‫ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي زﺑﺎﻧﻬﺎي ﺣﻮزهي ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ‬

‫ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‬

‫‪1392‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي زﺑﺎﻧﻬﺎي ﺣﻮزهي ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ‬
‫ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ )‪(1‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ‪ :‬ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‬
‫ﭼﺎپ اول‪ :‬ﺑﻬﺎر ‪1392‬‬
‫ﺣﺮوﻓﭽﻴﻨﻲ‪ :‬ﺷﺒﺴﺘﺮي‬
‫ﻧﺸﺮ‪ :‬ﻓﺮاز‬
‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن‪ :‬ﻳﻜﺼﺪ ﻧﺴﺨﻪ‬
‫ﺣﻖ ﭼﺎپ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺗﺼﻐﻴﺮ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪﺟﺎي ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‪ 5 ..................‬ـ‪7‬‬

‫ﻋﺪد اﺻﻠﻲ‬ ‫اﻟﻔﺒﺎ‪9.........................................................................‬ـ ‪15‬‬
‫ﻋﺪد ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ‬ ‫ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ ‪16...................................................‬‬
‫ﻋﺪد ﻛﺴﺮي‬ ‫درس ﻧﺨﺴﺖ ‪17 ............................................‬ـ ‪28‬‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻋﺪد‬ ‫ﺿﻤﺎﺋﺮ‬
‫ﺷﺠﺮهي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي‬ ‫ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ‬
‫ﺷﺎﺧﻪي ﭘﺪري‬ ‫ﭼﻨﺪ واژه‬
‫ﺷﺎﺧﻪي ﻣﺎدري‬ ‫ﻣﺘﻦ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫ﺷﺎﺧﻪي ﭘﺪرـ ﻣﺎدري‬ ‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﻣﺜﺎل‬ ‫اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﻲ‬
‫درس ﭼﻬﺎرم ‪46 ..............................................‬ـ‪54‬‬ ‫ﻳﺎدآوري‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫درس دوم ‪29.....................................................‬ـ‪34‬‬
‫ﻓﻌﻞ آﻣﺪن‬ ‫ﺿﻤﺎﺋﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻠﻜﻲ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ‬ ‫اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻓﻌﻞ داﺷﺘﻦ‬
‫اﻋﻀﺎي ﺑﺪن‬ ‫درس ﺳﻮم ‪35 ...................................................‬ـ ‪45‬‬
‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ /‬واژه‬ ‫ﻣﻌﺮﻓﻪ‬
‫درس ﭘﻨﺠﻢ ‪ 55.................................................‬ـ ‪65‬‬ ‫ﻧﻜﺮه‬
‫زﻣﺎن‪ /‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻋﺪد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﻢ‬
 ‫‪ / 4‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‬ ‫اوﻗﺎت روز‬

‫درس ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪99.......................................‬ـ ‪105‬‬ ‫روزﻫﺎي ﻫﻔﺘﻪ‬
‫زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺨﻬﺎ‬
‫درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪106................................‬ـ‪114‬‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬روز‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺎﺿﻲ‬ ‫ﺟﻬﺎت ارﺑﻌﻪ‬
‫درس ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪115 ...................................‬ـ ‪118‬‬ ‫ﺻﺮف ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ‬
‫ﻣﺠﻬﻮل‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ /‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫درس ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪119 .................................‬ـ ‪125‬‬ ‫درس ﺷﺸﻢ ‪ 66 ................................................‬ـ ‪75‬‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫درس ﻫﻔﺪﻫﻢ‪126.......................................‬ـ‪132‬‬ ‫اﻓﻌﺎل ﻛﻤﻜﻲ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬ ‫دو ﻓﻌﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻦ‪ /‬ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻦ‬
‫درس ﻫﺠﺪﻫﻢ ‪133....................................‬ـ‪139‬‬ ‫دو ﻓﻌﻞ زﻳﺴﺘﻦ‪ /‬ﺷﺴﺘﻦ‬
‫وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ‬ ‫ﺗﻤﺮﻳﻦ‬
‫ﺻﻔﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‪ /‬ﻋﺎﻟﻲ‬ ‫واژﮔﺎن ﻣﻮردي‬
‫درس ﻧﻮزدﻫﻢ ‪140 ....................................‬ـ ‪145‬‬ ‫درس ﻫﻔﺘﻢ ‪76...................................................‬ـ‪80‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻛﺎﻣﻞ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬ ‫ﻧﻔﻲ‬
‫درس ﺑﻴﺴﺘﻢ ‪146..........................................‬ـ‪152‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬
‫آﻳﻨﺪه در آﻳﻨﺪه‬ ‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﺎر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫درس ﻫﺸﺘﻢ ‪ 81 ................................................‬ـ‪82‬‬
‫ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬ ‫ﺿﻤﻴﺮ اﺷﺎره‬
‫درس ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ ‪153...........................‬ـ‪157‬‬ ‫درس ﻧﻬﻢ‪ 83 .....................................................‬ـ ‪85‬‬
‫ﺷﺮﻃﻲ دو‬ ‫ﻓﻌﻞ اﻣﺮ‬
‫درس ﺑﻴﺴﺖودوم‪158............................‬ـ‪162‬‬ ‫درس دﻫﻢ‪ 86 ...................................................‬ـ ‪88‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪﻫﺎي دﺳﺘﻮري‬ ‫ﻓﺼﻠﻬﺎ و ﻣﺎهﻫﺎ‬
‫ﻗﻴﺪ‬ ‫درس ﻳﺎزدﻫﻢ ‪ 89 ............................................‬ـ‪90‬‬
‫اﻓﻌﺎل ﺧﺎص و ﺑﻲﻗﺎﻋﺪه‬ ‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ و ﭘﺴﻮﻧﺪ‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻲ‪ /‬ﻓﺎرﺳﻲ‪163 ........‬‬ ‫درس دوازدﻫﻢ ‪91 ........................................‬ـ ‪98‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ آﺛﺎر ﻣﺆﻟﻒ‪165.......................‬ـ‪169‬‬ ‫آﻳﻨﺪه‬
‫ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬
 ‫ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪﺟﺎي ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫‪ (1‬ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺤﺼﻮل ﻧﮕﺎه اﻳﻦ ﻗﻠﻢ اﺳـﺖ ﺑـﻪ ﻳﻜـﻲ دﻳﮕـﺮ از ﺟﻠـﻮهﻫـﺎي‬
‫ﺣﻮزهي ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﻳﻨﺠﺎ آﻣـﺪه اﺳـﺖ ﺑـﺎزده ﻣﻄﺎﻟﻌـﺎت ﭘﺮاﻛﻨـﺪه و‬
‫اﻗﺎﻣﺘﻲ ﻛﻮﺗﺎه در دﻳﺎر ﺑﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ آﻣﻮزﮔﺎران اﻧﺴﺘﻴﺘﻮي ﻛُﺮد ﺳـﺮوﻛﺎر‬
‫داﺷﺘﻢ و در ﻣﺤﻀﺮﺷﺎن ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ آﻣﻮﺧﺘﻢ‪ .‬آنﻗﺪر ﺗﻮان ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺪت اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮد ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ و وارد رﻳﺰهﻛﺎرﻳﻬﺎ ﺧﺎﺻﻪ ﻟﻬﺠﻪﻫﺎي راﻳـﺞ در آن‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﻮم‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ رو آوردم ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي زﺑﺎن ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲ از ﻃﺮﻳﻖ زﺑﺎﻧﻬـﺎي‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺧﺎﺻﻪ آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ ،‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻲ و ﻛُﺮدي‪.‬‬
‫‪ (2‬ﻫﺪﻓﻢ از اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت در آﻏﺎز ﭼﻴﺰي ﻧﺒﻮد ﺟﺰ آﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑـﺎ ﻧﻘـﺶ‬
‫زﺑﺎﻧﻬــﺎي ﻛُــﺮدي در ﻋﺮﺻــﻪي ﺗﻤــﺪن اﻳﺮاﻧــﻲ‪ .‬اﻣــﺎ اﻧــﺪﻛﻲ ﭘــﺴﺎنﺗــﺮ درﻳــﺎﻓﺘﻢ‬
‫ﻳﺎدداﺷﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻓﺮاﻫﻢ آورده ﺑﻮدهام ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺎ ﻛﻤﻲ آراﻳـﺶ و وﻳـﺮاﻳﺶ و‬
‫ﭘﻴﺮاﻳﺶ‪ ،‬در اﺧﺘﻴﺎر دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﮕﺬارم ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ اﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬در ﺣـﻴﻦ ﻛـﺎر در‬
‫ﺿﻤﻦ دﻳﺪم ﻣﺤﻘﻘﺎن و ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻛﺮﻣـﺎﻧﺠﻲ ﺗﻤﺮﻳﻨﻬـﺎ و‬
‫ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي آﻣﻮزﺷﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪي ﮔﺮد آوردهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎدﻳﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﻄﺎﺳﺖ و‬
‫از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺻﺮف وﻗﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪي ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﺮدو از ﺗـﻮان‬
‫ﻣﻦ ﺧﺎرج ﺑﻮد و در ﻫﻤﺎن ﺣـﺎل ﻏﻴﺮﺿـﺮور‪ .‬ﺑـﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﺳـﺒﺐ ﺗـﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪام از آن ﺗﻤﺮﻳﻨﻬﺎ و ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺨﻬﺎ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪام و آﻧﻬـﺎ را در ﺟـﺎي‬
 ‫‪ / 6‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺧﻮد و در ﺧﺪﻣﺖ ﻫﺪف اﻳﻦ ﻛﺘﺎب آﻣﻮزﺷﻲ ﺑـﻪﻛـﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪام‪ .‬از اﻳـﻦ ﺑﺎﺑـﺖ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﺧﻮدآﻣﻮز را ﻧﻮﻋﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺑﻪﺷﻤﺎر آورد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺗﺎﻛﻨﻮن ﭼﻴﺰي‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻮدآﻣﻮز در زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﺪﻳﺪهام‪ .‬از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ ﺷـﺎﻳﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ وﻳـﮋه داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﮔـﺮ ﻋﻤـﺮي ﺑﺎﺷـﺪ ﻧﻜﺘـﻪﻫـﺎي ﺗﻜﻤﻴﻠـﻲ را در‬
‫ﺧﻮدآﻣﻮزﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در دﺳﺖ ﺣﺮوﻓﭽﻴﻨﻲ و ﺗﺄﻟﻴﻒ دارم ﻣﻲﮔﻨﺠﺎﻧﻢ‪.‬‬
‫‪ (3‬ﻫﻤﻪي ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎ و ﺑﺮاﺑﺮﻧﻬﺎدهﻫﺎ از اﻳﻦ ﻗﻠﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺪﻳﻦ اﻋﺘﺒـﺎر ﻛﺘـﺎﺑﻲ‬
‫ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي دوﺳﺘﺪاران زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻛُﺮدي و ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﻳﻦ زﺑﺎﻧﻬﺎ‪ .‬ﮔﺎﻣﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻮﭼﻚ اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻮردار از ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﺧﺎص‪ .‬ﺗﻤﺮﻳﻨﻬـﺎ را ﻧﻴـﺰ در ﻣـﻮاردي‬
‫ﺧﻮد آراﺳﺘﻪ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮدهام و در ﻣﻮاردي ﺑـﻪ ﻫﻤـﺎن ﺷـﻜﻞ آﻏـﺎزﻳﻦ از ﻣﻨﺒـﻊ‬
‫اﺻﻠﻲ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪام اﻣﺎ ﺳﺮ ﺟﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻗﺮار دادهام‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ آﻣﺪ ﮔﺮدآوري و ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﺮﺟﻤﻪ و‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻮارد دﺳﺘﻮري در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از اﻳﻦ ﻗﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ (4‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب دو ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﻀﺎﻋﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﻜﺎﻧﺎﺗﻢ ﺑﻪ ﻧﻮﺑـﺖ ﺣﺮوﻓﭽﻴﻨـﻲ ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎﻳﻢ را ﺗـﺪارك‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣﻴـﺎن دو ﻛﺘـﺎب »ﺳﻴﺎﺳـﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ« و ﺟﻠـﺪ دوم » اﺣﻜـﺎم‬
‫ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ« را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪهام‪ .‬ﭼﻨﺪ رﺳـﺎﻟﻪ ﻧﻴـﺰ در ﺑـﺎب اﺣـﻮاﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪي اﻳﺮان در ﻓﻀﺎي ﺑﻪاﺻﻄﻼح ﻣﺠﺎزي ﭼﺮخ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬رﺳﺎﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬
‫دﻳﮕﺮم در اﻧﺘﻈﺎر ﻧﻮﺑﺖ ﺣﺮوﻓﭽﻴﻨﻲ درﺟﺎ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﺧﺎﺻﻪ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت آﻣﺎريام در‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي درﺳﻲ دورهي اﺑﺘﺪاﻳﻲ در زﻣﺎن ﭘﻴﺶ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ‪. 57‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻢ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺑﻬﺘﺮي ﻧﺪارﻧﺪ و‪...‬‬
‫‪ (5‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﺎ اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﺤﺪود ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ ﮔﺎﻣﻲ ﻧـﻮ در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب زﺑﺎﻧﻬﺎي ﺣﻮزهي ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ و ﻧﮕﺎه ﺑـﻪ ﺟﻠـﻮهﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﮔﻮﺷﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﺗﻤﺪن را از ﺗﻮﺟﻬﻲ وﻳﮋه ﺑﺮﺧـﻮردار ﻛـﻨﻢ‪ .‬در دورهي‬
‫دﻛﺘﺮاي رﺷﺘﻪي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ارﺗﺒﺎﻃﺎت از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻣﻲﺧﻮاﺳـﺘﻢ ﺣـﺪاﻗﻞ ﻳـﻚ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪﺟﺎي ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر ‪7 /‬‬

‫زﺑﺎن از زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻋﺮﺻﻪي ﺗﻤﺪن اﻳﺮاﻧﻲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ و ﻳﻚ زﺑـﺎن ﻧﻴـﺰ از ﻫﻤـﻴﻦ‬

‫زﺑﺎﻧﻬﺎ را در ﭼﺎرﭼﻮب اﻳﺮان ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ .‬در ﻛﻨﺎر اﻳﻦ دو زﺑﺎن اﻳﻨﺎن ﻣﻲﺑﺎﻳـﺪ در آن‬
‫ﻫﻨﮕﺎم دو زﺑﺎن ﻓﺮﻧﮕﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﺻﺮار ﻣﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ رﺋﻴﺲ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه در ﺟﻠﺴﻪاي ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮادر و ﻣﻌﺎوﻧﺶ ﻛـﻪ ﺣـﺎﻻ ﻣﻘـﺎم ﺷـﺎﻣﺨﻲ در‬
‫ﻣﺸﻬﺪ دارد ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺤﺎﻛﻤﻪ ﺑﻜﺸﺎﻧﻨﺪ و ﺳﭙﺲ از داﻧﺸﮕﺎه اﺧﺮاج ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﺋﻴﺲ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﮔﻔﺘﻢ در زﻣﺎن ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن آﻣـﻮزش ﻓﺮزﻧـﺪان ﺳـﺮان و ﺑﺰرﮔـﺎن ﻛـﺸﻮر‬
‫ﺑﻪﻣﺮاﺗﺐ ﺳﺨﺖﺗﺮ ﺑﻮد از آﻣﻮزش ﻓﺮزﻧﺪان ﮔﺮوﻫﻬـﺎي دﻳﮕـﺮ‪ .‬ﺑـﺮ اﻳـﻦ ﺗـﺼﻮر‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺸﻮر ﺑﻪدﺳﺖ آﻧﺎن ﻣﻲاﻓﺘﺪ و ﺣﻖ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺗﺮﺑﻴـﺖ ﺑﻬﺘـﺮي داﺷـﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑـﺮادر رﺋـﻴﺲ داﻧـﺸﮕﺎه ﺑـﺎ آﺷـﻔﺘﮕﻲ رو ﻛـﺮد ﺑـﻪ ﻣـﻦ و ﮔﻔـﺖ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺎ از ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﮔﻔـﺘﻢ از ﻫﺮﭼـﻪ ﻛـﻪ در ﺗـﺎرﻳﺦ اﻳـﺮان‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ و ﻧﻴﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﺮد‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل آن ﻣﻘﺎم ﻣﻌﺎوﻧﺖ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺗـﺎب‬
‫ﻧﻴﺎورد و ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻜﺮد‪ .‬از ﺟﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺟﻠﺴﻪ را ﺗﺮك ﻛﺮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫و ﻧﺸﺎﻧﻪاي ﺑﻮد از ﺻﺪور ﺣﻜﻢ ﺗﻴﺮ ﺧﻼص‪ .‬در اﻧﺪكزﻣﺎﻧﻲ ﻣﺮا ﻛﻪ رﺷـﺘﻪاي را‬
‫ﺑﺮاي داﻧﺸﮕﺎه ﭘﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﺮده ﺑﻮدم از داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻴﺮون راﻧﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦﺟـﺎ آن‬
‫داﻣﺎد ﺗﺎزه ﺑﻪ دوران رﺳﻴﺪه ﻛﻪ روزﮔﺎري ﭘﺎدوﻳﻲ آن رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ ﺑﻲﺣﻘﻴﻘـﺖ را‬
‫ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر ﭘﻲ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﺳﺘﺶ ﺑﺎز ﺷﺪ و رﺷﺘﻪي ﺗﺎزهﭘﺎ را ﺑﻪ ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ آن‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪدﺳﺖ ﭼﻨﺪ داﻧﺸﺠﻮي ﻣﺪركﻃﻠﺐ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﺣﺘﻲ ﺣﻘـﻮق ﺑﺎزﻧﺸـﺴﺘﮕﻲ ﻣـﺮا‬
‫ﺑﻲﺻﺪور ﺣﻜﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺪد اﺳﺘﺒﺪادي ﻛﻮر ﻗﻄﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ (6‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺧﻮدآﻣﻮز دﻳﮕﺮي ﺗﺪارك دﻳﺪهام‪ .‬اﻣﻴﺪوارم ﺑﺘﻮاﻧﻢ آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮوﻓﭽﻴﻨﻲ ﺑﺴﭙﺎرم و در ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺪكزﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺣﻴﺎت دﺷـﻮار و ﭘـﺮرﻧﺞ‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﺎپ ﺑﺴﭙﺎرم‪.‬‬

‫ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻬﺎر ‪1392‬‬
 ‫اﻟﻔﺒﺎ‬

‫‪ .1‬اﻟﻔﺒﺎي ﻻﺗﻴﻨﻲ ﻛﺮدي ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲ ﺧﺎﺻﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي ﺳﻲ ﻗﺮن ﺑﻴـﺴﺘﻢ ﺗﺒﻠﻴـﻎ و‬

‫رواج داده ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎره ﮔﻔﺘﺎري اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﻣﻲآورم‪.‬‬
‫ﺗﺎ آن ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻮﻋﻲ اﻟﻔﺒﺎي ﻧﻮﺳﺎزيﺷﺪهي ﻋﺮﺑـﻲ را ﺑـﺮاي ﻧﮕـﺎرش ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻟﻔﺒﺎي ﻻﺗﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﺗﺮﻛﻴﻪ‪ ،‬زﺑﺎن ﻛﺮﻣـﺎﻧﺠﻲ را از ﻣﻴـﺮاث‬
‫ﻣﻜﺘﻮب ﺧﻮد دور ﺳﺎﺧﺖ و ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲزﺑﺎﻧﺎن را ﺑﺎ آن ﻣﻴﺮاث ﺑﻴﮕﺎﻧـﻪ‪ ،‬ﭼﻨـﺎنﻛـﻪ‬
‫ﺗﺮﻛﺎن ﺗﺮﻛﻴﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ وﺿﻊ دﭼﺎر ﮔﺸﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬اﻟﻔﺒﺎي ﻻﺗﻴﻦ ﻛﺮدي ﭘﻨﺞ ﻣﺼﻮت ﺑﻠﻨﺪ دارد‪:‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪ê‬‬ ‫)‪î (i‬‬ ‫‪o‬‬ ‫‪û‬‬

‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺼﻮﺗﻬﺎي ﻛﻮﺗﺎه‪:‬‬

‫‪e‬‬ ‫)‪i (ı‬‬ ‫‪u‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺮف ‪ î‬را ﻛﻪ ﺗﻠﻔﻆ آن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑـﺎ اي‪) ‬ﻳﻌﻨـﻲ ي ﻛـﺸﻴﺪه‪ ،‬ﻣﺜـﻞ‬
‫ﺣﺮف ي در ﻛﻠﻤﻪي اﻳﻦ در ﻓﺎرﺳﻲ( ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ î :‬ﻳـﺎ ‪) i‬ﻣﺜـﻞ ‪i‬‬
‫در اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ(‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺮف ﺑﺪون ﻋﻼﻣﺖ روي آن )‪ (ı‬ﺗﻠﻔﻆ ﻛﺴﺮهﻣﺎﻧﻨﺪ دارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﮔﺮ‬
‫ﺣﺮف ‪ i‬را ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺸﺖ روي آن ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻠﻔﻆ )ﻳﻌﻨﻲ اي‪ ‬و‬
‫اِ( ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ î :‬و ‪i‬‬
 ‫‪ / 10‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﺣﺮف ‪ i‬را ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ روي آن ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻢ‪ ،‬اﻳـﻦ دو ﮔﻮﻧـﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬
‫‪) i‬ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ( و ‪) ı‬ﺑﺪون ﻧﻘﻄﻪ(‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫در ﺗﺮﻛﻲ اﻣﺮوز ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻫﻢ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﻦ روش را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ رو‬
‫در ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ .3‬ﺻﺎﻣﺘﻬﺎ در ﻛﺮدي اﻧﺪﻛﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪهﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﺖ آن اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺣـﺮوف‬
‫‪ p‬ﺑﻪ دو ﮔﻮﻧﻪي دﻣﻴﺪه و ﻧﺎدﻣﻴﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﻔﺒـﺎي‬ ‫‪t k ç‬‬ ‫ﺑﻲﺻﺪا ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫»ﺑﺪرﺧﺎن« اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﻮد ﻛـﺮدان از اﻳـﻦ ﺑﺎﺑـﺖ ﻣـﺸﻜﻠﻲ‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺮدي ﻣﻲآﻣﻮزﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .4‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ ﺗﻠﻔﻆ اﻟﻔﺒﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺮدﻧﺸﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻮار ﺑﺘﻮان روﺷﻲ ﻋـﺎم و ﻣﺘﺤﺪاﻟـﺸﻜﻞ ﺑـﻪدﺳـﺖ داد‪.‬‬
‫ﺑﻪوﻳﮋه در ﻣﻮرد آنﭼﻪ ﻛﻪ دﻣﻴﺪه و ﻧﺎدﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺮدان ﺧـﻮد اﻏﻠـﺐ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻧﻪي دﻣﻴﺪه ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻧﺎدﻣﻴﺪه ﺷﻨﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ . 5‬در زﻳﺮ اﻟﻔﺒﺎي ﻛﺮدي ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪد اﻟﻔﺒﺎي ﻻﺗﻴﻦ و ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ از‬
‫اﻟﻔﺒﺎي ﻻﺗﻴﻨﻲﺷﺪهي ﺗﺮﻛﻲ ﺗﺮﻛﻴﻪاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲآورﻳﻢ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ آﻧﻬﺎ‪:‬‬
‫‪A a‬‬

‫آ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﺜﻞ ‪) av‬آو‪ (‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي آب‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﻆ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‬
‫و در ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺎﻫﺎ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ o‬ﺑﺎز ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪B b‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ب در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ berf‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮف‬

‫‪C c‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ج در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ciwan‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي زﻳﺒﺎ‪.‬‬

‫اﻟﻔﺒﺎ ‪11 /‬‬

‫‪Ç ç‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ چ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Çêlek‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﮔﺎو‪.‬‬

‫’‪ç‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻣﺜﻞ چ ﺑﻲدم )ﻧﺎدﻣﻴﺪه( اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ’‪ ç‬ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷـﺪه‬

‫اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻳﺮﮔﻮل‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻤﺎﻳﺰ ﻣﻴﺎن دو ﮔﻮﻧﻪ ‪ ç‬اﺳﺖ‪ ç :‬و ’‪ç‬‬

‫‪E e‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ اِ ﻛﻮﺗﺎه ﻳﻌﻨـﻲ ﻛـﺴﺮهي ﻛﻮﺗـﺎه ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ em‬ﻳﻌﻨـﻲ ﻣـﺎ‬
‫)ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻨﻔﺼﻞ(‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻠﻔﻆ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاﺑﺮ داﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ ä‬در آﻟﻤـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ a‬ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪’e‬‬

‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ع در ﻋﺮﺑﻲ ﻛﻪ از ﮔﻠﻮ ﺑﺮﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Ê ê‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن اِ ﻛﺸﻴﺪه )ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﺮهي ﻛﺸﻴﺪه(‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ êvar‬ﻏﺮوب‪ /‬ﺷﺐ‪.‬‬

‫‪F f‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﻣﺜﻞ ف در ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ fermû‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻟﻄﻔﺎً‪) ،‬ﻣﻌﻨﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ اﺳـﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ( ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ fêrbûn‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي آﻣﻮﺧﺘﻦ‪.‬‬
‫‪G g‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ گ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ germ‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﮔَﺮم‪.‬‬

‫‪H h‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﻫ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ havîn‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪.‬‬

 ‫‪ / 12‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫’‪h‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ح در ﻋﺮﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻧﻮاﺣﻲ ﻫﻢﻣﺮز ﺑﺎ ﻋـﺮبزﺑﺎﻧـﺎن ﺗﻠﻔـﻆ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪I i‬‬

‫‪çi‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﺑﺴﺎن اي‪ ‬ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ از ﻛﺴﺮهي ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﭼِﻪ در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺨﺘﻮم ﺑﻪ ﻫـﺎي ﻏﻴﺮﻣﻠﻔـﻮظ و ﻣﻜـﺴﻮر‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﺣﺮف را ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ :‬ﻳﻚﺑﺎر ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ و ﻳـﻚﺑـﺎر ﺑـﻲﻧﻘﻄـﻪ ‪ ı‬و ‪. i‬‬
‫ﺟﻼدت ﺑﺪرﺧﺎن آن را ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ )‪ (i‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Î î‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ اي‪ ‬ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻼدت ﺑﺪرﺧﺎن آن را ﺑﺎ ﻋﻼﻣـﺖ ﻫـﺸﺖ‬

‫ﻛﻮﭼﻚ روي ﺣﺮف ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ îro‬ﻛـﻪ ﺗﻠﻔـﻆ آن ﻣـﻲﺷـﻮد‪ :‬اﻳ‪‬ـﺮو‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻣﺮوز‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺮف را ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻫـﺸﺖ ﻛﻮﭼـﻚ ﺑﻨﻮﻳـﺴﻨﺪ در آن‬
‫ﺻﻮرت آن ‪ I‬دﻳﮕﺮ را ﺑﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ Î‬و ‪ . İ‬اﻣـﺎ اﮔـﺮ ﻓﻘـﻂ ﺑـﺎ ﻧﻘﻄـﻪ‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ ﻣﺜﻞ ‪ i‬ﻳﺎ ‪ İ‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت آن دﻳﮕﺮي را ﺑﺪون ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ‪ı‬‬
‫ﻳﺎ ‪ . I‬در ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﺘﻨﻬﺎي ﻛﺮدي ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻻﺗﻴﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫داﺷﺖ‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﺮدو روش وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻛﺘﺎب ﺣﺎﺿﺮ اﻳـﻦ دو‬
‫ﺣﺮف ﺑﻪﺻﻮرت ‪ i‬و ‪ î‬ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪J j‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻫﻤﺎن ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ژ در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜـﺎل‪) jin :‬ﺗﻠﻔـﻆ آن‪ :‬ژِن(‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي زن‪.‬‬
‫‪K k‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﺣـﺮف ك در ﻓﺎرﺳـﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻣﺜـﺎل‪ Kurdistan :‬ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻓﺎرﺳـﻲ‬

‫ﻛُﺮدِﺳﺘﺎن ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻔﺒﺎ ‪13 /‬‬

‫‪L l‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﻻم را در ﻓﺎرﺳﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ lêv‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻟَﺐ‪.‬‬

‫‪M m‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ﻣﻴﻢ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎل‪ mal :‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎﻧﻪ‪.‬‬

‫‪N n‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ﻧﻮن در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎل‪ nan :‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺎن در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪O o‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اُو‪ ‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ اُو‪ ‬در ﻛﻠﻤﻪي )ﻋﺪد( د‪‬و‪ ‬در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ ode‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﺗﺎق‪.‬‬
‫‪P p‬‬

‫ﺑﺴﺎن ﺗﻠﻔﻆ پ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎل‪ por :‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻣﻮ‪ .‬ﺗﻠﻔﻆ ﻧﺎدﻣﻴﺪه دارد ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﺗﻠﻔﻆ ‪ p‬در ﻛﻠﻤﻪي ‪ pos‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪.‬‬
‫’‪p‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف پ دﻣﻴﺪه را دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Pause‬در آﻟﻤﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪Q q‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﺑﺴﺎن ق در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺜﺎل ‪ qaz‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻗﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪R r‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ر ﻏﻠﻴﻆ را دارد‪ ،‬ﻣﺜﺎل‪ rast :‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن راﺳﺖ در ﻓﺎرﺳـﻲ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي درﺳﺖ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﮔﺮ آن را ﺳﺎده ﺑﻪﻛﺎر ﺑـﺮﻳﻢ اﻳـﻦ ﻏﻠﻈـﺖ را‬
‫ﻧﺪارد ﻣﺜﻞ ‪ sar‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺳﺮد‪ ،‬وﻟﻲ اﮔﺮ آن را ﺑﺎ ﻏﻠﻈـﺖ ﺑـﻪﻛـﺎر ﺑـﺮﻳﻢ در اﻳـﻦ‬
 ‫‪ / 14‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺻﻮرت ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻳﺰ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ ﺳﺎدهي آن‪ ،‬ﺑﺎ دو ﺣـﺮف ‪ r‬ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﻴﻢ‪،‬‬
‫‪rr‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت‪:‬‬
‫‪S s‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ﺳﻴﻦ را در ﻓﺎرﺳﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺜﺎل ‪ sar‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺳﺮد‪.‬‬

‫‪Ş ş‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ﺷﻴﻦ را دارد در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺜﺎل ‪ şev‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺷﺐ‪.‬‬

‫‪T t‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﻧﺎدﻣﻴﺪهي ﺣﺮف ت را دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ tu‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪ tav :‬ﺑﻪﻣﻌﻨـﺎي‬
‫آﻓﺘﺎب‪.‬‬
‫’‪t‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﺣﺮف ت اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻆ دﻣﻴﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ Tanne‬در آﻟﻤﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫‪U u‬‬

‫‪ı‬‬ ‫ﺗﻠﻔﻆ آن آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اُو‪ ‬ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ رﻧﮓﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺗﻠﻔـﻆ‬
‫ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺴﺮهي ﻛﻮﺗﺎه را در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬اﻛﺜـﺮاً ﺳـﺮﻳﻊ ﺗﻠﻔـﻆ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و آن را دوواﻛﻪ )‪ (diphthong‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ utî‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻃﻮ‪.‬‬
‫‪Û û‬‬

‫اﻳﻦ ﺣﺮف ﺗﻠﻔﻆ ﻛﺸﻴﺪهي اُو‪ ‬را دارد‪ .‬درﺳﺖ ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺣﺮف ‪ u‬ﻛـﻪ ﭘﻴـﺸﺘﺮ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪ û :‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺣﺮف رﺑﻂ و‪ ‬در ﻓﺎرﺳﻲ‪.‬‬
‫‪V v‬‬

‫اﻳﻦ ﺣﺮف‪ ،‬ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف و را در ﻓﺎرﺳﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻛﺴﺮه دارد‪ :‬وِ ﻣﺜﻞ ﺗﻠﻔـﻆ‬
‫اﻟﻔﺒﺎ ‪15 /‬‬

‫‪ w‬در ﺳﻪ ﻛﻠﻤـﻪي آﻟﻤـﺎﻧﻲِ ‪ wollen ، wissen‬و ‪ .warum‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ vala :‬در ﻛـﺮدي‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺧﺎﻟﻲ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ .‬ﺗﻠﻔﻆ آن در ﻓﺎرﺳﻲ در ﻛﻠﻤﺎت‪ :‬وام‪ ،‬وادادن‪ ،‬وارﻓﺘﻦ‪.‬‬
‫‪W w‬‬

‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ‪ w‬در ﻛﻠﻤﻪي اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ ‪ well‬ﻳـﺎ ‪ .what‬در ﻓﺎرﺳـﻲ اﻳـﻦ‬
‫ﺣﺮف ‪ w‬و ‪ v‬را ﻳﻜﺠﻮر ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ welat :‬ﺑﻪﻣﻌﻨـﺎي وﻃـﻦ‪ .‬ﺗﻔـﺎوت‬
‫ﻇﺮﻳﻒ اﻳﻦ دو ﺗﻠﻔﻆ را ﻓﻘﻂ از راه ﺷﻨﻴﺪنِ ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪X x‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ آن ﻫﻤﺎن ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف خ در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ]ﻳﻚ ﺗﻠﻔﻆ ﻏﻠﻴﻆ ﻫـﻢ دارد‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ‪ r‬در ﻓﺮاﻧﺴﻪ اﺳﺖ ﻳﺎ غ در ﻋﺮﺑﻲ[‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ xûşk :‬در ﻛﺮدي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺧﻮاﻫﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪xw‬‬

‫در ﻛﺮدي دوواﻛﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ‪ . xu :‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Y y‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ي را در ﻓﺎرﺳﻲ دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ي در ﻛﻠﻤﻪي ﻛـﺮدي‬

‫‪ yek‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻳﻚ در ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻠﻔﻆ‪.‬‬
‫‪Z z‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ ﺣﺮف ز را دارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ ziman‬ﻛﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي زﺑﺎن اﺳﺖ در ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻳـﺎ‪:‬‬
‫‪ Sonne‬در آﻟﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻠﻔﻆ و ﺗﺄﻛﻴﺪ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﻠﻔﻆ ﻛﻠﻤﺎت را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺷﻜﻠﻲ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در واژهﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺘﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﺎص آواﻳﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻧﻤﻲروﻧـﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً در ﻛﻠﻤـﺎت ﻛـﺮدي‬
 ‫‪ / 16‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫روي ﻫﺠﺎي آﺧﺮ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮ اﻧﻮاع ﺗﺄﻛﻴﺪﻫﺎ در ﺟﺎي ﺧـﻮد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪mal‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫ﺗﻚﻫﺠﺎﻳﻲ‬
‫‪mêrik‬‬ ‫ﻣﺮد‬ ‫‪-ik‬‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ روي‬
‫‪zarok‬‬ ‫ﺑﭽﻪ‬ ‫‪-ok‬‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ روي‬
‫‪azadî‬‬ ‫آزادي‬ ‫‪-dî‬‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ روي‬

‫ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺷﺨﺼﻲ‬
‫ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺟﺪا ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ وﻟﻲ ﻫـﺮ ﻛﻠﻤـﻪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﺿـﻤﻴﺮ ﺷﺨـﺼﻲ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪي واﺣﺪ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪ez‬‬ ‫‪ciwan‬‬ ‫‪im‬‬
‫ﻣﻦ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ ﺟﻮان‬
‫ﻛﻪ ﺗﻠﻔﻆ آن ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اِز ﺟِﻮٰ اﻧَﻢ‪ .‬ﻳﺎ‪:‬‬
‫‪ez‬‬ ‫‪birçî‬‬ ‫‪me‬‬
‫ﻣﻦ‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ ﮔﺮﺳﻨﻪ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن دو ﻧﻮع ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن در آﺧﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﺑﻪ ﻣﺼﻮت ﺑﻮدن‬
‫و ﺻﺎﻣﺖ ﺑﻮدن ﺣﺮف آﺧﺮ ﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺪول زﻳﺮ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪ .2‬در ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ‬ ‫‪ .1‬در ﺻﺎﻣﺘﻬﺎ‬

‫‪ez birçî me‬‬ ‫ﻣﻦ ﮔﺮﺳﻨﻪام‬ ‫‪ez ciwan im‬‬ ‫ﻣﻦ ﺟﻮاﻧﻢ‬
‫‪tu birçî yî‬‬ ‫ﺗﻮ ﮔﺮﺳﻨﻪاي‬ ‫‪tu ciwan î‬‬ ‫ﺗﻮ ﺟﻮاﻧﻲ‬
‫‪ew birçî ye‬‬ ‫او ﮔﺮﺳﻨﻪ اﺳﺖ‬ ‫‪ew ciwan e‬‬ ‫او ﺟﻮان اﺳﺖ‬
‫‪em birçî ne‬‬ ‫ﻣﺎ ﮔﺮﺳﻨﻪاﻳﻢ‬ ‫‪em ciwan in‬‬ ‫ﻣﺎ ﺟﻮاﻧﻴﻢ‬
‫‪hûn birçî ne‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﮔﺮﺳﻨﻪاﻳﺪ‬ ‫‪hûn ciwan in‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺟﻮاﻧﻴﺪ‬
‫‪ew birçî ne‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﮔﺮﺳﻨﻪاﻧﺪ‬ ‫‪ew ciwan in‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﺟﻮاﻧﻨﺪ‬
 ‫درس ﻧﺨﺴﺖ‬

‫‪ .1‬ﺑﺮاي آنﻛﻪ ﺑﺘﻮان دﺳﺘﻮري ﻛﺮدي را ﺑﻪﺷﻜﻞ ﻣﻨﻈﻢ آﻣﻮﺧﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روش ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﻧﺨﺴﺖ ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺷﺨﺼﻲ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ez‬‬ ‫ﻣﻦ‬ ‫‪em‬‬ ‫ﻣﺎ‬
‫‪tu‬‬ ‫ﺗﻮ‬ ‫‪hûm‬‬ ‫ﺷﻤﺎ‬
‫‪ew‬‬ ‫او)ﻣﺆﻧﺚ‪ /‬ﻣﺬﻛﺮ‪ /‬ﺧﻨﺜﻲ(‬ ‫اﻳﺸﺎن)ﻣﺆﻧﺚ‪ /‬ﻣﺬﻛﺮ‪ /‬ﺧﻨﺜﻲ( ‪ew‬‬

‫‪ .2‬ﺑﺮاي آنﻛﻪ ﺑﺘﻮان اﻧـﺪﻛﻲ ﭘـﻴﺶ رﻓـﺖ و ﻣﻄﺎﻟـﺐ ﺑﻌـﺪ را ﺗﻮﺿـﻴﺢ داد‪،‬‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ در آﻏﺎز ﺑﺎ ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن در ﻛﺮدي‪:‬‬
‫ﺻﺮف آن‪:‬‬
‫‪ez im‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻢ‬ ‫‪em in‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‬
‫‪tu yî‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻲ‬ ‫‪hûm in‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‬
‫‪ew e‬‬ ‫ﻫﺴﺖ‬ ‫‪ew in‬‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪ .3‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ آﻣﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﻛﻠﻤﻪاي ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺮف ﻣﺼﻮت ﺧـﺘﻢ‬

‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﺻﺮف ﻓﻌﻞِ »ﺑﻮدن« در اﻧﻄﺒﺎق ﺑﺎ آن ﺑﻪﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
 ‫‪ / 18‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫‪ne‬‬ ‫‪me‬‬ ‫ﺷﺨﺺ اول‬
‫‪ne‬‬ ‫‪yî‬‬ ‫ﺷﺨﺺ دوم‬
‫‪ne‬‬ ‫‪ye‬‬ ‫ﺷﺨﺺ ﺳﻮم‬

‫‪mamoste‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪) :‬آﻣﻮزﮔﺎر( ﻣﻌﻠﻢ )ﻣﺬﻛﺮ( ﺑﻪ ﻛﺮدي‪:‬‬

‫‪ez mamoste me‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻢ‬
‫‪tu mamoste yî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻲ‬
‫‪ew mamoste ye‬‬ ‫او ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺖ‬
‫‪em mamoste ne‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ‬
‫‪hûn mamoste ne‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ‬
‫‪ew mamoste ne‬‬ ‫اﻳﺸﺎن ﻣﻌﻠﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺟﻤﻊ )ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﺸﺎن( داراي ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺿﻤﻴﺮ ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ ﻫﺮدو ﺷﻜﻞ واﺣﺪي دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ew‬‬ ‫او ‪ / ew‬اﻳﺸﺎن‬
‫پ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺒﺎﻫﺘﻬﺎ ﻛﺎر را اﻧﺪﻛﻲ آﺳـﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ در ﺿـﻤﺎﺋﺮ ﺳـﻮم‬
‫ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺻﺮف ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻲﺗـﻮان‬
‫آﻧﻬﺎ را از ﻫﻢ ﺗﺸﺨﻴﺺ داد‪:‬‬
‫‪ye‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ ‪ / ne‬اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺖ ﺑﺮاي ﻣﻔﺮد‬

‫‪ .4‬در زﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ ﻣﻲزﻧﻴﻢ ﺑﺮاي واژﮔﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻣﺨﺘـﻮم ﺑـﻪ ﺣـﺮف‬
‫?‪ez kî me‬‬ ‫ﻣﻦ ﻛﻴﺴﺘﻢ؟‬ ‫ﻣﺼﻮتاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﻠﻔﻆ آن ﺑﻪﻫﻢﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪﺻﻮرت ﻳﻚ واژه ادا ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ez kîme‬‬ ‫اِزﻛﻴﻤِﻪ‪ /‬اﻣﺎ ﺑﻪﺻﻮرت دو واژه ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫درس ﻧﺨﺴﺖ ‪19 /‬‬

‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺤﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫?‪tu kîyî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺘﻲ؟‬
‫?‪ew kîye‬‬ ‫او ﻛﻴﺴﺖ؟‬
‫?‪em kîne‬‬ ‫ﻣﺎ ﻛﻴﺴﺘﻴﻢ؟‬
‫?‪hûn kîne‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻛﻴﺴﺘﻴﺪ؟‬
‫?‪ew kîne‬‬ ‫اﻳﺸﺎن )= آﻧﺎن( ﻛﻴﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫‪ . 5‬ﻧﻔﻲ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻋﻼﻣﺖ ‪ =) ne‬ﻧﻪ( ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻼﻣﺖ را‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻛﻠﻤﻪاي ﻛﻪ ﻣﺨﺘﻮم اﺳﺖ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن‪ ،‬ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﻣﺜﺒﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺟﻮاﻧﻢ )= ﻣﻦ ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻢ( ‪ez ciwan im‬‬
‫‪ez ne ciwan im‬‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ‪ :‬ﻣﻦ ﺟﻮان ﻧﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ew karker e‬‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ‪ :‬او ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ‬
‫‪ew ne karker e‬‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ‪ :‬او ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪tu li vir î‬‬ ‫ﻣﺜﺒﺖ‪ :‬ﺗﻮ اﻳﻦﺟﺎ ﻫﺴﺘﻲ‬
‫‪tu ne li vir î‬‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ‪ :‬ﺗﻮ اﻳﻦﺟﺎ ﻧﻴﺴﺘﻲ‬

‫‪ . 6‬ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ‬
‫‪ . 6 .1‬ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ‬
‫در ﻛﺮدي در ﺣﺎﻟﺖ اﺳﻤﻲ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﺟﻤﻊ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﺜﺎل‪ mêr :‬ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺮد اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﺮدان‪ .‬ﻓﻘﻂ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﺮد ﻳـﺎ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺑﻮدن ﻳﻚ اﺳﻢ ﭘﻲ ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪mêr karker e‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ‬
‫‪mêr karker in‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺮدان ﻛﺎرﮔﺮﻧﺪ‬
‫‪ew tî ye‬‬ ‫او ﺗﺸﻨﻪ اﺳﺖ‬
‫‪ew tî ne‬‬ ‫اﻳﺸﺎن )= آﻧﺎن( ﺗﺸﻨﻪاﻧﺪ‬
 ‫‪ / 20‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ . 6 .2‬ﺟﻤﻠﻪي اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﻲ ﻳﺎ ﭘﺮﺳﺸﻲ‬

‫ﺗﻨﻬﺎ از راه ﺗﺄﻛﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻤﻠﻪاي ﭘﺮﺳﺸﻲ را ﺑﺎزﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫ﻛﺮدن ﺻﻮت و ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﻫﺠﺎي ﻣﺎﻗﺒﻞ آﺧﺮ ﻣـﻲﺗـﻮان ﺟﻤﻠـﻪاي را ﺑـﻪ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪Tehran mezine‬‬ ‫ﺗﻬﺮان ﺑﺰرگ اﺳﺖ‬
‫?‪Tehran mezine‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻔﻬﺎﻣﻲ‪ :‬ﺗﻬﺮان ﺑﺰرگ اﺳﺖ؟‬

‫ﺑﺮاي آنﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺮﺳﺸﻲ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ادات ‪ ma‬و ‪ gelo‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑـﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫?‪Ma Shemîran bajar e‬‬ ‫آﻳﺎ ﺷﻤﻴﺮان ﺷﻬﺮ اﺳﺖ؟‬
‫?‪Gelo Hasan karker e‬‬ ‫آﻳﺎ ﺣﺴﻦ ﻛﺎرﮔﺮ اﺳﺖ؟‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻋﻠﻲاﻻﺻﻮل ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﻣﻲﭼﺴﺒﺪ وﻟﻲ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﻣـﻲآورم‬

‫ﺗﺎ ﻣﻘﺎم آن روﺷﻦ ﺷﻮد و ﻧﻮآﻣﻮز آﺳﺎن ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ .7‬واژهﻧﺎﻣﻪ‬
‫‪ew‬‬ ‫او )ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺖ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ( ــ اﻳﺸﺎن‪ /‬آﻧﺎن )ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ( ــ آن‪ /‬آﻧﻬﺎ‬
‫‪kî‬‬ ‫ﻛﻲ‪‬‬ ‫)ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ‪ ،‬ﺧﻨﺜﻲ( ‪ev‬‬ ‫اﻳﻦ‪ /‬اﻳﻨﻬﺎ‬
‫‪mêrik‬‬ ‫ﻣﺮد‬ ‫‪mêr‬‬ ‫ﻣﺮد‬
‫?‪çi‬‬ ‫ﭼﻪ؟‬ ‫‪jî‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫‪ne‬‬ ‫ﻧﻪ )ﺣﺮف ﻧﻔﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻌﻞ(‬ ‫)ﺣﺮف ﻧﻔﻲ ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ( ‪na‬‬ ‫ﻧﻪ‬
‫)‪sal (f‬‬ ‫ﺳﺎل )ﻣﻮ‪(.‬‬ ‫ﺟﻮان)ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎيِ زﻳﺒﺎ(‪ciwan‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮ)ﻣﻮ‪ +.‬ﻣﺬ‪xwendekar (m + f) (.‬‬ ‫‪erê/ belê‬‬ ‫آره‪ ،‬ﺑﻠﻪ‬

‫ﺗﻮﺟــﻪ‪ :‬ﻛﻮﺗــﺎهﺷــﺪهي ﻣﺆﻧــﺚ را ﻣــﻮ‪ .‬و ﻣﺨﻔــﻒ ﻣــﺬﻛﺮ را ﻣــﺬ‪ .‬ﮔﺬاﺷــﺘﻪام‪ .‬ﺑــﺮاي واژﮔــﺎن‬
‫ﻻﺗﻴﻨﻲﻧﻮﻳﺴﻲﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺮف ‪ f‬ﺑﺮاي ﻣﺆﻧﺚ اﺳﺖ و ﺣﺮف ‪ m‬ﺑﺮاي ﻣﺬﻛﺮ‪.‬‬
‫درس ﻧﺨﺴﺖ ‪21 /‬‬

‫داﻧﺶآﻣﻮز)ﻣﻮ‪ +.‬ﻣﺬ‪xwendevan (m + f)(.‬‬ ‫)‪karker (m + f‬‬ ‫ﻛﺎرﮔﺮ)ﻣﻮ‪ +.‬ﻣﺬ‪(.‬‬

‫)‪jinik (f), pîrek (f‬‬ ‫زن‬ ‫‪jin‬‬ ‫زن‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ‬
‫‪çend‬‬ ‫ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫‪herdu‬‬ ‫ﻫﺮدو‬
‫‪ji Amede‬‬ ‫از دﻳﺎرﺑﻜﺮ‬ ‫‪ji‬‬ ‫از‬
‫ﺑﭽﻪ)ﻣﻌﻤﻮﻻً ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ()ﻣﺬ‪zaro/zarok (m)(.‬‬ ‫)‪bajar (m‬‬ ‫ﺷﻬﺮ‬
‫)‪gund (m‬‬ ‫ده‪ ،‬روﺳﺘﺎ )ﻣﺬ‪(.‬‬ ‫‪mezin‬‬ ‫ﺑﺰرگ‬
‫)ﻣﺬ‪mal (f) (.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬آﭘﺎرﺗﻤﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده‬ ‫‪piçûk/ biçûk‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ‬
‫‪birçî‬‬ ‫ﮔﺮﺳﻨﻪ‬ ‫)‪azadî (f‬‬ ‫آزادي‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫‪tî‬‬ ‫ﺗﺸﻨﻪ‬
‫‪tevî‬‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫‪û‬‬ ‫و‬
‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬ ‫‪tevî hev‬‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫)‪rê (f‬‬ ‫راه )ﻣﻮ‪(.‬‬ ‫)‪dibistan (f‬‬ ‫دﺑﺴﺘﺎن )ﻣﻮ‪(.‬‬
‫‪di rê de‬‬ ‫در راه‬ ‫‪li‬‬ ‫در‪ ،‬رويِ )در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻜﺎن(‬
‫)‪dotmam (f‬‬ ‫دﺧﺘﺮﻋﻤﻮ )ﻣﻮ‪(.‬‬ ‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬
‫)‪silav (f‬‬ ‫ﺳﻼم‬ ‫)‪pismam (m‬‬ ‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮ )ﻣﺬ‪(.‬‬
‫‪kirin‬‬ ‫ﻛﺮدن‬ ‫‪silav kirin‬‬ ‫ﺳﻼم ﻛﺮدن‬
‫)‪roj (f‬‬ ‫روز‬ ‫‪gotin‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ‬
‫?‪çawa‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ‬ ‫‪baş‬‬ ‫ﺧﻮب‬
‫‪li vir‬‬ ‫اﻳﻦﺟﺎ‬ ‫‪jî‬‬ ‫ﻫﻢ‬
‫)‪xanim (f‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻢ )ﻣﻮ‪(.‬‬ ‫‪sipas‬‬ ‫ﺳﭙﺎس‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ‬
‫‪delal‬‬ ‫ﺑﺎﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن‬ ‫)‪mamosta (f‬‬ ‫آﻣﻮزﮔﺎر زن )ﻣﻮ‪(.‬‬
‫‪gelek/ gelekî‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ‪ ،‬زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫)‪mamoste (m‬‬ ‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻣﺮد )ﻣﺬ‪(.‬‬
‫‪xwendin‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن‬ ‫?‪tu çawa yî‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻄﻮر اﺳﺖ؟‬
‫)‪heval (m + f‬‬ ‫دوﺳﺖِ ﭘﺴﺮ ﻳﺎ دﺧﺘﺮ )ﻣﻮ‪ + .‬ﻣﺬ‪(.‬‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 22

li bajêr (bajêr ‫ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ‬bajar ‫در ﺷﻬﺮ )در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
tu çawa dikî? ‫ﺗﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪاي؟ ﺗﻮ ﭼﻄﻮري؟‬
bi xatirê te! ‫ ﺑﻪ اﻣﻴﺪ دﻳﺪار‬،‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‬
oxir be! (‫)در ﭘﺎﺳﺦ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‬

‫ ﻣﺘﻦ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن‬. 8

‫ ﻣﺘﻦ ﻧﺨﺴﺖ‬. 8 .1
– Ew kî ye? Ew Ferhad e. Ferhad mêr e.

– Ew kî ye? Ew Hans e. Hans jî mêr e.

– Ferhad tirk e? Na, Farhad ne tirk e, ew kurd e. Ferhad ciwan e,

bîst û du salî ye. Ferhad xwendevan e
( = xwendekar e).

– Hans elman e? Belê, Hans elman e. Ew sî û çar salî ye.

Hans ne xwendevan e, ew karker e.

– Ew kî ye? Ew Gîsela ye. Gîsela jin e.

– Ev kî ye? Ev Delal e. Delal jî jin e.

– Gisela elman e, Delal jî kurd e. Gisela û Delal heval in.

Herdu jî mamoste ne. Herdu jî sî salî ne.

– Tu kî yî? Ez Sara me.

– Tu kî yî? Ez Bêrîvan im.
– Ew kî ye? Ew Tacîn e.
– Tu çend sali yî? Ez bîst û pênc salî me.
– Tacîn çend sali ye? Ew hijdeh sali ye.
– Hû kî ne? Em Hêvî û Evîn in.
Em kurd in, em ne elman in.
Em ji Amedê ne.
– Amed Mezin e? Belê, Amed mezin e.
‫درس ﻧﺨﺴﺖ ‪23 /‬‬

‫‪ . 8 .2‬ﻣﺘﻦ دوم‬
‫‪– Memo li bajêr xwendekar e.‬‬ ‫ﻣﻤﻮ در ﺷﻬﺮ داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫‪– Memo û Azad heval in.‬‬ ‫ﻣﻤﻮ و آزاد دوﺳﺖاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪– Ew tevî hev diçin dibistan ê.‬‬ ‫آن دو ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﻪ دﺑﺴﺘﺎن ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫‪– Di rê de Şîlan dibînin.‬‬ ‫در راه ﺷﻴﻼن را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪– Şîlan û Memo dotmam û pismam in.‬‬
‫ﺷﻴﻼن و ﻣﻤﻮ دﺧﺘﺮﻋﻤﻮ و ﭘﺴﺮﻋﻤﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪– Şîlan Memo silav dike û dibêje.‬‬
‫ﺷﻴﻼن ﺑﻪ ﻣﻤﻮ ﺳﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫!‪– Şîlan: Rojbaş, pismam‬‬ ‫?‪Tu çawa yî, baş î‬‬

‫ﺷﻴﻼن‪ :‬روز ﺑﺨﻴﺮ‪ ،‬ﭘﺴﺮﻋﻤﻮ‪ .‬ﭼﻄﻮري‪ ،‬ﺧﻮﺑﻲ!‬

‫= ﺗﻮ ﭼﻄﻮري؟‬ ‫?‪Tu çawa yî‬‬ ‫اﺻﻄﻼح‪:‬‬

‫?‪– Memo: Rojbaş, Ferhad, gelek sipas, ez baş im. Tu çawa yi‬‬

‫ﻣﻤﻮ‪ :‬روز ﺑﺨﻴﺮ‪ ،‬ﺳﭙﺎس ﺑﺴﻴﺎر‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮﺑﻢ‪ .‬ﺗﻮ ﭼﻄﻮري؟‬

‫?‪– Şîlan: Ez ji baş im. Rojbaş Azad, tu çi dikî‬‬
‫ﺷﻴﻼن‪ :‬ﻣﻦ ﺧﻮﺑﻢ‪ .‬روز ﺑﺨﻴﺮ آزاد‪ .‬ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟‬
‫‪– Azad: Ez li vir tevî Memo dixwînim.‬‬
‫آزاد‪ :‬ﻣﻦ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﺎ ﻣﻤﻮ درس ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‪.‬‬

‫‪li vir‬‬ ‫واژهﻫﺎ‪ :‬اﻳﻦﺟﺎ‬

‫‪tevî‬‬ ‫ﺑﺎ‬
‫‪xwendin‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬درس ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫‪dixwînim‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬درس ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‬
 ‫‪ / 24‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﻛﻴﺴﺘﻨﺪ؟ ?‪– Şîlan: Baş e. Mamoste kî ne‬‬ ‫ﺷﻴﻼن‪ :‬ﺧﻮﺑﻪ‪ ،‬آﻣﻮزﮔﺎران‬

‫‪– Azad: Mirza Remo, Mîrza Bêrîvan û Cemşîdê Baro mamoste ne.‬‬
‫آزاد‪ :‬آﻣﻮزﮔﺎران ﻣﺎ ]ﻧﺎم آﻣﻮزﮔﺎران[ اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪– Şîlan: Ew gelekî‬‬ ‫‪delal in.‬‬ ‫ﺷﻴﻼن‪ :‬آﻧﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎناﻧﺪ‬
‫!‪– Memo: Baş e. Şîlan, em diçin. Bi xatirê te‬‬
‫ﻣﻤﻮ‪ :‬ﺧﻮﺑﻪ‪ ،‬ﺷﻴﻼن‪ ،‬ﻣﺎ ﻣﻲروﻳﻢ‪ .‬ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‪.‬‬
‫!‪– Xanê: Oxir be‬‬ ‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‬

‫اﺻﻄﻼﺣﺎت‪ = bi xatirê te :‬ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‬

‫در ﭘﺎﺳﺦ ‪ bi xatirê te‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ Oxir be :‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ در ﻣﻌﻨﻲ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‪.‬‬

‫‪ .9‬ﺻﺮف ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬

‫‪ .9 .1‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺻﺮف ﻓﻌﻠﻬﺎ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﺎ ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ »‪ «di‬آﻏـﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﺿﻤﺎﺋﺮ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪-in‬‬ ‫اول ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ‬ ‫‪-im‬‬ ‫اول ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬
‫‪-in‬‬ ‫دوم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ‬ ‫‪-î‬‬ ‫دوم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬
‫‪-in‬‬ ‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ‬ ‫‪-e‬‬ ‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬

‫= رﻓﺘﻦ‬ ‫‪çûyîn‬‬ ‫= ﻛﺮدن‬ ‫‪kirin‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪ez diçim‬‬ ‫‪em diçin‬‬ ‫‪ez dikim‬‬ ‫‪em dikin‬‬
‫‪tu diçî‬‬ ‫‪hûn diçin‬‬ ‫‪tu dikî‬‬ ‫‪hûn dikin‬‬
‫‪ew diçe‬‬ ‫‪ew diçin‬‬ ‫‪ew dike‬‬ ‫‪ew dikin‬‬

‫= دﻳﺪن‬ ‫‪dîtin‬‬
‫‪ez dibînim em dibînin‬‬
‫‪tu dibînî‬‬ ‫‪hûn dibînin‬‬
‫‪ew dibîne ew dibînin‬‬
‫درس ﻧﺨﺴﺖ ‪25 /‬‬

‫‪ .9 .2‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺟﺎي ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ di-‬را ﻋﻼﻣﺖ ﻧﻔﻲ ‪ na-‬ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫= رﻓﺘﻦ‬ ‫‪çûyîn‬‬ ‫ﻓﻌﻞِ‬ ‫= ﻛﺮدن‬ ‫‪kirin‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﻌﻞِ‬
‫‪ez naçim‬‬ ‫‪em naçin‬‬ ‫‪ez nakim‬‬ ‫‪em nakin‬‬
‫‪tu naçî‬‬ ‫‪hûn naçin‬‬ ‫‪tu nakî‬‬ ‫‪hûn nakin‬‬
‫‪ew naçe‬‬ ‫‪ew naçin‬‬ ‫‪ew nake‬‬ ‫‪ew nakin‬‬

‫= دﻳﺪن‬ ‫‪dîtin‬‬ ‫ﻓﻌﻞِ‬

‫‪ez nabînim‬‬ ‫‪em nabînin‬‬
‫‪tu nabînî‬‬ ‫‪hûn nabînin‬‬
‫‪ew nabîne‬‬ ‫‪ew nabînin‬‬

‫‪gelekî‬‬ ‫‪ .10‬ﻛﺎرﺑﺮدِ ‪ gelek‬و‬

‫‪ gelek‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻳﺎ زﻳﺎد اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ آن را ﺗﻨﻬـﺎ ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎيِ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ‪ gelek e :‬ﻳﻌﻨﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ آن‬
‫را در ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫‪Gelek xwendekar diçin dibistanê‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬داﻧﺶآﻣﻮزان ﺑﺴﻴﺎري ﺑﻪ دﺑﺴﺘﺎن ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻓﺎرﺳﻲِ اﻣﺮوز ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر و زﻳﺎد‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻇﺮﻳﻒ اﺳﺖ و از‬
‫اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﮔﺎه ﺑﻪﺟﺎي ﻫﻢ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻌﻤﺎل درﺳﺖ اﻳﻦ واژه در ﻛﺮدي‬
‫ﺗﻨﻬﺎ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ geleki‬در ﻛﺮدي ﺑﻪﺻﻮرت ﻗﻴﺪ‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﺗﻮﺻﻴﻒﻛﻨﻨﺪهي ﻓﻌﻞ ﺑﻪﻛﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫‪Mamoste gelekî delal in.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬آﻣﻮزﮔﺎران ﺑﺴﻴﺎر )ﻳﺎ ﺧﻴﻠﻲ( ﻣﻬﺮﺑﺎناﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 26

Ez gelekî dixwînim.
.‫ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬

‫ واژهﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎيِ ﭘﺮﺳﺶ‬.11

kî? ‫ﻛْﻲ‬ çi? ‫ﭼﻪ؟‬
kê ‫؟‬‫ﻛﻪ را؟ ﺑﻪ ﻛﻲ‬ çima? ‫ﭼﺮا؟‬
ku? ‫ﻛﺠﺎ‬ çawa? ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ؟‬
kude? ‫ﺑﻪ ﻛﺠﺎ‬ çend? ‫ﭼﻨﺪ؟ ﭼﻘﺪر‬
kîjan? ‫ﻛﺪام‬ kengê ‫؟‬‫ﻛِﻲ‬
je ku? ‫از ﻛﺠﺎ‬ çiçax? ‫ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ‬
li ku? ‫دﻗﻴﻘﺎً ﻛﺠﺎ؟‬ ji bo çi? ‫ﺑﺮاي ﭼﻪ؟‬
ji bo kê? ‫ﺑﺮاي ﻛﻪ؟‬

‫ اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﻲ‬.12
:‫ اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﻲ در ﺧﻴﺎﺑﺎن‬.12 .1
silav! ‫ﺳﻼم‬ Silav!
Beyanîbaş ‫ﺻﺒﺢ ﺑﺨﻴﺮ‬ Beyanîbaş
Siba te bi xêr be! ‫ﺻﺒﺢ ﺗﻮ ﺑﺨﻴﺮ‬ Siba te jî!
Rojbaş! ‫روز ﺑﺨﻴﺮ‬ Rojbaş!
Êvabaş! ‫ﻋﺼﺮ ﺑﺨﻴﺮ‬ Êverbaş!
Şevbaş! ‫ﺷﺐ ﺑﺨﻴﺮ‬ Şevbaş!

:‫ اﺣﻮاﻟﭙﺮﺳﻲ در ﺧﺎﻧﻪ‬.12 .2
‫ﻣﻴﺰﺑﺎن‬ ‫ﻣﻴﻬﻤﺎن‬
Hûn li ser seran û ser çavan hatine! Ser çavên te sergulan!
Bi xêr hatî! ‫ﺧﻮش آﻣﺪﻳﺪ‬ Xêrê bibînî!
Tu bi xêr hatî! Tu xêrê bibînî
‫درس ﻧﺨﺴﺖ ‪27 /‬‬

‫‪ .12 .3‬ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ‪:‬‬
‫در ﺧﻴﺎﺑﺎن‪:‬‬
‫‪Rojbaş‬‬ ‫روز ﺑﺨﻴﺮ‬ ‫!‪Rojbaş oxir be‬‬
‫!‪Êvarbaş‬‬ ‫ﻋﺼﺮ ﺑﺨﻴﺮ‬ ‫!‪Evarbaş, oxir be‬‬

‫!‪Şevbaş‬‬ ‫ﺷﺐ ﺑﺨﻴﺮ‬ ‫!‪Şevbaş, oxir be‬‬

‫!‪Bi xatirê te‬‬ ‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‬ ‫!‪Ji te re oxir be‬‬

‫در ﺧﺎﻧﻪ‪:‬‬
‫آنﻛﻪ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ]ﻣﻴﺰﺑﺎن[‬ ‫آنﻛﻪ ﻣﻲرود ]ﻣﻴﻬﻤﺎن[‬
‫!‪Oxir be‬‬ ‫ﺧﺪاﺣﺎﻓﻆ‬ ‫!‪Bi xatirê te‬‬
‫]راﻫﺖ ﺑﺎز ﺑﺎد!‪ /‬راه ﺳﭙﻴﺪ[‬ ‫]ﺑﺎ اﺟﺎزهي ﺗﻮ‪ /‬ﺷﻤﺎ[‬
‫!‪Mala te je‬‬ ‫!‪Xwedê mala we avake‬‬
‫]ﺧﺎﻧﻪي ﺗﺮا ﻧﻴﺰ![‬ ‫]ﺧﺪا ﺧﺎﻧﻪات را ﭘﺎس دارد![‬

‫‪ .12 .4‬ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﺎدآوري‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ آنﻛﻪ ﺣﺮف آﺧﺮ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﺻﺎﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻳﺎ ﻣﺼﻮت‪ ،‬ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳـﻦﺟـﺎ اﻳـﻦ دو ﻣـﻮرد را ﺑـﺎز‬
‫ﻳﺎدآوري ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﻣﺪد ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ‪:‬‬
‫در ﺻﺎﻣﺘﻬﺎ‬ ‫در ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ‬
‫‪ez ciwan im‬‬ ‫ﻣﻦ ﺟﻮاﻧﻢ‬ ‫‪ez birçî me‬‬ ‫ﻣﻦ ﮔﺮﺳﻨﻪام‬
‫ب‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﻔﻲ‪:‬‬
‫‪tu ne li viri‬‬ ‫ﺗﻮ اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻴﺴﺘﻲ‬
‫‪ez ne ciwan im‬‬ ‫ﻣﻦ ﺟﻮان ﻧﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ew mêrekî ne başe‬‬ ‫او ﻣﺮد ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪ew ne karker e‬‬ ‫او ﻛﺎرﮔﺮ ﻧﻴﺴﺖ‬
 ‫‪ / 28‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫پ‪ .‬ﺧﻄﺎب ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ در ﻛﺮدي ﭼﻨﺪان ﻣﺮﺳﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣـﺎل ﺑﺮاﺳـﺎس‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي زﺑﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ دوم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪﻛـﺎر ﺑـﺴﺖ ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫‪ hûn‬را ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ در ﻓﺎرﺳﻲ اﻣﺎ ﻫﻤـﻴﻦ ﻛـﺎرﺑﺮد ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺟﻤﻊ ﻓﻬﻤﻴـﺪه ﺷـﻮد‪ .‬در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ ﺧﻮﻳـﺸﺎوﻧﺪان رﻋﺎﻳـﺖ اﺣﺘـﺮام ﺑـﺎ‬
‫اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي آﻧﺎن ﺑﻪﺟﺎ آورده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪) xişkê‬ﺧـﻮاﻫﺮ(‪،‬‬
‫‪) bira‬ﺑﺮادر(‪) xalti ،‬ﺧﺎﻟﻪ(‪) ap ،‬ﻋﻤﻮ( و‪...‬‬
 ‫درس دوم‬

‫‪ .2 .1‬در زﺑﺎن ﻛﺮدي اﺳﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺬﻛﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ =) nêr‬ﻧﺮ( و ﻣﺆﻧﺚ ﻣﻲﺷﻮد‪) mê :‬ﻣﻪ(‪.‬‬
‫در ﻛﺮدي ﺧﻨﺜﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻳﺰ ﮔﺬاﺷـﺘﻦ‬
‫‪n‬‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﺆﻧﺚ و ﻣﺬﻛﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬در ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎي ﻛـﺮدي ﻛُﺮﻣـﺎﻧﺠﻲ ﻋﻼﻣـﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺬﻛﺮ و ﻋﻼﻣﺖ ‪ m‬ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .2 .2‬ﺿﻤﺎﺋﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻠﻜﻲ‬

‫ﺿﻤﺎﺋﺮ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻠﻜﻲ در زﺑﺎن ﻛﺮدي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫اول ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬ ‫‪min‬‬ ‫ـم‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ م‬
‫دوم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬ ‫‪te‬‬ ‫ـت‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ ت‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪wî‬‬ ‫ـ ش)ﻣﺬ‪(.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ ش‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪we‬‬ ‫ـ ش)ﻣﻮ‪(.‬‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ ش‬

‫اول ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ‬ ‫‪me‬‬ ‫ـ ﻣﺎن‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ ﻣﺎن‬

‫دوم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫‪we‬‬ ‫ـ ﺗﺎن‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ ﺗﺎن‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ )ﻣﺬﻛﺮ‪+‬ﻣﺆﻧﺚ(‬ ‫)‪wan (n+m‬‬ ‫ـ ﺷﺎن‬ ‫ﻛﺘﺎب ـ ﺷﺎن‬
 ‫‪ / 30‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ ،‬ﺟﻨـﺴﻴﺖ )ﻣـﺬﻛﺮ‪،‬‬

‫ﻣﺆﻧﺚ( و ﺷﻤﺎر آن )ﻣﻔﺮد‪ ،‬ﺟﻤﻊ( ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺴﻴﺖ و ﺷﻤﺎر ﻳﻚ اﺳﻢ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺻﻔﺖ‪ ،‬ﻳـﻚ اﺳـﻢ ﻳـﺎ ﺿـﻤﻴﺮ‬
‫‪bira‬‬ ‫ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﻛﻠﻤﻪي ‪ bira‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮادر ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮادران‪.‬‬
‫‪xûşk‬‬ ‫ﻳﺎ‪ :‬ﺧﻮاﻫﺮ‪ /‬ﺧﻮاﻫﺮان‬
‫‪heval‬‬ ‫رﻓﻴﻖ ﻳﺎ رﻓﻴﻘﺎن )ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺬﻛﺮ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺆﻧﺚ(‬
‫‪mamoste‬‬ ‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻳﺎ آﻣﻮزﮔﺎران )ﻣﺬﻛﺮ(‬
‫‪mamosta‬‬ ‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻳﺎ آﻣﻮزﮔﺎران )ﻣﺆﻧﺚ(‬

‫‪ .2 .3‬اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺻﻔﺎت‪ ،‬ﺿﻤﺎﺋﺮ ﻣﻠﻜﻲ ﻳﺎ اﺳﺎﻣﻲ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻧﺎﻣﻲ را دﻗﻴﻖﺗـﺮ ﺑﻴـﺎن‬
‫ﻳﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ در اﺳﺎس ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ ﭘﺲ از آن ﻧـﺎم ﻳـﺎ اﺳـﻢ ﻣـﺸﺨﺺ و‬
‫ﺑﻴﺎنﺷﺪه ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد اﻋﺪاد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻛﻪ »اﺿﺎﻓﻪ« ﻧﺎم دارد‪ ،‬در‬
‫ﻋﺮف دﺳﺘﻮري ادات ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻫﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد )در ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺎﻋﻠﻲ(‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪﻫـﺎي‬
‫اﻳﻦ اﺿﺎﻓﻪ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪-ê‬‬ ‫‪-ên‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪-a‬‬ ‫‪-ên‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﻛﻠﻲ‪:‬‬

‫)ﻣﺬ‪welat (.‬‬ ‫‪welatê min‬‬ ‫وﻃﻦ ﻣﻦ‬
‫)ﻣﺬ‪zarok (.‬‬ ‫‪zarokên piçûk‬‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‬
‫‪jin‬‬ ‫)ﻣﻮ‪(.‬‬ ‫‪jina Hiso‬‬ ‫زنِ ﻫِﺴﻮ‬
‫‪ode‬‬ ‫اﺗﺎق‪ /‬اﺗﺎﻗﻬﺎ‬
‫‪ode + a piçûk‬‬ ‫اﺗﺎق ﻛﻮﭼﻚ‬
‫درس دوم ‪31 /‬‬

‫دو ﻣﺼﻮت در ﻫﻢ ادﻏﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺣـﺬف ﻣـﺼﻮت ‪ e‬ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﺷـﻜﻞ‬

‫درﻣﻲآﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫‪oda piçûk‬‬ ‫در ﻣﻔﺮد‪ :‬اﺗﺎقِ ﻛﻮﭼﻚ‬
‫اﻣﺎ در ﺟﻤﻊ‪ :‬ﺣﺬف ﺣﺮف ‪ a‬و ﮔﺬاﺷﺘﻦ ادات ﺟﻤﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت درﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪odên piçûk‬‬ ‫‪odên‬‬ ‫اﺗﺎﻗﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻛﺮدي دو ﻣﺼﻮت ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻣـﺼﻮت‬
‫اﺻﻠﻲ و ﻣـﺼﻮتِ اﺿـﺎﻓﻪ ﻳـﻚ ﺣـﺮف ﺻـﺎﻣﺖِ ﭘﻴﻮﻧﺪدﻫﻨـﺪهي ‪ =] y‬يِ[ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻳﺎ دو ﻣﺼﻮت در ﻫﻢ ادﻏﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪bira + y + ê min‬‬ ‫‪bira‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﺑﺮادر‪ /‬ﺑﺮادران‬
‫‪birayên min‬‬ ‫ﺑﺮادرانِ ﻣﻦ‬ ‫‪biraye min‬‬ ‫ﺑﺮادرِ ﻣﻦ‬
‫‪dê + y + a te‬‬ ‫‪dê‬‬ ‫ﻳﺎ‪ :‬ﻣﺎدر‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ‪ ê‬ﺑﻪ ‪ i‬ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪riya te‬‬ ‫راه ﺗﻮ‬ ‫‪rê‬‬ ‫راه‬ ‫‪diya te‬‬ ‫ﻣﺎدر ﺗﻮ‬
‫‪azadiya min‬‬ ‫آزادي ﻣﻦ‬ ‫‪azadi‬‬ ‫اﻣﺎ‪ :‬آزادي‬
‫‪i‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺮف ‪ y‬اﮔﺮ ﭘﺲ از ‪ î‬ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬دوﻣﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ‪ ، i‬وﻟﻲ ﺣﺮف‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ y‬ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻛﻼﻫﻚ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻣﻮرد اﻋﺪاد؛ ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪du zarok‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬دو ﺑﭽﻪ )ﻳﺎ ﻛﻮدك(‬
‫ﻣﺜﻞ ﺑﺮﺧﻲ زﺑﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻋﺪد را ﭘﺲ از اﺳﻢ ﻧﻤﻲﮔﺬارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﺿﺎﻓﻪ‪ /‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻫﻢ ﻫﻤﺎن اﺿﺎﻓﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ .2 .4‬ﺳﻪ ﻣﻮرد از ﻛﺎرﺑﺮد اﺿﺎﻓﻪ را در زﻳﺮ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﺎم در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺻﻔﺖ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurê mezin‬‬ ‫ﭘﺴﺮ ﺑﺰرگ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keça baş‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺧﻮب‬
 ‫‪ / 32‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurên mezin‬‬ ‫ﭘﺴﺮانِ ﺑﺰرگ‬

‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keçen baş‬‬ ‫دﺧﺘﺮان ﺧﻮب‬

‫ب‪ .‬ﻧﺎم در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻧﺎم دﻳﮕﺮ‬

‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kure Memo‬‬ ‫ﭘﺴﺮِ ﻣﻤﻮ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keça Cano‬‬ ‫دﺧﺘﺮِ ﺟﺎﻧﻮ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurên Memo‬‬ ‫ﭘﺴﺮانِ ﻣﻤﻮ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keçên Cano‬‬ ‫دﺧﺘﺮانِ ﺟﺎﻧﻮ‬

‫پ‪ .‬ﻧﺎم در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺿﻤﻴﺮ‬

‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪birayê min‬‬ ‫ﺑﺮادرِ ﻣﻦ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪xûşka min‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮِ ﻣﻦ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪birayên te‬‬ ‫ﺑﺮادرانِ ﺗﻮ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪xûşkên te‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮانِ ﺗﻮ‬

‫‪ .2 . 5‬ﻓﻌﻞِ داﺷﺘﻦ‬
‫‪hebûn‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺑﻴﺎنِ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ در ﻛـﺮدي از ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﻛﻤﻜـﻲ )= ﻣﻌـﻴﻦ( واژهي‬
‫)= ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن( اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ واژه ﻓﻘﻂ در دو ﺷﻜﻞ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‪:‬‬
‫ﺑﻪﺻﻮرت ‪ =) heye‬ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬وﺟـﻮد دارد( و‬
‫‪ =) hene‬ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬وﺟﻮد دارﻧﺪ(‪.‬‬

‫‪ tu‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪:‬‬ ‫‪heyi‬‬ ‫‪ ez‬و‬ ‫‪hene‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎﻳﻲ ﭼﻮن‪:‬‬
‫ﻣﻦ وﺟﻮد دارم ﻳﺎ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ و ﺟﺰ آن(‪ ،‬در واﻗﻊ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺑـﻪ آن‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬در اﺻﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ‪ hebûn‬دو ﻣﻌﻨﺎ دارد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎيِ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن‪ /‬وﺟﻮد داﺷﺘﻦ‪ /‬ﺑﻮدن‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎيِ داﺷﺘﻦ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي دو ﮔﻮﻧﻪ از ﺻﺮفِ ‪ hebûn‬ﺑﻪﺻﻮرت ‪ heye‬ﻳﺎ ‪: hene‬‬
‫درس دوم ‪33 /‬‬

‫‪Jina min heye‬‬ ‫=‬ ‫ﻣﻦ زن دارم‬

‫اﻣﺎ ﻣﻌﻨﺎي واژه ﺑﻪ واژهي آن ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ :‬زن ﻣﻦ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪mala wê heye‬‬ ‫=‬ ‫او )ﻣﺆﻧﺚ( ﺧﺎﻧﻪاي دارد‬
‫ﻳﺎ درﺳﺖﺗﺮ آنﻛﻪ‪ :‬او ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ دارد‪.‬‬
‫‪keça me heye‬‬ ‫=‬ ‫ﻣﺎ )ﻳﻚ( دﺧﺘﺮ دارﻳﻢ‬
‫‪zaroken wi hene‬‬ ‫=‬ ‫او )ﻣﺬﻛﺮ( ﻛﻮدﻛﺎن دارد‬
‫‪kurên te hene‬‬ ‫=‬ ‫ﺗﻮ ﭘﺴﺮان داري‬

‫‪ .2 . 6‬ﻧﻔﻲِ ﻓﻌﻞ داﺷﺘﻦ‬

‫ﻧﺒﻮدن‪ ،‬ﻧﻴﺴﺘﻦ )= ﻧﺎﺑﻮد ﺑﻮدن‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدن( و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺎداﺷﺘﻦ )= ﻧﺪاﺷـﺘﻦ( در‬
‫‪tunebûn‬‬ ‫ﻛﺮدي ﺑﺎ ﻳﻚ ﻓﻌﻞ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪tune ye‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻧﻔﻲ ‪ heye‬ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪nîne, nine‬‬ ‫و ﺑﻪﻧﺪرت ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪tunin / tune ne‬‬ ‫و ﻧﻔﻲ ‪ hene‬ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪nînin / ninin‬‬ ‫و ﺑﻪﻧﺪرت ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ در ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺪاﺷﺘﻦ‪:‬‬
‫)‪Birayê min tune (tune ye‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮادر ﻧﺪارم‬
‫ﻳﺎ‪:‬‬
‫)‪Hespên wî tunin (tune ne‬‬ ‫او اﺳﺐ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺷﻜﺎل ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷـﻮﻧﺪ و در ﻟﻬﺠـﻪﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫دو ﻣﺜﺎل‪ .1 :‬در ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺪاﺷﺘﻦ‪:‬‬
‫)‪– welatê min tune ye (mîne‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣﺎ وﻃﻦ ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻳﺎ‪:‬‬
‫)‪– zarokên wi tune ne (nînin‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬او ﻓﺮزﻧﺪ)ان( ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫‪ / 34‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫و ‪ .2‬در ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺒﻮدن‬

‫‪ez tunim‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ )ﻳﺎ‪ :‬ﻣﻦ وﺟﻮد ﻧﺪارم(‬
‫ﻳﺎ‪:‬‬
‫‪em tunim‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ )ﻳﺎ‪ :‬ﻣﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارﻳﻢ(‬
‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ‪ tunebûn‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮﻧﻬﺎدي در ﻣﻌﻨﺎي ﻧﺒﻮدن‪ /‬ﻧﺎﺑﻮدن‪ /‬ﻧﻴﺴﺘﻦ‪.‬‬
‫‪em tunin‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‬ ‫‪ez tunim‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪hûn tunin‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‬ ‫‪tu tunî‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻲ‬
‫‪ew tunin‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬ ‫‪ew tune‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ)ﻣﺬﻛﺮ‪ /‬ﻣﺆﻧﺚ(‬

‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ‪ hebûn‬در ﻣﻌﻨﺎي وﺟﻮد داﺷﺘﻦ‪ /‬ﺑﻮدن‬

‫‪ez heme‬‬ ‫‪em hene‬‬
‫‪tu heyî‬‬ ‫‪hûn hene‬‬
‫‪ew heye‬‬ ‫‪ew hene‬‬

‫ﻧﻔﻲ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ در ﻓﻌﻞ ‪ tunebûm‬ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻌﻞ ‪ hebûn‬در ﻣﻌﻨﺎي داﺷﺘﻦ ﻓﻘﻂ در ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤـﻊ ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫‪hene / heye‬‬ ‫ﻣﻲرود‪:‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪Birayê min heye‬‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻚ ﺑﺮادر دارم‬
‫)‪Birayê min tune (tune ye‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺮادر ﻧﺪارم‬
‫‪Hispên wî hene‬‬ ‫او اﺳﺒﺎﻧﻲ دارد‬
‫)‪Hispên wî tunin (tune ne‬‬ ‫او اﺳﺐ ﻧﺪارد‬
 ‫درس ﺳﻮم‬

‫‪ .3 .1‬ﻣﻌﺮﻓﻪ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﻪ در ﻛﺮدي ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪-ê‬‬ ‫‪-ên‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪-a‬‬ ‫‪-ên‬‬

‫‪ .1‬ﻣﻌﺮﻓﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺻﻔﺖ‪:‬‬

‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keça baş‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎن‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keçên baş‬‬ ‫دﺧﺘﺮان ﻣﻬﺮﺑﺎن‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurê mezin‬‬ ‫ﺟﻮان ﺑﺰرگ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurên mezin‬‬ ‫ﺟﻮاﻧﺎن ﺑﺰرگ‬

‫‪ .2‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻢ‪:‬‬

‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keça Cano‬‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺟﺎﻧﻮ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪keçên Cano‬‬ ‫دﺧﺘﺮان ﺟﺎﻧﻮ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurê Memo‬‬ ‫ﭘﺴﺮ ﻣﻤﻮ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪kurên Memo‬‬ ‫ﭘﺴﺮان ﻣﻤﻮ‬
 ‫‪ / 36‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ .3‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺿﻤﻴﺮ‪:‬‬

‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪xûşka min‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮم‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪xûşkên te‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮان ﺗﻮ‬
‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪birayê min‬‬ ‫ﺑﺮادرم‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪birayên te‬‬ ‫ﺑﺮادران ﺗﻮ‬

‫ﻳﺎدآوري و ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در ﻛﺮدي دو ﻣﺼﻮت ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻫﻢ ﻣﻲآﻳﻨـﺪ‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ ﺣﺮف ﭘﻴﻮﻧﺪدﻫﻨﺪهي ﺻﺎﻣﺖ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴـﺮد‪ y :‬؛‬
‫ﻳﺎ آنﻛﻪ دو ﻣﺼﻮت درﻫﻢ ادﻏﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺣـﺮف ‪ y‬ﺑـﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺣﺮف ‪ î‬ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺮف ‪ î‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ‪ . i‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪Ode‬‬ ‫اﺗﺎق‬ ‫‪Ode + a piçûk‬‬

‫‪oda piçûk‬‬ ‫اﺗﺎق ﻛﻮﭼﻚ‬ ‫‪oden piçûk‬‬ ‫اﺗﺎﻗﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ‬

‫‪bira‬‬ ‫ﺑﺮادر‬ ‫‪bira + y + ê min‬‬
‫‪birayê min‬‬ ‫ﺑﺮادرم‬ ‫‪birayên min‬‬ ‫ﺑﺮادراﻧﻢ‬
‫‪dê‬‬ ‫ﻣﺎدر‬ ‫‪dê + y + a te‬‬ ‫‪diya te‬‬ ‫ﻣﺎدر ﺗﻮ‬

‫‪ .3 .2‬ﻧﻜﺮه‬
‫اﺳﻢ ﻧﻜﺮه در ﻛﺮدي ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻬﺎي آن ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫‪-in‬‬ ‫‪-ek‬‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫‪-in‬‬ ‫‪-ek‬‬ ‫ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﻣﺮدي )= ﻳﻚ ﻣﺮد(‬ ‫‪mêrek‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‪:‬‬
‫زﻧﻲ )= ﻳﻚ زن(‬ ‫‪jinek‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‪:‬‬
‫درس ﺳﻮم ‪37 /‬‬

‫ﻣﺮدان‬ ‫‪mêrin‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‪:‬‬

‫زﻧﺎن‬ ‫‪jinin‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‪:‬‬
‫ب‪ .‬اﮔﺮ اﺳﻢ ﻧﻜﺮه در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺻﻔﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻢ ﻳـﺎ ﺿـﻤﻴﺮ ﺑﻴﺎﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻬﺎي آن ﺑﺪﻳﻦﮔﻮﻧﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در واﻗﻊ در اﻳﻦﺟﺎ اﺳﻢ ﻧﻜﺮه اﻧﺪﻛﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫‪-ine‬‬ ‫‪-ekî‬‬ ‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫‪-ine‬‬ ‫‪-eke‬‬ ‫ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ .1‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺻﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺮد ﺑﺰگ )= ﻳﻚ ﻣﺮد ﺑﺰرگ(‬ ‫‪mêrekî mezin‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﻣﺮدان ﺑﺰرگ )= ﭼﻨﺪ ﻣﺮد ﺑﺰرگ(‬ ‫‪mêrine mezin‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬
‫زن ﻣﻬﺮﺑﺎن )= ﻳﻚ زن ﻣﻬﺮﺑﺎن(‬ ‫‪jineke baş‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬
‫ﻳﺎ‪ :‬زن ﺧﻮب )= ﻳﻚ زن ﺧﻮب(‬
‫زﻧﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎن )= ﭼﻨﺪ زن ﻣﻬﺮﺑﺎن(‬ ‫‪jinine baş‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬

‫‪ .2‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻢ‪:‬‬

‫اﺳﺒﻲ از ﻣﻤﻮ )= ﻳﻚ اﺳﺐِ ﻣﻤﻮ(‬ ‫‪hespeki Memo‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﮔﺎوي از ﺟﺎﻧﻮ )= ﻳﻚ ﮔﺎوِ ﺟﺎﻧﻮ(‬ ‫‪çêlekeke Cano‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬
‫اﺳﺒﻬﺎﻳﻲ از ﻣﻤﻮ )= ﭼﻨﺪ اﺳﺐ ﻣﻤﻮ(‬ ‫‪hespine Memo‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﮔﺎوﻫﺎﻳﻲ از ﺟﺎﻧﻮ )= ﭼﻨﺪ ﮔﺎوِ ﺟﺎﻧﻮ(‬ ‫‪çêlekine Cano‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬

‫‪ .3‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ ﺿﻤﻴﺮ‪:‬‬

‫اﺳﺒﻲ از ﻣﻦ )= ﻳﻜﻲ از اﺳﺒِﻬﺎي ﻣﻦ(‬ ‫‪hespeki min‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺮي از ﺗﻮ )= ﻳﻜﻲ از ﺧﻮاﻫﺮانِ ﺗﻮ(‬ ‫‪xûşkeke te‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‬
 ‫‪ / 38‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫اﺳﺒﻬﺎﻳﻲ از ﻣﻦ )= ﭼﻨﺪ اﺳﺐِ ﻣﻦ(‬ ‫‪hespine min‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ‬

‫ﺧﻮاﻫﺮاﻧﻲ از ﺗﻮ )= ﭼﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺮِ ﺗﻮ(‬ ‫‪xûşkine te‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﮔﺮ واژهاي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺼﻮت ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻧﻜﺮه ﺑﻪﺻﻮرت زﻳـﺮ‬
‫درﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪-k‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪-ek‬‬
‫‪-nin‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪-in‬‬
‫‪kî‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪-ekî‬‬
‫‪ke‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪-eke‬‬
‫‪-ne‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‬ ‫‪-ine‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪bira‬‬ ‫ﺑﺮادر ﻳﺎ ﺑﺮادران‬
‫‪birak‬‬ ‫ﻳﻚ ﺑﺮادر‬
‫‪biranin‬‬ ‫ﺑﺮادران‬
‫‪birakî min‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺮادراﻧﻢ‬
‫‪birane min‬‬ ‫ﭼﻨﺪﺗﺎ از ﺑﺮادراﻧﻢ‬
‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪:‬‬
‫‪ode‬‬ ‫اﺗﺎق ﻳﺎ اﺗﺎﻗﻬﺎ‬
‫‪odek‬‬ ‫اﺗﺎﻗﻲ )= ﻳﻚ اﺗﺎق(‬
‫‪odenin‬‬ ‫اﺗﺎﻗﻬﺎ‬
‫‪odeke wî‬‬ ‫اﺗﺎﻗﺶ )= ﻳﻜﻲ از اﺗﺎﻗﻬﺎﻳﺶ(‬
‫‪odene wî‬‬ ‫ﭼﻨﺪ اﺗﺎﻗﺶ )= اﺗﺎﻗﻬﺎﻳﻲ از او(‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻧﺸﺎنِ ﺟﻤﻊ در ﻧﻜﺮه در ﻫﻤﻪي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻌﺎل ﻧﺪارد‪ .‬اﻏﻠـﺐ از‬
‫واژهي ‪ hin‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻲ‪ /‬ﺑﺮﺧﻲ در ارﺗﺒﺎط ﺑـﺎ اﺳـﻢ ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ اﺳـﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫درس ﺳﻮم ‪39 /‬‬

‫‪malek‬‬ ‫ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ‬

‫)ﻳﺎ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪ‪ /‬ﺗﻌﺪادي ﺧﺎﻧﻪ(‬ ‫‪hin mal‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫‪hêkek‬‬ ‫ﻳﻚ ﺗﺨﻢﻣﺮغ‬
‫)ﻳﺎ‪ :‬ﭼﻨﺪ‪ /‬ﭼﻨﺪﺗﺎﻳﻲ‪ /‬ﺗﻌﺪادي ﺗﺨﻢﻣﺮغ(‬ ‫‪hin hêk‬‬ ‫ﺗﺨﻢﻣﺮﻏﻬﺎ‬

‫‪ .3 .3‬ﻋﺪد در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﻢ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﺪد ﻳﻚ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻳﻚ اﺳﻢ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬آن را ﭘﺲ‬
‫از اﺳﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺷﻜﻞ ﭘﺴﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫‪nan‬‬ ‫ﻧﺎن‪ /‬ﻧﺎﻧﻬﺎ‬
‫‪nan + yek‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﺎن‬
‫‪nanek‬‬ ‫ﻳﻚ ﻧﺎن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در واﻗﻊ در ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺼﻮت ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ‪ yek‬ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ »‪ «-ek‬و در آﺧﺮ ﻛﻠﻤﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ب‪ .‬در ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻮت ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ »‪ «-k‬در آﺧﺮ اﺳﻢ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ‪ yek‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ »‪ .«-k‬ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫‪mamoste‬‬ ‫ﻣﻌﻠﻢ‪ /‬ﻣﻌﻠﻤﺎن‬
‫‪momoste + yek‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ‬
‫‪mamostek‬‬ ‫ﻳﻚ ﻣﻌﻠﻢ‬
‫‪mamosteyek‬‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت در ﺑﺮﺧﻲ ﻟﻬﺠﻪﻫﺎ ﻋﺪد ‪ yek‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﻤﻪي دﻳﮕﺮ اﻋﺪاد ﭘﻴﺶ از اﺳﻢ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪sê xûşk‬‬ ‫ﺳﻪ ﺧﻮاﻫﺮ‬ ‫‪du mamoste‬‬ ‫دو ﻣﻌﻠﻢ‬
‫‪pênc heval‬‬ ‫ﭘﻨﺞ دوﺳﺖ‬ ‫‪çar hesp‬‬ ‫ﭼﻬﺎر اﺳﺐ‬

‫‪ .3 .4‬ﺗﺼﻐﻴﺮ‬
‫ﻋﻼﻣﺖ ﺗﺼﻐﻴﺮ در ﻛﺮدي ‪ -k‬ﻳﺎ ‪ -ik‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 40

keçik ‫دﺧﺘﺮك‬ keç ‫دﺧﺘﺮ‬

qîzik ‫ﻗﺰك‬ qîz (‫ﻗﺰ)ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺗﺮﻛﻲ‬
kurik ‫ﭘﺴﺮك‬ kur ‫ﭘﺴﺮ‬

‫ ﻋﺪد‬.3 . 5
‫ ﻋﺪد اﺻﻠﻲ‬.‫اﻟﻒ‬
bîst û yek ‫ﺑﻴﺴﺖوﻳﻚ‬ tune (= nîn) ‫ﺻﻔﺮ‬
bîst û (di) du ‫ﺑﻴﺴﺖودو‬ yek ‫ﻳﻚ‬
bîst û (si) sê ‫ﺑﻴﺴﺖوﺳﻪ‬ didu (du) ‫دو‬
bîst û çar ‫ﺑﻴﺴﺖوﭼﻬﺎر‬ sisê (sê) ‫ﺳﻪ‬
bîst û pênc ‫ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ‬ çar ‫ﭼﻬﺎر‬
... ... pênc ‫ﭘﻨﺞ‬
sîh ‫ﺳﻲ‬ şeş ‫ﺷﺶ‬
çil ‫ﭼﻬﻞ‬ heft ‫ﻫﻔﺖ‬
pênce ‫ﭘﻨﺠﺎه‬ heşt ‫ﻫﺸﺖ‬
şêst ‫ﺷﺼﺖ‬ neh ‫ﻧﻪ‬
heftê ‫ﻫﻔﺘﺎد‬ deh ‫ده‬
heştê ‫ﻫﺸﺘﺎد‬ yanzdeh ‫ﻳﺎزده‬
nod ‫ﻧﻮد‬ danzdeh ‫دوازده‬
sed ‫ﺻﺪ‬ sêzdeh ‫ﺳﻴﺰده‬
du sed ‫دوﻳﺴﺖ‬ çardeh ‫ﭼﻬﺎرده‬
sê sed ‫ﺳﻴﺼﺪ‬ panzdeh ‫ﭘﺎﻧﺰده‬
pênc sed ‫ﭘﺎﻧﺼﺪ‬ şanzdeh ‫ﺷﺎﻧﺰده‬
hezar ‫ﻫﺰار‬ huvdeh ‫ﻫﻔﺪه‬
pênc hezar ‫ﭘﻨﺞﻫﺰار‬ hîjdeh ‫ﻫﺠﺪه‬
miliyon ‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬ nozdeh ‫ﻧﻮزده‬
bîst ‫ﺑﻴﺴﺖ‬
41 / ‫درس ﺳﻮم‬
yekemîn (yekan)
duyemîn (diduyan)
sêyemîn (sisiyan)
çaremîn (çaran)
pêncemîn (pêncan)
şeşemîn (şeşan)
heftemîn (heftan)
heştemîn (heştan)
nehemîn (nehan)
dehemîn (dehan)
yanzdehmîn (yanzdehan)
danzdehmîn (danzdehan)
sêzdehmîn (sêzdehan)
çardehmîn (çardehan)
panzdehmîn (panzdehan)
şanzdehmîn (şanzdehan)
huvdehmîn (huvdehan)
hîjdehmîn (hîjdehan)
nozdehmîn (nozdehan)
bîstemîn (bîstan)
bîst û yekemîn (bîst û yekan)
bîst û duyemîn (bîst û diduyan)
bîst û sêyemin (bîst û sisiyan)
bîst û çaremîn (bîst û çaran)
...
‫ ﻋﺪد ﺗﺮﺗﻴﺒﻲ‬.‫ب‬
(‫ ﻳﻜﻢ‬/‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ )= ﻳﻜﻤﻴﻦ‬
(‫ دوﻳﻢ‬/‫دوﻣﻴﻦ )دوم‬
(‫ ﺳﻴﻢ‬/‫ﺳﻮﻣﻴﻦ )ﺳﻮم‬
(‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ )ﭼﻬﺎرم‬
(‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ )ﭘﻨﺠﻢ‬
(‫ﺷﺸﻤﻴﻦ )ﺷﺸﻢ‬
(‫ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ )ﻫﻔﺘﻢ‬
(‫ﻫﺸﺘﻤﻴﻦ )ﻫﺸﺘﻢ‬
(‫ﻧﻬﻤﻴﻦ )ﻧﻬﻢ‬
(‫دﻫﻤﻴﻦ )دﻫﻢ‬
(‫ﻳﺎزدﻫﻤﻴﻦ )ﻳﺎزدﻫﻢ‬
(‫دوازدﻫﻤﻴﻦ )دوازدﻫﻢ‬
(‫ﺳﻴﺰدﻫﻤﻴﻦ )ﺳﻴﺰدﻫﻢ‬
(‫ﭼﻬﺎردﻫﻤﻴﻦ )ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬
(‫ﭘﺎﻧﺰدﻫﻤﻴﻦ )ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
(‫ﺷﺎﻧﺰدﻫﻤﻴﻦ )ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬
(‫ﻫﻔﺪﻫﻤﻴﻦ )ﻫﻔﺪﻫﻢ‬
(‫ﻫﮋدﻫﻤﻴﻦ )ﻫﮋدﻫﻢ‬
(‫ﻧﻮزدﻫﻤﻴﻦ )ﻧﻮزدﻫﻢ‬
(‫ﺑﻴﺴﺘﻤﻴﻦ )ﺑﻴﺴﺘﻢ‬
(‫ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻤﻴﻦ )ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ‬
(‫ دوﻳﻢ‬/‫ﺑﻴﺴﺖودوﻣﻴﻦ )ﺑﻴﺴﺖودوم‬
(‫ ﺳﻴﻢ‬/‫ﺑﻴﺴﺖوﺳﻮﻣﻴﻦ )ﺑﻴﺴﺖوﺳﻮم‬
(‫ﺑﻴﺴﺖﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ )ﺑﻴﺴﺖوﭼﻬﺎرم‬
...
 ‫‪ / 42‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫پ‪ .‬ﻋﺪد ﻛﺴﺮي‬

‫‪nîv‬‬ ‫ﻧﻴﻢ )ﻧﺼﻒ‪ /‬ﻳﻚدوم(‬
‫‪ji sisiyan yek‬‬ ‫ﻳﻚﺳﻮم‬
‫)‪ji çaran yek (çar yek‬‬ ‫ﻳﻚﭼﻬﺎرم )ﭼﺎرك(‬
‫‪ji heştan yek‬‬ ‫ﻳﻚﻫﺸﺘﻢ‬
‫‪ji dehan yek‬‬ ‫ﻳﻚدﻫﻢ‬
‫‪ji sedî yek‬‬ ‫ﻳﻚﺻﺪم‬
‫‪ji hezarî yek‬‬ ‫ﻳﻚﻫﺰارم‬
‫‪ji sisîyan du‬‬ ‫دوﺳﻮم‬
‫‪ji pêncan du‬‬ ‫دوﭘﻨﺠﻢ‬
‫‪ji dehan du‬‬ ‫دودﻫﻢ‬
‫‪ji çaran sê‬‬ ‫ﺳﻪﭼﻬﺎرم‬
‫‪ji dehan sê‬‬ ‫ﺳﻪدﻫﻢ‬
‫‪ji dehan şeş‬‬ ‫ﺷﺶدﻫﻢ‬
‫‪ji sedî heşt‬‬ ‫ﻫﺸﺖﺻﺪم )ﺻﺪي ﻫﺸﺖ(‬
‫‪ji sedî bîst‬‬ ‫ﺑﻴﺴﺖﺻﺪم )ﺻﺪي ﺑﻴﺴﺖ(‬

‫ت‪ .‬ﺷﻜﻠﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻋﺪد‬

‫‪carek‬‬ ‫ﻳﻚﺑﺎر‪ /‬ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫‪du caran‬‬ ‫دوﺑﺎر‪ /‬دو ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫‪sê caran‬‬ ‫ﺳﻪﺑﺎر‪ /‬ﺳﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫‪çar caran‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﺑﺎر‪ /‬ﭼﻬﺎر ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫‪pînc caran‬‬ ‫ﭘﻨﺞﺑﺎر‪ /‬ﭘﻨﺞ ﻣﺮﺗﺒﻪ‬
‫‪yek bi yek‬‬ ‫ﻳﻚﺑﻪﻳﻚ‬
‫‪cot bi cot‬‬ ‫ﺟﻔﺖﺟﻔﺖ‬
‫درس ﺳﻮم ‪43 /‬‬

‫‪pênc û pênc‬‬ ‫ﭘﻨﺞﭘﻨﺞ‪ /‬ﭘﻨﺞﺗﺎﻳﻲ‬

‫‪bîst û bîst‬‬ ‫ﺑﻴﺴﺖﺑﻴﺴﺖ‪ /‬ﺑﻴﺴﺖﺗﺎﻳﻲ‬
‫‪sed bi sed‬‬ ‫ﺻﺪﺑﻪﺻﺪ‪ /‬ﺻﺪﺗﺎﻳﻲ‬

‫‪ .3 . 6‬ﺷﺠﺮهي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي‬
‫ﺳﻪ ﭘﻴﻮﺳﺖ دارد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪي ﭘﺪري‬
‫ب‪ .‬ﺷﺎﺧﻪي ﻣﺎدري‬
‫پ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪي ﭘﺪرـ ﻣﺎدري‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪي ﭘﺪري‬

‫‪kalik‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪pîrek‬‬

‫ﭘﺪرﺑﺰرگ‬ ‫ﻣﺎدرﺑﺰرگ‬

‫‪bavê min‬‬
‫ﭘﺪرم‬

‫‪amojin +‬‬ ‫‪ap‬‬ ‫‪met‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪mêrmet‬‬

‫)‪(= jinmam) (= mam‬‬ ‫‪ez‬‬ ‫ﻋﻤﻪ‬ ‫ﺷﻮﻫﺮﻋﻤﻪ‬
‫زنﻋﻤﻮ‬ ‫ﻋﻤﻮ‬ ‫ﻣﻦ )ﺧﻮدم(‬
‫‪kurmet‬‬ ‫‪keçmet‬‬
‫‪kurap‬‬ ‫‪keçap‬‬ ‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻪ‬ ‫دﺧﺘﺮﻋﻤﻪ‬
‫)‪(pismam‬‬ ‫)‪(dotmam‬‬
‫ﭘﺴﺮﻋﻤﻮ‬ ‫دﺧﺘﺮﻋﻤﻮ‬
 ‫‪ / 44‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ب‪ .‬ﺷﺎﺧﻪي ﻣﺎدري‬

‫‪kalik‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪pîrek‬‬

‫ﭘﺪرﺑﺰرگ‬ ‫ﻣﺎدرﺑﺰرگ‬

‫‪diya min‬‬
‫ﻣﺎدرم‬

‫‪xalojin‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪xal‬‬ ‫‪xatî‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪mêrxatî‬‬

‫زنداﻳﻲ‬ ‫داﻳﻲ‬ ‫‪ez‬‬
‫ﺧﺎﻟﻪ‬ ‫ﺷﻮﻫﺮﺧﺎﻟﻪ‬
‫ﻣﻦ‬
‫‪kurxal‬‬ ‫‪keçxal‬‬ ‫‪kurxatî‬‬ ‫‪keçxatî‬‬
‫ﭘﺴﺮداﻳﻲ‬ ‫دﺧﺘﺮداﻳﻲ‬ ‫ﭘﺴﺮﺧﺎﻟﻪ‬ ‫دﺧﺘﺮﺧﺎﻟﻪ‬

‫پ‪ .‬ﺷﺎﺧﻪي ﭘﺪرـ ﻣﺎدري‬

‫‪bav‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪dê‬‬

‫ﭘﺪر‬ ‫ﻣﺎدر‬

‫‪ez‬‬
‫ﻣﻦ‬
‫‪bûk‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪birâ‬‬ ‫‪xûşk‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪zava‬‬
‫زنﺑﺮادر‬ ‫ﺑﺮادر‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮ‬ ‫ﺷﻮﻫﺮﺧﻮاﻫﺮ‬

‫‪xarziyê min‬‬ ‫‪xarzya min‬‬

‫‪biraziyê min‬‬ ‫‪biraziya min‬‬ ‫ﭘﺴﺮ ﺧﻮاﻫﺮم‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺮ‬
‫ﭘﺴﺮ ﺑﺮادرم‬ ‫دﺧﺘﺮ ﺑﺮادرم‬
‫)ﺧﻮاﻫﺮزادهام‪ ،‬ﭘﺴﺮ(‬ ‫)= ﺧﻮاﻫﺮزادهام‪ ،‬دﺧﺘﺮ(‬
‫)= ﺑﺮادرزادهام‪ ،‬ﭘﺴﺮ(‬ ‫)= ﺑﺮادرزادهام‪ ،‬دﺧﺘﺮ(‬
45 / ‫درس ﺳﻮم‬

:*‫ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ﺷﺠﺮهي ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي‬.3 . 6 .1

– Bavê diya min û bavê bavê min kalikên min in.
– Lê jinên wan pîrikên min in.
– Birayê diya min xalê min û birayên bavê min jî apên min in.
– Lê jinên wan xalojina min û amojinên min in.
– Xûşkên bavê min metên min in û xûşka diya min jî xatiya min e.
– Malbata me gelekî mezin e. Em hejmaran wan nizanin.
– Dotmam û pismam zarokên ap û amojina min in.
– Hinek jî dibêjin kurap û keçapa min.
– Kurmetên min gelek in; lê kurxatiyê min tenê yek e.
– Neviyên kalik û pîrika min gelek in.
– Biraziyên min çar û xwarziyên min sisê ne.
– Biraziyên min zarokên birayê min in, lê xwarziyên min
zarokên xûşka min in.
– Ez û kurapê min, em kurap û keçapên hev in (em pizmam û
dotmam in).
– Ez û apê min, em ap û birazî, lê ez û xalê min, em xal û
xwarzî ne.
– Zavê me, mêrê xûşka me ye, lê mêrê keça apê/ xalê min jî
zavê me ye.
– Bûka me jina birayê min e, lê jina kurê apê/ xalê min jî bûka me ye.
– Bavê min û mêrê xatiya min hevlingê (bacanaxê) hev in.
– Kalik û pîrka min xasî û xezûrê diya min in, lê apê min tiyê wê ye.
– Jina apê min û diya min jintiyên hev in.
– Bavê min tiyê jina apê min e, apê min jî tiyê diya min e.

.‫ ﺳﺎﻟﺰر ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪام‬/‫* اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻳﻦ و ﺷﻤﺎري ﺗﻤﺮﻳﻨﻬﺎي دﻳﮕﺮ را ﻋﻴﻨﺎً از اﺛﺮ ﺑﺎرﻧﺎس‬
 ‫درس ﭼﻬﺎرم‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫‪ .4 .1‬ﺗﺴﻠﻂ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﻴﺮي زﺑﺎن ﻛﻤﻚ ﻓﺮاوان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ رو‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ ﻳﻚﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻓﻌﻞ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ .4 .2‬در زﺑﺎن ﻛﺮدي ﻓﻌﻞ در ﭘﺎﻳﺎن ﺟﻤﻠﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪di‬‬ ‫‪ .4 .3‬ﭼﻨﺎنﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ آﻣﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺻﺮف ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ ،‬ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ‬
‫)= ﺗﻠﻔﻆ‪ِ :‬د!( اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﺧﻮاﻧﺪن = ‪: XWENDİN‬‬
‫‪em di – xwîn – in‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ‬ ‫‪ez di – xwîn – im‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‬
‫‪hûn di – xwîn – in‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ‬ ‫‪tu di – xwîn – î‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻲ‬
‫‪ew di – xwîn – in‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‬ ‫‪ew di – xwî – e‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‬

‫‪ .4 .4‬ﻧﻔﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ di‬ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ na‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ na‬را ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﻮن ﻧﻔﻲ ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﺑﺨـﻮاﻫﻴﻢ ﺳـﺮ‬
‫ﻣﺼﺪر ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد ‪. ne‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻓﻌﻞ ‪ XWENİN‬را وﻗﺘﻲ ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲﺷـﻮد ‪ nexwendin‬ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ در ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎ ﻧﺨﻮاﻧﺪن‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد رﺳﻢاﻟﺨﻂ در اﻳﻦﺟﺎ در ﻛﺮدي اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮ وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮﺧـﻲ‬
‫ﻧﻮن ﻧﻔﻲ را ﺑﻪ رﻳـﺸﻪ ﻣـﻲﭼـﺴﺒﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮﺧـﻲ ﺟـﺪا ﻣـﻲﻧﻮﻳـﺴﻨﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘـﻪ ﭼـﻮن‬
‫درس ﭼﻬﺎرم ‪47 /‬‬

‫رﺳﻢاﻟﺨﻂ واﺣﺪ ﻧﺪارﻳﻢ دﺷﻮار ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ وﺿـﻊ را در آﻏـﺎز ﺑـﺮاي ﻧﻮآﻣـﻮز‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ داد‪.‬‬
‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﻧﺨﻮاﻧﺪن ‪: NEXWENDİN‬‬
‫‪em na – xwîn – in‬‬ ‫‪ez na – xwîn – im‬‬
‫‪hûn na – xwîn – in‬‬ ‫‪tu na – xwîn – î‬‬
‫‪ew na – xwîn – in‬‬ ‫‪ew na – xwîn – e‬‬

‫‪hatin‬‬ ‫‪ .4 . 5‬ﺻﺮف ﻓﻌﻞ »آﻣﺪن« =‬

‫ﺻﺮف اﻳﻦ ﻓﻌﻞ ﺗﻔﺎوت دارد ﺑﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎي دﻳﮕﺮ‪ .‬رﻳﺸﻪي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ آن ﻓﻘﻂ ﻳـﻚ‬
‫‪ -ê‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻮﺗﺎه ﺳﺎﺧﺘﻦِ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ ، di‬ﺻﺮف اﻳﻦ ﻓﻌﻞ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ درﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪em tên‬‬ ‫ﻣﻲآﻳﻴﻢ‬ ‫‪ez têm‬‬ ‫ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪hûn tên‬‬ ‫ﻣﻲآﻳﻴﺪ‬ ‫‪tu têyi‬‬ ‫ﻣﻲآﻳﻲ‬
‫‪ew tên‬‬ ‫ﻣﻲآﻳﻨﺪ‬ ‫‪ew tê‬‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‬

‫و ﺻﺮف آن ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻔﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪em nayên‬‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻴﻢ‬ ‫‪ez nayêm‬‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻢ‬
‫‪hûn nayên‬‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻴﺪ‬ ‫‪tu nayî‬‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻲ‬
‫‪ew nayên‬‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‬ ‫‪ew nayê‬‬ ‫ﻧﻤﻲآﻳﺪ‬

‫‪ .4 . 6‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ و ﺑﺴﻴﺎري زﺑﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﻫﺮ ﻓﻌـﻞ را در ﺷـﻜﻞ ﻣـﺼﺪري‬

‫ﺑﻪﺻﻮرت اﺳﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ xwarîn :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮردن ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣـﺼﺪر‬
‫اﺳﺖ و ﻫﻢ اﺳﻢ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺎﻣﻲ ﻣﺼﺪري در ﻛﺮدي‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪XWARİNA ME‬‬ ‫ﺧﻮراك ﻣﺎ‬

‫‪ .4 .7‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ‬
‫ﺑﺮاي آنﻛﻪ اﺳﻤﻲ را در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺒﺮﻳﻢ ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫـﺎي زﻳـﺮ را‬
‫ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
 ‫‪ / 48‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪-ê‬‬ ‫در ﻣﺆﻧﺚ ﻣﻔﺮد‬ ‫‪-î‬‬ ‫در ﻣﺬﻛﺮ ﻣﻔﺮد‬

‫‪-an‬‬ ‫در ﻣﺆﻧﺚ ﺟﻤﻊ‬ ‫‪-an‬‬ ‫در ﻣﺬﻛﺮ ﺟﻤﻊ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .2‬در زﺑﺎن ﻣﺤﺎوره‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ اﻏﻠﺐ ﺑﺪون ﺣﺮف ‪ n‬ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ .4 .7 .1‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﺬﻛﺮ ﻣﻔﺮد‪:‬‬
‫‪Ez hespî dibînim‬‬ ‫اﺳﺐ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
‫‪Ez mêrî dibînim‬‬ ‫ﻣﺮد را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
‫ب‪ .‬ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‪:‬‬
‫‪Ez rojnamê dixwînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ روزﻧﺎﻣﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‬
‫‪Tu jinê dibînî‬‬ ‫]ﺗﻮ[ زن را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ‬
‫پ‪ .‬ﺟﻤﻊ ]ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ[‪:‬‬
‫‪Ez hespan dibînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ اﺳﺒﺎن را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
‫‪Ez mêran dibînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ ﻣﺮدان را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
‫‪Ez rojnaman dixwînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‬
‫‪Tu jinan dibînî‬‬ ‫]ﺗﻮ[ زﻧﺎن را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺻﺮف ﺧﺎصِ واژهﻫﺎي ﻣﺬﻛﺮ ﻛﻪ داراي »‪ «a‬ﻳﺎ »‪ «e‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬

‫ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﺮد ﻗﺮار دارﻧﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ »‪ «a‬ﻳﺎ »‪ «e‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ »‪ «-ê‬ﻳﺎ »‪ .«-î‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪welat‬‬ ‫وﻃﻦ‪ /‬ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫‪ez welêt dibînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ ﺳﺮزﻣﻴﻦ )= وﻃﻦ( را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
‫‪ez ji bajêr têm‬‬ ‫]ﻣﻦ[ از ﺷﻬﺮ ﻣﻲآﻳﻢ‬ ‫‪bajar‬‬ ‫ﺷﻬﺮ‬
‫درس ﭼﻬﺎرم ‪49 /‬‬

‫‪ez derî dibînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ در را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬ ‫‪derî‬‬ ‫در‬

‫‪Hevala min ji xênî tê‬‬ ‫دوﺳﺖ ﻣﻦ از ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲآﻳﺪ‬ ‫‪xanî‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪ew nîn dixwe‬‬ ‫او ﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‬ ‫‪nan‬‬ ‫ﻧﺎن‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﺳﺘﺜﻨﺎء‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪gund‬‬ ‫)ﻣﺬﻛﺮ(‬ ‫ده‬ ‫‪şir‬‬ ‫)ﻣﺬﻛﺮ(‬ ‫ﺷﻴﺮ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در واﻗﻊ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺣﺮف در ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ در ﻛﺮدﺳـﺘﺎن ﺑـﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬
‫ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﺻﻞ ﺑﻪﺟﺎي آنﻛﻪ ﻣﺜﻼً ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ez xanî yî difroşam‬‬ ‫]ﻣﻦ[ ﺧﺎﻧﻪ را ﻣﻲﻓﺮوﺷﻢ‬
‫‪ez xênî difroşim‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪﺟﺎي آنﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ew li bajarî dixebite‬‬ ‫او در ﺷﻬﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫‪ew li bajêr dixebitte‬‬ ‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬

‫‪ .4 .7 .2‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ادات ﻧﻜﺮه‬

‫‪-inan‬‬ ‫ﺟﻤﻊ )ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ(‬ ‫‪-ekî‬‬ ‫ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‬
‫‪-inan‬‬ ‫‪-ekê‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﻣﺆﻧﺚ‬

‫ﻣﺜﺎل ﻣﻔﺮد ﻣﺬﻛﺮ‪:‬‬

‫‪Ez mêrekî dibînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ ﻣﺮدي را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
‫‪Ew nanekî dixwe‬‬ ‫او ﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‬
‫]ﻳﺎ‪ :‬او ﻳﻚ ﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﻳﺎ‪ :‬او ﻧﺎﻧﻲ ﻣﻲﺧﻮرد[‬

‫ﻣﺜﺎل ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ‪:‬‬

‫‪Tu xuşkekê dibînî‬‬ ‫ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺮي را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ]= ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺮي ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ[‬
‫‪Ez rojnamekê dixwînim‬‬ ‫]ﻣﻦ[ روزﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻲﺧﻮاﻧﻢ‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 50

:[‫ ﻣﺆﻧﺚ‬،‫ﺟﻤﻊ ]ﻣﺬﻛﺮ‬

Em hespinan dibînim ‫ﻣﺎ اﺳﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‬
Ew stolinan tîne ‫او ﺻﻨﺪﻟﻴﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲآورد‬

‫ واژﮔﺎن ﻏﺬا ﺧﻮردن‬.4 .7 .3

taştê (‫ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ )ﻣﺆﻧﺚ‬
navroj (‫ﻧﺎﻫﺎر )ﻣﺆﻧﺚ‬
şiv (‫ﺷﺎم )ﻣﺆﻧﺚ‬
paşîv (‫ﺳﺤﺮي)در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن( )ﻣﺆﻧﺚ‬
:‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮاﺣﻲ واژﮔﺎن زﻳﺮ را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‬
xurînî ‫ﻧﺎﺷﺘﺎ‬
Taşte (‫ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ )ﻣﺆﻧﺚ‬
xwarina nîvro ‫ﻧﺎﻫﺎر‬
firavîn

xwarina êvarê ‫ﺷﺎم‬

:‫ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل‬
Berî taştê em xurînî ne.
Ez her roj taştê dikim.
Ez navrojê jî dixwim, lê şîvê dereng naxwim. (dereng = ‫ دﻳﺮوﻗﺖ‬،‫)دﻳﺮ‬
Em li malê taştê dikin, lê hevalên min li malê taştê nakin.
Em çayê vedixwin, lê zeytûnan dixwin.
Çay li çayxanê gelekî xweş e.
Lê nan li mala me xweş e.
Bavê min şîvê dixwe, lê ez naxwim.
Diya min nanê êvarê çêdike.
Xûşka min nîn tîne.
Em tevî hev nanê nîvro dixwin.
51 / ‫درس ﭼﻬﺎرم‬
Em paşê jî çayê vedixwin.
Bavê min ji bo qehwê şir tîne.
Em li malê rûdinên, nîn dixwin û çayê vedixwin.

1. Ew li ku taşte dikin?
2. Navê wê çi ye?
3. Mase û sîtol çi renog in?
4. Derî û pencere jî hene?
5. Rengê wan çi ne?
6. Di çayxanê de kî hene?
7. Ew çi dikin?
8. Kî rojnaman dixwînin?
9. Ew li ku rûdinên?
10. Garson çi dike?
11. Ew çi vedixwin?
12. Garson ji Beyro re çi tîne?
13. Ew çi dixwin?
‫ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬.4 .7 .4
Ew di çayxanê de taşte dikin.
Navê çayxanê «Çayxana Ararat» e.
Mase û sîtol reş in.
Belê, derî û pencere jî hene.
Ew reng û reng in.
Di çayxanê de gelek mêvan hene.
Ew rojanaman dixwînin, tiştinan
dixwin û vedixwin.
Mêvanên din rojnaman dixwînin.
Ew li dora masê rûdinên.
Garson ji wan re taştê tîne.
Ew çayê, şîr û qawê vedixwin.
Garson ji Beyro re hingivekî
baş tîne.
Ew nîn, nivîşk, rîçêl, hingiv, mêst,
pênêr, zeytûnan û hêkinan dixwin.

Em kuda diçin?
Em li ku ne?
Çayxane çawa ye?
Mêrek rojnamekê dixwîn
Jinek rojnamê dixwîne
sê heval li dora masê rûdinên
‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬:‫ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬.4 .7 . 5
‫ ﻛﺠﺎ ﻣﻲروﻳﻢ؟‬.1
‫ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؟‬.2
‫ ﻗﻬﻮهﺧﺎﻧﻪ )= ﭼﺎﻳﺨﺎﻧﻪ( ﭼﻄﻮر اﺳﺖ؟‬.3
‫ ﻣﺮدي روزﻧﺎﻣﻪاي ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‬.4
‫ زﻧﻲ روزﻧﺎﻣﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‬. 5
‫ ﺳﻪ دوﺳﺖ دور ﻣﻴﺰ ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﻨﺪ‬. 6
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 52

Doxtor dermanan dide kê?‫ﻣﻲدﻫﺪ؟‬ ‫ ﭘﺰﺷﻚ ﻗﺮﺻﻬﺎ را ﺑﻪ ﭼﻪﻛﺴﻲ‬.7

Jina mezin gelek tiştan tîne ‫ زن ﺑﺰرگ اﺷﻴﺎء زﻳﺎد ﻣﻲآورد‬. 8
Ez hêkekê dixwim. ‫ ﻣﻦ ﻳﻚ ﺗﺨﻢﻣﺮغ ﻣﻲﺧﻮرم‬.9
Ew nîn dixwe ‫ او ﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‬.10

‫ اﻋﻀﺎي ﺑﺪن‬.4 .7 . 6
por m. ‫ﻣﻮ‬ serî m. ‫ﺳﺮ‬
rû m. ‫ ﺻﻮرت‬/‫ ﭼﻬﺮه‬/‫رو‬ ustî m. ‫ﮔﺮدن‬
çav m. ‫ﭼﺸﻢ‬ poz m. ‫ﺑﻴﻨﻲ‬
dev m. ‫دﻫﺎن‬ guh m. ‫ﮔﻮش‬
diran m. ‫دﻧﺪان‬ ziman m. ‫زﺑﺎن‬
hinarik f./ gep f. ‫ﮔﻮﻧﻪ‬ lêv f. ‫ﻟﺐ‬
birî f. ‫اﺑﺮو‬ dil m. ‫ دل‬/‫ﻗﻠﺐ‬
mil m. ‫ ﺑﺎزو‬/‫دﺳﺖ‬ sîng m. ‫ﺳﻴﻨﻪ‬
tilî f. ‫اﻧﮕﺸﺖ‬ dest m. ‫دﺳﺖ‬
zik m. ‫ﺷﻜﻢ‬ neynik f. ‫ﻧﺎﺧﻦ‬
pişt f. ‫ﭘﺸﺖ‬ navik f. ‫ﻧﺎف‬
çok m. ‫زاﻧﻮ‬ ling m. ‫ ﭘﺎ‬/‫ﻟِﻨﮓ‬
pêçî f. ‫اﻧﮕﺸﺖ ﭘﺎ‬ pê m. ‫ﭘﺎ‬
bijang f. ‫ﻣﮋه‬ post m. ‫ﭘﻮﺳﺖ‬

‫ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن‬.4 .7 .7

DOXTOR TÊ
Birayê min Reco nexwş e. Ew di nav nivînan da ye. Serê wî gelekî diêşe û
ew dikuxe jî. Çavên wî sor in û dişewitin. Ez destê wî digirim, lê destê wî
pir germ e. Ez bawerdikim agirê wî heye.
53 / ‫درس ﭼﻬﺎرم‬
Mêrek tê mala me. Bavê min dibêje, ew doxtor e. Ew mêrekî mezin e
û çentekî wî heye. Di çente de hacetine wî hene. Ew destekî dide ser
eniya Reco û dibêje: «Serê wî gelekî germ e!» Ew dermanine spî dide
birayê min û ji havê min re dibêje: «Ta û navêşa wî jî heye.»
Meteke min ji doxtor û bavê min re avdeweke baş tîne. Paşê bavê min
û doxtor derdikevin û diçin. Meta min îskanên wan berevdike û tê cem
Reco û jê re çîrokên şên dibêje.

‫ﻣﻌﻨﺎي واژهﻫﺎ‬
nexweş ‫ﻧﺎﺧﻮش‬ doxtor m./f. ‫ دﻛﺘﺮ‬/‫ﭘﺰﺷﻚ‬
serî m. ‫ﺳﺮ‬ cîh m. ‫ ﺟﺎ‬/‫ﺗﺨﺖ‬
çav m. ‫ﭼﺸﻢ‬ kuxîn (dikuxe) ‫ﺳﺮﻓﻪ ﻛﺮدن‬
şewitîn (dişewite) ‫ﺳﻮﺧﺘﻦ‬ sor ‫ﺳﺮخ‬
girtin (digire) ‫ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬/‫ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ‬ dest m. ‫دﺳﺖ‬
germ ‫ﮔَﺮم‬ pir ‫ ﺧﻴﻠﻲ‬/‫زﻳﺎد‬
bawer kirin (bawerdike) ‫ﺑﺎور ﻛﺮدن‬ ta f. ‫ﺗﺐ‬
ketin (dikeve) ‫اﻓﺘﺎدن‬ paşê ‫ ﺳﭙﺲ‬/‫ﺑﻌﺪ‬
şen ‫ﺷﺎد‬ çîrok f. ‫ ﻗﺼﻪ‬/‫داﺳﺘﺎن‬
cem ‫ ﭘﻬﻠﻮ‬/‫ ﻧﺰد‬/‫ﻛﻨﺎر‬ xemgîn ‫ﻏﻤﮕﻴﻦ‬
mêr ‫ﻣﺮد‬ agir ‫ ﺗﺐ‬/‫آﺗﺶ‬
gotin (dibêje) ‫ﮔﻔﺘﻦ‬ hatin ‫آﻣﺪن‬
çente ‫ﭼﻨﺘﻪ‬ hekîm ‫ ﺣﻜﻴﻢ‬/‫ﭘﺰﺷﻚ‬
hacet (‫اﺑﺰار )ﺑﻪﺻﻮرت ﺟﻤﻊ اﺳﺖ‬ tê da ‫داﺧﻞ‬
enî ‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ‬ dayîn (dide) ‫دادن‬
derman m. ‫دارو‬ kelîn (dikele) ‫ﭘﺨﺘﻦ‬
ji . . . re ‫ﺑﻪ‬ spî ‫ﺳﭙﻴﺪ‬
 ‫‪ / 54‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪avdew f.‬‬ ‫دوغ‬ ‫‪naveş f.‬‬ ‫اﺳﻬﺎل‬

‫‪îskan f.‬‬ ‫ﻟﻴﻮان‬ ‫)‪anîn (tine‬‬ ‫آوردن‬
‫)‪berevkirin (beredike‬‬ ‫روﻓﺘﻦ‬ ‫رﻓﺘﻦ )‪derketin (derdikeve‬‬ ‫ﺑﻴﺮون‬
‫داﺷﺘﻦ )‪êşîn (diêşe‬‬ ‫درد ﻛﺸﻴﺪن‪ /‬درد‬ ‫‪jê re‬‬ ‫ﺑﻪ او‪ /‬ﺑﻪﺳﻮي او‬
‫‪nevîn f.‬‬ ‫ﺗﺨﺖ )اﻏﻠﺐ ﺑﻪﺻﻮرت ﺟﻤﻊ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود(‬
‫)‪berdayîn (berdide‬‬ ‫رﻫﺎ ﻛﺮدن‪ /‬ﺗﺮك ﮔﻔﺘﻦ‪ /‬ﻃﻼق ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
 ‫درس ﭘﻨﺠﻢ‬

‫زﻣﺎن‬
‫‪ . 5 .1‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪daqîqe f.‬‬ ‫دﻗﻴﻘﻪ‬ ‫‪saet f.‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬
‫‪çeyrek‬‬ ‫رﺑﻊ‬ ‫‪çaryek‬‬ ‫ﭼﺎرك‬
‫‪derbas bûyîn‬‬ ‫ﮔﺬﺷﺘﻦ‪ /‬ﭘﺲ از‪...‬‬ ‫‪nîv‬‬ ‫ﻧﻴﻢ‪ /‬ﻧﺼﻒ‬

‫‪ . 5 .2‬در ﻛﺮدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ واژهي »ﺳﺎﻋﺖ« ﺑﻪ دو ﻣﻌﻨﺎ ﺑـﻪﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪:‬‬

‫ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي زﻣﺎن و ﻫﻢ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ]ﻳﻚ[ ﺳﺎﻋﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟‬ ‫?‪saet çi ye‬‬ ‫وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‬ ‫‪saet pênc e‬‬ ‫و وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ اﺳﺖ‬ ‫‪saet sisê ye‬‬ ‫ﻳﺎ‪:‬‬

‫‪ . 5 .3‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣﺎن )= ﺳﺎﻋﺖ( را دﻗﻴﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و دﻗـﺎﻳﻖ را‬

‫ﻧﻴﺰ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﻲآورﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ از ﺷﻴﻮهﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬وﻗﺘﻲ دﻗﺎﻳﻘﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪Saet ji pêncan re pênc deqiqe heye‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 56‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫در اﻳﻦﺟﺎ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدهاﻳﻢ‪:‬‬

‫‪ji . . . re . . . heye‬‬
‫و ﻓﺎﺻﻠﻪﻫﺎ را ﭘ‪‬ﺮ ﻛﺮدهاﻳﻢ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻗﺎﻳﻘﻲ را ﭘﺲ از ﺳﺎﻋﺖ اﻋﻼم ﻛﻨﻴﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪Saet sisêyan pênc deqiqe derbas dibe‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﺳﻪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ از ﺗﺮﻛﻴﺐ زﻳﺮ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ‪:‬‬
‫‪derbas bûyîn‬‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﭘﺲ از‬
‫و در ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻌﻞ ‪ bûyîn‬را ﺻﺮف ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬در واﻗـﻊ ﻳﻌﻨـﻲ‪ :‬ﭘـﻨﺞ دﻗﻴﻘـﻪ از‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ ﻣﻲﮔﺬرد‪.‬‬

‫‪ . 5 .4‬ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫?‪Saet çi ye‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﻨﺪ اﺳﺖ؟‬
‫‪Saet pênc e‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‬
‫‪Saet pêncan pênc deqîqe derbas dibin.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Saet pêncan deh deqe derbas dibin.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ده دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Saet pêncan çaryekek derbas dibin.‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻳﻚ رﺑﻊ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ )= ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ رﺑﻊ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ اﺳﺖ(‬

‫‪Saet pêncan bîst derbas dibin.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Saet pêncan bîst û pênc derbas dibin.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
57 / ‫درس ﭘﻨﺠﻢ‬

Saet pênc û nîv e. .‫ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞوﻧﻴﻢ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬

Saet ji şeşan re bîst û penc deqe hene.
.‫ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﺴﺖوﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﺶ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬
Saet ji şeşan re bist deqîqe hene.
.‫ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﺶ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬
Saet ji şeşan re çaryekek (çeyrekek) heye.
.‫ ﻳﻚ رﺑﻊ ﺑﻪ ﺷﺶ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬
Saet ji şeşan re deh deqe hene.
.‫ ﺳﺎﻋﺖ ده دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﺶ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬
Saet ji şeşan re pênc deqîqe hene.

.‫ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺷﺶ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬

Saet şeş e. .‫ ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ اﺳﺖ‬:‫ﻳﻌﻨﻲ‬

Demroj ‫ اوﻗﺎت روز‬. 5 . 5

berbang f. ‫ ﭘﮕﺎه‬/‫ﻓﻠﻖ‬
beyanî ‫ﺻﺒﺢ‬
subê zu ‫ﺻﺒﺢ زود‬
berî nîvro ‫ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﺮ‬
nîvro f./ nîvroj f. ‫ ﻇﻬﺮ‬/‫ﻧﻴﻤﺮوز‬
piştî nîvro/ nîvro şûnda ‫ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ‬
êvar f. ‫ﻋﺼﺮ‬
şev f. ‫ﺷﺐ‬
nîvê şevê ‫ ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ‬/‫ﻧﻴﻢﺷﺐ‬
 ‫‪ / 58‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪Rojên Heftê‬‬ ‫‪ . 5 . 6‬روزﻫﺎي ﻫﻔﺘﻪ‬

‫‪hefte f.‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ‬
‫‪di heftehî de heft roj hene‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪ ﻫﻔﺖ روز دارد‬
‫‪Navên wan ev in:‬‬ ‫ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Yekşem f.‬‬ ‫ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ‬
‫‪Duşem f.‬‬ ‫دوﺷﻨﺒﻪ‬
‫‪Seşem f.‬‬ ‫ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ‬
‫‪Çarşem f.‬‬ ‫ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ‬
‫‪Pêncşem f.‬‬ ‫ﭘﻨﺞﺷﻨﺒﻪ‬
‫‪Înî f.‬‬ ‫ﺟﻤﻌﻪ‬
‫‪Şemî f./ Paşînî‬‬ ‫ﺷﻨﺒﻪ‬

‫‪ . 5 .7‬ﺗﺎرﻳﺨﻬﺎ‬
‫‪Îro nehê mehê ye‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﻬﻢ ﻣﺎه اﺳﺖ‬
‫‪Îro yekê mehê ye‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻳﻜﻢ ﻣﺎه اﺳﺖ )اﻣﺮوز اول ﻣﺎه اﺳﺖ(‬
‫‪Subê diduyê Adarê ye‬‬ ‫ﻓﺮدا دوم ﻣﺎه آدار اﺳﺖ‬
‫)= ﻣﺎرس‪ /‬ﺑﻪ ﺳﻮراﻧﻲ‪ :‬ﺋﺎدار(‬

‫‪ . 5 . 8‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬روز و ﺗﺎرﻳﺦ‬

‫‪Saet şeşên êvarê ye‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ ﻋﺼﺮ )= ﻏﺮوب( اﺳﺖ‬
‫‪Saet şeşen sûbê ye‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ ﺻﺒﺢ اﺳﺖ‬
‫‪Saet yekê nîvro ye‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ اﺳﺖ‬
‫‪Ez di saet heftan de li mal im‬‬ ‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ در ﺧﺎﻧﻪام‬
‫‪Ew di saet yekê de te‬‬ ‫او ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ ﻣﻲآﻳﺪ‬
‫درس ﭘﻨﺠﻢ ‪59 /‬‬

‫‪Em di saet diduyan de diçin dibistanê‬‬

‫ﻣﺎ ﺳﺎﻋﺖ دو ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﻲروﻳﻢ‬

‫‪Ez di saet nehan de radibim‬‬ ‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﻧﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮم‬
‫‪Ez di saet pêncên êvarê têm‬‬ ‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ ﻏﺮوب)ﻋﺼﺮ( ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪Ez di saet pênc û nîvan de têm‬‬ ‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞوﻧﻴﻢ ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪Ez di saet pênc û nîvên êvarê têm‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞوﻧﻴﻢ ﻏﺮوب ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪Ez di saet pêncen deh deqe debras dibin têm‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ده دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از ﭘﻨﺞ ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪Ez di saet pêncan re deh hebe têm‬‬

‫ﻣﻦ ﺳﺎﻋﺖ ده دﻗﻴﻘﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻣﻲآﻳﻢ‬

‫‪Îro sêşem e‬‬ ‫اﻣﺮوز ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ اﺳﺖ‬
‫‪Ez di roja sêşemê têm‬‬ ‫ﻣﻦ ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪Îro yekê Îlonê ye‬‬ ‫اﻣﺮوز اول اﻳﻠﻮن )= ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ( اﺳﺖ‬
‫‪Subê diduyê Îlonê ye‬‬ ‫ﻓﺮدا دوم اﻳﻠﻮن )= ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ( اﺳﺖ‬
‫‪Dusibe çarşem e, yanzdehê Îlonê ye‬‬

‫ﭘﺲﻓﺮدا ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﻳﺎزده ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‬

‫‪Îro nehê mehê ye‬‬ ‫اﻣﺮوز ﻧﻬﻢ ﻣﺎه اﺳﺖ‬
‫‪Ez çardehê Îlonê têm‬‬ ‫ﻣﻦ ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲآﻳﻢ‬
‫‪Ez di roja çarşemê çardêh Îlonê têm‬‬
‫ﻣﻦ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ‪ ،‬ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲآﻳﻢ‬

‫‪ . 5 .9‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺮف ‪ Î-‬در آﻏﺎز ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻲآﻳﺪ و اﺷﺎره دارد ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪ Îro‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي اﻣﺮوز‪.‬‬
 ‫‪ / 60‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫واژهﻫﺎي زﻳﺮ را ﻣﻲﺗﻮان در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ روز‪ ،‬ﺷﺐ و ﺳﺎل آﻣﻮﺧﺖ‪:‬‬

‫‪sube‬‬ ‫ﺻﺒﺢ‬ ‫‪Îro‬‬ ‫اﻣﺮوز‬
‫‪pêr‬‬ ‫ﭘﺮﻳﺮوز‬ ‫‪do‬‬ ‫دﻳﺮوز‬
‫‪dusibe‬‬ ‫ﭘﺲﻓﺮدا ﻳﺎ‪ :‬دو ﺻﺒﺢ ﺑﻌﺪ‬ ‫‪betirpêr‬‬ ‫ﭘﺲﭘﺮﻳﺮوز‬
‫‪Îşev‬‬ ‫اﻣﺸﺐ‬ ‫‪sêsibe‬‬ ‫ﺳﻪ روز ﺑﻌﺪ ﻳﺎ‪ :‬ﭘﺴﺎنﻓﺮدا‬
‫‪do şev‬‬ ‫دﻳﺸﺐ‪ ،‬ﺷﺐ ﭘﻴﺶ‬ ‫آﻳﻨﺪه )‪şeve tê (= şevike din‬‬ ‫ﺷﺐ‬
‫‪pêr şev‬‬ ‫ﭘﺮﻳﺸﺐ‬ ‫‪do şevên tên‬‬ ‫دو ﺷﺐ آﻳﻨﺪه‬
‫)‪sala tê (= saleke din‬‬ ‫ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‬ ‫‪Îsal‬‬ ‫اﻣﺴﺎل‬
‫‪du salên din‬‬ ‫در دو ﺳﺎل‬ ‫‪par‬‬ ‫ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ /‬ﭘﺎرﺳﺎل‬
‫‪sê salên din‬‬ ‫در ﺳﻪ ﺳﺎل‬ ‫‪pêrar‬‬ ‫دو ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ /‬ﭘﻴﺮار ﺳﺎل‬
‫‪betir pêrar‬‬ ‫ﺳﻪ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ دﻓﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎر ﻳﺎ ﻧﻮﺑﺖ واژه و اﺻﻄﻼﺣﺎت زﻳﺮ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪:‬‬
‫)‪cara din (= caeke din‬‬ ‫ﺑﺎر آﻳﻨﺪه‬ ‫‪icar‬‬ ‫اﻳﻦدﻓﻌﻪ‬
‫‪du carên din‬‬ ‫دو ﺑﺎر آﻳﻨﺪه‬ ‫‪cara berê‬‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﺎر‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺟﻬﺎت ارﺑﻌﻪ ﻳﺎ ﺟﻬﺎت اﺻﻠﻲ واژﮔﺎن زﻳﺮ را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪Rojava f.‬‬ ‫ﻏﺮب‬ ‫‪Rojhilat f.‬‬ ‫ﺷﺮق‬
‫‪Başûr f.‬‬ ‫ﺟﻨﻮب‬ ‫‪Bakûr m.‬‬ ‫ﺷﻤﺎل‬
‫‪Rojhilatabaşûr f.‬‬ ‫ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ‬ ‫‪Rojhilatabakûr m.‬‬ ‫ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ‬
‫‪Rojavabaşûr f.‬‬ ‫ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ‬ ‫‪Rojavabakûr m.‬‬ ‫ﺷﻤﺎل ﻏﺮﺑﻲ‬
61 / ‫درس ﭘﻨﺠﻢ‬

BAKÛR

ROJAVABAKÛR ROJHILATABAKÛR

ROJAVA ROJHILAT

ROJAVABAŞÛR ROJHILATABAŞÛR

BAŞÛR

‫ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬. 5 .10
‫ ﺻﺮف ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ‬. 5 .10 .1
pirsîn ‫ﭘﺮﺳﻴﺪن‬ rûniştin ‫ﻧﺸﺴﺘﻦ‬
ez dipirsim em dipirsin ez rûdinem em rûdinên
tu dipirsî hûn dipirsin tu rûdinêyî hûn rûdinên
ew dipirse ew dipirsin ew rûdinê ew rûdinên

xwendin ‫ﺧﻮاﻧﺪن‬ xwarin ‫ﺧﻮردن‬

ez dixwînim em dixwînin ez dixwim em dixwin
tu dixwînî hûn dixwînin tu dixwî hûn dixwin
ew dixwîne ew dixwînin ew dixwe ew dixwin
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 62

zanin ‫داﻧﺴﺘﻦ‬ vexwarin ‫ﻧﻮﺷﻴﺪن‬

ez dizanim em dizanin ez vedixwim em vedixwin
tu dizanî hûn dizanin tu vedixwî hûn vedixwin
ew dizane ew dizanin ew vedixwe ew vedixwin

:‫ ﺻﺮف ﻓﻌﻠﻬﺎي زﻳﺮ‬. 5 .10 .2

raketin ‫ﺧﻮاﺑﻴﺪن‬ rêketin ‫راه اﻓﺘﺎدن‬
ez radikevim em radikevin ez rêdikevim em rêdikevin
tu radikevî hûn radikevin tu rêdikevî hûn rêdikevin
ew radikeve ew radikevin ew rêdikeve ew rêdikevin

peyabûn ‫ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن‬/‫ﭘﻴﺎده ﺷﺪن‬ kirîn ‫ ﺧﺮﻳﺪن‬/‫ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮدن‬

ez peyadibim em peyadibin ez dikirim em dikirin
tu peyadibî hûn peyadibin tu dikirî hûn dikirin

ew peyadibe ew peyadibin ew dikire ew dikirin

bawerkirin ‫ ﺑﺎور ﻛﺮدن‬/‫ﺑﺎور داﺷﺘﻦ‬ siyarbûn ‫ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ‬/‫ﺳﻮار ﺷﺪن‬

ez bawerdikim em bawerdikin ez siyardibim em siyardibin

tu bawerdikî hûn bawerdikin tu siyardibî hûn siyardibin

ew bawerdike ew bawerdikin ew siyardibe ew siyardibin

serîkî dayîn ‫ ﺑﻪدﻳﺪاررﻓﺘﻦ‬/‫دﻳﺪارﻛﺮدن‬ kişandin ‫ اﺳﺘﻤﺮار داﺷﺘﻦ‬/‫ﻛﺸﺎﻧﺪن‬

ez serîkî didim em serîkî didin ez dikişînim em dikişînin
tu serîkî didî hûn serîkî didin tu dikişînî hûn dikişînin
ew serîkî dide ew serîkî didin ew dikişîne ew dikişînin
63 / ‫درس ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬. 5 .10 .3

1. Çend ap li Mahabadê dijîn? Du ap li Mahabadê dijîn.
2. Ew li wir çi dikin? Ew li wir dixwînin.
3. Kî ji garê re têlefon dike? Bav digarê re telefondike.
4. Ew çi dipirse? Ew dipirse, tren çiçax diçe
Mahabadê.
5. Tren Çiçax diçe Mahabadê? Tren di saet şeşên subê diçe
Mahabadê.
6. Tren ji kîjan alî tê? Tren ji aliyê rojava tê.
7. Tren ji Gola Wanê bi çi derbas dibe?
Tren ji Gola Wanê bi keştiyê
ve derbas dibe.
8. Tren ji kîjan bajarî re derbas dibe? Tren ji Urmiyê re derbas dibe.
9. Tren kîjan rojê rêdikeve? Tren roja çarşemê panzdehê
Îlonê rêdikeve.
10. Şîlan û dê û bavê wê çima zû diçin radikevin?
Ew berbangê radibin, lema ew
zû diçin radikevin.
11. Ew çiçax ji nav nivînan derdikevin?
Ew di saet pêncan de ji nav
nivînan derdikevin.
12. Dê çi dadigire? Dê katê, çoreg, hewlê û yadîgaran
dadigire.
13. Ew çiçax ji malê derdikevin?Ew di saet pênc û nîvan de ji
malê derdikevin.
14. Kî bilêtan dikire? Bav bîlêtan dikire.
15. Ew kîjan kompartîmentekê siyar dibin?
Ew kompartîmenteke vala
siyardibin.
16. Çend deqan şûnda tren rêdikeve? Pênc deqan şûnda tren rêdikeve.
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 64

17. Tren ji ku rêdikeve? Tren ji Tatwanê rêdikeve.

18. Rêwîtî çend saetan dikişîne? Rêwîtî heft sietan dikişîne?
19. Kî li garê hêviya wan in? Herd ap li hêviya wan in.
20. Ew paşê çi dikin? Paşê ew diçin malê.

‫ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬. 5 .10 .4

1. Di salekê de çend meh hene? Di salekê de danzdeh meh hene.
2. Heftek çend roj in? Heftek heft roj in.
3. Navên wan çi ne? Navên wan yekşem, Duşem,
Çarşem, Pêncşem, Înî û Şemî ne.
4. Di salekê de çend hefte hene?Di salekê de pencê û du hefte hene.
5. Di salekê de çend roj hene? Di salekê de sê sed pêncê û
şeş roj hene.
6. Di rojekê de çend saet hene? Di rojekê de bîst û çar saet hene.
7. Di saetekê de çend deqe hene? Di saetekê de şiyest deqe hene.
8. Tu çiçax radikevî? Ez di saet yanzdan de radikevim.
9. Tu saet çendan de ji nav nivînan radibî?
Ez di saet heştan de ji nav
nivînan radibim.
10. Tu çiçax taştê dikî? Ez di saet heşt û nîvan de taştê
dikim.
11. Hûn çiçax navrojê dixwin? Em di saet yekê de navrojê dixwim.
12. Şîva we saet çendan de ye? Şîva me di saet heftan de ye.
13. Saet çi ye? Niha saet şeşe.
14. Kursa kurdî kîjan rojê ye? Kursa kurdî roja Şeşem e.
15. Kursa kurdî saet çendande ye? Kursa kurdî di saet heft û nîvan
de ye.
16. Tu çiçax rêdikevî û diçî kursa zimanê kurdî?
Ez di saet heftan de rêdikevim.
65 / ‫درس ﭘﻨﺠﻢ‬

‫ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬. 5 .10 . 5
‫ ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ رﺑﻊ ﺑﻌﺪ از ﺳﻪ اﺳﺖ‬.‫اﻟﻒ‬
Saet sisiyan çaryekek derbas dibe.
.‫ اﻣﺮوز دوﺷﻨﺒﻪ اﺳﺖ و ﻓﺮدا ﺳﻪﺷﻨﺒﻪ‬.‫ب‬
Îro duşem e û subê sêşem e.
.‫ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖوﻧﻴﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮم‬،‫ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ‬،‫ ﭘﺲﻓﺮدا‬.‫پ‬
Dusibe roja Çarşemê ez di saet heft nîvan de radibim.
.‫ ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ اﻣﺮوز ﺑﻪ دﻳﺪار »ﺣﺴﻦ« ﻣﻲروم‬.‫ت‬
Ez îro paşînîvro serîkî didim «Hasan».
:(‫ ﺳﺎﻋﺖ دوازده و ده دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ زﻧﮓ ﻣﻲزﻧﻢ )= ﺗﻠﻔﻦ ﻣﻲﻛﻨﻢ‬.‫ث‬
Ez di saet danzdan deh deqe derbas bin «Hasan» re telefon dikim.
.‫ ﭘﻴﺶ از ﻇﻬﺮ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺮا ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬.‫ج‬
Ez roja Îniyê berî nîvro te dibînim.

‫ ﺷﻨﺒﻪ ﻧﻴﻤﻪﺷﺐ آﻣﺎدهي ﺧﻮاﺑﻴﺪن ﻣﻲﺷﻮم و روز ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ﻇﻬﺮ از ﺧﻮاب‬.‫چ‬

.‫ﺑﺮﻣﻲﺧﻴﺰم‬
Ez roja şemiyê nîvê şevê diçim rakevim û roja yekşemê berbî

nîvro radibim.
:‫ ﭘﺪرم اﻣﺮوز ﺳﺎﻋﺖ دو ﺑﻌﺪازﻇﻬﺮ ﻣﻲآﻳﺪ‬.‫ح‬
Îro di saet dudên paşî nîvro bavê min tê.

.‫ ﻓﺮدا ﻏﺮوب ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ رﺑﻊ ﺑﻪ ﻫﻔﺖ ﭘﺪرﺑﺰرﮔﻢ ﻣﻲآﻳﺪ‬.‫خ‬

Sube êvarê di saet heftan re çaryekek hebe kalikê tê.
 ‫درس ﺷﺸﻢ‬

‫‪ . 6‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﺸﺘﺮك‬
‫‪ . 6 .1‬اﻳﻦ ﺿﻤﻴﺮ ﻛﻪ ‪ XWE‬ﻧﺎم دارد و ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺮﻣﻲﮔـﺮدد ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻫﻤﻪي ﺿﻤﺎﺋﺮ ﻣﻠﻜﻲ ﺷﻮد و ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ ﻳﻚ ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻠﻜـﻲ ﺑـﻪ ﻓﺎﻋـﻞ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ارﺟﺎع ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺿﻤﻴﺮ را ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺿﻤﻴﺮ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮد »ﺧﻮد« در ﻓﺎرﺳﻲ‪.‬‬
‫در زﻳﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل ﻣﻲآورﻳﻢ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﮕﺎه آن را روﺷﻦ ﺳﺎزﻳﻢ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲروم‪.‬‬
‫‪Ez tevî xûşka xwe diçim bazarê.‬‬
‫در واﻗﻊ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ درآورد‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮد )= ﻳﺎ‪ :‬ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮدم( ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲروم‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ tevî :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺑﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪ ، bi :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺑﺎ‪.‬‬
‫اﻳﻦ واژه را در ﺿﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﺮوف ﻻﺗﻴﻨﻲ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ t'ev‬و ‪ t'evî‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲروي‪.‬‬
‫‪Tu tevî xûşka xwe diçî bazarê.‬‬
‫پ‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪Ew tevî xûşka xwe diçe bazarê.‬‬
‫درس ﺷﺸﻢ ‪67 /‬‬

‫ت‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Jina min ciwan e.‬‬ ‫‪ .1‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬زن ﻣﻦ ﺟﻮان اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .2‬اﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪) :‬ﻣﻦ( زن ﺧﻮد را دوﺳﺖ دارم‪:‬‬
‫‪Ez ji jina xwe pir hez dikim.‬‬
‫‪Ew kincan dişo.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬او ﻟﺒﺎس را ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Ew xwe dişo.‬‬ ‫اﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬او ﺧﻮد را ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Ez ji te dipirsim.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از ﺗﻮ ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ‪.‬‬
‫‪Ez ji xwe dipirsim.‬‬ ‫اﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬از ﺧﻮد ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ‪.‬‬

‫‪ . 6 .2‬ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻤﻠﻪﻫﺎ را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻠﻜﻲ ﺑﻪﮔﻮﻧـﻪاي‬

‫دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ آراﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮم ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲروي‪.‬‬
‫‪Tu tevî xûşka min diçî bazarê.‬‬
‫ب‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮت ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲروم‪.‬‬
‫‪Ez tevî xûşka te diçim bazarê.‬‬
‫پ‪» .‬ﺣﺴﻦ« ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮش ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪Hasan tevî xûşka wî diçe bazarê.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺧـﻮاﻫﺮ دﻳﮕـﺮي ﻫـﻢ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﮔﻔﺘﮕﻮ‪.‬‬
‫ت‪ .‬او ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ او )ﻣﺆﻧﺚ( ﺑﻪ ﺑﺎزار ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪Ew tevî xûşka wê diiçe bazarê.‬‬

‫‪ . 6 .3‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ در ﺟﻤﻠﻪ ﺻﻔﺖ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ ﺗﻘﺪم‬

‫دارد‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪Ez tiriyan dikirim.‬‬ ‫‪ . 6 .3 .1‬اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻦ اﻧﮕﻮر ﻣﻲﺧﺮم‪.‬‬

 ‫‪ / 68‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ب‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻣﻦ اﻧﮕﻮر ﺧﻮب ﻣﻲﺧﺮم‪.‬‬

‫‪Ez tiriyên baş dikirim.‬‬

‫‪Ez şêkir dikirim.‬‬ ‫‪ . 6 .3 .2‬ﻳﺎ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪ :‬اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻦ ﺷﻜﺮ ﻣﻲﺧﺮم‪.‬‬
‫ب‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻣﻦ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮ ﺷﻜﺮ ﻣﻲﺧﺮم‪.‬‬
‫‪Ez kîlok şekir dikirim.‬‬

‫‪Ez sêvê dixwim.‬‬ ‫‪ . 6 .3 .3‬ﻳﺎ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪ :‬اﻟﻒ‪ .‬ﺳﻴﺐ را ﻣﻲﺧﻮرم‪.‬‬

‫ب‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺳﻴﺐ ﺧﻮب را ﻣﻲﺧﻮرم‪.‬‬
‫‪Ez sêva baş dixwim.‬‬

‫‪ . 6 .4‬اﻓﻌﺎل ﻛﻤﻜﻲ‬
‫‪ . 6 .4 .1‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻓﻌﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻛﻤﻜﻲ ‪ vîn ، xwastin ، karin‬ﻫﻤﺮاه ﻣﻲﺷَـﻮد‬
‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑـِ )= ‪ (bi‬ﺑﻪﺟﺎي دِ )= ‪ (di‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬

‫= ﺧﻮاﺳﺘﻦ‬ ‫‪xwastin‬‬ ‫‪ . 6 .4 .2‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬

‫‪Ez dixwazim biçim.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺮوم‪.‬‬
‫‪Em dixwazin biçin.‬‬ ‫ب‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬
‫‪Tu dixwazî biçî.‬‬ ‫پ‪ .‬ﻳﺎ‪ :‬ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺮوي‪.‬‬
‫‪Ew dixwazin biçin.‬‬ ‫ت‪ .‬ﻳﺎ‪ :‬آﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ . 6 .4 .3‬ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﻛﻤﻜﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ = ‪ karin‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬

‫‪Ez dikarim bixwînim.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪.‬‬
‫‪Em dikarin bixwînin.‬‬ ‫ب‪ .‬ﻳﺎ‪ :‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻫﺮدو ﻣﻮرد اﻟﻒ و ب ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻓﻌﻞ ﻛﻤﻜﻲ ‪ di-‬اﺳـﺖ و ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ‬
‫ﻓﻌﻞ ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪. bi-‬‬
‫‪Tu dikarî bixwînî.‬‬ ‫پ‪ .‬ﺗﻮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻲ‪.‬‬
‫درس ﺷﺸﻢ ‪69 /‬‬

‫‪Hûn dikarin bixwînin.‬‬ ‫ت‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪Ew dikare bixwîne.‬‬ ‫ث‪ .‬او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Ew dikarin bixwînin.‬‬ ‫ج‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ . 6 .4 .4‬ﻳﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﺑﺎﻳﺴﺘﻦ = ‪ vîn‬را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪:‬‬

‫‪Ez divêm bikirim.‬‬
‫‪Em divên bikirin.‬‬
‫‪Tu divêyî bikirî.‬‬
‫‪Ew divê bikire.‬‬
‫‪Hûn divên bikirin.‬‬
‫‪Ew divên bikirin.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮم‪ =) .‬ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻢ(‬
‫ب‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫پ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮي‪.‬‬
‫ت‪ .‬او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮد‪.‬‬
‫ث‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ج‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ . 6 .4 . 5‬دو ﺷﻜﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻫﻢ دارﻳﻢ ﻛﻪ در ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﺻـﻮرت‬

‫‪divêt/ divê‬‬ ‫واﺣﺪ و ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎﻳﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ و ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻦ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ــ ‪ divêt‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺎﻳﺴﺘﻦ ﻣﺆﻛﺪ‪:‬‬
‫‪1. divêt ez bikirim.‬‬ ‫)ﻣﻦ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮم‪.‬‬
‫‪2. divêt em bikirim.‬‬ ‫)ﻣﺎ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫‪3. divêt tu bikirî.‬‬ ‫)ﺗﻮ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮي‪.‬‬
‫‪4. divêt ew bikire.‬‬ ‫)او( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮد‪.‬‬
‫‪5. divêt hûn bikirin.‬‬ ‫)ﺷﻤﺎ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪6. divêt ew bikirin.‬‬ ‫)آﻧﺎن( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم ــ ﺷﻜﻞ ‪ divê‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻦ‪:‬‬
‫‪1. Min nan û av divê.‬‬ ‫)ﻣﻦ( ﺑﻪ ﻧﺎن و آب ﻧﻴﺎز دارم‪.‬‬
‫‪2. Te ala rengîn divê.‬‬ ‫)ﺗﻮ( ﺑﻪ ﭘﺮﭼﻢ رﻧﮕﻴﻦ ﻧﻴﺎز داري‪.‬‬
‫‪3. Me kar û bar divê.‬‬ ‫)ﻣﺎ( ﺑﻪ ﻛﺎر و ﺑﺎر ﻧﻴﺎز دارﻳﻢ‪.‬‬
‫‪4. Wan heval û hogir divê.‬‬ ‫)آﻧﺎن( ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن و رﻓﻘﺎ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 70‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ . 6 . 5‬ﭼﻨﺪ ﻳﺎدآوري در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺖ‪:‬‬

‫‪ . 6 . 5 .1‬اﻟﻒ‪ .‬واژهي ﻛﻢ = ‪ kêm‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﻓﺎرﺳـﻲ ﺑـﻪ ﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲرود در ﻛﺮدي در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺜﻼً ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ را ﺑﻪ ﻛﺮدي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﭘﻨﺞ ﺑﻴﺴﺖ ﻛﻢ‪.‬‬
‫‪Saet pênc kêm bist e.‬‬
‫ب‪ .‬ﻳﺎ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺷﺶ و ده دﻗﻴﻘـﻪ‪ ،‬درﺳـﺖ ﻫﻤـﻴﻦ ﺷـﻴﻮه را در‬
‫ﻛﺮدي ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪:‬‬
‫‪Saet şeş û deh e.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﻋﺖ ﺷﺶ و ده )دﻗﻴﻘﻪ( اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ آوردن و اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫‪û‬‬ ‫و اﺿﺎﻓﻪ را ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫پ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻣﺜﻼً ﻫﻔﺖ و ﻧﻴﻢ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ‪ û niv‬را ﺑﻪﻛـﺎر ﻣـﻲﮔﻴـﺮﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Saet heft û niv e.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ و ﻧﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ت‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻳﻚ رﺑﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ در ﻛﺮدي ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻳﻚ‪ ،‬رﺑـﻊﻛـﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮدي ﻣﻲﺷﻮد‪ . kem çarêk :‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪:‬‬
‫‪Saet yek kêm çarêk e.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ‪ ،‬رﺑﻊﻛﻢ اﺳﺖ )= ﻳﻚ رﺑﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ث‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻳﻚ رﺑﻊ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﮔـﻮﻳﻴﻢ و ﭼـﺎرك )و‬
‫رﺑﻊ( = ‪: û çarêk‬‬
‫‪Saet yek û çarêk e.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻋﺖ ﻳﻚ و رﺑﻊ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ . 6 . 5 .3‬وﻗﺘﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ را ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎن را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ از ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎي‪:‬‬

‫‪li . . . .‬‬ ‫‪ di . . . . . de‬ﻳﺎ‪:‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﻄﻘـﻪ اﻳـﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﻬـﺎ ﻓـﺮق‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺎه ﺗﺮﻛﻴﺐ …‪ saet li‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫درس ﺷﺸﻢ ‪71 /‬‬

‫‪ . 6 . 5 .3‬اﻋﺪاد ‪ 2‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﭘﺴﻮﻧﺪ ‪ -an‬ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪد ‪) 1‬ﻳـﻚ( ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺆﻧـﺚ‬

‫ﻣﻔﺮد اﺳﺖ و ﭘﺴﻮﻧﺪ ‪ –ê‬ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻋﺪاد ﺳﺮراﺳﺖ ﻫﺮ دﻫﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ 30‬ﻳﺎ ‪ 40‬ﻳﺎ‪...‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺬﻛﺮ ﻣﻔﺮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻧﻬﺎﻳﻲ ‪ -i‬را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪di saet heftan di.‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻔﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪li saet heftan.‬‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺷﻜﻞ ﺳﺎدهاي را آورده ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪Saet sisê ye.‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﺳﻪ )‪ (3‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺳﺎده ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ را دارد‪.‬‬
‫‪ saet‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻨﺞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪pênc e‬‬ ‫ﻳﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‬
‫ب‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪي دﻳﮕﺮ‪:‬‬
‫‪di saet deh û nivan de.‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ده و ﻧﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪di saet didu û dehan de.‬‬ ‫ﻳﺎ‪ :‬ده دﻗﻴﻘﻪ ﭘﺲ از دو اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪di saet çar kêm bistan de.‬‬ ‫ﻳﺎ‪ :‬ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﻗﺒﻞ از ﭼﻬﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪di saet sisê û çarêkekê de.‬‬ ‫ﻳﺎ‪ :‬ﻳﻚ رﺑﻊ ﭘﺲ از ﺳﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ . 6 . 5 .4‬ﻳﺎدآوري ﻣﻲﺷﻮد اﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺻـﻮرت ﺻـﺮف زﻣـﺎن ﺣﺎﺿـﺮ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻮت ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺻﺮف ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ را ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪– m , – î / yî , – , – n , – n‬‬
‫‪jiyan‬‬ ‫در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ دو ﻓﻌﻞ ﻧﺸﺴﺘﻦ ‪ şuştin‬و زﻳﺴﺘﻦ‪ /‬زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﺻﺮف اﻳﻦ دو ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪:‬‬
‫‪ez dijim‬‬ ‫ﻣﻲزﻳﻴﻢ‬ ‫‪em dijin‬‬ ‫ﻣﻲزﻳﻴﻢ‬
‫‪tu dijî‬‬ ‫ﻣﻲزﻳﻲ‬ ‫‪em dijin‬‬ ‫ﻣﻲزﻳﻴﺪ‬
‫‪ew dijî‬‬ ‫ﻣﻲزﻳﻴﺪ‬ ‫‪ew dijin‬‬ ‫ﻣﻲزﻳﻨﺪ‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 72

ez dişom ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‬ em dişon ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻴﻢ‬

tu dişoyî ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻲ‬ hûn dişon ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻴﺪ‬
ew dişo ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‬ ew dişon ‫ﻣﻲﺷﻮﻳﻨﺪ‬

:‫ ﺻﺮف ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬. 6 . 6

xwastin = ‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ‬ xwekirin = ‫ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪن‬
ez dixwazim em dixwazin ez xwedikim em xwedikin
tu dixwazî hûn dixwazin tu xwedikî hûn xwedikim
ew dixwaze ew dixwazin ew xwedike ew xwedikin

karin = ‫ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ‬ dayîn = ‫دادن‬

ez dikarim em dikarin ez didim em didin
tu dikarî hûn dikarin tu didî hûn didin
ew dikare ew dikarin ew dide ew didin

pêkirin = ‫)ﻛﻔﺶ ﻳﺎ ﺟﻮراب( ﭘﻮﺷﻴﺪن‬ kirîn = ‫ﺧﺮﻳﺪن‬

ez pêdikim em pêdikin ez dikirim em dikirin
tu pêdikî hûn pêdikin tu dikirî hûn dikirin
ew pêdike ew pêdikin ew dikire ew dikirin

zînkirin = ‫زﻳﻦ ﻛﺮدن‬ siyarbûn = ‫ﺳﻮار ﺷﺪن‬

ez zîndikim em zîndikin ez siyardibim em siyardibin
tu zîndikî hûn zîndikin tu siyardibî hûn siyardibin
ew zîndike ew zîndikin ew siyardibe ew siyardibin

stirîn = ‫آواز ﺧﻮاﻧﺪن‬ ajotin = ‫ راﻧﺪن‬/‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮدن‬

ez distirêm em distirên ez dajom em dajon
tu distirêyî hûn distirên tu dajoyî hûn dajon
ew distirê ew distirên ew dajo ew dajon
73 / ‫درس ﺷﺸﻢ‬

kevin = ‫اﻓﺘﺎدن‬ firotin = ‫ﻓﺮوﺧﺘﻦ‬

ez dikevim em dikevin ez difroşim em difroşin
tu dikevî hûn dikevin tu difroşî hûn difroşin
ew dikeve ew dikevin ew difroşe ew difroşin

kenîn = ‫ﺧﻨﺪﻳﺪن‬ barkirin = ‫ﺑﺎر ﻛﺮدن‬

ez dikenim em dikenin ez bardikim em bardikin
tu dikenî hûn dikenin tu bardikî hûn bardikin
ew dikene ew dikenin ew bardike ew bardikin

peyîvîn = ‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن‬

ez dipeyîvim em dipeyîvin
tu dipeyîvî hûn dipeyîvin
ew dipeyîve ew dipeyîvin

‫ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬:‫ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬. 6 .7

1. Kî diçe bazarê? Şilan û apê wê diçin bazarê.
2. Kî dixwaze tevî kê biçe bazarê? Şilan dixwaze tevî apê xwe
biçe bazarê
3. Şîlan çi dike? Şîlan çekan xwedike û solan
pêdike.
4. Çek û solên wê çawa ne? Çekên wê rind û solên we
bedew in.
5. Ew kengê (çicax) li bazarê ne? Ew saetekê şûnda li bazarê ne.

‫ ﺿﺒﻂ )= اﻣﻼي( ﺑﺮﺧﻲ واژهﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه و ﻛﺘـﺎب و ﻣﻨﻄﻘـﻪ‬:‫ﺗﻮﺟﻪ‬

. k'inge ‫ و‬k'engê :‫ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺿﺒﻂ را دﻳﺪهام‬kengê ‫ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬.‫ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
6. Bazar Çawa ye? Bazar gelekî mezin e.
7. Hezaran mirov çi dikin? Hezaran mirov tiştinan dikirin û
difiroşin.
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 74

8. Şilan û apê wê çend kîlo şekir dikirin?

Ew pênc kîlo şekir dikirin.
9. Kî alîkariya wan dike? Firoşvan alîkariya wan dike.
10. Ew kengê tên malê? Ew nîvroşûnda tên malê.

‫ واژﮔﺎن ﻣﻮردي‬. 6 . 8
:‫ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﻴﻮه‬. 6 . 8 .1
porteqal f. ‫ﭘﺮﺗﻘﺎل‬ sêv f. ‫ﺳﻴﺐ‬
hêjîr f. ‫اﻧﺠﻴﺮ‬ hurmê f. ‫ﮔﻼﺑﻲ‬
tirî f. ‫اﻧﮕﻮر‬ hinar f. ‫اﻧﺎر‬
aprîkos ‫زردآﻟﻮ‬ qawûn m. ‫ﻫﻨﺪواﻧﻪ‬
tûtfrengî ‫ﺗﻮتﻓﺮﻧﮕﻲ‬ tût f. ‫ﺗﻮت‬
gelâz f. ‫ﮔﻴﻼس‬ gûz f. ‫ﮔﺮدو‬
lîmon f. ‫ﻟﻴﻤﻮ‬ biyok f. ‫ﺑﻪ‬
mandalîn ‫ﻧﺎرﻧﮕﻲ‬ mûz f. ‫ﻣﻮز‬
findeq f. ‫ﻓﻨﺪق‬ xurme f. ‫ﺧﺮﻣﺎ‬

‫ ﺳﺒﺰﻳﺠﺎت‬. 6 . 8 .2
sîr f. ‫ﺳﻴﺮ‬ pîvaz f. ‫ﭘﻴﺎز‬
îzot f. ‫ﻓﻠﻔﻞ‬ xiyar m. ‫ﺧﻴﺎر‬
tomate/ becanê sor f. ‫ﮔﻮﺟﻪﻓﺮﻧﮕﻲ‬ kartol f. ‫ﺳﻴﺐزﻣﻴﻨﻲ‬
lobî f. ‫ﻟﻮﺑﻴﺎ‬ balîcan f. ‫ﺑﺎدﻣﺠﺎن‬
kelem f. ‫ﻛﻠﻢ‬ bîber f. ‫ﻓﻠﻔﻞ دﻟﻤﻪ‬
sorkelem f. ‫ﻛﻠﻢ ﻗﺮﻣﺰ‬ gulkelem f. ‫ﮔﻞﻛﻠﻢ‬
nîsk f. ‫ﻋﺪس‬ nok f. ‫ﻧﺨﻮد‬
bamye f. ‫ﺑﺎﻣﻴﻪ‬ tivir f. ‫ﺗﺮب‬
kundir f. ‫ﻛﺪو‬
‫درس ﺷﺸﻢ ‪75 /‬‬

‫‪ . 6 . 8 .3‬ﻟﺒﺎس‬
‫‪çek m./ kinc‬‬ ‫ﻟﺒﺎس )ﺑﻪﺻﻮرت ﺟﻤﻊ(‬
‫‪miltan m.‬‬ ‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ‬ ‫‪dêre m.‬‬ ‫ﻟﺒﺎس‬
‫‪kember f.‬‬ ‫ﻛﻤﺮﺑﻨﺪ‬ ‫‪fayke m.‬‬ ‫ﭘﻠﻮور‬
‫‪şalvar m.‬‬ ‫ﺷﻠﻮار ﻛُﺮدي‬ ‫‪şal m.‬‬ ‫ﺷﻠﻮار‬
‫‪palto m.‬‬ ‫ﭘﺎﻟﺘﻮ‬ ‫‪gore m.‬‬ ‫ﺟﻮراب‬
‫‪iskarpêl m.‬‬ ‫ﻛﻔﺶ‬ ‫‪sol f.‬‬ ‫ﻛﻔﺶ‬
‫‪berkiras m.‬‬ ‫ﺗُﻨﻜﻪ‬ ‫‪kiras m.‬‬ ‫زﻳﺮﭘﻴﺮاﻫﻨﻲ‬
‫‪berçavik m.‬‬ ‫ﻋﻴﻨﻚ‬ ‫‪derpî m.‬‬ ‫زﻳﺮﺷﻠﻮاري ﻣﺮداﻧﻪ‬
‫‪fotêr‬‬ ‫ﻛﻼه‬

‫‪ . 6 . 8 .4‬ﺗﻤﺮﻳﻦ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬

‫‪1. Ez alîkariya xwe dikim.‬‬
‫‪2. Ew dikare alîkariya xwe bike.‬‬
‫‪3. Tu sêva xwe dixwî.‬‬
‫‪4. Ew tevî xûşka xwe diçe bajêr.‬‬
‫‪5. Bavê min ava xwe vedixwe.‬‬
‫‪6. Tu dikarî sêva min bixwî.‬‬
‫‪7. Em dixwazin bajêr bibînin.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫او ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﺳﻴﺐ ﺧﻮدت را ﻣﻲﺧﻮري‪.‬‬
‫او ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮش ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﭘﺪرم آﺑﺶ را ﻣﻲﻧﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻲ ﺳﻴﺐ ﻣﺮا ﺑﺨﻮري‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﻬﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
 ‫درس ﻫﻔﺘﻢ‬

‫ﻧﻔﻲ‬
‫‪ . 7 .1‬ﻧﻔﻲ ﺻﻔﺖ‬
‫ﺻﻔﺖ را ﺑﺎ ‪ =) ne‬ﻧِﻪ( ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻪ ‪Hespê min ne mezin e.‬‬ ‫اﺳﺐ ﻣﻦ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ = اﺳﺐ ﻣﻦ ﻧﻪ‬
‫‪Ew mêrekî ne başe.‬‬ ‫او ﻣﺮد ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ = آن ﻣﺮدي ﻧﻪ ﺧﻮﺑﻪ‬

‫‪ . 7 .2‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬

‫»‪«na-‬‬ ‫در اﻳﻦﺟﺎ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »‪ «di-‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ‬
‫‪Ez dibêjim‬‬ ‫→‬ ‫‪Ez nabêjim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ‬
‫‪Tu dikenî‬‬ ‫→‬ ‫‪Tu nakenî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻧﻤﻲﺧﻨﺪي‬
‫‪Ew vedixwe‬‬ ‫→‬ ‫‪Ew venaxwe‬‬ ‫او ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﺪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎ‪ :‬دو ﻓﻌﻞ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ ‪ karin‬و داﻧﺴﺘﻦ »‪ «zanîn‬ﺑﺎ »‪ «ni‬ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪Ez dikarim‬‬ ‫→‬ ‫‪Ez nikarim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫‪Ez dizanim‬‬ ‫→‬ ‫‪Ez nizanim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‬

‫‪ .7 .3‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن = ‪ bûyîn‬ﺑﺎ »‪: «nîn‬‬

‫‪Ew birayê min e → Ew birayê min nin e.‬‬ ‫او ﺑﺮادر ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
77 / ‫درس ﻫﻔﺘﻢ‬

Hespê min piçûke → Hespê min piçûk nin e.

.‫اﺳﺐ ﻣﻦ ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﺴﺖ‬
Pirtûkên te kevin in → Pirtûkên te kevin nin in.
.‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺖ ﻛﻬﻨﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬

: «tunebûn» ‫ ﺑﺎ‬hebûn = ‫ وﺟﻮد داﺷﺘﻦ‬/‫ ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ داﺷﺘﻦ‬.7 .4

Birakî min heye → Birakî min tune (tune ye) .‫ﺑﺮادر ﻧﺪارم‬
Hespê min heye → Hespê min tune (tune ye) .‫اﺳﺐ ﻧﺪارم‬
Pirtûkên te hene → pirtûkên te tunim (tune ne) .‫ﻛﺘﺎب ﻧﺪاري‬
Hevalên me hene → Hevalên me tunin (tune ne)
‫ﻣﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﻢ )= دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻳﻢ( = رﻓﻴﻖ ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ ﺑـﺪﻳﻦ ﺻـﻮرت ﻧﻔـﻲ‬،‫« ﻫﺴﺘﻨﺪ‬di-» ‫ اﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻓﺎﻗﺪ‬:‫ﺗﻮﺟﻪ‬

:‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
anîn ‫آوردن‬ hatin ‫آﻣﺪن‬
Ez tînim Ez nayînim Ez têm Ez nayêm
Tu tînî Tu nayînî Tu têyî Tu nayî

avîtin ‫دور اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬ ajotin ‫ﺮدن‬‫ ﺑ‬/‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮدن‬

Ew davêje Ew navêje Ew dajo Ew najo
Hûn davêjin Hûn navêjin Em dajon Em najon

‫ ارﺗﺒﺎط ﻣﻠﻜﻲ‬/‫ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺘﻦ‬.7 .5

‫در ﭼﻨــﻴﻦ ﻣــﻮاردي واژهي ﻧﺨــﺴﺖ ﺑــﺎ ﺣــﺮف ﻣﻌﺮﻓــﻪ ﻣــﻲآﻳــﺪ و واژهي دوم‬
:‫ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬.‫ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﻔﻌﻮل ﺑﺎواﺳﻄﻪ‬
jena bajêr (‫زنِ از ﺷﻬﺮ )= زنِ ﺷﻬﺮي‬
jineke bajêr ‫زﻧﻲ از ﺷﻬﺮ‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 78

jinen bajer (‫زﻧﺎنِ از ﺷﻬﺮ )= زﻧﺎن ﺷﻬﺮي‬

jinine bajer ‫زﻧﺎﻧﻲ از ﺷﻬﺮ‬
zarokên gund ‫ﻛﻮدﻛﺎنِ روﺳﺘﺎﻳﻲ‬
nanê tendûrê (‫ﻧﺎنِ از ﺗﻨﻮر )= ﻧﺎنِ ﺗﻨﻮري‬
deriye xênî ‫درِ ﺧﺎﻧﻪ‬
pirtûkên zarokan ‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻛﻮدﻛﺎن‬

.‫ ﻫﻤﻮاره ﺗﻘﺪم دارد‬،‫ ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﺻﻔﺖ‬:‫ﺗﻮﺟﻪ‬

jinên bajarê mezin. (‫]اﻳﻦ[ زﻧﺎن از ﺷﻬﺮ ﺑﺰرگ )= زﻧﺎن ﺑﺰرگﺷﻬﺮ‬
deriyê xaniyê spî. ‫درِ ﺧﺎﻧﻪي ﺳﭙﻴﺪ‬

‫ ﺗﻤﺮﻳﻦ‬.7. 6
:‫ ﭘﺮﺳﺶ و ﭘﺎﺳﺦ‬.7 . 6 .1
1. Li bajarê te çend dibistan hene?
di bajarê min de neh dibistan hene.
2. Çend xûsk û birayên te diçin dibistanê?
du xûşkên min û birakî min
diçin dibistanê.
3. Çend sal in tu diçî dibistanê? danzdeh sal in ez diçim dibistanê.
4. Tu çend zimanan dizanî? ez çar zimanan dizanim.
5. Hevalên te çi hîndibin? hevalên min kurdî hîndibin.
6. Zimanê welatê te çi ye? zimanê welatê min almaîye.

‫ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻨﻔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺟﻤﻠﻪ‬.7 . 6 .2

Nanê diya min baş e.
nanê diya min baş nîn e. :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
Li gundî me dibistan heye.
di gundê me dibistan tune. :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
79 / ‫درس ﻫﻔﺘﻢ‬

Birayê min mezin e, xûşka min piçuk e.

birayê min ne mezin e, xûşka min piçûk mîne. :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
Hespekî men heye.
hespekî min tune. :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
Tu kurdî dizanî.
tu kurdî nizanî :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
Kî diçe welêt?
kî maçe welêt? :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
Ez dixwazim te bibînim.
ez naxwazim te bibînim. :‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬

:‫ ﭼﻨﺪ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ‬.7 . 6 .3

Hespê birayê min mezin nîn e.
Dibistanên bajarê me spî ne.
Ez mala hevêl dibînim.
Zarokên ape me delal in.
Çiyayên Kurdistanê bedew in.
Ava çiyan sar e.
Dîwarên malê zer in.
Çiyayên welêt mezin in.
.‫اﺳﺐ ﺑﺮادر ﻣﻦ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‬
.‫ﻣﺪرﺳﻪﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻣﺎ ﺳﻔﻴﺪﻧﺪ‬
.‫ﺧﺎﻧﻪي دوﺳﺘﻢ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‬
.‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻤﻮﻳﻤﺎن دوﺳﺖداﺷﺘﻨﻲاﻧﺪ‬
.‫ﻛﻮﻫﻬﺎي ﻛﺮدﺳﺘﺎن زﻳﺒﺎﻳﻨﺪ‬
.‫آب ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺳﺮد اﺳﺖ‬
.‫دﻳﻮارﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ زردﻧﺪ‬
.‫ﻛﻮﻫﻬﺎي وﻃﻦ ﺑﺰرﮔﻨﺪ‬

:‫ ﭼﻨﺪ واژه‬.7 . 6 .4
lema/ loma ‫ ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ‬/‫ازاﻳﻦرو‬ gund m. ‫ روﺳﺘﺎ‬/‫ده‬
le ‫اﻣﺎ‬ bajar m. ‫ﺷﻬﺮ‬
tu + ‫ﻧﻔﻲ‬ ‫ﺑﻪﻫﻴﭻوﺟﻪ‬ pirtûk f. ‫ﻛﺘﺎب‬
 ‫‪ / 80‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪an‬‬ ‫ﻳﺎ‬ ‫‪tenê‬‬ ‫ﻓﻘﻂ‪ /‬ﺗﻨﻬﺎ‬

‫‪erebî‬‬ ‫ﻋﺮﺑﻲ‬ ‫‪farsî‬‬ ‫ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫‪hînbûn‬‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻦ‪ /‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫‪tirkî‬‬ ‫ﺗﺮﻛﻲ‬
‫‪hin‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫‪hêsa‬‬ ‫ﺳﺒﻚ‬
‫‪biyanî‬‬ ‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ /‬ﻏﺮﻳﺐ‬ ‫‪zordestî f.‬‬ ‫ﺳﺮﻛﻮب‪ /‬زوردﺳﺘﻲ‬
‫‪qedexe‬‬ ‫ﻣﻤﻨﻮع‪ /‬ﻗﺪﻏﻦ‬ ‫‪nezanî f.‬‬ ‫ﻧﺎداﻧﻲ‪ /‬ﺑﻲداﻧﺸﻲ‬
‫‪hatin‬‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬
‫)‪peyîvandin (depeyîve‬‬ ‫ﺧﻮد را ﺳﺮﮔﺮم ﻛﺮدن‪ /‬ﻣﺸﻐﻮل ﺻﺤﺒﺖ ﺷﺪن‬
‫‪xwendin‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن‬
 ‫درس ﻫﺸﺘﻢ‬

‫‪ . 8‬ﺿﻤﻴﺮ اﺷﺎره‬
‫‪ . 8 .1‬اﺷﺎره ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻚ‪:‬‬
‫اﻳﻦ )ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ‪ /‬ﺟﻤﻊ( ‪ev‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪ev‬‬ ‫‪ev‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪ev‬‬ ‫‪ev‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﺿﻤﻴﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫)‪vî (evî‬‬ ‫)‪van (evan‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫)‪vê (evê‬‬ ‫)‪van (evan‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ آﻣﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ ﻣﺬﻛﺮ و ﻣﺆﻧﺚ ﻳﻜﺴﺎناﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﺮد از ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﺑﻌﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ . 8 .2‬اﺷﺎره ﺑﻪ دور‪:‬‬
‫آن )ﻣﺬﻛﺮ‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ و ﺟﻤﻊ( ‪ew‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪ew‬‬ ‫‪ew‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪ew‬‬ ‫‪ew‬‬

‫ﻣﺬﻛﺮ‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬
‫‪Ev mêr diçe bajêr.‬‬
‫‪Ev jin nîn dixwe.‬‬
‫‪Ev zarok dixwînin.‬‬
‫‪Ev mamoste ye.‬‬
‫‪Ew hesp xurt nîn e.‬‬
‫‪Ew pişîk sîrîn e.‬‬
‫‪Ew keç jêhatî ne.‬‬
‫‪Ez wî penêrî naxwim.‬‬
‫?‪Tu wê sêvê dixwazî‬‬
‫‪Ez wan kulîlkan hezdikim.‬‬
‫‪ / 82‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬
‫‪ . 8 .3‬اﻣﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫)‪wî (ewî‬‬ ‫)‪wan (ewan‬‬
‫)‪wê (ewê‬‬ ‫)‪wan (ewan‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:1‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫اﻳﻦ زن ﻧﺎن ﻣﻲﺧﻮرد‬
‫اﻳﻦ ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻳﺎد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪) .‬درس ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ(‬
‫اﻳﻦ آﻣﻮزﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:2‬‬
‫آن اﺳﺐ ﻗﻮي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫آن ﮔﺮﺑﻪ ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آن دﺧﺘﺮﻛﺎن ﺳﺎﻋﻲاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:3‬‬
‫آن ﭘﻨﻴﺮ را ﻧﻤﻲﺧﻮرم‬
‫آن ﺳﻴﺐ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ؟‬
‫آن ﮔﻠﻬﺎ را دوﺳﺖ دارم‪.‬‬
 ‫درس ﻧﻬﻢ‬

‫ﻓﻌﻞ اﻣﺮ‬
‫‪ . 9 .1‬ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻓﻌﻞ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»‪«bi-‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »‪ «di-‬را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮد‪«-in» :‬‬ ‫ب‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﺮد ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ «-e» :‬و در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫»‪«ne-‬‬ ‫پ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ »‪ «na-‬را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ‬
‫‪kirîn‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻓﻌﻞ ﺧﺮﻳﺪن‬
‫!‪nekire‬‬ ‫ﻧﺨﺮ‬ ‫!‪bikire‬‬ ‫ﺑﺨﺮ‬
‫!‪nekirin‬‬ ‫ﻧﺨﺮﻳﺪ‬ ‫!‪bikirin‬‬ ‫ﺑﺨﺮﻳﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪rabûm‬‬ ‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ‬ ‫‪vexwarin‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻧﻮﺷﻴﺪن‬
‫!‪rabe‬‬ ‫‪rabin‬‬ ‫!‪ve-xwe‬‬ ‫!‪vexwin‬‬
‫!‪ranebe‬‬ ‫!‪ranebin‬‬ ‫!‪venexwe‬‬ ‫!‪venexwin‬‬

‫‪rûniştin‬‬ ‫ﻧﺸﺴﺘﻦ‬ ‫‪danîn‬‬ ‫ﻗﺮار دادن‪ /‬ﮔﺬاﺷﺘﻦ‬

‫!‪rûnê‬‬ ‫!‪rûnên‬‬ ‫‪dayîne‬‬ ‫!‪dayînin‬‬
‫!‪rûnenê‬‬ ‫!‪rûnenin‬‬ ‫‪daneyîne‬‬ ‫!‪daneyînin‬‬
 ‫‪ / 84‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪hatin‬‬ ‫اﺳﺘﺜﻨﺎء‪ :‬آﻣﺪن‬ ‫‪anîno‬‬ ‫آوردن‬

‫!‪were‬‬ ‫!‪werin‬‬ ‫!‪bîne‬‬ ‫!‪bînin‬‬
‫!‪neye‬‬ ‫!‪neyin‬‬ ‫!‪neyîne‬‬ ‫!‪neyînin‬‬

‫‪ .9 .2‬رﺑﻂ‪ /‬ﻣﻮﺻﻮل‬
‫‪yê , ya , yên‬‬ ‫ﻋﻼﻣﺖ آن‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪yê‬‬ ‫‪yên‬‬

‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪ya‬‬ ‫‪yên‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺮف ‪ y‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺬف ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﻣﺬﻛﺮ‬ ‫‪ê‬‬ ‫‪ên‬‬
‫ﻣﺆﻧﺚ‬ ‫‪a‬‬ ‫‪ên‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺷﻜﻠﻬﺎي زﻳﺮ را دارﻳﻢ‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺳﻢ‪ :‬در ﻓﺎرﺳﻲ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ‪ :‬آنﻛﻪ‪ /‬آﻧﺎن ﻛﻪ‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫?‪Tu kîjan hespî dibînî‬‬ ‫ﻛﺪام اﺳﺐ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ؟‬
‫‪Ye Soro‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪:‬‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‪ :‬آنﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮرو ﺗﻌﻠﻖ دارد‪ .‬ﻳﺎ‪ :‬آنﻛﻪ از ﺳﻮرو اﺳﺖ‪.‬‬
‫?‪Tu kîjan tiriyan dixwazî‬‬ ‫ﻛﺪام اﻧﮕﻮرﻫﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ‬
‫‪Yen apê xwe‬‬ ‫ﭘﺎﺳﺦ‪ :‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻋﻤﻮﻳﻢاﻧﺪ‪.‬‬
‫ب‪ .‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺻﻔﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دو ﺻﻔﺖ ﻳﻚ اﺳﻢ را وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪hespê min ê xurt‬‬ ‫اﺳﺐ ﻗﻮي ﻣﻦ‬
‫‪xûşka min a mezin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮ ﺑﺰرﮔﻢ‬
85 / ‫درس ﻧﻬﻢ‬

Tu sêvên sor an ên kesk dixwazi?

‫ﺳﻴﺒﻬﺎي ﺳﺮخ ﻳﺎ ﺳﺒﺰ را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ؟‬

:‫ ﺑﺎ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲآﻳﺪ‬.‫پ‬
yê min , ya min , yên min ‫ﻣﻦ‬
yê te , ya te , yên te ‫ﺗﻮ‬
yê wî , ya wî , yên wî ‫او‬
:‫ﻣﺜﺎل‬
Xaniyên we li ku ne? yê min li vir e.
.‫آنﻛﻪ از ﻣﻦ اﺳﺖ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ‬
Bêrîvan keçika kê ye? ya min e.

Ew pirtûkên kê difiroşe?
yê kê? ya kê? yên kê?
Ev pirtûk ya kê ye?
Ev solên kê ne? yên min in
.‫آن از ﻣﻦ اﺳﺖ‬
yên xwe difiroşe.
.‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺧﻮدش را ﻣﻲﻓﺮوﺷﺪ‬
:‫ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺑﻪﺻﻮرت‬.‫ت‬
‫ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻛﻪ‬/‫از ﻛﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻛﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻛﻔﺸﻬﺎي ﻛﻴﺴﺖ؟‬
 ‫درس دﻫﻢ‬

‫ﻓﺼﻠﻬﺎ و ﻣﺎهﻫﺎ‬
‫‪Demsal‬‬ ‫‪ . 10 .1‬ﻓﺼﻠﻬﺎ‪ :‬ﻓﺼﻞ‬
‫‪Havîn f.‬‬ ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬ ‫‪Bihar f.‬‬ ‫ﺑﻬﺎر‬
‫‪Zivistan f.‬‬ ‫زﻣﺴﺘﺎن‬ ‫‪Payîz f.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﺰ‬

‫‪ . 10 .2‬ﻣﺎهﻫﺎ‪ :‬ﻣﺎه )= ﻣﻪ( ‪ Meh‬در ﺗﻄﺒﻴﻖ ﺑﺎ ﻣﺎهﻫﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ‬

‫‪Sebat f.‬‬ ‫ﻓﻮرﻳﻪ‬ ‫‪Çile m.‬‬ ‫ژاﻧﻮﻳﻪ‬
‫‪Avrêl f.‬‬ ‫آورﻳﻞ‬ ‫‪Adar f.‬‬ ‫ﻣﺎرس‬
‫‪Hezîran f.‬‬ ‫ژوﺋﻦ‬ ‫‪Gulan f.‬‬ ‫ﻣﻲ‬
‫‪Tebax f.‬‬ ‫اوت‬ ‫‪Tirmeh f.‬‬ ‫ژوﺋﻴﻪ‬
‫‪Cotmeh f.‬‬ ‫اﻛﺘﺒﺮ‬ ‫‪Îlon f.‬‬ ‫ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ‬
‫‪Kanûn f.‬‬ ‫دﺳﺎﻣﺒﺮ‬ ‫‪Mijdar f.‬‬ ‫ﻧﻮاﻣﺒﺮ‬

‫‪çend rengdêr‬‬ ‫‪ .10 .3‬ﭼﻨﺪ ﺻﻔﺖ‬

‫‪erzan‬‬ ‫ارزان‬ ‫‪biha‬‬ ‫ﮔﺮان‬
‫‪xurt‬‬ ‫ﻗﻮي‬ ‫‪nexurt‬‬ ‫ﺿﻌﻴﻒ‬
‫درس دﻫﻢ ‪87 /‬‬

‫‪mezin‬‬ ‫ﺑﺰرگ‬ ‫‪piçuk‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ‬

‫‪bedew‬‬ ‫زﻳﺒﺎ‬ ‫‪bêd‬‬ ‫زﺷﺖ‬
‫‪zû‬‬ ‫ﺗُﻨﺪ‪ /‬ﺳﺮﻳﻊ‬ ‫‪hêdi‬‬ ‫آﻫﺴﺘﻪ‬
‫‪dirêj‬‬ ‫دراز‬ ‫‪kin‬‬ ‫ﻛﻮﺗﺎه‬
‫‪tijî‬‬ ‫ﭘ‪‬ﺮ‬ ‫‪vala‬‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ‬
‫‪bideng‬‬ ‫ﺻﻮت ﺑﻠﻨﺪ‬ ‫‪bêdeng‬‬ ‫آﻫﺴﺘﻪ‪ /‬آرام‬
‫‪teng‬‬ ‫ﺗَﻨﮓ‬ ‫‪fire‬‬ ‫ﮔﺸﺎد‬
‫)‪gelew (goşt‬‬ ‫ﭼﺎق‬ ‫‪zirav‬‬ ‫ﻻﻏﺮ‬
‫‪sar‬‬ ‫ﺳﺮد‬ ‫‪germ‬‬ ‫ﮔﺮم‬
‫‪jêhatî‬‬ ‫ﺳﺎﻋﻲ‪ /‬ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫‪teral‬‬ ‫ﺗﻨﺒﻞ‬
‫ﺗﻬﻲدﺳﺖ‪ /‬ﺗﻨﮓدﺳﺖ ‪desteng/ xizan‬‬ ‫‪dewlemend‬‬ ‫ﻏﻨﻲ‪ /‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ‬
‫‪birçî‬‬ ‫ﮔﺮﺳﻨﻪ‬ ‫‪têr‬‬ ‫ﺳﻴﺮ‬
‫‪zû‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ‪ /‬زود‬ ‫‪dereng‬‬ ‫دﻳﺮ‬
‫‪giran‬‬ ‫ﮔﺮان‪ /‬ﺳﻨﮕﻴﻦ‬ ‫‪sivik‬‬ ‫ﺳﺒﻚ‬
‫‪hişk‬‬ ‫ﺳﻔﺖ‬ ‫‪nerm‬‬ ‫ﻧﺮم‬
‫‪zêde‬‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ /‬زﻳﺎد‬ ‫‪kêm‬‬ ‫ﻛﻢ‬
‫‪ber‬‬ ‫ﭘﻬﻦ‬ ‫‪kêmber/ teng‬‬ ‫ﺗﻨﮓ‬
‫‪pîr‬‬ ‫ﭘﻴﺮ )زﻧﺎن(‬ ‫‪kal‬‬ ‫ﭘﻴﺮ )ﻣﺮدان(‬
‫‪tî‬‬ ‫ﺗﺸﻨﻪ‬ ‫‪ciwan‬‬ ‫ﺟﻮان‬

‫‪çend reng‬‬ ‫‪ .10 .4‬ﭼﻨﺪ رﻧﮓ‬

‫‪reş‬‬ ‫ﺳﻴﺎه‬ ‫‪spî‬‬ ‫ﺳﻔﻴﺪ‬
‫‪sor‬‬ ‫ﺳﺮخ‬ ‫‪kesk‬‬ ‫ﺳﺒﺰ‬
‫‪zer‬‬ ‫زرد‬ ‫‪sût/ şîn‬‬ ‫آﺑﻲ‬
 ‫‪ / 88‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ronahî‬‬ ‫روﺷﻦ‬ ‫‪zer‬‬ ‫زرد ﻃﻼﻳﻲ‬

‫‪çûr‬‬ ‫ﺑﻠﻮﻧﺪ‬ ‫‪gewir‬‬ ‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫‪mor‬‬ ‫ﺳﺮخ ﺗﻴﺮه‬ ‫‪hêşîn‬‬ ‫آﺑﻲ روﺷﻦ‬
‫‪rengê qehwê‬‬ ‫ﻗﻬﻮهاي‬ ‫‪binevşî‬‬ ‫ﺑﻨﻔﺶ‬
‫‪tari‬‬ ‫ﺗﻴﺮه‬ ‫‪pembe‬‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ‬
 ‫درس ﻳﺎزدﻫﻢ‬

‫واژﮔﺎنِ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ و ﭘﺴﻮﻧﺪ‬

‫‪ . 11 .1‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪ ﮔﺎه ﺗﻨﻬﺎ و ﮔﺎه ﻫﻤﺮاه و ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪:‬‬

‫‪ .1‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ‬
‫‪bi‬‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫‪bi heval‬‬ ‫ﺑﺎ دوﺳﺖ‬
‫‪bê‬‬ ‫ﺑﻲ‪ /‬ﺑﺪون‬ ‫‪bê heval‬‬ ‫ﺑﻲدوﺳﺖ‬
‫‪di‬‬ ‫در‬ ‫‪di dûre‬‬ ‫در آﺧﺮ )ﺑﻪﭘﻴﻮﺳﺖ(‬
‫‪ji‬‬ ‫از‪ /‬ﺑﻪ‬ ‫‪je welêt‬‬ ‫از وﻃﻦ‬
‫‪li‬‬ ‫در‬ ‫‪li welêt‬‬ ‫در وﻃﻦ‬

‫‪ .2‬ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ‬
‫‪de‬‬ ‫در‬ ‫‪nav de‬‬ ‫ﻣﻴﺎن‬
‫‪re‬‬ ‫ﺑﺮاي‪ /‬از ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫‪te re‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻮ‬
‫‪ve‬‬ ‫ﺑﺎ‬ ‫‪hespê ve‬‬ ‫ﺑﺎ اﺳﺐ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در زﺑﺎن ﻣﺤﺎوره ﺗﻠﻔـﻆ ‪ re ، ve‬و ‪ de‬ﺑـﻪﺻـﻮرت ‪ ra ، va‬و ‪ da‬ﻧﻴـﺰ‬

‫ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻲآنﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 90‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ .3‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ و ﭘﺴﻮﻧﺪ‬
‫‪ji . . . de‬‬ ‫از‬ ‫‪Di . . . de‬‬ ‫در‬ ‫‪Bi . . . re‬‬ ‫ﺑﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪Ew ji me re sêvan dikire.‬‬ ‫او ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﻴﺐ ﻣﻲﺧﺮد‪.‬‬
‫‪Ew di rojekê de pirtûkekê dixwîne.‬‬
‫او در ﻋﺮض ﻳﻚ روز ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Di mala me de nan tune.‬‬ ‫در ﺧﺎﻧﻪﻣﺎن ﻧﺎن ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫‪Ez bê pere, lê bi heval im.‬‬ ‫ﭘﻮل ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ دوﺳﺖ دارم‪.‬‬

‫‪ .4‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫‪Ew paş ve diçe.‬‬ ‫او ﻋﻘﺐ ﻣﻲرود‪.‬‬ ‫‪paş ve‬‬ ‫ﺑﻪﺳﻮي ﻋﻘﺐ‬
‫ﻣﻲروم‪Ez di nav gund re diçim. .‬‬ ‫از ﻣﻴﺎن ده‬ ‫‪ji nav re‬‬ ‫از ﻣﻴﺎن‬
‫?‪Tu di du re teyî‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﻣﻲآﻳﻲ؟‬ ‫‪di dû re‬‬ ‫ﺳﺮآﺧﺮ‬

‫‪ .11 .2‬ﭼﻨﺪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺗﺮﺟﻤﻪ‬

‫‪Ev hespê min ê mezin e.‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺐ ﺑﺰرگ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫?‪Ew solên min nîn in. yên te ne‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﻔﺸﻬﺎي ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﻔﺸﻬﺎي ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Kîlok titiyên baş bide min.‬‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮ اﻧﮕﻮر ﺧﻮب ﺑﺪه ﺑﻪ ﻣﻦ‪.‬‬
‫‪Pênc pîvazên piçûk bide min.‬‬ ‫ﭘﻨﺞ ﭘﻴﺎز ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺪه ﺑﻪ ﻣﻦ‪.‬‬
‫!‪(E) vî hespê piçûk bigire‬‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺐ ﻛﻮﭼﻚ را ﺑﮕﻴﺮ!‬
‫!‪(E) wî nanê spî bikire‬‬ ‫آن ﻧﺎن ﺳﻔﻴﺪ را ﺑﺨﺮ!‬
‫!‪(E) wê çêleka nexweş bîne malê‬‬ ‫آن ﮔﺎو ﺑﻴﻤﺎر را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎور!‬
‫‪Birayê men ê piçûk tê.‬‬ ‫ﺑﺮادر ﻛﻮﭼﻜﻢ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
 ‫درس دوازدﻫﻢ‬

‫آﻳﻨﺪه‬

‫‪ . 12 .1‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ di-‬را در زﻣﺎن ﺣﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ‬
‫ﺑﻪ ‪. bi-‬‬
‫ﭘﺲ از ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻤﻠﻪ »‪ «wê‬دارﻳﻢ ﻳﺎ ادﻏﺎم آن را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﺑﻪﻧﺤﻮي ﻛﻪ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي »‪ «-ê‬ﺑﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻣﻲﭼﺴﺒﺪ ﺑﻪﺧﺼﻮص ﺑﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﺷﺨﺼﻲ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﺻﺎﻣﺖ ﻣﺘﺼﻞ را ﻛﻪ ‪ -y-‬ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪﻛﺎر ﻧﻤﻲﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫‪bûyîn‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن‬

‫‪ezê bim‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬ ‫‪emê bin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد‬
‫‪tuê bî‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد‬ ‫‪hûnê bin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد‬
‫‪ewê be‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ‪(.‬‬ ‫‪ewê bin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‬

‫ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن در ﻣﻌﻨﺎي دوم‪ :‬ﺷﺪن‪ /‬ﮔﺸﺘﻦ‬

‫‪ezê bibim‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ‬ ‫‪emê bin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‬
‫‪tuê bibî‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ‬ ‫‪hûnê bin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‬
‫‪ewê bibe‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ‪(.‬‬ ‫‪ewê bin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‬
 ‫‪ / 92‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪çûyîn‬‬ ‫ﻓﻌﻞ رﻓﺘﻦ‬

‫‪ezê biçim‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‬ ‫‪emê biçin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﻓﺖ‬
‫‪tuê biçî‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻲ رﻓﺖ‬ ‫‪hûnê biçin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ رﻓﺖ‬
‫‪ewê biçe‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ‪(.‬‬ ‫‪ewê biçin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﻓﺖ‬

‫‪hatin‬‬ ‫ﻓﻌﻞ آﻣﺪن‬

‫‪ezê bêm‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ آﻣﺪ‬ ‫‪emê bên‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ آﻣﺪ‬
‫‪tuê bêyî‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻲ آﻣﺪ‬ ‫‪hûnê bên‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ آﻣﺪ‬
‫‪ewê bê‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‬ ‫‪ewê bên‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ و ﻳﺎدآوري‪ :‬در ﻛﺮدي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻤﻪي اﻓﻌﺎل را ﺑﻪﺻـﻮرت‬
‫اﺳﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺼﺪر را ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و اﺳـﻢ ﺑﺮآﻣـﺪه از آن‬
‫را ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺆﻧﺚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪çûyîn f.‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬ ‫‪çûyîna me‬‬ ‫رﻓﺘﻦِ ﻣﺎ‬
‫‪hatin f.‬‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫‪hatina te‬‬ ‫آﻣﺪنِ ﺗﻮ‬
‫‪xwendin f.‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن‬ ‫‪xwendina we‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪنِ ﺷﻤﺎ‬

‫‪ .12 .2‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬

‫‪Berfê bihele‬‬ ‫ﺑﺮف آب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬ ‫‪Berf dihele‬‬ ‫ﺑﺮف آب ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪çêlekê bizen‬‬ ‫ﮔﺎوﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ زاﻳﻴﺪ‬ ‫‪çêlek dizên‬‬ ‫ﮔﺎوﻫﺎ ﻣﻲزاﻳﻨﺪ‬

‫‪Amir apê xwe dibîne.‬‬ ‫اﻣﻴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Amir wê apê xwe bibîne.‬‬ ‫اﻣﻴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ را ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Demsala germ destpêdike.‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﮔﺮم ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Demsala germ wê destpêbike.‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﮔﺮم ﺷﺮوع ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬

‫‪ .12 .3‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻓﻌﻠﻬﺎي داراي ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان »‪ «bi-‬را ﺣﺬف ﻛﺮد‪.‬‬
‫درس دوازدﻫﻢ ‪93 /‬‬

‫‪vexwarin‬‬ ‫ﻧﻮﺷﻴﺪن‬
‫‪ez vedixwim‬‬ ‫ﻣﻲﻧﻮﺷﻢ‬ ‫‪ezê vexwim‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﻢ ﻧﻮﺷﻴﺪ‬
‫‪çêkirin‬‬ ‫آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪ez çêdikim‬‬ ‫آﻣﺎده ﻣﻲﺳﺎزم‬ ‫‪ezê çekim‬‬ ‫آﻣﺎده ﺧﻮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ‬
‫‪danîn‬‬ ‫ﮔﺬاﺷﺘﻦ‪ /‬ﻗﺮار دادن‬
‫‪ez datînim‬‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻢ‬ ‫‪ezê dayînim‬‬ ‫ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻢ داد‬

‫‪ .12 .4‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ آﻳﻨﺪه‬

‫ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ زﻣﺎن آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ زﻣﺎن ﺣﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ezê biçim‬‬ ‫‪ezê vexwim‬‬
‫‪ez naçim‬‬ ‫‪ez venaxim‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻧﻔﻲ دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻮب اﺳﺖ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ ﮔﺮﭼـﻪ‬
‫در ﺟﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ اﺷﺎره رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬ﻧﻔﻲ ﺻﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ ne‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪Hespê min ne mezin e.‬‬ ‫اﺳﺐِ ﻣﻦ ﺑﺰرگ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪Ew mêrekî ne baş e.‬‬ ‫او ﻣﺮدِ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ب‪ .‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‪ .‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ di‬ﺑﻪ ‪: na‬‬

‫‪Ez dibêjim‬‬ ‫‪Ez na bêjim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ‬
‫‪Tu dikenî‬‬ ‫‪Tu na kenî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻧﻤﻲﺧﻨﺪي‬
‫‪Ew vedixwe‬‬ ‫‪Ew venaxwe‬‬ ‫او ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﺪ‬
‫اﺳﺘﺜﻨﺎء‪ :‬ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﭼﻮن ‪ =) karin‬ﺗﻮاﻧﺴﺘﻦ( و ‪ =) zanîn‬داﻧﺴﺘﻦ( ﺑﺎ ‪ ni‬ﻧﻔﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪Ez dikarim‬‬ ‫‪Ez nikarim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ‬
‫‪Ez dizanim‬‬ ‫‪Ez nizanim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‬
 ‫‪ / 94‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫پ‪ .‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ ‪ =) bûyîn‬ﺑﻮدن( ﺑﺎ ‪: nî‬‬

‫‪Ew birayê mine‬‬ ‫‪Ew birayê min nîn e‬‬ ‫او ﺑﺮادرم ﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪espê min piçûk nîn e. Hespê min piçûke‬‬ ‫اﺳﺐ ﻣﻦ ﻛﻮﭼﻚ ﻧﻴﺴﺖ‬
‫‪Pirtûkên te kevin in Portûkên te kevin nîn e‬‬ ‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺗﻮ ﻛﻬﻨﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪tunebûn‬‬ ‫ت‪ .‬ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ ‪ =) hebûm‬داﺷﺘﻦ‪ /‬وﺟﻮد داﺷﺘﻦ( ﺑﺎ‬

‫‪Birakî min heye‬‬ ‫)‪Birakî min tune (tune ye‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺮادر ﻧﺪارم‬
‫‪Hespê min heye‬‬ ‫)‪Hespê min tune (tune ye‬‬ ‫ﻣﻦ اﺳﺐ ﻧﺪارم‬
‫‪Hevalên me hene‬‬ ‫)‪Hevalên me tunin (tune ne‬‬ ‫ﻣﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﻢ‬

‫ث‪ .‬ﻓﻌﻠﻬﺎي زﻳﺮ اﺳﺘﺜﻨﺎء ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ آﻧﻬﺎ ﻓﺎﻗﺪ ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ ‪ di‬ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻌﻞ ‪ hatin‬آﻣﺪن‬
‫‪Ez têm‬‬ ‫‪Ez nayêm‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲآﻳﻢ‬
‫‪Tu têyî‬‬ ‫‪Tu na yî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻧﻤﻲآﻳﻲ‬
‫ﻓﻌﻞ ‪ anîn‬آوردن‬
‫‪Ez tînim‬‬ ‫‪Ez na yînin‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻤﻲآورم‬
‫‪Tu tînû‬‬ ‫‪Tu na yînî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻧﻤﻲآوري‬
‫ﻓﻌﻞ ‪ ajotin‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮدن‪ /‬راﻧﺪن‬
‫‪Ew dajo‬‬ ‫‪Ew na jo‬‬ ‫او ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫‪Em dajon‬‬ ‫‪Em najon‬‬ ‫ﻣﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‬

‫‪ .12 . 5‬ادﻏﺎم‬
‫در زﺑﺎن ﻛﺮدي ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﻠﻤﺎت درﻫﻢ ادﻏﺎم ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪herd‬‬ ‫‪herd didu‬‬ ‫ﻫﺮدو‬
‫‪kîjan‬‬ ‫‪kî ji wan‬‬ ‫ﻛﺪام‬
95 / ‫درس دوازدﻫﻢ‬

jê re ji wî/ wê re (‫ ﻣﺬﻛﺮ‬/‫ﺑﻪ او )ﻣﺆﻧﺚ‬

pê re bi wî/ wê re (‫ ﻣﺬﻛﺮ‬/‫ﺑﺎ او )ﻣﺆﻧﺚ‬
dest pêkirin dest be wê kirim ‫ ﺷﺮوع ﻛﺮدن‬/‫آﻏﺎزﻳﺪن‬
lê geriiyan (digere) li wî/ wê geriyan ‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮدن‬
dev lê berdan dev li wî/ wê berdan ‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ ﻛﺮدن‬
lê kirin li wî/ wê kirin ‫ﺟﺬب ﻛﺮدن ﻛﺴﻲ‬
lê xistin li wî/ wê xistin ‫زدن‬
bidê bide wî/ wê (‫ ﻣﺬﻛﺮ‬/‫ﺑﻪ او ﺑﺪه )ﻣﺆﻧﺚ‬
gotê ji wî/ wê re got (‫ ﻣﺆﻧﺚ‬/‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ )ﻣﺬﻛﺮ‬
dayê de wî/ wê (‫ ﻣﺆﻧﺚ‬/‫ﺑﻪ او داد )ﻣﺬﻛﺮ‬

:‫ ﺻﺮف ﭼﻨﺪ ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ و آﻳﻨﺪه‬.12 . 6

Destpêkirin ‫ ﺷﺮوع ﻛﺮدن‬/‫آﻏﺎزﻳﺪن‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬
ez destpêdikim êzê destêbikim
tu destpêdikî tuê destpêbikî
ew destpêdike ewê destpêbike

em destpêdikin emê destpêbikin

hûn destpêdikin hûnê destpêbikin
ew destpêdikin ewê destpêbikin

zayîn (‫زاﻳﻴﺪن )ﺑﺮاي ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬ Geşbûn (‫ ﻧﻤﻮ ﻛﺮدن )ﮔﻴﺎﻫﺎن‬/‫ﺷﻜﻔﺘﻦ‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬ ‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬
ew dizê ewê bizê ew geşdibe ewê geşbibe
ew dizên ewê bizên ew geşdibin ewê geşbibin
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 96

Guhdarkirin ‫ﮔﻮش دادن‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬
ez guhdardikim ezê guhdarbikim
tu guhdardikî tuê guhdarbikî
ew guhdardiki ewê guhdarbike
em guhdardikin emê guhdarbikin
hûn guhdardikin hûnê guhdarbikin
ew guhdardikin ewê guhdarbikin

xevin dîtin ‫ﺧﻮاب دﻳﺪن‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬
ez xevin dibînim êzê xevin bibînim
tu xevin dibînî tuê xevin bibînî
ew xevin dibîne ewê xevin bibîne
em diçêrînin emê xevin bibînin
hûn xevin dibînin hûnê xevin bibînin
ew xevin dibînin êwê xevin bibînin

Çêkirin ‫ ﻛﺮدن‬/‫ﺳﺎﺧﺘﻦ‬ Çêrandin ‫ﭼﺮاﻧﺪن‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬ ‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬
ez çêdikim ezê çê(bi)kim ez diçêrînin ezê biçêrînim
tu çêdikî tuê çê(bi)kî tu diçêrînî tuê biçêrînî
ew çêdike ewê çê(bi)ke ew diçêrîne ewê biçêrîne
em çêdikin emê çê(bi)kin em diçêrînin emê biçêrînin
hûn çêdikin hûnê çê(bi)kin hûn diçêrînin hûnê biçêrînin
ew çêdikin ewê çê(bi)kin ew diçêrînin ewê biçûrînin
97 / ‫درس دوازدﻫﻢ‬

Hezkirin ‫ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‬/‫ﺗﻤﺎﻳﻞ داﺷﺘﻦ‬

ez hezdikim ezê hezkikim em hezdikin emê hezbikin
tu hezdikî tuê hezbikî hûn hezdikin hûnê hezbikin
ew hezdike ewê hezbike ew hezdikin ewê hezbikin

‫ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﺮﺳﺶ‬.12 . 7

1. Ev kîjan demsal e? Ev zivistan e.
2. Çend demsal hene, navên wan çi ne?
Çar demsal hene. Navên wan
bihar, havîn, payîz û zivistan in.
3. Dê û metên şîlanê çi dikin? Ew tevinê çêdikin.
4. Apê Teyo çima dest û piyên xwe germ dike?
Pir sar e, lema ewdest û piyên
xwe germ dike.
5. Ew li ku xwe germ dike? Ew li ber sobê xwe germ dike.
6. Ado ji apê xwe çi dixwaze? Ado ji apê xwe di pirse: Biharê
kengê bê.
7. Teyo çi dike? Teyo çayê vedixwe.
8. Ado di xevina xwe de çi dibîne? Ado dixevina xwe de kar û
barêm xwe debîne.

:‫ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي زﻳﺮ را آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‬.12 .8

Em taşte dikin. Emê taştê bikin.
Memo dixwîne. Memo wê bixwîne.
Ez tevî apê xwe diçim bazarê. Ez tevî apê xwe biiçim bazarê.
Apê min hespê xwe dajo. Apê min wê hespê xwe bajo.
Firoşvanê jêhatî alîkariya me dike.
Firoşvanê jêhatî wê alîkariya
me bike.
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 98

Diya min tevinê çêdike. Diya min wê tevinê çê(bi)ke.

Xalê min zeviyên xwe diçine. Xalê min wê zeviyên xwe biçine.
Em çayê vedixwin. Emê çayê vexwin.

:‫ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي زﻳﺮا را ﺑﻪ ﻛﺮدي ﺑﺮﻣﻲﮔﺮداﻧﻴﻢ‬.12 .9

Ezê dewlemend bim. .‫ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬
Ezê biçim. .‫ﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‬
Ezê bixwînim. .‫ درس ﺧﻮاﻫﻢ ﺧﻮاﻧﺪ‬/‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‬
Ewê çêlekan bifroşe. .‫ﮔﺎوﻫﺎﻳﺶ را ﺧﻮاﻫﺪ ﻓﺮوﺧﺖ‬
Ewê nexweş bibe. .‫او ﻧﺎﺧﻮش ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
Diya min wê taştê çê(bi)ke. .‫ﻣﺎدرم ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ را آﻣﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‬
Emê çayê vexwin. .‫ﭼﺎي ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻮﺷﻴﺪ‬
Hûnê pirtûkeke baş bixwînin. .‫ﺷﻤﺎ ﻛﺘﺎﺑﻲ زﻳﺒﺎ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺧﻮاﻧﺪ‬
Emê mûzîka kurdî guhdarbikin. .‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﺮدي ﮔﻮش ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‬
Emê zimanê kurdî hînbibin. /‫ﻛﺮدي ﺧﻮاﻫﻴﻢ آﻣﻮﺧﺖ‬
.‫ﻛﺮدي ﻳﺎد ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‬
Ezê nîn bikirim. .‫ﻧﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺧﺮﻳﺪ‬
Ezê ji tiriyên baş du kîloyan bikirim.‫از اﻧﮕﻮرﻫﺎي ﺧﻮب دو ﻛﻴﻠﻮ ﺧﻮاﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪ‬
Je yên ne baş du kîloyan nakirim. .‫از آن ﺑﻪﻫﺎ دو ﻛﻴﻠﻮ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪ‬
 ‫درس ﺳﻴﺰدﻫﻢ‬

‫زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ /‬ﻣﺎﺿﻲ‬

‫‪ . 13 .1‬ﻣﺎﺿﻲ ﺳﺎده ﻣﺮﺳﻮمﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﺿﻲ در زﺑﺎن ﻣﺤﺎوره اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﺿﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎري در ﮔﺬﺷﺘﻪ آﻏﺎز و ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺎرﺳﻲ آن‬
‫را ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ . 13 .2‬ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﺿـﻲ ﻻزم اﺳـﺖ ﻣﻴـﺎن اﻓﻌـﺎل ﻻزم و ﻣﺘﻌـﺪي‬
‫ﺗﻔﺎوت ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺎﺿﻲ اﻓﻌﺎل ﻻزم‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎﺿﻲ اﻓﻌﺎل ﻻزم ﺑﻪ ﺑ‪‬ﻦِ ﻛﻠﻤﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ـ‬ ‫‪-(y)î‬‬ ‫دوم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-(i)m‬‬ ‫اول ﺷﺨﺺ‬ ‫ﻣﻔﺮد‬
‫‪-(i)n‬‬ ‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-(i)n‬‬ ‫دوم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-(i)n‬‬ ‫اول ﺷﺨﺺ‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد در ﻣﺎﺿﻲ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪاي ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫‪ . 13 .3‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ :‬ﻓﻌﻞ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﻣﺖ‬

‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬
‫‪ez ketim‬‬ ‫اﻓﺘﺎدم‬ ‫‪em ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدﻳﻢ‬
‫‪tu ketî‬‬ ‫اﻓﺘﺎدي‬ ‫‪hûn ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدﻳﺪ‬
‫‪ew ket‬‬ ‫اﻓﺘﺎد)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‬ ‫‪ew ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدﻧﺪ‬
 ‫‪ / 100‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪hatin‬‬ ‫آﻣﺪن‬
‫‪ez hatim‬‬ ‫آﻣﺪم‬ ‫‪em hatin‬‬ ‫آﻣﺪﻳﻢ‬
‫‪tu hatî‬‬ ‫آﻣﺪي‬ ‫‪hûn hatin‬‬ ‫آﻣﺪﻳﺪ‬
‫‪ew hat‬‬ ‫آﻣﺪ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ‪(.‬‬ ‫‪ew hatin‬‬ ‫آﻣﺪﻧﺪ‬
‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬
‫‪ez çûm‬‬ ‫رﻓﺘﻢ‬ ‫‪em cîm‬‬ ‫رﻓﺘﻴﻢ‬
‫‪tu çûyî‬‬ ‫رﻓﺘﻲ‬ ‫‪hûn cûn‬‬ ‫رﻓﺘﻴﺪ‬
‫‪ew çû‬‬ ‫رﻓﺖ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‬ ‫‪ew cûn‬‬ ‫رﻓﺘﻨﺪ‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺑﻮدن‪ /‬ﺷﺪن‬
‫‪ez bûm‬‬ ‫ﺑﻮدم‪ /‬ﺷﺪم‬ ‫‪em bûn‬‬ ‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ /‬ﺷﺪﻳﻢ‬
‫‪tu bûyî‬‬ ‫ﺑﻮدي‪ /‬ﺷﺪي‬ ‫‪hûn bûn‬‬ ‫ﺑﻮدﻳﺪ‪ /‬ﺷﺪﻳﺪ‬
‫‪ew bû‬‬ ‫ﺑﻮد‪ /‬ﺷﺪ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‬ ‫‪ew hûn‬‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ /‬ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﺪن‪ /‬ﺳﻜﻮﻧﺖ داﺷﺘﻦ ‪) mayîn‬ﻓﻌﻞ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻮت(‬
‫‪ez mam‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪم‬ ‫‪em man‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻳﻢ‬
‫‪tu mayî‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪي‬ ‫‪hûn man‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻳﺪ‬
‫‪ew ma‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪ‬ ‫‪ew man‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‬

‫‪ .13 .4‬ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ اﻓﻌﺎل ﻻزم‬

‫‪çûn , hatin , reviyan , rabûn‬‬ ‫اﻓﻌﺎل ﺣﺮﻛﺖﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي ﻓﺮد ﻋﻤﻞﻛﻨﻨﺪه ﺑﺪون ﻋﻄﻒ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪razan‬‬ ‫)ﺧﻮاﺑﻴﺪن(‬ ‫‪rûniştin‬‬ ‫)ﻧﺸﺴﺘﻦ(‬
‫‪raketin‬‬ ‫)دراز ﻛﺸﻴﺪن‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻴﺪن(‬ ‫‪jiyan‬‬ ‫)زﻳﺴﺘﻦ(‬
‫ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ bûn‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮردهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪çêbûn‬‬ ‫ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪن‪ /‬ﺑﻪوﺟﻮد آﻣﺪن‬ ‫‪hin hûn‬‬ ‫آﻣﻮﺧﺘﻦ‪ /‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪bûn‬‬ ‫ﺑﻮدن‪ /‬ﺷﺪن‬ ‫‪rabûn‬‬ ‫ﺑﻠﻨﺪن ﺷﺪن‬
‫درس ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪101 /‬‬

‫ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ‪ ، -îyan‬ﻳﺎ ‪: -in‬‬

‫ﻛﺮدن ‪gerin/ gerîyan‬‬
‫راه رﻓﺘﻦ‪ /‬ﮔﺮدش‬ ‫‪jin/ jiyan‬‬ ‫زﻳﺴﺘﻦ‬
‫ﮔﺮﻳﺨﺘﻦ‪ /‬دور ﺷﺪن ‪revin/ reviyan‬‬ ‫‪girîn/ girîyan‬‬ ‫ﮔﺮﻳﺴﺘﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ‪ /‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ‪peyvin/ peyviyan‬‬ ‫‪qedin/ qediyan‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫‪zewicîn‬‬ ‫ازدواج ﻛﺮدن‬ ‫‪xebitîn‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدن‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻓﻌﻠﻬﺎي زﻳﺮ ﻣﺘﻌﺪياﻧﺪ‪:‬‬

‫‪kirîn‬‬ ‫اﻧﺠﺎم دادن‬ ‫‪zanîn‬‬ ‫داﻧﺴﺘﻦ‪ /‬ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ‬
‫‪anîn‬‬ ‫آوردن‬ ‫‪pirsîn‬‬ ‫ﭘﺮﺳﻴﺪن‬
‫‪dizîn‬‬ ‫دزدﻳﺪن‬

‫‪ .13 .5‬ﻣﺎﺿﻲ اﻓﻌﺎل ﻣﺘﻌﺪي‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي در زﻣﺎﻧﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ﻣﮕﺮ آنﻛـﻪ داراي ﻣﻔﻌـﻮل ﻣـﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﺎﻳﺮ در ﺻﺮف ﻣﺎﺿﻲ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ در وﺿﻌﻴﺖ ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﭼﻨﻴﻦاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫‪min‬‬ ‫‪me‬‬
‫‪te‬‬ ‫‪ew‬‬
‫‪wî/wê‬‬ ‫‪wan‬‬
‫اﺳﺎﻣﻲ در ﺣﺎﻟﺖ‪:‬‬
‫ادات ﻣﻌﻴﻦ‬ ‫ادات ﻧﺎﻣﻌﻴﻦ‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬ ‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫‪-î‬‬ ‫‪-an‬‬ ‫‪-ekî‬‬ ‫‪-inan‬‬
‫‪-ê‬‬ ‫‪-an‬‬ ‫‪-ekê‬‬ ‫‪-inan‬‬
‫‪dîtin‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻓﻌﻞ‪ :‬دﻳﺪن‬
‫‪men dît‬‬ ‫دﻳﺪم‬ ‫‪em dît‬‬ ‫دﻳﺪﻳﻢ‬
‫‪te dît‬‬ ‫دﻳﺪي‬ ‫‪we dît‬‬ ‫دﻳﺪﻳﺪ‬
‫‪wî/ we dît‬‬ ‫دﻳﺪ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‬ ‫‪wan dît‬‬ ‫دﻳﺪﻧﺪ‬
 ‫‪ / 102‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪kirîm‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪن‬
‫‪min kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪم‬ ‫‪me kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻳﻢ‬
‫‪te kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪي‬ ‫‪we kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻳﺪ‬
‫‪wî/ wê kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‬ ‫‪wan kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ادات ﻣﻌﻴﻦ‪:‬‬

‫‪xûşkê kirî‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮ ﺧﺮﻳﺪ ]ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮد[‬
‫‪xûşkan kirî‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮان ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ]ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮدﻧﺪ[‬
‫‪Mêrî ajot‬‬ ‫ﻣﺮد راﻧﺪ‪ /‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد‬
‫‪Mêran ajot‬‬ ‫ﻣﺮدان راﻧﺪﻧﺪ‪ /‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ادات ﻧﺎﻣﻌﻴﻦ‪:‬‬

‫‪Hespinan xwar‬‬ ‫اﺳﺒﺎن ﺧﻮردﻧﺪ‬ ‫‪Hespekî xwar‬‬ ‫اﺳﺒﻲ ﺧﻮرد‬
‫‪jininan dît‬‬ ‫زﻧﺎن دﻳﺪﻧﺪ‬ ‫‪jinekê dit‬‬ ‫زﻧﻲ دﻳﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﺗﻤﺎم ﻣﻮارد ﺑﺎﻻ ﻓﻌﻞ ﺑﻪﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ ﺻﺮف ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﻋﺪه‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻣﻔﻌﻮل ﺻﺮﻳﺢ اﺳـﺖ‪ ،‬در ﺗﻤـﺎم‬
‫زﻣﺎﻧﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي از ﻧﻈﺮ ﺿﻤﻴﺮ و از ﻧﻈﺮ ﺗﻌﺪاد ﺑـﺎ ﻣﻔﻌـﻮل ﺻـﺮﻳﺢ‬
‫ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪Min ew dît‬‬ ‫او را دﻳﺪم‬
‫‪Te ez dîtim‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﺮا دﻳﺪي‬
‫‪Min hûn dîtin‬‬ ‫ﺷﻤﺎﻫﺎ را دﻳﺪم‬
‫‪Merî sêvek kirî‬‬ ‫ﻣﺮد ﻳﻚ ﺳﻴﺐ ﺧﺮﻳﺪ‬
‫‪Jinê hespin dîtin‬‬ ‫زن اﺳﺒﺎن را دﻳﺪ‬
‫‪Bêv nan xwar‬‬ ‫ﭘﺪر ﻧﺎن را ﺧﻮرد‬
‫درس ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪103 /‬‬

‫‪Xûşkê tirî xwarin‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮ اﻧﮕﻮرﻫﺎ را ﺧﻮرد‬

‫‪Cotkaran baja dît‬‬
‫‪Birê berek arî‬‬
‫‪xûşkê tu dîtî‬‬
‫‪Cotkêr zeviya xwe reşand‬‬
‫‪Pîrikê cigare kişand‬‬
‫دﻫﻘﺎﻧﺎن ﺷﻬﺮ را دﻳﺪﻧﺪ‬
‫ﺑﺮادر ﻳﻚ ﺧﺮ آورد‬
‫ﺧﻮاﻫﺮ ﺗﻮ را دﻳﺪ‬
‫دﻫﻘﺎن ﻣﺰرﻋﻪاش را درو ﻛﺮد‬
‫ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﺳﻴﮕﺎرﻫﺎ را ﻛﺸﻴﺪ‬

‫‪ .13 . 6‬ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺘﻌﺪي و ﻻزم‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫ﻣﺘﻌﺪي‬ ‫ﻻزم‬
‫‪Min Ahmed dit‬‬ ‫اﺣﻤﺪ را دﻳﺪم‬ ‫‪Ez ketim‬‬ ‫اﻓﺘﺎدم‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ ‪jinikê kitab xwend‬‬ ‫زن‪ ،‬ﻛﺘﺎب را‬
‫در ﻫﺮدو ﻣﻮردِ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺠﻬﻮل ﺳﺮوﻛﺎر دارﻳﻢ‪.‬‬
‫در واﻗﻊ ﺟﻤﻠﻪي اول ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬اﺣﻤﺪ از ﺳﻮي ﻣﻦ دﻳﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪي دوم ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﻛﺘﺎب از ﺳﻮي زن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ در واﻗﻊ ﻓﻌﻞ ﺑﺎ ﻣﻔﻌﻮل ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺒﺐ در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮاردي ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻛﻠﻤﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺠﻬﻮل را‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻮرد زﻳﺮ‪:‬‬
‫‪min‬‬ ‫ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهام‬
‫‪te‬‬ ‫ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهاي‬
‫‪wî/ wê‬‬ ‫ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‬
‫‪kitab xwend‬‬
‫‪me‬‬ ‫ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﻢ‬
‫‪we‬‬ ‫ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﺪ‬
‫‪wan‬‬ ‫ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‬
 ‫‪ / 104‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺮاي ﻳﺎدﮔﻴﺮي اﻓﻌﺎل ﻣﺘﻌﺪي در زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴـﺐ از‬
‫آﻏﺎز ﻋﺎدت ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭼﻨﺎﻧﭽـﻪ اول ﺷـﺨﺺ و دوم ﺷـﺨﺺ ﺟﻤﻠـﻪ در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺪﻛﻲ دﺷﻮاري ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪Mêrikî ez ditim‬‬ ‫ﻣﺮد ﻣﺮا دﻳﺪ‬
‫‪Min hûn dîtin‬‬ ‫ﺷﻤﺎ را دﻳﺪم‬
‫‪ez dîtim‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﻣﺮا دﻳﺪ‬
‫‪tu dîti‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﺗﻮ را دﻳﺪ‬
‫‪ew dît‬‬ ‫اﺣﻤﺪ او را دﻳﺪ‬
‫‪Ahmadî‬‬
‫‪em dîtin‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﻣﺎ را دﻳﺪ‬
‫‪hûn dîtin‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﺷﻤﺎ را دﻳﺪ‬
‫‪ew dîtin‬‬ ‫اﺣﻤﺪ آﻧﻬﺎ را دﻳﺪ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻻزم و ﻣﺘﻌﺪي را در زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪:‬‬
‫‪Ahmadî ez dîtim‬‬ ‫اﺣﻤﺪ ﻣﺮا دﻳﺪ‪ /‬از ﺳﻮي اﺣﻤﺪ دﻳﺪه ﺷﺪم‬
‫‪Ez ketim‬‬ ‫ﻣﻦ اﻓﺘﺎدم‬
‫‪Min dît‬‬ ‫دﻳﺪه ﺷﺪم‪ /‬آن را دﻳﺪم‪ /‬از ﺳﻮي ﻣﻦ دﻳﺪه ﺷﺪ‬
‫‪Ez dîtim‬‬ ‫دﻳﺪه ﺷﺪم‬

‫‪ .13 .7‬ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ در ﺗﻤﺎم ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺎﺿﻲ ﺑﺎ ﻧﻪ »‪ «NE‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪Ez çûm‬‬ ‫رﻓﺘﻢ‬ ‫‪Ez ne çûm‬‬ ‫ﻧﺮﻓﺘﻢ‬
‫‪Te kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪي‬ ‫‪Te ne kirî‬‬ ‫ﻧﺨﺮﻳﺪي‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ ﺻﺮف ﻛﺎﻣﻞ دو ﻓﻌﻞ ﻣﺎﺿﻲ را در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬ ‫‪mayin/ man‬‬ ‫ﻣﺎﻧﺪن‬
‫‪ez neketim‬‬ ‫‪em neketin‬‬ ‫‪ne mam‬‬ ‫‪ne man‬‬
‫‪tu neketî‬‬ ‫‪hûn neketin‬‬ ‫‪na mayi‬‬ ‫‪ne man‬‬
‫‪ew neket‬‬ ‫‪ew neketin‬‬ ‫‪ne ma‬‬ ‫‪ne man‬‬
‫درس ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪105 /‬‬

‫ﻣﺎﺿﻲ ﻓﻌﻞ ‪ hebûm‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﺒﺖ‪:‬‬

‫…‪ez hebûm, tu hebûyî‬‬
‫…‪ez tunebûm, tu tunebûyî, ew tunebû‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻨﻔﻲ‪:‬‬
‫ﻧﻔﻲ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻌﻞ ﺑﻪﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ‪ez nebûm, tu nebûyî, ew nebû… :‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﻞ ‪ bûn‬در ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺪن ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺻﺮف‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻌﻞ در ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻮدن ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ دﻳﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت‪:‬‬
‫‪ez bûme, tu bûye (bûyiye), ew bûye‬‬ ‫ﺷﺪم‪ /‬ﺷﺪي‪ /‬ﺷﺪ‬
‫‪em/ hûne/ ew bûne‬‬ ‫ﺷﺪﻳﻢ‪ /‬ﺷﺪﻳﺪ‪ /‬ﺷﺪﻧﺪ‬
‫ﻣﺜﺎل ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻌﻞ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﺒﺖ و ﻣﻨﻔﻲ در دو ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻮدن و ﺷﺪن‪:‬‬
‫‪ez piçûk bûm‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﻧﺒﻮدم ‪ ez ne piçûk bûm‬ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻮدم‬
‫‪ez mezin bûme‬‬ ‫ﺑﺰرگ ﻧﺸﺪم ‪ ez mezin nebûme‬ﺑﺰرگ ﺷﺪم‬
‫‪ew mamoste bû‬‬ ‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻧﺒﻮد ‪ ew ne mamoste bû‬آﻣﻮزﮔﺎر ﺑﻮد‬
‫‪ew bû mamoste‬‬ ‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻧﺸﺪ ‪ ew nebû mamoste‬آﻣﻮزﮔﺎر ﺷﺪ‬
‫آﻣﻮزﮔﺎر ﻧﺸﺪ‪ ew mamoste nebûye‬آﻣﻮزﮔﺎر ﺷﺪ ‪ew mamoste bûye‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﻤﻪي اﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ »‪ «-bûn‬ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻦ ‪Hînbûn‬‬
‫‪ez hînbûm‬‬ ‫‪ em hînbûn‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ‬ ‫ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ‬
‫‪tu hînbûyî‬‬ ‫‪ hûn hînbûn‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻲ‬ ‫ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ‬
‫‪ew hînbû‬‬ ‫‪ ew hînbûn‬ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺖ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‬ ‫ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﻤﻪي اﻓﻌﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ »‪) «-kirin‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻛﺮدن( ﻣﻨﺘﻬـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪،‬‬

‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺪي دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﺮدن ‪karkirin‬‬
‫‪min karkir‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدم‬ ‫‪me karkir‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﻢ‬
‫‪te karkir‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدي‬ ‫‪we karkir‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدﻳﺪ‬
‫ﻛﺎر ﻛﺮد)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( ‪wî/ wê karkir‬‬ ‫‪wan karkir‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‬
 ‫درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ‬

‫ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻣﺎﺿﻲ‬

‫‪ . 14 .1‬ﮔﺮﭼﻪ ﻫﻤﻪي ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي دﻳﮕـﺮ ﻣﺎﺿـﻲ ﺷـﻨﺎﺧﺘﻪﺷـﺪهاﻧـﺪ اﻣـﺎ ﮔـﺎه در‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﻳﻚ زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪي ﺧﺎص ﺑـﻪدﺳـﺖ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻇﺮاﻓﺘﻬـﺎي دﺳـﺘﻮري ﻛـﺎر ﻧـﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﮔﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺎﺿﻲ ﻳﺎ زﻣـﺎن ﮔﺬﺷـﺘﻪ را در زﺑـﺎن‬
‫ﻛﺮدي ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ .14 .2‬زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻛﺎﻣﻞ )ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻳﻦ اﺻـﻄﻼح دﻗﻴـﻖ ﻧﻴـﺴﺖ( وﻗﺘـﻲ‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻲ در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ!‬
‫ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ از اﻳـﻦ وﺿـﻌﻴﺖ ﺳـﺨﻦ ﻣـﻲﮔـﻮﻳﻴﻢ ﻛـﻪ ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﻋﻤـﻞ‬
‫‪Das‬‬ ‫اﻧﺠﺎمﺷﺪه در زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻪ آﻟﻤﺎﻧﻲ اﻳﻦ زﻣـﺎن را‬
‫‪ Perfekt‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» *.‬ﺑـﻼو« در ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺎﺿـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻓﺮاﻧـﺴﻪ آن را‬
‫»‪ «Le Parfait‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ اﻳﻦ زﻣﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻨﻮﻧﻲ را ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درﻣﻲآورد‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﻞ آن ﻗﺒﻼً )ﭘﻴﺶﺗﺮ( اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده اﺳـﺖ‪ .‬در ﻓﺎرﺳـﻲ اﻳـﻦ را »ﮔﺬﺷـﺘﻪي‬
‫ﻧﻘﻠﻲ« ﻧﺎﻣﻴﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻧـﻚ‪» .‬ﮔـﻮﻳﺶ ﻛـﺮدي ﻣﻬﺎﺑـﺎدي«‪» .‬اﻳـﺮان ﻛﻠﺒﺎﺳـﻲ« ﻧﺤـﻮهي‬

‫* ﻧﻚ‪» .‬ﺑﺎرﻧﺎس‪ /‬ﺳﺎﻟﺰر«‬

‫درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪107 /‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن اﻳﻦ زﻣﺎن را ﺑﻪوﺿﻮح ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ )ﻛﻠﺒﺎﺳﻲ‪ .‬ﺻﺺ ‪29‬ــ‪،(30‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ )ﺧﺎﻧﻠﺮي‪ ،‬ص ‪.(34‬‬
‫در ﻛﺮدي ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲ اﻳﻦ زﻣﺎن را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪي رﻳﺸﻪي واژه ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪﻫـﺎي زﻳـﺮ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ :‬ﭘﺲ از ﺻﺎﻣﺖ‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫‪-(i)me‬‬ ‫‪-(i)me‬‬
‫‪-(i)yî‬‬ ‫‪-(i)me‬‬
‫‪-(i)ye‬‬ ‫‪-(i)ne‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎ ﭘﺲ از ﻣﺼﻮت ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ درﻣﻲآﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫‪-me‬‬ ‫‪-ne‬‬
‫‪-yî‬‬ ‫‪-ne‬‬
‫‪-ye‬‬ ‫‪-ne‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺻﺮف اﻳﻦ زﻣﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻻزم‬

‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬
‫‪ez ketime‬‬ ‫اﻓﺘﺎدهاﻳﻢ‬ ‫‪em ketine‬‬ ‫اﻓﺘﺎدﻳﻢ‬
‫‪tu ketiyî‬‬ ‫اﻓﺘﺎدهاي‬ ‫‪hûn ketine‬‬ ‫اﻓﺘﺎدهاﻳﺪ‬
‫‪ew ketiye‬‬ ‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‬ ‫‪ew ketine‬‬ ‫اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺑﻮدن‪ /‬ﺷﺪن‬
‫‪ez bûme‬‬ ‫)ﻣﻦ( ﺑﻮدهام‬ ‫‪em bûne‬‬ ‫)ﻣﺎ( ﺑﻮدهاﻳﻢ‬
‫‪tu bûyî‬‬ ‫)ﺗﻮ( ﺑﻮدهاي‬ ‫‪hûn bûne‬‬ ‫)ﺷﻤﺎ( ﺑﻮدهاﻳﺪ‬
‫‪ew bûye‬‬ ‫)او( ﺑﻮده اﺳﺖ‬ ‫‪ew bûne‬‬ ‫)آﻧﺎن( ﺑﻮدهاﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﻣﺆﻧﺚ و ﻣﺬﻛﺮ ﻳﻜﺴﺎن ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ‪.‬‬
 ‫‪ / 108‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ﺻﺮف اﻳﻦ زﻣﺎن در ارﺗﺒﺎط ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﺑﻲﻣﻔﻌﻮل‬
‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬
‫‪min dîtiye‬‬ ‫)ﻣﻦ( دﻳﺪهام‬ ‫‪me dîtiye‬‬ ‫)ﻣﺎ( دﻳﺪهاﻳﻢ‬
‫‪te dîtiye‬‬ ‫)ﺗﻮ( دﻳﺪهاي‬ ‫‪we dîtiye‬‬ ‫)ﺷﻤﺎ( دﻳﺪهاﻳﺪ‬
‫‪wî/ wê ditiye‬‬ ‫)او( دﻳﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪wan dîtiye‬‬ ‫)اﻳﺸﺎن( دﻳﺪهاﻧﺪ‬
‫ب‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻔﻌﻮل‬
‫‪te ez dîtine‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﺮا دﻳﺪهاي‬
‫‪te em dîtine‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﺎ را دﻳﺪهاي‬
‫‪men tu dîtiyî‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻮ را دﻳﺪهام‬
‫‪min hûn dîtine‬‬ ‫ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را دﻳﺪهام‬
‫‪min ew dîtiye‬‬ ‫ﻣﻦ او)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( را دﻳﺪهام‬
‫‪min ew dîtine‬‬ ‫ﻣﻦ آﻧﺎن را دﻳﺪهام‬
‫ﺻﺮف دو ﻓﻌﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ دو ﮔﻮﻧﻪ ﺣﺎﻟﺖ‪:‬‬
‫‪xwendin‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن‪ /‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدن‬
‫‪min xwendiye‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪهام‬ ‫‪me xwendiye‬‬ ‫ﻣﺎ ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﻢ‬
‫‪te xwendiye‬‬ ‫ﺗﻮ ﺧﻮاﻧﺪهاي‬ ‫‪we xwendiye‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﺪهاﻳﺪ‬
‫اﺳﺖ)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ(‪wî/ wê xwendiye‬‬ ‫او ﺧﻮاﻧﺪه‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪wan xwendiye‬‬ ‫آﻧﺎن‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰودن ‪ ne‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﻫﻤﻪي ﺿﻤﺎﻳﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻌﻞ را ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪:‬‬
‫‪ne xwendiye‬‬
‫‪hatin‬‬ ‫ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ ﻓﻌﻞ آﻣﺪن‬
‫‪ez hatime‬‬ ‫ﻣﻦ آﻣﺪهام‬ ‫‪em hatine‬‬ ‫ﻣﺎ آﻣﺪهاﻳﻢ‬
‫‪tu hatîye‬‬ ‫ﺗﻮ آﻣﺪهاي‬ ‫‪hûn hatine‬‬ ‫ﺷﻤﺎ آﻣﺪهاﻳﺪ‬
‫‪ew hatiye‬‬ ‫او آﻣﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪ew hatine‬‬ ‫آﻧﺎن آﻣﺪهاﻧﺪ‬
‫درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪109 /‬‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺢ‪ :‬ﮔﺮﭼﻪ ﻧﺤﻮهي ﻣﻨﻔﻲﺳـﺎزي اﻳـﻦ ﻣﺎﺿـﻲ ﭘـﺴﺎنﺗـﺮ ﺗﻮﺿـﻴﺢ داده‬

‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻦﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﻴﻦ ﻓﻌﻞ آﻣﺪن را در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪:‬‬

‫‪ez nehatime‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﻴﺎﻣﺪهام‬ ‫‪em nehatine‬‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪهاﻳﻢ‬

‫‪tu nehatiye‬‬ ‫ﺗﻮ ﻧﻴﺎﻣﺪهاي‬ ‫‪hûn nehatine‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪهاﻳﺪ‬
‫‪ew nehatiye‬‬ ‫او ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‬ ‫‪ew nehatine‬‬ ‫آﻧﺎن ﻧﻴﺎﻣﺪهاﻧﺪ‬

‫ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ‪:‬‬

‫‪Ez têr im, min xwaiye‬‬
‫‪Wê jinê mêr kiriye‬‬
‫‪Min ew pirtûk xwendiye‬‬
‫?‪Te ev hesp adjotiye‬‬
‫‪Min name nivîsiye‬‬
‫ﻣﻦ ﺳﻴﺮم‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮردهام‬
‫آن زن ازدواج ﻛﺮده اﺳﺖ‬
‫ﻣﻦ آن ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪهام‬
‫آﻳﺎ ﺗﻮ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺐ ﺳﻮار ﺷﺪهاي؟‬
‫ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﻧﻮﺷﺘﻪام‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ -ne‬و ‪) -n‬ﺑﺮاي ﻣﺼﻮﺗﻬﺎ( ﻓﻌﻞ زﻣﺎن ﻧﻘﻠﻲ را ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻓﻌﻞ ‪ HERIN‬ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻌﻞ ‪ ÇÛYÎN‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي رﻓﺘﻦ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻓﻘـﻂ‬
‫در ﭼﻨﺪ ﺻﻴﻐﻪ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬ ‫‪ez diherim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻲروم‬

‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬ ‫‪ezê herim‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺖ‬
‫اﻣﺮ‬ ‫!‪here‬‬ ‫ﺑﺮو!‬
‫ﺟﻤﻊ اﻣﺮ‬ ‫!‪herin‬‬ ‫ﺑﺮوﻳﺪ‬

‫‪ .14 .3‬زﻣﺎن ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ رواﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺻـﻴﻒ و رواﻳـﺖ ﻣﻮﺿـﻮﻋﻲ ﺑـﻪﻛـﺎر‬

‫ﻣﻲرود‪ .‬اﻳﻦ زﻣﺎن را ﺑﺮاي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛـﻪ در ﮔﺬﺷـﺘﻪ ﺑﺎرﻫـﺎ ﺗﻜـﺮار‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺎرﺳﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ را ﻣﺎﺿﻲ اﺳﺘﻤﺮاري ﻧﺎم ﮔﺬاﺷﺘﻪاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ زﻣﺎن را ﺑﺎ اﻓﺰودن ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ »‪ «di‬ﺑﻪ زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ /‬ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 110

‫ ﺑﺮاي ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻻزم‬.‫اﻟﻒ‬

Çûyîn ‫رﻓﺘﻦ‬ Hatin ‫آﻣﺪن‬
ez diçûm ‫ﻣﻲرﻓﺘﻢ‬ em diçûn ez dihatim ‫ﻣﻲآﻣﺪم‬ em dihatin
tu diçûyî hûn diçûn tu dihatî hûn dihatin
ew diçû ew diçûn ew dihat ew dihatin

‫ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪي‬.‫ب‬
Gotin ‫ﮔﻔﺘﻦ‬ dîtin ‫دﻳﺪن‬
min digot ‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ‬ me digot min didît ‫ﻣﻲدﻳﺪم‬ me didît
te digot we digot te didît we didît
wî/ wê digot wan digot wî/ wê didît wan didît

‫ ﻗﺒـﻞ از ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ‬ne- ‫ ﻣﻨﻔﻲ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪي رواﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ‬:‫ﺗﻮﺟﻪ‬

:‫ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬.‫ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‬di-
ketin ‫اﻓﺘﺎدن‬ man ‫ﻣﺎﻧﺪن‬
ne-di- ketine ne-di- mame
ne-di- ketîyî ne-di- mayî
me-di- ketîye ne-di- maye

ne-di- ketine ‫ﻫﻤﻪي ﺻﻴﻐﻪﻫﺎي ﺟﻤﻊ‬ ne-di- mane

:‫ﻣﺜﺎل ﻛﺎرﺑﺮد‬
.‫ ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﭘﻴﺶ او ﺑﺮوﻳﻢ‬،‫ﺗﻮ راﺳﺖ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻲ‬
Tu rast na-bêj-î, em ne-di-çû-ne.
.‫ ﻛﺎر ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻲﻛﺮدم‬،‫در آن دوره‬
Hingê min kar-ê giran ne-di-kir-e.
‫درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪111 /‬‬

‫در ﺟﺪول زﻳﺮ ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ ‪ ketin‬را در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﺿﻲ ﻧﻘﻠﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ne-ket-ime‬‬ ‫اول ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬
‫‪ne-ket-îyî‬‬ ‫دوم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬
‫‪ne-ket-îye‬‬ ‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬
‫‪ne-ket-ine‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي ﻣﻮارد ﺟﻤﻊ‬
‫و ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ ‪ bûn‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﺿﻲ ﻧﻘﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ne-bû-yî‬‬ ‫دوم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬ ‫‪ne-bû-me‬‬ ‫اول ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬
‫‪ne-bû-ne‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻪي ﻣﻮارد ﺟﻤﻊ‬ ‫‪ne-bû-ye‬‬ ‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻨﻔـﻲﺳـﺎز ‪ ne-‬در ﻫـﺮدو ﺣﺎﻟـﺖ ﻣﺎﺿـﻲ ﻧﻘﻠـﻲ و ﻣﺎﺿـﻲ‬

‫اﺳﺘﻤﺮاري در آﻏﺎز ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬در ﻣﺎﺿﻲ اﺳﺘﻤﺮاري )رواﻳﻲ( ﭘﺲ از ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻧﻔـﻲ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ di-‬ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﭘـﺲ از آن ﻓﻌـﻞ در ﺣـﺎﻻت ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑـﺎ ﺿـﻤﺎﻳﺮ‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻌﻞ ‪ hatin‬را در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ آوردهاﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺎﺿﻲ اﺳﺘﻤﺮاري ﺑﺎ ﻣﻔﻌﻮل‪:‬‬
‫‪te ez didîtim‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﺮا ﻣﻲدﻳﺪي‬
‫‪te em ditîtin‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﺎ را ﻣﻲدﻳﺪي‬
‫‪min tu didîtî‬‬ ‫ﻣﻦ ﺗﻮ را ﻣﻲدﻳﺪم‬
‫‪min hûn didîtin‬‬ ‫ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲدﻳﺪم‬
‫‪min ew didît‬‬ ‫ﻣﻦ او را)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( ﻣﻲدﻳﺪم‬
‫‪min ew didîtin‬‬ ‫ﻣﻦ آﻧﺎن را ﻣﻲدﻳﺪم‬

‫ﻣﺜﺎل ﻛﺎرﺑﺮد‪:‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد داﻳﻲ ﺗﻮ از ﺣﻘﻮق روﺳﺘﺎﻳﻴﺎن دﻓﺎع ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫‪Di-bêj-in xal-ê te mafe gundî-yan di-parastî ye.‬‬
‫آﻧﺎن اﺳﺒﺎﻧﺸﺎن را ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻋﺎدت ﮔﺮان ﻣﻲﻓﺮوﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Wan hesp-ên xwe pirr biha di-firot-ine.‬‬
 ‫‪ / 112‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ .14 .4‬ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻳﻚ ﻋﻤﻞ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒـﻞ از ﻋﻤـﻞ دﻳﮕـﺮي در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ دارﻳـﻢ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒـﺎً ﻳـﻚ ﻓﻌـﻞ ﻣﺎﺿـﻲ‬
‫ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻢ دارﻳﻢ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻌﻨﻲ آن وﺟﻮد دارد‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﺗﻮ آﻣﺪي‪ ،‬ﻧﺎﻣـﻪ را‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮدم؛ ﻳﺎ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺗﻮ آﻣﺪي ﺣﺴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪرﺳﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﻳﺎ‪ :‬رﻓﺘﻪ ﺑـﻮدم او را‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻢ‪) .‬ﻧﻚ‪ .‬ﺧﺎﻧﻠﺮي؛ ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد ﺷﺮﻳﻌﺖ(‪» .‬ﺑﻼو« ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨـﻲ را ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ از ﺻﺮف ﻓﻌـﻞ ﺑﻌﻴـﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ ﺷـﻮد ﻛـﻪ رﻳـﺸﻪي ﻓﻌـﻞ را‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺿﻤﻴﺮ ﺷـﻜﻞ ﻣﺎﺿـﻲ ﻓﻌـﻞ ‪ bûyên‬را ﺑـﻪ آن ﻣـﻲاﻓـﺰاﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ رﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺣﺮف ﺻﺎﻣﺖ ﺧﺘﻢ ﺷﻮد ﻳﻚ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ‪ -i‬ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺻﺮف ﺑﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻻزم‬

‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬
‫‪ez ket-i-bûm‬‬ ‫ﻣﻦ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدم‬ ‫‪em ket-i-bûn‬‬ ‫ﻣﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫‪tu ket-i-bûyî‬‬ ‫ﺗﻮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدي‬ ‫‪hûn ket-i-bûn‬‬ ‫ﺷﻤﺎ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪ew ket-i-bû‬‬ ‫او اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‬ ‫‪ew ket-i-bûn‬‬ ‫آﻧﺎن اﻓﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺑﻮدن‪ /‬ﺷﺪن‬
‫‪ez bû bûm‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻮده ﺑﻮدم‪ /‬ﻣﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدم‬
‫‪tu bû bûyî‬‬ ‫ﺗﻮ ﺑﻮده ﺑﻮدي‪ /‬ﺗﻮ ﺷﺪه ﺑﻮدي‬
‫‪ew bû bû‬‬ ‫او ﺑﻮده ﺑﻮد‪ /‬او ﺷﺪه ﺑﻮد‬
‫‪em bû bûn‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻮده ﺑﻮدﻳﻢ‪ /‬ﻣﺎ ﺷﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫‪hûn bû bûn‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺑﻮده ﺑﻮدﻳﺪ‪ /‬ﺷﻤﺎ ﺷﺪه ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪ew bû bûn‬‬ ‫آﻧﺎن ﺑﻮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ /‬آﻧﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻓﺎرﺳﻲ اﻣﺮوز ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﺑﻮده ﺑﻮدﻳﻢ؛ ﻳﺎ‪ :‬ﺷـﺪه ﺑـﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺑﻮدهام ﻳﺎ ﺷﺪهام؛ ﻳﺎ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫درس ﭼﻬﺎردﻫﻢ ‪113 /‬‬

‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬
‫‪ez çû bûm‬‬ ‫ﻣﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم‬ ‫‪em çû bûn‬‬ ‫ﻣﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫‪tu çû bûyî‬‬ ‫ﺗﻮ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدي‬ ‫‪hûn çû bûn‬‬ ‫ﺷﻤﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪ew çû bû‬‬ ‫او رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬ ‫‪ew çû bûn‬‬ ‫اﻳﺸﺎن‪ /‬آﻧﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫ﺻﺮف ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪي‬

‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬
‫‪min dîti bû‬‬ ‫ﻣﻦ دﻳﺪه ﺑﻮدم‬ ‫‪me dîti bû‬‬ ‫ﻣﺎ دﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫‪te dîti bû‬‬ ‫ﺗﻮ دﻳﺪه ﺑﻮدي‬ ‫‪we dîti bû‬‬ ‫ﺷﻤﺎ دﻳﺪه ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪wê/ wê dîti bû‬‬ ‫او دﻳﺪه ﺑﻮد‬ ‫‪wan dîti bû‬‬ ‫اﻳﺸﺎن‪ /‬آﻧﺎن دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫‪gotin‬‬ ‫ﮔﻔﺘﻦ‬
‫‪min goti bû‬‬ ‫ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدم‬ ‫‪me goti bû‬‬ ‫ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫‪te goti bû‬‬ ‫ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدي‬ ‫‪we goti bû‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪wî/ wê goti bû‬‬ ‫او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‬ ‫‪wan goti bû‬‬ ‫اﻳﺸﺎن‪ /‬آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻔﻌﻮﻟﻲ‬

‫‪wî ez dît-i bûm‬‬
‫‪wî tu dît-i bûyî‬‬
‫‪min ew dît-i bû‬‬
‫‪wî em dît-i bûn‬‬
‫‪min hûn dît-i bûn‬‬
‫‪min ew dît-i bûn‬‬
‫او ﻣﺮا دﻳﺪه ﺑﻮد‬
‫او ﺗﻮ را دﻳﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻣﻦ او)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( را دﻳﺪه ﺑﻮدم‬
‫او ﻣﺎ را دﻳﺪه ﺑﻮد‬
‫ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را دﻳﺪه ﺑﻮدم‬
‫ﻣﻦ آﻧﺎن را دﻳﺪه ﺑﻮدم‬

‫‪man‬‬ ‫ﺟﺪول ﻧﻔﻲ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ ﺑﺮاي دو ﻓﻌﻞ ‪ ketin‬و‬

‫‪1. ne – ket – i – bû – m‬‬ ‫‪ne – ma – bû – m‬‬
‫‪2. ne – ket – i – bû – y‬‬ ‫‪ne – ma – bû – y‬‬
 ‫‪ / 114‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪3. ne – ket – i – bû‬‬ ‫‪ne – ma – bû‬‬

‫‪ne – ket – i – bûn‬‬ ‫‪ ne – ma – bû – n‬ﻫﺮ ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ‬

‫‪ez ne keti bû m‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻴﻔﺘﺎده ﺑﻮدم‬

‫‪wî ez ne dîti bûm‬‬ ‫او ﻣﺮا ﻧﺪﻳﺪه ﺑﻮد‬
 ‫درس ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ‬

‫ﻣﺠﻬﻮل‬
‫‪ . 15 .1‬ﻓﻌﻞ ﻣﺠﻬﻮل ﻓﻌﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻌﻮل ﻧﺴﺒﺖ دارد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻌـﻞ‬
‫ﻣﻌﻠﻮم را ﻓﻌﻠﻲ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﻧﺴﺒﺖ داده ﻣﻲﺷﻮد )ﻧﻚ‪ .‬ﺧﺎﻧﻠﺮي(‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت‪ :‬ﻧﻬﺎد ﻓﻌﻞ ﻣﻌﻠﻮم در ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻓﺎﻋﻞ اﺳـﺖ و ﻧﻬـﺎد ﻓﻌـﻞ ﻣﺠﻬـﻮل در‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻔﻌﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﻌﻠﻮم‪ :‬ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻛﺘﺎب را ﺧﻮاﻧﺪ؛ ﻳﺎ‪ :‬ﻣﻨـﻮﭼﻬﺮ ﻛﺘـﺎب را از روي ﻣﻴـﺰ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ؛ ﻣﺜﺎل ﻣﺠﻬﻮل‪ :‬ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ؛ ﻳﺎ‪ :‬ﻛﺘﺎب از روي ﻣﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در زﺑﺎن ﻛﺮدي ﻣﺠﻬﻮل را ﺑﻪ ﻣﺪد ﻓﻌﻞ ﻛﻤﻜﻲ »‪ «hatin‬و ﻣﺼﺪر ﻓﻌﻞ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬ﻓﻌﻞ ‪ hatin‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﺎن ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد وﻟﻲ ﻣـﺼﺪر‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫‪Ez têm dîtin‬‬ ‫ﻣﻦ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮم‬
‫‪Tu têyî hezkirin‬‬ ‫ﺗﻮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮي‬
‫‪Ew tê şûştin‬‬ ‫او)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( ﺷﺴﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫‪Em tên mêzekirin‬‬ ‫ﻣﺎ را ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫‪Hûn tên veşartin‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‬
‫‪Ew tên pîrozkirin‬‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺗﺒﺮﻳﻚ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‬
 ‫‪ / 116‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫زﻣﺎن آﻳﻨﺪه‬
‫‪Ezê bêm dîtin‬‬ ‫ﻣﻦ دﻳﺪه ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ‬
‫‪Tuê bêyî hezkirin‬‬ ‫ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪/‬‬
‫ﺗﻮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮي‬
‫‪Ewê bê şûştin‬‬ ‫او)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( ﺷﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‬
‫‪Emê bên mezekirin‬‬ ‫ﻣﺎ را ﻧﮕﺎه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‬
‫‪Hûnê bên veşartin‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‬
‫‪Ewê bên pîrozkirin‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﺒﺮﻳﻚ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﺮﺟﻤﻪﻫﺎي ﻓﺎرﺳﻲ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﻣﺠﻬﻮل آﻳﻨﺪه ﭼﻨـﺪان دﻗﻴـﻖ ﻧﻴـﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم و ﺗﺎ اﻧﺪازهاي ﺑﺮاﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮدهام‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻣﻌﻴﻦ زﻣﺎن‬
‫آﻳﻨﺪه در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺠﻬﻮل ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺻـﺮف ﻓﻌـﻞ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آنﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﺎن آﻳﻨـﺪه ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑﮕـﺬارم در ﻫﻤـﻪي‬
‫ﻣﻮارد ﻓﻌﻞ ﺧﻮاﺳﺘﻦ را ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪام‪ .‬ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻣﺎﺿﻲ و ﺑﺮﺧﻲ ﻣـﻮارد دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎن اﻧﺠﺎم ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ .15 .2‬ﻣﺠﻬﻮل ﻣﺎﺿﻲ ﻣﻄﻠﻖ‬

‫‪Ez hatim dîtin‬‬
‫‪Tu hatî hezkirin‬‬
‫‪Ew hat şûştin‬‬
‫‪Em hatin mezkirin‬‬
‫‪Hûn hatin veşartin‬‬
‫‪Ew hatin pîrozkirin‬‬
‫ﻣﻦ دﻳﺪه ﺷﺪم‬
‫ﺗﻮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪي‬
‫او)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪ‬
‫ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده ﺷﺪﻳﻢ‬
‫ﺷﻤﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﺒﺮﻳﻚ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‬

‫‪ .15 .3‬ﻣﺠﻬﻮل ﻣﺎﺿﻲ )ﻧﻘﻠﻲ(‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻣﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﻣﺎﺿﻲ ﭼﻨﺪان ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﻧـﺪارد ﺑـﺎ ﻣﺎﺿـﻲ‬
‫درس ﭘﺎﻧﮋدﻫﻢ ‪117 /‬‬

‫ﻣﻄﻠﻖ‪ .‬ﻓﻘﻂ در ﻧﮕﺎرﺷﻬﺎي ادﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻇﺮاﻓﺘﻬـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ داد و‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ ادﺑﻲ ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﻪﻛـﺎر ﮔﺮﻓـﺖ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪي زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﺧﺎﺻﻪ ﻛﻪ در ﻛﺮدي اﻳـﻦ دو ﻧـﻮع ﻣﺎﺿـﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻬـﺎﻳﻲ‬
‫دارﻧﺪ و از ﻏﻨﺎي اﻳﻦ زﺑﺎن ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Ez dihatim dîtim‬‬ ‫ﻣﻦ دﻳﺪه ﺷﺪهام‬
‫‪Tu dihatî hezkirin‬‬ ‫ﺗﻮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺷﺪهاي‬
‫‪Ew dihat şûştin‬‬ ‫او)ﻣﻮ‪ /.‬ﻣﺬ( ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫‪Em dihatin mêzekirin‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ /‬ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮده ﺷﺪهاﻳﻢ‬
‫‪Hûn dihatin veşartin‬‬ ‫ﺷﻤﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪهاﻳﺪ‬
‫‪Ew dihatin pîrozkirin‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﺒﺮﻳﻚ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫‪ .15 .4‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درﻣﻲآﻳﺪ از ﺗﺮﻛﻴﺐ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Ez ji aliyê te têm dîtin‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ دﻗﻴﻖ‪ :‬ﻣﻦ از ﻃﺮف ﺗﻮ دﻳﺪه ﺷﺪم‪.‬‬
‫‪Nîsk ji aliyê wî hatin kirîn.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ دﻗﻴﻖ‪ :‬ﻋﺪﺳﻬﺎ ﺗﻮﺳﻂ او ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Ew ji aliyê wan hatiye kuştin.‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ دﻗﻴﻖ‪ :‬او از ﻃﺮف ﺷﻤﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪par‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در واﻗﻊ ﻣﻌﻨﻲ از ﻃﺮف‪ /‬ﺗﻮﺳﻂ را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﻓﺮاﻧـﺴﻮي ﺑـﻪ‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺮدي ﻫﻤﻴﻦ‪:‬‬
‫‪ji alî – yê . . . va‬‬
‫‪bi dest-ê‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﺑﻼو« ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي زﻳﺮ را ﻣﻲآورد‪:‬‬
‫?‪Gelo tu di-zan-î ev kitêb ji alî-ye kê va hat-îye nivisên‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﮕﻮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 118‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪Heval-ê wî bi dest-ê polês-an hat kuştin.‬‬

‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬دوﺳﺖ او ﺑﻪدﺳﺖ ﭘﻠﻴﺴﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Ev xwarin-a xweş bi dest-ê dayik-a min hat-îye çê kerin.‬‬
‫ﻣﻌﻨﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﻏﺬاي ﺧﻮﺷﻤﺰه ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﺎدرم ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫درس ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ‬

‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬

‫‪ . 16 .1‬دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳﺴﺎن ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ در زﺑﺎن ﻛﺮدي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ وﺟـﻪ ﺷـﺮﻃﻲ‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎص داﺷﺖ زﻳﺮا ﮔﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ از آن ﺑـﺴﻴﺎر ﻛـﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬
‫وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ را ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑـ ـ )‪ (bi-‬ﻣـﻲﺳـﺎزﻧﺪ‪ .‬در ﻓﻌﻠﻬـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫‪ne-‬‬ ‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺬف ﻛﺮد‪ .‬ﻧﻔـﻲ وﺟـﻪ ﺷـﺮﻃﻲ ﺑـﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺑﻮدن‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
‫‪ez bim‬‬ ‫‪em bin‬‬ ‫‪ez nebim‬‬ ‫‪em nebin‬‬
‫‪tu bî‬‬ ‫‪hûn bin‬‬ ‫‪tu nebî‬‬ ‫‪hûn nebin‬‬

‫‪ew be‬‬ ‫‪ew bin‬‬ ‫‪ew nebe‬‬ ‫‪ew nebin‬‬

‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺷﺪن‬
‫‪ez bibim‬‬ ‫‪em bibin‬‬

‫‪tu bibî‬‬ ‫‪hûn bibin‬‬

‫‪ew bibe‬‬ ‫‪ew bibin‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ ﻓﻌﻞ ‪ bûyîn‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺪن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺣﺎﻟـﺖ ﻧﻔـﻲ ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﻓﻌﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻮدن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻻ آﻣﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 120‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬

‫‪ez bi kevim‬‬ ‫‪em bi kevin‬‬ ‫‪ez ne kevim em ne kevin‬‬
‫‪tu bi kevî‬‬ ‫‪hûn bi kevin‬‬ ‫‪tu ne kevî‬‬ ‫‪hûn ne kevin‬‬
‫‪ew bi keve‬‬ ‫‪ew bi kevin‬‬ ‫‪ew ne keve‬‬ ‫‪ew ne kevin‬‬
‫‪çêkirin‬‬ ‫ﺗﺪارك دﻳﺪن‪ /‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻛﺮدن‪ /‬اﻧﺠﺎم دادن‪ /‬ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
‫‪ez çêkim‬‬ ‫‪em çêkin‬‬ ‫‪ez çê ne kim em çê ne kin‬‬
‫‪tu çêkî‬‬ ‫‪hûn çêkin‬‬ ‫‪tu çê ne kî‬‬ ‫‪hûn çê ne kin‬‬
‫‪ew çêke‬‬ ‫‪ew çêkin‬‬ ‫‪ew çê ne ke ew çê ne kin‬‬

‫‪ .16 .2‬ﻛﺎرﺑﺮد وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻣﻌﻴﻦ‬

‫‪katin : ez dikarim bixwînim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‬
‫‪xwastin : te dixwast bikirî‬‬ ‫ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﺨﺮي‬
‫‪vîx : ew divê biçe‬‬ ‫او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮود‬

‫‪ku‬‬ ‫‪ .16 .3‬ﻛﺎرﺑﺮد وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي داراي ‪ . ku‬ﻛﻠﻤـﻪي‬

‫در ﻛﺮﻣﺎﻧﺠﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﮔﻮﻧﻪﮔﻮن دارد‪ .‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﺮاي‪ /‬ﺗﺎ‬
‫‪Ez çûm ku bi kirim.‬‬ ‫رﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻜﻨﻢ‪ /‬رﻓﺘﻢ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﻛﺮدن‪.‬‬
‫‪ ku‬در ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آنﻛﻪ‪ /‬ﺗﺎ ﻛﻪ‬
‫‪Min pirtûk kirî, ku tu bi xwînî.‬‬
‫ﻛﺘﺎب را ﺧﺮﻳﺪم ﺗﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ /‬ﻛﺘﺎب را ﺧﺮﻳﺪم ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ آنﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻲ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ gava ku :‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫‪Gava ku diya te bê, ji min re bêje.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺎدرت آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪.‬‬
‫‪ hema ku‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﻪﻣﺤﺾ آنﻛﻪ‬
‫درس ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪121 /‬‬

‫‪Hema ku berf bibare, hemû derê sar bibe.‬‬

‫ﺑﻪﻣﺤﺾ آنﻛﻪ ﺑﺮف ﺑﺒﺎرد‪ ،‬ﻫﻤﻪﺟﺎ ﺳﺮد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ heta ku‬ﺑﻪﻣﻌﻨﻲ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫‪Heta ku ez karbikim, perê minê hebe.‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﻜﻨﻢ‪ ،‬ﭘﻮل ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ دﻳﺪﻳﻢ ‪ ku‬ﻛﻠﻤﻪاي اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﮔﻮﻧﻪﮔـﻮن و اﺳـﺘﻌﻤﺎل‬

‫ﺑﺴﻴﺎر‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را ﻫﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓـﺖ و ﻫـﻢ در ﺗﺮﻛﻴـﺐ ﺑـﺎ‬
‫ﻛﻠﻤﺎت دﻳﮕﺮ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ‪ ku‬وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ‪ ku‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﺑﺮاي آنﻛﻪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﻪ‪ ،‬اﮔﺮ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن‪ ...‬در ﻣﻌﻨـﺎي‪:‬‬
‫ﻛﻪ‪ /‬ﺗﺎ ﻛﻪ‪ ،‬وﺟﻪ اﺧﺒﺎري اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﺑﺮاي آنﻛﻪ‪ /‬ﭼﻮن ﻛـﻪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪ku‬‬ ‫ﻛﻪ‬
‫‪Wî got ku birayê wî nexweşe.‬‬

‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮادرش ﻣﺮﻳﺾ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ku‬‬ ‫ﺗﺎ ﻛﻪ‪ /‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫‪Şivîn ku Pêrîxan dît, dilê wî ket wê.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ )ﺗﺎ ﻛﻪ( ﭼﻮﭘﺎن‪ ،‬ﭘﺮﻳﺨﺎن را دﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ او ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ku‬‬ ‫ﺗﺎ ﻛﻪ‪ /‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ‬
‫‪Ez hatim ku te bibînim.‬‬

‫آﻣﺪم ﺗﺎ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ /‬ﺑﻪﺧﺎﻃﺮ دﻳﺪن ﺗﻮ آﻣﺪم‪.‬‬

‫‪ku‬‬ ‫ﺑﺮاي آنﻛﻪ‬
‫‪Ez nîn dixwim ku têr bibim.‬‬
‫ﻧﺎن را ﻣﻲﺧﻮرم ﺑﺮاي آنﻛﻪ )ﺗﺎ ﻛﻪ( ﺳﻴﺮ ﺑﺸﻮم‪.‬‬
 ‫‪ / 122‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ .16 .4‬ﻛﺎرﺑﺮد ‪ ku‬ﺑﺎ ﻛﻠﻤﺎت دﻳﮕﺮ‬

‫ــ ﺑﺎ اﺷﻜﺎل زﻳﺮ وﺟﻪ اﺧﺒﺎري ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪ji ber ku‬‬ ‫ﭼﻮن‪ /‬ﭼﻮن ﻛﻪ‬
‫‪Ez nîn dixwim ji ber ku ez birçî me.‬‬
‫ﻧﺎن را ﻣﻲﺧﻮرم ﭼﻮن ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫‪dema ku‬‬ ‫در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ‬
‫‪Dema ku birayê min nexweş bû, doxtor hat male me.‬‬
‫در آن ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺑﺮادرم ﻧﺎﺧﻮش ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺰﺷﻚ ﻧﺰد )ﺧﺎﻧﻪي( ﻣﺎ آﻣﺪ‪.‬‬
‫‪berî ku‬‬ ‫ﭘﻴﺶ از آنﻛﻪ‬
‫‪Berî ku min taştê kir, min pirtûkek dixwand.‬‬

‫ﭘﻴﺶ از آنﻛﻪ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮرم‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻧﺪم‪.‬‬

‫‪piştî ku‬‬ ‫ﭘﺲ از آنﻛﻪ‬
‫‪Piştî ku doxtor çû, birayê min rabû ser xwe.‬‬

‫ﭘﺲ از آنﻛﻪ ﭘﺰﺷﻚ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮادرم ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫ــ ﺑﺎ اﺷﻜﺎل زﻳﺮ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪gava ku‬‬ ‫اﮔﺮ‪ /‬ﭼﻨﺎنﭼﻪ‬
‫!‪Gava ku diya te bê, ji min re bêje‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎدرت آﻣﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪:‬‬
‫!‪Gava ku diya te tê, ji min re bêje‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ )ﻣﻘﻄﻊ زﻣﺎﻧﻲ!( ﻣﺎدرت آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ!‬
‫‪hema ku‬‬ ‫ﺑﻪﻣﺤﺾ آنﻛﻪ‬
‫‪Hema ku ez bêm malê, eze ji te re telefon bikim.‬‬
‫ﺑﻪﻣﺤﺾ آنﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﻠﻔﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫درس ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪123 /‬‬

‫‪heta ku‬‬ ‫ﺗﺎ‪ /‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬

‫‪Heta ku hevalê min neyê male min, ez jî naçim mala wî.‬‬
‫ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ رﻓﻴﻘﻢ ﺧﺎﻧﻪي ﻣﻦ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي او ﻧﻤﻲروم‪.‬‬
‫‪heke ku‬‬ ‫ﭼﻨﺎنﭼﻪ‪ /‬اﮔﺮ‬
‫‪Heke ku ez herim Diyarbekirê, ezê ji te re bilûrekê bikirim.‬‬
‫ﭼﻨﺎنﭼﻪ ﺑﻪ دﻳﺎر ﺑﻜﺮ ﺑﺮوم‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻣﻲﺧﺮم )ﺧﻮاﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪ!(‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻬﺎي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬

‫‪» .1‬ﭘﺘﺮا وورﺗﺴﻞ« ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﻪ وﺟـﻪ اﻣـﺮي ﻧﮕـﺎه‬
‫ﻣﻲاﻧﺪازد و در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ bi-‬را ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻣﮕﺮ آنﻛﻪ ﺧﻮد ﻓﻌﻞ‬
‫داراي ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺿﻤﻴﺮ ﺑﺴﺎن ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺿﻤﻴﺮ در وﺟﻪ اﺧﺒـﺎري‬
‫ﻓﻌﻞ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻣﺜﺎﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲآورد ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪(ku) ez bifroşum‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪nefroşim‬‬ ‫)ﻛﻪ( ﻣﻦ ﺑﻔﺮوﺷﻢ‪ /‬ﻧﻔﺮوﺷﻢ‬
‫‪(ku) tu bifroşî‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪nefroşî‬‬ ‫)ﻛﻪ( ﺗﻮ ﺑﻔﺮوﺷﻲ‪ /‬ﻧﻔﺮوﺷﻲ‬
‫‪(ku) ew bifroşe‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪nefroşe‬‬ ‫)ﻛﻪ( او ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ /‬ﻧﻔﺮوﺷﺪ‬
‫‪(ku) em bifroşîn‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪nefroşin‬‬ ‫)ﻛﻪ( ﻣﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻴﻢ‪ /‬ﻧﻔﺮوﺷﻴﻢ‬
‫‪(ku) hûn bifroşîn‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪nefroşin‬‬ ‫)ﻛﻪ( ﺷﻤﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻴﺪ‪ /‬ﻧﻔﺮوﺷﻴﺪ‬
‫‪(ku) ew bifroşîn‬‬ ‫‪/‬‬ ‫‪nefroşin‬‬ ‫)ﻛﻪ( آﻧﺎن ﺑﻔﺮوﺷﻨﺪ‪ /‬ﻧﻔﺮوﺷﻨﺪ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ را ﺑﺮاي ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣـﻲﺑﺮﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز اﺗﻔﺎق ﻧﻴﻔﺘﺎدهاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ وﻗﻮع ﺑﭙﻴﻮﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل زﻣـﺎن‬
‫ﺣﺎل اﻟﺘﺰاﻣﻲ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪:‬‬
 ‫‪ / 124‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ku‬‬ ‫اﻟﻒ‪ .‬در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﭘﻴﺮو ﻳﺎ ﻓﺮﻋﻲ ﺧﺎﺻﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺻﺮف ﻓﻌﻞ داراي‬
‫ﺑﺎ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺮﻃﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪Qîameta piçûk ew e ku xêzana mirav bimire.‬‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زن ﻛﺴﻲ ﺑﻤﻴﺮد‪.‬‬
‫ب‪ .‬ﺑﻪﺻـﻮرت ﺑﻴـﺎن آرزو‪ ،‬ﺗﻤﺎﻳـﻞ ﻳـﺎ ﺧﻮاﺳـﺘﻦ ﻛـﺎري از ﻛـﺴﻲ )ﻧـﻮﻋﻲ‬
‫ﻓﺮاﺧﻮان ﻳﺎ اﻣﺮ(‪:‬‬
‫!‪ez bixwînim‬‬ ‫ﺑﮕﺬار ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ /‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‬
‫!‪ew were‬‬ ‫او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻳﻚ ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺮﻓﻬﺎي زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪﻛﺎر روﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ :‬اول ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺣﺮف ‪ ka‬ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫!‪ka ez befroşim‬‬ ‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻔﺮوﺷﻢ‪ /‬ﺑﮕﺬار ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻔﺮوﺷﻢ‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎي ‪ bila/ bira‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪:‬‬
‫!‪bila ew bifroşe‬‬ ‫او ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‬
‫پ‪ .‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻛﻤﻜﻲ‪:‬‬
‫ﻓﻌﻞ ‪ xwestin‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺧﻮاﺳﺘﻦ ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻲادﺑﺎﻧﻪ ﺑﻪﻛـﺎر‬
‫ﻧﻤﻲرود ﺑﻞ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي »ﻟﻄﻔﺎً« ﻧﻴﺰ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻴﻞ دارﻳﻢ‪ /‬دارﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪em dixwazin bimînin‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ )ﻣﻴﻞ دارﻳﻢ( ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‬
‫‪em dixwazim (ku) ew bimîne‬‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ )ﻣﻴﻞ دارﻳﻢ( ﻛﻪ او ﺑﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﻓﻌﻞ ‪ karin‬ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪ kanîn‬ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪﻣﻌﻨـﺎي ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛـﻪ ﺻـﺮف زﻣـﺎن ﺣﺎﺿـﺮ اﻳـﻦ ﻓﻌـﻞ داراي ﺷـﻜﻞ‬
‫ﻛﻮﺗﺎهﺷﺪهاي ﻫﻢ ﻫﺴﺖ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ kare‬ﻳﺎ ‪ kane‬ﺑﻪﺟـﺎي ﺷـﻜﻞ »‪ «dikare‬ﻳـﺎ‬
‫»‪ .«dikane‬ﻫﻤﻴﻦ وﺿﻊ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻌﻞ ‪ zanîn‬ﻫﻢ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ وﻳﮋﮔﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﻓﻌﻞ ﻳﻌﻨﻲ ‪ karin‬و ‪ zanîn‬را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻲﭘﻴﻮﻧﺪاﻧﺪ اﻳﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ دو ﺗﻨﻬﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫‪ ni‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ nikane/ nikare :‬و ‪. nizane‬‬
‫درس ﺷﺎﻧﺰدﻫﻢ ‪125 /‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪ez (di)karim te bibînim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻢ‬
‫‪em nikaain li vir biminin‬‬ ‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻤﺎﻧﻴﻢ‬

‫ﻓﻌﻞ ﺑﺎﻳـﺴﺘﻦ در ﻣﻌـﺮض ﻧﻮﺳـﺎﻧﻬﺎي ﻣﻨﻄﻘـﻪاي ﻗـﺮار دارد‪ .‬در اﺳـﺎس در‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﮔﻮﻧﻪاي ﻏﻴﺮﺷﺨﺼﻲ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي »ﻻزم اﺳﺖ« و در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
‫در ﻣﻌﻨﺎي »ﻣﺠﺎز ﻧﺒﻮدن« ﻳﺎ »ﻧﻴﺎز ﻧﺒﻮدن« ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در زﺑﺎن ﻣﻜﺘﻮب‬
‫ﺷﻜﻞ »‪ «divê‬ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺧﺎﺻﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺮزي ﺳﻮرﻳﻪ‪ /‬ﺗﺮﻛﻴـﻪ‪ /‬ﻋـﺮاق‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮﻣﻲآورد و ﺧﻮد را ﺟﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻌﻞ ﺑﻪ ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد ﻓﻌﻞ‬
‫‪ vin/‬رﺑﻂ دارد ﻛﻪ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻣﻌﻨـﺎي »ﺧﻮاﺳـﺘﻦ« ﺑـﻮده اﺳـﺖ و‬ ‫‪vîyan‬‬
‫اﻣﺮوز ﻫﻢ ﻫﻨﻮز در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪gerek‬‬ ‫ﺻﻮرﺗﻲ از ﺑﺎﻳﺴﺘﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ وامﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه از ﺗﺮﻛﻲ ﺑـﻪﺻـﻮرت‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺿﺮورت دارد رواج دارد ﻛﻪ ﻣﻨﻔﻲ آن ﻣﻲﺷﻮد‪. ne gerek e :‬‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ از آن وامﮔﺮﻓﺘﻪﺷﺪه از ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﻪﺻﻮرت ﻻزم = ‪. lazim‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ در ﻛﺮدي در ﺣﺎﻟـﺖ ﻣﺜﺒـﺖ و ﻣﻨﻔـﻲ ﺑـﺪﻳﻦﮔﻮﻧـﻪ ﺑـﻪﻛـﺎر ﻣـﻲرود‪:‬‬
‫‪. lazim e/ ne lazim e‬‬
‫‪(min) divê ez bixwinem‬‬ ‫ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ )ﻣﻌﻨﻲ دﻗﻴﻖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ )ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ( ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻧﻢ!(‬
‫‪gerek ez bixwînim‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‬
‫‪lazim e (ku) ez bixwînim‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺨﻮاﻧﻢ‬
‫‪ne gerek e tu xwariné çékî‬‬ ‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺗﻮ ﻏﺬا درﺳﺖ ﻛﻨﻲ‬
‫‪gerek ew iro nexebite‬‬
‫او اﺟﺎزه دارد‪ /‬ﺑﺎﻳﺪ اﻣﺮوز ﻛﺎر ﻧﻜﻨﺪ ]ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻣﺮوز ﻛﺎر ﻛﻨﺪ![‬
‫‪divê ez nefroşim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻧﻔﺮوﺷﻢ‪ /‬ﻣﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻔﺮوﺷﻢ‬
‫‪ne lazim e tu bifroşî‬‬ ‫ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺗﻮ ﺑﻔﺮوﺷﻲ‬
 ‫درس ﻫﻔﺪﻫﻢ‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪي اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬
‫زﻣﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪي اﻟﺘﺰاﻣﻲ را دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳﺴﺎن در ﺷﻤﺎر ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﺷﺮﻃﻲ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ را ﮔﺬﺷﺘﻪي اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﻳﻌﻨﻲ داراي اﮔـﺮ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲدوزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪) bi-‬ﺑـ ـ( ‪ +‬رﻳﺸﻪي ﻓﻌـﻞ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺼﺪري ‪ +‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻧﻔﻲ ‪ bi-‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ‪. ne-‬‬
‫از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻻزم و ﻣﺘﻌﺪي را ﻫﻢ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻓﻌﻠﻬﺎي داراي ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان ‪ bi-‬را اﻧﺪاﺧﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪي دﻳﮕﺮ اﻳﻦﻛﻪ دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳﺴﺎن ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎﺿﻲ اﻟﺘﺰاﻣﻲ را ﻋﻠـﻲاﻻﺻـﻮل‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ‪ ku‬ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ وﺟﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑـﻲ ‪ ku‬ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪﻛـﺎر ﺑـﺮد‬
‫ﺧﺎﺻﻪ در ﻣﺤﺎوره‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰﻛﻨﻨﺪهي اﻳﻦ وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ‬
‫»ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ« اﺳﺖ در ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ -a‬ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎﻣﻞ ﻓﻌـﻞ‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﺻﺮف در ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫اول ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-(a) ma‬‬ ‫‪-(a) na‬‬
‫دوم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-(y) ayî‬‬ ‫‪-(a) na‬‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-(y) a‬‬ ‫‪-(a) na‬‬
‫درس ﻫﻔﺪﻫﻢ ‪127 /‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦﻛﻪ رﻳﺸﻪي ﻓﻌﻞ ﺑﻪ ﺻﺎﻣﺖ ﻳـﺎ ﻣـﺼﻮت ﺧـﺘﻢ ﺷـﻮد در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ اﻓﻌﺎل ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑـ ـ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﺑﻼو« در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻣﻨﺘﻬـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺎﻣﺖ و ﻣﺼﻮت ﺟﺪول زﻳﺮ را ﺑﻪدﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ از ﺻﺎﻣﺖ‬ ‫ﭘﺲ از ﻣﺼﻮت‬
‫اول ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-ama‬‬ ‫‪-ma‬‬
‫دوم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-a/-yî‬‬ ‫‪-ya/ -yayî‬‬
‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-a/ aya‬‬ ‫‪-ya‬‬
‫ﺟﻤﻊ ﻣﺸﺘﺮك‬ ‫‪-ana‬‬ ‫‪-na/ -yana‬‬

‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻻزم‬

‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‬
‫‪ez biketama‬‬ ‫اﮔﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪ /‬اﮔﺮ ﻣﻲاﻓﺘﺎدم‬ ‫‪neketama‬‬
‫‪tu biketayi‬‬ ‫‪neketayî‬‬
‫‪ew biketa‬‬ ‫‪neketa‬‬

‫‪em biketana‬‬ ‫‪neketana‬‬

‫‪hûn biketana‬‬ ‫‪neketana‬‬
‫‪ew biketan‬‬ ‫‪neketana‬‬

‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫ﻧﻔﻲ‬
‫‪ez biçûma‬‬ ‫اﮔﺮ رﻓﺘﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪ /‬اﮔﺮ ﻣﻲرﻓﺘﻢ‬ ‫‪neçûma‬‬

‫‪tu biçûyayî‬‬ ‫‪neçûyayî‬‬

‫‪ew biçûya‬‬ ‫‪neçûya‬‬
‫‪em biçûna‬‬ ‫‪neçûna‬‬
‫‪hûn biçûna‬‬ ‫‪neçûna‬‬
‫‪ew biçûna‬‬ ‫‪neçûna‬‬
 ‫‪ / 128‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬ ‫ﻣﺘﻌﺪي ــ ﻧﻔﻲ‬

‫‪(ku) min bidî‬‬ ‫اﮔﺮ دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪ /‬اﮔﺮ ﻣﻲدﻳﺪم‬ ‫‪(ku) min nedîta‬‬
‫‪(ku) te bidîta‬‬ ‫‪(ku) te nedîta‬‬
‫‪(ku) wî/ wê bidîta‬‬ ‫‪...‬‬
‫‪(ku) me bidîta‬‬
‫‪(ku) we bidîta‬‬
‫‪(ku) wan bidîta‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻛﺎرﺑﺮد دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻧﻮع از اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﻪﺟﺰ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي داراي »اﮔﺮ«‪ ،‬وﻗﺘﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ »اﮔﺮ ﻓﻘﻂ« ﻛﻪ در ﻛﺮدي ‪ xwezî‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫!‪Xwezî ew bihata‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻣﻲآﻣﺪ‬
‫!‪Xwezî ew neçûna‬‬ ‫اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﻧﻤﻲرﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲِ ﺷﺪن‪ /‬ﺑﻮدن‬
‫‪ez bûma‬‬ ‫‪ez bibûma‬‬ ‫‪nînbûma‬‬

‫‪tu bûyayî‬‬ ‫‪tu bibûyayî‬‬ ‫‪nînbûyayî‬‬

‫‪ew bûya‬‬ ‫‪ew bibûya‬‬ ‫‪nînbûya‬‬
‫‪em bûna‬‬ ‫‪em bibûna‬‬ ‫‪nînbûna‬‬

‫‪hûn bûna‬‬ ‫‪hûn bibûna‬‬ ‫‪nînbûna‬‬

‫‪ew bûna‬‬ ‫‪ew bibûna‬‬ ‫‪nînbûna‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺗﺮﺟﻤﻪي ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺪنِ ﻓﻌﻞ ‪ bûyîn‬ﺑﻪ ﻓﺎرﺳـﻲ در ﺣﺎﻟﺘﻬـﺎي ﺷـﺮﻃﻲ‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻫﻢ ﻣﻌﻨﺎي ﺷـﺮﻃﻲ ﺑـﻮدن و ﺷـﺪن‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪﺟﺎي ﻫﻢ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫اﻳﻦ دو را ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻇﺮاﻓﺘﻬﺎي ﺳﺨﻦ و ادب ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻣﻌﻨـﺎ‬
‫ﺧﺎﺻﻪ در ﻓﺎرﺳﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد و در ﻛﺮدي ﻧﻴﺰ ﺑﻨـﺎ ﺑـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد و در ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫درس ﻫﻔﺪﻫﻢ ‪129 /‬‬

‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻇﺮاﻓﺘﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ داد‪ .‬در اﻳﻦﺟﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻜﺘﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲآورﻳﻢ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﺷﻪﻫﺎﻳﻲ از آن ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻌﻞ ‪ Bûn‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺑﻮدن و ﺷﺪن ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود و از ﻃﺮﻳـﻖ‬
‫ﺿﻤﻴﺮ ﺷﺨﺼﻲ و ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻣﻌﻨﺎ ﭘﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮاي ﺑﻮدن در ﺿﻤﺎﻳﺮ‪ tu . . . yi/ ez . . . im :‬و ﺟﺰ آن‪.‬‬
‫‪ez dibim‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻌﻨﺎي ﺷﺪن ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫…‪tu dibi‬‬

‫ﻳﺎدداﺷﺖ‪ :‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ زﻣﺎن آﻳﻨﺪه و اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻫﻢ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت را ﻣـﻲﺑﻴﻨـﻴﻢ‪.‬‬

‫در ﺑﺎﻻ ﺻﺮف دو ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻮدن و ﺷﺪن را ﺑﺮاي ﻓﻌﻞ واﺣﺪ ‪ bûyîn‬آوردﻳﻢ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫ﻓﻌﻞ در ﻣﻌﻨﺎي ﺑﻮدن ﻓﺎﻗﺪ ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ اﺳـﺖ و در ﻣﻌﻨـﺎي ﺷـﺪن داراي ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻮدن‬ ‫ﺷﺪن‬
‫‪ezê bim‬‬ ‫ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ ‪ /‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬ ‫‪bibim‬‬

‫‪tuê bî‬‬ ‫‪bebî‬‬

‫‪ewê be‬‬ ‫‪bibe‬‬
‫‪bin‬‬ ‫ﻫﺮﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﻤﻊ‬ ‫‪bibin‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ez'ê bibim‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫‪ez'ê bim‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ez'ê mamoste bim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬
‫‪ez'ê nexweş bim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﺎﺧﻮش ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬
‫‪ez'ê bibim mamoste‬‬ ‫اﻣﺎ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻌﻠﻢ ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ‬
‫‪ez'ê nexweş bibim‬‬ ‫ﻣﻦ ﻧﺎﺧﻮش ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ‬
‫در اﻳﻦﺟﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﻛﺮدي ﻫﻢ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎ ﻇﺮﻳﻒاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 130‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺣﺎل ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪي اﻟﺘﺰاﻣﻲ در ﻫﻤﻴﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ﻧﻤﺎﻳﺶ دادن ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎ‪:‬‬
‫‪Ez dwlemend bûma‬‬ ‫اﮔﺮ ﻏﻨﻲ )ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ( ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪Ez dwlemend bibuma‬‬ ‫اﮔﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪Ez mamosta bûma‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪Ez mamosta bibûma‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻌﻠﻢ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬
‫ب‪ .‬ﺑﺎز در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻓﻌﺎل ﻣﺘﻌﺪي )ﺑﺪون ﻣﻔﻌـﻮل( ]ﭘﻴـﺸﺘﺮ ﻓﻌـﻞ دﻳـﺪن را‬
‫آوردﻳﻢ![‬
‫‪girtin‬‬ ‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ‪ /‬ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ‬
‫‪min bigirta‬‬ ‫اﮔﺮ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‬ ‫‪min negirta‬‬

‫‪te bigirta‬‬ ‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‬ ‫‪te negirta‬‬

‫‪wî/ wê bigirta‬‬ ‫اﮔﺮ او ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫‪wî/ wê negirta‬‬
‫‪me bigirta‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﺎ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‬ ‫‪me negirta‬‬

‫‪we bigirta‬‬ ‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬ ‫‪we negirta‬‬

‫‪wan bigirta‬‬ ‫اﮔﺮ اﻳﺸﺎن ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬ ‫‪wan negirta‬‬

‫‪kirîn‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪن‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﺻﻴﻐﻪﻫﺎي ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻜﺴﺎن ﺻـﺮف‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﺻﺮف در ﺣﺎﻟﺖ ﻻزم‪ .‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻳﻚ ﻣﻮرد را ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪:‬‬
‫‪min bikiriya‬‬

‫ﺑﻘﻴﻪي ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎن ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎن در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻔﻲ‪:‬‬
‫‪min nekiriya‬‬
‫ﺻﺮف ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎ ﻣﻔﻌﻮل‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻫﺮ ﺿﻤﻴﺮ وﺿﻊ ﺧﺎص ﺧـﻮد‬
‫را دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﻌﻞ ‪ = dîtin‬دﻳﺪن اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
131 / ‫درس ﻫﻔﺪﻫﻢ‬

‫ﻣﺜﺒﺖ‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ‬
te ez bidîtama ‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺮا دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻲ‬ te ez nedîtama
min tu bidîtayî ‫اﮔﺮ ﻣﻦ ﺗﻮ را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬ min tu nedîtayî
min ew bidîta ‫ ﻣﺬ( را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬/.‫اﮔﺮ ﻣﻦ او)ﻣﻮ‬ min ew nedîta
te em bidîtana ‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺎ را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻲ‬ te em nedîtana
min hûn bidîtana ‫ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬min hûn nedîtana
min ew bidîtana ‫اﮔﺮ ﻣﻦ اﻳﺸﺎن را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬ min ew nedîtana

:‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‬
:‫در زﻳﺮ ﺻﺮف ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﻌﺎل و ﺑﺮﺧﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻬﺎي ﻓﻌﻠﻲ را ﻣﻲآورﻳﻢ‬
bîr ‫ ﺣﺎﻓﻈﻪ‬/‫ ﺧﺮد‬/‫ﻓﻜﺮ‬ bîrkirin ‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدن‬
ez bîra . . . dikim . . . ‫ﻣﻦ اﺷﺘﻴﺎق دارم ﺑﻪ‬ ez bîr dikim
ez bîra te dikim ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺷﺘﻴﺎق دارم‬ ez te bîr dikim
min bîra . . . kir ‫ اﺷﺘﻴﺎق دارم‬. . . ‫ﻣﻦ ﺑﻪ‬ min bîr kir

min bîra te kir ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺷﺘﻴﺎق داﺷﺘﻢ‬ min tu bîr kiriyî

ez bîra te nakim ‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺷﺘﻴﺎق ﻧﺪارم‬ ez te bîr nekiriyî
min bîra te nekiriye ‫ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺷﺘﻴﺎق ﻧﺪاﺷﺘﻢ‬tu te yî bîra min
naye bîra min
şewitandin ‫ آﺗﺶ زدن‬/‫ﭼﻴﺰي را ﺳﻮزاﻧﺪن‬ şewitîn ‫ درد ﻛﺸﻴﺪن‬/‫ﺳﻮﺧﺘﻦ‬
dişewitînim ez dişewitîm

dişewitînî tu dişewîtî
dişewitîne ew dişewitîne
dişewitînin ‫ﺟﻤﻊ ﻫﻤﻪ‬ dişewitînin

şewat (f) ‫ ﺷﻌﻠﻪ‬/‫ درد‬/‫آﺗﺶ‬

 ‫‪ / 132‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺎﺿﻲ ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ‪ -în‬ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦﮔﻮﻧـﻪ از‬

‫ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﺘﺠﻠﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪kirîn‬‬ ‫‪ (1‬ﺧﺮﻳﺪن‬
‫‪min kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪم‬ ‫‪me kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻳﻢ‬
‫‪te kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪي‬ ‫‪we kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻳﺪ‬
‫‪wî/ wê kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪ‬ ‫‪wan kirî‬‬ ‫ﺧﺮﻳﺪﻧﺪ‬
‫‪min anî . . .‬‬ ‫آوردم‬ ‫‪anîn‬‬ ‫آوردن‬
‫‪min çinî . . .‬‬ ‫دوﺧﺘﻢ‬ ‫‪çinîn‬‬ ‫دوﺧﺘﻦ‬

‫‪revîn‬‬ ‫‪ (2‬دوﻳﺪن‬
‫‪ez reviyam‬‬ ‫دوﻳﺪم‬ ‫‪em reviyan‬‬ ‫دوﻳﺪﻳﻢ‬
‫‪tu reviyayî‬‬ ‫دوﻳﺪي‬ ‫‪hûn reviyan‬‬ ‫دوﻳﺪﻳﺪ‬
‫‪ew reviya‬‬ ‫دوﻳﺪ‬ ‫‪ew reviyan‬‬ ‫دوﻳﺪﻧﺪ‬

‫‪kenîn‬‬ ‫‪ (3‬ﺧﻨﺪﻳﺪن‬
‫‪ez keniyam‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪم‬ ‫‪em keniyan‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪﻳﻢ‬
‫‪tu keniyayî‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪي‬ ‫‪hûn keniyan‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪﻳﺪ‬
‫‪ew keniya‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪ‬ ‫‪ew keniyan‬‬ ‫ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﺪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻌﻞ ‪ eşin‬در ﺳﻮم ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد و ﺟﻤﻊ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪êşîn‬‬ ‫درد آﻣﺪن‬
‫‪diêşe‬‬ ‫درد ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫‪êşiya‬‬ ‫درد ﻣﻲﻛﺮد‬
 ‫درس ﻫﮋدﻫﻢ‬

‫وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ‬

‫ﻻزم اﺳﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﺷـﺮﻃﻲ را ﻫﻤـﻪي دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳـﺴﺎن ﻳﻜـﺴﺎن‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ و از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ از ﻧﺎﺣﻴﻪاي ﺑـﻪ ﻧﺎﺣﻴـﻪي دﻳﮕـﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻓﺮق ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درآوردن ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛـﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ درآﻣﺪن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺘﺎﺑﻬـﺎي دﺳـﺘﻮر زﺑـﺎن‬
‫اﻳﻦ وﺟﻪ را ﺷﺮﻃﻲ ﺷﻤﺎره ﻳﻚ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺟﻪ را ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ‪ -ê‬ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ و از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي اﻳﻦ دو وﺟﻪ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ‪ -e‬اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ را از ﺳﺎﺧﺘﻦ زﻣﺎن آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬در ﺿﻤﺎﻳﺮ ﺷﺨﺼﻲ زﻳﺮ ﺳـﻪ ﻧـﺸﺎﻧﻪ‬
‫دارﻳﻢ ﻛﻪ از ﺗﺮﻛﻴﺐ آﻧﻬﺎ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
‫اول ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-ê bi . . . (a)ma‬‬ ‫‪-ê bi . . . (a)na‬‬

‫دوم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-ê bi . . . (y)ayi‬‬ ‫‪-ê bi . . . (a)na‬‬

‫ﺳﻮم ﺷﺨﺺ‬ ‫‪-ê bi . . . (y)a‬‬ ‫‪-ê bi . . . (a)na‬‬

 ‫‪ / 134‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪hatin‬‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫ﺻﺮف در ﺣﺎﻟﺖ ﻻزم‬

‫‪ezê bihatama‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ آﻣﺪه ﺑﻮدم‪ /‬ﺷﺎﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﻮدم‬ ‫‪emê bihatana‬‬
‫‪tuê bihatayî‬‬ ‫‪hûnê bihatana‬‬
‫‪ewê bihata‬‬ ‫‪ewê bihatana‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪» :‬ﭘﺘﺮا وورﺗﺴﻞ« ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ اﻳﻦ وﺟﻮه ﺷﺮﻃﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫دارﻧﺪ و ﮔﺎه ﻣﻌﻨﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ ﺷﺮﻃﻲ را ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درﻣﻲآورﻧﺪ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ‬
‫ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬او ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺨـﺸﻬﺎﻳﻲ از ﻛﺮﻣـﺎﻧﺠﻲزﺑﺎﻧـﺎن‬
‫در ﻣﺮز ﺗﺮﻛﻴﻪ‪ /‬ﺳﻮرﻳﻪ در ﻟﻬﺠﻪي ﺧﻮد از اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ ﺑﻮدن‪ /‬ﺷﺪن‬
‫ﺑﻮدن‬ ‫ﺷﺪن‬
‫‪ezê bûma‬‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ /‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻮده ﺑﻮدم‬ ‫‪ezê bibûma‬‬
‫‪tuê bûyayî‬‬ ‫‪tuê bibûyayî‬‬
‫‪ewê bûya‬‬ ‫‪ewê bibûya‬‬

‫‪emê bûna‬‬ ‫‪emê bibûna‬‬

‫‪hûnê bûna‬‬ ‫‪hûnê bibûna‬‬
‫‪ewê bûna‬‬ ‫‪ewê bibûna‬‬

‫‪dîtin‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺎ ﻓﻌﻞ دﻳﺪن‬

‫‪minê bidîta‬‬ ‫)ﺷﺎﻳﺪ( دﻳﺪه ﺑﻮدم‬
‫)‪tuê bidita (tuê bidita‬‬ ‫)ﺷﺎﻳﺪ( دﻳﺪه ﺑﻮدي‬
‫‪wiê/ wêê bidîta‬‬ ‫)ﺷﺎﻳﺪ( دﻳﺪه ﺑﻮد‬
‫‪meê bidita‬‬ ‫)ﺷﺎﻳﺪ( دﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫‪weê bidita‬‬ ‫)ﺷﺎﻳﺪ( دﻳﺪه ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫‪wanê bidita‬‬ ‫)ﺷﺎﻳﺪ( دﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫درس ﻫﮋدﻫﻢ ‪135 /‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ زﻣﺎن را ﻣﻲآورﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Ezê bihatama, lê hespê min ni li mal bû.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬اﻣﺎ اﺳﺒﻢ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪.‬‬
‫‪Ewê biçûya, lê bavê wî nehîşt.‬‬
‫ﭘﺪرش ﺑﻪ او اﺟﺎزه ﻧﺪاد وﮔﺮﻧﻪ او رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﺎ ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ اﻣﺮوز ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﺪرش ﺑﻪ او اﺟﺎزه ﻣﻲداد‪ ،‬ﻣﻲرﻓﺖ‪ =) .‬ﺑﺎﻳﺪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد(‬
‫‪Diya minê nan çêkira, lê ar tunebû.‬‬
‫ﻣﺎدرم ﻧﺎن ﻣﻲﭘﺨﺖ )ﭘﺨﺘﻪ ﺑﻮد(‪ ،‬اﻣﺎ آرد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﻔﻬﻮم اﻣﺮوز ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺎدرم آرد ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺎن ﭘﺨﺘﻪ ﺑﻮد!‬
‫‪Hecke tu bi hatayî, me dê xwarin bixwara.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻲآﻣﺪي )آﻣﺪه ﺑﻮدي(‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻴﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻏـﺬا ﺑﺨـﻮرﻳﻢ )= ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرﻳﻢ(‪.‬‬
‫‪Ku ew bimira, minê xanî jê bistanda.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻲﻣﺮد )ﻣﺮده ﺑﻮد(‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻦ‪ /‬ﺗﻮاﻧـﺴﺘﻪ ﺑـﻮدم ﺧﺎﻧـﻪي او را ﺑـﻪدﺳـﺖ‬
‫آورم‪ /‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ!‬
‫ﺑﻪ ﻓﺎرﺳﻲ اﻣﺮوز ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻲﻣﺮد‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪاش از آنِ ﻣﻦ ﻣﻲﺷﺪ!‬
‫ﻳﺎ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺧﺎﻧﻪاش را ﺑﻪدﺳﺖ آورم‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ‪ ku‬ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ زﻣﺎن ﺷﺮﻃﻲ ﺑﻪﻛـﺎر‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪاي دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ‪: ku‬‬
‫‪Ku te li min xista, minê li te xista.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺮا ﻣﻲزدي )زده ﺑﻮدي(‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﻮ را ﻣﻲزدم )زده ﺑﻮدم(‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺟﻤﻠﻪي ﭘﻴﺮو وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻧﺎﻛﺎﻣﻞ را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ و در‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﺻﻠﻲ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ را‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
 ‫‪ / 136‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪Tu li vir bûyayî, minê tu bidîtayî.‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﻮ آﻧﺠﺎ ﻣﻲﺑﻮدي‪ ،‬ﺗﻮ را دﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ آﻧﺠﺎ ﺑﻮدي‪ ،‬ﺗﻮ را ﻣﻲدﻳﺪم‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪي دﻳﮕﺮ‪:‬‬
‫‪Wî tiştek bigota, meê bibihîsta.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻴﺰي ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد )ﻣﻲﮔﻔﺖ(‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮدﻳﻢ )ﻣﻲﺷﻨﻴﺪﻳﻢ(‪.‬‬
‫‪Me tirî bikiriya, meê bixwara.‬‬
‫اﮔﺮ اﻧﮕﻮر ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮدﻳﻢ )ﻣﻲﺧﺮﻳﺪﻳﻢ(‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺧﻮرده ﺑﻮدﻳﻢ )ﻣﻲﺧﻮردﻳﻢ(‪.‬‬
‫‪Bavê min li bûya, emê biaxafiyana.‬‬

‫اﮔﺮ ﭘﺪرم اﻳﻦﺟﺎ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﮔﭗ زده ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪Ez dîsa zarok bûma, minê gelek tişt bi avakî din bikira.‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻛﻮدك ﺷﺪه ﺑﻮدم )ﻣﻲﺷﺪم(‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎري ﭼﻴﺰﻫـﺎ را ﺟـﻮري‬
‫دﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮدم )اﻧﺠﺎم ﻣﻲدادم(‪.‬‬
‫‪Unîversîtên we hebûna, weê jî bixwenda.‬‬
‫اﮔﺮ داﻧﺸﮕﺎه داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻳﺪ )ﻣـﻲداﺷـﺘﻴﺪ(‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﻫـﻢ درس ﺧﻮاﻧـﺪه ﺑﻮدﻳـﺪ‬
‫)درس ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ(‪.‬‬
‫ﺟﻤﻠﻪي ﻣﺮﻛﺐ‬
‫‪ .1‬ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﻪ ﺑﻪ اﺳـﻢ و آوردن ﺣـﺮف رﺑـﻂ »‪ «ku‬در آﻏـﺎز‬
‫ﺟﻤﻠﻪي ارﺟﺎعدﻫﻨﺪه ﻳﺎ ﺟﻤﻠﻪي ﭘﻴﺮو‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪي ﻣﺮﻛﺐ را ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪:‬‬
‫‪Mêrê ku min dît, mezin e.‬‬ ‫ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻣﻦ دﻳﺪهام‪ ،‬ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Keça ku hat, bedew nîn e.‬‬ ‫دﺧﺘﺮي ﻛﻪ آﻣﺪ‪،‬زﻳﺒﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻮﭼﻚاﻧﺪ‪Zarokên ku dilîzen, piçûk in..‬‬ ‫ﺑﭽﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫‪Hevalê ku hat, ji bajarê Amedê tê.‬‬ ‫دوﺳﺘﻲ ﻛﻪ آﻣﺪ‪ ،‬از ﺷﻬﺮ آﻣﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫درس ﻫﮋدﻫﻢ ‪137 /‬‬

‫‪Nama ku min xwend, gelekî dirêj bû.‬‬

‫ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر دراز ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪Nanên ku te kirîn, min xwarin.‬‬ ‫ﻧﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺧﺮﻳﺪهاي‪ ،‬ﺧﻮردم‪.‬‬
‫‪Ev keça ku te silav kir, cînara me ye.‬‬

‫اﻳﻦ دﺧﺘﺮي ﻛﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم دادهاي‪ ،‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪي ﻣﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪Ew xortê ku bavê wî ez nazdikim, dengbê jekê hêja ye.‬‬
‫آن ﭘﺴﺮي ﻛﻪ ﭘﺪرش را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻢ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﻨﺪهاي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Hespê mêrê ku hat, boz e.‬‬ ‫اﺳﺐ ﻣﺮدي ﻛﻪ آﻣﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪xwendevanên ku ji gundan tên, gelekî jîr in.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ از روﺳﺘﺎﻫﺎ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺷﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ .2‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺳﻢ را ﺑﺎ اﻓﺰودن ﺻﻔﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ ﻣﻠﻜﻲ ﻳﺎ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ‬
‫‪yên ku‬‬ ‫دﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪي ﭘﻴﺮو را ﺑـﺎ ‪ ، ya ku ، yê ku‬ﻳـﺎ‪:‬‬
‫ﻣﻲآﻏﺎزﻳﻢ‪:‬‬
‫‪Mêrê mezin yê ku min dît, çû bajer.‬‬
‫ﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ دﻳﺪهام‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺮ رﻓﺖ‪.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﺳﺖ‪Xûşka min ya ku hat, xwendevan e..‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺮم ﻛﻪ آﻣﺪ‪،‬‬
‫‪Zarokên jine yên ku dilîzin, ji gundî ne.‬‬
‫ﻓﺮزﻧﺪانِ زن ﻛﻪ ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Mamostên dibistana me yên ku malên wan tune ne, mêvanên me ne.‬‬

‫آﻣﻮزﮔﺎران ﻣﺪرﺳﻪ ﻣﺎ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﻬﻤﺎﻧﺎن ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Pirtûka mezin ya ku me xwend, gelekî kevin e.‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ‪:‬‬
‫‪Neviyê pîrikê yê ku digirî, pênc salî ye.‬‬
‫ﻧﻮهي زن ﭘﻴﺮ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﺮﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺞﺳﺎﻟﻪﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪ / 138‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪Neviyê pîrika ku sed salî ye, digirî.‬‬

‫ﻧﻮهي زنِ ﭘﻴﺮ ﻛﻪ ﺻﺪﺳﺎﻟﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Keçika gundê ku ez jê têm, hevala min e.‬‬
‫دﺧﺘﺮ روﺳﺘﺎ‪ ،‬از ﻫﻤﺎن روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲآﻳﻢ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Keçika gund ya ku hevala min e, bedew e.‬‬
‫دﺧﺘﺮ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﻔﺖ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ‪ /‬ﻋﺎﻟﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺻﻔﺖ را ﺻﻔﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺎ دو ﻧـﺸﺎﻧﻪ ﻳـﺎ‬
‫اﻓﺰودهي ﺗﺮ‪ /‬ﺗﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﻣﻄﻠﻖ دو ﺻﻔﺖ ﺗﻔﻀﻴﻠﻲ و ﻋﺎﻟﻲ را ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬در‬
‫ﻛﺮدي ﺑﺮاي ﺻﻔﺖ ﺗﻔﻀﻴﻠﻲ ﺗﺮ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺻﻔﺖ ﻣﻲاﻓﺰاﻳﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺻﻔﺖ ﻋﺎﻟﻲ را ﺑﺎ ‪ herî‬ﺑﺮاي ﻣﺬﻛﺮ و ‪ here‬ﺑﺮاي ﻣﺆﻧﺚ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ و اﻳﻦ‬
‫دو را ﭘﻴﺶ از ﺻﻔﺖ ﺑﻪﺻﻮرت ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﻴﻢ‪ .‬در ﻣـﻮاردي و در ﻣﻨـﺎﻃﻘﻲ‬
‫ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﺮﻳﻦ در ﭘﺎﻳﺎن ﺻﻔﺖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪baş‬‬ ‫‪baştir‬‬ ‫)‪herî/ here baş (baştirîn‬‬
‫ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫‪bedew‬‬ ‫‪bedewtir‬‬ ‫)‪herî/ here bedew (bedewtirîn‬‬
‫زﻳﺒﺎ‬ ‫زﻳﺒﺎﺗﺮ‬ ‫زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪jîr‬‬ ‫‪jîrtir‬‬ ‫)‪herî/ here jîr (jîrtirîn‬‬
‫ﻛﻮﺷﺎ‬ ‫ﻛﻮﺷﺎﺗﺮ‬ ‫ﻛﻮﺷﺎﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪çê‬‬ ‫‪çêtir‬‬ ‫)‪herî/ here çê (çêtirîn‬‬
‫ﺧﻮب‬ ‫ﺧﻮبﺗﺮ‬ ‫ﺧﻮبﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪zû‬‬ ‫‪zûtir‬‬ ‫)‪herî/ here zû (zûtirîn‬‬
‫ﺳﺮﻳﻊ‪ /‬ﺗﻨﺪ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮ‪ /‬ﺗﻨﺪﺗﺮ‬ ‫ﺳﺮﻳﻊﺗﺮﻳﻦ‪ /‬ﺗﻨﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫‪mezin‬‬ ‫‪mezintir‬‬ ‫)‪herî/ here mezin (mezintirin‬‬
‫ﺑﺰرگ‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮ‬ ‫ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ‬
‫درس ﻫﮋدﻫﻢ ‪139 /‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد در ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪Hespê min ji hespê çetir e.‬‬ ‫اﺳﺐ ﻣﻦ ﺧﻮبﺗﺮ از اﺳﺐ ﺗﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Lê hespê Xezalê yê herî zû ye.‬‬ ‫اﻣﺎ اﺳﺐ ﺧﺰال‪ ،‬ﺗﻨﺪﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Mala te mezin e.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪي ﺗﻮ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮ ‪Lê mala min ji mala te mezintir e.‬‬ ‫اﻣﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻦ ﺑﺰرگﺗﺮ اﺳﺖ از ﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪Mala Ahmad ya here mezin e.‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪي اﺣﻤﺪ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫درس ﻧﻮزدﻫﻢ‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻛﺎﻣﻞ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬

‫در اﻳﻦﺟﺎ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻞ در ﮔﻔﺘﺎر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﺷـﺮﻃﻲ داراي اﮔﺮ‬
‫ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮارد دﻳﮕﺮ رﻳﺸﻪي ﻓﻌﻞ را ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺻـﺎﻣﺖ ﺧـﺘﻢ‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﺷﻮد ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي آن ‪ -i‬اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﺣﺎﺿـﺮ ﻓﻌـﻞ‬
‫ﺻﺮف ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪hatin‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻻزم‪ :‬ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬آﻣﺪه ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪ez hat i bim‬‬ ‫‪em hat i bin‬‬
‫‪tu hat i bî‬‬ ‫‪hûn hat i bin‬‬
‫‪ew hat i be‬‬ ‫‪ew hat i bin‬‬
‫‪dîtin‬‬ ‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺪي‪ :‬ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪min dît i be‬‬ ‫‪me dît i be‬‬
‫‪te dît i be‬‬ ‫‪we dît i be‬‬
‫‪wî/ wê dît i be‬‬ ‫‪wan dît i be‬‬
‫‪çûyîn‬‬ ‫ﻻزم‪ :‬ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (..‬رﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪ez çû bim‬‬ ‫‪em çû bin‬‬
‫‪tu çû bî‬‬ ‫‪hûn çû bin‬‬
‫‪ew çû be‬‬ ‫‪ew çû bin‬‬
‫درس ﻧﻮزدﻫﻢ ‪141 /‬‬

‫‪kirîn‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺪي‪ :‬ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬ﺧﺮﻳﺪه ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪min kirî be‬‬ ‫‪me kirî be‬‬
‫‪te kirî be‬‬ ‫‪we kirî be‬‬
‫‪wî/ wê kirî be‬‬ ‫‪wan kirî be‬‬
‫‪bûyîn‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪ /‬ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪ez bû bim‬‬ ‫‪em bû bin‬‬
‫‪tu bû bî‬‬ ‫‪hûn bû bin‬‬
‫‪ew bû be‬‬ ‫‪ew bû bin‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮد اﻳﻦ وﺟﻪ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪:‬‬
‫‪Dibe ku min goti be, lê nayê bîra min.‬‬

‫اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪﻳﺎد ﻧﻤﻲآورم‪.‬‬

‫‪Min ev yek ne dît. Heke min dîti be, çaven min kor bin.‬‬
‫اﻳﻦ را ﻧﺪﻳﺪهام‪ .‬اﮔﺮ آن را دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﻛﻮر ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﻳﻦ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﺎﻣﻞ در ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﻤﻠﻪﻫـﺎي داراي اﮔـﺮ ﺑـﻪﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﻴﺎن ﻋﺎم را اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑـﻪﺻـﻮرت ﻧـﻮﻋﻲ ﮔﻔﺘـﺎر‬
‫راﻳﺞ در ﻣﺤﺎوره ﻳﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ ﺧﺎص را ﻣﺮاد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫!‪Kê silavek da be te, tu jî du silaven bide wî‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬دو ﺳﻼم ﺑﻪ او ﺑﺪه!‬
‫!‪Kê sîlek te xisti ke, tu jî du sîlan wî xe‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬دو ﺳﻴﻠﻲ ﺑﻪ او ﺑﺰن!‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺳﻪ ﮔﻮﻧﻪ وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘـﻪام‪ .‬ﻳﻜـﻲ‬
‫وﺟﻪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ اﺳﺖ؛ دﻳﮕﺮي وﺟﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪي اﻟﺘﺰاﻣﻲ اﺳﺖ و ﺳﻮﻣﻲ‬
‫وﺟﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪي ﻛﺎﻣﻞ اﻟﺘﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴـﺪوارم اﻳـﻦ ﺳـﻪ وﺟـﻪ درﺳـﺖ از ﻫـﻢ‬
‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي دﺳﺘﻮري ﻛﺮدي ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت روﺷﻦﻛﻨﻨﺪهي ﻛـﺎرﺑﺮدي‬
 ‫‪ / 142‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫و ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﻛﺎﻓﻲ دﺷﻮار ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺧﺎﺻﻪ ﻛـﻪ ﻛـﺎرﺑﺮد اﻳـﻦ ﺳـﻪ وﺟـﻪ در‬
‫ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺟﺐ ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ در ﻛﺎر دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳـﺴﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻪﺑﺴﺎ ﻋﺪم دﻗﺖ ﺑﻪﺑﺎر ﻣﻲﻧﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ‪ /‬ﭘﺴﻮﻧﺪ‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ در ﻛﺮدي ﻛﺎرﺑﺮدي وﺳﻴﻊ دارﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳﻲ‪ .‬ﭘـﺮداﺧﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻓﺮﺻﺖ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺧﺎﺻﻪ آنﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑﺎ ﻓﺎرﺳﻲ و‬
‫ﺗﺤﻮل اﻳﻦ دو زﺑﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺳـﻨﺠﻴﺪ‪ .‬در اﻳـﻦﺟـﺎ ﺑـﻪ اﺧﺘـﺼﺎر‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ و ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ را ﻣﻲآورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ ra‬ﺑﻪﻣﻌﻨﻲ ﺑﺮ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ‪ .‬اﻣﺎ‪:‬‬ ‫‪ra bûn‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن؛ و‬ ‫‪ra kirin‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬دراز ﻛﺸﻴﺪن؛ و‬ ‫‪ra ketin‬‬
‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﭘﻬﻦ ﺷﺪن‪ ،‬دراز ﻛﺸﻴﺪن؛‬ ‫‪ra xistin‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﺧﻮاﺑﻴﺪن؛‬ ‫‪ra zan‬‬

‫ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ‪ ،‬درﻧﮓ ﻛﺮدن؛‬ ‫‪rawestan‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ ra‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻌﺎرف در ﻣﻌﻨﺎي ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﺑﺎﻻ و‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ ve‬ﺑﺎ ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣـﻲرود ﻛـﻪ ﺗـﺼﻮر ﻧﻤـﻲﻛـﻨﻢ ﺑﺘـﻮان ﻫﻤـﻪي‬
‫ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آن را در ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ درآورد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪vebûn‬‬ ‫ﺑﺎز ﻛﺮدن‪ /‬ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻛﺮدن‬
‫‪vekirin‬‬ ‫ﺑﺎز ﻛﺮدنِ )ﭼﻴﺰي(‬
‫‪vemirandin‬‬ ‫ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮدن‬
‫‪vexwarin‬‬ ‫ﻧﻮﺷﻴﺪن‬
‫‪vexwendin‬‬ ‫دﻋﻮت ﻛﺮدن‪ /‬ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن‬
‫درس ﻧﻮزدﻫﻢ ‪143 /‬‬

‫‪vegerandin‬‬ ‫واﮔﺮداﻧﺪن‪ /‬ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن‪ /‬ﭼﺮﺧﻴﺪن‬

‫‪vedan‬‬ ‫ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ /‬ﻓﺮوﻛﺮدن‪ /‬زﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪن‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ der‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي »ﺑﻴﺮون« اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪derkirin‬‬ ‫ﺑﻴﺮون اﻧﺪاﺧﺘﻦ‬
‫‪derketin‬‬ ‫ﺑﻴﺮون آﻣﺪن‬
‫‪derxistin‬‬ ‫ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪن‪ /‬ﺑﻴﺮون ﻛﺮدن‬
‫‪deranîn‬‬ ‫ﺑﻴﺮون آوردن‬
‫‪derdan‬‬ ‫ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪن‪ /‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻴﺪن‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ da‬ﺑﻪﻃﻮر ﻣﺘﻌﺎرف در ﻣﻌﻨﺎي »ﭘﺎﻳﻴﻦ«‪» ،‬ﺑﻪﺳﻮي ﭘﺎﻳﻴﻦ« ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪dahatin‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن‬ ‫‪daketin‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ‬
‫‪dakirin‬‬ ‫ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن‬ ‫‪daxîstîn‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن‬
‫وﻟﻲ ‪ dagirtin‬ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي‪ :‬اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ‪ /‬ﭘ‪‬ﺮ ﻛﺮدن‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ hil‬ﮔﺎه ﺑﻪﻣﻌﻨﺎي ﺟﻬﺖ ﻳﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎﻻ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨـﺪ اﻣـﺎ ﺑـﺮﺧﻼف‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺧﻲ از دﺳﺘﻮرﻧﻮﻳﺴﺎن ﻫﻤﻴﺸﻪ در اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻋﻤﻞ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧـﻪﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﻠﻒ‪:‬‬
‫‪hil (h)atin‬‬ ‫ﺑﺮآﻣﺪن‪ /‬ﻃﻠﻮع ﻛﺮدن‬ ‫‪hilkirin‬‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن‪ /‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ‬
‫‪hilkişiyan‬‬ ‫ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ‬ ‫‪hilanin‬‬ ‫ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن‪ /‬روﻓﺘﻦ‬
‫‪hilgirtin‬‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ‬ ‫‪hilkişandin‬‬ ‫ﺑﺮﻛﺸﻴﺪن‪ /‬ﺑﺎﻻ آﻣﺪن‬
‫‪hildan‬‬ ‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدن‪ /‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫‪hilweşiyan‬‬ ‫درﻫﻢ رﻳﺨﺘﻦ‪ /‬درﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ‪ /‬ﻓﺮورﻳﺨﺘﻦ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ و ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي آن ﻣﻌﻨـﺎﻳﻲ واﺣـﺪ در‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه درﺳﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ‪ wer‬در ﻣﻌﻨﺎﻫﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
 ‫‪ / 144‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪wergirtin‬‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ‪ /‬ﭘﻮﺷﻴﺪن‬

‫‪wergerandin‬‬ ‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن‪ /‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺮدن‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻛﺮدي ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﻓﻌﻞ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ‪ kirin‬را ﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﺎ ﭘـﺎﻧﺰده‬
‫ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻌﺎﻧﻲ ﮔﻮﻧﻪﮔﻮن ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺴﺖ‪ .‬ﻳﺎ ﻓﻌﻞ ‪ ketin‬را ﺑﺎ ده ﭘﻴـﺸﻮﻧﺪ و اﻟﺒﺘـﻪ‬
‫ﻓﻌﻠﻬﺎي دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺎرﺳـﻲ و آﻟﻤـﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻏﻨﺎي ﻣﻌﻨﺎﻫﺎ و زﺑﺎن ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻓﻀﺎي زﻳﺎد در اﺧﺘﻴﺎر ﻧـﺪارم‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ در ﭼﺎﭘﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﻳﺎ در ﻣﻘﺎﻻﺗﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﭘﻴﺸﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﭙﺮدازم‪.‬‬
‫ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻲﭼﺴﺒﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺴﻮﻧﺪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺗﻌﻠـﻖ‪ ،‬ﺣﺮﻓـﻪ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﻐﻴﺮ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ درآورﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪van‬‬ ‫ﺣﺮﻓﻪﺳﺎز‬
‫‪mûzîk → mûzîkvan‬‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ /‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻴﺪان‬
‫‪xwendin → xwendekar‬‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪن‪ /‬داﻧﺸﺠﻮ‬
‫‪ga → gavan‬‬ ‫ﮔﺎو‪ /‬ﮔﺎوﭼﺮان‬
‫‪nêçîr → nêçîrvan‬‬ ‫ﺷﻜﺎر‪ /‬ﺷﻜﺎرﮔﺮ‬
‫‪balafîr → balafîrvan‬‬ ‫ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ /‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎﺑﺮ )ﺧﻠﺒﺎن(‬

‫‪-î‬‬ ‫ﺗﻌﻠﻖ‬
‫‪nêçîrvanî‬‬ ‫ﺷﻜﺎرﮔﻴﺮي‬ ‫‪nezanî‬‬ ‫ﻧﺎداﻧﻲ‬
‫‪bajarî‬‬ ‫ﺷﻬﺮي‬ ‫‪gundî‬‬ ‫روﺳﺘﺎﻳﻲ‬
‫‪Kurdî‬‬ ‫ﻛﺮدي‬ ‫‪Almânî‬‬ ‫آﻟﻤﺎﻧﻲ‬
‫‪Fransî‬‬ ‫ﻓﺮاﻧﺴﻮي‬

‫‪-îm‬‬
‫‪zîvîn‬‬ ‫ﻧﻘﺮهاي‬ ‫‪zêrîn‬‬ ‫ﻃﻼﻳﻲ‪ /‬زرﻳﻦ‬
‫درس ﻧﻮزدﻫﻢ ‪145 /‬‬

‫‪-ik‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺗﺼﻐﻴﺮ‬

‫‪jinik‬‬ ‫زﻧﻚ‬ ‫‪merik‬‬ ‫ﻣﺮدك‬
‫‪kurik‬‬ ‫ﭘﺴﺮك‬ ‫‪keçik‬‬ ‫دﺧﺘﺮك‬
‫‪malik‬‬ ‫ﺧﺎﻧﭽﻪ‬

‫‪-(k)ok‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺗﺤﻘﻴﺮ‪ /‬ﺧُﺮدﻧﮕﺮي‬

‫‪jin → jinkok‬‬ ‫زﻧﻜﻪ‬ ‫‪mêr → mêrkok‬‬ ‫ﻣﺮدﻛﻪ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻓﺎرﺳﻲ ﺧﻮد ﺣﺮف ك ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺴﻮﻧﺪ در ﻫﻤﺎن ﺣـﺎل ﻧـﺸﺎﻧﻪي‬
‫ﻣﺼﻐﺮﺳﺎزي و ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﺎﻳﺪ دﻗـﺖ ﺷـﻮد‪ .‬ﻛـﺮدي اﻳـﻦ دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ را ﺑﻬﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪﮔﺬاري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪keç → keçkok‬‬ ‫دﺧﺘﺮ‬ ‫‪hesp → hespok‬‬ ‫اﺳﺐ‬
‫‪mal → malkok‬‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫‪şer → şêrkok‬‬ ‫ﺷﻴﺮ‬
 ‫درس ﺑﻴﺴﺘﻢ‬

‫آﻳﻨﺪه در آﻳﻨﺪه‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را در اﺻﻄﻼح دﺳﺘﻮري آﻳﻨﺪهي ‪ 2‬ﻳﺎ آﻳﻨﺪه در آﻳﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ اﺷﺎره دارد ﻛﻪ در آﻳﻨﺪه ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻳﺎ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ وﺟﻪ از آﻳﻨﺪه ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻓﺎﻋﻞ‪ ،‬ﺣﺮف‬
‫‪ -ê‬اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ رﻳﺸﻪي ﻛﻠﻤﻪ را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ رﻳﺸﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺻﺎﻣﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي آن ‪ -i‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒـﺎل‬
‫آن وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻌﻞ ‪ bûyîn‬ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎل‪:‬‬

‫‪hatin‬‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬آﻣﺪه ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬

‫‪ezê hat i bim‬‬ ‫‪emê hat i bin‬‬

‫‪tuê hat i bî‬‬ ‫‪hûnê hat i bin‬‬

‫‪ewê hat i be‬‬ ‫‪ewê hat i bin‬‬

‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬ ‫ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬دﻳﺪه ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬

‫‪minê dît i be‬‬ ‫‪meê dît i be‬‬
‫‪teê dît i be‬‬ ‫‪weê dît i be‬‬
‫‪wîê/ wêê dît i be‬‬ ‫‪wanê dît i be‬‬
‫درس ﺑﻴﺴﺘﻢ ‪147 /‬‬

‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬ ‫ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (..‬رﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬

‫‪ezê çû bim‬‬ ‫‪emê çû bin‬‬
‫‪tuê çû bî‬‬ ‫‪hûnê çû bin‬‬
‫‪ewê çû be‬‬ ‫‪ewê çû bin‬‬

‫‪dayîn‬‬ ‫دادن‬ ‫ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬داده ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‬

‫‪minê da be‬‬ ‫‪meê da be‬‬
‫‪teê da be‬‬ ‫‪weê da be‬‬
‫‪wîê/ wêê da be‬‬ ‫‪wanê da be‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪي اﺳﺘﻌﻤﺎل‪:‬‬
‫‪Heta tu Hewlê çêkî, ezê hatibim.‬‬
‫ﺗﺎ ﺗﻮ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ را آﻣﺎده ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻦ آﻣﺪه ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫]در زﺑﺎن ﻣﺤﺎورهي ﻓﺎرﺳﻲ اﻣﺮوز ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺗﺎ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ آﻣﺎده ﺷﻮد‪ ،‬رﺳﻴﺪهام[‪.‬‬
‫‪Heta êvarê wîê pezên xwe froti bin.‬‬
‫ﺗﺎ ﻏﺮوب ﮔﻮﺳﻔﻨﺪﻫﺎﻳﺶ را ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﺎر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻳﺎ ﻣﻄﻠﺒﻲ را ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻘﻞ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ /‬ﮔﻔﺘﺎر ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑـﻪﻛـﺎر ﻣـﻲﺑـﺮﻳﻢ‪ .‬در ﻛـﺮدي ﺑـﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ اﻳﻦ وﺟﻪ ﺻﺮف ﻓﻌﻞ را در زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن وﺟﻪ اﺧﺒﺎري ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ از اﻳﻦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻫﻤﻪي زﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪Ew dibêje, ku Beko te'.‬‬ ‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Ew dibêje, ku Bekoê bê.‬‬ ‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ ﺑﻜﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Ew dibêje, ku Beko hat.‬‬ ‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Ew dibêje, ku Beko hatiye.‬‬

‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ /‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ]ﺑﺎﻳﺪ[ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪ / 148‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در اﻳﻦ دو ﻣﻮرد آﺧﺮ ﻛـﺮدي ﻇﺮاﻓﺘﻬﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎ را ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪ‬
‫اﻣﺎ ﺗﺮدﻳﺪ دارم در ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﺪ ﭘـﻴﺶ رﻓـﺖ ﻣﮕـﺮ آنﻛـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﮔﻔﺘﺎر را ﻋﻮض ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪Ew dibêje, ku Beko dihat.‬‬

‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ در ﻣﻴﺎﻧﻪي راه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫]ﻳﺎ‪ :‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ]ﺑﺎﻳﺪ[ در ﻣﻴﺎﻧﻪي راه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ[‬
‫‪Ew dibêje, ku Beko hati bû.‬‬ ‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ]ﺑﺎﻳﺪ[ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Wî got, ku Beko tê.‬‬ ‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Wî got, ku Bekoê bê.‬‬ ‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻜﻮ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Wî got, ku Beko hat.‬‬ ‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Wî got, ku Beko hatiye.‬‬ ‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ]ﺑﺎﻳﺪ[ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Wî got, ku Beko dihat.‬‬ ‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ]ﺑﺎﻳﺪ[ در راه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Wî got, ku Beko hati bû.‬‬

‫او ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺑﻜﻮ ]ﺑﺎﻳﺪ[ ]ﻣﺤﺘﻤﻞ اﺳﺖ[ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺗﻤﺮﻳﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ را ﻣﻲآورﻳﻢ‬

‫و زﻳﺮ ﻫﺮ ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬آن را ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪:‬‬
‫»‪1. Cano dibêje «Apê min nexweşe.‬‬
‫‪Cano dibêje, ku apê wî nexweşe.‬‬
‫‪2. Zelalê digot: Meta minê biçe welêt.‬‬

‫‪Zelalê digot, ku meta weê biçe welêt.‬‬

‫»‪3. Nerman dibêje: «Ku ez mezin bim, ezê bixwînim.‬‬
‫‪Nerman dibêje, ku ew mezin be, ewê bixwîne.‬‬
‫درس ﺑﻴﺴﺘﻢ ‪149 /‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺑﺮاي ﺗﺮﺟﻤﻪ‪:‬‬

‫‪ .1‬وﻗﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺷﻮم‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي زﻳﺒﺎ ﻣﻲﺳﺎزم )ﺧﻮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ(‪.‬‬
‫‪Ku ez mezin dibim, ezê xanîne bedew çêbikim.‬‬
‫‪ .2‬اﮔﺮ آﻣﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺗﻮ را دﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫‪Ku ez bihatama, minê tu bidîtayî.‬‬
‫‪ .3‬اﮔﺮ ﭘﺪرم ﻣﺮا دﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪Bavê min ez, bidîtama hêrsa wîê gelekî bihata.‬‬
‫‪ .4‬ﺗﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﺎي‪ ،‬ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ ﻏﺬا را آﻣﺎده ﻛﺮدهام‪.‬‬
‫‪Heta tu bêyî minê zûve nan çêkiri be.‬‬
‫‪ . 5‬ﺗﺎ ﺗﻮ ﻏﺬا را ﺧﻮرده ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻋﺼﺮ اﺳﺖ )ﻋﺼﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد!(‬
‫‪Heta teê nan xwaribe, wê êvar be.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬در ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﺤﺎورهاي اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ زﻣﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻳﺎ زﻣﺎﻧﻬﺎي آﻳﻨﺪه در ﮔﺬﺷـﺘﻪ‬
‫ﻳﺎ ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺮﻃﻲ را ﺣﺘﻲ در ﺳﻄﻮح داﻧﺶآﻣﻮﺧﺘﮕـﺎن ﺳـﻄﺢ ﺑـﺎﻻ‪،‬‬
‫ﺑﻪﻛﺎر ﻧﻤﻲﺑﺮﻳﻢ ﻳﺎ ﺑﻪﻧﺪرت ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﻫﻤـﻮاره در ﻧﮕـﺎرش‬
‫اﻣﻜﺎن ﺑﻪﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺧﺎﺻﻪ در داﺳﺘﺎنﻧﻮﻳﺴﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮرد را در ﻓﺎرﺳﻲ ﻣﺤﺎورهاي ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺗﺎ ﺗﻮ ﻏـﺬا را ﺑﺨـﻮري‪ ،‬ﻋـﺼﺮ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲاﻻﺻﻮل ﻓﺎرﺳﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﺎدهﺳﺎزي زﻣﺎﻧﻬﺎ دارد‪ .‬ﺷـﺎﻳﺪ اﻳـﻦ‬
‫را ﺑﺘﻮان ﻳﻜـﻲ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬـﺎي اﻳـﻦ زﺑـﺎن داﻧـﺴﺖ ﻛـﻪ در ﻗﻴـﺎس ﺑـﺎ زﺑﺎﻧﻬـﺎي‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﭼﻮن ﻛﺮدي و ﭘﺸﺘﻮ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺧﻮد را راﺣﺖ رواج دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ . 6‬ﻫﺮﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻳﻚ ﭼﺎي داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻗﻬﻮه ﺑﻪ او ﺑﺪه!‬
‫‪Kê çayek da be te, tu jî qehwekê bide wî.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻳﻜﻲ دو ﻧﻜﺘﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪي ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬

‫‪ .1‬ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ‬
‫‪-i‬‬ ‫اﮔﺮ رﻳﺸﻪي ﻓﻌﻞ را ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﺻﺎﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﻪ آﺧﺮ آن ﺣﺮف‬
 ‫ ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬/ 150

:‫ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﻣﻲآﻳﻨﺪ‬bûyîn ‫ ﺳﭙﺲ ﺷﻜﻠﻬﺎي زﻳﺮ از ﺻﺮف ﻓﻌﻞ‬.‫اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‬

bûyîn
‫ﻣﻔﺮد‬ ‫ﺟﻤﻊ‬
bûma bûna
bûyayî bûna
bûya bûna
:‫ﺣﺎل ﻓﻌﻞ آﻣﺪن را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‬
hatin ‫( آﻣﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬...‫ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‬
ez hat i bûma em hat i bûna
tu hat i bûyayî hûn hat i bûna

ew hat i bûya ew hat i bûna

dîtin ‫( دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬...‫ ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‬:‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﻌﻞ دﻳﺪن‬

min dît i bûya me dît i bûya

te dît i bûya we dît i bûya

wî/ wê dît i bûya wan dît i bûya

çûyîn ‫( رﻓﺘﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬..‫ ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‬:‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻓﻌﻞ رﻓﺘﻦ‬

ez çû bûma em çû bûma
tu çû bûyayî hûn çû bûma
ew çû bûya ew çû bûma

kirîn ‫( ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬...‫ ﻛﻪ ﻣﻦ )ﺗﻮ‬:‫ﻧﻤﻮﻧﻪي ﻓﻌﻞ ﺧﺮﻳﺪن‬

min kirî bûya me kirî bûya
te kirî bûya we kirî bûya
wî/ wê kirî bûya wan kirî bûya
‫درس ﺑﻴﺴﺘﻢ ‪151 /‬‬

‫ﻛﺎرﺑﺮد‪:‬‬
‫!‪Xazil min ew dîti bûya‬‬ ‫آرزو ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ او را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫‪Xazil min ji xwe re ew şal kirî bûya.‬‬
‫آرزو ﻣﻲﻛﺮدم آن ﺷﻠﻮار را ﺧﺮﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫‪Xazil pîrka min ne miribûya.‬‬
‫آرزو ﻣﻲﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﻢ ﻧﻤﺮده ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪Ku bavê me jêhatî bûya, perên meê hebûna.‬‬
‫اﮔﺮ ﭘﺪرﻣﺎن ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬

‫‪» .2‬ﭘﺘﺮا وورﺗﺴﻞ« ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻮهي ﻧﮕﺎرش »ﺑﺪرﺧﺎن« و »ﻛـﻮردو« در‬

‫ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻓﻌﻞ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪﻧﻈﺮ او‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي ﻧﮕﺎرش‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ در زﺑﺎن ﻣﺤﺎوره ﺑـﻪ )‪-ba (biwa/ bûya‬‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در زﺑﺎن ادﺑﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺎزﺗـﺎب ﭘﻴـﺪا ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ رو او‬
‫ﺗﻤﺎﻳﻞ دارد از ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﺳﺎدهﺷﺪه ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ‪ .‬او دو ﺣﺎﻟﺖ ﻻزم و ﻣﺘﻌﺪي را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲآورد‪:‬‬

‫‪ketin‬‬ ‫اﻓﺘﺎدن‬ ‫ﻻزم‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ اﻓﺘﺎده ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪(ku) ez keti bama‬‬
‫‪(ku) tu keti baya‬‬
‫‪(ku) ew keti ba‬‬
‫‪(ku) ez neketi bama‬‬
‫‪...‬‬
‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬
‫‪(ku) min dîti ba‬‬
‫‪(ku) te dîti ba‬‬
‫‪(ku) wî/ wê dîti ba‬‬
‫‪(ku) em keti bana‬‬
‫‪(ku) hûn keti bana‬‬
‫‪(ku) ew keti bana‬‬
‫ﻧﻔﻲ ﻻزم‬
‫‪(ku) tu neketi baya‬‬
‫ﻣﺘﻌﺪي‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬
‫‪(ku) me dîti ba‬‬
‫‪(ku) we dîti ba‬‬
‫‪(ku) wan dîti ba‬‬
 ‫‪ / 152‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﻧﻔﻲ ﻣﺘﻌﺪي‬
‫‪(ku) min nedîti ba‬‬ ‫‪(ku) tu nedîti ba‬‬
‫‪...‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﻳﻦ ﺿﺒﻂ را ﻫﻢ آوردم ﺗﺎ ﺣـﺪاﻗﻞ دو ﻧـﻮع ﺿـﺒﻂ از اﻳـﻦ ﻧـﻮع از‬
‫اﻟﺘﺰاﻣﻲ را ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﻢ‪.‬‬
 ‫درس ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ‬

‫ﺷﺮﻃﻲ دو‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺷﺮﻃﻲ اﻏﻠﺐ در ﺟﻤﻠﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﭘـﺲ از ﺟﻤﻠـﻪﻫـﺎي‬
‫»اﮔﺮ« در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺷﺮﻃﻲ دو ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷـﺘﻪي ﺑﻌﻴـﺪ اﻟﺘﺰاﻣـﻲ در ﻛﺘﺎﺑﻬـﺎ و ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺿﺒﻄﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دارد‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر روال »ﺑﺎرﻧﺎس‪ /‬ﺳﺎﻟﺰر« را ﻣﻲآورم و‬
‫ﺑﻌﺪ روال ﺿﺒﻂ »ﭘﺘﺮا وورﺗﺴﻞ« را‪.‬‬
‫‪ .1‬در ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﻪ ﻓﺎﻋﻞ ﺟﻤﻠـﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪي ‪ -ê‬اﻟﺤـﺎق ﻣـﻲﺷـﻮد و ﺳـﭙﺲ‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ .‬در ﻫـﺮدو ﻣـﻮرد ﻫـﺮدو ﻛﺘـﺎب ﭘﺎﻳﺎﻧـﻪي‬
‫ﻓﺎﻋﻠﻲ ‪ -ê‬را ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ .‬در ﻫﺮدو ﻣـﻮرد ﻫـﺮدو ﻛﺘـﺎب ﺻـﺮف ﻓﻌـﻞ را در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﻣﻲﭘﺬﻳﺮﻧﺪ ﻓﻘﻂ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎﻳﺸﺎن در ﻫﻤﺎن ﺿﺒﻂ ﺷﻜﻞ ﻣﺎﺿـﻲ ﺑﻌﻴـﺪ‬
‫اﻟﺘﺰاﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در درس ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺑﻪﺻﻮرت ﺗﺒﺼﺮه ﺗﻮﺟﻪ دادﻳﻢ‪.‬‬

‫‪hatin‬‬ ‫آﻣﺪن‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬آﻣﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪ezê hati bûma‬‬ ‫‪emê hati bûna‬‬
‫‪tuê hati bûyayî‬‬ ‫‪hûnê hati bûna‬‬
‫‪ewê hati bûya‬‬ ‫‪ewê hati bûna‬‬
 ‫‪ / 154‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪dîtin‬‬ ‫دﻳﺪن‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪minê dîti bûya‬‬ ‫‪meê dîti bûya‬‬
‫‪teê dîti bûya‬‬ ‫‪weê dîti bûya‬‬
‫‪wîê/ wêê dîti bûya‬‬ ‫‪wanê dîti bûya‬‬

‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (..‬رﻓﺘﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪ezê çû bûma‬‬ ‫‪emê çû bûna‬‬
‫‪tuê çû bûma‬‬ ‫‪hûnê çû bûna‬‬

‫‪ewê çû bûya‬‬ ‫‪ewê çû bûna‬‬

‫‪dayîn‬‬ ‫دادن‬ ‫اﮔﺮ ﻣﻦ )ﺗﻮ‪ (...‬داده ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‬

‫‪minê da bûya‬‬ ‫‪meê da bûye‬‬

‫‪teê da bûya‬‬ ‫‪weê da bûya‬‬

‫‪wîê/ wêê da bûy‬‬ ‫‪wanê da bûya‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ آﻣﺪ وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ دو در ﺟﻤﻠـﻪﻫـﺎي داراي اﮔـﺮ ﻧﻴـﺰ‬

‫ﺑﻪﻛﺎر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻤﻠﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ و ﻏﻴﺮﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﻜﺮار را ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻠﻪي اﮔﺮ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ اﺳـﺖ‬
‫و ﺟﻤﻠﻪي اﺻﻠﻲ ﺑﻪﺻﻮرت ﺷﺮﻃﻲ دو‪ .‬دو ﻣﺜﺎل‪:‬‬
‫‪Ez hati bûma, minê ew dîti bûya.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻦ آﻣﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬او را دﻳﺪه ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻓﺎرﺳﻲ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ﺑﻴﺎن را ﺑﻪﻛﺎر ﻧﻤﻲﺑـﺮﻳﻢ‪ .‬ﺑـﻪﻃـﻮر‬
‫ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ آﻣﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬او را دﻳـﺪه ﺑـﻮدم؛ ﻳـﺎ ﺷـﻜﻠﻲ دﻳﮕـﺮ از‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻮع ﻛﻼم را‪.‬‬
‫‪Tu çû bûyayî malê, teê man û penêr xwari bûya.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻧﺎن و ﭘﻨﻴﺮ ﺧﻮرده ﺑﻮده ﺑﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫درس ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ ‪155 /‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎي ﻣﺘﻌﺎرف آن ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ رﻓﺘﻪ ﻣـﻲﺑـﻮدي‪ ،‬ﻧـﺎن و‬

‫ﭘﻨﻴﺮ ﺧﻮرده ﻣﻲﺑﻮدي‪ .‬ﮔﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺷـﺮﻃﻲ را ﻣـﻲآورم ﺗـﺎ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرم ﻣﻔﻬﻮم ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً اﻳﻦ ﻧﻮع از ﺷﺮﻃﻲ ﺑﻪ اﺿﺎﻓﻪي وﺟﻪ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣـﻲ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺧـﺎص دارد و در اﻳـﻦ ﻧـﻮع از ﻛـﺎرﺑﺮد ﺧـﺎص ﻫـﻢ ﻣﻨﻈـﻮر ﮔﻮﻳﻨـﺪه‪/‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» .2‬ﭘﺘﺮا وورﺗﺴﻞ« در ﺻـﺮف اﻓﻌـﺎل اﻳـﻦ وﺟـﻪ ﺷـﺮﻃﻲ ﺿـﺒﻂ ﻣﺘﻔـﺎوت‬
‫ﻣﻲآورد ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ‪ bûma‬را ‪ bama‬ﺿﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻘﻴـﻪ ﻣـﻮارد را ﻃﺒـﻖ‬
‫ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺤﻮ ﺿﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻣﻌﻨﻲ ﺗﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﺿـﺒﻂ‬
‫ﺑﺎﻻ ﻗﺎﺋﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬او ﻫﻢ دو ﮔﻮﻧﻪي ﻻزم و ﻣﺘﻌﺪي از اﻓﻌﺎل را در اﻳـﻦ وﺟـﻪ‬
‫ﺷﺮﻃﻲ دو ﺿﺒﻂ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺤﻮ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌـﺪي ‪ bûya‬را‬
‫‪minê ditba‬‬ ‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﻪ ‪ ba‬؛ ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫‪mînê dîti bûya‬‬ ‫ﺑﻪﺟﺎي‬

‫‪ketin‬‬ ‫ﺻﺮف ﻓﻌﻞ اﻓﺘﺎدن را ﺑﻪ اﻳﻦﮔﻮﻧﻪ ﻣﻲآورد‬

‫‪ez'ê ketibama‬‬ ‫‪em'ê ketibana‬‬
‫‪tu'ê ketibaya‬‬ ‫‪hûn'ê ketibana‬‬
‫‪ew'ê ketiba‬‬ ‫‪ew'ê ketibana‬‬

‫ﻓﻌﻞ ﻣﺘﻌﺪي دﻳﺪن ‪ dîtin‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬

‫‪min'ê dîtiba‬‬
‫‪te dê dîtiba‬‬
‫‪wî de dîtiba‬‬
‫و ﺑﻘﻴﻪ ﺣﺎﻻت ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺎن‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺣﺎﻻ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲآورم ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻣﻌﺎدلﺳـﺎزي ﻣﺘﻌـﺎرف ﺑـﺮاي‬

‫ﻧﺸﺎن دادن ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ و وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ دو‪.‬‬
 ‫‪ / 156‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﻣﻮرد ‪ :1‬وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺎﺿﻲ اﻟﺘﺰاﻣﻲ ‪ +‬وﺟﻪ‬

‫ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ‪.‬‬
‫ﻣﻮرد ‪ :2‬وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ دو ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﻟﺘﺰاﻣـﻲ ‪+‬‬
‫وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ دو‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ‪:1‬‬
‫‪Ez li çayxanê gelekî bimama, minê bavê te bidîta.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ در ﭼﺎﻳﺨﺎﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺪرت را دﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬اﻳـﻦ ﺑـﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﺘﺄﺳـﻔﺎﻧﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻧـﺪم = ﻳـﻚ ﺗﻤﻨـﺎي‬
‫ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﻣﻮرد ‪:2‬‬
‫‪Ez li çayxanê gelekî ma bûma, minê bavê te dîti bûya.‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ در ﭼﺎﻳﺨﺎﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲﺑﻮدم )ﻣﻲﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدم(‪ ،‬ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫ﺑﻮد ﭘﺪرت را دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ‪ :‬ﺑﺪان ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻧﺪم‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ او را ﻧﺪﻳﺪهام = ﺑﻴـﺎن‬

‫ﻳﻚ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ روﺷﻦ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺜﺎل دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻫﺮدو ﻣﻮرد‪ .‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﻔﺎوت ﺑﺲ ﻇﺮﻳﻒ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل اﻳﻦ دو ﻣﻮرد را ﻣﻲآورم‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﺮﺟﻤﻪاي دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻛﻮﺷﺶ اﻳـﻦ ﻗﻠـﻢ وﻓـﺎداري ﺑـﻪ ﺳـﺎﺧﺘﺎر‬
‫ﺟﻤﻠﻪي ﻛﺮدي اﺳﺖ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ .‬وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻳﻚ‬
‫‪Ez raketama, minê xevin bidîta.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮاب دﻳﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪم‪ ،‬دﻟﻢ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮاب ﺑﺒﻴﻨﻢ = ﻳﻚ آرزوي ﻏﻴﺮواﻗﻌﻲ‪.‬‬
‫درس ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ ‪157 /‬‬

‫ب‪ .‬وﺟﻪ ﺷﺮﻃﻲ دو‬

‫‪Ez raketi bûma, minê xavin dîti bûya.‬‬
‫اﮔﺮ ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﻣﻲﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺑﻮد ﺧﻮاب دﻳﺪه ﺑﺎﺷﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣـﻦ ﻧﺨﻮاﺑﻴـﺪهام‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﺧـﻮاب ﻧﺪﻳـﺪهام = ﺑﻴـﺎن واﺿـﺢ ﻳـﻚ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ‪.‬‬
 ‫درس ﺑﻴﺴﺖودوم‬

‫ﻧﻜﺘﻪﻫﺎي دﺳﺘﻮري‬
‫‪ .1‬ﻗﻴﺪ‬
‫ﻗﻴﺪ را ﻛﻠﻤﻪ ﻳﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﺎن و زﻣـﺎن و ﺣﺎﻟـﺖ اﻧﺠـﺎم دادن‬
‫ﻓﻌﻞ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎري دﻳﮕـﺮ ﻓﻌـﻞ ﻳـﺎ ﺻـﻔﺖ ﻳـﺎ ﻗﻴـﺪ دﻳﮕـﺮ ﻳـﺎ‬
‫ﺟﻤﻠﻪاي را ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻬﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ زﻣﺎن‪ ،‬ﻣﻜﺎن‪ ،‬ﻣﻘﺪار‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴـﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻛﻴـﺪ و‬
‫ﺟﺰ آن وﺻﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬ﻧﻚ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ /‬ﻗﺎﺿﻲ(‬
‫»ﺟﻮﻳﺲ ﺑﻼو« ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي دﻗﻴـﻖ ﻛﻠﻤـﻪ ﻃﺒﻘـﻪاي از ﻗﻴـﺪﻫﺎ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪي ﭼﻪ روﻳﻜﺮد دﺳـﺘﻮري ﺑـﺮ زﺑـﺎن‬
‫راﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ اﻟﺒﺘﻪ ﻳﺎدآوري ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑﻴـﺸﺘﺮ ﻗﻴـﺪﻫﺎ‬
‫ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﺎﻣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪Caekê‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن‬ ‫‪rojekê/ rokê‬‬ ‫روزي‪ /‬ﻳﻚ روز‬
‫‪nîvrokî‬‬ ‫ﻇﻬﺮ‬ ‫‪sibê‬‬ ‫ﺻﺒﺢ‬
‫ﻗﻴﺪ ﺑﺮﺧﻼف ﺻﻔﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﭼﻴﺰي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ و ﻧﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ اﺳﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﭘﺮوﻳﺰ ﺗﻨﺪ ﻣﻲرود‪ .‬واژهي »ﺗﻨﺪ« ﻓﻌﻞ را ﻣﻘﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ .‬از ﺳﻮي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اﮔـﺮ ﻗﻴـﺪ را از ﺟﻤﻠـﻪ ﺣـﺬف ﻛﻨـﻴﻢ ﻣﻌﻨـﻲ ﺟﻤﻠـﻪ ﻏﻠـﻂ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻗﻴﺪ »ﺗﻨﺪ« را ﺣﺬف ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺟﻤﻠﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻋﺘﺒـﺎر دارد‪.‬‬
‫درس ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ ‪159 /‬‬

‫)ﻧﻚ ﺷﺮﻳﻌﺖ( ﺳﺨﻦ ﻛﻮﺗﺎه دﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻗﻴﺪﻫﺎي راﻳﺞ در ﻛﺮدي ﻛﺮﻣـﺎﻧﺠﻲ را‬
‫در زﻳﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﻲآورﻳﻢ‪:‬‬

‫ﻗﻴﺪ زﻣﺎن‬
‫‪niha‬‬ ‫اﻛﻨﻮن‬ ‫?‪kingê‬‬ ‫ﻛِﻲ؟‪ /‬ﭼﻪ ﻣﻮﻗﻊ؟‬
‫‪paşê‬‬ ‫ﭘﺴﺎنﺗﺮ‬ ‫‪berê‬‬ ‫ﭘﻴﺸﺘﺮ‪ /‬ﻗﺒﻼً‬
‫‪îro‬‬ ‫اﻣﺮوز‬ ‫‪duho, do‬‬ ‫دﻳﺮوز‬
‫‪sibê‬‬ ‫ﺻﺒﺢ‬ ‫‪dusibê‬‬ ‫ﭘﺲﻓﺮدا‬
‫)‪sibehê (zu‬‬ ‫ﺻﺒﺢ زود‬ ‫‪bioşev‬‬ ‫در ﺷﺐ‪ /‬در ﻃﻮل ﺷﺐ‬
‫‪niro/ nivro‬‬ ‫ﻇﻬﺮ‪ /‬ﻧﻴﻢروز‬ ‫‪ve heftiyê‬‬ ‫اﻳﻦ ﻫﻔﺘﻪ‬
‫ﭘﻴﺶ‪heftiya bori/ haftiya çûyi‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪي‬ ‫‪haftya ku bê‬‬ ‫ﻫﻔﺘﻪي آﻳﻨﺪه‬
‫‪meha bori/ meha çûyi‬‬ ‫ﻣﺎه ﭘﻴﺶ‬ ‫‪ve mehê‬‬ ‫اﻳﻦ ﻣﺎه‬
‫‪isal‬‬ ‫اﻣﺴﺎل‬ ‫‪sala par‬‬ ‫ﭘﺎرﺳﺎل‬
‫ﺑﻪزودي ‪beri/ pişti çendeki‬‬ ‫ﺑﻪﺗﺎزﮔﻲ‪/‬‬ ‫‪meha ku bê‬‬ ‫ﻣﺎه آﻳﻨﺪه‬
‫‪beri/ pişti du salan‬‬ ‫در دو ﺳﺎل‪/‬‬ ‫‪sala ku bê‬‬ ‫ﺳﺎل آﻳﻨﺪه‪ /‬ﭘﺴﺎن ﺳﺎل‬
‫دو ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‬

‫ﻗﻴﺪ ﺗﻜﺮار‬
‫‪icar‬‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺎر‬ ‫‪hema‬‬ ‫ﻓﻮري‪ /‬اﻻن‬
‫‪cana/ carcaran‬‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ‪ /‬ﺑﻌﻀﻲ وﻗﺘﻬﺎ‬ ‫‪ji du rojan carek‬‬ ‫ﻳﻚروزدرﻣﻴﺎن‬
‫‪t'ucaran‬‬ ‫ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫‪hergav‬‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫‪du caran‬‬ ‫دو ﺑﺎر‬ ‫‪herdem‬‬ ‫ﻫﺮدم‪ /‬ﻫﻤﻮاره‬
‫ﻳﻚدﻓﻌﻪ ‪carek/ carekê‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن‪ /‬ﻳﻚﺑﺎر‪/‬‬ ‫‪her roj/ hero‬‬ ‫ﻫﺮ روز‬
‫‪pir‬‬ ‫زﻳﺎد‪ /‬اﻏﻠﺐ‬ ‫‪kêm‬‬ ‫ﻛﻢ‬
 ‫‪ / 160‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﻗﻴﺪ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫‪zû‬‬ ‫زود‪ /‬ﺗﻨﺪ‬ ‫‪bi lez‬‬ ‫ﺳﺮﻳﻊ‪ /‬ﺗﻨﺪ‬
‫‪dereng‬‬ ‫دﻳﺮ‬ ‫‪hêdi‬‬ ‫ﻳﻮاش‪ /‬آﻫﺴﺘﻪ‬
‫‪zû zû‬‬ ‫زود زود‬ ‫‪ji nişkê ve‬‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫‪je mêj ve‬‬ ‫ﺧﻴﻠﻲ وﻗﺖ ﭘﻴﺶ‬

‫‪ .2‬اﻓﻌﺎل ﺧﺎص و ﺑﻲﻗﺎﻋﺪه‬

‫‪ .2 .1‬درﺑــﺎرهي ﻓﻌﻠﻬــﺎي ﻻزم و ﻣﺘﻌــﺪي در زﻣﺎﻧﻬــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ ﻧﻤﻮﻧــﻪﻫــﺎﻳﻲ‬
‫دﻳﺪهاﻳﻢ‪ .‬درﺑﺎرهي ﺣﺮﻛﺖ و ﻧﻮﺳﺎن آﻧﻬﺎ در زﻣﺎن ﻣﺎﺿﻲ و ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻻت‬
‫ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻳﻜﻲ دو ﻧﻜﺘﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ آنﻛﻪ ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺣﺎﻟـﺖ ﻻزم ﺑـﻪﺻـﻮرت ‪ -îyan/ -în‬ﺻـﺮف‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺘﻌﺪي ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ‪ -andin‬ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﻪ رﻳﺸﻪي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻓﻌﻞ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫ﻣﺼﺪر‬ ‫رﻳﺸﻪي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫‪tirsiyan‬‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﺪن‬ ‫‪tirs-‬‬

‫‪helîyan‬‬ ‫ﮔﺪاﺧﺘﻦ‪ /‬ذوب ﻛﺮدن‬ ‫‪hel-‬‬

‫‪xebitîn‬‬ ‫ﻛﺎر ﻛﺮدن‬ ‫‪xebit-‬‬
‫‪razan‬‬ ‫ﺧﻮاﺑﻴﺪن‬ ‫‪ra . . . z-‬‬

‫‪sekinîn‬‬ ‫اﻳﺴﺘﺎدن‬ ‫‪sekin-‬‬

‫‪qedîyen‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪن‬ ‫‪qed-‬‬
‫ﺷﻜﻠﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪي ‪ -andin‬در ﺷﻜﻞ زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ‪. -in‬‬
‫درس ﺑﻴﺴﺖوﻳﻜﻢ ‪161 /‬‬

‫ﻣﺼﺪر‬ ‫رﻳﺸﻪي زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬

‫‪tirsandin‬‬ ‫ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن‬ ‫‪tirsin-‬‬
‫‪helandin‬‬ ‫ﮔﺬراﻧﻴﺪن‬ ‫‪helin-‬‬
‫‪xebitandin‬‬ ‫ﻛﺎراﻧﻴﺪن‬ ‫‪xebitin-‬‬
‫‪razandin‬‬ ‫ﺧﻮاﺑﺎﻧﻴﺪن‬ ‫‪ra . . . zin-‬‬
‫‪sekinandin‬‬ ‫اﻳﺴﺘﺎداﻧﺪن‪ /‬اﻳﺴﺘﺎﻧﺪن‬ ‫‪sekinîn-‬‬
‫‪qedandin‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﺪن‬ ‫‪qedîn-‬‬

‫‪ .3‬اﻏﻠﺐ در زﺑﺎن ﻛﺮدي ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ‪ -e‬ﺑﻪ ﻓﻌﻞ اﻓﺰوده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤـﻮﻻً اﻳـﻦ‬
‫ﺣﺮف ‪ -e‬ﺑﻪ ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﺎدت ﻛﺮدهاﻳﻢ ﻣﻲﭼﺴﺒﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺷﺨﺺ و‬
‫ﻫﺮ زﻣﺎن ﻣﻲﺗﻮان اﻳﻦ ﺣﺮف را ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮد اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪﻳﺎد داﺷـﺖ ﻓﻘـﻂ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ‬
‫ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪي ﻣﺘﻌﺎرف ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺣﺮف ﺻﺎﻣﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪:‬‬
‫‪çûyîn‬‬ ‫رﻓﺘﻦ‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎﺿﺮ‬
‫‪ez diçim‬‬ ‫‪ez diçime‬‬
‫‪tu diçî‬‬ ‫ــ‬
‫‪ew diçe‬‬ ‫ــ‬
‫‪em diçin‬‬ ‫‪em diçine‬‬
‫‪hûn diçin‬‬ ‫‪hûn diçine‬‬
‫آﻳﻨﺪه‬ ‫‪ezê biçim‬‬ ‫‪ezê biçime‬‬

‫ﻣﺎﺿﻲ‬ ‫‪ez çûm‬‬ ‫‪ez çûme‬‬

‫ﻣﺎﺿﻲ ﻧﻘﻠﻲ‬ ‫‪ez çûme‬‬ ‫ــ‬
‫ﻣﺎﺿﻲ اﺳﺘﻤﺮاري‬ ‫‪ez diçûm‬‬ ‫‪ez diçûme‬‬
‫ﻣﺎﺿﻲ ﺑﻌﻴﺪ‬ ‫‪ez çû bûm‬‬ ‫‪ez çû bûme‬‬
 ‫‪ / 162‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺣﺮف اﻓﺰودهي ‪ -e‬دو ﻣﻌﻨﻲ دارد‪:‬‬

‫اﻟﻒ‪ .‬ﻳﻚ ﺟﻬﺖ را ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درﻣﻲآورد ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﺑﻪ‪ /‬ﺑﻪﺳـﻮي‪ .‬در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﺎ‬
‫ﻓﻌﻠﻬﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫‪çûyîn‬‬ ‫‪ /‬رﻓﺘﻦ‬ ‫‪hatin‬‬ ‫‪ /‬آﻣﺪن‬ ‫‪firtîn‬‬ ‫‪ . . .‬ﭘﺮواز ﻛﺮدن‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد‪:‬‬
‫‪Ez diçime garê‬‬ ‫ﻣﻦ ﺑﻪ راهآﻫﻦ ﻣﻲروم‬
‫‪Emê bênê mala we‬‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻴﻢ آﻣﺪ )ﻣﻲآﻳﻴﻢ(‬
‫‪Hûn firîbûne welêt‬‬ ‫ﺷﻤﺎ)دوم ﺷﺨﺺ ﺟﻤﻊ( ﺑﻪ وﻃﻦ ﭘﺮواز ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﺪ‬
‫ب‪ .‬ﺣﺮف ‪ -e‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﺑﻪﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﻌﻨﺎي »درﺻﺪد‬
‫اﻧﺠﺎم دادن ﻛﺎري« را ﺑﻪ ﺑﻴﺎن درآورﻳﻢ‪ .‬ﻣﺜﻞ‪:‬‬
‫»‪«çayê bîne‬‬ ‫‪ «Ez‬ــ ﭼﺎي را ﺑﻴﺎور!‬ ‫»!‪tînime‬‬ ‫درﺻﺪدم آن را ﺑﻴﺎورم!‬
‫‪Ez sobê vêdixime, ku ode germ be.‬‬
‫ﺑﺨﺎري را )دارم( روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﺗﺎ اﺗﺎق ﮔﺮم ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Ez dêrê bûkê didrûme.‬‬ ‫درﺻﺪدم ﻟﺒﺎس ﻋﺮوس ﺑﺪوزم‪.‬‬
‫‪Em xurekê çêdikine.‬‬ ‫ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻓﻜﺮﻳﻢ ﻏﺬا را آﻣﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪Ahmad û karim ghasem xisti bûne.‬‬

‫اﺣﻤﺪ و ﻛﺮﻳﻢ درﺻﺪدﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺳﻢ را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Wan pireke mezin çêkiri bûne.‬‬
‫آﻧﺎن در اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘ‪‬ﻠﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺧﺎرﺟﻲ‬
1) Blau, Joyce/ Barak Veysi. Manuel de Kurde, Kurmanji, L'Harmattan,
1999, Paris.
2) B. Barnas, Usso/ Salzer, Johanna. Lehrbuch der Kurdischen Sprache,
1. Auflage 1994, Wien.
3) Wurzel, Petra. Rojbaş, Einführung in die Kurdische Sprache, 1997,
Wiesbaden.
4) Wurzel, Petra. Rojbaş, Schlüssel und Wörterverzeichnis, 1977,
Wiesbaden.
5) Bedir Khan, Emir Djeladet/ Lescot, Roger. Kurdische Grammatik,
Kurmancî-Dialekt, 1986, Bonn.
6) Chyet, M.L. Em hînî Kurmancî dibin, 2000, ????.
7) Farqînî, Zana, (Amadeka). Ferhenga Kurdî-Tirkî, Enstîtuya Kurdîya
Stenbolê, 1992.
8) Xebate, Grûba/ … Ferhenge Kermanckî (Zazakî)-Tirkî…, Beyoĝlu/
Istanbul, 2001.
9) Xebate, Grûba … Rastnuştişê Kirmanckî (Zazakî), Îstanbul, 2005.
10) Bedir Han, Celadet Ali/ Lescot, Roger. Kürtçe Gramer, Istanbul,
2004.
 ‫‪ / 164‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪11) Ağuiçenoğlu, Hüsseyin. Kurdisches Lesebuch, Reichert Verlag,‬‬

‫‪Wiesbaden, 2005.‬‬
‫‪12) McKenzie, D.N. Kurdish Dialect Studies I and II, Oxford University‬‬
‫‪Press, 1961/1962.‬‬
‫‪13) Bedirxan, Celadet Alî Bedirxan, Ferhang, (Kurdî-Kurdî), Avesta,‬‬
‫‪2009.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫‪ (1‬ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪﺟﻮاد‪ .‬دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات اﺳﺎﻃﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﭼﺎپ‬
‫اول‪.1364 ،‬‬
‫‪ (2‬ﺧﺎﻧﻠﺮي‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ ﻧﺎﺗﻞ‪ .‬دﺳﺘﻮر زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺗﻮس‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ :‬ﭼـﺎپ‬
‫ﺑﻴﺴﺖودوم‪.1388 ،‬‬
‫‪ (3‬ﻗﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﻌﻈﻴﻢ و‪ ...‬دﺳﺘﻮر ﭘـﻨﺞاﺳـﺘﺎد‪ ،‬ﺑـﻪ اﻫﺘﻤـﺎم ﺟﻬـﺎﻧﮕﻴﺮ ﻣﻨـﺼﻮر‪،‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﻧﺎﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ :‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪.1385 ،‬‬
‫‪ (4‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻨﻲ‪ .‬ﭘﻨﺞ ﮔﻔﺘﺎر در دﺳﺘﻮر ﺗﺎرﻳﺨﻲ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑـﺴﺮاي‬
‫ﺑﺎﺑﻞ‪.1367 ،‬‬
‫‪ (5‬ﻫﻪژار‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻛﺮديـ ﻓﺎرﺳـﻲ‪ ،‬اﻧﺘـﺸﺎرات ﺳـﺮوش‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪ :‬ﭼـﺎپ اول‪،‬‬
‫‪.1369‬‬
‫‪ (6‬ﻛﻠﺒﺎﺳﻲ‪ ،‬اﻳﺮان‪ .‬ﮔﻮﻳﺶ ﻛﺮدي ﻣﻬﺎﺑﺎد‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪.1362 :‬‬
 ‫آﺛﺎر ﻣﺆﻟﻒ‪ /‬ﻣﺘﺮﺟﻢ‬

‫از زﻣﺎن اﻗﺎﻣﺖ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در آﻟﻤﺎن از ﺑﻬﺎر ﺳﺎل ‪ 2000‬ﺗﺎ ﺑﻬﺎر ‪2006‬‬
‫‪ (1‬ﻧﻈﺮﻳﻪي دوﻟﺖ در اﻳﺮان‪ ،‬اﺛﺮ آن‪ .‬ﻛﻲ‪ .‬اس‪ .‬ﻟﻤﺘـﻮن‪ .‬ﮔـﺮدآوري‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ از‬
‫زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪ ،‬اﻓﺰودهﻫﺎ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻬﺎ از ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﮔﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪:‬‬
‫‪.(1379) 2000‬‬
‫‪ (2‬ﺷﻌﺮ ﻋﺮﺑﻲ در ﻋﻬﺪ ﺟﺎﻫﻠﻲ‪ ،‬اﺛﺮ ﻛﺎرل ﺑﺮوﻛﻠﻤﻦ‪ .‬ﮔﺮدآوري‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ از زﺑﺎن‬
‫آﻟﻤﺎﻧﻲ و اﻓﺰودهﻫﺎ از ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﮔﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.(1379) 2000 :‬‬
‫‪ (3‬ﻧﮕﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ دوم ﺧﺮداد‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎﻳﻲ در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺗﺤﻮﻻت ﻛﻨﻮﻧﻲ در اﻳـﺮان‪،‬‬
‫ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻨﺒﻠﻪ‪ ،‬ﻫﺎﻣﺒﻮرگ‪ :‬اوت ‪) 2000‬ﻣﺮداد ‪.(1379‬‬
‫‪ (4‬ﻧﻈﺮﻳﻪي ﺗﻤﺪن‪ ،‬اﺛﺮ ﻓﻮﻛﻮﺗﺴﺎوا ﻳـﻮﻛﻴﭽﻲ‪ .‬ﺗﺮﺟﻤـﻪ از اﻧﮕﻠﻴـﺴﻲ‪ ،‬از ﭼﻨﮕﻴـﺰ‬
‫ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﮔﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.(1379) 2000 :‬‬
‫‪ (5‬ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪي ﻓـﺮاز‪ ،‬دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2002 :‬‬
‫‪ (6‬ﭘﻨﺞ ﮔﻔﺘﮕﻮ ﺑـﺎ ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪ .‬ﭼـﺎپ اول‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪي ﻓـﺮاز‪ ،‬دﻓﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺳـﺎل ‪ ،2002‬ﭼـﺎپ دوم‪ :‬ﻧـﺸﺮ ﻧﻴﻤـﺎ‪ .‬اﺳـﻦ‪،2002 :‬‬
‫ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ :‬ﺑﺪون ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻣﺆﻟﻒ و ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﺣـﺬف ﺑﺮﺧـﻲ ﻗـﺴﻤﺘﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺘﺸﺎرات ﻋﻄﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.2003 :‬‬
 ‫‪ / 166‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫‪ (7‬اﺣﻜﺎم ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ داﻧﺶﭘﮋوه‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪي‬

‫ﻓﺮاز‪ ،‬دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪] .2002 :‬ﺟﻠـﺪ اول ﻓـﺼﻠﻬﺎي‬
‫اولـ دﻫﻢ[‬
‫‪ (8‬رد ﻏﺰاﻟﻲ ﺑﺮ اﺑﺎﺣﻴﻪ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪاي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ ﺳﺮﻗﺖ ادﺑﻲ‪ ،‬ﮔﺰارﺷـﻲ از ﭼﻨﮕﻴـﺰ‬
‫ﭘﻬﻠﻮان‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي ﻓﺮاز‪ ،‬دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪ :‬ژوﺋﻴـﻪي‬
‫‪.2002‬‬
‫‪ (9‬ﻓﺮﻫﻨﮓﺷﻨﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﮔﻔﺘﺎرﻫـﺎﻳﻲ در زﻣﻴﻨـﻪي ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺗﻤـﺪن‪ ،‬ﭼـﺎپ دوم‪،‬‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﻧﻲﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻗﻄﺮه‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.2003 :‬‬
‫‪ (10‬رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﺠﺪد‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺶ ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ .‬ﻧﺸﺮ ﻗﻄﺮه‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪.2004 :‬‬
‫‪ (11‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ در دو ﻛﻤﺎن‪ ،‬ﮔﺰﻳﺪهي ﺷﻌﺮﻫﺎي ارﻧﺴﺖ ﻳﺎﻧﺪل‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮدان ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ از ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ )‪،(5‬‬
‫ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2005 :‬‬
‫‪ (12‬ﺳﻪ رﺳﺎﻟﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻣﺪرﺳـﻪي ﻋﻠـﻮم ﺳﻴﺎﺳـﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﻮﺷـﺶ ﭼﻨﮕﻴـﺰ‬
‫ﭘﻬﻠﻮان‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ )‪ ،(6‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2005 :‬‬
‫‪ (13‬ﺗﺮور ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋﻪي‬
‫دﻓﺘﺮﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ )‪ ،(7‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2005 :‬‬
‫‪ (14‬دوم ﺧﺮداد و ﭘـﺲ از آن‪ .‬ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪي ﻧﻮﺷـﺘﻪﻫـﺎ‪ ،‬دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨـﮓ و‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ )‪ ،(8‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2006 :‬‬
‫‪ (15‬ﻣﻘﺎﻻت درﺑﺎرهي اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن و ﺗﺎﺟﻴﻜﺴﺘﺎن‪ ،‬از ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪ .‬دﻓﺘﺮﻫـﺎي‬
‫ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺟﺎﻣﻌﻪ )‪ ،(9‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2006 :‬‬
‫‪ (16‬ﻣﻘﺎﻻت درﺑﺎرهي داﻧﺸﮕﺎه‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪ .‬دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫)‪ ،(10‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪ :‬زﻣﺴﺘﺎن ‪.2006‬‬
‫‪ (17‬ﻣﻘﺎﻻت ﻧﺎﻳﺎب و ﻛﻤﻴﺎب‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪ .‬دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﺟﺎﻣﻌـﻪ‬
‫)‪ ،(11‬ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ‪.2006 :‬‬
167 / ‫ ﻣﺘﺮﺟﻢ‬/‫آﺛﺎر ﻣﺆﻟﻒ‬

:‫ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ‬

1) Deutsch-Iranische Beziehungen. Kulturaustausch 2000.
2) Die Justiz. Münster 2001.
3) Kultur und Religion. Münster 2002.
4) Eine Weltkonferenz. Münster 2002.
5) In der Fremde. Münster 2002.
6) Ist das iranische Regime reformierbar? Münster / Berlin 2003.
7) Der Schläfer. Münster 2003.
8) Warum Kulturhauptstadt? Ein Wort für Münster. 2003.
9) Conflict and Tansformation: New Forms of Nation-State Building in
Iran, Afghanistan und Tajikistan. In: Worlds on the Move.Edited
by J. Friedman. USA: 2004.
10) Many Bookreviews in Abstracta Iranica, volume 24 and volume 25.
Published in Paris 2003 and 2004.
11) Übersetzung und Ernst Jandl. Vortrag: Münster, November 2005.

:‫ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﭘﻴﺶ از اﻗﺎﻣﺖ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ در آﻟﻤﺎن‬

Articles in English
‫ــ‬ Measurement of Progress at the Local Level 1972
UNRISD.Geneva
‫ــ‬ Seminar on Cultural Planning in Asia 1976
‫ــ‬ Cultural Planning in Iran. 1978
‫ــ‬ Religion and Identity, Japan 1998
‫ــ‬ Iran and Turkey, US Institute for Peace 1997
‫ــ‬ Afghan Refugees in Iran, USA 1997
‫ــ‬ Iran and Central Asia, London 1997
…
 ‫‪ / 168‬ﺧﻮدآﻣﻮز ﻛُﺮدي ﻛُﺮﻣﺎﻧﺠﻲ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ آﺛﺎر از زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ اﻳﺮان از ‪ 2006‬ﻣﻴﻼدي‪:‬‬

‫‪ (1‬زﺑﺎن ﻣﺎدري اﺛﺮ آﮔﺎﺗﺎ ﻛﺮﻳﺴﺘﻒ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮدان از زﺑﺎن ﻓﺮاﻧﺴﻪ‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪،‬‬
‫ﻧﺸﺮ آﺑﻲ‪.1386 ،‬‬
‫‪ (2‬ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺮاﻧﻪ‪ ،‬در ﻣﻌﺮﻓﻲ اﻳﻨﮕﻪ ﺑﺮگ ﺑﺎﺧﻤﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑـﺎ ﺗﺮﺟﻤـﻪ و ﺗﻔـﺴﻴﺮ‬
‫ﮔﺰﻳﺪهي ﺷﻌﺮﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ آﺑﻲ‪ ،‬دو ﭼﺎپ ‪.1388‬‬
‫‪ (3‬ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن‪ ،‬ﺗﺄﻟﻴﻒ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‪.1388 ،‬‬
‫‪ (4‬ﺑﻴﺴﺖودوم ﺧﺮداد و ﺑﺤﺮان ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪاي در ﺑﺎب ﺗﺤـﻮﻻت ﻛﻨـﻮﻧﻲ‬
‫در اﻳﺮان‪ ،‬دﻓﺘﺮ دوم از دﻓﺘﺮﻫﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬ﻧـﺸﺮ ﻓـﺮاز‪ ،‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻣﺤـﺪود‪،‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‪.1388 ،‬‬
‫‪ (5‬در ﻋﺰت و ﺧﻔﺖ روﺷﻨﻔﻜﺮان‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺳـﻮم از دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴـﺰ‬
‫ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﻧﺸﺮ ﻓﺮاز‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺤﺪود‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ‪.1388 ،‬‬
‫‪ (6‬ﺷﻮرش ﺑﺮﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﭼﻬﺎرم از دﻓﺘﺮﻫـﺎي ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‪ ،‬ﺗﻮزﻳـﻊ ﻣﺤـﺪود‪،‬‬
‫ﻓﺮاز‪ ،‬ﺧﺮداد ‪.1389‬‬
‫‪ (7‬ﺗﺠﺪد و روﺷﻨﻔﻜﺮي‪ ،‬در آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﭼﺎپ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭼﺎپ اول ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪.1389‬‬
‫‪ (8‬رﻳﺸﻪﻫﺎي ﺗﺠﺪد‪ ،‬ﭼﺎپ دوم‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ رﺳﺎﻟﻪ »دروس دورة ﺣﻘـﻮق اداري‬
‫ﻋﻤﻠﻲ«‪ .‬در آﻟﻤﺎن و در ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﭼـﺎپ رﺳـﻴﺪ در ﺷـﻤﺎرﮔﺎن ﻣﺤـﺪود‪،‬‬
‫اﺟﺎزهي اﻧﺘﺸﺎر ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬ﭼﺎپ دوم ‪ ،1389‬ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪.‬‬
‫‪ (9‬ﺟﺎﻣﻌﻪي ﻛﺎذب‪ ،‬رﺳﺎﻟﻪاي در ﺑـﺎب اﺣـﻮاﻻت ﻓﺮﻫﻨﮕـﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪي اﻳـﺮان‪،‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎر در ‪ 1990‬در ﻓﻀﺎي ﻣﺠﺎزي‪.‬‬
‫‪ (10‬اﺣﻜﺎم ﺳﻠﻄﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻠـﺪ دوم‪ ،‬ﺑـﻪ ﻛﻮﺷـﺶ ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان‪ ،1391 ،‬ﺟﻠـﺪ‬
‫ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ داﻧﺶﭘﮋوه و ﭼﻨﮕﻴـﺰ ﭘﻬﻠـﻮان ﺑـﻪ ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫اﻗﺎﻣﺘﻢ در ﻣﻮﻧﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪) 2002‬ﻓﺮوردﻳﻦ ‪.(1381‬‬
‫آﺛﺎر ﻣﺆﻟﻒ‪ /‬ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪169 /‬‬

‫‪ (11‬ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻈﺮي ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺳﻴﺎﺳﺖ‬

‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﭼﻨﮕﻴﺰ ﭘﻬﻠﻮان‪ ،‬ﺧﺮداد ‪ ،1390‬در اﻳﺮان اﺟـﺎزه اﻧﺘـﺸﺎر‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬در آﻟﻤﺎن ﺑﻪ ﻃﺒﻊ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ (12‬ﺗﻌﺪادي ﻣﻘﺎﻟﻪ و ﺗﺤﻘﻴﻖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﺸﺮﺷﺪه در روزﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻬـﺮان و ﺗﺎرﻧﻤﺎﻫـﺎي‬
‫اﻳﻨﺘﺮﻧﺘﻲ‪.‬‬
KURMANJI
LEHRBUCH

Dr. Changiz Pahlavan

Andisheh – IRAN
1391/2
2012/2013