbong paggawa: 60.2% o

72,524,000

• Walang trabaho: 5.2

• Di-sapat ang trabaho: 15.6%

• Karamihan ay nagtatrabaho sa Services

sector (58.1%) vs. Agriculture (22.1%) at

Industry (19.7%)

Bilang ng OFW (2017)

• 2,339,000

• 37.6% elementary occupations

• 85.5% nasa Asia

 ELEMENTARY OCCUPATIONS
Elementary occupations involve the performance of simple and routine
tasks which may require the use of hand-held tools and considerable
physical effort. Most occupations in this major group require skills at the first

ISCO skill level.

Mga Halimbawa

Cleaning

helping in kitchens and performing simple tasks in food preparation

delivering messages or goods

carrying luggage and handling baggage and freight

sweeping streets and similar places

simple tasks connected with mining, construction and manufacturing

including product-sorting
 KATANGIAN NG TAO
EDUKASYON
Enrollment (SY 2016-2017)
Elementary: 14,091,046

Secondary: 7,519,035

Cohort Survival Rate (SY 2013-2014): 80.63%

Functional literacy rate 90.3%

KATANGIAN NG TAO
KALUSUGAN

Pangunahing sakit ng mga Pilipino (2016)

Ischemic heart disease: 71.8%

Malnourished (2015)
Underweight: 21.6%

Stunted: 33.5%

Wasting: 7.1%
 LIKAS NA KAYAMANAN
Karagatan at ilog Agrikultura
Isda Palay
pagkaing-dagat Mais
Gubat Asukal
punong-kahoy  at halaman Niyog
ibon at ibang hayop Saging
Mineral Pinya
Ginto- 3rd Abaka
Copper- 4th Tabako
Nickel- 5th Mani
Minahan ng petrolyo
 LIKAS NA KAYAMANAN
Karagatan at ilog Agrikultura
Isda Palay
pagkaing-dagat Mais
Gubat Asukal
punong-kahoy  at halaman Niyog
ibon at ibang hayop Saging
Mineral Pinya
Ginto- 3rd Abaka
Copper- 4th Tabako
Nickel- 5th Mani
Minahan ng petrolyo

ANO ANG PROBLEMA?

MABILIS ANG
PAGGAMIT
NATIN
MABILIS DIN
ITONG
NAUUBOS
KULANG ANG
KAKAYAHAN
NATING
MAGPROSESO
NG HILAW NA
MATERYALES
YAMANG PISIKAL
SITWASYON SA PILIPINAS

May ibang mga lugar na walang kuryente

Kawalan at kahirapan ng transportasyon

Kakulangan ng ospital, paaralan at pamilihang

bayan sa liblib na lugar

 KAYAMANAN
PAGLALAHAT
Katangian ng Tao
Matao

Maraming dependent

Sakitin

Di malusog

Mababa ang antas ng pag-aaral

Likas na yaman
Sagana sa likas na yaman

Mabilis na paggamit, mabilis na pagkaubos

Pagproseso ng hilaw na materyales

Yamang Pisikal
Kulang ang uri

hindi dekalidad
 KAYAMANAN
PAGLALAHAT

Likas na katangian ng kayamanan: LIMITADO

Mga dahilan: 

1. Kahirapan ng pagbuo ng pinagkukunang-yaman

2. Maraming mapaggagamitan ng kayamanan ng bansa

Saglit sa pagkalimitado ng yaman: TEKNOLOHIYA

HILIG NG MGA TAO
 HILIG NG MGA TAO
Kalipunan ng kagustuhan, mithiin, pagnanasa, at

hilig ng mga miyembro ng isang lipunan

Naiiba sa pangunahing pangangailangan

pinagbago ng kultura, panlasa, kita,

kapaligiran, edad, antas ng edukasyon,

estado sa lipunan, advertising at ipa ba

PAGHAHALO
PAGTITINGI
IBA PA
PROBLEMA SA ISKARSIDAD
PROBLEMA SA ISKARSIDAD
Hilig ng tao ay napakarami at lalo pang

dumarami ayon sa impuho 

Limitado lamang ang lahat ng ito - iskarsidad at

kagahulan

May mga taong di naniniwala sa iskarsidad

 BAKIT KAILANGAN
MAGTIMPI?
ISKARSIDAD.

HINDI DAPAT HAYAANG HINDI KONTROLIN

NG MG TAO ANG KANILANG HILIG
 PAMAMAHAGI AT
ALOKASYON NG MGA
YAMANG-BAYAN
 PAMAMAHAGI
Pamamaraan ng isang lipunan kung papaano pinaghahati-

hati ang mga yaman nito upang gamitin sa produksyon

ngmga bagay at serbisyo na makapagbibigay ng

kagalingan sa mga miyembro ng lipunan

Produksyon at distribusyon

Dalawang pamamaraan
 PAGGAMIT AT
PAGPAPALAWAK SA MGA
LIMITADONG YAMANG-
BAYAN

Wastong paggamit

Pagpapaunlad sa mga katangiang

panlipunan

Pag-aalay sa bayan

Pagtitipid ng mga likas na yaman

 SALAWIKAIN
KASIPAGAN

Hipong tulog ay nadadala ng anod.

Kung may sinuksok sa dingding ay may

titigalain.

Daig ng maagap ang masipag

 SALAWIKAIN
KAHALAGAHAN NG PAG-AARAL AT KAALAMAN

Ang karununga’y sa pag-aaral,

At sa kabaita’y sa katandaan.
SALAWIKAIN
PAGTITIPID AT SAKRIPISYO

Walang ligaya sa lupa,

Na di dinilig ng luha.
 Ang kaugalian ng mga
Pilipino ang nagpapaunlad
ng kayamanang-tao at ito ay
nagbibigay daan sa
mabuting pakikitungo
TEODORO KALAW (1935)
 LIMANG
TUNTUNIN NG
MORALIDAD:

Limang tuntunin ng moralidad:

Katapangan

Kalinisan ng loob

Pagkamagalang

Pagkamatimpiin

Pagkakaisa ng pamilya

* mabuting pakikipagkapwa-tao
 TAGAPAMAHALA NG MGA
MANGGAGAWA

Magalang Wastong pamamahala

Mabait Kakayahan
di -palasigaw Kaayusan
Marunong makisama
Kasanayan
Masaya

Mapagkumbaba

Maunawain

 
 Lalong pagyamanin ang
pakikipagkapwa-tao at
pakikitungo para sa
pagpapalawak at
pagpapayaman sa yamang-
pantao ng ating bansa
H. OSHIMA (1985)
PAMAMAHAGI AT PAKIKITUNGO

Kaugalian ayon sa relasyon sa kagamitan

Paggamit ng salaping kapital

PAGTITIMPI O PAGKONTROL SA
DUMARAMING HILIG NG TAO
Isang panlipunang pananaw sa tao

Kalayaan

Pangangailangan

Pagnanasa

Pagpapahalaga

Lipunan

Pamahalaan
 PAMAMARAAN NG PAMAMAHAGI
PAGPAPLANONG SENTRAL
institusyong pambayan batay sa

isang pamantayang

kagalingang panlipunan

Mabisa sa pagsugpo ng

problema ng kahirapan, gutom,

kawalan ng tirahan, kakulangan

ng pananamit, atbp.

TRADISYONAL BILIHAN
Kultura at tradisyon
Tinatalaga ng mekanismo ng

Sinumang magnasa ng presyo

makabago ay kinakastigo at Matingkad na luwang sa

sinesensura ng batas ng pagitan ng mayayaman at

tradisyon mahihirap

Tradisyon ang nagtatalaga Kusa ng mga mayayaman

 KONKLUSYON
lakas, kaisipan, at katalinuhan para sa

interpretasyon at solusyon sa paghihirap

Salain natin ang mga modelong

kanluranin

May mga advantages and

disadvantages ang bawat modelo ng

pagtitimpi

Alamin kung pano mag-isip ang Pilipino

at ang konsepto ng kanyang mabuting

buhay

katangian, kaugalian, kultura, at

pananaw ng mga Pilipino ay mabisang

maihalo sa mga prinsipyo ng ekonomiks