VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 6/2018, tr 110-114

VAI TRÒ CỦA GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ TRI THỨC Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
Nguyễn Thị Hiền, Trường Đại học Kinh tế - Kĩ thuật Công nghiệp

Ngày nhận bài: 25/05/2018; ngày sửa chữa: 16/06/2018; ngày duyệt đăng: 25/06/2018.
Abstract: After three decades of reform, Vietnam is catching up with the explosion of the
industrial revolution 4.0 and implementing industrialization in parallel with developing
knowledge-based economy. It is also an essential trend that promotes the development of
productive forces in our country. In the knowledge-based economy, knowledge is the key factor
of production, the advantage of competition and the quality of human resources and knowledge of
human is acquired through education and training. Therefore, education and training development
is a driving force, the resource of knowledge-based economy development, and is a vital issue in
the current trend of globalization and international integration.
Keywords: Education and training, knowledge-based economy, education and training role.

1. Mở đầu
Thực tiễn đã chứng minh, kinh tế tri thức (KTTT) là
giai đoạn phát triển mới của lực lượng sản xuất xã hội;
phát triển KTTT là xu thế tất yếu trong quá trình sản xuất
vật chất của xã hội. Đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước phải
gắn với phát triển KTTT. Phát triển KTTT tạo nên bước
đột phá trong sự phát triển của lực lượng sản xuất và đó
cũng chính là cách thức để “rút ngắn” quá trình CNH,
HĐH. Trong thời đại cách mạng công nghiệp 4.0, để tạo
động lực cho sự phát triển KTTT, phải chú trọng đến phát
triển GD-ĐT là vấn đề sống còn ở nước ta hiện nay.
Vai trò của GD-ĐT được thể hiện rõ trong quan điểm
của Đảng ở các kì đại hội. Tại Nghị quyết Trung ương 2
(khoá VIII) đã khẳng định: “Phát triển GD-ĐT là nền
tảng, động lực thúc đẩy sự phát triển KT-XH trong giai
đoạn đẩy mạnh CNH, HĐH hiện nay” [1]. Tiếp đó, Đại
hội Đảng toàn quốc lần thứ X cũng nhấn mạnh: GD-ĐT
là một trong những động lực thúc đẩy sự nghiệp CNH,
HĐH, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người - yếu
tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh
và bền vững. Cương lĩnh xây dựng và phát triển đất nước
trong thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát
triển năm 2011) tiếp tục khẳng định: GD-ĐT có sứ mệnh
nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài, góp phần quan trọng phát triển đất nước, xây
dựng nền văn hoá và con người Việt Nam. Trong chiến
lược phát triển KT-XH giai đoạn 2011-2020 được thông
qua tại Đại hội XI, vai trò của GD-ĐT lại được làm rõ:
GD-ĐT cần tập trung vào việc phát triển nhanh nguồn
nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Đến
Nghị quyết Trung ương 8 (khoá XI) tiếp tục khẳng định:
GD-ĐT là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng,
Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư
cho phát triển, được ưu tiên đi trước trong các chương
trình, kế hoạch phát triển KT-XH.
Xuyên suốt các kì Đại hội, Đảng ta luôn coi GD-ĐT
là yếu tố quyết định sự phát triển của đất nước, là phương
tiện chủ yếu để quyết định chất lượng con người, là nền
tảng của chiến lược con người. Từ thực tiễn phát triển
của các nền kinh tế tiên tiến trên thế giới đang trong quá
trình thực hiện bước chuyển tiếp trình độ phát triển từ
kinh tế công nghiệp sang hậu công nghiệp và KTTT.
Những thành tựu của cách mạng khoa học - công nghệ
hiện đại đã biến tri thức thành yếu tố quan trọng bên trong
quá trình sản xuất và quyết định sự phát triển của nền
kinh tế. Trong bối cảnh đó, giáo dục đã trở thành nhân tố
quyết định nhất đối với sự phát triển KT-XH.
2. Nội dung nghiên cứu
2.1. Khái niệm và đặc trưng của kinh tế tri thức
Trong Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc khóa IX
của Đảng Cộng sản Việt Nam, thuật ngữ “KTTT” được
chính thức sử dụng và trở thành một nội dung quan trọng
trong chiến lược phát triển kinh tế của nước ta. KTTT là
nền kinh tế, trong đó khoa học - công nghệ trở thành lực
lượng sản xuất trực tiếp, là yếu tố quyết định hàng đầu
việc sản xuất ra của cải, sức cạnh tranh và triển vọng phát
triển. Theo OECD, KTTT là nền kinh tế trong đó sự sản
sinh ra, phổ cập và sử dụng tri thức giữ vai trò quyết định
nhất đối với sự phát triển kinh tế, tạo ra của cải, nâng cao
chất lượng cuộc sống.
Cho đến nay, khái niệm “KTTT” vẫn còn nhiều bàn
luận, do đó có thể khái quát nội hàm của khái niệm này
trên cơ sở nhận dạng các đặc trưng của KTTT, gồm:
2.1.1. Nền kinh tế dựa chủ yếu vào tri thức mà căn bản
là tri thức khoa học - công nghệ hiện đại

110 Email: hien062008@gmail.com

 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 6/2018, tr 110-114
Công nghệ cao chủ yếu bao gồm công nghệ thông tin,
công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ
năng lượng mới và năng lượng tái sinh, khoa học kĩ thuật
không gian, khoa học kĩ thuật hải dương. Trong đó, khoa
học - công nghệ cao đóng vai trò là nền tảng của KTTT
[2]. Nếu trong giai đoạn kinh tế tài nguyên (kinh tế công
nghiệp), các yếu tố của sản xuất chủ yếu là tài nguyên,
lao động, vốn, thì ngược lại, trong giai đoạn KTTT, nhân
tố tri thức được xếp ở hàng đầu của những nhân tố tăng
trưởng kinh tế. Tri thức được hiểu là những hiểu biết có
hệ thống về một khách thể (đối tượng) nhất định. Cụ thể,
tri thức là sự hiểu biết về một cụm thông tin và biết sử
dụng thông tin đó tốt nhất, trong đó quan trọng nhất là tri
thức về khoa học - công nghệ, quản lí và thực hành.
2.1.2. Nhân tố sáng tạo trở thành động lực trực tiếp của
sự phát triển
Trong nền KTTT, tri thức, trí tuệ con người và kĩ
năng lao động trở thành lợi thế phát triển lớn nhất, quyết
định nhất. Khoa học - công nghệ được thừa nhận là lực
lượng sản xuất thứ nhất (yếu tố quan trọng và quyết định
tiến trình phát triển kinh tế). Vì tri thức và công nghệ cao
đóng vai trò là lực lượng sản xuất quan trọng nhất, do tri
thức, kĩ năng, nguồn phát minh và công nghệ hiện đại đã
trở thành lợi thế cạnh tranh quyết định việc nâng cao
năng lực sáng tạo và sử dụng có hiệu quả các thành tựu
khoa học - công nghệ trở thành nhiệm vụ trọng tâm của
các nỗ lực phát triển.
Trong nền kinh tế công nghiệp, nâng cao năng lực
cạnh tranh chủ yếu là bằng cách tối ưu hóa (hoàn thiện
cái đã có) để giảm chi phí sản xuất; còn trong KTTT, cái
quyết định năng lực cạnh tranh chính là sự sáng tạo ra cái
mới có chất lượng cao hơn. Công nghệ đổi mới rất nhanh,
“vòng đời” công nghệ rất ngắn, các doanh nghiệp muốn
tồn tại và phát triển phải luôn đổi mới công nghệ và sản
phẩm, phải tìm chọn các công nghệ mới. Có thể nói sáng
tạo là linh hồn của KTTT [2].
2.1.3. Các ngành công nghệ cao, đặc biệt là công nghệ
thông tin, được áp dụng trong mọi lĩnh vực kinh tế và đời
sống xã hội
Công nghệ thông tin dựa vào 2 lĩnh vực chủ lực là
công nghệ tin học và công nghệ viễn thông, tạo ra mạng
Internet. Hầu hết các quốc gia đều xếp các lĩnh vực sau
đây vào danh mục công nghệ thông tin và viễn thông:
lĩnh vực “tin học” (gồm tất cả các ngành sản xuất thiết bị
và các dịch vụ đi kèm, chủ yếu là dịch vụ vận hành, khai
thác, bảo trì); lĩnh vực “điện tử” cùng với hoạt động sản
xuất linh kiện điện tử và một số loại máy móc; lĩnh vực
“viễn thông” (các hoạt động dịch vụ và sản xuất thiết bị).
Quá trình tin học hóa các khâu sản xuất, dịch vụ, và quản
lí là cốt lõi của quá trình chuyển sang KTTT và tin học
là ngành hạt nhân của các ngành mới nổi lên (gọi là
111
ngành sản xuất thứ tư). Chức năng của tin học là chuyển
hóa tri thức khoa học và kĩ thuật thành sức sản xuất; tỉ
trọng của nó tăng lên không ngừng và sẽ phát triển thành
ngành chủ đạo.
Công nghệ thông tin nói chung đem lại năng suất và
chất lượng lao động cao trong công tác quản lí KT-XH.
Mọi người đều có nhu cầu thông tin và được truy cập vào
các “kho” thông tin cần thiết cho mình. Mọi lĩnh vực hoạt
động trong xã hội đều có sự tác động của công nghệ
thông tin để nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả.
Vì vậy, nhiều người gọi giai đoạn phát triển KTTT là nền
kinh tế số hay kinh tế mạng. Thương mại điện tử, thị
trường ảo, tổ chức ảo, xí nghiệp ảo, làm việc từ xa... được
thiết lập làm cho các hoạt động sản xuất kinh doanh rất
nhanh nhạy, linh hoạt, khoảng cách địa lí giảm dần, ý
nghĩa của vị trí địa lí giảm đi. Nhiều quốc gia trên thế giới
đã coi công nghệ thông tin là ngành kinh tế mũi nhọn
thúc đẩy sự phát triển và đã, sẽ mang lại những biến đổi
kì diệu trong cả đời sống kinh tế và đời sống xã hội.
2.1.4. Kinh tế tri thức được tổ chức quản lí theo mô hình
phi tập trung, mô hình mạng
Nền kinh tế thế giới hiện đại đang được cấu trúc thành
một mạng lưới toàn cầu. “Mạng” là thuộc tính phân biệt
chủ yếu hệ thống này với các hệ thống trước; là cơ sở để
nói đến tính cách mạng/bước ngoặt lịch sử của quá trình
chuyển sang KTTT đang diễn ra. Mạng lưới toàn cầu của
nền KTTT đang diễn ra được kiến tạo bởi: Các “chất
liệu” phát triển cơ bản khác trước (những công cụ mới,
như: máy tính, mạng viễn thông, mạng Internet, các loại
vật liệu mới, công nghệ “gen”, thương mại điện tử...)
những nhân vật mới (nhà lao động trí thức, các “siêu”
công ty xuyên quốc gia...) vận động theo nguyên lí mới.
Mô hình này phát huy được tính năng động sáng tạo của
mọi người, các doanh nghiệp; vì thế nó dễ thích nghi và
đổi mới. Hiện nay, những doanh nghiệp của các nước
công nghiệp phát triển được trang bị các thiết bị thông tin
hiện đại, lập nên một mạng các công ty con nằm tại nhiều
nơi trong nước và trên toàn thế giới; nhưng mối liên kết
trong mạng lưới công ty rất chặt chẽ; công tác quản lí,
thiết kế, tiêu thụ sản phẩm, việc giao nhận hàng hóa
nhanh chóng và kịp thời.
2.1.5. Nền kinh tế tri thức là nền kinh tế học hỏi
Ở bất kì trình độ phát triển nào của nền kinh tế thế
giới, trong KTTT, con người vẫn là nhân tố quyết định
sự phát triển, nhưng không phải con người với bất kì tri
thức và năng lực nào, mà buộc phải là con người có tri
thức khoa học, có năng lực sáng tạo: “Con người trong
KTTT là con người sáng tạo chứ không phải là một bộ
phận của hệ thống máy móc trên dây chuyền sản xuất
của doanh nghiệp” [3; tr 21]. Tri thức là vốn quý nhất, là
nguồn lực hàng đầu của sự tăng trưởng kinh tế; quyền sở
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 6/2018, tr 110-114

hữu đối với tri thức trở thành quan trọng nhất; ai chiếm
hữu được nhiều tài sản tri thức hơn thì người ấy sẽ thắng.
Để có tri thức thì phải học tập; vì thế, nền KTTT đòi hỏi
con người phải không ngừng học tập, học suốt đời và
dưới mọi hình thức.
2.1.6. Nền kinh tế tri thức là nền kinh tế toàn cầu hóa
KTTT sẽ thúc đẩy quá trình toàn cầu hóa, hợp tác
kinh tế quốc tế. Với tốc độ phát triển khoa học - công
lượng sản xuất trực tiếp và có vai trò quyết định đối với
nền kinh tế.
Vì vậy, để phát triển KTTT, nghiên cứu của Ngân
hàng Thế giới cho rằng, các nước cần xây dựng và củng
cố bốn trụ cột; trong đó, trụ cột cơ bản nhất là GD-ĐT,
đóng vai trò quyết định trong phát triển KTTT. Nội hàm
của bốn trụ cột đó được tóm tắt tại bảng 1:

Bảng 1. Bốn trụ cột của nền KTTT

Bốn trụ cột
Nội hàm của trụ cột
của nền KTTT
GD-ĐT Người dân cần GD-ĐT kĩ năng để có khả năng sáng tạo, chia sẻ và sử dụng tốt tri thức
Chế độ kinh tế, thể chế cung cấp những chính sách kinh tế và thể chế đảm bảo sự huy động và
Môi trường kinh
phân bổ nguồn lực hiệu quả, khuyến khích và tạo động lực sử dụng hiệu quả những kiến thức
doanh và thể chế
hiện tại, sáng tạo kiến thức mới
Hạ tầng công
Hạ tầng thông tin năng động cần thiết để tạo điều kiện trao đổi, phổ biến và xử lí thông tin
nghệ thông tin
Hệ thống đổi mới, gồm: doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học, trung tâm tư vấn và các
Đổi mới
tổ chức khác, phải có khả năng tiếp nhận khối lượng kiến thức ngày càng lớn của nhân loại, hấp
sáng tạo
thụ và áp dụng theo nhu cầu và tạo ra kiến thức mới

nghệ hiện nay, không một quốc gia nào có thể đi đầu
trong tất cả các ngành công nghệ cao; vì thế, chuyên môn
hóa sản xuất trở nên sâu sắc, đòi hỏi sự hợp tác sản xuất
quốc tế; vì vậy, rất ít có sản phẩm do một nước sản xuất
ra, mà là kết quả hợp tác của nhiều nước. Công nghệ
thông tin, nhất là mạng Internet làm cho không gian trở
nên nhỏ bé. Tri thức, công nghệ, vốn, lao động được luân
chuyển trên phạm vi toàn cầu; thị trường và sản phẩm
mang tính toàn cầu.
2.1.7. Đóng góp của tri thức
Đóng góp của tri thức thông qua các ngành sản xuất,
dịch vụ ứng dụng công nghệ cao và sử dụng lao động tri
thức chiếm trên 2/3 giá trị sản phẩm và tổng sản phẩm
quốc nội (GDP).
2.1.8. Kinh tế tri thức bảo đảm sự phát triển bền vững,
không hủy hoại môi trường, sinh thái
KTTT dựa trên cơ sở kĩ thuật - công nghệ cao sử dụng
một cách khoa học, hợp lí, hiệu quả các nguồn tài
nguyên, không gây ô nhiễm môi trường sống của con
người. Các khu công nghệ cao đã được hình thành là
những khu công nghệ sạch khác xa với khu sản xuất
truyền thống.
Khái quát lại, theo quan điểm Triết học và Kinh tế
chính trị Mác-Lênin, KTTT là khái niệm dùng để chỉ một
trình độ phát triển cao hơn của lực lượng sản xuất mà
trong nền tảng lực lượng sản xuất chủ yếu của nó là các
ngành kĩ thuật công nghệ cao; khoa học đã trở thành lực
Qua bảng 1, có thể thấy, các trụ cột môi trường kinh
doanh và thể chế, hạ tầng công nghệ thông tin và đổi mới
sáng tạo chỉ có thể phát huy hết chức năng của nó khi
nằm trong mối quan hệ với trụ cột GD-ĐT. Theo đó, một
nền KTTT chỉ có thể phát triển khi có mặt của bốn trụ
cột trên.
2.2. Vai trò của giáo dục và đào tạo với tư cách là “trụ
cột” phát triển kinh tế tri thức
Trong phát triển KTTT, các trụ cột được xác định
gồm: môi trường kinh doanh và thể chế; hạ tầng công
nghệ thông tin; đổi mới sáng tạo; GD-ĐT. Trong đó, GD-
ĐT không chỉ là trụ cột mà còn đóng vai trò là động lực
trong phát triển KTTT, bởi: Không có tri thức, hiểu biết
về xã hội, tự nhiên và chính bản thân mình, con người sẽ
luôn lệ thuộc, bất lực trước những thế lực và sức mạnh
cản trở sự phát triển của dân tộc, đất nước mình. Vị trí,
vai trò của con người được xác định: Con người vừa là
mục tiêu, vừa là động lực cho sự phát triển xã hội, muốn
phát triển xã hội phải chăm lo nhân tố con người về thể
chất và tinh thần, nhất là về học vấn, nhận thức về thế
giới để họ có thể góp phần xây dựng và cải tạo xã hội
ngày càng văn minh.
GD-ĐT góp phần nâng cao dân trí và tạo ra hệ thống
giá trị xã hội mới. Trong nền KTTT, tri thức là sản phẩm
của GD-ĐT, đồng thời là tài sản quý giá nhất của con
người và xã hội. Sở hữu tri thức trở thành sở hữu quan
trọng nhất được các nước thừa nhận và bảo hộ. Trong các

112
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 6/2018, tr 110-114
nguồn lực phát triển kinh tế như: tài nguyên thiên nhiên,
vốn, khoa học - công nghệ, thể chế và nguồn lực con
người có tri thức thì nguồn lực con người có tri thức là
cơ bản nhất, quyết định nhất. Ngoài ra, GD-ĐT còn góp
phần bảo vệ chế độ chính trị của mỗi quốc gia, dân tộc.
Bởi, chúng góp phần xây dựng đội ngũ lao động có trình
độ cao, làm giàu của cải vật chất cho xã hội, đồng thời có
bản lĩnh chính trị vững vàng, đủ sức đề kháng chống lại
các cuộc “xâm lăng văn hóa” trong chính quá trình hội
nhập quốc tế, và chính GD-ĐT bảo vệ cho nền KTTT
phát triển bền vững.
GD-ĐT có vai trò to lớn bồi dưỡng nhân tài, xây dựng
đội ngũ lao động có trình độ chuyên môn, tay nghề cao.
Đào tạo nhân lực có trình độ cao góp phần quan trọng
phát triển khoa học công nghệ là yếu tố quyết định của
KTTT. Bởi vậy, các quốc gia phát triển đều xây dựng cho
mình chiến lược phát triển GD-ĐT. Trong Báo cáo giám
sát toàn cầu giáo dục cho mọi người, tổ chức UNESCO
cũng đã khuyến khích các nước phải chi tiêu ít nhất 6%
GDP cho GD-ĐT. Hơn nữa, GD-ĐT còn cung cấp
nguồn nhân lực có trình độ góp phần phát triển kinh tế
của mỗi quốc gia. Đến nay, Việt Nam đang tiến hành phổ
cập giáo dục trung học cơ sở, trình độ lao động phổ thông
còn thấp, ít được đào tạo nghề, vẫn còn khoảng gần 60%
lao động nông nghiệp, nên hiện mới bước đầu xây dựng
KTTT. Chúng ta tập trung phát triển GD-ĐT nhằm phát
huy năng lực nội sinh “đi tắt, đón đầu” rút ngắn thời gian
CNH, HĐH đất nước.
Vốn tri thức có các đặc điểm khác với các nguồn vốn
khác ở chỗ: vốn tri thức khi chuyển giao cho người khác
thì người sở hữu tri thức không bị mất tri thức, mà tri thức
được nhiều lên gấp đôi; khi truyền bá tri thức cho nhiều
người thì vốn tri thức được nhân lên gấp bội và đòi hỏi ít
chi phí. Rõ ràng, tri thức không những không bị hao mòn
trong quá trình sử dụng mà còn được nâng cao lên. Trong
nền KTTT, những hoạt động cơ bản nhất là tạo ra, truyền
bá và sử dụng tri thức. Hoạt động tạo ra tri thức là mục
đích của nghiên cứu sáng tạo, do những người được đào
tạo bài bản thực hiện. Hoạt động truyền bá tri thức tức là
nhân lên vốn tri thức, làm cho vốn tri thức xã hội tăng lên
nhanh chóng, đó chính là nhiệm vụ chủ yếu của GD-ĐT.
GD-ĐT góp phần tạo ra tri thức, đồng thời cũng quảng
bá tri thức. Đây là lí do các nhà quản lí coi GD-ĐT là
ngành sản xuất cơ bản nhất trong nền KTTT. Sử dụng tri
thức là quá trình đổi mới, biến tri thức thành giá trị, đưa
tri thức vào trong các hoạt động xã hội của con người;
đây cũng là nhiệm vụ của GD-ĐT, nhất là giáo dục
thường xuyên, “học tập suốt đời”, “học kết hợp với
hành”, giáo dục kết hợp hoạt động thực tiễn...
Trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, quá trình tạo
ra tri thức, truyền bá tri thức và sử dụng tri thức không
113
còn là quá trình kế tiếp nhau mà trở thành đan xen nhau,
tương tác với nhau; trong đó quan trọng nhất là sử dụng
tri thức, biến tri thức thành giá trị. Theo đó, vai trò của
GD-ĐT phải đào tạo ra con người có tri thức và biết sử
dụng tri thức trong hoạt động thực tiễn để tạo ra nhiều giá
trị mới phục vụ xã hội. Ngày nay, trong nền KTTT, GD-
ĐT cũng đang thay đổi, dịch chuyển tích cực, như: dịch
chuyển từ mô hình giáo dục truyền thống (coi đào tạo và
làm việc là hai giai đoạn tách biệt nhau), sang mô hình
đào tạo (học tập) suốt đời. Nếu ở mô hình “giáo dục
truyền thống”, nhà trường đào tạo rèn luyện để người học
có được một vốn tri thức, một kĩ năng nhất định để có thể
ra làm việc suốt đời, thì trong mô hình “học tập suốt đời”,
nhà trường trang bị cho người học một vốn tri thức và kĩ
năng cơ bản để người học ra đời có thể sớm ra làm việc,
tiếp tục giúp đỡ người lao động vừa làm vừa tiếp tục học
tập, học tập suốt đời, phát triển kĩ năng liên tục. Do vậy,
sự dịch chuyển là phù hợp với bối cảnh mới: học đi đôi
với hành, đào tạo gắn liền với sử dụng, giáo dục gắn liền
với việc làm, với thị trường lao động.
Hiện nay, GD-ĐT đã trở thành bộ phận quan trọng,
có tính quyết định của cấu trúc hạ tầng xã hội, là tiền đề
quan trọng cho sự phát triển của tất cả các lĩnh vực, từ
kinh tế, chính trị, văn hoá đến quốc phòng và an ninh. Vì
vậy, để thúc đẩy sự phát triển của KTTT và tạo đà cho
nền kinh tế nước ta phát triển nhanh và bền vững, GD-
ĐT nước ta không có con đường nào khác là phải có
chiến lược phát triển đúng đắn, phù hợp với điều kiện
hoàn cảnh đất nước và bắt nhịp được xu thế của thời đại.
2.3. Nhiệm vụ và giải pháp nâng cao hiệu quả giáo dục
- đào tạo thúc đẩy phát triển kinh tế tri thức
Để phát triển KTTT, phát huy vai trò của GD-ĐT,
trước mắt cần tập trung thực hiện các nhiệm vụ và giải
pháp sau: - Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lí
của Nhà nước đối với đổi mới GD-ĐT, bắt nhịp với xu
thế phát triển KTTT của thế giới; - Tập trung đổi mới
mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của GD-ĐT theo
hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người
học. Căn cứ vào mục tiêu đổi mới cần xác định rõ và
công khai mục tiêu, Chuẩn đầu ra của từng bậc học, môn
học, chương trình, ngành và chuyên ngành đào tạo;
- Tiếp tục đổi mới căn bản hình thức và phương pháp thi,
kiểm tra và đánh giá kết quả GD-ĐT, bảo đảm trung
thực, khách quan; - Tiếp tục hoàn thiện hệ thống giáo dục
quốc dân theo hướng “hệ thống giáo dục mở”, “học tập
suốt đời” và xây dựng “xã hội học tập”. Đồng thời,
nghiên cứu đổi mới hệ thống giáo dục phổ thông phù hợp
với điều kiện cụ thể của đất nước và xu thế phát triển giáo
dục của thế giới. Theo đó, thực hiện phân tầng cơ sở giáo
dục đại học theo định hướng nghiên cứu và ứng dụng,
 VJE Tạp chí Giáo dục, Số đặc biệt tháng 6/2018, tr 110-114
thực hành [4]; - Chủ động đổi mới căn bản công tác quản
lí GD-ĐT, bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự
chủ và trách nhiệm xã hội của các cơ sở giáo dục đại học;
- Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lí, đáp ứng
yêu cầu đổi mới GD-ĐT; đặc biệt quan tâm đến lương
của nhà giáo, phải được ưu tiên xếp cao nhất trong hệ
thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp và có thêm
phụ cấp tùy theo tính chất công việc, theo vùng, miền;
- Tiếp tục đổi mới chính sách, cơ chế tài chính, huy động
sự tham gia đóng góp của toàn xã hội; nâng cao hiệu quả
đầu tư, chú trọng nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ngân
sách; từng bước bảo đảm đủ kinh phí hoạt động chuyên
môn cho các cơ sở GD-ĐT công lập...; - Phải có chính
sách trọng dụng nhân tài, coi “hiền tài là nguyên khí của
quốc gia”, tạo điều kiện làm việc thuận lợi, phát huy năng
lực của “cán bộ giỏi đầu đàn” trong các lĩnh vực khoa
học - công nghệ; - Chú trọng nâng cao chất lượng, hiệu
quả nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ, đặc
biệt là khoa học giáo dục và khoa học quản lí. Tích cực,
chủ động hội nhập và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế
trong GD-ĐT; Tích cực ứng dụng công nghệ thông tin
và sử dụng mạng Internet trong GD-ĐT, trong dạy học,
phát triển các hình thức tự học; nâng cao trình độ ngoại
ngữ cho cả người dạy và người học; thực hiện xã hội hóa
học tập và xã hội hóa thông tin là tiền đề cho nền KTTT.
3. Kết luận
Phát triển KTTT là đòi hỏi mà tất cả các nước tiên
tiến trên thế giới đã và đang vươn tới. Đối với Việt Nam,
phát triển KTTT là một tất yếu, trong đó GD-ĐT là trụ
cột quan trọng nhất. Trong thời gian tới, cần tạo động lực
và huy động mọi nguồn lực để nâng cao hiệu quả GD-
ĐT. Việc thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ và giải pháp
nêu trên và sự vào cuộc của tất cả các lực lượng sẽ tạo ra
bức tranh KT-XH toàn diện hơn.
Tài liệu tham khảo
[1] Ban Chấp hành Trung ương (2000). Nghị quyết số 02-
NQ/HNTW ngày 24/12/1996 về định hướng chiến
lược khoa học và công nghệ trong thời đại công
nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000.
[2] Viện Nghiên cứu Quản lí kinh tế Trung ương
(2000). Nền kinh tế tri thức, nhận thức và hành
động. NXB Thống kê.
[3] Ban Chấp hành Trung ương (2002). C. Mác - Ph.
Ăngghen toàn tập (tập 64). NXB Chính trị Quốc gia
- Sự thật.
[4] Lê Thị Hồng Diệp (2012). Phát triển nguồn nhân
lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu xây dựng nền
kinh tế tri thức ở Việt Nam. NXB Đại học Quốc Gia
Hà Nội.
114
[5] Nguyễn Văn Hòa (2009). Phát triển giáo dục và đào
tạo - một động lực để phát triển kinh tế tri thức ở
nước ta hiện nay. Tạp chí Triết học, số 4 (215), tr
26-30.
[6] Tần Ngôn Trước (2014). Thời đại kinh tế tri thức.
NXB Chính trị Quốc gia - Sự thật.
[7] Phạm Văn Đức - Josef Sayer - Đặng Hữu Toàn -
Nguyễn Đình Hòa - Ulrich Dornberg (2010). Trách
nhiệm xã hội trong điều kiện kinh tế thị trường. NXB
Khoa học xã hội.
KHAI THÁC PHẦN MỀM GEOGEBRA...
(Tiếp theo trang 167)
Tài liệu tham khảo
[1] Bùi Minh Đức (2017). Sử dụng phần mềm
GeoGebra hỗ trợ dạy học giải bài toán Hình học
không gian bằng thủ pháp trải hình. Tạp chí Giáo
dục, số đặc biệt tháng 3, tr 122-125.
[2] Trần Trung (2014). Sử dụng phần mềm GeoGerba
hỗ trợ dạy học quỹ tích ở trường phổ thông. Tạp chí
Khoa học Giáo dục, số 100, tr 23-26.
[3] Lê Minh Cường (2017). Rèn luyện cho sinh viên đại
học Sư phạm ngành Toán kĩ năng ứng dụng công
nghệ thông tin trong dạy học ở trường phổ thông.
Luận án tiến sĩ Khoa học giáo dục, Trường Đại học
Sư phạm Hà Nội.
[4] Markus Hohenwarter - Judith Hohenwater - Yves
Kreis - Zsolt Lavicza (2008). Teaching and calculus
with free dynamic mathematics software GeoGebra.
ICME 11, Mexico.
[5] Hélia Jacinto - Susana Carreira (2017).
Mathematical Problem Solving with
Technology: the Techno-Mathematical Fluency
of a Student - with - GeoGebra. International
Journal of Science and Mathematics Education,
Springer, Vol. 15, issue 6.
[6] Nguyễn Bá Kim (2015). Phương pháp dạy học môn
Toán. NXB Đại học Sư phạm.
[7] Phan Đức Chính (tổng chủ biên) (2012). Toán 9 (tập
2). NXB Giáo dục Việt Nam.
[8] Trịnh Thanh Hải - Trần Việt Cường - Trịnh Thị
Phương Thảo (2013). Ứng dụng tin học trong dạy học
Toán (Giáo trình đại học). NXB Giáo dục Việt Nam.
[9] Kin Keung Poon (2018). Learning fraction
comparison by using a dynamic mathematics
software - GeoGebra, International Journal of
Mathematical Education in Science and
Technology. Taylor & Francis, Vol. 49, issue 3.