2017 SALINAN PANDAIGDIGANG KUMPERENSIYA PAGSASALIN AT ARALING

PAMPAGSASALIN SA KONTEKSTONG LOKAL AT GLOBALLeong Hall Auditorium,

Ateneo de Manila University Inihanda nina: JANET CHRISTINE H. DANTIS (GS) MARIA
ANGELINA D. BACARRA (JHS)

2. Ayon naman kay Paciano Mercado Rizal (1886), ang pagsasalin ay iniaayon sa mga salita
kapag ito’y mauunawaan, at ginagawang malaya naman kapag iyon ay may kalabuan datapwat
hindi lumalayo kailanman sa kahulugan.May dalawang paraan ng pagsasalin ayon kay
Friedrich Schleiermacher (1813): 1. maaaring pabayaang manahimik ng tagasalin ang awtor,
hanggang posible, at pakilusin ang mambabasa tungo sa kaniya; o 2. maaaring pabayaang
manahimik ng tagasalin ang mambabasa, hanggang posible, at pakilusin ang awtor tungo sa
kaniya. ANG WIKA NG PAGSASALIN

3. Wika nga ni John Drayden para sa sinumang nais magsalin ng tula, kailangang “bukod sa
isang henyo sa naturang sining ay (kailangang) dalubhasa kapuwa sa wika ng kaniyang awtor at
sa kaniyang sarili.Tunguhang Lengguwahe (TL) o ang wikang pinagsasalinan ng akda ANG
WIKA NG PAGSASALIN… Simulaang Lengguwahe (SL) o ang wika ng isinasaling akda
Dalawang wika ang dapat pagpakadalubhasaan ng tagasalin sa ordinaryong sitwasyon
TAGASALIN

4. O di kaya’y, “Ano po ang tamang baybay? ‘Punung-guro,’ ‘punongguro,’ o ‘punungguro’?

Sa seminar, itinatanong ng mga guro: “Wasto bang itawag ang punung-guro sa prinsipal?”
Isang reporter ang magtatanong: “Ano ba ang journalism sa Filipino?” Pinapanigan ni G.
Virgilio S. Almario, ang katotohanan ng sinabi ni Roman Jacobson na hinaharap natin araw-araw
sa iba’t ibang okasyon ang pagsasalin. Hindi rin kailangang maunawaan lamang natin ang wika
ng makata kundi maging ang kaniyang natatanging takbo ng isip at paraan ng pagpapahayag, na
mga katangiang ikinabubukod at sa ganoong paraan ay ikinaiiba niya sa lahat ng ibang
manunulat. ANG WIKA NG PAGSASALIN… 

5. Sa kabilang banda, malimit naman nating marinig na imposibleng maging siyento
porsiyentong matapat dahil sa simpleng pangyayari na walang dalawang wika sa mundo na
magkatuladMalimit ding ipinangangaral na kailangang matapat ang salin. -literal na tumbasan
ng salita-sa-salita ng SL at ng TL Ang paghahanap ng wasto at angkop na pantumbas sa
isinasaling salita ANG WIKA NG PAGSASALIN… Matanda’t pangunahing problema ng
tagasalin:

6. Tatlong Paraan ng Pagsasalin ayon kay John Dryden: 1. “Metaprase” o ang literal na
paglilipatsa isang awtor nag salita-sa-salita at linya-sa-linya tungo sa ibang wika 1. “Paraprase” o
pagsasalin sa kahulugan ng sinabi ng awtor ngunit sa paraang nababago at nadadagdagan ang
kaniyang wika 3. “Imitasyon” o ganap na kalayaang lumihis sa salita at kahulugan ng awtor kaya
nagdudulot lamang ng pangkalahatang pahiwatig mula sa orihinalANG WIKA NG
PAGSASALIN…

7. SIMULAIN SA PAGSASALIN 1. Dapat na ganap na nauunawaan ng tagasalin ang kahulugan

at ang ibig sabihin ng orihinal na awtor 2. Dapat na may ganap siyang kaalaman kapuwa sa SL at
sa TL 3. Dapat na umiwas siya sa mga tumbasang salita-sa-salita 4. Dapat na gumamit siya ng
anyo ng salita na alam ng nakararami sa TL 5. Dapat na malapatan niya ng angkop na himig ang
himig ng orihinalANG WIKA NG PAGSASALIN…

8. LAYUNIN SA PAGSASALIN (ayon kay V.S. Almario) oImitasyon o panggagaya.

Sumasaklaw sa paghahanap ng katumbas na salita para sa SL hanggang sa pagsisikap na gayahin
ang anyo at himig ng orihinal na akda. oReproduksiyon o muling-pagbuo. Higit na tumutupad sa
inaakalang interes o pangangailanagn ng lipunan at panahon ng tagasalin. -nagbibigay ito ng
kalayaan at pleksibilidad sa proseso ng pagsasalinANG WIKA NG PAGSASALIN…

9. Ang gawaing ito ay malimit na depende sa tagasalin– •sa kaniyang layunin, •sa ninanais
niyang epektong pampanitikan, •sa kaniyang paboritong salita •Sa kaniyang mood habangng
nagsasalin [na malimit nagbubunga ng inkonsistensi] 1. Pagtutumbas 2.
PanghihiramKadalasan, ang unang-unang problema sa aktuwal na pagsasalin ay an paghahanap
ng salita na pantumbas sa isinasaling salita. MGA HAKBANG SA AKTUWAL NA
PAGSASALIN ANG WIKA NG PAGSASALIN…

10.  Ang pagtuklas ng pantumbas bago manghiram ay iminumungkahing pag-ukulan ng panahon

ng mga tagasalin.MGA HAKBANG SA AKTUWAL NA PAGSASALIN A. Pagtutumbas
Dalawang Yugto: Alinsunod sa bagong patakaran ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) 1.
Paghahanap ng pantumbas na salita mula sa kasalukuyang korpus ng wikang Filipino 2. Ang
pagtuklas ng pantumbas mula sa ibang katutubong wika ng Filipinas (bahagi ito ng adhika ng
KWF sa pagpapayaman ng Wikang Pambansa) ANG WIKA NG PAGSASALIN…

11.  Itinuturing na ikalawang hiramang wika ang Ingles -may dalawang yugto ang panghihiram
sa Ingles: 1. paghiram sa salita nang walang pagbabago 2. pagreispel Inuunang hiramang wika
ang Español kampana- campana kandila- candela bintana- ventana silahis-celajes Ambag na
Bokabularyo mula sa Wikang Katutubo A. Pagtutumbas a. “surface” (english)- rabaw (Ilokano)
b. “wild” (english)- ilahas (Kiniray-a at Hiligaynon) c. “body” (english)- lawas ( Cebuano at
Waray) B. Panghihiram ANG WIKA NG PAGSASALIN…

12.  Alinsunod sa 2013 Ortograpiyang Pambansa ng KWF, may tatlong pagkakataong hinihiram
nang walang pagbabago ang mga salita mula Ingles. 1. sa mga pangngalang pantangi na hiram sa
wikang banyaga gaya ng: pangalan ng tao (Charles, Felipe, Jan, Vanderbilt); pangalan ng pook
(Filipinas, Nueva Ecija, New Jersey); at iba pang pangalang nagsisimula sa malaking titik. 2.
mga katawagang siyentipiko at teknikal: carbon dioxideAmbag na Bokabularyo mula sa
Wikang Katutubo B. Panghihiram 2. Pagreispel ANG WIKA NG PAGSASALIN…
13. ANG WIKA NG PAGSASALIN… mga salita na mahirap dagliang ireispel at
nakapagdudulot ng kalituhan kapag binaybay alinsunod sa palabaybayang Filipino: cauliflower
jaywalking queen pizza Hindi naman ipinagbabawal ang reispeling. Isang mabisang paraan ito
upang mabilis na maipaloob sa wiakng Filipino ang mga hiram na salita. Istambay (standby)
pulis (police) korni( (corny) iskedyul (schedule)

14. ANG WIKA NG PAGSASALIN… Tinitimpi ng Ortograpiyang Pambansa ang

pagbabaybay- Filipino sa mga bagong hiram na salita kapag: 1. Nagiging kakatwa o katawa-tawa
ang anyo sa Filipino 2. Nagiging higit pang mahirap basahin ang bagong anyo kaysa orihinal 3.
Kapag nasisira ang orihinal na kabuluhang pangkultura, panrelihiyon, o pampolitika na
pinagmulan 4. Kapag lumilikha ng kaguluhan ang bagong anyo dahil may kahawig na salita sa
Filipino