Professional Documents
Culture Documents
ORTOGRAPIYA
Pasulat na Pagbaybay
Mananatili sa pagsulat at pagbasa ng mga karaniwang salita ang isa-sa-isang tumbasan ng letra at makabuluhang
tunog na ang ibig sabihin, isa lamang ang tunog sa pagbigkas ng bawat letra kapag naging bahagi ng karaniwang
salita.
a. Sa pagsulat ng mga katutubong salita at mga hiram na karaniwang salita na naasimila na sa sistema ng
pagbaybay sa Wikang Pambansa ay susunod na rin ang kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang
sulat ay siyang basa.
Halimbawa: bapor (vapor) kotse (coche) bangko (banco) kahon (cajon)
b. Ang dagdag na walong letra: C,F,J,N,Q,V,X,Z ay ginagamit sa mga:
1. Pantanging ngalan
Halimbawa: Tao Lugar Carmelita Canada Quirino Texas Exequil Nueva Vizcaya
2. Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas
Halimbawa: Kahulugan Hadji ( lalaking Muslim na nakarating sa Mecca) Vakul (panakip sa ulobilang
pananggalang sa ulan at init ng araw na yari sa isang uri ng palmera o dahon ng saging) Ifun
( pinakamaliit na banak)
Kung kaya’t napapanahon lamang ang pagrebisa sa mga tuntunin sa ispeling. May mahalagang kraytirya
para matamo ang episyenteng sistema ng ispeling:
1.Kasimplehan at ekonomiya na kaugnay ng isa-isang tumbasan ng tunog at letra, at
2.Fleksibilidad ang pagtanggap ng mga linggwistikong pagbabago dahil sa paghanap ng panumbas sa
mga salita buhat sa wikang Ingles, maaaring sundin ang mga sumusunod na paraan:
a. Ang unang pinagkukunan ng mga hiram na salitang maaaring itumbas ay ang leksikon ng
kasalukuyang Filipino.
Halimbawa: Hiram na salita Filipino rule tuntunin Ability kakayahan East silangan
b. Maaaring kumuha o gumamit ng mga salitang mula sa ibang katutubong wika ng bansa. Hiram
na salita Filipino Imagery haraya(tagalog) Husband bana(hiligaynon)
c. Bigkasin sa orihinal na anyo ang hiniram na salita mula sa Kastila, Ingles, at iba pang wikang
banyaga, at saka baybayin sa Filipino. Kastila Filipino Cheque tseke Litro litro Liquid likido
d. Kung walang katumbas sa Kastila o kung mayroon man ay maaaring hindi nauunawaan ng
nakakarami, hinihiram nang tuwiran ang katawagang Ingles at binabaybay ito ayon sa sumusunod na
paraan:
1. Kung konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito nang walang pagbabago.
Halimbawa: Salitang Banyaga Filipino Reporter reporter Soprano soprano Memorandum
memorandum
2.Kung hindi konsistent ang baybay ng salita, hiramin ito at baybayin nang konsistent, ayon sa
simulain kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang basa.
Halimbawa: Salitang Hiram Filipino Control kontrol Meeting miting Teacher titser
3.May mga salita sa Ingles o sa iba pang banyagang salita na lubhang di-konsistent ang
ispeling o lubhang malayo ang ispeling sa bigkas na:
a.) Maaaring hayaan na muna sa orihinal na anyo o panatilihin ang ispeling sapagkat
kapag binaybay ayon sa alpabetong Filipino ay hindi na mababakas ang orihinal na ispeling nito.
Halimbawa: Coach rendezvous Sandwich sausage
Malinaw ang mga lapit sa panghihiram. Gayunpaman, sa pagpili ng salitang gagamitin isaalang-alang din
ang mga sumusunod:
1. Kaangkupan ng salita
2. Katiyakan sa kahulugan ng salita
3. Prestihiyo ng salita