1/2

unfinished -Adonel Myzyri-

Ndërtimi informal është një nga fenomen-
et më të përhapura të ndodhura në ter-
ritorin e Shqipërisë pas viteve 90. Nisur
kjo nga mungesa e kontrollit mbi territor
dhe nevojat për strehim, informaliteti u
kthye në mendim praktik të shoqërisë. E
ndodhur në mungesë të një baze ligjore,
ekonomie në luhatje të forta dhe rend të
trazuar publik, ky fenomen pati një shtrirje
në masë të madhe në të gjithë territorin
e republikës, kryesisht ne zonat urbane,
përgjatë rrugëve kryesore dhe zonës së
bregdetit. E konsideruar si një migrim nga
zonat rurale drejt urbanizimit, një nevojë
për të qenë më pranë shërbimeve dhe
mundësive te reja për punë dhe strehim,
kjo menyre e zhvillimit te territorit hodhi
poshte principet e të ndërtuarit në epokën
e lënë pas. Mundesitë e reja të tregut të
mbeshtetura në incentivën private, nxi-
ti shumë familje për të krijuar një jetë të
re, të shkëputur nga tradita dhe menyra
e vjetër e organizimit shoqëror. Përplasja
mes deshirës së këtyre kolonizatorëve të
arterieve urbane dhe një tregu të brishtë,
të pashoqëruar me strukturë stabile
apo analizë për të mundësuar një qen-
drueshmëri, solli braktisjen e shumë prej
strukturave të nisura. Sot, kur fenomeni
është ndërprerë dhe analiza e territorit
tregon fakte mbi dëmin që kjo mënyrë të
përdorimit të tij ka sjellë në ekonominë e
vendit, lind pyetja nësë mundet që këto
objekte të përfaqësojnë me tepër se
thjesht një imazh bezdisës.
Prezantimi me problematiken

Ceshtja e objektit te paperfunduar

Madhesia dhe shtrirja e problematikes

Te dhena numerike mbi koston totale te investimit

Te dhena numerike mbi numrin dhe siperfaqet e objekteve.
Te dhena mbi kategorite fillestare te funksionit.
Numrin e objekteve në zona rurale dhe urbane

Arsyet e problematikes

Nevojat per strehim (aspekti social i baneses)

Baza ligjore ne vite (90-2013)
Indikacionet e tregut te lire ne territorin e ndertuar
Derdhja drejt kanaleve rrugore, si orientim tregu, prezence fizike ne arteriet
lidhese
Raporti me pronen private
Raporti me lidhjet familiare (objekti i ri ne prone private si shkeputje nga
grupimet familjare )
Informale

Informalizmi sipas teorive

Raporti formal dhe informal ne Shqiperi
Kostot e te qenit formal (etapat ligjore)
Struktura si zaptim i territorit
Formalizimi pas ndertimit
Raporti i objektit me territorin juridik (toke bujqesore, zone urbane, ujem-
bledhes)

Vernakularizmi post 90

Raporti investim/planifikim
Ndertimi si shprehi e urgjences per prezence individuale
Procesi ndertimor
Materialet ndertimore
Krahasimi i objekteve ne lokacione te ndryshme ne tiparet ndertimore dhe
dimensionale.
Tiparet ndertimore ne raport me funksionet
Teknologjia ndertimore
Ndertimi aktual dhe aspekti tipologjik

Shkalla e objektit

Format gjeometrike

Raporti strukture/territor

Raporti strukture/peizazh

Raporti strukture/lokacion

Raporti lokacion/funksion

Raporti funksion/perdorim

Raporti perdorim/territor
Karakteristikat e perbashketa te ndertimeve spontane pavaresisht pozicionit dhe periudhes.

Ndertime pa projekt profesional

Dizanj i perdoruesve te nderteses
Shprehi e nevojave bazike ne planimetri.
Nuk krijojne marredhenje me kontekstin.
Ndertime autoreferenciale.
Konstruksion i rende B/a
Prezenca e fitilave ne tarace

Shtesat dhe kioskat

Ndertimet Suburbane
Ndertimet pegjate rrugeve
Zonat rurale
Nga libri i Velos -Ne komunizem territori uzurpohej nga
bunkeret dhe tunelet, ndersa ne demokraci nga ngreh-
inat private. Ne renien e regjimeve ideologjike, zgjohet
nje energji kaotike qe refuzon dhe hedh ne akuze cdo
te mire publike, duke glorifikuar individualizmin.