120 Orig

‫روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫» ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ «‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 1‬روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ............................................‬‬
‫‪ -1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ......................................................................................................‬‬
‫‪ –1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪1 .........................................................................................................................................‬‬
‫‪ –2-1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎر و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪2........................................................‬‬
‫‪ –3-1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮر ‪4........................................................................‬‬
‫‪ -2‬اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪7 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪9.................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي اﺟﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪10....................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪12 .............................................................................................‬‬
‫‪-1-3-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر وﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‪12 .....................................................................................................‬‬
‫‪-2-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪13...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪14 ...............................................................................................................................‬‬
‫‪-4-3-2‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ‪15........................................................................................................‬‬
‫‪ -5-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪16 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬روﺷﻬﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻗﺪرت و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪19 .......................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ‪26 ......................................................................................................................‬‬

‫‪ – 3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪31..........................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ ‪31...................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ -2-3‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر در دو ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪36 .......................................................................................‬‬
‫‪ -4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ آن ‪44 ....................................................................‬‬
‫‪ -1-4‬اﻧﻮاع ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ‪46 ..................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪ ‪48................................................................................................‬‬
‫‪ -3-4‬اﺟﺰاء ﺗﻠﻔﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪50...............................................................................................................‬‬
‫‪ -4-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي و ﺗﻮان ‪54 ....................................................................................................‬‬
‫‪ -5-4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ‪65 .................................................................................................‬‬
‫‪ -6-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ‪74 .....................................................................................‬‬
‫‪ -5‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ‪76 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5‬روشﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ و وﻟﺘﺎژ‪77.....................................................................................‬‬
‫‪ -2-5‬ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪87 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ‪89 .................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ‪92 ....................................................................................................‬‬
‫‪ -5-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪93 ..................................................................................................‬‬
‫‪ -6‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ) اﻧﺪوﻛﺴﻴﻮﻧﻲ ( ﺳﻪ ﻓﺎز ‪98 ......................................................................................‬‬
‫‪ -1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪98 .........................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-6‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ‪98 .......................................................................................................‬‬
‫‪ -3-6‬ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي اﺳﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻳﺎ اﺳﻨﻜﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز ‪101 .....................................................‬‬
‫‪ -4-6‬ﻟﻐﺰش ‪102 ........................................................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ -5-6‬ﻣﻨﺤﻨﻲ » ﮔﺸﺘﺎور – ﻟﻐﺰش « ‪103 .....................................................................................................‬‬
‫‪ -6-6‬رﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه ‪104 .......................................................................................................‬‬
‫‪ -7-6‬ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪105 ..........................................................................................‬‬
‫‪ -8-6‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪107 ......................................................................‬‬
‫‪ -9-6‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ‪110 .........................................................................................‬‬
‫‪ – 10-6‬روش راهاﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪112 ..............................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 2‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪125.............................‬‬
‫‪ – 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪125 ...........................................................................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ‪127 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ – 3‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪128 ......................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪128 ................................................................................................................‬‬
‫‪ – 4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪132 .......................................................................................................................‬‬

‫‪ – 5‬اﺟﺰاي دﻳﮕﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪139 .........................................................................................‬‬
‫‪ -1-5‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ‪139 ..................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-5‬ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪140 ........................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5‬ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎ ‪141 .........................................................................................................................‬‬
‫‪143 .................................................................................................................... Inter-Cooler-4-5‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ – 6‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪144 .....................................................................................................................‬‬
‫‪ – 7‬ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪147 ..............................................................................................................................‬‬
‫‪ – 8‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪150 .........................................................................................................‬‬
‫‪ – 9‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي راﻳﺞ در ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪152 ...............................‬‬
‫‪ -1-9‬ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎي ﻫﻮاي ورودي ‪153 .................................................................................................‬‬
‫‪ -2-9‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪155 ............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-9‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪157 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -4-9‬ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ‪159 .............................................................................‬‬
‫‪ -10‬ﻣﻮارد ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ در ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪161 ......................................................‬‬
‫‪ – 11‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪163 ...................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ – 3‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪177 ........................................................‬‬
‫‪ – 1‬ﻓﻦﻫﺎ ‪177 .............................................................................................................................................‬‬
‫‪-1-1‬اﻧﻮاع ﻓﻦﻫﺎ ‪177 ..................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻓﻦﻫﺎ ‪181 .............................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻮان ﻻزم ﺑﺮاي ﻓﻦﻫﺎ ‪182 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -4-1‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻓﻦﻫﺎ ‪183...............................................................................‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ – 2‬ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪207 ..........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪207 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪209 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ و راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪209 .........................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ‪210 ............................................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪211 .........................................................................................................‬‬
‫‪ -6-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪212 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -7-2‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﻳﺎ ﻣﻮازي ‪213 ..............................................................................‬‬
‫‪ -8-2‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪214 .........................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 4‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﻄﺒﻮع ‪235 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ – 1‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ‪235 ...........................................................................................‬‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪235 ..................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ‪236 .........................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ و ﻣﺲ ‪236 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -4-1‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ‪237 ....................................................................................................................‬‬
‫‪ -5-1‬راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ‪237 .....................................................................................................‬‬

‫‪ -6-1‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ و راﻧﺪﻣﺎن آﻧﻬﺎ ‪239 .............................................................‬‬
‫‪ -7-1‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﺎر و راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‪239 .........................................................‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ -8-1‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ‪240 ..........................................................................................‬‬
‫‪ -9-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ‪240 ....................................................................‬‬
‫‪ -10-1‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ﺑﺎﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ ‪241 .....................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪250 ..............................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪250 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮر ‪251 ............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪251 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ روﺷﻨﺎﻳﻲ ) ﻻﻣﭗ(‪254 ............................................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮاص ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪259 .....................................................................................‬‬
‫‪ -6-2‬ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎ ‪259 ..........................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-2‬ﭼﺮاغﻫﺎ ‪261 ..............................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-2‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪262 ...........................................................................................‬‬
‫‪ – 9-2‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪263 ........................................................................‬‬
‫‪ – 10-2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪265 ........................................................................................‬‬
‫‪ -11-2‬ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪267 ...................................................................................................‬‬
‫‪ – 3‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪287 .............................................................................. HVAC‬‬
‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪287 ..............................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم ﺑﺮاي آﺳﺎﻳﺶ و ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن ‪287 ....................................................................‬‬

‫‪ -3-3‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪288 ..............................................................................................‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ -4-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ‪293 ...................................................................‬‬
‫‪ -5-3‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ‪300..........................................‬‬
‫‪ -6-3‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ‪301 .............................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 5‬ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪319.................................................‬‬
‫‪ –1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ‪319 .................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪319 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ روي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮﻗﻲ ‪320 ..............................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬اﺛﺮات ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰان ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ‪332 .........................................................................‬‬
‫‪ -2‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص‪ -‬ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‪338.............................................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ‪338.............................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺮژي در ﻛﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ‪339 ....................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﻧﺮخ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪340 .............................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻛﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ‪340 .........................................................‬‬
‫‪ -3‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ ‪354 ......................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ‪355 ..................................................................................................‬‬

‫‪ -2-3‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ‪358.................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪362 ...........................................................................................‬‬

‫» ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ «‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 1‬روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ......................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 2‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪125 .......................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 3‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪177...................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 4‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒــﻮع ‪235 .........‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 5‬ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪319 ...........................................................‬‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ‪375.....................................................................................................................‬‬

‫» ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪاول «‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 1‬روشﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬روشﻫﺎي اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ‪10...................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﻪ ﺧﻂ ﻣﺸﺨﺺ در ﻫﻮاي ﺗﻤﻴﺰ و ﺧﺸﻚ ‪64 .....................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 3‬ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ‪64 ...................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه از ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 110‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫ﻛﻴﻠﻮوات ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺤﻴﻂ ‪65 ............................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 5‬وﻳﮋﮔﻲ و ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮرﻫﺎ ‪85.....................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 6‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ‪ K‬ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان از ‪ COSφ1‬ﺑﻪ ‪94 ......................... COSφ2‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 7‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوار ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‪96 ....................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 2‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﮔﺴﺘﺮهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪132 ..........................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬درﺻﺪ اﻧﺮژي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻫﻮاي ورودي در‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪165 .........................................................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 3‬ﺗﻠﻒ ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺰ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ‪166 ................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 4‬ﻣﻴﺰان ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ‪166 ...............................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 3‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1‬ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻧﻮاع ﻓﻦﻫﺎ ‪191 .......................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪192 ......................................................................................................................... ηt‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 3‬ﻣﻘﺪار ‪192 ........................................................................................................................... Ф‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 4‬ﻋﻤﺮ ﻛﻠﻴﺪ ) ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد( ‪192 .............................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي راهاﻧﺪازي ‪193 ...............................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 6‬روش ﻛﺎﻫﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ دﻣﺶ ﻫﻮا ) ﻧﻮع ﺛﺎﺑﺖ ( ‪194 ....................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 7‬روش ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ) ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮ ( ‪194 .....................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 8‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﺻﻮل و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي دﻣﭙﺮ ‪ ،‬ﭘﺮه راﻫﻨﻤﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ در‬
‫ﻓﻦﻫﺎ ‪195 ....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﺗﻮرﺑﻮ‪218 ........................................................................‬‬

‫ﻣﻄﺒﻮع‬
‫‪-1‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻜﻔﺎز و ‪ 3‬ﻓﺎز ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪243 .......................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺗﻚ ﻓﺎز و ‪ 3‬ﻓﺎز ‪246...............................................................‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 3‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮاي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﻋﺎﻳﻖ روﻏﻨﻲ ) ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و‬
‫راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ (‪248 .....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﺋﻲ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ – آرﮔﻮن ﻋﺎدي و ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮﺋﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺸﺮده‬
‫ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ و ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ‪273 ................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬ﻣﺤﺪوده راﻧﺪﻣﺎن اﻧﻮاع ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي ‪278 ....................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 3‬راﻧﺪﻣﺎن ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ در ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪278 ...............................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 4‬ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻧﻮﻋﻲ ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﺼﻮرت درﺻﺪي از ﺗﻮان‬
‫ﻻﻣﭗ ‪278 ....................................................................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 5‬ﺟﺪول ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ‪279 ........................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 6‬ﻣﺜﺎلﻫﺎﻳﻲ از ﻧﺴﺒﺖ ﻧﻮر ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﭼﺮاغ و ﻧﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﭘﺲ از ﻧﺼﺐ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺪام از اﻧﻌﻜﺎس دﻫﻨﺪهﻫﺎ ‪281 ............................................................................................................... ...‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 7‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻮﺷﺶ ﭼﺮاغﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ‪282 .....................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 8‬ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن اﻧﻮاع ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد ‪283 .........................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 9‬ﺿﺮﻳﺐ ارزش ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ‪284 .......................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -10‬ﺿﺮﻳﺐ ارزش ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻨﻔﺮد ‪284 .........................................................................‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ – 3‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪HVAC‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﻣﺴﺘﻠﺰﻣﺎت ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮاي ‪ ) 73-62 ASHRAE‬اﺻﻼح ﺷﺪه ﺑﺮ اﺳﺎس ‪308............. (90-75‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻛﻠﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﻮار ‪312 .........................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 3‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪313.........................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 4‬ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺷﻴﺸﻪ ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ ﺑﺎ ﭘﺮده داﺧﻠﻲ ‪314 .............................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 5‬ﺣﺮارت درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﺗﺸﻌﺸﻊ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺧﻮرﺷﻴﺪ از ﻣﻴﺎن ﺷﻴﺸﻪ ﭘﻨﺠﺮه ‪314 ......................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 6‬دﻓﻌﺎت ﺗﻬﻮﻳﻪ اﺗﺎﻗﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺑﻌﺎد آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ‪315 ................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 7‬ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪315 ...........................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 8‬ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺪنﻫﺎي اﻓﺮاد ‪315 ........................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 9‬راﻧﺪﻣﺎن ﻓﻦﻫﺎ ‪316 ...................................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -10‬راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ‪316 ...............................................................................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 11‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ R‬ﺑﺮاي ﻋﺎﻳﻖﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮاد ﻣﺘﺪاول ‪316 ............................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 12‬ﺟﺪول ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﻋﺎﻳﻖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ R‬ﻣﺘﻔﺎوت ‪317 .................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 5‬ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ – 1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻮع ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺮاي ﻣﻮجﻫﺎي ﻣﻌﺮوف ‪334 ....................................................‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 2‬ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ازاي ‪THD‬‬
‫ﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪335 ................................................................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ – 3‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬ﻧﺘﺎﻳﺞ دورهاي ﺑﺎر ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ‪ KVAR ،KWh‬ﻫﻨﮕﺎم‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ ‪361 .........................................................‬‬

‫» ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺷﻜﻞﻫﺎ «‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 1‬روشﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬روﺷﻬﺎي اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ‪115 ...................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪116 ................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ‪117 ....................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﻳﺴﻴﻮن ﮔﺮوﻫﻲ ‪117 ........................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ‪118 .............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪119 .............................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺿﺮﻳﺐ ‪120 ............................................................................................................... K‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﺪار ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪120 .............................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 9‬اﺟﺰاء ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪121 .................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 10‬ﺷﻤﺎي ﺳﺎده ﻳﻚ رﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻛﻪ در دو اﻧﺘﻬﺎ ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي‬
‫اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪهاﻧﺪ ‪121 ................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 11‬ﺷﻤﺎي ﺳﺎده ﻳﻚ رﺗﻮر ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه در ﻣﻮﺗﻮراﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪121 ......................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 12‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﮔﺸﺘﺎور ﻟﻐﺰش ﻳﺎ ‪ TSL‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪122 .....................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 13‬اﺛﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر ﺑﺮ روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﮔﺸﺘﺎور – ﻟﻐﺰش ﻳﺎ ‪122 ........................................... TSL‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 14‬اﻓﺖ ﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪123 ...................................................................................‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 15‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪123 ................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 16‬ﺷﻤﺎي راهاﻧﺪاز ﺳﺘﺎره – ﻣﺜﻠﺚ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪124 ...........................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 17‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﮔﺸﺘﺎور – ﻟﻐﺰﺷﻲ ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻠﻴﺪ راه اﻧﺪاز ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ‪124 ......................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 2‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬دﻳﺎﮔﺮام ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪167 .....................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﺘﺪاول ‪168 ....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ -1-3‬اﻟﻒ ( – ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪاي ‪169 ........................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪-1-3‬ب ( ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ دو ﻣﺮﺣﻠﻪاي ‪169 .................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ – (2-3‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﭼﺮﺧﺎن ‪169 .......................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ – (3-3‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر اﺳﻜﺮو ‪169 .......................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ – (4-3‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻲ ‪170 ..................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ – (5-3‬ﺗﻮرﺑﻮ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪170 ............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ – (6-3‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ دﺑﻲ و ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ در ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪170 ................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل و آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ و ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ‪171 ................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﺗﺒﺮﻳﺪي ‪172 ............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﻧﻤﻮﮔﺮام ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ﺳﺎﻳﺰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪173 ....................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت ‪174 ....................................................................................................‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت ﺑﺮاي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي آب ﺧﻨﻚ ‪174 ...................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 9‬دﻳﺎﮔﺮام ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪175 ........................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 3‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1‬ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ و اﺟﺰاي ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع ‪196.............................................................. Axial‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻓﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻮع ‪197 .................................................................... Propeller‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻓﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻮع ‪198 ................................................................. Tubeaxial‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻓﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻮع ‪199 ................................................................... Vaneaxial‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ و اﺟﺰاي ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ‪200 .............................................. Centrifugal‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻓﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻮع ‪201 ........................................................................... Airfoil‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻓﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻮع ‪202...................................... Backward-inclined‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ ﻓﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻮع ‪203 ..........................................................................Radial‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 9‬ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻓﻦ ‪204 ..................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 10‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺑﺮاي ﻓﻦﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪204 .............................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 11‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﻓﻦﻫﺎ ‪205 ......................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 12‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻮان ورودي درﻣﻮﺗﻮر ﻓﻦﻫﺎ ‪205 ................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻧﻮع ﺗﻮرﺑﻮ‪218 ..............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﭘﻤﭗ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﻣﺨﺰن ﻫﻮا ‪219 ....................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﭘﻤﭗ ﻫﺎي ﻧﻮع ﭼﺮﺧﺎن ‪219 .......................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﻛﻮﭼﻚ ‪220 ................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪221 ......................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺑﺎ ﻣﻜﺶ دوﺑﻞ ‪222 ...........................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -7‬ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮﻛﺐ ‪223 ............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮري ‪223 ..........................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 9‬ﮔﺴﺘﺮة ﻛﺎرﺑﺮد اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪224...............................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 10‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ) ﻫﺪ – ﻇﺮﻓﻴﺖ ( ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﭘﻤﭗ ‪224.................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 11‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪225 .....................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 12‬ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪225 ....................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -13‬ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺪ واﻗﻌﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪226 .....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 14‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻜﺴﺎن ‪226 ....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 15‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪227 ....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 16‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻜﺴﺎن ‪228 .....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 17‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪228 ....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 18‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﻳﺎ ﻣﻮازي ‪229 ............................................................................‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -19‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻤﭗ در اﺛﺮ ﺑﺮش ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﻪ ‪230 ................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 20‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ ‪231 ...........................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 21‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ روي ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ‪232 .............................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 22‬دﻳﺎﮔﺮام ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮاي دو ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺑﺎ دﺑﻲ ﺛﺎﺑﺖ و ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ‪233 ..............................................................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 4‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در روﺷﻨﺎﺋﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫ﻣﻄﺒﻮع‬
‫‪ – 1‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري و ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر ﺑﺮاي ‪ 3‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﺎ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪242.........................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﺒﺎﻧﻪروزي ﺑﺎر ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ‪242.......................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪242.............................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ‪ 10‬ﻣﮕﺎوﻟﺖ آﻣﭙﺮي ﺑﺎزاي ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺗﻮانﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪247 ...............................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3 – 5‬ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺎر ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪247 ................................................................................................................................................‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬دو ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺸﺨﺺ ‪249...........................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﻣﺤﺪوده ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ 1‬و ‪ 2‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ) ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﺷﻜﻞ ‪249.........................( 6‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮر ﻣﺮﺋﻲ در ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪269 .........................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻮر ‪269 ...............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬اﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ‪270 .......................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر ﺗﻮﻟﻴﺪي ) اﺳﭙﻜﺘﺮوم ( ﻳﻚ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ‪270 ........................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻧﻮر ) اﺳﭙﻜﺘﺮوم ( ﻳﻚ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﺑﺎ آﻓﺘﺎب ﻇﻬﺮ ‪271 .................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﺑﺎزاي ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ‪271 .................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ﻫﺎﻟﻮژن ﺑﺎ اﻧﻌﻜﺎس دﻫﻨﺪه ‪271 ..................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻓﺖ ﻧﻮر ﻳﻚ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺑﺎ ﻻﻣﭗ ﻫﺎﻟﻮژن ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ ‪271 ............................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -9‬اﺟﺰاء ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ‪272 .................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ در دو ﺣﺎﻟﺖ ‪272 .........................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 11‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎزاي ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺎر‬
‫اﺳﺘﺎرت ‪272 ...............................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 12‬اﻓﺖ ﻧﻮر اﻧﻮاع ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ ‪273 .....................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 13‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ و ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺸﺮده ‪274 .................................................‬‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ – 14‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻃﻮل ﻣﻮج ﺗﻮﻟﻴﺪي ) اﺳﭙﻜﺘﺮوم ( اﻧﻮاع ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي ‪275 ................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ) ‪ – 15‬اﻟﻒ ( – ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮر ﻻﻣﭗ ﺑﺨﺎر ﺟﻴﻮه ‪277 ............................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪-15‬ب ( – ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮر ﻻﻣﭗ ﭘﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﺪﻳﻢ ‪277 ..........................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪-15‬ج( – ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮر ﻻﻣﭗ ﻣﺘﺎل ﻫﻼﻳﺪ ‪277 ..................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 16‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻮر ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ﻣﺘﺎل ﻫﻼﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات زواﻳﻪ ﻣﺤﻮر آن ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻮد ‪277 ..............‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -17‬اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ‪281 ..............................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -18‬ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ‪281 ......................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -19‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭼﺮاغ ‪281 .................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -20‬ﺑﺪﻧﻪ ﭼﺮاغ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﺐ اﻧﻌﻜﺎس دﻫﻨﺪه ﻓﻮري ‪281 .......................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 21‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ‪282 .........................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 22‬ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﻣﺎﻓﻮق ﺻﻮت ‪282 ................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 23‬ﺣﺴﮕﺮﻫﺎي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ‪282 .................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 24‬اﻓﺖ ﻧﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﻃﻮل زﻣﺎن ‪283 ........................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 25‬اﻓﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻧﻮر در ﻧﺘﻴﺠﺔ ﻛﺜﻴﻒ ﺷﺪن داﺧﻞ ﺑﺪﻧﻪ ﭼﺮاغ در ﻳﻚ‬
‫اداري‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ‬
‫ﺗﻤﻴﺰ ‪283 ....................................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 26‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺮاغﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮازي ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ ‪285 ..................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -27‬ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭼﺮاغﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﻂ از ﻣﻴﺰﻫﺎي ﻛﺎر ‪285 .............................................‬‬
‫‪ – 3‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪HVAC‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﻧﻤﻮدار ﺳﺎﻳﻜﻮﻣﺘﺮﻳﻚ ‪308..........................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬اﺟﺰاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ HVAC‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪309 ..................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﺎري دوﮔﺎﻧﻪ ‪309 ......................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻧﺎﺣﻴﻪ ‪309 .....................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﻮا ‪310 .....................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎر ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪاي ‪310 .............................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﺎري ﺗﺒﺨﻴﺮي ‪310 ............................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﺮارت در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ‪311 .............................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -9‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ‪311 ......................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ -10‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ‪313.......................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 11‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت آب در ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ ‪313.............................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 12‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻫﻮا در ﭘﺮهﻫﺎ ‪314 .................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪– 13‬راﻫﺒﺮد ذﺧﻴﺮه ﺟﺰﺋﻲ ‪316 .........................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 5‬ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ – 1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ - 1‬ﻳﻚ ﻣﻮج ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﺳﻮم ‪ ،‬ﭘﻨﺠﻢ و ﻫﻔﺘﻢ ‪334 ..........................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﺎر آن ﻳﻚ ﺳﻮﺋﻴﭽﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪335 ..........‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬وﻟﺘﺎژ ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ و ﺑﺪون ﺧﺎزن ‪336 ...................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎ و ﺑﺪون ﺧﺎزن ‪337.................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص – ﻛﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻛﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺪون ﻫﺴﺘﻪ ﺑﺎ ﻣﺒﻨﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ‪348 ........................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﺷﻜﻞ ﻛﻠﻲ ﻳﻚ ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺪون ﻫﺴﺘﻪ ‪348 .........................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﻣﺪار ﻳﻚ ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺪون ﻫﺴﺘﻪ ‪349 ..................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻧﺮخ ذوب و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻮره ‪349 .................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي در ﻳﻚ ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺪون ﻫﺴﺘﻪ از ﻧﻮع ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ‪350 ..............................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻳﻚ ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ﻗﺮاﺿﻪ ‪351 ......................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻳﻚ ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻓﻀﺎ ‪351 ..................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻳﻚ ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ آب ‪352 ..................................................‬‬
‫‪ – 3‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد و راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ‪370..........................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت و راﻧﺪﻣﺎن در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد و راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ‪370.........................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 3‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﺪه ” ﺑﺎ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ ”‪371 ......................................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 4‬ﻣﺼﺮف ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد وﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺮژي ﺑﺎﻻ ‪371 .............‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 5‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺪون ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ‪372 .................................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 6‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه و ﺑﺪون‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ‪372 ......................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 7‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪373...........................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 8‬ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪374 ...............................................................................‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ – 9‬ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﭘﻤﭗ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ‪374 ............................................................................. VSD‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫اﻋﻀﺎء ﮔﺮوه ﻣﺆﻟﻒ ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻬﺮاﻣﻲ‬
‫‪ .2‬ﻣﺤﻤﺪ ﻋﻠﻲ ﺷﻔﻴﻊزاده‬
‫‪ .3‬ﻣﺤﻤﻮد رﺿﺎ ﻗﻬﺎرﭘﻮر‬
‫‪ .4‬ﻏﻼﻣﺮﺿﺎ ﻛﺒﺮﻳﺎﻳﻲ ﻃﺒﺮي‬
‫‪ .5‬ﻛﻴﺎن ﻧﺠﻒزاده‬
‫ﺗﺎﻳﭗ و ﺻﻔﺤﻪآراﻳﻲ ‪:‬‬
‫ﻟﻴﻼ ﺳﻬﺮاﺑﻲ‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 7‬روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ...........................................‬‬
‫‪ -2‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ......................................................................................................‬‬
‫‪ –1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪1 .........................................................................................................................................‬‬
‫‪ –2-1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎر و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪2........................................................‬‬
‫‪ –3-1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮر ‪4........................................................................‬‬
‫‪ -2‬اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪7 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪9.................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي اﺟﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪10....................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪12 .............................................................................................‬‬
‫‪-1-3-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر وﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‪12 .....................................................................................................‬‬
‫‪-2-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪13...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪14 ...............................................................................................................................‬‬
‫‪-4-3-2‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ‪15........................................................................................................‬‬
‫‪ -5-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪16 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -6-2‬روﺷﻬﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻗﺪرت و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪19 .......................................................................‬‬
‫‪ -7-2‬اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ‪26 ......................................................................................................................‬‬
‫‪ – 3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪31..........................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ ‪31...................................................................................................‬‬

‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ -2-3‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر در دو ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪36 .......................................................................................‬‬
‫‪ -4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ آن ‪44 ....................................................................‬‬
‫‪ -1-4‬اﻧﻮاع ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ‪46 ..................................................................................................‬‬
‫‪ -2-4‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪ ‪48................................................................................................‬‬
‫‪ -3-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي و ﺗﻮان ‪54 ....................................................................................................‬‬
‫‪ -5-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ‪74 .....................................................................................‬‬
‫‪ -7‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ‪76 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-5‬روشﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ و وﻟﺘﺎژ‪77.....................................................................................‬‬
‫‪ -2-5‬ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪87 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5‬ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪105 ........................................................................................‬‬
‫‪ -4-5‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪107 ....................................................................‬‬
‫‪ -5-5‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ‪110 .......................................................................................‬‬
‫‪ – 6-5‬روش راهاﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪112 ..............................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 8‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪125.............................‬‬
‫‪ – 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪125 ...........................................................................................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ‪127 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ – 3‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪128 ......................................................................................................‬‬

‫‪ -1-3‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪128 ................................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ – 4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪132 .......................................................................................................................‬‬
‫‪ – 5‬اﺟﺰاي دﻳﮕﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪139 .........................................................................................‬‬
‫‪ -1-5‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ‪139 ..................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-5‬ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪140 ........................................................................................................‬‬
‫‪ -3-5‬ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎ ‪141 .........................................................................................................................‬‬
‫‪143 .................................................................................................................... Inter-Cooler-4-5‬‬
‫‪ – 6‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪144 .....................................................................................................................‬‬
‫‪ – 7‬ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪147 ..............................................................................................................................‬‬
‫‪ – 8‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪150 .........................................................................................................‬‬
‫‪ – 9‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي راﻳﺞ در ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪152 ...............................‬‬
‫‪ -1-9‬ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎي ﻫﻮاي ورودي ‪153 .................................................................................................‬‬
‫‪ -2-9‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪155 ............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-9‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪157 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -4-9‬ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ‪159 .............................................................................‬‬
‫‪ -10‬ﻣﻮارد ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ در ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪161 ......................................................‬‬
‫‪ – 11‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪163 ...................................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ – 9‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪177 ........................................................‬‬
‫‪ – 1‬ﻓﻦﻫﺎ ‪177 .............................................................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪-1-1‬اﻧﻮاع ﻓﻦﻫﺎ ‪177 ..................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻓﻦﻫﺎ ‪181 .............................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻮان ﻻزم ﺑﺮاي ﻓﻦﻫﺎ ‪182 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -4-1‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻓﻦﻫﺎ ‪183...............................................................................‬‬
‫‪ – 2‬ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪207 ..........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪207 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪209 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ و راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪209 .........................................................................................‬‬
‫‪ -4-2‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ‪210 ............................................................................................‬‬
‫‪ -5-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪211 .........................................................................................................‬‬
‫‪ -6-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪212 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -7-2‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﻳﺎ ﻣﻮازي ‪213 ..............................................................................‬‬
‫‪ -8-2‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪214 .........................................................................‬‬
‫ﻣﻄﺒﻮع ‪235 .................................................................................................................................‬‬

‫‪ – 1‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪250 ...............................................................................‬‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪250 ..................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮر ‪251 .............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ‪251 .................................................................................................................................‬‬
‫ﻋﻨﻮان‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬
‫‪ -4-1‬اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ روﺷﻨﺎﻳﻲ ) ﻻﻣﭗ( ‪254 ............................................................................................‬‬
‫‪ -5-1‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮاص ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪259 .....................................................................................‬‬
‫‪ -6-1‬ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎ ‪259 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -7-1‬ﭼﺮاغﻫﺎ ‪261 ...............................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-1‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪262 ............................................................................................‬‬
‫‪ – 9-1‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪263 .........................................................................‬‬
‫‪ – 10-1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪265 .........................................................................................‬‬
‫‪ -11-1‬ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪267 ....................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 11‬ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪319................................................‬‬
‫‪ -1‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ ‪354 .......................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ‪355 ...................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ‪358..................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪362 ............................................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ – 1‬روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ -1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺨﺶ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﺸﻮر‪ ،‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬
‫و ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در آن ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺑﻬﺮهوري از ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻛﺸﻮر ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺑﺨﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺑﺰارﻫﺎي ﻣﻄﺮح در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از روشﻫـﺎي ﻣـﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑـﺎر و اﻧـﺮژي اﺳـﺖ‪ .‬ﻟـﺬا‬
‫ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر و اﻫﺪاف آن ﺑﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﺑﺮرﺳـﻲﻫـﺎي اﻧﺠـﺎم ﺷـﺪه در ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﻛﺸـﻮر‬
‫ﺿﺮورت دارد‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻊ ﻧﺎﺷﻲ از اﻗﺪاﻣﺎت ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮر اﺳﺖ در ارﺗﻘﺎء اﻗﺘﺼﺎد‬
‫ﻣﻠﻲ و اﻣﻜﺎن ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﺳـﺮﻣﺎﻳﻪﮔـﺬاريﻫـﺎي ﻛـﻼن در ﺑﺨـﺶ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ اﻧﺮژي ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﻮرد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ در اوﻗﺎت ﭘﺮﺑﺎري ﺑﻮﻳﮋه ﻗﻠﻪ ﻣﺼـﺮف ) ﻧﻘﻄـﻪ اوج ( و‬
‫ﻫﻤﻴﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺮژي واﺣﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ و ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ ﻛﺸﻮر‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮي ﺑﻬﺘﺮ در ﻗﺎﻟﺐ اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺪت و ﻣﻴﺎن ﻣﺪت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣـﺆﺛﺮ ﺑـﻮده و ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ اﺧﺘﻼف ﺑﺎر ﭘﻴﻚ و ﭘﺎﻳﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2-1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎر و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻬﺘﺮ و ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از ﻋﺪم اﻣﻜﺎن ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي از ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع اﻧﺮژي ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺮژي در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﺑﺮق ﺑﺮﺣﺴﺐ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ‪ 300‬ﺗﺎ ‪ 1000‬دﻻر ﺑﺮاي ﻫـﺮ ﻛﻴﻠـﻮوات ﻗـﺪرت اﺳـﻤﻲ ﻣﻨﺼـﻮﺑﻪ‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﻗﺪرت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫در ﺣﺪود ‪ 1400‬دﻻر و ‪ 280000‬رﻳﺎل ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ و ﺻﺮف دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻃﻮﻻﻧﻲ ) ‪ 4‬ﺗﺎ‬
‫‪ 10‬ﺳﺎل ( ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮق ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﺳﺎﺳﺎً ﺑﺮ ﻣﺤﻮر اﻗﺪاﻣﺎت زﻳﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ارزﺷﻴﺎﺑﻲ وﺿﻊ ﻣﻮﺟﻮد ) ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﻣﻴﺰان درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت(‬
‫‪ .2‬ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎر )‪ (MW‬و اﻧﺮژي )‪ (MWh‬دورهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ آﻳﻨﺪه‬
‫‪ .3‬ﺑﺮرﺳﻲ و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﻮﻟﻴـﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘـﺎل و ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫ﺑﻤﻨﻈﻮر ﺣﺼﻮل ﺑﻪ اﻫﺪاف ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴـﺖ آﻣـﺎدﮔﻲ و ﺿـﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ .4‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑـﺮ اﻳـﻦ‬
‫اﺳﺎس ﺗﺪوﻳﻦ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮق ﺑﺎ ﻟﺤـﺎظ ﻛـﺮدن ﺳﻴﺎﺳـﺖﻫـﺎي اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ و‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ .5‬وﻳﮋﮔﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت اﻳﺠﺎب ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻣﻜﺎن اراﺋﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان ﻋﻤﻠﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ )در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ ( %10‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ذﺧﻴﺮه در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮق ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ از زﻣﺎن آﻣﺎدﮔﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻘﺎﺿـﺎ‬
‫را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﻤﻴـﺖ ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﺋﻲ در آن را اوﻟﻮﻳـﺖ وﻳـﮋه‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫در زﻣﻴﻨﻪ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻴﺮوي ﺑﺮق ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي اﺟﺮا ﺷـﺪه وﻣﺴـﻠﻤﺎً اداﻣـﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1381‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي وزارت ﻧﻴﺮو ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ‪ 30605‬ﻣﮕﺎوات ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺣـﺪوداً‬
‫‪ 9/2‬درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ اﻓﺰاﻳﺶ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺠﻤﻮع ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫـﺎي ﻧﺼـﺐ ﺷـﺪه‬
‫وزارت ﻧﻴﺮو ‪ 47/3‬درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺑﺨﺎري ‪ 20/7 ،‬درﺻﺪ ﺳـﻬﻢ ﻧﻴﺮوﮔـﺎهﻫـﺎي ﮔـﺎزي ‪20/5 ،‬‬
‫درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﭼﺮﺧﻪ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪ 1/6 ،‬درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫـﺎي دﻳﺰﻟـﻲ و ‪ 9/9‬درﺻـﺪ ﺳـﻬﻢ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺮقآﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1381‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي وزارت ﻧﻴﺮو از ﻣﺮز ‪ 135‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﮔﺬﺷﺖ‬
‫ﻛـــﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴـــﻪ ﺑـــﺎ ﺳـــﺎل ﻗﺒـــﻞ از آن ﻣﻌـــﺎدل ‪ 8/9‬درﺻـــﺪ رﺷـــﺪ داﺷـــﺘﻪ اﺳـــﺖ‪ .‬در‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‬
‫اﻳﻦ ﺳﺎل ﻗﺪرت ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ‪ 481‬وات و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪ ‪ 2102‬ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از رﺷﺪي ﻣﻌﺎدل ‪ 7/4‬و ‪ 6/7‬ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﻪ ‪ 23753‬ﻣﮕﺎوات و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻴـﺎز ﻣﺼـﺮف ﻫﻤﺰﻣـﺎن و ﻫـﻢ روز‬
‫اﺻﻼح ﺷﺪه ﺑﻪ ‪ 24750‬ﻣﮕﺎوات رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺑـﻪ ﺗﺮﺗﻴـﺐ ﻣﻌـﺎدل ‪ 7/1‬و ‪ 7/3‬درﺻـﺪ‬
‫رﺷﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻃﻲ ﺳﺎلﻫﺎي اﺧﻴﺮ رﺷﺪ ﺑﺎر در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮق ﻛﺸﻮر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ‪ ) %10‬در ﺳـﺎل ( و رﺷـﺪ اﻧـﺮژي در‬
‫ﺣﺪود ‪ %8‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺒﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﻣﺼﺎرف اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻃﻲ ﺳـﺎﻟﻬﺎي‬
‫اﺧﻴﺮ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﻮﻟﺪ ) از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﺎﻧﮕﻲ – ﺗﺠﺎري ( ﺗﻤﺮﻛﺰ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺑـﺎر‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺎرف ﺑﺮق ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ ) ﻛﻪ داراي ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ( در ﺳﺎل ‪ 81‬ﺑﻪ‬
‫ﺣﺪود ‪ %34‬رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺨﺶ ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺠﺎري ‪ 50‬درﺻـﺪ ﻛـﻞ ﻣﺼـﺮف ﺑـﺮق ﻛﺸـﻮر را‬
‫ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺎرف ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺠﺎري اوﻟﻮﻳﺖ اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫـﺎ در ﺻـﺮﻓﻪﺟـﻮﻳﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ را ﻣﻄـﺮح‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﻲ ﻣﺸﻜﻼت ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﺑﺨﺶﻫﺎ ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﺜﺮت ﺗﻌﺪاد ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن و وﺟـﻮد اﻟﮕﻮﻫـﺎي‬
‫رﻓﺘﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻌﺎً ﻃﺮح ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬در ﺑﺨـﺶ ﺧـﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺠـﺎري ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع روﺷﻨﺎﻳﻲ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ -3-1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮر‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ) ﺑﻪ وﻳﮋه ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ( ﻋﻤﻮﻣﺎً دو راه ﺣـﻞ ﻣﺘﺼـﻮر اﺳـﺖ‪ .‬راه‬
‫ﺣﻞ اول اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣـﺮ ﺑـﻪ ﻣﻔﻬـﻮم ﻣﺼـﺮف ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ در‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي واﻗﻌﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻛﺸﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑـﻪ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ ﻣﻨـﺎﺑﻊ ﻣـﺎﻟﻲ‬
‫ﻋﻤﻼً اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راه ﺣﻞ دوم ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﺼﺤﻴﺢ اﻟﮕﻮي ﻣﺼﺮف ﺑﺮق و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫ﺣﺬف ﻣﺼﺎرف ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري ﻳﺎ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺼﺮف و ‪ ...‬ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺳﻮد ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑـﻮده و در‬
‫ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻋﺎدﻻﻧﻪﺗﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺸﻮر ﻣﻨﺘﻬﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﺑﻬﻴﻨﻪﺳـﺎزي اﻟﮕـﻮي ﻣﺼـﺮف ﺑـﺎ ﺣﻔـﻆ‬
‫ﺳﻄﺢ رﻓﺎه ﻳﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻨﺘـﺮل رﺷـﺪ ﺑـﺎر‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ ﺷـﻜﻞ ﻣﻨﺤﻨـﻲ ﺑـﺎر‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻣﻨـﺎﺑﻊ‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ )ﻣﺜﻼً ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﺮق داﺧﻠﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ (‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در ﺑﺮق ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑـﺮاي واﺣـﺪ ﺗﻮﻟﻴـﺪ و ‪...‬‬
‫ﻫﻤﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از دﻳﺪﮔﺎه ﺑﻬﺒﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻋﺮﺿﻪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺗﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﻧﻴﺮوﮔـﺎهﻫـﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻫﺶ و ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر و ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﭘﺬﻳﺮد و در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ از ﻗﺒﻴﻞ ﻛﺎرﺑﺮد ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺮﻛﻴﺒـﻲ ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ راﻧـﺪﻣﺎن‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﮔﺎزي‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژﻳﻬﺎي ﺗﺠﺪﻳﺪﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪه ﻛـﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨـﻪ ﺑـﺮق اﺳـﺖ از دﻳـﺪﮔﺎه‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺮق و اﻗﺘﺼﺎدي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ‪ :‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﺨﺎرج ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ‪ ،‬رﻓـﻊ ﻣﺤـﺪودﻳﺖ از‬
‫ﻇﺮﻓﻴــﺖﻫــﺎي ﻣﻮﺟــﻮد‪ ،‬ﻓــﺮاﻫﻢ ﻛــﺮدن زﻣﻴﻨــﻪﻫــﺎي ﭘﺨــﺶ اﻗﺘﺼــﺎدي ﻗــﺪرت ‪(Economic‬‬
‫)‪ ،Dispatching‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺮق و اﻓﺰاﻳﺶ ﻛﺎرآﻳﻲ و ﺿﺮﻳﺐ اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺳﻴﺴـﺘﻢ ﺑـﺮق‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼـﺮف ﺑـﺮق در ﺑﺨـﺶ ﺻـﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸـﻮر ﺑـﻪ ﻋـﻮاﻣﻠﻲ از ﻗﺒﻴـﻞ ﺳـﻄﺢ ﺗﻜﻨﻮﻟـﻮژي‪ .‬ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت‪ ،‬ارزش اﻓﺰوده در ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎدهﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ و ‪ ...‬واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق را ﺑﺮ اﺳﺎس دوره اﺟﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻤﺎت ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﻣـﺪت ‪ ،‬ﻣﻴـﺎن ﻣـﺪت و‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻛﺮد و از دﻳﺪﮔﺎه ﻧﻮع ﻣﺼﺮف ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﮔـﺮوه ﺑﻨـﺪي راﻣـﻲﺗـﻮان ﺑـﻪ ﺷـﻜﻞ ‪:‬‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف در روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺗﻮري و ﻓﺮآﻳﻨﺪ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ -2‬اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر‬
‫راﺣﺘﻲ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻛﻨﺘﺮل‪ ،‬ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ رﺷﺪ ﺳﺮﻳﻊ در ﻣﺼﺮف اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻨﻄﻘﻲ‬
‫اﺳﺖ اوﻟﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎوش در ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎﻟﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺗﺎﻳﻤﺮﻫﺎ و ﻛﻠﻴﺪﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻣﻮرد ﻟﺰوم‪،‬‬
‫ﭼﺮاغﻫﺎ را روﺷﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻳﺎ ﻣﺜﺎﻟﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮري ﺟﺪﻳﺪ ﻳﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ)‬
‫‪ SCR‬ﻳﺎ ‪ ( VSD‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬رﻳﺰ ﭘﺮدازﻧﺪهﻫﺎ ) ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ( ﺑﺎ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬اﻣﺮوزه‬
‫ﺑﻘﺪري در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﺴﺘﺮة وﺳﻴﻊﺗﺮي از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻘﺪور ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ دوﮔﻮﻧﻪ ﻋﺪم ﻛﺎرآﻳﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اول اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ در ﺑﺎرﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻲ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و دوم اﻳﻨﻜﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت در ﺑﺎرﻫﺎي اﻧﺪك‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻮﺟﺐ وارد ﺷﺪن‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺪم ﺳﻮم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان از ﺑﺎرﻫﺎي‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻧﺎم ﺑﺮد‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي اداري ﻣﺪرن‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰآﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﺟﻬﺖ اﺻﻼح‬
‫اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻴﺸﻪ روﺷﻨﺎﻳﻲﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﻪ دو ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺮژي را ﺗﻠﻒ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬اول در اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪاي ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮر را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ و دوم اﻧﺮژياي ﻛﻪ ﺻﺮف ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮاي‬
‫ﮔﺮم اﺿﺎﻓﻲ در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻗﺪم‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎرآﻣﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل آن اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮﻣﺎﻳﺸﻬﺎي ﻣﺎﻳﻜﺮووﻳﻮ ﻳﺎ‬
‫دي اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ )ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﮔﺮﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﺴﻢ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ( ﺑﺠﺎي اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎي‬
‫دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻣﺎدﻫﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﺪم ﭘﻨﺠﻢ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‪،‬‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﻤﭗﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ) ﺑﺠﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ( ‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎري دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻣﺪ ﻛﻪ اﻧﺮژي ﻛﻤﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬در دﺳﺘﺮس ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺪم ﺷﺸﻢ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي روشﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﻗﺪرت )‪ (Power Factor‬ﻳﺎ اﺻﻼح ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ )‪(RI2‬‬
‫ﻫﻔﺘﻤﻴﻦ ﻗﺪم‪ ،‬ﻧﮕﻬﺪاري اﻧﺮژي ﺑﺼﻮرت ﻣﺆﺛﺮ و ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﺎﻋﺎﻳﻖﺑﻨﺪي ﺑﻬﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻟﻮازﻣﻲ ﻛﻪ دﻣﺎي ﺑﺎﻻ دارﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﮔﺮﻣﺎي ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺒﺪلﻫﺎ ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻫﻮا ﻧﻴﺰ در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺪم ﻫﺸﺘﻢ ‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻮﻗﻌﻴﺖﻫﺎﺋﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﻣﺘﻮاﻟﻲ )‪ (Cascading‬اﻧﺮژي‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ آن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺮق و ﺣﺮارت اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ در اﻣﺎﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي‬
‫ﺣﺮارت و اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻣﺼﺮف دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ و اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﺗﺪاﺑﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻢ از‬
‫ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﮔﺎزي و ﻫﻢ از ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻗﺪم ﻧﻬﻢ‪ .‬آزﻣﻮدن ﻓﺮﺻﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود راﺣﺬف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ -‬ﻳﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﻨﻮﻣﺎﺗﻴﻚ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺤﺮكﻫﺎي ﺑﺮﻗﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -1-2‬اﻧﮕﻴﺰهﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر‬
‫اﻟﻒ ( از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻌﻨﻮان ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ﺑﻪ دﻻﻳﻞ زﻳﺮ ﻣﻮرد ﻟﺰوم اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﺷﺒﻜﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﻨﺪ ﺷﺪن روﻧﺪ اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎه‬
‫‪ .2‬ﻛﺎﻫﺶ و ﺑﻪ ﺗﻌﻮﻳﻖ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬارﻳﻬﺎي ﻻزم ﺟﻬﺖ ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫‪ .3‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫‪ .4‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻬﺒﻮد ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺷﺒﻜﻪ‬
‫‪ .5‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ‬
‫ب ( از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ‪ ،‬ﺗﺠﺎري ‪ ،‬ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﻛﺸﺎورزي ﺟﻬـﺖ اﻋﻤـﺎل‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺰاﻳﺎ آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬارﻳﻬﺎي اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ و اﺟﺰاء ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ .2‬اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺮق ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت‬
‫‪ .3‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﺮق ﺣﺎﺻﻞ از اﺻﻼح ﻣﺼﺮف و اﻧﺘﺨﺎب ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬

‫ج ( از ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮق ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اوﻟﻴﻪ ﺷـﺪه و در ﻧﻬﺎﻳـﺖ اﻧﺘﺸـﺎر‬
‫آﻻﻳﻨﺪهﻫﺎي زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا ‪ ،‬ﺳـﻼﻣﺘﻲ ﺟﺎﻣﻌـﻪ را ﺗﻬﺪﻳـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻀﺎﻋﻔﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي اﺟﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر‬
‫در ﺟﺪول )‪ (1‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻣﻮﻓﻖ در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻤﻨﻈﻮر اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر‬
‫ﺧﺎﻧﮕﻲ – ﺗﺠﺎري و ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ – 1‬روﺷﻬﺎي اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر‬
‫روش اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ‬

‫ﺻﻨﻌﺘﻲ‬ ‫ﺗﺠﺎري‬ ‫ﺧﺎﻧﮕﻲ‬
‫ﺑﺎر‬
‫ﻗﻄﻊ ﻣﺼﺎرف ﻏﻴﺮ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫ﺑﺮش ﭘﻴﻚ‬
‫ﺿﺮوري‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي‬ ‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫اﻳﺠﺎد ﺷﻴﻔﺖ ﻛﺎر ﺷﺐ‬ ‫ﭘﺮﻛﺮدن دره‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺣﺮارﺗﻲ‬ ‫ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺷﻴﻔﺖ روز ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺼﺮف‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎر ﭘﻴﻚ‬
‫ﺷﺐ‬ ‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎز ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﺮوﺳﻪﻫﺎي ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻬﺒﻮد ﻋﺎﻳﻖ ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺷﺪت روﺷﻨﺎﻳﻲ‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد اﻧﺮژي‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺠﺎي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮد ﭘﻤﭗ ﺣﺮارﺗﻲ‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﺴﻴﻠﻲ‬
‫ﻓﺴﻴﻠﻲ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻜﻠﻲ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻜﻠﻲ‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻴﻜﻠﻲ‬ ‫اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺎر‬
‫ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ و در ﭘﻲ آن‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻣﻄﻠﻮب و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‬
‫ﭘﺬﻳﺮي ﭘﺮوﺳﻪ ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻓﻮق در ﺟﻬﺖ اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻪ روش اول ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره ‪ ،1‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﺳﻪ روش دﻳﮕﺮ‪ ،‬روﺷﻬﺎي‬
‫ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺟﺪﻳﺪﺗﺮي را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در روش اول ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﻚ ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ‬
‫ﺿﺮوري در ﻫﻨﮕﺎم زﻣﺎن ﭘﻴﻚ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در روش دوم‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و‬
‫ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري در زﻣﺎن ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ وارد ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﭘﻴﻚ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺪون اﺧﺘﻼل در اﻣﺮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﭘﺮوﺳﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰيﻫﺎي ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬
‫ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﻧﺮژي اﺛﺮات ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ را از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫روش ﭼﻬﺎرم ) ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﺳﺘﺮﺗﮋﻳﻚ( ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﻟﮕﻮي ﻣﺼﺮف در ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎﺋﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﺎﻟﻲ و ﻏﻴﺮه‪،‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﺪون اﻋﻤﺎل ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺧﺎص اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ رﺷﺪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در روش ﭘﻨﺠﻢ ﻧﻴﺰ رﺷﺪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﻛﻨﺎر روش دوم ) ﭘﺮ ﻛﺮدن‬
‫دره ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر( ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ روش ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ﻣﻄﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺪرن ﻣﺤﺪود ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻄﻮري ﻛﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺤﺖ ﻛﻨﺘﺮل و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬روش ﻣﺰﺑﻮر‬
‫ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺛﺮات اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر در آن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺆﺛﺮﺗﺮ‬
‫از ﺳﺎﻳﺮ روﺷﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر‬
‫‪ -1-3-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر و ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻫﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮق در ﻳﻚ ﺑﺎزه زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات زﻣﺎن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺛﺎﻧﻴﻪ ‪ ،‬دﻗﻴﻘﻪ ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﻪروز ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪ‬
‫و ﻣﺎه ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﺼﺮف ﺑﺮق از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺣﺪود‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ و ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر در‬
‫ﻗﺎﻟﺐ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﺷﺒﻜﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن در ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪة ﺑﺮق ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ در‬
‫ﻓﻴﺪرﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎه آﻧﺎﻟﻴﺰور اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ ﺟﺰﺋﻲﺗﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮق ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ و ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻴﺪر ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق ﺑﻌﺪ از ﻓﻴﺪر اﺻﻠﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺼﺐ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﻜﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺪت اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﻳﻚ ﺷﻴﻔﺖ ﻛﺎري ‪ ،‬ﻳﻚ ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﻳﺎ ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮدارﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ زﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﻓﻴﺪر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﺮاز اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ دﻳﻤﺎﻧﺪ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ و‬
‫ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن زﻣﺎن وﻗﻮع‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﺋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﺳﺖ‬
‫‪ -2-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ )‪(D.F‬‬
‫ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق روزاﻧﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻋﺎﻣﻞ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮي ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺗﻮاﻧﻲ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﺪ‬
‫را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪D max‬‬
‫= ‪DF‬‬
‫‪CL‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪:‬‬
‫‪ : Dmax‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺣﺪاﻛﺜﺮ )‪(KW‬‬
‫‪ : CL‬ﺑﺎر ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪه )‪(KW‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﻛﻤﺘﺮ از واﺣﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺤﺪوده ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ 0/25‬ﺗﺎ ‪ 0/9‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً‪ ،‬دﻳﻤﺎﻧﺪ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﺮق از وزارت ﻧﻴﺮو ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد اﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺑﻮدن ﺗﻮان درﺧﻮاﺳﺘﻲ ) دﻳﻤﺎﻧﺪ( ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﺑﺎﺑﺖ ﺧﺮﻳﺪ اﻧﺸﻌﺎب ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺑﺎﻻ و از ﻃﺮﻓﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎري ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ ﺑﻬﺎي دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﺑﺮآورد ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي زﻳﺮ‬
‫در ﺗﻌﻴﻴﻦ دﻳﻤﺎﻧﺪ واﻗﻌﻲ و ﻛﻢ ﻛﺮدن اﺧﺘﻼف دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي ﺑﺎ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻴﻔﺖ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه‬
‫اول )‪(KW‬‬ ‫دوم )‪(KW‬‬ ‫ﺳﻮم )‪(KW‬‬
‫‪A1‬‬ ‫‪P1‬‬ ‫‪P1‬‬

‫‪A2‬‬ ‫‪P2‬‬ ‫‪P2‬‬
‫‪A3‬‬ ‫‪P3‬‬ ‫‪P3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫ﺟﻤﻊ‬ ‫‪D1‬‬ ‫‪D2‬‬ ‫‪D3‬‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار از ﺑﻴﻦ ‪(D=Dmax) D3,D2,D1‬‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه ‪ ) :‬دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي ﺑﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﺑﺮق (‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪ ) :‬دﻳﻤﺎﻧﺪ واﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ‪ ) :‬ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 90‬درﺻﺪ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه (‬
‫‪-3-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﭘﺎراﻣﺘﺮ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﺆﺛﺮ از اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺮاي دوره زﻣﺎﻧﻲ داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﺑﺎري ﻛﻪ در ﺧﻼل ﻫﻤﺎن دورةزﻣﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ را اﻧﺪازه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﺼﺮف زﻣﺎﻧﻲ رخ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ‪ E‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ)ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ( ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪E‬‬
‫= ‪LF‬‬
‫)‪( D max)( P‬‬
‫‪ : LF‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ) ﺑﺪون ﺑﻌﺪ(‬
‫‪ : E‬اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف در دوره زﻣﺎﻧﻲ ‪(KWh) P‬‬
‫‪ : Dmax‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﻃﻲ دوره زﻣﺎﻧﻲ ‪(KW) P‬‬
‫‪ : P‬دوره زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد) ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻳﻚ روز‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎه ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎل (‬
‫راﻫﻬﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر‬
‫ﻋﺪم راهاﻧﺪازي ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﭘﺮ ﻣﺼﺮف‬
‫ﻛﺎﻫﺶ دﻳﻤﺎﻧﺪ اﺿﺎﻓﻲ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ‬
‫‪ -4-3-2‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬
‫ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻣﻔﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮق ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬و از‬
‫رواﺑﻂ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻚ ﻓﺎز‪:‬‬
‫‪P=VI Cosφ‬‬
‫‪ -‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺳﻪ ﻓﺎز‪:‬‬
‫‪Q = 3VISinϕ‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺮ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮق ﻏﻴﺮ اﻫﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮاﻧﻬﺎي اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺗﻮان ﻛﻞ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻮان ﻇﺎﻫﺮي )‪ (S‬از ﺟﻤﻊﺑﺮداري ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ )‪ (P‬و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ )‪ (Q‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪r r r‬‬
‫‪S = P+Q‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪S‬‬ ‫=‬ ‫‪P +Q‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪S‬‬ ‫=‬ ‫‪P +Q‬‬
‫ﻛﺴﻴﻨﻮس زاوﻳﻪ ﺑﻴﻦ ‪ S‬و ‪ ( φ ) P‬را ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت )‪ (Cosφ‬ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -5-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪(Power Factor ) P.F‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻮان ﻇﺎﻫﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ KVA‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﺎر ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﻤﻊﺑﺮداري ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوات )‪ (KW‬و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪ (KVAR‬اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪S = P2 + Q‬‬
‫‪ : S‬ﺗﻮان ﻇﺎﻫﺮي )‪(KVA‬‬
‫‪ : P‬ﺗﻮان ﺣﻘﻴﻘﻲ ) اﻛﺘﻴﻮ( )‪(KW‬‬
‫‪ : Q‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ )‪(KVAR‬‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻔﻴﺪ دﻳﮕﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان اﺳﺖ ﻛﻪ از اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪Q‬‬
‫= ‪P.F‬‬ ‫‪= Cosθ‬‬
‫‪S‬‬
‫اﻳﻦ رواﺑﻂ در ﺷﻜﻞ زﻳﺮ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪S‬‬
‫‪Q‬‬
‫‪P‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻳﺎ ﻣﺴﺎوي ﻳﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ) ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ( ﺑﺮاي ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﺗﻮان ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ زﻳﺮا ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺪار ﻛﻢ آن ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﻲ ﺑﺰرگ ﺑﻮدن ﻣﺆﻟﻔﻪ راﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮان ﺗﻠﻒ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ‬
‫) اﻳﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪ در ﻣﻴﺪانﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ از ﻋﻬﺪه ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮان ﻇﺎﻫﺮي ﻳﺎ ﺟﻤﻊﺑﺮداري‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮآﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻋﻈﻴﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﺆﻟﻔﻪ راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎر ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﻓﺰودن ﺧﺎزنﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺒﺮان ﺑﺨﺸﻲ از راﻛﺘﺎﻧﺲ اﻟﻘﺎﺋﻲ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﺳﻮدﻣﻨﺪي اﻳﻦ روش ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺧﺎص دارد و ﻋﻤﻮﻣﺎً‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴﻞ دﻗﻴﻖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮدن ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺷﺪن اﻧﺪازة آﻧﻬﺎ‬
‫) ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ ‪ -‬ﻓﻴﻮزﻫﺎ – ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ – ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ(‬
‫اﻳﺠﺎد ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫روﺷﻬﺎي اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‬ ‫•‬
‫ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ‬ ‫•‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺑﺎر‬ ‫•‬
‫ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن‬ ‫•‬
‫در ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون‬ ‫•‬
‫‪ -4-2‬روﺷﻬﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻗﺪرت و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫روﺷﻬﺎي اﺻﻠﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻧﺮژي اﺑﺰار ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮان اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺑﺰاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﻤﻚ آن دادهﻫﺎي اﺿﺎﻓﻲ ) ﺑﺮاي ﺗﻜﻤﻴﻞ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫اﻧﺮژي و ﭘﺎﻳﺶ دادهﻫﺎ ( را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺎﻳﺶ ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺎﻟﻘﻮهاي را‬
‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺳﺎزد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﻌﺮﻳﻒ و اﺻﻼح ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻨﺒﻪ دﻳﮕﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻧﺮژي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﺳﺖ و در ﻫﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻛﺎرآﻣﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‬
‫ﻳﻚ اﻣﺮ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻧﺮژي ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻧﺮژي ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ ﻓﺮوﺷﻨﺪه اﻧﺮژي اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮك ﻧﻈﺎرت ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺮﺧﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺻﻮرت‬
‫ﺣﺴﺎبﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺸﺘﺮي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺪﻳﺮ اﻧﺮژي ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺮژي در ﻛﺠﺎ و‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت آن ﻋﻼﻗﻪﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺳﻪ وﻇﻴﻔﻪ‬
‫اﺻﻠﻲ را ﺑﺮآورده ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫اوﻻً اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻧﺮخ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻟﺬا ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺎرآﻳﻲ‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺛﺎﻧﻴﺎً ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ ﻓﺮاﻫﻢ آورد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي و ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن در ﻣﺤﺪوده ﻣﺮزﻫﺎ ﻳﺎ ﺣﺪود ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎً اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ اﺟﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﺮاﻧﺮژي ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻟﺰوم ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ از آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮدي‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮ از اﻧﺮژي ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺪﻳﺮان اﻧﺮژي اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋﺔ ﺧﻮد را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪ و آن را ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎً اﻃﻼع از ﻣﻴﺰان‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ و اﻧﺮژي ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي را ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻢ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻣﻮﻗﺘﻲ و ﻫﻢ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي داﺋﻤﻲ اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻳﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺻﻮﻻً اﺑﺰارﻫﺎي دﻗﻴﻖ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫اﺑﺰارﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺮﻛﺖ و دﺳﺘﻲ‬ ‫•‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺛﺒﺖ ﻳﺎ ﻧﺸﺎن دادن ﻛﻤﻴﺎت را ﺑﻪ ﻣﺪت ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫•‬
‫‪ ،‬روز و ﻳﺎ ﻫﻔﺘﻪ دارا ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺛﺎﺑﺖ داﺋﻤﻲ‬ ‫•‬
‫ﻛﻠﻴﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻏﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل دﺳﺘﮕﺎه ﺳﻨﺠﺶ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺮژي‬
‫را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮده و از رواﺑﻂ ﻣﻌﻠﻮم وﻟﺘﺎژ و ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺮژي ﻛﻞ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -1-4-2‬ﻛﻨﺘﻮر وات ﺳﺎﻋﺖ‬
‫واﺣﺪ اﺻﻠﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و آن ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از اﻧﺮژي ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در‬
‫ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان ﻳﻚ وات ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺮژي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ) ‪1000‬‬
‫وات ﺳﺎﻋﺖ ( ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻨﺘﻮر ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ )‪ (KWh‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻫﺮ ژول‬
‫ﻣﻌﺎدل ﻳﻚ وات ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻌﺎدل ‪ 3600 ×1000‬ژول ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ ﻳﻚ ﻛﻨﺘﻮر ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ – 1‬ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻣﻮازي ) ﻳﺎ وﻟﺘﺎژ(‬
‫‪ – 2‬ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺳﺮي ) ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن (‬
‫‪ – 3‬ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺟﺒﺮاﻧﻲ‬
‫‪ -4‬ﻳﻚ ﺟﺰء دوار‬
‫‪ – 5‬ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﺟﺰء ) دﻳﺴﻚ (دوار ﻳﻚ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰم ﺛﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲاﻧﺪازد ﻛﻪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺑﺮ روي آن‬
‫ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب از اﺻﻞ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ دوار ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻘﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﺎر ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﻄﺒﻬﺎ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎﻳﻲ را در دﻳﺴﻚ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورﻧﺪ ‪.‬‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً ﮔﺸﺘﺎوري ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﻟﺤﻈﻪاي ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﺮداﺑﻲ در‬
‫دﻳﺴﻚ و ﺷﺎر ﺣﺎﺻﻞ از ﻗﻄﺒﻲ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺣﻮل آن ﺟﺎري اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺸﺘﺎور ﺑﺎﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﻣﺪار‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻻزم ﻳﺎ ﮔﺸﺘﺎور ﺷﻤﺎرﻧﺪه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻫﻦ رﺑﺎﻫﺎي‬
‫داﺋﻤﻲ ﺑﺮ ﻫﻤﺎن دﻳﺴﻚ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻮازن ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻪ ﻛﻨﺘﻮر ﺗﻚ ﻓﺎز دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﺳﻪ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ دﻳﺴﻚ ﻣﺤﺮك – ﺗﺮﻣﺰ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﺤﻮر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻪ ﻛﻨﺘﻮر ﺗﻚ ﻓﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺪار ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 200‬آﻣﭙﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ‪ 5‬آﻣﭙﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 480‬وﻟﺖ از‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي وﻟﺘﺎژ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد ﺗﺎ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ‪ 120‬وﻟﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻋﺪاد ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه دﻗﺖ را ﻣﻲﺗﻮان از ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ دﻗﻴﻖ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺎدي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض ﻳﻚ ﺳﺮي ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎص ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻓﺮض‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻘﺪار اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻣﺼﺮﻓﻲ را ﺑﺎ ﺧﻄﺎي دو درﺻﺪ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺛﺒﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺘﻮر ‪ KWh‬ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺘﻮر‪ ،‬ﻧﻮع و‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎري‪ ،‬و ﻧﻴﺰ ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ‪.‬‬
‫‪ -2-4-2‬ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ ي ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎ ) دﻳﻤﺎﻧﺪ (‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﻮر ‪ KWh‬اﺻﻮﻻً ﻳﻚ وات ﺳﻨﺞ ﻛﻠﻲ اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮان از آن ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮان ﻧﻴﺰ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ‪ KWh‬ﺛﺒﺖ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻣﺪت ﺧﺎص اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ‪ KWh‬داراي ﻳﻚ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه و درﺟﻪﺑﻨﺪي اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ دﻳﺴﻚ ﻛﻨﺘﻮر ﺑﻪ ﺑﺎﻻي درﺟﻪﺑﻨﺪي ﺣﺮﻛﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﮕﺎه اوج ﻧﻴﺎز ﺣﺎﺻﻞ از ﺑﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻨﺘﻮر را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت دورهاي ﺑﺮ روي ﺻﻔﺮ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ –3-4-2‬وات ﺳﻨﺞ‬
‫وات ﺳﻨﺞ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺒﻴﻪ ﻛﻨﺘﻮر وات ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه داراي دو ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﺳﺖ ‪،‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ دوران دارد‬
‫) ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ وﻟﺘﺎژ( ﺷﻜﻞ ‪ 2‬اﻳﻦ ﻛﻨﺘﻮر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﻚ ﻓﺎز وﺻﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻚ ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺖ و ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ دوار ) ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻳﺎ درﺟﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲاﻧﺪازد( را‬
‫ﺑﺤﺮﻛﺖ در ﻣﻲآورد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب اﻳﻦ ﻣﻴﺪان در زاوﻳﻪ ﻓﺎز ﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻛﻤﻴﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً اﻳﻦ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺗﻮان را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﺳﻪ ﻓﺎز از اﺗﺼﺎﻻت ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه در ﺷﻜﻞ‪ 2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در روش‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻪ ﻛﻨﺘﻮر‪ ،‬ﺗﻮان ﻛﻞ ﻣﺪار ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﻛﻨﺘﻮر‪.‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ داراي دو ﺳﺮي ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻣﺤﻮر‬
‫ﻣﺸﺘﺮك ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ و دو وات ﺳﻨﺞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه درﺷﻜﻞ ‪ 2‬را ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ – 4-4-2‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺮاي ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪-1-4-4-2‬آﻣﭙﺮ ﺳﻨﺞ ﭼﻨﮕﻜﻲ‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي راﻳﺞ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺮي ﺑﺎ ﻣﺪار اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺴﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮارد اﺗﺼﺎل ﺳﺮي در ﻣﺪار ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ آﻣﭙﺮ ﺳﻨﺞ اﻣﻜﺎﻧﭙﺬﻳﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳـﻦ ﻣـﻮارد‬
‫آﻣﭙﺮﺳﻨﺞ ﭼﻨﮕﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺪار اﺗﺼﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﻣﭙﺮﺳﻨﺞ از ﻳﻚ ﻳﻜﺴﻮ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺮﻳﺎن اﺗﺼﺎل ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪاي ﺳـﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻪ آن را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ دور ﻳﻚ ﻫﺎدي ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﺖ ﺗﺎ ﺳـﻴﻢ ﭘـﻴﭻ‬
‫اوﻟﻴﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺮﻳﺎن را ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺟﺮﻳﺎن و ﻧﻴﺰ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻣﺘﺤﺮك ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه داراي اﺗﺼﺎل ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪-2-4-4-2‬وات ﻣﺘﺮ ﭼﻨﮕﻜﻲ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در داﺧﻞ ﺧﻮد ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺑﺎﻫﺴﺘﻪ ﺟﺪاﺷـﺪﻧﻲ دارد وات ﻣﺘـﺮ ﭼﻨﮕﻜـﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺗﻮان در ﻣﺪارﻫﺎي ﺗﻚ ﻓﺎز و ﭼﻨﺪ ﻓﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﻛـﻪ ﻇـﺎﻫﺮ آن‬
‫ﺷﺒﻴﻪ آﻣﭙﺮﺳﻨﺞ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ اﺳﺖ از ﻳﻚ وات ﺳﻨﺞ ﻓﺮودﻳﻨﺎﻣﻴﻚ ﺗﺸـﻜﻴﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺪان آن‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺎدي ﺣﺎﻣﻞ ﺟﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﻫﺴﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﺤـﺮك ﻓﻨـﺮ‬
‫دار‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻘﻴﺎس ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺪار ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻃﺮح‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﺪودة اﻧﺪازهﮔﻴﺮي را ﺑﺎ ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ ﻛﺮدن ﻣﺪار ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺖ اﻧﺠﺎم داد ‪.‬‬
‫‪ - 3-4-4-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﺳﻨﺞ ﭼﻨﮕﻜﻲ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ دﻳﮕﺮ از اﻳﻦ ﻧﻮع دﺳﺘﮕﺎه ﭼﻨﮕﻜﻲ ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺶ ﻓﺎز ﻳﺎ ﭘﺲ ﻓﺎز ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت در ﻫﺮ ﻣﺪار ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﺘﻌﺎدل از ‪ 100‬ﺗﺎ ‪600‬‬
‫وﻟﺖ و از ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 600‬آﻣﭙﺮ را اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ در اﺻﻞ ﻳﻚ ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ آن در ﻣﻴﺪان ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎري ﺷﺪه در ﻫﺎدي ﻳﻚ ﺧﻄﻲ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺪار ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﻓﺎز در وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺘﺎﻧﺴـﻴﻮﻣﺘﺮي‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ دو ﻓﺎز وﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﺮﺑـﻪ ﭘﺘﺎﻧﺴـﻴﻮﻣﺘﺮ آﻧﻘـﺪر ﭼﺮﺧﺎﻧـﺪه ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﮔﺎﻟﻮاﻧﻮﻣﺘﺮ ﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻲﮔﺮدد ) ﻧﻘﻄﻪ ﺻﻔﺮ ( و ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ وﻟﺘـﺎژ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺟﺮﻳـﺎن ‪ 90°‬ﺷـﻮد‪ .‬در اﻳـﻦ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻲﺗﻮان ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت را ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً از روي درﺟﻪ ﺑﻨﺪي ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻮﻣﺘﺮ ﻗﺮاﺋﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ -4-4-4-2‬دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ‪ A-C‬ﭼﻨﺪ ﻣﺤﺪودهاي )آﻧﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺗﻮان(‬
‫ﻓﻴﺪرﻫﺎي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺨﺸﻬﺎي اﺻﻠﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻓﻴﺪر اﺻﻠﻲ در ﻃﻲ ﻣﺪت ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ و در‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮ ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي آﻧﺎﻟﻴﺰورﻫﺎي ﺑﺮق ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮرد‬
‫ﺳﻨﺠﺶ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ) اﻛﺘﻴﻮ‪ -‬راﻛﺘﻴﻮ (‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت و ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﻮدار و ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ و ﻣﻲﻧﻴﻤﻢ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮف ﺷﺪه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪ KWh‬در ﻣﺪت اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت )‪ (Cos φ‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‪ ،‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ آن ﻃﻲ ﻣﺪت‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﺑﺎ ﻧﻤﻮدار ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﻘﺪار )‪ (Cos φ‬اﻓﺰاﻳﺶ و ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻣﻘﺪار )‪ (Cos φ‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﺐ ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﻪ ﻓﺎز ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ رﻧﮓ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻓﻴﺪر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺮﺳﻴﻢ اﺳﺖ ﺗﻌﺎدل ﻣﻘﺪار‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﻦ ﺳﻪ ﻓﺎز را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺷﺪن ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻤﻮدار روي ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﺗﻌﺎدل ﻓﺎز ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎزﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﻧﻄﺒﺎق ﻛﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻓﺎز ﻣﻌﻤﻮﻻً وﺟﻮد ﻧﺪارد ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺳﻪ ﻓﺎز در ﻫﺮ ﺻﻮرت ﺗﻔﺎوت‬
‫ﺟﺰﺋﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ ‪ .‬ﻟﺬا ﺳﻬﻢ درﺻﺪي ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻫﺮ ﻓﺎز ﺑﻴﻦ ‪ 32‬ﺗﺎ ‪ 34‬درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در‬
‫اﻳﻨﺼﻮرت ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﻘﺎرن ﺟﺮﻳﺎن ﻓﺎزﻫﺎ ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮدار دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده اﺳﺖ ﻧﻤﻮدار ﻫﻴﺴﺘﻮﮔﺮام ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻧﻤﻮدار‬
‫ﻫﻴﺴﺘﻮﮔﺮام‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﺗﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﺷﺪه در ﻣﺪت اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫درﺻﺪي از زﻣﺎن ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪه ﺑﺼﻮرت ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺳﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﻛﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺗﻮان و ﻳﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬
‫و ﻳﺎ ﻳﻚ دﺳﺘﮕﺎه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﭼﻪ ﻣﺤﺪودة ﺗﻮان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻧﻤﻮدار ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﻤﻲ از ﻳﻚ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ‪ ،‬ﻛﻪ در‬
‫ﺻﻮرت اﻣﻜﺎن اﻗﺪاﻣﺎت ﻻزم ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد‪.‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻳﻚ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﺷﺪه در ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -5-2‬اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر‬

‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺮاﺳﺮي ﻃﻲ ﻣﺪت ﺷﺒﺎﻧﻪروز داراي وﺿﻌﻴﺖ ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺼﺮف‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﺼﺮف ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺪت زﻣﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر‪،‬‬
‫ﺳﺎﻋﺎت اوج ﻳﺎ ﭘﻴﻚ ﻣﺼﺮف ﺷﺒﻜﻪ و ﻣﺪت زﻣﺎن ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﺎر‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﻣﺼﺮف ﭘﺲ از ﻏﺮوب آﻓﺘﺎب و ﺗﺎرﻳﻚ ﺷﺪن ﻫﻮا ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ‬
‫اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬در ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق ﻣﺪت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ و زﻣﺎن آن‬
‫در ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ اول ﺳﺎل ﺑﺎ ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ دوم‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬در ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ اول‬
‫ﺳﺎل ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 19‬اﻟﻲ ‪ 23‬و در ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ دوم ﺳﺎل ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ 18‬اﻟﻲ ‪ 22‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري ﺑﻌﺪ از ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ و ﻳﺎ ﻛﻢ ﺷﺪن ﺷﺪﻳﺪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﺎ‬
‫اواﻳﻞ ﺻﺒﺢ اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﻣﺪت ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ و زﻣﺎن آن در‬
‫ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ اول از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 23‬اﻟﻲ ‪ 6‬و در ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ دوم از ﺳﺎﻋﺖ ‪ 22‬اﻟﻲ ‪ 7‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ‬
‫ﻣﺪت ﺷﺒﺎﻧﻪروز‪ ،‬ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت زﻳﺎد ﻣﺼﺮف ﺑﻴﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ و ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ‪ .‬از ﻟﺤﺎظ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻋﺮﺿﻪ ﺑﺮق‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﻧﺎﭘﺎﻳﺪاري و ﻏﻴﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﻮدن ﺗﺄﻣﻴﻦ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫دارد‪ .‬ﻟﺬا اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﺷﺒﻜﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر )‪ (L.F‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺗﻮان در ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و اﻧﺠﺎم ﻣﻤﻴﺰي در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺎﻧﮕﻲ و ﺗﺠﺎري‬
‫راﻫﻜﺎرﻫﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ را ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﮔﺮدﻳﺪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻛﻠﻲ در ﺗﻐﻴﻴﺮ و اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎرﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ .1‬ﭘﻴﻚ ﺳﺎﺋﻲ )‪(Peal Shaving‬‬
‫‪ .2‬دره ﭘﺮ ﻛﻨﻲ )‪(Valley Filling‬‬

‫‪ .3‬اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر )‪(Load Shifting‬‬
‫‪ – 1‬ﭘﻴﻚ ﺳﺎﺋﻲ ) ﺣﺬف ﺑﺎر در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﺷﺒﻜﻪ ( – اﻳﻦ روش در ﻣﻮرد ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﻗﻄﻊ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺻﺪﻣﻪاي ﺑﺮ روﻧﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ از ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻲ و ﻛﻤﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ – 2‬ﭘﺮ ﻛﺮدن دره ) اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر در ﺳﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ﺷﺒﻜﻪ ( – در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﻋﺎت‬
‫ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺷﺐ ﻣﺼﺮف ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ آن ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮ ﻛﺮدن دره در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر‬
‫ﺷﺒﻜﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﺼﺮف‬
‫ﺟﺪﻳﺪ در راﺳﺘﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻳﺎ ﻃﺮح ﺗﻮﺳﻌﻪ‪.‬‬
‫‪ – 3‬اﻧﺘﻘﺎل ﭘﻴﻚ ) اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر از ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ( – در واﻗﻊ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ در‬
‫اﺟﺮاء ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎر از ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ‬
‫‪ -3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ‬ ‫‪-1-1‬‬
‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ‬ ‫‪-2-1‬‬
‫اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﺑﻬﺎي ﺑﺮق ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي وزارت ﻧﻴﺮو ﻛﻪ در ﻫﺮ دوره ﻗﺮاﺋﺖ‬
‫ﻛﻨﺘﻮر در ﻗﺒﻮض ﺑﺮق اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ ‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺼﺮف اﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ازاء ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ) ‪/KWh‬رﻳﺎل(‬
‫‪ .2‬ﺑﻬﺎي دﻳﻤﺎﻧﺪ ‪ :‬ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ازاي ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات )‪/KW‬رﻳﺎل(‬
‫‪ .3‬ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ‪ :‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻴﺶ از ﻣﻘﺪار ﻣﺠﺎز‬
‫‪ .4‬ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺼﻠﻲ ‪ :‬اﻓﺰاﻳﺶ ‪ 20‬درﺻﺪ ﺑﻬﺎي ﺑﺮق در ﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬
‫‪ .5‬اﻋﻤﺎل ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ و ﻛﻢ ﺑﺎري ﻃﻲ ﻣﺪت ﺷﺒﺎﻧﻪروز‬
‫ﻣﻮارد ﻓﻮق و اﻋﻤﺎل ﻫﺮ ﻳﻚ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﻳﻚ واﺣﺪ ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺮك ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺎي ﺑﺮق‬
‫در ﻗﺎﻟﺐ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪ 1‬و ‪ 2‬ﻃﺒﻖ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه از ﻃﺮف وزارت ﻧﻴﺮو‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮق در اﺑﺘﺪاي ﻫﺮ ﺳﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎ را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﻬﺎي ﺑﺮق ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﮔﺰﻳﻨﻪ در ﺟﺪاول ذﻳﻞ‬
‫آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻗﻴﻤﺖ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺳﺎل ‪ 83‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪-1‬ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ‬
‫اﻧﺸﻌﺎب‬
‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫) ﺗﺎ ‪( 30 KW‬‬ ‫) ﺗﺎ ‪( 11 KV‬‬ ‫) ﺗﺎ ‪( 63 KV‬‬
‫‪161/5‬‬ ‫‪142/5‬‬ ‫‪134/5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪182/7‬‬ ‫‪162/2‬‬ ‫‪150/3‬‬ ‫‪2‬‬
‫ارﻗﺎم در ﺟﺪول ﻓﻮق ﺑﻪ رﻳﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ) ﻗﻴﻤﺖ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ (‬
‫اﻧﺸﻌﺎب ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎي ﺑﻴﺶ از ‪ 63‬ﻛﻴﻠﻮوات ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اﻧﺸﻌﺎب ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﺶ از ‪ 11‬ﻛﻴﻠﻮوات و ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪ 63‬ﻛﻴﻠﻮوات ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اﻧﺸﻌﺎب ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺎﻣﻞ ﻛﻠﻴﻪ اﻧﺸﻌﺎﺑﻬﺎ ﺑﺎ وﻟﺘﺎژ ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 11‬ﻛﻴﻠﻮوات ﺗﺎ ﻗﺪرت‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ 30‬ﻛﻴﻠﻮوات ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﻬﺎي دﻳﻤﺎﻧﺪ‬
‫)‪/KW‬رﻳﺎل(‬ ‫ﺑﻬﺎي ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪5935‬‬ ‫‪11870‬‬ ‫ﻗﻴﻤﺖ‬

‫ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻮم‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ دوم‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اول‬ ‫دﻳﻤﺎﻧﺪ‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ 100‬درﺻﺪ‬ ‫ﺑﻴﻦ ‪ 90‬ﺗﺎ ‪ 100‬درﺻﺪ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 90‬درﺻﺪ‬

‫ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي‬ ‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي‬ ‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي‬
‫‪ 100‬درﺻﺪ دﻳﻤﺎﻧﺪ‬ ‫دﻳﻤﺎﻧﺪ‬ ‫‪ 90‬درﺻﺪ‬

‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ‬
‫ﻗﺮاردادي و ﺟﺮﻳﻤﻪ‬ ‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه‬ ‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻗﺮاردادي ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوات )‪ (KW‬ﻛﻪ از وزارت ﻧﻴﺮو ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك ﺧﺮﻳﺪاري ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ ﺻﻨﻌﺘﻲ در ﻳﻚ دوره ﻗﺮاﺋﺖ‬
‫ﻛﻨﺘﻮر ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺎﻛﺴﻴﻤﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺟﺪول ﻓﻮق ﺑﺮاي درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻞ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺪودة ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت )‪ (Cos φ‬ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﺠﺎز آن ‪ 0/9‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬اﻋﻤﺎل‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ )‪ (KVAR‬در ﻗﺒﻮض ﺑﺮق ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت )‪(Cos φ‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ زﻳﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ راﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ ﻛﻪ از رواﺑﻂ زﻳﺮ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫= ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ‪Cosφ‬‬ ‫ﻣﺼﺮف اﻛﺘﻴﻮ‬

‫‪)2‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ ( ‪) +‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ(√‬
‫‪2‬‬
‫‪0.9‬‬
‫= ﺿﺮﻳﺐ زﻳﺎن‬ ‫‪−1‬‬
‫‪Cosϕ‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ در ﻳﻚ دوره ﻣﺸﺨﺺ ﻗﺮاﺋﺖ ﻛﻨﺘﻮر ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺻﺪور ﻗﺒﺾ ﺑﺮق‪،‬‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﺿﺮب ﻋﺪد ﺿﺮﻳﺐ زﻳﺎن در ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﻤﺎﻧﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ‪.‬‬
‫‪ – 4‬ﺿﺮﻳﺐ ﻓﺼﻠﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق درﻓﺼﻞ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺑﻬﺎي ﺑﺮق ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ‪ ،‬ﺑﻬﺎي‬
‫دﻳﻤﺎﻧﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 20‬درﺻﺪ در ﻣﺎﻫﻬﺎي ﺗﻴﺮ ‪ ،‬ﻣﺮداد و ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻓﺼﻮل ﺳﺎل ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ و دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول زﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‬
‫ﺑﻬﺎي دﻳﻤﺎﻧﺪ‬ ‫ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي )‪/KWh‬رﻳﺎل(‬
‫)‪/KW‬رﻳﺎل(‬ ‫اﻧﺸﻌﺎب‬
‫ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ‬

‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ‬ ‫ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫) ﺗﺎ ‪63 KV‬‬
‫) ﺗﺎ ‪( 30 KW‬‬ ‫) ﺗﺎ ‪( 11 KV‬‬
‫(‬
‫‪14244‬‬ ‫‪193/8‬‬ ‫‪171‬‬ ‫‪161/4‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪7122‬‬ ‫‪219/24‬‬ ‫‪194/64‬‬ ‫‪180/36‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ – 5‬ﺿﺮاﻳﺐ ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ و ﻛﻢ ﺑﺎري‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺮاﺳﺮي ﺑﺮق ﻛﺸﻮر و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ) ﻣﺪت ‪ 4‬ﺳﺎﻋﺖ ( و ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻮان ‪ ،‬ﺿﺮاﻳﺐ اﻓﺰاﻳﺶ و ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﻬﺎي ﺑﺮق در ﻗﺎﻟﺐ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي دو ﺗﻌﺮﻓﻪ و ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﺿﺮاﻳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻧﻮع ﻛﻨﺘﻮر‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري‬ ‫ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ‬ ‫ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي‬
‫‪-‬‬ ‫‪1/8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫دو ﺗﻌﺮﻓﻪ‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪3/3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ‬
‫‪23-7‬‬ ‫‪19-23‬‬ ‫‪7-19‬‬ ‫ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ اول‬

‫ﻣﺪت‬
‫‪22-6‬‬ ‫‪18-22‬‬ ‫‪6-18‬‬ ‫ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ دوم‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت و ﺿﺮﻳﺐ زﻳﺎن‬
‫اﻃﻼﻋﺎت واﻗﻌﻲ اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه از ﻳﻚ دوره ﻗﺒﺾ ﺑﺮق ﺻﻨﻌﺘﻲ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﻛﻨﺘﻮر ‪ :‬ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ‬
‫)‪283200 (KWh‬‬ ‫ﻣﺼﺮف اﻛﺘﻴﻮ ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي )ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ( ‪:‬‬
‫)‪75200 (KWh‬‬ ‫ﻣﺼﺮف اﻛﺘﻴﻮ ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ) اوج ﺑﺎر (‪:‬‬
‫)‪167200 (KWh‬‬ ‫ﻣﺼﺮف اﻛﺘﻴﻮ ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري ‪:‬‬
‫)‪524000(KVAR‬‬ ‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي راﻛﺘﻴﻮ ‪:‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ زﻳﺎن ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راﻛﺘﻴﻮ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺑﺮق ‪:‬‬
‫)‪ = 283200 + 75200 + 167200 = 525600 (KWh‬ﻛﻞ ﻣﺼﺮف اﻛﺘﻴﻮ‬
‫‪525600‬‬
‫= ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ‪Cosφ‬‬ ‫‪= 0/71‬‬
‫‪525600) 2 + ( 524000) 2‬‬
‫‪0/9‬‬
‫= ﺿﺮﻳﺐ زﻳﺎن‬ ‫‪− 1 = 0/2712‬‬
‫‪0/71‬‬
‫) ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﻤﺎﻧﺪ ‪ +‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ ( ‪ = 0/2712‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راﻛﺘﻴﻮ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ دﻳﻤﺎﻧﺪ ‪ +‬ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻛﺘﻴﻮ ‪ +‬ﻫﺰﻳﻨﻪ راﻛﺘﻴﻮ = ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق‬
‫‪ -2-3‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر در دو ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪1‬‬
‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎر ‪Peak Shifting‬‬
‫ﭘﻴﻚ ﺳﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺗﻮان از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻬﺎر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺼﺎرف اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﻴﻔﺖ‬
‫ﺑﻮدن ﺑﺨﺸﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻣﻜﺎن ﭘﻴﻚﺳﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖﻫﺎ ﻣﻨﺘﻔﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺎﻋﺎت‬
‫ﻛﺎرﺑﺮي ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت و دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )‪ (Batch‬و اﻧﺘﻘﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي را در ﭘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه در واﺣﺪﻫﺎي ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ و ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي دوﻏﺎب ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان در زﻣﺎن اوج ﺑﺎر ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮده ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﻤﻮد ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي دوﻏﺎب و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ واﺣﺪ اﺳﭙﺮي دراﻳﺮ اﻣﻜﺎن ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻧﻤﻮدن دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر وﺟﻮد دارد در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫ذﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪7 KW‬‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ واﺣﺪ ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪ 12‬واﺣﺪ ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي دوﻏﺎب در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر ‪375 KW‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺨﺰن ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي دوﻏﺎب‬
‫‪190 m3 × 1/6 =304 Ton‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﭘﻴﻚ‬

‫رﻳﺎل در ﺳﺎل ‪ ) = 56000000‬ﺗﻔﺎوت ﺿﺮﻳﺐ ﻋﺎدي ﺑﺎ اوج ﺑﺎر( ‪ ) × 0/82‬رﻳﺎل( ‪) × 148/8‬روز( ‪ ) × 300‬ﺳﺎﻋﺖ ( ‪) × 4‬‬
‫‪382 ( KW‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﭘﻴﻚ ﺑﻪ ﺷﺮح ذﻳﻞ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫رﻳﺎل ‪ = 10700000‬رﻳﺎل )‪ × (270/8-37/2‬روز ‪ ×300‬ﺳﺎﻋﺖ ‪382 KW × 4‬‬
‫در ﻣﺠﻤﻮع ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﭘﻴﻚ ﺑﺎ ﻛﻨﺘﻮر دو ﺗﻌﺮﻓﻪ ﻣﻌﺎدل ‪ 56‬ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل و ﺑﺎ ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ‪107‬‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل درﺳﺎل ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪه ﺑﺮ روي ﻗﺒﻮض ﺑﺮق ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1381‬و ‪ 1382‬ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻬﺎي ﺑﺮق ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﻗﺎﻟﺐ ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪ 2‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺒﻮض ‪ 5‬ﻣﺎه ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ‪ 170‬روز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻬﺎي ﺑﺮق اﻳﻦ ﺗﻌﺪاد روز ‪ 1574000000‬رﻳﺎل ﺑﻮده‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪ 1‬ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻬﺎي ﺑﺮق ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻌﺪاد روز ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻣﺼﺎرف ‪1487000000‬‬
‫رﻳﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪ 1‬ﺑﺠﺎي ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪ 2‬ﺣﺪوداً ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 180‬ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل ) ﻳﻚ ﺻﺪ و ﻫﺸﺘﺎد‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل( در ﻃﻮل ﺳﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت در ﺟﺪول ﺻﻔﺤﻪ‬
‫ﺑﻌﺪ اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ 180000000‬رﻳﺎل ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪: 1‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ‬
‫در ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي ‪ ،‬اوج ﺑﺎر ‪ ،‬ﻛﻢ ﺑﺎري ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 12‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ 4 ،‬ﺳﺎﻋﺖ و ‪8‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ زﻣﺎﻧﺒﻨﺪي ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي دو ﺗﻌﺮﻓﻪ ‪ 20‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي و ‪4‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاي اوج ﺑﺎر ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﻛﻢ ﺑﺎري‬ ‫اوج ﺑﺎر‬ ‫ﻋﺎدي‬ ‫ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ‬

‫‪22-6‬‬ ‫‪18-22‬‬ ‫‪6-18‬‬ ‫زﻣﺴﺘﺎن‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﻓﺼﻞ‬
‫‪23-7‬‬ ‫‪19-23‬‬ ‫‪7-19‬‬ ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬
‫‪33/3‬‬ ‫‪16/7‬‬ ‫‪50‬‬ ‫ﺳﻬﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ )درﺻﺪ(‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪3/3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق‬
‫اوج ﺑﺎر‬ ‫ﻋﺎدي‬ ‫ﻛﻨﺘﻮر دو ﺗﻌﺮﻓﻪ‬

‫‪18-22‬‬ ‫‪22-18‬‬ ‫زﻣﺴﺘﺎن‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﻓﺼﻞ‬
‫‪19-23‬‬ ‫‪23-19‬‬ ‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‬
‫‪16/7‬‬ ‫‪83/3‬‬ ‫ﺳﻬﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎ )درﺻﺪ(‬
‫‪1/82‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺑﺮق‬
‫ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺒﻮض ﺑﺮق ﺳﺎﻟﻬﺎي ‪ 1381-2‬و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮﻳﻬﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻃﻮل دوره‬
‫ﻣﻤﻴﺰي اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي آﻧﺎﻟﻴﺰور ﺗﻮان و ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﻠﻴﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺳﺎل ‪ 1383‬اﺟﺒﺎري ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺮرﺳﻲ وﺿﻌﻴﺖ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ و‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ اﻟﺰاﻣﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ و ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮﻳﻬﺎي روزﻫﺎي ﻳﻜﺸﻨﺒﻪ ‪ 83/2/27‬ﺗﺎ‬
‫روز ﺷﻨﺒﻪ ‪ 83/3/2‬و ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ﺿﺮاﻳﺐ ‪ 1‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي ‪ 3/3 ،‬ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر و ‪0/25‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري ﺳﺎﻻﻧﻪ در ﺣﺪود ‪ 15‬ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ 15/000/000‬رﻳﺎل‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻛﻨﺘﻮر‬
‫‪ 5/000/000‬رﻳﺎل‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ‬

‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ 4‬ﻣﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺟﻤﻌﻪ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮرهﻫﺎ و ‪ ....‬در روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻜﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎي ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺟﻤﻌﻪ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺛﺒﺖ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﺑﺨﺸﻬﺎ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﺔ ﺑﺮق ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ‪.‬‬
‫در روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر در ﻣﻮر اﺷﺘﺮاﻛﻬﺎي داراي ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪ 0/76‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﻮرد اﺷﺘﺮاﻛﻬﺎي داراي ﻛﻨﺘﻮر دو ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر و ﻛﻢ‬
‫ﺑﺎري ﻣﻌﺎدل ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي ﺳﺎﻋﺎت ﻋﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر در روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ در ﺳﺎل ‪230000 KWh/year‬‬
‫‪ 62300000‬رﻳﺎل‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اوج ﺑﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ در ﻛﻨﺘﻮر دو ﺗﻌﺮﻓﻪ در ﺳﺎل‬
‫‪ 14900000‬رﻳﺎل‬ ‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﻮر ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺟﻤﻌﻪ در ﺳﺎل‬
‫‪ 3000000‬رﻳﺎل‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺼﺐ ﻛﻨﺘﻮر ﺗﻌﺮﻓﻪ ﺟﻤﻌﻪ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ 3‬ﻣﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اﻧﺮژي ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﺳﺎل ‪ 1382‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺼﺐ‬
‫ﻛﻨﺘﻮر ﺳﻪ ﺗﻌﺮﻓﻪ و ﺟﻤﻌﻪ ﺟﻤﻌﺎً در ﺣﺪود ‪ 8000000‬رﻳﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺷﻤﺎره ‪2‬‬
‫ﭘﻴﻚ ﺳﺎﺋﻲ در آﺳﻴﺎﺑﻬﺎي دوﻏﺎب‬
‫) ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺪﻧﻪ (‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آﻣﺎر درﻳﺎﻓﺘﻲ در ﻣﺪت ﺳﻪ روز اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ) از ‪ 6‬ﺻﺒﺢ ﻣﻮرخ‬
‫‪ 77/11/27‬اﻟﻲ ‪ 6‬ﺻﺒﺢ ﻣﻮره ‪ ( 77/11/30‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬

‫‪ = 37424 ÷ 3 = 12475 m2‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ روزاﻧﻪ‬
‫‪ = 12475 × 335 = 4179013 m2‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﻤﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪ 4/000/000 ،‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ در ﺳﺎل ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﺎﺷﻲ‬
‫ﻃﻲ ﺳﻪ روز اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺣﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪ = 7313 KWh‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ روزاﻧﻪ‬
‫‪ = 7313 × 335 = 2449875 KWh‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺮف و ﺿﺮاﻳﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق در ﺳﺎﻋﺎت ﺷﺒﺎﻧﻪ روز‬
‫ﺑﻲ ﺑﺎري‬ ‫اوج ﺑﺎر‬ ‫ﻋﺎدي‬
‫‪40/5‬‬ ‫‪17/5‬‬ ‫‪42‬‬ ‫درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺮف واﻗﻌﻲ‬
‫درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺮف‬

‫‪33‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪50‬‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ‬
‫‪0 /4‬‬ ‫‪2/5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺿﺮﻳﺐ ﻫﺰﻳﻨﻪ )‪(K‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ﻓﻮق و ﻣﺼﺮف ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ 2449875 KWh‬در اﻳﻦ واﺣﺪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮق ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻌﻠﻲ ﻃﺒﻖ ﺟﺪول زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ ) × 63/5 × 1/05 K‬درﺻﺪ ﺳﻬﻢ ﻣﺼﺮف واﻗﻌﻲ ( × ) ‪ KWh‬ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ( = ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ) رﻳﺎل(‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﻞ‬ ‫ﻛﻢ ﺑﺎري‬ ‫اوج ﺑﺎر‬ ‫ﻋﺎدي‬

‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪164/5‬‬ ‫‪26/32‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪67/2‬‬
‫) ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل(‬
‫ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق اﻳﻦ واﺣﺪ ﺑﺎ ﻣﺼﺮف ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ ،2449875 KWh‬ﺳﻪ ﻃﺮح‬
‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ‪ ،7313 KWh‬ﻃﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﺗﻮان ﻫﺮ ﺑﺎﻟﻤﻴﻞ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ ، 90 KW‬ﺑﺎﻟﻤﻴﻞ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪7313 ÷ 90 = 81/3‬‬
‫ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪت ‪ 8‬اﻟﻲ ‪ 9‬ﺳﺎﻋﺖ )ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 8/5‬ﺳﺎﻋﺖ ( ﺑﺮاي ﻫﺮ دوره ﻛﺎر‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻴﻞ ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻃﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫‪81/3 ÷ 8/5 = 9/6‬‬
‫ﭘﺲ ﻃﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻌﺪاد ‪ 10‬ﺑﺎﻟﻤﻴﻞ ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻜﺒﺎر ﻣﻮرد‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺨﺎزن ذﺧﻴﺮه دوﻏﺎب ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ‪ 260 m3‬ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫) ﺗﻦ ‪ ) = ( 408/2‬داﻧﺴﻴﺘﻪ دوﻏﺎب ‪260 m3 × ( 1/57‬‬
‫ﻣﻘﺪار دوﻏﺎب ﺗﻮﻟﻴﺪي از ‪ 10‬ﺑﺎﻟﻤﻴﻞ در ﻳﻚ دوره ﻛﺎر ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫) ﺗﻦ ( ‪10 × 23 = 230‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺨﺎزن ﻣﻮﺟﻮد ‪ ،‬ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي دوﻏﺎب‪ ،‬ﺗﺎ ‪ 1/5‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز را‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻨﻮان ﺿﺮﻳﺐ رزرو ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎ )‪ ( 0 < r <1‬و ) ‪ 10 ( r – 1‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي‬
‫ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻃﻲ ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺖ ‪ ،‬ﺳﻪ ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭘﻴﻚﺳﺎﺋﻲ در آﺳﻴﺎبﻫﺎي ﻟﻌﺎب‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻃﻲ ‪ 4‬روز ﻣﺼﺮف ﺑﺮق درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﻓﻴﺪر اﻳﻦ واﺣﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻄﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪروز و ﺑﺪون ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ 11‬ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎرﻛﺮد ﻫﺮ‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻴﻞ در ﻳﻚ ﺷﺎرژ‪ 28000 ،‬ﻟﻴﺘﺮ ﻣﺼﺮف روزاﻧﻪ ﻟﻌﺎب‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎ در ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻛﻢ ﺑﺎري و ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ از ﺑﺎر ﻋﺎدي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﻠﻲ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق‪:‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪:‬‬
‫)‪4 × 22 + 4 × 15 = 148 (KW‬‬
‫ﻣﺼﺮف ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺑﺮق ‪:‬‬
‫)‪148 × 11 × 335 = 545400 (KWh‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ‪:‬‬
‫)رﻳﺎل( ‪12 + 8 × 0/4 + 4 ×2/5 ÷ 24 × 63/5 = 66/67‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﻠﻲ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ‪:‬‬
‫) ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل ( ‪545400 × 66/67 × 1/05 = 38/18‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف و اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻜﻲ از ﺳﻪ ﺣﺎﻻت ﻣﻤﻜﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در ﺟﺪول زﻳﺮ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺿﻤﻦ ﭘﻴﻚﺳﺎﺋﻲ ﺷﺒﻜﻪ ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق اﻳﻦ واﺣﺪ ﻧﻴﺰ ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺷﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺪول ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﺑﺮ اﺳﺎس ﻓﻌﺎل ﺑﻮدن ﺑﺎﻟﻤﻴﻞﻫﺎ در‬
‫‪ 8‬ﺳﺎﻋﺖ ﻛﻢ ﺑﺎري و ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ از ﺑﺎر ﻋﺎدي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ ‪:‬‬
‫)رﻳﺎل ( ‪8 × 0/4 + 3 × 1 ÷ 11 × 63/5 = 35/7‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﻠﻲ ) ‪ 38/18‬ﻣﻴﻠﻴﻮن رﻳﺎل(‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﻛﻴﻠﻮوات‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺎﻻت‬ ‫ﺣﺠﻢ روزاﻧﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬ ‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬
‫ﺗﻮان )‪(KW‬‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﻌﻠﻲ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﻟﻌﺎب‬ ‫) ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ‬ ‫)ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫رﻳﺎل (‬
‫رﻳﺎل (‬
‫اول‬ ‫‪4×22+4×15‬‬ ‫‪20000+8000‬‬ ‫‪545400‬‬ ‫‪20/4‬‬ ‫‪17/8‬‬
‫دوم‬ ‫‪5×22+2×15‬‬ ‫‪25000+4000‬‬ ‫‪515900‬‬ ‫‪19/4‬‬ ‫‪18/8‬‬
‫ﺳﻮم‬ ‫‪5×22+15+7/5‬‬ ‫‪25000+2000+500‬‬ ‫‪488300‬‬ ‫‪18/3‬‬ ‫‪19/8‬‬

‫‪ -4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ آن‬ ‫‪-3-1‬‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﺑﺮق ﭘﺲ از ﻛﺴﺮ ﻣﺼﺮف داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎ ﺑﻌﻨﻮان اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺧﺎﻟﺺ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدد و ﭘﺲ از ﻃﻲ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻄﻮط‪ ،‬ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﻓﻮق‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از آن در ﺳﻄﻮح اﻧﺘﻘﺎل و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﺎﺑﻘﻲ در ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ و‬
‫ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﻣﺴﻴﺮ ﻳﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ذﻳﻞ ﺗﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ذاﺗﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪-‬‬
‫وﺟﻮد ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‬ ‫‪-‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﺮق ﺟﻬﺖ اﺳﺘﻔﺎده در وﺳﺎﻳﻞ ﺑﺮﻗﻲ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺮژي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﺎ و اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻞ ﺷﺪه در اﺑﺘﺪاي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻔﺎوت دارد ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮف داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه و ﺗﻠﻔﺎت ﺷﺒﻜﻪ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از ﺑﺨﺸﻲ از آن ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ذاﺗﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﺒﻜﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻫﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ در راﺳﺘﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺿﺮوري اﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻣﻨﺎﻓﻊ آن ﺗﺮاز ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪه ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ﺳﺎﻋﺎت اوج ﺑﺎر اﺣﺪاث ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ در‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎﻣﻞ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‬
‫ﻛﻼن ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻧﻴﺎز و ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺠﺎم داد و ﻳﺎ ﻋﺪم ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺑﺎ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ و ﺣﻔﻆ ﺗﻠﻔﺎت در وﺿﻊ روﻧﺪ ﻓﻌﻠﻲ آن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه در ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺼﺎرف ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲرﺳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺼﺮف داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻫﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﺑﺰرگ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف آن ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل و اﺣﺘﻤﺎﻻً ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﺮف‬
‫داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺣﺪوداً ‪ 5‬درﺻﺪ از اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﺴﺮ ﻣﺼﺮف داﺧﻠﻲ‬
‫ﻫﺮ ﻧﻴﺮوﮔﺎه از ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه آن‪ ،‬اﻧﺮژي ﺧﺎﻟﺺ ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫در ﻃﻮل ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ داراي دو ﺑﺨﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ و اﺗﺼﺎﻻت ﻛﻢ در ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ” اﻧﺘﻘﺎل و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ“‬
‫ﺗﻠﻔﺎت در اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﭘﺎﻳﻴﻦ و در ﺣﺪود ‪ 5‬درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ وﻟﻲ در ” ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ“ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدن ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ‪ ،‬اﺗﺼﺎﻻت و اﻧﺸﻌﺎﺑﺎت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد و ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ و ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ اﻳﻦ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎﻻ و ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬درﺻﺪ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 1381‬ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي ﻧﺎوﻳﮋه در ﻧﻴﺮوﮔﺎهﻫﺎي ﻛﺸﻮر ‪ 137784‬ﮔﻴﮕﺎواتﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ‪ 6367‬ﮔﻴﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﺻﺮف ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ‪ 128324‬ﮔﻴﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 6827‬ﮔﻴﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ آن‬
‫ﺻﺮف ﺗﻠﻔﺎت ﺷﺒﻜﻪ اﻧﺘﻘﺎل و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ 5/3‬درﺻﺪ( و اﻧﺮژي ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫‪ 110387‬ﮔﻴﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪود ‪ 16622‬ﮔﻴﮕﺎوات ﺳﺎﻋﺖ آن در ﺳﻄﺢ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻠﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ )‪ 14/97‬درﺻﺪ( ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ‪ 1/4‬ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﻫﺮ ﻣﮕﺎوات ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎه و ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 330‬رﻳﺎل ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ‪ 200‬ﮔﺮم‬
‫آﻻﻳﻨﺪه ﻛﺮﺑﻦ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ اﻧﺮژي ﺑﺮق ﻣﻲﺗﻮان ﺧﺴﺎرات ﻋﻈﻴﻢ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻠﻔﺎت ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﭘﻴﺸﮕﻴﺮي را در ﺳﻄﺢ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮق ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺘﻮان ﺗﻠﻔﺎت ﺷﺒﻜﻪ را از ‪ 18‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ 10‬درﺻﺪ رﺳﺎﻧﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻪ اﺣﺪاث‬
‫‪ 2400‬ﻣﮕﺎوات ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ارزش ﻣﻌﺎدل ‪ 3/4‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد دﻻر ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻴﺶ از ‪ 3440‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد رﻳﺎل در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﻴﺶ از ‪ 2‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ آﻻﻳﻨﺪه ﻛﺮﺑﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﻮ ﻛﺸﻮر وارد ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻫﺮ ﻧﻴﻢ درﺻﺪ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ 220‬ﻣﻴﻠﻴﺎرد رﻳﺎل ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ ﺑﻬﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ -1-4‬اﻧﻮاع ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ‪:‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﺗﻠﻔﺎت را ﻣﻲﺗﻮان در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ و ﻏﻴﺮﻓﻨﻲ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﺎ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﺮ روي ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺔ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺳﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -1-1-4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ذاﺗﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺖ و اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ آن و ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﺟﺰاء اﺻﻠﻲ ﺗﻠﻔﺎت در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع و روﺷﻨﺎﻳﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚﻛﻨﻨﺪه ژﻧﺮاﺗﻮر‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -2-1-4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ ‪:‬‬
‫ﻋﻤﺪة ﺗﻠﻔﺎت در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻮط‬ ‫‪-‬‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮدن اﺗﺼﺎﻻت‬ ‫“‬ ‫“‬ ‫‪-‬‬
‫ﻋﺪم ﺗﻘﺎرن ﻓﺎزﻫﺎ‬ ‫“‬ ‫“‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ذاﺗﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ‪....‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﻓﺰﻳﺶ ﺑﺎر در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ و ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫‪-‬‬
‫)ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪ 65/7‬درﺻﺪ ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﺣﺪوداً ‪ 2/3‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد(‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺎﻳﻘﻲ )ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺸﺘﻲ و ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ(‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮﺳﻮدﮔﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺒﻮر ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﺘﺸﺎر اﻣﻮاج اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و اﻟﻘﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -3-1-4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ‪:‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﺗﻌﺪد ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫زﻳﺎدي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ آن ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻮط )ﺗﻠﻔﺎت ذاﺗﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻧﺒﻮدن اﺗﺼﺎﻻت(‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل ﺑﺎر و ﺗﻘﺎرن ﺧﻄﻮط )ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﻢ ﻧﻮل‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﺎزﻫﺎ(‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﻴﻦ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ذاﺗﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺪازهﮔﻴﺮي )ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ‪،‬‬ ‫‪-‬‬
‫آﻫﻨﻲ و ﻋﺎﻳﻘﻲ(‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ و ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺎﻳﻘﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺒﻮر ﺗﻮانراﻛﺘﻴﻮ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫‪-‬‬

‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻛﻤﺒﻮد وﻟﺘﺎژ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ )اﺛﺮ ﭘﻮﺳﺘﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ و ﻋﺎﻳﻘﻲ(‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -2-4‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪ ‪:‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر و اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري‬
‫از ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺳﺮﻋﺖ و روﻧﺪ ﺻﻮرت ﻧﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ درﺻﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎ روﻧﺪ ﺳﺮﻳﻌﺘﺮي رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻄﻮط ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺷﺒﻜﻪ و اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻫﺮ ﺳﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ρ‬‬
‫‪L new‬‬ ‫‪new 2‬‬
‫= ﺿﺮﻳﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت‬ ‫(×‬ ‫)‬
‫‪L old‬‬ ‫‪ρ old‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ L‬ﻃﻮل ﺷﺒﻜﻪ و ‪ P‬ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ رﺷﺪ ﺑﺎر‬
‫ﺷﺒﻜﻪ را ‪ 7‬درﺻﺪ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ و در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 1/15‬اﺳﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﺳﺎﻻﻧﻪ ‪ 15‬درﺻﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ رﺷﺪ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ روﻧﺪ ﻓﺮوش اﻧﺮژي ﺑﺮق و اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺷﺒﻜﻪ در ﻃﻮل ﺳﺎﻟﻴﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻋﻤﺪه اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ اﺳﺘﻬﻼك ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،‬ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق در ﻛﺸﻮر ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬
‫ﺳﺎﻟﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻛﻼﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻗﺮﻳﺐ‬
‫‪ 30‬درﺻﺪ از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﭘﺴﺘﻬﺎ و ﺧﻄﻮط داراي ﻋﻤﺮ ﺑﺎﻻي ‪ 20‬ﺳﺎل ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت‪ ،‬ﻃﻮل ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻄﻮط ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ روﺳﺘﺎﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻄﻮط ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3-4‬اﺟﺰاء ﺗﻠﻔﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪-1-3-4‬ﺗﻠﻔﺎت ژول در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو‬
‫ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻠﻔﺎت ژوﻟﻲ )‪ (RI2‬در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻫﺎدﻳﻬﺎ و ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري از آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻌﺪد دﻳﮕﺮي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻲ درﺻﺪ ﻋﻤﺪه ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل‪،‬‬
‫ﺧﻄﻮط ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ و ﺧﻄﻮط ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ در ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺨﺼﻮص‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﻠﻔﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻄﺮ ﻫﺎدﻳﻬﺎ اﻣﻜﺎن ﺗﻘﻠﻴﻞ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ اﺟﺮاي اﻳﻦ ﺷﻴﻮه در ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻤﻮاره ﻣﻮﺟﻪ و اﻗﺘﺼﺎدي‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-3-4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮي از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو ﺑﻪ ﻫﺪر‬
‫ﻣﻲرود ﻛﻪ ﺳﻬﻢ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻠﻔﺎت ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺳﻬﻢ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت را در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻓﺮض ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﺒﻜﻪ واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﺑﺎ ﺣﻔﻆ آﻧﻬﺎ اﻣﻜﺎن‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎ ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺎ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ را اﻧﺠﺎم داد‬
‫‪.‬‬
‫‪ -3-3-4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺴﺖﻫﺎ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺴﺖﻫﺎ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ راﻛﺘﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎﭘﺎﺳﻴﺘﻮرﻫﺎ و ‪ ...‬ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲروﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آﻧﻬﺎ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺳﺖ و ﻣﺴﻠﻤﺎً ﺑﺎ ﺣﻔﻆ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﻮﺟﻮد‬
‫آورد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺿﻤﻨﺎً ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﺤﻮﻃﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي اداري ﻳﺎ دﻳﮕﺮ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﺸﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-3-4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺗﻠﻔﺎت در ﻟﻮازم اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻘﺪار آن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ ﭼﻴﺰي در ﺣﺪود‬
‫ﻳﻚ ﺗﺎ دو وات ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد آﻧﻬﺎ ﻛﻪ در ﺣﺪود ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻴﻠﻴﻮن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻠﻔﺎت ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﮔﺮدد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﻣﻴﺰان آن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس آزﻣﺎﻳﺸﺎت و ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻓﻨﻲ اوﻟﻴﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺮدد ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺧﻄﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ در ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮي ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺳﺎزﻧﺪ‬
‫ﭼﻮن اﮔﺮ ﻟﻮازم اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه را ﻛﻤﺘﺮ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ‬
‫ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ واﻗﻌﻲ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي در ﺷﺒﻜﻪاي ﻣﺜﻼً ‪ 12‬درﺻﺪ و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺧﻄﺎي ﻟﻮازم‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻴﺰ ﺣﺪود دو درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻠﻔﺎت واﻗﻌﻲ ‪ 10‬اﻟﻲ ‪ 14‬درﺻﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫اﺧﺘﻼف زﻳﺎدي اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎي ﻟﻮازم اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺑﻮﺟﻮد آﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻄﺎي ﻣﺠﺎز ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺎزﻧﺪه‬ ‫‪-‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ ﭘﻴﺮي‬ ‫‪-‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر‬ ‫‪-‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ‬ ‫‪-‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ ﻧﺼﺐ ﻧﺎدرﺳﺖ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫‪ -‬ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا‬
‫‪ -‬ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ ﻧﻔﻮذ ﮔﺮدو ﻏﺒﺎر در داﺧﻞ ﻛﻨﺘﻮر‬
‫‪ -‬ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در اﺛﺮ ﺧﺮاﺑﻲ ﻛﻨﺘﻮر‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎً در ﻃﻮل ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻛﻨﺘﻮرﻫﺎ ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻴﺰان واﻗﻌﻲ اﻧﺮژي‬
‫ﻋﺒﻮري را ﺑﺎ اﺷﺘﺒﺎه اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﺧﻄﺎي ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ در ﺟﻬﺖ ﻣﺜﺒﺖ و ﺑﺮﺧﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ در ﺟﻬﺖ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ دﻟﻴﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد ﺑﺮآﻳﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻴﺰان اﻧﺮژي ﻣﺒﺎدﻟﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ دﻗﺖ ﻻزم‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﮕﺮدد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺧﻄﺎﺋﻲ در ﻣﺤﺪوده ‪ ± 0/5‬درﺻﺪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -5-3-4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﻧﻴﺰ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫در اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﻘﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت دﺧﺎﻟﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻄﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﻌﻴﻮب ﺑﻮدن دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫‪-‬‬
‫ﺧﻄﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﺗﺼﺎﻻت ﻏﻠﻂ ﻣﺪارﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺧﻄﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫‪-‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو وﺟﻮد اﻳﻦ اﺷﻜﺎﻻت ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻟﻮازم‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻧﺮژي درﻳﺎﻓﺘﻲ را ﺑﻴﺶ از اﻧﺮژي ارﺳﺎﻟﻲ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً وﺟﻮد اﻳﻦ ﺳﺮي‬
‫اﺷﻜﺎﻻت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻲ را ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﺎ اﺷﻜﺎل ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ -6-3-4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﻋﻤﺪﺗﺎً در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل وﺟﻮد دارد و ﻣﻘﺪار آن ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ‬
‫وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻗﻄﺮ ﻫﺎديﻫﺎ )در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو( واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﺟﻤﻠﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ ‪ ،‬ﻣﻴﺰان آﻟﻮدﮔﻲ و‬
‫رﻳﺰش ﺑﺎران واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آب و‬
‫ﻫﻮاﺋﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ در داﻣﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻌﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -7-3-4‬ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﻫﻮاﺋﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از اﻧﺮژي ﻫﺪر رﻓﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ از ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﺋﻲ‬
‫ﻣﻨﻄﻘﻪ‪ ،‬در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي‬
‫درﺧﺘﺎن ﺑﻪ ﺧﻄﻮط از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ در اﻳﺠﺎد ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺸﺘﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻨﺎً ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮدن‬
‫اﺗﺼﺎﻻت در ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺮﻣﺎ ﻫﺪر دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -8-3-4‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب و ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺎديﻫﺎ ‪ ،‬ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻮدن‬
‫ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آراﻳﺶ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻲ ﻋﻮاﻣﻞ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫در ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان و درﺻﺪ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫ﻓﻨﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺷﺮاﻳﻂ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو دارد‪ ،‬اﻣﺎ اﻣﻜﺎن ﻛﺎﻫﺶ آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺸﺨﺺ و ﺑﺎ ﺣﻔﻆ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺟﺮاي اﺻﻼﺣﺎﺗﻲ‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻣﻴﺴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي و ﺗﻮان‬

‫ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي در ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎ در ﻳﻚ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺸﺨﺺ از ﻣﺠﻤﻮع‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻟﺤﻈﻪاي ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺎدﻳﻬﺎ و ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري از آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ‪ Ii‬و‬
‫‪ Ri‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬

‫(‪EL = R1.‬‬ ‫‪P‬‬

‫‪1‬‬
‫(‪) 2 + ... + Rn .‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪)2‬‬
‫‪U .Cosϕ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪U‬‬ ‫‪n‬‬
‫‪.Cosϕ‬‬
‫‪n‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ‪ ) P‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ( ‪U‬‬
‫) وﻟﺘﺎژ ﻓﺎز ﺑﺎ ﻓﺎز ( و ‪ ) Cosφ‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ( ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪروز ‪ ،‬ﻫﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﺎه و ﻓﺼﻞ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي ﺑﺪون دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ آن ارﻗﺎم ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي اﮔﺮ‬
‫ارﻗﺎم ﻟﺤﻈﻪاي ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻋﺘﻲ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ‪ 4×8760‬ﻋﺪد ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ Cos φ،U ،P‬و ‪ R‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﮔﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ در ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ R‬ﻫﻢ ﺑﻪ آن اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل در ﻳﻚ دوره ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ‬
‫دﺷﻮار ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺮاي رﻓﻊ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻳﻜﻲ از ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي در‬
‫ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺑﺮقرﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ راﺑﻄﻪ )‪ (1‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺎدهﺳﺎزي آن ﺑﺪون اﻋﻤﺎل ﺑﻌﻀﻲ از ﻓﺮﺿﻴﺎت و ﺗﻘﺮﻳﺐ ﻫﺎ ﻣﻴﺴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا در اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺎت اﺷﺎره ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -1-4-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻼش ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﺴﺘﻢ را در ﻣﺤﺪوده ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ اﻣﺎ ﻋﻤﻼً اﻳﻦ اﻗﺪام ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ و در ﻳﻚ دوره ﺷﺒﺎﻧﻪ روزي‬
‫ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ در ﻣﺤﺪوده اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻮﺳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ در ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎري‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ و در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮﺑﺎري ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻂ اﮔﺮ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻓﺮض ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻠﻔﺎت‬
‫اﻧﺮژي ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ ﻧﺮﻣﺎل را ﺑﺎ ‪ Un‬ﻧﺸﺎن دﻫﻴﻢ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ‪ U‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ Ku‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻢ ﻳﺎ زﻳﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪u‬‬
‫‪= (U n ) 2‬‬
‫‪U‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ در ﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺗﻮان را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺗﻮان اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﻧﺴﺒﺖ وﻟﺘﺎژ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺎن ﺳﺎدهﺗﺮ اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ از ﻣﻘﺪار ﻧﺮﻣﺎل ﺑﻪ ‪ 95‬درﺻﺪ ﻣﻘﺪار اﺳﻤﻲ ﺧﻮد ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان ‪ 11‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ و اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ‪ 105‬درﺻﺪ ﻣﻘﺪار اﺳﻤﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺗﻮان ‪ 9‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2-4-4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‬
‫ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو ﻛﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ ﺑﺮق را ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻛﻪ‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ارﺗﺒﺎط ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و راﻛﺘﻴﻮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ در ﻃﻮل ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﺎﻧﻪروز‬
‫ﻳﺎ دورهﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت دﻳﮕﺮ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺮﻳﺎن و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻴﺰان ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ارﻗﺎم ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ را دارا‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت از ﻣﻘﺪار ﻧﺮﻣﺎل ‪ Cosφn‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ Cosφ‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ‪ KP‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﻢ ﻳﺎ زﻳﺎد ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻘﺪار ‪ KP‬را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫‪Cosϕ‬‬
‫( = ‪KP‬‬ ‫‪Cosϕ‬‬
‫‪n 2‬‬
‫)‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان ﻣﻌﻴﻦ اﮔﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت از ‪ 0/9‬ﺑﻪ ‪ 0/8‬ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺣﺪود ‪ 27‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻫﻤﻴﺖ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت در ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ -3-4-4‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت از ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي در ﻳﻚ دوره ﻣﺸﺨﺺ ‪ ، T‬ﺑﺮ ‪ T‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت در ﺑﺎر‬
‫ﭘﻴﻚ ) ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان ( ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت )‪ (LSF‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪EL‬‬
‫= ‪LSF‬‬
‫‪T .PL‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ EL‬اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در دوره ‪ T‬و ‪ PL‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺑﺎر ﭘﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫راﺑﻄﻪ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬
‫‪EL=T.PL.LSF‬‬
‫ﺣﺎل اﮔﺮ رواﺑﻂ ﺑﺎﻻ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ ‪ LSF‬ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎر ﻟﺤﻈﻪاي ) ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻋﺘﻲ ( ﻧﺸﺎن داد‪.‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫⎛ ‪1‬‬ ‫⎛ ⎞‬ ‫⎞‬ ‫⎛‬ ‫⎞‬
‫] ⎟⎟ ‪LSF = .[⎜⎜ P1 ⎟⎟ + ⎜⎜ P2 ⎟⎟ + .... + ⎜⎜ Pn‬‬
‫⎠ ‪T ⎝ P ⎠ ⎝ P‬‬ ‫⎠ ‪⎝ P‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺬاري ﺑﺎر ﻧﺴﺒﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺎر ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫ﻣﻲرﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫= ‪LSF‬‬
‫‪1‬‬
‫‪T‬‬
‫‪2‬‬
‫(‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪. L1 + L2 + ... + Ln‬‬ ‫)‬
‫‪P‬‬
‫=‪L‬‬ ‫‪i‬‬
‫‪P‬‬
‫‪i‬‬
‫در راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻘﺪار ‪ Li‬ﺑﺎر ﻧﺴﺒﻲ در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از‬
‫اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺠﺬور ﺑﺎر ﻧﺴﺒﻲ در ﭘﺮﻳﻮد ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-4-4-4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﺳﻮء ﭘﺪﻳﺪه ﻛﺮوﻧﺎ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻏﺘﺸﺎﺷﺎت رادﻳﻮﺋﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﺑﺮاﺗﻲ و ﻧﻮﻳﺰ‬
‫ﺷﻨﻮاﺋﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﺗﻠﻔﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﻧﻴﺰ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻧﻴﺮو در ﻳﻚ ﻫﻮاي ﺧﻮب ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ درﺻﺪ ﺗﻠﻔﺎت ژول ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در اﻛﺜﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي از آن ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻫﻮاي ﺑﺎراﻧﻲ ﻳﺎ ﺑﺮﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ دﻫﻬﺎ ﺑﺮاﺑﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ اﺛﺮات ﺳﻮء اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻠﻒ ﺷﺪن‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻬﻤﺮاه‬
‫دارد آﺛﺎر ﺳﻮء آن در ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﻛﻨﺘﺮل ﻃﺮاﺣﻲ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ در ﻫﻮاي آﻓﺘﺎﺑﻲ و ﺻﺎف روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﻮﺳﻂ آﻗﺎي ﭘﻴﻚ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪C‬‬
‫(‬
‫‪= 0.545 V − V C .‬‬ ‫)‬‫‪2‬‬ ‫‪r /D‬‬
‫‪δ‬‬
‫‪V>VC‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ وﻗﺘﻲ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ راﺑﻄﻪ داراي دﻗﺖ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ و در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮارد اﺳﺘﻔﺎده از روش ﭘﻴﺘﺮﺳﻮن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ زﻳﺮﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮدﻳﺪه‬
‫اﺳﺖ داراي دﻗﺖ ﺑﻬﺘﺮي اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫⎛‬ ‫‪V‬‬ ‫⎞‬
‫` ⎟⎟ ‪pC = 0.00314.F .⎜⎜ Log D / r‬‬ ‫‪V<1.8 VC‬‬
‫⎝‬ ‫‪10‬‬ ‫⎠‬
‫در اﻳﻦ رواﺑﻂ‪:‬‬
‫‪: PC‬ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ در ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﺧﻂ ﺳﻪ ﻓﺎز‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮوات‬
‫‪ : V‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺆﺛﺮ ﻓﺎزي‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ‬
‫‪ : D‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﻓﺎزﻫﺎ‪ .‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‬
‫‪ : r‬ﺷﻌﺎع ﻫﺎديﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻧﺘﻴﻤﺘﺮ‬
‫‪ : F‬ﺿﺮﻳﺒﻲ اﺳﺖ ﻣﺸﺨﺺ و ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ وﻟﺘﺎژ ﻣﺆﺛﺮ و ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﺤﺮاﻧﻲ در ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﻫﺎدي ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫)‪VC=gP.m.δ.r.Loge(D/r‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮاﺟﻊ راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻ را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ﻗﺒﻞ در‬
‫ﺗﻮان ‪ ) δ‬داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻧﺴﺒﻲ ﻫﻮا ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫)‪VC= g p.m. δ2/3.r.Loge(D/r‬‬

‫ﻣﻘﺪار ‪ gp‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 21/2‬ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﻣﻘﺪار آن ﻛﻤﺘﺮ از رﻗﻢ ﻓﻮق در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ وﻟﺘﺎژ ﻓﺎزي ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﺣﺪ وﻟﺘﺎژ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺑﺮﺳﺪ ‪ ،‬ﻳﻮﻧﻴﺰاﺳﻴﻮن ﻫﻮاي‬
‫اﻃﺮاف آن آﻏﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ از وﻟﺘﺎژ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺎﻟﻪ روﺷﻦ ﺑﻨﻔﺶ رﻧﮓ را در اﻃﺮاف ﻫﺎدي‬
‫ﭘﺪﻳﺪارﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﮔﺮداﻳﺎن وﻟﺘﺎژ از ﻣﻘﺪار ‪ gp‬ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻘﺪار ‪ gv‬ﻛﻪ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﺑﺤﺮاﻧﻲ در ﺳﻄﺢ ﻫﺎدي از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪g‬‬ ‫‪= g .(1 +‬‬ ‫)‬
‫‪V‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪δ .r‬‬
‫‪0.3‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪= g .m.δ .r.(1 +‬‬ ‫) ‪).Log e ( D / r‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪δ .r‬‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺮوﻧﺎ‬
‫درﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو آﻧﭽﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار آن در ﻫﻮاي ﺑﺎراﻧﻲ و‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﺎدي در‬
‫ﻫﻮاي ﺧﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ اﻳﻦ ﻣﻌﻴﺎر ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺻﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن در ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ در ﻫﻮاي ﺻﺎف و ﺗﻤﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻛﺮدن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ در روزﻫﺎي اﺑﺮي و ﺑﺎراﻧﻲ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺮﻓﻲ ﻣﻘﺪار آن ﺷﺪﻳﺪاً اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺼﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﻢ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ در روزﻫﺎي ﻏﻴﺮ آﻓﺘﺎﺑﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲروﻧﺪ ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ از ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي اﺑﺮي‪ ،‬ﺑﺎراﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻓﻲ‪ ،‬ﻳﺦ ﺑﻨﺪان‬
‫‪ ،‬ﻣﻪآﻟﻮد‪ ،‬رﻃﻮﺑﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﻛﻪ روزﻫﺎي ﺑﺎراﻧﻲ آن زﻳﺎد اﺳﺖ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -5-4-4‬ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﻳﻚ ﻫﻮاي ﺗﻤﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﺑﺮ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺟﺪول )‪(2‬‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﺎص از اﻳﻦ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺪول ﺗﻮان ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در ﻳﻚ‬
‫ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل از ﺣﺎﺻﻠﻀﺮب ﺗﻮان ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه در ﺗﻌﺪاد زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮهﻫﺎ و‬
‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮجﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﻮان ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 345‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ )ردﻳﻒ‬
‫اول ﺟﺪول ‪ ( 2‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪60 ∗ 7 ∗ 4‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮوات ‪= 1/7‬‬
‫‪1000‬‬
‫در اﻳﻦ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ﭼﻮن ﻣﻘﺮهﻫﺎي وﺳﻄﻲ ‪ V‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ ،‬داراي دو زﻧﺠﻴﺮ ﻣﻘﺮه ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﺴﺎب ﻓﺎزﻫﺎي ﻛﻨﺎري ﺗﻌﺪاد ﻛﻞ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮهﻫﺎ ﺑﻪ ‪ 4‬ﻋﺪد اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺿﻤﻨﺎً ﻋﺪد ‪ 7‬ﻣﺮﺑﻮط‬
‫اﺳﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮج در ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻣﺴﻴﺮ و ‪ 60‬ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻔﺎت در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺸﺘﻲ از ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ‪ I‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻞ اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از‬
‫ﻣﻴﺮ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪PL = Ni . Nt . V .I‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪:‬‬
‫‪ : PL‬ﺗﻮان ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻃﻮل ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪ = V‬وﻟﺘﺎژ ﻓﺎز ﺑﺎ زﻣﻴﻦ ‪ ،‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ‬
‫‪ = I‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺸﺘﻲ در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه‬
‫‪ = Nt‬ﺗﻌﺪاد ﺑﺮج در ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از ﻃﻮل ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪ = Ni‬ﺗﻌﺪاد زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮهﻫﺎ در ﻫﺮ ﺑﺮج‬

‫ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن از ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺣﺪ‬
‫ﻧﺸﺘﻲ ﻣﻘﺮهﻫﺎ در ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب ‪ 3‬ﺑﺮج در ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ و در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻘﺮهﻫﺎي ‪ V‬ﺷﻜﻞ )‪ 6‬زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻓﺎز( ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺘﻲ در ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ از‬
‫ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 120‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲرود ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪1200‬‬
‫× ‪PL = 6 × 3‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮوات ‪× 10 -3 = 12/5‬‬
‫‪3‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺸﺘﻲ ﺷﺪﻳﺪاً ﺑﻪ ﻣﻴﺰان اﻣﻼح آﻟﻮده ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﻫﺎدي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬ﻟﺬا ﻫﺮ‬
‫ﭼﻪ درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺸﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه در ﻛﺸﻮر روﺳﻴﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﻂ ‪ 110‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ ﻣﻴﺰان ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺸﺘﻲ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺸﺮح ﺟﺪول‬
‫)‪ (3‬اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻟﻮده ﻛﺸﻮر اﻣﻜﺎن ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻣﻮاد ﻧﻤﻜﻲ در روي ﻣﻘﺮهﻫﺎ وﺟﻮد دارد در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺋﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ‬
‫ﺟﺪول )‪ (4‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ ﺑﺎ آﻟﻮدﮔﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺳﻨﮕﻴﻦ و‬
‫ﻣﺮﻃﻮب ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ‪ 1/2‬ﻛﻴﻠﻮوات در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺳﻄﺢ از وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻣﻘﺪار آن در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﻴﺶ از ﺗﻠﻔﺎت اﻫﻤﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﻮر‬
‫ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي زﻳﺎد از روي ﺳﻄﻮح ﻣﻘﺮهﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮﻣﺎ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻘﻠﻴﻞ رﻃﻮﺑﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﮔﺮﭼﻪ آﻟﻮدﮔﻲ و رﻃﻮﺑﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺸﺘﻲ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﻬﻤﺮاه دارﻧﺪ اﻣﺎ ﺗﺪاوم ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي زﻳﺎد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺮﻗﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﮔﺮدد‬
‫ﻛﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ از ﺗﻠﻔﺎت ژول‪ ،‬ﻛﺮوﻧﺎ و ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻟﻮده‬
‫ﻛﺸﻮر ﻛﻪ ﻫﺮ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻠﻔﺎت وﺟﻮد دارﻧﺪ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ‬
‫ﻣﻴﺴﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮارد ﻻزم اﺳﺖ اﺑﺘﺪا ﺗﻠﻔﺎت ژول ﻛﻪ ﺑﺎ دﻗﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ و از ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺪا ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ و ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺮوﻧﺎ و ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﺗﻠﻔﺎت در ﻳﻚ دوره ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺪت‬
‫و در ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﺋﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﻴﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻗﺪام ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي دﻗﻴﻖﺗﺮ ﺑﻬﺘﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪﺳﺎزي ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻧﻴﺰ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺟﺪول )‪ – (2‬ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﺳﻪ ﺧﻂ ﻣﺸﺨﺺ در ﻫﻮاي ﺗﻤﻴﺰ و ﺧﺸﻚ‬
‫ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﺑﺮج‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه‬ ‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﺮه در‬ ‫ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻛﻴﻠﻮوات‬ ‫ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه‬ ‫ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ‬
‫‪Kw/Mile‬‬ ‫در ﻫﺮ ﻣﺎﻳﻞ‬
‫‪1/7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪345‬‬
‫‪1/7‬‬ ‫‪4/5‬‬ ‫‪95‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪500‬‬
‫‪2/7‬‬ ‫‪4/5‬‬ ‫‪150‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪735‬‬
‫ﺟﺪول )‪ – (3‬ﻧﺸﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻄﺤﻲ‬ ‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺳﻄﺢ‬ ‫درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ‬ ‫‪-‬‬

‫زﻧﺠﻴﺮه ﻣﻘﺮه ﻫﺎ‬
‫ﻣﻴﻠﻲ آﻣﭙﺮ‬
‫‪6/8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫ﺳﺒﻚ‬
‫‪17‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪2‬‬

‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫‪34‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪68‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪102‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪5‬‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫‪170‬‬ ‫‪50‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪290‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪7‬‬

‫ﺟﺪول )‪ – (4‬ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺮﻳﺎن در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه از ﻳﻚ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ 110‬ﻛﻴﻠﻮوﻟﺖ‪ ،‬ﺑﺮ‬

‫ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوات ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫درﺟﻪ آﻟﻮدﮔﻲ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت در ﻫﺮ زﻧﺠﻴﺮه‬
‫‪1‬‬
‫‪0/50‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1/25‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2/50‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5/00‬‬
‫‪5‬‬
‫‪7/40‬‬
‫‪6‬‬
‫‪12/40‬‬
‫‪7‬‬
‫‪21/2‬‬
‫‪ -5-4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬
‫در ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻧﻴﺰ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺼﻮر ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ‬
‫اﻧﺮژي ﻫﺪر رﻓﺘﻪ ﺻﺮف ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻨﺼﻮﺑﻪ در ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺨﺸﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد اﻳﻦ ﻣﺼﺎرف در‬
‫اﻧﺮژي ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺤﺴﺎب ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ ﻣﺤﺴﻮب‪ ،‬ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ در ارزﻳﺎﺑﻲﻫﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ را ﺑﻮﺟﻮد آورد‪.‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ اﺗﻼف اﻧﺮژي در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ اﻣﺎ ﻋﻼوه ﺑﺮ‬
‫آن اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻤﺼﺮف ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪-11-1‬‬
‫‪ -1-5-4‬ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﭘﺴﺘﻬﺎ‬ ‫‪-12-1‬‬
‫ﭘﺴﺘﻬﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻋﻤﺪه ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن اﻋﻢ از ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﺎ ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت داﺧﻠﻲ آن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺼﺎرف ﻛﻪ ذﻳﻼً ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن در ﻏﻴﺮ اﻳﻨﺼﻮرت در ﮔﺮوه ﺗﻠﻔﺎت ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﺳﻬﻢ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺗﻠﻔﺎت در ﭘﺴﺘﻬﺎ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-1-1-5-4‬ﻣﺼﺎرف اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن‬
‫در ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺼﺎرف آن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اداري و ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮ ﺧﺎص ﻣﺼﺎرف ﻟﻮازم و ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻣﻨﺼﻮﺑﻪ در اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ذﻳﻼً ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ – ﺑﺨﺸﻲ از ﻣﺼﺎرف اﻃﺎق ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و‬
‫ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﭘﺴﺖ در آن واﻗﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﮔﺮﻣﺴﻴﺮي ﻛﻪ ﺣﺪود ‪ 9‬ﻣﺎه از ﺳﺎل از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻣﺼﺮف‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از اﻧﺮژي ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻌﺘﺪﻟﻪ و ﺳﺮدﺳﻴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﻜﺲ در ﻣﻨﺎﻃﻖ‬
‫ﺳﺮدﺳﻴﺮ اﮔﺮ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﻣﺼﺮف زﻳﺎد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﺋﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻲ – ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮي از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﭘﺴﺖﻫﺎ ﺻﺮف ﻣﺼﺎرف ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ اﻃﺎقﻫﺎ ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻟﻮازم اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ رﻓﺎﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﻛﻨﺎن ﺷﺎﻏﻞ در ﭘﺴﺘﻬﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻴﺰان‬
‫اﻳﻦ ﻣﺼﺮف ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ از ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﭘﺴﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻮرد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ارﻗﺎم‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎرف ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎي ﻓﺮﻣﺎن – ﮔﺮﻣﻜﻦﻫﺎي داﺧﻞ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎ و ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻟﻮازم‬
‫ﻣﻨﺼﻮﺑﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-1-5-4‬روﺷﻨﺎﺋﻲ ﻣﺤﻮﻃﻪ‬
‫ﺑﺨﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﺻﺮف روﺷﻨﺎﺋﻲ ﻣﺤﻮﻃﻪ و‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎنﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ از اﺑﻌﺎد ﭘﺴﺖﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻻﻣﭗﻫﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺷﻴﻮه ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي در ﻣﻘﺪار اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺼﺮف‬
‫دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﻴﺰان آن در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺮﺣﺎل ﻗﺎﺑﻞ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪-3-1-5-4‬ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت داﺧﻞ ﭘﺴﺖﻫﺎ‬

‫در ﻣﺤﻮﻃﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺷﺒﻜﻪ ﺳﺮاﺳﺮي ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي اداري‪ ،‬اﻧﺒﺎر ﻳﺎ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت دﻳﮕﺮ ﻛﻪ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻧﺪارد وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺗﻌﺪادي از ﭘﺴﺖﻫﺎ اﻳﻦ ﺳﺮي ﻣﺼﺎرف‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻧﺸﻮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺼﺎرف اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻛﻪ واﻗﻌﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻣﻨﻈﻮر ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻼش ﮔﺮدد ﻛﻠﻴﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺼﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮق ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ارزﻳﺎب را در ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت دﭼﺎر ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﻧﺸﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪-13-1‬‬
‫‪ -2-5-4‬ﻣﺼﺎرف ﺗﺠﻬﻴﺰات‬ ‫‪-14-1‬‬
‫ﺑﺨﺶ دﻳﮕﺮي از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﭘﺴﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻠﻔﺎت ﻳﺎ ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻣﻨﺼﻮﺑﻪ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲرود‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از آن ﺻﺮف ﮔﺮداﻧﺪن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻤﭗﻫﺎ و ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻣﻘﺪار آن ﻧﻴﺰ ﺗﺎﺑﻌﻲ اﺳﺖ از ﺗﻌﺪاد ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪-1-2-5-4‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ و ﺳﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎ‬
‫ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ و ﺳﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜﻪ از ﭼﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬داراي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻳﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا‪ ،‬ﮔﺎز‪ ... ،‬ﻳﺎ ﻋﻤﻠﻜﺮد آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎً ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮان‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻋﻤﻞ اﻧﺮژي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺻﺮف راهاﻧﺪازي آﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻋﻤﻞ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن زﻣﺎن ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي ﻳﺎ ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻨﺼﻮﺑﻪ در ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻛﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-2-5-4‬راﻛﺘﻮرﻫﺎ‬
‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻘﺎط ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ از راﻛﺘﻮرﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺳﻮم ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻗﺪرت‪ .‬اﺑﺘﺪا ﻳﺎ اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻴﺮو ﻧﺼﺐ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ از اﺟﺰاء ﺗﺸﻜﻴﻞدﻫﻨﺪه ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد راﻛﺘﻮرﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻴﺰان‬
‫ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ در ﭘﺴﺖﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد ﺑﺎﻻ و ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﺷﻨﺖ وﻗﺘﻲ ﺑﻤﺪار وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﺎر ﻋﺎدي ﺑﺎ ﺗﻮان ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ در اﺛﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر دﭼﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺪار ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ ﻫﻤﻮاره وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬در راﻛﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﺗﻠﻔﺎت از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﻪ اﻫﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺎﻳﻘﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن از ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ و ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺎﻳﻘﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻋﺎﻳﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار آن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارﻧﺪ وﻟﻲ ﻣﻘﺪار آﻧﺮا ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 60‬درﺻﺪ‬
‫ﻣﺠﻤﻮع ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻧﺎﻣﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎرداري و ﺑﻲﺑﺎري ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻫﻢ ﻇﺮﻓﻴﺖ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﺗﻠﻔﺎت راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﺣﺪود ‪ /2‬ﺗﺎ‪ 0/3‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﭘﺴﺖﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻮد ﭼﻮن در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﭘﺴﺖﻫﺎ ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي راﻛﺘﻮرﻫﺎ در ﻳﻚ دوره ﻣﺸﺨﺺ زﻣﺎﻧﻲ ‪ T‬ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪EL = T . Of . RL‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ EL‬ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي در راﻛﺘﻮر در دوره ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )‪ (T‬و ‪ Of‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از‬
‫راﻛﺘﻮر و ‪ RL‬ﺗﻠﻔﺎت اﺳﻤﻲ راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺳﺎﻋﺎت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از راﻛﺘﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه در آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-2-5-4‬ﺧﺎزنﻫﺎ‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻘﺎط ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺨﺼﻮص در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺮي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ داراي ﻣﺼﺎرف اﻧﺮژي اﻛﺘﻴﻮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔﺎت داﺧﻠﻲ ﺧﺎزنﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪد اﻳﻦ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻘﺪار آن ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‬
‫واﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺮﺣﺎل اﻣﻜﺎن ﺗﺨﻤﻴﻦ آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻨﻲ ﺑﺎﻧﻚﻫﺎي ﺧﺎزﻧﻲ‬
‫ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت داﺧﻠﻲ ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﻮع ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻜﺎرﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻘﺪار آﻧﺮا ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ‪ 0/1‬ﺗﺎ ‪ 0/2‬درﺻﺪ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫در ﺗﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﻟﺒﺘﻪ ﺧﺎزنﻫﺎي ﻳﺎ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﺟﺪﻳﺪ رﻗﻢ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺮو ﺧﺎزنﻫﺎ درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫اﻧﺮژي ﺧﺎزﻧﻬﺎ در ﻳﻚ دوره ﻣﺸﺨﺺ ‪ T‬ﻣﻲﺗﻮان از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪EL = T . Of . CL‬‬
‫در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ‪ CL‬ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﻣﻲ ﺧﺎزنﻫﺎ و ﺑﻘﻴﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻌﺎرﻳﻒ ﻗﺒﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫درﺻﺪي از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ ﻛﻪ وارد ﻣﺪار ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺮﺧﻼف راﻛﺘﻮرﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻴﺎز ﻣﺼﺮف‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺨﺶ ﺑﺨﺶ وارد‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺷﻮﻧﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮان ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار اﺳﻤﻲ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-2-5-4‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻴﺰ داراي ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﻛﻤﻲ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم وﻇﺎﻳﻒ ﺧﻮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﻤﻨﺎً در‬
‫ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻘﺮهﻫﺎي ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻟﻮده‪ ،‬ﻣﻘﺪاري‬
‫از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺸﺘﻲ ﻧﻴﺰ در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﺪر ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫‪-5-2-5-4‬ﻛﺎﺑﻞ ﻫﺎ و ﺑﺎسﺑﺎرﻫﺎ‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻠﻔﺎت در ﺑﺎس ﺑﺎرﻫﺎ و ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ داﺧﻞ ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻛﻢ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﻨﺪ اﻣـﺎ ﺑـﺪﻟﻴﻞ ﺗﻌـﺪد‬
‫ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي و ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدن ﻃﻮل آﻧﻬﺎ ﻻزم اﺳﺖ اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻠﻔﺎت ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻘﺪار آﻧﻬﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻬﺮﺣـﺎل رﻗـﻢ ﻛـﻮﭼﻜﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﺬا در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ از اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮔﺮدد در ﻛﻨﺎر ﺳﺎﻳﺮ اﺟﺰاء ﺑﺤﺴـﺎب ﻧﻴﺎﻣـﺪه‪ ،‬ارﻗـﺎم‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-5-4‬ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‬
‫در داﺧﻞ ﻫﺮ ﭘﺴﺖ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻮارد ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻗﻲ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد و ﻣﻘﺪار ﺗﻠﻔﺎت آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع و ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺴﺖﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ وﻇﺎﻳﻒ اﺻﻠﻲ‬
‫ﭘﺴﺖ ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -6-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫‪ -1-6-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻗﺪم در راه ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮ ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺼﺎرف‬
‫داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ اﻋﻢ از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و روﺷﻨﺎﺋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺆﺳﺴﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﺋﻲ آن وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺟﻬﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎي اداري‪ ،‬ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬﺎي ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً‬
‫ﺗﻌﻮﻳﺾ و ﻳﺎ اﺻﻼح ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ و اﻟﻜﺘﺮوﭘﻤﭙﻬﺎي ﻛﻢ ﺑﺎزده ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮﺟﺐ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف‬
‫داﺧﻠﻲ ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ - 2-6-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻳﻜﻲ از راﻫﻜﺎرﻫﺎي اﺻﻠﻲ و اﻟﺒﺘﻪ ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫ﭘﺴﺖﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و اﺣﺪاث اﻳﻦ ﭘﺴﺖﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ اﻋﻤﺎل ﻣﺎﻧﻮر و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﺮﺷﻤﺮد‪:‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﺟﺎﺑﺠﺎﺋﻲ ﻓﺎز ﺑﺮ روي ﺧﻄﻮط ﺟﻬﺖ ﻣﺘﻌﺎدل ﻧﻤﻮدن اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻓﺎزﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ) ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن ﺳﺮي‪ ،‬ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ ‪ ،‬راﻛﺘﻮر و ادوات ‪(FACTS‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮﺳﻮده‬ ‫‪-‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﭘﺨﺶ ﺑﺎر و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫‪-‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ وﻟﺘﺎژ در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي‬ ‫‪-‬‬

‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺑﺎﻧﺪلﻫﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻛﻠﻴﺪ زﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -3-6-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻨﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ راﻫﻜﺎرﻫﺎ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻘﺎﺿﺎ در‬
‫ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻻزﻣﻪ آن ﻓﺮﻫﻨﮓﺳﺎزي و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي روﺷﻬﺎي ﺗﺸﻮﻳﻘﻲ و ﺗﻨﺒﻴﻬﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺸﺘﺮﻛﻴﻦ اﺳﺖ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ راﻫﻜﺎرﻫﺎي ذﻳﻞ ﻧﻴﺰ در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪم اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﺪرﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫اﺣﺪاث ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ و ﺗﻮزﻳﻊ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫‪-‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﭘﺎﺋﻴﻦ و ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻛﺎﺑﻞﻫﺎي ﻓﺮﺳﻮده‬ ‫‪-‬‬
‫ﺟﺒﺮان ﺳﺎزي ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬ ‫‪-‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮﺳﻮده‬ ‫‪-‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از روﺷﻬﺎي ﻧﻮﻳﻦ ﻛﻠﻴﺪ زﻧﻲ ﺟﻬﺖ رﻓﻊ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮان‬ ‫‪-‬‬
‫اﻋﻤﺎل ﭘﺨﺶ ﺑﺎر و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎر اﻗﺘﺼﺎدي‬ ‫‪-‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻄﻮح ﺑﺎﻻﺗﺮ وﻟﺘﺎژ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژي‬ ‫‪-‬‬
‫ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻬﺎ‬ ‫‪-‬‬
‫ﻛﻠﻴﺪ زﻧﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻮﭘﻮﻟﻮژي ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫‪ -5‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬

‫ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي‬
‫ﻧﻴﺮو در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺑﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻴﺰ اﻏﻠﺐ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان‬
‫راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻘﺎط ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻴﺮو ﺑﺮاي وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ وﻟﺘﺎژ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﺧﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﻴﺐ دﻳﺪن ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺷﺒﻜﻪ و ﻳﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﮔﺸﺘﺎور ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮان دوم وﻟﺘﺎژ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎي آن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺷﺎر ﻧﻮري ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ﺑﺎ‬
‫وﻟﺘﺎژ آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﺜﺒﻴﺖ وﻟﺘﺎژ در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﻜﻪ ﻛﺎﻣﻼً ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮان‬
‫راﻛﺘﻴﻮ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎرﻫﺎ در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﺣﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻟﺘﺎژ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ داﺋﻤﺎً ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ‬
‫زﻳﺎدي ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ در ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﺸﻮد‪ ،‬وﻟﺘﺎژ ﻧﻘﺎط‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﭼﺎر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﺣﺪود ﻣﺠﺎز ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ وﻟﺘﺎژ را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻓﺮﻣﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﺤﺮﻳﻚ ژﻧﺮاﺗﻮر و‬
‫ﻧﺘﻴﺠﺘﺎً اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ ژﻧﺮاﺗﻮر ﺗﺎ ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ را ﺻﺎدر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪي ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﺮارﺗﻲ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎ ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﺮ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻞ ﺷﺒﻜﻪ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺎت ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ‬
‫ﺑﺘﻮان ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ را ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ در ﻣﺤﺪوده ﻣﺠﺎز ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ و ﻋﻨﺎﺻﺮ‬
‫ﺷﺒﻜﻪ در ﺳﺎﻋﺎت ﻛﻢ ﺑﺎر‪ ،‬ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﻛﻤﻲ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزﻧﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﭘﺎﺳﻴﺘﺎﻧﺲ‬
‫ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺷﺒﻜﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪،‬‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ )‪ (Under Excit‬ﺑﻜﺎر ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻘﺪاري از ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﭘﺎﻳﺪاري‪ ،‬ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﻣﺼﺮﻓﻲ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺤﺪود اﺳﺖ و ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ و اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از آن را ﺣﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ در اﻳﻦ ﺳﺎﻋﺎت ‪ ،‬ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﺳﺎﻳﻠﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ و وﻟﺘﺎژ ﺑﻜﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮر ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺗﻌﺎدل ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ در ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻀﻤﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن وﻟﺘﺎژ اﺳﺖ و ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺪرت‬
‫راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1-5‬روﺷﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ و وﻟﺘﺎژ‬
‫‪ - 1‬ﺑﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي وﺻﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد )‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ‪ :‬ﺧﺎزن‪ ،‬راﻛﺘﻮر‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻨﻜﺮون و ‪.( SVC‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﺎ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫]‪) {Tap- changing transformers‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴـﺮ ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺑـﺮاي ﺗﻨﻈـﻴﻢ‬
‫داﻣﻨﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﻜﺎر ﻣﻲرود‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت‪ ،‬ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻤﻲﺷـﻮد و ﻓﻘـﻂ ﻗـﺪرتﻫـﺎي‬
‫راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻄﻮط و دﻳﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺒﻜﻪ ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲﺷﻮد(‪.‬‬
‫‪ – 3‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ راﻛﺘﺎﻧﺲ اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن ﺳﺮي‪.‬‬
‫) ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ ﺧﺎزن ﺳﺮي در ﺑﻬﺒﻮد ﭘﺎﻳﺪاري ﺧﻄﻮط ﺑﻠﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ در ﺧﻄـﻮط ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺧﺎزن ﺳﺮي ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷـﻮد‪ ،‬از راﻛﺘـﻮر ﻣـﻮازي ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻫﻤﺰﻣـﺎن ﺑـﺮاي ﻛﻨﺘـﺮل وﻟﺘـﺎژ‬
‫ﺣﺎﻟﺖﻫﺎي ﻛﻢ ﺑﺎر و ﺑﻲﺑﺎر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد(‪.‬‬
‫در ﺟﺒﺮان ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ زﻳﺮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ – 1‬اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‬
‫‪ – 2‬ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ‬
‫‪ – 3‬ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن ﺑﺎر‬

‫اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان و ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن ﺑﺎر ﺣﺘﻲ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳـﻪ ﺛﺎﺑـﺖ و ﻣﺴـﺘﻘﻞ از ﺑـﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎر ﺑـﻪ ﺟـﺎي آﻧﻜـﻪ از ﻧﻴﺮوﮔـﺎه دور‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﺤﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷـﻮد‪ .‬اﻏﻠـﺐ ﺑﺎرﻫـﺎي ﺻـﻨﻌﺘﻲ داراي ﺿـﺮﻳﺐ ﺗـﻮان ﭘـﺲ ﻓـﺎز‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺟﺬب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎر از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑـﺮاي ﺗـﺄﻣﻴﻦ ﺗـﻮان‬
‫واﻗﻌﻲ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻮان واﻗﻌﻲ ﻣﺸﺘﺮي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻬﺎي ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﻛﺎﺑﻠﻲ ﻛﻪ آن را اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲدﻫﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت ژوﻟﻲ اﺿﺎﻓﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻐﺬﻳـﻪ را ﻧﻴـﺰ‬
‫ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻋﺪم ﺿﺮورت اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري از‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﺎر را دارﻧﺪ و اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ و ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻗﺎدر ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد در ﺿﺮﻳﺐ ﺑﻬﺮه‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ و ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷـﺪ‪ .‬ﺗﻌﺮﻓـﻪﻫـﺎي ﺑـﺮق ﺗﻘﺮﻳﺒـﺎً‬
‫ﻫﻤﻮاره ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺻﻨﻌﺘﻲ را ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻛﻢ آﻧﻬﺎ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ و اﻳـﻦ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎن ﻣﺘﻤﺎدي اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗـﻮان در‬
‫ﻣﺮاﻛﺰ ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ در ﺣﻀﻮر ﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻣﺼﺮﻓﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻬﻢ و در‬
‫ﻣﻮاردي ﻳﻚ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﻣﻘـﺪار‬
‫و ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﺗﻐﻴﻴـﺮات ﺗـﻮان راﻛﺘﻴـﻮ در ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻣـﻮارد ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ) ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ( در ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﻔﻴﺪ و ﻣـﺆﺛﺮ‬
‫ﻛﻠﻴﻪ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﺪاﺧﻠـﻪ ﻧﻤـﻮده و ﻣﻨﺠـﺮ ﺑـﻪ اﻣﻜـﺎن ﺗـﺪاﺧﻞ در ﺑﺎرﻫـﺎي ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ‪ ،‬ﻣﺆﺳﺴﺎت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨـﺪه ﺑـﺮق ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﻣﻮﻇﻒ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﺬﻳﻪ را در‬

‫ﻳﻚ ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﻧﮕﺎه دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎن دارد اﻳﻦ ﺣﺪ ازﻣﻘﺪار ﻣﺜﻼً ‪ ±5%‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻳﻚ ﻓﺎﺻﻠﻪ زﻣـﺎﻧﻲ ﭼﻨـﺪ‬
‫دﻗﻴﻘﻪ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺪودﺗﺮ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﺎرﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ و داراي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻳﻊ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻓﺮورﻓﺘﮕﻲ در وﻟﺘﺎژ و اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد وﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻳﺎ ﭼﺸﻤﻚ زدن ﻻﻣﭗ و آزار ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﺳﺎﻳﻞ ﺟﺒـﺮان ﻛﻨﻨـﺪه ﻧﻘـﺶ‬
‫اﺳﺎﺳﻲ را در ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﺎﻫﺪاﺷﺘﻦ وﻟﺘﺎژ در ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﻮم ﻛﻪ درﺟﺒﺮان ﺑﺎر‬
‫ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ ﻣﺘﻌﺎدل ﻛﺮدن ﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻛﺜﺮ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻧﻴﺮو ‪ ac‬ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﻮده و ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻜـﺮد ﻣﺘﻌـﺎدل‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻮاﻟﻲ ﺻـﻔﺮ و ﻣﻨﻔـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن اﺛﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﭼﻮن اﻳﺠـﺎد ﺗﻠﻔـﺎت اﺿـﺎﻓﻲ در ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎ و ﻣﻮﻟـﺪﻫـﺎ‪ ،‬ﮔﺸـﺘﺎور‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ در ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي ‪ ،ac‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻧﺪاﻧﮕﻲ ﻳﺎ رﻳﭙﻞ در ﻳﻜﺴﻮ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻏﻠﻂ اﻧﻮاع ﺗﺠﻬﻴﺰات‪،‬‬
‫اﺷﺒﺎع ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ و ﺟﺮﻳﺎن اﺿﺎﻓﻲ ﺳﻴﻢ زﻣﻴﻦ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬اﻧﻮاع ﺧﺎﺻﻲ از وﺳﺎﻳﻞ )‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻌﺪادي از اﻧﻮاع ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ( در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻣﺘﻌﺎدل‪ ،‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎر ﻧﺎﻣﺘﻌﺎدل اﻳﻦ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﻴﺰ در ﺷﺒﻜﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻛﻪ داراي اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪهﻫـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺟﺒﺮان ﭘﻴﺶ ﻣـﻲآﻳـﺪ‪ ،‬و ﻟـﺬا‬
‫ﻫﻤﻮاره ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ و ﭘﺎﻻﻳﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﺧﻮاﻫـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬ﺑﻌـﻼوه ﺷـﻤﺎر زﻳـﺎدي از ﺟﺒـﺮان‬
‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ذاﺗﺎً ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -1-1-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮرﻫﺎي ﺧﺎزﻧﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎزن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ و ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي‬
‫از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻗﺪرت در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎ و اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ) ‪ (Cosφ‬در ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ارزاﻧـﻲ و‬
‫ﺳﺎدﮔﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ آن ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﺪاول اﺳﺖ‪ .‬از ﺧﺎزنﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﺷﻨﺖ و ﺳـﺮي در ﺷـﺒﻜﻪ و‬
‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺳﺮي در ﺷﺒﻜﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳـﺎن ﮔﺬرﻧـﺪه از‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺒﻮده و ﻫﻤﺎن ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎزنﻫﺎي ﺷﻨﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ را در ﻣﺤﻞ ﻣﺼﺮف ﺑﻪ ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺬرﻧـﺪه از‬
‫اﺗﺼﺎل ﺧﺎزنﻫﺎ ﻫﻤﻮاره ﻣﻘﺪاري اﺳﺖ ﺛﺎﺑﺖ ( ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻌﺎدل ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺎزنﻫـﺎي ﻧﺼـﺐ ﺷـﺪه اﺳـﺖ ( و‬
‫اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه در ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮي در ﺧﺎزن ﻣﻮازي ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ از ﺧﺎزنﻫﺎي ﻣﻮازي را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ – 1‬ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ‬
‫‪ – 2‬اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪ – 3‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫‪ – 4‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‬
‫‪ – 5‬ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن در ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫‪ – 6‬ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮوات ﻗﺪرت ﺣﻘﻴﻘﻲ‬
‫ﺧﺎزن ﻣﻮازي ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻛﻨﻨﺪه ﺛﺎﺑﺘﻲ در ﻣﺤﻠﻲ ﻣﺼﺮف ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻣﻮﻟﻔﻪ راﻛﺘﻴﻮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از آن را ﺟﺒﺮان ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن و اﻓﺰاﻳﺶ ﺿـﺮﻳﺐ ﻗـﺪرت‪ ،‬اﻓـﺖ وﻟﺘـﺎژ را در ﻗﺴـﻤﺖﻫـﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺪار وﻟﺘﺎژ ﻧﻴﺰ ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎي ﺳﺮي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﺧﺎزن ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﭘﻴﺶ آﻳـﺪ وﻟﺘـﺎژ دو ﺳـﺮ‬
‫ﺧﺎزن ﺳﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ‪ 15‬ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺧﺎزنﻫﺎي ﺳﺮي ﺑﺎﻳﺪ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺗﺼﺎل ﻛﻮﺗﺎه ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﻮﻧﺪ و اﺣﺘﻴﺎج ﺑـﻪ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻛﺎﻣـﻞ ﺣﻔـﺎﻇﺘﻲ دارﻧـﺪ‪ .‬ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎي ﺳﺮي در وﻟﺘﺎژﻫﺎي زﻳﺎد و در اﻧﺪازهﻫﺎي ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2-1-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻠﻔﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﻮازي ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ راﻛﺘﻮر‪ ،‬اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻣﻮﺟﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ داده و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣـﻲﺷـﻮد‪،‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎر ﺧﻂ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﻲ ﺑﺎري ﻳﺎ ﺑﺎرﻫﺎي ﻛﻢ ﺑﺎﻋﺚ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﭘﺮوﻓﻴﻞ ﻳـﺎ ﺷـﻜﻞ‬
‫ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً در دو اﻧﺘﻬﺎ و ﻳﺎ در وﺳﻂ ﺧﻄﻮط ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺧﻄﻮط ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻌﻤـﻮﻻً‬
‫ﭼﻨﺪ راﻛﺘﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎر و ﻳـﺎ ﺑـﺎز‬
‫ﺷﺪن ﺧﻂ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﺧﻄﻮط ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎر در ﺳﺎﻋﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬راﻛﺘﻮرﻫﺎ ﻛﻨﺘﺮل و ﻗﻄﻊ‬
‫و وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﺎزنﻫﺎي ﻣﻮازي در ﺧﻂ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﻗﻄﻊ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺎر و ﻳﺎ ﺑﺎزﺷﺪن‬
‫ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل ‪ ،‬ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺮﻳﻌﺎً ﻗﻄﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از اﻓﺰاﻳﺶ زﻳﺎده از ﺣﺪ وﻟﺘﺎژ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-1-5‬ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون داراي اﻳﻦ ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ را ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻳﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﺪ و ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ آن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﻣﺤﺪودهاي وﺳﻴﻊ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ .‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﺣـﺎل ﻗﻴﻤـﺖ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون از ﺧﺎزن ﺧﻴﻠﻲ ﮔﺮاﻧﺘﺮ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﺸﺎر ﻗـﻮي‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﭘﻴﺸـﺮﻓﺖ روش ﺳـﺎﺧﺖ ﺧـﺎزنﻫـﺎ‪ ،‬ﻗﻴﻤـﺖ آﻧﻬـﺎ ﺑﻄـﻮر ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻢ ﻧﮕﻬﺪاري و راهاﻧﺪازي آن ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺎزن ﺑﻪ ﻫﻴﭻ وﺟﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون ﭘﺮ‬
‫ﻗﺪرت ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ را‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺠـﺎم داد‪،‬‬
‫ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﭼﻨﺪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺎزن در ﻫﺮ ﻣﺤﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗـﻮان اﻧﺠـﺎم‬
‫داد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون در ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻣﺼﺮف ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ و در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي‪ ،‬ﺑـﻮﻳﮋه‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﻲﺑﺎري و ﻳﺎ ﻛﻢ ﺑﺎري ﻛﺎرﺑﺮد دارد و ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺎ ﺧﺎزن ﺗﻮأم ﺑـﺎ ﻳـﻚ راﻛﺘـﻮر ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺑﺎزده ‪ ،‬از وﺳﺎﻳﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ در ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎزنﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ در‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎزن ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻨﻜﺮون‪.‬‬
‫‪ -4-1-5‬ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون‬
‫ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳﻨﻜﺮون‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﻨﻜﺮون اﺳﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﭘـﺲ از راهاﻧـﺪازي ﺑـﺎ ﺷـﺒﻜﻪ ﺳـﻨﻜﺮوﻧﻴﺰه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل وﻟﺘﺎژ اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﻧﺤﺮاف وﻟﺘﺎژ و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺤﺮﻳﻚ را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه‬
‫دارد‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺤﺮﻳﻚ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦ در رژﻳﻢ ﻛﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز – ﻓﻮق ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻳﺎ زﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳـﻚ – ﺗـﻮان راﻛﺘﻴـﻮ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺟﺬب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ وﻟﺘﺎژ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر را در ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل ﺑـﺮاي ﺑﻬـﺮهﺑـﺮداري در ﻓﻀـﺎي ﺑـﺎز ﻃﺮاﺣـﻲ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي ﭘﺮ ﻗﺪرت اﻏﻠﺐ ﺑﺎ دور ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 6 ) 1000 rpm‬ﻗﻄﺐ( ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻠﻔـﺎت اﻳـﻦ‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ درﺻﺪ ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺳﻨﻜﺮون ﺑﺎ ﻫﻮا ﺧﻨﻚ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫و در ﻗﺪرت زﻳﺎد ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪﮔﻲ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻫﻴﺪروژن و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ آب اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي ﺳﻨﻜﺮون در ﻫﺮ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ و اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ و ﻓﻮق ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‪ ،‬ﺧﺎزنﻫﺎي ﻣﻮازي و ﺗﭗ ﭼﻨﺠﺮ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ﻛـﺎرﺑﺮد‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ .‬ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳﻨﻜﺮون‪ .‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺤﻤﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر را دارد‪ .‬ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳـﻨﻜﺮون ﻛـﺎﻣﻼً ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ و ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ در ﻋﻮض‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري زﻳﺎدي ﻧﻴـﺎز دارد‪ .‬دﻳﮕـﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻛﻨﺘﺮل آن ” ﻛﻨﺪ” اﺳﺖ و رﻓﺘﺎرش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺴﺎس اﺳـﺖ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻓﻮﻧﺪاﺳﻴﻮن ﻣﺤﻜﻤﻲ ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ - 5‬وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ و ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎي ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮرﻫﺎ‬
‫ﻛﺎﺳﺘﻴﻬﺎ‬ ‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﺣﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪه‬
‫راﻛﺘﻮر ﻣﻮازي‬
‫ﻣﻘﺪار آن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺎدﮔﻲ از ﻧﻈﺮ اﺻﻮل ﻛﺎر و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻣﻘﺪار آن ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ ‪ .‬ﺳﻮﺋﻴﺞ‬ ‫ﺧﺎزن ﻣﻮازي‬

‫ﺳﺎدﮔﻲ از ﻧﻈﺮ اﺻﻮل ﻛﺎر و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻛﺮدن آن ﻫﻤﺮاه ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺬراﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻳﺪ ﺣﻔﺎﻇﺖ‬ ‫ﺳﺎدﮔﻲ از ﻧﻈﺮ اﺻﻮل ﻛﺎر‪ ،‬رﻓﺘﺎر آن‬
‫ﺧﺎزن ﺳﺮي‬
‫ﺷﻮدو ﺑﻪ ﻓﻴﻠﺘﺮ زﻳﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺴﺎس‬
‫دارد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺗﺤﻤﻞ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺎر را دارد ﻛﺎﻣﻼً‬

‫ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري زﻳﺎدي ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻛﻨﺘﺮل آن ﻛﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﺎﻣﻼً ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮر ﺳﻨﻜﺮون‬
‫رﻓﺘﺎرش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﭼﻨﺪان ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻮﻧﺪاﺳﻨﻮن ﻣﺤﻜﻤﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ذاﺗﻲ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن اﺿﺎﻓﻪ‬ ‫وﻗﺘﻲ ﺧﺮاب ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫وﻟﺘﺎژ را ﻧﺪارد‪.‬‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﺮ اﺳﺖ ‪.‬‬

‫ﺧﺎزن ﺗﻴﺮﻳﺴﺘﻮر ﺳﻮﺋﻴﭻ‬
‫از ﻧﻈﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﺎز ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ آن ﻛﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)‪(TSC‬‬
‫رﻓﺘﺎرش ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار‬
‫ﺣﺴﺎس اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪-5-1-5‬اﺳﺘﻔﺎده از ژﻧﺮاﺗﻮر ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮق‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ در ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﭘﺨﺶ ﻧﻴﺮو وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻣﺼﺮف زﻳﺎد ﺑﺎر اﻧﺪوﻛﺘﻴﻮ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ و ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪه اﻳﻦ ﺑﺎر ﻧﺎﺷﻲ از وﺟﻮد ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎي ﺑـﺮق ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ و‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ ﺻﻨﻌﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮاﻧﺸﺎن از ‪ 0/7‬ﻛﻤﺘﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﭼﻮب داراي ﺑﺎر اﻛﺘﻴﻮ ‪ 15‬ﻣﮕـﺎوات و ﺑـﺎر راﻛﺘﻴـﻮ ﺣـﺪود ‪ 15‬ﻣﮕـﺎوار‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ زﻳﺎد ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﺷﻮد‪ ،‬آﺛﺎر ﺳﻮء ﻳﺎد ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ‪ -‬اﻓـﺖ وﻟﺘـﺎژ و‬
‫ﺗﻠﻔﺎت و اﺷﻐﺎل ﺷﺪن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻛﺎﺑﻠﻬﺎي ﺑﺮق‪ -‬ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ﭘﺨﺶ ﻧﻴﺮو اﻋﻤﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ زﻳﺎد ﺑﻪ روﺷـﻲ اﻗﺘﺼـﺎدي در ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ ﺗﻌـﺪﻳﻞ ﺷـﻮد و ﺑـﺎ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان از اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت و اﺷﻐﺎل ﺷﺪن ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ ﺟﻠـﻮﮔﻴﺮي ﺷـﻮد و‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش را ﻣﻲﺗﻮان در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ داراي ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺮقاﻧﺪ ﺑﻄـﻮر ﺟﺪاﮔﺎﻧـﻪ ﺑﺮرﺳـﻲ‬
‫ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﺗﻮان ]= دﻳﺎﮔﺮام ﻗﺪرت [ ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ آن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ژﻧﺮاﺗﻮر ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﻮق ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫زﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ ﺟﺬب ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎدآور ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ از ﻣﺮز ﭘﺎﻳﺪاري ژﻧﺮاﺗﻮر ﻛﻤﺘﺮﺷﻮد‪ ،‬ژﻧﺮاﺗﻮر ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺎﭘﺎﻳﺪار‬
‫در ﻣﻲآﻳﺪ و ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ در ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻧﺘﻬﺎي ﻫﺴﺘﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر و رﺗﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻠﻲ ﻣﻮﻟﺪ ﺑﺎ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ اﻛﺘﻴﻮ ﻣـﻮرد‬
‫ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻤﻮدار ﺗﻮان‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را از ﻣﻮﻟﺪ اﺧـﺬ ﻛـﺮد و‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫آﺷﻜﺎر اﺳﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺼﺐ ﺑﺎﻧﻚ ﻳﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺎزﻧﻲ و رﮔﻮﻻﺗﻮر و دﻳﮕﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺿـﺮﻳﺐ ﺗـﻮان‬
‫ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎد ﺑﺴﻴﺎر ﮔﺮان اﺳﺖ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎزﺳﺎزي و ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺄﺳﻴﺴـﺎت ﺧـﺎزﻧﻲ ﻣﺠﻬـﺰ ﺑـﻪ ﺳﻴﺴـﺘﻢ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮدﻛﺎر و ﻛﻨﺘﺎﻛﺘﻮر و ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻴﺰ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﻟﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻣﻼً اﻗﺘﺼﺎدي و ﺑﺨﺮداﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﻄﻊ ﺑﺮق راهاﻧﺪازي ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ از ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺗﻮان آن ﻣﻮﻟﺪﻫﺎ را ﺑﺎ ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻮازي ﺑﺴﺖ و در ﻧﻘﺶ ﺗﻌﺪﻳﻞﮔﺮ ﻳـﺎ ﺧﻨﺜـﻲ ﻛﻨﻨـﺪه‬
‫ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -2-5‬ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‬
‫‪ -1-2-5‬ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي آﺳﻨﻜﺮون ﺑﻪ ﻋﻠـﺖ ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴـﻲ‪ ،‬ﻛـﻪ ﻻزم دارﻧـﺪ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ Cosφ‬ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻛﻨﻨﺪه آن ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﺿﻤﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ) ‪ (Cosφ‬ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻣﻘـﺪار ﺿـﺮﻳﺐ‬
‫ﺗﻮان ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻮع و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن در ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻴﻦ ‪ 0/75‬ﺗﺎ ‪ 0/88‬اﺳﺖ‪ .‬و در ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎر ﺑﻴﻦ ‪ 0/45‬ﺗﺎ ‪0/6‬‬
‫و در ﺑﻲ ﺑﺎري ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ‪ 0/2‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ) ‪ (Cosφ‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺎر‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻲﺑﺎري ﺟﺮﻳـﺎن ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴـﻲ‬
‫زﻳﺎدي از ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﺗﻮان واﺗﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺗﻠﻔـﺎت‬
‫ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺟﻬﺖ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻣﺼﺮف راﻛﺘﻴﻮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻴﻢ ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻪ ﻗﺪرت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻓﺰار اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻗـﺪرت ﻣﻮﺗـﻮر‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻣﻘﺪار ﻗﺪرت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻛﻪ از ﻣﻮﺗﻮر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻛﺎري ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻲ ﺑﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد و اﮔﺮ ﻧﺤﻮه ﻛﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦﻫـﺎ‬
‫ﻃﻮري اﺳﺖ‪،‬ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻣﺪت ﻧﺴﺒﺘﺎً زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﻲ ﺑﺎر و ﻳﺎ ﻧﻴﻤﻪ ﺑﺎر ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻮﻳﮋه ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮدﻛﺎر ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﻣﻮﺗـﻮر زﻳـﺮ ‪%50‬‬
‫ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺘﺎره و در ﺑﺎﻻي ﭘﻨﺠﺎه درﺻﺪ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ‪ .‬ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮي‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ در ﺑﺎر ﻛﻢ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ در اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﻛﻤﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬د رﺿﻤﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ از ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻗﻄﻊ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ از ﻛﺎﺑﻞ ﻗﻄﻊ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻛﺎﺑﻠﻬﺎ در ﻣﻮﻗﻊ ﺑﻲﺑﺎري ﺑـﻪ ﺻـﻮرت ﺧـﺎزنﻫـﺎﻳﻲ در ﺷـﺒﻜﻪ ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺳﻠﻔﻲ ﺷﺒﻜﻪ را ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-2-5‬ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﺧﺎزنﻫﺎ در ﺟﻮار ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ‬
‫ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در روش ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺗﻜﻲ ﻳﺎ اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ از ﺑﺨﺶﻫﺎي‬
‫زﻳﺎدي از ﺷﺒﻜﻪ ﺣﺬف ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﺎزن و ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻄﻮر ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻗﻄﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﻴﺰ وﺟﻮد ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از دﻳﺪﮔﺎه اﻗﺘﺼﺎدي اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﺼﺐ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺼﺎرف ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي‬
‫ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه ﻛﻮﭼﻚ – ﺑﻪ اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت – دارﻧﺪ و ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺸﻜﻞ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﻫـﺮ ﻣﺼـﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان ﺧﺎزﻧﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺻﺤﻴﺢ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﺷﻮد و ﻓﺰون ﺑﺮ آن‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺎر ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن وﺻﻞ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن روي ﻫﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺮق ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧـﺪ‪ .‬ﮔـﺎه ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﺧﺎزن ﻣﺮﻛﺰي ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي ﺧﺎزن ﻛﻮﭼـﻚ ﺗـﺮﺟﻴﺢ داده ﺷـﻮد‪ .‬ﻣﺰﻳـﺖ اﺳـﺘﻔﺎده از‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻳﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺎزنﻫﺎي ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻮﺗﻮر آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﺤـﺎظ‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻤﺰﻣﺎﻧﻲ در روي ﻛﻠﻴﻪ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻐﻴﺮ ‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﻻزم ﺑـﺮاي ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪ ﺧـﺎزﻧﻲ ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻣﺨﺼﻮص ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ زﻳﺎد ﻧﻴـﺰ در ﺷـﺒﻜﻪ ﻣﺤـﺪود‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻦ ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزنﻫﺎ در ﺷﺒﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﭘﺨﺶ ﺑﺎر ﻫـﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ دارد‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺼﺐ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ] = ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎر ﺑﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﺑﺎر[ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴـﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺎﻳﺐ ﻛﻢ ﺑﻮدن ﺿﺮﻳﺐ ﺗـﻮان‪ ،‬ﺟـﺬب‬
‫ﺑﻲﻣﻮرد ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ از ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎرﺟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺮ ﺷﺪن ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗﺠﻬﻴـﺰات ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺑـﺮاي‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﭘﺮ ﺷﺪن ﺑﻲ ﻣﻮرد ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‬
‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺎزن در ﻛﺪام ﺷﻴﻨﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ آزاد ﺷﺪن ﻇﺮﻓﻴـﺖ ﺗﺠﻬﻴـﺰات‬
‫ﻓﺮق ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-5‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن‬
‫از ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﺧﺎزﻧﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺳﻪ ﻃﺮﻳﻖ زﻳﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬
‫ب ( ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫ج ( ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺮﻛﺰي‬
‫در ﺿﻤﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﻳﻚ ﻣﺠﺘﻤﻊ ﺑﺰرگ ﺻﻨﻌﺘﻲ از ﻫﺮ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺸﺘﺮﻛﺎً‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -1-3-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‬
‫در ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﻛﻪ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﺟﺒﺮان‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ﺧﺎزنﻫﺎي ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﻳﺎ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬
‫ﻣﻮازي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺳﻴﻢﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺗﺎ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨـﺪه ﻧﻴـﺰ از‬
‫ﺟﺮﻳﺎن راﻛﺘﻴﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﺳﻴﻢﻫﺎي راﺑﻂ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‪ ،‬اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ ﻛﻤﺘﺮ و ﺑﺎﻻﺧﺮه اﻓـﺖ‬
‫ﺗﻮان ﻛﻤﺘﺮي ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ در ﺗﻤﺎم ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻤـﺎم ﻣﻌﺎﻳـﺐ اﻧﺘﻘـﺎل‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ﻳﻜﺠﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ .‬وﻟﻲ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻧﻤـﻲﺗـﻮان از ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳـﻴﻮن‬
‫اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺗﺠﻤﻊ آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﻣﺤﻞ و اﺳﺘﻔﺎده از واﺣـﺪﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از ﻧﻈـﺮ‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻘﺮون ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺒﻮدن ﻣﺤﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻳﺎ ﺣﺮارت زﻳﺎد دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺧـﺎزن را‬
‫درﺳﺖ در ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ ﺑﻴﺸـﺘﺮ در ﻣﻮﺗﻮرﻫـﺎﻳﻲ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺪت زﻳﺎدي از آﻧﻬﺎ ﺑﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳـﺎ در ﻛـﻮرهﻫـﺎي اﻟﻘـﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴـﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﺟﻮﺷـﻜﺎري‪ ،‬و‬
‫ﺗﺮاﻧﺴـــــــــﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻌﻤـــــــــﻮﻟﻲ و ﻻﻣﭙﻬـــــــــﺎي ﻧﺌـــــــــﻮن و ﻓﻠﻮرﺳـــــــــﻨﺖ‪.‬‬
‫) ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره ‪(3‬‬
‫‪ -2-3-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫اﻳﻦ روش ﻛﺎر ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻛﻮﭼﻚ دارﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻫﻤﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻛﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻠﻴﺪ ﻣﺤﺎﻓﻆ ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﺷﻴﻦ ﺗﺎﺑﻠﻮي اﺻﻠﻲ وﺻﻞ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ و ﻗـﺪرت‬
‫راﻛﺘﻴﻮ آن ﺑﺮاي ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ داﺋﻤﺎً ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﻣﺜـﺎل اﮔـﺮ‬
‫ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺎر ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎزنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻗﺪرت اﻧﺪوﻛﺘﻴﻮ ﭼﻬـﺎر ﻣﻮﺗـﻮر ﻣﺤﺎﺳـﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ دو ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻜﺎر اﻓﺘﺎد ﺧـﺎزنﻫـﺎ دﺳـﺘﻲ و ﻳـﺎ ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧﻮدﻛـﺎر وارد ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره ‪(4‬‬
‫‪ -3-3-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺮﻛﺰي‬
‫در اﻳﻦ روش ﭼﻨﺪ ﺧﺎزن درﻣﺤﻞ و ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ )ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ ( و ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ اﺣﺘﻴﺎج ﺗﻌﺪادي از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﺻﻠﻲ و ﻳﺎ در ﺗﺎﺑﻠﻮ ﺑﻪ ﺷﻴﻦ اﺻﻠﻲ وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺧﺎزنﻫﺎ داراي ﺷﻴﻨﻪ و ﺗﺎﺑﻠﻮي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻛﻠﻴﺪ ﻧﻴﺮو ﻳﺎ ﻛﻠﻴﺪ ﻗﺪرت ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﺑﻪ ﺷﻴﻨﻪ اﺻﻠﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ وﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺗﻌﺪادي از ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر داﺋﻢ ﺑـﻪ ﺷـﻴﻨﻪ اﺻـﻠﻲ وﺻـﻞ ﻫﺴـﺘﻨﺪ و ﺗﻌـﺪاد دﻳﮕـﺮي‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺑﺎر راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 5‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن را ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن راﻛﺘﻴﻮ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ -4-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً داراي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒاﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫـﺎي ﺑـﺰرگ ﺻـﻨﻌﺘﻲ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻛـﻪ‬
‫داراي ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ) اﻏﻠﺐ ‪ 6‬ﻫﺰار وﻟﺖ ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺑﺰرگ ( ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻧﻴﺰ داراي‬
‫ﺷﺒﻜﻪ وﺳﻴﻊ ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒاﻧﺪ‪ .‬اﻧﺮژي اﻳﻦ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻳﺎ‬
‫وﻟﺘﮕﺮداﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ‪ Cosφ‬ﺟﺒﺮان ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ در‬
‫ﻃﺮف ﻓﺸﺎر ﻗﻮي و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺮﻛﺰي و ﻳﻜﺠﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ ) ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺮﻛﺰي(‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺳﻴﻢﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل اﻧﺮژي ﺑﻌﺪ از ﺧﺎزنﻫﺎ و ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺗﻮرﻫﺎ از ﺑـﺎر و ﺟﺮﻳـﺎن اﻧـﺪوﻛﺘﻴﻮ ﺧـﺎﻟﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻟﺬا از ﻣﺰاﻳﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮد از ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﺗﺮاﻧﺴـﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‪ ،‬ﻛـﺎﻫﺶ‬
‫ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺳﻴﻢﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ اﻧﺮژي و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ و ﺗﻠﻔﺎت ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻲﻣﻮرد ﺑـﺎر راﻛﺘﻴـﻮ‬
‫ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ آﻧﻜﻪ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺮﻛﺰي در ﻃﺮف ﻓﺸﺎر ﻗﻮي اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺪﻫـﺎي ﻓﺸـﺎر ﻗـﻮي ﺑـﺰرگ و‬
‫ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ دارد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧـﻮد ﺧـﺎزنﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑﺎﻳـﺪ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ اﺧـﺘﻼف وﻟﺘـﺎژ زﻳـﺎد ﻃـﺮف اوﻟﻴـﻪ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﻣﻘﺎوم ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻛﻪ داراي ﺷﺒﻜﻪ ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﻛﺎرﮔﺎﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺎه از ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ﻣﺮﻛـﺰي‬
‫در ﻃﺮف ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و ﮔﺎه ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻓﺸـﺎر ﻗـﻮي ﺑـﻪ ﻃـﻮر اﺧﺘﺼﺎﺻـﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﺰه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻘﻴﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺿـﻌﻴﻒ ﻛـﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﺑـﺮ ﺣﺴـﺐ ﻧـﻮع ﻛـﺎر آﻧﻬـﺎ از‬
‫ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن اﺧﺘﺼﺎﺻﻲ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ و ﻳﺎ ﻣﺮﻛﺰي ﻃﺮف ﻓﺸﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -5-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪ -1-5-5‬ﻛﺎﻫﺶ ﻗﺪرت ﻇﺎﻫﺮي‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻣﻘﺪار ﻗﺪرت ﻇـﺎﻫﺮي ﻣﺼـﺮف ﻛﻨﻨـﺪهاي ‪ S1‬و ﺿـﺮﻳﺐ ﻗـﺪرت آن ‪ Cosφ1‬ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺟﻬـﺖ‬
‫رﺳﺎﻧﺪن ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻓﻮق ﺑﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻮب ] ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺷﻤﺎره ‪ [ 6‬ﻗﺪرت و ﻇﺮﻓﻴـﺖ‬
‫ﺧﺎزن ﻻزم ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪Q = p .Tanφ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪Q‬‬ ‫‪2‬‬
‫=‬ ‫‪p .Tanφ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Q = Q −Q‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Q‬‬ ‫) ‪= P1 (Tanφ1 − Tanφ 2‬‬

‫‪C‬‬
‫‪Q = p .K‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ‪ K‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدار‪ 7‬ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ – 6‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺿﺮﻳﺐ ‪ K‬ﺟﻬﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان از ‪ Cosφ1‬ﺑﻪ ‪Cosφ2‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻣﻮﺟـﻮد ‪ Cosφ1=0.6‬را ﺑـﻪ ﺿـﺮﻳﺐ ﻗـﺪرت ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ‬
‫‪ Cosφ2=0.9‬ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ دو ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت را ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻄﻲ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ وﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‬
‫و ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ اﻳﻦ ﺧﻂ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﺪرج وﺳﻄﻲ‪ K ،‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺟﺪول ﺷﻤﺎره )‪ (6‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻘﺎدﻳﺮ‬
‫‪ K‬را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫)‪(K=0.85‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻧﻤﻮدار ‪ 8‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻣﻘـﺎدﻳﺮ ‪ P1‬و ‪ Cosφ1‬و ‪Cosφ2‬‬
‫ﻣﻘﺪار ‪ QC‬را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ -2-5-5‬ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺧﺎزنﻫﺎ‬
‫ﺧﺎزن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس اﺳﺖ و ﻫﻤﻮاره در ﺑﺎر داﺋﻤﻲ ﺧﻮدﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺖ اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ ﺳﻴﺴﺘﻢ ] ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر ﺧﺎزن و ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت آن اﺳﺖ[‬
‫ﺧﺎزن را ﻧﺒﺎﻳﺪ وارد ﻣﺪار ﻛﺮد ‪ .‬ﺧﺎزن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻃﻮري ﻃﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ اﺿﺎﻓﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت زﻣﺎن‬
‫ﻛﺎر آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﺮﻗﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‪:‬‬
‫‪ .1‬ﺧﺎزن ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪ ،‬اﻣﺘﻴﺎز اﻓﺰاﻳﺶ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻛﻪ در‬
‫اﺛﺮ ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ درﻣﻮرد وﻟﺘﮕﺮداﻧﻬﺎ و ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﻣﻮرد‬
‫ﺧﺎزن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ .2‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ اﻗﺘﺼﺎدي ﺧﺎزن ﺑﺎ ﺷﺪت ﻣﻴﺪان زﻳﺎد و ﻓﺸﺎرﻫﺎي ﻋﺎﻳﻘﻲ زﻳﺎد ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اﻳﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﺗﻮأم ﺑﺎ درﺟﻪ ﺣﺮارت زﻳﺎد ﺑﺮاي ﻣﺪت زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺳﺒﺐ ﺧﺮاﺑﻲ‬
‫ﺗﺪرﻳﺠﻲ وﻛﻮﺗﺎه ﺷﺪن ﻋﻤﺮ ﺧﺎزن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪ آﻣﺪ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آراﻳﺶ ﻧﺼﺐ ﺧﺎزنﻫﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻛﺎﻓﻲ و ﺗﺒﺎدل‬
‫ﺣﺮارت ] ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻠﻔﺎت داﺧﻠﻲ [ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫‪ -3-5-5‬راﻫﻬﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎ‬
‫‪ .1‬ﻗﺮاردادن ﺧﺎزنﻫﺎ در ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎ دﻣﺎي ﻛﻤﺘﺮ‬
‫‪ .2‬ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﭘﻨﻜﻪ‬
‫‪ .3‬ﺧﺎزنﻫﺎي وﻳﮋه‪ ،‬ﻛﻪ داراي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎزنﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﺮاي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ دﻣﺎي آن ‪ 40‬ﺳﺎﻧﺘﻴﮕﺮاد اﺳﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ - 7‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻛﻴﻠﻮوار ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر و ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر‬
‫ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﺑﻪ ‪KVAR‬‬ ‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪:‬‬
‫‪ 60%‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫از ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮوات )‪(KW‬‬
‫‪ 45 %‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫از ‪ 11‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻛﻴﻠﻮوات )‪(KW‬‬
‫‪ 40 %‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫از ‪ 21‬ﺗﺎ ‪50‬ﻛﻴﻠﻮوات )‪(KW‬‬
‫‪ – 2‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ ‪:‬‬
‫‪ 10%‬ﻗﺪرت ﻧﺎﻣﻲ‬ ‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬
‫‪ -4-5-5‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن در ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻗﺪرت ﻗﺮاردادي ‪750 KW‬‬
‫از ﮔﺰارش ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﻣﺸﺘﺮك در ﭼﻬﺎر ﻣﺎه آﺧﺮ ﺳﺎل و ﺷﺶ ﻣﺎه اول ﺳـﺎل ﺑﻌـﺪ‪ ،‬ﺿـﺮﻳﺐ ﺗـﻮان‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﻳﻚ دوره ‪ 10‬ﻣﺎﻫﻪ ﺑﺮاﺑﺮ‪ Cosφ1 =0/7‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫‪ P = 480 KW‬ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ ) دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ (‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ‬
‫‪ Cosφ1 = 0/7‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪ Cosφ2 = 0/9‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻤﻮدار‪ ،‬ﺿﺮﻳﺐ ‪ K‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 0/53‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪QC= K.P‬‬
‫‪QC = 0/53 × 480 = 254/4 = 260 KVAR‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﻴﻠﻮوار ‪ 11500‬ﺗﻮﻣﺎن در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺧﺎزنﻫﺎ و‬
‫رﮔﻮﻻﺗﻮر و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﺴﺎب ﻣﺘﻮﺳﻂ ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﺎﺑﺖ ﺿﺮر و زﻳﺎن در ﻫﺮ ﻣﺎه ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 98000‬ﺗﻮﻣﺎن‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫درﻣﺪت ‪ 2‬ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻮﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻬﻴﻪ و ﻧﺼﺐ ﺧﺎزن‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آن در ﻃﻮل دو ﺳﺎل و ﻧﻴﻢ ﻣﺴﺘﻬﻠﻚ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -6‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ )اﻧﺪوﻛﺴﻴﻮﻧﻲ( ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫‪ -1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫دراﻛﺜﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و ﺻﻨﺎﻳﻊ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ )اﻧﺪوﻛﺴﻴﻮﻧﻲ (‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ از‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ داراي ﻣﺰاﻳﺎي زﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ – ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻃﻤﻴﻨﺎن آﻧﻬﺎ زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب – ارزان ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ج – ﺳﺎﺧﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﺎده اﺳﺖ‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ رااﺻﻮﻻً ﻓﺮارﻳﺲ در ﺳﺎل ‪ 1885‬اﺧﺘﺮاع ﻧﻤﻮد اﻣﺎ ﻧﺎم ﺗﺴﻼ ﻛﻪ در ﺳﺎل‬
‫‪ 1886‬ﺗﺌﻮري اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺧﻮرد‪.‬‬
‫‪ -2-6‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز از دو ﻗﺴﻤﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – ﻗﺴﻤﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻨﺎم اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫ب – ﻗﺴﻤﺖ دوار ﺑﻨﺎم رﺗﻮر‬
‫‪ -1-2-6‬اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز‬

‫اﺳﺘﺎﺗﻮر اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺣﺎوي ﺷﻴﺎرﻫﺎﺋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ درون آﻧﻬﺎ ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻲ ﺳﻪ ﻓﺎزي‬
‫ﺟﺎ ﺳﺎزي ﺷﺪه و ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه اﻳﻦ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز دو ﻗﻄﺒﻲ‪4 ،‬‬
‫ﻗﻄﺒﻲ ‪ 6 ،‬ﻗﻄﺒﻲ و ‪ ...‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(9‬‬
‫ﻓﻲ اﻟﻤﺜﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮﺗﻮر ‪ 4‬ﻗﻄﺒﻲ دو ﻗﻄﺐ ﻣﺜﺒﺖ ) ﺷﻤﺎل( و دو ﻗﻄﺐ ﻣﻨﻔﻲ‬
‫) ﺟﻨﻮب( وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -2-2-6‬رﺗﻮر ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫رﺗﻮرﻫﺎي ﻣﺘﺪاول در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ – رﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﺳﺎده‬
‫ب ‪ -‬روﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬
‫ج – رﺗﻮر ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺷﺪه‬
‫‪ -1-2-2-6‬رﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﺳﺎده‬
‫ﻣﺘﺪاولﺗﺮﻳﻦ رﺗﻮر ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ﻫﻤﻴﻦ روﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﺳﺎده‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﺷﺒﺎﻫﺖ زﻳﺎدي ﺑﻪ ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ دارد‪ .‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﺗﻮرﻫﺎ از ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﻣﺴﻲ‬
‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺷﻴﺎرﻫﺎي رﺗﻮر ﺟﺎﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ‪ 10‬ﭘﻴﺪاﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﻧﻪ روﺗﻮر ) ﻗﺴﻤﺖ ﻓﻠﺰي ( ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮرق ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﮔﺮدد ﻧﺸﺎن داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-2-2-6‬رﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ‬

‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز رﺗﻮرﻫﺎﺋﻲ از ﻧﻮع ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ وﺟﻮد‬
‫دارد و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﺗﻮرﻫﺎ از دو ﺳﺮي ﻣﻴﻠﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺳﺮي اول ﻣﻴﻠﻪﻫﺎ از ﻧﻮع ﺑﺮﻧﺞ ﺑﻮده و در ﻧﺰدﻳﻚ ﺳﻄﺢ رﺗﻮر ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻮﺳﻮماﻧﺪ‪.‬‬
‫ب ( ﺳﺮي دوم ﻣﻴﻠﻪﻫﺎ از ﺟﻨﺲ ﻣﺲ ﺑﻮده و در زﻳﺮ ﺳﺮي اول و در داﺧﻞ ﺷﻴﺎرﻫﺎي رﺗﻮر‬
‫ﻧﺼﺐ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻣﻮﺳﻮماﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﻛﻪ ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺠﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ) ﺳﺮي اول ( از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﻣﺴﻲ )‬
‫ﺳﺮي دوم ( ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﭼﻮن ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﻣﺴﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ) ﺳﺮي دوم ( ﺑﻬﻢ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﻧﺪ ﻟﺬا راﻛﺘﺎﻧﺲ‬
‫ﻧﺸﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺑﺮﻧﺠﻲ ) ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ( ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫راﻛﺘﺎﻧﺴﻬﺎي ﻧﺸﺘﻲ ﺑﺼﻮرت راﻛﺘﺎﻧﺴﻬﺎي اﻧﺪوﻛﺘﻴﻮ در ﻣﺪار ﻣﻌﺎدل روﺗﻮر ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺑﻬﺘﺮ درك ﻛﻨﻴﻢ ﭼﺮا رﺗﻮر ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻮﺗﻮر را ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺟﺮﻳﺎن رﺗﻮر در ﻟﺤﻈﺎت راهاﻧﺪازي زﻳﺎ د اﺳﺖ ) ﻣﻌﺎدل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ( ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر زﻳﺎد ﺷﺪ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺟﺮﻳﺎن رﺗﻮر ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد ) ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﻔﺮ(‬
‫ب ( در راهاﻧﺪازي ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ زﻳﺮا ﻛﻞ اﻣﭙﺪاﻧﺲ آﻧﻬﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﭼﻮن ‪ R‬در ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ از ‪ X‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻟﺬا ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻣﺪار ﺑﺎﻻ اﺳﺖ و‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎد و ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﺎﻻ ﮔﺸﺘﺎور ﻳﺎ ﻛﻮﭘﻞ راهاﻧﺪازي ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺧﻮﺑﻲ اﻳﺠﺎد‬
‫ج ( در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﺮﻳﺎن از ﻣﻴﻠﻪﻫﺎي داﺧﻠﻲ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي‬
‫ﻛﻢ از راﻛﺘﺎﻧﺲ اﻳﻦ ﻣﻴﻠﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺻﺮﻓﻪ ﻧﻈﺮ ﻛﺮد و ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺧﻮﺑﻲ در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-2-2-6‬رﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه‬
‫در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﺗﻮرﻫﺎ در ﺷﻴﺎرﻫﺎي رﺗﻮر ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺗﻌﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮان در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫رﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎرﺟﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻟﻐﺰان ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻﻫﺎي رﺗﻮر ﻣﺘﺼﻞ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﻪ‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖﻫﺎي ﺧﺎرﺟﻲ ﮔﺎﻫﻲ رﺋﻮﺳﺘﺎي ﺣﻠﻘﻪﻫﺎي ﻟﻐﺰان ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺗﺼﺎﻻت ﺑﺮاﺣﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد و ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺎﻟﺒﻲ در ﻟﺤﻈﺎت‬
‫راهاﻧﺪازي و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 11‬ﺷﻤﺎي ﺳﺎده اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﺗﻮرﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎﻳﺪ در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﺗﻮرﻫﺎ ﻧﻜﺎت‬
‫زﻳﺮ را ﺑﺨﺎﻃﺮ داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﺗﻮرﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻪ ﻓﺎز ﺑﺎﺷﺪ ‪.‬‬
‫ب ( ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ از اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ در اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج ( ﺗﻌﺪاد ﺷﻴﺎرﻫﺎي رﺗﻮر و اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-6‬ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي اﺳﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﻳﺎ اﺳﻨﻜﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي اﺳﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز اﻳﻨﭽﻨﻴﻦاﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﺘﺎژ اﺳﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر اﻋﻤﺎل ﺷﻮد و ﻣﻌﻤﻮﻻً وﻟﺘﺎژ » ﺧﻂ –‬ ‫‪.1‬‬
‫ﺧﻂ « ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺳﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺳﻤﻲ را‬ ‫‪.2‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮان اﺳﻤﻲ ‪ :‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫‪.3‬‬
‫داﺋﻤﺎً ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﺳﻤﻲ ‪ :‬ﺳﺮﻋﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺤﺖ آن ﺗﻮان اﺳﻤﻲ ) ﺑﺎر‬ ‫‪.4‬‬
‫ﻛﺎﻣﻞ( ﺧﻮد را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻤﻲ ‪ :‬ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮر از ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ در ﺣﺎﻟﺘﻲ‬ ‫‪.5‬‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ) ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ( ﺧﻮد را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﺧﻂ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان اﺳﻤﻲ ‪ :‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻣﻮﺗﻮر در ﺣﺎﻟﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎر اﺳﻤﻲ‬ ‫‪.6‬‬
‫ﺧﻮد را ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-6‬ﻟﻐﺰش‬
‫ﻟﻐﺰش در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ) اﺳﻨﻜﺮون ( ﺳﻪ ﻓﺎز اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬
‫‪Slip = s = ω S − ω‬‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻨﻜﺮون و ‪ S‬و ‪ ω‬ﺳﺮﻋﺖ واﻗﻌﻲ رﺗﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ω‬‬ ‫‪S‬‬

‫در رواﺑﻂ اﺧﻴﺮ ‪ SS‬و‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻟﻐﺰش را ﺑﺼﻮرت درﺻﺪي از ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻨﻜﺮون ﺑﻴﺎن ﻣﻲدارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ ‪ SI‬دارﻳﻢ ‪:‬‬
‫= ‪PercentSlip = S‬‬
‫‪ω −ω‬‬
‫‪S‬‬
‫‪× 100‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪ -5-6‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ” ﮔﺸﺘﺎور – ﻟﻐﺰش ”‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ دﻗﻴﻖﺗﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻟﻐﺰش ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮔﺸﺘﺎور ﺑﺎر ﺑﺎﻳﺪ راﺑﻄﻪ‬
‫دﻗﻴﻖﺗﺮي ﺑﻴﻦ ﮔﺸﺘﺎور و ﻟﻐﺰش ﺑﺪﺳﺖ آورﻳﻢ ‪ .‬ﻳﻜﻲ از راﻫﻬﺎي ﺣﺼﻮل ﺑﻪ ﺣﻞ دﻗﻴﻖﺗﺮ‬
‫ﻣﺴﺎﻟﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺤﻨﻲ ” ﮔﺸﺘﺎور – ﻟﻐﺰش ” اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﺮا ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ “‪ ”TSL‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﮔﺸﺘﺎور ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﺻﺪ ﻟﻐﺰش ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 12‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ TSL‬را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﻜﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫راﺑﻄﻪ ﮔﺸﺘﺎور اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪(Kφ E R )S‬‬
‫=‪T‬‬
‫) ‪R + (S X‬‬
‫‪BR‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪BR‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 12‬رﺳﻢ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي ﻟﻐﺰش ‪ %100‬اﺳﺖ و ﮔﺸﺘﺎور‬
‫راهاﻧﺪازي ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺣﺎل رﺗﻮر ﺷﺘﺎب ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﺳﺮﻋﺖ ﻳﺎ ﻟﻐﺰش‬
‫ﺧﺎﺻﻲ ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎر ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻐﺰش ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻤﺎن ﻟﻐﺰش اﺳﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎر‬
‫زﻳﺎد ﺷﻮد ‪ ،‬ﻟﻐﺰش زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد ) ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد ( و ﮔﺸﺘﺎور ﻧﻴﺰ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻧﻴﺎز ﺑﺎر اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق را رﺳﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﺷﻜﻠﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 12‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد و اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫داراي ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻳﺎ ﮔﺸﺘﺎور ‪ Pull-out‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﮔﺸﺘﺎور ﺑﺎر از اﻳﻦ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻳﺎ ‪ Pull-out‬اﻓﺰونﺗﺮ ﺷﻮد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺳﺮﻋﺘﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺪرﻳﺞ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻜﻮن در ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ رﻳﺎﺿﻲ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ 12‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪= (S‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪BR‬‬
‫‪)2‬‬
‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪=S‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪BR‬‬
‫= ‪Pull − OutSlip = S PO‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪BR‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻟﻐﺰش ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻳﺎ ‪ Pull-out‬را ﺑﻪ ﻟﻐﺰش‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻳﺎ ﻟﻐﺰش ‪ pull-out‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ‪ 12‬ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻣﻨﺤﻨﻲ در‬
‫ﻣﺤﺪوده ﻟﻐﺰش ‪ ) %100‬ﺣﺎﻟﺖ ﺳﻜﻮن و راهاﻧﺪازي ( ﺗﺎ ﻟﻐﺰش ﺻﻔﺮ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻨﻜﺮون‬
‫رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻧﻘﺎط ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ )‪، (pull-out‬‬
‫ﻟﻐﺰش ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ )‪ (Pull-out‬و ﮔﺸﺘﺎور راهاﻧﺪازي ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻟﻐﺰش ﺟﻤﻠﻪ )‪ (SXBR‬در اﻣﭙﺪاﻧﺲ رﺗﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ‪ SXBR‬ﻳﺎ‬
‫‪ RR‬ﻣﺴﺎوي ﮔﺮدد ‪ .‬در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان رﺗﻮر ‪ 0/707‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﺑﺎز ﺑﺎر‬
‫زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﻮد و ﻟﻐﺰش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮدد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان رﺗﻮر ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎﻟﻨﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮان ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ رﺗﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻛﻢ ﺷﺪن ﺗﻮان ﺑﺎﻋﺚ زﻳﺎدﺗﺮ ﺷﺪن ﻟﻐﺰش و ﻛﺎﻫﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان رﺗﻮر ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﺧﻮد دوﺑﺎره ﺑﺮ ﻛﻢ ﺷﺪن ﺗﻮان اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد اﻳﻦ ﭘﺮوﺳﻪ آﻧﻘﺪر‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻳﺴﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ -6-6‬رﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه‬
‫در ﺑﺨﺶ ﻗﺒﻞ ﺗﻨﻬﺎ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎر را ﺑﺮ روي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار دادﻳﻢ ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫اﮔﺮ رﺗﻮر ﻣﺎﺷﻴﻦ از ﻧﻮع رﺗﻮر ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻫﺮ ﻓﺎز رﺗﻮر را ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫داد ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﻐﺰش ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ )‪ (Pull-out‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﮔﺸﺘﺎور ﺑﺎر ﻣﻔﺮوﺿﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﻟﻐﺰش را ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺧﻮب ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ‪:‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪1‬‬
‫=‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R1‬‬
‫‪S‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪R‬‬ ‫‪R2‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻟﻐﺰﺷﻬﺎ در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر در اﻳﻦ دو‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ‪ ،‬ﻟﺬا اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر را زﻳﺎد ﻛﻨﻴﻢ ﻟﻐﺰش ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ )‪ (Pull-out‬را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13‬اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر را ﺑﺮ روي ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ TSL‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ در‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ﻣﻔﺮوض ﺗﻐﻴﻴﺮ داد‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ ﻧﻜﺎﺗﻲ ﭼﻨﺪ را ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ – 1‬اﮔﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎرﺟﻲ در ﻣﺪار رﺗﻮر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻘﺎوﻣﺖ رﺗﻮر ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ در‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ روش ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﺮﻋﺖ را از اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ – 2‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﺎرﺟﻲ رﺗﻮر‪،‬ﮔﺸﺘﺎور راهاﻧﺪاز ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -7-6‬ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻳﺎ ﻫﻤﺎن ﺗﻠﻔﺎت داﺧﻠﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪).‬ﺷﻜﻞ ‪(14‬‬
‫‪ – 1‬ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺎﻣﻞ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ در رﺗﻮر و اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ و ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ‬
‫ب ( ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺻﻄﻜﺎك‬

‫ج ( ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫‪ – 2‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ در اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫ب ( ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ در رﺗﻮر‬
‫‪ -1-7-6‬ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ در رﺗﻮر‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺎدي ‪ ،‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺟﺮﻳﺎن رﺗﻮر ﻛﻢ اﺳﺖ و ﻟﺬا ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﮔﺮداﺑﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا از ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ در رﺗﻮر ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2-7-6‬ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ در اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﺎر اﺻﻠﻲ وﺷﺎرﻫﺎي ﻧﺸﺘﻲ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲﮔﺮدد و ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺷﺎرﻫﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺧﻮب ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ در اﺳﺘﺎﺗﻮر را از ﺑﻲ ﺑﺎري ﺗﺎ‬
‫ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-7-6‬ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺻﻄﻜﺎك و ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺨﺎﻃﺮ دوران ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ رﺗﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻮن ﺳﺮﻋﺖ از ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲﺑﺎري ﺗﺎ ﺑﺎر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻧﺎﭼﻴﺰي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺬا اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت را ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ آن ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد در ﻃﻮل ﻣﺪت ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺛﺎﺑﺖ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ‪.‬‬
‫‪ -4-7-6‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ اﺳﺘﺎﺗﻮر‬

‫اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ‪ RI2‬در ﺳﻴﻢﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻮر اﺳﺖ و ﭼﻮن ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺑﺎر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ‬
‫در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آﻧﺮا ﺣﺴﺎب ﻛﺮد‬

‫‪-5-7-6‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ رﺗﻮر‬
‫اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ‪ RI2‬در ﺳﻴﻢﻫﺎي رﺗﻮر اﺳﺖ و در رﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺖ ‪ .‬اﻣﺎ در رﺗﻮرﻫﺎي ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت از‬
‫روﺷﻬﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪاي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -8-6‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت درون اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﺗﻮﺿﻴﺢ‬
‫دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻗﺪري درﺑﺎره ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﻨﻜﺮون ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﺖ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻋﺪدي در ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ را واﺿﺢﺗﺮ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻬﻮﻟﺖ اﻣﺮ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ‪ 15‬را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫) ﺷﺒﻜﻪ ( وﺻﻞ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وارد ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲﺷﻮد و ﭼﻮن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺳﻪ ﻓﺎز ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮان وارد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ) ﺑﺮ ﺣﺴﺐ وات ﻳﺎ ﻛﻴﻠﻮوات ( ‪:‬‬
‫‪P = 3V L I L Cosθ‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮ روي ﻣﻮﺗﻮر ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان)‪ (Cos θ‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫روش دو واﺗﻤﺘﺮي ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮان ورودي را ﺳﻨﺠﻴﺪ‬
‫‪P1=W1+W2‬‬
‫در اﺳﺘﺎﺗﻮر دو ﻧﻮع ﺗﻠﻔﺎت وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ )‪ (PC‬ﻛﻪ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ب ( ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺲ )‪ (PCus‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻮق از ﺗﻮان ورودي ﻛﺴﺮ ﮔﺮدد ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﻮاﺋﻲ‬
‫ﺑﻪ رﺗﻮر ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا ‪:‬‬
‫‪PR = Pi- PC- PCus‬‬
‫در رﺗﻮر ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ رﺗﻮر ﺑﻪ ﻟﻐﺰش ) ﺳﺮﻋﺖ ( ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮان راﺑﻄﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ اﺳﺘﺎﺗﻮر و ﺗﻮان ﻣﻨﺘﻘﻠﻪ ﺷﺪه ﺑﻪ رﺗﻮر را اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫‪PCuR=SPR‬‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺲ رﺗﻮر از ﺗﻮان وارده ﺑﻪ رﺗﻮر ﻛﺴﺮ ﺷﻮد ﺗﻮان ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ رﺗﻮر‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Pdev= PR- PCuR‬‬

‫اﮔﺮ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻬﻮﻳﻪ و اﺻﻄﻜﺎك از ﺗﻮان ﺣﺎﺻﻠﻪ ﻓﻮق ﻛﺴﺮ ﺷﻮد ﺗﻮان‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪PO= Pdev- PM‬‬

‫در آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻣﻮﺗﻮر ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻮق اﻟﺬﻛﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻞ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ اﻋﻢ از ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ وﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ وﻟﻲ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار از اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﻫﺴﺘﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﻮده و آﻧﺮا در ﻣﺪار اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ب ( ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ رﺗﻮر ﺑﻮده و آﻧﺮا درﻣﺪار رﺗﻮر ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ درﻋﻤﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﺮ دو روش ﻓﻮق را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ وﻟﻲ در ﻫﺮ ﻣﻮرد ﺧﻄﺎ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد زﻳﺮا‪:‬‬
‫‪ – 1‬درﺣﺎﻟﺖ اول ﻛﻪ ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﺮاي اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﺷﺪه در رﺗﻮر ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ رﺗﻮر ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻮان ﻣﻨﺘﻘﻠﻪ از اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﻪ‬
‫رﺗﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ – 2‬در ﺣﺎﻟﺖ دوم ﻛﻪ ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﺮاي رﺗﻮر ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫رﺗﻮر ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺎ ﺣﺎﻟﺖ دوم را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲدارﻳﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ را ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻣﺪار رﺗﻮر‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ زﻳﺮا‪:‬‬
‫اﻟﻒ (ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺤﺘﺎﻃﺎﻧﻪ ﺗﺮي از راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ آورد زﻳﺮا ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه‬
‫ﻗﺪري از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ( از آﻧﺠﺎﺋﻴﻜﻪ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ )‪ (PM‬را ﺻﻔﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻟﺬا ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﺗﻮان ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﺮ ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ )‪ (PC‬را در‬
‫راﺑﻄﻪ ‪ PR‬ﺻﻔﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و آﻧﺮا ﻳﻜﺠﺎ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ‪ PM‬در ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪ PO‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪-9-6‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫دو آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‬
‫آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺮ ﻓﺎز اﺳﺘﺎﺗﻮر را ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ .‬ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﻛﻪ از آزﻣﺎﻳﺶ ‪dc‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ را در ﺿﺮﻳﺐ ‪ 1/25‬ﺿﺮب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺆﺛﺮ ﻫﺮ ﻓﺎز ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪re=1.25rs‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ در ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪PCuS= 3/2 reI2L‬‬

‫در راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ‪ IL‬ﻫﻤﺎن ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ راﺑﻄﻪ ﻓﻮق ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل ∆ ) ﻣﺜﻠﺚ( و ‪ )Y‬ﺳﺘﺎره ( ﻫﺮ دو ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ اﺳﺘﺎﺗﻮر در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﺜﻠﺚ )∆( ﺑﻮده و در ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺼﻮرت ﺳﺘﺎره‬
‫)‪ (Y‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 15‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫‪-1-9-6‬آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﻲﺑﺎري‬
‫در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ وﻟﺘﺎژ اﺳﻤﻲ را ﺑﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر اﻋﻤﺎل ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻮر ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎر ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﻲﺑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻟﻐﺰش ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﭼﻴﺰ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن اﺳﺘﺎﺗﻮر در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲﺑﺎري ﻛﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻟﺬا در اﻳﻦ ﺗﺴﺖ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ‬
‫اﺳﺖ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮان ورودي ﺻﺮف ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ )‪ (PC+PM‬و ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﺴﻲ‬
‫در اﺳﺘﺎﺗﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ در رﺗﻮر ﻧﻴﺰ در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻲﺑﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ‬
‫اﺳﺖ ﻟﺬا اﮔﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ اﺳﺘﺎﺗﻮر را ازراﺑﻄﻪ ‪ PCuS‬ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و از ﺗﻮان ورودي ﻛﺴﺮ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ )‪ (PC+PM‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬و ﻫﻤﺎﻧﻄﻮرﻳﻜﻪ ﮔﻔﺘﻴﻢ ‪ PC‬را ﺻﻔﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ و‬
‫ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ را در ﻣﺪار رﺗﻮر ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎ اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﻞ ‪ PM‬ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻋﺒﺎرت ﻓﻮق را در راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪°‬‬
‫‪Pe + P‬‬ ‫‪M‬‬

‫‪= W 1 + W 2 − PCuS‬‬
‫در راﺑﻄﻪ اﺧﻴﺮ ‪ W1‬و ‪ W2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ ﺑﻮده و ‪ PCuS‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ اﺳﺘﺎﺗﻮر‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از راﺑﻄﻪ ﺑﺎﻻﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪-2-9-6‬آزﻣﺎﻳﺶ در ﺑﺎر اﺳﻤﻲ‬
‫از ﻣﺪار ﺷﻜﻞ ‪ 15‬ﻣﻲﺗﻮان در ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬در اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎر‬
‫اﺳﻤﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﻣﻮﺗﻮر اﻋﻤﺎل ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎر اﺳﻤﻲ را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﻤﺎم‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ وارده ﺷﺪه ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻤﺎن ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﻤﻲ رﺳﻴﺪهاﻳﻢ‪ .‬ﺣﺎل آﻣﭙﺮﻣﺘﺮ ورودي‬
‫را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﻢ )‪ (IL‬و ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ اﺳﺘﺎﺗﻮر را در ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ﺣﺴﺎب ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ‪ .‬دور ﺳﻨﺞ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ اﺳﻤﻲ را ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻟﻐﺰش در ﺑﺎر اﺳﻤﻲ راﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﻢ ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫واﺗﻤﺘﺮﻫﺎ و اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ را ﺑﺪﺳﺖ آورد )‪. (PCuR‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ در رﺗﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﻤﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ‬ ‫‪ PC‬را ﺻﻔﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪاﻳﻢ ﻟﺬا رواﺑﻂ ‪ Pdev‬و ‪PO‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﻞ ‪ PM‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪار رﺗﻮر در ﺗﺴﺖ ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ‪ P = 3V L I L Cosθ‬ﻣﻲﺗﻮان ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻣﻮﺗﻮر را در ﺑﺎر اﺳﻤﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد زﻳﺮا ‪ P، I ، V‬از ﺗﺴﺖ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ﺗﻮﺳﻂ دﺳﺘﮕﺎﻫﻬﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -10-6‬روش راهاﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز‬
‫دو روش ﺑﺮاي راهاﻧﺪازي اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫‪ – 1‬وﺻﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ ) ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ (‬
‫‪ – 2‬اﺳﺘﻔﺎده از راهاﻧﺪاز‬
‫در روش اول )وﺻﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ( وﻟﺘﺎژ اﺳﻤﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻮر اﻋﻤﺎل ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﻨﻜﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي ﺑﻴﻦ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 10‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻤﻲ ﺧﻮد را از‬
‫ﺷﺒﻜﻪ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ در ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺳﻪ ﻓﺎز ‪ 220‬وﻟﺘﻲ ) ‪ 220‬وﻟﺖ وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ(‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﺳﻤﻲ ‪ 10‬آﻣﭙﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬا در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي ﺣﺪود ‪ 50‬ﺗﺎ ‪ 100‬آﻣﭙﺮ ﻣﻲﻛﺸﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر و ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ روش ) وﺻﻞ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ( را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ )ﺗﺎ ‪ 5‬اﺳﺐ ﺑﺨﺎر ﻳﺎ ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ( اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد وﻟﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﻳﺪ از راه اﻧﺪازﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ‪ .‬ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﻣﺘﺪاول‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از راهاﻧﺪازﻫﺎي ” ﺳﺘﺎره – ﻣﺜﻠﺚ “ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از اﻳﻦ راه اﻧﺪازﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺳﺘﺎﺗﻮر آﻧﻬﺎ ﺑﺼﻮرت ﻣﺜﻠﺚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﺑﺘﺪا ﺳﻴﻢﭘﻴﭻﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻮر را ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 16‬ﺑﻪ ﻛﻠﻴﺪ ” ﺳﺘﺎره – ﻣﺜﻠﺚ” ﻣﺘﺼﻞ‬
‫ﻣﻲﺳﺎزﻳﻢ‪ .‬در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ در وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎره )‪ (1‬ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻟﺬا اﺗﺼﺎل‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﺼﻮرت ﺳﺘﺎره ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﻟﻐﺰش ﺑﻪ ﺣﺪود ‪%20‬‬
‫رﺳﻴﺪ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ را ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎره ‪ 2‬ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺣﺎل اﺳﺘﺎﺗﻮر ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل زﻳﺮ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازي ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮم ﺛﻠﺚ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازي اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪=VL‬‬
‫‪Z‬‬
‫‪3V L‬‬
‫= ‪I L∆ = 3 I P‬‬ ‫‪Z‬‬
‫در اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﺟﺮﻳﺎن راهاﻧﺪازي اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪=VL‬‬
‫‪3‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪=VP = VL‬‬
‫‪Z‬‬ ‫‪3Z‬‬
‫= ‪= IP‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪L‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪LY‬‬
‫‪3Z‬‬
‫) ‪( 3Z‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪I‬‬ ‫‪LY‬‬
‫‪=VL‬‬ ‫=‬ ‫=‬
‫‪I‬‬ ‫∆‪L‬‬ ‫‪3V L / Z‬‬ ‫‪3 3 3‬‬
‫‪1‬‬
‫‪I‬‬ ‫=‬
‫‪LY‬‬
‫∆‪3 I L‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره ﻣﺜﻠﺚ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻂ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﺜﻠﺚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﭼﻮن ﺑﺎ اﺗﺼﺎل ﺳﺘﺎره ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺜﻠﺚ اﺳﺖ ﻟﺬا ﮔﺸﺘﺎور‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي وﻟﺘﺎژ دو ﺳﺮ ﺳﻴﻢﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻮر در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره‬
‫‪ V L / 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و از راﺑﻄﻪ در ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﺸﺘﺎور راهاﻧﺪاز در ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره ﺑﻪ ﺛﻠﺚ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ در اﻳﻦ ﻧﻮع راهاﻧﺪازي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺘﺎره ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫‪ TSL‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 17‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ‪ .‬در ﻟﺤﻈﻪ راهاﻧﺪازي ازﻧﻘﻄﻪ ﺷﻤﺎره )‪ (1‬ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ )‪ (2‬ﻣﻲروﻳﻢ در اﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از وﺿﻌﻴﺖ ﺳﺘﺎره ﺑﻪ‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺜﻠﺚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﻳﻚ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ در ﮔﺸﺘﺎور ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻳﺪ‬
‫) ﻧﻘﻄﻪ ‪ ، (3‬ﻣﻮﺗﻮر از ﻧﻘﻄﻪ )‪ (3‬ﺑﻪ ﺷﺘﺎب ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ )‪ (4‬ﻣﺮﺑﻮط‬
‫ﺑﻪ ﺷﺮاﻳﻂ اﺳﻤﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺮﺳﻴﻢ ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از وﺿﻌﻴﺖ ﺳﺘﺎره ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺜﻠﺚ‬
‫ﻧﻤﻲرﻓﺘﻴﻢ در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﭘﺎﺋﻴﻨﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪﻳﻢ و ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﻤﺎن ﻧﻘﻄﻪ )‪ (5‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺳﺮﻋﺖ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ 5‬ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻛﻤﺘﺮ از ﺳﺮﻋﺖ در ﻧﻘﻄﻪ )‪(4‬‬
‫اﺳﺖ زﻳﺮا ﻟﻐﺰش در ﻧﻘﻄﻪ ‪ 5‬از ﻟﻐﺰش در ﻧﻘﻄﻪ ‪ 4‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي‬
‫در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﻓﺼﻞ‪ – 2‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﺧـﻼﺻـﻪ –‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﮔﺮدآوري ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰمﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ در ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‪.‬‬
‫راﻫﻜﺎرﻫﺎ و ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرآﻳﻲ اﻧﺮژي و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه و ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺎرا از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﻣﺠﻤﻮع‪،‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺳﺎده در ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻣـﻘـﺪﻣـﻪ‬ ‫‪-5-1‬‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻳﻜﻲ از ﻳﻮﺗﻴﻠﻴﺘﻲﻫﺎي راﻳﺞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﻮده و‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺴﺰاﻳﻲ را در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺳﺎﺧﺖ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬اﻧﺮژي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺪﻻﻳﻞ ﻧﺸﺖ‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺼﺮف ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده و ﻛﻨﺘﺮل ﺿﻌﻴﻒ‬
‫روي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬اﻏﻠﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده داراي راﻧﺪﻣﺎن ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﺼﻞ‪ ،‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮور اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺘﺮاﻛﻢﺳﺎزي ﮔﺎز ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬اﺟﺰاي اﺻﻠﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ و‬
‫ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه در ﭘﺎﻳﺎن‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام از راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي‬
‫ﺟﻬﺖ ﻛﻤﻲﺳﺎزي ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺑﺎ ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦهﺎ و ﭘﻤﭗهﺎ‬
‫‪ – 2‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (1‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺎده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻛﻼً‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺷﺎﻣﻞ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺟﺰء ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺤﺮك ﻣﺘﺼﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺤﺮك ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺎ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪة ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺎﻧﻨﺪ درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ )‪ ،(Receivers‬ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎ )‪ (Dryers‬و‬
‫ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﻛﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ و ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده‪ .‬در ﺧﻼل ﻳﻚ ﻣﻤﻴﺰي‪ ،‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺮ ﻛﺪام از‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرآﻳﻲ اﻧﺮژي ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﻮرد ارزﻳﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺮور ﻣﺨﺘﺼﺮي از ﻣﺒﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ و ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ روي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ و اﺳﺘﻔﺎده ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎﻗﺒﺎً ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﺷﻤﺎﺗﻴﻚ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﺘﺪاول را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ - 3‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬
‫ﻧﻮع اﻧﺘﺨﺎب آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺮاي هﺮ آﺎرﮔﺎﻩ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر آﺎري و ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز آﺎرﮔﺎﻩ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺮدد و ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دو ﻧﻜﺘﻪ ﻳﻌﻨﻲ ﻓﺸﺎر آﺎري و ﻣﻘﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ‪،‬‬
‫آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎ را از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن داﺧﻠﻲ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪(٦-٣‬‬
‫ﻧﻤﻮدار ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ دﺑﻲ و ﻓﺸﺎر ﺧﺮوﺟﻲ در آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎر اﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي راﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو ﮔﺮوﻩ ﻋﻤﺪﻩ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي آﺮد‪:‬‬
‫ﮔﺮوه اول ‪:‬‬
‫آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎﻳﻲ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ داراي دﺑﻲ آﻢ و ﻓﺸﺎر زﻳﺎد هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﺒﺲ‬
‫هﻮا در ﻳﻚ ﻓﻀﺎي ﻣﺤﺪود و آﻮﭼﻚ آﺮدن ﻓﻀﺎي ﻣﻮﺟﻮد و ﺑﻪ ﻃﺒﻊ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺁن ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎي ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ از ﻣﻮارد ﭘﺮ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﮔﺮوﻩ هﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه دوم ‪:‬‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ داراي دﺑﻲ زﻳﺎد و ﻓﺸﺎر ﻛﻤﺘﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺳﻴﺎﻻت و ﻣﻜﺶ ﺳﻴﺎل ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻫﻮا را ازﻳﻚ‬
‫ﺟﻬﺖ ﻣﻜﻴﺪه واز ﺟﻬﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺧﺎرج ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻮا ﺑﺎ دﺑﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎﻻ در ﺗﻮرﺑﻴﻦ ﮔﺎز‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر آن از اﻳﻦ ﮔﺮوه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ -1-3‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪Displacement Compressors -‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﻴﻨﻲ از ﻫﻮا را در ﻣﺪت ﻣﻌﻴﻨﻲ از زﻣﺎن در ﻳﻚ‬
‫ﺳﻴﻠﻨﺪر ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺠﻢ ﻫﻮا را ﻛﺎﺳﺘﻪ و آن را ﻓﺸﺮده ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫اﻳﻦ ﻓﺸﺮدهﺳﺎزي‪ ،‬ﻫﻮا ﻛﻪ ﻓﺸﺎر آن ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻬﺎي رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ‪(Compressors with Reciprocating‬‬
‫)‪Pistons‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﺷﻜﻞ )‪ (1-3‬ﺑﺎ ﻣﺪﻟﻬﺎ و اﻧﺪازهﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺑﺼﻮرت ﺧﻴﻠﻲ‬
‫راﻳﺞ در ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫از ‪ 1 KW‬ﺗﺎ ﺑﻴﺶ از ‪ 9000 KW‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﻓﺸﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 390‬ﺑﺎر ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎراﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﭼﺮﺧﺎن )‪(Rotary Compressors‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﺷﻜﻞ ) ‪ (2-3‬ﺣﺮﻛﺎت ارﺗﻌﺎﺷﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ دارﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ در‬
‫ﺳﻜﻮت ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻛﻤﻲ ﺳﺮ و ﺻﺪا اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻗﺎﺑﻞ رﻗﺎﺑﺖ ﺑﺎ‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﻧﻮع ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي روﺗﺎري ﻛﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻮان‬
‫‪ 93KW‬ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ را دارﻧﺪ ﺗﻮان ﺑﺎﻻﺗﺮي را ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﮔﺴﺘﺮه ‪ %6‬ﺗﺎ ‪ %20‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ m3/min‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﺗﻮان وﻳﮋه‬
‫)‪ (Specific Power Consumption‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي روﺗﺎري ﺣﺪود ‪ %6‬ﺗﺎ ‪ %20‬ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻣﺼﺮف ﺗﻮان وﻳﮋه ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي اﺳﻜﺮو )‪(Screw Compressors‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻞ )‪ ( 3-3‬ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل و ﻫﺸﺪار‬
‫دﻫﻨﺪه ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﺎ ﻫﻢ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮات اﺿﺎﻓﻲ ﻛﺎر‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي اﺳﻜﺮو ﻣﺰاﻳﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖﺗﺮ ﻫﻮا‪ ،‬و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﻀﺎي ﻛﻤﺘﺮي را دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي دﻳﺎﻓﺮاﮔﻤﻲ )‪(Compressors with Diaphragm‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎ‪ ،‬ﺷﻜﻞ )‪ (٤-٣‬آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎي آﻮﭼﻜﻲ ﺑﻮدﻩ و ﺗﻚ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬

‫هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻗﺎدرﻧﺪ آﻪ ﻓﺸﺎر هﻮا را ﺗﻮﺳﻂ دﻳﺎﻓﺮاﮔﻢ ﻣﻨﻌﻄﻔﻲ آﻪ دارﻧﺪ ﺗﺎ ‪ ٧‬ﺑﺎر اﻓﺰاﻳﺶ دهﻨﺪ‪.‬‬
‫ب – ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ‪(Dynamic Compressors) -‬‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﺑﻄﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻫﻮا را ﻣﻜﺶ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻫﻮا را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ اﻓﺰاﻳﺶ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻫﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ‬
‫ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻓﺸﺎري ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻘﻴﻪ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺮژي‬
‫ﻓﺸﺎر ﻧﺸﺪه اﺳﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻨﻚﺳﺎزي از ﺿﺮورﻳﺎت اﻳﻦ ﻧﻮع از‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮرﺑﻮ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ )‪(Contrifugal Compressors or Axial Compressors‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﺷﻜﻞ )‪ (5-3‬ﺗﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ ،40 m3/min‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻄﻮر‬
‫ﻛﺎرآ‬
‫) ﺑﺎ ﻛﺎرآﻳﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ ( ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﻋﻤﻮﻣﺎً در ﺻﻨﺎﻳﻊ و‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﻓﻮﻻد‪ ،‬ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ و ﭘﺘﺮوﺷﻴﻤﻲﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎي اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺳﻴﺎل ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻي ﻫﻮا ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﻔﻬﻮم ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺳﺎدهﺗﺮي را دارد و ﻋﻤﻮﻣﺎً‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﺪه ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ورودي ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻮاي ورودي ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺷﺮاﻳﻂ اﺗﻤﺴﻔﺮﻳﻚ )ﻓﺸﺎر ‪ 100 Kpa‬ﻳﺎ ‪ ( 1 bar‬را داراﺳﺖ‪ .‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ‪ ،1‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‪ 2‬ﻳﺎ‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﭘﻴﭽﺸﻲ ﮔﺮدان ‪ 3‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي واﺣﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﻳﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي اﺳﻜﺮو ﺑﻄﻮر راﻳﺞ در ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي‬
‫ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺟﺪول )‪ (1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻧﺮخ ﻫﻮادﻫﻲ و ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺼﻮرت ﮔﺴﺘﺮهﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول )‪ – (1‬ﮔﺴﺘﺮهﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮد ﺑﺮاي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬
‫ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد‬

‫ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﻧﺮخ ﻫﻮادﻫﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻧﻮع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫‪3‬‬
‫)‪(Mpa‬‬ ‫)‪(m /sec‬‬
‫)‪(KW/L/sec‬‬
‫‪0/35-0/39‬‬ ‫‪0/34-275/9‬‬ ‫‪0-5‬‬ ‫ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ‬
‫‪0/46‬‬ ‫‪3/5-1034/3‬‬ ‫‪0/5-70/5‬‬ ‫ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ‬
‫‪0/33-0/41‬‬ ‫‪0/1-1/8‬‬ ‫‪0/5-16/5‬‬ ‫ﭘﻴﭽﺸﻲ ﮔﺮدان‬
‫‪1‬‬
‫‪- Centrifugal‬‬
‫‪2‬‬
‫‪- Reciprocating‬‬
‫‪3‬‬
‫‪- Rotary Screw‬‬
‫ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻗﺎﻧﻮن اول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ روي ﮔﺎزﻫﺎي اﻳﺪهآل ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬
‫ﺳﺎدهاي از اﻧﺮژي را در ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﺮور اﺑﺘﺪاﻳﻲ روي ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻧﺮژي اﻋﻤﺎل‬
‫ﺷﺪه ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ ﮔﺎز اﻳﺪهآل ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﺆﺛﺮ در ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺮژي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫را ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (4‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻳﻚ ﭘﻴﺴﺘﻮن – ﺳﻴﻠﻨﺪر در ﺧﻼل ﺗﺮاﻛﻢ ﻳﻚ ﮔﺎز اﻳﺪهآل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ)‪ (4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻓﺸﺎر را ﺑﺼﻮرت ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺣﺠﻢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺎز در ﻳﻚ‬
‫دﻳﺎﮔﺮام ‪ ، P-V‬ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢﻫﺎي ﻫﻤﺪﻣﺎ )‪ ، (Isothermal‬ﺑﻲ دررو )‪ ،(Adiabatic‬و ﭘﻠﻲ‬
‫ﺗﺮوﭘﻴﻚ )‪ (Polytropic‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬راﺑﻄﺔ ﺑﻴﻦ دﻣﺎﻫﺎ و ﻓﺸﺎرﻫﺎ در ورودي ) ﻳﺎ ﻣﻜﺶ (‬
‫و ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﺎ )ﺗﺨﻠﻴﻪ( ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ‪ ،‬آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ و‬
‫اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت راﺑﻄﺔ زﻳﺮ ﺧﻼﺻﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪γ −1‬‬
‫‪T o = ⎡ Po‬‬ ‫‪⎤ γ‬‬
‫⎥ ⎢‬ ‫)‪(1‬‬
‫⎦⎥ ‪T i ⎢⎣ Pi‬‬
‫آﻪ ‪:‬‬
‫‪ ، γ =١‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﻫﻤﺪﻣﺎ ﻳﺎ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ، γ = K‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻲ دررو ﺑﺎﺷﺪ ) ‪ k = 1/4‬ﺑﺮاي ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ (‬
‫‪ ، γ < K‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ﺑﺎﺷﺪ) ﺑﻄﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ k = 1/3‬ﺑﺮاي ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ (‬
‫ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻳﺎدآور ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﻳﻚ راﺑﻄﻪ ﺳﺎده ﺑﻴﻦ ﻓﺸﺎر‪ ،‬دﻣﺎ و‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻫﻤﺎن راﺑﻄﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (2‬ﺑﺮاي ﻫﻮاي‬
‫ورودي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Pi = ρi . Za,i . Ra . Ti‬‬ ‫)‪(2‬‬

‫ﺑﺮاي ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ‪ Ra‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﮔﺎز اﻳﺪهآل ‪J/Kg.mol.°K) R‬‬
‫‪ ( R = 8314/4‬ﺑﻪ ﺟﺮم ﻣﻮﻟﻲ ﻫﻮا ‪ ( Ma = 28/9 ) Ma‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ‪ Ra‬ﻣﻌﺎدل )‪ 287 J/(Kg.°K‬اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎً اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي ‪ Za,I‬دﻻﻟﺖ ﺑﺮ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﻮا ﺑﺎ ﮔﺎز اﻳﺪهآل در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﺮاﻛﻢﭘﺬﻳﺮي دارد‪ .‬ﻣﻘﺪار ‪ Za,I‬ﮔﺴﺘﺮهاي ﺑﻴﻦ‬
‫ﺻﻔﺮ و ﻳﻚ را داراﺳﺖ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻓﺸﺎر و دﻣﺎي ﻫﻮا اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻي ‪20000 Kpa‬‬
‫)‪ ،( 200 Atm‬ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﮔﺎز اﻳﺪهآل رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ‬
‫‪.Za,i = 1‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﺒﺎرت ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ )‪ (2‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﻮاي ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫•‬
‫از‬ ‫‪ma‬‬ ‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻧﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ ﻳﻚ ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ‬
‫ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از روي اﻋﻤﺎل ﻗﺎﻧﻮن اول ﺗﺮﻣﻮدﻳﻨﺎﻣﻴﻚ روي ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻛﻢ ﮔﺎز‬
‫اﻳﺪهآل ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮﻳﺰه‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از روي ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪(3‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫•‬ ‫•‬ ‫⎞ ⎛‬
‫=‬
‫‪W m m a .Ra .Ti .Ln‬‬ ‫⎟⎟ ‪⎜⎜ P O‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫⎠ ‪⎝ Pi‬‬
‫ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺮاآﻢ ﺁدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ و ﻳﺎ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از روي ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫)‪ (٤‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫•‬ ‫‪γ −1‬‬
‫⎥⎤ ‪ma Ra T i ⎢⎛⎜ PO ⎞⎟ γ‬‬
‫•‬‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬ ‫‪.‬‬‫‪γ‬‬
‫⎡‬
‫⎥‪Wm = γ − 1 .⎢⎜ ⎟ − 1‬‬ ‫)‪(4‬‬
‫⎠ ‪⎢⎣⎝ Pi‬‬ ‫⎦⎥‬
‫دو ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻬﻢ از رواﺑﻂ )‪(٣‬و )‪ (٤‬در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ آﺎرﺁﻳﻲ اﻧﺮژي آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻄﻮر ﺧﻄﻲ ﺑﺎ دﻣﺎي ﻫﻮاي ورودي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎء ﻛﺎرآﻳﻲ اﻧﺮژي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬دﻣﺎي ﻫﻮاي ورودي ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻨﻚ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ب ( ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺸﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺤﺪود ﺑﻪ ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬از ﻓﺸﺮدهﺳﺎزي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻫﻮا ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻀﺎﻓﺎً ‪،‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ورودي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺛﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ روي ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻳﻚ‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه‪ ،‬اﺛﺮ ارﺗﻔﺎع روي ﻓﺸﺎر ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل )‪ (1‬ﻳﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﺑﺮاي ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﺳﻪ ﻧﻮع ﺗﺮاﻛﻢ )‬
‫اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل‪ ،‬آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ و ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ( را اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺎل)‪ (1‬روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دو ﻧﻮع ﺗﺮاﻛﻢ دﻳﮕﺮ اﻧﺮژي ورودي ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺼﻮﺻﺎً‪ ،‬دﻣﺎي ﻫﻮا در‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﻫﻮا در ﻣﺪت ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ در‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي واﻗﻌﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺪهآل دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻫﻮا ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫وﺟﻮد‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻫﻮاي ورودي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﮔﺮدد ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﻴﻦ ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻢ واﻗﻌﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻌﺪاً ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻨﻚ ﻛﻦﻫﺎي داﺧﻠﻲ ‪(Inter‬‬
‫)‪ Coolers‬ﺟﻬﺖ ﭘﺮاﻛﻨﺪن ﺣﺮارت در ﻣﺪت زﻣﺎن ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل –‪ -1‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻻزم را ﺟﻬﺖ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﺳﺎزي ‪ 1 Kg/sec‬از ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ‪ ،‬از‬
‫‪ 100 Kpa‬و ‪ )20 °C‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ( ﺗﺎ ‪ ) 800 Kpa‬ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ( ﺗﺤﺖ ﺗﺮاﻛﻢﻫﺎي‬
‫اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل‪ ،‬آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ )‪ ( γ = 1/3‬ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻞ –‬
‫از راﺑﻄﻪ )‪ (3‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ‪ Pi = 100 Kpa‬و ‪ PO = 800 Kpa‬و ‪293 °K‬‬
‫= ‪ Ti‬و )‪ Ka = 287 J/(Kg.°K‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ‪1 Kg/sec‬‬
‫ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫•‬
‫⎞ ‪⎛ 800 Kpa‬‬
‫‪Wm‬‬ ‫⎜⎜ ‪= ( 1 Kg/sec ) . (287 J/Kg.°K ) ( 293 °K) . Ln‬‬ ‫‪⎟⎟ = 174/86 KW‬‬
‫⎠ ‪⎝ 100 Kpa‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﻪ )‪ (4‬و ﻓﺮض ‪ ، γ = K = 1/4‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻻزم ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫•‬
‫‪(1Kg / sec) × (287 J / Kg .° K ) × (293 ° K ) × 1/4‬‬
‫‪Wm‬‬ ‫=‬
‫‪1/4 - 1‬‬
‫⎡‬ ‫⎤ ‪1/4−1‬‬
‫‪⎢⎛ 800 ⎞ 1/4‬‬ ‫⎥‬
‫⎜⎢‬ ‫⎟‬ ‫‪− 1⎥ = 238/82KW‬‬
‫⎠ ‪⎢⎝ 100‬‬ ‫⎥‬
‫⎣⎢‬ ‫⎦⎥‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻻزم از روي راﺑﻄﻪ )‪ (4‬و ﺑﺎ ﻓﺮض ‪= 1/3‬‬
‫‪ γ = K‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫•‬
‫‪(1Kg / sec) × (287 J / Kg .° K ) × (293 ° K ) × 1/3‬‬
‫‪Wm‬‬ ‫=‬
‫‪1/3 - 1‬‬
‫⎡‬ ‫⎤ ‪1/3−1‬‬
‫‪⎢⎛ 800 ⎞ 1/3‬‬ ‫⎥‬
‫⎜⎢‬ ‫⎟‬ ‫‪−‬‬ ‫‪1‬‬‫‪⎥ = 224/42KW‬‬
‫⎠ ‪⎢⎝ 100‬‬ ‫⎥‬
‫⎣⎢‬ ‫⎦⎥‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرﻓﺖ ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را ﻧﻴﺎز دارد و‬
‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ دو ﻧﻮع ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ﻛﻪ ﻣﺒﻴﻦ ﻳﻚ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫ﺗﺮاﻛﻢ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزش ﺑﻴﻦ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل و آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻟﺐ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ازاي واﺣﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا )‪ (KW/L/sec‬ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻧﻮع ﺗﺮاﻛﻢ ذﻛﺮ ﺷﺪه از ﻃﺮﻳﻖ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮاي‬
‫ورودي و ﺗﻌﻴﻴﻦ آن در ورودي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﮔﺎز اﻳﺪهآل )‪ (2‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ‬
‫‪°K‬‬
‫‪ Ti = 293‬و ‪، Pi = 100 Kpa‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮا ) ﺑﺎ ‪ ( Za ,I = 1‬ﺑﻜﺎر رود‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻲ ﻫﻮا ‪ 1/189 Kg/m3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ورودي ﺑﺮاي ﺳﻪ ﻧﻮع ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ 0/21 KW/L/sec‬ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل‪ 0/27 KW/L/sec ،‬ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ و‬
‫‪ 0/29 KW/L/sec‬ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺮاﻛﻢ از ﻧﻮع آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﺗﻮان‬
‫و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻫﻮاي واﻗﻌﻲ ﻓﺮض ﺷﻮد‪ .‬دﻻﻳﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﮔﺮﭼﻪ ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ﺑﻴﺎن ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺗﺮاﻛﻢ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻘﺪار ﻧﻤﺎي ‪ γ‬ﺑﺪون اﻧﺠﺎم اﻧﺪازهﮔﻴﺮﻳﻬﺎي ﮔﺮان و ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮرﺑﻮ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ) ﻛﻪ ﻓﺸﺎر ﻫﻮا از ﻃﺮﻳﻖ اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ آن زﻳﺎد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬ﻧﻤﺎي ‪ γ‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ‪ K = 1/4‬ﺑﺸﻮد‪.‬‬

‫ب ( ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ‬
‫آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ اﺳﺖ ) ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺜﺎل )‪ (1‬را ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‬
‫ج ( ﺗﻮان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﺪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺗﻮان ورودي واﻗﻌﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺒﻴﻦ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﻨﺎرﻳﻮ ﺑﺮاي ﻣﺼﺮف ﺗﻮان ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ KWhComp‬ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد از روي راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫•‬
‫‪W m .LFComp .N h,Comp‬‬

‫= ‪KWhComp‬‬ ‫‪ηM‬‬
‫)‪(5‬‬
‫•‬
‫‪ = W‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ راﺑﻄﺔ )‪ (3‬و )‪ (4‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده‬
‫‪m‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ = Nh,Comp‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺎﻋﺎت ﻛﺎرﻛﺮد در ﺳﺎل‬
‫‪ = LFComp‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﺮد ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫‪ = ηM‬راﻧﺪﻣﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮري ﻛﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر را ﻣﻲﭼﺮﺧﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎ و ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺿﺮوري دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺟﻬﺖ ﻛﺎرﻛﺮد‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺎﻧﺒﻲ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ ﺑﻄﻮر‬
‫ﺧﻼﺻﻪ در اداﻣﻪ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ -5‬اﺟﺰاي دﻳﮕﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬ ‫‪-6-1‬‬
‫‪-1-5‬ﻓﻴـﻠﺘــﺮﻫﺎ‬ ‫‪-7-1‬‬
‫هﻮاي ورودي ﺑﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ آﻤﭙﺮﺳﻮر و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺁن از هﺮﮔﻮﻧﻪ‬

‫ﺁﺳﻴﺐهﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻮﺟﻮد در هﻮاي ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻧﺸﺪﻩ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﺗﻤﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻤﭙﺮﺳﻮر رﺧﻨﻪ آﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ رﺧﻨﻪ ﻳﺎ ﻧﻔﻮذ دو‬
‫اﺛﺮ را ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪:‬‬
‫‪ – 1‬ﻣﺴﺪود ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺳﻮراخﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ) داﺧﻞ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬ﺧﻄﻮط ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده (‬
‫‪ – 2‬اﻳﺠﺎد اﺻﻄﻜﺎك در ﺳﻄﻮح داﺧﻠﻲ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ) ﺷﺎﻣﻞ ﺳﻠﻴﻨﺪرﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺴﺘﻮنﻫﺎ ﻳﺎ روﺗﻮرﻫﺎ(‬
‫ﻛﻪ ذرات ﻣﻌﻠﻖ روي اﻳﻦ ﺳﻄﻮح را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ اﻳﻦ ﭘﻮﺷﺶ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ذرات ﻣﻌﻠﻖ ﺑﺎ روﻏﻦ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازة ذراﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﻫﻮا‬
‫وارد ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻫﻮاي ﻣﺨﺘﻠﻒ و روﺷﻬﺎي ﺗﻤﻴﺰﺳﺎزي ﻫﻮا ﺑﺼﻮرتﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮا ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺨﺺ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دو ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺎرآﻳﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮ و اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺣﺎﺻﻞ از ﻓﻴﻠﺘﺮ‪.‬‬
‫ﻛﺎرآﻳﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮا ﻣﺸﺨﺼﺎً ﺑﺼﻮرت درﺻﺪ ذرات ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر روي ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮا ﻳﺎ در اﺛﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺘﺨﻠﺨﻞ ﻓﻴﻠﺘﺮ و ﻳﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﺜﻴﻔﻲ و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر‬
‫روي ﻓﻴﻠﺘﺮ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪ 100 Kpa‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ ﻫﻮاي‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ %1‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ) ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺗﻮان ﻳﻜﺴﺎن را ﻣﺼﺮف‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎي ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﭘﺮﻳﻮدﻳﻚ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﺎل )‪ – (2‬اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ﺑﺮاي ﻛﺎرﻛﺮد ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻛﺜﻴﻔﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮا ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل )‪ – (2‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي را در ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ 100KW‬ﻛﻪ ‪ 8000‬ﺳﺎﻋﺖ در‬
‫ﺳﺎل ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺜﻴﻔﻲ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮا ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ %90‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب ( اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮاي ﺗﻤﻴﺰ ‪ 1Kpa‬و ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮاي ﻛﺜﻴﻒ ‪2 Kpa‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج ( ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ‪ 0/05 $/KWh‬اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺣﻞ – از ﻗﺎﻧﻮن ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ذﻛﺮ ﮔﺮدﻳﺪ ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ‪Kpa‬‬
‫‪ 100‬اﻓﺰاﻳﺶ در اﻓﺖ ﻓﺸﺎر روي ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮا‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ‪ %1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ) ﭼﻮن ﺗﻮان‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ اﺳﺖ(‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي ‪، ECFilter‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻫﻮاي ﻛﺜﻴﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪:‬‬
‫⎞ ‪100 × 8000 × 0/05 ⎛ 3‬‬

‫‪EC‬‬ ‫=‬ ‫‪× ⎜ ⎟ × 0/01 = 1330 $/year‬‬
‫⎠‪⎝1‬‬
‫‪Filter‬‬
‫‪0/09‬‬
‫‪ -2-5‬ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده )‪(Receiving Tanks‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺤﻞ ﻧﺼﺐ آﻧﻬﺎ ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ و ﻳﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﺎرف ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎﻻ و ﻣﺘﻐﻴﺮ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺎرﺑﺮد ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﺮﻛﺰي ﻳﺎ ﻣﺤﻠﻲ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﺳﺎزي اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺳﻴﻜﻠﻴﻨﮓ )‪(Cycling‬‬
‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻧﻴﺎز ﺑﺎرﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﻧﻮع ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ﺗﺎﻧﻚ ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – اﻧﺪازة ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺎﻧﻚ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪C×B‬‬
‫= ‪Vr‬‬ ‫‪P‬‬
‫ب – اﻧﺪازة ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺎﻧﻚ در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﺎر ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫‪3× C × B‬‬
‫= ‪Vr‬‬ ‫‪P‬‬
‫‪ = Vr‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺎﻧﻚ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪(m3‬‬
‫‪ = C‬ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺮ ﺣﺴﺐ )‪(m3/min‬‬
‫‪ = B‬ﻓﺸﺎر اﺗﻤﺴﻔﺮ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺑﺎر‬
‫‪ = P‬ﻓﺸﺎر ﻛﺎر ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺑﺎر‬
‫‪ -3-5‬ﺧﺸﻚ ﻛﻦﻫﺎ )‪(Dryers‬‬
‫ﻫﻮاي ﻣﺤﻴﻂ داراي ﻣﺤﺘﻮي ﺑﺨﺎر آب ﺑﻮده و در واﻗﻊ ﺑﺼﻮرت ﻳﻚ ﻫﻮاي ﻣﺮﻃﻮب‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺨﺎر آب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﺎ در داﺧﻞ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر و ﺧﻄﻮط ﺗﻮزﻳﻊ و ﻳﺎ در داﺧﻞ‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻛﻨﺪاﻧﺲ ﺷﻮد‪ .‬ﺟﻬﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎ ﺣﺬف اﻳﻦ ﻛﻨﺪاﻧﺲ‬
‫آب‪ ،‬ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎﻳﺪ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎده از ﺧﺸﻚ ﻛﻦﻫﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع‬
‫ﺧﺸﻚﻛﻦ ﺗﺎﺑﻌﻲ از دو ﻓﺎﻛﺘﻮر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻫﻮاي ﺧﺸﻚ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢ ‪(Dew Point‬‬
‫)‪ Pressure‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻞ ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﮕﻬﺪاري اﺳﺖ‪.‬‬
‫روﺷﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺣﺎﻻت ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎي ﺗﺒﺮﻳﺪي )‪ (Refrigerated Dryers‬ﺑﺮاي رﺳﺎﻧﺪن‬
‫ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢﻫﺎ ﺑﻪ ﺣﺪود زﻳﺮ ‪ 5°C‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي‬
‫ﻏﺬاﻳﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻫﻮاي ﺧﻴﻠﻲ ﺧﺸﻜﻲ را ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺒﻨﻢ زﻳﺮ ‪ 0 °C‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً‪ ،‬ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان )‪(After-Cooler‬ﻫﺎ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‬
‫وﻇﻴﻔﺔ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺤﺘﻮي ﺑﺨﺎر آب ﻳﺎ ﮔﺎﻫﺎً ﺑﺨﺎر روﻏﻦ در ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻗﺒﻞ از ﺗﺤﻮﻳﻞ آن ﺑﻪ‬
‫ﺧﻄﻮط ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﺎ ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاي ﻣﺤﻴﻂ ﻳﺎ آب‪،‬‬
‫ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻨﺪاﻧﺲ ﺷﺪن ﻣﺤﺘﻮي ﺑﺨﺎر آب ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻨﺪاﻧﺲ‪ ،‬در ﺳﭙﺮاﺗﻮر ﻛﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬در ﺑﻌﺪ از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫ﺟﺪا ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺼﻮرت ﺳﺮ اﻧﮕﺸﺘﻲ‪ ،‬دﻣﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در )‪ (After-Cooler‬ﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ از آب اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪ 10 °C‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻣﺎي آب ﺑﻮده و در )‪(After-Cooler‬ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫از ﻫﻮا اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ‪ 15 °C‬ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻣﺎي ﻫﻮاﺳﺖ‪.‬‬

‫‪-1-3-5‬ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﺗﺒﺮﻳﺪي ) ‪(Refrigeration‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎ ﺷﻜﻞ )‪ ( 5‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن را ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي اﺻﻮل ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﺑﺎ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﺋﻮن ﻣﺎﻳﻊ ﺟﻬﺖ ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫از ﺗﺎﻧﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺧﺸﻚ ﻛﻦ ﺟﺬﺑﻲ)‪(Adsorption Dryer‬‬
‫ﺳﺎﺧﺘﺎر اﻳﻦ ﺧﺸﻚﻛﻦ از دو ﺑﺮج ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ از ﻣﻮادي ﺑﻨﺎم ‪(Active‬‬
‫)‪ Alimuna‬ﭘﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺟﺬب رﻃﻮﺑﺖ را دارﻧﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺟﺬب‬
‫رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا آن را ﺧﺸﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪Inter-Cooler -4-5‬‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺮاآﻨﺪن و ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻮدن ﮔﺮﻣﺎي ﻣﺘﺮاآﻢﺳﺎزي‪ ،‬ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﺳﻴﻠﻨﺪرهﺎ و‬

‫ﭘﻮﺷﺶهﺎي ﺳﻴﻠﻨﺪر‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ آﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺘﺮ آﻮﻟﺮهﺎ ﻣﻌﺮوف هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻳﻨﺘﺮ آﻮﻟﺮهﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از هﻮا ﻳﺎ ﺁب اﺳﺘﻔﺎدﻩ آﺮدﻩ ﺑﻄﻮرﻳﻜﻪ دﻣﺎي آﻤﭙﺮﺳﻮر را‬
‫آﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺸﺨﺼﺎً‪ ،‬ﺧﻨﻚﺳﺎزي هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ارﺟﺢ اﺳﺖ ﺑﺪﻟﻴﻞ راﺣﺘﻲ آﺎر‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﺬﻳﻪ آب را ﺑﺮ ﻃﺮف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ آب رخ دﻫﺪ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﺮ ﻳﺦ ﺑﺴﺘﻦ ( اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻛﺎﻓﻲ و ﻣﻨﺎﺳﺐ دﻣﺎي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮردر ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﺑﺎ ﻫﻮا‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻤﻲ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -6‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬ ‫‪-8-1‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺰﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻟﻮﻟﻪ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﻣﺸﺨﺼﺎﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻄﺮ و‬
‫ﻓﺸﺎر ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﺒﻜﻪ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ‪ ،‬ﻓﻠﻮي ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﺪادي ﺷﻴﺮ و ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻠﻪﻫﺎي رﻃﻮﺑﺖ‬
‫‪ Moisture Traps‬در ﻃﻮل ﺧﻄﻮط ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺪاﺳﺎزي ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻛﻨﺪاﻧﺲ از ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪة ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻛﻪ در اﻧﺘﻬﺎي ﺧﻂ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻳﺎ از ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺪو دﻟﻴﻞ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎن ‪Flow Pressure Drop‬‬
‫ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺧﻼﺻﻪوار ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از دﻻﻳﻞ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده در ﭘﺎﺋﻴﻦ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎن ‪Flow Pressure Drop‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﺷﻴﺮﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت ﻳﻚ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫روي ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان اﻳﻦ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر از روي ﻣﻌﺎدﻟﻪ ‪Darcy-‬‬
‫‪ Weisbach‬ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪L‬‬ ‫‪V‬‬
‫) ‪∆P = ρ ( f . + ∑ K‬‬ ‫)‪(6‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ = ∆P‬ﻛﻞ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ )‪(Pa‬‬
‫‪ = ρ‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ )‪(Kg/m3‬‬
‫‪ = F‬ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك ‪Friction Factor‬‬
‫‪ = ΣK‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻴﺮﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫‪ = L‬ﻃﻮل ﻛﻞ ﻟﻮﻟﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ )‪(m‬‬
‫‪ = D‬ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ ﻟﻮﻟﻪ )‪(m‬‬
‫‪ = V‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده )‪(m/s‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد روﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت از روي ﻣﻌﺎدﻟﺔ )‪ (6‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎب‬
‫‪ ASHRAE‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ و ﻋﺪم دﻗﺖ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر از روي‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر از روي اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ در‬
‫اﻳﻦ روش ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺑﻴﺸﻤﺎر ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ اﺻﻄﻜﺎك و ﺿﺮاﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺮاي ﺷﻴﺮﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت‪،‬‬
‫وﻟﻴﻜﻦ ﻣﻌﺎدﻟﺔ )‪ (6‬ﻧﺸﺎﻧﺪﻫﻨﺪة ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ روي اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺆﺛﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﻃﻮل ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﺎر )‪(Layout‬‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺑﺮاي ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎﻫﺶ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻮﻳﮋه‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد ﺷﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬زاﻧﻮﻳﻲﻫﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ در ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺮﻋﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﻲ‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ در آن ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎ ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺮﻣﻲ ) دﺑﻲ ﺟﺮﻣﻲ( ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ) درﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﻧﻬﺎﻳﻲ (‪،‬‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ آوردن دﻣﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﻳﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻄﺮ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (6‬ﻧﻤﻮﮔﺮام ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻧﺪازه ﺳﺎﻳﺰ ﻟﻮﻟﻪﻫﺎ را در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻧﺸﺎن‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺗﻠﻒ‬
‫ﺷﺪن اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺒﺮان ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (3‬و )‪ (4‬دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻳﻦ دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺮاﻛﻢ )‪ (PO/Pi‬ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪه از ﻳﻚ ﻣﺤﺮك ) ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ( ﺑﺮاي ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻳﻚ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ‪ 50 Kpa‬در ﻳﻚ ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر از )‪ 100 Kpa (l atm‬ﺗﺎ )‪ 700 Kpa ( 7 atm‬ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ‪ %3‬ﺗﻠﻒ در ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻓﺖ ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻪ از ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻣﺴﺎﺋﻞ ذاﺗﻲ ﺑﻮده و ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ و ﺳﺎﺧﺘﺎر )‪ (Layout‬ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻤﻴﺰي اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺠﺎي آن ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻤﻴﺰي اﻧﺮژي را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ روي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ و ﻋﻮاﻣﻞ ﻛﺎﻫﺶ دﻫﻨﺪة‬
‫اﺗﻼف اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻮﺟﻮد ﻛﺎر ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 7‬ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪Air Leaks‬‬
‫در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻣﻘﺪار‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﺸﺘﻲ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ‪ 25‬درﺻﺪ ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﺗﻮﻟﻴﺪي در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎً ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺧﺮاﺑﻲ‬
‫ﺷﻴﺮﻫﺎ‪ ،‬اﺗﺼﺎﻻت ﺿﻌﻴﻒ و ﺳﻮراﺧﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻟﻮﻟﻪﻫﺎي‬
‫ﻻﺳﺘﻴﻜﻲ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ وﻟﻲ ﺷﻴﺮ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در آﻧﻬﺎ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﭼﻨﺪﻳﻦ‬
‫روش درﭼﻬﺎرﭼﻮب ﻣﻤﻴﺰي ﮔﺬري )‪ (Walk-Through-Audit‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ روشﻫﺎ در دو ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ – روﺷﻬﺎي ﺳﺎده‬
‫دو روش ارزان ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺖ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ ( I‬روش ﺷﻨﻴﺪن – از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻨﻮد در اﻣﺘﺪاد ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺻﺪاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ روش زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺻﺪاي زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ( II‬روش ﺣﺒﺎب ﺻﺎﺑﻮن – روش ﺳﺎده و ارزان ﻗﻴﻤﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺤﻞﻫﺎي‬
‫ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺘﻔﺎده از آب و ﺻﺎﺑﻮن در ﻣﺤﻞﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪة ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎً در ﻣﺤﻞ زاﻧﻮﻳﻲﻫﺎ و اﺗﺼﺎﻻت و ﺷﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺣﺒﺎﺑﻬﺎي ﺻﺎﺑﻮن در ﻳﻚ ﻣﺤﻞ ﺧﺎص ﻣﺒﻴﻦ ﻧﺸﺖ در آن ﻣﺤﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب – روﺷﻬﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات آﺷﻜﺎر ﺳﺎز اوﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﻴﻚ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺴﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ آﺷﻜﺎرﺳﺎزﻫﺎي اوﻟﺘﺮاﺳﻮﻧﻴﻚ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري در ﻳﻚ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي آﺷﻜﺎرﺳﺎز را آﻣﻮزش دﻳﺪه و ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ را در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده ﺑﻮﻳﮋه در اﻳﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﻣﺤﺪود ﺑﻮده ﻳﺎ ﺗﻌﻄﻴﻞ اﺳﺖ )آﺧﺮ ﻫﻔﺘﻪﻫﺎ و‬
‫ﭘﺮﻳﻮدﻫﺎي ﺧﺎص ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺷﺪه (‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻤﻲ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬
‫ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻨﻈﻢ ﺑﺮاي آﺷﻜﺎرﺳﺎزي ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ‪ ،‬دﻳﺪه ﺷﺪه ﻛﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ در ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺣﺎﺻﻞ ﮔﺮدﻳﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺳﺎده ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻴﺰان اﺗﻼف‬
‫•‬
‫ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده را ﺗﺨﻤﻴﻦ زد‪ .‬در واﻗﻊ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت دﺑﻲ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪ ) ∆ m‬دﺑﻲ ﺟﺮﻣﻲ‬
‫‪a‬‬
‫( از ﻣﻴﺎن ﻳﻚ ﺣﻔﺮه از روي ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺨﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫‪−‬‬
‫•‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫∆‬
‫= ‪ma‬‬ ‫‪.C L. AL.P o.T o‬‬ ‫)‪(7‬‬
‫‪Ra‬‬
‫•‬
‫‪ : ∆ m‬ﻣﻴﺰان دﺑﻲ ﺟﺮﻣﻲ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺗﻼﻓﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺘﻲ )‪(Kg/s‬‬
‫‪a‬‬
‫‪ : PO‬ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﻓﺸﺮدهاي ﻛﻪ از ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺘﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ )‪(Pa‬‬
‫‪ : TO‬دﻣﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮدهاي ﻛﻪ از ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺘﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ )‪(°K‬‬
‫‪ : CL‬ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻮراخ‪ ،‬اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ و اﻧﺪازه ﺳﻮراخ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﺳﻮراﺧﻬﺎي ﮔﺮد‪ CL ،‬ﺣﺪود ‪ 0/65‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ : AL‬ﻣﺴﺎﺣﺖ ﺳﻮراخ )‪(m2‬‬

‫‪ -8‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬ ‫‪-9-1‬‬
‫هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﭼﻨﺪﻳﻦ آﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻋﻤﻮﻣﺎَ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪة هﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮدﻩ ﺑﻪ ﮔﺮوهﻬﺎي زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ ( I‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻳﺴﺘﺎ ‪ -‬ﺷﺎﻣﻞ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﺘﺮل ﭘﻨﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻚﻫﺎ )‪ (Actuators‬ﻳﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻓﺸﺎر )‪. (Pressure Regulators‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻓﻘﻂ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻳﺎ ﻋﺪم وﺟﻮد ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﻫﻢ در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺗﺠﺎري و ﻫﻢ در ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫‪ (II‬ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﭘﻮﻳﺎ ﻳﺎ دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ – ﺷﺎﻣﻞ اﺑﺰار ﻣﻮﻧﺘﺎژ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﭻ‬
‫ﮔﻮﺷﺘﻲﻫﺎ و آﭼﺎرﻫﺎ(‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻫﻮا ) ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺳﻮراخﻛﺎري و ﺧﺮداﻳﺶ(‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻳﻦ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن و ﻓﺸﺎر ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺪة ﻣﺼﺮف ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﺻﻨﻌﺖ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي دﻳﻨﺎﻣﻴﻚ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻒ اﻧﺮژي‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ) ﺑﺮاي اﻃﻤﻴﻨﺎن و در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮر اﻳﻤﻨﻲ در ﻗﺒﺎل اﻓﺖ ﻓﺸﺎر ﺟﺮﻳﺎن ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﺤﺚ ﺷﺪ(‪ .‬اﮔﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺮژي ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر در اﺛﺮ ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻲ و ﻣﺎزاد ﻏﻴﺮ ﻻزم ﺗﻠﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ) ﺑﻪ‬
‫ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (3‬و )‪ (4‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻋﻤﻮﻣﺎً‪ ،‬از اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮان از ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮق ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎﻳﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﺸﻚﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻛﺮدن از ﻳﻚ ﺳﻄﺢ‪ ،‬و ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن وﺟﻮد دارد و ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ از دﻣﻨﺪهﻫﺎ ﺑﺠﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ از )‪ 200 Kpa (2 atm‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ دﻣﻨﺪه‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﻣﻌﺎدل ‪50‬‬
‫درﺻﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ را ﺑﺮاي اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ) دﻣﻨﺪه ﺑﺠﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد(‪.‬‬

‫‪ – 9‬ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي راﻳﺞ در ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬ ‫‪-10-1‬‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬
‫ﻳﻜﻲ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻤﻴﺰي اﻧﺮژي ﺟﻤﻊﺁوري دادﻩهﺎ و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ‪،‬‬

‫ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري و ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ‬
‫از اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ اﭘﺮاﺗﻮرهﺎ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ ﺗﻌﻤﻴﺮ و‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﺑﻮﻳﮋﻩ اﻃﻼﻋﺎت و دادﻩهﺎي رﻳﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﻨﻞ‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري ﺟﻤﻊﺁوري ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( آﻨﺘﺮلهﺎي ﺟﺎري و ﻣﻮﺟﻮد روي ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‪ ،‬آﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ آﻨﺘﺮلهﺎ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ب ( ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻮﺟﻮد درﺑﺎرة آﻴﻔﻴﺖ‪ ،‬آﻤﻴﺖ و ﻓﺸﺎر هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‪.‬‬
‫ج ( اﻃﻼﻋﺎت ﻃﺮاﺣﻲ و ﻧﻘﺸﻪهﺎ و هﺮﮔﻮﻧﻪ ﻳﺎدداﺷﺖ در ﻣﻮرد ﺗﻌﻤﻴﺮات ﺷﺎﻣﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري آﻤﭙﺮﺳﻮر و ﺑﺮﻧﺎﻣﺔ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲهﺎ‪.‬‬
‫آﻠﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‪(Name Plate data).‬د ( اﻃﻼﻋﺎت روي ﭘﻼك‬
‫هـ ( ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺁﺗﻲ ﺑﺮاي ارﺗﻘﺎء ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در‬
‫ﻣﺼﺮف هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‪ ،‬و ﻧﺼﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي اﺑﺰار دﻗﻴﻖ‪.‬‬
‫ﺟﻤﻊﺁوري دادﻩهﺎ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت و ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻣﺎن‬
‫ﺑﺮ هﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﻤﻴﺰ اﻧﺮژي ﺣﺼﻮل اﻃﻼﻋﺎت آﺎﻓﻲ ﺟﻬﺖ ﻓﻬﻢ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬روﺷﻬﺎي ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري ﺟﺎري و ﻃﺮحهﺎي ﺁﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ‬
‫ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞهﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي را ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي و هﺰﻳﻨﻪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد دهﺪ‪.‬‬
‫در اداﻣﺔ اﻳﻦ ﻣﺒﺤﺚ ﺑﺮﺧﻲ از راهﻬﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي هﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮدﻩ آﻪ ﺧﻴﻠﻲ راﻳﺞ هﺴﺘﻨﺪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪﻩ و ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ روشهﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺧﺎص و ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي‬
‫ﺗﺸﺮﻳﺤﻲ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻩ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -1-9‬ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎي ﻫﻮاي ورودي‬ ‫‪-11-1‬‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‪ ،‬آﻤﭙﺮﺳﻮر‪ ،‬هﻮاي ورودي را از داﺧﻞ اﺗﺎق‬
‫)آﻤﭙﺮﺳﻮرﺧﺎﻧﻪ( ﻣﻲآﺸﺪ‪ .‬اﻳﻦ هﻮاي ورودي ﺑﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ داراي دﻣﺎي ﺑﺎﻻﻳﻲ‬
‫‪ ٣٠°‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد آﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺶ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪C .‬ﺗﺎ ﺣﺪود‬
‫اﻳﻦ دﻣﺎي داﺧﻞ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ از دﻣﺎي ﺑﻴﺮون اﺳﺖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻌﺎدﻟﺔ )‪ (٣‬و )‪ (٤‬دﻣﺎي‬
‫هﻮاي ورودي ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي را در ﭘﻲ‬
‫ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻚ راﻩ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدﻩ ﺑﺮاي آﺎهﺶ دﻣﺎي هﻮا ورودي‪ ،‬ﻧﺼﺐ ﻟﻮﻟﻪآﺸﻲ ﺑﺮاي اﺗﺼﺎل‬
‫آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻪ ﺑﻴﺮون اﺳﺖ آﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر هﻮاي ورودﻳﺶ را از ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﺮون از آﻤﭙﺮﺳﻮرﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻜﺸﺪ‪.‬‬
‫‪ ،‬ﺣﺎﺻﻞ از آﺎهﺶ دﻣﺎي هﻮاي ورودي ‪∆KWhComp‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﺑﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر از روي راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫)‪(٨‬‬
‫•‬
‫) ‪W m .LFComp .N h,Comp .(T i, e − T i, r‬‬

‫= ‪∆KWhComp‬‬ ‫‪η M − T i, e‬‬
‫آﻪ ‪:‬‬
‫(‪ = °K‬دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﻮاي آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻗﺒﻞ از ﺑﻬﺒﻮد )‪Ti , e‬‬
‫(‪ = °K‬دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ هﻮاي ورودي آﻤﭙﺮﺳﻮر ﭘﺲ از ﺑﻬﺒﻮد و اﺻﻼح)‪Ti , r‬‬
‫را ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ دﻣﺎي هﻮاي ﺑﻴﺮون ﻓﺮض ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل )‪Ti , r (٣‬ﻋﻤﻮﻣﺎً‪،‬‬
‫آﺎرﺑﺮد راﺑﻄﻪ )‪ (٨‬را در ﻣﺤﺎﺳﺒﺔ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ از آﺎهﺶ دﻣﺎي هﻮاي ورودي‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫‪ ١٠٠‬دارد و ‪KW‬ﻣﺜﺎل )‪ – (٣‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻌﺎدل‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر ﺁن ‪ %٨٧‬اﺳﺖ‪ .‬هﻮاي ورودي آﻤﭙﺮﺳﻮر از داﺧﻞ آﻤﭙﺮﺳﻮرﺧﺎﻧﻪ آﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫‪ ٣٥°‬اﺳﺖ ﻣﻜﻴﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪C‬در ﺁن واﻗﻊ ﺷﺪﻩ و دﻣﺎي ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﺁن‬
‫را ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪآﺸﻲ ﻋﺎﻳﻖ ﺷﺪﻩ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل ورودي آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﺮون ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – آﻞ هﺰﻳﻨﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪآﺸﻲ ‪ ٨٥٠‬دﻻر‬
‫‪C١٢°‬ب – دﻣﺎي ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻴﺮون‬
‫ج – آﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ ٥٠٠٠‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل آﺎر ﻣﻲآﻨﺪ آﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺁن ‪ %٨٠‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ٠/٠٥‬اﺳﺖ‪$/KWh.‬د – هﺰﻳﻨﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ‬
‫ﺣﻞ – از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (٨‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲآﻨﻴﻢ‪ .‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اﺛﺮ آﺎهﺶ دﻣﺎي هﻮاي‬
‫ورودي از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)‪100×0/8 × 5000× (35 - 12‬‬
‫= ‪KWh/yr ∆ KWhComp‬‬ ‫‪= 34330‬‬
‫)‪0/87 × (273 + 35‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎدﻩ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪآﺸﻲ ﺟﻬﺖ اﺗﺼﺎل‬
‫ورودي آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻪ هﻮاي ﺑﻴﺮون ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪850‬‬
‫‪Months‬‬ ‫= زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎدﻩ ‪= 0/5 = 6‬‬
‫‪34330×0/05‬‬
‫ﺟﺪول )‪ (٢‬درﺻﺪ اﻧﺮژي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺷﺪﻩ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﺣﺮارت هﻮاي ورودي‬
‫در آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-9‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ‬

‫هﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﺎآﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺳﻂ آﻠﻴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪﻩ اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ در ﻳﻚ‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺑﻄﻮر ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ از ﻓﺸﺎر ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﺎهﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺎهﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ ﺷﺪﻩ آﻪ ﺑﻪ‬
‫‪ ١٥‬اﺿﺎﻓﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ‪ %١ ،‬اﻧﺮژي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺳﻂ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻻزم اﺳﺖ‪Kpa .‬ازاي هﺮ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺤﻮﻳﻠﻲ ﺑﻴﺶ از ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺛﺮات ﺳﻮء دﻳﮕﺮي را در ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ‬
‫ﺑﺠﺎ ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑﻮﻳﮋﻩ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻓﺸﺎر ﺗﻠﻒ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ را از ﻣﺤﻞهﺎي ﻧﺸﺘﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از آﺎهﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪ ∆ KWhComp‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺗﻮﻟﻴﺪي ﺗﻮﺳﻂ آﻤﭙﺮﺳﻮر از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)‪(٩‬‬
‫‪% W m .W m .LFComp .N‬‬
‫‪h,Comp‬‬
‫‪∆KWh‬‬ ‫=‬
‫‪Comp‬‬ ‫‪ηM‬‬
‫‪ %‬درﺻﺪ آﺎهﺶ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺳﻂ آﻤﭙﺮﺳﻮر اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ‪Wm‬آﻪ‬
‫‪ %‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ ﺷﻮد‪Wm.‬ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (٣‬و )‪ ،(٤‬درﺻﺪ آﺎهﺶ ﺗﻮان ورودي آﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫‪ ٥٠‬ﺑﻮدﻩ و ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ‪KW‬ﻣﺜﺎل ‪ -٤‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎزش‬
‫‪ ٨٠٠‬ﺑﻪ ‪Kpa‬راﻧﺪﻣﺎن ‪ %٩٠‬را دارد هﺰﻳﻨﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺷﺪﻩ را در اﺛﺮ آﺎهﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ از‬
‫‪ ٧٠٠‬ﺑﺎ ﻓﺮﺿﻴﺎت زﻳﺮ ﺑﻴﺎﺑﻴﺪ‪Kpa:‬‬
‫آﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ ٤٠٠٠‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪ %٧٠‬آﺎر ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫هﺰﻳﻨﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ‪ ٠/٠٥ $/KWh‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ١٠٠‬اﺳﺖ‪atm ( ١ Kpa ،‬ﺣﻞ – ﻓﺮض آﻨﻴﺪ آﻪ ﻓﺸﺎر هﻮاي ورودي ﺑﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﺴﺎور ﺑﺎ )‬
‫از ‪ ٨‬ﺑﻪ ‪ ٧‬اﺳﺖ‪ .‬درﺻﺪ ‪ Po‬ﻣﻴﺰان آﺎهﺶ در ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ آﺎهﺶ در ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺸﺎر‬
‫‪Pi‬‬
‫‪ %‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از روي ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺎدﻻت )‪ (٣‬ﺑﺎ )‪Wm (٤‬آﺎهﺶ در ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪،‬‬
‫ﺣﺴﺎب ﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ‪:‬‬
‫)‪(8) − Ln (7‬‬
‫‪%W = Ln‬‬ ‫‪= 6/4 %‬‬
‫‪Ln‬‬ ‫)‪(8‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻟﺔ )‪ (٨‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫‪0/064 × 50× 4000×0/7‬‬
‫= ‪KWh/year ∆ KWhComp‬‬ ‫‪= 9950‬‬
‫‪0/9‬‬
‫‪$/year‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ هﺰﻳﻨﻪ در اﺛﺮ آﺎهﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺣﺪود‬
‫‪ ٥٠٠‬ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺮاﻛﻢ آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ‪:‬‬

‫‪1/4 - 1‬‬ ‫‪1/4 - 1‬‬
‫‪(8) 1/4 − (7) 1/4‬‬
‫= ‪%Wm‬‬ ‫‪= 5/7 %‬‬
‫‪1/4 - 1‬‬
‫‪(8) 1/4‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻟﺔ )‪ (٨‬ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪:‬‬
‫‪0/057 × 50× 4000×0/7‬‬
‫= ‪∆ KWhComp‬‬ ‫‪= 8870 KWh/year‬‬
‫‪0/9‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ در اﺛﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺣﺪود‬
‫‪ 450 $/year‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-9‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا‬ ‫‪-12-1‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻗﺒﻞ ﻧﻴﺰ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ اﺗﻼف ﻫﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮده و اﺗﻼف در اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ‬
‫ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻧﺸﺖ و اﺑﻌﺎد آﻧﻬﺎ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﮔﺮدد ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ آﻧﻬﺎ اﻗﺪام‬
‫ﻋﺎﺟﻞ ﺑﻌﻤﻞ آﻳﺪ‪ .‬اﻧﺮژي ﻗﺎﺑﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﺤﻞﻫﺎي ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از راﺑﻄﺔ زﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ‪:‬‬
‫)‪(10‬‬
‫•‬
‫‪P‬‬
‫‪∆ m a .LFComp .N‬‬ ‫)‪. . . ( o‬‬
‫‪h,Comp R a T i L n P‬‬
‫=‬ ‫‪i‬‬
‫‪∆KWh‬‬ ‫‪ηM‬‬
‫‪Comp‬‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮاﻛﻢﻫﺎي آدﻳﺎﺑﺎﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﭘﻠﻲ ﺗﺮوﭘﻴﻚ‪:‬‬
‫•‬ ‫⎡‬ ‫⎤ ‪γ −1‬‬

‫‪∆ m a .LFComp .N‬‬ ‫⎛⎢ ‪. R a .T i .γ‬‬ ‫⎞‬ ‫⎥‬
‫‪h,Comp‬‬ ‫‪P‬‬ ‫‪γ‬‬
‫‪∆KWh‬‬ ‫=‬ ‫⎟⎟ ‪⎢⎜⎜ o‬‬ ‫)‪− 1⎥ (11‬‬
‫‪Comp‬‬ ‫‪(γ − 1).η M‬‬ ‫⎠ ‪⎢⎝ P i‬‬ ‫⎥‬
‫⎢⎣‬ ‫⎦⎥‬
‫•‬
‫ﻛﻪ ‪ ، ∆ m a‬ﻣﺒﻴﻦ دﺑﻲ ﺟﺮﻣﻲ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺗﻼﻓﻲ از ﻧﺸﺘﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه در ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از روي ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (7‬ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﺎل ‪ – 5‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻫﻤﻴﺖ‬
‫اﺗﻼف اﻧﺮژي از ﻳﻚ ﻧﺸﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﻣﺜﺎل‬
‫‪ – 5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﺣﺘﻲ در زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺘﻬﺎﻳﻲ در ﺣﺎل ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ﺗﻠﻒ ﺷﻮد ﭼﻮن ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در داﺧﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ وﺟﻮد‬
‫دارد‪ .‬ﺑﻌﻼوه ﻓﺸﺎر اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺻﺮف ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺔ ﺗﻠﻒ اﻧﺮژي اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺗﻠﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده از ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺟﺪول )‪ (3‬ﺗﻠﻒ ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺰ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪ – 5‬ﻳﻚ ﻧﺸﺘﻲ ‪ 5mm‬در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮﻳﻮد‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ را ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲ ﺣﺴﺎب ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺮاﻛﻢ را ﺑﺼﻮرت اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻃﻼﻋﺎت زﻳﺮ را اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ( ﻛﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲ ‪ 150‬دﻻر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ب ( ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ دﻣﺎي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده و ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ آن ‪ 20°C‬و ‪ 900 Kpa‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ج ( ﻛﻤﭙﺮﺳﻮر ‪ 3000‬ﺳﺎﻋﺖ در ﺳﺎل ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ %70‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫د ( ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ دﻣﺎي ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ و ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻮاي ﻣﺤﻴﻂ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 15°C‬و ‪ 100 Kpa‬ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫـ ( راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪ %90‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ( ﻗﻴﻤﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ‪ 0/05 $/KWh‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻞ – از ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ (7‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺗﻠﻒ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺘﻲ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫•‬ ‫‪2‬‬
‫‪-1‬‬
‫= ‪∆ ma‬‬ ‫‪× 0/65 × 0/0000196 × 800000× (273 + 20) 2 = 0/05 Kg/sec‬‬
‫‪287‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺗﺮاآﻢ اﻳﺰوﺗﺮﻣﺎل‪ ،‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺗﻼﻓﻲ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﺸﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ‬
‫)‪ (١١‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪800‬‬
‫( ‪0/05 × 3000 × 0/7 × 287 × (273 + 15) × L n‬‬ ‫)‬
‫= ‪KWh/year ∆ KWhComp‬‬ ‫‪100‬‬
‫‪= 20050‬‬
‫‪0/9‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎده ﺟﻬﺖ ﺗﺨﺼﻴﺺ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲ ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪150‬‬
‫‪months‬‬ ‫= زﻣﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﺎدﻩ ‪= 0/15 year = 2‬‬
‫‪20050×0/05‬‬
‫ﺟﺪول )‪ (٤‬ﻣﻴﺰان هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﺸﺘﻲهﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-9‬ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬

‫ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞهﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺑﺸﺮح زﻳﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزدهﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎ آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎي ﻧﻮ و آﺎرﺁﺗﺮ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺧﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺎهﺶ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ و‬
‫آﺎهﺶ ﻣﻴﺰان ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت ﺷﻜﻞ )‪ (٧‬و )‪ (٨‬از ﮔﺮﻣﺎي ﺗﺮاآﻢ ﺟﻬﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺁب و‬
‫ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻓﻀﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻧﺼﺐ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي آﻨﺘﺮل اﺗﻮﻣﺎﺗﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭼﻨﺪ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﺎ آﺎهﺶ‬
‫زﻣﺎنهﺎي آﺎرآﺮد ﺑﻲﺑﺎر و آﻢ ﺑﺎر )‪(Part Load‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آﻤﭙﺮﺳﻮرهﺎي آﻤﻜﻲ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ‪ .‬ﺑﺪون آﻤﭙﺮﺳﻮر آﻤﻜﻲ‪،‬‬
‫آﻤﭙﺮﺳﻮر اوﻟﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ آﻞ ﻣﻘﺪار هﻮا را در ﻣﺎآﺰﻳﻤﻢ ﻓﺸﺎر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻓﺸﺮدﻩ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫‪ -10‬ﻣﻮارد ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ در ﻣﻮرد ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده‬

‫(روش اﺳﺘﻔﺎده از ﻋﻄﺮ در ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﺤﻞ ﻧﺸﺖ ‪I‬‬
‫در اﻳﻦ روش در ﻣﺤﻞ ورودي هﻮا ﺑﻪ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻳﻚ ﻋﻄﺮ ﺑﺎ ﺑﻮي ﻣﺸﺨﺺ را ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲدهﻴﻢ‪ .‬ﺑﻮي ﻋﻄﺮ در ﻧﻮاﺣﻲ آﻪ داراي ﻧﺸﺖ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ هﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫( روش ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده و ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻒ اﻧﺮژي ‪II‬‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از آن‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﺸﺘﻲ هﻮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﺗﻮان آﻤﭙﺮﺳﻮر را ﺑﺎ ﻗﻄﻊ هﻮاي‬
‫ﻓﺸﺮدﻩ ورودي ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪﻩ ﺁن ﺑﻜﺎر اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺗﺎ رﺳﻴﺪن ﻓﺸﺎر هﻮاي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺪ ﺧﺎﺻﻲ آﺎر ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬زﻣﺎن آﺎرآﺮد آﻤﭙﺮﺳﻮر را ﺗﺎ‬
‫‪ .‬ﭘﺲ از رﺳﻴﺪن ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﻣﺎآﺰﻳﻤﻢ ﻣﻴﺰان ﺗﻨﻈﻴﻢ )‪(T‬رﺳﻴﺪن ﻓﺸﺎر ﺑﻪ ﺁن ﺣﺪ ﺧﺎص ﺛﺒﺖ ﻣﻲآﻨﻴﻢ‬
‫ﺷﺪﻩ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺧﺎﻣﻮش ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺼﻮرت ﺧﻼص آﺎر ﺧﻮاهﺪ آﺮد‪ .‬زﻣﺎن آﺎرآﺮد آﻤﭙﺮﺳﻮر‬
‫ﺛﺒﺖ )‪(t‬ﺑﺼﻮرت ﺑﻲ ﺑﺎر ﻳﺎ زﻣﺎن ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ آﻤﭙﺮﺳﻮر را ﻧﻴﺰ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان زﻣﺎن ﺑﻲﺑﺎري‬
‫ﻣﻲآﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺁزﻣﻮﻧﻬﺎي ﺛﺒﺖ زﻣﺎﻧﻬﺎي آﺎرآﺮد ﺗﺤﺖ ﺑﺎر و ﺑﻲﺑﺎري را ﺣﺪاﻗﻞ ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﺗﻜﺮار‬
‫ﻣﻲآﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮﻟﻲ از زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺁﻳﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ هﻮا از روي راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪Q ×T‬‬
‫=‪L‬‬
‫‪T +t‬‬
‫‪L‬‬
‫‪PowerConsu mption ≈ KW‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ :‬ﭘﺮﻳﻮد آﺎرآﺮد ﺗﺤﺖ ﺑﺎر ) ﺛﺎﻧﻴﻪ (‪T‬‬
‫‪ :‬ﭘﺮﻳﻮد آﺎرآﺮد ﺑﻲﺑﺎري ‪t‬‬
‫)‪ :(Lit/sec‬ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻤﭙﺮﺳﻮر ‪Q‬‬
‫)‪ : (Lit/sec‬ﻣﻴﺰان ﻧﺸﺖ هﻮا ‪L‬‬
‫)‪ -11(Heat Recovery‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ‬

‫ﻋﻤﻞ ﻓﺸﺮدﻩﺳﺎزي هﻮا اﻧﺮژي زﻳﺎدي ﻣﺼﺮف ﻣﻲآﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻘﺪار ﺧﻴﻠﻲ آﻤﻲ از اﻳﻦ‬
‫اﻧﺮژي ﺑﺼﻮرت ﺣﺮارت هﻤﺮاﻩ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ ﺑﻪ ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻴﺶ از ‪ %٩٠‬اﻳﻦ‬
‫اﻧﺮژي ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻨﻚﺳﺎزي ﺧﺎرج ﺷﺪﻩ و ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺗﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮد ﺷﻜﻞ )‪.(٩‬‬
‫‪ ٨٠°‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و هﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ‪C‬اﻳﻦ ﺣﺮارت داراي درﺟﻪ آﻢ در ﺣﺪود‬
‫را ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻲﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﺧﺎص در ﺣﺪود ‪ %٨٠‬ﺁن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ آﺎﻧﺎلآﺸﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل هﻮا اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻳﺎﻓﺖ آﻪ هﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺁزاد هﻮاي ﺧﻨﻚ اﻳﺠﺎد ﻧﻜﻨﺪ آﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺎهﺶ ﺑﺎزدﻩ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻻ ﺣﺪاآﺜﺮ ﻃﻮل ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﺑﺮاي آﺎﻧﺎلآﺸﻲ ﻣﺠﺎز‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ آﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻃﻮلهﺎي‬
‫ﺑﻠﻨﺪﺗﺮي ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﻓﻦهﺎي آﻤﻜﻲ ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺣﺮآﺖ در ﺁوردن هﻮا اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫از هﻮاي ﮔﺮم داﺧﻞ آﺎﻧﺎلآﺸﻲ ﺟﻬﺖ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻓﻀﺎ و ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲهﺎي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎي ﺧﻨﻚ ﺷﻮﻧﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺁب ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫از ﺣﺮارت ﻣﻮﺟﻮد در ﺁب ﺧﺮوﺟﻲ از ﺧﻨﻚآﻦ اﺳﺘﻔﺎدﻩهﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺁب ﮔﺮم ﻣﺼﺮﻓﻲ و‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﺁب ﺗﻐﺬﻳﻪ دﻳﮓ ﺑﺨﺎر و ﺁب ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪهﺎ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ ٧٠‬ﻓﺮض آﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻇﺮﻓﻴﺖ آﻤﭙﺮﺳﻮر ‪KW‬ﻣﺜﺎل – ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﻚ آﻤﭙﺮﺳﻮر را‬
‫) ﺧﺮوﺟﻲ هﻮاي ﻓﺸﺮدﻩ( ‪ ١٦٥‬ﻟﻴﺘﺮ در ﺛﺎﻧﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﺪت زﻣﺎن ‪ ٨‬ﺳﺎﻋﺖ در روز ﺑﺎ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪ %٧٥‬آﺎر ﻣﻲآﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻖ زﻳﺮ‬
‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ = ٧٠‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ ‪KWh/day × ٠/٧٥ × ٨ = ٤٢٠ KW‬‬
‫ﻋﻤﺪﻩ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ ) ‪ (%٩٠‬آﻪ ﺗﻮﺳﻂ آﻤﭙﺮﺳﻮر ﻣﺼﺮف ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ‬
‫اﻧﺮژي ﺣﺮارﺗﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮارت ﺗﻮﺳﻂ ﺁب ﺧﻨﻚآﻦ از آﻤﭙﺮﺳﻮر ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ‬
‫آﻤﭙﺮﺳﻮر دﭼﺎر اﺿﺎﻓﻪ ﺣﺮارت و ﻧﻬﺎﻳﺘًﺎ ﺁﺳﻴﺐ ﻧﮕﺮدد‪.‬‬
‫‪ = ٤٢٠ × ٠/٩ = ٣٧٨‬ﻣﻘﺪار ﺣﺮارت ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ‪KWh/day‬‬
‫‪ ٩٠٠٠‬ﺁب ﮔﺮم را ‪Lit/day‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار اﻧﺮژي و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻳﻚ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫‪ ٥٣°KJ/day ١/٤٢×١٠٦‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻌﺎدل اﻧﺮژي اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺁب ﮔﺮم ‪C‬ﺑﺎ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ اﺣﺘﺴﺎب راﻧﺪﻣﺎن ‪ %٧٥‬ﺑﺮاي ﺑﻮﻳﻠﺮ‪ ،‬اﻧﺮژي ورودي ﺑﻮﻳﻠﺮ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺁﻣﺪ‪:‬‬
‫‪1/42 ×106‬‬
‫)‪(KJ/day‬‬ ‫= اﻧﺮژي ورودي ﺑﻮﻳﻠﺮ ‪= 1/89 ×106‬‬
‫‪0/75‬‬
‫‪ ( ٤١×١٠٣‬در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪KJ/lit:‬اﮔﺮ ارزش ﺣﺮارﺗﻲ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ را )‬
‫‪1/89 ×106‬‬
‫)‪(Lit/day‬‬ ‫= ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ورودي ‪= 46‬‬
‫‪41×103‬‬
‫‪ ٣٥٠‬ﻓﺮض آﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣﻴﺰان ﺳﻮﺧﺖ ورودي ‪day/year‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد روز آﺎرآﺮد در ﺳﺎل را‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ) ﺳﻮﺧﺖ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺷﺪﻩ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ( ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪ = ٤٦×٣٥٠ = ١٦١٠٠‬ﻣﻘﺪار ﻣﺼﺮف ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ )‪(Lit/year‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 3‬ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي در ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1‬ﻓـﻦﻫﺎ‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮارد ﻣﻬﻢ ﻣﺼﺮف اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻦﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺣﺘﺮاق ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻫﻮاي اﺣﺘﺮاق و ﺧﺮوج ﮔﺎزﻫﺎي‬
‫اﺣﺘﺮاق‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻦﻫﺎ در ﻛﻨﺪاﻧﺴﻮرﻫﺎي ﻫﻮا ﺧﻨﻚ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ و ﻓﺮآﻳﻨﺪي‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻦﻫﺎ در ﺑﺮجﻫﺎي ﺧﻨﻚﻛﻦ ﺟﻬﺖ ﺧﻨﻚﺳﺎزي آب‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد ﻓﻦﻫﺎ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﻫﺎ‬
‫‪ -1-1‬اﻧﻮاع ﻓﻦﻫﺎ‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ از ﻓﻦﻫﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﻦﻫﺎ را ﺑﻪ دو ﮔﺮوه‬
‫اﺻﻠﻲ زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪:‬‬

‫‪ - 1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع ﺗﻮرﺑﻮ )‪(Turbo Type‬‬
‫در اﻳﻦ ﻓﻦهﺎ هﻮا از ﻳﻚ ﺟﻬﺖ ﻣﻜﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و از ﺟﻬﺖ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻦﻫﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ دو زﻳﺮ ﮔﺮوه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 1-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻣﺤﻮري )‪) (Axial‬ﺷﻜﻞ )‪ - ((1‬داراي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﻮا دﻫﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ دارﻧﺪ و ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 1-1-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ - (Propeller‬راﻧﺪﻣﺎن و ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﻓﻦﻫﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ اﺳﺖ وﻟﻲ ﺣﺠﻢ ﻫﻮادﻫﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮواﻧﻪ آﻧﻬﺎ داراي دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺗﻴﻐﻪ از‬
‫ﺟﻨﺲ ﺳﺒﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ – 2-1-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ – (Tube axial‬اﻳﻦ ﻓﻦﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻛﺎرآﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﻦﻫﺎي‬
‫ﻧﻮع ‪ Propeller‬ﺑﻮده و ﻋﻤﻮﻣﺎً داراي ‪ 4‬ﺗﺎ ‪ 8‬ﺗﻴﻐﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ در آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻦ‬
‫ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻮده و در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده در ﻣﺤﻞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻻﻳﻨﺪهﻫﺎي ﻛﺮﺑﻦدار در ﻣﺤﻴﻂ‬
‫آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﭘﺮﻳﻮدﻳﻚ ﺗﻴﻐﻪﻫﺎ وﺟﻮد دارد ‪.‬‬
‫‪ – 3-1-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ – (Vane axial‬اﻳﻦ ﻓﻦﻫﺎ داراي ﺗﻴﻐﻪﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻳﺎ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻴﻦ ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع ﻣﺤﻮري از ﻫﻤﻪ ﻛﺎرآﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫ﺑﻴﻦ ﻛﻢ ﺗﺎ زﻳﺎد را دارﻧﺪ و در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ HVAC‬و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻦﻫﺎي ﻣﺤﻮري ‪ Tube axial ، Propeller‬و ‪ Vane axial‬در ﺷﻜﻞﻫﺎي )‪(2‬‬
‫و )‪ (3‬و )‪ (4‬اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 2-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ )ﺷﻜﻞ )‪ - ((5‬داراي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫و در ﻣﻮاردي ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻮﻳﻠﺮﻫﺎ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﭘﺮواﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﻴﺶ از ‪ 10‬ﺗﻴﻐﻪ‬
‫دارﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ –1-2-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ – (Airfoil‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﻛﺎرآﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع‬
‫اﻣﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﮔﺮاﻧﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع از اﻳﻦ ﻓﻦﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬راﻧﺪﻣﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ %90‬اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد آﻧﻬﺎ درﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ HVAC‬و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﻫﻮاي ﺗﻤﻴﺰ در ﺻﻮرت‬
‫اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺘﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در اﻳﻦ ﺻﻨﺎﻳﻊ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﻤﻮد ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در‬
‫ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺣﺠﻢ ﺑﺎﻻي ﻫﻮاي ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﻴﻦ ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﺎﺷﺪ از اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮع ﻓﻦﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ – 2-2-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ – (Backward-inclined‬ﻛﺎرآﻳﻲ اﻳﻦ ﻓﻦﻫﺎ ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع ‪ Airfoil‬ﺑﻮده و ﺣﺪوداً ‪ %80‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻓﺸﺎر‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﻴﻦ ﻛﻢ ﺗﺎ زﻳﺎد در آﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ HVAC‬ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻫﻮاي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ داراي ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺧﻮرﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 3-2-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ – (Radial‬در ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن را دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﺪوداً ‪ %50‬ﺗﺎ ‪ %60‬اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺧﻮرﻧﺪه ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 4-2-1-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع )‪ – (Forward-Curved‬ﺳﺮﻋﺖ اﻳﻦ ﻓﻦﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺑﻮده وﻟﻲ از ﻧﻈﺮ اﺑﻌﺎد ﻧﻴﺰ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻓﻦ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راﻧﺪﻣﺎن اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﻛﻤﺘﺮ از راﻧﺪﻣﺎن ﻧﻮع اول و دوم‬
‫ﺑﻮده و ﺑﻪ ﺣﺪود ‪ %70‬ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ HVAC‬ﺗﺠﺎري و ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ و در ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺠﻢ‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻫﻮا ﺑﺎ ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻛﻢ ﺗﺎ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻦﻫﺎي ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﻧﻮع ‪ Backward-inclined ، Airfoil‬و ‪ Radial‬در‬
‫ﺷﻜﻞﻫﺎي )‪ (7) ،(6‬و )‪ (8‬اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 2-1-1‬ﻓﻦﻫﺎي ﻧﻮع ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ )‪ – (Displacement Type‬در اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻦﻫﺎ ﻫﻮا‬
‫ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺣﺠﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻜﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ورودي ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و ﻫﻮا از‬
‫ﺳﻤﺖ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﺮون راﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻳﻚ ﭘﻴﺴﺘﻮن‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺻﻮرت ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬

‫از دﻳﺪﮔﺎه ﻛﺎرآﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺸﺎر ﺑﻴﻦ ‪ 1/2-2/5‬و ﺣﺠﻢ ﮔﺎز ﺑﻴﻦ ‪ 200‬ﺗﺎ ‪ 300‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ ﺑﺮ‬
‫دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻓﻦﻫﺎ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻼء و ﮔﺎزﻫﺎي ﺑﺎ ﺟﺮم ﺣﺠﻤﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي اﻧﻮاع ﻓﻦﻫﺎ در ﺟﺪول )‪ (1‬ﺑﻄﻮر ﻣﻔﺼﻞ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-1‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﻓﻦﻫﺎ‬
‫هﻨﮕﺎﻣﻲ آﻪ هﻮا از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ آﺎﻧﺎل ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪآﺸﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻓﻦ ﺗﺄﻣﻴﻦ‬

‫ﻣﻲﺷﻮد در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻓﻦ ﻓﺸﺎر ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻨﺪ هﻮا ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﺠﺮا ) آﺎﻧﺎل(‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﻓﺸﺎر هﻮا ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﻟﻮﻟﻪآﺸﻲ ﻳﺎ آﺎﻧﺎل ﻏﻠﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ ﻳﺎ ﻛﺎﻧﺎل ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫درﻛﻨﺎر ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻨﺤﻨﻲ دﻳﮕﺮي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﻦ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﻜﻞ آن‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﻧﺪازه و ﺳﺮﻋﺖ ﻓﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻼﻗﻲ دو ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻓﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﻓﻦ را‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺷﺎﻣﻞ دو ﺟﺰء اﺳﺖ؛‬
‫‪ – Rd‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮان دوم ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل ) ﺑﺎد ( اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ – RS‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ راﺑﻄﻪاي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع اﻳﻦ دو ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻞ )‪ ( RC = Rd+RS‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮاردي ﻛﻪ در آن ﻫﻮا ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ دﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ دﻳﻨﺎﻣﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮرد دﻣﺶ ﻫﻮا ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﻣﻜﺶ ﻫﻮا از ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (9‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻓﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ – 3-1‬ﺗﻮان ﻻزم ﺑﺮاي ﻓﻦﻫﺎ‬
‫در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻮان ﻻزم ﺑﺮاي آﺎرآﺮد ﻳﻚ ﻓﻦ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﻮان ﻻزم ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ زﻳﺮ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪-1-3-1‬ﻗﺪرت ﻫﻮا )‪ - LT (Air Power‬اﻧﺮژي ﻣﺆﺛﺮي ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻓﻦ در واﺣﺪ‬
‫زﻣﺎن ﺑﻪ ﻫﻮا داده ﻣﻲﺷﻮد ‪.‬‬
‫⎧‬ ‫⎫ ‪K −1‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪Pt1‬‬ ‫×‬ ‫‪Q‬‬ ‫⎛‬ ‫⎞‬
‫‪⎪ Pt 2 K‬‬ ‫⎪‬
‫=‬ ‫×‬ ‫⎜‬ ‫⎟‬ ‫) ‪− 1⎬( KW‬‬
‫⎜⎨ ‪LT K − 1 6120‬‬ ‫⎟‬
‫)‪(1‬‬
‫⎠ ‪⎪⎝ Pt1‬‬ ‫⎪‬
‫⎩‬ ‫⎭‬
‫‪ : Pt1‬ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ در ﺳﻤﺖ ﻣﻜﺶ )‪(Kg/m2‬‬
‫‪ : Pt2‬ﻓﺸﺎر ﻣﻄﻠﻖ در ﺳﻤﺖ دﻣﺶ )‪(Kg/m2‬‬
‫‪ : Q‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا )‪(m3/min‬‬
‫‪ : K‬ﺛﺎﺑﺖ ) ﺑﺮاي ﻫﻮا ‪( K = 1/4‬‬
‫اﮔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﻓﺸﺎر ‪ 1/03‬ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ راﺑﻄﻪ ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫‪PT × Q‬‬
‫) ‪LT = 6120 ( KW‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪ : PT‬ﻛﻞ ﻓﺸﺎر ﻓﻦ )‪(mm H2O‬‬
‫‪-2-3-1‬ﺗﻮان ﻣﺤﻮري )‪ - L (Axial Power‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ‪ (air power) LT‬ﺑﻪ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﻓﻦ‬
‫‪LT‬‬
‫) ‪L = η (KW‬‬ ‫)‪(3‬‬
‫‪F‬‬
‫ﻻ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن هﻮاي ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫‪ -3-3-1‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻮﺗﻮر – ‪LM‬‬
‫ﻻ از ﻣﻮﺗﻮرهﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻓﻦهﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﺎدﻩ و هﺰﻳﻨﻪ آﻢ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺑﺮاي ﻓﻦهﺎي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ از ﻣﻮﺗﻮرهﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫× ‪LM = L × Φ‬‬ ‫) ‪( KW‬‬ ‫)‪(4‬‬
‫‪ηt‬‬
‫‪ : Ф‬ﺛﺎﺑﺖ )‪(Allowance rate‬‬
‫‪ : ηt‬راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﺟﺪول )‪ (2‬و )‪ (3‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ ηt‬و ‪ Ф‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪-2-1‬‬
‫‪ – 4-1‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮﮔﺬار درﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﻓﻦﻫﺎ از روي دﻳﺎﮔﺮام‬
‫زﻳﺮ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬
‫ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺧﻂ و ﺳﻴﻢ ﻛﺸﻲ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻓﻦ‬ ‫=‬ ‫×‬
‫)ﺳﺎﻋﺖ(‬ ‫)‪(KW‬‬
‫)‪(KWh‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻨﺘﺮل‬

‫)‪(KW‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻨﺘﻘﻞ‬

‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺮو )‪(KW‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻦ )‪(KW‬‬
‫ﺗﻮان ﻫﻮا)‪(Air Power‬‬ ‫ﻓﺸﺎر اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ×ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‬

‫)‪(KW‬‬
‫=‬ ‫‪6120‬‬
‫از روي اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ اﺛﺮ ﮔﺬار روي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﻣﻲﺗﻮان راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف‬
‫اﻧﺮژي را ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪ -1-4-1‬ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد ) ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد ﻏﻴﺮ ﻣﻔﻴﺪ(‬
‫اﻳﻦ راهﻜﺎر ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻄﺮق زﻳﺮ ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪:‬‬

‫‪ – I‬اﺟﺘﻨﺎب از راهاﻧﺪازي ﻓﻦﻫﺎ ﻗﺒﻞ از ﺷﺮوع ﺑﻜﺎر ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪ – II‬اﺟﺘﻨﺎب از ﻛﺎرﻛﺮد ﻓﻦﻫﺎ ﭘﺲ از ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻛﺎر ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪ – III‬ﻗﻄﻊ ﻛﺎرﻛﺮد ﻓﻦﻫﺎ در ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در اﺛﺮ ﺣﻮادث و ﻣﺸﻜﻼت ﻏﻴﺮ ﻣﺘﺮﻗﺒﻪ‬
‫و ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ – IV‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ‪ On/Off‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد ﻏﻴﺮ ﻣﻔﻴﺪ ﻓﻦﻫﺎ ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﺮﺳﻲ ﺑﺎﻻي ﻓﻦﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺮ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل ‪On-Off‬‬
‫ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ – ﺑﺮرﺳﻲ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮﺗﻮر ‪ -‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ و‬
‫ﻏﻴﺮه در اﺛﺮ راهاﻧﺪازيﻫﺎي ﻣﻜﺮر ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ب – اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ – ﮔﺮﭼﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﺎ ‪ - %10‬وﻟﺘﺎژ‬
‫ﻧﺎﻣﻲ را ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﺿﺮورت اﺳﺘﻔﺎده از راهاﻧﺪاز ﻧﺮم ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ج – ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات راهاﻧﺪازي – در ﺻﻮرت ﺗﻜﺮار راهاﻧﺪازي ﻣﺴﺌﻠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ در‬
‫راﻛﺘﻮرﻫﺎ و ﺟﺒﺮان ﺳﺎزﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاي راهاﻧﺪازي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫د – ﮔﺮﻣﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در ﻛﺎﺑﻞ ﺗﻐﺬﻳﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ – ﺟﺪول )‪ (4‬و )‪ (5‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ راهاﻧﺪازي و ﻋﻤﺮ ﻛﻠﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-4-1‬ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫ﻧﻜﺎت ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در اﻳﻦ راهﻜﺎر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪ – I‬راﻧﺪﻣﺎن ﻓﻦﻫﺎ – اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻓﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﺷﻜﻞ ﺗﻴﻐﻪﻫﺎ و ‪...‬‬
‫‪ – II‬راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت‬
‫‪ – III‬راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ‬
‫‪ -3-4-1‬ﻛﺎﻫﺶ در ﺗﻮان ﻫﻮا )‪ - (Air Power‬ﻛﺎﻫﺶ در ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻓﻦ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫در ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا )‪ (Air Flow‬ﻧﻴﺘﺠﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻣﻮرد ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﻗﺒﻞ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺑﺤﺜﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻪ ﺳﻮال اﺳﺎﺳﻲ ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي داﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻣﻴﺰان ﻫﻮا‪ ،‬ﻛﺪام روش ﻛﺎرا ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد؟‬
‫آﻳﺎ ﻧﺸﺖ ﻫﻮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻟﻮﻟﻪﻛﺸﻲ و ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻔﺎده وﺟﻮد ﻧﺪارد؟‬
‫ﭘﺲ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺆاﻻت ﻓﻮق ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻨﺎﺳﺐ دادﻳﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻤﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ب – ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫روشهﺎي ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاي دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻓﻮقاﻟﺬآﺮ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﺎهﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ هﻮاي‬
‫دﻣﻴﺪﻩ ﺷﺪﻩ و آﺎهﺶ ﺟﺮﻳﺎن هﻮا در ﺟﺪولهﺎي )‪ (٦‬و )‪ (٧‬اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻩاﻧﺪ‪ .‬روشهﺎي ﻣﻄﺮح در‬
‫ﺗﻌﺪﻳﻞ ﺟﺮﻳﺎن هﻮا در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫روشهﺎي آﺎهﺶ ﺗﻌﺪاد‪ ،‬ﺗﻌﻮﻳﺾ ﭘﺮﻩهﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ از ﻃﺮﻳﻖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﻳﺎ‬
‫ﻗﻄﺮ ﭘﻮﻟﻲ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻣﻄﺮح در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮﻧﻴﺰ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل دﻣﭙﺮ درﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل درﻳﭽﻪ ورودي‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﺗﻌﺪاد ﻗﻄﺐﻫﺎي‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ در ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ﻣﻮﺗﻮر و ‪...‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي ﻫﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ – I‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻌﺪاد – ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (10‬دو ﻓﻦ ﺷﻤﺎره )‪ (1‬و )‪ (2‬ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻣﻮازي ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮاي ﻻزم از ‪ Q1‬ﺑﻪ ‪ Q1‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ 1/2‬ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ‬

‫ﺷﺎﻣﻞ دﻣﭙﺮ ﻧﻴﺰ اﺳﺖ ازﻧﻘﻄﻪ )‪ (3‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ )‪ (5‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮان ﻻزم دراﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ‬
‫‪1‬‬
‫‪ Q 2 = Q1‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‪ P2 × Q2‬اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻴﺰان ﻫﻮاي ﻻزم‬
‫‪2‬‬
‫ﻓﻦ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ )‪ (4‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻮان ﻻزم در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ‪ P1 × Q2‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼف ﺗﻮان در دو ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻌﺎدل‪:‬‬
‫‪P2 × Q2 – P1 × Q2 = ( P2 – P1 ) × Q2‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺗﻮان ﺣﺎﺻﻠﻪ در ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﻓﻦ‪ ،‬ﺑﺠﺎي‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از دو ﻓﻦ ﺑﺎ دﻣﭙﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼف در راﻧﺪﻣﺎن دو روش ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﺎﻻ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ – II‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﭘﺮهﻫﺎ )‪ – (Replacement of Impellers‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻦ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻴﺰان ﻫﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ راﻫﻜﺎر ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﭘﺮهﻫﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرد ) اﺿﺎﻓﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ( اﮔﺮ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻫﻮا ﻳﺎ ﮔﺎز ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد ﺳﺒﺐ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﺑﺎد ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎد ﮔﺮدﻳﺪه و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﻣﺘﺼﻞ ﺑﻪ ﻓﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫رواﺑﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﻗﻄﺮ ﭘﺮه ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺮ‬
‫ﭘﺮه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ روي ﻣﺼﺮف ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻓﻦ اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ‪ Q‬ﻣﺒﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن‪ P ،‬ﻣﺒﻴﻦ ﻓﺸﺎر‪ L ،‬ﻣﺒﻴﻦ ﺗﻮان ﻣﺤﻮري و ‪ D‬ﻣﺒﻴﻦ ﻗﻄﺮ ﭘﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫رواﺑﻂ زﻳﺮ را دارﻳﻢ‪:‬‬
‫) ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﺗﻮان دوم ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ( ‪Q ≡ D2‬‬
‫) ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﺗﻮان دوم ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ( ‪P ≡ D2‬‬

‫) ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺑﺎ ﺗﻮان ﭼﻬﺎرم ﻗﻄﺮ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ( ‪L ≡ D4‬‬
‫ﻟﺬا ﻛﺎﻣﻼًُ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄﺮ ﭘﺮه ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻻزم ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در‬
‫ﻓﻦﻫﺎ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻧﺠﺎم ﺑﺎﻻﻧﺲ ﻣﺠﺪد ﻓﻦ ﭘﺲ از ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄﺮ ﭘﺮه اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ – III‬اﺳﺘﻔﺎده از دﻣﭙﺮ و ﭘﺮه راﻫﻨﻤﺎ ‪ -‬دﻣﭙﺮ وﺳﻴﻠﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺼﻮرت ﻋﻤﻮدي در ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﻔﻴﺪي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ دﻣﭙﺮ در ورودي ﻓﻦ ﻧﺼﺐ ﺷﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻓﺸﺎر‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ دﻣﭙﺮ در ﺧﺮوﺟﻲ ﻓﻦ ﻧﺼﺐ ﺷﻮد و ﺗﻐﻴﻴﺮ آن ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺮه راﻫﻨﻤﺎ )‪ (Vane‬ﻳﻚ ﺗﻴﻐﻪ ﻣﺘﺤﺮك اﺳﺖ ﻛﻪ در ورودي ﻓﻦ ﻧﺼﺐ ﻣﻲﺷﻮد و ﺳﺒﺐ‬
‫ﭼﺮﺧﺶ ﻫﻮاي ورودي ﺑﻪ ﻓﻦ در ﺟﻬﺖ ﭼﺮﺧﺶ ﻓﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در آن ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ در‬
‫ﻓﺸﺎر ﺑﺎر و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﺪول )‪ (8‬اﺻﻮل و ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻋﻤﻠﻜﺮدي دﻣﭙﺮ‪ ،‬ﭘﺮه راﻫﻨﻤﺎ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ را در ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ – IV‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﭼﺮﺧﺶ ) ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺮ ﭘﻮﻟﻲ ( – در ﺑﺎرﻫﺎي از ﻧﻮع‬
‫ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭙﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺟﺮﻳﺎن‪ ،‬ﻓﺸﺎر و ﺗﻮان ﺑﺎ دور ﻣﻄﺎﺑﻖ رواﺑﻂ ﻣﻌﺮوف‬
‫زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫‪Q≡n‬‬ ‫‪ : Q‬ﺟﺮﻳﺎن‬
‫‪2‬‬
‫‪P≡n‬‬ ‫‪ : P‬ﻓﺸﺎر‬
‫‪L ≡ n3‬‬ ‫‪ : L‬ﺗﻮان‬
‫‪ : n‬دور‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ دور‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮان دوم دور و ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮان ﺳﻮم دور ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﻤﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻓﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ‬
‫ﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﻴﺘﻮان از اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺴﻤﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﻛﺎﻫﺶ دور ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺮ ﭘﻮﻟﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دو‬
‫روش‪ ،‬روشﻫﺎي ﻣﻨﻌﻄﻔﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ – V‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ در ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﺗﺎ ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ )‪ (VSD‬ﻣﺪرن و اﻳﻨﻮرﺗﺮﻫﺎ‪ ،‬از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي‬
‫اﻟﻘﺎﻳﻲ روﺗﻮر ﺳﻴﻢﺑﻨﺪي ﺷﺪه و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ‪ DC‬ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻗﻔﺲ ﺳﻨﺠﺎﺑﻲ ﻧﻴﺰ از‬
‫ﻧﻈﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل دور ﺑﺎ دو ﻣﻮﺗﻮر ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ رﻗﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ در اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻜﺎت زﻳﺮ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ – ﺗﻮان ورودي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ﺑﺴﺎدﮔﻲ راﺑﻄﻪ اراﺋﻪ ﺷﺪه ﺑﺎ ﺗﻮان ﺳﻮم دور ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺪﺗﺮ ﺷﺪن راﻧﺪﻣﺎن اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر ﻓﻦ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﻛﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﺮك ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ) اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮر – ﻓﻦ ( در ﺷﻜﻞ )‪ (11‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ب – ﻣﺒﺪﻟﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت ﻣﻮﻟﺪ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا در اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪ VSD‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻼﺣﻈﺎت ﺣﺬف ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎي ﻣﺰاﺣﻢ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺷﻜﻞ )‪ (11‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي روي ﻋﻤﻠﻜﺮد اﻧﻮاع ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺟﺮﻳﺎن )دﺑﻲ( ﻫﻮا ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﺎرآﺗﺮﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺮكﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫‪ ) VVVF‬وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ -‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -2‬ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1-2‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1-1-2‬ﻧﻮع ﺗﻮرﺑﻮ )‪(Turbo Type‬‬
‫‪ -1-1-1-2‬ﭘﻤﭗ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ )‪ - (Centrifugal Pumps‬ﻓﺸﺎر آب و ﺳﺮﻋﺖ آن‬
‫اﺳﺎﺳﺎً ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺮواﻧﻪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺟﺮﻳﺎن آب در ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻮد ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻞ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﭘﺮواﻧﻪ وارد ﺷﺪه و در ﺟﻬﺖ ﺷﻌﺎﻋﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﭘﻤﭗﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺑﺮد را در ﺻﻨﻌﺖ دارا ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ ﺳﻴﺎل ﺑﺎ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺎل اﻓﺰاﻳﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ اﻧﺮژي ﺟﻨﺒﺸﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﻓﺸﺎر آب‬
‫را ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-1-1-2‬ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮﻛﺐ )‪ – (Mixed Flow Pump‬ورود و ﺧﺮوج ﺟﺮﻳﺎن آب‬
‫در ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺮ ﻣﺤﻮر ﭘﺮواﻧﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﻓﺸﺎر و ﺳﺮﻋﺖ آب‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻴﺮوي ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺮواﻧﻪ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺮه )‪ (Vane‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-1-1-2‬ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮري )‪ – (Axial Flow Pump‬ﺟﺮﻳﺎن ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫آب در ﺟﻬﺖ ﻣﺤﻮر ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﻓﺸﺎر و ﺳﺮﻋﺖ آب ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﭘﺮه‬
‫)‪ (Vane‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ )‪ (1‬ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻧﻮع ﺗﻮرﺑﻮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ و در ﺟﺪول )‪ (1‬ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي و‬
‫اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﺗﻮرﺑﻮ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪهاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-1-2‬ﭘﻤﭗﻫﺎي از ﻧﻮع ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻣﺜﺒﺖ )‪ – (Posotive Displacement type‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﻮع از ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎ ﻧﺮخ ﭘﺎﺋﻴﻦ وﻟﻲ ﻓﺸﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده و ﺑﻪ دو ﻧﻮع‬
‫ﭘﻤﭗ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﭼﺮﺧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -1-2-1-2‬ﭘﻤﭗ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ )‪ – (Reciprocating Pump‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻴﺴﺘﻮن رﻓﺖ‬
‫و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ داﺧﻞ ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻨﺪر‪ ،‬آب ﺗﺤﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺎز و ﺑﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺷﻴﺮﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون ارﺳﺎل ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﺤﻔﻈﻪ ﻫﻮا ﺑﻨﺎم ﻣﺨﺰن ﻫﻮا ﻳﺎ ﺟﻤﻊﻛﻨﻨﺪه )‪(accumulator‬‬
‫ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺿﺮﺑﻪ )‪ (Pulsation‬در ﻣﺤﻞ ﺗﺤﻮﻳﻞ آب ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (2‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﭘﻤﭗ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ و ﻣﺨﺰن ﻫﻮا اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -2-2-1-2‬ﭘﻤﭗ ﭼﺮﺧﺎن )‪ – (Rotary Pump‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﻄﻮر وﺳﻴﻊ در‬
‫ﭘﻤﭙﺎژ ﺳﻴﺎﻻت ﺑﺎ وﻳﺴﻜﻮزﻳﺘﻪ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺑﺎﻻ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ روﻏﻦ (‪ ،‬ﻓﺸﺮده ﺳﺎزي و روﻏﻦ ﻛﺎري‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺷﻜﻞ )‪ (3‬ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻧﻮع ﭼﺮﺧﺎن را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (4‬و )‪ (5‬و )‪ (6‬و )‪ (7‬و )‪ (8‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻔﻮژ ﺑﺎ ﻣﻜﺶ دوﺑﻞ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﻤﭗ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮﻛﺐ و ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺤﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (9‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﮔﺴﺘﺮة ﻛﺎرﺑﺮد اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ – 2-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫در اﻧﺘﻘﺎل و ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﺎﻳﻌﺎت‪ ،‬ﮔﺮدش ﭘﺮواﻧﻪ ﻳﺎ ﻧﻴﺮوي ﺟﺎﺑﺠﺎﻳﻲ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻫﺪ ) اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻓﺸﺎر( ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺸﺎر ﻣﺎﻳﻊ را از ﻧﻘﺎط ﭘﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﭘﻤﭗ ﻳﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻗﺪرت ﻫﻴﺪروﻟﻴﻜﻲ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻦ از اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﭘﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻧﺮژي ﭘﻤﭙﺎژ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺮارت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ (10‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ) ﻫﺪ – ﻇﺮﻓﻴﺖ ( ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﭘﻤﭗ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﺪ در ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﻫﺪﻫﺎي‬
‫اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ و ﻫﺪ ﻧﺎﺷﻲ از اﺻﻄﻜﺎك اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪ اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ارﺗﻔﺎع و ﻓﺸﺎر ﭘﺸﺖ ﭘﻤﭗ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺪ ﻧﺎﺷﻲ از اﺻﻄﻜﺎك ﺑﺎ ﺗﻮان دوم ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﻮده و ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﺻﻄﻜﺎك ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺗﻼﻗﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﭘﻤﭗ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﭘﻤﭗ در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﺸﺨﺺ‬
‫‪ -3-2‬ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ و راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﻢ آب و ﻫﺪ ﻣﺸﺨﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻮﺳﻂ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Q.H .γ‬‬ ‫‪0.163QH‬‬

‫= ‪=L‬‬ ‫=‬ ‫) ‪( KW‬‬ ‫)‪(1‬‬
‫‪102 × 60 × η P‬‬ ‫‪ηP‬‬
‫ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫آﻪ ‪:‬‬
‫‪ : Q‬ﻣﻘﺪار آب )‪(m3/min‬‬
‫‪ : H‬ﻫﺪ ﻛﻞ )‪(m‬‬
‫‪ : γ‬وزن ﻣﺨﺼﻮص )‪(Kg/m3‬‬
‫‪ :‬راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗ‬ ‫‪η‬‬ ‫‪P‬‬
‫و ﺿﺮﻳﺐ رزرو ﭘﻤﭗ ‪ φ‬ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورده ﺷﻮد راﺑﻄﻪ )‪ (1‬ﺑﻪ‬ ‫‪η‬‬ ‫‪M‬‬
‫اﮔﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر‬
‫راﺑﻄﻪ‬ ‫ﺻﻮرت‬
‫)‪ (2‬در ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪0.163QH‬‬
‫= ‪L‬‬ ‫) ‪× φ ( KW‬‬ ‫)‪(2‬‬
‫‪η .η‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪ -4-2‬ﻛﺎرﻛﺮدﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﭘﻤﭗ‬
‫‪ -1-4-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﭘﻤﭗ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ زﻧﮓ زدﮔﻲ و ﺑﺮآﻣﺪﮔﻲﻫﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪه در داﺧﻞ ﻟﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ) ﺳﻴﺴﺘﻢ ( از ‪ R‬ﺑﻪ ‪ R ′‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (12‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر از ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﻲ ‪ a‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﻲ ‪ b‬ﺷﻴﻔﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪه‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ – 2-4-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﭘﻤﭗ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻫﺪ واﻗﻌﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ارﺗﻔﺎﻋﻲ )‪ (take-in level‬ﻛﻪ آب ﺑﻪ آن ارﺗﻔﺎع ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﺎ ﻋﻤﻘﻲ‬
‫)‪ (Discharge level‬ﻛﻪ آب از آن ﻋﻤﻖ ﭘﻤﭗ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺸﺎرﻫﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ) ﺳﻴﺴﺘﻢ ( ﺑﻄﻮر ﻣﻮازي و ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ‪ R2 ، R1‬و ‪ R3‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻳﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﺷﻴﻔﺖ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﻫﻢ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (13‬از ﻧﻘﻄﻪ ‪ a‬ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ‪ b‬ﻳﺎ ‪c‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻫﺪ واﻗﻌﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﮔﺴﺘﺮه ﺗﻐﻴﻴﺮات و‬
‫دﻓﻌﺎت ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻫﺪ واﻗﻌﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -5-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ – 1-5-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي دو ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻜﺴﺎن‬
‫هﻨﮕﺎﻣﻲ آﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻮازي ﻣﻮرد ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ هﺪ ﻣﺮآﺐ ﺑﺮاي آﻞ ﭘﻤﭗهﺎ از روي ﺗﺮآﻴﺐ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪﻩ از هﺮ ﭘﻤﭗ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ هﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‪ (١٤‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﻫﺮ ﭘﻤﭗ در ﻧﻘﻄﻪ ‪ b‬ﺑﺎ ﻫﺪي ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﻫﺪ ﻧﻘﻄﻪ ‪ a‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫‪ a‬در واﻗﻊ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﭘﻤﭙﻲ ﻓﺮﺿﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻪ اﻳﻦ ﭘﻤﭗ ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ‬
‫ﻣﺮﻛﺐ ﺑﻮده و از ﺗﻼﻗﻲ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ‪ R‬اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر در دو ﺣﺎﻟﺖ دو ﭘﻤﭗ ﻳﺎ ﺗﻚ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ وﺿﻮح از ﺷﻜﻞ ﭘﻴﺪا اﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬ ‫‪ b′‬ﻳﺎ ‪b′′‬‬
‫ﻳﺎ‬ ‫‪b′‬‬ ‫ﭘﻤﭗﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﺑﺎ ﻓﺮض ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ) ﺳﻴﺴﺘﻢ ( ﺛﺎﺑﺖ از ‪ b‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪b′′‬‬
‫‪ -2-5-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي دو ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ هﺪ ﻣﺮآﺐ ﺑﺮاي آﺎرآﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗهﺎي ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ )‬
‫‪ (١٥‬از ﻃﺮﻳﻖ ﺟﻤﻊ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪﻩ از هﺮ ﭘﻤﭗ در هﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫از روي ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﻲ ‪ a‬ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ‪ R1‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻤﭗ روي ﻧﻘﺎط ‪ b‬و ‪ c‬ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻛﺎرﻛﺮد ﻣﻮازي ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫را‬ ‫‪a′‬‬ ‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ‪ R2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺗﻼﻗﻲ آن ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ ‪ P‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از روي ﺷﻜﻞ ﻧﻴﺰ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻫﺪ ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﺪ ﻣﺤﺪود‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﭘﻤﭗ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ )‪ (P1‬اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻤﭗ ‪ P1‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺗﻐﺬﻳﻪ آب‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺗﻨﻬﺎ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻳﻌﻨﻲ ‪ P2‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -6-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1-6-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ )‪ (16‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ ‪ P‬از روي ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺿﺮب ﻣﻘﺪار ﻫﺪ در ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﺴﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪه از ﺗﻌﺪادي ﭘﻤﭗ ﺳﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن در ﻣﺤﻞ ﺗﻼﻗﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ‪ R‬و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ ‪P‬‬
‫ﻣﻌﺎدل ﻣﻘﺪار آب ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻤﭙﺎژ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﺳﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻤﭗ‬
‫در اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ روي ﻧﻘﻄﻪ ‪ b‬ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-6-2‬ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫در ﺷﻜﻞ )‪ (17‬از ﺗﻼﻗﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ ‪ P‬و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻂ ‪ R1‬ﻣﻴﺰان‬
‫آب ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻤﭙﺎژ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﻧﻘﻄﻪ ﻛﺎر ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻤﭗ روي ﻧﻘﺎط ‪ b‬و ‪ c‬اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻤﭗﻫﺎي ﺑﺎ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺼﻮرت ﺳﺮي ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ اﮔﺮ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ‪ R2‬از زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ‪ K‬ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻜﺶ ﭘﻤﭗ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫ﻣﺮاﻗﺐ وﻗﻮع ﭘﺪﻳﺪه ﻛﺎوﻳﺘﺎﺳﻴﻮن ﺑﺎﺷﻴﻢ ‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ‪ P1‬در اﺑﺘﺪا ﻧﺼﺐ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻜﺶ ﭘﻤﭗ‬
‫ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ‪ P2‬ﺑﺪﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ آراﻳﺶ ﻋﻜﺲ را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ را در اﺑﺘﺪا ﻧﺼﺐ ﻛﻨﻴﻢ ﻫﺪ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ‪P2‬‬
‫ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻨﺎن ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ‪ K‬ﻋﺒﻮر ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -7-2‬ﺷﺮاﻳﻂ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎرﻛﺮد ﺳﺮي ﻳﺎ ﻣﻮازي‬
‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاهﻴﻢ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن ﺁب را ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از دو ﭘﻤﭗ اﻓﺰاﻳﺶ دهﻴﻢ از روي ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺷﻮد آﻪ آﺪام ﻳﻚ از روشهﺎي آﺎرآﺮد ﻣﻮازي و ﻳﺎ‬
‫ﺳﺮي ﭘﻤﭗهﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ )‪ (18‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﻲ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮي ﺑﺎ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻫﺪ ﻣﺮﻛﺐ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮازي ﻧﻘﻄﻪ ‪ K‬ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻳﻚ ﻣﺮز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮازي زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ‪K‬‬
‫ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ ) ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪ .( R1‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮي ﻧﻴﺰ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ از ﺑﺎﻻي ﻧﻘﻄﻪ ‪ K‬ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ‪.(R2‬‬
‫‪ -8-2‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﭘﻤﭗﻫﺎ‬
‫‪ -1-8-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪﻩ از ﭘﻤﭗ و هﺪ آﻞ ﭘﻤﭗ در هﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺁن ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ﻧﺎﺻﺤﻴﺢ در زﻣﺎن ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻴﺶ از ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﻤﭗ ﺗﻠﻒ‬
‫ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺮواﻧﻪ ﭘﻤﭗ و ﺗﻄﺒﻴﻖ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻤﭗ ﺑﺎ‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺮﻳﺎن و ﻫﺪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻤﭗ ﭘﺲ از ﺑﺮش ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺮواﻧﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ رواﺑﻂ زﻳﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫⎛‬ ‫⎞‬
‫‪ Q = ⎜ D 2 ⎟ × Q‬ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪه )دﺑﻲ(‬
‫‪2‬‬ ‫⎜‬ ‫⎟‬ ‫‪1‬‬
‫⎠ ‪⎝ D1‬‬
‫‪2‬‬
‫⎛‬ ‫⎞‬
‫‪ H 2 = ⎜ D 2 ⎟ × H 1‬ﻫﺪ ﭘﻤﭗ‬
‫⎜‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ D1‬‬
‫‪4‬‬
‫⎛‬ ‫⎞‬
‫‪ P 2 = ⎜ D 2 ⎟ × P1‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫⎜‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ D1‬‬
‫‪ : D1‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ : D2‬ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻌﺪ از ﺑﺮش‬
‫‪ : Q1‬ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺷﻮﻧﺪه ) دﺑﻲ( اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ : H1‬ﻫﺪ ﭘﻤﭗ اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ : L1‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اوﻟﻴﻪ‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از رواﺑﻂ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺮواﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮش ﻗﻄﺮ ﺧﺎرﺟﻲ ﭘﺮواﻧﻪ ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ راﻧﺪﻣﺎن ﭘﻤﭗ‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از اﻧﻮاع ﭘﻤﭗﻫﺎ ﺑﺮش ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﻪ‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ )‪ – (19‬ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻋﻤﻠﻜﺮد ﭘﻤﭗ در اﺛﺮ ﺑﺮش ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﻪ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول )‪ (2‬ﻣﺜﺎﻟﻲ از ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﺑﺮش ﻗﻄﺮ ﭘﺮواﻧﻪ را ﻧﺸﺎن‬
‫‪ -2-8-2‬اﻧﺘﺨﺎب ﭘﻤﭗﻫﺎ و اﺛﺮات ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي‬
‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن و هﺪ در هﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﻲ و در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﭘﻤﭗ ﺳﺒﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺣﺪ ﻧﻴﺎز‬
‫ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي ورودي ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﭘﻤﭗ ﺗﻠﻒ ﻣﻲﺷﻮد و دﻟﻴﻞ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺰان ﺟﺮﻳﺎن آب ﻛﻪ اﺿﺎﻓﻲ د‬
‫رﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-8-2‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ آﻪ ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﺗﻮان ﺳﻮم ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫⎛‬ ‫⎞‬
‫ﺟﺮﻳﺎن )دﺑﻲ(‬ ‫‪Q‬‬ ‫‪= ⎜ N 2 ⎟ ×Q‬‬
‫‪2‬‬ ‫⎜‬ ‫⎟‬ ‫‪1‬‬
‫⎠ ‪⎝ N1‬‬
‫‪2‬‬
‫⎛‬ ‫⎞‬
‫‪ H 2 = ⎜ N 2 ⎟ × H 1‬ﻫﺪ‬
‫⎜‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ N1‬‬
‫‪3‬‬
‫⎛‬ ‫⎞‬
‫‪ L2 = ⎜ N 2 ⎟ × L1‬ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫⎜‬ ‫⎟‬
‫⎠ ‪⎝ N1‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ‪L1 , H1 , Q1 , N1 :‬‬
‫‪L2 , H2 , Q2 , N2‬ﺑﻌﺪ از ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ‪:‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﺎهﺶ ﺳﺮﻋﺖ در ﭘﻤﭗهﺎ ﻳﻜﻲ از روﺷﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ در آﺎهﺶ ﻣﺼﺮف‬
‫اﻧﺮژي در ﺁﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از رهﻴﺎﻓﺖهﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻟﻜﺘﺮوﭘﻤﭗهﺎي ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻋﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ)‪ (٢٠‬ﻧﺸﺎن دهﻨﺪة ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻳﻚ ﭘﻤﭗ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ در ﺁن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4-8-2‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل‬
‫در آﻞ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر اﺻﻠﻲ از آﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ آﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر اﺳﺖ‪ .‬آﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺑﺪو دﺳﺘﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻟﻒ – آﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ) دﺑﻲ( ﺛﺎﺑﺖ‬
‫)‪(Piping‬ب – ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫اﻟﻒ – آﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺨﻠﻴﻪ ) دﺑﻲ ( ﺛﺎﺑﺖ‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﮔﺮدش ﭘﻤﭗ را ﺑﺎ ﻓﻴﺪﻳﻚ از ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ و ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪداﺷﺘﻦ ﺁن ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲدهﺪ‪ .‬از ﺁﻧﺠﺎﻳﻲ آﻪ ﮔﺴﺘﺮﻩ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮﻋﺖ آﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻨﺘﺮل ﻓﺸﺎر ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺛﺎﺑﺖ آﻪ ﺑﻪ ﺁن ﺧﻮاهﻴﻢ ﭘﺮداﺧﺖ‬
‫آﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞهﺎي )‪ (٢١‬و )‪ (٢٢‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ روي ﺗﻮان ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و‬
‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ دﻳﺎﮔﺮام ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻨﺘﺮل ﺑﺮاي دو ﺣﺎﻟﺖ ﻓﻮق ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ب – ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻓﺸﺎر ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل‬

‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﻘﺪار ﺁب ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎ آﻨﺘﺮل ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭗ و ﻓﻴﺪﺑﻚ‬
‫از دﺑﻲ ﺧﺮوﺟﻲ از ﭘﻤﭗ و ﻓﺸﺎر ﻳﺎ ﻓﻴﺪﺑﻚ از ﻓﺸﺎر ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺁن اﺳﺖ آﻪ ﻓﺸﺎر ﺁب در‬
‫ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ورودي ﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت هﻤﻮارﻩ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ ﺷﻮد ) در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻘﻄﻪ آﺎر ﭘﻤﭗ ﭼﻨﺎن‬
‫آﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد آﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺮآﺖ آﻨﺪ(‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ – 4‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬
‫و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع‬
‫‪ -1‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬
‫‪ -1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ وﺳﺎﻳﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﻄﺢ وﻟﺘﺎژ ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻗﺪرت ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺘﻘﺎل از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫وﻟﺘﺎژ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ اﻓﺰاﻳﻨﺪه ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﻗﺪرت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺿﺮب ﺟﺮﻳﺎن در وﻟﺘﺎژ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺗﻠﻔﺎت ﺧﻂ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺗﻮان دوم ﺟﺮﻳﺎن ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺺ ﻗﺪرت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫در ﺳﻤﺖ دﻳﮕﺮ ﺧﻂ اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺪداً‬
‫از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﺳﻄﺤﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ﻛﺎﻫﻨﺪه ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺑﺰرگ ﺳﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ در‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ داﺧﻠﻲ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻟﺘﺎژ را از ﭘﺴﺖ ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ) ﭘﺴﺖ‬
‫ﭘﺎﺳﺎژ ( ﺗﺎ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺎﻻ ﻧﮕﻪ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻳﺠﺎد ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺮﻋﻲ و ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺗﻮزﻳﻊ در داﺧﻞ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -2-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬
‫ﻧﻤﻮدار درﺧﺘﻲ زﻳﺮ اﻧﻮاع ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎ را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدهﺪ ‪.‬‬

‫)ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻦ(‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ‪-‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪-16-‬‬ ‫‪-15-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ‬ ‫ﻫﺴﺘﺮزﻳﺲ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت‬ ‫‪-‬‬
‫‪-20-‬‬
‫ﺑﺎري‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺤﺮﻳﻚ‬ ‫ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت دﺑﻲ‬ ‫‪-‬‬
‫‪-24-‬‬ ‫‪-23-‬‬ ‫‪-2‬‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻚ در ﻋﺎﻳﻘﻬﺎ‬
‫‪-28-‬‬ ‫‪-27-‬‬ ‫‪-26-1‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪-32-‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻘﺎوﻣﺖ ‪-31-‬‬ ‫‪-2‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‬ ‫‪-3‬‬ ‫ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-33‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻬﺎ‬ ‫ﮔﺮداﺑﻲ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺮﻳﺎن‬ ‫‪-‬‬
‫‪-40-‬‬ ‫‪-39-‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ﺳﺮﮔﺮدان‬
‫‪-44-‬‬ ‫‪-43-‬‬ ‫‪-42-1‬‬ ‫‪-4‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت‬ ‫‪-4‬‬
‫‪-48-‬‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺮاي ﻓﻦ ﺧﻨﻚ‬ ‫‪-4‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻤﻜﻲ‬
‫ﻛﻦ‬
‫‪-52-‬‬ ‫‪-51-‬‬ ‫‪-4‬‬
‫اﻟﻜﺮﻳﻜﻲ ﭘﻤﭗ روﻏﻦ ﺗﺮاﻧﺲ‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ و ﻣﺲ‬
‫‪ -1-3-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺴﺘﻪ ) ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري (‬
‫اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻘﺪار آن در ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و راﺑﻄﻪ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ ‪:‬‬
‫وزن ﻫﺴﺘﻪ × ) ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ ‪ +‬ﺗﻠﻔﺎت ﻫﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ ( × ‪ = m‬ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري‬
‫‪ : m‬ﺿﺮﻳﺐ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ – 2 -3-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺲ ) ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر (‬
‫اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت از ﻧﻮع ﻣﻘﺎوﻣﺘﻲ ﺑﻮدﻩ و ﺑﺎ ﺗﻮان دوم ﺑﺎر ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ‪.‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع‬
‫‪ -4-1‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر = )‪(r‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎرري‬
‫از آﻧﺠﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ زﻣﺎﻧﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر ﺑﺎ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري ﻣﺴﺎوي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻳﻢ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻘﺪار ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ در ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ رخ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ) ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ( و ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري )‪ (Wi‬و‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر )‪ (WC‬را ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎر ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و‬
‫زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر و ﺗﻠﻔﺎي ﺑﻲ ﺑﺎري ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲﺷﻮد راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﺑﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪ -5-1‬راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻠﻔﺎت آن ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ × 100‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ = ‪ × 100‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ = راﻧﺪﻣﺎن‬

‫ﺗﻮان ورودي ‪.....................................................................‬‬ ‫ﺗﻮان ﺗﻠﻔﺎت ‪ +‬ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ رﻳﺎﺿﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ راﻧﺪﻣﺎن زﻣﺎﻧﻲ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ 1‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﺟﺪولﻫﺎ راﻧﺪﻣﺎن در ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻲ و ﺑﺎ ﻓﺮض ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ از راﻧﺪﻣﺎن داده ﺷﺪه در ﺟﺪول ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺮاي ﻳﻚ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺧﺎص از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫‪) η‬راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ (‬ ‫=‬ ‫‪P‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪× 100‬‬
‫‪MAX‬‬
‫‪Pn − 2 × T × α‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ‪ 500 KVA‬ﺳﻪ ﻓﺎز در ﺟﺪول ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫در ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ‪ 98/59 ، 50 HZ‬ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ راﻧﺪﻣﺎن آن‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ‪:‬‬
‫‪6150‬‬
‫=‪r‬‬ ‫‪= 6/21‬‬
‫‪990‬‬
‫‪η‬‬
‫‪500‬‬
‫=‬ ‫‪× 100 = 99/02‬‬
‫‪MAX‬‬
‫‪500 + 2 × 0/99 × 6/21‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2‬ﺧﻮاص ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ﺗﻜﻔﺎز و ‪ 3‬ﻓﺎز ﺑﻄﻮر ﻧﺴﺒﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺑﺎر ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪروز ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف‬
‫ﻛﻨﻨﺪه (ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ در ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻃﻮل ﺷﺒﺎﻧﻪروز از راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪروزي اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راﻧﺪﻣﺎن ﺷﺒﺎﻧﻪروزي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻧــﺮژي اﻟﻜﺘــﺮﻳـﻜـــﻲ ﻣﺼـــﺮﻓـــﻲ روزاﻧـــــﻪ = راﻧﺪﻣﺎن ﺷﺒﺎﻧﻪروزي‬

‫ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ روزاﻧﻪ ‪ +‬اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺼﺮﻓﻲ روزاﻧﻪ‬
‫ﻣﺜﺎل ‪:‬‬
‫ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻣﺼﺮف ﺷﺒﺎﻧﻪروزي ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻲ ﺑﺎري ‪ Wi‬و ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺑﺎرداري ‪ WC‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺷﺒﺎﻧﻪروزي از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫)‪W = Wi× 24+ WC × ( 0/8 2× 5 + 0/6 2× 2 + 0/5 2× 1 + 0/4 2× 4 + 0/22×12‬‬
‫‪= Wi × 24 + 5/05 WC‬‬
‫‪ -6-1‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ و راﻧﺪﻣﺎن آﻧﻬﺎ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﮕﺎه اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ﻣﺎ‬
‫‪ 3‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن ﺑﻪ ازاي‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن را ﺑﺪﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر را ﺑﺮاي ‪ 3‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 5‬و ‪ 10‬و ‪ 20‬ﻣﮕﺎوﻟﺖ آﻣﭙﺮي ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺷﻴﻔﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ راﻧﺪﻣﺎن آن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ وﻟﻲ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻮدن ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻠﻔﺎت ﻧﻘﻄﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ‪.‬‬
‫‪ -7-1‬راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﺎر و راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬
‫ﺑﺎ آﺎهﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار ﻣﺸﺨﺺ ﺗﻮان اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬و‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺲ ) ﻳﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎر( در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎ و هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎزاي ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان را ﺑﺮاي ﻳﻚ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ‪ 10 MVA‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ -8-1‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎي راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎﻳﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد آﻪ در ﺳﺎﺧﺖ ﺁﻧﻬﺎ از‬

‫ﻣﻮادي اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﺪﻩ آﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت آﻤﺘﺮ هﺴﺘﻪ و ﻣﺲ ﮔﺸﺘﻪ و ﻧﺘﻴﺠﺘًﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺁن ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮدﻩ و اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫‪ ١‬درﺻﺪ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ‪ ١٠‬اﻟﻲ ‪ ١٥‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ را ﺗﻮﺟﻴﻪ آﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻻ در ﺁﻳﻨﺪﻩ ﺑﺎ آﺎهﺶ ﺗﻠﻔﺎت و اﺧﺘﻼف ﻗﻴﻤﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎي راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع‬ ‫اﺣﺘﻤﺎ ً‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﻬﺎي اﻧﺮژي اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎي راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﭘﺬﻳﺮﺗﺮ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ٣‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎي ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ را در ﻇﺮﻓﻴﺖهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -9-1‬ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻌﺪاد ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺎ ﻃﺮح ﻳﻚ ﻣﺜﺎل اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬ﻓﺮض ﻛﻨﻴﺪ ﻳﻚ ﺑﺎر ‪ 120 KVA‬را ﺑﺎ‬
‫ﺳﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﻨﻴﻢ ) ﺷﻜﻞ ‪( 5‬‬
‫‪ ١٥٠‬ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮهﺎ ‪ : KVA‬ﺣﺎﻟﺘﻲ آﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ‪A‬ﺣﺎﻟﺖ‬

‫از ﺟﺪاول ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺨﺮاج اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﻠﻔﺎت آﻞ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪KW = ٠/٤٥ + ٢/٢٥ × ٠/٨ ٢ = ١/٨٩ WC + Wi = W‬‬
‫‪ :‬ﺣﺎﻟﺘﻲ آﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ‪ ٥٠‬و ‪ ١٠٠‬آﻴﻠﻮوﻟﺖ ﺁﻣﭙﺮي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد‪B:‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫= ‪KW = ( ٠/٣ + ٢/٢٥ ) + ( ١/٦١ + ٠/٨١) × ٠/٢٨ = ٢/١ WC2 + WC1 + Wi2 + Wi1‬‬
‫‪W‬‬
‫‪ ٥٠‬ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد‪ : KVA:‬ﺣﺎﻟﺘﻲ آﻪ ﺑﺎ ‪ ٣‬ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ‪C‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪٢‬‬
‫‪KW = ٣ × ٠/٢٥ + ( ٣ × ٠/٨١ ) × ٠/٨‬‬ ‫‪= ٢/٣ WC + ٣ Wi = ٣ W‬‬
‫آﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت را در ﺑﺮ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪A.‬هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻲآﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪ - 10-1‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6‬دو ﺣﺎﻟﺖ را ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 7‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻛﻞ ﺗﻠﻔﺎت را ﺑﺮاي اﻳﻦ دو ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد اﻳﻦ دو ﻣﻨﺤﻨﻲ در ﻳﻚ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺎﻫﻢ ﺗﻼﻗﻲ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ در آن ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺑﺮاي دو ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ و در ﻃﺮف ﭼﭗ ﻧﻘﻄﻪ ﻳﺎ ﺑﺎرﮔﺬاري ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ‪2‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ L‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و در ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻼﻗﻲ ﻳﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 2 L‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي دو ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪ ٨٠‬و ‪ ٣٠‬درﺻﺪ ﻣﻴﺰان ﺗﻠﻔﺎت ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫دو ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫دو ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺮ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪L‬‬
‫‪2L‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت در ‪ 80‬درﺻﺪ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪76‬‬ ‫>‬ ‫‪53‬‬
‫ﺑﺎر‬
‫ﺗﻠﻔﺎت در ‪ 20‬درﺻﺪ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪20‬‬ ‫<‬ ‫‪25‬‬
‫ﺑﺎر‬
‫‪ -2‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎب از ﻧﻮر ﻳﻚ ﺷﻤﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد اﻣﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ‬
‫ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي و ﻓﺮآﻫﻢ آوردن ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻮري ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﺪ ﺻﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻦآوري و‬
‫اﺗﻮﻣﺎﺳﻴﻮن اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي اداري در اروﭘﺎ از ‪50‬‬
‫ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﻣﺘﺮﻣﺮﺑﻊ در ﺳﺎل ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ‪ 200‬ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻳﺎ در آﻣﺮﻳﻜﺎ رﺷﺪ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در دو دﻫﻪ اﺧﻴﺮ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ رﺷﺪ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪4‬‬
‫درﺻﺪي داﺷﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ رﺷﺪ ﻣﺼﺮف اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺪود ‪ 7‬درﺻﺪ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و در ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺸﻮر ﺣﺪود ‪ 17‬درﺻﺪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ ﻓﺮوﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺟﻬﺖ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي اداري و ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦ ‪ ٢٠‬ﺗﺎ ‪ ٥٠‬درﺻﺪ از آﻞ ﻣﺼﺮف ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﻘﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ‪ ١٠‬درﺻﺪ و ﻳﺎ آﻤﺘﺮ و در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﻴﺰ ﻣﺼﺮف روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻣﻌﻤﻮل درﺻﺪ آﻤﻲ از آﻞ ﻣﺼﺮف را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدهﺪ وﻟﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﻄﻠﻖ ﻣﻘﺪار ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ را در ﺑﺮدارد‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻋﻤﺪه اﻧﺮژي‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را دارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي در ﺑﺨﺶ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ دو ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺼﺮف ﺑﺮق ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ ‪ .‬ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر ﻣﺼﺮف ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ و‬
‫ﻏﻴﺮﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺶ‬
‫از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2-2‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻧﻮر‬
‫زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮون در ﻳﻚ ﻣﺪار اﺗﻢ در ﻳﻚ ﺳﻄﺢ اﻧﺮژي در ﺣﺎل ﮔﺮدش ﺑﺎ‬
‫درﻳﺎﻓﺖ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﺗﺮ رﻓﺘﻪ و در ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ ﻗﺒﻠﻲ اﻧﺮژي اﻳﻦ اﻧﺮژي ﺑﺼﻮرت‬
‫ﻳﻚ ﻓﻮﺗﻮن ﺳﺎﺗﻊ ﻣﻲﺷﻮد و اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺎﺳﻲ اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي اﻟﻜﺘﺮون در ﻳﻚ ﻣﺤﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻧﺮژي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬و اﺟﺎزه دﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ اﻧﺮژي ﻗﺒﻠﻲ ) ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ (‬
‫ﺑﺮﮔﺮدد‪.‬‬
‫در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻃﻮل ﻣﻮج ﻓﻮﺗﻮن درﻳﻚ ﻣﺤﺪوده ﺧﺎص ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ اﻧﺴﺎن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫دﻳﺪن آن را دارد‪ .‬ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﺧﻮب ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي ﻓﻮﺗﻮن را در اﻳﻦ ﻣﺤﺪوده ﺳﺎﺗﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻣﭗ ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻢ ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺮي ﺟﺰي از ﻓﻮﺗﻮنﻫﺎي ﺳﺎﺗﻊ ﺷﺪه‬
‫در ﻣﺤﺪود ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻣﭙﻬﺎي رﺷﺘﻪاﻳﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-2‬ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫‪ -1-3-2‬ﻧﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﻣﭗ‬
‫ﻣﻴﺰان ﺷﺎر ﻧﻮري ﺧﺮوﺟﻲ از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮراﻧﻲ را ﺑﺎ واﺣﺪي ﺑﻨﺎم ﻟﻮﻣﻦ ﺑﻴﺎن ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻞ ﺷﺎري آﻪ از ﻳﻚ آﺮﻩ ﺷﻔﺎف آﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر را اﺣﺎﻃﻪ آﺮدﻩ ﻋﺒﻮر ﻣﻲآﻨﺪ ﺑﺎ ﻟﻮﻣﻦ اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﻮﻣﻦ ﻧﺮخ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺮژي را ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدهﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ اﻧﺮژي اﺳﺖ ﻧﻈﻴﺮ وات‬
‫ﻳﺎ اﺳﺐ ﺑﺨﺎر‪.‬‬
‫ﻻﻣﭗهﺎي ﺑﺮاي ﻣﺼﺎرف داﺧﻠﻲ ﺑﻄﻮر ﻧﻮﻋﻲ از ‪ ٥٠‬ﺗﺎ ‪ ١٠٠٠٠‬ﻟﻮﻣﻦ ﻣﺤﺪودﻩ ﻧﻮر‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ ﺁن اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻮﻣﻦ ﺑﺮاي ﺳﻔﺎرش ﻻﻣﭗهﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺁﻧﻬﺎ‪ ،‬و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺮژي ) آﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺣﺴﺐ ﻟﻮﻣﻦ ﺑﺮ وات ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد( اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ آﻪ ﻟﻮﻣﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﭘﺨﺶ ﻧﻮر ﻻﻣﭗ ﻧﻤﻲدهﺪ‪ .‬و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﺳﻬﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﻚ ﻻﻣﭗ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﺷﺘﺒﺎﻩ ﺑﺮود ﺑﻼ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫‪ - 2-3-2‬ﺷﺪت ﻧﻮر‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ واﺣﺪ ﺳﻄﺢ ﻣﻲرﺳﺪ ﺷﺪت ﻧﻮر ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺎ واﺣﺪ ﻟﻮﻛﺲ‬
‫ﻳﺎ ﻓﻮت ﻛﻨﺪل ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﻮﻛﺲ‪ ،‬ﻟﻮﻣﻦ ﺑﺮاي ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ و ﻓﻮت ﻛﻨﺪل‪ ،‬ﻟﻮﻣﻦ ﺑﺮاي ﻓﻮت‬
‫ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﻳﻚ ﻓﻮت ﻛﻨﺪل ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 10/76‬ﻟﻮﻛﺲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ( روﺷﻨﺎﻳﻲ داﺧﻠﻲ در ﻣﺤﺪودة‬
‫‪ 100‬ﺗﺎ ‪ 1000‬ﻟﻮﻛﺲ و ﻣﺘﻮﺳﻂ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ در ﻓﻀﺎي ﺧﺎرج ﺣﺪود ‪ 50000‬ﻟﻮﻛﺲ‬
‫‪ -3-3-2‬ﺑﺎزده‬
‫ﺑﺎزدﻩ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺗﻮان ورودي ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮر ﻣﺮﺋﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد را ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲآﻨﺪ و ﺑﻪ درﺻﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺮاي ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻳﺎ آﻞ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -4-3-2‬ﺑﻬﺮهوري‬
‫ﺑﻬﺮهوري راﺑﻄﻪ ﻧﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر را ﺑﺎ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ آن ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
‫ﻣﻲﺗﻮان آن را ﺑﺮاي ﻛﻞ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻤﻮد و واﺣﺪ آن ‪Lm/w‬‬
‫‪ -5-3-2‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﺗﻮان روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﭼﻜﺎﻟﻲ ﺗﻮان روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮان ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ در واﺣﺪ ﺳﻄﺢ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ واﺣﺪ آن )‪ (W/m2‬ﺑﻮده و ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻌﻴﺎر ﺟﻬﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻫﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻤﻲ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﮔﺮﻣﺎدﻫﻲ و ﺳﺮﻣﺎدﻫﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -6-3-2‬ﺗﻈﺎﻫﺮ رﻧﮓ‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮ رﻧﮓ در ﻛﻤﻴﺘﻪ ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ روﺷﻨﺎﻳﻲ )‪ (CIE‬ﺑﺼﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻳﻚ‬
‫ﺳﻄﺢ ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﻣﺮﺟﻊ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺑﺮاي اﺟﺴﺎم ﺳﻴﺎه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ‪ 100‬د رﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺮاي ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺑﺎ ﻧﻮر‬
‫ﺳﻔﻴﺪ ﮔﺮم ﺣﺪود ‪ 50‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -7-3-2‬دﻣﺎي رﻧﮓ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر‬
‫دﻣﺎي رﻧﮓ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس رﻧﮓ ﺗﺎﺑﻴﺪه ﺷﺪه از ﺟﺴﻤﻲ ﺳﻴﺎه در دﻣﺎي ﻣﻌﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﺮﺣﺴﺐ درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ )‪ (K‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬دﻣﺎي رﻧﮓ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﻬﺎر ﻫﺰار‬
‫درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮر ﺳﺮد و دﻣﺎي رﻧﮓ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ از ﺳﻪ ﻫﺰار درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻧﻮر ﮔﺮم در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ دﻣﺎي رﻧﮕﻲ ﺣﺪود ‪ 2700‬درﺟﻪ ﻛﻠﻮﻳﻦ‬
‫‪ -4-2‬اﻧﻮاع ﻣﻨﺎﺑﻊ روﺷﻨﺎﻳﻲ ) ﻻﻣﭗ(‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻮر ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دو‬
‫دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ دﺳﺘﻪ ﺳﻮﻣﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي روﺷﻨﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد‬
‫ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺪارد و آن روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻴﻤﻲ ﻫﺎديﻫﺎي ﻧﻮري )‪ (LED‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫از ﺑﺤﺚ در ﻣﻮرد آن ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ روﺷﻨﺎﻳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪-1-4-2‬ﻻﻣﭗﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻳﻚ ﺟﺴﻢ داغ ﻣﻠﺘﻬﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺮارت ﻣﻨﺒﻊ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ ﺣﺮارت در ﺧﻮرﺷﻴﺪ اﻧﺮژي ﻫﺴﺘﻪاي‪ ،‬در ﺷﻤﻊ اﻧﺮژي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و در‬
‫ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻋﺒﻮري از ﻳﻚ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ و ﻳﺎ ﻓﻴﻼﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده‬
‫و در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﮔﺮم ﺷﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 3‬ﻳﻚ ﻻﻣﭗ رﺷﺘﻪاي ) اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ( را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﺧﻮاﺻﻲ ﺑﺮاي اﻟﮕﻮي ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺗﻮﻟﻴﺪي دارد ﻛﻪ اﺳﭙﻜﺘﺮوم ﻧﺎﻣﻴﺪه‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺳﭙﻜﺘﺮوم ﻳﻚ ﻻﻣﭗ رﺷﺘﻪاي ﻧﻮﻋﻲ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ 4‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻮر ﻣﺮﺋﻲ ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﻛﻮﭼﻜﻲ از ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻧﻤﻮدار ﻧﺎﻗﻮﺳﻲ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه راﻧﺪﻣﺎن ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ دﻣﺎي رﺷﺘﻪ ﻣﻠﺘﻬﺐ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺮود ﻗﺴﻤﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي از اﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻮدار در ﻣﺤﺪوده ﻧﻮر ﻣﺮﺋﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ وﻟﻲ اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻻﻣﭗ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 5‬اﺳﭙﻜﺘﺮوم ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ در زﻣﺎن ﻇﻬﺮ و ﻳﻚ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻈﺎﻫﺮ رﻧﮓ ﻻﻣﭗﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﺧﻮب ﺑﻮده و در ﺣﺪود ‪ 100‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻠﺖ آن‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ اﺳﭙﻜﺘﺮوم آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻧﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻮب آن‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 6‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻻﻣﭗ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از راﻫﻬﺎي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن راﻧﺪﻣﺎن ﻻﻣﭗﻫﺎي رﺷﺘﻪاي ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺣﺒﺎب ﺑﺎ ﮔﺎزﻫﺎي‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻓﻴﻼﻣﺎن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺎز ﺟﻬﺖ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﺮﻳﭙﺘﻮن‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﺮاﻧﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻫﺎﻟﻮژن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺒﺎب ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫) ﺷﻜﻞ ‪ ( 7‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﻴﻦ ‪ 5‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺻﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻫﺎﻟﻮژن ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺎزﻫﺎي ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﻟﻮژن ﭘﺮ ﺷﺪهاﻧﺪ از‬
‫راﻧﺪﻣﺎن و ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲﺗﺮي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 8‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ و ﻫﺎﻟﻮژن ﺗﻨﮕﺴﺘﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ – 2-4-2‬ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ‬
‫ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻳﻚ ﺗﻴﻮپ ﺷﻴﺸﻪاي ﺑﺎ اﻟﻜﺘﺮود در ﻫﺮ اﻧﺘﻬﺎي آن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﺧﻞ‬
‫ﺗﻴﻮپ از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮاد ﻓﺴﻔﺮي ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺎر ﺟﻴﻮه ﺑﺎ ﻓﺸﺎر ﺧﻴﻠﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺎز اﺻﻼح ﻛﻨﻨﺪه )‪ (Buffer‬ﭘﺮﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﻻﻣﭗﻫﺎي‬
‫ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻣﺘﻌﺎرف را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻧﻮر ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﮔﺎز ﻳﺎ ﺑﺨﺎري ﻛﻪ ﺑﺎر اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫دارﻧﺪ ﺻﻮرت ﻣﻲﭘﺬﻳﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا اﻟﻜﺘﺮون از اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ ﺟﺪا ﺷﺪه و در ﻣﻴﺪان ﺑﺮق ﺑﻴﻦ دو‬
‫اﻟﻜﺘﺮود ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرد اﻟﻜﺘﺮوﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺗﻢﻫﺎي ﺟﻴﻮه اﻟﻜﺘﺮون از ﺟﻴﻮه‬
‫ﻛﻨﺪه ﺷﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﻮن ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻮﻧﻬﺎ و اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ ﺧﻼف ﺟﻬﺖ ﻳﻚ دﻳﮕﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮده و‬
‫ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را ﺑﻴﻦ دو اﻟﻜﺘﺮود ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﺎر ﺷﻮﻧﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ در ﺻﻮرت زﻳﺎد ﺷﺪن اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ ﺿﺮﺑﻪﻫﺎي ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺑﻪ اﺗﻢ‬
‫ﺟﻴﻮه وارد ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺪارﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻧﺮژي ﺷﺪه و ﻣﻮﺟﺐ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻮر ﺑﺎ ﻃﻮل ﻣﻮجﻫﺎي ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻼاﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺟﺪا ﺷﺪن اﻟﻜﺘﺮونﻫﺎي اوﻟﻴﻪ از اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻳﺠﺎد وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ ﺑﻴﻦ اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ ﻳﺎ ﮔﺮم‬
‫ﻛﺮدن اﻟﻜﺘﺮودﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ﺟﺪﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﻓﺴﻔﺮ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن راﻧﺪﻣﺎن از‬
‫ﺣﺪود ‪ 75‬ﺑﻪ ‪ 90‬ﻟﻮﻣﻦ ﺑﺮوات ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺗﻈﺎﻫﺮ رﻧﮓ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺘﻪ و اﻓﺖ ﻧﻮر آن در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ آن از ‪ 20‬درﺻﺪ ﺑﻪ ‪ 7‬درﺻﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻻﻣﭗﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ و ﺗﺨﻠﻴﻪاي ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﺤﻴﻂ ﺣﺴﺎﺳﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ دﻣﺎ در ﺣﺪود ‪ 40°C‬ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ 10‬ﺗﻐﻴﻴﺮات راﻧﺪﻣﺎن را ﺑﺎ درﺟﻪ‬
‫ﺣﺮارت ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺮاي ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ در ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮي دارﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ زﻣﺎن‬
‫روﺷﻦ ﺑﻮدن ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻛﻠﻴﺪ زدن ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 11‬آﻣﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي زﻳﺮ ‪ 3‬ﺳﺎﻋﺖ ﻋﺪدي اراﺋﻪ ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-4-2‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺸﺮده‬
‫ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻓﻦﺁوري‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻻﻣﭗهﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺸﺮدﻩ در دهﻪ ‪ ١٩٧٠‬ﺑﻮﺟﻮد ﺁﻣﺪ و‬
‫اﻣﻜﺎن رﻗﺎﺑﺖ ﻻﻣﭗهﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺑﺎ ﻻﻣﭗهﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ از ﻧﻈﺮ ﻓﺸﺮدﻩ ﺑﻮدن ﻣﻬﻴﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزﻩ دو ﻧﻮع ﻻﻣﭗهﺎي ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ﻓﺸﺮدﻩ در ﺑﺎزار وﺟﻮد دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ﻓﺸﺮده ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻧﺼﺐ در ﺳﺮ ﭘﻴﭻ ﻻﻣﭗﻫﺎي‬
‫اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ را دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺗﻴﻮپ آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﺑﻮده و ﺑﺎ ﻳﻚ آداﭘﺘﻮر ﻛﻪ ﺣﺎوي ﺑﺎﻻﺳﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭻ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﺘﺼﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 13‬اﻧﻮاع ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ و ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺸﺮده را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 1‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻓﺸﺮده را ﺑﺎ ﻻﻣﭗ اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-4-2‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ‬
‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ )‪ (HID‬ﺑﻪ ‪ 3‬دﺳﺘﻪ ﻋﻤﺪه ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺑﺨﺎر ﺟﻴﻮه ﺑﺎ ﻋﻼﻣﺖ اﺧﺘﺼﺎري )‪(MV‬‬
‫‪ -‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻣﺘﺎل ﻫﻼﻳﺪ )‪(MH‬‬
‫‪ -‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺳﺪﻳﻢ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ )‪(HPS‬‬
‫در اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻻﻣﭗﻫﺎ راﻧﺪﻣﺎنﻫﺎ و ﺗﻈﺎﻫﺮ رﻧﮓ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻳﻢ‪ .‬داﺷﺘﻦ ﻋﻠﺖ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوتﻫﺎ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻟﻮازم ﺟﺎﻧﺒﻲ اﻟﺰاﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻻﻣﭗﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺑﻜﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺳﺪﻳﻢ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﺋﻴﻦ )‪ (LPS‬ﺧﻮاﺻﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ‪ HID‬دارﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن ‪ HID‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻛﺎﺗﺎﻟﻮگﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ‪ HID‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -5-4-2‬ﻻﻣﭗﻫﺎي ‪ HID‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﻻﻣﭗﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ‪ ،‬از ﺗﺤﺮﻳﻚ ﺑﺨﺎر ﻓﻠﺰات ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺒﻊ‬
‫اﺻﻠﻲ ﻧﻮر اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻋﻠﻲرﻏﻢ ﺗﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ‬
‫ﻓﺸﺎر ﮔﺎز داﺧﻞ ﺗﻴﻮپ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻻﻣﭗﻫﺎي ‪ HID‬ﭼﻨﺪ ﻫﺰار ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺸﺎر ﮔﺎز داﺧﻞ‬
‫ﻻﻣﭗ ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ و ﻓﺸﺎر ﮔﺎز در ﻳﻚ‬
‫ﺗﻴﻮپ ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪه و ﻧﻮر ﺑﺴﻴﺎر ﻗﻮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻻﻣﭗﻫﺎي ﻓﻠﻮرﺳﻨﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﺖ ﺳﻄﺢ ﺑﺰرﮔﺸﺎن ﻗﺪرت ﻧﻮرﺷﺎن ﻛﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪوده ﻣﻨﺒﻊ ﻧﻮر ﺑﻪ ﻗﺪري ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﭼﺮاغﻫﺎي ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻻﻣﭗﻫﺎي اﻟﺘﻬﺎﺑﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪14‬‬
‫ﺷﻜﻞﻫﺎي ﭼﻬﺎر ﻧﻮع ﻻﻣﭗﻫﺎي ‪ HID‬و ﺳﺪﻳﻢ ﻛﻢ ﻓﺸﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 14‬اﺳﭙﻜﺘﺮوم ﻃﻮل ﻣﻮجﻫﺎي ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺟﻴﻮهاي ﺷﻔﺎف‪ ،‬ﻣﺘﺎل ﻫﻼﻳﺪ ﺷﻔﺎف و ﺳﺪﻳﻢ‬
‫ﭘﺮ ﻓﺸﺎر را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ‪ 14‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻻﻣﭗﻫﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ داراي ﮔﺴﺘﺮدهﮔﻲ‬
‫ﻃﻴﻒ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻻﻣﭗ ﺳﺪﻳﻢ ﻓﺸﺎر ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ راﻧﺪﻣﺎن ﻧﻮري‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺟﺪول ‪ 2‬ﻣﺤﺪوده راﻧﺪﻣﺎن ﻧﻮري ﻻﻣﭙﻬﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 15‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮر ﻻﻣﭗﻫﺎي ‪ HID‬را در ﻃﻮل ﻋﻤﺮﺷﺎن ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻻﻣﭗﻫﺎ ‪ HID‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺼﺐ ﺣﺴﺎﺳﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪ 16‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻮر ﻳﻚ‬
‫ﻧﻮع ﻻﻣﭗ ﻣﺘﺎل ﻫﻼﻳﺪ را ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ زاوﻳﻪ ﻣﺤﻮر آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻂ ﻋﻤﻮد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 3‬ﺑﻬﺮه ﻧﻮري اﻧﻮاع ﻻﻣﭗﻫﺎي ‪ HID‬را در ﺗﻮانﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 4‬ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان درﺻﺪي از ﻣﺼﺮف ﻻﻣﭗ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -5-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺧﻮاص ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫در ﺟﺪول ‪ ٥‬ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻧﻮر ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ هﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -6-2‬ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎ‬
‫ﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﻻﻣﭗهﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺟﻬﺖ راﻩاﻧﺪازي و اداﻣﻪ آﺎر ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺳﺖ‬

‫هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﻗﺒ ً‬
‫ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬وﻇﻴﻔﻪ ﺑﺎﻻﺳﺖ اﺑﺘﺪا اﻳﺠﺎد وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي راﻩاﻧﺪازي ﻻﻣﭗ و ﺳﭙﺲ ﻣﺤﺪود آﺮدن‬
‫ﺟﺮﻳﺎن هﻨﮕﺎم آﺎر داﺋﻢ ﻻﻣﭗ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻻﻣﭗهﺎي ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎﻻﺳﺖهﺎ درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﺮف ﻻﻣﭗ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬دو ﻧﻮع ﻋﻤﺪﻩ ﺑﺎﻻﺳﺖ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻒ ‪ -‬ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫ب – ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫ج – ﻧﻮع ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 16‬اﻧﻮاع ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻻﻣﭗ ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ‪.‬‬
‫اﻟﻒ – ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ از ﻳﻚ ﻫﺴﺘﻪ و ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ‬
‫ﺳﻠﻔﻲ داﺷﺘﻪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﺎزن ﺟﻬﺖ اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ﺑﻜﺎر ﻣﻲروﻧﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺳﺖ‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﻪ ازاي ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ‪ 40‬واﺗﻲ ﺣﺪود ‪ 10‬وات ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻣﺜﺎل ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻳﻚ ﭼﺮاغ ﻛﻪ داراي دو ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ‪ 40‬وات ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪:‬‬
‫وات ‪2 × ( 40+10 ) = 100‬‬
‫ب – ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻜﺎر اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻻﻣﭗهﺎ از راآﺘﻮر اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺘﻴﺎز‬
‫اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺳﺖهﺎ آﺎهﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺳﺖ و هﻤﭽﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﻻﻣﭗ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺑﻪ ازاي ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ‪ ٣٦‬واﺗﻲ ﺑﻪ ‪ ٤‬وات‬
‫آﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ ٢٠‬را ﺑﻪ ازاي ﺗﻐﻴﻴﺮات ‪ ٤٠W‬و ‪W‬ﺷﻜﻞ ‪ ١٨‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻧﻮر ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﻣﭗ ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ‬
‫ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ در ﺷﻜﻞ ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﻻﻣﭗ ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ در‬
‫‪ ، ٢٠‬ﺑﻬﺮﻩوري ﺑﻴﻦ ‪ ١٠-١٥‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﻻﺳﺖ ‪KHZ‬ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻي‬
‫‪ ١٠٠‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪Lm/w.‬و ﻣﻬﺘﺎﺑﻲهﺎي ﺧﺎص راﻧﺪﻣﺎن ﻻﻣﭗهﺎي ﻣﻬﺘﺎﺑﻲ ﺗﺎ‬
‫ﺳﺎزﻧﺪﮔﺎن زﻳﺎدي ﺑﺎﻻﺳﺖهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲآﻨﻨﺪ آﻪ ﻣﺸﺨﺼﻪهﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‬
‫‪ ٤٠‬اﻧﺠﺎم ‪W‬دارد‪ .‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻳﻚ ﺁزﻣﺎﻳﺶ آﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺎﻻﺳﺖهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮ روي ﻳﻚ ﻻﻣﭗ‬
‫ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﺑﻬﺮﻩهﺎﻳﻲ از ‪ ٦٨‬ﺗﺎ ‪ ٧٩‬ﻟﻮﻣﻦ ﺑﺮ وات ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬

‫‪ -‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزدﻩ ﻣﺪار‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ آﺎهﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﺎﻻﺳﺖ‬
‫‪ -‬آﺎهﺶ وزن‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋﻩ ﺑﺮاي ﻻﻣﭗهﺎي ﺑﺰرگ‬
‫‪ -‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزدﻩ ﻧﻮر‬
‫‪ -‬ﻣﺤﻮ ﺳﻮ ﺳﻮ زدن‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪ ١‬ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺎزنﮔﺬاري‬
‫‪ -‬وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺴﻬﻴﻞ آﻨﺘﺮل دﻗﻴﻖ ﺗﻮان ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻻﻣﭗ‬
‫‪ -‬راﻩاﻧﺪازي آﻨﺘﺮل ﺷﺪﻩ ﺑﻬﺘﺮ و ﺷﺮاﻳﻂ آﺎري ﻣﻄﻠﻮبﺗﺮ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻋﻤﺮ ﻻﻣﭗ‬
‫‪ -7-2‬ﭼــﺮاغﻫﺎ‬
‫ﻧﻮر اﻓﻜﻦهﺎ ﻳﺎ ﭼﺮاغهﺎ ﺟﺰﺋﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲاﻧﺪ آﻪ ﺟﻬﺖ هﺪاﻳﺖ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻧﻮر‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ و راﺣﺘﻲ دﻳﺪاري را در ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻨﻨﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ١٩‬اﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ‬
‫ﭼﺮاغ را ﺑﻄﻮر ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪا از ﻻﻣﭗهﺎ آﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﺴﺰاﻳﻲ در راﻧﺪﻣﺎن آﻞ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﻌﻜﺎس‬
‫دهﻨﺪﻩهﺎ و ﺣﻔﺎﻇﻬﺎ ﻧﻴﺰ از اهﻤﻴﺖ وﻳﮋﻩاي ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ .‬ﺣﻔﺎﻇﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺪﺳﻲهﺎ )‬
‫ﻟﻨﺰهﺎ( آﺮآﺮﻩهﺎي ﻓﻠﺰي و ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ و ‪ ....‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﭼﺮاغ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫آﻞ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪﻩ ﭼﺮاغ = راﻧﺪﻣﺎن ﭼﺮاغ‬
‫آﻞ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺧﺮوﺟﻲ ﻻﻣﭗهﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻌﻤﻮل‪ ،‬ﭼﺮاغهﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ راﻧﺪﻣﺎن را دارﻧﺪ‪ ،‬آﻪ آﻤﺘﺮﻳﻦ ﺁﺳﺎﻳﺶ دﻳﺪاري را‬
‫ﻼ ﻻﻣﭗهﺎﻳﻲ آﻪ ﺧﻴﺮﮔﻲ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ آﻨﺘﺮل ﻣﻲآﻨﻨﺪ از آﻤﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲآﻨﻨﺪ و ﻣﺘﻘﺎﺑ ً‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 6‬ﺗﺄﺛﻴﺮ اﻧﻌﻜﺎس دﻫﻨﺪهﻫﺎ را ﺑﺮ راﻧﺪﻣﺎن ﭼﺮاغ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ در آن اﻫﻤﻴﺖ ﺗﻤﻴﺰ‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﭼﺮاغﻫﺎ ﻧﻴﺰ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 7‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺣﻔﺎﻇﻬﺎ را ﺑﺮ روي راﻧﺪﻣﺎن ﭼﺮاغ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ ﻣﻨﻈﻮر از ‪VCP‬‬
‫)‪ (visual comfort probability‬ﻳﻚ ﺷﺎﺧﺺ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه درﺻﺪ اﻓﺮادي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻣﻴﺰان درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ را ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -8-2‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫آﻨﺘﺮل آﻨﻨﺪﻩهﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ آﻠﻲ دﺳﺘﻲ و ﺧﻮدآﺎر ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻻ اﻣﻜﺎن آﻨﺘﺮل دﺳﺘﻲ هﻢ دارﻧﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻨﺘﺮل ﻣﺮآﺐ‬‫ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﺗﻤﺎم ﺧﻮدآﺎر ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫را ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲﺁورﻧﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ٢١‬ﻃﺮز آﺎر ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي آﻨﺘﺮل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎي ﺧﻮدﻛﺎر را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺘﻪﻫﺎي زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ – ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ زﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ آﻨﺘﺮلهﺎ ﺑﺮاي ﻣﻜﺎنهﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻨﺪ آﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيهﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲﺷﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ و‬
‫از ﻗﺒﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آﻨﺘﺮلهﺎ ﺑﺮاي روﺷﻨﺎﻳﻲ داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬در ﻣﻮرد روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس زﻣﺎن ﻃﻠﻮع و ﻏﺮوب ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮاي روﺷﻨﺎﻳﻲ داﺧﻠﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺟﺪول زﻣﺎﻧﻲ آﺎر ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﻨﺘﺮلهﺎ ﺑﺎﻳﺪ اﻣﻜﺎن‬
‫آﻨﺘﺮل دﺳﺘﻲ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎدﻩ روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﺧﺎرج از ﺟﺪول زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ب – ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺣﻀﻮر اﻓﺮادﻧﺪ‬
‫اﻳﻦ آﻨﺘﺮلآﻨﻨﺪﻩهﺎ ﺑﺮاي ﻣﻜﺎنهﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ هﺴﺘﻨﺪ آﻪ داراي اﻟﮕﻮي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ‬
‫و ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺮاي ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻧﻈﻴﺮ دﺳﺘﺸﻮﻳﻲهﺎ و اﻧﺒﺎرهﺎ‪ .‬اﻳﻦ آﻨﺘﺮل آﻨﻨﺪﻩهﺎ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ‬
‫از ﺳﻨﺴﻮرهﺎي ﻣﺎﻓﻮق ﺻﻮت ﻳﺎ ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد را در ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞﻫﺎي ‪ 22‬و ‪ 23‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻛﺎر اﻳﻦ ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺟﺪول ‪ 8‬ﻣﻮارد ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫ﺳﻨﺴﻮرﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ج – ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺳﻄﺢ روﺷﻨﺎﻳﻲاﻧﺪ‬
‫ﻓﺎﻳﺪﻩ اﻳﻦ ﻧﻮع آﻨﺘﺮل اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺣﺪاآﺜﺮ از روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻃﺒﻴﻌﻲ و اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺣﺪاﻗﻞ از روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺟﻬﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺳﻄﺢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ‬
‫اﻧﺮژي‪ ،‬آﺎهﺶ اﺿﺎﻓﻪ روﺷﻨﺎﻳﻲ و درﺧﺸﻨﺪﮔﻲ و دﻳﻤﺎﻧﺪ ﻣﺼﺮﻓﻲ آﻠﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دارد‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎ داراي وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻮراﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﻨﺴﻮرهﺎ ﻣﻴﺰان ﺗﻀﻌﻴﻒ ﻧﻮر را ﻣﺸﺨﺺ آﺮدﻩ آﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان روﺷﻨﺎﻳﻲ روز دارد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ اﻏﻠﺐ » ﺟﺒﺮان آﻨﻨﺪﻩ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﻧﻮر روز« ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -9-2‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ‬

‫روﺷﻨﺎﻳﻲ اوﻟﻴﻪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻣﺮور زﻣﺎن ﺑﻪ دﻻﺋﻞ زﻳﺮ آﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬آﺎهﺶ ﻧﻮر ﻻﻣﭗهﺎ در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺁﻧﻬﺎ آﻪ ﺑﺮاي هﺮ ﻻﻣﭗ در ﻣﺒﺤﺚ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺁﻣﺪﻩ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬آﺜﻴﻒ ﺷﺪن و ﻧﺸﺴﺘﻦ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﺮ روي ﻻﻣﭗ‬
‫‪ -‬آﺜﻴﻒ ﺷﺪن ﭼﺮاغهﺎ‬
‫‪ -‬آﺜﻴﻒ ﺷﺪن ﺳﻄﻮح اﻧﻌﻜﺎس دهﻨﺪﻩ ﻧﻮر از ﻗﺒﻴﻞ دﻳﻮارهﺎ و ﺳﻘﻒ و ‪....‬‬
‫‪ -‬ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺑﻌﻀﻲ از ﻻﻣﭗهﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺗﺎ ‪ ٦٠‬درﺻﺪ اﻓﺖ آﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ٢٢‬ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ٢٥‬اﻓﺖ ﻧﻮر ﭼﺮاغ ﻧﺎﺷﻲ از آﺜﻴﻔﻲ ﺁن ﻧﺸﺎن دادﻩ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ در ﺁن آﺎهﺶ ﻧﻮر اوﻟﻴﻪ‬
‫ﻻﻣﭗ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪﻩ اﺳﺖ و ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮض آﺮد ﺑﺎ ﺗﻤﻴﺰ آﺮدن ﭼﺮاغ دوﺑﺎرﻩ ﺑﻪ ﺣﺪود‬
‫‪ ١٠٠‬درﺻﺪ ﺑﺮﮔﺮدد ﻣﮕﺮ ﺑﻌﻀﻲ از اﺟﺰا ﻧﻈﻴﺮ ﻟﻨﺰهﺎ ﻃﻮري ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ دادﻩ ﻳﺎ آﺪر ﺷﻮﻧﺪ آﻪ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻤﻴﺰ آﺮدن ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از روشهﺎي ﻣﺆﺛﺮ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﮔﺮوهﻲ ﻻﻣﭗهﺎ ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ ﺗﻤﻴﺰ آﺮدن ﭼﺮاغهﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﺎر ﺑﺪو ﺻﻮرت ﻣﻮﺟﺐ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ ﻧﻮر اوﻟﻴﻪ‬
‫را در ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻌﻠﺖ اﻓﺖ زﻳﺎد ﻧﻮر در ﻃﻮل زﻣﺎن ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎدﺗﺮ از ﻣﻴﺰان ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ آﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﻣﻮﺟﺐ آﺎهﺶ هﺰﻳﻨﻪ اوﻟﻴﻪ و هﺰﻳﻨﻪ ﺟﺎري اﻧﺮژي ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬دوم‬
‫اﻳﻨﻜﻪ هﺰﻳﻨﻪ دﺳﺘﻤﺰد آﺎرﮔﺮ ﺑﺎزاي ﺗﻌﻮﻳﺾ هﺮ ﻻﻣﭗ آﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ) ﭼﻴﺰي ﺣﺪود ‪ ٢٥‬درﺻﺪ (‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﻻﻣﭗهﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺧﺮﻳﺪ ﻋﻤﺪﻩ آﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﺷﻐﺎل ﻓﻀﺎﻳﻲ از اﻧﺒﺎر ﺟﻬﺖ ﻻﻣﭗهﺎ‬
‫ﻻ ‪ ٧٠‬درﺻﺪ ﺗﻘﻮﻳﻢ ﻋﻤﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻣﺎن اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻻﻣﭗهﺎ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻃﺮح رﻳﺰي آﺮد )‪(D & M‬ﺟﻬﺖ اﻳﻦ آﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري و ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫آﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺑﻨﺪهﺎي زﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬اوزاﻟﻴﺪ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت‬
‫‪ -‬ﺟﺪاول ﭼﺮاغهﺎ و آﻨﺘﺮلهﺎ‬
‫‪ -‬ﻣﺸﺨﺼﺎت وﺳﺎﻳﻞ و ﻣﺤﺼﻮﻻت‬
‫‪ -‬ﺗﺄﻣﻴﻦ آﻨﻨﺪﻩهﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺧﺪﻣﺎت و ﺷﻤﺎرﻩ ﺗﻤﺎسهﺎي ﺁﻧﻬﺎ‬
‫‪ -‬ﺟﺪاول ﺗﻤﻴﺰ آﺮدن ﭼﺮاغهﺎ و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻻﻣﭗهﺎ ﺑﺎ ﮔﺰارشهﺎي اﻧﺠﺎم ﺧﺪﻣﺎت‬
‫‪ -‬روشهﺎي ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻻﻣﭗ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺳﺖ و ﺗﻤﻴﺰ آﺮدن ﭼﺮاغهﺎ‬
‫‪ -‬روشهﺎي ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﻨﺴﻮرهﺎي ﻧﻮري و ﺣﻀﻮر اﻓﺮاد‬
‫‪ -‬روشهﺎي درس ﻣﻌﺪوم آﺮدن ﭼﺮاغهﺎ و ﺑﺎﻻﺳﺖهﺎ‬
‫‪ - 10-2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي روﺷﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻗﺘﺼﺎدي روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪ ٢‬راﻩ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ – 1-10 -2‬ﻣﺪل ﺑﺎز ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﺎده‬

‫اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺒﻠﻎ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪﻩ و هﺰﻳﻨﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺷﺪﻩ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ اﻳﻦ دو ﻣﻘﺪار » دورة ﺑﺎز ﭘﺮداﺧﺖ ﺳﺎدﻩ« را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲآﻨﺪ و ﺳﺎدﻩﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل‬
‫اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻮاﺋﺪ آن ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻓﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺒﻨﺎي ﺳﺎل داده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻮﻟﻲ واﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﺮادﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺰان ﺳﻮدآوري را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﺮﻓﺘﻦ ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه ﻳﺎ ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻣﺠﺪد را در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ در ﻧﻈﺮ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ – 2 -10 -2‬ﻣﺪل ارزش ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺧﺎﻟﺺ‬
‫اﻳﻦ روش هﺰﻳﻨﻪهﺎ را در ﻃﻮل ﻋﻤﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ آﻪ واﻗﻌًﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻲﺁﻳﻨﺪ در ﻧﻈﺮ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻧﺮخ ﺑﻬﺮﻩ ) ﺗﻐﻴﻴﺮ ارزش ﭘﻮل در واﺣﺪ زﻣﺎن را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮد( ﺑﻪ‬
‫زﻣﺎن ﺣﺎل ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ آﻪ ﻣﻮﺟﺐ اﻓﺰاﻳﺶ آﻴﻔﻴﺖ ﺁن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰار ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮي ﮔﺸﺘﻪ و‬
‫ﮔﺴﺘﺮش روز اﻓﺰوﻧﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ ﻣﺪل را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫‪C‬‬ ‫‪tot‬‬
‫=‬ ‫‪I‬‬ ‫‪in‬‬
‫‪+ ∑ I 1 R1L + E × R E + M × R M + ∑ C × R1C − SV × R1SV‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﻌﺎدل ﻋﻼﺋﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬

‫‪ : Iin‬ﻛﻞ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﭼﺮاغﻫﺎ‪ ،‬ﻻﻣﭗﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺼﺐ و ‪...‬‬
‫‪ : I1‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﻗﺴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﻛﻮﺗﺎه )ﻻﻣﭗﻫﺎ(‬
‫‪ : E‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺎﻻﻧﻪ اﻟﻜﺘﺮﻳﺴﻴﺘﻪ‬
‫‪ : M‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﮕﻬﺪاري‬
‫‪ : C‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن‬
‫‪ : R‬ﺿﺮﻳﺐ ارزش ﻛﻨﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ آن ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه‬
‫‪ :‬ﻧﺮخ ﺑﻬﺮه‬ ‫‪i‬‬
‫‪ : h‬ﺗﻌﺪاد ﺳﺎل‬
‫‪ : SV‬ارزش اﺳﻘﺎط‬
‫‪1‬‬
‫=‬
‫) )‪(1 + i‬‬
‫‪n −1‬‬
‫= ‪R1‬‬ ‫‪(1 + i ) n‬‬

‫و‬ ‫‪R‬‬ ‫‪E ,M‬‬
‫‪i (1 + i ) n‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺟﺪاول ‪ 9‬و‪ 10‬را ﻣﻲﺗﻮان ‪ R‬ﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﻇﺮ ﺑﺮاي ‪ n‬و‪ i‬ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ را‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آورد‪.‬‬
‫‪ -11-2‬ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﺆﺛﺮ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﻣﻴﺰﻫﺎي ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻛﺎر ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻣﺸﻜﻠﻲ اﺳﺖ ‪ .‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻴﺰﻫﺎي ﺗﺤﺮﻳﺮ را ﻣﻨﻈﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات اداري‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﺳﺎزﻣﺎن‪ .‬ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﭘﺮﺳﻨﻞ و ﻏﻴﺮه را ﻣﺠﺒﻮرﻳﻢ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻘﺪار روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﻣﻴﺰﻫﺎي ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را‬
‫از ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﻮدن روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻧﺎﺷﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪: 1‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ راﺳﺘﺎي ﻣﻴﺰ ﺗﺤﺮﻳﺮ ﺑﺎ راﺳﺘﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻫﻢ ﻋﻤﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در‬
‫ﺷﻜﻞ‪ 26‬روﺷﻨﺎﻳﻲ روي ﻣﻴﺰ ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﺷﺨﺼﻲ روي ﻣﻴﺰ ﺧﻢ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻳﻚ ﺳﺎﻳﻪ رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ‪: 2‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰ ﺗﺤﺮﻳﺮ اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮ ﺳﺎﻳﻪ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺟﺰﺋﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ در ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ از آن اﺟﺘﻨﺎب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 27‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﻣﺘﺪاد ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺮ اﻣﺘﺪاد روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﻤﻮد اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي ﺗﻠﻔﺎت روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ روﺷﻨﺎﻳﻲ در‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ در آﻧﺠﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻓﺮﻣﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ راﺳﺘﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ را ﻋﻮض ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 23‬ﻧﺸﺎن داده‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺷﻤﺎ از ﻓﻮاﺋﺪ زﻳﺮ ﺑﻬﺮهﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻌﺪاد ﻛﻤﺘﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫‪ -‬ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﻣﺤﻞ ﻛﺎر‬
‫‪ -‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري آﺳﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫• ﻧﻘﺎط ﻛﻠﻴﺪي ﺑﺮاي ﺗﻨﻈﻴﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ – 1‬ﺗﺠﻬﻴﺰات روﺷﻨﺎﻳﻲ در اﺑﺘﺪا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺎﻳﺸﺎن ﺗﺜﺒﻴﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ – 2‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺼﻮص ارﺗﻔﺎع‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﺪود ﻛﺎر آﺳﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ – 3‬ﺣﺘﻲ زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻳﻚ ﻻﻣﭗ ﻣﻲﺳﻮزد‪ ،‬ﺣﺮﻛﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻻﻣﭗﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫دﻗﺖ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻋﺪم ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻤﻜﻦ را دارا ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ‪HVAC‬‬
‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻳﻒ‬
‫ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻓﺮآﻳﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮاي ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ دﻣﺎ‪ ،‬رﻃﻮﺑﺖ‪،‬‬
‫ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ‪ ،‬ﮔﺎزﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا‪ ،‬ﺗﺸﻌﺸﻊ و ﻓﺸﺎر‪ ،‬ﺟﻬﺖ ارﺿﺎء ﻳﻚ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻫﺪف از ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻂ آﺳﺎﻳﺶ و ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺮاي ﺟﺴﻢ اﻓﺮاد‬
‫ﻫﺪف از ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﺻﻨﻌﺘﻲ ﺣﻔﻆ ﺷﺮاﻳﻂ ﻫﻮاﻳﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺟﻬﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻬﻴﻼت‬
‫ﺗﺠﺎرﺗﻲ و ﺣﻔﻆ ﻣﻮاد اﻧﺒﺎر ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻧﺴﺎﺟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ در ﺳﺎﻟﻦﻫﺎي رﻳﺴﻨﺪﮔﻲ و ﺑﺎﻓﻨﺪﮔﻲ‬
‫اﻟﻴﺎف دﭼﺎر ﭘﺎرﮔﻲ ﻧﺸﻮﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ دﻣﺎ و رﻃﻮﺑﺖ ﻫﻮا در ﻳﻚ ﻣﺤﺪود ﺧﺎص ﻛﻨﺘﺮل ﺷﻮد و ﻳﺎ در‬
‫اﻧﺒﺎر ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺷﻴﺮ ﺑﺎﻳﺪ دﻣﺎ در ﻣﺤﺪوده ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ از ﻓﺎﺳﺪ ﺷﺪن ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2-3‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم ﺑﺮاي آﺳﺎﻳﺶ و ﺳﻼﻣﺖ اﻧﺴﺎن‬
‫آﺳﺎﻳﺶ اﻧﺴﺎن در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ دﻣﺎي ﻫﻮا‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‪ ،‬دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺳﻄﻮح ﻣﺤﻴﻂ )‪ ، (MRT‬رﻃﻮﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﺑﻮ و ﻏﺒﺎر ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫دﻗﻴﻖ آﺳﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺳﻨﻴﻦ ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻧﻮع و ﺗﻌﺪاد ﻟﺒﺎس و ﻧﻮع ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ را ﺑﻄﻮر دﻗﻴﻖ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻳﺎ ﺗﻌﺪاد اﻓﺮاد را دﻗﻴﻘﺎً ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻤﻮد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻣﺤﺪودهاﻳﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ آﺳﺎﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺘﻈﺎر ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ و در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاﻗﻊ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ آﺳﺎﻳﺶ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺪ ﮔﺴﺘﺮش را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ و‬
‫ﻧﻮع ﻟﺒﺎس ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-3‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ‪ HVAC‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢ را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮ اﺳﺎس اﻧﺪازه‪ ،‬ﻧﻮع ﻋﻤﻠﻴﺎت ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارت ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮودت ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻮاي داغ‪ ،‬ﻳﺎﺟﺮﻳﺎن ﻧﻴﺮوي ﺟﺎذﺑﻪ )اﻧﺘﻘﺎل ﻃﺒﻴﻌﻲ ﮔﺮﻣﺎ( ﻳﺎ‬
‫ﻛﻮران اﺟﺒﺎري اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪،‬ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻤﻮل ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي از ﻗﺒﻴﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ اﺳﺖ ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي آب داغ ﻳﺎ ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ‪ ) ،‬ﻧﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ ( ‪ ،‬آب داغ ﻳﺎ‬
‫ﺑﺨﺎر ﺑﻪ ﻛﻮﻳﻞ ﻣﺒﺪل ﺣﺮارت ﺑﺎرﻳﻚ ﺷﺪه واﻗﻊ در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻂ ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻮاي در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺑﺎﻻي اﻳﻦ ﻣﺒﺪل ﮔﺮﻣﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺮم ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻀﺎﻫﺎي اﺷﻐﺎل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻮا در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺑﺎﻻي اﻳﻦ ﻣﺒﺪل ﮔﺮﻣﺎ ﻋﺒﻮر ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮔﺮم‬
‫ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻴﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺷﺪه ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎﺗﻲ‬
‫ﺣﺮارﺗﻬﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ را در داﺧﻞ ﻓﻀﺎي ﺣﺮارت داده ﺷﺪه اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻮع دﻳﮕﺮ‬
‫ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارت ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اوﻗﺎت ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺮارت اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﻟﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﻮﺧﺖ ﻳﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺑﺮﻗﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﻨﻜﻪ ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﻚ ﻣﺤﻮﻃﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻌﻲ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻧﻮاع دﻳﮕﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي ﺣﺮارت ﻣﻮﺿﻌﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺰاء ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻳﺎ در اﻃﺎقﻫﺎ‬
‫) ﻛﻒ ‪ ،‬ﺳﻘﻒ ( ﻗﺮار داده ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻤﭙﻬﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﻫﻨﻮز ﻫﻢ ﻳﻚ ﻧﻮع ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﺸﻲ ﺷﺎﻣﻞ واﺣﺪﻫﺎي ﻗﺎﺑﻞ ﻧﺼﺐ در ﭘﻨﺠﺮه ﺗﺎ واﺣﺪﻫﺎي درﺑﺴﺖ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ و واﺣﺪﻫﺎي ﻣﺮﻛﺰي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ داراي دو ﻧﻮع اﺻﻠﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺮدﺳﺎزي و‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺨﺎرﺳﺎزي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺳﺮدﺳﺎزي )ﻳﺨﭽﺎﻟﻬﺎ ( ﺑﺮاي ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻛﺮدن ﻣﺎﻳﻊ ﻣﺒﺮد از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي‬
‫رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻳﺎ ﻣﺤﺮك اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ از ﻧﻮع ﭘﻴﭽﻲ ﻳﺎ ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮﻛﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻴﻜﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در دﺳﺘﺮس ﺑﺎﺷﺪ از ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻬﺎي ) ﭼﻴﻠﺮﻫﺎي ( ﺟﺬﺑﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد( ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎده ﻣﺒﺮد در ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺒﺴﻂ ﺷﺪه و ﺳﺮﻣﺎ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺧﻨﻚ ﻛﻦ آﺑﻲ ‪ ،‬آب از ﻣﻴﺎن ﻣﺒﺪل ﺣﺮارﺗﻲ ) ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪه (ﭘﻤﭗ‬
‫ﺷﺪه و از ﻃﺮﻳﻖ ﺧﻄﻮط ﻟﻮﻟﻪ ﺑﻪ ﻛﻮﻳﻠﻬﺎي ﺧﻨﻚ ﻛﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮا ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫روﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻃﺮح ﺷﺪه اﺳﺖ ‪ .‬روش ﻣﻤﻜﻦ دﻳﮕﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺒﺨﻴﺮ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )‪ (DX‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﻛﻮﻳﻠﻬﺎي ﺧﻨﻚ ﻛﻦ را در ﻧﺰدﻳﻜﻲ‬
‫ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ﺟﺎي داد‪ .‬ﻣﺒﺮد در ﻛﻮﻳﻠﻬﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﻣﻲﺷﻮد و در ﻣﻮﻗﻊ ﻋﺒﻮر از ﻛﻮﻳﻠﻬﺎ ﻫﻮا را‬
‫ﺧﻨﻚ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ دوي اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ وﺳﻴﻠﻪاي ﺑﺮاي ﭼﮕﺎﻟﺶ و ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن ﻣﺒﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﻳﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﮕﺎﻟﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺎ ﻫﻮاي ﺧﻨﻚ ) در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ( ﻳﺎﭼﮕﺎﻟﻨﺪهﻫﺎي ﺑﺎ آب‬
‫ﺧﻨﻚ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺧﻨﻚ ﻛﺮدن آب ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه اﻏﻠﺐ از ﻳﻚ‬
‫ﺑﺮج ﺧﻨﻚ ﻛﻦ ) ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﻜﻞ ‪ (2‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع )‪ (HVAC‬دو وﺳﻴﻠﻪ اﻧﺮژي ﺑﺮ ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭘﻤﭙﻬﺎ ) ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل آب ﺳﺮد و ﮔﺮم ( و ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ) ﻓﻨﻬﺎ ( ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮان ﭘﻤﭙﺎژ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻓﺘﻬﺎي ﻓﺸﺎر در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ) ﻓﻨﻬﺎ (را‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻳﺎ در ﻛﺎﻧﺎﻟﻬﺎ و ﻳﺎ در ﻣﻮاﺿﻊ ﻣﺮﻛﺰي ﻧﺼﺐ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎي ﻣﺠﺰاﻳﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻂ ﺗﻐﺬﻳﻪ و ﺗﺨﻠﻴﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -1-3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﺎري دوﮔﺎﻧﻪ‬
‫هﻢ هﻮاي ﮔﺮم و هﻢ هﻮاي ﺳﺮد از ﻃﺮﻳﻖ آﺎﻧﺎﻟﻬﺎي ﻣﺠﺰا ﺑﻪ هﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻮاي ﮔﺮم و ﺳﺮد ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻣﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖهﺎي ﻣﺘﻔﺎوت ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫هﻨﮕﺎﻣﻲ آﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺳﺖ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ آﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﺧﺘﻼط هﻮاي ﮔﺮم و ﺳﺮد ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت ﻣﻄﻠﻮب‪،‬‬
‫ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ و ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ هﻤﺰﻣﺎن روي ﻣﻲدهﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ‪ ٣‬ﻃﺮﺣﻲ از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺳﺖ ‪ .‬ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎﺗﻬﺎي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد در هﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻴﺰان هﻮاي ﮔﺮم و ﺳﺮد ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﻄﻠﻮب را آﻨﺘﺮل ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﭼﻨﺪ ﻧﺎﺣﻴﻪاي‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﻨﺪ ﻧﺎﺣﻴﻪاي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺠﺮاي دوﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت آﻪ واﺣﺪهﺎي )‬
‫ﺟﻌﺒﻪهﺎي ( اﺧﺘﻼط ﺑﻪ ﺟﺎي ﺁﻧﻜﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﺨﺶ ﺷﺪﻩ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬در ﭘﺮواﻧﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ‪ .‬درﻳﭽﻪهﺎي هﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺨﻠﻮط هﻮاي ﮔﺮم و ﺳﺮد ﻻزم ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درﺟﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﻣﻄﻠﻮب را آﻨﺘﺮل ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ واﺣﺪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻗﺎدر اﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر هﻤﺰﻣﺎن هﻮاي ﮔﺮم را ﺑﻪ‬
‫ﻳﻚ ﻧﺎﺣﻴﻪ و هﻮاي ﺳﺮد را ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻴﺔ دﻳﮕﺮ ﺗﻐﺬﻳﻪ آﻨﺪ ) ﺷﻜﻞ ‪ ٤‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ آﻨﻴﺪ( درﻳﭽﻪهﺎ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎﺗﻬﺎي واﻗﻊ در هﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ آﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪-3-3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﻮا‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ از ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ و ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻫﻤﺰﻣﺎن اﺟﺘﻨﺎب ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه در‬
‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا را ﻛﻢ ﻛﺮدو‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻮان ﻻزم ﺑﺮاي ﻓﻦ راﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﻫﻮاي ﺧﻨﻚ ﻓﺸﺎر ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺎﺣﻴﻪ‬
‫ﻳﻚ‬ ‫ﻧﺎﺣﻴﻪ‬ ‫درﻫﺮ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﺗﺮﻣﻮﺳﺘﺎت‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺷﻴﺮ را ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﺮ ﺣﺠﻢ ﻛﺎﻓﻲ ﻫﻮاي ﻻزم ﺑﺮاي ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ را‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ )ﺷﻜﻞ ‪ .( 5‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺑﺰرگ واﺣﺪﻫﺎ ) ﺟﻌﺒﻪﻫﺎي ( ‪VAV‬‬
‫ﻧﻮاﺣﻲ داﺧﻠﻲ داراي ﻋﻤﻠﻜﺮد وﻧﺘﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻘﺪاري ﻫﻮاي ﺑﺎزﮔﺸﺘﻲ )از‬
‫ﭘﻮﺷﺶ ﺳﻘﻒ ( را ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا اﻟﻘﺎء ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ در ﻧﻮاﺣﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻮﻋﺎً داراي ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﺎرﺟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺎرﻫﺎي روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫و ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻮاﺣﻲ داﺧﻠﻲ راﻛﺎﻣﻼً ﮔﺮم ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي‬
‫ﺣﺠﻢ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻫﻮا در ﻣﻮرد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -4-3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎز ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﻪاي‬
‫در اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﻫﻮاي ﺧﻨﻚ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻮاﺣﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻫﻮاي‬
‫ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان دﻣﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﺠﺪداً ﮔﺮم ﻣﻲﺷﻮد ‪ .‬ﻧﻮاﺣﻲاي ﻛﻪ داراي ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ زﻳﺎد در ) روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ( ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ اﺿﺎﻓﻲ ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺎز‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﺮ ﻧﻮاﺣﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ اﺿﺎﻓﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﺣﺘﻴﺎج داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﺑﺘﺪا ﺗﻤﺎم ﻫﻮاي ﺧﻨﻚ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد) ﺷﻜﻞ ‪ 6‬را‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫‪ -5-3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻨﻚ ﻛﺎري ﺗﺒﺨﻴﺮي‬
‫ﺧﻨﻚآﻨﻬﺎي ﺗﺒﺨﻴﺮي در اﻣﺎآﻦ ﻣﺴﻜﻮﻧﻲ و ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي آﻮﭼﻜﺘﺮ ﺑﺎ ﺁب و هﻮاي ﮔﺮم و‬

‫ﺧﺸﻚ ﺑﻪ آﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺁب ﺑﻪ هﻮا و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻨﻚ آﺮدن‬
‫‪ MJ/Kg ٢/٣‬ﺁن آﺎر ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬هﻮا ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ ) ﮔﺮﻣﺎي ﻧﻬﺎن ﺗﺒﺨﻴﺮ ( را ﺑﺎ ﻧﺮخ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ‬
‫‪ ( ١٠٠٠‬از ﺁب ﺗﺒﺨﻴﺮ ﺷﺪﻩ ) ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ دﻣﺎي ﺗﺒﺨﻴﺮ( از دﺳﺖ ﻣﻲدهﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ در ‪)Btu/lb‬‬
‫اﻣﺘﺪاد ﺧﻂ دﻣﺎي ﺛﺎﺑﺖ ﺣﺒﺎب ﻣﺮﻃﻮب ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ دﻣﺎي ﺣﺒﺎب ﻣﺮﻃﻮب ﻣﺤﻴﻂ‬
‫‪ ،‬ﺣﺪ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﺼﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ از ﺷﺮاﻳﻂ اﺷﺒﺎع ﭘﺮهﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺼﺮف‬
‫اﻧﺮژي ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﺗﺒﺨﻴﺮي از ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي ﺗﺒﺮﻳﺪ آﻤﺘﺮ اﺳﺖ وﻟﻲ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ آﺎﻓﻲ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي از هﻮاي ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ زﻳﺮا درﺟﻪ ﺣﺮارﺗﻬﺎي هﻮاي‬
‫ﺧﻨﻚ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ اﺑﺘﻜﺎر ﺟﺪﻳﺪ ﺧﻨﻚ آﺎري ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﻜﻞ ﺗﺒﺨﻴﺮ اﺳﺖ )‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ٧‬را ﻣﻼﺣﻈﻪ آﻨﻴﺪ (‪.‬‬
‫‪ -6-3-3‬واﺣﺪﻫﺎي ﺳﻘﻔﻲ – ﭘﻨﺠﺮهاي ﻳﺎ ) ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪاي (‬
‫اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ داراي ﻣﺤﺪودهاي از ‪ 0/3 KW‬ﺗﺎ ‪ 0/5 p ) 30 KW‬ﺗﺎ ‪ ( 40 hp‬و‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ ‪ .‬اﺻﻮل ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﻠﻲ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه ﻗﺒﻠﻲ ) ﺷﻜﻞ ‪ ( 2‬اﺳﺖ ﺑﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﻬﻴﺰات آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻤﻊ و ﺟﻮري در ﻳﻚ واﺣﺪ ﻧﺼﺐ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه ﺑﺎ ﻫﻮا ﺧﻨﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﮔﺮﻣﺎ را ﺑﻪ ﻫﻮاي ﺧﺎرج ﭘﺲ ﻣﻲدﻫﺪ ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ واﺣﺪﻫﺎ ﮔﺮدش ﭘﻨﻜﻪ ) ﻓﻦ( ﭼﮕﺎﻟﻨﺪه و ﻓﻦ ﻛﻮﻳﻞ ﺧﻨﻚ ﻛﺎري اﻏﻠﺐ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر واﺣﺪ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻨﻚ ﻛﺎري از ﻃﺮﻳﻖ ﻳﻚ ﻛﻮﻳﻞ ﺧﻨﻚ ﻛﺎري اﻧﺒﺴﺎط‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ )‪ (DX‬ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد ) ﺷﻜﻞ ‪.( 8‬‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻬﺎي ﺗﺼﻔﻴﻪ ﻫﻮا ﺗﻮﺳﻂ ‪ ASHRAE‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺷﺪه و اﺳﺘﺎﻧﺪارد ‪ 75-90‬آﻧﻬﺎ را‬
‫اﺻﻼح ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ ، 1‬ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺳﺎﻳﺮ ارزﺷﻬﺎي ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻮا را اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﻤﻴﺖ ﻫﻮاي ﺧﺎرج ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان ﻧﺒﺎﻳﺪ از ‪ 0/14‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در دﻗﻴﻘﻪ ) ‪ 5‬ﻓﻮت‬
‫ﻣﻜﻌﺐ در دﻗﻴﻘﻪ ( ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺸﺨﻴﺺ داده ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺣﺎﺻﻞ از ﺗﺼﻔﻴﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ -4-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ ٨‬وروديهﺎ و ﺧﺮوﺟﻲهﺎي ﺣﺮارت را ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ آﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع‬

‫ﻗﺮار دارد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ - 1-4-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬
‫‪ – 1-1-4-3‬ﮔﺮﻣﺎي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ از دﻳﻮار‬
‫ﮔﺮﻣﺎي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه از دﻳﻮار )]‪ ( qw [Kcal/h‬از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪Qw=Aw*Kw*∆te‬‬
‫‪∆te= tO + I/αO - tr‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫)‪ (m2‬ﺳﻄﺢ دﻳﻮار ‪Aw :‬‬
‫)‪ (Kcal/m2.h.°C‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻛﻠﻲ دﻳﻮار ‪Kw :‬‬
‫)‪ (°C‬اﺧﺘﻼف دﻣﺎي ﻣﺆﺛﺮ در دو ﻃﺮف دﻳﻮار ‪∆te :‬‬
‫)‪ ( C°‬ﻫﻮاي ﺧﺎرج ‪tO :‬‬
‫اﻧﺮژي ﻧﻮر ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺳﻄﺢ دﻳﻮار ﺟﺬب ﻣﻲﺷﻮد ‪I :‬‬
‫ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻫﻮا در ﺳﻄﺢ ﺧﺎرﺟﻲ دﻳﻮار ‪α° :‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 2‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از ﺗﺮﻛﻴﺐﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﻮاررا ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ – 2-1-4-3‬اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت‬
‫اﺧﺘﻼف دﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ و ﻣﺎﻳﻊ در ﺗﻤﺎس ﺑﺎ آن ﻣﻮﺟﺐ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪن ﮔﺮﻣﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ دﻣﺎي ﻣﺎﻳﻊ ﺟﺎري و ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ )‪t(°C‬‬
‫و )‪ tw(°C‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻪ ﺷﻮد ) ﺷﻜﻞ ‪ ،(10‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه از‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻊ در زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ‪ t‬از ‪ tw‬ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺧﺘﻼف دﻣﺎ ﺑﻮده و از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ‬
‫)‪Q = α A( t – tw‬‬
‫ﻛﻪ در آن ‪ α‬ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت )‪ (Kcal/m2.h.°C‬و ﻣﺴﺎﺣﺖ ‪A‬‬
‫ﺳﻄﺢ ﺟﺎﻣﺪ )‪ (m2‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ﺷﻤﺎره‪ 3‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت را ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻧﻤﻮﻧﻪ را‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﺷﻜﻞ ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻳﻚ ﺗﻴﻮب آب ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻣﺠﺎورت ﻫﻮا را ﻧﺸﺎن‬
‫‪ – 3 -1-4-3‬ﺷﺎر ﮔﺮﻣﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺸﻪ‬
‫ﺷﺎر ﮔﺮﻣﺎﻳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺸﻪ ﭘﻨﺠﺮه )]‪ (qG[Kcal/h‬از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫‪q‬‬ ‫‪=q‬‬ ‫‪+q‬‬

‫‪G‬‬ ‫‪GR‬‬ ‫‪GC‬‬
‫‪q‬‬ ‫=‬ ‫‪A ×C × q‬‬

‫‪G‬‬ ‫‪S‬‬
‫‪GR‬‬ ‫‪SG‬‬
‫‪q‬‬ ‫=‬ ‫‪A ×q‬‬

‫‪G‬‬
‫‪GC‬‬ ‫‪CG‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در ﻓﺮﻣﻮل ﺑﺎﻻ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪ (Kcal/h‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ‪:‬‬

‫‪GR‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪ (Kcal/h‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻫﺪاﻳﺘﻲ ‪:‬‬

‫‪GC‬‬
‫)‪ (m2‬ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺸﻪ ‪AG :‬‬

‫ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺳﻄﺢ ﺷﻴﺸﻪ و ﻏﻴﺮه ‪CS :‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪ (Kcal/m2.h‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎر ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ‪:‬‬

‫‪SG‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪ (Kcal/m2.h‬ﺿﺮﻳﺐ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﻫﺪاﻳﺘﻲ ‪:‬‬

‫‪CG‬‬
‫ﺟﺪول ‪ ٤‬ﺿﺮﻳﺐ ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ را ﺑﺮاي ﺷﻴﺸﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺑﺎ ﭘﺮدﻩ داﺧﻠﻲ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ 5‬ﺣﺮارت درﻳﺎﻓﺘﻲ از ﺗﺸﻌﺸﻊ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﻮرﺷﻴﺪ از ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺸﻪ ﭘﻨﺠﺮه‬
‫ﻛﻪ در ﺗﻮﻛﻴﻮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه آﻣﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ – 4 -1-4-3‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮا‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻮاﺳﻄﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮا )]‪ (qv[Kcal/h‬از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫)ﺳﺎﻋﺖ ‪ /‬دﻓﻌﻪ ( دﻓﻌﺎت ﺗﻬﻮﻳﻪ × ) ‪ ( m3‬ﺣﺠﻢ اﺗﺎق = ‪Vs‬‬
‫‪q =q‬‬ ‫‪V‬‬ ‫‪VS‬‬

‫‪+q‬‬
‫‪VL‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪= 0.29(t O − t r ) ×V S‬‬

‫‪VS‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪= 720( xO − xr ) ×V S‬‬

‫‪VS‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪ (Kcal/h‬ﺑﺎر ﺣﺮارت ﻣﺤﺴﻮس ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪:‬‬

‫‪VS‬‬
‫‪q‬‬ ‫)‪ (Kcal/h‬ﺑﺎر ﺣﺮارت ﻧﻬﺎن ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪:‬‬

‫‪VL‬‬
‫)‪ (m3/h‬ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪VS :‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪O‬‬
‫)‪ (°C‬درﺟﻪ ﺣﺮارت ﺧﺎرج ‪:‬‬
‫‪t‬‬ ‫‪r‬‬
‫)‪ (°C‬درﺟﻪ ﺣﺮارت داﺧﻞ ‪:‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪O‬‬
‫)‪ (Kg/Kg-dry‬رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻮاي ﺧﺎرج ‪:‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪r‬‬
‫)‪ (Kg/Kg-dry‬رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﻫﻮاي داﺧﻞ ‪:‬‬
‫)‪ 0/24 (Kcal/Kg.°C‬ﺣﺮارت وﻳﮋه × )‪ 1/2 (Kg/m3‬وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻫﻮا = )‪0/29 (Kcal/m3.°C‬‬
‫)‪ 600 (Kcal/Kg‬ﺣﺮارت ﻧﻬﺎن ﺑﺨﺎر × )‪ 1/2 (Kg/m3‬وزن ﻣﺨﺼﻮص ﻫﻮا = )‪720 (Kcal/m3‬‬
‫‪ – 5 -1-4-3‬ﺑﺎر ﻫﻮاي ﺗﺎزه‬
‫ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻫﻮاي ﺗﺎزه ) ]‪ (qOA [Kcal/h‬از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد ‪:‬‬
‫‪q‬‬ ‫) ‪= 1.2V O × (hO − hV‬‬

‫‪OA‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ ‪ ٤‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﻼﺋﻢ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪O‬‬
‫)‪ (m3/h‬ﺣﺠﻢ ﻫﻮاي ﺗﺎزه ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ‪:‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪O‬‬
‫)‪ (Kcal/Kg-day‬آﻧﺘﺎﻟﭙﻲ ﻫﻮاي ﺧﺎرج ‪:‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪r‬‬
‫)‪ (Kcal/Kg-day‬آﻧﺘﺎﻟﭙﻲ ﻫﻮاي داﺧﻞ ‪:‬‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٦‬ﺗﻌﺪاد ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻻزم را در ﻣﻮﻗﻌﻴﺖهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و در زﻣﺎنهﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ‬

‫وﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫‪ – 6-1-4-3‬ﺳـﺎﻳــﺮ‬
‫اﻟﻒ ( ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴﺰات روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫)‪1 (W) = 0/86 (Kcal/h‬‬
‫ب ( ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺗﺠﻬﻴﺰات اداري‬
‫)‪1 (KW) = 860 (Kcal/h‬‬
‫ﺟﺪول ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٧‬ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ اﻧﻮاع ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ‪ :‬در ﺟﺪول ذﻛﺮ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﺑﺎ ﻫﻮد ) ﻓﻦ ﺗﺨﻠﻴﻪ( ﺧﺎرﺟﻲ‬
‫ﻣﺠﻬﺰ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺼﻒ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺮﺟﻊ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه دﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﺰﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ج ( ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺪن اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﺪن اﻓﺮادي ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺗﺤﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻗﺮار دارﻧﺪ ﺑﻌﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ‪ 37°C‬ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﻴﺴﻤﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول ﺷﻤﺎره ‪ 8‬ﺣﺮارت ﻣﺤﺴﻮس و ﻧﻬﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه اﻓﺮاد ﺑﺎزاي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ داده ﺷﺪه اﺳﺖ ‪.‬‬
‫‪ – 7 -1-4-3‬ﺑﺎر ﻓﻦﻫﺎ‬
‫ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﻦهﺎ از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪= 860 × L‬‬

‫‪F‬‬ ‫‪F‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪×Q‬‬
‫‪L‬‬ ‫=‬ ‫‪T‬‬
‫‪6120 ×η‬‬
‫‪F‬‬
‫‪F‬‬
‫)‪ (KW‬ﻗﺪرت ﺷﻔﺖ ﻓﻦ ‪LF :‬‬
‫)‪ (mm H2O‬ﻓﺸﺎر ﻛﻠﻲ ﻓﻦ ‪PT :‬‬
‫) دﻗﻴﻘﻪ ‪ (m3 /‬ﺣﺠﻢ ﻫﻮا = ‪Q‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﻓﻦ ‪ηf :‬‬

‫آﻞ ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﻓﻦ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪q‬‬
‫ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻞ‬ ‫‪q′‬‬ ‫=‬ ‫‪F‬‬
‫‪F‬‬
‫‪η‬‬ ‫‪M‬‬
‫‪η‬‬ ‫‪M‬‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻘﺪار ‪:‬‬
‫ﺟﺪاول ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ٩‬و ﺷﻤﺎرﻩ ‪ ١٠‬راﻧﺪﻣﺎن ﻧﻮﻋﻲ ﻓﻦهﺎ و ﻣﻮﺗﻮرهﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫‪ – 8 -1-4-3‬ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ وارد ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺪود ‪ 8‬ﺗﺎ ‪20‬‬
‫درﺻﺪ ﺑﺎر ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-4-3‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ‬
‫‪ - 1-2-4-3‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه از دﻳﻮار‬
‫ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه از دﻳﻮار )]‪ (qw[Kcal/h‬از ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪q‬‬ ‫=‬ ‫‪A ×K‬‬

‫‪W‬‬ ‫‪W‬‬
‫) ‪× (t r − t O‬‬
‫‪W‬‬
‫‪ – 2-2-4-3‬ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮا‬
‫ﺷﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه از ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻫﻮا )]‪ (qr[Kcal/h‬از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫) ﺳﺎﻋﺖ ‪ /‬دﻓﻌﻪ ( ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﺗﻬﻮﻳﻪ × )‪ (m3‬ﺣﺠﻢ اﺗﺎق = ‪VS‬‬
‫‪q =q‬‬
‫‪V‬‬ ‫‪VS‬‬
‫‪+q‬‬
‫‪VL‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪= 0.29 × (t r − t O )×V S‬‬

‫‪VS‬‬
‫‪q‬‬ ‫‪= 720 × (xr − xO )×V S‬‬

‫‪VL‬‬
‫‪ -3 -2-4-3‬ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻫﻮاي ﺗﺎزه‬
‫ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ هﻮاي ﺗﺎزﻩ از ﻃﺮﻳﻖ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪q‬‬ ‫) ‪= 1.2 ×V O × (hr − hO‬‬

‫‪OA‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻗﺴﻤﺖ ‪ 2‬ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺳﺖ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼﺋﻤﻲ ﻛﻪ در ‪ 3‬ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه اﺳﺖ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ – 4-2-4-3‬ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻻ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸﻌﺸﻊ ﻧﺎﺷﻲ از ﺑﺎر ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺪن‬
‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫اﻓﺮاد‪ ،‬روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﻟﻮازم اداري ﺑﻄﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﮔﺮم ﺷﺪن اﺗﺎق ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت‬
‫وارد ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -5-3‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع )‪ (HVAC‬وﻣﺼﺮف زﻳﺎد آن در‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻣﻜﺎن ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺑﺎﻻ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﻻزم اﺳﺖ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي‬
‫اﻳﻦ ﺑﺨﺶ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي ﻣﺪلﺳﺎزي ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ از روش ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت دﺳﺘﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ اﺗﻼﻓﺎت ﺣﺮارﺗﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻮﺷﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن )دﻳﻮارﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻘﻒ و ﻏﻴﺮه (‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه و ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺮژي ﺟﺬب ﻳﺎ دﻓﻊ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻔﻮذ ﻫﻮا و ﻧﻴﺰ اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻞ از‬
‫ﺑﺎرﻫﺎي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺮاﻳﻂ آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﺑﻪ آن اﻓﺰوده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺳﭙﺲ اﻳﻦ‬
‫اﺗﻼﻓﺎت ﺑﺮاي ﻛﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮد اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎﻟﺖ دﻳﮕﺮي ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﮔﻴﺮد اﻳﻦ روﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد‪.‬‬
‫روش ﺳﺎدﻩ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬روش درﺟﻪ – روز ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي آﻮﭼﻚ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و از دﻣﺎي هﻮاي ﺑﻴﺮون ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲآﻨﺪ‪ .‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ درﺟﻪ روز ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻻ‬
‫‪ ( ١٨°‬و دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ‪ ٢٤‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ‪C‬اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻳﻚ دﻣﺎي ﻣﺮﺟﻊ ) ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺑﺮاي روزهﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ در هﺮ ﺳﺎل ﺑﺎ هﻢ ﺟﻤﻊ ﮔﺮدﻳﺪﻩ و ﺑﺮاي آﻞ ﺳﺎل ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲﺁﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫روش ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺮارﺗﻲ داﺧﻞ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲﺁورد ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ دﻣﺎي ﻣﺮﺟﻊ را ﺑﺎﻻﺗﺮ‬
‫در ﻧﻈﺮ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﭼﺮا آﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻓﺮض ﻧﻤﻮد ﭼﺮاغهﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات و اﻓﺮاد ﺣﺮارت آﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬
‫دﻗﺖ اﻳﻦ روش را در ‪ASHRAE‬اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎ ﺑﻴﻦ ‪ ٢‬ﺗﺎ ‪ ٣‬درﺟﻪ ﺳﺎﻧﺘﻲﮔﺮاد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺪود ‪ ٢٠‬درﺻﺪ ﺗﺨﻤﻴﻦ زدﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روش دوم اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻳﻜﻲ از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ .‬روش آﺎر و‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ اﻣﺎ اﺳﺎس آﺎر هﻤﻪ ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻟﮕﻮرﻳﺘﻢهﺎﻳﻲ‬
‫و ‪HVAC‬ﺑﺮاي ﻣﺪلﺳﺎزي اﺗﻼﻓﺎت و ﺟﺬب ﺣﺮارت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنهﺎ ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت آﺎري ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫اﻟﮕﻮهﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺁب و هﻮاي ﺧﺎرﺟﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪهﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ و هﺰﻳﻨﻪهﺎي آﺎري ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار داد و ﻟﺬا در ﺗﺤﻠﻴﻞهﺎي اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻔﻴﺪ واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬دﻗﺖ اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﻧﺮم اﻓﺰارهﺎ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﻴﻦ ‪ ٥‬ﺗﺎ ‪ ١٠‬درﺻﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -6-3‬ﻓﺮﺻﺖﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع‬
‫‪-1-6-3‬ﻛﻨﺘﺮلﻫﺎ را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫آﻨﺘﺮلهﺎ را ﺑﻬﻴﻨﻪ آﻨﻴﺪ ﻃﻮري آﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺗﻨﻬﺎ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻟﺰوم ﺻﻮرت ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﮔﺎم ﺑﻬﺒﻮد آﺎرﺁﺋﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻮاردي اﺳﺖ آﻪ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺳﺮ راﺳﺖ و‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا هﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲهﺎ از ﻃﺮﻳﻖ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي آﻨﺘﺮﻟﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪﻩ ) ﻧﻈﻴﺮ آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ و ﻣﻴﻜﺮو آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮهﺎ( و ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي آﻨﺘﺮﻟﻲ ﺳﺎدﻩ‬
‫در دﺳﺘﺮس هﺴﺘﻨﺪ‪(Time Clock).‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺑﻌﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺴﻴﺎري از ﭼﻴﻠﺮهﺎ ﺑﺮاي ﺣﺪاآﺜﺮ ﺑﺎر ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻏﻠﺐ‬
‫زﻳﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ آﺎر ﻣﻲآﻨﻨﺪ و ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪهﺎي ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬آﺎرآﺮد در ﺑﺎرهﺎي آﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ دﻗﻴﻖ از ﺗﺠﻬﻴﺰات در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎر ﺟﺰﺋﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲهﺎي ﻋﻤﺪﻩاي در‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان وﺳﺎﻳﻞ آﻨﺘﺮل را ﻃﻮري ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻨﺪ‬
‫ﭼﻴﻠﺮ در ﺑﺎر ﺟﺰﺋﻲ آﺎر آﻨﻨﺪ ﻳﻚ ﭼﻴﻠﺮ ﺑﺎ ﺑﺎر آﺎﻣﻞ آﺎر آﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺠﺎي اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﻠﺮ ﺑﻄﻮر داﺋﻢ در‬
‫ﺑﺎر ﺟﺰﺋﻲ آﺎر آﻨﺪ ﺑﺼﻮرت ﻗﻄﻊ و وﺻﻞ در ﺑﺎر آﺎﻣﻞ آﺎر آﻨﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ‪ ٥٠‬درﺻﺪ‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دارد ﻳﺎ آﻨﺘﺮل ﺟﻬﺖ ﺧﺎﻣﻮش آﺮدن ﻓﻦهﺎ در ﺣﺎﻟﺘﻲ‬
‫آﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻳﺎ آﻨﺘﺮل ﭘﻤﭙﻬﺎ ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ آﻪ ﭼﻨﺪ ﭘﻤﭗ درﺑﺎر ﺟﺰﺋﻲ درﺣﺎل آﺎرﻧﺪ و ‪....‬‬
‫‪ – 2-6-3‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫آﺎهﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل ) ﺑﺮ اﺳﺎس اﺳﺘﺎﻧﺪاردهﺎ و‬
‫ﺁﺋﻴﻦﻧﺎﻣﻪهﺎي ﻣﺤﻠﻲ ( ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل ﻧﺴﺒﺖ ﺗﺼﻔﻴﻪ هﻮا ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازﻩاي ﺑﺎﺷﺪ آﻪ در ﻳﻚ روز آﻪ‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺪاآﺜﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮان‬
‫در ﭘﻨﻜﻪ ﺗﻠﻒ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﻣﻮﺟﺐ ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻴﻢ ‪٢٠‬‬
‫درﺻﺪ از ﺣﺠﻢ ﺗﺼﻔﻴﻪ هﻮا را آﻢ آﻨﻴﻢ ﺁﻧﮕﺎﻩ در ﺻﻮرت اﺳﺘﻔﺎدﻩ از آﻨﺘﺮل دور ﺑﺠﺎي دﻣﭙﺮ‬
‫اﻧﺮژي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﭘﻨﻜﻪهﺎ ﺑﻪ ﻧﺼﻒ آﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﺮا؟‬
‫‪ – 3-6-3‬ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬

‫ﺗﺼﻔﻴﻪ‪ ،‬ﺑﺎرهﺎي ﺣﺮارﺗﻲ ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ ،‬ﺣﺮارت ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ .‬ﺑﺎرهﺎ ﻳﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫هﺪاﻳﺖ ﻳﺎ ﺗﺸﻌﺸﻊ هﻤﮕﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راز ﻣﻨﺒﻊ ﺣﺮارﺗﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ آﻢ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬روشهﺎي‬
‫ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﻋﺎﻳﻖآﺎري‪ ،‬درزﺑﻨﺪي‪ ،‬ﭘﻮﺷﺶهﺎي اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ ﭘﻨﺠﺮﻩهﺎ و اﻳﺠﺎد ﺳﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺗﺨﻠﻴﻪ ﺣﺮارت‬
‫ﺧﺮوﺟﻲ و ﺗﻠﻒ ﺷﺪﻩ ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺳﻴﺴﺘﻢ روﺷﻨﺎﺋﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﻖآﺎري ﺟﻬﺖ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت از ﻃﺮﻳﻖ هﺪاﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫‪U (U-‬ﺑﺴﺰاﻳﻲ در آﺎهﺶ ﺑﺎر ﺗﻬﻮﻳﻪ دارد‪ .‬ﻣﻘﺪار ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎ ﭘﺎراﻣﺘﺮهﺎي ﺑﻨﺎم ﻋﺪد‬
‫ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و ‪ Kw‬ﺑﺎ ﻧﺎم ‪ U‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺒﻞ ﻋﺪد )‪ R (R-value‬و ﻋﺪد )‪value‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺮ ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ ﺑﺮ اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ‪Btu‬واﺣﺪ ﺁن ﻣﻘﺪار در واﺣﺪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺎرﻳﻨﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻌﺎدﻟﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺣﺮارت ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ )U = Q‬اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت ( × ) ﺳﻄﺢ ( ×‬
‫اﺳﺖ و در واﻗﻊ ﺣﺴﻦ آﺎر ﺑﺎ ﺁن اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ در ‪ U‬در واﻗﻊ ﻋﻜﺲ ﻋﺪد ‪R‬ﻋﺪد‬
‫آﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ‪R‬ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻻﻳﻪهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ در آﻨﺎر هﻢ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ ﺁوردن ﻋﺪد‬
‫را ﺑﺪﺳﺖ ﺁورد ﻳﺎ ‪ U‬ﺗﻚ ﺗﻚ ﺁﻧﻬﺎ را ﺑﺎ هﻢ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻮدﻩ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻌﻜﻮس ﺁن ﻋﺪد ‪R‬ﻋﺪد‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻤًﺎ از ﻣﻌﺎدﻟﻪ زﻳﺮﮔﺮﻣﺎي اﻧﺘﻘﺎل را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫) اﺧﺘﻼف درﺟﻪ ﺣﺮارت( × )ﺳﻄﺢ( ×‬ ‫‪=Q‬‬
‫‪R‬‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﻋﺎﻳﻖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺎﻳﻖ ﺣﺮارﺗﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪R‬ﺟﺪول ‪ ١١‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻋﺪد‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪R.‬ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ و در ﻗﺴﻤﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻋﺪد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ‪R‬ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺎﻳﻖ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﺪد‬
‫ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاص دﻳﮕﺮ ﺁن‪ ،‬ﻧﻈﻴﺮ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﺷﺘﻌﺎل‪ ،‬هﺰﻳﻨﻪ ﻧﺼﺐ‪ ،‬ﻗﻴﻤﺖ و ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺧﻮاص دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﻋﺎﻳﻖ ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﺤﺪود ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازهاي ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻘﺪار ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اﻧﺠﺎم ﺷﺪه را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻣﺜﺎل ﻧﺸﺎن دادن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻋﺎﻳﻖﻛﺎري ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻋﺎﻳﻖ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﻚ دﻳﻮار ﻣﺮﺳﻮم ﻋﺎﻳﻖ‬
‫ﻧﺸﺪه را ﻋﺎﻳﻖ ﻛﺎري ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻋﺪد ‪ R‬ﺑﺮاي دﻳﻮار ﺑﺪون ﻋﺎﻳﻖ ‪ 3‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼف دﻣﺎي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ‪ 30°F‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي ‪ 10 $‬ﺑﺎزاي ﻫﺮ ﻣﻴﻠﻴﻮن ‪ Btu‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﺳﺮي ﻣﻘﺪار ﺛﺎﺑﺖ ‪ 0/12 $‬ﺑﺎزاي ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ دﺳﺘﻤﺰد ﻛﺎرﮔﺮ ‪ 0/2 $‬ﺑﺎزاي ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫‪ 0/01 $‬ﺑﺮ ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻲ دﺳﺘﻤﺰد ﻛﺎرﮔﺰ ﺑﺎزي اﻓﺰاﻳﺶ واﺣﺪ ‪R‬‬ ‫‪-‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮاد ‪ 0/09 $‬ﺑﺎزاي ﻓﻮت ﻣﺮﺑﻊ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﺑﺮاي اﻋﺪاد داده ﺷﺪه ﺑﺎﻻ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت اﻗﺘﺼﺎدي در ﺟﺪود ‪ 12‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫در ﺟﺪول ﺑﺎﻻ دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و اﻗﺘﺼﺎديﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻋﺎﻳﻖ ﻛﺎري ﺑﺮاي ﻋﺪد ‪ R‬ﺑﺮاﺑﺮ ‪6‬‬
‫‪ – 4-6-3‬ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻜﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ دارﻧﺪ‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﮔﺮم و ﺳﺮد آﺮدن اﻓﺮاد اﺳﺖ ﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‪ .‬ﺗﺸﺨﻴﺺ‬
‫اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎدﻩ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در اﻟﮕﻮهﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد آﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺁن‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲهﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺠﺎي راﻩروهﺎ‪ ،‬ﻓﻀﺎهﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻓﻀﺎهﺎي ﺧﺎﻟﻲ و ‪ ...‬ﻣﻜﺎنهﺎﻳﻲ را آﻪ در ﺁن اﻓﺮاد‬
‫ﻣﺸﻐﻮل آﺎرﻧﺪ را ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻬﻮﻳﻪ آﻨﻴﻢ‪ .‬ﺟﻬﺖ اﻧﺠﺎم ﭼﻨﻴﻦ آﺎري ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن را از دﻳﺪﮔﺎﻩ‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺼﻮرت اﻓﻘﻲ و ﻋﻤﻮدي ﺑﺼﻮرت زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي آﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﻟﻒ ( ﻓﻀﺎهﺎ را از دﻳﺪﮔﺎﻩ ﻧﻴﺎز و ﻳﺎ ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻣﺮﺗﺐ آﻨﻴﺪ‪ .‬اﺗﺎقهﺎي آﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻧﺪارد ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﻮار ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻗﺮار دهﻴﺪ ) ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻳﻚ دﻳﻮار دو ﺟﺪارﻩ ﺑﺮاي‬
‫ﻗﺴﻤﺖ ﺗﻬﻮﻳﻪ ﺷﻮﻧﺪ اﻳﺠﺎد آﺮدﻩاﻧﺪ(‬
‫ب ( اﺗﺎقهﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺸﺎن ) ﻧﻮع آﺎر و ﺷﻐﻞ ( دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي ﺑﻬﻴﻨﻪ آﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪاول زﻣﺎن آﺎري‬ ‫‪-‬‬
‫ﺣﺮآﺖ ﭘﺮﺳﻨﻞ و اﺛﺎﺛﻴﻪ‬ ‫‪-‬‬
‫اﺗﺎقهﺎﻳﻲ آﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺑﺎر ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ دارﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ دﻳﻮار ﺑﻴﺮوﻧﻲ ﻗﺮار دهﻴﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬
‫ج( از ﻳﻚ ﺻﻔﺤﻪ آﻤﻜﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪاﺳﺎزي ﻧﺎﺣﻴﻪهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﺮارﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫د ( ورودهﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﻴﻂهﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﻳﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺷﺪﻩ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ – 5-6-3‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎر آﻣﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ و ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ اﺳﺖ‬

‫در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎنﺳﺎزي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺮآﻴﺐ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎ ﻋﺎﻳﻖﺑﻨﺪي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﺟﻨﺒﻪهﺎي‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﻔﻌﺎﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻧﺮژي ﮔﺮﻣﺎﻳﺸﻲ را ﺑﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي آﺎهﺶ دهﺪ‪.‬‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ ﺁب و هﻮاﻳﻲ ﺧﺎص ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﺗﺒﺨﻴﺮي و ﺗﺮ ﻳﺎ ﺧﺸﻚ از‬
‫ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ﺗﺒﺮﻳﺪ آﻤﺘﺮ اﺳﺖ ﺑﺮرﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﻮﺿﻌﻲ و ﻳﺎ ﻣﺮآﺰي ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻮاﻗﻌﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻣﻮرد ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺑﻮﻳﻠﺮهﺎ و ﻣﺸﻌﻞهﺎي راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎدﻩ از‬
‫اآﻮﻧﻮﻣﺎﻳﺰر و ‪ ...‬را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻳﻚ اﻧﺪازﻩ ﺧﺎص ﻣﻮﺗﻮر ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻩ ﻧﺴﺒﺘًﺎ وﺳﻴﻌﻲ از راﻧﺪﻣﺎن ) آﺎرﺁﻳﻲ ( ﻣﻮﺗﻮر‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻣﺸﺎﺑﻪ در ﻣﺤﺮآﻬﺎي ﻣﻮﺗﻮري ﻳﺎ ﭘﻤﭗهﺎي ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫اﻣﻜﺎن ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ – 6-6-3‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻛﺎرآﻣﺪﺗﺮﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪ ٣‬ﻧﻮع ﭼﻴﻠﺮهﺎي ﻓﺸﺮدﻩ ﺳﺎزي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺮآﺰ‪،‬‬
‫ﻻ ﭼﻴﻠﺮهﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ از ‪ ٠/٨‬ﺗﺎ ‪ ١‬آﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﭘﻴﭽﺸﻲ و رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ) ﭘﻴﺴﺘﻮﻧﻲ ( ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫‪KWh/ton ٠/٤٩‬ﺑﺮ ﺗﻦ راﻧﺪﻣﺎن دارﻧﺪ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﭼﻴﻠﺮهﺎي ﺟﺪﻳﺪ راﻧﺪﻣﺎن ﻧﺸﺎن ﺗﺎ ﻣﻘﺪار‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺼﺮف اﻧﺮژﻳﺸﺎن ﻧﺼﻒ ﮔﺮدﻳﺪﻩ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ – 7-6-3‬ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي ﻣﺆﺛﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﻣﻮﺗﻮرهﺎ دو ﺑﺎرﮔﺬاري ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ‬
‫آﻨﺘﺮﻟﻬﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﻳﻦ دﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ – 8 -6-3‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻃﺮاﺣﻲ اﻧﻔﻌﺎﻟﻲ‬

‫ﻃﺮح ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ) ﻳﺎ ﺑﺎر ﺳﺎزي ﻣﺠﺪد ﺁن ( ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ‬
‫و از ﻣﺤﻴﻂ را ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺳﺎزد و از اﻧﺮژي ﺧﻮرﺷﻴﺪ و روﺷﻨﺎﻳﻲ روز و دﻣﺎي هﻮاي ﺧﺎرج ﺣﺪاآﺜﺮ‬
‫اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ – 9 -6-3‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﺎﺻﻪ در هﻮاي ﺳﺮد ﻣﻬﻢ و داراي ارزش اﻗﺘﺼﺎدي اﺳﺖ ‪ .‬در واﻗﻊ‬
‫ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﻔﺎوت درﺟﻪ ﺣﺮارتهﺎي آﻢ و ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ دﺷﻮارﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎز هﻢ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫» ﺳﺮدي« را ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫‪ – 10-6-3‬اﻣﻜﺎن ذﺧﻴﺮه اﻧﺮژي‬

‫ذﺧﻴﺮﻩ ﺳﺎزي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺘﻔﺎدﻩ از اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺳﺎﻋﺎت ﻏﻴﺮ ﭘﻴﻚ ﺑﺮاي‬
‫اﻳﺠﺎد ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ و اﺳﺘﻔﺎدﻩ از ﺳﺮﻣﺎﻳﺶ ذﺧﻴﺮﻩ ﺷﺪﻩ در ﺳﺎﻋﺎت ﭘﻴﻚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ذﺧﻴﺮﻩﺳﺎزي ﺁب ﺳﺮد‪ ،‬ﻳﺦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ذﺧﻴﺮﻩﺳﺎزي ﻳﺦ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺠﻢ آﻤﺘﺮي دارد‪ .‬اﻳﻦ آﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻮﺟﺐ آﻮﭼﻚ ﺷﺪن اﻧﺪازﻩ ﭼﻴﻠﺮ در ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻳﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﭼﻴﻠﺮ ﻳﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺟﺪﻳﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ آﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ دارﻧﺪ ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻜﻞ ‪ ١٣‬آﺎهﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭼﻴﻠﺮ در ﺻﻮرت‬
‫اﻣﻜﺎن ذﺧﻴﺮﻩﺳﺎزي اﻧﺮژي را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺼﻞ ‪ -5‬ﻣﺒﺎﺣﺚ وﻳﮋه در ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫‪ - 1‬ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ‬
‫‪ – 1-1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫ﺗﻜﺮار ﻣﻲﺷﻮد را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ از ﻣﻮﺟﻬﺎي ‪f‬هﺮ ﻣﻮج ﭘﺮﻳﻮدﻳﻚ آﻪ ﺑﺎ ﻓﺮآﺎﻧﺲ‬
‫و ‪ ....‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد آﻪ ﻓﺮﻣﻮل زﻳﺮ ‪f ، 2f ، 3f :‬ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎ ﻓﺮآﺎﻧﺲ‬
‫∞‬
‫‪f‬‬ ‫) ‪(α ) = ∑ ai sin (2Π ift + ϕ‬‬

‫‪i‬‬
‫‪i =1‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻣﻮﺟﻲ اﺻﻠﻲ و ﺑﻘﻴﻪ )‪(f‬ﺑﻪ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ آﻪ ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺁن ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﻣﻮج اﺻﻠﻲ‬
‫ﻣﻮجهﺎ را هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎي ﻣﻮج اﺻﻠﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻮجهﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﺮآﻴﺒﻲ ﻣﺤﺪود از ﭼﻨﺪ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻜﻞ ‪ ١‬آﻪ ﻣﻮﺟﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﺪ آﻪ ﺗﺮآﻴﺒﻲ از ﻣﻮجهﺎي اﺻﻠﻲ و هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎي‬
‫ﻼ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺁﻧﮕﺎﻩ ﻳﻚ‬
‫‪ ٣‬و ‪ ٥‬و ‪ ٧‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﻣﻮج آﺎﻣ ً‬
‫ﻣﻮج ﺑﺪون هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺧﻮاهﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻲﺧﻮاهﻴﻢ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ ﺑﻪ هﺮ دﻟﻴﻞ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ وﻟﺘﺎژ و‬
‫ﻳﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق دﭼﺎر اﻋﻮ ﺟﺎج و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ وﺟﻮد هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎ در ﻣﻮج اﺻﻠﻲ‬
‫ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﻮدﻩ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ را در ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮﺟﻮد ﺁورﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﻠﺖ اﻳﺠﺎد اﻋﻮ ﺟﺎج ) هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ( درﺷﻜﻞ ﻣﻮج وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن‬
‫آﻮرﻩهﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‪ ،‬آﻮرﻩ ﻗﻮس اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻻﻣﭗهﺎي آﻢ‬
‫ﻣﺼﺮف‪ ،‬آﻨﺘﺮل آﻨﻨﺪﻩهﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ ،‬ﻟﻮازم ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و آﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮ‪ ،‬ﺷﺎرژرهﺎ ‪،‬‬
‫دﺳﺘﮕﺎﻩهﺎي ﺟﻮﺷﻜﺎري و ﺑﺎرهﺎي ﻏﻴﺮ ﺧﻄﻲ و ‪ ....‬ﺟﻬﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻴﺰان اﻋﻮاج ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ‬
‫آﻪ از راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪(THD):‬از ﻣﻌﻴﺎري ﺑﻨﺎم ﺧﺮاﺑﻲ آﻠﻲ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬
‫‪n‬‬
‫‪∑ ai‬‬
‫‪i =2‬‬
‫‪2‬‬
‫= ‪THD‬‬ ‫‪× 100‬‬

‫‪a1‬‬
‫ﻋﻼﺋﻢ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬
‫‪ :‬داﻣﻨﺔ هﺮ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪a.‬‬
‫‪ – 2-1‬اﺛﺮ ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚﻫﺎ روي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮﻗﻲ‬
‫‪ -1-2-1‬اﺛﺮ روي ﻫﺎديﻫﺎ‬

‫در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎنهﺎي ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ از هﺎديهﺎ دو اﺛﺮ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ‪:‬‬
‫‪ – ١‬اﺛﺮ ﭘﻮﺳﺘﻲ‬
‫‪ – ٢‬اﺛﺮ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ‬
‫روي ﻣﻲدهﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﻏﻴﺮ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺟﺮﻳﺎنهﺎي ﻣﺘﻨﺎوب در هﺎديهﺎﺳﺖ‬
‫آﻪ رأآﺘﺎﻧﺲ ﻣﻐﺰ هﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﺁن ﺟﺮﻳﺎن آﻤﺘﺮي را ﻋﺒﻮر ﻣﻲدهﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻠﻔﺎت و‬
‫اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮ ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ اﻳﺠﺎد ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﮔﺮداﺑﻲ در هﺎديهﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ آﻪ هﻢ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻲﮔﺮدد و هﻢ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻮزﻳﻊ ﻏﻴﺮ هﻤﮕﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد و اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮآﺎﻧﺲ‬
‫هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ را ﺗﺸﺪﻳﺪ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در هﺎديهﺎ ﺑﺎﻋﺚ داغ ﺷﺪن و آﺎهﺶ ﻋﻤﺮ‪ ،‬هﻤﭽﻨﻴﻦ اﺛﺮات ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺷﻜﻢ هﺎدي و آﺎهﺶ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺛﺮ دﻳﮕﺮي آﻪ ﻧﺎﺷﻲ از هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎي ﻣﻀﺮب ‪ ٣‬اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن از ﺳﻴﻢ ﻧﻮل ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻤﻮع هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎي ﻣﻀﺮب ‪ ٣‬از ﺟﻨﺲ ﻣﺆﻟﻔﺔ ﺻﻔﺮ و ﻣﻘﺪار ﺁن ﺳﻪ ﺑﺮاﺑﺮ هﺮ آﺪام اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا‬
‫ﻣﻮﺟﺐ ﺗﻠﻔﺎت و ﻧﻴﺰ ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪن ﺳﻴﻢ ﻧﻮل ﻣﻲﮔﺮدد آﻪ ﻣﺸﻜﻞ اﻳﻤﻨﻲ و آﻢ ﺷﺪن ﺳﻄﺢ ﻣﺆﺛﺮ وﻟﺘﺎژ‬
‫را ﺑﻪ هﻤﺮاﻩ دارد‪.‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي ﺧﺎزﻧﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ در آﺎﺑﻞهﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ آﻪ در اﺛﺮ وﻟﺘﺎژهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‪،‬‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت وﻟﺘﺎژ و ﺑﻴﺸﺒﻮدهﺎي وﻟﺘﺎژ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ آﻪ ﺷﺮآﺖهﺎي ﺑﺮق ﺑﺎ ﺁن‬
‫روﺑﺮو هﺴﺘﻨﺪ ﺗﺮآﻴﺪن ﺳﺮ آﺎﺑﻞهﺎ و ﺧﻮد آﺎﺑﻞهﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ آﻪ در اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و در‬
‫ﻣﺤﻴﻂهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻳﺪ آﺎﺑﻞ و دﻳﮕﺮ وﺳﺎﻳﻞ را در ﻣﻘﺎدﻳﺮي آﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﻧﻤﻮد‪derate.‬ﺑﻬﺮﻩﺑﺮداري آﺮد ﻳﺎ اﺻﻄﻼﺣًﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺁﻧﺮا را‬
‫‪ -2-2-1‬اﺛﺮ روي ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ و ﻓﻴﻮزﻫﺎ‬

‫وﻗﺘﻲ ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ زﻳﺎد از ﻣﺪار ﻋﺒﻮر ﻣﻲآﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫آﻠﻴﺪهﺎ و ﻓﻴﻮزهﺎ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در آﻨﺘﺎآﺘﻮرهﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺎ آﻮﻳﻞ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫درﺟﺔ ﺣﺮارت و ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻟﻪهﺎي ﺑﻲﻣﺘﺎل در ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ از ﺟﺮﻳﺎن ﻗﻄﻊ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻓﻴﻮزهﺎ ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻴﻔﺖ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻓﻴﻮز ﺷﻮد‪ .‬و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﻤﻠﻜﺮد اﺷﺘﺒﺎﻩ ﻓﻴﻮز ﺷﻮد‪ .‬هﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻓﻴﻮزهﺎ ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ ﻓﻴﻮزهﺎي آﺎردي آﻪ‬
‫اﻟﻤﺎن ﻣﺸﺒﻚ دارﻧﺪ‪ ،‬در ﻓﺮآﺎﻧﺲهﺎي ﺑﺎﻻ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮد در ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ را ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-2-1‬اﺛﺮ روي ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرﻫﺎ‬

‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا اﺛﺮات ﺁﻟﻮدﮔﻲهﺎي ﺗﻮان روي ﺁﻧﻬﺎ را در زﻳﺮ ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻮج هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺴﺄﻟﺔ رزوﻧﺎﻧﺲ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ ﺑﻴﻦ‬
‫ﺳﻴﻢﭘﻴﭻهﺎي ﺗﺮاﻧﺲهﺎ و ﺧﺎزنهﺎي ﺷﺒﻜﻪ‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻟﺮزش در هﺴﺘﻪ و ﺳﻴﻢﭘﻴﭻهﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت هﺴﺘﻪ ﺣﺮارت اﺿﺎﻓﻲ در ﺗﺮاﻧﺲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ ﺁن را در‬
‫‪f2B2‬ﻗﺪرت آﻤﺘﺮي ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺖ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻢ ﺗﻠﻔﺎت هﺴﺘﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﭼﻮن ﺑﺎ‬
‫ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ و اﮔﺮ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و ﻳﺎ ﻋﺪم ﺗﻌﺎدل وﻟﺘﺎژ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺗﻠﻔﺎت‬
‫هﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺮاي آﺎهﺶ ﺗﻮان در ﻣﺤﻴﻂهﺎي ﺁﻟﻮدﻩ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮم زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪n‬‬
‫‪∑I h‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪h‬‬
‫‪K‬‬ ‫=‬ ‫‪h=2‬‬
‫‪∑I‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪h‬‬
‫اﻳﻦ ﺿﺮﻳﺐ ﻣﻌﺮف اﻳﻦ اﺳﺖ آﻪ ﭼﻘﺪر ﺑﺎﻳﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺮاﻧﺲ را آﺎهﺶ دهﻴﻢ‪.‬‬
‫=‬ ‫‪P‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪.......... K f 〉1‬‬
‫‪P‬‬ ‫‪T‬‬
‫‪K‬‬ ‫‪f‬‬
‫در ﻣﺤﻴﻂهﺎﻳﻲ آﻪ ﺁﻟﻮدﮔﻲ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ از ﺗﺮاﻧﺲهﺎي ﻣﺨﺼﻮص اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻧﻤﻮد آﻪ‬
‫ﻻ‬
‫ﻻ ﺣﺠﻢ و وزن ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ‪ ١٥‬درﺻﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻗﻴﻤﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﻤﻮ ً‬‫ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻻ ﺧﻨﻚ آﻨﻨﺪﮔﻲ ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪاي دارﻧﺪ ‪:‬‬ ‫‪ ٢‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮع ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫) روﻏﻦ – ﺁب – هﻮا ( ‪.‬‬
‫ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺎﻳﻘﻲ ) ﺣﺎﻟﺘﻬﺎي ﮔﺬرا (‬ ‫‪-‬‬
‫ﺗﻌﺪاد دور ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻘﺪر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ وﻟﺘﺎژ ﺑﻴﻦ هﺮ دو را ﺗﺤﻤﻞ آﻨﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و در ﺣﺎﻟﺖ ﭘﺎﻳﺪار‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ وﻟﺘﺎژ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﻴﻦ دورهﺎ ﺧﻮاهﻴﻢ داﺷﺖ‪ ،‬اﮔﺮ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫وﻟﺘﺎژهﺎي ﮔﺬرا ﭘﻴﺶ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ وﻟﺘﺎژ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﺒﻮدﻩ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻪ وﻟﺘﺎژ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از دورهﺎي اﺑﺘﺪاﻳﻲ از وﻟﺘﺎژ ﺷﻜﺴﺖ ﺁﻧﻬﺎ هﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد و ﺑﺪون ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺮارت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﺎ اﺿﺎﻓﻪ‬
‫وﻟﺘﺎژهﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺎﻳﻘﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا آﻠﻴﺪ زﻧﻲ و ﺑﺮق ﺁﺳﻤﺎن ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮﺧﺘﻦ‬
‫ﺗﺮاﻧﺲهﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺪﻳﺪﻩ ﻓﺮو رزوﻧﺎﻧﺲ‬ ‫•‬
‫ﺗﺮاﻧﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲآﻨﺪ ﻟﺬا ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺑﻌﻀﻲ ‪X1‬در وﻟﺘﺎژهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻘﺪار‬
‫هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎ رزوﻧﺎﻧﺲ ﺑﻴﻦ ﺳﻠﻒ ﻣﻌﺎدل ﺗﺮاﻧﺲ و ﺧﺎزنهﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد آﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫وﻟﺘﺎژ و آﻤﻚ ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻋﺎﻳﻘﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ورﻗﻪهﺎ و ﺳﻴﻢهﺎ‬ ‫•‬

‫در اﺛﺮ ﻋﺒﻮر ﺟﺮﻳﺎنهﺎ و ﺷﺎرهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻨﺶهﺎي اﻋﻤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ورﻗﻪهﺎ و‬
‫ﺳﻴﻢهﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﻮﺳﺎن ﺷﻮد آﻪ اﻳﻦ ﻟﺮزشهﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻧﻮﻳﺰ و ﺳﺮ و ﺻﺪا و ازدﻳﺎد ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ازدﻳﺎد ﺣﺮارت ﺗﺮاﻧﺲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻔﻪهﺎي ﺻﻔﺮ و هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﻮم در ﺗﺮاﻧﺲ ﺳﻪ ﻓﺎز‬ ‫•‬

‫اﮔﺮ اﺗﺼﺎل ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺑﺎﺷﺪ آﻪ ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻲ ﺳﻮم ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﻋﺒﻮر آﻨﺪ‪ ) ،‬ﻣﺜﻞ اﺗﺼﺎل‬
‫اﻳﺰوﻟﻪ ( ﺁﻧﮕﺎﻩ ﺷﺎر ﻣﺆﻟﻔﺔ هﺎرﻣﻮﻧﻲ ﺳﻮم ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺆﻟﻔﺔ هﺎرﻣﻮﻧﻲ ﺳﻮم ‪Y‬‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪم ﻋﺒﻮر ﻣﺆﻟﻔﺔ ﺻﻔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻴﻔﺖ ﺧﻨﺜﻲ در ﺗﺮاﻧﺲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻟﺬا وﻟﺘﺎژهﺎي‬
‫ﻓﺎز ﺗﺮاﻧﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲآﻨﻨﺪ و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ رﻟﻪهﺎي زﻳﺮ وﻟﺘﺎژ ﻧﺎﻣﻲ ﺗﺮاﻧﺲ ﻋﻤﻞ‬
‫آﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ و ﻗﻄﻌﻲ وﻟﺘﺎژ ﻣﺼﺮف آﻨﻨﺪﻩ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﻚ ﻃﺮف ﺗﺮاﻧﺲ هﻢ ﻣﺜﻠﺚ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺬف ﻣﺆﻟﻔﺔ ﺳﻮم وﻟﺘﺎژ در وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ ﺧﻮاهﺪ ﺷﺪ‬
‫وﻟﻲ ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻲ ﺳﻮم ﺷﺪﻳﺪي در اﺗﺼﺎل ﻣﺜﻠﺚ ﻋﺒﻮر ﺧﻮاهﺪ آﺮد آﻪ ﺑﺎﻋﺚ ازدﻳﺎد ﺗﻠﻔﺎت‬
‫ﺷﻮد‪Derate.‬ﺷﺪﻩ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻴﻢﭘﻴﭻ را آﻢ ﻣﻲآﻨﺪ و ﻟﺬا ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻣﺆ ﻟﻔﺔ ‪ dc‬در ﺗﺮاﻧﺲ‬ ‫•‬

‫ﻣﺜﻞ ﻳﻚ ‪ dc‬ﮔﺮدد در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎن ‪dc‬اﮔﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻠﻲ داراي ﻣﺆﻟﻔﺔ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﺪ و ﻟﺬا ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻪ اﺷﺒﺎع رﻓﺘﻦ ﺗﺮاﻧﺲ و ﺣﺮارت ‪dc‬ﻓﻴﻠﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻨﺪ و ﻟﺬا ﺷﺎر ﻣﺆﻟﻔﺔ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ و آﺎهﺶ ﻋﻤﺮ ﺗﺮاﻧﺲ و ‪ ....‬ﻣﻲﮔﺮدد وﻟﻲ ﻣﻬﻢﺗﺮ از هﻤﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺷﺪن وﻟﺘﺎژ‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮد ‪ VT‬و ‪CT‬هﻢ ﻣﻲﮔﺮدد ﺑﺨﺼﻮص در ﺗﺮاﻧﺲهﺎي ﺧﺎص ﻣﺜﻞ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎي آﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮان و ﺑﺨﺼﻮص ‪dc‬ﺗﺮاﻧﺲ را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺨﺘﻠﻒ آﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺆﻟﻔﺔ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﺮاﻧﺲهﺎ آﻪ ﺟﺰء ﻣﻬﻤﻲ از ﺷﺒﻜﻪ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻲ از اﺛﺮات هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﺗﻠﻔﺎت و راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ‬

‫هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ در ﺟﺪول ‪ ١‬دﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد در ﺷﺮاﻳﻄﻲ آﻪ ﺑﺎر ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻓﺮآﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﻨﻬﺎ ‪ ٢/٥‬درﺻﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ و ‪ ٢/٥‬درﺻﺪ ﺗﻠﻔﺎت ﺁهﻨﻲ وﺟﻮد‬
‫دارد درﺣﺎﻟﻴﻜﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻮدن ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺁﻧﻜﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﺁهﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﺗﻠﻔﺎت‬
‫هﻴﺴﺘﺮزﻳﺲ و ﺗﻠﻔﺎت ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒًﺎ ﺑﺎ ﻣﺠﺬور ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﻓﺮض ﺷﺪﻩ اﺳﺖ آﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﺠﻲهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ اﺛﺮات ﭘﻮﺳﺘﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ آﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در هﺮ ﺻﻮرت ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ ﺗﻤﺎم ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ﺗﺎ ‪ ٦٧‬درﺻﺪ آﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺻﻔﺤﺔ ﺑﻌﺪ آﺎهﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر وﻗﺘﻲ آﻪ ﺑﺎر ﺁن ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺳﻮﺋﻴﭽﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ دﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﺑﺎر اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺲ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ‬
‫ﺳﻮﺋﻴﭽﻴﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺮاﻧﺲ ﺑﻪ ‪ ٤٠‬درﺻﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲرﺳﺪ آﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﺁهﻨﻲ‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4-2-1‬اﺛﺮ ﺑﺮ روي ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﺗﻤﺎم ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎي ﻣﻄﺮح ﺷﺪﻩ در ﺗﺮاﻧﺲهﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮرهﺎ ﻧﻴﺰ ﺻﺎدق ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻼوﻩ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ درﻣﻮﺗﻮرهﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ درﺟﺔ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‪ ،‬رأآﺘﺎﻧﺲ ﻧﺸﺘﻲ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد ﺑﺮاي آﺎهﺶ ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ آﻪ ﻣﻮﺗﻮر داراي اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﻧﺸﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮي ﺑﺎﺷﺪ و اﮔﺮ ﻣﻮﺗﻮر از ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺮﻳﺎن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺖ آﺎهﺶ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ وﻟﺘﺎژ از ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ رأآﺘﺎﻧﺲ ﻧﺸﺘﻲ آﻤﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻣﻮاج ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ در ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻠﻔﺎت اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﮔﺸﺘﺎورهﺎي‬
‫ﺿﺮﺑﺎﻧﻲ ﻟﺮزش و ﺻﺪاي زﻳﺎد ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲآﻨﻨﺪ و ﺗﻠﻔﺎت اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ در روﺗﻮر هﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻲآﻨﻨﺪ آﻪ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ داغ ﺷﺪن روﺗﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﻳﺪ در ﻇﺮﻓﻴﺘﻲ آﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻜﺎر رود‪.‬‬
‫‪-5-2-1‬اﺛﺮ روي ﺧﺎزنﻫﺎ‬

‫در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺒﻜﺔ ﺟﺒﺮان ﺗﻮان راآﺘﻴﻮ و اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‬
‫در ﺑﺎرهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻗﺴﻤﺖهﺎﻳﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ﺧﺎزنﮔﺬاري ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ ﺧﺎزنهﺎ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎزنهﺎ ﺑﻪ ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺴﺎس )‪(f=50 Hz‬ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﻣﺆﻟﻔﺔ اﺻﻠﻲ ﺷﺒﻜﻪ‬
‫در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻓﺮآﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺧﺎزنهﺎ در ﻓﺮآﺎﻧﺲهﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﺜﻞ ﭼﺎﻩ ‪C‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ ﻓﺮض ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮدن‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻨﻨﺪ و ﻟﺬا ﺑﺎ وﺟﻮد ﻣﺆﻟﻔﻪهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎ داﻣﻨﻪ آﻢ وﻟﻲ ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﺟﺮﻳﺎن‬
‫ﻋﺒﻮري از ﺧﺎزن ﺣﺘﻲ از ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ هﻢ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺧﺎزن و ﻳﺎ ﻓﻴﻮز‬
‫ﺁن ﮔﺮدد‪ .‬راﺑﻄﻪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ‪:‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪I‬‬ ‫‪n‬‬
‫و )‪= n(V n‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪C‬‬
‫=‬ ‫‪=K‬‬
‫‪Cw‬‬ ‫‪f‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ هﻔﺘﻢ وﻟﺘﺎژ داراي ‪ %١٥‬داﻣﻨﺔ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﺷﻲ از‬
‫اﻳﻦ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ داﻣﻨﺔ ‪ %١٠٥‬دارد آﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﻴﻮز ﺧﺎزن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﻓﺮآﺎﻧﺲهﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻦ ﺧﺎزن و ﺳﻠﻒ ﺷﺒﻜﻪ رزوﻧﺎﻧﺲ ﭘﺪﻳﺪ ﺁﻳﺪ آﻪ در ﻧﺘﻴﺠﺔ ﺁن وﻟﺘﺎژ و‬
‫ﺟﺮﻳﺎن زﻳﺎدي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪﻩ و ﺑﺎﻋﺚ ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺧﺎزن ﺷﻮد‪ .‬در اﺛﺮ ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎي ﮔﺬراي‬
‫وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎي ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻟﺬا ﺧﺎزن ﻣﺜﻞ اﺗﺼﺎل آﻮﺗﺎﻩ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﺮﻳﻌًﺎ‬
‫از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪.‬‬
‫‪ – 6-2-1‬اﺛﺮ روي ﻻﻣﭗﻫﺎ‬

‫‪ – ١‬ﻻﻣﭗهﺎي رﺷﺘﻪاي ‪ ،‬آﻪ ﺷﺪﻳﺪًا در اﺛﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮات وﻟﺘﺎژ ﺑﺨﺼﻮص اﺿﺎﻓﻪ وﻟﺘﺎژ‪ ،‬آﺎهﺶ ﻋﻤﺮ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬زﻳﺮا در اﺛﺮ اﻓﺰاﻳﺶ وﻟﺘﺎژ ﺟﺮﻳﺎن ﻻﻣﭗ و دﻣﺎي ﺁن اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺨﻴﺮ‬
‫ﺳﻄﺤﻲ رﺷﺘﻪ ﺳﻴﻢ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ آﺎهﺶ ﺷﺪﻳﺪ ﻋﻤﺮ ﻻﻣﭗ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬ﻧﻮر ﻻﻣﭗ ﻧﻴﺰ در اﺛﺮ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت‬
‫وﻟﺘﺎژ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ و ﭘﺪﻳﺪﻩاي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﻴﻠﻴﻜﺮ ﻳﺎ ﭼﺸﻤﻚ زﻧﻲ ﺑﻮﺟﻮد ﻣﻲﺁﻳﺪ آﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺁزار دهﻨﺪﻩ‬
‫‪ – ٢‬ﻻﻣﭗهﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي )ﮔﺎزي ( ‪ ،‬ﻻﻣﭗهﺎي ﺗﺨﻠﻴﻪاي هﻢ ﺟﺰء ﺁﻟﻮدﻩ آﻨﻨﺪﻩهﺎ هﺴﺘﻨﺪ و هﻢ ﺷﺪﻳﺪًا‬
‫ﻼ ﻻﻣﭗ‬ ‫ﺑﻪ ﺁﻟﻮدﮔﻲ ﺣﺴﺎس ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ داﻣﻨﺔ وﻟﺘﺎژ از ﺣﺪي آﻤﺘﺮ ﺷﻮد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آﻪ اﺻ ً‬
‫روﺷﻦ ﻧﺸﻮد‪ .‬هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎي وﻟﺘﺎژ روي ﺧﺎزن و ﺑﺎﻻﺳﺖ ﻻﻣﭗ اﺛﺮات ﻣﻨﻔﻲ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 7-2-1‬اﺛﺮ روي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‬

‫آﻤﻴﺖهﺎي ﻣﻮرد ﺳﻨﺠﺶ در وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﻚ ﻣﻮج‪ ،‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻮج و ﻳﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻮج ﺑﺎﺷﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ )ﻋﻘﺮﺑﻪاي( و ﻳﺎ اﺳﺘﺎﺗﻴﻜﻲ )‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬دﻳﺠﻴﺘﺎﻟﻲ( ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ وﻟﺘﺎژ و ‪ac‬ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻳﺎ آﺎﻟﻴﺒﺮاﺳﻴﻮن وﺳﺎﻳﻞ اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺻﺎف ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻟﺬا ‪ dc‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﻮج ‪dc‬ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﻣﺸﺨﺼﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد و در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﻣﻴﺰان و ﺟﻬﺖ ﺧﻄﺎي اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ در دﺳﺘﮕﺎﻩهﺎي اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي و ﺑﻮﻳﮋﻩ آﻨﺘﻮرهﺎ ﺑﻪ ﻧﻮع دﺳﺘﮕﺎﻩ‪،‬‬
‫روش آﺎر‪ ،‬ﺟﻬﺖ ﻓﻠﻮي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و داﻣﻨﺔ هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻣﺆﻟﻔﺔ ﺗﻮان ﺑﺎﻳﺪ هﻢ ﻣﺆﻟﻔﺔ ﺟﺮﻳﺎن و هﻢ ﻣﺆﻟﻔﺔ وﻟﺘﺎژ ﺁن ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫∞‬
‫‪P‬‬ ‫‪total‬‬
‫‪= V dc I dc + V 1 I 1 Cosϕ + ∑V h I h Cosϕ‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪h‬‬
‫‪h=2‬‬
‫ﻟﺬا اﺛﺮات ﺁﻟﻮدﮔﻲ روي وﺳﺎﻳﻞ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ آﺎﻣﻞ دﺳﺘﮕﺎﻩهﺎ و ﻧﻮع ﭘﺪﻳﺪﻩهﺎ دارد‪.‬‬
‫ﺿﺮب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﺆﺛﺮ ‪ 1 / 2‬وﺳﺎﻳﻠﻲ آﻪ ﭘﻴﻚ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج را ﻣﻲﺳﻨﺠﻨﺪ ﺁن را در‬
‫ﻣﻮج ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻳﺪ و وﺳﺎﻳﻠﻲ آﻪ ﻣﻘﺪار ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ را ﻣﻲﺳﻨﺠﻨﺪ ﺁﻧﺮا در ‪ ١/١١‬ﺿﺮب ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﻘﺪار ﻣﺆﺛﺮ ﻣﻮج ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻳﺪ و در هﺮ دوي اﻳﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﺑﺮاي ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ آﺎﻣﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﮔﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺗﻐﻴﻴﺮ آﻨﺪ ﺧﻄﺎي اﻳﻦ اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮﻳﻬﺎ در ﺟﺪول ‪ ٢‬ﺑﺮاي ﺷﻜﻞ ﻣﻮجهﺎي‬
‫ﻣﻌﺮوف ﺁﻣﺪﻩ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد در ﺣﺎﻟﺖهﺎﻳﻲ آﻪ ﭘﻴﻚ وﻟﺘﺎژ و ﻳﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﻮج اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻲﺷﻮد و در ﻳﻚ ﺿﺮﻳﺐ ﺛﺎﺑﺖ ﺿﺮب ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻜﻞ ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺧﻄﺎهﺎي زﻳﺎدي‬
‫اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫آﻨﺘﻮرهﺎ آﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﮔﺸﺘﺎور ﻣﺤﺮك و ﻣﻘﺎوم ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺮﻳﺎن ﮔﺮداﺑﻲ در دﻳﺴﻚ رﺗﻮر ﻋﻤﻞ‬
‫ﻻ ﺗﻮانهﺎي‬‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﺮﻳﺎنهﺎي ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ دﻗﺖ ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﻲدهﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻻ ﺑﻴﻦ ‪٦‬‬
‫هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ اﻧﺪازﻩ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ اﻳﻦ ﺧﻄﺎي اﻧﺪازﻩﮔﻴﺮي آﻪ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪dc.‬ﺗﺎ ‪ ٧‬درﺻﺪ اﺳﺖ ﺑﺎ آﺎهﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان و وﺟﻮد ﻣﺆﻟﻔﺔ‬
‫‪ – 8-2-1‬اﺛﺮ ﺑﺮ رﻟﻪﻫﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‬

‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﻳﻚ رﻟﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻋﻮﺟﺎج ﺑﻪ اﺻﻮل آﺎر رﻟﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﻳﻚ وﺳﻴﻠﺔ ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻮاﻗﻊ ﺧﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻋﻮﺟﺎج ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎي ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ وﻗﺘﻲ در ﻣﻌﺮض اﺷﺒﺎع ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫اﻋﻮﺟﺎج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪٤‬هﺎ وﻗﺘﻲ در ﻣﻌﺮض ﻳﻚ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻮج ورودي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻄﺎ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ‪CT‬‬
‫اﻋﻮﺟﺎج در ﻣﻮج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﺎﺳﺦ ﻓﺮآﺎﻧﺴﻲ ﺿﻌﻴﻒ در اﺛﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎر ﻳﺎ‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ داﺧﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ اﻋﻮﺟﺎج ﻣﻮج ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ ٥‬هﺎ آﻪ در ﺳﻴﺴﺘﻢهﺎي وﻟﺘﺎژ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻋﺎﻣﻞ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺬراهﺎي ‪CVT‬‬
‫اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪٦‬هﺎ در ﺻﻮرﺗﻲ آﻪ در وﻟﺘﺎژي ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻪ اﺷﺒﺎع ﻣﻲروﻧﺪ ‪PT‬‬
‫و ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻋﻮﺟﺎج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 8-2-1‬اﻟﻒ – رﻟﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬

‫اﻳﻦ رﻟﻪهﺎ ﺷﺎﻣﻞ دو دﺳﺘﻪ زﻳﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫رﻟﻪهﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻴﻠﻨﺪري و ﻓﻨﺠﺎﻧﻲ آﻪ ﺟﻬﺖ ﻋﻤﻞ ﻟﺤﻈﻪاي ﺳﺎﺧﺘﻪ‬ ‫•‬
‫ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪.‬‬
‫رﻟﻪهﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺎ دﻳﺴﻚ ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺗﺄﺧﻴﺮ‪.‬‬ ‫•‬
‫‪4‬‬
‫‪- Current Transformator‬‬
‫‪5‬‬
‫‪- Capacitor Voltage Transformer‬‬
‫‪6‬‬
‫‪- Potential Transformer‬‬
‫رﻟﻪهﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪﻩاﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ وﻗﺘﻲ آﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺗﺤﺮﻳﻚ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ زﻣﺎن ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻲ و ﻣﺸﺨﺼﻲ دارﻧﺪ و وﻗﺘﻲ ﻣﻮج داراي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و اﻋﻮﺟﺎج‬
‫ﻣﻲﺷﻮد زﻣﺎن ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﻳﺎدﺗﺮ ﻳﺎ آﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪﻩ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫رﻟﻪهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺁﻧﻬﺎ و اﺟﺰاء ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺟﺮﻳﺎن – زﻣﺎن ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻋﻮﺟﺎج‬
‫ﻋﻜﺲاﻟﻌﻤﻞهﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدهﻨﺪ‪.‬‬
‫رﻟﻪهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎ دو ورودي ﻋﻼوﻩ ﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮيهﺎي ذآﺮ ﺷﺪﻩ ﻗﺒﻠﻲ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﺜﻞ ﻓﺎز ﺳﻴﮕﻨﺎلهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ در ﺁﻧﻬﺎ اﺧﺘﻼل اﻳﺠﺎد ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ رﻟﻪهﺎ آﻪ ﺷﺎﻣﻞ رﻟﻪهﺎي ﺟﻬﺘﻲ و اﻧﻮاع رﻟﻪهﺎي دﻳﺴﺘﺎﻧﺲ هﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺳﻴﮕﻨﺎل‬
‫ورودي ﺑﺎ ﻓﺮآﺎﻧﺲهﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﮔﺸﺘﺎور ﻋﻤﻞ آﻨﻨﺪﻩ ﻣﺜﺒﺖ ﻳﺎ ﻣﻨﻔﻲ در رﻟﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻟﺬا اﮔﺮ‬
‫ﻳﻜﻲ از وروديهﺎ ﻣﻌﻮج ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ روي ﻋﻤﻠﻜﺮد رﻟﻪهﺎي دو ورودي اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫در رﻟﻪهﺎي دﻳﺴﺘﺎﻧﺲ ﺑﺎﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺻﻮل ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺮاي ﺁﻧﻬﺎ وﺟﻮد دارد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ آﻠﻲ ﺑﺮاي هﻤﺔ ﺁﻧﻬﺎ ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در رﻟﻪهﺎﻳﻲ آﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻣﭙﺪاﻧﺲ‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﭙﺪاﻧﺲهﺎ ﻣﻌﺎدل اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺧﻂ هﺴﺘﻨﺪ و اﺳﺎﺳًﺎ رﻟﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ در ﻣﻮاﻗﻊ‬
‫‪VT ، CT‬ﻣﻮج ﻣﻌﻮج ﺟﺮﻳﺎن و وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﻲ ﭼﻮن اﻋﻮﺟﺎج اﻳﺠﺎد ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﻓﺎﻗﺪ ﺗﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ اﻋﻮﺟﺎج روي ﺧﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮ دﻗﺖ رﻟﻪ دﻳﺴﺘﺎﻧﺲ ‪CVT‬و ﻣﺨﺼﻮﺻًﺎ‬
‫اﺛﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫‪-8-2-1‬ب – رﻟﻪﻫﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ‬

‫در اﻳﻦ رﻟﻪهﺎ ﻧﻴﺰ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﻣﻮجهﺎي ﻏﻴﺮ ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن رﻟﻪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻟﻪهﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن اﺿﺎﻓﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎي اﺷﺒﺎع ﺷﺪﻩ را ﺟﻬﺖ ﻣﺤﺪود‬
‫ﻧﻤﻮدن اﻧﺮژي اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﻣﺪارهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻳﻚ ﻣﻨﺤﻨﻲ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪ ﻣﻌﻴﻦ در ورودي ﺧﻮد ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎدﻩ ﻗﺮار دهﻨﺪ‪ ،‬آﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد اﻋﻮﺟﺎج ﻣﻮج‬
‫در داﺧﻞ رﻟﻪ و ﺗﺪاﺧﻞ اﻳﻦ اﻋﻮﺟﺎج ﺑﺎ اﻋﻮﺟﺎجهﺎي ﺧﺎرﺟﻲ رﻟﻪ ﮔﺮدد و ﺑﺮ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ رﻟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﮕﻨﺎل ﻣﻌﻮج اﺛﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪.‬‬
‫اآﺜﺮ رﻟﻪهﺎي اﺳﺘﺎﺗﻴﻚ داراي ﻳﻚ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮر ورودي ﺟﻬﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﻴﮕﻨﺎل در ﺣﺪ ﻣﺠﺎز‬
‫ﻻ داراي ﻓﺎﺻﻠﺔ هﻮاﻳﻲ در ﺧﻮد‬ ‫ﻣﺪارهﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ آﻪ اﻳﻦ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ ﻣﻌﻤﻮ ً‬
‫ﺑﻮدﻩ آﻪ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺘﻖﮔﻴﺮي ﻋﻤﻞ ﻣﻲآﻨﻨﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ زﻳﺎد ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮآﺎﻧﺲهﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ – 9-2-1‬اﺗﻼف اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ واﻓﺰاﻳﺶ ﻛﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﻛﻴﻠﻮوات دﻳﻤﺎﻧﺪ‬

‫هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺪون اﺳﺘﻔﺎدﻩ درآﺎﺑﻞهﺎي اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺗﻼف ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬هﻤﻴﻨﻄﻮر‬
‫وﺟﻮد هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت و آﺎهﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ و‬
‫ﻣﻮﺗﻮرهﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ هﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺎ وﺟﻮد هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚهﺎي وﻟﺘﺎژ و ﺟﺮﻳﺎن هﻢ آﻴﻠﻮوات ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺼﺮﻓﻲ و هﻢ آﻴﻠﻮوات دﻳﻤﺎﻧﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪ – 10-2-1‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﺠﻬﻴﺰات‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ آﻪ ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت و دﻣﺎي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫آﺎهﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در دورﻩهﺎي آﻮﺗﺎﻩﺗﺮي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﭘﻴﺪا ﻣﻲآﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ هﺰﻳﻨﻪهﺎي ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﻪ هﺰﻳﻨﻪهﺎي دﻳﮕﺮ اﻓﺰودﻩ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺛﺮات هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬
‫در اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻴﺰان ﺧﺮاﺑﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮرﻣﺎﺗﻮرهﺎ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻦهﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﺧﺎزنهﺎي‬
‫ﻼ ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ و ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻣﻘﺪار زﻳﺎدي از ﺗﻮﻗﻒ‬ ‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺑﺴﻴﺎري از آﺎرﺧﺎﻧﻪهﺎ آﺎﻣ ً‬
‫ﺧﻄﻮط ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﺮاﺑﻲهﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲﺁﻳﺪ‪.‬‬
‫‪-11-2-1‬ﻛﺎرﻛﺮد ﻧﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ و ژﻧﺮاﺗﻮرﻫﺎ‬

‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي آﺎر در ﻓﺮآﺎﻧﺲ اﺻﻠﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻩاﻧﺪ و هﺮﮔﻮﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﻐﺬﻳﻪ ورودي در آﺎرآﺮد ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮاهﺪ داﺷﺖ‪ .‬ژﻧﺮاﺗﻮرهﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﻓﻴﺪﺑﻚ ﮔﺮﻓﺘﻦ از وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺗﺜﺒﻴﺖ وﻟﺘﺎژ ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ آﻪ در ﺻﻮرت اﻋﻮﺟﺎج اﻳﻦ‬
‫وﻟﺘﺎژ و ﻧﻮﺳﺎن ﺁن‪ .‬اﻳﻦ ﻓﻴﺪﺑﻚ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻮﺳﺎن وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ژﻧﺮاﺗﻮر ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -3-1‬اﺛﺮات ﺧﺎزنﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻣﻴﺰان ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ‬

‫از ﺁﻧﺠﺎ آﻪ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺧﺎزنهﺎ ﺑﺎ ﻓﺮآﺎﻧﺲ راﺑﻄﻪ ﻋﻜﺲ دارد‪ ،‬اﻣﭙﺪاﻧﺲ ﺧﺎزنهﺎ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ‬
‫ﻓﺮآﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﺷﺪت آﺎهﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ آﻪ ﺧﺎزن را ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺟﺬب هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲآﻨﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﺧﺎزن در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ آﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻣﭙﺪاﻧﺲ ورودي ﺁن ﺳﻴﺴﺘﻢ را آﺎهﺶ‬
‫دادﻩ و ﺳﺒﺐ ﻣﻲﺷﻮد آﻪ آﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺟﺬب هﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﻜﻞ‪٢‬‬
‫وﻟﺘﺎژ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ واﻗﻌﻲ در ﺣﻀﻮر ﺧﺎزن و ﺑﺪون ﺣﻀﻮر ﺁن را ﻣﺸﺎهﺪﻩ ﻣﻲآﻨﻴﻢ هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﺎ ‪ ٢١/٦‬درﺻﺪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪THD.‬دﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ ﺁﻣﺪن ﺧﺎزن در ﻣﺪار‬
‫ﺑﻪ هﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ آﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﺎزن ﺑﻪ ﺷﺪن هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲﺷﻮد‬
‫آﻪ ﻋﻠﺖ اﺻﻠﻲ ﺁن اﻳﺠﺎد رزوﻧﺎﻧﺲ ﺧﺎزن ﺑﺎ ﺳﻠﻒ ﺗﺮاﻧﺲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺳﻠﻒهﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺪار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬هﻤﺎﻧﻄﻮر آﻪ در ﺷﻜﻞ ‪ ٣‬دﻳﺪﻩ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮ ﺧﻼف ﺗﺼﻮر آﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲرود ﺧﺎزن ﺑﺎ ﺣﺬف‬
‫ﺟﺮﻳﺎن رآﺘﻴﻮ ﻣﻮﺟﺐ آﺎهﺶ اﻧﺪازﻩ ﻣﺆﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﺎزن ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺆﺛﺮ‬
‫از ‪ ١٧١٦‬ﺗﺎ ‪ ٢٠٣٣‬ﺁﻣﭙﺮ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ آﻪ ﻋﻠﺖ ﺁن وﺟﻮد ﺟﺮﻳﺎنهﺎي هﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ و ﺗﻘﻮﻳﺖ‬
‫ﺁﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت و ﻣﺘﻌﺎﻗﺐ ﺁن اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاهﺪ‬
‫داﺷﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ‪ -‬ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‬
‫‪ -1-2‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺎس ﻛﺎر اﻳﻦ ﻛﻮره ﻫﺎ ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎي ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺣﺎﺻﻞ از ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻘﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻟﻘﺎي اﻟﻜﺘﺮو‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ روي ﻓﻠﺰ داﺧﻞ ﻛﻮره ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻟﻘﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ در اﺛﺮ ﻣﻴﺪان‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﻛﻮره )ﺳﻴﻢ ﭘﻴﺞ اوﻟﻴﻪ( ﻳﺎ ﻛﻮﻳﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻮره ﻫﺎ ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ داراي ﻣﺸﺨﺼﺎت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ( راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ آن ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﻮاد در اﺛﺮ اﻟﻘﺎي اﻟﻜﺘﺮو ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬
‫در آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪Co2‬ب( ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺧﺖ ﻓﺴﻴﻠﻲ در اﻳﻦ ﻛﻮره اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد اﻧﺘﺸﺎر‬
‫ج( ﺗﻠﻔﺎت ﻓﻠﺰ ﺑﺪﻟﻴﻞ اآﺴﻴﺪ اﺳﻴﻮن ﺧﻴﻠﻲ آﻢ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﮔﺮﻣﺎﻳﺶ ﺑﺪون هﻮا اﺳﺖ‪.‬‬
‫د( ﻛﻨﺘﺮل دﻣﺎ در آن ﺳﺎده اﺳﺖ‬
‫ﻫـ( ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﺗﻤﺮﻛﺰ اﻧﺮژي و ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺮاي ﻧﺼﺐ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻛﻮره ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ذوب در دﻣﺎﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر و ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﻮاع زﻳﺮ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻮع ﺑﻮﺗﻪ اي‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ‬ ‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫‪HZ60،50‬‬
‫ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ‬ ‫ﻧﻮع ﻛﺎﻧﺎﻟﻲ‬

‫‪HZ(500‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ )ﺑﺎﻻي‬
‫‪ -2-2‬ﻣﻮازﻧﻪ اﻧﺮژي درﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‪:‬‬
‫ـ ﺗﺮاﻧﺴﻔﻮر ﻣﺮ‬
‫ـ ﻣﺒﺪل ﻓﺮﻛﺎﻧﺴﻲ‬
‫ـ ﻛﺎﺑﻠﻬﺎي ارﺗﺒﺎﻃﻲ‬
‫ـ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻠﻔﺎت اﺳﺎﺳﻲ ﺗﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻮره ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﺣﺮارﺗﻲ در ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‪:‬‬
‫ـ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺪاﻳﺘﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﻓﺮار ﺣﺮارت از دﻳﻮارهﻛﻮره ﺑﻪ ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭻ‬
‫ـ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺸﻌﺸﻌﻲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻄﺢ ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب‬
‫ـ ﺗﻠﻔﺎت ﺳﺮﺑﺎره‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ)‪ (60-%78‬ﻛﻤﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻮره‬
‫ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ )‪ (58-%71‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ )ﭘﺎﻳﻴﻦ( داراي ﺗﻠﻒ ﺣﺮارت ﺑﺎﻻ و ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ‬
‫داراي ﺗﻠﻒ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ .‬دﻟﻴﻞ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻴﺘﻮاﻧﺪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻗﺪرت و ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن زﻣﺎن‬
‫ذوب در ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮدن زﻣﺎن ﺳﺒﺐ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻒ ﺣﺮارﺗﻲ در اﻳﻦ‬
‫ﻛﻮره ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻗﺪرت و ﻧﻴﺰ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮدن زﻣﺎن ذوب دﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺗﻠﻒ ﺣﺮارﺗﻲ‬
‫ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﺑﻮده و دﻟﻴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﻮدن ﺗﻠﻒ اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در اﻳﻦ ﻛﻮره ﺑﻪ ﺳﺒﺐ وﺟﻮد ﺳﻴﺴﺘﻢ‬
‫ﻣﺒﺪل ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3-2‬ﻧﺮخ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ذوب ﻫﺮ ﺗﻦ ﻓﻠﺰ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻮره ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻤﻴﺰان ‪ 12‬ﺗﺎ ‪15‬‬
‫‪ Kwh‬ﺗﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ‪ .‬ﭘﺲ از آن ﻧﺮخ ﻣﺼﺮف در‬ ‫‪ 610‬ﺑﺪون ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪Ton‬‬
‫‪ Kwh‬ﻧﺮخ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ در ﻛﻮره ﻫﺎي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ )‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 3‬ﺗﻦ( ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺮ‬ ‫‪ 700‬اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪Ton‬‬
‫‪ -4-2‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ اﻧﺮژي درﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ‬
‫‪ -1-4-2‬ﺑﻬﺒﻮد راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻮره‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎراﻳﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻤﺖ ﻗﺪرت‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‪ ،‬ﺧﺎزن ﮔﺬاري ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﻛﻮﻳﻞ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪان در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬وﻟﻲ‬
‫ﻣﺸﺨﺼﺎت وﻳﮋه ﻛﻮره ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﺎﻣﻼً درك ﮔﺮدد ﺗﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺻﺤﻴﺢ در ﻣﻮرد ﻧﻮع ﻣﻮاد‪ ،‬راﻧﺪﻣﺎن و ﺷﻜﻞ‬
‫ﻣﻮاد ﺷﺎرژ ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺮاي ذوب‪ ،‬ﻣﻘﺪار ذوب‪ ،‬ﻧﺤﻮة اﺳﺘﻘﺮار ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﺎرﮔﺎه رﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮي و ﻧﺤﻮة ارﺗﺒﺎط‬
‫ﺑﺎ ﺧﻂ ذوب رﻳﺰي اﺗﺨﺎذ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪ -2-4-2Equipment Layout‬ﻣﺤﻞ اﺳﺘﻘﺮار ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻛﻮره ﺑﺎﻳﺪ آﻧﭽﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻧﻚ ﺧﺎزﻧﻲ ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬داﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﺎﺑﻞ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﭼﻮن ﺟﺮﻳﺎن ﺧﻴﻠﻲ‬
‫زﻳﺎدي ﺑﻴﻦ آن دو ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3-4-2‬ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ‬
‫اﻟﻒ( اﺛﺮ ﭘﻮﺳﺘﻲ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ در ﺳﻄﺢ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ذوب ﺷﻮﻧﺪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻤﺮﻛﺰ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺑﻬﺒﻮد راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻄﺮ ﻳﺎ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻣﻮاد ذوب ﺷﻮﻧﺪه درﻛﻮره ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﺪن‬
‫در ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ذوب ﻣﻴﺸﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در اﻧﺪازة آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬وﻟﻲ در‬
‫ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ ﺷﺮوع ذوب از ﺣﺎﻟﺖ ﺳﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﻠﻮك ﻫﺎي اﺳﺘﺎرت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ذوب ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ ﭘﺎي ﻣﺬاب در ﻛﻮره اﻧﺠﺎم ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬
‫ب( اﺛﺮ ﺗﻼﻃﻢ‬
‫ﺟﺮﻳﺎﻧﻬﺎي اﻟﻘﺎ ﺷﺪه در ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﺟﺎري در ﻛﻮﻳﻞ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه از ﻧﻈﺮ ﺟﻬﺖ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺪﻳﺪ آورﻧﺪة ﺧﻮد ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻴﻜﻨﺪ و ﻟﺬا اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد ﺗﻼﻃﻢ در ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﻳﻦ ﺗﻼﻃﻢ ﻛﻢ ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ درﻛﻮره ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺷﺒﻜﻪ ﺗﻼﻃﻢ ﺑﺎﻻﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎي ﺗﻼﻃﻢ‬
‫ـ داﺷﺘﻦ دﻣﺎي ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮاي ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب‬
‫ـ داﺷﺘﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮاي ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب در اﺛﺮ اﺧﺘﻼط و ﻧﻔﻮذ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﻣﻮاد ﺷﺎرژ ﺷﺪه‬
‫و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ ﺗﻼﻃﻢ‬
‫ـ آﺳﻴﺐ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﺴﻮر ﻛﻮره‬
‫ـ ﺳﺮرﻳﺰ ﺷﺪه ﻣﻮاد ﻣﺬاب‬
‫‪ -4-4-2‬ﺑﻬﺒﻮد راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ در ﺑﻬﺮ ه ﺑﺮداري‬
‫‪Tapping Temperature‬اﻟﻒ ‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ‬
‫اﻓـﺰاﻳﺶ ﻣـﻲ ﻳﺎﺑـﺪ و ﺗﻠـﻒ ‪Tapping Temperature‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ ﻓﻠﺰ ﻣﺬاب ﺑﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ‬
‫ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻮره ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ دﻣﺎي ﻣﺬاب اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺣﺮارﺗﻲ آﻫﻦ ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي‬
‫‪ 100 Kwh‬دﻣﺎ ﺣﺪود‪0c‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺮ‬ ‫‪ 20‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬

‫‪Ton‬‬
‫ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ و ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺑﺎ رواﺑﻂ زﻳﺮﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫‪T −t‬‬
‫=‪Qc‬‬ ‫‪×10-3‬‬
‫‪R‬‬
‫)‪Qc = Conduction Loss (kW‬‬

‫)‪T= cooling water Temp (k‬‬
‫)‪T=Molten Metal Temp (k‬‬
‫)‪R= Heat Resistance of furnace wall (KW/°K‬‬
‫‪QR = 5/67×10-3 . A . ε . ( T 100 )4‬‬
‫)‪QR= Radiation Loss (kW‬‬

‫‪ε = Emissivity‬‬
‫)‪A=Surface are of molten metal (m2‬‬
‫از ﻣﻌﺎدﻻت ﺑﺎﻻ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻫﺪاﻳﺖ و ﺗﺸﻌﺸﻊ ﺑﺮاي ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫‪ 50‬و ‪ 900kw‬ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ‪ 500Hz‬و ‪ (1500 Hz‬ﺑﺮاي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻫﺎي ‪Tapping) 0c‬ﻇﺮﻓﻴﺖ در دﻣﺎي‬
‫‪kw‬‬
‫‪ 10Tapping) 0C‬ﺑﺮاي ﻫﺮ دو ﻛﻮره در دﻣﺎي ‪ 35kw‬ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ روي ﻛﻢ ‪ (1400Tapping‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ دﻣﺎي‬
‫ﻧﻴﺰ روي ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﺮدن ﻛﺮدن ﻣﺴﺎﻓﺖ ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻮﺗﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﺗﻴﻞ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن درب ﺑﻮﺗﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﺗﻴﻞ و‬
‫ﺑﻮﺗﻪ اﻗﺪام اﺳﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ب ‪ -‬در ﭘﻮش ﻛﻮره ﺣﺘﻲ اﻻﻣﻜﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎز ﺷﻮد‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از راﺑﻄﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺗﻠﻒ ﺗﺸﻌﺸﻊ از ﺳﻄﺢ ﻣﺬاب ﻛﻮره ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻮان‬
‫‪ 60-70‬ﻣﻴﺸﻮد‪ 1500 KW/m2.‬ﺣﺪود ‪0c‬ﭼﻬﺎرم دﻣﺎﺳﺖ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت در دﻣﺎي‬

‫در ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻛﻮره ﻫﺎ ﺧﺼﻮﺻﺎً ﻛﻮره ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ درﭘﻮش ﻛﻮره ﮔﺎﻫﻲ اوﻗﺎت دراﺛﺮ ﺑﻲ دﻗﺘﻲ‬
‫ﺑﺎز ﻣﻴﻤﺎﻧﺪ‪ .‬آﻣﻮزش ﭘﺮﺳﻨﻞ و ﻧﻴﺰ ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺑﺮاي ﺷﺎرژ ﺳﺮﻳﻊ ﻛﻮره و اﻧﺠﺎم آﻧﺎﻟﻴﺰﻫﺎي ﺳﺮﻳﻊ روي‬
‫ﻣﺬاب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در اﺟﺘﻨﺎب از اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ج ‪ -‬ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺬاب در دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ در ﻣﺪت زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎه‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﺬاب در زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ در دﻣﺎﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺻﻮرت ﮔﻴﺮد و ﺑﺮاي‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻛﻮره را ﻛﻢ ﻛﺮده ﻳﺎ در ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺧﻮد ﻧﮕﻪ داﺷﺖ ‪ .‬در زﻣﺎﻧﻴﻜﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﻣﺬاب وﺟﻮد دارد دو ﺑﺎره ﻣﻴﺘﻮان ﺗﻮان اﻋﻤﺎﻟﻲ را ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫د ‪ -‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﺧﺎك و ﺷﻦ و رﻧﮓ و روﻏﻦ و ﺳﺎﻳﺮ آﻻﻳﻨﺪهﻫﺎ‬
‫( ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﺮاﺿﻪ ﭼﺴﺒﻴﺪه اﻧﺪ ﺳﺒﺐ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺳﺮﺑﺎره در ﻣﺬاب ﻣﻴﺸﻮﻧﺪ‪Feo,fe2o3 .‬ﺷﻦ و زﻧﮓ)‬
‫‪ 10 0c 1500‬در دﻣﺎي ‪Kwh/ton‬ﺳﺮﺑﺎره ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ‪ %1‬در ذوب ‪ 3‬ﺗﻦ آﻫﻦ ﺗﻠﻒ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫ﻫـ ‪ -‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻛﻮره در ﺗﻮان ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻮان ورودي ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺒﻮد راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻮره ﻣﻴﺸﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﻛﻮره و ﻛﺎﻫﺶ ﺣﺪاﻛﺜﺮ در ﻧﺮخ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ زﻣﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻴﻴﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري از ﻛﻮره در ﺗﻮان‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺎﻣﻲ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫و ‪ -‬ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ در ﺷﺮوع ذوب‬
‫ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﻣﺘﺮاآﻢ ﺷﺎرژ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ آﻪ در اﺑﺘﺪا ﻗﺮاﺿﻪ هﺎي‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ را ﺑﺪﻟﻴﻞ داﺷﺘﻦ ﻧﻘﻄﻪ ذوب ﭘﺎﻳﻴﻦ و ذوب ﺳﺮﻳﻊ ﺷﺎرژ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ آﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﭘﻴﺪا آﻨﺪ‪.‬‬
‫ز ‪ -‬ﺷﺎرژ ﻛﺮدن ﻣﻮاد اﺿﺎﻓﻲ‬
‫ﭘﺲ از ﺷﺮوع ﺑﻪ ذوب ﺷﺪن اوﻟﻴﻦ ﺷﺎرژ ﻣﻮاد ﺳﺮد اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻄﻮر ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺑﺪاﺧﻞ ﻛﻮره ﺷﺎرژ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﺷﺎرژي ﺑﺎﻳﺪ ‪ %10‬از ﺣﺠﻢ ﺑﻮﺗﻪ را ﺑﺨﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاده ﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻛﺎري ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد رﻳﺰ ﻛﻪ داﻧﺴﻴﺘﻪ ﻛﻤﻲ دارﻧﺪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻄﻮر‬
‫ﻛﺎرا ﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺎرژ ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ داﺧﻞ ﻣﺬاب ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه در داﺧﻞ‬
‫ﻛﻮره ﺷﺎرژ ﻧﻤﻮد و ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺬاب از ﺧﺎﺻﻴﺖ ﺗﻼﻃﻢ ﻣﺬاب اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ح ‪ -‬ذوب ﻛﺮدن ﺑﺎ ﭘﺎي ﻣﺬاب‬
‫در ﺻﻮرت ﻛﻮره ﻫﺎي ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ذوب ﻛﺮدن ﺑﺎ ﭘﺎي ﻣﺬاب اﻣﺮي اﺳﺖ اﺟﺘﻨﺎب ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﭼﻮن‬
‫در ﻏﻴﺮ اﻧﺼﻮرت ﻣﺸﻜﻞ ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺑﺮاي ﻛﻮره ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ذوب ﻛﺮدن ﺑﺎ در اﻳﻦ ﻛﻮره ﻫﺎ ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺶ از ‪ %50‬از ﭘﺎي ﻣﺬاب ﺑﻪ ﻛﻮره اﻋﻤﺎل ﻣﻴﺸﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺎي ﻣﺬاب ﺑﺮاي ﻛﻮره ﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ داﺷﺘﻦ ﭘﺎي ﻣﺬاب در اﻳﻦ ﻛﻮره ﻫﺎ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺒﺐ ‪ 10-5‬درﺻﺪ ﺑﻬﺒﻮد در ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ﺷﺪه و ﻇﺮﻓﻴﺖ ذوب دﻫﻲ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﺪون ﭘﺎي ﻣﺬاب اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ط ‪ -‬ﺣﻔﻆ ﺿﺨﺎﻣﺖ )ﻗﻄﺮ داﺧﻠﻲ( ﻛﻮره‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻮان ﻧﺎﻣﻲ را ﺑﻪ ﻛﻮره اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻧﺴﻮز ﻛﻮره در ﺣﺪ ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرت ﻛﻢ ﺷﺪن ﺻﺨﺎﻣﺖ ﻧﺴﻮز ﻛﻮره در اﺛﺮ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻳﺎ ﻫﺮ دﻟﻴﻞ دﻳﮕﺮي ﺗﻮان اﻋﻤﺎﻟﻲ از ﺣﺪ ﻧﺎﻣﻲ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ آورده ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از دﻻﻳﻞ ﻛﺎﻫﺶ ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻧﺴﻮز ﻛﻮره وﺟﻮد ﺳﺮﺑﺎره در ﻣﺬاب‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺻﻮرت ﻛﻢ ﺷﺪن ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻧﺴﻮز ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ آن اﻗﺪام ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮان ﺗﻮان‬
‫را در ﺣﺪ ﻧﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻛﻮره اﻋﻤﺎل ﻧﻤﻮده و از اﻓﺖ راﻧﺪﻣﺎن ﺣﺮارﺗﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ي ‪ -‬ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻧﻤﻮدن ﻣﻮاد‬
‫‪0c (1150‬ﻣﻘﺪار ﺣﺮارﺗﻲ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﺪن در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ذوب ﺷﺪن ﺑﻪ دﻣﺎي ذوب ﺧﻮد)ﺣﺪود‬
‫‪ (20Tapping‬ﺗﺎ دﻣﺎي ‪0c‬ﺑﺮﺳﺪ‪ %65 ،‬ﻛﻞ ﺣﺮارﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﭼﺪن را از دﻣﺎي ﻣﺤﻴﻂ )‬
‫‪ 500-600‬ﺑﺎ ﻳﻚ روش ‪ (15000c‬ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﻳﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻧﻤﻮدن ﻣﻮاد ﺗﺎ دﻣﺎي ‪)0c‬‬
‫ﻛﺎراﺗﺮ از ﻛﻮره اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ را درﻣﺼﺮف ﺗﻮان اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺛﺮات ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﻛﺮدن‬
‫ـ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﺮخ ﻣﺼﺮف ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺣﺪود ‪%25‬‬
‫ـ اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ ذوب دﻫﻲ ﺗﺎ ﺣﺪود ‪%27‬‬
‫در اﻳﻦ ﻛﻮره ﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻮره ﺳﺒﺐ اﻛﺴﻴﺪ اﺳﻴﻮن اﺿﺎﻓﻲ‬
‫در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم ﺷﺪن ﻧﻤﻮده و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮاد ﻣﻴﮕﺮدد‪.‬‬
‫‪ 600‬وﻧﻴﺰ ﺟﺪا ﺑﻮدن ﻣﺤﻔﻈﻪ ‪0c‬ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺪﻟﻴﻞ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻓﻮﻻد در دﻣﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ از‬
‫‪ 600‬ﺑﺎ ﻣﻮاد از اﺛﺮ اﻳﻦ اﻛﺴﻴﺪاﺳﻴﻮن ﻣﻲ ‪0c‬اﺣﺘﺮاق و ﻣﺤﻔﻈﻪ ﭘﻴﺶ ﮔﺮم و ﻋﺪم ﺗﻤﺎس ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻫﻮاي‬
‫ﺗﻮان ﺻﺮﻓﻨﻈﺮ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺪرن راهاﻧﺪازي و ﻛﻨﺘﺮل را ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ روش و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان ﺧﺮوﺟﻲ و ﻛﺎر ﻣﻮﺗﻮر و ﻫﺮ ﻧﻮع ﻛﻮﭘﻠﻴﻨﮓ ﻗﺪرت ﻫﻤﺮاه آن اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﺳﺎﺳﺎً ﺳﻪ روش‬
‫ﺑﺮاي اﺻﻼح ﺑﺎزده اﻧﺮژي ﺑﺎ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻮﺗﻮر و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺤﺮﻛﻪ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫‪ -1‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎم ﻛﻠﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻘﻠﻴﻞ ﺗﻠﻔﺎت ﻣﻮﺗﻮر‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪(Soft‬‬ ‫‪ -2‬ﻛﻨﺘﺮلﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر‪ :‬ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت ﺑﻌﻨﻮان ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي وﻟﺘﺎژ ﻳﺎ راهاﻧﺪاز ﻣﻼﻳﻢ‬
‫)‪ starter‬داراي راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺮژي ﺑﺎﻻ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ وﻟﺘﺎژي را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲآﻳﺪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻃﻮري ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮاي‬
‫ﺑﺎر ﻣﻮﺗﻮر ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻًﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر از ﻳﻚ وﺳﻴﻠﻪ راهاﻧﺪازي ﻣﻼﻳﻢ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫را در زﻣﺎن راهاﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎ دور ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﮔﺴﺘﺮده در ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪﺑﻨﺪي ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺪف‪ ،‬ﺗﻨﻈﻴﻢ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎر ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮﺧﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ از ﻣﻮارد زﻳﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ‬
‫ﺷﺪهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻪﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻛﻪ ﺑﻪ ‪ (Variable Speed Drive) VSD‬ﻣﻌﺮوفاﻧﺪ‬
‫واﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارﻧﺪ و ﺗﻄﺒﻴﻖ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر و ﺑﺮق ورودي ﺑﻪ آن را ﺗﺎ ﺣﺪ ﻧﻴﺎز ﺑﺎر ﺑﻌﻬﺪه‬
‫دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻦ و ﺳﺎﻳﺮ ﺗﻠﻔﺎت ﺗﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻘﺪارﺷﺎن ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ دور ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ :‬ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﺮﺳﻮم‪ ،‬و ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دو ﺳﺮﻋﺘﻪ و ﻧﻴﺰ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ از ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻣﺪرن ﻛﻨﺘﺮل اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﺑﺮاي ﮔﺴﺘﺮش ﻛﺎرﺑﺮد‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺗﻮﺳﻂ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﺤﺮﻛﻪﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ :‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دور ﺛﺎﺑﺖ را ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺟﻬﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻜﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ‪VSD‬ﻫﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ راهاﻧﺪازيﻫﺎي ﻣﺮﺳﻮم اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻣﺠﺎورت اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫راهاﻧﺪازﻫﺎﺋﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و ﺗﻌﻮﻳﺾ آنﻫﺎ آﺳﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -1-3‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮري ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺸﺘﺎور ﻧﺴﺒﺘﺎً ﺛﺎﺑﺖ و ﻣﺪاوﻣﻲ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻤﺪه اﻧﺘﺨﺎب آن‬
‫راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎر ﻧﺎﻣﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد )‪ (duty cycle‬ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ راﻧﺪﻣﺎن‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎرﻛﺮد را ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺑﺮق ﻛﻤﺘﺮي‬
‫ﻣﺼﺮف ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ از ﻫﻤﺎن ﻣﻮادي ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي‬

‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد دارﻧﺪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ آﻫﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﺳﺎﺧﺖ آنﻫﺎ ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ و در ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﻣﻮارد ورﻗﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ در آﻧﻬﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﻬﺘﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد اﺻﻼﺣﺎت زﻳﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در‬
‫راﺳﺘﺎي اﻓﺰاﻳﺶ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر در ﻣﺤﺪوده ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬
‫• اﻓﺰاﻳﺶ ﻃﻮل ﻫﺴﺘﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه از ورﻗﻪﻫﺎي ﻓﻮﻻدي ﺑﺎ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﻢ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺗﺮاﻛﻢ ﺧﻄﻮط ﻧﻴﺮو را‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫• ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺴﻲ ﺑﺎ ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺷﻴﺎرﻫﺎ و اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺪازه ﺳﻴﻢﻫﺎي ﻫﺎدي در اﺳﺘﺎﺗﻮر و روﺗﻮر‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫• ﺗﻠﻔﺎت ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب دﻗﻴﻖ ﺗﻌﺪاد ﺷﻴﺎرﻫﺎ و ﺷﻜﻞ ﻫﻨﺪﺳﻲ دﻧﺪاﻧﻪ ‪ /‬ﺷﻴﺎر ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣﺮارت ﻛﻤﺘﺮي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺪازه ﻓﻦ ﺧﻨﻚ ﻛﻨﻨﺪه‬
‫را ﻛﻮﭼﻚﺗﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺗﻠﻔﺎت ﻛﻢ ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻗﺪرت ﺗﻠﻒ‬
‫ﺷﺪه ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 1‬راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد را ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫در ﻃﻲ ﻳﻚ آزﻣﺎﻳﺶ داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺳﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن اﻧﺮژي ﺑﺎﻻ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﻛﺎرآﺋﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺳﻪ ﻣﻮﺗﻮر اﻟﻘﺎﺋﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻮرد اﻣﺘﺤﺎن ﻗﺪرت اﺳﻤﻲ ‪،3‬‬
‫‪ 7/5‬و ‪ 22‬ﻛﻴﻠﻮوات داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در ﺷﻜﻞ ‪ 2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دادهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ﻧﺸﺎن‬
‫داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺪودهﻛﺎري ﻫﻢ راﻧﺪﻣﺎن و ﻫﻢ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﺑﺮﺗﺮ و‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ آزﻣﺎﻳﺶ ﮔﻮاﻫﻲﻫﺎي آزﻣﻮن ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺳﺎزﻧﺪه ﻣﻮﺗﻮر را ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎ ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ‪ ،%3/3‬ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ‪ %6‬و‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ‪ 22‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ‪ %4/5‬ﺑﻮده ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي ﺣﺎﺻﻠﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ در )ﺷﻜﻞ ‪ ( 3‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎ در ﺑﺎرﮔﺬاريﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ‪7/5‬‬
‫و ‪ 22‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻮد ﻟﻴﻜﻦ در ﻣﻮﺗﻮر ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮ واﺗﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 4‬ﻣﺼﺮف ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬دﻳﮕﺮ ﺑﺎر‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻮﺗﻮر‬
‫”ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ” آﺷﻜﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻮردي ﻛﻪ در آن ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ﺟﻬﺖ ﻃﺮاﺣﻲ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺶ از‬
‫ﻣﻮﺗﻮر اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻣﻌﺎدل آن ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻗﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮر ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ در ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ در اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻨﺪرج در ﮔﻮاﻫﻲﻫﺎي آزﻣﻮن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻗﺘﻲ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺪﻳﺪ و ﻳﺎ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻮردﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ ﺑﻲﻧﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺟﺎﻟﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺻﺮف ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي‬
‫داراي راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ را ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﻴﻤﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻧﺼﺐ آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪري اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﻴﺶ از دو ﺳﺎل وﻗﺖ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادي از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ”ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ” را ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻟﺰوﻣﺎً ﺑﺎزارﻳﺎﺑﻲ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﺤﺖ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﺻﻮرت ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﺪﻳﺪ داﻧﺴﺘﻦ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﻓﻨﻲ‬
‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ‬ ‫در‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫ﻛﺎرآﺋﻲ‬ ‫درﺑﺎره‬

‫ﻃﻴﻒ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ از اﻳﻦ روي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫‪ %60‬و ‪ %80‬ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ﺷﺎن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-2-3‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر‬
‫در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮارد ﻛﺎرﺑﺮد ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮري ﺑﻤﺪت زﻳﺎدي در ﺑﺎرﻫﺎي ﻛﻢﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼً در‬
‫ﻧﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬راﻫﺮوﻫﺎي ﻣﺘﺤﺮك ﭘﺮﺳﻜﺎريﻫﺎ و ﻏﻴﺮه‪ .‬ﺗﺤﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر اﻓﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﭼﻮن ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ زﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ اوﻗﺎت ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪه وﻟﺘﺎژ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬اﻓﺖ راﻧﺪﻣﺎن ﻣﻮﺗﻮر را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻤﻞ وﻗﺘﻲ رخ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎر‬
‫زﻳﺮ ‪ %50‬ﻣﻘﺪار اﺳﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ وﻟﺘﺎژ ﺳﺮ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ﻛﺎري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ درﺳﺖ ﻧﻴﺮوﻫﺎي‬
‫ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲ ﻛﻨﻨﺪه ﻛﺎﻓﻲ را ﺑﺮاي ﻓﺎﺋﻖ آﻣﺪن ﺑﺮ ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺑﺎر ﻻزم‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ آن‬
‫ﻛﺎﻫﺸﻲ در ﺗﻠﻔﺎت آﻫﻨﻲ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ و راﻧﺪﻣﺎن و ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت اﺻﻼح ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻠﺖ اﻓﺖ وﻟﺘﺎژ در ”ﺗﺮﻳﺴﺘﻮرﻫﺎﺋﻲ” ﻛﻪ در ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ﺑﻜﺎر رﻓﺘﻪ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ﻗﺪرت را ﺟﺬب ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮدر ﺑﺎرﻫﺎي ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ”زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد” ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺎﻣﻞ از ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫اﻫﻤﻴﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر داراي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ”راهاﻧﺪازي ﻧﺮم” ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺼﺎﻋﺪي‬
‫در ﺧﻼل دوره راهاﻧﺪازي وﻟﺘﺎژ اﻋﻤﺎل ﺷﺪه ﺑﻪ ﺗﺮﻣﻴﻨﺎلﻫﺎ ﻣﻮﺗﻮر را ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺗﻌﺪﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺎﻣﻠﻲ را ﺑﺮ ﻣﻮﺗﻮر اﻋﻤﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫راهاﻧﺪازي ﻧﺮم ﺗﻨﺶﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ را در ﺳﻴﻢﭘﻴﭽﻲﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺎرﺟﻲ آن ﺗﻘﻠﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪-1-2-3‬آزﻣﻮنﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر‬

‫ﺗﻌﺪادي از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻮﺗﻮر ﺗﺤﺖ آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاردي از اﻳﻦ دادهﻫﺎي آزﻣﻮن‬
‫ﻛﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪهاﻧﺪ در ﺷﻜﻞ‪ 5‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ‪ 5‬راﻧﺪﻣﺎن و ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد و ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﺗﻮان دﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪه در ﺑﺎرﻫﺎي ﻛﻢ ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻢ راﻧﺪﻣﺎن و ﻫﻢ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت را اﺻﻼح ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬دو ﻣﺪل دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﺘﺼﻞ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪل ‪ Unsworth‬ﺑﻪ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎ ﻣﺪل ‪ Fair ford‬ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﻮع‬ ‫ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ‬ ‫در‬ ‫ﻛﺮد‪،‬‬
‫‪ Condor NASA‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻨﺰل ﻛﻢ وﻟﺘﺎژ در ﺑﺎرﻫﺎي ﻛﻢ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮي اراﺋﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻛﻤﻲ از ﻟﺤﺎظ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي ﺑﺮق ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ ﺑﻴﻦ اﻧﻮاع ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ وﺟﻮد داﺷﺖ‪) .‬ﺷﻜﻞ‪( 6‬‬
‫وات‪،‬‬ ‫ﻛﻴﻠﻮ‬ ‫‪3‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر‬ ‫ﻳﻚ‬ ‫از‬ ‫ﺣﺎﺻﻠﻪ‬ ‫اﻧﺮژي‬ ‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ‬ ‫‪7‬‬ ‫ﺷﻜﻞ‬ ‫در‬
‫‪ 7/5‬ﻛﻴﻠﻮوات‪ ،‬و ‪ 22‬ﻛﻴﻠﻮوات‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬
‫ﺣﺎﺻﻠﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ و ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت ﻣﻮﺗﻮر ‪ /‬ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﺤﻮﻳﻞ ﻗﺪرت ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﻤﻲ را داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪-2-2-3‬آزﻣﻮنﻫﺎي ﺑﺎر دورهاي‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﻲ آزﻣﺎﻳﺸﻲ درﺑﺎره ﻋﻤﻠﻜﺮد دورهاي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺎ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﺑﺪون‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻛﺎر ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺟﺪول‪ 1‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي اﻧﺮژي ﺣﺎﺻﻠﻪ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ‬
‫‪ KWH‬و ‪ KVAR‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫دو ﻧﻮع از ﻃﺮز ﺑﺎرﮔﺬاري ﻳﻌﻨﻲ زﻣﺎنﻫﺎي ﻛﺎرﻛﺮد )‪ (duty cycles‬ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫• زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد‪ 2 :1‬دﻗﻴﻘﻪ در ﺑﺎر ‪ 10 ،%100‬دﻗﻴﻘﻪ در ﺑﺎر ‪ ،%10‬ﺑﺎ ‪ 5‬ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺗﻜﺮار‪.‬‬
‫• زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد ‪ 10 :2‬دﻗﻴﻘﻪ در ﺑﺎر ‪ 50 ،%100‬دﻗﻴﻘﻪ در ﺑﺎر ‪.%10‬‬
‫ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ )ﺟﺪول ‪ (1‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻬﻢ و ﻣﻌﻨﻲداري ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲﻫﺎي‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪه ﺟﻬﺖ ﺗﻮان ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﻛﻪ اﺻﻼح ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎر اﺳﺖ در ﻣﻮرد ﻣﻮﺗﻮر ‪ 3‬ﻛﻴﻠﻮواﺗﻲ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﻲ در ﺗﻮان ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪KVAr,Kwh‬ﺟﺪول ‪ –1‬ﻧﺘﺎﻳﺞ دورهاي ﺑﺎر ﻛﻪ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪة ﻣﻴﺰان ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﻳﻲ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﺳﺖ‬
‫ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﺋﻲﻫﺎ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻓﺎﻗﺪ ﻛﻨﺘﺮل‬

‫زﻣﺎن ﻛﺎر ﻛﺮد‬ ‫اﻧﺪازه‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه‬ ‫ﻛﻨﻨﺪه‬
‫‪Duty cycle‬‬ ‫ﻣﻮﺗﻮر)‪(kw‬‬
‫‪Kwh‬‬ ‫‪%‬‬ ‫‪KVAr‬‬ ‫‪%‬‬
‫‪Fairford‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0/17‬‬ ‫‪16/2‬‬ ‫‪1/26‬‬ ‫‪42/6‬‬
‫‪FEL/E4‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0/18‬‬ ‫‪16/5‬‬ ‫‪1/27‬‬ ‫‪42/9‬‬
‫‪Fairford‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪0/21‬‬ ‫‪6/5‬‬ ‫‪1/02‬‬ ‫‪15/9‬‬
‫‪FEL/E7/5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0/10‬‬ ‫‪3/2‬‬ ‫‪0/99‬‬ ‫‪15/8‬‬
‫‪AECON‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪7/5‬‬ ‫‪0/24‬‬ ‫‪7/4‬‬ ‫‪1/98‬‬ ‫‪30/9‬‬
‫‪AOPC10‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0/14‬‬ ‫‪4/4‬‬ ‫‪1/78‬‬ ‫‪28/4‬‬
‫‪Fairford‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪0/38‬‬ ‫‪5/0‬‬ ‫‪5/13‬‬ ‫‪33/0‬‬
‫‪FEL/E 22‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪0/45‬‬ ‫‪5/9‬‬ ‫‪5/82‬‬ ‫‪36/9‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺗﻮري داراي زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد ﺑﺎﻻ اﺳﺖ )ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در اﻛﺜﺮ زﻣﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻳﺎ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ آن ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ( اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﺑﺎزده ﺑﺎﻻ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ و ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﺷﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ ﻛﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮري ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ را ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﺧﺮوﺟﻲ اﺳﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ راﻧﺪﻣﺎن ﺑﺎﻻ را ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ آورد‪.‬‬
‫در ﻣﻮاردﻳﻜﻪ ﺑﺎر ﻣﻮﺗﻮر ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻜﺮراً ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %50‬ﺑﺎر اﺳﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻳﻚ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻟﺤﺎظ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎز اﻳﻨﻜﺎر ﻣﻮﺗﻮر را ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎر‬
‫اﺳﻤﻲاش را ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ در ﺑﺨﺸﻲ از زﻣﺎن ﻛﺎرﻛﺮد ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -3-3‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫ﻫﺪف ﻫﻤﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻣﻜﺎن ﻛﺎرﻛﺮدن در ﺳﺮﻋﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي داراي دور ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺎﺑﻞ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻪ ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺤﺮﻛﻪﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬
‫)‪VSD‬ﻫﺎ(‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻣﻮارد‪،‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﻓﺮﻋﻲ ﻧﻴﺰ دارﻧﺪ‪) .‬ﺷﻜﻞ ‪( 8‬‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ در اﻧﺮژي ﻧﺼﺐ ﻧﺸﺪهاﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﺣﻮاﻳﺞ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬درﺟﻪ ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ وﻳﮋه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز از ﻗﺒﻞ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه و از‬
‫ﻣﻴﺎن ﻃﻴﻒ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎ دﺳﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوزه ﻣﻮاردي اﺧﺘﻴﺎري زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ﻣﺪرن ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻي ﺑﺮق‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در ﻣﻮارد اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻮﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻧﺴﺒﺘﺎً ﻛﻤﻲ ﻣﻲﺗﻮان دور ﺑﻤﺮاﺗﺐ و‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺛﺎﺑﺘﻲ از ﺳﺮﻋﺖ راﺑﺪﺳﺖ آورد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﺗﻮﺳﻂ درﺟﻪ و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﻌﻄﺎف ﻻزﻣﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻛﻨﻮن اﻣﻜﺎن ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺘﻨﻮع ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﺮ آن دﺳﺘﻪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ‬
‫ادوات ﻛﻬﻨﻪ ﺑﺎ ادوات ﺟﺪﻳﺪ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪-1-3-3‬ﻣﺤﺮﻛﻪﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ )‪VSD‬ﻫﺎ(‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ‪VSD‬ﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮق ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﻨﺒﻊ ﺑﺮق ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ادوات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ وﻟﺘﺎژ اﺻﻠﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻌﻜﻮس ﺷﺪه و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺑﺮق ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮ و وﻟﺘﺎژ ﻣﺘﻐﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب را ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮدادن وﻟﺘﺎژ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮد‪(.‬‬
‫ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ ‪ VSD‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲﺧﻮران‪ 7‬از ﻳﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﺑﻪ درون‬
‫ﻣﺪار ﻛﻨﺘﺮل ‪ VSD‬وارد ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻫﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ‪8‬ﺣﺴﮕﺮي‬
‫ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺜﻼً ‪VSD‬ﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻧﻈﺮ ﻓﺸﺎر‪ ،‬درﺟﻪ ﺣﺮارت‪ ،‬ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺰان و ﻣﻘﺪار ﺟﺮﻳﺎن ﺣﺠﻤﻲ‪،‬‬
‫ﻗﺪرت‪ ،‬ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻮرد ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻖ‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ‪VSD‬ﻫﺎ دارد‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫‪- feedback‬‬
‫‪8‬‬
‫‪- Sensor‬‬
‫ﺷﻜﻞ ‪ 9‬ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻛﺎرﺑﺮدي ‪ VSD‬ﻛﻪ در آن ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻤﭗ ﺟﻬﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ‬
‫ﺻﺮفﻧﻈﺮ از ﻣﻘﺪار ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از آﺧﺮﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات از ﻣﻨﻄﻖ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه و ﻳﺎ ﻧﺮماﻓﺰار ﭘﻴﭽﻴﺪه اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪلﻫﺎي ﻏﺎﻣﺾ رﻳﺎﺿﻲ را ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي و ﻳﺎ ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﻬﻢ‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ VSD‬ﻫﺎ ﻋﻠﻲاﻟﺨﺼﻮص در ﻣﻮاردي ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪوﻻﺳﻴﻮن ﺟﺮﻳﺎن ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي آن‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﭘﻤﭗﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎدﺑﺰنﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎي ﻫﻮا و ﺗﺒﺮﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺎرﺑﺮد ‪VSD‬ﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮاردي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻳﻚ ﻣﺤﺪوده ﺳﺮﻋﺖ‪ ،‬ﺗﻮان ﻳﺎ ﮔﺸﺘﺎور ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻻزم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-3-3‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻛﻨﺘﺮل ” ‪ ”VSD‬ﻫﺎ‬
‫ﻧﻮع ‪ VSD‬را ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار داد ﺑﻪ ﻧﻮع ﻣﻮﺗﻮر ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬دو ﻧﻮع‬
‫اﺻﻠﻲ در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي آﺳﻨﻜﺮون و ﺳﻨﻜﺮون‪ .‬ﻫﺮ دوي اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ‪VSD‬ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻋﻤﺪه در ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدن‬
‫ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﺟﻬﺖ ‪VSD‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻣﻮﺗﻮر درﻛﺎرﺑﺮد ﻛﻨﻮﻧﻲاش ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه ﮔﺮم ﻧﻤﻲﺷﻮد زﻳﺮا ﺗﻬﻮﻳﻪ‬
‫ﻫﻮاي درون آن در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎ و دورﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦﺗﺮ ﻧﻘﺼﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺣﺮارت ﺑﻴﺸﺘﺮي در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺼﺐ ﻳﻚ‬
‫‪VSD‬در ﻣﻮﺗﻮر اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد؛ اﮔﺮ اﻓﺰاﻳﺶ در ﻣﻘﺪار دور ﻳﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻮﺗﻮر و‬
‫ﻗﻄﻌﺎت ﻣﺘﺤﺮك آن از ﻗﺒﻴﻞ ﻗﺮﻗﺮهﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺴﻤﻪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﺮخدﻧﺪهﻫﺎ و ﻏﻴﺮه ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻴﺮوﻫﺎي ﮔﺮﻳﺰ از‬
‫ﻣﺮﻛﺰ زﻳﺎد ﺣﺎﺻﻞ از ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي دوراﻧﻲ ﺑﺎﻻ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ درﺳﺮﻋﺖﻫﺎي‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ )ﺑﺎرﮔﺬاري( ﺑﺎر ﻣﻮﺗﻮر اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻤﻜﻨﻪ را ﻣﺤﺪود ﻛﻨﺪ )وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در وﻫﻠﻪ‬
‫اول ﺳﺮﻋﺖ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ دﻗﺖ ﺑﺮرﺳﻲ و ﺛﺒﺖ ﮔﺮدد(‪.‬‬
‫‪ -3-3-3‬اﻧﻮاع ﻣﺤﺮﻛﻪﻫﺎي دور ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب‬

‫اﺳﺎﺳﺎً ﺳﻪ ﻧﻮع ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” )ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﺟﺮﻳﺎن( وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫• ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ‬
‫• ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫• ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻣﻨﺒﻊ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻲﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺼﺐ ﻛﺮد‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻋﻠﻲاﻟﺨﺼﻮص در ﻣﻮرد ﻣﻌﻜﻮس‬
‫ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻣﻘﺪاري ﺧﺮوج از )ﺑﺎر ﻳﺎ ﺗﻮان اﺳﻤﻲ( ﺑﺮاي ﻣﻮﺗﻮر ﻻزم اﺳﺖ )ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﺎ ‪(%10‬‬
‫‪ -1-3-3-3‬ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ ﺑﺎ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﭘﻬﻨﺎي ﭘﺎﻟﺲ‬
‫ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي وﻟﺘﺎژ ‪ PWM‬اﻣﻜﺎن ﻛﻨﺘﺮل و ﭘﺎﺋﻴﻦ آﻣﺪن ﺳﺮﻋﺖ را ﺗﺎ ﺣﺪ ﺻﻔﺮ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن‬
‫ﺳﺮﻋﺖ را ﺗﺎ ﺳﻪ ‪ /‬ﭼﻬﺎر ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻋﺎدي ﺳﻨﻜﺮون ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮق‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻً زﻳﺎد اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺘﺎً در ﺗﻤﺎم ﻣﺤﺪوده ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﻜﻞ ”ﻣﻮج ﺧﺮوﺟﻲ” ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺑﻪ ”ﻣﻮج ﺳﻴﻨﻮﺳﻲ ﺧﺎﻟﺺ” اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ )ﻣﻮجﻫﺎي ( ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﭼﻨﺪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻣﻌﺪودي درﺑﺎره اﻳﻦ‬
‫ﻣﻮﺗﻮر وﺟﻮد دارد‪ .‬اﻣﺮوزه اﻳﻦ آﺷﻨﺎﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮم ‪ VSD‬ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺰاﻳﺎ‬
‫• ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫• ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮب در ﻣﺤﺪوده ﺳﺮﻋﺖ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫• ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﺑﺎﻻ‬
‫• )ﻣﻮجﻫﺎي( ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﻣﺸﻜﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‬
‫• ﻛﺎر ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‬
‫• ﺣﺪاﻛﺜﺮ وﻟﺘﺎژ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ وﻟﺘﺎژ ﺧﻂ اﺳﺖ‬
‫• ﺣﻮزه ﻧﻮآوري ﺑﺎﻻ ﻣﺜﻼً ‪ ،‬ﻣﺤﺮﻛﻪﻫﺎي ﺑﺮداري‬
‫• ﻣﻲﺗﻮان در ﺻﻮرت ﻧﻘﺺ ‪ VSD‬وﺳﻴﻠﻪاي ﻓﺮﻋﻲ را )از ﭘﻴﺶ( ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ‬
‫• ﻣﻮجﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮ و ﺻﺪا ﺷﻮﻧﺪ‪) .‬اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ را از‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ(‪.‬‬
‫• ادوات اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺎﻻ در ﻫﻨﮕﺎم وﺻﻞ ﻛﺮدن ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻋﺘﻤﺎد آنﻫﺎ را‬
‫ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -2-3-3-3‬ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﻨﺒﻊ وﻟﺘﺎژ ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪهاﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﻳﻚ و‬
‫دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎً و ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﺋﻲ از ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺑﺮق اﺻﻠﻲ ﺑﻜﺎر اﻓﺘﺎدهاﻧﺪ ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده واﻗﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺮﺣﺎل وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻮﺗﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺷﻜﻞ ﻣﻮﺟﻲ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺷﺪه‪ ،‬از ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﭘﻠﻜﺎﻧﻲ ‪6‬‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪاي وﻟﺘﺎژ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫• ﺑﺎزدﻫﻲ ﺑﺎﻻ‬
‫• ﻛﺎر ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮر‬
‫• ﻧﻮع ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه )اﻳﻨﻮرﺗﺮ( ﻛﺎﻣﻼً ﻣﻮرد ﺗﺎﻳﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• در ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﻘﺺ ‪ VSD‬ﻣﻲﺗﻮان از ادوات ﻓﺮﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫• ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻛﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺸﺖآورﻫﺎي ﺿﺮﺑﻪاي را در ﻓﺮﻛﺎﻧﺲﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺑﻪ ”روﺗﻮر” وارد ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫• ﻛﺎرآﺋﻲ ﺿﻌﻴﻒ در ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫‪ -3-3-3-3‬ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻣﻨﺒﻊ ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي‬
‫ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ ﻳﺎ ”اﻳﻨﻮرﺗﺮﻫﺎي ” ﻣﻨﺒﻊ ﺟﺮﻳﺎن ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﺑﺮ اﺳﺎس اﺻﻮل ‪ 6‬ﻣﺮﺣﻠﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎن اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻜﺎر ﻣﻲاﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻًﻣﺤﺪوده ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ‪ %100-%20‬ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺎﺻﻠﻪ از‬
‫ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺮق اﺻﻠﻲ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻨﺪه را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻮﺟﻮد اﻋﻤﺎل‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻮجﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻚ و وﻟﺘﺎژﻫﺎي ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ و ﮔﺬرا اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺪت ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺧﻂ ﻛﻪ وارد ﻣﻮﺗﻮر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺣﺎوي ﻣﻮجﻫﺎي ﻫﺎرﻣﻮﻧﻴﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در‬
‫ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﻛﻢ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺮارت ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻻزم اﺳﺖ آن را از ﻣﻴﺰان ﺑﺎر اﺳﻤﻲ ﺧﺎرج‬
‫ﻋﺎﻳﻖ‬ ‫ﺑﻪ‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ‬ ‫ﺣﺪ‬ ‫از‬ ‫ﺑﻴﺶ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻓﺮﺳﻮده ”اﺳﺘﺎﺗﻮر” ﻓﺸﺎر آورد ﻛﻪ در آن ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮاﻛﻨﺪهﺳﺎزي ﻣﻮجﻫﺎي ﺿﺮﺑﻪاي‬
‫ﻧﺼﺐ ﮔﺮدد‪ .‬در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %50‬ﺳﺮﻋﺖﻫﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻓﺮﻛﺎﻧﺲ ﺑﺮق اﺻﻠﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت‬
‫ﻣﻮﺗﻮر ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬
‫• ﻧﻮع ﺧﻮب ﺗﺄﻳﻴﺪ ﺷﺪه ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” )ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه(‬
‫• ﻣﺪار ﺳﺎده‬
‫• ﺗﺮﻣﺰ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺷﻮﻧﺪه )ﺑﺎز ﻳﺎﻓﺘﻨﻲ(‬
‫• وﻗﺘﻲ ‪VSD‬دﭼﺎر ﻧﻘﺺ ﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮان از ادوات ﻓﺮﻋﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد )‪(bypass‬‬
‫• اﻳﺠﺎد ﭘﺎﻟﺲﻫﺎ و ﺿﺮﺑﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﮔﺸﺖآور در ﺳﺮﻋﺖﻫﺎي ﭘﺎﺋﻴﻦ‬
‫• ﮔﺸﺘﺎور ﻛﻢ در ﺣﺎل راهاﻧﺪازي‬
‫• ﺿﺮﻳﺐ ﻗﺪرت ﻛﻢ‬
‫• ﻛﻨﺘﺮل ﭼﻨﺪ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ آﻧﻘﺪر ﻫﻢ آﺳﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫• ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﻼﻳﻢ‬
‫• ﺑﺮاي اﺟﺘﻨﺎب از ﺣﺪاﻛﺜﺮ وﻟﺘﺎژ‪ ،‬ﺗﻄﺎﺑﻖ دﻗﻴﻖ ﻣﻮﺗﻮر و ﻣﺤﺮك ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -4-3-3‬اﻧﺘﺨﺎب ” اﻳﻨﻮرﺗﺮ” ﻳﺎ ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﻮع ﻣﺤﺮك دور ﻣﺘﻐﻴﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﻮاه ﻣﻮﺗﻮر آﺳﻨﻜﺮون ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﻨﻜﺮون‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ‪ VSD‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺎدي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺰاﻳﺎي ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﻓﻮقاﻟﺬﻛﺮ اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻌﻮﻳﺾ ﻣﺤﺮك )ﺑﺎ ادوات ﺟﺪﻳﺪ( اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي‬
‫ﭼﻨﺪ ﻣﻮﺗﻮره اﻳﻦ ﻃﻮر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺎرآﺋﻲ در ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ”اﻳﻨﻮرﺗﺮ” )ﻣﻌﻜﻮس ﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ( را ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ‬
‫از دور ﺧﺎرج ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺛﺎﻧﻴﺎً ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻗﻴﻤﺖﻫﺎ را ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ از ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎﺗﻲ از ﺗﺠﻬﻴﺰاتﺷﺎن را ﻛﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪﺗﺎً اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﺮ روي ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﮔﺮدﻳﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﺪودهاي از اﻧﻮاع ‪ VSD‬ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭘﻴﺸـﮕﻔﺘــﺎر‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻳﻜﻲ از ﺣﺎﻣﻠﻬﺎي ﺑﺎ ارزش اﻧﺮژي ﺑﻮده و از آن ﺑﺮاي ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آوردن ﺑﺎرﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﮔﺮﻣﺎ و ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺣﺎﻣﻠﻬﺎي ﺑﺎ ارزش دﻳﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﻣﺰاﻳﺎي اﻳﻦ ﺣﺎﻣﻞ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺑﻮدن آن و اﻧﺘﻘﺎل آﺳﺎن آن اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺎﻣﻞ اﻧﺮژي را در ﻳﻚ زﻧﺠﻴﺮهاي از ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺼﺮف ﻧﻬﺎﻳﻲ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ درﮔﺬر از ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از اﻳﻦ‬
‫زﻧﺠﻴﺮه ﺧﻮاه ﻧﺎﺧﻮاه ﺗﻠﻔﺎﺗﻲ از اﻳﻦ اﻧﺮژي راﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻄﻮر ﻛﻠﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ اﻧﺮژي ﻓﺴﻴﻠﻲ ﺑﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‪ ،‬در‬
‫ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﻚ راﻧﺪﻣﺎن ﺧﺎص ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺗﻜﻨﻮﻟﻮژي ﻧﻴﺮوﮔﺎه ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ ﺻﻮرت ﻣﻲﮔﻴﺮد و در ﻛﻨﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺣﺠﻢ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از آﻻﻳﻨﺪهﻫﺎي ﻫﻮا ﻧﻴﺰ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﻴﺰ ﺑﺪﻟﻴﻞ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﺧﻄﻮط و ﻣﺒﺪﻟﻬﺎ ﻫﻤﻮاره ﺗﻠﻔﺎﺗﻲ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ‪ .‬در ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﻢ در اﺛﺮ ﻳﻚ راﻧﺪﻣﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ دوﺑﺎره ﺑﺨﺸﻲ از اﻧﺮژي ﺗﻠﻒ ﺷﺪه و ﺑﻘﻴﻪ ﺑﻪ اﻧﺮژي ﻣﻔﻴﺪ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫در اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه ﻗﺴﻤﺖ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺣﺎﻣﻞ اﻧﺮژي اوﻟﻴﻪ ) اﻧﺮژي ﻓﺴﻴﻠﻲ ( و ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺸﻲ از ﺣﺎﻣﻞ اﻧﺮژي ﺛﺎﻧﻮﻳﻪ ) اﻧﺮژي‬
‫اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ( ﺗﻠﻒ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ ﻳﻚ واﺣﺪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﻣﻔﻴﺪ ﺣﺬف‬
‫ﺗﻠﻔﺎت در ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﻦ زﻧﺠﻴﺮه را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي آن واﺣﺪ اﻧﺮژي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ ﺗﻠﻔﺎت ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻛﺎﻫﺶ اﺛﺮات ﻣﺨﺮب زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ روي ﻫﻮا و آب و ﺧﺎك اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﮔﺮ از دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺳﻤﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ اﻋﻤﺎل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ در ﻣﺼﺮف اﻳﻦ اﻧﺮژي ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫ﺳﻴﺮ ﻓﺰاﻳﻨﺪه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري در ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﺟﻬﺖ اﺣﺪاث ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ و در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺟﻬﺖ اﺣﺪاث‬
‫ﭘﺎﻻﻳﺸﮕﺎﻫﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮراك دﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻧﻴﺮوﮔﺎﻫﻲ ﺑﻜﺎﻫﺪ ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻗﻴﻤﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه از ﺳﻮي ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﺑﺮق ﻣﻨﻄﻘﻪاي ﻧﻴﺰ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻧﮕﻴﺰه در ﺟﻬﺖ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮﺟﻊ ﺣﺎﺿﺮ ﺟﺎﻣﻊﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮﺟﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ روشﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف و ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﻣﺼﺮف ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﻟﻜﺘﺮوﻣﻮﺗﻮرﻫﺎ ‪ ،‬ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪ ،‬ﻓﻦﻫﺎ و ﭘﻤﭗﻫﺎ ‪ ،‬ﻛﻮرهﻫﺎي اﻟﻘﺎﺋﻲ ‪ ،‬روﺷﻨﺎﻳﻲ ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻣﻄﺒﻮع ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪه و روﺷﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪ و ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻮان آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺠﺎم ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﻤﻴﺰي‬
‫در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻮﺳﻂ ﮔﺮوه ﻣﺆﻟﻒ اراﺋﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺟﺪﻳﺪي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻮان‬
‫ﻛﻪ ﻫﻢ اﻛﻨﻮن در ﻛﺸﻮر زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎري ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻧﻴﺰ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي‬
‫ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺆﻟﻒ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺮ ﭼﻨﺪ زﺣﻤﺖ زﻳﺎدي در ﺗﻬﻴﻪ آن ﻣﺘﺤﻤﻞ ﺷﺪهاﻧﺪ ﻟﻴﻜﻦ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ذﻫﻦ‬
‫ﺑﻴﺪار و ﻣﻨﺘﻘﺪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎﻳﻲ در ﻣﺘﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮاﻫﺪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻫﺪاف ﻣﻠﻲ و رﺷﺪ‬
‫ﺷﻜﻮﻓﺎﺋﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ و زﻣﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺑﻬﺮهوري ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﻫﺎ و ذﺧﺎﻳﺮ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻛﺸﻮر در ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﻣﺮﺟﻊ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻣﺤﺘﺮﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه را در رﻓﻊ ﻛﺎﺳﺘﻲﻫﺎ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺧﻼء ﻫﺎي ﻣﺘﻦ ﺣﺎﺿﺮ و ﺑﻬﺒﻮد ﻛﻴﻔﻲ و‬
‫ﻛﻤﻲ آن ﻳﺎري دﻫﻨﺪ ﻛﻤﺎل ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري را ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﻣﺆﻟﻒ‬
‫ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ ﻣﺮاﺟﻊ ﺧﺎرﺟﻲ‬- ‫اﻟﻒ‬

1- Ontario Power generation - Fans Reference Guide
– 4th edition-2001
2- Ontario Power generation – Pumps Reference Guide
– 3rd edition-2001
3-Moncef Krarti - Energy Auditing of Building Systems
(An Engineering Approach) – CRC press-2000
4- Donald R.Wulfinghoff- Energy Efficiency Manual
– Energy Institute Press, 1999
5- A.J.Pansini, K.D.smalling- Guide to Electric Load Management
– PennWell, 1998
6- Energy Star Buildings Manual- EPA, 1998

7- Data Book on Energy Conservation for Electric Energy
Management – UN_ESCAP, 1998
8-Technical Cooperation on Analysis of Energy Conservation and
Rational Use of Energy in the Social and Economic Sectors of
the IRI- Final Report- (IV) Guideline- ECCJ, IEEJ, 1997
9- Performance of Electrical Equipment- Ministry of Energy, IRAN,
1997
10- T.D.Eastop, D.R.Croft- Energy Efficiency for Engineers and
Technologists – Addison Wesley Longman, 1996
11- Wayne C.Turner- Energy Management Hand Book
– 3rd Edition, The Fairmont press,Inc. 1996
12-Good Practice Guide2 - Guidance Notes for Reducing

Energy Consumption Costs of Electric Motor and Drive
Systems- Energy Efficiency Office-UK, 1994
13-Giovannia Petrecca – Industrial Energy Management
– Kluwer Academic Publishers-1993
14- I.J.Nagrath, D.P.Kothari- Electric Machines– McGraw Hill, 1990
15-L.C.Witte, P.S.Schmidt, D.R.Brown- Industrial Energy
Management and Utilization – Hemisphere Publishing
Corporation, 1988
16- T.Gonen- Electric Power Distribution System Engineering
– McGraw Hill, 1987
‫ب ‪ -‬ﻣﺮاﺟﻊ ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫‪ -1‬ﮔﺰارش ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻣﻤﻴﺰي اﻧﺮژي – ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺮه وري اﻧﺮژي اﻳﺮان ‪1377-1383،‬‬
‫‪ -2‬دﻛﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﻛﻠﻬﺮ ‪ ،‬ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ روﺷﻨﺎﻳﻲ – ﭼﺎپ ﺳﻴﺰدﻫﻢ ‪1381 ،‬‬
‫‪ -3‬اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺻﻨﻌﺖ ﺑﺮق اﻳﺮان – ﻣﺸﺨﺼﺎت و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ )ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺮق(‪ -‬ﻗﺴﻤﺖ دوم ‪1381 ،‬‬
‫‪ -4‬ﻧﺎدر ﮔﻠﺴﺘﺎﻧﻲ دارﻳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق – اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪1380،‬‬
‫‪،Pericles Emanuel -5‬ﺗﺮﺟﻤﻪ دﻛﺘﺮ ﻣﻬﺮداد ﻋﺎﺑﺪي‪ ،‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ – اﻧﺘﺸﺎرات اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪1380،‬‬
‫‪ -6‬دﻛﺘﺮ ﻗﺪرت اﻟﻪ ﺣﻴﺪري ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻠﻔﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ در ﺷﺒﻜﻪ ﺑﺮق رﺳﺎﻧﻲ – ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت‪1378،‬‬
‫‪ -7‬ﻛﺮگ ﺑﻲ‪ .‬اﺳﻤﻴﺖ‪ ،‬اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي – ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺮه وري اﻧﺮژي اﻳﺮان ‪1376 ،‬‬
‫‪ -8‬ﻣﺼﺮف ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺮژي روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﺑﺰرگ – ‪1376 ، CADDET‬‬

120 Orig

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

120 Orig

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

‫روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ – 1‬روﺷﻬﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ............................................‬‬

‫‪ -1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪1 ......................................................................................................‬‬

‫‪ –2-1‬ﺷﻨﺎﺧﺖ اﻣﻜﺎﻧﺎت و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺑﺎر و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪2........................................................‬‬

‫‪ –3-1‬ﺿﺮورت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺼﺮف ﺑﺮق در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺸﻮر ‪4........................................................................‬‬

‫‪ -2‬اﺻﻮل ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪7 ................................................................................................................................‬‬

‫‪ -1-2‬اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪9.................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚﻫﺎي اﺟﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪10....................................................................................................‬‬

‫‪ -3-2‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر ‪12 .............................................................................................‬‬

‫‪-1-3-2‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر وﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺪاوم ﺑﺎر‪12 .....................................................................................................‬‬

‫‪-2-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪13...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -3-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺑﺎر ‪14 ...............................................................................................................................‬‬

‫‪-4-3-2‬ﺗﻮان اﻛﺘﻴﻮ و ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ‪15........................................................................................................‬‬

‫‪ -5-3-2‬ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪16 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -4-2‬روﺷﻬﺎي اﻧﺪازه ﮔﻴﺮي ﻗﺪرت و اﻧﺮژي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪19 .......................................................................‬‬

‫‪ -5-2‬اﺻﻼح ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺑﺎر ‪26 ......................................................................................................................‬‬

‫‪ – 3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق و ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺗﻘﺎﺿﺎ ‪31..........................................................................................................‬‬

‫‪ -1-3‬ﺗﻌﺮﻓﻪﻫﺎي ﺑﺮق در ﺑﺨﺶ ﺻﻨﻌﺖ ‪31...................................................................................................‬‬

‫‪ -2-3‬ﺗﻮﺻﻴﻪﻫﺎي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺑﺎر در دو ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪36 .......................................................................................‬‬

‫‪ -4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻗﺪرت و راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ آن ‪44 ....................................................................‬‬

‫‪ -1-4‬اﻧﻮاع ﺗﻠﻔﺎت در ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻗﺪرت ‪46 ..................................................................................................‬‬

‫‪ -2-4‬ﻋﻮاﻣﻞ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻠﻔﺎت در ﺷﺒﻜﻪ ‪48................................................................................................‬‬

‫‪ -3-4‬اﺟﺰاء ﺗﻠﻔﺎت اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ‪50...............................................................................................................‬‬

‫‪ -4-4‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻠﻔﺎت اﻧﺮژي و ﺗﻮان ‪54 ....................................................................................................‬‬

‫‪ -5-4‬ﺗﻠﻔﺎت در ﭘﺴﺖﻫﺎي ﻓﺸﺎر ﻗﻮي ‪65 .................................................................................................‬‬

‫‪ -6-4‬راﻫﻜﺎرﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻠﻔﺎت ‪74 .....................................................................................‬‬

‫‪ -5‬ﻛﻨﺘﺮل ﺗﻮان راﻛﺘﻴﻮ ‪76 ...........................................................................................................................‬‬

‫‪ -1-5‬روشﻫﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﻗﺪرت راﻛﺘﻴﻮ و وﻟﺘﺎژ‪77.....................................................................................‬‬

‫‪ -2-5‬ﺑﻬﺒﻮد ﺿﺮﻳﺐ ﺗﻮان ‪87 ..................................................................................................................‬‬

‫‪ -3-5‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن ‪89 .................................................................................................................‬‬

‫‪ -4-5‬ﻛﻤﭙﺎﻧﺰاﺳﻴﻮن در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ‪92 ....................................................................................................‬‬

‫‪ -5-5‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻗﺪرت ﺧﺎزن ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪93 ..................................................................................................‬‬

‫‪ -6‬ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ) اﻧﺪوﻛﺴﻴﻮﻧﻲ ( ﺳﻪ ﻓﺎز ‪98 ......................................................................................‬‬

‫‪ -1-6‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪98 .........................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-6‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ‪98 .......................................................................................................‬‬

‫‪ -3-6‬ﻣﺸﺨﺼﻪﻫﺎي اﺳﻤﻲ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﻳﺎ اﺳﻨﻜﺮون ﺳﻪ ﻓﺎز ‪101 .....................................................‬‬

‫‪ -4-6‬ﻟﻐﺰش ‪102 ........................................................................................................................................‬‬

‫‪ -5-6‬ﻣﻨﺤﻨﻲ » ﮔﺸﺘﺎور – ﻟﻐﺰش « ‪103 .....................................................................................................‬‬

‫‪ -6-6‬رﺗﻮرﻫﺎي ﺳﻴﻢ ﭘﻴﭽﻲ ﺷﺪه ‪104 .......................................................................................................‬‬

‫‪ -7-6‬ﺗﻠﻔﺎت در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪105 ..........................................................................................‬‬

‫‪ -8-6‬ﺗﺸﺮﻳﺢ ﭘﺨﺶ ﺗﻮان در ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪107 ......................................................................‬‬

‫‪ -9-6‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺗﻠﻔﺎت ‪110 .........................................................................................‬‬

‫‪ – 10-6‬روش راهاﻧﺪازي ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي اﻟﻘﺎﻳﻲ ﺳﻪ ﻓﺎز ‪112 ..............................................................................‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪ – 2‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﺋﻲ اﻧﺮژي در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪125.............................‬‬

‫‪ – 1‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪125 ...........................................................................................................................................‬‬

‫‪ – 2‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﺒﺎﻧﻲ اوﻟﻴﻪ ‪127 ..................................................................................................................‬‬

‫‪ – 3‬دﺳﺘﻪﺑﻨﺪي اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪128 ......................................................................................................‬‬

‫‪ -1-3‬اﻧﻮاع ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪128 ................................................................................................................‬‬

‫‪ – 4‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪132 .......................................................................................................................‬‬

‫‪ – 5‬اﺟﺰاي دﻳﮕﺮ از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪139 .........................................................................................‬‬

‫‪ -1-5‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻫﺎ ‪139 ..................................................................................................................................‬‬

‫‪ -2-5‬ﺗﺎﻧﻚﻫﺎي ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪140 ........................................................................................................‬‬

‫‪ -3-5‬ﺧﺸﻚﻛﻦﻫﺎ ‪141 .........................................................................................................................‬‬

‫‪143 .................................................................................................................... Inter-Cooler-4-5‬‬

‫‪ – 6‬ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪144 .....................................................................................................................‬‬

‫‪ – 7‬ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪147 ..............................................................................................................................‬‬

‫‪ – 8‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده ‪150 .........................................................................................................‬‬

‫‪ -1-9‬ﻛﺎﻫﺶ دﻣﺎي ﻫﻮاي ورودي ‪153 .................................................................................................‬‬

‫‪ -2-9‬ﻛﺎﻫﺶ ﻓﺸﺎر ﺗﺨﻠﻴﻪ ‪155 ............................................................................................................‬‬

‫‪ -3-9‬ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻧﺸﺘﻲﻫﺎي ﻫﻮا ‪157 ..........................................................................................................‬‬

‫‪ -4-9‬ﺳﺎﻳﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺼﺮف اﻧﺮژي ‪159 .............................................................................‬‬

‫‪ – 11‬ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺣﺮارت از ﻛﻤﭙﺮﺳﻮرﻫﺎ ‪163 ...................................................................................................‬‬