PANITIKANG

PILIPINO
Q2, 2018-2019
Mary Grace T. Hilario, MAF
Faculty, Department of Arts and Letters
Mapúa University
 PANITIKANG PILIPINO

Deskripsyon ng Kurso:
• Ang Filipino 2 ay isang pag-aaral ng nobelang
“Banaag at Sikat” ni Lope K. Santos batay sa
teorya o dulog sa panunuring pampanitikan
kaugnay sa repleksyon sa lipunan. Sa
pagsusuri ng nobela, palulutangin ang halaga
ng metakognitibong perspektibo tungo sa
pakikibahagi ng mga mag-aaral sa makatao,
makabayan at progresibong lipunan ng ating
bayan at sa mundo.
 COURSE OUTCOMES
CO Outcome
1 Nagagamit ang panitikan upang masuri ang mga
nobela bilang repleksyon ng lipunan.
2 Nakakapagpadaloy ng iba’t ibang gawain na
umuugnay sa kakayahang magsuri ng mga mag-
aaral tungo sa progresibo at makataong
perspektibo.
3 Nakasusulat ng mga sanaysay at nakakapagsuri ng
mga nabasang nobela na may kaugnayan sa
kalagayan ng bansa noon at sa kasalukuyan.
 COURSE OUTCOMES
CO Outcome
4 Nakalilikha ng mga kompilasyong akda
nagpapabatid ng impormasyon sa komunidad
gamit ang wikang Filipino at pagkatuto sa nobela
bilang repleksyon ng lipunan.
5 Nakagagawa ng isang maikling pelikula na
nagpapahayag ng mga kaisipang nagtataguyod
sa halaga ng pagiging mapanuri, makatao,
progresibo at nais ang kaunlaran ng bayan.
 Daloy ng mga Aralin
• KABANATA I – MAIKLING KASAYSAYAN NG
WEEK 1 NOBELA SA PILIPINAS

• KABANATA II – MGA TEORYA/DULOG AT

BALANGKAS SA PANUNURING
WEEK 2 PAMPANITIKAN

• KABANATA III – NOBELANG BANAAG AT

SIKAT: MGA PILING PANUNURING
WEEK 3 PAMPANTIKAN
 Daloy ng mga Aralin
• KABANATA IV – PAGSUSURI SA
NILALAMAN NG BANAAG AT SIKAT
WEEK 4 (KABANATA 1-5)

• KABANATA V – PAGSUSURI SA
NILALAMAN NG BANAAG AT SIKAT
WEEK 5 (KABANATAA 6-10)

• KABANATA VI – PAGSUSURI SA
NILALAMAN NG BANAAG AT SIKAT
WEEK 6 (KABANATA 11-15)
 Daloy ng mga Aralin
• KABANATA VII – PAGSUSURI SA
NILALAMAN NG BANAAG AT SIKAT
WEEK 7 (KABANATA 16-20)

• KABANATA VIII – PAGSUSURI SA

NILALAMAN NG BANAAG AT SIKAT
WEEK 8 (KABANATA 21-25)

• KABANATA IX – PAGSUSURI SA
NILALAMAN NG BANAAG AT SIKAT
WEEK 9 (KABANATA 26-31)
 Daloy ng mga Aralin
• Pangwakas ng Gawain at
Oral na Presentasyon ng
WEEK 10 Proyekto

• Final Examination
• Pinal na Pagsusulit gamit
WEEK 11 ang Blackboard
 COURSE EVALUATION
Assessment Tasks Weight Minimum Average for
Average Grade Average Grade
Satisfactory Performance

0 - 69.99 5.00 84.00 - 87.99 2.00

CO 1 Group 12% 10.50%
Presentation
CO 1 Individual 10% 7.00% 70.00 - 73.99 3.00 88.00 - 90.99 1.75
Activities
CO 2 Quiz 1 8% 5.60% 74.00 - 76.99 2.75 91.00 - 94.99 1.50

CO 2 Quiz 2 8% 5.60% 77.00 - 80.99 2.50 95.00 - 97.99 1.25

CO 3 Exam (Midterm) 10% 7.00%
81.00 - 83.99 2.25 98.00 - 100.00 1.00
CO 4 Quiz 3 8% 5.60%
Quiz 4 8% 5.60%
Journal 1 3% 2.10%
Journal 2 3% 2.10%
Oral Proficiency 5% 3.50%
CO 5 Final Exam 10% 7.00%
Final Project 15% 8.40%
TOTAL 100% 5.83%
 KABANATA I

MAIKLING
KASAYSAYAN
NG NOBELA SA
PILIPINAS
KAHULUGAN NG PANITIKAN
Education Implementers
Ang Panitikan ay…
lipunan
“Kabuuan o Kalipunan ng
mga pinagyamang sinulat o ekspresyon pagsasalin
nilimbag sa isang tanging
wika ng mga tao; ang mga
naisatitik na nagpapahayag PANITIKAN
na may kaugnayan sa iba’t
ibang paksa; o ang
anumang bungang isip na
institutsyon kakayahan
naisatitika…”
Pag-iisip

Students
Mga Elementong Lumilikha ng mga akdang pampanitikan

Kapaligiran (pook)
Anyo ng Sitsiritsit, alibangbang
Panitikan- Salaginto at salagubang
Ang babae sa lansangan
Patula Kung gumiri'y parang tandang

Salik na
Karanasan Panlipunan/
Paruparong bukid na lilipad-lipad Pampolitika
Sa gitna ng daan papaga-pagaspas
Haharap sa altar at mananalamin
At saka lalakad nang pakendeng-
kendeng.

Salik na Panrelihiyon Edukasyon

Mga Elementong Lumilikha ng mga akdang pampanitikan

Anyo ng Kapaligiran (pook)

Panitikan-
Tuluyan Ano ba ang masama nang
bumagsak? Kung si Recto, bar
flunker pero isa sa kinikilalang
constitutionalist ngayon. Si Einstein,
bumagsak sa Physics at grammar
school pero bigtime scientist. Kahit Salik na
Karanasan teacher niya noon hindi alam ang Panlipunan/
theory niya ng relativity. Kung sa Pampolitika
bagay, hindi naman ako si Recto o
si Einstein.
-Utos ng Hari

Salik Panrelihiyon Edukasyon

 Pag-unlad ng Panitikan – Pahapyaw na Pagtalakay
1. Panahong Pre-Kolonyal – Nagsimula ang ating panitikan bago pa
masakop angPilipinas. Ang mga kalapit na bansa ng Pilipinas na
gaya ng Indonesia ay nakapag-ambag ng kani-kanilang panitikan
sa Pilipinas gaya ng epiko, alamat, kuwentong bayan, awiting
bayan at iba’t ibang uri ng dula.
2. Panahong Kolonyal- pinalaganap ang Panitikang Europeo na
nakapaloob sa mga awit, korido, comedia, senakulo, pasyon.
3. Panahon ng Amerikano-namayani ang mga akdang romansa.
Nahati ang mga manunulat sa tatlong pangkat—manunulat sa
wikang kastila, tagalog, at Ingles.
4. Panahon ng Hapon- Namayani sa panahon ng hapon ang mga
dulang Tagalog.
5. Panahong kasalukuyan – masasabing malaki ang inunlad ng ating
panitikan. Bagamat may bahid pa rin ng romantisismo,
nakapapamayani na ang realismo sa maraming akda ng
manunulat.
 NOBELANG PILIPINO:
Maikling Kasaysayan
Panahon ng Kastila Panahon ng Amerikano
diwa ng Katolisismo Lope K. Santos –
Nobelang Urbana at Salawahang Pag-ibig
Feliza (kagandahang Valeriano Pena – Unang
asal) ni Padre Modersto Bulaklak
De Castro Modesto Santiago –
Noli at El Fili ni Rizal Pagsinta’y Naluoy
Cababalaghan ni P. Panahong Ginto ng
Bravo no Sobriel Beato Nobelang Tagalog
Francisco
MGA NOBELISTANG
NAPATANYAG
 NOBELANG PILIPINO:
Maikling Kasaysayan
Panahon ng Kalayaan Panahong Kontemporaryo
Ang kapatid ng Bayan Dekada ‘70 at Bata, Bata
Ang Kaliwanagan, Muling Paano ka Ginawa? Ni
Pagsilang Lualhati Bautista
Paglilimbag muli ng mga
Panahon ng Bagong Lipunan klasikong Nobela tulad ng
May Tibok ang Puso ng Banaag at Sikat at Nena at
Lupa ni Bienvinido Ramos Neneng
Kayumangging Lupa ni
Dominador Mirasol
Gapo – Lualhati Bautista
 NOBELANG PILIPINO:
Mga Uri, Katangian, at Sangkap
Mga Uri ng Nobela
Noblea ng Banghay
Nobela ng Tauhan
MGA SANGKAP NG NOBELA
1. Isang Kwento / Kasaysayan
2. Isang Pag-aaral
3. Malikhaing Guniguni

ANG ISANG NOBELA AY LALONG NAKAAAKIT BASAHIN KUNG

Mahusay ang pagkakapili

ng mga pananalitang May sariling tatak ng
ginamit May mga bahaging kumatha na mababakas
masaya at nakakatawa, sa kanyang pananalita
o malungkot at at sa kanyang kawili-
nakalulunos; wiling paraan
 KABANATA II
MGA
TEORYA/DULOG
AT BALANGKAS
SA PANUNURING
PAMPANITIKAN
 MGA TEORYA/DULOG SA
PANUNURING PAMPANITIKAN
TEORYA/DULOG PAGPAPALIWANAG
ARKETIPAL Nag-iingat ng mga pinagsama-samang alaala na
nakapaloob sa mga imahe at iba pang simbolismo
(mitolohiya, epiko, bibliya).
REALISMO Katotohanan kaysa Kagandahan
HISTORIKAL Pagsusuri ng teksto na nakabatay sa mga aspektong
nagpapalutang sa isang akda: talambuhay ng may-
akda, at ang tradisyon at kombensyong nagpapalutang
sa akda.Mahalaga ang papel ng mga institusyon –
lipunan, edukasyon, pamilya, relihiyon, ekonomiya o
gobyerno.
IMAHISMO Mailarawan nang ganap ang isang paksa, mailahad
nang walang pagkiling at malayang makapamili ng
mga larawang maikikintal sa isip ng mambabasa.
 ARKETIPAL
• Ibinatay sa sikolohiya ni Carl
Jung na naniniwala na:
SIMBOLISMO/
Arketipal (nag-iingat ng mga IMAHE

pinagsama-samang alaala na
nakapaloob sa mga imahe at
iba pang simbolismo.
MITOLOHIYA EPIKO BIBLIYA
 REALISMO
Mga Simulain o Prinsipyong
nais ipahatid sa tao ng realista:
Katotohanan 1. Walang hangganan ang
kaysa pagbabago.
2. Katotohanan ang una’t
Kagandahan huling hantungan ninuman.
3. Hindi magaganao ang
palsipikasyon ng tao sa
realidad ng lipunan.
4. Nagtatala ng iba’t ibang
mukha ang buhay.
 Mahalaga ang papel
HISTORIKAL
ng mga institusyon
Pamilya
Edukasyon

Relihiyon

Lipunan

Gobyerno
 IMAHISMO

Layunin ng panitikan ay
gumamit ng mga imahen
na higit na maghahayag
sa mga damdamin,
kaisipan, ideya, saloobin
at iba pang nais na ibahagi
ng may-adka na higit na
madaling maunawaan
kaysa gumamit lamang ng
karaniwang salita
 MGA TEORYA/DULOG SA
PANUNURING PAMPANITIKAN
TEORYA/DULOG PAGPAPALIWANAG

KLASISISMO Pinaniniwalaan ng dulog na ito na dahil

walang katapusan ang diwa at espiritu ng tao
kung kaya’t ibig nitong makalaya sa
kinabibilangang daigdig. Katangian ng
Akdang Klasiko: Pagkamalinaw,
Pagkamarangal, Pagkapayak, Pagkamatimpi,
Pagkaobhetibo, Pagkakasunud-sunod,
Pagkakaroon ng hangganan.
FEMINISMO Ang sistemang pangkababaihan bilang mga
indibidwal na di-kapantay ng kalalakihan.
 MGA TEORYA/DULOG SA
PANUNURING PAMPANITIKAN
TEORYA/DULOG PAGPAPALIWANAG
PORMALISMO Tunguhin ng dulog na ito ay matukoy
ang (1) nilalaman, (2) kaanyuan at
kayarian at (3) paraan ng pagkakasulat
ng akda.
HUMANISMO Ang pokus ng dulog na ito ay ang tao-
ang humuhubog at lumilinang dito.
Kalagayan ng mga panlipunang insitusyon gaya
SOSYOLOHIKAL ng pamahalaan, pamilya, paaralan at iba pang
mga nasasangkot sa lipunan.
 MGA TEORYA/DULOG SA
PANUNURING PAMPANITIKAN
TEORYA/DULOG PAGPAPALIWANAG
SIKO-ANALITIKO May impluwensiya ang pahayag ni freud na
“tanging ang ekonomiya lamang ang motibo
ng lipunan”. Naghahanap buhay upang
lasapin ang sarap ng buhay at nagkaroon
lamang ng kaganapan ang pagiging isang
tao bunga ng kanyang kamalayan sa mga
nagaganap sa kanyang buhay.
BAYO-GRAPIKAL Ang layunin ng panitikan ay ipamalas ang
karanasan o kasagsagan sa buhay ng may-
akda.
 MGA TEORYA/DULOG SA
PANUNURING PAMPANITIKAN
TEORYA/DULOG PAGPAPALIWANAG
ROMANTISISMO
Inspirasyon ang tanging
kasangkapan ng mga romantisista
para mabatid ang nakakubling
katotohanan, kabutihan at
kagandahan.
EKSISTENSIYALISMO
Kalayaan at Awtentiko ang tanging
kinkilala ng dulog na
eksistensiyalismo. Kitang-kita ng
tao ang proseso ng pagiging tao
upang mabuhay.
MGA HALIMBAWA
NG MGA ISYU O
AKDANG
PAMPANITIKAN
BANAAG AT SIKAT NI LOPE K. SANTOS
Ang Huling Dalagang Bukid – Jun Cruz Reyes
Napasigaw ako nang mabasa ko ang paksa o tema
ng pagdiriwang ng Buwan ng Wika na bukod-tanging
sa ating bansa lamang yata mayroon. Wikang
Filipino: Wika ng Pambansang Kaunlaran. Aywan ko
kung may kulaba ako at hindi ko mabanaagan ang
sinasabing pambansang kaunlaran. Sa anong
larangan nga ba tayo maunlad: sa doble-karang
demokrasya't hustisya, sa patuloy na
pagsasamantala ng iilang hari-harian sa
pambansang pulitika't ekonomiya sa nakararaming
dayukdok na masang sambayanang "kulang sa
kanin, kulang sa ulam, kulang sa pera, kulang sa
damit, walang bahay, walang lupa, walang-wala" at,
natural, laging titiguk-tigok ang lalamunan?
Hindi na tuloy katakataka kung bakit saranggola pa lamang
ang kaya nating gawin, gayong nagmamanupaktura na ng
sarili nilang mga eroplano ang China, Japan at Korea;
rebentador at dinamita ang kaya nating gawin, samantalang
bomba atomika ang nalikha ng India; may ballistic missile ang
Hilagang Korea, ngunit tayo'y kuwitis pa rin magpahanggang
ngayon na hindi pa sumasagitsit paitaas kung minsan; kung
may cosmonaut at astronaut ang Rusya at Amerika, mayroon
daw naman tayong mga aswang at manananggal; kung
gumagawa na't nagbebenta ng mga bus at kotse ang Korea
at Japan, tagapulot naman tayo ng basurang mga makina at
piyesa mula sa ibang bansa para lagyan ng kaha at gawing
behikulong pamasada, at kahit sagana ang bansa sa mina ng
bakal at asero, hindi pa tayo makagawa ng simpleng pako o
karayom, lagari kaya, pait, katam at martilyo. Anak ng
kuwago't kabayo!
-To foretell the
destiny of a
nation, it is
necessary to
open the
books that tell
of her past...
-Jose Rizal
___________
 PANITIKANG PILIPINO
El Filibusterismo – Dr. Jose P. Rizal
 PARAAN NG PAGSULAT (PANAHON NG KASTILA)
SALITAAN SA PANYO
• Ihaplos sa mga labi – Ibig cong
maquipagsulatan
• Ihaplos sa mata – Lubhang nalulungcot •
aco
• Ihaplos sa caliuang camay- Icao ay
qinapopootan co
• Ihaplos sa dalawang pisngi- iniibig
quita
• Bayaang malaglag- Tayo, I ,
magcacaibigan
• Ipatong sa pisguing canan – Oo
• Ipatong sa pisquing kaliwa – Hindi
• Ihaplos sa balicat – sumunod ca sa
aquin
• Ihaplos sa dalawang mata – lubha
cang ualang aua
• Ticlopin – ibig cong maquipagusap sa
iyo
• Ticlopin ang mga dulo – hintayin mo
aco
Pilipitin ng dalawang camay –
Pagpapaualang halaga
• Pilipitin ng camay na canan – may
ibang iniibig aco
• Pilipitin ng camay na caliua – Pagpasial
co, ayao cong makialam sa iyo.
• Ibuhol sa hintuturo – Mayroong
casintahan aco
• Ibuhol sa susuotang singsing –
Mayroong asawa aco
• Ibuhol sa buong camay – Aco ay sa iyo
• Paglaroan ang panyo – Pinaualan
quitang halaga
• Dalhing nacabitin sa camay na canan – ibig cong magcanovio
• Dalhing nacabitin sa camay na caliua – mayroong casintahan aco
• Ipaypay na madalas – malaqui ang pag-ibig co sa iyo
• Ipaypay na marahan – ualang halaga ca sa aquin
• Iticlop na bigla – Quinapopootan quita!
• Bayaang malaglag – aco, i, tapat ang loob sa iyo
• Tacpan ang calahating mucha – Sumunod ca sa aquin
• Bilangan ang mga tadyang – Ibig cong magsalita sa iyo
• Paglaroan ang horlas – umiibig aco sa iba at iniibig naman aco
• Huag dalhin o ilagay sa bulsa – ayao cong maquipagligawan
 BALANGKAS SA PAGSUSURING
PAMPANITIKAN
I. Pamagat at May-akda: D. Sariling Reaksyon
II. Buod 1. Pananalig Pampanitikan/Teorya
III. A. Uring Pampanitikan 2. Mga Pansin at Puna
a. Mga Tauhan
B. Estilo ng Paglalahad
b. Galaw ng Pangyayari
3. Bisang Pampanitikan
a. Bisa sa Isip
b. Bisa sa Damdamin
c. Bisa sa Kaasalan
d. Bisa sa Lipunan
E. Kongklusyon