DESAPARESIDOS – IKALAWANG KABANATA

Mga Karakter sa Ikapitong Kabanata ng Desaparesidos

 Anna
 Mga biktima ng panggagahasa, pagkawala at pagpatay
 Roy
 Mga aktibista
 Tatay Dencio
 Mga militar (Head, military 1, military 2 at military 3)
 Jinky
 Anchay (Nanay ni Roy)
 Manuel (tatay ni Roy)
 Rissa at Nene (mga kapatid ni Roy)
 Karla (asawa ni Jinky)
ACTION:
SCENE 1
Nagpapa photo copy si Anna.
Laman ng dokumento ay name, age, address, sex, detalyadong description ng circumstance
surrounding arrest, death, torture, at disappearance.
Walang kurap si Anna sa pagtitig sa mga form, tila wala sa sarili.
ANNA: Paano ko ide-describe ang pagkakahuli kay Nonong?
Simple. Inabangan siya ng mga sundalo sa pupuntahan niya. Matagal nang tinitiktikan si
Nonong.
SCENE 2
Isang pagbabalik tanaw ni Anna kung paano pinatay si Nonong sa isang masikip, malamok,
madilim na silid na tulad ng lugar kung saan pinatay rin ang kanyang ama, saka pinalabas na
napatay sa engkwentro.
SCENE 3
Naguguluhan si Anna kung paano sisimulan ang description ng mga nangyare sa buhay ni Nonong.
ANNA: Saan ko ba uumpisahan? Sa mismong gabi na ibinaba ang martial law?
O kung paano ang matatalinong estudyante ay unti- unting namulat sa mga prinsipyong
ipinakilala sa kanila at naging sidhi sa puso ng mga kabataan at katandaan?
SCENE 4
FLASHBACK
Panahon ng mga aktibismo, kung saan naging banta sa “seguridad” ng bansa.
Maraming aktibistang sumusulpot sa lansangan.
Sinuspende ang writ of habeas corpus.
Ibinaba ang Martial Law at pinakalat ang military. Sunod- sunod ang sona, hulihan, pagdukot at
pagpatay.
Ang ibang aktibista ay natakot at nanahimik. Subalit ang iba ay wala nang pamimilian kundi sumali
sa propaganda o armadong pakikibaka sapagkat nasa listahan na sila ng PC’t Metrocom.
Pinagbabaril ng PC’t Metrocom ang mga rally at demonstrasyon pati isang dose anyos na bata at
isang matandang babae na wala nang ngipin ni buhok.
Scene 5
Bumaba at umuwi ang ibang aktibista,
Lumabas at sumuko ang ibang aktibista, at pumanig sa kalaban.
Umabot 10000 bilang ng mga nakulong, ginahasa, Nawala, at pinatay.
Mga bikitima: (umiiyak habang sumisigaw ng tulong)
Scene 6
END OF FLASHBACK
Inipoon ni Anna ang makapal na salansan ng forms.
ANNA: Kaya bang pagkasyahin sa isang papel ang bawat isang kuwento?
Marahil ay hindi ito kakasya sa isandaang papel ang bawat isang kwento ng paninindigan,
pakikibaka, kamatayan at paglilibing.
Naaalala ko pa hanggang ngayon ang mga salita ni Roy.
Scene 7
Isang luksang-parangal para kay Nonong.
ROY: Inialay niya ang kanyang buhay para sa sambayanang Pilipino.
Ilang taon lang ba si Nonong, mga kasama? Beynte- kuwatro.
Pero ang dalawampu’t apat na taon niya sa mundo ay hindi kayang tumbasan ng maraming-
maraming nabuhay ng pitumpu’t apat o walumpu’t apat na taon. Sapagkat ang buhay na inialay sa
bayan ay isang buhay na walang kamatayan. Mabuhay si Nonong, mga kasama!
IBANG AKTIBISTA: Mabuhay si Nonong!!!!
Scene 8
Sa isang hide out ng mga military. Mahigpit na nakatali ang mga kamay at pa ani Tatay Dencio sa
isang upuan. Duguan at nanghihina.
MILITAR 1: Sabihin mo na kung sino ang iba pang kasama sa propaganda niyo?!
Nanatiling nakayuko lamang siya.
MILITAR 2: Isang pangalan lamang ang kailangan naming, at matatapos na ang paghihirap mo
rito.
Tatay Dencio: Akala niyo ba ay mahuhulog ako sa patibong na iyan. HINDI AKO MANGMANG.
Alam ko na hindi ako rito makakaalis nang buhay. At hindi hindi ko tatraydorin
ang propaganda, kahit ano pang gawin ninyo saakin ay wala kayong makukuha sa
akin.
Naturingang mga sundalo, sayang kayo kung hindi niyo kayang ipagtanggol ang
bayan!
Sinuntok ng isang military si tatay dencio sa mukha kung saan nawalan ng malay siya.
Scene 9
Sinona ang mga baryo, pinababa at minasaker ang maraming ama, hinamlet ang iba.
HEAD MILITARY: Hindi makakapamayagpag ang mga rebelde kung walang taong-bayan na
kukupkop at magpapakain sa kanila.
Scene 10
Meeting ng pinagkakatiwalaang aktibista sa hide- out ng mga aktibista.
EXTRA 1: Paano nangyari na kung alin pa ang iniisip nating pinaka-safe, ay siya pang unang
napasok ng mga kaaway?
EXTRA 2: Pinagdodoble- ingat tayo ng mga nasa itaas. May ajax daw sa atin.
Tiningnan niya si Roy at sumunod ang iba. Kabado.
ROY: Ako ba iyon?
Pinaghihhinalaan n’yo baa ko, kasama?
EXTRA: Kailangan din nating lumipat ng lugar. Anim na buwan na tayo rito, baka tukoy na tayo.
Mainit ang kalagayan.
ANNA: Paano na kami ng baby ko, Ka Roy?
ROY: Gusto mob a munang lumabas?
Natigilan sya sa tanong, tila nagugulumihan sa magiging desisyon.
ANNA: Iniisip ko lang ang baby ko.
ROY: Maiintindihan naming kung gusto mo munang lumabas.
ANNA: Baka pagsisihan ko. Baka araw-araw, gusto kong bumalik.
EXTRA: Kailangan ka naming dito, Ka Leila.
ANNA: napagpasyahan kong manatili na lamang pero kailangang tiyakin ko muna ang kaligtasan
ng apat na buwang anak ko.
JINKY: Dalhin muna ang bata sa asawa kong si Karla.
Kaya nya iyan, mahilig sa bata si Karla. Kaya lang…….
Tumingin si Jinky kay Roy sa piping paghingi ng permiso nito. Mabilis na sasagot si Roy.
ROY: Okay lang iyon sa akin. Sigurado ako, okay lang din iyon sa mga magulang ko. Ikaw Ka
Leila... kailan tayo pupunta?
JINKY: Iyakap nyo na lang ako nang mahigpit sa asawa ko.
Scene 11
Tuwang tuwa ang Nanay ni Roy sa pagdating ng anak.
Nagmamadali at di nasuot ng maayos ang tsinelas tumakbo papunta sa anak.
NANAY: Manuel!
Huy, Manuel, andito ang anak mo! Rissa, Nene… andito ang kuya niyo!
Nagulat si Anna at tila nasasabik sa kanyang ina.
Masayang dumating si Karla, buntis.
ROY: Wala si Jinky, e. Pasensya na, maraming gagawin.
NANAY: Sino ba ire?
Nakatawang dinutdot nya ang kamay ng sanggol at nilagay ang kamay sa noo nito bilang
bendisyon.
NANAY: Naku po, kaninong asawa ka na naman ba, Ineng? Pumasok kayo, pasok!
Scene 11
Sa bahay ng magulang ni Roy.
Bakas ang pag- aalala sa mukha ni Anna.
ANNA: Hindi nila sinabi saakin na buntis ka.
 Paano ko iiwan sa’yo ang anak ko, buntis ka pala?
KARLA: Kaya ko iyan. (nakatawang pangako)
Hindi naman ako hirap magbuntis.
Kinuha ni Karla ang anak ni Anna. Sinuri muna ng anak si Karla bago sumama.
KARLA: Tingnan mo, sumama agad sa akin, kamukha niya si nonong.
ANNA: Dinaramdam ko ang nangyare kay Nonong.
Tumingin siya sa malayo at nag- isip ng malayo.
Ang sarap sigurong manirahan dito, tiyak na aantukin ka sa tanghali. Naku, aratiles, o. Ang
pula-pula na ng mga bunga! Siguro sa gabi, naglipana rito ang mga alitaptap. Ang hilig- hilig ko
pa naming panoorin ang mga alitaptap. Ikaw Karla, mahilig ka rin bas a mga alitaptap tulad ko?
KARLA: Darating din ang araw ng paghihiganti, Ka Leila.
Pilit siyang ngumiti.
ANNA: Salamat.
Pinagmasdan ni Karla ang bata at niyakap. Ngumiti sakanya ang bata.
KARLA: Ano ang pangalan ng anak mo?
ANNA: Malaya.
Nagulat at tumawa si Karla.
KARLA: Magkatukayo pa pala sila ngmagiging baby ko.
Hinalikan si Malaya.
KARLA: Di bale, pwede naman kayong magsukob sa pangalan. Magsukob sa iisang bandila ng
pakikibaka.
Kinabahan si Anna.
Scene 12
Pinasok ng NPA ang armory ng militar. Patay ang dalawang guwardiya. Galit na galit ang mga
military.
MILITAR 1: Sir pinasok po ng NPA ang armory, patay ang dalawang guwardiya.
Galit na hinulog ng Militar 2 ang mga gamit sa ibabaw ng mesa.
MILITAR 2: Putang ina, mas magaling ba talaga kayo sa amin?
MILITAR 1: Hindi iyon magagawa ng mga putang ina kung walang contact sa loob!
MILITAR 2: Imbestigahan ang lahat! Si Lopez, imbestigahan. Matagal na akong may masamang
hinala sa buwakananginang tinyente!
Patakbong papasok ang MILITAR 3.
MILITAR 3: Si Reyes, nawawala! Sumama na yata ang buwakaina sa NPA!

Scene 13
Sa kalaliman ng gabi, sakay ng trak ang mga military at dala ang mahahabang armas at megaphone.
Sa lahat ng dako pinalibutan nila ang baryo ng palihim.
Gamit ang megaphone ay nagsalita ang militar.
MILITAR 1: Mawalang- galang na po, magsibaba lang po lahat ng mga residente! Pakidala lang
po ang inyong mga sedula o anumang pagkakakilanlan sa inyo! Inuulit po namin, pakibaba lang
po ng bahay lahat ng mga residente! Binibigyan namin kayo ng limang minute para magsibaba!
Pumasok sila sa mga bahay, kinaladkad ang mga lalaki, inusisa, binatuta, dinibdiban, tinadyaka.
Hinalughog ang mga bahay, dinakip ang mga lalaki, hinubarang ang mga babae, nag-iyakan ang
mga ina’t sanggol.
MILITAR 1: Bumaba lang po lahat! Wala pong maiiwan sa loob ng bahay kahit bata!
Nananawagan kami sa inyo para maging maayos ang ating pag-uusap! Inuulit ko po: magsibaba
lahat ng residente! Walang maiiwan sa loob kahit sanggol!
Scene 14
MANG MANUEL: Kailangan ko kayong ialis ditto. Naiintindihan mo ba, anak? Kapag may
nakapagsabi sa mga sundalo na hindi ka tagarito, iimbestigahan nila tayo. Mapapahamak tayo.
Nanginginig sa takot si Karla.
KARLA: Tatang, hahanapin po ako ni Jinky!
MANG MANUEL: Mahahanap ka ni Jinky. Maraming paraan. Huwag kang mag- alala, anak.
Hindi ka pababayaan ng buong baryo.
Inimpake ni Mang Manuel at Anchay ang mga gamit ni Karla at ng sanggol.
Halos hindi makabitaw si Anchay sa pagkakayakap kay Karla.
ANCHAY: Wala tayong magagawa, anak. Naiintindihan mo, na hindi dahil pinababayaan ka na
naming? Pero kailangan ka talagang maialis ditto… para sa kaligtasan nating lahat!
MANG MANUEL: Palagpasin lang natin ang mga sundalo. Pag wala na sila at malinis na ang
lugar, susunduin ko kayo ng bata. Hindi ko man kayo masundo, hahanap ako ng konek sa anak ko
para maipaalam agad ang kinaroroonan n’yo. Para masundo kayo ng mga kasama.
Scene 15
Inirusisyon ang block rosary. Nakatago si Karla sa dagat ng mga tao’t kandila at kantahan ng ave
maria. Nang dumaan sa harap ng 2 sundalo ang birhen, nag-alis sila ng helmet at buong makadiyos
na nag-antanda.
Umandar ang isang karitong hila ng kalabaw. Huminto ang prusisyon at kumanta ng “Mother Dear
Oh Pray For Me”.
Habang kubli ay mabilis isinampa ni Mang Manuel sa kariton sabay abot sa kanya kay Malaya
sabay tabon ng mga dayami.
MANG MANUEL: Pagpalain ka ng Diyos, anak. Si Kardo na ang bahala sa iyo. Alam na niya
kung saan ka dadalhin.
Hinawakan niya ng mahigpit ang kamay ni Mang Manuel at idinikit sa noo ni Karla.
KARLA Pagpalain din kayo ng Diyos, at pangako na hindi ko kayo malilimutan.
Lumakad na ang kariton palayo.
Sumilip si Karla sa pagitan ng mga dayumi at bigla- biglang nakaramdam ng kilabot nab aka na
hindi na sila magkita pa ni Mang Manuel.
KARLA: Paano na lamang kung hindi ko na muling Makita sila Mang Manuel? (puno ng takot
nyang nasabi sa sarili)