Aralin 1: Wika at Kultura Ang ethnos o bayan (bilang kabuuang may sarili
at natatanging wika at kultura) ay isang umiiral
Wika
- Sistema ng mga arbitraryong vokal-
simbol na ginagamit ng mga miyembro
ng isang komunidad sa kanilang
komunikasyon at pakikipag-ugnayan sa
isa’t isa
WIKA at KULTURA
KULTURA
- kabuuan ng isip, damdamin, gawi,
kaalaman at karanasan na nagtatakda ng
maangking kakanyahan ng isang
kalipunan ng tao
WIKA
- ang pahayag-pahiwatig, impukan-
kuhanan at daluyan ng kultura
Ang totoo, wika at ang napapalob at
kinapapalooban nitong kultura ang bumubuo ng
tinatawag na ethnos sa Griyego o Volk sa
Aleman na ang ibig sabihin ay isang bayan o
pamayanan (komunidad) na may pagkakabuklod
dahil sa sariling wika at kultura
Malapit-lapit ang pagkakaugnay na ito ng wika
at kultura sa isang kahawig na konsepto na
maaaring mas malawak o may mas makitid na
saklaw. Ang tinutukoy na konsepto ay ang
“nasyon” o ”bansa” na siyang pagkakabuo sa
kasaysayan ng isang kulturang ipinahihiwatig ng
iisang wika sa loob at sa bisa ng isang estado
niya kinabibilangan hangga’t hindi niya
naaangkin, kahit paano, ang wika nito.
na pagkakultura,
samantalang
ang bansa ay isang nagbubuklod na kabuuang
pangkultura na resulta ng isang pagsulong sa
kasaysayan na humahantong sa pagkabuo ng
isang estado
__
Ang kultural na pagkakabuklod na ito ay
naipahihiwatig at nakikilala, higit sa lahat sa
larangan ng wika
Kaya, mula sa pinakamaliit na pagkakabuong
kultural hanggang sa pinakamalawak, ang
nagpapakilala ng identidad sa labas (at pati na sa
loob bilang kamalayan sa “sariling atin”, ng
pagka-tayo) ay ang wika.
1. Wika ang nagpapahayag ng diwa
mismo ng kinauukulang kultura
Ang wika ay hindi lamang tangi at di-
maiiwasang kasangkapan sa pakikiugali
sa loob ng isang kabuuang kultural,
kundi ang pinakabalangkas pa ring
pagkakaunawa ng realidad—kung paano
nadarama, inuuri, isinasaayos at
natatarok upang hubugin ng isang
kultura ang mga katotohanan, ang lahat
ng bagay
Alam ng sinumang madalas maglakbay
na siya’y mananatiling walang muwang
sa labas ng alinmang kulturang hindi
Hangga’t hindi naitutugma ang kanyang
pananalita sa katumbas nitong kilos, asal
at damdamin, mamamalagi siyang
parang manikang nagsasalita o kaya’y
tulad ng mga tauhan sa isang
sinkronisado o dinoblehang pelikulang
banyaga.
Ang pinaka-elemental na damdamin,
ang pinakaubod ng loobin ng bawat isa,
ay maipapahayag lamang sa wikang
kinagisnan, o kaya’y sa wikang
humubog sa kanyang katauhan– ang
wika sa kanyang tunay na kultura
WIKA- ang impukan-kuhanan ng isang
kultura
Dito natitipon ang pag-uugali, isip at
damdamin ng isang grupo ng tao. May
mga konseptong walang kapareho sa iba
pang kultura
Sa kaisipan, ang wika ay batis-ipunan at
salukan ng kaisipan ng isang kultura
Hal: guru, yinyang, nirvana, zen.
Ang wika ay impukan kuhanan din ng
nakaraan at kaalaman ng isang kultura
Hindi lamang ang kaalaman ng isang
panahon kundi ang buong kaalaman ng
isang kultura ang taglay ng wika, ng
nakaimbak na wika
 Bawat kultura o malawakang kabuuang
kultural ay nakapag-iimbak at
nakapagpapalawak lamang ng buong
kaalamang panlipunan sa pamamagitan
ng wika at ang kaalamang ito ay
nakabakas sa wika
Ang kulturang nakapag-aangkin ng
kaalaman mula sa lahat ng dako sa
pamamagitan ng kanyang wika bilang
impukan-kuhanan ay siyang
nabubuhay, namamalagi at
nakapagpapanatili sa kanyang kabuuran
(essence).
Oras na ang isang pagkawika-at-kultura
ay huminto o mapahinto sa pag-
aangkin ng karanasan ng iba at
maging paksa na lamang ng pag-aaral o
pampayamang kuhanan pa nga ng iba,
ang kabuuang kultural na ito ay
mamamatay o patay na.
Ang kaalamang iniimpok at hinahango
sa wika upang mapatatag at mapalawak
ay siyang pinakabuhay nito mismo at ng
kulturang ipinapahayag nito.
2. Ang wika ay daluyan ng kultura
Wika ang natatanging paraan upang
matutuhan ng isang tao ang kulturang
kinabibilangan niya at kahit na iyong
hindi sa kanya
Habang nasasanay ang bata sa wika ng
kanyang ka-kultura, unti-unti siyang
nahuhubog sa isip, gawi, dadamin at
karananasan ng mga ito—mula sa mga
pinakasimpleng kanta sa sanggol at
bugtong hanggang sa mga katas-taasang
katha at likha ng diwa at kaluluwa,
sining, agham at literatura.
Kaya nga balintuna, halimbawa, na ang
isang batang Pranses ay mag-aaral ng
kanyang sariling kultura sa loob ng
kanyang bansa sa Ingles o alinmang
wika.
Bawat bata, bawat tao ay isinasakultura,
pinadadaluyan ng kultura ang kanyang
ethnos, sa pamamagitan lamang ng
sariling wika
May tatlong (3) implikasyon ang gamit ng wika
bilang daluyan ng pagpapasakultura
a. ang isang tao ay maaaring matuto ng
maraming wika at sa ganito ay
mapapasama sa iba’t ibang kultura,
tulad halimbawa ng polyglot.
Gayunman, kahit matindi ang relasyon
ng polyglot sa lahat ng kulturang dala ng
mga wikang alam niya, ang mga
pagkawika-at-kulturang ito’y
mananatiling hiwalay sa loob ng
kanyang pagkatao at hindi kailanman
magkakahaluhalo, kahit may
“interperensiyang linggwistiko-kultural.
b. ang problema ng “partisipasyon”.
Ang pagkaalam ng wika ay
nangangahulugan ng pagiging
miyembro ng kultura nito. Ang tao ay
maaaring makiugali sa maraming
kultura. Datapwat ang pakikibahagi sa
mga kulturang ito ay hindi
nangangahulugan ng lubusang
partisipasyon sa lahat.
Walang taong makapag-uukol ng buong
panahon sa lahat ng kultura niyang
alam.
Isa o dalawang kultura lamang ang
mapagkakalooban niya ng buong
pagkatao, ang mabubuhusan niya ng
buong pagtangkilik at pagmamalasakit.
c. kung maaangkin ng isang kultura an
isang tao o grupo ng tao, hindi
mangyayari ito sa isang buong
kultura. Liban siguro kung ito’y
patay o kasalukuyang nilululon ng
isang napakalaking sibilisasyon bilang
isang sub-kultura bago lubusang
malusaw
Kung ang kultura man ay nakiki-ugnay
sa iba’t ibang kultura, ang tanging
dahilan ay ang pagkakatagpo at
pakikipagpalitan sa heyograpiya at
kasaysayan.
Ang pagkawika-at-kultura ay isang
kabuuang hindi mahahati o mapag-
hahati-hati.
3. Bukod sa pandaluyang gamit sa
pagpapasakultura ng mga kasapi ng
isang ethnos, wika ang tanging paraan
din upang mapayaman, mapalawak at
mapaunlad ang sariling kultura
Bunga ng pagiging impukan-kuhanan ng
wika, nagaganap ito, higit sa lahat, sa
pamamagitan ng partisipasyon at
interaksiyon ng bawat isa.
Wika ng daluyan ng kultura, hindi
lamang tungo at mula sa tao bilang
mapanlikhang tagaganap at taga-ambag
sa kinabibilangang kultura kundi mula,
at bilang ganti, at kakikilanlang ambag
sa sangkatauhan at sa kasaysayang
pandaigdig, tungo sa ibang pagkawika-
at-kultura.
Walang makapagpapakilala sa isang
kultura kundi ang nalikha nito sa sariling
wika
Sa wikang Filipino iniingatan ang
malaking bahagi ng nakaraan, lalo na
mula noong mabuo ang lipunan at
estadong Pilipino, hindi lamang sa mga
dokumentong personal, opisyal o
panliteratura kundi maging sa
bokabularyo mismo ng wika
Nakalakag din sa Filipino ang malaking
parte ng kaalaman ng lipunan lalo na
iyong makabuluhan sa nakararami.
Ang pinakapruweba nito ay ang
paggamit ng bayan sa wikang Filipino sa
lahat ng larangan ng buhay na walang
kinalaman aspektong dulot ng sistema
ng edukasyon sa wikang Ingles.
Para maging epektibo sa kani-kanilang
trabaho, hindi kailangang mag-Ingles pa
ang magsasaka, mekaniko, mangingisda,
tindera, maglalako, tsuper,
manggagawa, at iba pang tunay na
tagapagpagalaw ng buhay-lipunan.
Ang mga nag-oopisina sa Makati,
Filipino rin ang palasak na pananalita,
bagama’t napipilitan ang lahat na isulat
ang mga opisyal na sulat komunikasyon
sa Ingles, na kadalasa’y bali-bali o
pauga-uga.
Kalimitan, ang kaalamang itong dala ng
Pilipino tungkol sa kabuhayan at
pamumuhay ng lahat ay kaila sa mga
“edukado” sa Ingles, na dahil dito ay
nahihirapang iangkop ang kanilang
nalalaman sa pangangailangan ng bayan.
Sila ay napapalayo hindi lamang sa
pagkakultura-at-wika kundi sa mga
problema mismo sa lipunan
Sila ay napapalayo hindi lamang sa
pagkakultura-at-wika kundi sa mga
problema mismo sa lipunan:
Ang kawalan ng epekto ng mga
“intelektuwal” ay lalong lumulubha
dahil sa pagkakalayo sa sariling kultura,
ang pinakamasaklap na uri ng
pagkatiwalag o alyenasyon
Mahalagang bigyang-diin ang
katotohanang pati na sa pag-Ingles natin,
ang ugali at damdaming napapaloob sa
ating wika ay namamayani pa rin sa
personalidad ng nagsasalita
Nagpapahiwatig ito na hindi kailanman
makapapasok ang Ingles sa katauhang
Pilipino sapagkat ang mga gawi at
damdaming nakabalangkas sa ating wika
ang siyang nasa buod nito.
Ganito rin sa pag-iisip at kaisipan
Ang pinakamahalagang katibayan nito
ay ang pangyayaring lahat ng
“karaniwan” at pang-araw-araw na
komunikasyon (ibig sabihi’y iyong
pasalita at hindi tungkol sa
burokrasyang mana natin sa mga
Amerikano) ay isinasagawa, higit sa
lahat sa Filipino
Kapuna-puna’y nagaganap ito sa lalo na
sa mga Pilipino sa ibayong-dagat, dahil
marahil doon nila direktang nalalaman
ang kaibahan ng isip-Pilipino sa ibang
kabuuang kultural
Ang pagpapahalaga, ang pagpapalalim
at pagpapalawak ng mga konseptong
taal sa ating wikang Pambansa (at sa
mga wikang katutubo sa ating lipunan
bilang tagapagpalawak at
tagapagpayaman) ay magiging batayan
hindi lamang ng pagpapahayag ng
sariling pilospiya at pananaw sa daigdig
at kalikasan, kundi alinmang tunay na
 orihinal na ambag sa paglilinang ng
kaisipang unibersal.
ARALIN 2: ANG PANGANGANIB NG
WIKA AT ANG MGA NAMAMATAY NA
WIKA
Ano ang nanganganib na wika (endangered
language)?
 Nanganganib ang isang wika kapag
hindi na ito ginagamit ng mga
nagsasalita nito, pabawas nang pabawas
ang mga domeyn na pinaggagamitan
nila nito, pakaunti nang pakaunti ang
mga rehistro at paraan ng pagsasalitang
pinaggagamitan nila nito, at hindi na
nila ito ipinapasa sa susunod na mga
henerasyon (UNESCO).
Kailan naglalaho
ang isang wika?
Banta sa isang wika ang mga panlabas na
puwersa gaya ng pagpapasunod militar,
ekonomiko, relihiyoso, kultural o edukasyonal.
Banta din ang mga panloob na puwersa gaya ng
negatibong pagtingin ng isang komunidad sa
kanilang sariling wika.
pinagbabawalan ng batas na ilimbag o
pormal na ituro ang kanilang katutubong
wika.
Kailan naglalaho
ang isang wika
Sa kasalukuyan, nawawala ang mga
tradisyonal na paraan ng pamumuhay at
lumalakas ang presyur na magsalita ng
dominanteng wika sa paniniwalang ito ang
paraan upang lubos na makabahagi sa isang
lipunan at magtamo ng kaunlarang
pangkabuhayan. Epekto ito ng dumadalas na
migrasyon at bumibilis na urbanisasyon.

 Pinaniniwalaang maglalaho o mae- Paano naglalaho

extinct na ang isang nanganganib na
wika sa di-malayong hinaharap
(Linguistic Society of America).
Kailan naglalaho
ang isang wika?
Ayon sa UNESCO, naglalaho ang isang wika
kapag:
Naglalaho ang mga taong nagsasalita nito o
kapag lumilipat sila sa pagsasalita ng ibang wika
(karaniwan, sa wikang gamit ng isang mas
malaki o makapangyarihang pangkat).
Hal., mga tagalalawigan na lumipat sa Maynila,
iniwan ang katutubong wika nila at nagsimulang
gumamit na ng Tagalog
ang isang wika?
1. Genocide o malawakang pagpatay. Hal.,
noong puksain ng mga mananakop na
Europeo ang mga mamamayan ng
Tasmania, di-mabilang ang mga wikang
naglaho
2. Presyur na pumaloob sa isang mas malaki o
makapangyarihang grupo. Hal., itinuro sa
mga mamamayan ng Greenland ang wikang
Danish kasabay ng pagkatuto ng katutubong
wika nilang Kalaallisut. May higit na
oportunidad sa Denmark ang marunong ng
Danish.
3. Presyur na kalimutan ang sariling wika at
ang pagkakakilanlan etniko o kultural. Hal.,
ang mga katutubong Kurd sa Turkey ay

Ano ang isang wikang naglaho o patay na?
Naglaho o patay na ang isang wika kapag hindi
na ito ang unang wikang natutuhan ng mga
sanggol sa kanilang tahanan at may limang
dekada nang patay ang huling taong natuto ng
wika sa gayong paraan.
Ilang wika na ba ang naglaho?
- Imposibleng mataya ang kabuuang
bilang ng mga wikang naglaho na sa
tanang kasaysayan ng tao bagamat may
pagtataya ang mga lingguwista sa ilang
rehiyon:
- Europa at Asya Minor (75 wika)
- Estados Unidos (115 wika sa nakalipas
na limang siglo)
Mga Implikasyon ng Pagkamatay ng Wika
1. Pagkawala ng sosyal o kultural na
pagkakakilanlan
Malaking bahagi ng buhay kultural,
espirituwal at intelektuwal ng isang lahi
ay nararanasan nila sa pamamagitan ng
kanilang wika. Kung mamamatay ang
wikang iyon, kailangang tumbasan ang
mga karanasang iyon sa ibang wika na
hindi kumakatawan sa kung sino silang
talaga.
2. Pagkawala ng kaalaman
Kasabay ng paglalaho ng isang wika ay
ang pirming pagkawala ng karunungan,
kasaysayan o kulturang tinataglay nito.
Tandaan, impukan-hanguan ng isang
kultura ang wika.
Mas kaunting wika ang nariyan para
pag-aralan, mas limitado ang pag-
unawang magagawa sa pag-iisip ng tao.
Mga Pagsisikap na Mailigtas ang mga Wika
Paano maililigtas ang isang nanganganib na
wika?
 Para sa UNESCO, ang
pinakamahalagang magagawa upang
mailigtas ang isang wika ay ang
paglikha ng mga paborableng kondisyon
upang magamit ng mga tao ang kanilang
unang wika at maituro nila ito sa
susunod na mga henerasyon.
 Paglikha ng mga pambansang polisiya
na kumikilala at nangangalaga sa mga
wikang minorya
 Pagtatatag ng sistemang pang-
edukasyon na nagsusulong sa pagtuturo
ng unang wika (mother tongue)
 Malikhaing kolaborasyon sa pagitan ng
mga miyembro ng komunidad at mga
lingguwista upang makabuo ng sistema
ng pagsulat at pormal na paraan ng
pagtuturo ng wika.
 Ang pinakamahalagang salik ay ang
pagtingin ng mga miyembro ng
komunidad sa sarili nilang wika kaya
mahalagang lumikha ng isang
kapaligirang sosyal at politikal na
humihikayat ng multilingguwalismo at
paggalang sa mga wika ng minorya.
 Dapat makita na ang paggamit ng mga
wikang minorya ay isang kalakasan sa
halip na kahinaan.
1. Pagtatatag ng isang ahensiyang
pangwika, ang Komisyon sa Wikang
Filipino (KWF)
a. Pagtatatag ng mga Bahay at
Bantayog-Wika
b. Pangangasiwa ng mga
Akademikong Pagtitipon na
Nagtataguyod ng Pangangalaga ng
mga Katutubong Wika
c. Etnolongguwistikong Pagmamapa at
mga Saliksik Pangwika
2. Pagpapatupad ng Republic Act No.
10533 (An Act Enhancing the
Philippine Basic Education System by
Strengthening Its Curriculum and
Increasing the Number of Years for
Basic Education, Appropriating
 Funds Therefor and for Other Ang mga sumusunod ay tugon sa paglinang Ang AMBAGAN: MGA SALITA MULA SA
Purposes) Filipino bilang wikang pambansa: IBA’T IBANG WIKA SA FILIPINAS ay isa sa
mga tugon upang mapagyaman ang wikang
3. Pagpapatupad ng Republic Act No. 1. Paggamit ng iba pang wikang umiiral sa Filipino. Layunin nitong mapasimula at
10533 (An Act Enhancing the Pilipinas kabilang ang mga WIKANG mapabilis ang pagpapayaman ng wikang
Philippine Basic Education System by KATUTUBO Filipino batay sa umiiral na mga wikang
Strengthening Its Curriculum and 2. Pag-iral ng ahenisyang pangwika. katutubo sa Filipinas
Increasing the Number of Years for
Basic Education, Appropriating Mayaman ang wikang Filipino sa mga
Katutubo
Funds Therefor and for Other katutubong salita na magagamit sa paglinang at
Purposes) 1. madalas nakatira sa relatibong maliliit na pagpapayaman ng ating kultura (Marasigan, et
mga komunidad; alam pa kung paano al., 2018).
4. Pagpapatupad ng patakarang mamuhay sa lupa labas ng modernong
industriyal na imprastraktura; Ang pambansang wikang tinatawag na Filipino
pangwika na titiyak ng pangangalaga ay isang kumbinyenteng kasangkapan para sa
sa isang nanganganib na wika (hal., sa 2. may sariling wika na kumakatawan sa
napakaraming ugnayan sa lupang ninuno, pakikipagtalastasan ng mga grupong etniko.
Auckland, New Zealand, itinatakda Maaarimg magtungo sa alin mang lugar sa bansa
ang tumbasang Ingles-Maori sa ekolohiya, mitolohiya, at mga kuwentong
bumubuo sa isang masalimuot na at makipag-usap sa kapwa Pilipino sa
anumang publikong paskil upang pamamagitan ng wikang ito.
matiyak na mapananatili sa kosmolohiya;
kamalayan ng mga mamamayan ang 3. napananatili ang mga natatanging tradisyong Kung gayon, hindi Tagalog ang pambansang
katutubong wika) kultural; wika at hindi lang Tagalog ang mga salitang
4. at kumikilala sa kanilang sarili bilang naiiba ginagamit sa pagbuo ng pambansang wika– ang
sa nakararami. Sa pangkaraniwang diskurso, Filipino.
ang salitang katutubo ay kadalasang may
2019: Pandaigdigang Taon ng mga estereotipikal na pakahulugan bilang GAMIT NG WALONG BAGONG TITIK
Katutubong Wika “primitibo,” “paurong,” o di kaya’y “napag-
iwanan ng panahon.” Isang radikal na pagbabago sa pagbaybay na
pasulat ang paggamit ng walong (8) dagdag na
Aralin 3: Ang Filipino Bilang Wikang Ang wika mismo ang patunay ng ating titik sa modernisadong alpabeto: C, F, J, Ñ, Q,
Pambansa katutubong kultura. Isang wika itong patuloy na V, X, Z.
nabuhay sa kabila ng mahabang pananakop at
Artikulo XIV, Seksiyon 6 ng Saligang Batas nagtataglay ng kaalaman at katarungan ng lahi. Pangunahing gamit ng mga ito ang pagpapanatili
1987 Ngunit kailangan pang payabungin ang wika. ng mga kahawig na tunog sa pagsulat ng mga
Tulad ng atas sa Konstitusyong 1987, kailangan salita mula sa mga katutubong wika ng Filipinas.
Ang wikang pambansa ng Pilipinas ay Filipino. nitong ilahok ang ibang katutubong mga wika ng Ang mga titik na F, J, V, at Z ay
Samantalang nililinang, ito ay dapat payabungin Filipinas upang ganap na matipon ang yaman at napakaimportante upang maigalang ang mga
at pagyamanin pa salig sa umiiral na wika sa salimuot ng kulturang Filipino (Almario, 2003) kahawig na tunog sa mga katutubong wika.
Pilipinas at sa iba pang mga wika.
Hindi tulad noong panahon ng abakada na ang
“Ifugaw” ay isinusulat na “Ipugaw” o ang
“Ivatan” ay isinusulat na “Ibatan.”
Adyendang pangwika ng komisyon nsa
wikang Filipino
Komisyon Sa Wikang Filipino (KWF)
- ang tanging ahensiyang pangwika ng
pamahalaan na naitatag sa bisa ng Batas
Republika 7104 noong ika-14 ng
Agosto, 1991
Tungkulin ng KWF:
1. magbalangkas ng mga patakaran, mga plano,
at mga programa upang matiyak ang higit
pang pagpapaunlad, pagpapayaman,
pagpapalaganap, at preserbasyon ng
Filipino at iba pang mga wika ng Pilipinas;
2. magpalaganap ng mga tuntunin, mga
regulasyon at mga patnubay upang
isakatuparan ang mga patakaran, mga plano
at mga programa nito;
3. magsagawa o makipagkontrata sa mga
pananaliksik at iba pang mga pag-aaral
upang isulong ang ebolusyon,
pagpapaunlad, pagpapayaman at sa dakong
huliý istandardisasyon ng Filipino at iba
pang mga wika ng Pilipinas. Saklaw nito
ang pagtitipon at pagsasaayos ng mga akda
para sa posibleng paglalakip nito mula sa
multilinggwal na diksyunaryo o ng mga
salita, mga parirala, mga idyom, mga
koteysyon, mga salawikain at iba pang mga
wika na sa kasalukuyan ay karaniwang 3. Pagbuo, pagpapatupad, at pagsubaybay ng
ginagamit o nakasama na sa lingua franca; patakarang pangwika
4. magpanukala ng mga patnubay at mga Bumuo, magpatupad, at magmonitor ng
istandard para sa mga anyuing lingguwistiko patakarang pangwika batay sa malawak na
at mga ekspresyon sa lahat ng opisyal na saliksik at ugnayan sa mga pangunahing
mga komunikasyon, publikasyon, teksbuk, kasangkot (stakeholders)
at iba pang materyales sa pagbasa at
pagtuturo.
Bisyon at Misyon ng KWF:
Bisyon: Wikang Filipino: Wika ng Dangal at
Kaunlaran
Misyon: Itaguyod ang patuloy na pag-unlad at
paggamit ng Filipino bilang wikang pambansa
habang pinangangalagaan ang mga wikang
katutubo ng Filipinas tungo sa pagkakaunawaan,
pagkakaisa, at kaunlaran ng sambayanang
Filipino
ADYENDANG PANGWIKA NG KWF
1. Pagpapalaganap at pagpapaunlad ng wikang
Filipino
Maiangat ang antas ng kahusayan at
pagpapalaganap sa paggamit ng wikang
Filipino at mga wika ng Filipinas sa iba’t
ibang larang ng karunungan at sektor ng
lipunan
2. Pagpapaigting at pagpapalawig ng saliksik
Magsagawa ng pananaliksik sa wikang
Filipino, mga wika ng Filipinas, at sa iba’t
ibang disiplina
MGA BATAS, KAUTUSAN,MEMORANDUM
AT SIRKULAR NA MAY KINALAMAN SA
WIKANG PAMBANSA
1. Art. XIV, sek. 3 ng Saligang Batas
(1935)
“… ang kongreso ay gagawa ng mga
hakbang tungo sa pagkakaroon ng
isang wikang pambansa na ibabatay sa
isa sa umiiral na katutubong wika.”
2. Batas ng Komonwelt 184 (1936)
Lumikha ng isang lupon at itinatakda
ang mga kapangyarihan nito, kabilang
na rito ang pagpili ng isang katutubong
wika na siyang pagbabatayan ng wikang
pambansa.
3. Kautusan Tagapagpaganap blg. 134
(1937)
Ipinahayag na ang Tagalog ang siyang
pagbabatayan ng wikang pambansa ng
Pilipinas.
4. Kautusan Tagapagpaganap blg. 236
(1940)
Nagbigay pahintulot sa paglimbag ng
isang diksyunaryo at ng balarila ng
wikang pambansa sa mga paaralan ,
pambayan man o pribado.
5. Batas ng Komonwelt blg. 570 (1946)
Pinagtibay na ang wikang pambansa ng
Pilipinas ay maging isa sa mga wikang
opisyal ng Pilipinas.
6. Proklama blg. 12 (1954)
Nilagdaan ni Pang. Ramon Magsaysay
na nagpapahayag ng pagdiriwang ng
Linggo ng Wika simula sa Marso 29
hanggang Abril 4 ayon sa mungkahi ng
Surian ng Wikang Pambansa.
7. Proklama blg. 186 (1955)
Nilagdaan ni Pang. Ramon Magsaysay
at sinususugan ang proklama blg. 12,
1954.
Itinakda ang pagdiriwang ng Linggo ng
Wikang Pambansa simula sa ika-13
hanggang ika-19 ng Agosto taun-taon (
sa kasalukuyan ito ay hinihirang bilang
Buwan ng Wikang Pambansa).
8. Kautusan Pangkagawaran blg. 7 s.
1959
Nilagdaan ni Kal. Jose E. Romero at
itinagubilin na kailanman at ang
tinutukoy ay ang wikang pambansa ,
ang salitang Pilipino ay siyang itatawag.
9. Kautusan Pangkagawaran blg. 24, s.
1962
Nilagdaan ni Kal. Alejandro Roces at
nag-uutos na simula sa taong-aralan
1963-64, ang mga sertipiko at diploma
ng pagtatapos ay ipalimbag sa wikang
Pilipino.
10. Kautusan Tagapagpaganap blg. 60 s.
1963
Nilagdaan ni Pang. Diosdado
Macapagal na nag-uutos na awitin ang
Pambansang Awit sa titik nitong
Pilipino.
11. Kautusan Tagpagpaganp blg. 96 s.
1967
Nilagdaan ni Pang. Ferdinand Marcos at
nagtatadhana na ang lahat ng edipisyo,
gusali at tanggapan ng pamahalaan ay
pangalanan sa Pilipino
12. Memorandum Sirkular blg. 172 (1968)
Nilagdaan ni Kal. Tagapagpaganap
Raphael Salas at ipinag-uutos na ang
mga “letter head” ng mga tanggapan ng
pamahalaan ay isulat sa Pilipino, kalakip
ang kaukulang teksto sa Ingles. Ipinag-
uutos din na ang pormularyo sa
panunumpa sa tungkulin ng mga pinuno
at kawani ng pamahalaan ay sa Pilipino
gagawin.
13. Memorandum Sirkular 199 (1968)
Itinatagubilin ang pagdalo sa seminar sa
Pilipino ng mga kawani ng pamahalaan.
Ang seminar ay idaraos ng Surian ng
Wikang Pambansa sa iba’t ibang purok
linggwistika ng kapuluan.
14. Kautusan Tagapagpaganap blg.
187 (1969)
Nilagdaan ni Pang. Marcos at nag-uutos
sa lahat ng kagawaran, kawanihan,
tanggapan at iba pang sangay ng
pamahalaan na gamitin ang wikang
Pilipino hangga’t maari sa Linggo ng
Wikang Pambansa at pagkaraan man
nito sa lahat ng komunikasyon at
transaksyon.
15. Memorandum Sirkular blg. 384
(1970)
Pinalabas ni Kal. Tagapagpaganap
Alejandro Melchor na nagtatalaga ng
mga may kakayahang tauhan upang
mamahala ng lahat ng komunikasyon sa
Pilipino sa lahat ng kagawaran,
kawanihan, tanggapan at iba pang
sangay ng pamahalaan kabilang ang
mga korporasyong pag-aari o kontrolado
ng pamahalaan.
16. Kautusan Tagapagpaganap blg.
304 (1971)
Nilagdaan ni Pang. Marcos na
nagbabalik sa dating kayarian ng Surian
ng Wikang Pambansa at nililiwanag ang
mga kapangyarihan at tungkulin nito.
17. Atas ng Pangulo blg. 73 (1972)
Nilagdaan ni Pang. Marcos at nag-aatas
sa Surian ng Wikang Pambansa na
isalin ang Saligang Batas sa mga
wikang sinasalita ng may limampung
libong (50,000) mamamayan alinsunod
sa probisyhon ng Saligang Batas Art.
XV Sek. 3.
18. Agosto 7, 1973-
Nilikha ng Pambansang Lupon ng
Edukasyon ang resolusyong nagsasaad
na gagamiting midyum ng pgtuturo mula
sa antas ng elementarya hanggang
tersyarya sa lahat ng paaralang
pambayan o pribado na sisimulan sa
taong aralan 1974-7.
19. Kautusan Pangkagawaran blg. 25
(1974)
Nilagdaan ni Kal. Juan Manuel ng
Kagawaran ng Edukasyon at Kultura,
na nagtatakda ng mga panuntunan sa
pagpapatupad ng patakarang
edukasyong baylinggwal sa lahat ng
kolehiyo at pamantasan.
20. Memorandum Pangkagawaran
blg. 194 s. 1976
Nilagdaan ni Kal. Juan Manuel na
itinatagubilin sa mga guro ang mga
bagong tuntunin sa ortograpiyang
Filipino.
21. Order Pangkagawaran Blg. 22, s.
1987
Na ipinalabas ni Kal. Lourdes R,
Quisumbing na tumutukoy sa paggamit
ng katagang “Filipino” sa Pagtukoy sa
Wikang Pambansa ng Pilipinas
22. Kautusang Pangkagawaran Blg.
81, s. 1987
Ay ipinalabas ni Kal. Lourdes R,
Quisimbing ang atas ukol sa “Ang
Alpabeto at Patnubay sa Ispeling ng
Wikang Filipino”, kalakip ng Kautusang
Pangkagawaran Blg. 81, s. 1987
23. Ang Kautusang Tagapagpaganap
Blg.335
Ay ipinalabas at niagdaan ni Pangulong
Corazon Aquino na nagtatadhana ng
paglikha ng Komisyong Pangwika na
siyang magpapatuloy ng pag-aaral ng
Filipino. Gayon din, pinagtibay ang
paggamit ng Filipino bilang midyum ng
pagtuturo sa mga paaralan sa mga
piling asignatura.
24. Nilagdaan ng Tagapangulo
Ponciano B.P. Pineda et.al, ang
Kapasyahan Blg 1-95
Kapasyahang humihiling sa Technical
Panel on Humanities, Social Sciences
and Communication Education ng
CHED, na muling isaalang-alang, at
rebisahin ang itinakdang academic units
para sa Wikang Filipino sa General
Education Curriculum.
25. Proklamasyon Blg, 1041
Nagpapahayag ng taunang pagdiriwang
tuwing Agosto 1-31 Bilang Buwan ng
Wikang Pambansa na nilagdaan nina
Pangulong Fidel V. Ramos at Kalihim
Tagapagpaganap Ruben D. Torres.