Professional Documents
Culture Documents
Metilen Mavisi
Metilen Mavisi
MAKALE
A
bulunan farklı agrega üreticilerinden temin edilmiştir. Beton
gregalar, beton yapımında çimento ve su ile birlikte kompozisyonlarında kırma kum ile birlikte kullanılan iri agre-
FARKLI METİLEN MAVİSİ DEĞERLERİNE SAHİP KIRMA kullanılan kum, çakıl, kırma taş gibi iri taneli malze-
melerdir. Beton hacminin % 75’i agrega tarafından
ga, tek kaynaktan temin edilerek, dozajı sabit tutulmuş ve tek
değişkenin farklı metilen mavisi değerlerine sahip kırma kum
KUMLARIN KARAKTERİZASYONU ve BETON ÜZERİNDEKİ oluşturulmaktadır [1]. Agregaların türü ve gradasyonu, beton
özellikleri ve performansı üzerinde önemli bir etkiye sahiptir
olması sağlanmıştır.
METHYLENE BLUE VALUE AND EFFECTS ON CONCRETE si ölçümleri için, metilen mavisi test metodu, basit ve geniş
değer yelpazesinde kolay uygulanabilir, titrasyon metotlarına
fazla boya çözeltisi ilavesi yapılmaksızın karıştırmaya devam
edilir ve 1 dakika aralıklarla leke deneyleri yapılır. Hale ilk 4
PERFORMANCE göre daha az zaman kaybettiren bir metottur [8]. dakika kaybolursa, 5 ml daha boya çözeltisi ilave edilir. Hale,
beşinci dakikada kaybolursa, sadece 2 ml boya çözeltisi ilave
ABSTRACT 2. MATERYAL VE METOD edilir. Kullanılan toplam boya hacmi kaydedilir (V1). Metilen
Aggregates that are used for concrete production, form nearly 70–80 vol. % of concrete design. In Bu çalışmada kullanılan agregalar, çimento ve kimyasal katkı mavisi değeri aşağıdaki formül ile hesaplanır:
aggregate composition that is used, the biggest portion belongs to crushed sand due to cost advantage. karakterize edilmiş uygulanan beton deneyleri için hazırlanan MB = (V1/M1)*10
For this reason, the level of pollution of crushed sand, in addition to being one of the parameters that karışım oranları verilmiştir.
affects the quality of concrete, is an extremely important value in terms of creating additive design MB : Metilen mavisi değeri
for chemical additive designers. Determination of the pollution level of fine material, methylene blue
2.1 Agregalar M1 : Deney numunesi kısmının kütlesi, g
test method is used because of simplicity and rapidity. In this research, besides using methylene blue
test method, X-Ray Fluoresans Spectroscopy and Fourier Transform Infrared Spectroscopy techniques Çalışmada, beş farklı metilen mavisi değerine sahip kalker
V1 : İlave edilen boya çözeltisinin toplam hacmi, ml [9]
have been used to characterize the pollution level of crushed sand and the effects of variable pollution
levels on concrete has been investigated. Deneysel çalışmada kullanılan kırma kumların metilen mavi-
si değerleri ve bazı fiziksel özellikleri Tablo 1’de gösterilmek-
Keywords: Concrete, aggregate, crushed sand, methylene blue, spectroscopy
tedir. Bu özelliklerden agregaların özgül ağırlığı ve su emme
İletişim yazarı
*
oranları TS EN 1097-6 ve tane boyut dağılımı ile çok ince
madde içeriği TS EN 933-9’a göre belirlenmiştir. İri agregalar
Geliş tarihi : 22.01.2014 için aynı standartlar uygulanarak elde edilen fiziksel özellik-
Kabul tarihi : 14.02.2014 ler ise Tablo 2’de verilmektedir.
Cilt: 55
Sayı: 649 74 Mühendis ve Makina Mühendis ve Makina 75 Cilt: 55
Sayı: 649
Farklı Metilen Mavisi Değerlerine Sahip Kırma Kumların Karakterizasyonu ve Beton Üzerindeki Etkileri Uğur Erşen Şenbil, Ömer Bağdatlı, Kemal Köseoğlu, Özge Andiç Çakır
Tablo 1. Deneysel Çalışmalarda Kullanılan Kırma Kumların Fiziksel Özellikleri ve Metilen Mavisi Deney Sonuçları 2.1.3 Deneysel Çalışmalarda Kullanılan Kırma Kumların kans Aralığı 4000 – 375 cm-1. Kullanılan yazılım OPUS 7.0.
KK 1 KK 2 KK 3 KK 4 KK 5 FT-IR Spektrumları
Farklı metilen mavisi değerlerine sahip kırma kumların kuru
Metilen Mavisi Değeri 0,34 1,01 1,61 3,03 5,92 Analizlerde kullanılan Fourier Dönüşüm Kızılötesi Spektro- olarak çekilen spektrumları Şekil 2 ve Şekil 3'te verilmekte-
metresi Bruker Alpha-ATR. Kristal türü: Elmas. Çalışma fre- dir.
Özgül Ağırlık (g/cm ) 3
2,63 2,66 2,61 2,63 2,68
Su Emme Oranı (%) 1,00 0,80 1,80 1,60 0,50
Tane Dağılımı ve İnce Madde Miktarı (% Geçen)
(Elek Boyutu)
4 mm 98 97 92 94 81
2 mm 69 70 67 66 64
1 mm 44 46 49 41 45
0,5 26 28 37 26 30
0,25 15 20 29 19 20
0,125 9 11 23 14 11
0,063 7,9 9,4 17,5 11 9
İncelik Modülü 3,4 3,3 4,0 4,4 3,5
2.1.2 Deneysel Çalışmalarda Kullanılan Kırma Kumların kireçtaşı olduğu anlaşılmaktadır. Agregalarda az da olsa MgO
X-Ray Floresans Analiz Sonuçları bulunması dolomitin, Fe2O3 bulunması ise pirit, hematit veya
manyetit vs. gibi demir minerallerinin varlığına işaret etmek-
Farklı metilen mavisi değerlerine sahip kırma kumların oksit
tedir. SiO2 varlığı ise kil mineralleri ve kuvarstan kaynaklan-
yapısı Tablo 3’te verilmektedir. Agregaların oksit yapısından
maktadır [10].
Tablo 3. Farklı Metilen Mavisi Değerlerine Sahip Kırma Kumların Oksit Yapısı
SiO2 (%) Al2O3 (%) Fe2O3 (%) CaO (%) MgO (%) Na2O (%)
Cilt: 55
Sayı: 649 76 Mühendis ve Makina Mühendis ve Makina 77 Cilt: 55
Sayı: 649
Farklı Metilen Mavisi Değerlerine Sahip Kırma Kumların Karakterizasyonu ve Beton Üzerindeki Etkileri Uğur Erşen Şenbil, Ömer Bağdatlı, Kemal Köseoğlu, Özge Andiç Çakır
XRF sonuçlarında, metilen mavisi değeri yükseldikçe, kır- numaralı kırma kumda en şiddetliyken, Tablo 3’te bulunan sı- Tablo 7. İkinci Çalışmanın Karışım Dizaynı
ma kumların kimyasal yapılarında ciddi değişimler meydana raya göre şiddet giderek azalmaktadır.
Farklı MB Değerlerine Kırma
gelmektedir. Yapıyı oluşturan oksit miktarları değişmektedir. Çimento Kimyasal 1 No 2 No
No Sahip Kırma Kumlarla W/C Kum
MB değeri arttıkça, SiO2, Al2O3 ve Fe2O3 değerlerinde artma Dozajı (kg/m3) Katkı (%) (%) (%)
2.2 Çimento Yapılan Karışımlar (%)
gözlemlenmiştir. Bu nedenle ince malzemedeki kirliliği oluş-
turan yapıların silisyum, alüminyum ve demir oksitleri oldu- Deneysel çalışmalarda Marmara bölgesinde bulunan TS EN 1 MB: 0,34 320 0,55 1,2 53 19 28
ğu söylenebilir. 197-1 standardına uygun Nuh CEM I 42,5 R çimentosu kul- 2 MB: 1,01 320 0,56 1,2 53 19 28
lanılmıştır. Çimentonun kimyasal ve fiziksel özellikleri Tablo
Spektroskopik sonuçlar incelenecek olursa, MB değeri de- 3 MB: 1,61 320 0,62 1,2 53 19 28
4’te verilmektedir.
ğiştikçe yapıya bağlı olarak spektrumlarda da değişimler 4 MB: 3,03 320 0,68 1,2 53 19 28
gözlemleniyor. 950 – 1050 cm-1 aralığında pik veren SiO2, 4
2.3 Kimyasal Katkı 5 MB: 5,92 320 0,67 1,2 53 19 28
Tablo 4. Deneysel Çalışmalarda Kullanılan Çimentonun Kimyasal ve Fiziksel İdea yapı kimyasalları tarafından tasarlanıp hazırlanan, su
Özellikleri yasal katkının çalışabilirliği gözlemlenmiştir. Bu çalışmaya lirlenmiştir. Taze betonun gerçek birim hacim ağırlığı ölçüle-
azaltıcı/akışkanlaştırıcı İDEA MET-1 katkısı kullanılmıştır.
Özellikler CEM I 42,5 R ait beton karışım oranları Tablo 7’de verilmektedir. rek teorik birim hacim ağırlığı ile birlikte verilmiştir. Ayrıca
Katkının fizikokimyasal özellikleri Tablo 5’te verilmektedir.
sertleşmiş betonun 1, 7 ve 28 günlük basınç dayanımları be-
SO3 (%) 2,71 Katkı metilen mavisi değeri arttıkça düşen beton performan-
3. SONUÇLAR VE TARTIŞMA lirlenmiştir. Bu değerler birinci çalışma için Tablo 8’de, ikinci
MgO (%) 1,60 sını kompanze etmek amacıyla tasarlanmıştır. çalışma için ise Tablo 9’da verilmektedir.
Kızdırma Kaybı (%) 2,26 3.1 Birinci ve İkinci Çalışmanın Sonuçları
Çözünmeyen Kalıntı (%) 0,67 2.4 Deneysel Çalışma 3.2 Tartışma
Taze betonda 20±1 ortam sıcaklığında, 30 dakika aralıklarla
-
Cl (%) < 0,1 İki tip çalışma yapılmıştır: üç adet slump değeri ölçülmüş 60. dakikada hava içeriği be- Metilen mavisi değeri arttıkça ince malzemenin kirliliğinin
Na2O + 0,658 K2O (%) 0,41 Çalışma 1: Bu çalışmada kimyasal katkı kullanılmamıştır ve
Serbest Kireç (%) 1,22 kompozisyondaki tek değişken olan metilen mavisi değer- Tablo 8. Birinci Çalışmanın Sonuçları
Priz Başlangıcı (dk) 168 lerinin (kirlilik düzeylerinin) taze ve sertleşmiş betona olan
Hava Beton Basınç
Priz Sonu (dk) 209 etkilerini gözlemlemek hedeflenmiştir. 20±0,5 cm hedef kı- Sıcaklık Slump
İçeriği
Birim Ağırlık
Dayanımları
vam yakalamak için, sabit çimento dozajında, metilen mavisi
Özgül Ağırlık (g/cm3) 3.11
değeri arttıkça artan su ihtiyacına göre karışım suyu verilerek, No Karışımlar W/C 1 7 28
Hacim Genleşmesi (cm) 1.00 Ortam Beton 0’ 30’ 60’ 60’ Teorik Gerçek
taze beton ve sertleşmiş beton testleri yapılmıştır. Bu çalışma- gün gün gün
Özgül Yüzey (Blaine) 3722 ya ait beton karışım oranları Tablo 6’da verilmektedir. C
o
C
o
(cm) (cm) (cm) (%) (kg/m3) (kg/m3) Mpa Mpa Mpa
Litre Aralığı (cm /g)2
1012
Çalışma 2: 20±0,5 cm hedef kıvam için, çimento miktarı sa- 1 KK 1 (MB:0,34) 20,5 18,2 0,65 20,0 19,0 17,0 1,6 2309 2330 9,4 29,7 38,3
2 Günlük Dayanım (Mpa) 27.8
bit tutularak, % 1,2 dozajında kimyasal katkı kullanılmıştır. 2 KK 2 (MB:1,01) 20,6 18,4 0,68 20,0 18,0 15,5 1,4 2304 2312 9,0 27,1 35,4
7 Günlük Dayanım (Mpa) 45.2 Kimyasal katkı ile karışım suyunda meydana gelen azalma
3 KK 3 (MB: 1,61) 20,6 18,5 0,73 20,0 18,5 16,0 1,6 2274 2264 7,4 24,6 31,8
28 Günlük Dayanım (Mpa) 58.4 miktarları ölçülerek, artan metilen mavisi değerlerinde kim-
4 KK 4 (MB:3,03) 20,8 18,9 0,85 20,0 17,5 17,5 0,7 2242 2260 7,0 17,7 21,5
Tablo 5. Deneysel Çalışmalarda Kullanılan İDEA MET-1 Katkısının Kimyasal ve Fiziksel Analiz Değerleri 5 KK 5 (MB:5,92) 20,3 18,8 0,81 20,0 19,5 18,0 0,7 2210 2249 6,6 19,9 26,1
Yoğunluk (g/cm ) 3
pH Katı Madde Miktarı (%) Klorür İçeriği (%) Toplam Alkali Miktarı (%)
Tablo 9. İkinci Çalışmanın Sonuçları
İDEA
1.184 7.76 39.62 0.01 <5 Hava Beton Basınç
MET-1 Sıcaklık Slump Birim Ağırlık
İçeriği Dayanımları
Cilt: 55
Sayı: 649 78 Mühendis ve Makina Mühendis ve Makina 79 Cilt: 55
Sayı: 649
Farklı Metilen Mavisi Değerlerine Sahip Kırma Kumların Karakterizasyonu ve Beton Üzerindeki Etkileri
arttığını, metilen mavisi değeri azaldıkça kirliliğin azaldığı W. D. 2007. “Effects of Clays and Clay-sized Particles on
görülmektedir. Buna bağlı olarak hedef kıvamı yakalamak Concrete,” ICAR 15th Annual Symposium, USA.
için betonun su ihtiyacı artmakta, artan W/C oranı ile birlikte 3. Özbebek, H., Açık, H. 2011. “İnce Agregalarda Yapılan Me-
dayanımlar düşmektedir. Bu durum hem katkılı hem de katkı- tilen Mavisi ve Kum Eşdeğerliği Deney Sonuçlarının Beton
sız betonlarda gözlemlenmiştir. Özelliklerine ve Maliyetine Etkisi,” THBB Beton 2011 Hazır
Beton Kongresi, Türkiye.
Katkılı ve katkısız çalışmalar kıyaslandığında, kimyasal 4. Uluöz, S., Yakıt, E., Düzbasan, S. 2004. “Kırma Agregadaki
katkı kullanılan betonlarda W/C oranı, katkısız betona göre Taş Unu ve Kil Miktarının Beton Kalitesine Etkisi,” THBB
0,10 – 0,17 aralığında düşme göstermiştir. Katkılı betonlarda Beton 2004 Hazır Beton Kongresi, Türkiye.
gözlemlenen W/C oranlarındaki düşüş, 7 ve 28 günlük daya- 5. Rodrigues, F., Carvalho, T. M., Evangelista, L., Brito, J.
nımlarda katkısız betona göre sonuçların göre daha yüksek 2013. “Physicalechemical and Mineralogical Characteriza-
çıkmasını sağlamıştır. tion of Fine Aggregates From Construction and Demolition
Waste Recycling Plants,” Journal of Cleaner Production 52,
Her iki çalışmada da metilen mavisi değerlerinin betonun p.438-445, Portugal.
hava miktarlarına etkisi olmadığı gözlemlenmiştir.
6. Yükselen, Y., Kaya, A. 2008. “Suitability of the Methylene
Yapılan çalışmalarda kil ve silt gibi ince malzemelerin beton Blue Test for Surface Area, Cation Exchange Capacity and
performansına ciddi anlamda etkisi olduğu görülmektedir. Bu Swell Potential Determination of Clayey Soils,” Engineering
sebeple, agrega üreticilerinin kil ve silt gibi ince malzeme- Geology, 102, p. 38–45, Turkey.
lerin agregaya karışmasını önlemeye yönelik tedbirler alma- 7. Petkovsek, A., Macek, M., Pavsic, P., Bohar, F. 2010. “Fi-
ları gerekmektedir. Bunun yanında beton üreticileri agrega nes Characterization Through The Methylene Blue and Sand
Equivalent Test: Comprasion with Other Experimental Tech-
seçimine, üreteceği betonun kalitesi açısından son derece
niques and Application of Criteria to The Aggregate Quality
dikkat etmelidir. Bu seçim sırasında kırma kumların kimya-
Assessment,” Bull Eng Geol Environ, 69, p.561–574, Slove-
sal yapıları üzerine bilgi edinilmesi, büyük kolaylık ve fayda nia.
sağlayacaktır. Kırma kum karakterizasyonunda, metilen ma-
8. Hang, T. P., Brindley, G. W. 1969. Methylene Blue Absorp-
visi deneyinin yanı sıra, XRF ve de FT-IR gibi yöntemlerin sion by Clay Minerals: Determination of Surface Areas and
kullanılabileceği ve bu yöntemlerin konuya farklı bakış açısı Cation Exchange Capacities (Clay-organic Studies XVIII),
getireceği görülmektedir. Pergamon Press, vol. 18, p.203-212, Great Britain.
9. Şimşek, O. 2011. Beton Bileşenleri ve Beton Deneyleri, Seç-
KAYNAKÇA kin Yayıncılık, Türkiye.
1. Erdoğan, Y. T. 2010. Beton, METU Press Publishing Com- 10. Yılmaz, F., Koltka, S., Sabah, E. 2011. “Emirdağ-Adaçal
(Afyonkarahisar) Kireçtaşlarının Beton Agregaları Standar-
pany, Türkiye.
dına Uygunluğunun Araştırılması,” Afyon Kocatepe Univer-
2. Norwell, K. J., Stewart, G. J., Juenger, G. C. M., Fowler, sity Journal of Sciences, Türkiye.
Cilt: 55
Sayı: 649 80 Mühendis ve Makina