3/13/2023

Kahramanmaraş, 2023

Beton üretiminde kullanılan

Agregalar

Beton üretiminde kullanılan

agregalar

• Beton hacminin % 70-80

• Çimento fiyatının ≈%15’i

• 1 m3 betonda yaklaşık 1,7-1,9 ton agrega

• Betonda reaksiyona girmesi istenmeyen, doldurucu

malzeme

• Betonun hacimsel kararlılığını, rijitliğini, tokluğunu,

sertliğini, elastisite modülünü etkiler
 3/13/2023

Agrega Ocağı

Bilgi notu

Ocak Planlaması

Giriş Yüzey toprağı atıkları

Depo

Çalışma sahası Atık deposu

Sınır

Ayna

Temizlenmiş yüzey
Çukur tabanı
Bilgi notu

Ocak İşletmeciliği
Kırıcı şekli, tipi, gücü, yıpranması, bakımı

Yıkama biçimi,
sayısı
Çeneli kırıcı konik kırıcı darbeli kırıcı

Elek tipleri, sayısı, boyutları,

yıpranması, temizliği
Depolama şartları

Elek taşıma bantları

Bilgi notu
 3/13/2023

Agrega Üretim Prosesi

Izgaralı Besleyici

Çeneli
kırıcı Izgaralı Besleyici
Demir mıknatısı

Demir mıknatısı

Darbeli Kum
kırıcı üretici
makina

Titreşimli elek Titreşimli elek

Kum yıkama
Kum yıkama

https://www.lydhchina.com/aggregates_production_process/7.html Bilgi notu

Agrega Taşıma ve Depolama

Segregasyona, malzemelerin birbiriyle
veya yabancı maddelerle karışımına izin verilmemeli

Ayrı ayrı stoklama

Sıcaklık kontrolu
Drenaj

Bilgi notu

Agrega sınıfları
• Tane boyutu : İnce (< 4-5 mm), İri (>4-5 mm, < 32 mm)
• Özgül ağırlık: boşluksuz hacmin ağırlığı (jeolojik köken etkir)
Ağır (>2,9 gr/cm3), Normal, Hafif (<1,9 gr/cm3)

Birim ağırlık: görünen hacmin ağırlığı

Beton Birim Ağırlığı ve dayanımını etkiler. Betonun izolasyon, dolgu veya
taşıyıcılık özelliğini belirler
• Kaynak
Doğal agrega (jeolojik kökene bağlı)
Yapay agrega
YF Cürufu (metalurji endüstrisi atığı)
Uçucu kül (kömür yakılması sonucu oluşur)
Beton agregası geri dönüşümü
Genleştirilmiş kil ve şist
 3/13/2023

Radyasyon Geçirimsizliği
Ağır Beton (Agrega: magnetit, hematit, barit, demir,..)
(5000-6000 kg/m3) Nükleer enerji santrali

Hastane odaları

Applications of High Density Concrete in Preventing the

Impact of Radiation on Human Health, Al-Khafaji et al

Denizaltı boru hattı koruması

theconstructor.org Deniz petrol platformu yapısal stabilizasyonu Bilgi notu

Hafif Beton

izolasyon
Rehabilitasyon sırasında yolun zati ağırlığı
azaltılarak taşıma yük kapasitesi artırımı
Yangın dayanımı ve
düşük zati ağırlık

Prekast elemanların
nakliyatı, düşük inşaat
maliyeti
Bilgi notu
Yüzen beton ve yapı

Agrega Mineralojisi
• Volkanik (magmatik): erimiş kaya malzemelerinin soğuması ile oluşur. Soğuma
sırasında fazlar ayrılır ve kristal yada camsı matrisler oluşur. Tane boyutu soğuma
hızına bağlıdır.
• Metamorfik (başkalaşmış): sıcaklık ve basınç etkisinde
Sedimenter kayaç
• Sedimenter (tortul): varolan kayaçların erozyonu ve Anizotropik (zayıf
zayıf tane çökeltilerinin konsolidasyonu ile oluşur. düzlemler), değişken
Yüzeye yakındır dayanım, yüksek
boşluk oranı, yumuşak
Ör. Kireçtaşı, kumtaşı,
çört, dolomit, gre
magma Volkanik kayaç
Silika: %60
Atmosferik şartlar,
Demir oksit: %7
Erozyon/sedimentasyon
soğuma Magnezyum: %3.5 Erime/soğuma, Sıcaklık/basınç
Kireç: %5
Alkali: %7
Sert, yüksek Metamorfik kayaç
dayanımlı Değişken özellikler,
Ör. Granit, bazalt, oluşum sırasındaki
andezi,t siyenit, şartlara bağlı, çoğu sert
diorit, gabro ve yoğun yapıda
Ör. Mermer, şist, gnays,
amfibolit, kuvarsit
Bilgi notu
 3/13/2023

• Petrografik olarak uygun olmayan agregalar

– Mekanik dayanım düşük
– Don etkisine dayanıksız
– Suda sişerek hacmi genleşen
– Sülfat etkisi
– Alkali-agrega reaksiyonları Sağlam ve zayıf agregalı
betonlarda çatlak ilerlemesi
– Kimyasal kararsızlık

Agregada sülfat ve ASR hasarları

Influence of Aggregate Structure on Mode-III Interfacial
Fracture between Concrete and CFRP, Weimer et al

Agrega kenetlenme (aderans) etkisi

Assessing punching shear failure in reinforced concrete flat slabs

subjected to localised impact loading, micallef et al

Visual Inspection of Concrete, Gromicko et al

• Magmatik ve metamorfik kütleler ayrışmamışlarsa uygundur.

– Mikaşist yapraklı dokuda olduğundan kullanılmaz
– Kuvars (SiO2): polimorfları (aynı kimyasal bileşik, farklı özellik) vardır.
Aktif silis içeren kristobalit, tridimit, opal ve kalseduan gibi tortul,
riyolit, obsidyen gibi magmatik kütleler, çimento veya çevreden gelen
alkali oksitler (Na2O, K2O) ile tepkimeye girebilir (alkali-agrega
reaksiyonu)
– Feldspat (Al silikat+K+Na+Ca): su ve hava etkisiyle ayrışıp kile dönüşür.
Granit ve gnaysda bulunur.
– Klorit: çatlaklı yapıdadır, su alınca şişer
– Pirit (demir sülfür, FeS2): su etkisiyle ayrışarak demir oksit pasına ve
asit sülfiriğe dönüşür.
– Kil (hidrate aluminyum silikat): taneler arasında su tutar, hacim
genleşmesi oluşturur

• Tortul kütleler:
– Kalker (CaCO3 )ve dolomit (MgCa(CO3 )2): çimento ile aderansı iyidir. Kil
damarları varsa su alıp şişer, sakıncalıdır.
– Gre (kumtaşı): 0,02-2 mm boyutlu kum tanelerinin doğal çimento ile
yüksek basınçta sıkışması ile oluşur. Silisli çimentoya sahip olanlar
serttir. Marn ve şist gibi yumuşak greler dayanıklı değildir, şişer.
– Jips (CaSO4.2H2O) ve anidrit (CaSO4) sülfat içerdiklerinden sakıncalıdır.
 3/13/2023

Makro analiz

Bilgi notu

İnce kesit analizi

•Agrega cinsi, porozitesi,

reaktivitesi, arayüzeyi

• Kırmataşlar çoğunlukla CaCO3 içerir

• Doğal kumlar çoğunlukla SiO2 içerir

Bilgi notu

Polarize Mikroskop Işık, her yönde titreşim halindedir Bilgi notu

Filtreden geçtikten sonra

1 yönde titreşim yapan
bir ışın haline gelir

Işın bir malzemeye çaptığı

zaman bir kısmı yüzeyden yansır,
bir kısmı malzeme içinde ilerler

Işın içindeki farklı renkler, farklı dalga

boylarına sahiptir. Kristal içinde de
farklı açılarla, farklı yollardan ilerlerler
Işının ilerleme hızı ortama bağlıdır
Snell Kanunu: Çarpma açısı:θi İlerleme açısı:θr
sin(θi) / sin(θr) = vi / vr = nr / ni
vi ve vr : 2 farklı ortamda ışın hızı
ni ve nr : 2 farklı ortamın refraksiyon katsayısı

Farklı hızlarla ilerleyen ışın bileşenleri,

kristali terk ettiklerinde dalga boyları
arasındaki farka bağlı olarak farklı bir
renk alır
Michel-Levy tablosu:
Bu renk, kristalin tanımlanmasına yardımcı olur
 3/13/2023

Bilgi notu

Biomikritik kireçtaşı

Fosilce zengin, mikrokuvars ve pritli

Organik madde içeren breş

Demiroksit damarlı

Alkali-agrega reaksiyonları
Alkali-karbonat reaksiyonu
Dolomitlerin ve dolomitli kireçtaşlarının
dedolomitizasyonu sonucunda agrega tanelerinin hacim
artışı

Alkali-silika reaksiyonu
Agregadaki silikanın (SiO2) çözünerek alkali-silika
reaksiyonu sonucu jel oluşturmasıdır. Su ile uzun
dönem reaksiyon sonucunda genleşme olur. Boşlukları
doldurarak içbasınç ve çatlaklar oluşturur.

Bilgi notu

Boşluklu çört

Kalseduvan

Kalsedonik çört

Dolomitik
kireçtaşı
 3/13/2023

Alkali-silika Reaksiyonu (ASR)

Su
emme
Alkali Aktif Silis jel şişme
(K, Na)
malzemelerden/çevreden Agregadan

çatlak

Bilgi notu

Alkali silika testleri

Hızlı harç çubuğu testi (ASTM C1260)
Beton prizma testi (ASTM C1293)
Harç çubuk testi (ASTM C227)
Petrografik inceleme (ASTM C295)
Kimyasal metod (ASTM C289)

Bilgi notu
THE USE OF FOSSILS AND MINERAL SPECIFICITY IN FORENSIC CONCRETE PETROGRAPHY

PATTY, Tom S., Wiss, Janney, Elstner Associates, Inc, 13581 Pond Springs Rd., Suite 107, Austin, TX 78729,
tpatty@wje.com
Several species of marine microfossils found in crushed limestone coarse aggregates of Portland cement
concretes have been used in solving several disputes and litigation cases concerning the producers of the
concrete mix. The use of specific fossils unique to certain limestone deposits have proven worthy where the
source of concrete aggregates is needed beyond doubt. Case studies in which mineral specificity has been
used in providing comparative identification of physical evidence in civil court cases are discussed. Examples
of where mineral and fossil evidence from crime scene investigations have demonstrated merit in civil as
well as criminal forensic applications are described. Discussion of several case studies where fossil and
mineral specificity were used in solving “ownership” of concrete supplied to construction projects was a major
issue. Litigation cases are described where the concern was for determining who sabotaged living coral
reefs by improperly dumping concrete rubble in protected marine sanctuaries. The physical evidence
hinged on the petrography of concrete and respective sources.
Forensic petrography has also helped solve investigations concerning the loss of airfreight shipments from
around the world. The shipped goods and items such as computers taken from cargo containers were
intercepted and replaced with rocks or various materials such as concrete, aggregates, or fabricated
items such as brick pavers or concrete masonry units (CMU). Several cases have been solved using index
fossils and specific mineral types to identify likely locations where the goods were stolen. The
aggregates used in these replacement items were identified as being from specific local sources using the
fossils in the limestone aggregates and associated mineral species unique to that area. Mineral specificity and
fossils provide a good means to identify the source of concretes that have short-term performance problems
such as alkali-silica reaction (ASR) and alkali-carbonate reaction (ACR). In addition, the petrography of sands
used in historical mortars for preservation of historical courthouses, US Post Offices and other federal
buildings have proven helpful in identifying likely sources for the original masonry sands or native stones used
on the building.

Geological Society of America, Vol. 39, No. 3, p. 1

 3/13/2023

Tane Boyutuna göre

Sınıflandırma
– Kil: <2 mikron
– Silt: 2 - 60 mikron
– Kum: 60 mikron - 4 mm =>
Beton agregası
– İri agrega: 4 – 31,5 mm =>
Beton agregası
– Balast: 31,5 – 70 mm

Maks tane çapını donatı durumu, kompasite ve dayanımı etkiler

Beton agregaları çamurlu madde, ince-yassı taneler içermemeli

Örnek hazırlama/saklama
Bilgi notu

Tonlarca ağırlıktaki agrega yığını bir kaç kg

lık numunelerle test edilir. O yüzden
sahadan çuvalla numune alımında ve
lab.da test numunesine azaltımda temsiliyet
önemlidir

Kimyasal analizler gr Test sonrası şahit

miktarında öğütülmüş numuneler bir
Çeyrekleme ile numuneler kullanılır
numune azaltımı müddet saklanmalıdır

Agrega Tane Boyut Analizi

1. Granülometri (Tane boyut dağılımı)

Agrega karışım granülometrisinin istenilen granülometriye
yakın olup olmadığı, iyi dereclenmip derecelenmediği
belirlenir

2. İncelik modülü (k)

Agrega inceliği belirlenir. Agregalar kabalaştıkça modül artar.

3. En büyük tane çapı (Dmax)

En büyük tane çapı arttıkça agrega irileşir.
 3/13/2023

Agrega Paketlenmesi

45

40

35

30 Granit
(açılı)

25
Gravel
(yuvarlak)
20
0 25 50 75 100
Kum yüzdesi

Elekten geçen %

Elek açıklığı

İnce agrega  su ihtiyacını artırır

İri agrega  karıştırmak zor

Granülometri-Tane Boyut Dağılımı

• İyi derecelenmiş (sürekli)

– Az çimento
– İyi işlenebilirlik
– Ayrışma direnci yüksek
 3/13/2023

• Tane boyut dağılımı, granülometri (TS 706 EN 12620, TS EN 933-1)

– Belirli boyuttaki tanelerin agrega içindeki miktarları
– Agrega yığınının ortasından deney numunesi alınır, lab.da çeyrekleme veya
bölgeçlerle azaltılır. Kum için en az 1 kg., iri agrega için en az 3 kg. alınır
– Kare veya yuvarlak delikli eleklerden elenir
– Örnek: 3000 gr. malzeme,
• terazi üzerinde kabın boş ağırlığı: 300 gr.
Elek Kümülatif Elek üstü Elek altı Elekten
boyutu kalan+dara (gr) (gr) geçen (%)
(mm) (gr)
31,5 325 25 2975 99
16 1200 900 2100 70
8 1810 1510 1490 50
4 2380 2080 920 31
2 2560 2260 740 25
1 2870 2570 430 14
0,50 2990 2690 310 10
0,25 3160 2860 140 5

İnce

Kaba

• Granülometri eğrisi özellikleri

– Geçen miktarlar ağırlık yüzdelerini belirtir
– Daima artan bir eğridir, yatay doğru parçaları bulunabilir
– İki eleğe karşı gelen yüzdeler arasındaki fark, bu iki elek arası malzeme yüzdesini
gösterir
– Granülometri eğrisi yukarıdan (%100’e yakın) gidiyorsa agrega ince, aşağıdan
(%0’a yakın) gidiyorsa kabadır.
– Yatay çizgi varsa, karşı gelen elekler arası malzeme yoktur => kesikli
granülometri

İncelik Modülü, k : inceliğin tek bir rakamla ifadesi, k = ∑ (100 – Pi) / 100
Pi => granülometri eğrisi yüzdeleri

Örnek: k = (100-5) + (100-10) + (100-14) + (100-25) + (100-31) + (100-50) + (100-70) + (100-99)

100
k = 4,96

İncelik modülü arttıkça malzeme kabalaşır, azaldıkça incelir

 3/13/2023

Elekten geçen % Elekten geçen %

İnce İnce

İyi orta
dereceli tanesiz
İri İri

Elek açıklığı Elek açıklığı

Orta tanesiz gradasyon İnce tanesiz gradasyon

- Orta tane sınıfı yok - Düşük birim ağırlık, düşük
- Çok daha az çimento, s/ç rötre
- işlenebilirlik, ayrışma problemi - Yalıtım

Agregalar arası boşluk arttıkça kullanılan çimento dozajı artar

İncelik modülü (k)

Eleküstü kalanların toplamı 100’e bölünerek bulunur

Elek üstü
ASTM Elek üstü
kalan
Elek boyutu kalan % Yığışımlı %
Eleküstü kalan %

(mm) ağırlık (g)

Elek boyutu

Eleküstü yığışımlı %
İ.M.
 3/13/2023

ELEK % elekten geçen

Agrega Referans Eğrileri ÇAPI A 16 B 16 C 16
karşılaştırma ve değerlendirme 31.5 100 100 100
16 100 100 100
8 60 76 88
4 36 56 74
2 21 42 62
% 1 12 32 49
0.50 8 20 34
Uygun Bölge 0.25 3 8 18
k 4,60 3,66 2,75

ELEK % elekten geçen

ÇAPI A 32 B 32 C 32
31.5 100 100 100
16 62 80 89
8 38 62 77
4 23 47 65
2 14 37 53
1 8 28 42
0.50 6 18 28
mm 0.25 2 8 15
k 5,48 4,20 3,31

Agrega karışım oranları ve doluluk

Depremden sonra yıkılan bina

betonlarındaki tane boyut dağılımı
Elekten geçen (%)
Elek (mm) 31.5 16 8 4
100 98 87 70
100 97 91 83
100 100 99 91
100 80 59 51
100 84 80 65
 3/13/2023

En büyük tane boyutu

Genel kurallar
• En fazla 32 mm
• <19mm yüksek performanslı beton için

• 1/3 döşeme kalınlığı

• 1/5 kalıp boyutu
t
• 3/4 donatı aralığı
• 3/4 paspayı kalınlığı
• 1/3 pompa çapı Dmaks< t/3

Dmaks< b/5

e Dmaks < 3/4 h, e

En büyük tane boyutu

etkisi

• aynı granülometride, aynı işlenebilirlikte ve benzer s/ç

100 500
su
80 çimento 400

60 300

40 200
Agrega
20 100

0 0
2 4 8 16 2 4 8 16
Max. agrega tane boyutu (mm) Max. agrega tane boyutu (mm)
 3/13/2023

Agrega Su İçeriği

Etüv kurusu Hava kurusu Yüzey kuru suya ıslak

doygun

Toplam su emme %si

Etkin su emme %si Yüzey rutubeti

Beton bileşim hesaplarında YKSD durumu referans alınır

Beton karışım hesabında rutubet düzeltmesi

Stoktan/banttan alınan agreganın YKSDye göre

ne kadar az veya daha fazla su içerdiği bulunur.
Karışım suyu ve agrega miktarında düzeltme
yapılır.

Agregaları Islatmak için Gerekli Su

Agregalar YKSD durumda kabul edildikleri için beton karışımına,
– hem çimento hidratasyonu
– hem de agregaların yüzeyini ıslatacak
miktarda su konulmalıdır.

Bolomey, e= N.q
(d1.d2)1/3

e: boyutları d1 ve d2 olan ardışık 2 eleğin arasında kalan q

ağırlığındaki agregayı ıslatmak için gerekli su
N: agrega türüne ve kökenine bağlı katsayı

– İnce agregayı ıslatmak için daha fazla su gerekir

– Kırmataşı ıslatmak için gerekli su çakıldan daha fazladır
 3/13/2023

Kocataşkın, E = a(10 – k)

E: 1 m3 beton için kullanılacak karmasuyu

k: agrega karışımı incelik modülü
a Dere kumu Dere kumu Deniz kumu
+ çakıl + kırmataş + kırmataş

Kuru kıvam 28-30 33 37

Plastik kıvam 31-33 37 40
Akıcı kıvam 36-40 43 47

Bilgi notu

Görünen Hacim – Su içeriği

Hacim
Artış %
ince

orta

iri

Rutubet %

Elle beton dökümü!

Bilgi notu

Agrega Fiziksel Özellikleri

3 boyutlu şekil karakteristiklerini belirlemek için daha iyi tekniklere ihtiyaç var

Hareket düzlemi

Taşıyıcı
Tarayıcı çerçeve
laser

Agregalar
bilgisayar Tarama platformu
Laserli tarayıcı sistemler
 3/13/2023

Agrega birim ağırlığı

• Özgül ağırlık – Su emme %si

• Birim ağırlık
birim hacmi dolduran agrega ağırlığı

Agrega ağırlığı etkisi

Tipik özgül ağırlık: 2,5-2,9 gr/cm3
Temizlik ve saflığa bağlıdır.
Ör: Doğal kuvars kumu: 2,56-2,58, Kırmataş kireçtaşı: 2,69-2,71, Kırmataş dolomit: 2,78-2,80
Tipik birim ağırlık: 1200-1750 Kg/m3

Normal agregalar:
Doğal agregalar, curuf agregaları, geri dönüşüm agregası
Beton birim ağırlığı2200-2400 Kg/m3

Hafif agregalar:
Genleşmiş şist, kil, curuf
Beton birim ağırlığı1350-1850 Kg/m3

Ağır agregalar:
Barit, limonit, magnetit, hematit
Beton birim ağırlığı≈6400 Kg/m3

Agrega boşluklarının etkileri

Bilgi notu

su ve katkı absorpsiyonu

Katkı performansı

Don hasarı
 3/13/2023

Agrega yüzey dokusu

sertliğe, boyuta, boşluklara, maruz kaldığı koşullara bağlı

İşlenebilirlik, çimento hamur ihtiyacı ve erken yaş beton

dayanımlarını etkiler.
Pürüzlülük arttıkca agrega-hamur aderansı ve buna bağlı
olarak kayma ve eğilme dayanımları artar.

Camsı: konkoidal kırılma

Agrega yüzey açısı
Pürüzsüz: su etkisi
Çakıl

Köşeli:
kumtaşı

Yüzey dokusu Pürüzlü: kırılmadan dolayı

kırmataş
Agrega şekli
Boşluklu: yüzeyde görünen boşluklar

Agrega şekil etkisi

küresel düzensiz çok düzensiz düzlemsel uzun

kübik yatay prizmatik

Yüzey alanı ↑ su ihtiyacı ↑

dayanım, işlenebilirlik ve uzun dönem dayanıklılık ↓
-Açılı yüzeyler gerilme yığılmalarına neden olur
-Açılı yüzeyler aderansı artırır

Dere çakılı Kırmataş

Parlak yüzeyli yuvarlak agrega Pürüzlü, kübik agrega

Su ihtiyacını ↓ Su ihtiyacı ↑
Su/çimento oranı ↓ Aynı dayanım için çimento
Ancak aderans dayanımı ↓ miktarı ↑
Aderans dayanımı ↑
Biçim katsayısı: “en büyük boyutun en küçük boyuta oranı”
küp için : 1,73
küre için: 1,00
biçim katsayısı 2,5’ u aşan agregaların yüzdesi en fazla %50
 3/13/2023

Agrega hacmi

Eşyarıçaplı küre hacmi

küpte: 0,37 kürede: 1,00

hacimsel katsayının 0,15’den büyük olması,
önemli yapılarda ise 0,20’yi aşması istenir

Şekil Yüzey Bilgi notu

düzensizliği dokusu

Agrega
Petrografisi

Şekil oranı Kimyasal

yapı
Agrega
kalitesi

Agregaların taze betonda yaratabileceği Çözüm:

işlenebilirlik problemleri: • Beton karışım oranlarının
• İnce agregalar yüksek yüzey alanları ile optimizasyonu
işlenebilirlik için gerekli su ihtiyacını artırabilir ve • Su azaltıcı katkılar
dayanım düşer • Stabilizatör katkılarla kumdaki
• Boşluk oranı fazlaysa kimyasal katkıları emebilir değişkenliklerin kontrolü
ve yüksek oranda katkı kullanımına neden olur, • …
kıvam korum zorlaşır
• Çok ince malzeme oranı artarsa betonda
yapışkanlık artabilir, yüksek beton kohezyonu ve
kalıp-beton yüzey arasında kuşgözü boşlukları
oluşabilir
• İnce malzeme oranı az ise aynı su miktarında
terleme/segregasyon
• Granülometri uygun değilse, pompalama basıncı
artabilir, pompa tıkanabilir
• İnce malzeme oranı az ise betonun yüzey kalitesi
azalır, yüzey bitirme işlemleri zorlaşır

İncelenmesi gereken özellikler:

sika.com
Mineraloji
Gradasyon, ince malzeme miktarının çok veya az olması, eksik elek aralıkları
Absorpsiyon, kumun suyu veya katkıyı emmesi
Şekil ve tane özellikleri, tanelerin çok girintili çıkıntılı olması…
 3/13/2023

Bilgi notu
Agrega Dayanımı ve E modülü

-Agrega boşluk oranına bağlı

-Kaliteli doğal agregalar beton dayanımı ve E modülünü artırır

Tipik dayanımlar:

Granit  115-260 MPa

Kireçtaşı  90-240 MPa
Kumtaşı  45-240 MPa
Kuvarsit  120-420 MPa

Bilgi notu
Termal Şekil Değiştirmeler

Sıcaklık değişimleri olduğunda, agrega ve çimento hamuru

termal genleşme katsayılarının yakın olması istenir.

40oC’nin üzerindeki sıcaklık değişimlerinde önemlidir.

Tipik termal genleşme katsayıları:

Granit  1,8-11,9 x10-6/Co
Kireçtaşı  4,3-13,9 x10-6/Co
Kumtaşı  0,9-12,2 x10-6/Co
Kuvarsit  11-16 x10-6/Co

Kuruma Çekmesi
Bilgi notu

• Hacimsel kararlılık : Havuzda saklanan harç numunesi ile etüv

kurusu harç numunesinin boy farkı ölçülür. TS EN 1367-4

L
 3/13/2023

Sertlik ve aşınma dayanımı

Endüstriyel zemin, apronlar, yol betonları için önemlidir
Beton karıştırma sırasında parçalanarak ince malzeme oranını
artırırlar

Los Angeles Aşınma Testi (TS EN 1097-2)

-Belirli bir granülometriye sahip bir miktar agrega
ve belirli ağırlıkta ve sayıdaki çelik bilyalar ile bir
tamburun içine konur.
-granülometrideki değişim agregaların aşınma ve
darbe dayanımı ile ilgilidir.

Zararlı maddeler
Organik maddeler:
hidratasyonu etkiler
sertleşme ve dayanım kazanma sürecini etkiler
dayanımı düşürür
kimyasal katkı performansını etkiler
İnce Maddeler:
Yıkama ile 63 mikron altı
silt, kil veya taş tozu agrega etrafını kaplar
çimento hamuru ile aderansı zayıflatır
bazı silt ve kil parçacıkları su ihtiyacını artırır
dayanım azalır, rötre artar

Mikro incelikteki taneler sınırlandırılmıştır. Agregalar çok iyi

yıkanmalı

Ancak yıkanmış agregalı beton, çok dişli görünür,

karıştırması, yerleştirmesi ve yüzey bitirme işlemleri zorlaşır.
Bu yüzden doğal kum ile karıştırılır.

İnce taneler beton içinde kayganlaştıcıdır, çimento

hamurunun plastik özelliklerini iyileştirir.

yüksek miktarda ince tane içeren betonun eğilme, aşınma

dayanımı ve birim ağırlığı daha yüksek, geçirimliliği ise
(boşluklar dolu) daha azdır. Basınç dayanımları benzerdir.
 3/13/2023

Hafif maddeler
kömür, linyit, çört veya ahşap gibi taneler betonun parçalanmasına yol açar
kömür ve linyit beton yüzeyinde lekeler oluşturur
Hava sürükleyici ve kimyasal katkı maddelerinin performansı düşer

Kavkı yüzdesi
Midye kabuğu gibi zayıf tanelerin ağırlık yüzdesi bulunur

Demirli bileşenler, Pirit

demir oksit ve demir sülfit beton yüzeyinde lekelenmeye neden olur

Kil topakları:
iri parça halindeyseler betonun yüzeyinde
parçalanmaya neden olur
kolay ufalanan parçacıklar su ihtiyacını artırır
aşınma dayanımını etkiler
Metilen mavisi ve kum eşdeğerlik deneyleri
yapılır.

Klorür:
demir donatıların
korozyonuna neden olur

Dona Dayanıklılık TS EN 1367-2

Na2SO4 veya MgSO4 eriyiği içinde kristalizasyon
31,5-16 mm boyutlu agrega 16 saat çözeltide tutulur, 105
C’de kurutulur. Emilen sülfat genleşir. Havada 20 C’de
soğutularak 5 tekrardan sonra granülometrideki incelme
ölçülür.

Darbe Dayanımı
Standart ağırlık düşürülerek granülometrideki ufalanma ölçülür
 3/13/2023

Bilgi notu
ASTM C33

Bilgi notu
TS 706 EN 12620 Deney sıklıkları

Agrega segregasyonu - taze betonda ayrışma

 3/13/2023

Terleme

Çelik donatı

oturma
önlemler
• Hava sürükleme
• Su/çimento oranı azaltma
• Hidratasyon hızını artırma
• Pozolan/lif kullanma

Dozaj ve ince malzeme ↑ Su tutuculuk ve kohezyon ↑

Bilgi notu

Agreganın taze beton sıcaklığına etkisi

Beton sıcaklığı, 0C

Agrega sıcaklığı, 0C

Erken yaş beton çatlakları !

Bilgi notu

Basınç altında mikroçatlaklar

Küçük arayüzey s Çatlak açılması

çatlakları

DL s > f c’
s < .3fc’

Çatlak
Şiddetli arayüzey
yerelleşmesi
çatlakları

.3fc’ < s < .7fc’ .7fc’ < s < fc’

 3/13/2023

Bilgi notu

Arayüzey
Agrega-çimento hamuru
arasındaki bölge
Çimento harcı
Oluşma nedenleri agrega
• Agrega yüzeyinde su/çimento oranı yüksek
• Yüksek porozite
• CH kristalinin çekirdeklendiği ve büyüdüğü bölge
• Hidratasyonun tek taraftan (çimento hamurundan) olması
• İki malzeme arası termal ve elastik uyumsuzluk

Sonuçları
• Gevreklik
• basınç dayanımı > çekme dayanımı
• Harç dayanımı > beton dayanımı
• Beton sünekliği > harç ve hamur sünekliği

Agrega yüzeyinde CH kristalleri

Bilgi notu

Arayüzey etkisi

Agrega
Beton

Çimento
hamuru

0
0
Şek. Değ.

Puzolan katkılar ve arayüzey

CH ile pozolanik reaksiyon arayüzey bölgesini küçültür

Agrega Yüzeyi Agrega Yüzeyi

 3/13/2023

Yangın hasarı Agregalarda

bozulma

Agregalarda
renk değişimi

Nondestructive Evaluation of Fire-Damaged

Reinforced Concrete, Borgerson J et al.
Bilgi notu

Düzlem kesit analizi

Bilgi notu

Agrega: şekil, tip, miktar, dağılım, yönlenme

Bilgi notu
Agrega Özellikleri Kayaç
ve Beton
Maruz kalınan koşullar
Mikroyapı
İşlenme koşulları

Boşluk yapısı Mineralojik

Şekil, boyut, doku
özgül ağırlık komposizyon

Dayanım
Elastisite modülü
Aşınma dayanımı

Beton Karışım Tasarımı Taze Beton Özellikleri Sertleşmiş Beton Özellikleri

Su ihtiyacı Kıvam Dayanım
Çimento hamuru miktarı İşlenebilirlik Aşınma dayanımı
Yapışkanlık Hacimsel kararlılık,kuruma çekme
Birim ağırlık Uzun dönem dayanıklılık
 3/13/2023

Bilgi notu

Görünen agregalı mimari betonlar

Bilgi notu

AGREGA TS EN 1097-1 : Aşınmaya Karşı Direnç

STANDARTLARI
TS EN 932-1 : Numune Alma
TS EN 932-2 : Lab Numune Azaltma
TS 10088 EN 932-3 : Petrografik Tanımlama
TS 9582 TS EN 933-3: Tane Şekli
TS EN 933-2 : Agrega Elekleri
TS EN 933-7 : Kavkı İçeriği
TS EN 933-8 : Kum Eşdeğerliliği
TS EN 933-9 : Metilen Mavisi
TS EN 933-10 : İnce Taneler
TS EN 1097-2 : Parçalanmaya Karşı Direnç
TS EN 1097-3 : Gevşek Yığın Yoğunluğu
TS EN 1097-4 : Filler Malzemede Boşluk
TS EN 1097-5 : Su İçeriği
TS EN 1097-6 : Tane Yoğunluğu ve Su Emme
TS EN 1097-7 : Mikrofiller Mal. Yoğunluk
TS EN 1097-9 : Mek. ve Fiziksel Özelik Deney
TS EN 1367-2 : Magnezyum Sulfat Deneyi
TS EN 1367-4 : Kuruma Çekmesi
TS EN 1744-1 : Kimyasal Analiz

TS 706 EN 12620 : Beton Agregaları

TS EN 13043 : Agregalar-Yollar, Hava Alanları ve Trafiğe Açık Alanlar Yüzey İşlemleri ve Bitümlü
Karışımlar İçin
TS EN 13242 : Agregalar-Yollar ve İnşaat Mühendisliği Yapılarında Kullanım İçin Hidrolik Bağlayıcı
ve Bağlayıcısız Malzemeler
TS 1114 EN 13055-1 : Hafif Agregalar – Bölüm 1: Beton, harç ve şerbette kullanım için
TS 7043 EN 13450 : Demiryolu balastları için agregalar
TS 2717 EN 13139 : Agregalar - Harç yapımı için

Bilgi notu